Bộ đề thi thử 2019 môn Ngữ Văn - Từ ThS Đỗ Ngọc Thống, ThS Nguyễn Thành Huân gồm 49 đề có lời giải chi tiết (cập nhật đến 14.6.2019)

B Ộ Đ Ề T H I T H Ử T H P T 

Q U Ố C G I A N Ă M 2 0 1 9 

vectorstock.com/22948427 

Ths Nguyễn Thanh Tú 

Tuyển tập 

Bộ đề thi thử 2019 môn Ngữ Văn - Từ 

ThS Đỗ Ngọc Thống, ThS Nguyễn 

Thành Huân gồm 49 đề có lời giải chi 

tiết (cập nhật đến 14.6.2019) 

WORD VERSION | 2019 EDITION 

ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL 

TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM 

Tài liệu chuẩn tham khảo 

Phát triển kênh bởi 

Ths Nguyễn Thanh Tú 

Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : 

Nguyen Thanh Tu Group 

Hỗ trợ 24/7 

Fb www.facebook.com/HoaHocQuyNhon 

Mobi/Zalo 0905779594

Ths. Đỗ Ngọc Thống ĐỀ THI THỬ THPTQG NĂM 2019 

CHUẨN CẤU TRÚC CỦA BỘ GIÁO DỤC – ĐỀ 1 

Môn thi: NGỮ VĂN 

Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian phát đề 

Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 

I. ĐỌC - HIỂU (3,0 điểm) 

Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu: 

Đôi khi cuộc sống dường như muốn cố tình đánh ngã bạn. Nhưng hãy đừng mất lòng tin. Tôi biết chắc 

chắn rằng, điều duy nhất đã giúp tôi tiếp tục bước đi chính là tình yêu của tôi dành cho những gì tôi đã làm. 

Các bạn phải tìm ra được cái các bạn yêu quý. Điều đó luôn đúng cho công việc và cho cả những người thân 

yêu của bạn. Công việc sẽ chiếm phần lớn cuộc đời bạn và cách duy nhất để thành công một cách thực sự là 

hãy làm những việc mà bạn tin rằng đó là những việc tuyệt vời. Và cách để tạo ra những công việc tuyệt vời 

là bạn hãy yêu việc mình làm. Nếu như các bạn chưa tìm thấy nó, hãy tiếp tục tìm kiếm. Đừng bỏ cuộc bởi vì 

bằng trái tim bạn, bạn sẽ biết khi bạn tìm thấy nó. Và cũng sẽ giống như bất kì một mối quan hệ nào, nó sẽ 

trở nên tốt dần lên khi năm tháng qua đi. Vì vậy hãy cố gắng tìm kiếm cho đến khi nào bạn tìm ra được tình 

yêu của mình, đừng từ bỏ. 

(Steve Jobs với những phát ngôn đáng nhớ, 

dẫn theo http://www.vnexpress.net, ngày 26-8-2011) 

Câu 1: Chỉ ra ít nhất 05 cụm từ trong đoạn trích thể hiện tính chất kêu gọi, động viên, khích lệ. 

Câu 2: Anh/ Chị hiểu thế nào về câu: "Đôi khi cuộc sống dường như muốn cố tình đánh ngã bạn.”? 

Câu 3: Theo anh/ chị, vì sao tác giả cho rằng: “Các bạn phải tìm ra được cái các bạn yêu quý.”? 

Câu 4: Thông điệp nào từ đoạn trích trên có ý nghĩa nhất đối với anh/ chị? 

II. LÀM VĂN (7,0 điểm) 

Câu 1 (2,0 điểm): 

Hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/ chị về ý kiến của Steve Jobs được 

nêu trong đoạn trích ở phần Đọc hiểu: Cách duy nhất để thành công một cách thực sự là hãy làm những việc 

mà bạn tin rằng đó là những việc tuyệt vời. 

Câu 2 (5,0 điểm): 

NGUYEN THANH TU PRODUCTION 

Cảm nhận của anh/ chị về hình tượng người lính trong bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng. Từ đó liên hệ 

với hình tượng người nghĩa sĩ trong Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc của Nguyễn Đình Chiểu để nhận xét về 

những điểm giống và khác nhau giữa hai hình tượng này. 

-------------------- HẾT -------------------- 

Trang 1

I. ĐỌC-HIỂU (3,0 điểm) 

HƯỚNG DẪN GIẢI CHI TIẾT 

Câu 1: HS nêu được 05 trong số các cụm từ: “đừng mất lòng tin”, “đừng bỏ cuộc”, “hãy cố gắng”, “hãy tiếp 

tục”, “hãy yêu việc mình làm”, “đừng từ bỏ”... 

Câu 2: HS trình bày cách hiểu của mình một cách hợp lí, thuyết phục. Tham khảo các cách trả lời sau: 

- Câu nói cho thấy trong cuộc sống, đôi khi chúng ta đã cố gắng rất nhiều nhưng vẫn thất bại. 

- Câu nói cho thấy trong cuộc sống, đôi khi có những khó khăn khách quan bất ngờ xảy ra khiến chúng ta 

thất bại. 

Câu 3: Tham khảo cách trả lời sau: 

Mỗi người cần phải tìm ra được cái mình yêu quý - đó có thể là một công việc hoặc một con người. Đó là 

công việc/ con người mà chúng ta thích thú, đam mê, theo đuổi và tin tưởng là tuyệt vời. Chỉ khi đó chúng ta 

mới có động lực để làm việc hoặc sống có trách nhiệm hơn. 

Câu 4: HS trình bày hợp lí, thuyết phục về thông điệp của đoạn trích có ý nghĩa nhất đối với mình. Tham 

khảo một số thông điệp sau: 

- Phải luôn có lòng tin vào những việc mình làm; 

- Phải yêu quý những công việc mình làm; 

- Không được bỏ cuộc khi thất bại; 

- Hãy kiên trì và liên tục cố gắng. 

II. LÀM VĂN (7,0 điểm): 

Câu 1: Viết 01 đoạn văn nghị luận, khoảng 200 chữ (theo một trong các cách diễn dịch, quy nạp hoặc tổng - 

phân – hợp,...); xác định đúng vấn đề cần nghị luận (cách duy nhất để thành công một cách thực sự là hãy 

làm những việc mà bạn tin rằng đó là những việc tuyệt vời); thể hiện quan điểm về vấn đề cần nghị luận bằng 

cách giải thích ý kiến, nêu cảm nhận hoặc bình luận về ý kiến (thể hiện sự đồng tình/ phản đối/ vừa đồng 

tình, vừa phản đối, ...); lí lẽ và dẫn chứng hợp lí, thuyết phục; đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu. 

Chẳng hạn, nếu bình luận về ý kiến, có thể theo các hướng sau: 

- Đồng tình với ý kiến: lập luận cần theo hướng khẳng định niềm tin, tình yêu đối với công việc (tin rằng đó 

là những việc tuyệt vời) sẽ là động lực mạnh mẽ để mỗi người vượt qua những khó khăn, trở ngại (bao gồm 

cả những yếu tố khách quan và chủ quan) để thành công. Người ta không thể thành công nếu không có niềm 

tin vào công việc và không tin đó là việc tốt (tuyệt vời). 

- Phản đối ý kiến: lập luận cần theo hướng để thành công trong công việc, nếu chỉ có niềm tin, tình yêu thôi 

thì chưa đủ; cần phải có hiểu biết/ kiến thức về công việc, kĩ năng và kĩ xảo để thực hiện công việc đó; ngoài 

ra, các yếu tố khách quan và sự may mắn cũng ảnh hưởng không nhỏ đến thành công của mỗi người trong 

công việc. 

- Vừa đồng tình, vừa phản đối ý kiến: kết hợp hai cách lập luận trên. 

Câu 2: Viết bài văn nghị luận, có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài; xác định đúng vấn đề cần nghị luận; 

triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm; vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ 

và dẫn chứng; có sáng tạo trong diễn đạt, thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới mẻ về vấn đề nghị luận; đảm bảo 

quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu. 

Có thể trình bày theo định hướng sau: 


Trang 2

a) Giới thiệu khái quát về tác giả Quang Dũng và bài thơ Tây Tiến 

- Quang Dũng là một nghệ sĩ đa tài: làm thơ, viết văn, vẽ tranh, soạn nhạc, ... Ở phương diện thơ ca, Quang 

Dũng là một hồn thơ phóng khoáng, hồn hậu, lãng mạn và tài hoa, đặc biệt khi ông viết về người lính Tây 

Tiến và xứ Đoài (Sơn Tây) của mình. 

- Tây Tiến là bài thơ thể hiện tập trung nhất những nét đặc trưng trong phong cách nghệ thuật thơ Quang 

Dũng. Bài thơ được coi là một kiệt tác về đề tài người lính thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp. Trong 

bài thơ, với cảm hứng lãng mạn bay bổng mà vẫn đậm chất hiện thực, Quang Dũng đã khắc hoạ thành công 

hình tượng người lính Tây Tiến vừa mang vẻ đẹp hào hùng và bi tráng, vừa mang nét đẹp hào hoa và lãng 

mạn. 

b) Phân tích vẻ đẹp của hình tượng người lính Tây Tiến trên hai phương diện chủ yếu sau: 

- Người lính Tây Tiến mang vẻ đẹp hào hùng và bi tráng: 

+ Người lính có ý chí, tư thế hiên ngang, vượt lên và coi thường những gian khổ, thiếu thốn, hi sinh: Dốc lên 

khúc khuỷu dốc thăm thẳm/ Heo hút cồn mây súng ngửi trời; Chiều chiều oai linh thác gầm thét/ Đêm đêm 

Mường Hịch cọp trêu người; Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc/ Quân xanh màu lá dữ oai hùm; ... 

+ Người lính trải qua những đau thương, mất mát nhưng không hề bi luỵ: Anh bạn dãi dầu không bước nữa/ 

Gục lên súng mũ bỏ quên đời; Rải rác biên cương mồ viễn xứ/ Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh/ Áo bào 

thay chiếu anh về đất/ Sông Mã gầm lên khúc độc hành... 

- Người lính Tây Tiến mang vẻ đẹp hào hoa và lãng mạn: 

+ Người lính có tâm hồn nhạy cảm trước thiên nhiên và đằm thắm tình người: Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi; 

Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói/ Mai Châu mùa em thơm nếp xôi; Có nhớ dáng người trên độc mộc/ Trôi dòng 

nước lũ hoa đong đưa; ... 

+ Người lính mang trong mình những khát vọng đẹp về tình yêu và tuổi trẻ: Kìa em xiêm áo tự bao giờ; Khèn 

lên man điệu nàng e ấp/ Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ; Mắt trừng gửi mộng qua biên giới/ Đêm mơ Hà 

Nội dáng kiều thơm; ... 

c) Liên hệ với hình tượng người nghĩa sĩ trong Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc của Nguyễn Đình Chiểu 

- Vẻ đẹp của hình tượng người nghĩa sĩ nông dân Cần Giuộc: 

+ Trước “trận nghĩa đánh Tây”: cuộc đời lam lũ, vất vả, tủi cực (Cui cút làm ăn, toan lo nghèo khó; chỉ biết 

ruộng trâu, ở trong làng bộ); hoàn toàn xa lạ với công việc binh đao (chưa quen cung ngựa, đâu tới trường 

nhung; tập khiên, tập súng, tập mác, tập cờ, mắt chưa từng ngó); căm thù giặc (ghét thói mọi như nhà nông 

ghét cỏ; Bữa thấy bòng bong che trắng lốp, muốn tới ăn gan; ngày xem ống khói chạy đen sì, muốn ra cắn 

cổ); có ý thức trách nhiệm đối với sự nghiệp cứu nước, tự nguyện sung vào đội quân chiến đấu và quyết tâm 

chiến đấu (Nào đợi ai đòi ai bắt, phen này xin ra sức đoạn lành; chẳng thèm trốn ngược trốn xuôi, chuyến 

này dốc ra tay bộ hồ...) 


+ Trong “trận nghĩa đánh Tây”: có khí thế đạp đầu quân thù xốc tới, không quản ngại gian khổ, hi sinh, tự tin 

và đầy ý chí quyết tâm chiến thắng (ngoài cật có một manh ảo vải; trong tay cầm một ngọn tầm vông; hoả 

mai đánh bằng rơm con củi; gươm đeo dùng bằng lưỡi dao phay; đạp rào lướt tới, coi giặc cũng như không; 

xô cửa xông vào, liều mình như chẳng có; kẻ đâm ngang, người chém ngược, làm cho mã tà ma ní hồn 

kinh,...); hi sinh khi sự nghiệp còn dang dở, chí nguyện chưa thành (một chắc sa trường rằng chữ hạnh, nào 

Trang 3

hay da ngựa bọc thây; tấm lòng son gửi lại bóng trăng rằm; tủi phận bạc trôi theo dòng nước đổ;...). 

+ Nhận xét: Người nông dân nghĩa sĩ xuất hiện trong khung cảnh bão táp của thời đại, được tái hiện qua sự 

hồi tưởng và niềm tiếc thương vô hạn của tác giả. Lần đầu tiên hình tượng người nông dân mặc áo lính xuất 

hiện trong văn học với tất cả sự trân trọng, cảm phục; qua đó lột tả được khí phách kiên trung, lòng anh dũng, 

quả cảm của họ trước kẻ thù. 

- Điểm giống và khác nhau giữa hình tượng người lính trong bài thơ Tây Tiến và hình tượng người nghĩa sĩ 

trong Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc: 

+ Giống nhau: 

• Là những “bức tượng đài” về người lính trong các cuộc chiến đấu chống thực dân Pháp xâm lược. 

• Mang trong mình lòng yêu nước; tinh thần dũng cảm xả thân; vượt mọi gian khổ, khó khăn, hi sinh vì lí 

tưởng lớn lao: bảo vệ Tổ quốc. 

+ Khác nhau: 

• Người lính Tây Tiến mang vẻ đẹp hào hoa, lãng mạn của những chàng trai ra đi từ “đô thành khói lửa”; 

người nghĩa sĩ nông dân Cần Giuộc mang vẻ đẹp mộc mạc, giản dị của những người nông dân Nam Bộ. 

• Khắc hoạ hình tượng người lính Tây Tiến, Quang Dũng chủ yếu sử dụng bút pháp lãng mạn; với hình tượng 

người nghĩa sĩ nông dân Cần Giuộc, Nguyễn Đình Chiểu chủ yếu sử dụng bút pháp hiện thực. 

- Đánh giá: 

+ Mặc dù hai tác phẩm được sáng tác ở hai thời điểm khác nhau, với những cách thức thể hiện khác nhau (do 

đặc điểm của thể loại và phong cách tác giả quy định) nhưng đều đã khắc hoạ được những hình tượng nghệ 

thuật tuyệt đẹp, tiêu biểu cho vẻ đẹp của con người Việt Nam trong chiến tranh. 

+ Khắc hoạ hình tượng người lính Tây Tiến trong thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp, Quang Dũng có 

sự kế thừa những thành tựu của các tác giả thời kì trước, trong đó có Nguyễn Đình Chiểu, nhưng cũng có 

những sáng tạo riêng về tư tưởng và nghệ thuật. 


Trang 4





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Người Nhật rất thích ăn cá, nhưng chỉ thích ăn cá tươi và cực ghét cá ươn. 

Sau thời gian dài khai thác, biển gần bờ đã không còn cá nữa. Để giải quyết nhu cầu, người Nhật quyết 

định đóng tàu to hơn và chuyển sang đánh bắt xa bờ. Tuy nhiên, vấn đề lại nảy sinh: Đánh cá càng xa bờ thì 

lại càng tốn nhiều thời gian để mang cá về - có khi mất vài ngày và cá không còn tươi nữa. 

Các công ty đánh bắt cá của Nhật thử cách lắp đặt tủ đông trên tàu đánh cá. Tủ đông làm đông cá ngay 

tại chỗ, từ đó giúp tàu có thể đi xa hơn và kéo dài thời gian đánh bắt lâu hơn. Tuy nhiên, vị cá đông lạnh 

không thể ngon như cá tươi sống, cá đông lạnh được bán với giá chẳng bao nhiêu. 

Một lần nữa, các công ty Nhật lại tìm cách giải quyết vấn đề. Họ đưa các bể nuôi lên tàu rồi bắt cá nhốt 

vào bể. 

Sau một thài gian dồn lắc chật chội, lũ cá dù mệt lử nhưng vẫn còn sống. Cá lại được bán ra cho người 

tiêu dùng. Nhưng người Nhật lại phát hiện sự khác biệt: vị cá không được tươi ngon, có lẽ là do bị nhốt quá 

lâu trong bể. 

Các công ty Nhật đã làm thế nào để giải quyết bài toán khó này? 

Họ thả thêm một con cá mập nhỏ vào bể trên tàu. Cá mập chén một số cá trong đó - là những con cá yếu 

đuối, chậm chạp, số cá còn lại vẫn sống khoẻ và thịt vẫn rất thơm ngon khi vào đến bờ, bởi chúng luôn phải 

"hoạt động" để tránh cá mập. Và người tiêu dùng Nhật rất chuộng loại cá này. 

Câu 1: Đoạn trích trên chủ yếu sử dụng phương thức biểu đạt nào? 

(Từ câu chuyện người Nhật thích ăn cá tươi, 

dẫn theo http://www.giadinhvietnam.com, ngày 20-10-2014) 

Câu 2: Theo anh/ chị, mục đích chính của người viết qua câu truyện này là gì? 

Câu 3: Những cách làm (để được ăn cá tươi) cho anh/ chị thấy điều gì ở người Nhật? 

Câu 4: Từ câu chuyện người Nhật thích ăn cá tươi, hãy rút ra cho mình 01 bài học mà anh/ chị cho là có 

ý nghĩa? 


Câu 1 (2,0 điểm): 

Hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ về một thông điệp mà anh/ chị tiếp nhận được 

từ đoạn trích ở phần Đọc hiểu. 

Câu 2 (5,0 điểm): 


Có ý kiến cho rằng:” Quang Dũng trước hết là một nhà thơ mang hồn thơ phóng khoáng, hồn hậu, lãng 

Trang 1

mạn và tài hoa – đặc biệt khi ông viết về người lính Tây Tiến…” (Ngữ văn 12, tập một, Sđd, tr.87). 

Anh/ Chị hãy chọn và phân tích 01 đoạn thơ (từ 8 dòng trở lên) trong bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng 

để làm sáng tỏ nhận định trên. 

-------------------- HẾT -------------------- 



Câu 1: Đoạn trích chủ yếu sử dụng phương thức tự sự. 

Câu 2: HS có thể nêu 1 trong 2 mục đích của người viết như sau: 

 

 

Ca ngợi óc thông minh, sáng tạo và sự kiên trì của người Nhật. 

Động viên, khích lệ mọi người sáng tạo và kiên trì trong công việc. 

Câu 3: Những cách làm đó cho thấy người Nhật rất thông minh, sáng tạo và kiên trì. 

Câu 4: HS rút ra cho mình 01 bài học có ý nghĩa với bản thân và những người xung quanh. Câu trả lời phải 

hợp lý, có sức thuyết phục, phù hợp với nội dung của văn bản. Cách diễn đạt có thể khác nhau nhưng cần nêu 

được ý chính là bài học về sự kiên trì hoặc luôn cố gắng, sáng tạo trong cách nghĩ, cách làm. 


Câu 1: Viết 01 đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ), theo một trong các cách diễn dịch, quy nạp hoặc tổng - 

phân - hợp,...; xác định một thông điệp tiếp nhận được từ đoạn trích ở phần Đọc hiểu; thể hiện quan điểm về 

thông điệp ấy bằng cách giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận, bác bỏ,... hoặc kết hợp các thao tác 

này; lí lẽ và dẫn chứng hợp lí, thuyết phục; đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu. 

Chẳng hạn, HS có thể nêu một trong những thông điệp sau và viết đoạn văn nêu suy nghĩ của mình về 

thông điệp đó: 

 

 

Trong công việc, con người cần phải biết kiên trì, sáng tạo trong cách nghĩ và cách làm. 

Các nhà sản xuất, kinh doanh cần đặt tiêu chuẩn chất lượng của sản phẩm lên hàng đầu. 

Giả sử mỗi người là một chú cá bé nhỏ trong bể, nếu không có cá mập, liệu ta có thể nỗ lực hết mình 

(bơi nhanh và bơi xa) đến thế hay không? 

Hình ảnh con cá mập trong đoạn trích chính là những khó khăn, thử thách trong cuộc sống buộc ta 

phải nỗ lực tìm cách vượt qua để có thể trưởng thành và phát triển. Mỗi khó khăn, thử thách đều đi kèm với 

một cơ hội tương xứng. Quan trọng là chúng ta đối mặt với khó khăn, thử thách đó như thế nào (can đảm đối 

mặt hay chùn bước và trốn chạy)? 


Thử thách giúp cho chúng ta tìm ra sức mạnh và cách thức để tồn tại, vươn tới. Thay vì né tránh, hãy 

dũng cảm đối mặt với nó. 

Nếu bạn đã đạt được mục tiêu, hãy đặt ra mục tiêu lớn hơn. Đừng tự bằng lòng, thoả mãn với thành 

tích, ngủ quên trong chiến thắng của chính mình. 

Câu 2: Đề bài yêu cầu HS làm rõ "hồn thơ phóng khoáng, hồn hậu, lãng mạn và tài hoa" của Quang Dũng, 

đặc biệt là khi ông viết về người lính Tây Tiến. Vì thế, cần chọn được đoạn thơ thể hiện rõ hình tượng người 

lính trong bài Tây Tiến để giải quyết vấn đề mà đề bài yêu cầu. Đoạn thơ thích hợp nhất là: "Tây Tiến đoàn 

binh không mọc tóc... Sông Mã gầm lên khúc độc hành". 


Trang 2

a) Giới thiệu vài nét về tác giả và tác phẩm: xem phần gợi ý ở Đề 1, Câu 2, phần Làm văn. 

b) Giải thích ý kiến: "Quang Dũng trước hết là một nhà thơ mang hồn thơ phóng khoáng, hồn hậu, lãng 

mạn và tài hoa - đặc biệt khi ông viết về người lính Tây Tiến", tập trung vào các từ phóng khoáng (không bị 

gò bó bởi những khuôn mẫu hoặc những cách viết có sẵn), hồn hậu (hiền từ, chất phác), lãng mạn (vượt lên 

trên thực tế cuộc sống để phản ánh, thể hiện theo ý muốn chủ quan; dùng trí tưởng tượng bay bổng để lí 

tưởng hoá vẻ đẹp của hình tượng), tài hoa (có tài về nghệ thuật, văn chương). Đây là những nét riêng trong 

phong cách thơ Quang Dũng so với các nhà thơ khác cùng viết về đề tài người lính (đã học) như Chính Hữu 

(Đồng chí), Phạm Tiến Duật (Bài thơ về tiểu đội xe không kính),... Trong bài Đồng chí, qua việc khắc họa 

hình tượng người lính cách mạng và tình đồng chí đồng đội gắn bó keo sơn của họ bằng ngôn ngữ giản dị, 

chân thực, Chính Hữu đã khai thác cái đẹp, chất thơ trong cái bình dị, bình thường; trong Bài thơ về tiểu đội 

xe không kính, với chất liệu hiện thực sinh động của cuộc sống nơi chiến trường, ngôn ngữ giàu tính khẩu 

ngữ, tự nhiên, khoẻ khoắn và giọng điệu ngang tàng, trẻ trung, lạc quan, tác giả đã khắc hoạ hình ảnh người 

lính lái xe ở Trường Sơn trong thời chống Mĩ với tư thế hiên ngang, tinh thần lạc quan, dũng cảm, bất chấp 

khó khăn, nguy hiểm vì sự nghiệp giải phóng miền Nam. 

c) Giới thiệu vị trí của đoạn thơ sẽ phân tích: nằm ở phần thứ ba của tác phẩm, thể hiện rõ nét nhất hình 

tượng người lính Tây Tiến. Trước đó, tác giả đã khắc hoạ hình tượng thiên nhiên miền Tây vừa hùng vĩ, dữ 

dội vừa mĩ lệ, nên thơ để làm nền cho sự xuất hiện của người lính; người lính đã được khắc họa bước đầu với 

vẻ rắn rỏi, hào hùng và hào hoa. 

d) Phân tích đoạn thơ "Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc... Sông Mã gầm lên khúc độc hành" để làm rõ 

phong cách nghệ thuật thơ Quang Dũng khi viết về người lính. Khi phân tích, cần làm rõ những nét đặc sắc 

về mặt nghệ thuật (cách gieo vần, ngắt nhịp, dùng từ, sử dụng hình ảnh, chi tiết, biện pháp tu từ,...) để từ đó 

nêu lên nội dung của đoạn thơ (hình tượng người lính Tây Tiến và cảm xúc, tư tưởng của nhà thơ). Có thể 

liên hệ với đoạn/ bài thơ khác (đã học hoặc đã đọc) cùng viết về người lính, chỉ ra những nét chung và khác 

biệt giữa các đoạn/ bài thơ này, từ đó làm nổi bật nét riêng phóng khoáng, hồn hậu, lãng mạn và tài hoa 

trong cách thể hiện hình ảnh người lính của Quang Dũng. 

e) Nhận xét, đánh giá: 

Đoạn thơ nói riêng và bài thơ Tây Tiến nói chung đã làm nên tên tuổi của nhà thơ Quang Dũng khi 

viết về đề tài người lính. 

Với cảm hứng lãng mạn và ngòi bút tài hoa, tác giả đã khắc hoạ hình tượng người lính Tây Tiến 

mang vẻ đẹp lãng mạn, đậm chất bi tráng. 


Trang 3





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 


Đọc bài thơ và thực hiện các yên cầu: 

Người đàn bà nào dắt đứa nhỏ đi trên đường kia? 

Khuôn mặt trẻ đẹp chìm vào những miền xa nào... 

NƠI DỰA 

Đứa bé đang lẫm chẫm muốn chạy lên, hai chân nó cứ ném về phía trước, bàn tay hoa hoa một điệu múa 

kì lạ. 

Và cái miệng nhỏ líu lo không thành lời, hát một bài hát chưa từng có. 

Ai biết đâu, đứa bé bước còn chưa vững lại chính là nơi dựa cho người đàn bà kia sống. 

Người chiến sĩ nào đỡ bà cụ trên đường kia? 

* * 

Đôi mắt anh có cái ánh riêng của đôi mắt đã nhiều lần nhìn vào cái chết. 

Bà cụ lưng còng tựa trên cánh tay anh, bước từng bước run rẩy. 

Trên khuôn mặt già nua, không biết bao nhiêu nếp nhăn đan vào nhau, mỗi nếp nhăn chứa đựng bao nỗi 

cực nhọc gắng gỏi một đời. 

Ai biết đâu: bà cụ bước không còn vững lại chính là nơi dựa vào cho người chiến sĩ kia đi qua những thử 

thách. 

Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong bài thơ. 

Câu 2: Giải thích nhan đề của bài thơ: Nơi dựa. 

Câu 3: Hai phần của bài thơ có gì giống nhau? 

* 

(Nguyễn Đình Thi, Tia nắng, NXB Văn học, 1983) 

Câu 4: Các hình ảnh em bé và bà cụ gợi cho anh/ chị suy nghĩ gì về “nơi dựa” của con người trong cuộc 

sống? 


Câu 1 (2,0 điểm): 

Hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/ chị về tầm quan trọng của “nơi dựa” 

trong cuộc sống của mỗi con người. 

Câu 2 (5,0 điểm): 


Sự phù hợp giữa các yếu tố hình thức (nhan đề truyện, không gian, thời gian, điểm nhìn, nghệ thuật miêu 

Trang 1

tả, ngôn ngữ) với nội dung tư tưởng của truyện ngắn Hai đứa trẻ (Thạch Lam) 

-------------------- HẾT -------------------- 



Câu 1: Phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong bài thơ là biểu cảm. 

Câu 2: Nơi dựa – chỗ (nơi, vị trí, người, vật) để ta dựa vào nhằm có thêm sức mạnh (cả vật chất và tinh 

thần). Nơi dựa trong bài thơ là nơi dựa về mặt tinh thần, tình cảm của mỗi con người. 

Câu 3: Hai phần của bài thơ có cách cấu trúc và hình tượng tương tự như nhau. 

Cụ thể là: Số lượng câu thơ ở mỗi phần như nhau và mỗi phần đề có 2 hình tượng nghệ thuật cùng làm nổi 

bật chủ đề của bài thơ. 

Câu 4: HS trả lời theo cách hiểu riêng của mình, lập luận cần chặt chẽ, có sức thuyết phục. Tham khảo 

hướng trả lời sau: Hình ảnh em bé và bà cụ cho thấy trong cuộc sống, nhiều khi “nơi dựa” vững chắc cho mỗi 

người không phải là những người trẻ, khỏe, đầy đủ về vật chất... mà lại chính là những người có vẻ yếu đuối, 

bé nhỏ, mong manh (như em nhỏ, cụ già...). “Nơi dựa” thực sự của mỗi người chính là nơi chúng ta tìm thấy 

sự bình tâm, niềm tin tưởng, sự bình yên... để vượt qua những khó khăn trong cuộc sống. 


Câu 1: HS viết 01 đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ), theo một trong các cách diễn dịch, quy nạp hoặc 

tổng – phân – hợp...; sử dụng một hoặc một số thao tác lập luận trong số các thao tác giải thích, phân tích, 

chứng minh, bình luận, bác bỏ, ...; có lí lẽ và dẫn chứng hợp lí, thuyết phục; đảm bảo quy tắc chính tả, dùng 

từ, đặt câu để trình bày được suy nghĩ riêng của mình về tầm quan trọng của “nơi dựa” trong cuộc sống của 

mỗi con người. 

- Nếu lập luận theo hướng khẳng định tầm quan trọng (mặt phải, mặt tích cực) của “nơi dựa”, cần nhấn 

mạnh và làm rõ: Nơi dựa là gì? Tại sao trong cuộc sống, mỗi người đều cần phải có “nơi dựa”, nhất là chỗ 

dựa về tinh thần? (để có thêm sức mạnh; để khỏi “chơi vơi”, “chông chênh”, “mất thăng bằng” khi gặp phải 

những khó khăn, vất vả) 

- Nếu lập luận theo hướng phủ định (chỉ ra mặt trái, mặt tiêu cực) của “nơi dựa”, cần nhấn mạnh và 

làm rõ ý: mỗi người phải biết tự lực, tự đứng vững trên đôi chân của mình, không nên dựa dẫm, ỷ lại vào 

người khác. 


- Nếu lập luận theo hướng vửa khẳng định vừa phủ định tầm quan trong của “nơi dựa”, cần kết hợp cả 

hai nội dung trên. 

Câu 2: Đề bài yêu cầu HS làm rõ sự phù hợp giữa yếu tố hình thức (bao gồm nhan đề truyện, không gian, 

thời gian, điểm nhìn, nghệ thuật miêu tả, ngôn ngữ) và nội dung tư tưởng của truyện ngắn Hai đứa trẻ 

(Thạch Lam). HS có thể trình bày theo những cách khác nhau, tham khảo cách trình bày sau: 

a) Âm hưởng bao trùm và chủ đạo của truyện ngắn Hai đứa trẻ là niềm cảm thương, xót xa chân thành 

của nhà văn đối với cuộc sống chìm khuất, mỏi mòn, quẩn quanh của những kiếp người nhỏ nhoi nơi phố 

huyện bình lặng, tối tăm, cùng những ước mong khiêm nhường mà thiết tha của họ. Đây cũng chính là nội 

dung tư tưởng của tác phẩm, thực chất là chủ nghĩa nhân đạo sâu sắc và mới mẻ của Thạch Lam. 

b) Để thể hiện nội dung ấy, tác giả đã lựa chọn các yếu tố hình thức phù hợp như cách đặt tên cho 

truyện; cách xây dựng không gian, thời gian nghệ thuật; cách lựa chọn điểm nhìn; nghệ thuật miêu tả và ngôn 

Trang 2

ngữ. 

- Nhan đề truyện: Hai đứa trẻ không đơn thuần là chỉ hai nhân vật chính của thế giới con người nơi 

phố huyện (Liên và An) mà quan trọng là gợi lên trong lòng người đọc hình ảnh hai con người bé nhỏ, yếu 

đuối... phù hợp với cảm hứng xót xa, thương cảm... Nếu so sánh với tiêu đề Hai chị em sẽ thấy rõ điều này. 

Đó chính là đối tượng để nhà văn thể hiện tư tưởng nhân đạo mới mẻ của mình. 

- Không gian, thời gian: không gian của thiên truyện là không gian tù túng, nhếch nhác, tàn lụi của 

phiên chợ đã “vãn từ lâu”, “chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và lá mía” với “một mùi ẩm ẩm bốc lên” 

cùng hình ảnh “mấy đứa trẻ con nhà nghèo ở ven chợ cúi lom khom trên mặt đất đi lại tìm tòi”... khiến Liên 

“động lòng thương”. Thời gian của truyện là thời điểm bắt đầu từ lúc chiều tàn cho đến tận đêm khuya; phố 

huyện bị bao phủ, tràn ngập bởi bóng tối, mấy đốm sáng nhỏ từ gánh phở của bác Siêu và ngọn đèn của chị 

Tí... càng tô đậm thêm sự tối tăm của không gian phố huyện. 

Có thể nói, không gian và thời gian đã làm nổi bật bức tranh cuộc sống mỏi mòn, quẩn quanh, bế tắc, lụi 

tàn của những người lao động nghèo khổ, bé nhỏ nơi phố huyện. 

- Điểm nhìn: cảnh và người nơi phố huyện được nhìn, cảm nhận qua con mắt, tâm trạng của “hai đứa 

trẻ” mà chủ yếu là qua con mắt, tâm trạng của cô bé Liên, một thiếu nữ dịu hiền, nhân hậu, đa cảm, đa sầu. 

Điều này phù hợp với cảm hứng nhân đạo của Thạch Lam và đặc điểm của truyện ngắn trữ tình. Điểm nhìn 

ấy khiến cho cảnh vật vốn đơn điệu, tẻ nhạt trở nên thấm đượm cảm xúc, tâm trạng, có hồn hơn với cái thi vị 

và sức sống riêng của nó. 

- Nghệ thuật miêu tả: miêu tả tinh tế sự biến đổi của cảnh vật và diễn biến tâm trạng của nhân vật 

Có sự tương ứng giữa thế giới ngoại cảnh (bức tranh phố huyện) với thế giới nội tâm nhân vật (tâm 

trạng của cô bé Liên) trong từng thời khắc: cảnh chiều buông thì người buồn thương man mác; cảnh đêm 

xuống thì người buồn khắc khoải; cảnh đêm khuya khi chuyến tàu đi qua thì người buồn tiếc, mơ tưởng, khát 

khao, ... 

Tính chất không thuần nhất của thế giới ngoại cảnh và thế giới nội tâm: có một sự pha trộn buồn vui 

khó tả, hay một sự thống nhất giữa nhiều sắc thái tương phản từ ngoại cảnh và từ nội tâm. Những hình ảnh 

êm đềm thi vị hòa trộn với hình ảnh nghèo nàn lam lũ; ánh sáng hòa trộn với bóng tối; cái huyên náo chốc lát 

hòa vào cái im lặng mênh mông; ... 

Nghệ thuật miêu tả trong thiên truyện cho thấy sự cảm thông, tri ngộ sâu sắc của nhà văn, đến mức 

tưởng như đã nhập hẳn vào tâm trạng, cảnh ngộ của nhân vật để mà diễn tả tất cả cái mong manh, mơ hồ 

“khó tả” nhất của tâm hồn con người (chẳng hạn: “Liên không hiểu sao...”, “mong đợi một cái gì...”, “Liên 

thấy mình sống giữa bao nhiêu sự xa xôi...”). 


