Fachowy Elektryk 1/2019
Nasz nowy rok wydawniczy zaczynamy od spotkań z czytelnikami. Już wkrótce, bo w połowie marca, będziemy obecni na warszawskich targach Elektrotechnika. Właśnie tam, wspólnie z naszymi partnerami, przygotowaliśmy dla Was atrakcję w postaci konkursów. Będzie to doskonała okazja aby móc porozmawiać o branży elektroinstalacyjnej w niebanalnych okolicznościach i poznać nowości produktowe. Zachęcamy Was do udziału i spotkania z naszą redakcją. Jestem przekonana, że będzie to doskonały zastrzyk pozytywnej energii na początek sezonu. Podmuchy wiosny i pierwsze tegoroczne wydanie Fachowego Elektryka nam już dodało energii i zachęciło do odświeżenia szaty graficznej. Mamy nadzieję, że spodoba wam się nasze czasopismo po liftingu i z jeszcze większą przyjemnością będziecie po nie sięgać. Małgorzata Dobień redaktor naczelna
Nasz nowy rok wydawniczy zaczynamy od spotkań z czytelnikami. Już wkrótce, bo w połowie marca, będziemy obecni na warszawskich targach Elektrotechnika.
Właśnie tam, wspólnie z naszymi partnerami, przygotowaliśmy dla Was atrakcję w postaci konkursów. Będzie to doskonała okazja aby móc porozmawiać o branży elektroinstalacyjnej w niebanalnych okolicznościach i poznać nowości produktowe. Zachęcamy Was do udziału i spotkania z naszą redakcją.
Jestem przekonana, że będzie to doskonały zastrzyk pozytywnej energii na początek sezonu.
Podmuchy wiosny i pierwsze tegoroczne wydanie Fachowego Elektryka nam już dodało energii i zachęciło do odświeżenia szaty graficznej. Mamy nadzieję, że spodoba wam się nasze czasopismo po liftingu i z jeszcze większą przyjemnością będziecie po nie sięgać.
Małgorzata Dobień
redaktor naczelna
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
oświetlenie<br />
wewnętrzne<br />
oświetlenie<br />
wewnętrzne<br />
tem przemieszczania obiektu w zasięgu<br />
pola działania. Ponadto wykrywany jest<br />
ruch obiektu w kierunku do czujnika oraz<br />
od czujnika. Ruch powstały w polu detekcji<br />
powoduje automatyczne wygenerowanie<br />
przez czujnik sygnału załączającego<br />
Fot. 1.<br />
Czujnik ze zintegrowanym<br />
przyciskiem może być<br />
wykorzystywany do automatyzacji<br />
oświetlenia w korytarzach,<br />
klatkach schodowych lub toaletach.<br />
Wystarczy zastąpić nim istniejący<br />
łącznik podtynkowy<br />
Fot: lange łukaszuk<br />
oświetlenie. Trwałe załączenie oświetlenia<br />
to efekt ciągłego ruchu. Z kolei w przypadku<br />
braku ciągłego ruchu rozpoczyna<br />
się odliczanie czasu podtrzymującego<br />
oświetlenie. Jeżeli ponownie wystąpi ruch<br />
w polu detekcji oraz gdy zaniknie podczas<br />
odmierzania czasu zostaje odmierzany czas<br />
podtrzymania od początku. Tym sposobem<br />
czujniki mikrofalowe mogą być zastosowane<br />
jako czujniki obecności. Wraz z upływem<br />
zadanego czasu oświetlenie będzie<br />
wyłączone.<br />
Czujniki PIR<br />
Dużą popularnością cieszą się czujniki PIR<br />
(ang. Passive Infra Red). W urządzeniach<br />
tego typu detekcja bazuje na zmianie promieniowania<br />
podczerwonego, które jest<br />
emitowane przez obiekty o temperaturze<br />
wyższej od otoczenia. W efekcie czujnik<br />
przeprowadza pomiar promieniowania podczerwonego<br />
(IR) emitowanego przez obiekty<br />
w polu widzenia bez obecności ludzi.<br />
Z kolei gdy w polu widzenia znajdzie się<br />
źródło podczerwieni o innej temperaturze<br />
(np. człowiek) to ruch będzie wykryty.<br />
Typowy czujnik PIR bazuje na kilku elementach.<br />
Stąd też należy wymienić pyroelement<br />
czyli detektor podczerwieni, którego<br />
budowa wykorzystuje azotek galu (GaN)<br />
lub azotan cezu (CsNO3). Oprócz tego należy<br />
wymienić soczewkę Fresnela lub lustro.<br />
Dzięki zastosowaniu specjalnych algorytmów<br />
zapobiega się wystąpieniu tzw. fałszywych<br />
alarmów.<br />
Jako najważniejsze zalety czujników PIR<br />
należy wymienić dobrą skuteczność wykrywania<br />
na określonym obszarze. Wiele<br />
