Yuval Noah Harari - Hayvanlardan Tanrılara Sapiens - Kolektif

ortada aslan falan yokken, “Dikkat et! Aslan!” dediği gözlenmiştir. Bu
tür bir uyarı doğal olarak, muz bulmuş diğer maymunun korkup kaçmasına
neden olurken, yalancının muzu tek başına yiyebilmesini sağlar.
Yalandan farklı olarak, hayali gerçeklik, herkesin inandığı bir şeydir
ve bu ortak inanç sürdüğü sürece hayali gerçeklik dünyada belli bir güce
sahiptir. Stadel mağarasındaki heykeltıraş, aslan-insan formundaki koruyucu
ruha gerçekten inanmış olabilir. Bazı büyücüler şarlatandır, ancak
çoğunluğu tanrıların ve şeytanların varlığına sahiden inanırlar. Pek
çok milyoner, paranın ve sınırlı sorumlu şirketlerin varlığına inanır. Pek
çok insan haklan aktivisti, insan haklannın varlığına inanır. Birleşmiş
Milletler (BM), 201 l ’de Libya hükümetinden kendi vatandaşlannın insan
haklarına saygı göstermesini istediğinde kimse yalan söylemiyordu,
öte yandan BM, Libya ve insan haklan, tamamen kendi bereketli hayal
gücümüzün icatlanydı.
Bilişsel Devrim’den bu yana, Sapiens böyle bir günlük ikilikle yaşıyor.
Bir tarafta nehirlerin, aslanların ve ağaçların nesnel gerçekliği; öte
yanda tanrıların, milletlerin ve şirketlerin hayali gerçekliği. Zaman geçtikçe
hayali gerçeklik daha da güçlendi; öyle ki bugün nehirlerin, aslanların
ve ağaçların yaşamı hayali varlıklar olan tanrılar, milletler ve şirketlerin
insafına kalmış durumdadır.
Genomun Çevresinden Dolaşmak
Kelimelerden hayali gerçekler yaratabilme becerisi, çok sayıda yabancının
etkili bir işbirliği yapabilmesini sağlarken, bunun ötesine de geçti.
Geniş çaplı toplulukların işbirliği mitlere dayandığından, farklı hikayeler
anlatarak, yani mitleri değiştirerek insanlann davranış biçimleri
değiştirilebilirdi. Mitler uygun koşullarda hızlı bir şekilde değişebilir.
1789’da Fransız nüfusu, neredeyse bir gecede kralların tanrısal gücü
mitine inanmayı bırakıp halkın egemenliği mitine inanmaya başladı. Sonuç
olarak, Bilişsel Devrim’den bu yana, Homo sapiens değişen ihtiyaçlara
göre davranışlarım yenileme becerisine sahip olmuştur. Bu da, genetik
evrim sürecindeki trafik sıkışıklıklannı aşarak hızlı ilerlenebilen bir
kültürel evrimin yolunu açmıştır. Bu yoldan hızlıca ilerleyen Homo sapiens,
işbirliği yapmak konusunda diğer tüm insan ve hayvan türlerine ciddi
fark atmıştır.