- Ngôn ngữ rất giàu chất thơ: chủ yếu là ngôn ngữ miêu tả và độc thoại nội tâm với giọng điệu nhẹ 

nhàng, thấm thía. Cả thiên truyện như một bài thơ trữ tình đượm buồn. 

c) Đánh giá: Khẳng định tài năng viết truyện ngắn của Thạch Lam. 

Trang 3





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Ta không thể ghét sự tự học được: nó là một cuộc du lịch. 

J.J. Ru-xô và V.Huy-gô, hai văn hào ở Pháp đều ca tụng thú đi chơi bộ. 

J.J. Ru-xô nói: “Lúc nào muốn đi thì đi, muốn ngừng thì ngừng, muốn vận động nhiều hay ít tùy ý. Cái gì 

thích thì nhận xét, cảnh nào đẹp thì ngừng lại. Chỗ nào tôi thấy thú thì tôi ở lại. Hễ thấy chán thì tôi đi, tôi chỉ 

tùy thuộc tôi, tôi được hưởng tất cả sự tự do mà một người có thể hưởng được”. 

Còn V.Huy-gô thì viết: “Người ta được tự chủ, tự do, người ta vui vẻ. Người ta đi, người ta ngừng, người 

ta lại đi, không có gì bó buộc, không có gì ngăn cản”. 

Cái thú tự học cũng giống cái thú đi chơi bộ ấy. Tự học cũng là một cuộc du lịch, du lịch bằng trí óc, một 

cuộc du lịch say mê gấp trăm du lịch bằng chân, vì nó là du lịch trong không gian lẫn thời gian. Những sự 

hiểu biết của loài người là một thế giới mênh mông. Kể làm sao hết được những vật hữu hình và vô hình mà 

ta sẽ thấy trong cuộc du lịch bằng sách vở? 

Câu 1: Câu nào nêu lên ý khái quát của đoạn trích? 

(Nguyễn Hiến Lê, Tự học – một nhu cầu thời đại, ngữ văn 11, tập một, 

NXB Giáo dục Việt Nam, 2016, tr.211 – 212) 

Câu 2: Nêu tác dụng của thao tác lập luận chính được sử dụng trong đoạn trích trên. 

Câu 3: Dựa vào đoạn trích, hãy giải thích vì sao tác giả lại cho rằng: “Ta không thể ghét sự tự học được”. 

Câu 4: Quan điểm “Những sự hiểu biết của loài người là một thế giới mênh mông.” Giúp anh/ chị rút ra 

bài học gì cho bản thân? 


Câu 1 (2,0 điểm): 

Hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/ chị về ý kiến của tác giả được nêu 

trong đoạn trích ở phần Đọc hiểu: Tự học cũng là một cuộc du lịch, du lịch bằng trí óc, một cuộc du lịch say 

mê gấp trăm du lịch bằng chân, vì nó là du lịch trong không gian lẫn thời gian. 

Câu 2 (5,0 điểm): 


Cảm nhận của anh/ chị về đoạn thơ sau: 

- Mình về mình có nhớ ta 

Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng. 

Mình về mình có nhớ không 

Trang 1

Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn? 

- Tiếng ai tha thiết bên cồn 

Bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi 

Áo chàm đưa buổi phân li 

Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay… 

(Tố Hữu, Việt Bắc, Ngữ văn 12, tập một, sđđ, tr.109) 

-------------------- HẾT -------------------- 



Câu 1: Câu văn nêu lên ý khái quát của đoạn trích là: Ta không thể ghét sự tự học được: nó là một cuộc du 

lịch. 

Câu 2: Thao tác lập luận chính được sử dụng trong đoạn trích là so sánh. Tác dụng của thao tác lập luận này: 

chỉ ra sự giống nhau giữa sự tự học với thú đi chơi bộ, từ đó giúp người đọc thấy được lợi ích của sự tự học. 

Câu 3: Tác giả cho rằng: “Ta không thể ghét sự tự học được” bởi vì: “Sự tự học” là một cuộc “du lịch” – “du 

lịch bằng trí óc, một cuộc du lịch say mê gấp trăm du lịch bằng chân, vì nó là du lịch trong không gian lẫn 

thời gian”, “Kể làm sao hết được những vật hữu hình và vô hình mà ta sẽ thấy trong cuộc du lịch bằng sách 

vở”. 

Câu 4: HS rút ra ít nhất 01 bài học cho bản thân từ quan điểm của tác giả: “Những sự hiểu biết của loài 

người là một thế giới mênh mông.”. Câu trả lời phải hợp lí, có sức thuyết phục. 

Tham khảo các hướng trả lời sau đây: 

– Hiểu biết của loài người là một thế giới mênh mông, do đó, mỗi người phải nỗ lực học hỏi để có được 

nhiều tri thức cho bản thân. 

– Hiểu biết của loài người là một thế giới mênh mông, hứa hẹn nhiều điều thú vị để chúng ta khám phá 

và chiếm lĩnh. Vì vậy, con người phải chịu khó học hỏi để có được những niềm vui, sự thú vị ấy. 

– Hiểu biết của loài người là một thế giới mênh mông. Hiểu biết của mỗi người là hữu hạn. Vì thế, con 

người cần phải khiêm tốn và học hỏi không ngừng. 



Câu 1: HS viết 01 đoạn văn nghị luân (khoảng 200 chữ), theo một trong các cách diễn dịch, quy nạp hoặc 

tổng – phân – hợp…; sử dụng một hoặc một số thao tác lập luận trong số các thao tác giải thích, phân tích, 

chứng minh, bình luận, bác bỏ…; có lí lẽ và dẫn chứng hợp lí, thuyết phục; đảm bảo quy tắc chính tả, dùng 

từ, đặt câu để trình bày được suy nghĩ riêng của mình theo hướng làm rõ và khẳng định hoặc phủ định ý kiến: 

Tự học cũng là một cuộc du lịch, du lịch bằng trí óc, một cuộc du lịch say mê gấp trăm du lịch bằng chân, vì 

nó là du lịch trong không gian lẫn thời gian. 

– Nếu lập luận theo hướng khẳng định ý kiến trên là đúng, cần khẳng định tính chất “tự chủ, tự do”, 

“không có gì bó buộc, không có gì ngăn cản” của việc tự học. 

– Cần làm rõ nội dung của ý kiến khẳng định theo hướng: Tự học là tự mình tìm hiểu, khám phá và 

chiếm lĩnh những tri thức về thiên nhiên, con người, cuộc sống… Đó là một cuộc đi chơi vừa để giải trí vừa 

để có thêm những hiểu biết về những điều mà mình quan tâm. Nhưng đó là cuộc du lịch bằng trí óc, qua sách 

Trang 2

vở (không chỉ sách giáo khoa mà còn là tất cả các loại sách, truyện khác). Vì thế, con người không chỉ đi du 

lịch trong hiện tại mà còn có thể quay về quá khứ hoặc đi đến tương lai, có thể đến với mọi miền xa xôi trên 

thế giới, khắc phục mọi hạn chế của việc “du lịch bằng chân” và việc học qua sách giáo khoa ở nhà trường. 

Nói như Phan Kế Bính (1875 – 1921): “Ngồi trong xó nhà mà lịch lãm suốt hết các nơi danh lam thắng cảnh 

của thiên hạ; xem trên mảnh giấy mà tinh tường được hết các việc hay, việc dở của thế gian; sinh ở sau mấy 

nghìn năm mà tựa hồ như được đối diện và được nghe tiếng bàn bạc của người sinh về trước mấy nghìn 

năm, cũng là nhờ có văn chương cả” (trích Hán Việt văn khảo). 

– Nếu lập luận theo hướng phủ định ý kiến trên, cần nhấn mạnh: Đi du lịch cũng có những giá trị riêng, 

cũng là một hình thức học tập, học từ thực tiễn cuộc sống. Vì người đi du lịch sẽ được trực tiếp nhìn ngắm 

cảnh vật, sông núi, mây trời, trực tiếp trải nghiệm những cảm xúc của mọi giác quan, trực tiếp giao tiếp với 

con người, cảnh vật… từ đó mà hình thành kinh nghiệm, kĩ năng sống, biết vận dụng những gì đã học, đã đọc 

ở sách vở vào các tình huống của cuộc sống thực… Ngoài ra, trong thực tế không phải ai cũng có điều kiện 

để đọc sách vở… 

– Nếu lập luận theo hướng vừa khẳng định vừa phủ định ý kiến thì cần kết hợp cả hai nội dung trên theo 

hướng tự học có nhiều ưu điểm nhưng đi du lịch vẫn có những giá trị riêng của nó. 

Câu 2: Đề bài yêu cầu HS trình bày cảm nhận của mình về đoạn thơ đầu trong bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu. 


a) Giới thiệu vài nét về tác giả và tác phẩm: 

– Tố Hữu là nhà thơ trữ tình chính trị. Đường đời, đường thơ Tố Hữu luôn song hành cùng con đường 

cách mạng của cả dân tộc. Với những tác phẩm giàu chất trữ tình chính trị và đậm đà tính dân tộc, Tố Hữu là 

một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của thơ ca cách mạng Việt Nam. 

– Hoàn cảnh cảnh sáng tác: Việt Bắc là căn cứ địa vững chắc của cách mạng Việt Nam từ đầu những 

năm 40 của thế kỉ XX cho đến khi kết thúc cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Nơi đây, người dân Việt 

Bắc đã từng che chở, đùm bọc và sát cánh bên bộ đội, cán bộ kháng chiến để giành và bảo vệ nền độc lập dân 

tộc. Sau chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp kết thúc thắng lợi, tháng 

10 – 1954, những người kháng chiến rời căn cứ miền núi trở về miền xuôi, Trung ương Đảng và Chính phủ 

rời chiến khu Việt Bắc về lại thủ đô. Tố Hữu cũng là một trong số những cán bộ kháng chiến từng sống và 

gắn bó nhiều năm với Việt Bắc, nay từ biệt chiến khu để về xuôi. Bài thơ được viết trong hoàn cảnh chia tay 

lưu luyến ấy. 


– Đặc điểm chính về nội dung và nghệ thuật: Việt Bắc là khúc hùng ca và cũng là khúc tình ca về cách 

mạng, về cuộc kháng chiến và con người kháng chiến. Thể thơ lục bát, kiểu kết cấu đối đáp, ngôn ngữ đậm 

chất ca dao – tất cả đã góp phần khắc sâu lời nhắn nhủ: uống nước nhớ nguồn, hãy nhớ mãi chiến khu Việt 

Bắc và phát huy truyền thống anh hùng, bất khuất, ân nghĩa, thủy chung của những con người kháng chiến. 

b) Giới thiệu vị trí của đoạn thơ sẽ phân tích: nằm ở phần đầu của tác phẩm; nêu cảm hứng chủ đạo của 

bài thơ: tiếng nói ân nghĩa thủy chung và lòng tự hào của những con người kháng chiến đối với chiến khu 

Việt Bắc. 

c) Phân tích đoạn thơ: Khi phân tích, cần làm rõ những nét đặc sắc về nghệ thuật (cách gieo vần, ngắt 

nhịp, dùng từ, sử dụng hình ảnh, chi tiết, biện pháp tu từ,…) để từ đó làm nổi bật nội dung của đoạn thơ. 

Đoạn thơ là lời đối đáp thứ nhất của “mình” và “ta” – người ra đi và người ở lại. 

Trang 3

– Bốn câu đầu là lời của người ở lại. Đó là hai câu hỏi của người dân Việt Bắc hướng về cán bộ, bộ đội 

kháng chiến – những người trở về với Hà Nội. Với những câu hỏi tu từ da diết, những hình thức điệp từ ngữ, 

điệp cấu trúc, những cách vận dụng tinh tế và sáng tạo ca dao, tục ngữ dân gian…, bốn câu thơ đầu đã thể 

hiện ân tình sâu nặng của đồng bào Việt Bắc với cán bộ, bộ đội kháng chiến trong giờ phút chia tay đầy lưu 

luyến. Đó cũng là cảm hứng chủ đạo của cả bài thơ. 

– Bốn câu thơ sau là khúc dạo đầu của cảm xúc chia tay để từ đó biết bao nhiêu điều chưa nói sẽ được 

thổ lộ, giãi bày. Lời hỏi chỉ là cái cớ gợi dẫn để mạch cảm xúc nhớ thương trong lòng người lên đường tuôn 

trào. 

d) Nhận xét, đánh giá: 

– Bằng lối kết cấu đối đáp, cách xưng hô mình – ta quen thuộc của ca dao, tám câu thơ là khúc dạo đầu 

đầy lưu luyến, bịn rịn, nặng tình nặng nghĩa của người ở lại và người ra đi. Đó cũng chính là cảm hứng chủ 

đạo của toàn bộ bài thơ, thể hiện tập trung nhất những nét đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ. 

– Thể hiện những nét tiêu biểu nhất của phong cách nghệ thuật thơ Tố Hữu, đoạn thơ nói riêng và bài thơ 

Việt Bắc nói chung không chỉ xứng đáng là đỉnh cao của thơ Tố Hữu mà còn là một trong những thành công 

xuất sắc của thơ ca Việt Nam thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp. 


Trang 4





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Mới đây, các giáo sư tâm lí học ở Trường Đại học York và Toronto (Canada) đã tìm ra những bằng 

chứng để chứng minh rằng: Đọc sách văn học thực sự giúp con người trở nên thông minh và tốt tính hơn. 

Những nghiên cứu của các giáo sư đã cho thấy những người thường xuyên đọc sách văn học thường có 

khả năng thấu hiểu, cảm thông và nhìn nhận sự việc từ nhiều góc độ. Ngược lại, những cá nhân có khả năng 

thấu cảm tốt cũng thường lựa chọn sách văn học để đọc. 

Sau khi đã tìm thấy mối liên hệ hai chiều ở đối tượng độc giả là người lớn, các nhà nghiên cứu tiếp tục 

tiến hành với trẻ nhỏ và nhận thấy những điều thú vị, rằng những trẻ được đọc nhiều sách truyện thường có 

cách ứng xử ôn hoà, thân thiện hơn, thậm chí trở thành đứa trẻ được yêu mến nhất trong nhóm bạn. 

Đọc một "nội dung sâu sắc" khác với cách đọc "mì ăn liền" của chúng ta khi lướt qua các trang mạng. 

Hiện tại, việc thực sự đọc, chìm lắng vào một nội dung văn học là việc ngày càng hiếm thấy trong đời sống 

đương đại. 

Theo các nhà tâm lí học, việc chú tâm đọc một nội dung sâu sắc có tầm quan trọng đối với mỗi cá nhân 

giống như việc người ta cần bảo tồn những công trình lịch sử hay những tác phẩm nghệ thuật quý giá. Việc 

thiếu đi thói quen đọc nghiêm túc sẽ gây ảnh hưởng tới sự phát triển trí tuệ và cảm xúc của những thế hệ 

"sống trên mạng". 

Câu 1: Ghi lại câu nêu ý khái quát của đoạn trích trên. 

Câu 2: Anh/ Chị hiểu ý kiến sau như thế nào? 

(Đọc sách văn học giúp chúng ta thông minh hơn, 

dẫn theo http://www.dantri.com.vn, ngày 12 - 08 – 2015) 

Theo các nhà tâm lí học, việc chú tâm đọc một nội dung sâu sắc có tầm quan trọng đối với mỗi 

cá nhân giống như việc người ta cần bảo tồn những công trình lịch sử hay những tác phẩm nghệ 

thuật quý giá. 

Câu 3: Dựa vào đoạn trích để giải thích vì sao có thể nói: Việc thiếu đi thói quen đọc nghiêm túc sẽ gây 

ảnh hưởng tới sự phát triển trí tuệ và cảm xúc của những thế hệ "sống trên mạng". 

Câu 4: Từ đoạn trích anh/ chị hãy rút ra 02 bài học cho bản thân. 


Câu 1 (2,0 điểm): 


Hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/ chị về ý kiến được nêu trong đoạn 

trích ở phần Đọc hiểu: Hiện tại, việc thực sự đọc, chìm lắng vào một nội dung văn học là việc ngày càng 

Trang 1

hiếm thấy trong đời sống đương đại. 

Câu 2 (5,0 điểm): 

Có ý kiến cho rằng: Nghệ thuật biểu hiện trong thơ Tố Hữu mang tính dân tộc rất đậm đà (dẫn theo Ngữ 

văn 12, tập một, Sđd, tr. 98). 

Anh/ Chị hãy chọn và phân tích 01 đoạn thơ (từ 8 dòng trở lên) trong bài thơ Việt Bắc để làm sáng tỏ 

nhận định trên. 

-------------------- HẾT -------------------- 



Câu 1: Câu nêu ý khái quát của đoạn trích là: Đọc sách văn học thực sự giúp con người trở nên thông minh 

và tốt tính hơn. 

Câu 2: Tham khảo cách trả lời sau: Ý kiến đó nhấn mạnh tầm quan trọng của việc "chú tâm đọc một nội 

dung sâu sắc". Việc đó cũng "giống như việc người ta cần bảo tồn những công trình lịch sử hay những tác 

phẩm nghệ thuật quý giá". Nếu những công trình lịch sử hay những tác phẩm nghệ thuật quý giá không được 

bảo tồn thì chúng có thể sẽ bị hư hỏng, không còn có giá trị nữa. Công việc "bảo tồn các công trình lịch sử 

hay những tác phẩm nghệ thuật quý giá" cũng phải tiến hành rất tỉ mỉ, công phu, thận trọng, kĩ càng đến từng 

chi tiết nhỏ, chứ không thể làm vội vàng, qua loa, đại khái. Việc "chú tâm đọc một nội dung sâu sắc" cũng 

phải như vậy. Việc "chú tâm đọc một nội dung sâu sắc" hay là cách "thực sự đọc, chìm lắng vào một nội 

dung văn học" sẽ giúp người ta "có khả năng thấu hiểu, cảm thông và nhìn nhận sự việc từ nhiều góc độ". Đó 

là việc mỗi cá nhân cần làm 

Câu 3: Có thể nói: Việc thiếu đi thói quen đọc nghiêm túc sẽ gây ảnh hưởng tới sự phát triển trí tuệ và cảm 

xúc của những thế hệ "sống trên mạng" là vì: nếu không đọc nghiêm túc, tức không "thực sự đọc, chìm lắng 

vào một nội dung văn học" hoặc "chú tâm đọc một nội dung sâu sắc", người ta sẽ không thể có "khả năng 

thấu hiểu, cảm thông và nhìn nhận sự việc từ nhiều góc độ" (còn gọi là "khả năng thấu cảm tốt"). Việc "đọc 

"mì ăn liền" của chúng ta khi lướt qua các trang mạng" hiện nay đang gây ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ 

và cảm xúc của chúng ta. 

Câu 4: HS rút ra 02 bài học cho bản thân. Câu trả lời phải hợp lí, có sức thuyết phục. 

Tham khảo các hướng trả lời sau đây: 

Cần hình thành thói quen thường xuyên đọc sách văn học và cổ vũ mọi người đọc sách văn học để trở 

nên thông minh và tốt tính hơn. Mặt khác, chăm đọc sách văn học là một cách góp phần làm cho những lối 

sống tốt đẹp, những giá trị nhân văn được nhân rộng hơn lên trong thế giới này. 

Cần rèn luyện thói quen chú tâm đọc một nội dung sâu sắc để trở thành người có khả năng thấu cảm 

tốt. Không nên đọc theo kiểu "mì ăn liền", nhất là đối với các tác phẩm văn học, bởi nó sẽ gây ảnh hưởng 

không tốt tới sự phát triển trí tuệ, tư tưởng và tình cảm, cảm xúc của chúng ta. 



Câu 1: HS viết 01 đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ), theo một trong các cách diễn dịch, quy nạp hoặc 

tổng - phân - hợp...; sử dụng một hoặc một số thao tác lập luận trong số các thao tác giải thích, phân tích, 

chứng minh, bình luận, bác bỏ,...; có lí lẽ và dẫn chứng hợp lí, thuyết phục; đảm bảo quy tắc chính tả, dùng 

từ, đặt câu để trình bày được suy nghĩ riêng của mình theo hướng làm rõ và khẳng định hoặc phủ định ý kiến: 

Trang 2

Hiện tại, việc thực sự đọc, chìm lắng vào một nội dung văn học là việc ngày càng hiếm thấy trong đời sống 

đương đại. 

Trước hết, cần làm rõ nội dung của ý kiến theo hướng: Ý kiến nêu một hiện tượng trong đời sống: 

hiện nay, ít người "thực sự đọc, chìm lắng vào một nội dung văn học", thay vào đó là kiểu đọc "mì ăn liền" 

lướt qua các trang mạng. 

Nếu lập luận theo hướng khẳng định ý kiến trên là đúng, cần nhấn mạnh: Thói quen đọc sách, nhất là 

sách văn học, đang bị mai một bởi sự phát triển như vũ bão của các phương tiện nghe nhìn có kết nối mạng 

internet; thay vì cầm sách, nhất là sách văn học để đọc, người ta thường đọc trên máy tính, máy tính bảng, 

điện thoại,... Hơn nữa, do nhịp sống hiện đại, người ta có xu hướng đọc những tác phẩm ngắn hoặc đọc lướt 

nội dung của văn bản để nắm được ý chính... Đây là một hiện tượng đáng lo ngại bởi cách đọc "mì ăn liền" 

ấy không thể giúp người ta có khả năng "thấu hiểu, cảm thông và nhìn nhận sự việc từ nhiều góc độ". 

Nếu lập luận theo hướng phủ định ý kiến trên, cần nhấn mạnh: mặc dù việc đọc qua các phương tiện 

nghe nhìn có kết nối mạng internet đang diễn ra phổ biến và ở một phương diện nào đó vẫn là cần thiết, 

nhung trong thực tế chúng ta thấy những tác phẩm văn học có giá trị được in thành sách vẫn có sức hấp dẫn 

lớn đối với nhiều người. Chúng ta vẫn bắt gặp hiện tượng những tác phẩm hay khi ra đời đã thu hút sự chú ý 

của rất nhiều độc giả, Harry Potter là một ví dụ. Không phải tất cả mọi người đều đã quay lưng với văn học 

đích thực. Vì thế, việc người ta có "thực sự đọc, chìm lắng vào một nội dung văn học" hay không phụ thuộc 

nhiều vào việc có hay không những tác phẩm văn học có giá trị. 

 

Nếu lập luận theo hướng vừa khẳng định vừa phủ định ý kiến, cần kết hợp cả hai nội dung trên. 

Câu 2: Đề bài yêu cầu HS chọn và phân tích 01 đoạn thơ (từ 8 dòng trở lên) trong bài thơ Việt Bắc để làm 

sáng tỏ nhận định "Nghệ thuật biểu hiện trong thơ Tố Hữu mang tính dân tộc rất đậm đà.". HS có thể chọn 

một trong các đoạn thơ sau: 

 

 

 

 

Mình về mình có nhớ ta ... cầm tay nhau biết nói gì hôm nay... 

Mình đi, có nhớ những ngày ... Tân Trào, Hồng Thái, mái đình, cây đa? 

Ta với mình, mình với ta ... Chày đêm nện cối đều đều suối xa. 

Ta về, mình có nhớ ta... Nhớ ai tiếng hát ân tình thuỷ chung. 

Sau khi đã chọn đoạn thơ để phân tích, HS có thể trình bày bài viết theo định hướng sau: 

a) Giới thiệu vài nét về tác giả: xem phần gợi ý ở Đề 4, Câu 2, phần Làm văn. 


b) Giải thích ý kiến: Nghệ thuật biểu hiện trong thơ Tố Hữu mang tính dân tộc rất đậm đà: 

Thể thơ lục bát truyền thống đã được vận dụng tài tình với sự phong phú về vần và cách phối âm trầm 

bổng, nhịp nhàng, tạo nên giọng điệu tâm tình, ngọt ngào tha thiết - giọng của tình thương mến. 

Lối kết cấu đối đáp trong ca dao, dân ca được vận dụng một cách thích hợp, tài tình, phù hợp với nội 

dung tư tưởng, tình cảm của đoạn thơ nói riêng, bài thơ nói chung. 

Chất liệu văn học và văn hoá dân gian được vận dụng phong phú, đa dạng, linh hoạt, đặc biệt là ca 

dao trữ tình. 

Những lối nói giàu hình ảnh, các cách chuyển nghĩa truyền thống (so sánh, ẩn dụ, tượng trưng, ước 

lệ) được sử dụng thích hợp, tạo nên phong vị dân gian và chất cổ điển của đoạn thơ và bài thơ. 

Trang 3

c) Giới thiệu đôi nét về hoàn cảnh sáng tác và đặc điểm chính về nghệ thuật và nội dung của bài thơ Việt 

Bắc: xem phần gợi ý ở Đề 4, Câu 2, phần Làm văn. 

d) Giới thiệu vị trí của đoạn thơ sẽ phân tích. 

e) Phân tích nghệ thuật biểu hiện trong đoạn thơ để thấy được thơ Tố Hữu mang tính dân tộc rất đậm đà. 

Dựa vào phần giải thích trên đây để hình thành ý. Với mỗi ý, cần tìm những căn cứ/ dẫn chứng phù 

hợp trong đoạn thơ và phân tích để làm sáng tỏ. 

Tổng hợp: nêu nội dung của đoạn thơ (đặc điểm của hình tượng nghệ thuật và tình cảm, cảm xúc của 

tác giả gửi gắm trong đó). 

f) Nhận xét, đánh giá: 

Đoạn thơ đã cho thấy tính dân tộc đậm đà trong nghệ thuật biểu hiện của thơ Tố Hữu rất phù họp với 

nội dung cảm xúc được thể hiện trong bài thơ. 

Tính dân tộc đậm đà trong nghệ thuật biểu hiện tạo nên sức hấp dẫn của bài thơ Việt Bắc nói riêng, 

thơ Tố Hữu nói chung. 


Trang 4





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 

ĐỀ 6 



Bắt đầu từ năm 1990, nhà tâm lí học Peter Salovey ở Đại học Yale và John Mayer ở Đại học New 

Hampshire đã đưa ra thuật ngữ Trí thông minh cảm xúc (Emotional Intelligence, hoặc Emotional Quotient – 

EQ). Thực tế cho thấy, cảm xúc chỉ đạo trí thông minh có lẽ còn hơn cả logic toán học. Bằng phân tích cấu 

tạo của bộ não và các xung thần kinh, người ta đã chứng minh được lí trí, mà đại diện là trí thông minh, 

không có ở dạng thuần túy mà được nuôi dưỡng bởi cảm xúc, và chính phần neocortex (phụ trách suy luận 

trên não) là nhạc trưởng, nó chỉ đạo, phối hợp, kiểm soát các cảm xúc đột ngột và gán cho chúng một ý 

nghĩa. 

EQ thể hiện khả năng của một người hiểu rõ chính bản thân mình cũng như thấu hiểu người khác ít 

nhiều giống với khái niệm mà Gardner gọi là trí thông minh trong người và thông minh giữa người. Hơn thế, 

nó còn là khả năng chế ngự cảm xúc để thích ứng với hoàn cảnh và kiểm soát các cảm xúc. Người có EQ cao 

do vậy dễ thích nghi, luôn tìm được sự hòa hợp trong một tập thể, dễ dàng nhận được sự hợp tác hơn những 

"thiên tài đơn độc" (mà trong thời đại hiện nay, tính tập thể trong làm việc hết sức quan trọng). Sau đó, nhà 

tâm lí học Daniel Goleman xác định cụ thể và có hệ thông hơn trong tác phẩm của ông mang tên Emotional 

Intelligence. 

EQ một phần là bẩm sinh nhưng cũng do giáo dục, rèn luyện mà có được. Việc giáo dục tình cảm phải 


được thực hiện từ khi trẻ còn nhỏ, hệ thân kinh chưa trưởng thành, có nhiều cơ hội tiếp nhận những cảm xúc 

mới. EQ không đối lập với IQ 1 , mà mục đích của giáo dục là phát triển song song hai chỉ số này. Có những 

người được thiên phú cả hai, nhưng không ít người lại thiếu cả hai. 

[...] Càng ngày, người ta càng cho rằng EQ quan trọng hơn IQ, như người ta thường nói "với IQ người 

ta tuyển lựa bạn, nhưng với EQ, người ta đề bạt bạn”. Những người thành đạt không phải là người có IQ cao 

nhất mà có EQ cao nhất. 

1 

IQ: Intelligence Quotient, chỉ số thông minh, được cho là có liên quan đến sự thành công trong học tập, trong công việc, trong xã 

hội… 

Trang 1

(EQ, SQ, CQ – những chỉ số của người thành đạt, dẫn theo http://www.vnexpress.net, ngày 23 – 8 – 2004) 

Câu 1. Chỉ ra 02 phương thức biểu đạt được sử dụng trong đoạn trích trên. 

Câu 2. Theo đoạn trích, EQ thể hiện điều gì ở một con người? 

Câu 3. Cụm từ "chế ngự cảm xúc" trong câu: "Hơn thế, nó còn là khả năng chế ngự cảm xúc để thích ứng 

với hoàn cảnh và kiểm soát các cảm xúc." được hiểu là gì? 

Câu 4. Anh/ Chị có đồng tình với quan điểm: "Càng ngày, người ta càng cho rằng EQ quan trọng hơn IQ" 

không? Vì sao? 


Câu 1 (2,0 điểm) 

Hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/ chị về ý kiến được nêu trong đoạn 

trích ở phần Đọc hiểu: Những người thành đạt không phải là người có IQ cao nhất mà có EQ cao nhất. 


Có ý kiến cho rằng: Trong tác phẩm Chữ người tử tù (Nguyễn Tuân), Huấn Cao là nhân vật đáng ca 

ngợi, nhưng nhân vật quản ngục còn đáng ca ngợi hơn. Quan điểm của anh/ chị về ý kiến trên như thế nào? 

-------------------- HẾT -------------------- 



Câu 1: 02 phương thức biểu đạt được sử dụng trong đoạn trích trên là thuyết minh và nghị luận. 

Câu 2: Theo đoạn trích, EQ thể hiện khả năng của một người hiểu rõ chính bản thân mình cũng như thấu 

hiểu người khác và khả năng chế ngự cảm xúc để thích ứng với hoàn cảnh và kiểm soát các cảm xúc. 

Câu 3: Cụm từ "chế ngự cảm xúc" trong câu "Hơn thế, nó còn là khả năng chế ngự cảm xúc để thích 

ứng với hoàn cảnh và kiểm soát các cảm xúc." được hiểu là khả năng kìm giữ các cảm xúc bốc đồng của bản 


thân, giữ được sự bình tĩnh, lạc quan ngay cả trong những khoảnh khắc/ tình huống khó chịu nhất. 

Câu 4: HS có thể đồng tình hoặc phản đối hoặc vừa đồng tình vừa phản đối quan điểm "Càng ngày, 

người ta càng cho rằng EQ quan trọng hơn IQ". Dựa vào phần giải thích về EQ và IQ, kết hợp với kinh 

nghiệm của bản thân để trả lời. Cần có lí giải cụ thể, hợp lí, có sức thuyết phục. 


Câu 1: HS viết 01 đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ), theo một trong các cách diễn dịch, quy nạp 

hoặc tổng – phân – hợp...; sử dụng một hoặc một số thao tác lập luận trong số các thao tác giải thích, phân 

tích, chứng minh, bình luận, bác bỏ,...; có lí lẽ và dẫn chứng hợp lí, thuyết phục; đảm báo quy tắc chính tả, 

Trang 2

dùng từ, đặt câu để trình bày được suy nghĩ riêng của mình theo hướng làm rõ và khẳng định hoặc phủ định ý 

kiến: Những người thành đạt không phải là người có IQ cao nhất mà có EQ cao nhất. 

Tham khảo tư liệu sau để làm bài: 

IQ QUAN TRỌNG HAY EQ? 

Một số nghiên cứu khoa học cho thấy chỉ 25% số người thành công là có chỉ số IQ cao hơn trung bình... 

Việt là học sinh giỏi và rất thông minh. Cậu luôn có điểm số cao ở hầu hết các môn học và là người đứng 

đầu trong các kì thi. Tuy vậy, tính của Việt tự cao và khó gần. 

Khi ra trường, Việt được nhiều công ty mời chào nhưng kết quả của các cuộc phỏng vấn lại không khả 

quan. Đã bảy năm kể từ khi ra trường, Việt vẫn chưa làm được những gì cậu mong muốn. 

Trái với Việt, thời còn đi học Hùng không phải là học sinh giỏi. Tuy nhiên, với tính cách hoà đồng, hay 

quan tâm giúp đỡ người khác, cậu rất được bạn bè quý mến và tin yêu. Khi ra trường, Hùng không có nhiều 

lời mời phỏng vấn như Việt nhưng kết quả cậu cũng đã tìm được một công việc yêu thích. 

Hiện tại, với vị trí trưởng phòng kinh doanh, được ban lãnh đạo công ty tin cậy, đồng nghiệp và khách 

hàng quý mến, Hùng đang có một tương lai sáng sủa. 

Trong cuộc sống, chúng ta gặp không ít những câu chuyện như vậy. Tại sao người ít thông minh lại 

thành công hơn người giỏi hơn mình? Có phải do họ may mắn, làm việc chăm chỉ, hay họ có những năng lực 

đặc biệt? 

Thông minh và thông minh cảm xúc 

Trí thông minh được đo bằng hệ số IQ. IQ đo lường khả năng trí lực, năng lực học hỏi, khả năng hiểu và 

xử lí tình huống, năng lực tư duy logic, phản biện, sự nhạy bén trong suy nghĩ... Trí thông minh có thể được 

đo tổng quát trong mọi lĩnh vực và được đo theo từng lĩnh vực cụ thể. 

Thông minh cảm xúc được đo bằng hệ số cảm xúc EQ. EQ đo lường năng lực, khả năng hay kĩ năng của 

một người trong việc cảm nhận, đánh giá và quản lí cảm xúc của bản thân, của người khác hay của một nhóm 

người. 

Trong một thời gian dài, người ta dùng chỉ số IQ để tìm kiếm người tài vì tin rằng người có IQ cao sẽ có 

xác suất thành công cao hơn người khác. Tuy vậy, một số nghiên cứu khoa học lại cho thấy chỉ 25% số người 

thành công là có chỉ số IQ cao hơn trung bình. Nghĩa là chỉ số IQ không giải thích được sự thành công vượt 

trội của 75% số người còn lại. Kết quả nghiên cứu đã loại yếu tố về năng lực chuyên môn. 

Cuối cùng, những người nghiên cứu khẳng định rằng chỉ số EQ mới là yếu tố quyết định sự thành công 

trong cuộc sống và công việc của mỗi chúng ta. 

Năng lực cảm xúc trong môi trường làm việc 

Trong khi chỉ số thông minh ít khi thay đổi theo thời gian, thì chỉ số thông minh cảm xúc có thể được 

"học" và thay đổi vào bất cứ giai đoạn hay môi trường nào. 

Trang 3 

NGUYEN THANH TU PRODUCTION

Để thành công trong môi trường làm việc, ông Daniel Goleman – người được xem là nhà nghiên cứu 

hàng đầu về EQ hiện nay đã đề xuất chúng ta phải có những năng lực xúc cảm cá nhân gồm: năng lực tự 

nhận biết bản thân, năng lực tự điều chỉnh, năng lực tạo động lực; và những năng lực thông minh xúc cảm xã 

hội gồm: năng lực thấu cảm với người khác và năng lực giao tiếp xã hội. 

