opodatkowanie

38 Część pierwsza. Dylematy reformy stanowienia podatków i kształtowania systemu podatkowego
nych, dokumentacyjnych. Jak słusznie zauważa się w orzecznictwie Trybunału
Konstytucyjnego oraz doktrynie 91 , choć art. 217 Konstytucji określa elementy
niezbędne ustawy podatkowej, to jednocześnie: nie formułuje materialnych
ograniczeń, które wyznaczyłyby treść i kierunki przyjmowanych rozwiązań, pozostawiając
ustalenie tych treści i kierunków ustawodawcy 92 . Choć rozpatrywany
łącznie z art. 84 Konstytucji RP stanowi fundament władztwa podatkowego
państwa 93 , którego treścią jest możliwość obciążenia podmiotów znajdujących
się w zakresie władzy państwowej w celu finansowania zadań państwa 94 , to pozostawia
ustawodawcy: daleko idące uprawnienia do kształtowania materialnych
treści prawa podatkowego 95 . Jak zauważa TK w licznych swoich wyrokach,
ustawodawca ma w tym zakresie daleko posuniętą: swobodę wyboru pomiędzy
różnymi konstrukcjami zobowiązań podatkowych, w rozmaity sposób realizującymi
politykę gospodarczą państwa, której konkretyzację stanowi przejawiająca
się w treści tych regulacji polityka podatkowa; ustawodawca jest uprawniony do
stanowienia prawa odpowiadającego założonym celom politycznym i gospodarczym
96 . Konstytucja nie zawiera przy tym żadnych bezpośrednich postanowień
dotyczących wielkości nakładanych obowiązków daninowych, choć pośrednio
granice opodatkowania wyprowadzane są przez doktrynę i orzecznictwo konstytucyjne
z istoty praw i wolności konstytucyjnych, m.in. wolności działalności
gospodarczej (art. 22), ochrony własności i praw majątkowych (art. 64) czy też
zasady dobra wspólnego (art. 1), jak również zasady proporcjonalności (art. 2),
która chroni podatników przed nadmiernym fiskalizmem 97 . Po części granice
opodatkowania wyprowadzić można także z zasad sprawiedliwości i równości
98 . Niemniej są to w znacznej mierze granice uznaniowe, w żaden sposób nie
wymuszające na władzy ustawodawczej wprowadzenia konkretnego systemu
91
Zob. T. Dębowska-Romanowska, Prawo finansowe. Część konstytucyjna wraz z częścią
ogólną, C.H.Beck, Warszawa 2010, s. 129–163; eadem, Dylematy interpretacyjne artykułu
217 Konstytucji, op. cit.
92
Por. wyrok TK z 18 listopada 2014 r., sygn. K 23/12, OTK-A ZU 2014, nr 10, poz. 113, oraz
przywołanego w nim J. Oniszczuka, Podatki i inne daniny w orzecznictwie Trybunału
Konstytucyjnego, Warszawa 2001, s. 37–38.
93
Zob. C. Kosikowski, Ustawa podatkowa, op. cit., s. 66–95, oraz A Bień-Kacała, Zasada
władztwa daninowego, op. cit.
94
Por. wyroki TK z: 10 grudnia 2002 r., sygn. P 6/02, OTK-A ZU 2002, nr 7, poz. 91; 18 listopada
2014 r., sygn. K 23/12, OTK-A ZU 2014, nr 10, poz. 113.
95
Wyrok TK z 18 lipca 2013 r., sygn. SK 18/09, OTK-A ZU 2013, nr 6, poz. 80.
96
Wyrok TK z 19 lipca 2007 r., sygn. K 11/06, OTK-A ZU 2007, nr 7, poz. 81.
97
Zob. wyrok TK z 18 lipca 2013 r., sygn. SK 18/09, OTK-A ZU 2013, nr 6, poz. 80, a także
A. Krzywoń, Podatki i inne daniny, op. cit., s. 92–106.
98
Por. A. Krzywoń, Podatki i inne daniny, op. cit., s. 80–92.