opodatkowanie

22 Część pierwsza. Dylematy reformy stanowienia podatków i kształtowania systemu podatkowego
Z pierwszej z przywołanych zasad w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego
(TK) oraz w doktrynie wyprowadza się zasadę zaufania (lojalności) oraz
związaną z nią zasadę pewności prawa, na które składają się zasady: ochrony
praw nabytych, ochrony interesów w toku, zapewnienia bezpieczeństwa prawnego,
zakazu retroakcji, nakazu odpowiedniej vacatio legis, a także prawidłowej
legislacji, a więc określoności prawa i dochowania trybu jego stanowienia 19 .
Elementem sprawiedliwości społecznej 20 jest natomiast sprawiedliwość podatkowa
21 , która w orzecznictwie konstytucyjnym oraz doktrynie wiązana jest
z zasadami powszechności (art. 84 Konstytucji) i równości (art. 32 ust. 1 Konstytucji)
22 , rozumianej jako: identyczne traktowanie podmiotów znajdujących
się w takiej samej lub podobnej sytuacji prawnej i relewantnej 23 .
Do przepisów stosujących się w sposób szczególny do materii podatkowej
zaliczyć należy również art. 18 i 71 Konstytucji, odnoszące się do ochrony rodziny
oraz szczególnej pomocy rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji
materialnej i społecznej, art. 20 i 22 Konstytucji, statuujące zasadę wolności
działalności gospodarczej, art. 64, chroniący własność i inne prawa majątkowe,
czy też art. 31 ust. 3 Konstytucji, wprowadzający zasadę proporcjonalności
w ograniczaniu praw i wolności człowieka i obywatela (zasada proporcjonalności
w nakładaniu określonych powinności wyprowadzana jest z art. 2 Konstytucji) 24 .
Nie bez znaczenia dla prawa podatkowego mają również postanowienia
Konstytucji RP dotyczące ochrony prawa do prywatności (art. 47), czy też – stanowiąca
szczególną eksplikację tego prawa – zasada autonomii informacyjnej
(art. 51 ust. 2), oznaczająca prawo do samodzielnego decydowania o ujawnianiu
innym informacji dotyczących swojej osoby, a także prawo do sprawowania
kontroli nad takimi informacjami, jeżeli znajdują się w posiadaniu innych
podmiotów 25 .
19
Por. W. Sokolewicz, Komentarz do art. 2 [w] L. Garlicki (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej
Polskiej. Komentarz, t. V, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2007, s. 18–19.
20
Szerzej zob. J. Ziembiński, O pojmowaniu sprawiedliwości, Instytut Wydawniczy Daimonion,
Lublin 1992, i cytowana tam literatura.
21
Na temat sprawiedliwości podatkowej zob. szerzej A. Gomułowicz, Zasada sprawiedliwości
podatkowej, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2001, i cytowana tam literatura,
a także R. Szumlakowski, Zasada sprawiedliwości podatkowej [w] M. Sadowski (red.),
Acta Erasmiana V, Varia, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwerytetu Wrocławskiego,
Wrocław 2013.
22
Zob. np. wyrok TK z 7 listopada 2007 r., sygn. K 18/06, OTK-A ZU 2007, nr 10, poz. 122.
23
Zob. wyrok TK z 29 marca 2012 r., sygn. K 27/08, OTK-A ZU 2012, nr 3, poz. 27.
24
Zob. np. wyrok TK z 18 lipca 2013 r., sygn. SK 18/09, OTK-A ZU 2013, nr 6, poz. 80.
25
Por. wyroki TK: z 17 czerwca 2008 r., sygn. K 8/04, OTK-A ZU 2008, nr 5, poz. 81, oraz
z 19 lutego 2002 r., sygn. U 3/01, OTK-A ZU 2002, nr 1, poz. 23.