Năng lực tự nhận biết cảm xúc bản thân giúp chúng ta biết rõ cảm xúc hiện tại của mình và giúp chúng 

ta nhận biết vai trò quan trọng của cảm xúc đối với kết quả công việc của mình. Biết tự đánh giá bản thân còn 

giúp chúng ta hiểu điểm mạnh, điểm yếu của mình, giúp chúng ta can đảm thể hiện những suy nghĩ chưa 

được chấp nhận và dám một mình theo đuổi cái đúng. Trong khi đó, năng lực tự điều chỉnh giúp chúng ta 

kìm giữ các cảm xúc bốc đồng của bản thân, giữ được sự bình tĩnh, lạc quan ngay cả trong những khoảnh 

khắc khó chịu nhất. 

Đối với những người có năng lực tạo động lực, họ thường xem kết quả của công việc là thước đo cuối 

cùng cho sự thành bại. Chính vì thế họ luôn cố gắng phát triển bản thân và mong muốn vượt qua hay ít nhất 

đạt được những tiêu chuẩn hoàn hảo. Những cá nhân này luôn tìm thấy mục tiêu của bản thân trong mục tiêu 

của tập thể. Họ luôn chú ý đến giá trị, mục tiêu của tổ chức trước khi ra quyết định. 

Bên cạnh một số năng lực kể trên, có những người còn có khả năng thấu cảm người khác. Họ có thể cảm 

nhận, dự đoán được cảm xúc và hoàn cảnh của người khác, có khả năng bày tỏ sự quan tâm của mình một 

cách chủ động đối với người khác. Hoặc cũng có người có năng lực phát triển người khác. Họ có năng lực 

cảm nhận được nhu cầu phát triển bản thân của người khác, sẵn sàng kèm cặp, hỗ trợ cho những người đó 

phát triển. 

Nói đến năng lực giao tiếp xã hội của một người, chúng ta có thê kế đến năng lực truyền đạt thông tin, 

năng lực quản lí xung đột, năng lực lãnh đạo hay năng lực tạo sự thay đổi, năng lực hợp tác với người khác... 

Người có năng lực quản lí sự xung đột có khả năng "xử lí" những tình huống căng thẳng một cách êm 

đẹp. Họ có khả năng thương thuyết và giải quyết những mối bất hoà, đưa ra giải pháp để hai bên cùng thắng. 

Trong khi đó người có năng lực lãnh đạo sẽ tạo cảm hứng cho mọi người làm việc, làm cho họ tin và 


hướng theo một tầm nhìn, một mục tiêu chung. Dù ở vị trí nào họ cũng sẵn sàng tiến lên để nhận lãnh trách 

nhiệm, họ tạo ảnh hưởng lên người khác bằng chính những hành động của mình. Còn người có năng lực hợp 

tác luôn tạo ra một môi trường làm việc vì mục đích chung, trong đó mọi người đều có cơ hội để phát triển. 

Đọc những điều vừa kể chắc hắn bạn cũng như tôi sẽ cảm nhận rằng những năng lực trên tuy nghe hết 

sức bình thường nhưng lại là những phẩm chất lí tưởng của mỗi cá nhân trong môi trường làm việc. Đó là 

những phẩm chất mà chúng ta mong muốn có cho bản thân mình cũng như cho sếp và đồng nghiệp. Đó cũng 

là chìa khoá mở cánh cửa thành công cho mọi người. 

Trang 4

Dù ở độ tuổi nào, mỗi người đều có tiềm năng để phát triển những năng lực trên. Đừng quá ỷ lại vào trí 

thông minh, trình độ chuyên môn mà nên tập trung nhiều hơn đến việc phát triển chỉ số EQ, phát triển năng 

lực cảm xúc của bản thân trong môi trường làm việc. 

Từ từ, chúng ta sẽ nhận biết, quản lí bản thân tốt hơn, hiểu biết và giao tiếp với người khác hiệu quả hơn, 

và chắc chắn sẽ gặt hái nhiều thành công hơn trong công việc và cuộc sống. 

(Dẫn theo http://www.vneconomy.vn, ngày 14 – 6 – 2007) 

Câu 2: Đề bài yêu cầu HS bày tỏ suy nghĩ riêng của mình trong việc đánh giá hai nhân vật chính của 

truyện ngắn Chữ người tử tù. Lâu nay, người đọc vẫn thường ca ngợi Huấn Cao và coi đó là kết tinh của cái 

Đẹp. Tuy nhiên, nếu đọc kĩ tác phẩm sẽ thấy: nhân vật quản ngục – dưới ngòi bút của Nguyễn Tuân – cũng 

có những vẻ đẹp đáng trân trọng, thậm chí, có người còn cho rằng Huấn Cao đáng ca ngợi, nhưng nhân vật 

quản ngục còn đáng ca ngợi hơn. Bởi vẻ đẹp của Huấn Cao rất dễ nhận ra, còn vẻ đẹp của quản ngục – "cái 

thuần khiết", "một thanh âm trong trẻo chen vào giữa một bản đàn mà nhạc luật đều hỗn loạn xô bồ" thì 

không phải ai cũng nhận thấy. Ngay cả Huấn Cao khi phát hiện ra "sở thích cao quý" của quản ngục cũng 

phải ngạc nhiên và trách mình "thiếu chút nữa, ta đã phụ mất một tấm lòng trong thiên hạ". 

HS có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng không đi sâu vào phân tích nhân vật Huấn Cao mà 

tập trung làm rõ vẻ đẹp của nhân vật viên quản ngục. Tham khảo dàn ý sau: 

a) – Giới thiệu tác giả, tác phẩm 

– Khẳng định: trong tác phẩm Chữ người tử tù (Nguyễn Tuân), Huấn Cao là nhân vật đáng ca ngợi, 

nhưng nhân vật quản ngục còn đáng ca ngợi hơn. 

b) Phân tích và chứng minh 

– Nhân vật Huấn Cao: 

+ Tài hoa, nghệ sĩ; 

+ Có khí phách hiên ngang, bất khuất; 

+ Có nhân cách trong sáng, cao cả. 

– Nhân vật viên quản ngục: Quản ngục (trong xã hội cũ) là một người coi tù – đại diện cho bộ máy cai trị 

hà khắc, tàn bạo của triều đình phong kiến. Xét về vị thế xã hội, quản ngục là kẻ thù của Huấn Cao – người 

cầm đầu cuộc khởi nghĩa chống lại triều đình. Tuy nhiên, viên quản ngục lại có những vẻ đẹp về tâm hồn và 

nhân cách, thể hiện qua cuộc gặp gỡ đặc biệt với Huấn Cao (các chỉ tiết khi nghe tin Huấn Cao sắp đến cùng 

đoàn tử tù, những xét đoán của quản ngục về thầy thơ lại, đêm cuối cùng trước ngày Huấn Cao ra pháp 

trường,...). Qua đó, có thể thấy: 

+ Quản ngục là người có tâm hồn nghệ sĩ: say mê và quý trọng cái đẹp. 

+ Quản ngục là người dũng cảm, không sợ cường quyền: biệt đãi một tử tù. 


Trang 5

+ Quản ngục là người có phẩm chất trong sáng, tốt đẹp: sùng kính Huấn Cao — hiện thân của cái tài, cái 

đẹp, cái "thiên lương" cao cả. 

c) Nhận xét: Huấn Cao là anh hùng trong thiên hạ nên ông có những tính cách "phi thường" là chuyện 

thường tình. Nhưng với quản ngục thì rất khác, đủ là quản ngục nhưng thực chất ông có khác gì một "người 

tù chung thân". Trong hoàn cảnh nhà tù, giữa chốn đầy tầy cái ác và sự vô nhân, việc giữ được sở nguyện cao 

quý, yêu và quý trọng cái tài, khát khao được thưởng thức cái đẹp là điều không dễ. Đặc biệt, việc sẵn sàng 

từ bỏ công việc và quyền lực đề "giữ thiên lương cho lành vững" càng cho thấy ông là người đáng nể trọng 

và ngợi ca. 

d) Đánh giá: Quản ngục là người đáng được ca ngợi. Qua việc xây dựng nhân vật này, Nguyễn Tuân đã 

thể hiện quan điểm thẩm mĩ tiến bộ: tài và tâm, cái đẹp và cái thiện thống nhất làm một. 


Trang 6





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 


Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu 

Kĩ năng đọc là sự thể hiện tổ hợp những thao tác tư duy được xác lập thành thói quen ứng xử đọc. 

Các thao tác tư duy đó là: 

1. Lựa chọn có ý thức đề tài hoặc những vấn đề cần đọc cho bản thân, biết vận dụng thành thạo 

các cách đọc khác nhau đối với từng loại tài liệu đọc (tài liệu nghiên cứu, tài liệu phổ thông, tài liệu 

giải trí,…). 

2. Biết định hướng nguồn tài liệu cần thiết cho bản thân, trước hết trong các thư mục và mục lục 

thư viện, các nguồn tra cứu như: bách khoa thư, từ điển giải nghĩa, các loại sổ tay, cẩm nang,… và 

biết định hướng nguồn tài liệu cần thiết cho bản thân trong môi trường số (trong các cơ sở dữ liệu, 

trên internet). 

3. Thể hiện được tính hệ thống, tính liên tục trong quá trình lựa chọn tài liệu đọc (đọc từ trình độ 

thấp lên trình độ cao, từ các vấn đề đơn giản tới phức tạp). 

4. Biết cách tiếp nhận tối đa và sâu sắc nội dung tài liệu đọc, kể cả vệ sinh tài liệu đọc như cách 

ngồi, khoảng cách giữa mắt và tài liệu đọc. 

5. Biết vận dụng các biện pháp kĩ thuật để củng cố và đào sâu vào những nội dung đã đọc như 

ghi chép, lập hộp phiếu thư mục, soạn tóm tắt, viết chú giải, trao đổi với bạn bè, đồng nghiệp,… 

6. Biết vận dụng vào thực tiễn những nội dung đã đọc. 

Mục đích cuối cùng của kĩ năng đọc là đọc có hiệu quả cao nhất, nắm chắc nội dung cốt lõi và biết 

vận dụng những điều đã đọc được vào cuộc sống của chính người đọc. Ngày nay người ta đặc biệt lưu 

tâm tới yếu tố thứ 6: biết vận dụng những nội dung đã đọc vào cuộc sống của mỗi người đọc để có thể 

cải thiện được chính cuộc sống của họ. Không phải vô cớ mà hằng năm UNESCO trao giải thưởng 

xóa mù chữ cho những cá nhân, tập thể không chỉ biết đọc biết viết đơn thuần, mà phải biết vận dụng 

những điều đọc được vào cuộc sống của chính họ, cải thiện được cuộc sống nghèo khổ của người mù 

chữ. 


(Văn hóa đọc và phát triển văn hóa đọc ở Việt Nam, 

Dẫn theo http://www.nlv.gov.vn) 

Trang 1

Câu 1: Nội dung chính của đoạn trích trên là gì? 

Câu 2: Theo đoạn trích, thế nào là “kĩ năng đọc”? 

Câu 3: Theo anh/chị, vì sao người viết lại đưa vào đoạn trích hoạt động của UNESCO: “hằng năm 

UNESCO trao giải thưởng xóa mũ chữ cho những cá nhân, tập thể không chỉ biết đọc biết 

viết đơn thuần, mà phải biết vận dụng những điều đọc được vào cuộc sống của chính họ, 

cải thiện được cuộc sống nghèo khổ của người mù chữ”? 

Câu 4: Nêu tên một số cuốn sách hay mà anh/chị đã đọc; chỉ ra ít nhất 01 điều mà anh/chị đã vận 

dụng được từ việc đọc cuốn sách đó vào cuộc sống của bản thân. 


Câu 1 (2,0 điểm): 

Hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về ý kiến được nêu 

trong đoạn trích ở phần Đọc hiểu: Ngày nay người ta đặc biệt lưu tâm tới yếu tố thứ 6: biết vận dụng 

những nội dung đã đọc vào cuộc sống của mỗi người đọc để có thể cải thiện được chính cuộc sống 

của họ. 

Câu 2 (5,0 điểm): 

Trong đoạn trích Hạnh phúc của một tang gia (trích Số đỏ - Vũ Trọng Phụng), mâu thuẫn trào 

phúng được đẩy lên đến đỉnh điểm ở cảnh hạ huyệt. Hãy phân tích một số chi tiết trong cảnh này để 

làm sáng tỏ điều đó. 


Câu 1: HS có thể trả lời theo những cách sau: 

- Kĩ năng đọc; 

- Các thao tác tư duy của kĩ năng đọc; 

- Kĩ năng đọc có hiệu quả. 

-------------------- HẾT -------------------- 


Câu 2: Theo đoạn trích, kĩ năng đọc là sự thể hiện tổ hợp những thao tác tư duy được xác lập 

thành thói quen ứng xử đọc. 


Câu 3: Người viết đưa vào đoạn trích hoạt động của UNESCO: “hằng năm… người mù chữ” để 

làm minh chứng cho quan điểm của mình: “Mục đích cuối cùng của kĩ năng đọc là đọc có hiệu quả 

cao nhất, nắm chắc nội dung cốt lõi và biết vận dụng những điều đã đọc được vào cuộc sống của chính 

người đọc”, chứng tỏ quan điểm của mình là đúng đắn, có cơ sở thực tế. 

Câu 4: HS cần nêu tên cuốn sách hay mà mình đã đọc và chỉ ra ít nhất 01 điều đã vận dụng được 

từ việc đọc cuốn sách đó vào cuộc sống của bản thân. Điều vận dụng phải hợp lí, có sức thuyết phục. 


Câu 1: HS viết 01 đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ), theo một trong các cách diễn dịch, quy 

nạp hoặc tổng – phân – hợp…; sử dụng một hoặc một số thao tác lập luận trong số các thao tác giải 

thích, phân tích chứng minh, bình luận, bác bỏ…; có lí lẽ và dẫn chứng hợp lí, thuyết phục; đảm bảo 

Trang 2

quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu để trình bày được suy nghĩ riêng của mình theo hướng thể hiện sự 

đồng tình hoặc phản đối ý kiến: Ngày nay người ta đặc biệt lưu tâm tới yếu tố thứ 6: biết vận dụng 

những nội dung đã đọc vào cuộc sống của mỗi người đọc để có thể cải thiện được chính cuộc sống 

của họ. 

- Nếu lập luận theo những hướng đồng tình, cần nhấn mạnh: Mỗi tài liệu đọc đều đưa đến cho 

người đọc những tri thức, kĩ năng mới mẻ, bổ ích về tự nhiên, xã hội… Tuy nhiên, nếu chỉ dừng lại ở 

việc nhận biết những tri thức và kĩ năng ấy thì chưa đủ, người đọc cần phải vận dụng những tri thức, kĩ 

năng ấy vào thực tiễn để cải thiện cuộc sống, góp phần thúc đẩy sự phát triển của xã hội. Muốn vậy, 

cần rèn luyện kĩ năng đọc. 

- Nếu lập luận theo hướng phản đối, cần nhấn mạnh các tài liệu đọc hầu như chỉ cung cấp các 

kiến thức lí thuyết, nhiều kiến thức không phù hợp hoặc lạc hậu so với thực tiễn. Hơn nữa, không phải 

ai cũng có thể tiếp cận với những nguồn tài liệu bổ ích hoặc có khả năng phê phán/thẩm định tài liệu. 

Trong thời đại ngày nay, có quá nhiều tài liệu đọc không rõ nguồn gốc, nội dung chưa được kiểm 

duyệt, nhất là rên các trang mạng xã hội, các trang web. Đó là một kho vàng nhưng cũng chưa những 

“ổ bệnh”, đầy rẫy hiểm nguy. Vì vậy, sẽ là rủi ro khi người đọc vận dụng tất cả những nội dung đã đọc 

vào cuộc sống. 

- Nếu lập luận theo hướng vừa đồng tình, vừa phản đối ý kiến, cần kết hợp cả hai nội dung trên. 

Câu 2: Có thể tham khảo gợi ý sau: 

a) Cách quan sát, miêu tả của Vũ Trọng Phụng trong phần cuối đoạn trích Hạnh phúc của một 

tang gia (từ “Đến huyệt, lúc hạ quan tài” đến hết) rất đặc sắc. Ở đây, mâu thuẫn trào phúng được đẩy 

lên đến đỉnh điểm. Chi tiết nào cũng có ý nghĩa trong việc làm nổi bật mâu thuẫn ấy. HS có thể chọn 

một số chi tiết sau để phân tích: 

(1) Đến huyệt, lúc hạ quan tài, cậu tú Tân luộm thuộm trong chiếc áo thụng trắng đã bắt bẻ từng 

người một, hoặc chống gậy, hoặc gục đầu, hoặc cong lưng, hoặc lau mắt như thế này, như thế nọ… để 

cậu chụp ảnh kỉ niệm lúc hạ huyệt. Bạn hữu của cậu rầm rộ nhảy lên những ngôi mà khác mà chụp để 

cho ảnh khỏi giống nhau. 

(2) Xuân Tóc Đỏ đứng cầm mũ nghiêm trang một chỗ, bên cạnh ông Phán mọc sừng. Lúc cụ 

Hồng ho khạc mếu máo và ngất đi, thì ông này cũng khóc to “Hứt!...Hứt!...Hứt!...” […] Ông ta khóc 

quá, muốn lặng đi thì may có Xuân đỡ khỏi ngã. Nó chật vật mãi cũng không làm cho ông đứng hẳn 

lên được. Dưới cái khăn trắng to tướng, cái áo thụng trắng lòe xòe, ông Phán cứ oặt người đi, khóc 

mãi không thôi. 

_ Hứt!...Hứt!...Hứt!... 

(3) Xuân Tóc Đỏ muốn bỏ quách ra thì chợt thấy ông Phán dúi vào tay nó một cái giấy bạc năm 

đồng gấp tư…Nó nắm tay cho khỏi có người nom thấy, rồi đi tìm sư cụ Tăng Phú lạc trong đám ba 

trăm người đương buồn rầu và đau đớn về những điều sơ suất của khổ chủ. 

b) Phân tích cụ thể 


- Với chi tiết (1), cần làm rõ tác dụng của bút pháp tự dự kết hợp với miêu tả, sử dụng biện pháp 

liệt kê, cách sử dụng các từ láy như luộm thuộm, bắt bẻ, rầm rộ để làm nổi bật hình ảnh cậu tú Tân, 

những người bạn của cậu và cả đám con cháu của cụ cố tổ trong giây phút hạ huyệt. Thông thường, 

giây phút “tử biệt sinh li” ấy, đám con cháu của người chết khóc than để bày tỏ niềm thương tiếc đối 

với người đã mất, nhưng ở đây đám con cháu bất hiếu của cụ cố tổ tuy trong lòng đang rất vui sướng, 

Trang 3

hạnh phúc nhưng lại cố tình “tạo dáng” ra vẻ đau đớn. Không những thế, bạn bè của tú Tân còn rầm rộ 

nhảy lên những ngôi mả khác mà chụp để cho ảnh khỏi giống nhau (trong khi đó, việc nhảy hay trèo 

lên mồ mả là việc cấm kị). Tất cả những việc làm đó thể hiện thói đạo đức giả, hợm hĩnh, rởm đời của 

xã hội tư sản thành thị đương thời. 

- Với chi tiết (2), HS nên tập trung phân tích hình ảnh ông Phán mọc sừng: khóc to 

“Hứt!...Hứt!...Hứt!...”; khóc quá, muốn lặng đi; dưới cái khăn trắng to tướng, cái áo thụng trắng lòe 

xòe, ông Phán cứ oặt người đi, khóc mãi không thôi. Dưới ngòi bút của Vũ Trọng Phụng, tiếng khóc 

của ông Phán rất lạ, có thể nói là có một không hai. Khi ông ta khóc, những âm thanh vô nghĩa bật ra 

khiến người nghe chẳng những không cảm thấy bùi ngùi cảm động mà còn thấy buồn cười. Và chắc 

chắn, tiếng khóc đó không đi kèm với những giọt nước mắt tiếc thương người quá cố. Nó như là tiếng 

khóc sung sướng (bởi cái chết của cụ cố tổ đã mang lại “hạnh phúc” cho cả một “tang gia”, trong đó 

có ông). Niềm hạnh phúc bất ngờ khiến cho ông Phán “muốn lặng đi”, “cứ oặt người đi” vì sung 

sướng. Và tiếng khóc ấy cũng là một cách để ông ta gây sự chú ý đối với mọi người, bởi ai cũng biết 

để “tang gia” có được niềm “hạnh phúc” này, công của ông Phán mọc sừng là rất lớn. 

- Với chi tiết (3), Vũ Trọng Phụng tiếp tục đẩy mâu thuẫn trào phúng của đoạn trích lên đến đỉnh 

điểm khi “ông Phán dúi vào tay nó một cái giấy bạc năm đồng gấp tư… Nó nắm tay cho khỏi có người 

nom thấy, rồi đi tìm sư cụ Tăng Phú lạc trong đám ba trăm người đương buồn rầu và đau đớn về 

những điều sơ suất của khổ chủ”. Nếu như ở chi tiết (2), ông Phán còn “khóc quá”, “muốn lặng đi”, 

“cứ oặt người đi” để gây sự chú ý của mọi người thì đến chi tiết này, ta không còn thấy “dáng điệu đau 

đớn” ấy của ông ta nữa. Thay vào đó là hành động trả ơn kịp thời đối với người có công mang lại 

“hạnh phúc” cho cả “một tang gia” – Xuân Tóc Đỏ. Hành động “dúi” “cái giấy bạc năm đồng gấp tư” 

vào tay Xuân Tóc Đỏ cho thấy việc làm tưởng như sòng phẳng song rất mờ ám của ông Phán. Nhưng 

Xuân Tóc Đỏ cũng mờ ám không kém khi hắn “nắm tay cho khỏi có người nom thấy”. Hắn đã được 

ông Phán thanh toán thêm một khoản tiền trong “phi vụ hợp đồng làm ăn” với ông này, và để qua đám 

tang cụ tổ mà càng thêm danh tiếng: “Ông cụ già chết, danh dự của Xuân lại càng to thêm”. 

c) Đánh giá: 

Tóm lại, chỉ bằng những chi tiết trào phúng, Vũ Trọng Phụng đã chộp được những khoảnh khắc rất 

“thần” trong cảnh hạ huyệt, qua đó vạch trần bản chất đạo đức giả, hợm hĩnh, rởm đời của những 

người đi đưa ma, trong đó nhà văn đã miêu tả cận cảnh những đứa con, đứa cháu bất hiếu của người 

chết để thấy “hạnh phúc của một tang gia” và cả những người ngoài tang quyến một cách trọn vẹn. Và 

khi đó, tiếng cười trào phúng được bật lên sảng khoái nhất nhưng cũng đau đớn nhất. 


Trang 4





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Trước khi các em nghĩ đến chuyện bay cao bay xa, hãy tập làm bất cứ thứ gì, có thế cả những thứ chẳng 

có ý nghĩa gì chứ không phải chỉ là những điều các em thích hay cho là quan trọng. Đừng bực bội vì những 

việc mà các em không tin tưởng, vì như thế các em sẽ cảm thấy nhàm chán chính bản thân mình, cũng đừng 

đem bản thân so sánh một cách lệch lạc với những người như Baltimore Orioles 1 . Hãy giết chết cảm giác tự 

mãn và dễ dàng thoả hiệp, cảm giác mọi thứ dường như đều có lí hay cảm giác tự bằng lòng trong trạng thải 

tinh thần u mê. Hãy làm cho bản thân xứng đáng với những gì mà các em đang cố gắng. Và hãy đọc, đọc mọi 

lúc, đọc như một nguyên tắc của bản thân và như một cách để tôn trọng chỉnh mình. Coi việc đọc như nguồn 

sống của cuộc đời. Hãy phát triển và bảo vệ một giá trị đạo đức bằng cách đưa ra các lập luận để chấp nhận 

nó. Hãy mơ những giấc mơ vĩ đại. Hãy làm việc cật lực. Hãy nghĩ cho bản thân mình. Hãy yêu tất cả những 

thứ các em thích và những người các em cảm mến bằng tất cả tấm lòng của mình. Và hãy làm tất cả những 

điều đó, như thể các em đang bị thúc giục, mỗi giây mỗi phút, từng chút một. Hãy tin bữa tiệc nào rồi cũng 

tàn nhưng các em đừng bao giờ tham gia vào một cuộc vui khi đã đến lúc tàn, cho dù buổi chiều hôm nay có 

rực rỡ đến thế nào. 

(David McCullough, Bài phát biểu tại buổi lễ tốt nghiệp trường trung học Wellesley, 

dẫn theo http://www.ehapu.edu.vn, ngày 5-6-2012) 

Câu 1: Đoạn trích trên chủ yếu sử dụng phương thức biểu đạt nào? 

Câu 2: Theo anh/chị, David McCullough muốn nhắn gửi điều gì qua câu: “Trước khi các em nghĩ đến 

chuyện bay cao bay xa, hãy tập làm bất cứ thứ gì, có thể cả những thứ chẳng có ý nghĩa gì chứ không phải 

chỉ là những điều các em thích hay cho là quan trọng”? 

Câu 3: Anh/Chị hiểu câu: “Coi việc đọc như nguồn sống của cuộc đời” như thế nào? 

Câu 4: Anh/Chị có đồng tình với quan điểm của tác giả: “Hãy nghĩ cho bản thân mình” không? Vì sao? 


Câu 1 (2,0 điểm): 

“Hãy mơ những giấc mơ vĩ đại” (David McCullough) - Nên hay không nên? 

Hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày quan điểm của anh/chị về vấn đề trên. 


1 

Baltimore Orioles: Một đội bóng chày chuyên nghiệp của Mỹ có trụ sở tại Baltimore Maryland. 

Trang 1

Câu 2 (5,0 điểm): 

Trong đoạn trích Đất Nước (trích trường ca Mặt đường khát vọng của Nguyễn Khoa Điềm), “các chất 

liệu của văn hoá dân gian được sử dụng nhuần nhị, sáng tạo, đem lại sức hấp dẫn cho đoạn trích” (dẫn theo 

Ngữ văn 12, tập một, Sđd, tr.123). 

Anh/Chị hãy chọn và phân tích 01 đoạn thơ trong đoạn trích Đất Nước để làm sáng tỏ ý kiến trên. 

-------------------- HẾT -------------------- 



Câu 1: Đoạn trích chủ yếu sử dụng phương thức nghị luận. 

Câu 2: HS trình bày cách hiểu riêng của mình. Câu trả lời cần hợp lí, có sức thuyết phục. 

Tham khảo hướng trả lời sau: Theo David McCullough, các em đừng vội nghĩ đến việc làm những 

chuyện to lớn hay những việc mình thích hoặc cho là quan trọng, mà hãy làm từ những việc nhỏ nhất, thậm 

chí cả những việc chẳng có ý nghĩa gì, để thử sức mình, để tích luỹ kinh nghiệm, từ đó biết được đâu là điểm 

mạnh, điểm yếu của bản thân để xác định hướng đi cho cuộc đời mình. 

Câu 3: HS trình bày cách hiểu riêng của mình. Câu trả lời cần hợp lí, có sức thuyết phục. 

Tham khảo hướng trả lời sau: “Coi việc đọc như nguồn sống của cuộc đời” nghĩa là coi sách và việc đọc 

sách (để giải trí, để tích luỹ tri thức, để bồi dưỡng nhân cách...) là cơ sở để tồn tại, là cách nuôi dưỡng tâm 

hồn của mỗi người. Nguồn sống tinh thần này cũng quan trọng không kém nguồn sống vật chất nuôi dưỡng 

cơ thể con người. 

Câu 4: HS trình bày quan điểm riêng của mình. Câu trả lời cần hợp lí, có sức thuyết phục. 

Tham khảo các hướng trả lời sau: 

- Nếu đồng tình với quan điểm “nghĩ cho bản thân mình”, cần lập luận theo hướng: mọi việc mình làm 

trước hết phải vì mình, mình xứng đáng được hưởng những thành quả do mình cố gắng làm ra. Một người 

không biết nghĩ cho bản thân mình thì khó có thể nghĩ cho người khác, khó có thể sống vì người khác; cũng 

như vậy, một người không biết thương mình thì cũng khó thương người khác (tục ngữ Việt Nam có câu 

“thương người như thể thương thân”). Hơn nữa, chỉ khi biết mình cần những gì thì mới thấu hiểu được mong 

muốn của người khác, từ đó mới có thể giúp đỡ được người khác. 

- Nếu phản đối, cần lập luận theo hướng: mặt trái của việc “nghĩ cho bản thân mình” là lối sống ích kỉ, 

nhỏ nhen, chỉ biết nghĩ cho mình, chăm lo lợi ích riêng của mình, không quan tâm và chia sẻ với người khác. 

- Nếu vừa đồng tình, vừa phản đối: kết hợp hai cách lập luận trên. 



Câu 1: Viết 01 đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ), theo một trong các cách diễn dịch, quy nạp hoặc 

tổng - phân - hợp,...; sử dụng một trong các thao tác giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận, bác bỏ,... 

hoặc kết họp các thao tác này; lí lẽ và dẫn chứng họp lí, thuyết phục; đảm bảo quy tắc chính lả, dùng từ, đặt 

câu để bày tỏ quan điểm của bản thân về: “Hãy mơ những giấc mơ vĩ đại” - Nên hay không nên? 

- Nếu HS cho là nên, cần lập luận theo hướng: “Hãy mơ những giấc mơ vĩ đại” là hãy nghĩ đến và khao 

khát làm được những việc lớn lao. Những suy nghĩ và khao khát đó sẽ trở thành động lực để chúng ta đạt 

được những điều mà mình mong muốn. 

- Nếu HS cho là không nên, cần lập luận theo hướng: “Hãy mơ những giấc mơ vĩ đại” là hãy nghĩ đến 

Trang 2

và khao khát làm được những việc lớn lao. Nhưng nếu “giấc mơ” đó quá sức, không hoặc thiếu cơ sở thực 

hiện sẽ dễ rơi vào hoàn cảnh “lực bất tòng tâm” (không có sức để theo đuổi ý định); dễ thất bại; ước mơ 

không thành hiện thực khiến chúng ta dễ rơi vào tuyệt vọng và thất vọng về bản thân. 

- Nếu HS cho là vừa nên, vừa không nên: cần kết hợp hai cách lập luận trên. 

Câu 2: Đề bài yêu cầu HS chọn và phân tích 01 đoạn thơ trong đoạn trích Đất Nước (trích trường ca Mặt 

đường khảt vọng của Nguyễn Khoa Điềm) để làm sáng tỏ nhận định: “các chất liệu của văn hoá dân gian 

được sử dụng nhuần nhị, sáng tạo, đem lại sức hấp dẫn cho đoạn trích”. 

HS nên chọn một đoạn thơ khoảng 8 dòng thơ trở lên để phân tích. Chẳng hạn, có thể chọn một trong các 

đoạn thơ sau: 

- Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi... Đất Nước có từ ngày đó... 

- Đất là nơi anh đến trường... Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ. 

- Những người vợ nhớ chồng... Những cuộc đời đã hóa núi sông ta... 


a) Giới thiệu vài nét về tác giả Nguyễn Khoa Điềm và đoạn trích Đất Nước. 

- Nguyễn Khoa Điềm là một trong những nhà thơ tiêu biểu nhất của thế hệ các nhà thơ trưởng thành 

trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước, cùng với các tên tuổi tiêu biểu khác như Hữu Thỉnh, Phạm Tiến 

Duật, Nguyễn Duy, Bằng Việt, Thanh Thảo, Xuân Quỳnh... Những nhà thơ này đã đem đến một tiếng nói 

mới cho thơ ca Việt Nam hiện đại, mở rộng chất liệu của hiện thực đời sống, gia tăng sức khái quát, chiều 

sâu suy nghĩ cùng những suy tư, trải nghiệm về chiến tranh. 

Thơ Nguyễn Khoa Điềm hấp dẫn bởi sự kết hợp giữa cảm xúc nồng nàn và suy tư sâu lắng của người trí 

thức về đất nước, con người Việt Nam. 

- Nguyễn Khoa Điềm viết trường ca Mặt đường khát vọng trong không khí nở rộ của thể loại này. Tác 

phẩm được viết năm 1971, in lần đầu năm 1974. Đây cũng là giai đoạn cuối cùng của cuộc kháng chiến 

chống đế quốc Mĩ, là giai đoạn ác liệt nhất đòi hỏi sức mạnh tổng lực cho chiến thắng, trong đó lực lượng giữ 

vai trò quan trọng là thế hệ trẻ. Hiện thực ấy đã làm nảy sinh nhu cầu được khái quát, tổng kết về những bước 

đi thần kì của dân tộc. Bản trường ca viết về sự thức tỉnh của tuổi trẻ các thành thị vùng bị tạm chiếm ở miền 

Nam, nói rộng ra là sự ý thức của tuổi trẻ miền Nam về nhân dân, đất nước, sứ mệnh của thế hệ mình trong 

cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc. 

- Đoạn trích Đất Nước thuộc chương V của tác phẩm, là một trong những đoạn thơ hay về đề tài đất 

nước trong thơ Việt Nam hiện đại. 


b) Giải thích ý kiến: “các chất liệu của văn hoá dân gian được sử dụng nhuần nhị, sáng tạo, đem lại sức 

hấp dẫn cho đoạn trích”: “chất liệu của văn hoá dân gian” chính là các câu ca dao, tục ngữ, truyền thuyết, 

truyện cổ tích, phong tục tập quán... mà nhân dân ta đã sáng tạo nên từ bao đời nay. Những “chất liệu” đó 

được Nguyễn Khoa Điềm sử dụng một cách tự nhiên (“nhuần nhị”), sáng tạo (không sao chép nguyên văn 

mà lấy ý, lấy tứ, mượn cách nói...), đem lại sức hấp dẫn cho nội dung của các câu thơ - cũng chính là tư 

tưởng của nhà thơ trong đoạn trích. 

c) Giới thiệu vị trí của đoạn thơ sẽ phân tích và nêu khái quát nội dung của đoạn thơ đó. 

d) Phân tích đoạn thơ để làm sáng tỏ ý kiến. Khi phân tích, cần tìm ra “chất liệu văn hoá dân gian” và 

chỉ ra sự vận dụng tự nhiên, sáng tạo của tác giả; từ đó, đánh giá ý nghĩa, tác dụng của chất liệu ấy trong việc 

thể hiện tư tưởng “Đất Nước của Nhân dân”. 

Trang 3

e) Nhận xét, đánh giá 

- Đoạn thơ nói riêng và đoạn trích Đất Nước nói chung đã sử dụng nhuần nhị, sáng tạo các chất liệu 

của văn hoá dân gian, gợi ấn tượng vừa quen thuộc, vừa mới lạ. 

- Đó là đóng góp riêng của nhà thơ về nghệ thuật biểu đạt. Đó cũng là biểu hiện của tính dân tộc trong 

thơ Nguyễn Khoa Điềm. 


Trang 4





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 


Đọc bài thơ sau và thực hiện các yêu cầu: 

QUÁN HÀNG PHÙ THUỶ 

Một phù thuỷ 

Mở quán hàng nho nhỏ 

“Mời vào đây 

Ai muốn mua gì cũng có!” 

Tôi là khách đầu tiên 

Từ bên trong 

Phù thuỷ ló ra nhìn: 

“Anh muốn gì?” 

