Edukacja medialna to nowa dziedzina kształcenia w polskiej szko

Z życia szkół i placówek oświatowych 

Sprawozdanie z realizacji 

projektu 

„ Nowy rok szkolny z CEN ” w roku 

2006 

Projekt edukacyjny NOWY ROK SZKOLNY z CEN-em, to oferta 

szkoleniowa realizowana przez nauczycieli konsultantów Centrum w 

odpowiedzi na stwierdzone bądź przewidywane potrzeby nauczycieli 

województwa podlaskiego w zakresie doskonalenia. 

Projekt edukacyjny „NOWY ROK SZKOLNY z CEN-em” wpisuje się w 

zadania statutowe Centrum i jest realizowany we współpracy 

z wydawnictwami edukacyjnymi. 

Adresatami projektu edukacyjnego są nauczyciele wszystkich typów 

szkół, pracownicy nadzoru pedagogicznego oraz przedstawiciele jednostek 

samorządu terytorialnego odpowiedzialni za oświatę. 

Celem projektu jest dotarcie z ofertą edukacyjną 

w priorytetowych obszarach pracy szkół i placówek oświatowych do szerokiego 

grona nauczycieli i innych pracowników oświaty województwa podlaskiego. 

W sierpniu 2006 r. zaproponowaliśmy cykl konferencji, na których w 

części plenarnej przedstawiliśmy wybrane, ważne i aktualne zagadnienia 

związane z rozpoczynającym się nowym rokiem szkolnym. 

Część druga to zajęcia warsztatowe, które zostały przeprowadzone w 

grupach tematycznych przez nauczycieli konsultantów. 

Cele szczegółowe konferencji: 

1. Uczestnik uzyskuje informacje z wybranej tematyki w następujących 

obszarach: 

• Prawo oświatowe 

• Ocenianie 

• Dydaktyka 

• Wychowanie 

Aspekty 3(32)/2006 strona 9


• Nauczyciel 

• Programy edukacyjne 

2. Uczestnik wzbogaca warsztat pracy o wiedzę uzyskaną podczas konferencji, 

3. Uczestnik poznaje ofertę wydawnictw edukacyjnych. 

Część I – plenarna – 

Metody i formy prowadzenia sesji plenarnej: wykład informacyjny. 

Lp. Blok Tematyka Realizator 

1. Prawo 

oświatowe 

Aktualności z zakresu prawa oświatowego Krystyna 

Grabowska 

2. Ocenianie Ocenianie kształtujące Piotr Worobiej 

3. Dydaktyka Multimedialne Informacyjne Centra Szkół i witryna 

e-learningowa jako wsparcie dydaktyki 

Zdzisław Babicz 

4. Wychowanie Jak ułatwić nauczanie? Grażyna 

Łaniewska 

5. Nauczyciel Kompetencje nauczyciela w UE Ryszard 

Kuliński 

6. Programy 

edukacyjne 

Rozwijanie umiejętności psychospołecznych 5-7 

latków na przykładzie programu " Przyjaciele 

Zippiego" 

Jak nauczyć dzieci myśleć, czyli międzynarodowy 

projekt Kształtowanie Krytycznego Myślenia poprzez 

Czytanie i Pisanie w CEN w Białymstoku 

Część II – spotkania w zespołach problemowych 

Jadwiga 

Czyżewska 

Artur 

Brzeziński 

Temat Realizator Adresaci 

Ocenianie kształtujące w wewnątrzszkolnym 

systemie oceniania. 

Ocenianie wewnątrzszkolne i zewnętrzne 

- podobieństwa i różnice. 

Psychologiczne aspekty oceniania 

Piotr Worobiej, Dorota 

Ksok-Borowska, 

Wioletta Kujawa 

Jak ułatwić nauczanie? Grażyna Łaniewska 

Jadwiga Czyżewska 

Planowanie ścieżki rozwoju zawodowego 

nauczyciela - w kontekście kompetencji nla 

w UE 

Pokaz wybranych technik kształtowania 

krytycznego myślenia 

zainteresowani nauczyciele 

zainteresowani nauczyciele 

Ryszard Kuliński zainteresowani nauczyciele 

Artur Brzeziński zainteresowani nauczyciele 


Multimedialne Informacyjne Centra Szkół i 

witryna e-learningowa jako wsparcie 

dydaktyki stacjonarnej 

Opracowanie i wdrożenie programów 

własnych do zajęć pozalekcyjnych. np. 

koła, kluby, itp. 


Anna Krawczuk 


nauczyciele informatyki, nauczyciele 

bibliotekarze i inni zainteresowani 

nauczyciele 

Anna Karpowicz zainteresowani nauczyciele 

Terminarz spotkań ”Nowy rok szkolny z CEN-em” 

Lp. Termin Adresaci Miejsce spotkania 

1. 24.08.2006r. 

godz. 10 00 

2. 25.08.2006r. 

godz. 10 00 

3. 28.08.2006r. 

godz. 10 00 

4. 29.08.2006r. 

godz. 10 00 

5. 30.08.2006r. 

godz. 10 00 

6. 01.09.2006r. 

godz. 13 00 

Nauczyciele z rejonu 

Siemiatycz 


Bielska Podlaskiego 


Hajnówki 


Sokółki 


Moniek 


Białegostoku 

Szkoła Podstawowa Nr 3 

Siemiatycze ul. Gen. Wł. Andersa 4 

Szkoła Podstawowa nr 3 

ul. Józefa Poniatowskiego 8 

17-100 Bielsk Podlaski 

Zespół Szkół Zawodowych 

Hajnówka, ul. 3-go Maja 25 


Sokółka, ul. Szkolna 2 


Mońki, ul. Tysiąclecia 17 

CEN, Białystok, ul. Złota 4 

Spotkania odbyły się we wcześniej zaplanowanych terminach i miejscach. 

Cieszyły się dużym zainteresowaniem nauczycieli. Zwłaszcza bardzo duża 

frekwencja w Siemiatyczach może świadczyć o tym, że nauczyciele z tego 

regionu mają utrudniony dostęp do różnych form doskonalenia i doradztwa. 

Tym chętniej korzystają z naszej oferty. 

Sytuacja taka miała miejsce także w latach wcześniejszych i potwierdza to 

zasadność organizowania Akcji w miastach powiatowych. 

Rozmowy z uczestnikami potwierdziły trafność doboru tematyki zarówno 

sesji plenarnej jak i zajęć warsztatowych. 


Nazwiska 

prowadzących 

warsztaty Temat 

Piotr Worobiej, 

Dorota Ksok- 

Borowska, 

Wioletta Kujawa 


Anna Krawczuk 

Grażyna 

Łaniewska, 

Jadwiga 

Czyżewska 


Siemiatycze 

Bielsk Podlaski 

Hajnówka 

Część warsztatowa 

Ocenianie 4 6 3 19 2 5 39 

MCI i E- 

Learning 

Jak 

wychowywać? 

Sokółka, 

Mońki 

Białystok 

Razem 

15 10 6 7 5 16 59 

51 10 37 30 16 17 161 

Ryszard Kuliński Kompetencje 4 0 0 1 2 4 11 

Artur Brzeziński 

Myślenie 

krytyczne 

5 7 4 4 0 9 29 

Anna Karpowicz 

Zajęcia 

pozalekcyjne 

8 17 12 4 24 65 

Część plenarna 

129 78 80 74 41 80 482 

W spotkaniach uczestniczyły wydawnictwa: 

• Wydawnictwa Szkole i Pedagogiczne 

• Nowa Era 

• Wydawnictwo Edukacyjne Krzysztof Pazdro, 

których przedstawiciele zaprezentowali najnowsze podręczniki, poradniki 

metodyczne i inne materiały dydaktyczne. 

Podkreślić należy duże zaangażowanie konsultantów w przygotowanie 

i prowadzenie szkoleń a także dobrą współpracę ze szkołami, które udostępniły 

swoje pomieszczenia i wyposażenie. 

Opracował: Zdzisław Babicz 



Piotr Worobiej – konsultant ds. oceniania i ewaluacji 

Nowy Rok z CEN – em 

„ Ocenianie kształtują ce” 

Punktem wyjścia do 

omawianych zagadnień w trakcie 

sesji plenarnej i warsztatowej 

konferencji Nowy Rok z CEN – em 

był artykuł z poprzedniego numeru 

Aspektów 

„O ocenianiu kształtującym”. 

Rozporządzenie MENiS w 

sprawie warunków i sposobu 

oceniania, klasyfikowania i 

promowania uczniów i słuchaczy 

oraz przeprowadzania sprawdzianów 

i egzaminów w szkołach 

publicznych w §2 ust.2 wyznacza 

cele oceniania wewnątrzszkolnego, 

których pełna realizacja może 

sprawiać szkołom i nauczycielom 

duże trudności. 

Po głębszej analizie idei i 

elementów oceniania kształtującego 

(patrz w/w artykuł) wydaje się, że 

wprowadzenie do oceniania 

wewnątrzszkolnego elementów 

oceniania kształtującego takich, jak: 

• określanie celów lekcji i 

formułowanie ich w języku 

zrozumiałym dla ucznia, 

• ustalanie wraz z uczniami 

kryteriów oceniania, czyli tego, 

co nauczyciel będzie brał pod 

uwagę przy ocenie pracy 

ucznia, 

• rozróżnianie funkcji oceny 

sumującej od kształtującej, 

• budowanie atmosfery uczenia 

się, 

• umiejętność formułowania 

pytań kluczowych, 

• znajomość technik zadawania 

pytań, stosowanie efektywnej 

informacji zwrotnej, 

• wprowadzenie oceny 

koleżeńskiej i samooceny 

uczniowskiej 

w znacznym stopniu powinno 

przyczynić się do pełniejszej 

realizacji celów oceniania 

wewnątrzszkolnego, zapisanych 

w rozporządzeniu 

ministerialnym. 



Anna Krawczuk – konsultant ds. promocji i wydawnictw 

Zdzsiław Babicz – konsultant ds. technologii informacyjnej 

Multimedialne informacyjne 

centrum szkoły i e-learning 

jako wsparcie dydaktyki 

Od czasu pojawienia się 

komputerów w polskich szkołach są 

one wykorzystywane przede 

wszystkim do: 

• nauczania informatyki 

• wspomagania zarządzania 

• wspomagania dydaktyki 

• automatyzacji prac biblioteki 

szkolnej 

Czy to wystarczy, żeby w 

pełni przygotować uczniów do 

„efektywnego posługiwania się 

technologią informacyjną” (jedno z 

kluczowych zadań szkoły)? 

Sądzimy, że nie. W szkołach 

brak jest możliwości indywidualnej 

pracy ucznia z urządzeniami TI). Jak 

to zmienić? 

