opodatkowanie

34 Część pierwsza. Dylematy reformy stanowienia podatków i kształtowania systemu podatkowego
bezpieczeństwa prawnego, określoności przepisów, zakazu retroakcji oraz nakazu
odpowiedniej vacatio legis ma służyć procedura pracy nad ustawą podatkową
i zachowanie właściwego jej trybu. Jak wskazano już wcześniej, ustawa
nakładająca ciężary podatkowe wyróżniona została przez Konstytucję nie tylko
przez uszczegółowienie jej elementów niezbędnych (art. 217), lecz również przez
wyłączenie projektu takiej ustawy z trybu pilnego procedowania nad nim, bez
względu na podmiot wnoszący projekt (art. 123 ust. 1 Konstytucji).
Tryb prac nad projektami, zwykłymi i pilnymi, określa – w przypadku Sejmu
– regulamin Sejmu RP (por. art. 32–70i dla trybu zwykłego i art. 71–80 dla
trybu pilnego regulaminu Sejmu), wprowadzając rozróżnienie m.in. w zakresie
nadania biegu projektowi, przekazania do pierwszego i kolejnych czytań czy
też przekazania Senatowi. Odmienności między trybami zwykłym i pilnym,
wydaje się, że powinny sugerować co najmniej dłuższy czas pracy Sejmu nad
projektami zwykłymi, które takimi są albo z postanowienia wnioskodawcy
wnoszącego projekt do laski marszałkowskiej, albo z woli ustawodawcy, jak
to wynika z art. 123 ust. 1 Konstytucji. Szczególnie w tym drugim wypadku
wola ustawodawcy wskazuje co najmniej na konieczność wnikliwego przyjrzenia
się zgłaszanym rozwiązaniom podatkowym. Temu niewątpliwie nie służy
pośpiech, stąd też wyłączenie m.in. ustaw podatkowych z trybu pilnego pracy
nad projektem; pilnego – co oczywiście nie oznacza pośpiesznego, ale jednak
odmiennego od trybu zwykłego, któremu – obok ustaw dotyczących wyboru
Prezydenta RP, Sejmu, Senatu, organów samorządowych, ustaw regulujących
ustrój i właściwość władz publicznych oraz kodeksów – w pierwszej kolejności
podlegają ustawy podatkowe. Co prawda, jak zauważa Trybunał Konstytucyjny
80 , szybkość postępowania ustawodawczego sama w sobie nie może stanowić
zarzutu niekonstytucyjności, ale może być oceniana: po pierwsze ze względu na
wpływ, jaki wywierała na respektowanie pluralistycznego charakteru parlamentu,
tzn. przez badanie, czy przebieg prac parlamentarnych nie pozbawił określonej
grupy parlamentarnej możliwości przedstawienia w poszczególnych fazach postępowania
ustawodawczego swojego stanowiska. Po drugie, z punktu widzenia
związku między szybkim tempem prac ustawodawczych a jakością ustawy. Jednak
ten drugi aspekt podlega weryfikacji w toku postępowań oceniających merytoryczną
wartość przepisów ustawy 81 . Stąd też elementem procesu legislacyjnego
jest debata nad projektem, nazywana przez ustawę zasadniczą czytaniem.
Konstytucja przewiduje trzy czytania projektu ustawy (art. 119 ust. 1), w toku
80
Wyrok TK z 23 marca 2006 r., sygn. K 4/06, OTK-A ZU 2006, nr 3, poz. 22.
81
Stanowisko to zostało powtórzone przez TK w wyroku z 18 listopada 2014 r., sygn.
K 23/12, OTK-A ZU 2014, nr 10, poz. 113.