“Tôi muốn mua tình yêu, 

Mua hạnh phúc, sự bình yên, tình bạn...” 

“Hàng chúng tôi chỉ bán cây non 

Còn quả chín, anh phải trồng. Không bán!” 

Câu 1: Bài thơ trên có sự kết hợp những phương thức biểu đạt nào? 

(K. Badjadjo Pradip - Thái Bá Tân dịch) 

Câu 2: Câu nói “Mời vào đây/ Ai muốn mua gì cũng có!” cho thấy điều gì ở phù thủy? 

Câu 3: Mong muốn của vị khách “Tôi muốn mua tình yêu,/ Mua hạnh phúc, sự bình yên, tình bạn...” cho 

thấy vị khách là người như thế nào? 

Câu 4: Anh/ Chị có đồng tình với quan điểm của phù thủy ở hai câu thở cuối bài không? Vì sao? 


Câu 1 (2,0 điểm): 

Từ nội dung của bài thơ Quán hàng phù thủy ở phần Đọc hiểu, anh/ chị hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 

200 chữ) trình bày suy nghĩ của mình về vấn đề: Làm thế nào để có hạnh phúc? 

Câu 2 (5,0 điểm): 


Phân tích vai trò của nhân vật thị Nở trong cuộc đời của Chí Phèo và trong truyện ngắn Chí Phèo của 

Trang 1

nhà văn Nam Cao. 

-------------------- HẾT -------------------- 



Câu 1: Bài thơ trên có sự kết hợp giữa phương thức biểu cảm và tự sự. 

Câu 2: Câu nói “Mời vào đây/ Ai muốn mua gì cũng có!” cho thấy phủ thuỷ là người có quyền năng vô hạn, 

có thể đáp ứng tất cả các nhu cầu, mong muốn của “khách hàng”. 

Câu 3: Mong muốn của vị khách: “Tôi muốn mua tình yêu,/ Mua hạnh phúc, sự bình yên, tình bạn..." cho 

thấy vị khách là người đang khao khát có được những điều tốt đẹp nhất trên đời này như tình yêu, hạnh phúc, 

sự bình yên, tình bạn,... Song, cũng có thể hiểu vị khách - trong tình huống này - là một người khá khôn 

ngoan và hóm hỉnh, đang muốn “thử” xem phù thuỷ có khả năng đáp ứng tất cả các nhu cầu, mong muốn của 

“khách hàng” hay không. 

Câu 4: Trước hết, HS cần nêu được quan điểm của phù thuỷ ở hai câu thơ cuối bài: Tình yêu, hạnh phúc, sự 

bình yên, tình bạn như những thứ “quả chín” mà quán hàng phù thuỷ lại chỉ bán “cây non”. Muốn có được 

những thứ “quả chín” ấy thì “khách hàng” phải bỏ thời gian, công sức để “trồng”, chăm sóc những cái “cây 

non” lớn lên, đơm hoa, kết quả. Ngay cả phù thuỷ - người có quyền năng vô hạn cũng không thể tạo ra những 

giá trị ấy. 

Sau đó, HS bày tỏ sự đồng tình hoặc phản đổi quan điểm đó của phù thuỷ. Câu trả lời cần hợp lí, có sức 

thuyết phục. 


Câu 1: HS cần nắm được nội dung tư tưởng của bài thơ Quán hàng phù thuỷ (được thể hiện rõ nhất trong lời 

nói của phù thuỷ ở hai câu thơ cuối bài - xem lại phần gợi ý ở Câu 4 - phần Đọc hiểu). Từ đó, viết 01 đoạn 

văn nghị luận (khoảng 200 chữ), theo một trong các cách diễn dịch, quy nạp hoặc tổng - phân – hợp,...; sử 

dụng một trong các thao tác lập luận giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận, bác bỏ... hoặc kết hợp các 

thao tác này; lí lẽ và dẫn chứng hợp lí, thuyết phục; đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu để trình bày 

suy nghĩ của mình về vấn đề: Làm thế nào để có hạnh phúc? 

Trả lời các câu hỏi sau để tìm ý cho bài viết: 

- Có những quan niệm như thế nào về “hạnh phúc”? 

- Với anh/ chị, hạnh phúc là gì? 

- Hạnh phúc sẽ mang đến cho cuộc sống của anh/ chị những giá trị nào? 

- Anh/ Chị làm thế nào để có được hạnh phúc? 

Câu 2: Với đề bài này, HS cần vận dụng thao tác phân tích để xem xét và đánh giá vai trò của nhân vật thị 

Nở trong truyện ngắn Chí Phèo (Nam Cao) trên 2 bình diện: vai trò của thị Nở với cuộc đời của Chí Phèo và 

vai trò của thị Nở đối với toàn bộ thiên truyện này của Nam Cao. Thực chất là trả lời các câu hỏi: Nếu không 

có thị Nở thì cuộc đời Chí Phèo sẽ thế nào? Và nếu không có nhân vật thị Nở thì truyện ngắn Chỉ Phèo sẽ ra 

sao, mất đi ý nghĩa gì? 

Tham khảo một số gợi ý sau: 

a) Giới thiệu tác phẩm 


Trang 2

- Truyện ngắn Chí Phèo được Nam Cao viết năm 1941 để phản ánh hiện thực về con người và cuộc sống 

nông thôn Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám năm 1945. Bức tranh hiện thực mà Nam Cao phản ánh 

trong truyện vô cùng phong phú với những mối quan hệ phức tạp, chồng chéo, vừa gắn bó phụ thuộc vào 

nhau lại vừa mâu thuẫn, xung đột với nhau. Cả một hệ thống các nhân vật hiện lên hết sức sinh động và đa 

dạng đã giúp nhà văn bộc lộ cách nhìn và thể hiện ý đồ tư tưởng - nghệ thuật của mình. 

- Trong truyện ngắn Chí Phèo, thị Nở tuy chỉ là một nhân vật phụ song lại có vai trò rất quan trọng trong cấu 

trúc hình thức cũng như ý nghĩa nội dung của toàn tác phẩm. Thử giả định nếu không có nhân vật thị Nở thì 

truyện ngắn Chí Phèo sẽ thế nào? 

b) Phân tích vai trò của nhân vật thị Nở 

- Giới thiệu khái quát về nhân vật thị Nở: 

+ Ngoại hình: thị Nở thuộc loại nhân vật cá biệt, nhân vật xấu xí, dị dạng - một loại nhân vật được xây dựng 

khá nhiều trong những sáng tác của Nam Cao trước Cách mạng tháng Tám năm 1945. Cũng như những nhân 

vật khác thuộc loại này, thị Nở được ngòi bút của Nam Cao đặc tả thật khách quan, trần trụi để hiện lên như 

là nơi hội tụ của tất cả những gì kém cỏi, xấu xí nhất ở cõi người: một người dở hơi, ngẩn ngơ và xấu ma chê 

quỷ hờn... 

+ Phẩm chất: Trong sâu thẳm nhân vật có một tấm lòng mà nhiều người dân làng Vũ Đại không có: tình 

thương người và niềm khát khao hạnh phúc. 

- Vai trò của nhân vật thị Nở: 

+ Vai trò của thị Nở đối với cuộc đời của Chí Phèo: 

Nếu không có thị Nở, cuộc đời Chí sẽ cô đơn mãi mãi, không ai gần gũi, chia sẻ niềm vui và nỗi 

buồn; không có ai chăm sóc lúc ốm đau và rất có thể Chí đã chết sau cái đêm say rượu ấy nếu không có thị 

Nở chăm sóc với bát cháo hành đầy tình thương... 

Không gặp thị Nở, làm sao Chí Phèo có một lần tỉnh rượu, để nghe và cảm nhận được âm thanh cuộc 

sống đời thường; để cùng một lúc hắn nhận ra hai sự thật khủng khiếp: một là hắn đã mất hết nhân cách 

(thành con quỷ dữ làng Vũ Đại), hai là hắn muốn quay trở lại làm người lương thiện cũng không được nữa 

(bị cự tuyệt quyền làm người). 

Chính vì nhận ra hai sự thật ấy mà Chí phẫn uất muốn trả thù, vì muốn trả thù nên phải uống cho say 

và vì thế dẫn đến bi kịch cuối cùng: đâm chết bá Kiến và tự vẫn. Như thế, thị Nở chính là chất xúc tác để đẩy 

nhanh Chí đến phản ứng tự sát, kết thúc cuộc đời kể đã tạo ra hắn vả cũng lả để kết thúc cuộc sống của “con 

quỷ dữ” làng Vũ Đại. Có thể thấy thị Nở đóng một vai trò rất lớn trong cuộc đời của Chí Phèo. 


+ Vai trò của nhân vật thị Nở đối với tác phẩm Chí Phèo: 

Về cốt truyện: sự xuất hiện của nhân vật thị Nở là một bước ngoặt quan trọng để thúc đẩy cốt truyện 

phát triển đến cao trào, thể hiện xung đột và kết thúc tác phẩm. Không có thị Nở, Chí Phèo cứ say triền miên 

như thế, cứ mãi mãi sống kiếp lưu manh như thế... câu chuyện về cuộc đời Chí sẽ ra sao, và truyện không 

biết sẽ kết thúc thế nào. 

Về nghệ thuật xây dựng nhân vật, chi tiết: Nhờ có thị Nở mà Nam Cao thể hiện được tài năng khắc 

hoạ nhân vật từ ngoại hình đến nội tâm, đồng thời cũng nhờ nhân vật thị Nở mà tính cách của Chí Phèo (nhân 

Trang 3

vật trung tâm) được làm rõ và khắc sâu thêm, để Chí trở thành một nhân vật điển hình đúng nghĩa. Trong 

việc xây dựng nhân vật thị Nở, Nam Cao đã sáng tạo được một số chi tiết độc đáo và giàu ý nghĩa (như chi 

tiết bát cháo hành chẳng hạn). 

Về nội dung tư tưởng: Nhờ có nhân vật thị Nở mà Nam Cao thể hiện được sâu sắc tư tưởng nhân đạo 

của mình: tố cáo xã hội; thể hiện sự thông cảm, xót xa cho những thân phận thấp hèn; bênh vực và đòi quyền 

sống, quyền yêu đương cho cả những con người tưởng đã bị vứt ra bên lề của cuộc sống đời thường. 

c) Đánh giá 

- Mục đích của Nam Cao khi xây dựng nhân vật thị Nở không phải để miệt thị, hạ thấp con người mà trước 

hết là để làm nổi bật tính chất bi thảm trong bi kịch cuộc đời của Chí Phèo; làm nổi bật những giá trị nhân 

đạo sâu sắc với cái nhìn của riêng ông; thể hiện một quan niệm rất hiện đại về hai chữ “con người”: không có 

con người hoàn toàn thánh thiện, cũng không có con người hoàn toàn xấu xa, con người hiện diện với tất cả 

sự phức tạp của những mặt đối lập. 

- Nhân vật thị Nở được xây dựng như một nhân tố quan trọng góp phần tạo nên một tình huống đặc biệt của 

truyện (cuộc gặp gỡ giữa Chí Phèo - thị Nở) và thúc đẩy quá trình diễn biến của tác phẩm. Trong tình huống 

truyện ấy, cả hai nhân vật đều bộc lộ trọn vẹn những gì tốt đẹp bấy lâu nay bị che khuất. Trong diễn biến cốt 

truyện Chí Phèo, sự hiện diện của thị Nở một mặt tạo cho truyện cái ý vị trữ tình đặc biệt qua sự toả sáng của 

tình thương, tình người, mặt khác tạo ra bước ngoặt cho mạch truyện khiến chủ đề tư tưởng của tác phẩm trở 

nên sáng rõ. 

- Xây dựng nhân vật thị Nở, Nam Cao đã bổ sung thêm một phần hiện thực về cuộc sống bi thảm của người 

phụ nữ nông thôn và thể hiện sâu sắc tấn bi kịch của người nông dân trước Cách mạng tháng Tám năm 1945. 


Trang 4





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Theo kết quả khảo sát gần đây của Trung tâm Hỗ trợ và tư vấn tâm lí (Trường Đại học Khoa học xã hội 

và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội), có đến 65,4% sinh viên thứ nhất tại một số trường đại học chưa 

hiểu hết về mục đích, ý nghĩa của ngành mình học; 50,8% không biết học xong sẽ làm việc gì và nơi nào 

tuyển dụng họ. Khi được hỏi về mức độ thỏa mãn với nghề đã chọn, có đến 75,6% sinh viên cho biết họ ít 

thỏa mãn với sự lựa chọn của mình, “vào học rồi mới biết mình không hợp”; 32,4% sinh viên muốn được thi 

lại vào năm sau... Kết quả này cho thấy có nhiều bạn trẻ không chọn đúng nghề như mong muốn. 

Những sai lầm chủ quan trong việc lựa chọn ngành học thường bắt đầu từ quan niệm mang nặng tính 

thực dụng: Ngành này có dễ xin việc làm, có thu nhập cao, có được làm việc ở thành phố hay không? 

Sai lầm có thể đến với người chọn nghề theo truyền thống gia đình, theo sự thành đạt của người thân, 

theo sự rủ rê của bạn bè... mà không quan tâm đến sự phù hợp của nghề đối với năng lực, nguyện vọng bản 

thân. Thậm chí, nhiều thí sinh không tự chọn ngành, chọn nghề để đăng kí thi đại học mà người lựa chọn, 

người làm hồ sơ chính là bố mẹ của thí sinh. 

Ngoài ra, một sai lầm phổ biến nữa là chọn nghề hời hợt theo kiểu “nước đến chân mới nhảy”. Nhiều 

học sinh đến năm lớp 12 vẫn chưa tìm hiểu và chưa quyết định chọn nghề. Bởi vậy, có khá nhiều thí sinh nộp 

4, 5 bộ hồ sơ, thậm chí có người đã nộp 9-13 bộ để “chống trượt”. 

Việc chọn sai nghề khiến bản thân khó phát huy năng lực, giảm năng suất và hiệu quả lao động, từ đó 

dẫn tới tâm lí chán nản, thất vọng, thiếu tự tin, mất dần động lực làm việc. 

Lúc ấy, nếu muốn bắt đầu với nghề khác thì phải chịu tốn kém, mất thời gian học nghề mới... Đối với xã 

hội, việc có nhiều cá nhân lựa chọn sai nghề sẽ gây lãng phí cho công tác đào tạo và đào tạo lại, năng suất 

lao động không cao, nảy sinh nhiều xáo trộn cho hoạt động của các doanh nghiệp, tổ chức (có nhiều người 

bỏ nghề, chuyển nghề). 



(Nhã Anh, 3/4 sinh viên chọn nhầm ngành học, 

dẫn theo http://www.petrotimes.vn, ngày 16 – 4 – 2013) 

Câu 2: Những con số được nêu ra ở phần đầu của đoạn trích cho thấy điều gì? 

Câu 3: Anh/ Chị có đồng tình với quan điểm: “Việc chọn sai nghề khiến bản thân khó phát huy năng lực, 

giảm năng suất và hiệu quả lao động, từ đó dẫn tới tâm lí chán nản, thất vọng, thiếu tự tin, mất dần động lực 

làm việc.” không? Vì sao? 

Câu 4: Anh/ Chị hãy rút ra cho mình 02 bài học trong việc lựa chọn ngành học hoặc công việc trong 

Trang 1

tương lai. 


Câu 1 (2,0 điểm): 

Từ nội dung của đoạn trích ở phần Đọc hiểu, anh/ chị hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày 

suy nghĩ của mình về vấn đề: 

Định hướng nghề nghiệp cho học sinh Trung học phổ thông – Nên hay không nên? 

Câu 2 (5,0 điểm): 

Bài thơ Sóng (Xuân Quỳnh) là những lời giãi bày của một tâm hồn phụ nữ đang yêu. 

Lời giãi bày nào của nhà thơ khiến anh/ chị thấy ấn tượng hơn cả? Hãy chọn và phân tích 01 đoạn thơ (từ 

8 dòng thơ trở lên) thể hiện lời giãi bày ấy. 


-------------------- HẾT -------------------- 


Câu 1: HS có thể diễn đạt theo nhiều cách khác nhau, nhưng cần làm nổi bật nội dung chính của đoạn trích: 

phản ánh tình trạng sinh viên chọn nhầm ngành học, nguyên nhân và những tác hại của tình trạng đó. 

Câu 2: Những con số được nêu ra ở phần đầu của đoạn trích cho thấy “có nhiều bạn trẻ không chọn đúng 

nghề như mong muốn”; tỉ lệ sinh viên chọn nhầm ngành học là rất lớn. 

Câu 3: Quan điểm “Việc chọn sai nghề khiến bản thân khó phát huy năng lực, giảm năng suất và hiệu quả 

lao động, từ đó dẫn đến tâm lí chán nản, thất vọng, thiếu tự tin, mất dần động lực làm việc” nêu lên tác hại 

của việc chọn sai nghề/ nhầm ngành của sinh viên. HS có thể đồng tình hoặc phản đối (hoặc vừa đồng tình, 

vừa phản đối) quan điểm này. 

- Nếu đồng tình, cần lập luận theo hướng: Chọn sai nghề/ nhầm ngành có nghĩa là người học đã không 

chọn ngành/ nghề phù hợp với năng lực, nguyện vọng, sở thích của mình, do đó, khi làm nghề sẽ không phát 

huy được năng lực, không có động lực làm việc, chán nản, thiếu tự tin dẫn đến giảm năng suất và hiệu quả 

lao động. 

- Nếu phản đối, cần lập luận theo hướng: Học sinh Trung học phổ thông chưa có nhiều kinh nghiệm 

sống, chưa được tư vấn nhiều về chọn nghề, vì thế rất dễ chọn sai nghề/ nhầm ngành. Chỉ khi biết mình chọn 

sai nghề/ nhầm ngành, người học mới nhận ra năng lực, sở trường, sở thích thật sự của mình, do đó sẽ tìm 

một nghề/ ngành khác phù hợp hơn; từ việc biết mình chọn sai nghề/ nhầm ngành, người học sẽ rút ra cho 

mình những kinh nghiệm bổ ích trong việc chọn ngành nghề; hơn nữa, cuộc sống và xã hội luôn thay đổi, 

một người có thể sẽ phải thay đổi nhiều lần ngành nghề cho phù hợp với sự phát triển của bản thân và xã hội. 


HS có thể lập luận theo hướng khác nhưng phải chặt chẽ, hợp lí. 

- Nếu vừa đồng tình, vừa phản đối, HS có thể kết hợp cả hai hướng lập luận trên hoặc theo hướng khác 

nhưng phải chặt chẽ, hợp lí, không trái với các chuẩn mực đạo đức và pháp luật. 

Câu 4: HS rút ra được cho mình 02 bải học trong việc lựa chọn ngành học hoặc công việc tương lai. Tham 

khảo các hướng trả lời sau: xác định đúng năng lực, sở trường của bản thân; nhờ cha mẹ, thầy cô và những 

người có kinh nghiệm tư vấn về việc lựa chọn nghề nghiệp; tìm hiểu kĩ càng về đặc điểm và yêu cầu của 

ngành nghề mình định lựa chọn; tìm hiểu kĩ về nhu cầu lao động ở lĩnh vực ngành nghề mà mình lựa chọn 

trong tương lai; không lựa chọn ngành nghề theo tâm lí đám đông... 

Trang 2


Câu 1: HS cần nắm được nội dung của đoạn trích ở phần Đọc hiểu (phản ánh tình trạng sinh viên chọn nhầm 

ngành học, nguyên nhân và những tác hại của tình trạng đó). Từ đó, viết 01 đoạn văn nghị luận (khoảng 200 

chữ), theo một trong các cách diễn dịch, quy nạp hoặc tổng – phân – hợp,...; sử dụng một trong các thao tác 

lập luận, giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận, bác bỏ,... hoặc kết hợp các thao tác này; lí lẽ và dẫn 

chứng hợp lí, thuyết phục; đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu để trình bày suy nghĩ của mình về vấn 

đề: Định hướng nghề nghiệp cho học sinh Trung học phổ thông – Nên hay không nên? 

Trả lời các câu hỏi sau để tìm ý cho bài viết: 

- Thế nào là định hướng nghề nghiệp cho học sinh Trung học phổ thông? 

- Thực trạng của việc định hướng nghề nghiệp cho học sinh Trung học phổ thông ở Việt Nam? 

- Có nên định hướng nghề nghiệp cho học sinh Trung học phổ thông hay không? 

+ Nếu có thì mục đích của việc làm này là gì? Làm thế nào để việc định hướng ấy có hiệu quả? 

+ Nếu không thì vì sao? 

Câu 2: Đề bài yêu cầu HS làm rõ ý kiến: Bài thơ “Sóng” (Xuân Quỳnh) là những lời giãi bày của một tâm 

hồn phụ nữ đang yêu. Từ đó, chọn 01 đoạn thơ (từ 8 dòng thơ trở lên) thể hiện một lời giãi bày mà mình thấy 

ấn tượng hơn cả và phân tích lời giãi bày ấy. 

HS có thể chọn một trong các đoạn thơ sau: 

- Dữ dội và dịu êm... Bồi hồi trong ngực trẻ. 

- Trước muôn trùng sóng bể... Khi nào ta yêu nhau. 

- Con sóng dưới lòng sâu... Hướng về anh – một phương. 

Tham khảo định hướng bài làm sau đây: 

a) Giới thiệu vài nét về tác giả: Xuân Quỳnh là một trong số những nhà thơ tiêu biểu của thế hệ các nhà 

thơ trẻ thời kì kháng chiến chống Mĩ. Thơ Xuân Quỳnh là tiếng lòng của một người phụ nữ vừa giàu tình yêu 

thương, vừa hồn nhiên; vừa tươi tắn, vừa chân thành; vừa đằm thắm, mãnh liệt và đầy khao khát, vừa luôn âu 

lo về sự phai tàn, đổ vỡ cùng những dự cảm về bất trắc, chia lìa,... 

- Dù viết về tình yêu lứa đôi hay tình yêu Tổ quốc, về thế giới trẻ thơ hồn nhiên, trong trắng hay về 

những quan hệ nhân sinh muôn vẻ, thơ Xuân Quỳnh vẫn nổi bật ở vẻ đẹp nữ tính. 

b) Giới thiệu vài nét về bài thơ 


- Bài thơ Sóng được viết năm 1967 trong một chuyến đi công tác ở vùng biển Diêm Điền (Thái Bình). 

Trước khi Sóng ra đời, nhà thơ đã phải nếm trải những đổ vỡ trong tình yêu. 

- Bài thơ được viết vào thời kì cuộc chiến tranh chống đế quốc Mĩ đang diễn ra ác liệt song bom đạn 

chiến tranh không làm thay đổi nhịp đập của trái tim người phụ nữ khi yêu. Có thể nói, bài thơ như một bông 

hoa tình yêu nở “dọc chiến hào” trong những năm đánh Mĩ. 

- Sóng là bài thơ tình thuộc loại hay nhất của Xuân Quỳnh, hội tụ nhiều nét tiêu biểu trong phong cách 

nghệ thuật của tác giả. Bài thơ được coi là những lời giãi bày của một tâm hồn phụ nữ đang yêu. 

c) Giải thích ý kiến ”Bài thơ “Sóng” là những lời giãi bày của một tâm hồn phụ nữ đang yêu” theo 

hướng: bài thơ là những lời bộc bạch, thổ lộ của một tâm hồn phụ nữ đang yêu về khát vọng sống, khát vọng 

yêu chân thành, mãnh liệt. 

Trang 3

d) Giới thiệu vị trí của đoạn thơ sẽ phân tích và nêu khái quát nội dung chính/ lời giãi bày của nhà thơ 

qua đoạn thơ đó. 

e) Phân tích đoạn thơ đã chọn đề làm nội bật lời giãi bày của nhà thơ. 

g) Nhận xét, đánh giá về đoạn thơ trong việc góp phần thể hiện cảm hứng chủ đạo của tác phẩm và tạo 

nên cách thể hiện riêng của Xuân Quỳnh về đề tài tình yêu đôi lứa. 


Trang 4





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Nói chung, sách có 2 loại, sách nền tảng và sách kĩ năng. Đọc sách kĩ năng (kĩ năng sống, kĩ năng hành 

xử, kĩ năng làm việc...) thì cũng rất tốt và cần thiết, nhưng sẽ tốt hơn nhiều nếu đọc sách văn hóa, sách khai 

minh (để hình thành bản tính bên trong, phần gốc rễ) rồi mới đọc sách kĩ năng (để hoàn thiện hành xử bên 

ngoài, phần cành lá). Như cuốn “Đắc nhân tâm”, hồi trẻ thì tôi rất thích thú cuốn này, nhưng sau này tôi 

không thích lắm, vì nó khác nhiều với tinh thần cốt lõi của “giáo dục khai phóng và con người tự do” mà tôi 

theo đuổi. 

Tôi nghĩ, thay vì cố tìm cách học những thủ thuật hay chiêu trò để lấy lòng hay thuyết phục người khác 

thì con người ta cần nâng tầm vóc văn hóa của mình lên, làm giàu lương tri và phẩm giá của mình, khi đó 

chỉ cần sống đúng với con người của mình (sống thực, sống tự do), không cần dùng bất cứ chiêu trò hay mẹo 

vặt nào mà vẫn được người khác tôn trọng, quý mến và tin tưởng. Ngược lại, nếu mình chỉ học toàn những 

thủ thuật, chiêu trò, mánh khóe, mẹo vặt để lấy lòng người khác mà bản tính bên trong con người mình lại 

không ra gì thì về lâu dài sẽ rất nguy hiểm cho chính mình và cho xã hội. Bởi lẽ, với những thủ thuật tinh vi 

học được thì có thể giúp mình thành công nhất thời, nhưng dần dà mình sẽ tự biến mình thành kẻ hai mặt 

(bản tính bên trong khác hẳn hành vi bên ngoài), còn xã hội với nhiều con người như vậy sẽ sụp đổ niềm tin 

và ngày một trở nên dối trá hơn. Do vậy, người đọc khôn ngoan sẽ đi vào những cuốn sách “tu thân” mang 

trong mình những giá trị khai minh tiến bộ chứ không chỉ những cuốn sách thiên về chiêu trò, mánh khóe. 

(Giản Tư Trung, Sách hay mang những giá trị vượt không gian và thời gian, 

Câu 1: Phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích trên là gì? 

Câu 2: Điểm khác nhau cơ bản giữa sách nền tảng và sách kĩ năng? 

Câu 3: Dựa vào đoạn trích, anh/ chị hiểu thế nào là “người đọc khôn ngoan”? 

Câu 4: Chia sẻ một kinh nghiệm khác của riêng anh/ chị về việc đọc sách. 


Câu 1 (2,0 điểm): 

Đọc sách nền tảng trước, đọc sách kĩ năng sau là một lựa chọn thông minh. 

Ý kiến của anh/ chị như thế nào? Trình bày trong 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ). 

Câu 2 (5,0 điểm): 


dẫn theo http://www.tramdoc.vn) 

Số phận và vẻ đẹp của nhân vật Mị trong trích đoạn truyện ngắn Vợ chồng A Phủ (Tô Hoài) 

-------------------- HẾT -------------------- 

Trang 1



Câu 1: Phương thức biểu đạt chính của đoạn trích là nghị luận. 

Câu 2: HS chỉ ra điểm khác nhau cơ bản giữa hai loại sách: 

- Sách kĩ năng chủ yếu dạy cách hành xử, cách làm việc, kĩ năng sống (kĩ năng giao tiếp, kĩ năng làm 

việc nhóm, kĩ năng lãnh đạo...) ... tóm lại là cách vận dụng kiến thức để giải quyết hiệu quả các vấn đề đặt ra 

trong cuộc sống. 

- Sách nền tảng hướng tới cung cấp các tri thức về thế giới, cuộc sống và con người, qua đó giúp người 

đọc nhận thức về bản thân, nâng tầm hiểu biết, hoàn thiện nhân cách.... 

HS có thể trình bày bằng ngôn ngữ của mình hoặc trích dẫn những từ ngữ trong đoạn trích. 

Câu 3: HS tham khảo một số ý sau: 

Người đọc khôn ngoan là: 

- Người đọc tập trung đọc sách văn hóa, sách khai minh (để hình thành bản tính bên trong, phần gốc rễ) 

rồi mới đọc sách kĩ năng (để hoàn thiện hành xử bên ngoài, phần cành lá). 

- Là người đọc “những cuốn sách “tu thân” mang trong mình những giá trị khai minh tiến bộ” chứ 

không chỉ “những cuốn sách thiên về chiêu trò, mánh khóe”. 

Tóm lại, có thể nói, người đọc khôn ngoan là người đọc các sách chú trọng bồi dưỡng về tâm hồn, tư 

tưởng, tình cảm và nhân cách trước khi học hỏi các thủ thuật, kĩ xảo, mánh khóe... 

Câu 4: HS có thể chia sẻ một trong những kinh nghiệm khác về việc đọc sách. Ví dụ như: 

- Đọc sách phải có phương pháp mới hiệu quả; 

- Đọc sách hằng ngày như một thói quen; 

- Đọc sách và ghi chép để thực hành, vận dụng trong học tập, làm việc; 

- Đọc sách và trao đổi với người khác về cuốn sách đã đọc... 


Câu 1: HS cần nêu rõ quan điểm của mình về ý kiến: Đọc sách nền tảng trước, đọc sách kĩ năng sau là một 

lựa chọn thông minh; lập luận thuyết phục, có lí lẽ và dẫn chứng cụ thể; đoạn văn đảm bảo dung lượng 

(khoảng 200 chữ), có thể theo một trong các cách diễn dịch, quy nạp, song hành hoặc tổng – phân – hợp; 

đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu. 

Có thể lập luận theo các hương sau: 


- Đồng tình với ý kiến: cần giải thích thế nào là sách kĩ năng, sách nền tảng; lấy ví dụ cụ thể tên một 

vài cuốn sách theo từng loại đó; cần lập luận theo hướng khẳng định mỗi loại sách có tác dụng khác nhau; 

đáp ứng những mục đích khác nhau của người đọc. Nếu chỉ đọc một loại sách nào đó, người đọc có thể thiếu 

hụt về kiến thức, văn hóa hoặc cách ứng xử, kĩ năng làm việc. Vấn đề là chọn đọc loại sách nào trước? Đọc 

sách nền tảng trước để chuẩn bị những tri thức cơ bản, cốt lõi cho bản thân một cách bền vững; sau đó mới 

đọc sách kĩ năng để có cách vận dụng kiến thức tổng hợp vào cuộc sống một cách uyển chuyển, linh hoạt, 

hiệu quả. Phải có kiến thức trước rồi mới có thể rèn luyện kĩ năng. Do đó, đọc sách nền tảng trước, đọc sách 

kĩ năng sau là cách lựa chọn thông minh. 

- Phản đối ý kiến: lập luận cần theo hướng để thành công trong công việc, tại thời điểm cụ thể, trong 

tình huống, bối cảnh nhất định, người đọc có thể chỉ cần học nhanh những kĩ năng, kĩ xảo để thực hiện công 

Trang 2

việc đó bằng cách đọc sách kĩ năng; không nhất thiết lúc nào cũng phải đọc sách nền tảng với kiến thức 

chuyên sâu trước. Việc chọn đọc loại sách nào trước phải linh hoạt; có mục đích rõ ràng và có phương pháp 

đọc hiệu quả. 

- Vừa đồng tình, vừa phản đối: kết hợp hai cách lập luận trên. 

Câu 2: Viết 01 bài văn nghị luận, có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài; xác định đúng vấn đề cần nghị 

luận: số phận éo le, khổ đau và vẻ đẹp của lòng ham sống, khát vọng hạnh phúc ở nhân vật Mị trong đoạn 

trích Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài; triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm; vận dụng tốt các thao tác 

lập luận; kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng; có sáng tạo trong diễn đạt, thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới 

mẻ về vấn đề nghị luận; đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu. 


a) Giới thiệu vài nét về tác giả, tác phẩm 

- Tô Hoài là nhà văn có công “khai phá” vùng đất Tây Bắc xa xôi, nơi địa đầu Tổ quốc trong văn học 

cách mạng. Ở đề tài cuộc sống con người vùng Tây Bắc, Tô Hoài đã thể hiện rõ hứng thú và sở trường của 

một “nhà văn phong tục” khi tái hiện sống động bức tranh thiên nhiên và đời sống con người vùng núi cao. 

- Vợ chồng A Phủ là một trong ba truyện ngắn thuộc tập Truyện Tây Bắc viết sau chuyến đi thực tế lên 

Tây Bắc của Tô Hoài năm 1952. Đây là truyện đọng lại trong lòng người đọc nhiều cảm xúc, ấn tượng hơn 

cả; có lẽ trước tiên là do nhà văn đã xây dựng thành công hình tượng Mị - linh hồn của tác phẩm. Mị là cô 

gái có thân phận khổ đau, tiêu biểu cho số phận con người lao khổ miền Tây Bắc dưới ách thống trị tàn bạo 

của chế độ phong kiến, thực dân nhưng vẫn mang một vẻ đẹp tâm hồn tiềm tàng sức sống vươn lên để vượt 

thoát khỏi cuộc đời tăm tối, nô lệ. 

b) Phân tích số phận và vẻ đẹp của nhân vật Mị 

- Số phận éo le, đau khổ: 

+ Sự khổ đau của thân phận: Số phận của Mị đã được hé lộ ngay từ những dòng đầu tiên của tác phẩm: 

“Ai ở xa về, có việc vào nhà thống lí Pá Tra thường trông thấy có một cô con gái ngồi quay sợi gai bên tảng 

đá trước cửa, cạnh tàu ngựa. Lúc nào cũng vậy, dù quay sợi, thái cỏ ngựa, dệt vải, chẻ củi hay đi cõng nước 

dưới khe suối lên, cô ấy cũng cúi mặt, mặt buồn rười rượi”. Bằng 2 câu văn với loạt động từ mô tả hoạt động 

đã thành quán tính của cô gái (quay sợi, thái cỏ, dệt vải, chẻ củi, cõng nước), nhà văn đã cho thấy nỗi đau 

khổ trĩu nặng mà người con gái này phải mang. Và những công việc hằng ngày cứ như những vòng quay 

nghiệt ngã, đè nặng lên tuổi trẻ của cô khiến cô không ngẩng đầu lên được, lúc nào “cũng cúi mặt, mặt buồn 

rười rượi”. 


+ Sự éo le của số phận: Mị bị bắt về làm dâu gạt nợ cho nhà giàu. Bố Mị nghèo không có đủ tiền cưới mẹ 

Mị, phải đến vay nhà thống lí, mỗi năm đem nộp lãi một nương ngô, đến tận khi hai vợ chồng già rồi cũng 

chưa trả hết nợ. Rồi Mị bị bắt cóc về làm vợ A Sử, con trai thống lí, để trả nợ cho cha mẹ. 