Utworzyć multimedialne 

laboratorium komputerowe, które 

• zapewni indywidualny dostęp 

do programów multimedialnych 

• zapewni indywidualny dostęp 

do zasobów INTERNETU 

• umożliwi indywidualne 

tworzenia prezentacji 

multimedialnych 

Lokalizacja laboratorium w/przy 

bibliotece szkolnej zapewni: 

• możliwość indywidualnego 

dostępu do zasobów 

multimedialnych w dowolnym 

czasie 

• naturalne wykorzystanie 

kompetencji bibliotekarza w 

zakresie edukacji medialnej 

• wykorzystanie zasobów 

biblioteki (zarówno 

multimedialnych jak i w postaci 

książek i czasopism) 

Czego może oczekiwać użytkownik 

MCI? 

• Informacji o zasobach: 

� własnej biblioteki 

(książki, czasopisma, 

zbiory audiowizualne i 

inne); 

� innych bibliotek; 

� zasobach Internetu 

(strony internetowe, 

słowniki dostępne online, 

encyklopedie, bazy 

pełnotekstowe, zasoby 

bibliotek wirtualnych); 


• Pomocy przy wyszukiwaniu 

informacji: 

� w katalogach, 

kartotekach 

zagadnieniowych, 

bibliografiach; 

� w katalogu 

komputerowym; 

� z wykorzystaniem 

wyszukiwarek 

internetowych: 

tekstowych, 

multimedialnych itp. 

• Pomocy przy selekcji, ze 

szczególnym uwzględnieniem 

wiarygodności znalezionych 

materiałów (Internet). 

• Możliwości gromadzenia 

wyszukanych informacji (z 

poszanowaniem praw 

autorskich): 

� wyjaśnienia sposobów 

zapisu; 

� udostępnienia miejsca na 

dysku. 

• Pomocy w przygotowaniu na 

podstawie wyszukanych 

materiałów: 

� dokumentu tekstowego; 

� prezentacji; 

� witryny internetowej 

(także do wykorzystania 

w trybie off-line). 

• Umożliwienia zarchiwizowania 

pracy (nagrania na płytce CD, 

DVD). 


• Umożliwienia wykorzystania 

Internetu jako medium 

komunikacyjnego: 

� wymiana poczty 

elektronicznej; 

� wykorzystanie 

komunikatorów. 

Spełnienie w.w oczekiwań 

przez MCI będzie zależało od tego, 

czy społeczność szkolna otoczy je 

odpowiednią opieką. Wyrazi się to 

poprzez uwzględnianie MCI w 

• programie pracy szkoły; 

• planach modernizacji sprzętu 

komputerowego; 

• planowaniu doskonalenia 

kadry. 

Tylko ścisła współpraca 

między opiekunem MCI, 

nauczycielem informatyki a dyrekcją 

szkoły, nauczycielami i rodzicami, 

stworzy szansę na efektywne 

wsparcie działań szkoły przez MCI. 

Nowością ostatnich lat jest 

możliwość praktycznego 

wykorzystania e-learningu. Wyższe 

uczelnie oraz inne instytucje oferują 

nauczycielom możliwość 

podnoszenia swoich kwalifikacji i 

doskonalenia umiejętności 

pedagogicznych poprzez udział w 

szkoleniach organizowanych w 

trybie edukacji zdalnej. Również 

CEN proponuje tego typu szkolenia 


głównie w zakresie tematyki 

informatycznej i ekonomicznej. 

Informacje o kursach są 

zamieszczane w Informatorze oraz 

na stronach internetowych CENu. 

My chcemy zwrócić uwagę 

nauczycieli na możliwość wsparcia 

edukacji stacjonarnej przez 

wykorzystanie szkolnej platformy Elerningowej. 

Technicznie jest to 

możliwe – szkoły dysponują 

komputerami, które mogą i pełnią 

rolę serwerów. Nie ma również 

przeszkód ekonomicznych – istnieją 

bezpłatne środowiska np. MOODLE. 

Utworzenie szkolnej witryny 

e-learningowej umożliwi 

nauczycielom publikowanie 

materiałów adresowanych do 

uczniów poszczególnych klas, 

prowadzenie ankiet 


i testów, utrzymywanie kontaktu z 

uczniami poza godzinami zajęć 

przez forum dyskusyjne, chat czy 

pocztę elektroniczną. 

Umożliwi to modyfikację 

sposobu prowadzenia zajęć 

lekcyjnych – mniej czasu można 

poświęcić na zapoznawanie z 

nowym materiałem (bo jest on 

dostępny w dowolnym czasie) a 

więcej na dyskusję czy stosowanie 

innych metod aktywizujących. 

Mamy nadzieję, ze 

prezentowane możliwości 

Multimedialnych Centrów 

Informacyjnych oraz szkolnej 

witryny e-learningowej mogą być 

interesującą propozycja wsparcia 

działań dydaktycznych szkół. 



Artur Brzeziński – konsultant ds. edukacji europejskiej 

Gdzie jest Pluton, czyli czego 

powinniśmy uczy ć w szkole? 

Program Kształ towanie Krytycznego 

Myślenia poprzez Czytanie i Pisanie 

28 sierpnia 2006 roku okazało 

się, że wszystkie dostępne 

podręczniki z geografii, przyrody i 

fizyki, w których wymienia się 

dziewięć planet Układu Słonecznego 

są nieaktualne. To problem nie tylko 

dla wydawnictw (trzeba zmienić ten 

fragment w nowych wydaniach), ale 

tak 

że dla nauczycieli, którzy będą 

tłumaczyć uczniom, że planeta była 

…i nagle jej zabrakło (w pewnym 

sensie) 1 . 

Takie spektakularne zmiany 

naszego pojmowania świata nie 

zdarzają się często, lecz ten proces 

miał zawsze miejsce, a w ciągu 

ostatnich dziesięcioleci bardzo 

przyspieszył. Jakie z tego wnioski 

mogą wyciągnąć uczniowie, którzy 

jeszcze rok temu mozolnie 

wypisywali na kartkówkach nazwy 

dziewięciu planet? Że treści w 

podręcznikach się 

„przeterminowują”? Zatem, po co 

było w ogóle uczyć się liczby i nazw 

tych planet? A może są jeszcze inne 

treści, których uczy się teraz w 

szkole, a za kilka lat okaże się, że to 

nie tak…Stąd już niedaleko do 

stwierdzenia, przez przekornych 

uczniów, że oni już się uczyć nie 

będą… 

W świecie, w którym zmiany 

zachodzą tak szybko, zaczyna 

nabierać szczególnego znaczenia nie 

zapamiętywanie informacji, lecz ich 

wyszukiwanie, analiza, ocena i 

zdolność do wykorzystania (lub 

odrzucenia). Ciągle zdarza się, że w 

szkołach dominuje przekonanie, że 

uczenie polega na skłanianiu 

uczniów do zapamiętania możliwie 

dużej ilości informacji zawartych w 

podręcznikach i programach 

nauczania. Jest wiele przyczyn tego 

stanu rzeczy. 

Jedną z nich jest niedostatek 

odpowiednich programów 

edukacyjnych, które ułatwiłyby 

nauczycielom stosowanie w szkole 

technik i metod uczenia myślenia. 

Jednym z takich 

przedsięwzięć jest realizowany w 

Centrum Edukacji Nauczycieli w 


Białymstoku program pod nazwą 

Kształtowanie Krytycznego 

Myślenia poprzez Czytanie i Pisanie. 

Program polega na organizacji 

szkoleń dla nauczycieli w czasie, 

których uczestnicy poznają metody i 

techniki nauczania uczniów 

krytycznego czytania (m.in. 

pozwalające dostrzec w tekstach 

oprócz faktów i ich interpretacji 

ukryte założenia, sposoby 

konstruowania wywodów 

prowadzące do wniosków zgodnych 

z przekonaniami autorów), 

krytycznej i twórczej analizy 

problemów. W trakcie zajęć 

nauczyciele dowiadują się, jak, 

nawet z najnudniejszego tekstu 


podręcznika, wydobyć treści, które 

pozwolą uczniom ćwiczyć 

umiejętności myślenia a także w jaki 

sposób można zmienić atmosferę w 

klasie, aby uczniowie chcieli pytać, 

dziwić się i poszukiwać. 

Nauczycieli, którzy są 

zainteresowani bliższymi 

informacjami o projekcie proszę o 

kontakt. 

1 28.08.2006 astronomowie zebrani na 

Zgromadzeniu Ogólnym Międzynarodowej 

Unii Astronomicznej w Pradze ostatecznie 

ustalili definicję słowa "planeta". Zgodnie z 

nową definicją w Układzie Słonecznym są trzy 

kategorie obiektów: planety, "planety 

karłowate" oraz małe ciała układu 

planetarnego. Planet jest osiem: Merkury, 

Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, 

Neptun, Pluton „zdegradowano” do kategorii 

"planet karłowatych" (która otrzymała także 

określenie "obiekty plutonowe"). 



Anna Karpowicz – konsultant ds. edukacji przyrodniczej 

Opracowanie i wdrożenie programów własnych do zaj ęć dodatkowych. 

Konstruując program należy 

pamiętać o jego dostosowaniu do 

potrzeb rozwojowych i 

edukacyjnych oraz predyspozycji 

ucznia. 

To, w jaki sposób ktoś 

podchodzi do programu, 

odzwierciedla jego pogląd na świat, 

a w tym to, co określa on jako 

rzeczywistość- wartości, które 

uznaje za ważne i zakres wiedzy, 

jaka posiadł. Podejście takie oddaje 

całościowy punkt widzenia, na którą 

składają się podstawy programu. 

Sposób podejścia do programu 

pokazuję nasze poglądy na szkołę i 

społeczeństwo. 

Co to takiego jest program? 

Czemu służy? Jak wpływa na 

uczniów i nauczycieli? Definiując w 

jakiś sposób program, zdradzamy 

własne do programu podejście. Nie 

jest łatwo przyjąć jeden sposób 

definiowania programu, można 

również wyliczyć kilka poglądów z 

nim związanych. 

Program można zdefiniować 

jako plan działań, czyli dokument 

wskazujący strategie osiągania 

założonych celów albo rezultatów. 

Można jednak zdefiniować 

program szeroko jako zajmowanie 

się doświadczeniami ucznia. Chodzi 

tu o przeżycie przez ucznia pewnej 

dynamicznej sytuacji, na którą 

składa się kilka lub wszystkie 

elementy: materiał nauczania, 

zadania, które wykonuję, jego praca, 

prowadząca do nauczenia się czegoś, 

związane z tym działania 

nauczyciela, środowisko materialne 

np. środki dydaktyczne czy 

ustawienie ławek oraz interakcje z 

kolegami i nauczycielem. Tak 

rozumiane doświadczenia(przeżycia) 

mogą być zaplanowane lub 

spontaniczne. Mogą składać się na 

program lub, ułożone według 

jakiegoś wzorca, charakteryzować 

metodę kształcenia. Skoro efektem 

nauki ma zawsze być zmiana w 

uczniu, to do zmiany tej prowadzi to, 

co uczeń odbiera, przetwarza, 

wykonuję – czego doświadcza. W tak 

rozumianym pojęciu programu 

bierze się pod uwagę jako jego 

elementy niemal wszystko, co jest w 

szkole, a nawet poza szkołą, jeśli 

tylko zostało zaplanowane. 