czujników ma funkcję niewykrywania<br />
zwierząt domowych (do 20 kg). Należy<br />
podkreślić, że funkcję tę można załączyć<br />
lub wyłączyć w zależności od obecności<br />
zwierząt domowych.<br />
Wybór i montaż czujnika<br />
Wybierając odpowiedni czujnik należy<br />
przede wszystkim wziąć pod uwagę miejsce<br />
jego pracy – np. korytarz, sufit, narożniki.<br />
Nie mniej istotny jest przy tym rodzaj<br />
użytkowania – np. w szkołach ze względów<br />
bezpieczeństwa czujniki montuje się wyżej.<br />
Trzeba przy tym zdefiniować wykrywanie<br />
ruchu lub obecności w połączeniu z określeniem<br />
rodzaju oświetlanego pomieszczenia.<br />
Ważny jest zakres nastaw czasowych oraz<br />
moc obciążenia (W). Przydatny może okazać<br />
się również przycisk służący do ręcznego<br />
załączania oświetlenia. W niektórych<br />
instalacjach wykorzystywane jest wyjście<br />
do sterowania dodatkowym urządzeniem<br />
elektrycznym.<br />
Montując czujnik PIR sterujący oświetleniem<br />
trzeba mieć na uwadze kąt zasięgu<br />
czujnika. Detektora nie powinno się kierować<br />
na obiekty, które są oświetlane lub<br />
stanowią źródło ciepła. Ważne jest przy tym<br />
odpowiednie zabezpieczenie prądowe przewodów<br />
zasilających.<br />
Fot: hager<br />
Fot. 2.<br />
Lampa LED<br />
ze zintegrowanym<br />
czujnikiem ruchu.<br />
W zakresie regulacji jest możliwa zmiana<br />
obszaru pola detekcji. Chodzi tutaj o zasięg<br />
oraz promień detekcji – np. w zakresie<br />
1 do 10 m przy wysokości 2,5 m. Do<br />
regulacji wykorzystuje się pokrętło. Wraz<br />
z obrotem w prawo zwiększany jest obszar<br />
detekcji, natomiast obrót w lewo powoduje<br />
zmniejszenie obszaru detekcji. Należy<br />
mieć na uwadze regulację czasu załączenia<br />
– np. w zakresie 5 sek. do 12 min. Regulacji<br />
poddaje się również czułość automatu<br />
zmierzchowego – np. w zakresie od 2<br />
do 2000 Lx.<br />
Warto wspomnieć o oferowanych na rynku<br />
oprawach oświetleniowych, które mają<br />
zintegrowany czujnik ruchu. Fale są w stanie<br />
przenikać przez szklany klosz z zapewnieniem<br />
stabilnej detekcji ruchu. Ponadto<br />
można regulować zasięg wykrywania ruchu<br />
oraz czułość natężenia światła.<br />
Eksploatując czujniki PIR trzeba mieć<br />
na uwadze fakt, że w przypadku niewielkiej<br />
różnicy temperatur pomiędzy obiektem<br />
poruszającym a otoczeniem jest możliwe<br />
wystąpienie zjawiska późniejszego<br />
Fot. 3.<br />
Czujnik podczerwieni do montażu<br />
w podsufitkach dachowych<br />
i sufitach podwieszanych. Ma<br />
zasięg do 4 metrów.<br />
Fot: lange łukaszuk<br />
reagowania i zmniejszenia zasięgu wykrywania<br />
ruchu. Do takiej sytuacji może dojść<br />
np. w porze letniej.<br />
Fot: lange łukaszuk<br />
Fot. 4.<br />
Instalacje oświetlenia schodów<br />
Specjalne rozwiązania są oferowane pod<br />
kątem sterowania oświetleniem schodów.<br />
Stąd też oświetlenie jest załączane wyłącznie<br />
w momencie gdy korzysta się ze<br />
schodów, czyli wraz z wejściem na schody<br />
i przecięciem sygnału czujnika. Ważne są<br />
tutaj odpowiednie sterowniki przy czym<br />
niektóre z nich mogą być obsługiwane dotykowo.<br />
Dzięki regulacji czasu świecenia<br />
można ustawiać czas z uwzględnieniem ilości<br />
stopni i wielkości schodów. Jest możliwa<br />
wielopoziomowa regulacja jasności co ułatwia<br />
ustawienie odpowiedniego natężenia<br />
oświetlenia.<br />
Dzięki płynnemu załączeniu i wyłączaniu systemu<br />
oświetlenie nie rozprasza innych użytkowników<br />
domowników. Wykorzystywane<br />
są specjalne, czujniki dzięki którym po wejściu<br />
dwóch osób na schody oświetlenie załącza<br />
się obu stron. W systemach oświetlenia<br />
schodów zastosowanie znajdują czujniki natynkowe,<br />
montowane w tralce lub na słupku<br />
schodowym oraz czujniki podtynkowe montowane<br />
w puszce elektrycznej.<br />
Fot: F&F Filipowski<br />
Fot. 5.<br />
Natynkowy czujnik ruchu z trzema<br />