+ Nỗi đau đớn về tinh thần: Nỗi đau khổ của Mị không chỉ là bị bóc lột sức lao động, bị coi như một công 

cụ lao động trong tay nhà giàu, một cái máy làm việc, không bằng con trâu, con ngựa mà là sự cầm tù về tinh 

thần. Nỗi đau đớn này được nhà văn thể hiện bằng một chi tiết đắt giá: “Ở cái buồng Mị nằm, kín mít, có một 

chiếc cửa sổ một lỗ vuông bằng bàn tay. Lúc nào trông ra cũng chỉ thấy trăng trắng, không biết là sương hay 

là nắng”. Cái buồng giam oan nghiệt ấy đã giết dần giết mòn cảm giác về thời gian, mài mòn giác quan vốn 

tinh nhạy của tuổi trẻ, hút kiệt sức sống ở cô gái Mông xinh đẹp đang tuổi xuân thì; khiến Mị “nghĩ rằng 

mình cứ chỉ ngồi trong cái lỗ vuông ấy mà trông ra, đến bao giờ chết thì thôi”. “Ở lâu trong cái khổ, Mị quen 

Trang 3

khổ rồi”, “Mị tưởng mình cũng là con trâu, mình cũng là con ngựa”, “mỗi ngày Mị càng không nói, lùi lũi 

như con rùa nuôi trong xó cửa”... Quá trình người nông dân miền núi bị nô lệ hóa được Tô Hoài miêu tả hết 

sức cụ thể, sống động và truyền cảm bằng lối trần thuật đều đều, chậm rãi, với những câu văn dài, như chở 

nặng nỗi buồn của cả người trong cuộc lẫn người chứng kiến – người kể chuyện. 

+ Đánh giá: Số phận của Mị tiêu biểu cho số phận của người phụ nữ chịu nhiều đau khổ dưới chế độ thực 

dân phong kiến miền núi. Cũng như nhiều nhân vật người lao động trong văn học trước Cách mạng tháng 

Tám (chị Dậu, Chí Phèo, anh Pha...), Mị không chỉ khổ vì miếng cơm manh áo, Mị còn khổ vì những hủ tục, 

những định kiến nặng nề trong xã hội cũ. Tiếp nối cảm hứng nhân văn của văn học cổ điển, Tô Hoài đã làm 

mới hình tượng nhân vật nữ bằng những chi tiết rất “đời”, rất “miền cao”. 

- Vẻ đẹp và sức sống tiềm tàng trong Mị: 

+ Vẻ đẹp của cô gái Mông khỏe mạnh, chăm chỉ lao động: Mị đã từng nhận sẽ cuốc nương làm ngô trả 

nợ thay cho bố để bố đừng bán cô cho nhà giàu. Là người con gái xinh đẹp, tài hoa, nhiều khát vọng, có mối 

tình đầu đẹp đẽ, Mị chan chứa tình yêu tự do, yêu lao động, yêu cuộc sống của những con người vùng cao. 

Mị là niềm mơ ước của các chàng trai: Mị thổi sáo giỏi, thổi lá cũng hay như thổi sáo; Tết đến “trai đến đứng 

nhẵn cả chân vách đầu buồng Mị”, “có biết bao nhiêu người mê, ngày đêm đã thổi sáo đi theo Mị”. Mị như 

bông hoa rừng hương sắc nồng nàn, quyến rũ. 

+ Vẻ đẹp tâm hồn đầy sức sống: 

Mị đã từng vì không muốn chấp nhận phận làm dâu gạt nợ mà ăn lá ngón tự tử. Chỉ vì thương cha mà 

từ bỏ ý định. Lần thứ hai Mị muốn chết để thoát cảnh làm vợ A Sử vì Mị thấy bất công quá, “không có lòng 

với nhau mà vẫn phải ở với nhau”... Khi còn chủ động muốn tìm đến cái chết, khi ấy lòng ham sống của Mị 

chưa bị hủy diệt hoàn toàn. 

Lòng ham sống ấy đã bùng lên mãnh liệt trong đêm tình mùa xuân ở rẻo cao. Mị nghe tiếng sáo, 

nhẩm thầm bài hát của người đang thổi. Mị lén lấy hũ rượu uống ừng ực từng bát một cách khác thường, Mị 

nhớ lại ngày trước, Mị thấy phơi phới trở lại, rồi Mị muốn đi chơi. Và khi trái tim tưởng đã hóa đá của Mị bắt 

đầu thổn thức những nhịp đập bản năng của cô gái trẻ thèm khát một tình yêu, một hạnh phúc đích thực, nó 

đã thôi thúc cô hành động. Mị đến góc nhà lấy ống mỡ, xắn một miếng bò thêm vào đĩa đèn cho sáng, Mị 

quấn lại tóc, Mị với tay lấy cái váy hoa... Những hành động nhanh, dồn dập diễn tả những thôi thúc của nội 

tâm. 

Lòng ham sống của Mị đã bùng lên mãnh liệt trong đêm cứu A Phủ: Nhìn thấy dòng nước mắt chảy 

trên má A Phủ, Mị nhớ lại mình ngày trước cũng bị trói đúng như thế, nước mắt chảy xuống mà không lau đi 

được. Tâm trạng “giật mình mình lại thương mình xót xa” của Mị đã được tác giả miêu tả rất chân thực, 

logic. Đây là phép biện chứng tâm hồn của ngòi bút Tô Hoài. Từ cảm giác thương mình đến nỗi thương 

người, Mị ý thức rất rõ về kiếp sống nô lệ của mình. Và Mị đã thức tỉnh. Mị cắt dây trói cho A Phủ rồi chạy 

vụt theo anh vì “Ở đây thì chết mất”. Cắt dây trói cứu A Phủ, Mị cũng đã cắt dây trói vô hình buộc đời cô 

vào nhà thống lí. 

c) Nhận xét, đánh giá: 


- Nhà văn đã khắc họa số phận và vẻ đẹp của nhân vật Mị bằng bút pháp hiện thực, giàu chất thơ. Qua 

nhân vật Mị, nhà văn thể hiện cái nhìn nhân đạo mới mẻ về số phận người phụ nữ vùng cao. 

- Với nhân vật Mị, tác phẩm Vợ chồng A Phủ xứng đáng là một trong những viên gạch đầu tiên ghi dấu 

ấn riêng của Tô Hoài trên mảnh đất của bộ phận văn học viết về cuộc sống, con người và thiên nhiên miền 

núi Tây Bắc. 

Trang 4





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 


Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu 

Ngày Hạnh phúc được lấy ý tưởng từ Bhutan, một vương quốc bé nhỏ nằm sâu trong lục địa miền đông 

Himalayas, là nước được đánh giá là có chỉ số hạnh phúc cao dựa trên các yếu tố về môi trường, tinh thần, 

mức sống của người dân, chất lượng quản lí, sức khoẻ và giáo dục. Đây là đất nước ghi nhận uy thế của 

hạnh phúc quốc gia hơn là thu nhập quốc dân từ những năm đầu tiên của thập kỉ 70, thế kỉ XX và nổi tiếng 

với việc thực thi mục tiêu tổng hạnh phúc quốc gia thay vì tổng sản phẩm quốc nội. 

Ngày Quốc tế Hạnh phúc được Liên hợp quốc lựa chọn và tuyên bố vào tháng 6 - 2012. 193 nước thành 

viên, trong đó có Việt Nam, cùng cam kết sẽ ủng hộ ngày này bằng các nỗ lực nâng cao chất lượng cuộc 

sống, xây dựng xã hội công bằng, phát triển bền vững nhằm đem lại hạnh phúc cho người dân. 

Liên hợp quốc chọn ngày 20 - 3 là Ngày Quốc tế Hạnh phúc bởi đây là một ngày đặc biệt trong năm, mặt 

trời nằm ngang đường xích đạo, độ dài của đêm và ngày bằng nhau, là biểu tượng cho sự cân bằng, hài hoà 

của vũ trụ, cũng là biểu tượng của sự cân bằng giữa âm và dương, giữa ánh sắng và bóng tối, giữa ước mơ 

và hiện thực... Bởi vậy ngày 20 - 3 - Ngày Quốc tế Hạnh phúc, cũng truyền tải thông điệp: cân bằng, hài hoà 

là một trong những chìa khoá của hạnh phúc. 

Câu 1: Ở vương quốc Bhutan, chỉ số hạnh phúc được đánh giá dựa trên các yếu tố nào? 

Câu 2: Vì sao Liên hợp quốc chọn ngày 20-3 hằng năm làm Ngày Quốc tế Hạnh phúc? 

(Tổng hợp từ Internet) 

Câu 3: Từ đoạn trích trên anh/ chị hiểu mối quan hệ giữa thu nhập quốc dân với chỉ số hạnh phúc như thế 

nào? 

Câu 4: Một quan niệm khác của anh/ chị về hạnh phúc. 


Câu 1 (2,0 điểm): 

Anh/ Chị có ý kiến như thế nào về quan niệm được nêu trong đoạn trích ở phần Đọc hiểu: "cân bằng, hài 

hoà là một trong những chìa khoá của hạnh phúc"? 

Trình bày ý kiến của mình trong 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ). 

Câu 2 (5,0 điểm): 


Màu sắc Tây Bắc trong đoạn trích Vợ chồng A Phủ (Tô Hoài). 

-------------------- HẾT -------------------- 


Trang 1


Câu 1: Ở vương quốc Bhutan, chỉ số hạnh phúc được đánh giá dựa trên các yếu tố về môi trường, tinh thần, 

mức sống của người dân, chất lượng quản lí, sức khoẻ và giáo dục. 

Câu 2: HS nêu được 2 lí do: 

Ngày 20 - 3 là một ngày đặc biệt trong năm, mặt trời nằm ngang đường xích đạo, độ dài của đêm và 

ngày bằng nhau, là biểu tượng cho sự cân bằng, hài hoà của vũ trụ; cũng là biểu tượng của sự cân bằng giữa 

âm và dương, giữa ánh sáng và bóng tối, giữa ước mơ và hiện thực. 

Đặc điểm của ngày 20-3 liên quan đến quan niệm về hạnh phúc là cân bằng, hài hoà, "cân bằng, hài 

hoà là một trong những chìa khoá của hạnh phúc." 

Câu 3: HS nêu được ý: thu nhập quốc dân có ảnh hưởng (tạo điều kiện phát triển kinh tế, xã hội, y tế, giáo 

dục...) nhưng không phải là yếu tố quyết định hạnh phúc của người dân. Thu nhập quốc dân không tỉ lệ thuận 

vói chỉ số hạnh phúc. 

Câu 4: HS có thể nêu một quan niệm riêng của mình về hạnh phúc, ví dụ như: 

 

 

 

 

Hạnh phúc là có một gia đình yên ấm, hoà thuận; 

Hạnh phúc là được yêu thương, chia sẻ; 

Hạnh phúc là được sống thật với chính mình và với người khác; 

Hạnh phúc là được cống hiến, làm những việc có ý nghĩa. 


Câu 1: HS cần nêu rõ quan điểm của mình về ý kiến "cân bằng, hài hoà là một trong những chìa khoá của 

hạnh phúc"; lập luận thuyết phục, có lí lẽ và dẫn chứng cụ thể; đoạn văn đảm bảo dung lượng (khoảng 200 

chữ), có thể theo một trong các cách diễn dịch, quy nạp, song hành hoặc tổng - phân - hợp; đảm bảo quy tắc 

chính tả, dùng từ, đặt câu. 

 

 

 

Sau đây là một hướng giải quyết: 

Khẳng định: cân bằng, hài hoà là chìa khoá - yếu tố then chốt mở ra cánh cửa của hạnh phúc. 

Cân bằng giữa đời sống vật chất và tinh thần; hài hoà trong các mục tiêu phát triển xã hội sẽ đem đến 

cuộc sống thực sự đáng sống cho mỗi người dân. 

Nếu phá vỡ sự cân bằng, hài hoà, con người sẽ khó có được cuộc sống an vui, bình yên (tăng trưởng 

kinh tế quá nhanh ở một số nước dẫn tới môi trường sống của con người bị ô nhiễm, ảnh hưởng đến 

chất lượng sống...). 



luận: màu sắc Tây Bắc trong đoạn trích Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài; triển khai vấn đề nghị luận thành các 

luận điểm; vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng; có sáng tạo trong diễn 

đạt, thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới mẻ về vấn đề nghị luận; đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu. 


a) Giới thiệu vài nét về tác giả, tác phẩm: 

Tô Hoài là nhà văn sinh ra ở Hà Nội, nhưng thiên nhiên và cuộc sống của con người miền núi lại là 

đề tài đem lại cho ông nhiều thành công. Ở mảnh đất ấy, hứng thú và sở trường của một "nhà văn phong tục" 

đã có cơ hội thăng hoa. 

Trang 2

Bằng vốn hiểu biết qua những chuyến đi thực tế thâm nhập đời sống của đồng bào các dân tộc miền 

núi và tài năng văn chương xuất sắc, Tô Hoài đã sáng tạo nên những tác phẩm đặc sắc, mang đậm màu sắc 

Tây Bắc mà tiêu biểu nhất là truyện ngắn Vợ chồng A Phủ (trích từ tập Truyện Tây Bắc). Màu sắc Tây Bắc 

thấm đẫm tác phẩm, làm nên sức hấp dẫn riêng của truyện ngắn này. 

b) Màu sắc Tây Bắc trong đoạn trích Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài biểu hiện trước tiên ở những trang 

văn miêu tả đời sống con người, những cuộc đời, số phận nhân vật với những phong tục tập quán riêng. Từ 

tên gọi đến chân dung ngoại hình, hành động... mỗi nhân vật dù là chính diện hay phản diện đều toát lên bản 

sắc khó trộn lẫn của người dân vùng cao Tây Bắc. Mị, A Phủ, thống lí Pá Tra, A Sử,... mỗi nhân vật có một 

diện mạo riêng, cuộc đời, thân phận khác nhau nhưng đều in đậm dấu ấn một vùng đất với văn hoá, phong 

tục riêng. 

Mị là cô gái Mông xinh đẹp, có tài thổi sáo rất hay, được bao nhiêu chàng trai theo đuổi. Mị cũng đã 

có người yêu. Một cô gái như vậy đáng lẽ phải sống cuộc đời hạnh phúc, song những hủ tục của người Mông 

đã giết chết hạnh phúc của Mị. Cha mẹ Mị từ hồi cưới nhau đã vay tiền nhà thống lí Pá Tra để làm lễ cưới, 

mỗi năm nộp một nương ngô cho nhà thống lí. Vậy mà đến khi mẹ Mị mất, tiền nợ vẫn chưa trả xong. 

Tô Hoài rất khéo léo đưa những tập tục của người Mông vào trong tác phẩm, từ đám cưới của cha mẹ Mị 

đến đám cưới của Mị, tục bắt vợ, tục cúng trình ma,... A Sử và người nhà thống lí Pá Tra dựa vào quyền thế 

đã lợi dụng những tập tục ấy bày ra những hành động ti tiện bắt Mị về ép duyên để gạt nợ, biến những ngày 

tháng còn lại của Mị trở thành cơn ác mộng. Tình cảnh của Mị chính là minh chứng tố cáo mãnh liệt nhất 

bọn cường hào cho vay nặng lãi. Nạn cho vay nặng lãi khiến cho bao nhiêu người nghèo phải phụ thuộc, cột 

chặt số phận vào chúa đất. Làm bao nhiêu năm, chăm chỉ cật lực cũng không trả hết nợ, Mị phải về nhà thống 

lí Pá Tra làm dâu, thân phận thậm chí còn không bằng con trâu, con ngựa. Lúc đầu Mị còn có ý thức phản 

kháng, Mị khóc ròng mấy tháng liền, đêm nào cũng khóc, thậm chí còn định ăn lá ngón tự tử. Vì lòng hiếu 

thuận, vì nghĩ cha mình đã già, đến chết vẫn không yên, vẫn mang cái nợ lớn trên đầu nên Mị mới thôi. Ý 

thức phản kháng, sức trẻ của Mị đã tiêu tan chỉ vì ý nghĩ: mình đã bị đem trình ma thì có chết cũng trở thành 

ma của nhà thống lí Pá Tra. Cũng kể từ đó, Mị không còn biết đến năm tháng, đêm ngày nữa. Một cô gái tài 

năng, tràn đầy sức sống, đẹp cả về tâm hồn lẫn thể chất vậy mà giờ đây chỉ còn như một cái bóng, một cái 

xác không hồn, lầm lũi như con rùa trong xó cửa. 

Thân phận nô lệ tủi nhục của Mị tiêu biểu cho số phận người phụ nữ miền núi dưới ách cai trị của chế độ 

phong kiến miền núi Tây Bắc. Họ là nạn nhân của hủ tục lạc hậu, của xã hội phong kiến thực dân tàn bạo, vô 

nhân đạo, chà đạp quyền sống, cướp đi quyền được hưởng hạnh phúc của con người. 


A Phủ là một thanh niên khoẻ mạnh, cường tráng, chăm chỉ nhưng lại rất nghèo. Hoàn cảnh của A 

Phủ cũng là hoàn cảnh của rất nhiều người Mông khác: nghèo khổ, không có ruộng nương, bị bọn quan lang, 

thống lí bắt chẹt và trở thành nô lệ. Nhiều cô gái ước ao lấy được A Phủ. Thế nhưng vì dũng cảm đánh nhau 

với A Sử khi hắn đến phá đám chơi tết nên A Phủ bị bắt về làm đứa ở cho nhà thống lí. Tô Hoài đã phản ánh 

một tập tục nữa của người Mông, đó là tục phạt vạ, một tục lệ hết sức vô nhân đạo nhưng đã trở nên quá 

quen thuộc với tất cả đồng bào Mông. A Phủ bị đánh, bị bắt làm việc một cách cưỡng bức song cũng không 

có cách nào phản kháng lại được. Vì dường như tất cả những chuyện này là điều hiển nhiên tất yếu. A Phủ 

chính là nhân vật điển hình cho tầng lớp nông nô ở vùng cao Tây Bắc. 

Thống lí Pá Tra và A Sử là hai nhân vật đại diện cho thế lực phong kiến chúa đất tàn bạo ở miền cao 

Tây Bắc, không từ một thủ đoạn nào để bóc lột tận cùng sức lao động của người dân, làm giàu trên mồ hôi, 

Trang 3

xương máu của người lao động. Không chỉ bóc lột sức lao động của người dân lương thiện, chúng còn đày 

đọa tinh thần, bóp nghẹt lòng ham sống của họ. Cách A Sử bắt cóc Mị giữa đêm tình mùa xuân khi cô đang 

rạo rực khát vọng yêu đương; cách A Sử tàn nhẫn trói Mị vào cột khi cô lấy váy hoa chuẩn bị đi chơi; cách 

hắn trói A Phủ khi anh để mất bò; những câu nói lạnh lùng của hắn... tất cả đều được Tô Hoài miêu tả chính 

xác, hấp dẫn khiến chân dung nhân vật toát lên vẻ riêng của một tầng lớp người ở vùng cao Tây Bắc. 

c) Truyện sẽ mất đi sức sống tự nhiên khi nhân vật của Tô Hoài không được đặt trong một bầu không 

khí đậm màu sắc Tây Bắc. Đó là bức tranh thiền nhiên đặc trưng của vùng núi cao khi mùa xuân đến: "gió 

thổi vào cỏ gianh vàng ửng, gió và rét rất dữ dội...". Đó là cảnh "trong các làng Mèo Đỏ, những chiếc váy 

hoa đã đem ra phơi trên mỏm đá xoè như con bướm sặc sỡ". Đặc biệt là cái không khí rạo rực, ăm ắp sức 

xuân qua những cảnh "đám trẻ đợi Tết, chơi quay, cười ầm trên sân chơi trước nhà. Ngoài đầu núi lấp ló đã 

có tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi...". Tóm lại, cùng với bức tranh thiên nhiên đa sắc, biến ảo là những tập 

tục, những cảnh sinh hoạt đậm màu sắc vùng cao: trẻ con đi hái bí đỏ, tinh nghịch đã đốt những lều canh 

nương để sưởi lửa, cảnh người Mèo Đỏ "thành lệ cứ ăn Tết khi gặt hái vừa xong", rồi cảnh "trai gái, trẻ con 

ra sân chơi ấy tụ tập đánh pao, đánh quay, thổi sáo, thổi khèn và nhảy". 

d) Nhà văn sử dụng ngôn ngữ đời thường, tự nhiên, mang màu sắc dân tộc vùng cao rõ nét: lối kể 

chuyện theo hơi hướng cổ tích ngay từ mở đầu truyện "Ai ở xa về..."; lối so sánh theo kiểu vật hoá (Mị "lùi 

lũi như con rùa nuôi trong xó cửa", "Mị thổn thức nghĩ mình không bằng con ngựa"...); lối độc thoại nội tâm, 

nhập sâu vào thế giới tinh thần của Mị để suy tư bằng giọng của người phụ nữ Mông bộc trực, thật thà, hồn 

nhiên, mộc mạc ("Huống chi A Sử với Mị, không có lòng với nhau mà vẫn phải ở với nhau!", "Ta là thân đàn 

bà, nó đã bắt ta về trình ma nhà nó rồi thì chỉ còn biết đợi ngày rũ xương ở đây thôi... Người kia việc gì mà 

phải chết thế.")... 

e) Nhận xét, đánh giá: sắc màu Tây Bắc đậm đà trong tác phẩm Vợ chồng A Phủ là kết quả của những 

quan sát tinh tường sau chuyến thực tế của nhà văn Tô Hoài tại vùng rẻo cao Tổ quốc; thể hiện tấm lòng của 

nhà văn với mảnh đất, con người Tây Bắc và tài năng văn chương độc đáo. 


Trang 4





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Hãy lắng nghe! Cuộc cách mạng thông tin đã bao phủ thế giới bằng những thiết bị. Bạn có thể bắt được 

sóng điện thoại di động ở giữa châu Phi hay gửi thư điện tử cho bạn bè từ máy tính xách tay trong khi đang 

bay qua Đại Tây Dương. Công nghệ thật tuyệt vời, nhưng cùng với nó là cái giá phải trả: rác điện tử. 

Rác điện tử là loại rác thải tăng nhanh nhất trên toàn thế giới. Và nó cũng không phải là loại rác "tốt". 

Màn hình máy tính chứa chì. Pin chứa liti. Và đến lượt kẽm, đồng, thuỷ ngân chảy đầy trong bộ phận điện tử 

của các máy móc hiện đại. Đốt những thứ này sẽ làm ô nhiễm bầu không khí của chúng ta. Khi bị quẳng vào 

đống rác, các độc tố sẽ thấm vào đất làm nhiễm bẩn đất trồng và nguồn nước ngầm. 

Một vấn đề nghiêm trọng. 

Khoảng 130 triệu điện thoại di động bị vứt đi mỗi năm. Những thứ bị vứt đi hằng năm sẽ nhanh chóng 

nhiều bằng số mua vào. Chúng ta có khoảng hai tỉ chiếc điện thoại di động trên hành tinh, nhưng đó chỉ là 

phần nhỏ của bức tranh. Bây giờ, hãy cộng thêm 50 triệu màn hình máy tính, chúng ta có một đống rác thải 

mà khi chồng cái nọ lên cái kia, sẽ vượt qua chiều dài từ trái đất đến vệ tinh xa nhất. 

Câu 1: Nội dung của đoạn trích trên là gì? 

Câu 2: Từ đoạn trích, trên anh/ chị hãy nêu một định nghĩa về rác điện tử. 

Câu 3: Vì sao rác điện tử không phải là loại rác “tốt”? 

(Elizabeth Rogers - Thomas M.Kostigen, Sách xanh, 

NXB Thế giới, 2010, tr. 68 - 69) 

Câu 4: Anh/ chị hãy nêu ít nhất 02 việc làm cụ thể có thể giúp hạn chế ảnh hưởng của rác điện tử. 


Câu 1 (2,0 điểm): 

Hạn chế sử dụng các thiết bị công nghệ hiện đại có phải là cách tốt nhất để bảo vệ môi trường khỏi sự ô 

nhiễm của rác điện tử không? 

Viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày quan điểm của anh/ chị. 

Câu 2 (5,0 điểm): 


Phân tích nỗi khổ cùng cực của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám năm 1945 qua tác 

phẩm Vợ nhặt của Kim Lân. Từ đó liên hệ với tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao để thấy sự giống nhau và 

khác nhau trong việc thể hiện nỗi khổ của người nông dân ở hai tác phẩm. 

-------------------- HẾT -------------------- 

Trang 1



Câu 1: Có thể diễn đạt theo nhiều cách khác nhau, nhưng ý chính là: Đoạn trích viết về tình trạng rác thải 

điện tử trong xã hội hiện nay; hoặc: Tình trạng rác thải điện tử hiện nay và mối nguy hiểm của chúng. 

Câu 2: Rác điện tử là loại rác được tạo ra từ tất cả các thiết bị điện tử bị vứt bỏ (màn hình máy tính, ti vi, 

máy in, máy fax, điện thoại, đĩa CD, DVD, máy nghe nhạc,...). 

Câu 3: Rác điện tử không phải là loại rác "tốt" vì các chất như chì, liti, đồng, kẽm, thuỷ ngân,... chứa trong 

các thiết bị điện tử thải loại khi phân huỷ sẽ làm ô nhiễm không khí, đất và nước. 

Câu 4: HS nêu ít nhất 02 việc làm cụ thể để hạn chế ảnh hưởng của rác điện tử, chẳng hạn như: tải phần 

mềm trực tuyến thay vì mua đĩa CD; quyên góp điện thoại cho trung tâm tái chế thay vì quẳng chúng vào 

thùng rác; nâng cao nhận thức cộng đồng về rác thải điện tử... 


Câu 1: HS cần nêu rõ quan điểm của mình về việc hạn chế sử dụng các thiết bị công nghệ hiện đại có phải là 

cách tốt nhất để bảo vệ môi trường khỏi sự ô nhiễm của rác điện tử không?; lập luận thuyết phục, có lí lẽ và 

dẫn chứng cụ thể; đoạn văn đảm bảo dung lượng (khoảng 200 chữ), có thể theo cách diễn dịch, quy nạp, song 

hành hoặc tổng - phân – hợp; đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu. 

Sau đây là một hướng giải quyết: 

Hạn chế sử dụng các thiết bị công nghệ hiện đại không phải là cách tốt nhất để bảo vệ môi trường 

khỏi sự ô nhiễm của rác điện tử. Bởi vì khoa học công nghệ không ngừng phát triển để phục vụ cuộc sống 

con người. Hiện nay, mỗi ngày lại có thêm rất nhiều thiết bị điện tử hiện đại, với những tính năng ưu việt ra 

đời giúp con người sống thoải mái hơn, làm việc năng suất, hiệu quả hơn. Hạn chế sử dụng những thiết bị 

công nghệ tiên tiến ấy nghĩa là từ chối sự tiến bộ của khoa học công nghệ, làm cản trở sự phát triển của công 

nghệ, bỏ qua những tính năng vượt trội của công nghệ. 

Vậy làm thế nào để việc sử dụng rộng rãi, phổ cập các thiết bị không tạo ra lượng rác điện tử khổng 

lồ gây ô nhiễm môi trường sống của con người? (HS đưa ra một số biện pháp như: sử dụng đúng mức, hạn 

chế tối đa tác động tiêu cực của thiết bị công nghệ đến đời sống và môi trường bằng các giải pháp tái chế, 

tiêu huỷ rác điện tử một cách khoa học, đúng quy trình,...) 


luận triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm; vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp chặt chẽ 

giữa lí lẽ và dẫn chứng; có sáng tạo trong diễn đạt, thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới mẻ về vấn đề nghị luận; 

đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu. 

Có thể trình bày theo hướng sau: 


a) Giới thiệu tác giả Kim Lân và truyện ngắn Vợ nhặt: Kim Lân được biết đến như một nhà văn hàng 

đầu trong số những cây bút văn xuôi viết ít mà tinh. Ông viết về nông thôn và người nông dân với những 

trang văn chân thật, xúc động, tinh tế, thể hiện sự am hiểu sâu sắc cảnh ngộ cũng như tâm lí của họ và một 

tấm lòng yêu mến tha thiết. Tác phẩm chính của ông là hai tập truyện ngắn Nên vợ nên chồng (1955) và Con 

chó xấu xí (1962). Vợ nhặt là truyện ngắn xuất sắc nhất của Kim Lân, rút từ tập Con chó xấu. 

b) Truyện ngắn Vợ nhặt đã tập trung thể hiện nỗi khổ cùng cực của người nông dân Việt Nam trước 

Cách mạng tháng Tám 

Trang 2

Nỗi khổ phải sống trong cảnh đói khát thê thảm, ảm đạm, nhuốm mùi chết chóc (phân tích cảnh cái 

đói tràn về xóm ngụ cư với những xác người chết như ngả rạ, tiếng hờ người chết, tiếng quạ kêu, mùi đốt 

đống rấm ở những nhà có người chết đói; bữa cơm đầu tiên đón dâu mới ở nhà bà cụ Tứ cũng chỉ có chè 

cám, rau chuối và những tiếng thở dài cố nén vào lồng ngực; sự đon đả đáng thương của người mẹ chồng 

như để cố xua đi sự nghèo khổ đến khốn cùng...). 

Nỗi khổ bị cái đói dồn đuổi đến mức người đàn bà phải chấp nhận theo không người đàn ông mới gặp 

về làm vợ, chỉ qua mấy câu đùa tầm phơ tầm phào và bốn bát bánh đúc. Giá trị con người trong nạn đói thật 

là rẻ rúng (phân tích ngoại hình nhân vật người “vợ nhặt”, cuộc gặp gỡ của người “vợ nhặt” với Tràng, sự trơ 

trẽn của thị khi đòi ăn, tâm trạng thị lúc theo Tràng về nhà và khi nhìn thấy cái nhà rúm ró của Tràng). 

Đói khát khiến cho người đàn ông tên Tràng phải “chậc lưỡi” lấy đại người đàn bà mới gặp hai lần 

ngoài chợ về làm vợ và phải chấp nhận một mình làm nên cuộc đón dâu thảm hại (phân tích hoàn cảnh và 

tâm trạng của Tràng khi dắt vợ về nhà). 

Nỗi khổ của người nông dân cùng cực đến nỗi người mẹ già khi thấy con trai mang một người đàn bà 

xa lạ về nhà và giới thiệu là vợ cũng đành phải ngậm ngùi biến buồn thành vui, biến hoạ thành phúc (phân 

tích tâm trạng với nhiều âu lo, vui buồn, tủi hờn, hi vọng đan xen lẫn lộn của bà cụ Tứ khi Tràng dắt vợ về 

giới thiệu với mẹ). 

Đánh giá: Vợ nhặt đã thể hiện một cách chân thực, sâu sắc nỗi khổ cùng cực của người nông dân Việt 

Nam trong nạn đói lịch sử năm 1945. Qua đó, Kim Lân đã thể hiện tài quan sát tinh tế cùng sự thấu cảm sâu 

sắc với cuộc đời, số phận người nông dân Việt Nam trước Cách mạng. 

c) Liên hệ với tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao để thấy sự giống và khác nhau trong việc thể hiện nỗi 

khổ của người nông dân ở hai tác phẩm 

Giống nhau: cả hai tác phẩm đều diễn tả nỗi khổ vì đói nghèo của người nông dân: trong Vợ nhặt, cái 

đói đẩy người nông dân vào những hoàn cảnh trớ trêu, bi thảm còn trong Chí Phèo, cũng chỉ vì đói nghèo mà 

người nông dân phải bán mình cho địa chủ, sống thân phận tôi đòi. Họ đều là nạn nhân của ách áp bức, bóc 

lột của thực dân và phong kiến. 

Khác nhau: Trong tác phẩm Chí Phèo, nỗi khổ của người nông dân không chỉ dừng lại ở việc bị bần 

cùng hoá mà bi kịch hơn, người nông dân còn bị lưu manh hoá. Chí Phèo từ một anh nông dân lương thiện 

trở thành con quỷ dữ, bị biến dạng cả về nhân hình và nhân tính, đau đớn hơn, bị cự tuyệt quyền làm người. 

Còn nỗi khổ của người nông dân trong Vợ nhặt lại được khai thác ở khía cạnh bi hài. Nếu như nhân vật của 

Nam Cao chỉ có cái chết là con đường giải thoát duy nhất thì Kim Lân lại nhìn ra ánh sáng le lói “cuối đường 

hầm”: đó là hi vọng về cuộc nổi dậy có cách mạng soi đường đưa người nông dân thoát khỏi đói nghèo. 


Đánh giá: Cùng nói về nỗi khổ cùng cực của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng nhưng mỗi 

tác phẩm có cách thể hiện riêng là do thời điểm sáng tác khác nhau (Nam Cao viết Chí Phèo trước Cách 

mạng tháng Tám còn Kim Lân viết Vợ nhặt sau khi Cách mạng tháng Tám đã thành công, âm hưởng thời đại 

đã vọng vào tác phẩm một màu sắc tươi sáng, lạc quan hơn). Hơn nữa, mỗi nhà văn là một tài năng sáng tạo 

nghệ thuật độc đáo không lặp lại, nên cùng nói về một đề tài nhưng Nam Cao và Kim Lân lại có những cách 

nhìn riêng, cách thể hiện riêng. 

Trang 3





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 

I. ĐỌC - HIỂU (3,0 điểm) Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu: 

Nhiều người cho rằng có tiền là có tất cả. Tiền bạc quả thật có sức mạnh lớn lao. Nhưng tiền 

bạc không phải là vạn năng. 

sao? 

Nó có thể mua được chiếu giường, nhưng không mua được giấc ngủ. 

Nó có thể mua được châu ngọc, nhưng không mua được sắc đẹp. 

Nó có thể mua được giấy bút, nhưng không mua được ý thơ. 

Nó có thể mua được nhà cửa, nhưng không mua được gia đình. 

Nó có thể mua được thức ăn, nhưng không mua được sự ngon miệng. 

Nó có thể mua được trò chơi, nhưng không mua được niềm vui. 

Nó có thể mua được xu nịnh, nhưng không mua được lòng trung thành. 

Nó có thể mua được cánh hẩu, nhưng không mua được tình bạn. 

Nó có thể mua được sự phục tùng, nhưng không mua được lòng kính trọng. 

Nó có thể mua được quyền thế, nhưng không mua được trí tuệ. 

Nó có thể mua được thể xác, nhưng không mua được tình yêu. 

Nó có thể mua được vũ khí, nhưng không mua được hòa bình. 

Câu 1: Đoạn trích trên sử dụng thao tác lập luận nào? 

Câu 2: Tác giả sử dụng thao tác lập luận đó nhằm mục đích gì? 

(Theo Thác–cơ-rê, dẫn theo Ngữ văn 11 Nâng cao, tập hai, 

NXB Giáo dục Việt Nam 2016, tr. 17) 

Câu 3: Hãy nêu cách hiểu của anh/ chị về một lí lẽ được nêu trong đoạn trích trên. 

Câu 4: Anh/ Chị có đồng tình với quan điểm “tiền bạc không phải là vạn năng” không? Vì 


Câu 1 (2,0 điểm): 

Từ nội dung của đoạn trích ở phần Đọc, hiểu, anh/ chị hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) 

trình bày suy nghĩ của mình về vấn đề: Nếu không có tiền… 

Câu 2 (5,0 điểm): 


Cảm nhận của anh/ chị về hình tượng “sóng” trong bài thơ cùng tên của Xuân Quỳnh. 

-------------------- HẾT -------------------- 

Trang 1



Câu 1: Đoạn trích sử dụng thao tác lập luận bác bỏ. 

Câu 2: Thao tác lập luận bác bỏ được tác giả sử dụng để bác bỏ quan niệm “có tiền là có tất 

cả”. Đây là quan niệm của nhiều người nhưng không phải lúc nào cũng đúng. Bằng những lí lẽ xác 

đáng và dẫn chứng thuyết phục, tác giả chỉ ra rằng tiền bạc có thể mua được những giá trị vật chất 

nhưng không mua được những giá trị tinh thần. 