Na program spojrzeć można 

także jako na pole badań. Są tu 


podstawowe założenia, określony 

zasób wiedzy, własna teoria i 

zasady. 

Program rozpatrywać można 

też w kategoriach przedmiotowego 

materiału nauczania(przyrody, 

biologii, chemii, geografii, fizyki 

itd.) oraz treści (sposób 

organizowania i przyswajania 

informacji). O materiale i treści 

możemy mówić odwołując się do 

poziomów nauczania. W tym 

przypadku nacisk kładzie się na 

fakty, pojęcia, uogólnienia w obrębie 

przedmiotowego materiału 

nauczania, w przeciwieństwie do 

pojęć ogólnych i zasad zawiązanych 

z tworzeniem programu niezależnie 

od podziału na przedmioty. 

Etapy konstruowania i 

wdrożenia programów własnych do 

zajęć dodatkowych przedstawiona 

jest w Rozp. MENiS z dnia 5 lutego 

2004r. w sprawie dopuszczania do 

użytku szkolnego programów i 

podręczników oraz cofania 

dopuszczenia. 

Rozporządzenie określa min. 

szczegółowe warunki, jakie muszą 

spełniać dopuszczone do użytku 

szkolnego własne programy 

tworzone przez nauczycieli. 

Strona tytułowa programu 

zawiera: 

- typ szkoły, etap edukacyjny, 

przedmiot, blok przedmiotowy lub 


inny rodzaj zajęć edukacyjnych, dla 

których program jest przeznaczony, 

tytuł programu, autora 

(współautorów) 

W dalszej części programu 

należy uwzględnić: 

• wstęp(charakterystykę) 

programu 

• cel ogólny (zgodny z podstawa 

programowa kształcenia 

ogólnego) 

• szczegółowe cele edukacyjne – 

kształcenia i wychowania 

• materiał nauczania związany ze 

szczegółowymi celami 

edukacyjnymi, 

• uwzględniający treści 

nauczania określone w 

podstawie programowej 

• procedury osiągania 

szczegółowych celów 

edukacyjnych 

• (metody i formy pracy), 

• opis założonych osiągnięć 

ucznia i propozycje metod ich 

oceny 

Przy konstruowaniu programu 

koniecznie należy uwzględnić 

wcześniejsze omówienie założeń 

dydaktycznych i wychowawczych, 

na jakich została oparta koncepcja 

programu. Diagnoza – jest podstawą 

organizowania sytuacji 

edukacyjnych uwzględniających 

indywidualne możliwości 

rozwojowe poszczególnych osób. 


Drugim obowiązkowym 

elementem, o którym powinniśmy 

pamiętać jest – ewaluacja programu, 

która wskaże nam drogę poprawy. 

Pozwoli systematycznie zbierać 

informację o warunkach, przebiegu i 

wynikach działań dydaktycznych i 

wychowawczych w celu ich 

ulepszenia lub podjęcia decyzji o ich 

prowadzeniu. Ewaluacja nie 

powinna być zadaniem 

obowiązkowym, warto aby stała się 

integralną częścią naszej pracy! 

Każdy program opracowany 

przez nauczyciela samodzielnie lub z 

wykorzystaniem programów 

dopuszczonych do użytku szkolnego 

i wpisanych do wykazów MENiS - 

aby był dopuszczony do użytku w 

danej szkole (przedszkolu) i 

włączony do szkolnego zestawu 

programów nauczania (czyli do 

realizacji w danej szkole) musi 

uzyskać: 

• program wychowania 

przedszkolnego - pozytywną 

opinię nauczyciela 

mianowanego lub 

dyplomowanego, posiadającego 

wykształcenie wyższe i 

kwalifikacje do pracy w 

przedszkolu; 

• program nauczania ogólnego - 

pozytywną opinię nauczyciela 

mianowanego lub 

dyplomowanego, posiadającego 

wykształcenie wyższe w 


zakresie zgodnym z zakresem 

treści nauczania, które program 

obejmuje; 

• program nauczania dla zawodu 

lub programu dla profilu - 

pozytywną opinię kuratora 

oświaty, a w wypadku 

programów nauczania dla 

zawodów podstawowych dla 

żeglugi morskiej i śródlądowej 

- także pozytywną opinię 

odpowiednio ministra 

właściwego do spraw 

gospodarki morskiej i ministra 

właściwego do spraw 

transportu. 

Programy, o których mowa 

powyżej, dopuszcza do użytku w 

danej szkole i włącza do szkolnego 

zestawu programów dyrektor szkoły, 

po zasięgnięciu opinii rady 

pedagogicznej i rady szkoły, a jeżeli 

nie została ona powołana - opinii 

rady rodziców lub innego 

przedstawicielstwa rodziców(czyli 

podejmowanie uchwał rady 

pedagogicznej w tym przypadku jest 

błędne - §24). 

Program własny do zajęć 

dodatkowych pod względem 

szczegółowych celów kształcenia, 

układu materiału nauczania, 

oczekiwanych osiągnięć, strategii i 

metod nauczania oraz środków, 

opracowany przez nauczyciela lub 

grupę nauczycieli najczęściej dla 

uczniów danej szkoły, mimo 


swojego indywidualnego charakteru, 

musi spełniać wymogi określone w 

Rozporządzeniu Ministra Edukacji 

Narodowej i Sportu z dnia 5 lutego 

2004 r. w sprawie dopuszczania do 

użytku szkolnego programów 

wychowania przedszkolnego, 


programów nauczania i 

podręczników oraz cofania 

dopuszczenia (DzU 2004 nr 25 poz. 

220). 

Literatura: 

Allan C. Ornstein, Francis P. Hunkins 

Program szkolny- założenia, zasady, problematyka. 

WSiP Warszawa 1999 



Ryszard Kuliński – konsultant ds. kształcenia zawodowego 

Kompetencje nauczyciela 

w Unii Europejskiej 

POJĘCIE KOMPETENCJI 

KOMPETENCJE KLUCZOWE 

Obecnie funkcjonują dwa nurty w 

rozumieniu kompetencji. Pierwszy 

nurt to rozumienie kompetencji jako 

zakres pełnomocnictw i uprawnień 

do działania, do podejmowania 

decyzji np. kompetencje danego 

urzędu lub z racji zajmowanego 

stanowiska. 

Drugi nurt traktuje kompetencje 

następująco: 

- to „ogólne zdolności (możliwości) 

oparte na wiedzy, doświadczeniu, 

wartościach oraz skłonnościach 

nabytych wyniku oddziaływań 

edukacyjnych” 

J. Coolahan, 1996 r. 

- „to wyspecjalizowany system 

zdolności, umiejętności lub 

sprawności niezbędnych lub 

wystarczających do osiągnięcia 

określonego celu” 

F. E. Weiner, 2001 r. 

Kompetencje ujawniają się w chwili 

wykonywania danego zadania lub 

można traktować je jako 

predyspozycje do jego wykonania. 

Drugi nurt jest bardziej 

przydatny w oddziaływaniach 

edukacyjnych. Komisje UE nie 

przyjęły jednej konkretnej definicji 

kompetencji; jest to sprawa danego 

kraju. 

Komisja europejska z całego zbioru 

kompetencji wyodrębniła 

kompetencje kluczowe (miękkie) 

jako wspólne i najważniejsze dla 

wszystkich. Jako najważniejsze 

kryterium wyboru kompetencji 

kluczowych przyjęto potencjalne 

korzyści dla całego społeczeństwa. 

Lista kompetencji kluczowych 

zdefiniowanych w Strategii 

lizbońskiej: 

• zdolność porozumiewania się w 

języku ojczystym, 

• znajomość języków obcych, 

• umiejętność liczenia, 

• podstawowe umiejętności w 

dziedzinie nauk ścisłych i 

technologii, 

• posługiwanie się technologiami 

informacyjnokomunikacyjnymi, 

• umiejętność uczenia się, 


• kompetencje interpersonalne 

i obywatelskie, 

• zmysł przedsiębiorczości, 

• świadomość kulturowa 

Kompetencje kluczowe można 

potraktować jako narzędzia 

intelektualne, które pozwalają 

uczniowi poradzić sobie w 

zmieniającej się rzeczywistości. 

Kompetencje nauczyciela w UE 

Związane z procesem uczenia się / 

nauczania: 

1. Umiejętność pracy w 

wielokulturowej i 

zróżnicowanej społecznie 

klasie. 

2. Umiejętność stworzenia 

dogodnych warunków do 

uczenia się: 

• ma być organizatorem procesu 

uczenia się, 

• ma uczynić ze swoich uczniów 

badaczy, 

• tworzy programy nauczania, 

ciągle się szkoli i doskonali, 

stale usprawnia swoją pracę, 

działa we wszelkiego rodzaju 

stowarzyszeniach i 

organizacjach, 

• jest animatorem życia 

społeczno-kulturalnego w 

regionie. 

3. Umiejętność włączenia 

technologii informacyjno- 


komunikacyjnej do codziennego 

funkcjonowania uczniów. 

4. Umiejętność pracy w zespole 

(nauczycieli, osób szkolących i 

innych) bezpośrednio 

zaangażowanym w uczenie się 

tej samej grupy uczniów. 

5. Umiejętność współpracy przy 

tworzeniu programów nauczania, 

organizacji procesu kształcenia i 

oceniania. 

6. Umiejętność współpracy z 

osobami ze środowiska lokalnego 

i z rodzicami. 

7. Umiejętność dostrzegania i 

rozwiązywania problemów. 

8. Umiejętność ciągłego 

rozszerzania swojej wiedzy i 

doskonalenia swoich 

umiejętności. 

Związane z kształtowaniem 

postaw uczniowskich: 

1. Umiejętność wykształcenia w 

uczniach postawy obywatelskiej 

i społecznej. 

2. Umiejętność promowania takiego 

rozwoju kompetencji 

uczniowskich, które pozwalają 

im, jako pełnoprawnym 

obywatelom danego państwa, z 

sukcesem funkcjonować w 

społeczeństwie wiedzy: 

• motywacje do nauki, nie tylko 

formalnej objętej obowiązkiem 

szkolnym, 


• nauczanie uczenia się, 

• krytyczne przetwarzanie 

informacji, 

• posługiwanie się komputerem i 

korzystaniem z wszelkich 

urządzeń cyfrowych, 

• twórczość i innowacyjność, 

• rozwiązywanie problemów, 

• przedsiębiorczość, 

• współpracę z innymi, 

• łatwość w komunikacji z 

innymi, 

• umiejętność poruszania się w 

kulturze wizualnej. 

Umiejętność łączenia 

kształtowania wymaganych 

kompetencji z nauczaniem / 

uczeniem się danego przedmiotu. 

