Հիմնական <strong>հսկվող</strong> դեղերի օգտագործման այլ դեպքերՕփիոիդներն օգտագործվում են նաև անզգայացման համար և, բացի դրանից, մորֆինըօգտագործվում է դիսպնոեի (շնչահեղձության) և դրա հետևանքով առաջացողտագնապների բուժման համար: Կոդեինը և որոշ թույլ ներգործության այլ օփիոիդներօգտագործվում են հազի և փորլուծի բուժման համար:Էրգոմետրինը և էֆեդրինն այն նյութերն են, որ հաճախ դասվում են թմրամիջոցպարունակող ապօրինի դեղերի արտադրանքի շարքում, սակայն կարևոր դեր են խաղումանհետաձգելի մանկաբարձության մեջ և կարող են կանխել մայրական մահացությունը:Ամեն տարի կես միլիոն կին է մահանում ծննդաբերության ժամանակ (42), որոնցից120000-ը` հետծննդաբերական արյունահոսությունից (43): Այս կյանքերից շատերը կարողէին փրկվել, եթե արյունահոսությունը դադարեցնող դեղերն ավելի լայնորեն մատչելիլինեին:Կետամինը հիմնական դեղ է հանդիսանում, առանցքային`անզգայացման համար:Զարգացող երկրների հատկապես գյուղական շրջաններում կետամինը միակ հարմար ևանվտանգ անզգայացնող միջոցն է: Չնայած այն նշված չէ դեղերի վերաբերյալ միջազգայինպայմանագրերում, սակայն ներկայումս կետամինն աշխարհի մոտ 50 երկրներումազգային հսկողության տակ է գտնվում: 2006 թվականին ԹԳՀ-ն հորդորեցկառավարություններին «դիտարկել կետամինի օգտագործման հսկողության հարցը՝ դաներառելով այն նյութերի ցանկում, որոնք հսկվում են ազգային օրենսդրության ներքո, եթեերկրի ներքին դրությունը դա է պահանջում» (44, 45): Կետամինը շարունակում է գտնվելԱՀԿ-ի Թմրամիջոց պարունակող դեղերից կախվածության փորձագիտականհանձնաժողովի վերանայման ներքո (46): Կետամինի հսկողության վերաբերյալ ազգայինքաղաքականությունը պետք է հավասարակշռված լինի, որպեսզի երաշխավորվիվիրահատության առկայությունը գյուղական բնակչության համար (47):Մյուս դեղերն անհրաժեշտ են նյարդաբանության և հոգեբուժության ոլորտներում,օրինակ` էպիլեպսիայի, տագնապների և անքնության բուժման համար: Որոշ երկրներումգրանցվում է բենզոդիազեպինների գերսպառում` որպես քնաբեր և հանգստացուցիչմիջոցներ: Որպես քնաբեր և հանգստացուցիչ միջոց օգտագործելիս դրանց օգտագործումըցուցվում է կարճատև ժամանակի համար` միայն ճգնաժամային իրավիճակներում, բայցհաճախ նշանակվում են երկարատև ժամկետներով: Մյուս կողմից, էպիլեպսիայի բուժմանայնպիսի <strong>հսկվող</strong> դեղեր, ինչպիսիք են՝ ֆենոբարբիտալը և բենզոդիազեպինները, կարողեն սակավ մատչելի լինել: Աֆրիկայում էպիլեպսիայով հիվանդ բնակչության 80%-ինմատչելի չեն հիմնական հակաէպիլեպտիկ դեղերը (48):Ի վերջո, <strong>հսկվող</strong> նյութերը կարևոր են գիտական նպատակներով, օր.` բժշկականհետազոտության համար (այդ թվում՝ կլինիկական փորձարկումներ), կախվածությանբուժման հետազոտության համար և դատական լաբորատորիաներում օգտագործելուհամար:Հսկվող դեղերի անվտանգությունըՀարկ է նշել, որ եթե <strong>հսկվող</strong> դեղերն օգտագործվում են խելամիտ բժշկականնպատակներով, դրանք անվտանգ դեղեր են: Ափիոնային ցավազրկողները, եթենշանակվում են համաձայն հաստատված չափաքանակների, ճանաչված են որպեսանվտանգ միջոցներ և կարիք չկա անհանգստանալ հանկարծակի մահվան կամկախվածության հնարավորությունից: Հետազոտական աշխատանքների համակարգված27
ուսումնասիրությունը եզրակացնում է, որ ցավը մեղմացնելու նպատակով ափիոնայինցավազրկողներով բուժված և անցյալում նյութեր չչարաշահած բուժվող հիվանդներիմիայն 0,43%-ն է չարաշահել իրենց դեղերը և միայն 0.05%-ի մոտ է զարգացելկախվածության համախտանիշ (49): Սա կարող է մեկնաբանվել հիմնավորվածնյարդաբիոլոգիական մեխանիզմի միջոցով (50):Ներկա առկայությունըՕփիոիդների համընդհանուր սպառումը զգալիորեն աճեց 1986 թվականից հետո, երբԱՀԿ-ն ներկայացրեց քաղցկեղից ցավերի մեղմացման Ցավազրկման աստիճանակարգը:Սակայն աճը գրանցվեց հիմնականում սահմանափակ թվով արդյունաբերացվածերկրներում, որը ներկայացնում է աշխարհի բնակչության միայն մի փոքր մասը (51, 52):Գնահատվել է, որ երկրի բնակչության 80%-ին մատչելի չէ մորֆինը` ցավը մեղմացնելուհամար (53):Մորֆին. սպառման տարածվածությունը, 2009թ.Ճապոնիա (2.4%)0.8%Ավստրալիա ևՆոր Զելանդիա (0.5%)2.9%Այլ երկրներ (78.6%)6.2%Կանադա (0.6%)6.2%Եվրոպա (12.4%)28%Միացյալ Նահանգներ (5.5%)55.9%Փակագծերում նշված տոկոսները վերաբերում են երկրի բնակչության մասնաբաժնին (այնէ` բոլոր հաշվետու երկրների ընդհանուր բնակչությունը): Աղբյուր. ԹՀՄԽՑանկացած վիճակագրություն պարունակում է բնորոշ անճշգրտություն (սովորաբարթերի հաշվետվությունների պատճառով), և դա այդպես է նաև <strong>հսկվող</strong> նյութերիվերաբերյալ վիճակագրության դեպքում: Այնուամենայնիվ, ԹՀՄԽ-ի կողմիցթմրամիջոցների և հոգեմետ նյութերի մասին հրատարակված վիճակագրությունը (53)կարելի է համարել վստահելի, որովհետև Միասնական կոնվենցիայով և 1971 թվականիկոնվենցիայով նախատեսված վարչական համակարգերը կառավարություններինպարտադրում են ԹՀՄԽ-ին հաղորդել վիճակագրական տվյալներ, որը հետագայումուսումնասիրում և գտնում է անհամապատասխանությունները:28