Câu 3: HS chọn một trong những lí lẽ được nêu trong đoạn trích và nêu lên cách hiểu của 

mình. Chẳng hạn, với lí lẽ tiền bạc “có thể mua được chiếu giường, nhưng không mua được giấc 

ngủ”, có thể nêu cách hiểu theo hướng sau: “chiếu giường” là vật dụng (vật chất) để người ta nằm 

ngủ và người ta có thể dùng tiền để mua, nhưng “giấc ngủ” thì không thể dùng tiền để mua, bởi 

nhiều người mặc dù có “chiếu giường” đầy đủ, sang trọng nhưng vẫn “mất ngủ” vì buồn phiền, lo 

lắng, mệt mỏi (tinh thần). 

Câu 4: HS có thể đồng tình hoặc phản đối (hoặc vừa đồng tình, vừa phản đối) quan điểm 

“tiền bạc không phải là vạn năng”. 

- Nếu đồng tình, cần lập luận theo hướng: tiền bạc có thể mua được các giá trị vật chất nhưng 

không mua được các giá trị tinh thần. 

- Nếu phản đối, cần lập luận theo hướng: con người trước hết phải tồn tại bằng vật chất: cơm 

ăn, áo mặc, nhà ở, … Nếu không có tiền thì ngay cả những nhu cầu vật chất tối thiểu con người 

cũng không thể chi trả, do đó, sẽ khó có thể tồn tại, khó có được cuộc sống hạnh phúc. 

- Nếu vừa đồng tình, vừa phản đối, HS có thể kết hợp cả hai hướng lập luận trên hoặc lập luận 

theo quan điểm riêng của mình nhưng phải chặt chẽ, hợp lý không trái với các chuẩn mực đạo đức 

và pháp luật. 


Câu 1: HS cần nắm được nội dung của đoạn trích ở phần Đọc, hiểu (thể hiện sự bác bỏ quan 

điểm “có tiền là có tất cả” và nhấn mạnh “Tiền bạc quả thật có sức mạnh lớn lao. Nhưng tiền bạc 

không phải là vạn năng”). Từ đó, viết 01 đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ), theo một trong các 

thao tác lập luận giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận, bác bỏ… hoặc kết hợp các thao tác 

này; lí lẽ và dẫn chứng hợp lí, thuyết phục; đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu để trình bày 

suy nghĩ của mình về vấn đề: Nếu không có tiền… Có thể tham khảo hướng dẫn trả lời Câu 4 ở 

phần Đọc hiểu để làm bài. 

Câu 2: Đề bài yêu cầu HS nêu cảm nhận về hình tượng “sóng” trong bài thơ cùng tên của 

Xuân Quỳnh. 


Tham khảo gợi ý sau: 

a) Giới thiệu vài nét về tác giả, tác phẩm: Xem Đề 10, Câu 2, phần Làm văn. 

b) Trình bày cảm nhận về hình tượng “sóng” trong bài thơ: 

- Giới thiệu khái quát về hình tượng: 

+ Cấu tứ của bài thờ Sóng dựa trên sự tương đồng, hòa hợp giữa hai hình tượng trữ tình: 

“sóng” và “em”. “Sóng” chính là ẩn dụ của “em” – người phụ nữ đang yêu. “Sóng” giống như “em” 

và “sóng” cũng chính là “em”. Với mỗi khám phá về “sóng”, “em” lại thấy có mình ở trong đó. 

+ Trong các khổ thơ, “sóng” hiện lên với những diện mạo và trạng thái khác nhau; qua đó làm 

hiện lên hình ảnh người phụ nữ đang yêu trước biển, đối diện với cái vô biên, cái vĩnh hằng để suy 

tư, chiêm nghiệm về tình yêu và tự khám phá tâm hồn mình. 

- Phân tích để làm nổi bật đặc điểm của hình tượng “sóng” qua mỗi khổ thơ: 

+ Khổ 1: “Sóng” được thể hiện qua những trạng thái trái ngược: dữ dội – dịu êm, ồn ào – lặng 

lẽ. Đây là những biểu hiện thường thấy của những con sóng ngoài biển khơi: lúc biển động, sóng dữ 

Trang 2

dội, ồn ào; khi trời êm biển lặng, sóng dịu êm, lặng lẽ. Cũng như “sóng”, người phụ nữ đang yêu tự 

nhận thức về những biển động trong lòng mình, chân thành bộc bạch những trạng thái tâm lí, tình 

cảm vừa phong phú vừa phức tạp của một tâm hồn khao khát yêu đương: lúc giận dữ, hờn ghen; khi 

dịu hiền, sâu lắng. 

“Sóng: hiện lên thật mạnh mẽ trong hành động vượt thoát khỏi thế giới chật hẹp và thiếu sự 

đồng cảm của sông để tìm ra biển rộng bao la, tìm đến với môi trường đích thực của nó. Cũng như 

“sóng”, “em” dứt khoát từ bỏ tình yêu nhỏ bé, chật hẹp, chủ động tìm kiếm một tình yêu lớn lao, 

một tâm hồn đồng điệu để được cảm thông, thấu hiểu, chia sẻ, bao dung. 

+ Khổ 2: Từ xưa đến nay vì mãi mãi về sau, những con sóng ngoài biển khơi đã, đang và sẽ 

luôn luôn chuyển động. Sóng vẫn là sóng, vẫn “ru mãi ngàn năm” để làm thành bản tình ca muôn 

đời của biển cả. Sóng mãi “bồi hồi”, dào dạt, sôi nổi trong lòng biển cũng như tình yêu mãi mãi là 

niềm khao khát cháy bỏng, “bồi hồi” trong trái tim con người nhất là tuổi trẻ. 

+ Khổ 3,4: “Em” truy tìm nguồn gốc của “sóng”, mượn “sóng” để cắt nghĩa nguồn gốc của 

tình yêu nhưng tình yêu mãi mãi vẫn là một điều bí ẩn mà “em” không bao giờ lí giải được. 

+ Khổ 5: Những con sóng dù ở trên mặt nước hay ở dưới lòng sâu thì cũng không bao giờ 

ngủ, tạo nên sự dạt dào của biển cả. Sóng là nhịp đập của biển, là trái tìm, sự sống của biển. Sóng 

luôn hướng vào bờ cát, luôn “nhớ bờ” cũng như “Lòng em nhớ đến anh/ Cả trong mơ còn thức”. Đó 

là nỗi nhớ cồn cào, da diết, không thể nguôi yên, lúc nào cũng cuồn cuộn, dạt dào. 

+ Khổ 7, 8: “Sóng: vượt qua mọi trở ngại để tới bờ. Cũng như “sóng”, tình yêu của “em” dù 

có trải qua cách trở, bão dông nhưng cuối cùng cũng sẽ đến được bến bờ hạnh phúc. Nó cũng tất 

yếu như “năm tháng vẫn đi qua”, “mây vẫn bay về xa” giữ cuộc đời dài rộng. 

+ Khổ 9: Cũng như những con sóng nhỏ hòa mình vào đại dương để không bao giờ khô cạn, 

đề “ngàn năm còn vỗ”, nghĩa là sống mãi với thời gian, nhịp bước cùng năm thán, “em” mong ước 

hóa thân thành “sóng” để được sống hết mình, cháy hết mình trong tình yêu. Và khi con người dâng 

hiến tất cả cho tình yêu, khi tình yêu riêng hòa vào một tình yêu chung lớn lao, cao cả thì nó sẽ đạt 

đến sự vĩnh hằng. 

c) Nhận xét, đánh giá 

- Mượn hình tượng “sóng”, Xuân Quỳnh đã diễn tả được sự nồng nàn, mãnh liệt, cháy bỏng 

mà đằm thắm, dịu dàng và cũng không ít âu lo, trăn trở của người phụ nữ trong tình yêu. 

- Bài thơ là một cách nói đậm chất Xuân Quỳnh về tình yêu của người phụ nữ, trong đó, 

“sóng” là một sáng tạo nghệ thuật độc đáo và hấp dẫn. 


Trang 3





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Một đại gia đình gồm hai con trai, hai con dâu, một gái, một rể và những đứa con của họ vẫn sống chung 

dưới một mái nhà, ăn chung một bếp ăn. Thiên hạ thì chia ra, bà cụ lại gom vào. Vẫn rất êm thấm mới lạ 

chứ. Nếp nhà đã thắng được tự do của cá nhân sao? Phải nói thêm, cái nếp nhà này cũng ít ai theo kịp. 

Người con dâu cả vốn là con gái Hàng Bồ, đỗ đại học, là một cô gái kiêu hãnh, tự tin, không dễ nhân 

nhượng. Ai cũng nghĩ hai người đàn bà, một già một trẻ, cùng sắc sảo sẽ rất khó chấp nhận nhau. Vậy mà họ 

ăn ở với nhau đã mười lăm năm chả có điều tiếng gì. Người chị của cô con dâu đến nói với bà cô tôi: "Bác 

chịu được tính nó thì con cũng phục thật đấy". Bà cải chính: "Đúng là tôi có phần phải chịu nó nhưng nó 

cũng có phần phải chịu tôi, mỗi bên chịu một nửa". Bà bảo, con dâu là vàng trời cho, mình không có công đẻ 

ra nó, cũng không nuôi nó ăn học ngày nào, bỗng dưng nó về nhận mình là mẹ, sinh con đẻ cái cho dòng họ, 

cáng đáng mọi việc từ trẻ đến già, không lễ sống nó thì thôi còn hoạnh họe nỗi gì. Bà chiều quý, và tôn trọng 

các con dâu thật lòng nên cả hai nàng dâu đều tâm sự với mẹ chồng: "Con ở với mẹ còn thoải mái hơn ở nhà 

với mẹ con". Con rể và con gái được nhận nhà ở một khu tập thể, nhà chật, lại xa, con còn nhỏ. Nhưng anh 

con rể không muốn nhờ vả mẹ vợ, tự mình cũng thấy không tiện mà người ngoài nhìn vào càng không tiện. 

Bà biết thế nên bảo con rể: "Trong cái nhà của tôi có một phòng dành cho vợ anh. Của vợ anh tức là của 

anh. Cũng như mọi thứ của anh tức là của vợ anh. Chẳng lẽ anh bảo không phải". Năm ngoái khu phố có 

yêu cầu bà cụ báo cáo về nếp sống gia đình cho hàng phố học tập. Bà từ chối, khi tôi lại thăm, bà nói riêng: 

"Cái chuyện ấy ai cũng biết cả, chỉ khó học thôi". Tôi cười: "Lại khó đến thế sao?"Bà cụ nói: "Trong nhà 

này, ba đời nay, không một ai biết tới câu mày, câu tao. Anh có học được không?"À, thế thì khó thật. Theo bà 

cụ, thời bây giờ có được vài trăm cây vàng không phải là khó, cũng không phải là lâu, nhưng có được một 

gia đình hạnh phúc phải mất vài đời người, phải được giáo dục vài đời. Hạnh phúc không bao giờ là món 

quà tặng bất ngờ, không thể đi tìm, mà cũng không nên cầu xin. Nó là cách sống, một quan niệm sống, là nếp 

nhà, ở trong tay mình, nhưng nhận được ra nó, có ý thức vun trồng nó, lại hoàn toàn không dễ. 


Câu 1: Đoạn trích trên sử dụng ngôi kể nào? 

Câu 2: Cuộc sống của gia đình nhân vật “bà cô” có gì đặc biệt? 

(Nguyễn Khải, Nếp nhà, 

in trong Tuyển tập Nguyễn Khải, tập III, NXB Văn học, 1996) 

Câu 3: Thái độ của người kể với câu chuyện về “nếp nhà” của gia đình nhân vật “bà cô” được thể hiện 

như thế nào? 

Câu 4: Anh/ Chị có đồng tình với quan điểm sau đây của nhân vật "bà cô" hay không? Vì sao? 

Trang 1

Thời bây giờ có được vài trăm cây vàng không phải là khó, cũng không phải là lâu, nhưng có được một 

gia đình hạnh phúc phải mất vài đời người, phải được giáo dục vài đời. Hạnh phúc không bao giờ là món 

quà tặng bất ngờ, không thể đi tìm, mà cũng không nên cầu xin. Nó là cách sống, một quan niệm sống, là nếp 

nhà, ở trong tay mình, nhưng nhận được ra nó, có ý thức vun trồng nó, lại hoàn toàn không dễ. 


Câu 1 (2,0 điểm): 

Từ nội dung của đoạn trích ở phần Đọc hiểu, anh/ chị hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) nêu suy 

nghĩ của mình về vai trò của người phụ nữ trong việc giữ gìn "nếp nhà" của mỗi gia đình. 

Câu 2 (5,0 điểm): 

Phân tích cuộc đối thoại giữa Hồn và Xác trong đoạn trích vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu 

Quang Vũ. 


-------------------- HẾT -------------------- 


Câu 1: Đoạn trích sử dụng ngôi kể thứ nhất (người kể xưng "tôi"). 

Câu 2: Điều đặc biệt trong cuộc sống của gia đình nhân vật "bà cô" được thể hiện qua các câu văn: Một đại 

gia đình gồm hai con trai, hai con dâu, một gái, một rể và những đứa con của họ vẫn sống chung dưới một 

mái nhà, ăn chung một bếp ăn. Thiên hạ thì chìa ra, bà cụ lại gom vào. Vẫn rất êm thấm mới lạ chứ. Người 

con dâu cả vốn là con gái Hàng Bồ, đỗ đại học, là một cô gái kiêu hãnh, tự tin, không dễ nhân nhượng. Ai 

cũng nghĩ hai người đàn bà, một già một trẻ, cùng sắc sảo sẽ rất khó chấp nhận nhau. Vậy mà họ ăn ở với 

nhau đã mười lăm năm chả có điều tiếng gì. Và những câu nói của nhân vật "bà cô". 

HS có thể ghi lại những câu văn của tác giả và câu nói của nhân vật hoặc tóm tắt và diễn đạt bằng lời văn 

của mình nhưng phải bám sát văn bản. 

Câu 3: Qua những quan sát, triết luận, nhận vật "tôi" đã thể hiện sự trân trọng, ngưỡng mộ "nếp nhà" của gia 

đình "bà cô". HS có thể có cách diễn đạt khác nhưng phải hợp lí. 

Câu 4: HS bày tỏ sự đồng tình hoặc phản đối (hoặc kết hợp cả hai) với quan điểm của nhân vật "bà cô": Thời 

bây giờ có được vài trăm cây vàng không phải là khó, cũng không phải là lâu, nhưng có được một gia đình 

hạnh phúc phải mất vài đời người, phải được giáo dục vài đời. Hạnh phúc không bao giờ là món quà tặng 

bất ngờ, không thể đi tìm, mà cũng không nên cầu xin. Nó là cách sống, một quan niệm sống, là nếp nhà, ở 

trong tay mình, nhưng nhận được ra nó, có ý thức vun trồng nó, lại hoàn toàn không dễ. Lập luận của HS 

phải chặt chẽ, có sức thuyết phục, không đi ngược lại những giá trị đạo đức và nhân văn cao đẹp. 


Câu 1: HS cần viết 01 đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ), theo một trong các cách diễn dịch, quy nạp, 

song hành hoặc tổng - phân - hợp, xác định đúng vấn đề cần nghị luận: vai trò của người phụ nữ trong việc 

giữ gìn "nếp nhà" của mỗi gia đình; sử dụng một hoặc kết hợp một số thao tác lập luận giải thích, phân tích, 

chứng minh, bình luận, bác bỏ... để triển khai vấn đề nghị luận một cách hợp lí, có sức thuyết phục; kết hợp 

chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng; đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu. Bài làm cần nêu được các ý: 

 

 


"Nếp nhà" của mỗi gia đình là gì? 

"Nếp nhà" được tạo nên bởi những yếu tố nào? 

Trang 2

"Nếp nhà" góp phần vào việc tạo dựng nhân cách của mỗi con người ra sao? 

Người phụ nữ (người bà, người mẹ, người chị,...) góp phần vào việc tạo dựng và giữ gìn "nếp nhà" 

của mỗi gia đình nhự thế nào? 

Câu 2: Đề bài yêu cầu HS phân tích cuộc đối thoại giữa Hồn và Xác trong đoạn trích kịch Hồn Trương Ba, 

da hàng thịt của Lưu Quang Vũ. 


a) Giới thiệu vài nét về tác giả Lưu Quang Vũ 

b) Giới thiệu vài nét về vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt 

 

 

Hoàn cảnh ra đời. 

Tóm tắt vở kịch. 

c) Giới thiệu vị trí của đoạn đối thoại: trích từ cảnh VII của vở kịch. 

d) Phân tích cuộc đối thoại 

HS phân tích lời thoại của các nhân vật để làm nổi bật sự phụ thuộc của Hồn Trương Ba cao khiết, nhân hậu 

vào Xác hàng thịt phàm phu tục tử. Những lời tự giải thích, thanh minh của Hồn Trương Ba với thân xác 

hàng thịt quá yếu ớt, tội nghiệp bởi thực tế quá rõ ràng: từ khi mượn xác hàng thịt để sống, Trương Ba không 

còn là ông như trước nữa. Do đó, Hồn đuối lí trong tranh luận với Xác, nhận ra nguy cơ bị thân xác lấn át. 


Cuộc đối thoại này vừa là hành động kịch đẩy mâu thuẫn kịch lên cao, vừa là đoạn văn sinh động đầy 

ý nghĩa và ẩn chứa những triết lí sâu xa của tác giả. 

Cuộc đấu tranh giữa Hồn và Xác chính là cuộc đấu tranh giữa đạo đức và tội lỗi, giữa khát vọng và 

dục vọng, giữa phần "người" và phần "con" trong mỗi con người. 

Cuộc đối thoại giữa Hồn và Xác trở thành một trong những đoạn trích hấp dẫn nhất của vở kịch, 

chuyển tải nhiều thông điệp sâu sắc của nhà văn. 


Trang 3





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 


Đọc đoạn thơ sau và thực hiện các yêu cầu: 

Em hiểu rằng mỗi lúc đi xa 

Tình anh đối với em là xứ sở 

Là bóng rợp trên con đường nắng lửa 

Trái cây thơm trên miền đất khô cằn 

Đấy tình yêu, em muốn nói cùng anh: 

Nguồn gốc của muôn ngàn khát vọng 

Lòng tốt để duy trì sự sống 

Cho con người thực sự Người hơn. 

Câu 1: Nhân vật trữ tình trong đoạn thơ trên là ai ? 

(Xuân Quỳnh, Nói cùng anh, 

in trong Không bao giờ là cuối, NXB Hội Nhà văn, 2013) 

Câu 2: Nêu tác dụng của 01 phép tu từ được sử dụng ở khổ thơ thứ nhất trong đoạn trích. 

Câu 3: Vì sao nhà thơ viết hoa chữ "Người" ở dòng thơ cuối cùng của đoạn thơ trên? 

Câu 4: Anh/ Chị có đồng tình với quan niệm về tình yêu của Xuân Quỳnh ở khổ thơ thứ hai hay không? 

Vì sao? 


Câu 1 (2,0 điểm): 

Từ nội dung đoạn thơ ở phần Đọc hiểu, anh/ chị hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày quan 

niệm của mình về một tình yêu đẹp. 

Câu 2 (5,0 điểm): 


Phân tích bi kịch của nhân vật Vũ Như Tô trong trích đoạn Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài (trích vở kịch Vũ 

Như Tô) của Nguyễn Huy Tưởng. 

-------------------- HẾT -------------------- 



Câu 1: Nhân vật trữ tình trong đoạn thơ trên là "em". 

Câu 2: Khổ thơ thứ nhất có sử dụng biện pháp tu từ so sánh (Tình anh đối với em là xứ sở/ Là bóng rợp trên 

Trang 1

con đường nắng lửa/ Trái cây thơm trên miền đất khô cằn). Biện pháp này nhấn mạnh ý nghĩa của tình yêu 

mà "anh" dành cho "em", khiến "em" cảm thấy được che chở, bảo vệ, nâng niu,... HS có thể diễn đạt theo 

cách khác nhưng phải hợp lí. 

Câu 3: Nhà thơ viết hoa chữ "Người" ở dòng thơ Cho con người thực sự Người hơn để nhấn mạnh sự cao 

quý, tốt đẹp của con người khi được sống trong tình yêu. HS có thể diễn đạt theo cách khác nhưng phải hợp 

lí. 

Câu 4: Trước hết, cần nêu được quan niệm của Xuân Quỳnh về tình yêu: tình yêu làm nảy sinh những khát 

vọng (mong ước cao đẹp), động lực để con người duy trì sự sống và sống nhân văn hơn, đẹp hơn. Từ đó, HS 

bày tỏ sự đồng tình/ phản đối hoặc vừa đồng tình vừa phản đối quan niệm trên. Nội dung câu trả lời phải 

thuyết phục, không đi ngược lại những giá trị đạo đức và nhân văn đã được khẳng định. 


Câu 1: HS cần viết được 01 đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ), theo một trong các cách diễn dịch, quy 

nạp hoặc tổng - phân - hợp...; sử dụng một trong các thao tác lập luận giải thích, phân tích, chứng minh, bình 

luận, bác bỏ... hoặc kết hợp các thao tác này; lí lẽ và dẫn chứng hợp lí; đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt 

câu... để trình bày quan niệm riêng của mình về một tình yêu đẹp. 

Có thể trả lời các câu hỏi sau để tìm ý cho đoạn văn: 

 

 

 

 

Thế nào là một tình yêu đẹp? 

Một tình yêu đẹp biểu hiện như thế nào? 

Tình yêu đẹp mang đến cho con người điều gì? 

Làm thế nào để có hoặc gìn giữ được một tình yêu đẹp? 

Câu 2: Để thực hiện yêu cầu của đề bài, trước hết HS cần hiểu rõ khái niệm "bi kịch", từ đó, vận dụng vào 

việc tìm hiểu nhân vật Vũ Như Tô trong toàn bộ vở kịch, tập trung hơn cả vào đoạn trích Vĩnh biệt Cửu 

Trùng Đài đã được học. Bài viết cần nêu được các ý như sau: 

a) Giới thiệu về tác giả, tác phẩm 

 

Giới thiệu tác giả Nguyễn Huy Tưởng và vở kịch Vũ Như Tô. 

Giới thiệu nhân vật Vũ Như Tô: Đây là nhân vật trung tâm của vở kịch - một kiến trúc sư thiên tài. 

Vốn là một nghệ sĩ chân chính, gắn bó với nhân dân, song vì mượn quyền lực và tiền bạc của bạo chúa để 

thực hiện khát vọng của mình mà Vũ Như Tô đã rơi vào bi kịch. Đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài đã tập 

trung làm nổi bật bi kịch ấy của ông. 

b) Giải thích khái niệm "bi kịch" và nêu khái quát bi kịch của Vũ Như Tô 

"Bi kịch" là "tình cảnh éo le, mâu thuẫn đến đau thương" mà nhân vật rơi vào và không thể điều hoà 

được. Mâu thuẫn này diễn ra căng thẳng và quyết liệt đến mức nhân vật thường chỉ thoát ra khỏi nó bằng cái 

chết bi thảm, gây nên những suy tư và tác động mạnh mẽ đối với công chúng. 

Bi kịch của Vũ Như Tô: vốn là một nghệ sĩ chân chính, có tài năng, Vũ Như Tô có khát vọng nghệ 

thuật cao cả, song lại rơi vào một mâu thuẫn không thể hoá giải nổi: mâu thuẫn giữa tài năng, ước vọng cao 

cả, niềm khát khao và đam mê sáng tạo nghệ thuật với thực tế phũ phàng, ngang trái của xã hội. 

c) Phân tích bi kịch của Yũ Như Tô 


 

Vẻ đẹp của con người Vũ Như Tô: 

Trang 2

Có tài năng: là một kiến trúc sư tài ba "ngàn năm chưa dễ có một". Nghệ sĩ ấy có thể "sai khiến gạch 

đá như viên tướng cầm quân, có thể xây dựng những lâu đài cao cả, nóc vờn mây mà không hề tính sai một 

viên gạch nhỏ". Ông "chỉ vẩy bút là chim, hoa đã hiện trên mảnh lụa thần tình biến hoá như cảnh Hoá Công". 

Theo đánh giá của cung nữ Đan Thiềm thì đó là cái tài trời phú và có thể đem ra để điểm tô cho đất nước. 

Có khát vọng cao cả, lớn lao: "đem hết tài ra xây cho nòi giống một toà đài hoa lệ, thách cả những 

công trình sau trước, tranh tinh xảo với hoá công". Xây Cửu Trùng Đài với Vũ Như Tô vừa là để bộc lộ trọn 

vẹn cái tài trời phú, vừa là để thực hiện giấc mộng lớn - giấc mộng sáng tạo một công trình nghệ thuật kì vĩ, 

mĩ lệ, "cao cả, huy hoàng", "cảnh Bồng Lai" giữa cõi trần lao lực, vừa để bằng chính kì công muôn thuở ấy 

mà điểm tô cho đất nước. Đài Cửu Trùng chính là tâm huyết, là linh hồn của Vũ Như Tô: "Tôi sống với Cửu 

Trùng Đài, chết cũng với Cửu Trùng Đài. Tôi không thể xa Cửu Trùng Đài một bước. Hồn tôi để cả đây...". 

Có bản lĩnh cứng cỏi, mạnh mẽ: trước đây, khi mới bị Lê Tương Dực bắt về để xây Cửu Trùng Đài, 

Vũ Như Tô đã không chịu khuất phục trước uy quyền của bạo chúa. Theo lời khuyên của Đan Thiềm, Vũ 

Như Tô đã chấp nhận mượn tay Lê Tương Dực, dựa vào quyền thế và tiền bạc của hắn để thực hiện khát 

vọng nghệ thuật của mình. Khi xảy ra loạn lạc, Vũ Như Tô không nghe theo lời khuyên của Đan Thiềm, 

không bỏ trốn mà kiên quyết ở lại để bảo vệ Cửu Trùng Đài: "Người quân tử không bao giờ sợ chết. Mà vạn 

nhất có chết, thì cũng phải để cho mọi người biết rằng công việc mình làm chính đại quang minh". Nghĩa là, 

bản lĩnh của Vũ Như Tô là bản lĩnh của một người nghệ sĩ dám dốc sức, dồn tài năng, tâm huyết cho nghệ 

thuật, sẵn sàng chết để bảo vệ cái đẹp. 

 

Thực tế đời sống: 

Mục đích và bản chất của tầng lớp vua quan: Lê Tương Dực cũng khao khát xây Cửu Trùng Đài song 

không phải là để tạo cho đất nước một công trình nghệ thuật mà chỉ đơn giản là để làm nơi vui chơi với các 

cung nữ. Đài Cửu Trùng trong mục đích của Lê Tương Dực chính là hiện thân của cuộc sống xa hoa đầy lạc 

thú. Nó sẽ tiêu tốn tiền của công khố, bòn rút mồ hôi xương máu của nhân dân. 

Cuộc sống của nhân dân khi Cửu Trùng Đài được xây dựng: vô cùng lầm than, khốn khổ ("mấy nghìn 

người chết vì Cửu Trùng Đài, mẹ mất con, vợ mất chồng"). Tình cảnh khốn cùng ấy tất sinh biến loạn: khi 

quân phản nghịch nổi lên, thợ xây Cửu Trùng Đài quá nửa theo về quân phản nghịch. 

 

Bi kịch của Vũ Như Tô trong đoạn trích: 

Bị hiểu lầm và kết tội: Vì mượn tay Lê Tương Dực để thực hiện khát vọng nghệ thuật của mình nên 

Vũ Như Tô bị đánh đồng với kẻ xa hoa tàn ác, với tên hôn quân bạo chúa, bị coi là kẻ gây tội ác. "Ai ai cũng 

cho ông là thủ phạm. Vua xa xỉ là vì ông, công khố hao hụt là vì ông, dân gian lầm than là vì ông, man di oán 

giận là vì ông, thần nhân trách móc là vì ông". Trong hoàn cảnh ấy, cả Vũ Như Tô và Cửu Trùng Đài đã trở 

thành mục tiêu của sự oán giận, trở thành đối tượng để nhân dân và quân phiến loạn tàn phá, huỷ hoại. Chỉ có 

Đan Thiềm là người duy nhất hiểu được khát vọng và quý trọng tài năng của ông nhưng Đan Thiềm cũng 

hoàn toàn bất lực, không thể khuyên nhủ, cũng không thể bảo vệ được Vũ Như Tô. 


Bị vỡ mộng: Cho đến phút cuối cùng, Vũ Như Tô vẫn không thể hiểu và không thể tin rằng việc mình 

làm là trái với quyền lợi của nhân dân, vẫn một mực khẳng định rằng mình không có tội và không thể hiểu vì 

sao dân chúng lại nổi lên phá Cửu Trùng Đài, không hiểu vì sao xây dựng Cửu Trùng Đài lại là việc làm hại 

nước, hại dân. Điều bi thương nhất của Vũ Như Tô là sự lạc lõng của ông giữa những kẻ nông nổi và tàn ác, 

là sự cô đơn đến đáng thương trước lòng hận thù của nhân dân. Khi Cửu Trùng Đài bị đốt cháy cũng là lúc 

Trang 3

Vũ Như Tô vỡ mộng, bừng tỉnh, đau đớn đến tuyệt vọng: "Trời ơi! Phú cho ta cái tài làm gì? Ôi mộng lớn! 

Ôi Đan Thiềm! Ôi Cửu Trùng Đài!". 

d) Nguyên nhân và ý nghĩa của bi kịch 

Nguyên nhân của bi kịch: Do Vũ Như Tô quá chìm đắm trong niềm đam mê cái đẹp nên đã mơ mộng, 

ảo tưởng khi mượn tay Lê Tương Dực để xây Cửu Trùng Đài. Khát vọng nghệ thuật của ông là cao đẹp 

nhưng lại đặt nhầm chỗ, lầm thời và xa rời thực tế nên phải trả giá bằng cả sinh mạng và cả công trình nghệ 

thuật. Vũ Như Tô là hiện thân của tài năng, nhân cách và hoài bão lớn lao nhưng vì đi ngược lại với quyền 

lợi trực tiếp của nhân dân nên đã lâm vào bi kịch. 

Ý nghĩa bi kịch của Vũ Như Tô: thể hiện vấn đề sâu sắc và có ý nghĩa muôn thuở về cái đẹp, về mối 

quan hệ giữa người nghệ sĩ và nhân dân, giữa những khát vọng nghệ thuật muôn thuở với quyền lợi trực tiếp 

của quần chúng. 


Tài năng, khát vọng nghệ thuật của người nghệ sĩ rất đáng trân trọng song họ cần phải gắn bó với 

nhân dân; nghệ thụật chân chính phải xuất phát từ mục đích vì cuộc sống, vì con người. Chỉ khi giải quyết 

hài hoà mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống, giữa nghệ sĩ và nhân dân thì nghệ thuật mới có cơ sở để 

tồn tại và phát triển. 

Vũ Như Tô chính là điển hình của mẫu nghệ sĩ có tài năng, có nhân cách, có hoài bão lớn lao, đẹp đẽ, 

song vì xa rời thực tế, ảo tưởng nên đã rơi vào bi kịch. Bi kịch của Vũ Như Tô có ý nghĩa như một bài học 

thức tỉnh những người nghệ sĩ đồng bệnh với ông. 


Trang 4





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Những rủi ro lớn và lâu ta gọi là nghịch cảnh; mà nghịch cảnh thường giữ một chức vụ quan trọng trong 

sự thành công. 

Bệnh tật liên miên là một nghịch cảnh phải không bạn? 

Nhưng nếu Voltaire không đau vặt, về già phải nằm trên giường quanh năm thì chắc gì ông đã sáng tác 

được nhiều như vậy?... 

Ông Ben Fortson bị tai nạn xe hơi, cụt cả hai chân mà không cho như vậy là nghịch cảnh, còn mừng là 

diễm phúc vì nằm liệt một chỗ, ông đọc được rất nhiều sách về chính trị, kinh tế xã hội, thành một nhà bác 

học có tài hùng biện rồi được bầu làm thống đốc một tiểu bang ở Mĩ. 

Nếu không bị lòa chưa chắc Milton đã thành một thi hào của muôn thưở và nhạc sĩ Beethoven nếu không 

bị điếc thì tài nghệ của ông chắc gì đã tới mức tuyệt đích? 

Charles Darwin nhờ tàn tật mà lập nên sự nghiệp. Ông nói: “Nếu thân tôi không là cái xác vô dụng, chưa 

chắc tôi đã có đủ sức mạnh tinh thần để biểu minh lí thuyết của tôi”. 

Bà Helen Keller hồi hai mươi tuổi bị bệnh nặng, hóa đui, hóa điếc, lớn lên lại nghèo tới nỗi có hồi phải 

ngủ trong một nhà xác. Vậy mà bà thắng được nghịch cảnh, học rộng, viết bảy cuốn sách, đi diễn thuyết khắp 

châu Mĩ và châu Âu, được Mark Twain cho là một người lạ lùng nhất, ngang hàng với Nã Phá Luân ở thế kỉ 

XIX. 

Nhiều bạn trẻ thường phàn nàn với tôi vì cảnh nhà nghèo túng, học không được lâu và làm ăn cũng không 

được. Nghèo túng là một nghịch cảnh thật, nhưng biết lợi dụng nó thì nó lại là một tay sai đắc lực giúp ta 

thành công. Chính vì nghèo khổ, người ta mới ham tự học, thấy cần phải tự học. 


J.J. Rousseau trên mười tuổi đã phải đi lang thang khắp nơi, làm đủ các nghề để kiếm ăn, nhờ có chí, biết 

tự học trong lúc rảnh mà nổi danh là một triết gia, ảnh hưởng lớn đến thế giới. Một người hỏi ông: “Ông học 

tại những trường nào mà giỏi như vậy?”. Ông đáp: “Học trong trường nghịch cảnh”. Elihu Burrit mười sáu 

tuổi tập nghề thợ rèn, mỗi ngày đập sắt mười một giờ mà còn có thì giờ học ngoại ngữ, sau ông thông 18 sinh 

ngữ và 32 thổ ngữ, thiên hạ gọi là “nhà bác học thợ rèn”. Những người không chịu học, đọc chuyện ông chắc 

phải mắc cỡ. 

Trên đường doanh nghiệp, cảnh nghèo thường kích thích hoạt động chứ không phải luôn luôn là một trở 

ngại. 

Hầu hết những ông vua thép, vua báo, vua dầu lửa, vua xe hơi ở Âu – Mĩ đều xuất thân hàn vi hơn bạn và 

tôi. Họ đã phải bán báo, đánh giày, lượm rác, làm bồi phòng… chỉ nhờ hai bàn tay trắng mà làm nên sự 

nghiệp. 

Trang 1

Cổ nhân đã xét đúng: “Không ai giàu ba họ, không ai khó ba đời”, vì hễ nghèo thì bị tủi nhục, bị hiếp đáp 

nên người ta quyết tâm thắng nó, tận lực cải thiện đời sống, đem cả tâm trí ra phấn đấu đến cùng, và sớm 

muộn gì người ta cũng thắng, cũng hóa giàu. 

Vả lại, có nghèo người ta mới dám mạo hiểm để làm làm lớn, không sợ thất bại, thắng thì được tất cả mà 

thua thì chẳng mất gì. Giàu có sinh nhút nhát, lười biếng nên một người Pháp đã nói: “Những con ngựa mập 

không chạy được nhanh” và một nhà doanh nghiệp nọ phàn nàn với bạn như vầy: “Tôi biết thằng con tôi, nó 

có nhiều đức tính lắm, song nó có một cái bất lợi rất lớn là nó sinh trong một nhà giàu”. 