Z powyższych kompetencji 

wynika, że nauczyciel powinien: 

1. Pracować z wiedzą, nowymi 

technologiami i informacją: 

• pracować z różnymi rodzajami 

wiedzy tzn. analizować, snuć 

refleksję, przekazywać ją przy 

użyciu nowej technologii, tam 

gdzie jest to właściwe, 

• stwarzać uczniom sytuację 

uczenia się z zachowaniem 

swobody wyboru przez siebie 

sposobu przekazywanej 

wiedzy, 

• być innowacyjnym i 

kreatywnym, 


• efektywnie włączać w proces 

uczenia się i nauczania 

technologię informacyjną i 

komputerową, 

• wspierać uczniów w docieraniu 

do informacji i jej 

gromadzeniu, 

• uczyć się z własnych 

doświadczeń, 

• dopasowywać strategie uczenia 

się i nauczania do potrzeb 

uczniów, 

• uczyć się przez całe życie. 

2. Pracować z innymi ludźmi: 

• wykorzystywać zagadnienia z 

związane z rozwojem 

człowieka (psychologię 

rozwojową), 

• być tolerancyjnym, 

• okazywać pewność siebie w 

kontaktach z innymi, 

• pracować z indywidualnymi 

uczniami, 

• współpracować z innymi 

nauczycielami. 

3. Pracować w społeczeństwie i 

dla społeczeństwa: 

• przygotować uczniów do roli 

obywateli UE, 

• promować mobilność i 

współpracę w Europie, 

• wspierać wzajemny szacunek i 

zrozumienie kultur, 

• efektywnie pracować ze 

społecznością lokalną, 


odzicami, innymi partnerami 

np. placówkami doskonalenia 

nauczycieli, 

• wnosić swój wkład w system 

zapewnienia jakości, 

• mieć świadomość, że dobra 

edukacja daje uczącym się 

więcej możliwości 

zatrudnienia. 

Wspólne europejskie zasady 

odnoszące się do zawodu 

nauczyciela 

1. Zawód wymagający wyższego 

wykształcenia: 

• nauczyciel musi być 

absolwentem szkoły wyższej 

lub jej odpowiedników, 

• nauczyciel ma możliwość 

kontynuowania studiów do 

najwyższego poziomu – 

doktoranckich, 

• kształcenie nauczycieli jest 

wielodziedzinowe 

(multidyscyplinarne), co daje 

wiedzę na temat nauczanego 

przedmiotu, pedagogiczną, 

wyposaża w kompetencje 

potrzebne do ukierunkowania i 

wspierania ucznia, oraz 

zrozumienia społecznych i 

kulturowych wymiarów 

edukacji. 

2. Zawód osadzony w kontekście 

uczenia się przez całe życie: 


• rozwój zawodowy nauczyciela 

powinien trwać przez całe życie 

zawodowe i być wspierany 

przez system doskonalenia, 

a nauczyciel powinien aktywnie 

w nim uczestniczyć, 

• umieć przystosować się do 

ciągłych zmian, 

• nauczyciel powinien doceniać 

zdobywanie nowej wiedzy i 

posiadać umiejętność 

wprowadzania innowacji. 

3. Zawód mobilny: 

• programy edukacji nauczycieli 

powinny uwzględniać 

mobilność zawodową, 

• nauczyciele powinni wyjeżdżać 

do innych państw europejskich 

w celu rozwoju zawodowego, 

• powinna istnieć mobilność 

między różnymi poziomami 

(rożnymi typami szkół) i w 

kierunku różnych zawodów w 

sektorze edukacji. 

4. Zawód oparty na partnerstwie: 

• instytucje kształcące i 

doskonalące nauczycieli 

powinny współpracować ze 

szkołami, przedsiębiorcami i 

instytucjami, 

• powinno zachęcać się 

nauczycieli, by angażowali się 

w badania naukowe 

(współpraca z uczelniami), 


• uczelnie kształcące nauczycieli 

powinny uwzględniać w swoich 

programach nauczania 

najnowsze osiągnięcia 

praktyczne, 

• kształcenie nauczycieli 

powinno być przedmiotem 

studiów i badań naukowych. 

Cechy europejskiego nauczyciela 

(wg. prof. Michaela Schratza) 

1. Europejska tożsamość: 

• jest nauczycielem danego kraju, 

ale takim, którego nauczanie 

wykracza „poza” narodowy 

program nauczania, 

• respektuje współistnienie 

narodowej i ponadnarodowej 

świadomości. 


2. Europejska wiedza: 

• ceni własny system edukacji 

i postrzega go w odniesieniu do 

innych systemów europejskich, 

• posiada wiedzę o wydarzeniach 

europejskich, 

• jest świadomy europejskiej 

historii i jej wpływu na 

współczesne społeczeństwo 

europejskie. 

3. Europejska wielokulturowość: 

• daje sobie radę z 

wielokulturowym charakterem 

społeczeństwa europejskiego, 

• ma pozytywny stosunek do 

własnej kultury i jest otwarty na 

inne, 

• pracuje z grupami 

heterogenicznymi. 

4. Europejskie kompetencje 

językowe: 

• mówi więcej niż jednym 

językiem europejskim, 

• jest w stanie uczyć własnego 

przedmiotu w językach obcych, 

• spędza trochę czasu w kraju, w 

którym mówi się innym 

językiem. 

5. Europejski profesjonalizm: 

• posiada wykształcenie, które 

pozwala mu uczyć w 

dowolnym kraju europejskim, 

• wymienia się doświadczeniami 

z nauczycielami z innych 

krajów europejskich, 

• interesuje się różnymi 

tradycjami uczenia się i 

nauczania, 

• wykorzystuje badania naukowe 

z innych krajów. 

6. Europejskie obywatelstwo: 

• zachowuje się jak „obywatel 

europejski”, 

• wykazuje solidarność z 

obywatelami innych państw 

europejskich, 


• ceni poszanowanie praw 

człowieka, demokrację, 

wolność. 

7. Europejskie miary jakości: 

• odnosi się do wspólnych 

europejskich miar jakości, 

• uczestniczy w osiąganiu 

europejskich celów 

edukacyjnych, 

• przyjmuje za punkty 

odniesienia wspólne 

europejskie narzędzia i znaki 

jakości w edukacji. 




Sprawozdanie z przebiegu 

konferencji nauczycieli 

informatyki 

i technologii informacyjnej. 

19.09.2006 roku w Centrum 

Edukacji Nauczycieli w Białymstoku 

odbyła się konferencja metodyczna 

nauczycieli informatyki i technologii 

informacyjnej szkół podstawowych, 

gimnazjalnych i 

ponadgimnazjalnych. 

Konferencja została 

przygotowana przez Zdzisława 

Babicza, Wiesławę Suchocką, Anne 

Krawczuk i Katarzynę Gagan, w 

której udział wzięło 68 nauczycieli. 

Konferencja przeprowadzona 

została w dwóch częściach: 

I część przeznaczona przede 

wszystkim dla nauczycieli szkół 

podstawowych 

II część przeznaczona dla 

nauczycieli gimnazjów i szkół 

ponadgimnazjalnych 

Podczas części plenarnej spotkania 

wystąpili zaproszeni goście: 

• Krzysztof Sochoń (Kuratorium 

Oświaty w Białymstoku) - 

Informacje o realizacji 

programów MEN w zakresie 

komputeryzacji szkół. 

• Misosław Wyczółkowski 

(WsiP) – Współautor 

podrecznika „Lekcje z 

komputerem” 

• Grażyna Koba (Migra): 

Metodyka nauczania 

informatyki w szkole 

podstawowej na podstawie 

autorskiego podręcznika dla 

klasy IV – VI 

• Czarny Kruk 

• Krzysztof Wasiak (Nowe 

Media) – Nowoczesne metody 

tworzenia interaktywnych 

prezentacji multimedialnych. 

• Dariusz Rutkowski 

(Merinosoft) – System 

zarządzania bezpieczeństwem 

informacji 

• Stanisław Sakowicz (STS 

Elektronik) – „Moje okolice – 

Elektroniczna Encyklopedia 

Podlasia” 


• Zdzisław Babicz, Wiesława 

Suchocka – prezentacja oferty 

edukacyjnej CEN Białystok 

Wydawnictwo edukacyjne 

WSiP oraz firma informatyczna 

„Nowe Media” przygotowały zajęcia 

warsztowe, w których mogli wziąć 

udział zainteresowani nauczyciele. 

Podczas zajęć uczestnicy mogli 

zapoznać się z nowościami 

informatycznymi, obejrzeć 

możliwości programów 

przeznaczonych do interaktywnej 

prezentacji i kompresji danych. 


Firma Merinosoft 

przygotowała prezentacje 

komputerów przenośnych, natomiast 

wydawnictwa WSiP, Migra oraz 

Czarny Kruk przygotowały stoiska z 

nowościami wydawniczymi. 

Opracował: 

Zdzisław Babicz, Katarzyna Gagan 


Maria Czygier 


Suwalska szkoła z tradycjami 

Zespół Szkół nr 5 w 

Suwałkach będzie obchodzić 80lecie 

swego istnienia w 2007 r. 

Tradycje kształcenia w obecnych 

zawodach sięgają odległej 

przeszłości, czasów II 

Rzeczypospolitej, kiedy 

Ministerstwo Wyznań Religijnych i 

Oświecenia Publicznego wydało 17 

listopada 1926 r. rozporządzenie, 

powołujące do istnienia Państwową 

Szkołę Rzemieślniczą w Suwałkach. 

Jednak ze względu na trudności 

adaptacyjne bazy lokalowej pierwsze 

lekcje rozpoczęły się w 1927 r. 

Zgodnie z założeniami władz 

oświatowych profile kształcenia były 

ukierunkowane na przygotowanie 

rzemieślników, mogących prowadzić 

po ukończeniu szkoły własne 

niewielkie punkty usługowe dla 

ludności bądź pracować w produkcji 

przemysłowej. Szkoła była pierwszą 

tego typu placówką oświatową na 

terenie Suwalszczyzny i ziemi 

augustowskiej, a jej absolwenci bez 

kłopotu znajdowali zatrudnienie w 

najbliższym środowisku i w innych 

regionach kraju Szkoła rozpoczęła 

pracę od naboru uczniów do klas o 

następującym kierunku kształcenia: 

tokarz, kowal ręczny i ślusarz 

maszynowy. 

Warto przytoczyć kilka cyfr, 

obrazujących stan liczbowy 

absolwentów:1930 – 21, 1931 – 24, 

1934 – 94. Wskazują one na rosnącą 

liczbę uczniów, a więc i wzrost 

zainteresowania szkołą 

mieszkańców Suwałk i okolicy. W 

roku szkolnym 1937/1938 uczyło się 

tutaj 120 uczniów i powstała 

Wieczorowa Szkoła Zawodowa 

Dokształcająca dla młodzieży 

pracującej. W trakcie rozwijania 

swojej działalności szkoła zmieniła 

nazwę na Państwową Szkołę 

Mechaniczną, a w roku szkolnym 

1938/1939 na Gimnazjum 

Mechaniczne. 