pirosensorami, które gwarantują<br />
zasięg w promieniu do 12 metrów.<br />
Czujniki ruchu wykorzystujący<br />
podczerwień.<br />
Fot. 6.<br />
Fot: berker / hager<br />
Czujnik ruchu w stylistyce osprzętu<br />
elektroinstalacyjnego<br />
Sterowanie poprzez BMS<br />
W wielu budynkach sterowanie oświetleniem<br />
wewnętrznym odbywa się w ramach<br />
systemów budynków inteligentnych. Stąd<br />
też zastosowanie znajdują odpowiednie sterowniki.<br />
Z kolei do obsługi systemu może<br />
być wykorzystany panel sterujący z ekranem<br />
dotykowym, który zapewnia również<br />
wizualizację systemu BMS. Zaleta takiego<br />
rozwiązania to możliwość zarządzania<br />
wszystkimi funkcjami inteligentnego domu<br />
wraz ze sterowaniem wewnętrznym. Niektóre<br />
panele pracują w oparciu o technologię<br />
pojemnościową. Wykorzystywana jest<br />
zasada zmiany pojemności powierzchni<br />
szkła w momencie delikatnego dotknięcia<br />
palcem. W taki właśnie sposób uruchamiana<br />
jest odpowiednia funkcja. Jak wiadomo<br />
dzięki technologii pojemnościowej zyskuje<br />
się nie tylko precyzyjny ale i dokładny sposób<br />
wykrywania dotyku. Nie ma przy tym<br />
opóźnienia w detekcji tak jak w przypadku<br />
paneli rezystancyjnych. Niektóre panele<br />
mają wbudowany mikroprocesor i pamięć<br />
masową, co pozwala realizować funkcje<br />
serwera plików i serwera BMS.<br />
Moduły logiczne sterują urządzeniami wykonawczymi.<br />
Nadzorują one układy wejściowe<br />
oraz elementy wykonawcze podłączone<br />
do magistrali komunikacyjnej. Wiele<br />
modułów ma odseparowane magistrale komunikacyjne<br />
wraz z portami komunikacji<br />
zewnętrznej. Programowanie urządzenia<br />
bazuje na specjalnym złączu.<br />
Dzięki odpowiednim rozwiązaniom i algorytmom<br />
odseparowane są funkcje bezpieczeństwa<br />
od automatyki z zapewnieniem<br />
współdziałania i przenikania obu instalacji.<br />
Nowoczesne moduły logiczne cechują się<br />
elastycznością, przez co jest możliwe dowolne<br />
programowanie będące gwarancją obsługi<br />
kluczowych funkcji sterowania i kontrolowania<br />
procesów jakie są realizowane w obiekcie<br />
wraz z wyborem danej funkcji.<br />
Na uwagę zasługuje separacja galwaniczna<br />
co gwarantuje ochronę w przypadku wystąpienia<br />
zwarć na magistrali. Stanowi to<br />
gwarancję stabilności pracy również przy<br />
próbach sabotażu. Dzięki redundancji wynikającej<br />
z zapętlenia magistrali zapewnione<br />
jest prawidłowe funkcjonowanie systemu<br />
w przypadku uszkodzenia części magistra-<br />
Fot. 7.<br />
Czujnik ruchu mikrofalowy.<br />
Fot: F&F Filipowski<br />
li. Przy programowaniu wykorzystuje się<br />
dedykowane oprogramowanie z graficznym<br />
interfejsem graficznym przeznaczonym<br />
do konfiguracji algorytmów. Prace w tym<br />
zakresie przebiegają łatwo i szybko.<br />
Podsumowanie<br />
Specjalne czujniki ruchu i obecności znajdują<br />
zastosowanie przy sterowaniu oświetleniem.<br />
Jako najważniejszy parametr<br />
wymienia się maksymalne obciążenie prądowe<br />
oraz kąt widzenia (np. 70°, 180°, 270°,<br />
360°). Ponadto chcąc zapewnić optymalne<br />
sterowanie pracą systemu oświetleniowego<br />
należy dobrać odpowiedni maksymalny zasięg<br />
wykrywania ruchu oraz czas świecenia<br />
z możliwością regulacji. Na etapie wyboru<br />
odpowiedniego czujnika należy uwzględnić<br />
również zakres temperatury pracy oraz stopień<br />
ochrony (IP).<br />
Wyjście typowego czujnika będzie wysterowane<br />
w przypadku wykrycia ruchu<br />
a dzięki funkcji omijania światła dziennego<br />
czujnik nie będzie załączony podczas dnia.<br />
Jest możliwe ustawienie poziomu natężenia<br />
oświetlenia przy jakim czujnik będzie<br />
wykrywał ruch gdy znajduje się w trybie<br />
oczekiwania. Tym sposobem zapobiega się<br />
nieoczekiwanym załączeniom.<br />
Damian Żabicki<br />
66 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />
67
Change language