Câu 1: Câu văn nào khái quát nội dung của đoạn trích trên? 

Câu 2: Việc nêu lên những tên tuổi cụ thể trong đoạn trích nhằm mục đích gì? 

(Nguyễn Hiến Lê, Rèn nghị lực để lập thân, 

dẫn theo http://www.wattpad.com) 

Câu 3: Anh/ Chị hiểu như thế nào về câu nói: “Tôi biết thằng con tôi, nó có nhiều đức tính lắm, song nó 

có một cái bất lợi rất lớn là nó sinh trong một nhà giàu”? 

Câu 4: Qua đoạn trích, anh/ chị rút ra bài học gì cho bản thân? 


Câu 1 (2,0 điểm): 

Hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) nêu suy nghĩ của anh/ chị về ý kiến được nêu trong đoạn trích ở 

phần Đọc hiểu: “Nghèo túng là một nghịch cảnh thật, nhưng biết lợi dụng nó thì nó lại là một tay sai đắc lực 

giúp ta thành công”. 

Câu 2 (5,0 điểm): 

Nhận định về đặc điểm cơ bản của văn học Việt Nam từ năm 1945 đến năm 1975, có ý kiến cho rằng văn 

học giai đoạn này “chủ yếu mang khuynh hướng sử thi” (dẫn theo Ngữ văn 12, tập một, sđđ, tr. 12). 

Anh/ Chị hãy làm sáng tỏ nhận định trên. 


-------------------- HẾT -------------------- 


Câu 1: Câu văn nêu khái quát nội dung của đoạn trích là: Những rủi ro lớn và lâu ta gọi là nghịch cảnh; mà 

nghịch cảnh thường giữ một chức vụ quan trọng trong sự thành công. 

Câu 2: Việc nêu lên những tên tuổi cụ thể trong đoạn trích là những dẫn chứng nhằm khẳng định và làm 

sáng tỏ lí lẽ tác giả nêu lên ở câu văn đầu tiên, cũng là câu khái quát nội dung của đoạn trích. 

Câu 3: Khi nói câu: “Tôi biết thằng con tôi, nó có nhiều đức tính lắm, song nó có một cái bất lợi rất lớn là nó 

sinh ra trong một nhà giàu.”, người nói muốn nhấn mạnh ý: những đứa trẻ sinh ra trong những gia đình giàu 

có, đầy đủ điều kiện dễ có tâm lí và thói quen ỷ lại, lười biếng, không có động lực và quyết tâm phấn đấu 

“cải thiện đời sống” hoặc làm những điều lớn lao khác. 

Câu 4: HS rút ra bài học thiết thực cho bản thân. Nội dung của bài học có thể là: không nên tự ti, nhụt chí khi 

ở vào hoàn cảnh khó khăn, bất lợi; cần biết lợi dụng nghịch cảnh để đi tới thành công; không nên dựa dẫm, ỷ 

lại vào người khác mà phải tự mình tạo dựng cuộc sống riêng; cần có niềm tin vào sự cố gắng, nỗ lực của bản 

thân… 



Trang 2

Câu 1: HS cần viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ), theo một trong các cách diễn dịch, quy nạp hoặc tổng – 

phân – hợp…; sử dụng một trong các thao tác lập luận giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận, bác bỏ… 

hoặc kết hợp các thao tác này; lí lẽ và dẫn chứng hợp lí; đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu… để bày 

tỏ quan điểm của mình về ý kiến: “Nghèo túng là một nghịch cảnh thật, nhưng biết lợi dụng nó thì nó lại là 

một tay sai đắc lực giúp ta thành công”. 

Tham khảo quan điểm của tác giả trong đoạn trích ở phần Đọc hiểu để làm bài. Có thể trình bày theo 

nhiều cách khác nhau nhưng ý chính cần làm sáng tỏ là: Nghèo túng là nghịch cảnh, là khó khăn, bất lợi 

nhưng nếu con người biết lợi dụng nghịch cảnh, từ nghịch cảnh mà suy nghĩ, tìm tòi, sáng tạo “cái khó ló cái 

khôn” thì có thể đi đến thành công. Lập luận cần chặt chẽ, hợp lí, không trái với các chuẩn mực đạo đức và 

pháp luật. 

Câu 2: Đề bài yêu cầu HS làm sáng tỏ ý kiến cho rằng văn học Việt Nam từ năm 1945 đến năm 1975 “chủ 

yếu mang khuynh hướng sử thi”. 

- Để làm bài, HS cần chỉ ra những đặc trưng cơ bản của “khuynh hướng sử thi” trong văn học Việt Nam 

giai đoạn 1945 – 1975 với một số điểm chính sau: 

+ Ra đời và phát triển trong Cách mạng tháng Tám 1945 và cuộc chiến tranh ái quốc vĩ đại ác liệt và kéo 

dài chống thực dân Pháp, đế quốc Mĩ, văn học Việt Nam giai đoạn 1945 – 1975 trước hết là một nền văn học 

của chủ nghĩa yêu nước. Đó không phải văn học của những số phận cá nhân mà là tiếng nói của cộng đồng 

dân tộc trước thử thách quyết liệt: Tổ quốc còn hay mất, độc lập, tự do hay nô lệ, ngục tù. Đó là văn học của 

những sự kiện lịch sử, của số phận toàn dân, của chủ nghĩa anh hùng. 

+ Nhân vật trung tâm của văn học thời kỳ này là những con người gắn số phận mình với số phận đất nước 

và kết tinh những phẩm chất cao quý của cộng đồng. Đó là những con người đại diện cho giai cấp, cho dân 

tộc và thời đại, chứ không đại diện cho cá nhân mình. 

+ Nhà văn, nhà thơ nhân danh cộng đồng mà ngợi ca người anh hùng với những chiến công chói lọi. 

- Những đặc trưng cơ bản trên của khuynh hướng sử thi đã chi phối toàn diện và sâu sắc văn học Việt 

Nam giai đoạn 1945 – 1975. 

- HS lựa chọn trong các tác phẩm/ đoạn trích đã học như Việt Bắc (Tố Hữu), Đất Nước (Nguyễn Khoa 

Điềm), Rừng xà nu (Nguyễn Trung Thành),… những nội dung phù hợp để phân tích và làm sáng tỏ nhận 

định. 


Trang 3





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Chỉ số thông mình, hay IQ (viết tắt của Intelligence Quotient trong tiếng Anh), thường được cho là có 

liên quan đến sự thành công trong học tập, trong công việc. Những nghiên cứu gần đây cho thấy có sự liên 

quan giữa IQ và sức khoẻ, tuổi thọ (những người thông minh thường có nhiều kiến thức hơn trong việc chăm 

sóc bản thân) và cả số lượng từ mà người đó sử dụng... 

Vai trò của di truyền và môi trường tác động lên trí thông minh là một đề tài nghiên cứu từ rất lâu. Khả 

năng kế thừa của một gen từ thế hệ trước sang thế hệ sau được biểu diễn bằng một số trong khoảng từ 0 đến 

1, gọi là hệ số di truyền. Nói một cách khác, hệ số di truyền là phần trăm khả năng di truyền cho đời sau của 

một gen... Cho đến gần đây, hệ số di truyền hầu hết chỉ được nghiên cứu ở trẻ em và người ta cho rằng hệ số 

di truyền trung bình là 0,5. Điều này cho thấy một nửa số gen của số trẻ được nghiên cứu là gen đã biến dị. 

Phần còn lại được giải thích rằng do tính toán sai hay do yếu tố môi trường. Con số 0,5 cho thấy trí thông 

minh một phần là do thừa kế từ cha mẹ. Nghiên cứu ở người lớn tuy vẫn chỉ ở những mức rất sơ khai nhưng 

cũng có những kết quả rất thú vị: hệ số di truyền có thể lên đến 0,8. 

Yếu tố môi trường đóng vai trò rất lớn trong nhiệm vụ xác định trí thông minh trong một số trường hợp. 

Một chế độ dinh dưỡng hợp lí trong lúc nhỏ được cho là rất quan trọng; sự dinh dưỡng kém có thể làm suy 

giảm trí thông minh. Một số nghiên cứu khác về yếu tố môi trường còn cho rằng thai phụ trước khi sinh hay 

cho con bú nếu tiếp xúc với những loại độc tố hay thiếu các vitamin và muối khoáng quan trọng có thể ảnh 

hưởng đến IQ của đứa bé. Trong xã hội đã phát triển, môi trường trong gia đình có thể tạo ra 25% sự khác 

biệt. Tuy nhiên, khi lớn lên, điều này hầu như biến mất. 

Câu 1: Xác định nội dung chính của đoạn trích. 

Câu 2: Theo tác giả, chỉ số thông minh được cho là có liên quan đến điều gì? 

(Theo http:/www.vi.wikipedia.org) 

Câu 3: Anh/ Chị hiểu như thế nào về ý kiến sau khi nói về chỉ số IQ của con người: “Trong xã hội đã 

phát triển, môi trường trong gia đình có thể tạo ra 25% sự khác biệt. Tuy nhiên, khi lớn lên, điều này hầu như 

biến mất.”? 

Câu 4: Anh/ Chị thấy thông tin nào trong đoạn trích có ý nghĩa với cuộc sống của bản thân mình? Vì 

sao? 


Câu 1 (2,0 điểm): 


Trang 1

Từ nội dung của đoạn trích ở phần Đọc hiểu, anh/ chị có suy nghĩ gì về câu nói của Thomas Edison: 

“Trong thành công của tôi có 99% là mồ hôi và nước mắt, chỉ có 1% là do trời phú”? (Trình bày trong 01 

đoạn văn khoảng 200 chữ.) 

Câu 2 (5,0 điểm): 

“Phong cách là những nét riêng biệt, độc đáo của một tác giả trong quá trình nhận thức và phản ánh cuộc 

sống, những nét độc đáo ấy thể hiện trong tất cả các yếu tố nội dung và hình thức của từng tác phẩm cụ thể". 

Anh/ Chị hãy làm sáng tỏ ý kiến trên. 

(Dẫn theo Ngữ văn 12, tập một, Sđd, tr. 181) 


-------------------- HẾT -------------------- 


Câu 1: Đoạn trích đề cập đến chỉ số thông minh (IQ) và sự liên quan giữa chỉ số thông minh với các yếu tố 

khác của cuộc sống con người. 

Câu 2: Theo tác giả đoạn trích, chỉ số thông minh của con người được cho là có liên quan đến sự thành công 

trong học tập, trong công việc; sức khoẻ, tuổi thọ và số lượng từ mà con người sử dụng. 

Câu 3: Ý kiến: “Trong xã hội đã phát triển, môi trường trong gia đình có thể tạo ra 25% sự khác biệt. Tuy 

nhiên, khi lớn lên, điều này hầu như biến mất.”, cho thấy yếu tố môi trường gia đình có tác động lớn đến IQ 

của con người khi còn nhỏ và dần dần không còn có ý nghĩa nữa khi con người trưởng thành. 

Câu 4: HS chọn một thông tin mà mình thấy có ý nghĩa đối với cuộc sống của bản thân và giải thích lí do vì 

sao lại chọn thông tin ấy. 


Câu 1: HS cần nhận thấy trong đoạn trích ở phần Đọc hiểu, chỉ số IQ của con người được cho là có liên quan 

đến sự thành công trong học tập, trong công việc. Chỉ số IQ của con người một phần là do thừa kế từ cha mẹ 

- đây là yếu tố “trời phú” theo cách nói của Thomas Edison. Tuy nhiên, cũng theo Thomas Edison, vai trò 

của yếu tố “trời phú” ấy chỉ là rất nhỏ (1%), yếu tố có vai trò quyết định trong việc làm nên “thành công” của 

ông là “mồ hôi và nước mắt” - tức là công sức mà ông bỏ ra (99%). 

Từ nội dung trên, liên hệ với thực tế, HS viết 01 đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ), theo một trong các 

cách diễn dịch, quy nạp hoặc tổng — phân — hợp...; sử dụng một trong các thao tác lập luận giải thích, phân 

tích, chứng minh, bình luận, bác bỏ... hoặc kết hợp các thao tác này; lí lẽ và dẫn chứng hợp lí; đảm bảo quy 

tắc chính tả, dùng từ, đặt câu... để bày tỏ sự đồng tình, phản đối hoặc vừa đồng tình vừa phản đối ý kiến của 

Thomas Edison. 

Câu 2: HS có thể chọn tác phẩm của các nhà văn, nhà thơ có phong cách nổi bật như Quang Dũng (với bài 

Tây Tiến), Tố Hữu (với đoạn trích Việt Bắc), Nguyễn Tuân (với đoạn trích Người lái đò Sông Đà),... để làm 

sáng tỏ ý kiến: “Phong cách là những nét riêng biệt, độc đáo của một tác giả trong quá trình nhận thức và 

phản ánh cuộc sống, những nét độc đáo ấy thể hiện trong tất cả các yếu tố nội dung và hình thức của từng tác 

phẩm cụ thể”. 



- Giải thích ý kiến: Phong cách là cá tính sáng tạo, là dấu ấn riêng của nhà văn khiến người ta có thể nhận ra, 

Trang 2

phân biệt người này với người khác. Nó biểu hiện ở cách khám phá và cách thể hiện riêng của nhà văn về đời 

sống. 

- Giới thiệu phong cách của một số nhà văn, nhà thơ tiêu biểu (theo gợi ý ở trên). 

Ví dụ: 

+ Phong cách đậm đà tính dân tộc của nhà thơ Tố Hữu được thể hiện rất rõ trong đoạn trích Việt Bắc với 

nhiều biểu hiện như: nội dung nói về nghĩa tình chung thuỷ; thể thơ lục bát truyền thống, kiểu kết cấu đối đáp 

và cách sử dụng từ xưng hô mình – ta của ca dao, dân ca... 

+ Phong cách đậm chất sử thi được thể hiện rõ trong tác phẩm Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành từ đề tài 

viết về cuộc chiến tranh giải phóng đến cách xây dựng nhân vật, cách miêu tả rừng xà nu tầng tầng lớp lớp; 

từ ngôn ngữ đến các chi tiết, hành động của các nhân vật trong thiên truyện đều nhằm làm nổi bật cảm hứng 

ngợi ca những con người Tây Nguyên bất khuất. 

- Phân tích phong cách của một nhà văn/ nhà thơ qua một tác phẩm cụ thể. 

- Nhận xét, đánh giá: Phong cách làm nên tên tuổi, vị trí của một nhà văn/ nhà thơ. Một nền văn học có nhiều 

phong cách nghệ thuật nổi bật là một nền văn học lớn, có giá trị. 


Trang 3





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Cô đơn kéo dài có thể dẫn đến một loạt các vấn đề sức khoẻ như rối loạn lo lắng, trầm cảm và lạm dụng 

thuốc. Đó cũng là yếu tố có nguy cơ gây ung thư và các bệnh tim mạch. Từ lâu mọi người biết rằng những 

người tách biệt với xã hội có hệ miễn dịch kém hơn so với những người thường xuyên giao tiếp trong xã hội. 

Trong vài năm gần đây, các nhà nghiên cứu đã tìm ra cơ chế sinh học lí giải mối liên hệ giữa cảm giác cô 

đơn và sức khoẻ kém. Nhóm người này có mức hormone gây căng thẳng tăng. Dường như những hormone 

này biến đổi cấu trúc gen trong các tế bào của hệ miễn dịch, cơ quan có chức năng giúp cơ thể chống viêm 

nhiễm. Điều thú vị là những giao tiếp trực tiếp với người khác có thể giúp giải phóng hormone oxytocin, loại 

hormone giúp cơ thể có khả năng kháng viêm. 

Các nhà nghiên cứu Mĩ cho rằng tác động tiêu cực của sự cô đơn đối với sức khoẻ con người tương 

đương với việc hút 15 điếu thuốc lá mỗi ngày hoặc nghiện rượu. Tác hại này cao hơn so với hiện tượng 

không tập thể dục hoặc béo phì. Các nhà nghiên cứu nhận thấy các mối quan hệ xã hội như bạn bè, gia đình, 

hàng xóm và đồng nghiệp giúp cải thiện sức khoẻ khoảng 50%. Chúng ta cần nhớ rằng sự cô đơn không 

hoàn toàn giống cảm giác ở một mình. Vào thập kỉ 70 của thế kỉ trước, nhà tâm lí học Robert Weiss đã nêu 

ra định nghĩa về sự cô đơn: đó là tình trạng tâm thần lo âu do con người cảm thấy xa lạ hoặc bị người thân 

xa lánh, thiếu thốn những cảm xúc thân mật trong các mối quan hệ và các hoạt động chung với người khác. 

Câu 1: Mục đích chính của tác giả đoạn trích là gì? 

Câu 2: Qua đoạn trích, anh/ chị hiểu thế nào là trạng thái cô đơn? 

(Hoàng Nhật, dẫn theo Internet) 

Câu 3: Theo anh/ chị, những thông tin nào về tác hại của trạng thái cô đơn trong đoạn trích khiến cho 

người đọc phải “giật mình”? 

Câu 4: Giả sử anh/ chị có người bạn thường xuyên rơi vào trạng thái cô đơn, anh/ chị sẽ khuyên người 

bạn đó những gì? 


Câu 1 (2,0 điểm): 

Trạng thái cô đơn có phải luôn mang đến những tác hại như đã nêu trong đoạn trích ở phần Đọc hiểu? 

Trình bày một quan niệm khác của anh/ chị trong 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ). 

Câu 2 (5,0 điểm): 


Tình huống truyện đặc sắc của tác phẩm Vợ nhặt (Kim Lân). 

-------------------- HẾT -------------------- 

Trang 1



Câu 1: Mục đích của tác giả đoạn trích là cảnh báo về tác động tiêu cực của trạng thái cô đơn đối với sức 

khoẻ con người. 

Câu 2: Trạng thái cô đơn là trạng thái con người luôn có cảm giác lo âu; cảm thấy xa lạ hoặc bị xa lánh, 

thiếu thốn cảm xúc thân mật trong các mối quan hệ và các hoạt động chung với người khác. 

Câu 3: Có thể trích nguyên văn hoặc tóm tắt các tác hại của trạng thái cô đơn mà đoạn trích đã chỉ ra: cô đơn 

kéo dài có thể dẫn đến một loạt các vấn đề sức khoẻ như rối loạn lo lắng, trầm cảm và lạm dụng thuốc, cũng 

là yếu tố có nguy cơ gây ung thư và các bệnh tim mạch; tác động tiêu cực của trạng thái cô đơn đối với sức 

khoẻ con người tương đương với việc hút 15 điếu thuốc lá mỗi ngày hoặc nghiện rượu, cao hơn hiện tượng 

không tập thể dục hoặc béo phì. 

Câu 4: HS có thể đưa ra hai lời khuyên trong số những gợi ý sau: 

- Nên hoà nhập với cuộc sống bên ngoài; 

- Nỗ lực vượt lên trên trạng thái cô đơn của bản thân bằng ý chí, nghị lực và niềm tin vào cuộc đời; 

- Mở rộng lòng mình để giãi bày, chia sẻ niềm vui và nỗi buồn với những người xung quanh... 


Câu 1: - HS cần nêu một quan niệm khác của mình về trạng thái cô đơn và tác động, ảnh hưởng của nó đối 

với con người. Quan niệm đó có thể không hoàn toàn giống hoặc có thể trái ngược hoàn toàn với quan niệm 

đã trình bày trong đoạn trích ở phần Đọc hiểu. Dù quan niệm thế nào thì HS cũng phải nêu rõ ý kiến của 

mình; lập luận thuyết phục, có lí lẽ và dẫn chứng cụ thể; đoạn văn đảm bảo dung lượng (khoảng 200 chữ), có 

thể trình bày theo một trong các cách diễn dịch, quy nạp, song hành hoặc tổng - phân – hợp...; đảm bảo quy 

tắc chính tả, dùng từ, đặt câu. 

- Sau đây là một định hướng để HS tham khảo: Không hoàn toàn đồng tình với ý kiến cô đơn luôn mang đến 

những tác hại cho con người. 

+ Cô đơn có những tác hại nhất định, tuy nhiên trạng thái này đôi khi lại thúc đẩy sự sáng tạo bởi khi một 

mình, con người có thời gian và điều kiện để suy nghĩ về mọi vấn đề một cách sâu sắc, thấu đáo. 

+ Trạng thái cô đơn thực sự có khi lại là dấu hiệu của chiều sâu nội tâm. Cô đơn không hẳn luôn là điều tồi tệ 

(chẳng hạn như cảm giác cô đơn của các nghệ sĩ lớn: Xuân Diệu, Goethe,...). Goethe từng nói: “Không ai 

từng hiểu tôi đúng nghĩa, tôi chưa từng được ai thấu hiểu hoàn toàn và không ai hiểu được một ai khác”. 

Câu 2: Xem gợi ý ở Phần một, tr. 38 – 41. 


Trang 2





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 


Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu: 

(1) Vụ chiếc tàu Titanic bị chìm ngoài khơi Bắc Đại Tây Dương đêm 15 – 4 – 1912 làm hơn 1500 người 

thiệt mạng đã không ngừng làm đề tài cho bao tác phẩm văn chương nghệ thuật. Titanic có nghĩa là vĩ đại. 

Đặt tên như thế cho con tàu, con người muốn nói lên niềm kiêu hãnh cho một công trình có một không hai 

vào thời bấy giờ. Nhưng cái vĩ đại mà con người tưởng mình có thể đạt được trong tiến bộ khoa học kĩ thuật 

ấy không là gì trước sức mạnh thiên nhiên. 

(2) Sau khi chiếc tàu vĩ đại ấy bị đắm, một tờ báo xuất bản ở Anh đã đăng kề nhau hai bức ảnh minh họa 

có nội dung như sau: Trong bức ảnh thứ nhất, người ta thấy chiếc tàu chạm vào tảng băng, bên dưới có dòng 

chữ: “Sự yếu đuối của con người và sức mạnh của thiên nhiên”. Còn bức ảnh thứ hai, người ta lại thấy một 

người đàn ông nhường chiếc phao cấp cứu của mình cho người đàn bà đang bế con trên tay. Lần này, bức 

ảnh được chú thích bằng dòng chữ: “Sự yếu đuối của thiên nhiên và sức mạnh của con người”. 

(3) Sức mạnh, sự vĩ đại đích thực của con người hẳn không nằm trong khả năng chinh phục hay chế ngự 

thiên nhiên, mà chính là trong khả năng chế ngự được bản thân, vượt thắng sự ích kỉ. Mahatma Gandhi, 

người giành độc lập cho Ấn Độ bằng cuộc đấu tranh bất bạo động, đã nói: “Sức mạnh vĩ đại nhất mà nhân 

loại có trong tay chính là tình yêu”. 

Câu 1: Phương thức biểu đạt chính của văn bản trên là gì? 

Câu 2: Văn bản có 03 đoạn, hãy nêu nội dung của từng đoạn. 

(Tương Quan, Phép màu nhiệm của đời, 

NXB Trẻ, 2004, tr. 72 – 73) 

Câu 3: Anh/ Chị hiểu như thế nào về “sức mạnh của con người” trong dòng chữ chú thích dưới bức ảnh 

thứ hai? 

Câu 4: Theo anh/ chị, thông điệp sâu sắc nhất của văn bản trên là gì? 


Câu 1 (2,0 điểm): 

“Sức mạnh vĩ đại nhất mà nhân loại có trong tay chính là tình yêu” (Mahatma Gandhi). 

Bàn luận về ý kiến trên trong 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ). 

Câu 2 (5,0 điểm): 


Phân tích ý nghĩa của ba câu hỏi xuất hiện ở ba khổ thơ trong bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử. 

-------------------- HẾT -------------------- 

Trang 1



Câu 1: Phương thức biểu đạt chính của văn bản là nghị luận. 

Câu 2: Nội dung của từng đoạn: 

- Đoạn (1) kể về vụ đắm tàu Titanic. 

- Đoạn (2) kể về hai bức ảnh minh họa cùng lời chú thích được đăng trên tờ báo xuất bản ở Anh sau vụ đắm 

tàu. 

- Đoạn (3) bình luận về sức mạnh, sự vĩ đại của con người thông qua sự việc nêu trên. 

Câu 3: “Sức mạnh của con người” trong dòng chữ chú thích dưới bức ảnh thứ hai có thể hiểu là sức mạnh 

của lòng vị tha, tình yêu thương, của sự vượt thắng bản năng để nhường cơ hội sống cho người khác. 

Câu 4: HS có thể nêu một trong những thông điệp sau: 

- Tiến bộ khoa học giúp con người chinh phục thiên nhiên nhưng không thể chế ngự được nó; sức mạnh của 

con người không là gì trước sức mạnh của tự nhiên. 

- Thiên nhiên có thể phá hủy những công trình vĩ đại con người làm ra nhưng không thể hủy diệt được sức 

mạnh tinh thần, sức mạnh tình yêu nơi con người. 


Câu 1: HS cần nêu rõ quan điểm của mình về ý kiến: “Sức mạnh vĩ đại nhất mà nhân loại có trong tay chính 

là tình yêu”; lập luận thuyết phục, có lí lẽ và dẫn chứng cụ thể; đoạn văn đảm bảo dung lượng (khoảng 200 

chữ), có thể theo một trong các cách diễn dịch, quy nạp, song hành hoặc tổng – phân – hợp…; đảm bảo quy 


Sau đây là một vài gợi ý: 

- Giải thích: “tình yêu” – lòng vị tha, sự hi sinh bản thân, tình yêu thương của con người với đồng loại, với 

thiên nhiên, môi trường xung quanh – chính là sức mạnh vĩ đại nhất mà loài người có trong tay. 

- Nêu ý kiến đồng tình với câu nói của Mahatma Gandhi. 

- Phân tích, chứng minh: 

+ Tình yêu là một giá trị tinh thần vô giá, có thể mang đến cho con người niềm vui, hạnh phúc, tạo động lực 

và sức mạnh giúp con người vượt qua những thử thách để chiến thắng cái ác, cái xấu. 

+ Con người dù có vĩ đại đến đâu cũng trở nên nhỏ bé, yếu đuối, bất lực trước sự cuồng nộ của thiên nhiên, 

sức mạnh hủy diệt của bom hạt nhân… Chỉ có tình yêu mới khiến cho loài người biết sống thân thiện với môi 

trường và xích lại gần nhau, nắm tay nhau để cùng tạo dựng nên những giá trị trường tồn, bất tử. 

- Bàn luận: 


+ Vì tình yêu là sức mạnh vĩ đại nhất nhân loại có trong tay nên mỗi người cần phải biết chia sẻ, có lòng vị 

tha; mọi người cần biết chung tay ngăn chặn và đẩy lùi chiến tranh, xung đột sắc tộc, dịch bệnh; bảo vệ môi 

trường sống… 

+ “Nếu loài người muốn tồn tại; nếu ta muốn tìm ý nghĩa của sự sống, nếu ta muốn bảo vệ thế giới và tất cả 

những giống loài khác, tình yêu chính là câu trả lời đầu tiên và duy nhất “ (Thư của Albert Einstein gửi con 

gái về một nguồn sức mạnh vô hình, dẫn theo http://www.chungta.com). 

Câu 2: Đề bài yêu cầu nêu ý nghĩa của ba câu hỏi ở ba khổ thơ của bài Đây thôn Vĩ Dạ. Vì thế, HS cần đặt 

các câu hỏi vào ngữ cảnh của nó để phân tích, nắm được đặc điểm và ý nghĩa của ba câu hỏi đối với âm điệu 

của bài thơ và mạch tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài thơ. Qua đó, HS khái quát được giá trị nhân văn 

Trang 2

của thi phầm và vẻ đẹp của thơ Hàn Mặc Tử. 

Trước tiên HS cần giới thiệu khái quát về thi phẩm Đây thôn Vĩ Dạ, hoàn cảnh sáng tác, cảm hứng chủ đạo, 

cấu tứ của bài thơ; sau đó mới đi vào phân tích ý nghĩa ba câu hỏi ở ba khổ thơ. Cụ thể: 

a) Đặc điểm hình thức: 

Ba câu hỏi được đặt đều đặn ở cả ba khổ thơ trong bài Đây thôn Vĩ Dạ: Sao anh không về chơi thôn Vĩ?; 

Thuyền ai đậu bến sông trăng đó/ Có chở trăng về kịp tối nay?; Ai biết tình ai có đậm đà?. Đây không phải 

là những câu hỏi vấn – đáp mà là sự tự phân thân của nhân vật trữ tình để bộc lộ cảm xúc. 

b) Ý nghĩa 

- Đối với âm điệu bài thơ: Ba câu hỏi xuyên suốt ba khổ thơ làm nên âm điệu chủ đạo của thi phẩm: da diết, 

khắc khoải. 

- Đối với mạch cảm xúc của chủ thể trữ tình: 

+ Câu hỏi mở đầu: “Sao anh không về chơi thôn Vĩ?” chứa chan cảm xúc nhưng lại rất kín đáo và giàu sắc 

thái biểu cảm: vừa là một lời hỏi han, một lời nhắc nhở, một lời mời mọc, lại vừa như một lời trách móc vang 

lên trong tâm tưởng của nhân vật trữ tình. Đây không chỉ là lời của người thôn Vĩ mà còn là lời tự nhủ đầy 

xót xa, khắc khoải của nhà thơ với lòng mình (thể hiện qua hai từ không về). Nhà thơ hỏi để có một điểm tựa 

cảm xúc, một cái cớ để tâm tưởng thi nhân được trở về với thôn Vĩ. Cả khổ 1 mở ra một bức tranh thôn Vĩ 

trong trẻo, thánh thiện mà quen thuộc, gần gũi. 

+ Câu hỏi thứ hai: “Thuyền ai đậu bến sông trăng đó/ Có chở trăng về kịp tối nay?” đặt câu thơ vào ngữ 

cảnh của đoạn thơ và hoàn cảnh sáng tác, tâm thế sáng tạo của thi nhân, ta nhận thấy bi kịch tâm hồn, thân 

phận được thể hiện qua từ “kịp”. Câu hỏi làm toát lên niềm hi vọng đầy khắc khoải trong tâm trạng thi nhân. 

+ Câu hỏi thứ ba: Ở đây sương khói mờ nhân ảnh/ Ai biết tình ai có đậm đà? đặt câu thơ vào mạch cảm xúc 

của toàn bài, câu thơ vừa là lời ướm hỏi, lại vừa mang sắc thái hoài nghi. Đại từ phiếm chỉ “ai” thứ nhất là 

chủ thể trữ tình, đại từ phiếm chỉ “ai” thứ hai có thể là ai? Là “khách đường xa” hay tình người trong cõi trần 

ai này? Dẫu hiểu theo cách nào, câu thơ của Hàn Mặc Tử vẫn thấm thía một niềm mong ngóng vừa ló rạng 

đã vội hóa thành một mối hoài nghi (Chu Văn Sơn). Đó là mối hoài nghi của một trái tim khao khát yêu 

thương, gắn bó với cuộc sống nhưng luôn ý thức được bi kịch của đời mình. 

c) Đánh giá, khái quát 


Sự nối tiếp của các câu hỏi cũng là mạch cảm xúc của nhân vật trữ tình làm nên kết cấu chặt chẽ của thi 

phẩm: từ ao ước, đắm say đến hi vọng, phấp phỏng rồi mơ tưởng, hoài nghi. Đó là những cung bậc khác 

nhau của một mối u hoài. Song vượt lên trên những hoài nghi, mặc cảm chia lìa, người đọc vẫn thấy một tấm 

lòng tha thiết với cuộc đời, một tâm hồn trong trẻo, một trái tim khao khát yêu thương. Điều này làm nên giá 

trị nhân văn sâu sắc và vẻ đẹp của bài thơ. 

Trang 3





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 


Đọc bài thơ sau và thực hiện các yêu cầu: 

LÁ ĐỎ 

Gặp em trên cao lộng gió 

Rừng lạ ào ào lá đỏ 

Em đứng bên đường như quê hương 

Vai áo bạc quàng súng trường 

Đoàn quân vẫn đi vội vã 

Bụi Trường Sơn nhòa trời lửa 

Chào em cô gái tiền phương 

Hẹn gặp nhé giữa Sài Gòn… 

Câu 1: Nhân vật trữ tình trong bài thơ là ai? 

1974 

(Nguyễn Đình Thi, Tuyển tập thơ Việt Nam giai đoạn chống Mĩ cứu nước, 

NXB Hội Nhà văn, 1999) 

Câu 2: Hình ảnh so sánh: “Em đứng bên đường như quê hương/ Vai áo bạc quàng súng trường” gợi lên 

vẻ đẹp nào của nhân vật “em”? 

Câu 3: Sức gợi của hình ảnh “Rừng lạ ào ào lá đỏ” và “Bụi Trường Sơn nhòa trời lửa”? 

Câu 4: Anh/Chị có nhận xét gì về hai câu thơ cuối bài? 


Câu 1 (2,0 điểm): 

Viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) bình luận về vai trò của những người “em gái tiền phương” 

trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mĩ của dân tộc ta. 

Câu 2 (5,0 điểm): 


Có người cho rằng hình tượng cây xà nu trong truyện ngắn Rừng xà nu của nhà văn Nguyễn Trung 

Thành đã góp phần làm cho tác phẩm đạt tới tầm vóc của những khúc sử thi hào hùng và mang vẻ đẹp 

trữ tình lãng mạn. 

Trang 1

Ý kiến của anh/chị về vấn đề trên như thế nào? 

-------------------- HẾT -------------------- 



Câu 1: Nhân vật trữ tình trong bài thơ là cô gái (em gái tiền phương). 

Câu 2: Hình ảnh so sánh “Em đứng bên đường như quê hương/ Vai áo bạc quàng súng trường” gợi lên 

vẻ đẹp gần gũi, thân thương, vừa mộc mạc, tảo tần vừa kiên cường, rắn rỏi,…của người con gái tiền phương. 

Câu 3: Hình ảnh “Rừng lạ ào ào lá đỏ” và “Bụi Trường Sơn nhòa trời lửa” gợi tả không gian của cuộc 

gặp gỡ giữa anh lính Trường Sơn và cô gái tiền phương: không gian núi rừng vừa hiện thực vừa lãng mạn; 

vừa trữ tình, thơ mộng (giữa mùa thu của đại ngàn Trường Sơn, lá rừng rụng ào ạt, đỏ rực) vừa hào hùng, dữ 

dội (lửa bụi chiến tranh bay nhòa trời),… 

Câu 4: Hai câu thơ cuối bài là lời chào, cũng là lời ước hẹn tràn đầy niềm lạc quan, tin tưởng và hi vọng 

vào ngày chiến thắng của người lính Trường Sơn. 


Câu 1: HS cần hiểu đúng vai trò của những người “em gái tiền phương” trong hai cuộc kháng chiến 

chống thực dân Pháp và đế quốc Mĩ của dân tộc ta; nêu được những dẫn chứng cụ thể, có lí lẽ và lập luận 

thuyết phục; đoạn văn đảm bảo dung lượng (khoảng 200 chữ), có thể theo một trong các cách diễn dịch, quy 

nạp, song hành hoặc tổng – phân – hợp…; đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu. 


– “Em gái tiền phương” là những người phụ nữ trực tiếp tham gia chiến đấu hoặc phục vụ chiến đấu 

cùng bộ đội trên những tuyến đầu của mặt trận (phân biệt với “em gái hậu phương” là những người con gái 

không trực tiếp ra trận, ở lại hậu phương để sản xuất và chiến đấu). Cụ thể, “em gái tiền phương” ở đây là 

các nữ quân nhân hoặc thanh niên xung phong có mặt trên các tuyến đường Trường Sơn gian khổ, ác liệt 

trong những năm tháng chống Mĩ cứu nước. 