II wojna światowa przerwała 

funkcjonowanie szkoły, jej 

reaktywacja jako Państwowego 

Gimnazjum Mechanicznego 

nastąpiło 1 lipca 1947 roku, ale 

pracę dydaktyczną rozpoczęto 

dopiero w grudniu 1947. Wówczas 

warsztaty szkolne dysponowały 

następującymi pracowniami: kuźnią, 


spawalnią, działem obróbki 

maszynowej oraz obróbki ręcznej. 

W obrębie szkoły istniały już 

klasy technikum mechanicznego i 

liceum mechanicznego, które 

później przekształciły się w odrębne 

placówki dydaktyczne, od 1951 roku 

z nową siedzibą przy ulicy 

Kościuszki 47. Natomiast szkoła 

macierzysta pozostała na miejscu 

przy ulicy Chłodnej, przyjmując 

nową nazwę Zasadnicza Szkoła 

Metalowa. 

Dane liczbowe najlepiej 

oddają dynamikę rozwoju szkoły, 

która w momencie rozpoczęcia 

działalności po zakończeniu II 

wojny światowej w 1947 r. miała 

129 uczniów, a już w roku szkolnym 

1949/1950 ich liczba zwiększyła się 

do 210. W dalszym rozwoju 

systematycznie rosła, przekraczając 

w roku szkolnym 1963/64 300 

uczniów, a w 1969 było ich już 400. 

W latach siedemdziesiątych 

daje się zauważyć położenie nacisku 

na kształcenie kadr dla potrzeb 

budownictwa, ponieważ miasto 

rozwijało się i wyspecjalizowani 

pracownicy byli potrzebni. Po 

opuszczeniu murów szkoły 

absolwenci natychmiast znajdowali 

zatrudnienie. 

Jednak warunki lokalowe 

szkoły bardzo utrudniały prawidłowe 


prowadzenie procesu 

dydaktycznego, więc dyrekcja 

czyniła starania, by przyśpieszyć 

dokumentację potrzebną do 

rozpoczęcia budowy nowego obiektu 

na obecnej ulicy Sejneńskiej. Po 

przezwyciężeniu wielu problemów i 

trudności plany zostały 

zrealizowane. Nowa szkoła 

dysponowała 26 pracowniami 

przedmiotowymi, biblioteką, 

studiem radiowo-telewizyjnym, salą 

gimnastyczną, warsztatami, 

internatem na 450 miejsc, 

budynkiem mieszkalnym dla 

nauczycieli oraz Domem Młodego 

Robotnika. Boisko szkolne posiadało 

wydzielone miejsca na bieżnię, do 

ćwiczeń gimnastycznych i 

lekkoatletycznych, gry w piłkę 

siatkową, koszykówkę, piłkę ręczną 

i nożną. Od roku 1975 oficjalna 

nazwa szkoły brzmiała Zespół Szkół 

Zawodowych i jako taka, nieco 

później, znalazła się w nowym 

obiekcie. W związku ze 

stopniowymi zmianami profilu 

zawodowego szkoły i wzrostu ilości 

klas pełnej szkoły średniej, od roku 

szkolnego 1979/1980 zmieniła 

nazwę na Zespół Szkół 

Technicznych, którą następnie w 

2002 roku, przekształcono się w 

Zespół Szkół nr 5. 

Z powyższych danych na 

temat kierunków kształcenia wynika, 


że określenie „Metalówka” w 

odniesieniu do szkoły jest jak 

najbardziej uzasadnione. Od 

powołania województwa 

suwalskiego w regionie zmieniło się 

bardzo wiele, ale profile kształcenia 

w kierunkach mechanicznych 

pozostały. 

Zgodnie z tradycjami od wielu 

lat szkoła kontynuuje nauczanie pod 

kątem przygotowania uczniów do 

wykonywania zawodu mechanika, 

co wiąże się z założeniami 

powojennego Państwowego 

Gimnazjum Mechanicznego. 

Technikum Mechaniczne istnieje w 

szkole od ponad dwudziestu lat, a 

Liceum Mechaniczne o różnych 

profilach kształcenia funkcjonowało 

z ośmioletnią przerwą w swojej 

działalności w latach 1985-1993. Po 

reformie oświaty i w związku z 

modernizacją stanowisk pracy 

pojawił się w Liceum Profilowanym 

kierunek mechatronika. Wiążę się on 

w pewien sposób z Technikum 

Mechanicznym o specjalności 

automatyka przemysłowa. 

W związku z wielką liczbą 

absolwentów Zasadniczej Szkoły 

Zawodowej, pragnących 

kontynuować naukę, w roku 

szkolnym 1991/1992 zostało 

powołane trzyletnie Technikum 

Mechaniczne na podbudowie 


Zasadniczej Szkoły Zawodowej. W 

roku 1987 miał miejsce pierwszy 

nabór uczniów do Technikum 

Elektronicznego, z kolei Technikum 

Telekomunikacji powstało w roku 

szkolnym 1994/1995. 

Wraz z przygotowaniem 

Polski do wejścia w struktury Unii 

Europejskiej od roku szkolnego 

1989/1990 powołano do istnienia 

Liceum Ogólnokształcące ze 

zwiększoną liczbą godzin z języka 

obcego i z rozszerzoną informatyką. 

Oba przedmioty są istotne przy 

zdawaniu egzaminów zgodnie z 

formułą nowej matury, zarówno na 

poziomie podstawowym jak i 

rozszerzonym. 

W historię szkoły wpisało się 

na trwałe Technikum Budowlane, 

ponieważ na specjalistów tego typu 

istniało zawsze zapotrzebowanie w 

mieście i okolicy. O popularności 

tego typu kształcenia świadczy 

udział uczniów w Olimpiadzie 

Wiedzy i Umiejętności 

Budowlanych, w której w ostatnich 

trzech latach uczniowie byli 

laureatami i finalistami. 

Z budownictwem jest 

nierozerwalnie związana branża 

elektryczna, od roku szkolnego 

1989/90 funkcjonuje Technikum 

Elektryczne, w sumie nabór do tej 

szkoły trwa już 15 lat. 


O poziomie kształcenia w 

klasach technikum różnego typu 

świadczą sukcesy ich uczniów w 

konkursie Technik Roku i konkursie 


PZITB na najlepszą pracę 

dyplomową. Oto ich wyniki od roku 

1997: 

Rok Kl. Tytuł pracy Autor Promotor Wyniki 

1997 VTE Trenażer układów 

cyfrowych 

VTE Panele ćwiczeniowe do 

badań pamięci 

cyfrowych 

VTB Technologia 

wykonawstwa 

budownictwa 

szkieletowego 

drewnianego 

TM Foliogramy z mechaniki 

technicznej 

VTM Model przekładni 

automatycznej 

1998 VTB Konspekty lekcji z 

budownictwa regiolnego 

VTE Multimedialna 

miniencyklopedia 

miernictwa 

elektrycznego i 

elektronicznego 

1999 IIITMZ Model żurawia i 

narzędzia dydaktyczne 

do przedmiotu dźwignice 

i urządzenia 

transportowe 

IIITMZ Projekt i wykonanie 

modelu sterowania 

wrzeciona 

VTEL Stanowiska pomiarowe 

do wykonywania badań 

laboratoryjnych 

M. Sówka 

M. Roziewski 

M.P. Mozol 

R. 

Przybortowski 

A. Kowalewski 

M. Pałkiewicz 

Z. Danielewicz 

A. Staśiński 

G. Wierzbicki 

G. Stefanowicz 

I.Mażewski 

D. Sokołowski 

J. Rakowski 

M. Milewski 

Sz. Ochociński 

D. Kościuszko 

P. Siekowski 

T. Bogdan 

A.Buczyński 

M. Kaszuba 

T. Gliński 

M. Martynko 

A. Bujkowski 

B. 

Werpachowsk 

i 

B. 

Werpachowsk 

i 

I miejsce na 

szczeblu 

okręgowym: 

elektrotechnika 

i elektronika 

Wyróżnienie na 

szczeblu 

okręgowym: 


I elektronika 

J. Guryńska Wyróżnienie na 

szczeblu 

okręgowym: 

budownictwo 

K. 

Szukiłowicz 

K. 

Szukiłowicz 

B. 

Czatrowska 


szczeblu 

okręgowym: 

mechanika 


szczeblu 

okręgowym: 

mechanika 

I miejsce na 

szczeblu 

okręgowym: 

budownictwo 

J. Krasiński Wyróżnienie na 

szczeblu okrgwym: 

Elektrotechnika i 

elektronika 

M. Żukiewicz Wyróżnienie na 

szczeblu 

okręgowym: 

mechanika 

K. 

Szukiłowicz 

J. 

Grygoruk 


szczeblu okręg: 

mechanika 


szczeblu 

okręgowym: 



VTE Instalacja i uruchomienie 

sieci komputerowej 

2000 VTB Nowe technologie 

grzewcze w 

budownictwie 

VTM Zaprojektowanie i 

wykonanie modelu 

wiertarki 

współrzędnościowej 

VTE Komputerowa symulacja 

układów elektronicznych 

2001 VTB Ćwiczenia z 

kosztorysowania z 

wykorzystaniem 

programu 

RODOS 

IIITMZ Wykorzystanie energii 

wiatru 

VTE Wykorzystanie 

czujników 

zbliżeniowych w 

automatyce 

2002 VTB Projekt architektoniczny 

budynku 

jednorodzinnego 

2003 VTB Model poddasza 

użytkowego z oknem 

Fakro 

VTM Stanowisko 

laboratoryjne do analizy 

sygnału w 

pneumatycznych 

elementach 

automatyki 

G. Staranowski 

K. Roziewski 

K.Kondratowicz 

P. Życki A. 

Paszkiewicz 

T. Brandt 

K. Tyczkowski 

K. Wróblewski 

M. Chomicz 

L. Jasionowski 

elektrotech. i elektr. 

A. Bykowski I miejsce na 

szczeblu 

okręgowym: 

K. 

Szukiłowicz 

ektrotech. i elektr. 


szczeblu 

okręgowym:budow 

nictwo 

I miejsce na 

szczeblu 

okręgowym: 

elektrotechnika i 

elektronika 

R. Widzicki Wyróżnienie na 

szczeblu 

okręgowym: 


i elektronika 

P. Bukowski J. Guryńska I miejsce na 

szczeblu 

okręgowym, 

wyróżnienie 

na szczeblu 

ogólnopolskim, 

wyróżnienie w 

konkursie ZITB i 

PB 

S. Omilian M. Żukiewicz Wyróżnienie na 

szczeblu okręg: 

K. Burakiewicz 

W. Brzozowski 

P. Safianowski 

.A.Ołownia 

B. Szczerbowska 

M. Balczun 

T. Balczun 

G. Bogucki 

M. Kuczyński 

M. Milewski 

B. 

Werpachowsk 

i 

mechanika 

I miejsce na 

szczeblu 

okręgowym: 


i mechanika 

B. Czatrowska I miejsce w 

konkursie PZITB i 

PB 

J. Guryńska I miejsce na 

szczeblu 

okręgowym: 

budow., 

wyróżnienie w 

konkursie PZITB i 

PB 

W. Śliżewski I miejsce na 

szczeblu 

okręgowym: 

mechanika 



VTE Panele ćwiczeniowe do 

badania układów 

cyfrowych 

W 2005 r. szkoła wzięła udział 

w ogólnopolskim projekcie 

modernizacji kształcenia 

zawodowego, zgłaszając 

opracowaną koncepcję edukacyjną 

„Technik XXI wieku”, która została 

nagrodzona sumą ponad 100 tysięcy 

zł. 

Jednak nie byłoby 

prawdziwych techników bez 

przedmiotów humanistycznych, stąd 

też szkoła przywiązuje do nich także 

dużą wagę. Na potwierdzenie 

prawdziwości powyższych słów 

warto przytoczyć sukcesy moich 

uczniów: 

1. 1998 - wyróżnienie w 

ogólnopolskim konkursie 

„Tolerancja w dawnej Polsce” 

(nauczycielka także nagrodzona 

wysoką nagrodą pieniężną, 

odbiór nagrody na Zamku 

Królewskim w Warszawie), 



„Odkrywamy nieznanego 

Mickiewicza”, 

3. 1998 - udział w półfinałach 

teleturnieju Mickiewiczowskiego 

w Katowicach (nagranie w 

programie 1TV), 

P. Herbaczewski 

P. Jachimowicz 

J. Grygoruk 

I miejsce na 

szczeblu 

okręgowym: 

elektrotechnika i 

elektronika 

4. 1998 - IX miejsce w 

międzynarodowym konkursie o 

życiu i twórczości A. 

Mickiewicza w Krakowie, 

5. 1999 - laureat ogólnopolskiego 

konkursu literackiego 

„Wybieramy posła do Sejmu 

Dzieci i Młodzieży”, 



historycznym „Rodzina w wirach 

historii” (odbiór nagrody na 

Zamku Królewskim w 

Warszawie), 

7. 2000 - I miejsce i 2 wyróżnienia 

w wojewódzkim konkursie 

literackim „Konkurs Jednego 

Wiersza o Laur Pazura”, 


wojewódzkim konkursie 

„Romowie – Spotkania Trzeciego 

Stopnia”, 

9. 2001 - I miejsce konkursie 

wojewódzkim „Mój Region”, 

10. 2001- II miejsce w 


poetyckim im. H. 

Poświatowskiej, 


Konkursu Akademickiego o 

Indeks im. Bp. Jana Chrapka 

(indeks na Wydział 


Dziennikarstwa Uniwersytetu 

Warszawskiego i 5-letnie 

stypendium w wysokości 850 zł 

miesięcznie), 


konkursu literackiego 

„Wybieramy posła do Sejmu 

Dzieci i Młodzieży”, 

Inni humaniści również 

odnoszą sukcesy: działają aktywnie 

w Stowarzyszeniu Humanistów 

„Prowincja”, publikują artykuły 

różnego typu na łamach prasy i 

wydali książkę „Suwalszczyzna w 

szkole”. Klub Europejski organizuje 

międzynarodowe wymiany 

młodzieży. Nasi uczniowie 

odwiedzili Szwecję i Włochy. W 

szkolnym muzeum odbywają się 

wystawy historyczne, 

podsumowania konkursów i lekcje o 

charakterze patriotycznym, powstaje 

galeria sławnych absolwentów. W 

Irena Uścińska 

Jolanta Wajszczyk 

Halina Świerżewska 


roku szkolnym 2005/2006 

nauczycielki historii wzięły udział w 

realizacji ogólnopolskiego projektu 

„Pamięć dla Przyszłości”, 

zorganizowanego przez 

Stowarzyszenie „Dzieci Holocaustu” 

w Polsce. Film „Spotkanie” 

przygotowany przez uczniów 

otrzymał wyróżnienie. 

Identyczna sytuacja pod 

względem osiągnięć jest także w 

szkolnym sporcie, wiele imprez 

inicjuje Szkolny Klub Sportowy 

„Technik”, w tym o charakterze 

międzynarodowym. Wiele sukcesów 

odnoszą uczniowie we wszelkiego 

typu zawodach strzeleckich. 

W roku szkolnym 2004/5 

szkoła wzięła udział w 

ogólnopolskiej akcji „Szkoła z 

klasą” i po zrealizowaniu sześciu 

zadań zdobyła ten zaszczytny tytuł. 



Sprawozdanie z przebiegu 

uroczystości nadania imienia 

drużynie harcerskiej działają cej 

przy gimnazjum im. Jana Pawła II 

w Czyżewie -Osadzie 

19 września 2006r. w naszej 

szkole odbyła się uroczystość 

nadania imienia „Sybiraków” 

6 Drużynie Harcerzy 

Starszych. Był to dzień oczekiwany 

od dawna przez całą społeczność 

szkolną. 

Na to spotkanie przybyli 

zaproszeni goście. Dość licznie 

prezentowali się członkowie Koła 

Sybiraków w Czyżewie, władze 

Gminy Czyżew- Osada, dyrektorzy 

gminnych szkół, dawni instruktorzy 

prowadzący drużyny harcerskie. 

Przed godziną 13 cała 

społeczność szkolna utworzyła 

pochód, na którego czele niesiono 

flagę państwową i sztandary. 

Wielkie święto rozpoczęło się 

uroczystą mszą świętą w kościele 

pod wezwaniem św. Piotra i Pawła 

w Czyżewie, celebrowaną przez 

księdza proboszcza Kazimierza 

Chaberka. Tu nastąpiło przekazanie 

sztandaru Związku Sybiraków 

harcerzom z naszej szkoły. Ksiądz 

w swojej homilii przypomniał losy 

tysięcy Polaków zesłanych na 

Syberię. Podkreślił patriotyczne idee 

związane z wyborem patrona 

drużyny harcerskiej oraz 

zobowiązania, jakie nakłada na 

uczniów i nauczycieli to imię. 

Po zakończeniu uroczystości 

w kościele pochód na czele z 

orkiestrą przemaszerował do szkoły. 

Wszyscy zatrzymali się przed 

pomnikiem, by uczcić pamięć 

Polaków zesłanych na Sybir, 

składając wiązanki kwiatów i 

zapalając znicze. 

Podczas oficjalnej części 

uroczystości zabrał głos dyrektor 

szkoły Robert Skłodowski, wójt 

Gminy Czyżew-Osada Józef 

Dmochowski, proboszcz parafii 

Kazimierz Chabetek i prezes 

Związku Sybiraków. 

Po wystąpieniu gości wójt 

podziękował za tak liczne przybycie 

oraz wręczył odznaczenia 7 

członkom Związku Sybiraków, 

obecnym na uroczystości. 

Zaakcentował w ten sposób ich 


ofiarność, poświęcenie i trudne życie 

na Syberii. 

Ukoronowaniem uroczystości 

nadania imienia 6 DHS był program 

artystyczny, w czasie którego 

odśpiewano „Hymn Sybiraków”. 

Cały montaż słowno-muzyczny był 

dla nas lekcją historii. Tematem były 

dramatyczne losy Polaków 

skazanych na bezpowrotną czasem 

wywózkę na daleką Syberię. 

Uroczysty apel poległych zamkną 

artystyczną część programu. 

Jadwiga Filipowicz 

Bożenna Kuć 

Małgorzata Kuźmicka 

Marzenna Winsko 


Na zakończenie uroczystości 

phm Jolanta Wajszczyk odczytała 

Rozkaz Komendantki Hufca Ziemi 

Łomżyńskiej L.10/2006. 

W oczach ludzi, którzy 

przeżyli to piekło na ziemi, kręciły 

się łzy. U wielu odżyły bolesne 

wspomnienia tamtych dni. Wszyscy 

byli wzruszeni. 

Udzia ł podlaskich uczniów w warsztatach w Niemczech 

Uczniowie Szkoły 

Podstawowej Nr 47 im. Jana 

Klemensa Branickiego w 

Białymstoku wzięli udział w 

niemiecko - polskich warsztatach w 

Meklenburgii. 


Towarzystwo Niemiecko – 

Polskie od kilku lat organizuje 

Polski Tydzień w Niemczech. W 

tym roku odbył się on w 

Meklenburgii – Pomorzu Przednim. 

W ramach VII Polskiego 

Tygodnia w różnych miastach tego 

regionu prezentowane było 

województwo podlaskie. W związku 

z tym odbywały się wystawy, 

seminaria, wykłady, występy chórów 

i zespołów folklorystycznych oraz 

warsztaty młodzieży szkolnej. 

W dniach od 3 do 8 września 2006 r. 

uczniowie Szkoły Podstawowej Nr 

47 wzięli udział w niemiecko - 

polskich warsztatach w 

Meklenburgii. Dzieci w wieku od 9 

do 12 lat pod opieką pań Jadwigi 

Filipowicz i Bożenny Kuć 

pracowały wspólnie z koleżankami z 

Niemiec w Manufakturze Papieru w 

niewielkiej miejscowości 

Wrangelsburg. Zakwaterowanie w 

miejscowym zamku podniosło 

atrakcyjność pobytu w Niemczech. 


Celem realizowanego 

wspólnie projektu pt. „Papier i 

druk” było wyprodukowanie 

tradycyjnymi metodami papieru 

czerpanego. Kolejnym etapem 

warsztatów było tworzenie 

niemieckich i polskich przepisów 

kulinarnych do książki kucharskiej. 

Nad całością czuwała Kristine 

Kautz – pomysłodawczyni projektu. 

Nasi mali twórcy zebrane receptury, 

m.in. pierogów z grzybami, bigosu, 

sałatki ziemniaczanej, układali i 

drukowali na papierze czerpanym w 

drukarni na zamku. Własnoręcznie 

wyprodukowana książka kucharska 

stanowi wspaniałą pamiątkę 

wspólnej pracy niemiecko – polskich 

warsztatów. 

Druga grupa młodzieży 

szkolnej w wieku od 10 do 12 lat 

wraz z paniami Małgorzatą 

Kuźmicką i Marzenną Winsko 

przebywała w małym miasteczku 

Eggesin. Mieszkali oni w 

Młodzieżowym Domu Kultury. 


Wspólnie z rówieśnikami z Niemiec 

pracowali w Młodzieżowej Szkole 

Artystycznej realizując projekt nt. 

„Sztuka młodzieżowa – rzeźba i 

fotografia”. Wykonywali oni 

rzeźby, które posłużyły do 

stworzenia wspólnej kompozycji 

przestrzennej opracowanej przez 

Lotaara Spottuh – nauczyciela 

tamtejszej szkoły. Następnie 

uczestniczyli w zajęciach z fotografii 

pod kierukiem Matthiasa Diekhoff. 

Efektem ich pracy był album z 

samodzielnie wykonanymi zdjęciami 

z różnych miejsc Eggesin. Grupą z 

Polski opiekowała się pani dyrektor 

Młodzieżowej Szkoły Artystycznej 

Heike Hirsch. 

Po ciężkiej pracy przychodził 

czas na odpoczynek i zwiedzanie 

historycznych miast Meklenburgii: 

Greifswaldu, Lubmina, Stralsundu, 

Ueckermünde. Dzieci zachwyciły się 

ogromnym ogrodem zoologicznym 

oraz eksponatami w Muzeum 

Morskim. Jedno popołudnie spędziły 


w kręgielni, gdzie po raz pierwszy 

miały okazję poznać zasady tej gry. 

Innym razem wybrały się na 

wspólną wycieczkę nad Morze 

Bałtyckie. 

Podsumowaniem VII 

Tygodnia Polskiego było spotkanie 

w Teatrze Vorpommern w pięknej 

miejscowości Greifswald. W 

uroczystości tej wzięli udział 

przedstawiciele władz Meklenburgii 

oraz wszyscy uczestnicy niemiecko 

– polskich projektów realizowanych 

w ramach prezentacji regionu 

Podlasie. Z wielką sympatią i 

ogromnym aplauzem spotkał się 

występ grupy folklorystycznej 

„Czeremszyna”. 

Udział dzieci ze Szkoły 

Podstawowej Nr 47 im. Jana 

Klemensa Branickiego w 

Białymstoku w niemiecko – polskich 

warsztatach i projektach przyczynił 

się do zdobycia nowych 

doświadczeń, umiejętności i 

poznania zwyczajów niemieckich 

kolegów. Zostały usunięte wzajemne 

uprzedzenia i stereotypy, a młodzież 

i nauczyciele nawiązali nowe 

przyjaźnie i sympatie. 


Anna Ruda-Dudek 


W Kanadzie nie świętuj ę Dnia 

Nauczyciela, 

ale ciesz ę si ę, że pracuj ę w szkole... 

Kiedy zbliża się Święto 

Edukacji Narodowej, popularnie 

nazywane Dniem Nauczyciela 

wracam myślą do rodzinnego 

Białegostoku, szkoły podstawowej i 

liceum, które tam ukończyłam. Od 

lat mieszkam Kanadzie, w prowincji 

Ontario. Pracuje jako nauczyciel i 

tak, jak moje Koleżanki i Koledzy 

doskonalę swoje umiejętności i 

zaglądam na różne strony, również 

te w języku polskim. Tak trafiłam do 

„Aspektów” i pomyślałam, by 

napisać kilka zdań o systemie 

edukacji w kraju, w którym pracuję. 

Kanada dzieli się na prowincje 

i każda prowincja posiada swój 

własny system szkolny. Napiszę o 

systemie szkolnym w swojej 

prowincji. 

Kanada jest krajem 

dwujęzycznym. Językiem oficjalnym 

jest angielski i francuski. 

W Ontario oficjalnie mówi się po 

angielsku, ale w urzędach 

państwowych obowiązują dwa 

języki. Szkół francuskich jest mniej 

niż angielskich. W szkołach 

francuskich dzieci uczą się 

angielskiego od czwartej klasy, w 

szkołach angielskich dzieci uczą się 

francuskiego. Istnieją też szkoły 

angielskie, w których powstają klasy 

uczące się po francusku, tak zwane 

French Immersion. 

Szkoła podstawowa w tej 

prowincji trwa 10 lat. Dzieci 

zaczynają naukę w szkole w wieku 4 

lat. Szkoły podstawowe dzielą się na 

szkoły publiczne i katolickie, 

angielskie i francuskie. Edukacja 

szkolna rozpoczyna się od tzw. 

przedzerówki, której celem jest 

wyrównanie braków w języku 

angielskim albo francuskim Kanada 

jest państwem 

wielonarodowościowym) . Kolejny 

etap to zerówka, pierwsza, druga 

klasa aż do klasy ósmej. 

W szkole angielskiej czterolatki uczą 

się 2 albo 3 dni w tygodniu, w szkole 

francuskiej uczą się codzienne po 6 

godzin. Zajęcia zaczynają się zwykle 

o 9.00 rano i trwają do 15.00. Dzieci 

mają dwie przerwy po 15 minut 


(rano i po południu) i jedną godzinną 

na lunch, czyli obiad. 

W szkole podstawowej jeden 

nauczyciel uczy wszystkich 

przedmiotów, nauczyciele są 

przygotowywani do tego na 

studiach. Jedynie jest inny 

nauczyciel od wychowania 

fizycznego i muzycznego . 

Po szkole podstawowej dzieci a 

raczej młodzież rozpoczyna naukę w 

szkole średniej (4 lata), po 

skończeniu której może 

kontynuować naukę na studiach albo 

w collegu. Ta szkoła przygotowuje 

do zawodu. Oferta szkoleniowa 

obejmuje też rożne kursy 

wieczorowe, korespondencyjne, 

zaoczne. 

Nauczyciele w Kanadzie 

zarabiają ok.25$ za godzinę, czasem 

więcej. 

Istnieją też szkoły nauczania 

języków, w których można uczyć się 

swojego narodowego języka. Nauka 

w tych szkołach odbywa się w 

soboty. Szkoły te są sponsorowane 

przez rząd. Do takiej szkoły chodzą 

moje córki i uczą się języka 

polskiego. Nauka trwa 3 godziny w 

sobotę. To nie zbyt wiele, ale aby 

mieć rezultaty, trzeba kontynuować 

naukę polskiego w domu. Z nami 

dzieci rozmawiają po polsku, ale z 

polskimi dziećmi po angielsku. 


Chyba brakuje im słownictwa, aby 

wyrazić właściwie swoje myśli 

mimo, że z nami rozmawiają bardzo 

dobrze. 

W Toronto mieszka ok. 180 

tysięcy Polaków. Istnieją tutaj różne 

ośrodki kultury polskiej, polskie 

banki , kościoły, restauracje. Szkoły 

polskie organizują różne imprezy 

dla dzieci: pikniki, konkursy 

recytatorskie, zabawy z Mikołajem 

itp. Banki organizują targi książki 

polskiej i spotkania z różnymi 

ludźmi. Przy kościołach powstają 

zespoły taneczne i śpiewające dla 

dorosłych i dla dzieci. Ośrodki 

kultury organizują występy teatralne, 

kabaretowe .Polska kultura 

krzewiona jest wszędzie. dostęp do 

niej jest łatwy, trzeba tylko chcieć ją 

pogłębiać i przekazywać młodszym 

pokoleniom. 

Tutaj nie obchodzi się dnia 

nauczyciela ani dnia dziecka. 

Popularne święta to: Święto 

Dziękczynienia (październik), 

Halloween (ostatni dzień 

października -święto przebierańców) 

Boże Narodzenie, Walentynki, 

Wielkanoc oraz święta różnych 

narodowości, obchodzone w 

domach. 

Tu nie świętuję Dnia Nauczyciela 

ale ciepło myślę o swoich 

pedagogach i o koleżankach 


nauczycielkach. Serdecznie 

pozdrawiam nauczycieli z 

Roman Sikorski 


Białegostoku i życzę wiele 

satysfakcji i radości z Waszej pracy. 

Grupa ’45 – nasze 60 lat życia 

przedmiot: historia najnowsza 

temat: powtórka materiału 

data: 14 maja 2005, godzina 10-13 

miejsce: klasa na drugim piętrze, 

ul. Fabryczna 10, Białystok 

odpowiadający: Roman Sikorski 

podpowiadający: Zdzisław 

Jabłoński, Ryszard Jarmoc, Jerzy 

Zientara 

cz ęść pierwsza 

1. Początek 

Było ich 37. Pochodzili z 

różnych środowisk: synowie lekarzy, 

aptekarzy, rzemieślników, kolejarzy, 

rolników. Byli to chłopcy w wieku 

piętnastu, osiemnastu lat. 

W większości mieli zaliczoną 

pierwszą klasę gimnazjalną przed 

wojną i szóstą-siódmą klasę 

radzieckiej dziesięciolatki. Część 

młodszych nie miała przerwy w 

nauce w okresie okupacji 

niemieckiej, uczestnicząc w tajnych 

kompletach, organizowanych przez 

nauczycieli. Wśród szczególnie 

wyróżniających się w tej 

działalności, za którą groziła kara 

śmierci, zarówno nauczycielom, jak 

też uczniom, na pierwszym miejscu 

wymienić należy profesora 

Konstantego Kosińskiego. Był on 

wyjątkowo szlachetnym 

człowiekiem, patriotą i zasłużonym 

pedagogiem. Organizował 

szkolnictwo polskie w Białymstoku 

po pierwszej wojnie. Miał odwagę 

prosić władze niemieckie o zgodę na 

uruchomienie szkół, co spotkało się 

ze zdecydowaną odmową. Był 

jednym z głównych organizatorów 

tajnego nauczania. Odbywało się 


ono w małych kilkuosobowych 

grupach, zbierających się w 

mieszkaniach prywatnych 

nauczycieli, nieraz rodziców, za 

każdym razem w innym miejscu, 

aby uniknąć ujawnienia i represji. 

Uczniowie nie posiadali przy sobie 

książek, czy przyborów szkolnych, 

aby nie zdradzić charakteru swojej 

obecności, a przed godziną policyjną 

spiesznie wracali, w rozproszeniu, 

do domów. Za tajne nauczanie został 

rozstrzelany przez gestapo profesor 

łaciny p. Ćwiąkała. Sporadycznie ten 

rodzaj nauczania prowadzony był też 

na wsiach (np. Babino, Rzędziany), 

w miasteczkach (np. Nurzec, 

Supraśl). 

Po ustaniu okupacji 

niemieckiej na ziemi białostockiej w 

połowie lata 1944 roku polskie 

władze rządu lubelskiego rozpoczęły 

organizowanie szkolnictwa. Przy 

olbrzymim zaangażowaniu 

środowiska nauczycielskiego 

utworzono pierwsze szkoły w 

wolnym Białymstoku. We wrześniu 

1944 roku odbył się egzamin 

kwalifikacyjny. Wedle 

stwierdzonego poziomu 

przygotowania grupę chłopców 

skierowano do klasy IV 

Państwowego Gimnazjum Męskiego 

nr 2 przy ul. Fabrycznej 10, w 

Białymstoku. 

Po około dziesięciu 

miesiącach intensywnej nauki, na 


początku lipca 1945 r. odbył się 

egzamin końcowy klasy IV. 

Otrzymali świadectwa ukończenia 

gimnazjum zwane potocznie „małą 

maturą”. Fakt ten został utrwalony 

również zdjęciem amatorskim 

(autorem był Rysio Jarmoc) w dniu 

6 lipca 1945 roku. Oto absolwenci: 

tu zdjęcie nr 1. 

Na odwrocie tego zdjęcia 

widnieje zapis (dokonany ręką 

piszącego te słowa) ustalający 

kolejność pozujących osób. 

Wymienionych jest 29 

nazwisk absolwentów i nazwiska 

dwojga profesorów. Ponadto na 


zdjęciu są nieobecni – choć naukę w 

klasie IV rozpoczęli – następujący 

koledzy: Andrzej Blicharski, Jerzy 

Gadkowski, Antoni Gabryelewicz, 

Lechosław Dąbrowski, Henryk 

Karoń, Szczęsny Kozaczyński, (...) 

Trzeciak, Romuald Wardziński. 

Razem ośmiu. 

Trzeba tu koniecznie wyjaśnić 

nieobecność kolegi Andrzeja 

Blicharskiego i kolegi Jerzego 

Gadkowskiego. Obaj, już po trzech 

tygodniach nauki, zostali 

aresztowani przez NKWD za 

działalność konspiracyjną w Szarych 

Szeregach i AK, a następnie zesłani 

na trzy lata do obozów 

koncentracyjnych w Riazaniu i 

Ostaszkowie. Dopiero potem, po 

powrocie, w Białymstoku ukończyli 

gimnazjum i uzyskali maturę. 

Naukę pobierali u profesorów 

(kolejność podana według 

świadectwa, którego kopia jest 

załączona): 

- zachowanie się – prof. Dymitr 

Gaskiewicz 

- religia – ks. prefekt Witold Pietkun 

- język polski – prof. Tadeusz Żebrowski 

- język łaciński – prof. Zofia Kudelska 

- język niemiecki – prof. Iza Sawicka 

- historia – prof. Janina Krzyżanowska 

- geografia – ? 

- biologia – prof. Dymitr Gaskiewicz 

- fizyka, chemia – prof. Tadeusz Kornecki 

- matematyka – prof. Zubelewicz 

i prof. Jastrzębska 


- ćwiczenia cielesne – prof. Wróbel 

i prof. Zygmunt Szelest 

- przysposobienie wojskowe – ? 

- rysunek (nadobowiązkowy) – 

prof. Cymerman (?) 

Dyrektorem gimnazjum był 

wówczas profesor matematyki 

Konstanty Kosiński, który był 

wzorem idealnego pedagoga, 

patrioty i wychowawcy. 

Tutaj znów wspomnienie o 

tragicznym wydarzeniu, które 

wstrząsnęło i głęboko poruszyło 

społeczność uczniowską. W grudniu 

1945 roku zginął z wyroku 

zbrojnego podziemia, wychowawca 

klasy czwartej, prof. Dymitr 

Gaskiewicz. Był on bardzo dobrym 

profesorem biologii, wzorowym 

wychowawcą, a jednocześnie 

zdecydowanym zwolennikiem 

ideologii skrajnie lewicowej. Jego 

pamięć udokumentujmy poniższym 

zdjęciem, na którym widnieje on 

pośrodku grupy wychowanków: 



Tylko na tych dwóch 

przykładach: zabitego profesora i 

internowanych dwóch uczniów 

wywnioskować można, jak trudne, 

wręcz tragiczne, były czasy, w 

których dojrzewało i kształciło się 

młode pokolenie, już na progu 

swego dorosłego życia. 

Po „małej maturze” podjęli 

naukę w liceach białostockich: 

ogólnokształcących lub 

kierunkowych, czy zawodowych. 

Niektórzy zaliczyli ten etap w ciągu 

roku, w trybie przyspieszonym. 

Warunki życiowe zmuszały także do 

pracy zarobkowej, co było udziałem 

znacznej części uczniów 

zarabiających w ten sposób na 

utrzymanie, jak też wnoszących swój 

wkład w odbudowę kraju. 

Po maturze niemal wszyscy 

podjęli studia na upatrzonych 

kierunkach, w różnych uczelniach na 

terenie Polski. Dla większości była 

to wielka przygoda, pierwsza w 

życiu wyprawa w nieznane, start do 

realizacji własnego celu. 

2. 60 lat minęło... 

...jak jeden dzień! 

(zaśpiewałby Andrzej Rosiewicz, 

gdyby tu był). 

Po dużej pauzie, która trwała – 

bagatelka – 3122 tygodnie, rozległ 


się dzwonek na ciąg dalszy zajęć: 

dziś klasa czwarta ma powtórkę z 

historii! Osiem tygodni przed 

okrągłą rocznicą 

sześćdziesięciolecia, w dniu 14 maja 

2005 roku, zgłasza swoją obecność 

część ówczesnych absolwentów 

tegoż gimnazjum. Przybyli w 

większości z różnych stron kraju. 

Dziś odświeżają w swojej pamięci 

fragment tego miasta, poszukują 

ulicy Fabrycznej, której nazwa tak 

kojarzy się z historią Białegostoku. 

Lokalizują wreszcie budynek nr 10, 

w którym mieściła się ongiś ich stara 

„buda”. Tak, to tutaj! 


I własnym oczom nie wierzą: 

mieści się tu społeczne gimnazjum i 

liceum, które zaprasza do klas 

pierwszych!!! Jakże to godny 

sukcesor, jakże wymowna nazwa – 

Społeczne. Jeśli zaprasza do klas 

pierwszych to tym bardziej do klasy 

czwartej. A więc wchodzimy... 


I znów ponownie zdziwienie: 

skąd my znamy te szyby na klatce 

schodowej, wykonane ze szkła 

zbrojonego siatką? Przecież to są 

okna wstawiane, podobnie jak w 

całej szkole, własnoręcznie przez 

kolegów Blicharskiego, 

Danowskiego, Gadkowskiego, 

Jarmoca w pierwszych dniach 

września 1944 roku! Szkło zostało 

„zdobyte” z magazynu ogrodnictwa 

przy Zwierzyńcu, gdzie Jędrek 

Blicharski pracował podczas 

okupacji przez trzy lata jako snycerz, 

wycinając w krzyżach nazwiska 

poległych żołnierzy niemieckich, 

grzebanych w Białymstoku. Co za 

pikantny szczegół. 

Wchodzą po schodach 

dostojnie, w zadumie. Dziś wysokie 

wydają się te schody, pokonywane 

niegdyś susami! Drugie piętro, w 

lewo. Tu jest ich klasa, ich miejsce 

nauki, spotkań, młodzieńczych 

psikusów... Jest punkt godzina 

dziesiąta. Grupa w komplecie, ale w 

składzie tylko dwunastu. Tylu ich 

przybyło... W większości spotykają 

się po raz pierwszy od „małej 

matury”. 

Głęboki oddech – i eksplozja 

radości! „Władek, Zdzisiek, Jurek, to 

ty jesteś? Aleś ty się zmienił! A w 

której ławce siedziałeś. To ja od 

ciebie ściągałem?” I seria 

pocałunków, w oba policzki, 

tradycyjnie po trzy każdy z każdym! 

Po staropolsku! Ileż razem tych 


cmoknięć? Wszystko to dokładnie 

opstrykane przez kolegów 

fotoamatorów, na żywioł i w pozie. 

Panie profesorki, które dziś tu nas 

przyjmują, podpatrują te scenki, 

uśmiechają się dyskretnie, życzliwie 

(może nawet zazdrośnie...). 

Emocje trochę opadły. Rzut 

oka po klasie. Ta sama, tylko ławki i 

stoły wykonane 60 lat temu przez 

wspomnianych kolegów od 

wstawiania szyb są teraz inne, jakieś 

nowe. Ale tablica chyba ta sama. Na 

niej pojawia się spontanicznie napis 

na dzisiejszą okoliczność (patrz 

zdjęcie). Już spokój – panowie do 

ławek, rozpoczynamy zajęcia. 

Zacznijmy od wspólnej fotografii. 

tu zdjęcie nr. 5 

Stoją od lewej: 

- Antoni Gabryelewicz, prof. dr hab. 

n. med., mieszka w Białymstoku 

- Ryszard Jarmoc, mgr ekonomii, 

mieszka w Warszawie 

- Sławomir Radziukiewicz, 

dr n. med., mieszka w Warszawie 

- Stanisław Drozdowski, lekarz 

medycyny, mieszka w Legnicy 

- Longin Dąbrowski, mgr inż., 

mieszka w Białymstoku 


- Władysław Danowski, geolog, 

mieszka w Krakowie 

- Leopold Chwiałkowski, mgr inż., 


- Zdzisław Jabłoński, mgr inż., 


- Jerzy Zientara, mgr ekonomii, inż., 


- Henryk Karoń, prof. dr hab. n. 

med., mieszka w Poznaniu 

Siedzą: 

- Roman Sikorski, dr n. ekon., 

mieszka w Poznaniu 

- Barbara Tarasiewicz, wiceprezes 

koła Społecznego Towarzystwa 

Oświatowego 

- Ewa Drozdowska, dyrektor szkół 

przy ul. Fabrycznej 10 w 

Białymstoku 

- Krystyna Kaczyńska, wicedyrektor 

szkół tych szkół 

- Szczęsny Kozaczyński, mgr inż., 

mieszka we Wrocławiu 

Do grona dziś nieobecnych 

(lecz usprawiedliwionych z przyczyn 

życiowych), których znane jest 

miejsce zamieszkania należą: 

- Jerzy Borżym, mgr ekonomii, 


- Tadeusz Mikulski, prof. dr n. med., 

mieszka w Szczecinie 

- Józef Poniatowicz, mgr inż., 


- Edward Rylukowski, mgr prawa, 


- Włodzimierz Starzecki, prof. dr 

hab. biologii, mieszka w Krakowie 

Zabrakło również kolegów, o 

których nie wiadomo, czy i gdzie 


przebywają. Są to: Zbigniew 

Ardziński, Ryszard Borkowski, 

Lechosław Dąbrowski, Kazimierz 

Dobrowolski, Jarosław Gogol, 

Tadeusz Szczęsny, ... Trzeciak. 

Razem siedmiu. Czekamy na 

wiadomość od nich lub o nich. 

Usprawiedliwiona musi być – 

niestety – nieobecność tych, którzy 

opuścili nas na zawsze. Jest to grupa 

trzynastu kolegów. Oto oni: 

Eugeniusz Boroda, Romuald 

Kuklicz, Jan Maciejewski, Robert 

Mateuszuk, Edward Romanowicz, 

Tadeusz Sokołowski, Jerzy 

Szczucki, Seweryn Sztromajer, 

Zbigniew Ślączka, Romuald 

Wardziński, Leon Żukowski. 

Ponadto ze specjalnym 

wspomnieniem wymienić trzeba 

Andrzeja Blicharskiego – znanego 

architekta (wsławił się swoimi 

projektami m.in. w Kanadzie) oraz 

Jerzego Gadkowskiego – trenera 

szermierki, wychowawcy wielu 

sportowców, w tym wielu 

olimpijczyków. Obaj zmarli w sile 

wieku na skutek przeżyć 

obozowych. 

Cześć Ich Pamięci! 

Sesja plenarna trwa około 

trzech godzin. Każdy z obecnych 

dostaje swoje 15 minut. 

Wykorzystuje ten czas, z dyscypliną 

godną prawdziwego 

parlamentarzysty, na skrótowe 

przedstawienie swego życiorysu, 

ujawnienie nieraz całkiem 

pikantnych epizodów. Jeszcze 


wręczenie kwiatów paniom 

profesorkom i przemarsz na wspólny 

obiad do restauracji „Capitol”. 


ciąg dalszy nastąpi...

Edukacja medialna to nowa dziedzina kształcenia w polskiej szko

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?