– Họ có vai trò vô cùng quan trọng và có những đóng góp to lớn trong hai cuộc kháng chiến: 

+ Là lực lượng trực tiếp góp phần làm nên chiến công nơi tiền tuyến chống quân thù (những cô gái ở ngã 

ba Đồng Lộc, ở Truông Bồn,…). Qua hai cuộc kháng chiến, đã có hàng triệu nữ quân nhân, nữ thanh niên 

xung phong tham gia lực lượng vũ trang. Đó là những cô gái đi tải đạn; là những cô giao liên xuyên rừng dẫn 

đường cho cán bộ, cho quân giải phóng; là hàng trăm ngàn nữ thanh niên xung phong không quản ngày đêm 

phá bom, san lấp, mở đường cho xe ta ra tiền tuyến;… 


+ Trong số những “em gái tiền phương” ấy, có biết bao nhiêu người đã ngã xuống chiến trường; biết bao 

cô gái đã lấy tình yêu Tổ quốc thắp lên ngọn lửa – Đánh lạc hướng quân thù hứng lấy luồng bom” (Khoảng 

trời – hố bom, Lâm Thị Mỹ Dạ). 

– Họ xứng đáng với tám chữ vàng mà Bác Hồ trao tặng: “anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang”. 

Câu 2: Đề bài yêu cầu HS nghị luận về một ý kiến bàn về hình tượng cây xà nu trong truyện Rừng xà nu 

(Nguyễn Trung Thành). HS cần viết 01 bài văn có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài; xác định đúng vấn 

đề cần nghị luận; triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm; vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp 

lí lẽ và dẫn chứng; đảm bảo quy tắc đúng chính tả, dùng từ, đặt câu. 

Tham khảo định hướng làm bài sau đây: 

Trang 2

a) Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm: 

– Tác giả: Nguyễn Trung Thành quê ở Quảng Nam nhưng trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân 

Pháp và đế quốc Mĩ, ông chủ yếu sống ở Tây Nguyên. Ông hiểu biết sâu sắc, gắn bó mật thiết với cảnh vật 

và con người các dân tộc Ba-na, Gia-rai, Ê-đê,…ở vùng đất này. Nhờ đó, ông viết nhiều và viết rất hay về 

Tây Nguyên. Với tiểu thuyết Đất nước đứng lên (1995) và truyện ngắn Rừng xà nu (1965), ông được coi là 

nhà văn của Tây Nguyên. 

– Tác phẩm: Rừng xà nu là tác phẩm nổi tiếng nhất trong số những sáng tác của Nguyễn Trung Thành 

viết trong thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước. 

b) Giải thích: Tầm vóc sử thi hào hùng và vẻ đẹp trữ tình lãng mạn của truyện ngắn Rừng xà nu toát lên 

từ cảm hứng, chủ đề, hình tượng nhân vật (trong đó có hình tượng cây xà nu) và cách kể chuyện cũng như 

ngôn ngữ tác phẩm. 

+ Rừng xà nu là tiếng nói của lịch sử và thời đại, gắn liền với những sự kiện, những biến cố có ý nghĩa 

trọng đại đối với toàn dân (phân tích hoàn cảnh ra đời của tác phẩm để thấy Rừng xà nu được sáng tác như 

một sự biểu dương, bằng sức mạnh của nghệ thuật, con đường đấu tranh giải phóng mà nhân dân Tây 

Nguyên nói riêng, nhân dân Việt Nam nói chung đã chọn: con đường bạo lực cách mạng, đấu tranh vũ trang. 

+ Rừng xà nu phản ánh ý chí kiên cường, bất khuất, khát vọng, niềm tien mãnh liệt và sức sống bất diệt 

của cả một dân tộc trong hành trình giành độc lập, tự do cho đất nước, nhân dân; bảo vệ cuộc sống của mỗi 

cá nhân và của cộng đồng. 

+ Rừng xà nu mang âm hưởng hào hùng của “khan” Tây Nguyên, là chuyện của một đời – cuộc đời của 

người anh hùng, dũng sĩ Tnú – được kể trong một đêm, với ngôn ngữ giàu chất tạo hình, giảu cảm xúc và 

nhạc điệu, khi vang động, khi tha thiết, lúc trang nghiêm. 

c) Phân tích ý nghĩa của hình tượng cây xà nu trong việc tạo nên tầm vóc sử thi hào hùng và vẻ đẹp trữ 

tình lãng mạn của truyện ngắn Rừng xà nu. 

– Giới thiệu khái quát về hình tượng cây xà nu: Hình tượng cây xà nu là một sáng tạo nghệ thuật đặc sắc 

của Nguyễn Trung Thành, là hình tượng vừa có ý nghĩa tả thực vừa có ý nghĩa tượng trưng. Đó là bức tranh 

thiên nhiên thơ mộng và hùng vĩ, đồng thời cũng là biểu tượng cho số phận đau thương và tinh thần đấu tranh 

anh dũng, kiên cường của người dân Tây Nguyên thời kì chống Mĩ cứu nước. Trong tác phẩm, có khoảng 20 

lần nhà văn nhắc trực tiếp hoặc gián tiếp đến cây xà nu, rừng xà nu và những biến thể khác như củi xà nu, 

khói xà nu, lửa xà nu, nhựa xà nu, lá xà nu,… 


– Phân tích ý nghĩa của hình tượng cây xà nu: Cây xà nu chứng kiến, chịu chung nỗi đau thương của dân 

làng Xô Man. Cây xà nu kiên cường, bất chấp bom đạn vẫn sinh sôi nảy nở, vươn lên xanh ngút ngàn, bất 

tận; biểu tượng cho tinh thần quật cường, khát vọng tự do, sức sống mãnh liệt của con người Tây Nguyên. 

+ Mở đầu câu chuyện (đoạn văn thứ nhất), nhà văn miêu tả một tình huống đặc biệt: sự chạm trán trực 

tiếp, sự đối lập giữa sức sống, sự quả cảm của dân làng Xô Man với sự tàn bạo, dữ dội của bom đạn kẻ thù, 

từ đó nhà văn đi vào miêu tả rừng xà nu. Nhà văn sử dụng các biện pháp só sánh, nhân hóa; dùng nhiều tính 

từ, động từ mạnh để miêu tả cây xà nu từ tổng thể, khái quát đến chi tiết, cụ thể. Ngòi bút của nhà văn như 

ống kính của nhà quay phim đã bao quát toàn cảnh, thu vào máy quay sự trùng điệp của rừng xà nu chạy tít 

tắp đến chân trời. Đó là cánh rừng nằm cạnh con nước lớn, hằng ngày phải hứng chịu bom đạn, đại bác của 

giặc. Đó là cánh rừng đầy thương tích: “không có cây nào không bị thương”, những vết thương dần bầm lại, 

Trang 3

nhựa xà nu như những cục máu lớn, đọng lại như nỗi căm hờn…Nhưng nó đã có từ ngàn đời và sẽ còn tồn 

tại đến ngàn đời sau. 

+ Kết thúc tác phẩm, nhà văn lấy lại gần như nguyên văn câu viết về rừng xà nu ở phần mở đầu. Điều 

này tạo nên kiểu kết cấu vòng tròn vừa khép lại câu chuyện này vừa mở ra một câu chuyện khác. Kết cấu đầu 

cuối tương ứng ấy, một mặt, khiến người đọc cảm tưởng như kì tích anh hùng của Tnú, của dân làng Xô Man 

mà tác giả vừa kể chỉ là sự tiếp nối của những tù trưởng danh tiếng và câu chuyện sẽ được viết tiếp bởi 

những thế hệ sau của làng; mặt khác, dường như câu chuyện không chỉ bó hẹp trong không gian của làng Xô 

Man mà còn được mở rộng ra khắp mọi miền đất nước. 

+ Ngoài phần mở đầu và kết thúc, trong câu chuyện của cuộc đời Tnú và cuộc nổi dậy của dân làng Xô 

Man, cây xà nu luôn được nhắc đến với một dụng ý nghệ thuật rõ nét: 

Cây xà nu gắn bó mật thiết với cuộc sống thường nhật của người dân làng Xô Man: Cây xà nu có mặt 

trong đời sống hàng ngày của người dân làng Xô Man tự ngàn đời: lửa xà nu cháy trong bếp của mỗi gia 

đình, lửa xà nu cháy trong nhà ưng tập hợp dân làng, khói xà nu xông bảng nứa để trẻ con học chữ,…Cây xà 

nu còn gắn với những sự kiện trọng đại của dân làng Xô Man: ngon đuốc xà nu dẫn đường cho cụ Mết và dân 

làng vào rừng lấy giáo, mác, dụ, rựa,…để chuẩn bị nổi dậy; khi giặc đốt hai bàn tay Tnú, dân làng Xô Man 

đã nổi dậy để rồi “xác mười người lính giặc ngổn ngang quanh đóng lửa đó”. Cây xà nu thấm sâu vào suy 

nghĩ và cảm xúc của dân làng: cảm nhận của Tnú về cụ Mết khi về thăm làng (ông ở trần, ngực căng như 

một cây xà nu lớn); sự tự hào của cụ Mết về cây xà nu (không có cây gì mạnh bằng cây xà nu đất ta)… 

Cây xà nu tượng trưng cho số phận và phẩm chất của người dân Tây Nguyên trong đấu tranh cách 

mạng: Thương tích mà rừng xà nu phải gánh chịu do đại bác kẻ thù tượng trưng cho những mất mát, đau 

thương vô bờ mà người dân Tây Nguyên phải gánh chịu trong chiến tranh. Đặc tính ham ánh sáng của cây xà 

nu tượng trưng cho niềm khao khát tự do, lòng tin vào lí tưởng cách mạng của người dân Tây Nguyên trong 

cuộc kháng chiến. Khả năng sinh sôi nảy nở mãnh liệt của cây xà nu tượng trưng cho sự tiếp nối của nhiều 

thế hệ người dân Tây Nguyên đoàn kết bên nhau trong cuộc kháng chiến. Sự tồn tại kì diệu của rừng xà nu 

bất chấp những hành động hủy diệt của kẻ thù tượng trưng cho sức sống bất diệt, sự bất khuất, kiên cường và 

sự vươn lên mạnh mẽ của con người Tây Nguyên trong chiến tranh. 

d) Nhận xét và đánh giá 

– Đặc điểm của cây xà nu có sự hài hòa, tương ứng với những phẩm chất cao đẹp của người dân làng 

Xô Man. Thiên nhiên và con người Tây Nguyên đã thực hiện sự hòa nhập với nhau trong cả nỗi đau thương 

và sự kiên cường, mạnh mẽ. Nó là biểu tượng của dân làng Xô Man, của nhân dân Tây Nguyên nói chung 

trong kháng chiến. 


– Nghệ thuật miêu tả cây xà nu: với biện pháp nhân hóa, hình tượng cây xà nu đã trở thành chứng nhân 

lịch sử; sự xuất hiện lặp lại của hình ảnh cây xà nu, rừng xà nu ở mở đầu, kết thúc và trong suốt thiên truyện 

đã khiến cây xà nu trở thành người bạn đồng hành của dân làng Xô Man… Những đoạn văn nói về xà nu là 

những đoạn văn đẹp hào hùng, bi tráng, đầy chất thơ; những chi tiết về xà nu bao giờ cũng gây ấn tượng 

mạnh về sự đau thương mà bất khuất, dữ dội khốc liệt mà trữ tình, lãng mạn (vì nó gắn với những con người 

và cuộc sống làng Xô Man trong những năm chiến tranh). 

– Qua việc miêu tả về cây và rừng xà nu, Nguyễn Trung Thành đã mang đến cho người đọc một hình 

tượng nghệ thật đặc sắc, góp phần quan trọng tạo nên tầm vóc sử thi hào hùng và chất trữ tình, cảm hứng 

Trang 4

lãng mạn cách mạng của tác phẩm. 


Trang 5





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Rất nhiều người kiếm tìm sự an toàn và chắc chắn trong tư duy số đông. Họ nghĩ rằng nếu số đông người 

đang làm việc gì đó, việc đó chắc chắn phải đúng. Đó phải chăng là một ý tưởng tốt? Nếu mọi người chấp 

nhận nó, phải chăng đó là biểu tượng cho sự công bằng, liêm chính, lòng từ bi và sự nhạy cảm? Không hẳn. 

Tư duy số đông cho rằng Trái Đất là tâm điểm của vũ trụ, nhưng Copernicus nghiên cứu những vì sao, các 

hành tinh và chứng minh một cách khoa học rằng Trái Đất và những hành tinh khác trong thái dương hệ của 

chúng ta quay quanh Trái Đất và những hành tinh khác trong thái dương hệ của chúng ta quay quanh Mặt 

Trời. Tư duy số đông cho rằng phẫu thuật không cần những dụng cụ y tế sạch, nhưng Joseph Lister đã 

nghiên cứu tỉ lệ tử vong cao trong các bệnh viện và giới thiệu biện pháp khử trùng, ngay lập tức cứu được 

bao nhiêu mạng người. Tư duy số đông cho rằng phụ nữ không nên có quyền bỏ phiếu, tuy nhiên những 

người như Emmeline Pankhurst và Susan B. Anthony đã đấu tranh và giành được quyền đó. Tư duy số đông 

đưa Hitler lên nắm quyền lực ở Đức, nhưng đế chế của Hitler đã giết hại hàng triệu người và gần như tàn 

phá cả châu Âu. Chúng ta luôn cần nhớ rằng có một sự khác biệt lớn giữa sự chấp nhận và trí tuệ. Mọi 

người có thể nói rằng có sự an toàn trong một số trường hợp tư duy số đông, nhưng nó không phải lúc nào 

cũng đúng. 

(John Maxwell, Tôi tư duy, tôi thành đạt, NXB Lao động – Xã hội, 2012, tr.130-131) 

Câu 1: Đoạn trích sử dụng thao tác lập luận chính nào? 

Câu 2: Đoạn trích trình bày theo cách nào? 

Câu 3: Nêu tác dụng của phép lặp cấu trúc câu “Tư duy số đông...”. 

Câu 4: Qua đoạn trích trên, anh/ chị hiểu thế nào là “tư duy số đông”? Anh/ Chị ứng xử với “tư duy số 

đông” như thế nào? 


Câu 1 (2,0 điểm): 

Tư duy số đông có phải là lực cản của sự thành công? 

Anh/ Chị hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) bàn về vấn đề này. 

Câu 2 (5,0 điểm): 


Phân tích một số nét đặc sắc trong nghệ thuật lập luận của Hồ Chí Minh thể hiện trong Tuyên ngôn 

Độc Lập. Từ đó liên hệ với tập thơ Nhật kí trong tù để làm sáng tỏ phong cách nghệ thuật độc đáo và đa dạng 

của Hồ Chí Minh. 

-------------------- HẾT -------------------- 

Trang 1



Câu 1: Đoạn trích sử dụng thao tác lập luận chính là bác bỏ. 

Câu 2: Đoạn trích trình bày theo cách tổng – phân – hợp. 

Câu 3: Phép lặp cấu trúc câu “Tư duy số đông...” ngoài tác dụng tạo sự liên kết về hình thức giữa các câu 

trong đoạn trích còn có ý nghĩa nhấn mạnh vấn đề cần bàn luận và tạo nên giọng điệu hùng biện hấp dẫn, lôi 

cuốn, thể hiện nhiệt huyết của người viết. 

Câu 4: 

- “Tư duy số đông” là cách suy nghĩ, nhìn nhận, đánh giá của đa số, của đại bộ phận các tầng lớp người 

trong xã hội về một vấn đề/ hiện tượng nào đó. 

- Có thể đưa ra một trong những cách ứng xử với “tư duy số đông” như sau: 

+ Cần bình tĩnh nhìn nhận vấn đề và có chính kiến riêng. 

+ Tránh a dua theo đám đông mà thiếu sự suy nghĩ, phân tích thấu đáo, khách quan; 

+ Tư duy số đông không hẳn luôn đúng nhưng con người cũng cần lắng nghe, xem xét, phân tích để từ đó 

xác lập cho mình một cách nghĩ, cách làm đúng. 


Câu 1: HS cần nêu quan điểm rõ ràng; có lí lẽ và dẫn chứng cụ thể, lập luận thuyết phục; đoạn văn đảm bảo 

dung lượng (khoảng 200 chữ), có thể trình bày theo một trong các cách diễn dịch, quy nạp, song hành hoặc 

tổng – phân – hợp, ...; sử dụng linh hoạt các thao tác lập luận; đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu. 

Sau đây là một vài định hướng giải quyết: 

- Đồng tình: Nếu quan niệm thành công là khác biệt, là sáng tạo thì tư duy số đông nhiều khi tạo ra 

đường mòn, hạn chế những tìm tòi riêng trong suy nghĩ và những hành động của con người và vì thế sẽ là lực 

cản của sự thành công. Ralph Waldo Emerson, nhà thơ lớn người Mĩ thế kỉ XIX, viết: “Người gây cảm hứng 

và dẫn đường cần tách khỏi những người khác, để không phải sống, thở, đọc và viết hằng ngày dưới gông 

cùm những ý kiến của họ” là có ý như vậy. 

- Phản đối: Thành công là đạt được mục tiêu đề ra trong cuộc sống. Trên con đường thực hiện mục 

tiêu, con người cần phải biết lắng nghe và khi đó cách nhìn nhận, đánh giá của số đông cũng có những tác 

dụng nhất định: thể hiện xu hướng, trào lưu phổ biến nào đó; cảnh báo tính khả thi của mục tiêu đặt ra; chỉ ra 

hướng tiếp cận với công chúng;... Vậy nên tư duy số đông không hề cản trở chúng ta thành công, quan trọng 

là con người có cách ứng xử như thế nào với nó. 

- Vừa đồng tình vừa phản đối: 

+ Tư duy số đông là lực cản nếu con người chưa đủ năng lực tìm tòi cái mới, cái riêng cho suy nghĩ và 

hành động của mình. Con người sẽ lệ thuộc vào cách nghĩ, cách làm của số đông, điều này khó đưa lại thành 

công cho họ. 

+ Tư duy số đông cũng có thể là lực đẩy, thôi thúc người ta tìm kiếm cách nghĩ, cách làm riêng, khác 

biệt; nỗ lực tìm tòi, kiến tạo những giá trị mới;... Khi đó, thành công là kết quả tất yếu cửa sự lao động 

nghiêm túc, miệt mài của những ai đam mê, không ngại khó; dám chấp nhận sự khác biệt, thậm chí cả sự cô 

đơn và thất bại. 

Câu 2: Tham khảo định hướng sau: 


Trang 2

a) Giới thiệu khái quát về tác giả Hồ Chí Minh và bản Tuyên ngôn Độc lập (hoàn cảnh sáng tác, thể loại, giá 

trị nội dung và nghệ thuật) 

b) Phân tích một số nét đặc sắc trong nghệ thuật lập luận của Hồ Chí Minh trong Tuyên ngôn Độc lập 

- Tuyên ngôn Độc lập là áng văn nghị luận chính trị bất hủ. Mạch lập luận của văn bản rất chặt chẽ, 

đanh thép, giọng điệu hùng hồn, lí lẽ sắc sảo, dẫn chứng xác thực, giàu tính luận chiến: 

+ Mở đầu Tuyên ngôn Độc lập, tác giả trích dẫn hai bản Tuyên ngôn Độc lập của Mĩ và Tuyên ngôn Nhân 

quyền và Dân quyền của Pháp, coi đó là nguyên lí, là tiền đề, cơ sở để lập luận. 

+ Phần tiếp theo của Tuyên ngôn Độc lập, tác giả tranh luận ngầm với luận điệu của thực dân Pháp: 

Thực dân Pháp kể công “khai hóa” thì Tuyên ngôn Độc lập kể những tội ác dã man của chúng, trong 

đó tội nặng nhất là gây ra nạn đói giết chết hơn hai triệu đồng bào ra từ Bắc Kì đến Quảng Trị. 

Thực dân Pháp kể công “bảo hộ” thì Tuyên ngôn Độc lập lên án chúng trong năm năm đã bán nước ta 

hai lần cho Nhật. 

Thực dân Pháp cho rằng Đông Dương là thuộc địa của chúng thì Tuyên ngôn Độc lập chỉ rõ Đông 

Dương đã là thuộc địa của Nhật và nhân dân ta đã đứng lên giành lại quyền độc lập từ tay Nhật chứ không 

phải từ tay Pháp. 

Thực dân Pháp nhân danh Đồng minh tuyên bố Đồng minh đã thắng Nhật, vậy chúng có quyền lấy lại 

Đông Dương, Tuyên ngôn Độc lập vạch rõ thực dân Pháp chính là kẻ phản bội Đồng minh, đã hai lần dâng 

Đông Dương cho Nhật. Chỉ có Việt Minh mới thực sự thuộc phe Đồng minh vì đã đứng lên đánh Nhật giải 

phóng Đông Dương. 

Ngoài ra, Tuyên ngôn Độc lập còn lên án tội ác dã man và tư cách đê tiện của thực dân Pháp: khi trốn 

chạy còn tàn sát các chiến sĩ cách mạng ở trong tù. Ngược lại, Việt Minh đã tỏ rõ lòng nhân đạo khi giúp đỡ 

chúng chạy qua biên giới. 

+ Phần cuối của Tuyên ngôn Độc lập, tác giả đưa ra một kết luận không ai có thể phủ nhận được: Nước 

Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã thành một nước tự do, độc lập; kêu gọi nhân dân 

thế giới ủng hộ quyền độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam và tuyên bố với thế giới về quyền độc lập, tự do 

thiêng liêng, bất khả xâm phạm của dân tộc Việt Nam cũng như quyết tâm của toàn thể nhân dân Việt Nam 

trong việc bảo vệ quyền tự do, độc lập ấy. 

c) Liên hệ với tập thơ Nhật kí trong tù 


- Nhật kí trong tù là tập nhật kí bằng thơ được viết trong thời gian Hồ Chí Minh bị chính quyền Tưởng 

Giới Thạch giam cầm từ mùa thu năm 1942 đến mùa thu năm 1943. Tập thơ ghi lại những tâm trạng, cảm 

xúc, suy nghĩ của tác giả, phản ánh tâm hồn và nhân cách cao đẹp của người chiến sĩ cách mạng trong hoàn 

cảnh thử thách nặng nề của chốn lao tù. Qua đó, làm hiện lên bức chân dung tự họa của Hồ Chí Minh; nhạy 

cảm trước vẻ đẹp của thiên nhiên và chan chứa tấm lòng nhân đạo; có trí tuệ sắc sảo, uyên thâm; có ý chí, 

nghị lực phi thường và tâm hồn khát khao tự do. 

- Một con người nhạy cảm trước vẻ đẹp của thiên nhiên và chan chứa tấm lòng nhân đạo: 

+ Một tâm hồn nghệ sĩ giàu rung động trước vẻ đẹp của thiên nhiên đất trời mặc dù thân thể bị xiềng xích 

gông cùm. Đó là vẻ đẹp của trăng sao, của hừng đông buổi sớm, của làng xóm ven sông... mà nhà thơ bắt gặp 

trên đường chuyển lao (Ngắm trăng; Giải đi sớm; Giữa đường đáp thuyền đi Ung Ninh; Mới ra tù, tập leo 

Trang 3

núi...) 

+ Một tấm lòng luôn khắc khoải hướng về Tổ quốc (“Năm tròn cố quốc tăm hơi vắng/ Tin tức bên nhà 

bữa bữa trông” – Tức cảnh). 

+ Một tấm lòng yêu thương bao la với nhân quần: thương đứa trẻ mới sáu tháng tuổi phải theo mẹ đến ở 

nhà pha (Cháu bé trong nhà lao Tân Dương), cảm thương cảnh ngộ của vợ chồng người bạn tù (Vợ người bạn tù đến 

thăm chồng), chia sẻ nỗi lòng của người bạn tù (Người bạn tù thổi sáo), bất bình trước nỗi khổ vô lí của cảnh tù (Một 

người tù cờ bạc vừa chết), ... 

- Một con người có trí tuệ sắc sảo, uyên thâm: 

+ Rút ra triết lí về những quy luật của đời người, của hoạt động cách mạng từ những chi tiết thông thường của đời 

sống (“Hết mưa là nắng hửng lên thôi/ Hết khổ là vui vốn lẽ đời” – Trời hửng; “Lạc nước, hai xe đành bỏ phí/ Gặp 

thời, một tốt cũng thành công” – Học đánh cờ)... 

+ Phát hiện và phản ánh bộ mặt đen tối của nhà tù Quốc dân đảng và những mâu thuẫn hài hước của xã hội Trung 

Quốc những năm 1942 – 1943 để cất lên tiếng cưởi đầy trí tuệ (Lai Tân, Cờ bạc..). 

- Một con người có ý chí, nghị lực phi thường và tâm hồn khao khát tự do: 

+ Ý chí, nghị lực phi thường của người tù cách mạng Hồ Chí Minh (Thân thể ở trong lao/ Tinh thần ở ngoài lao/ 

Muốn nên sự nghiệp lớn/ Tinh thần càng phải cao); 

+ Niềm lạc quan cách mạng cho dù bị đọa đày về thân xác (Ngắm trăng, Đi Nam Ninh, Trời hửng,...); 

+ Niềm khao khát tự do (Bị hạn chế, “Ở Việt Nam có biến động” theo nguồn tin xích đạo trên báo Ung Ninh). 

d) Nhận xét về phong cách nghệ thuật của Hồ Chí Minh 

- Hai tác phẩm Tuyên ngôn Độc lập và Nhật kí trong tù của Hồ Chí Minh được viết theo hai phong cách khác 

nhau, với những bút pháp khác nhau. Nếu Tuyên ngôn Độc lập là một áng văn chính luận mẫu mực thì Nhật kí trong tù 

lại kết tinh giá trị tư tưởng và nghệ thuật của thơ ca Hồ Chí Minh – vừa cổ điển vừa hiện đại, rất Á Đông mà cũng rất 

Việt Nam. 

- Phong cách nghệ thuật Hồ Chí Minh thống nhất ở chỗ: Bác luôn xác định rõ mục đích (Viết để làm gì?), đối 

tượng (Viết cho ai?), từ đó xác định nội dung (Viết cái gì?) và cách viết (Viết như thế nào?). Nhìn chung, trong văn 

chính luận hay thơ ca, phong cách nghệ thuật Hồ Chí Minh đều hết sức phong phú, đa dạng mà thống nhất. Đó là cách 

viết ngắn gọn, trong sáng, giản dị, sử dụng linh hoạt các thủ pháp và bút pháp nghệ thuật, nhằm thể hiện một cách 

nhuần nhị và sâu sắc nhất tư tưởng và tình cảm của người cầm bút. 


Trang 4





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



(1) Có một loại lực vô cùng mạnh mẽ, loại lực mà tới tận bây giờ khoa học cũng chưa thể tìm ra định 

nghĩa chính xác cho nó. Lực này bao gồm và chi phối mọi loại lực khác, thậm chí còn đứng sau vô vàn hiện 

tượng do vũ trụ vận hành mà chúng ta vẫn chưa thể lí giải. Đó chính là TÌNH YÊU. 

(2) Khi các nhà khoa học tìm kiếm một học thuyết chung cho vũ trụ, họ đã bỏ qua lực vô hình nhưng 

mạnh mẽ nhất này. Tình yêu là ánh sáng soi chiếu tâm hồn những người biết trao và nhận nó. Tình yêu là lực 

hấp dẫn, bởi nó khiến người ta cuốn hút lẫn nhau. Tình yêu là sức mạnh, bởi nó phát triển bản tính tốt đẹp 

nhất trong ta, giúp nhân loại không bị che mắt bởi sự ích kỉ mù quáng. Tình yêu hé lộ và gợi mở. Tình yêu có 

thể khiến chúng ta sống và chết. Tình yêu là Chúa và Chúa cũng chính là tình yêu. 

(3) Loại lực này giải thích mọi điều và thổi ý nghĩa vào cuộc sống. Tuy nhiên chúng ta đã bỏ qua nó quá 

lâu. Có lẽ là do chúng ta vẫn duy trì nỗi sợ trước một thứ con người không thể nào hiểu và kiểm soát được. 

(4) Để giúp khái niệm tình yêu trở nên dễ hình dung hơn, cha đã thực hiện một sự thay thế đơn giản trong 

phương trình nổi tiếng nhất của mình. Thay vì sử dụng công thức E = mc 2 , ta chấp nhận rằng, năng lượng 

hàn gắn thế giới có thể tạo ra từ tình yêu nhân với tốc độ ánh sáng bình phương. Chúng ta hoàn toàn có thể 

kết luận rằng: tình yêu chính là năng lượng bất khả chiến bại, bởi nó là vô hạn. [...] 

(5) Nếu loài người muốn tồn tại, nếu ta muốn tìm ý nghĩa của sự sống, nếu ta muốn bảo vệ thế giới và tất 

cả những giống loài khác, tình yêu chính là câu trả lời đầu tiên và duy nhất... 

(Thư của Albert Einstein gửi con gái về một nguồn sức mạnh vô hình, 

Câu 1: Thao tác lập luận chính được sử dụng trong đoạn trích trên là gì? 

Câu 2: Chỉ ra và nêu tác dụng của 01 phép tu từ trong đoạn (2). 

dẫn theo http://www.chungta.com, ngày 22-4-2016) 

Câu 3: Nhận xét về nét độc đáo của câu văn: “Thay vì sử dụng công thức E = mc 2 , ta chấp nhận rằng, 

năng lượng hàn gắn thế giới có thể tạo ra từ tình yêu nhân với tốc độ ánh sáng bình phương”. 

Câu 4: Bài học nhân sinh sâu sắc nhất mà anh/ chị rút ra sau khi đọc đoạn trích trên. 


Câu 1 (2,0 điểm): 

Bình luận ý kiến trong đoạn trích ở phần Đọc hiểu: “Nếu loài người muốn tồn tại, nếu ta muốn tìm ý 

nghĩa của sự sống, nếu ta muốn bảo vệ thế giới và tất cả những giống loài khác, tình yêu chính là câu trả lời 

đầu tiên và duy nhất”. (Trình bày trong 01 đoạn văn khoảng 200 chữ.) 

Câu 2 (5,0 điểm): 


Trang 1

Mối quan hệ giữa hiện thực cuộc sống, tác phẩm nghệ thuật và cảm quan của người nghệ sĩ trong 

truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu. 

-------------------- HẾT -------------------- 



Câu 1: Thao tác lập luận chính được sử dụng trong đoạn trích là bình luận. 

Câu 2: Đoạn (2) sử dụng phép tu từ so sánh và điệp cấu trúc câu. HS có thể nêu và phân tích tác dụng của 

một trong hai biện pháp tu từ trên. Cụ thể: 

- Phép so sánh (tình yêu là ánh sáng, tình yêu là lực hấp dẫn, tình yêu là sức mạnh, tình yêu là Chúa) 

có tác dụng ca ngợi sự kì diệu và sức mạnh của tình yêu. 

- Phép điệp cấu trúc câu (Tình yêu là...) có tác dụng tạo sự liên kết về hình thức, nhấn mạnh chủ đề và 

tạo nên giọng điệu nghị luận sôi nổi, nhiệt huyết, đầy cuốn hút. 

Câu 3: Câu văn “Thay vì sử dụng công thức E = mc 2 , ta chấp nhận rằng, năng lượng hàn gắn thế giới có thể 

tạo ra từ tình yêu nhân với tốc độ ánh sáng bình phương.” mặc dù viết về sức mạnh của tình yêu nhưng được 

diễn đạt một cách độc đáo, mang đậm dấu ấn của người viết – một nhà vật lí học nổi tiếng. Đặc biệt, công 

thức E = mc 2 được vận dụng một cách rất sáng tạo. 

Câu 4: HS có thể nêu một số ý sau: 

- Sống trên đời cần có một tấm lòng yêu thương, nhân ái. 

- Tình yêu có sức mạnh kì diệu nên con người cần biết nuôi dưỡng và giữ gìn. 


Câu 1: HS cần nêu quan điểm rõ ràng; có lí lẽ và dẫn chứng cụ thể, lập luận thuyết phục; đoạn văn đảm bảo 

dung lượng (khoảng 200 chữ); có thể trình bày theo một trong các cách diễn dịch, quy nạp, song hành hoặc 

tổng – phân – hợp,...; đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu. 


- Giải thích ý kiến: câu nói khẳng định sức mạnh và ý nghĩa của tình yêu (tình yêu đôi lứa, tình cảm 

bạn bè, tình cảm gia đình, tình yêu quê hương đất nước và tình cảm quốc tế, ...): tình yêu vừa là lí do vừa là 

là động lực của mọi sự tồn tại; tình yêu mang đến sức mạnh để chúng ta duy trì giống nòi, bảo vệ thế giới. 

- Bàn luận: 


+ Tình yêu mang đến cho con người niềm vui, niềm tin, niềm hạnh phúc và hi vọng vào tương lai. Vì thế, 

người ta không thể sống thiếu tình yêu thương. 

+ Tình yêu thương tạo nên sức mạnh giúp con người vượt thoát nỗi cô đơn, thói vị kỉ; chiến thắng bệnh 

tật, đói nghèo,... 

+ Con người ngày nay đang phải đối diện với rất nhiều hiểm họa: dịch bệnh, chiến tranh, ô nhiễm môi 

trường,... Vì thế con người càng cần xích lại gần nhau, chung sức bảo vệ cuộc sống và mái nhà chung; nối 

vòng tay lớn để giải quyết những vấn đề toàn cầu. 

+ Nếu không có tình yêu thương, sự sẻ chia, cộng đồng trách nhiệm thì sẽ không có sự kết nối giữa 

những cá thể, quốc gia, dân tộc. Như vậy, loài người sẽ đứng trước vực thẳm của chiến tranh, chia rẽ, phân 

biệt chủng tộc và sự hủy diệt,... 

Câu 2: Đề bài yêu cầu HS nghị luận về mối quan hệ giữa hiện thực cuộc sống, tác phẩm nghệ thuật và cảm 

Trang 2

quan của người nghệ sĩ trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu. HS cần viết 01 bài 

văn có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài; xác định đúng vấn đề cần nghị luận; triển khai vấn đề nghị luận 

thành các luận điểm; vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp lí lẽ và dẫn chứng; đảm bảo quy tắc chính tả, 

dùng từ, đặt câu. 

Khi bàn luận, có thể tham khảo gợi ý sau: 

- Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm 

+ Tác giả: Nguyễn Minh Châu được đánh giá là một trong những người mở đường “tinh anh và tài năng” 

nhất của văn học Việt Nam thời kì đổi mới. Ông đã góp phần làm thay đổi quan niệm nghệ thuật về con 

người với khát vọng “đi tìm con người ở bên trong con người”. 

+ Tác phẩm: Truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa được in lần đầu trong tập Bến quê, xuất bản năm 1985, 

sau này được đưa vào tập sách cùng tên xuất bản năm 1987, tiêu biểu cho hướng tiếp cận đời sống từ góc 

độ thế sự, đời tư. Cái nhìn hiện thực đa chiều giúp cho tác giả nhận ra đời sống con người bao gồm cả 

những quy luật tất yếu lẫn những ngẫu nhiên, may rủi khó lường. Ông day dứt trước thực trạng con người 

phải chấp nhận những nghịch lí không đáng có. 

- Sáng tạo nghệ thuật là đi tìm cái đẹp, nhưng chỉ dừng lại ở vẻ đẹp hình thức là chưa đủ. 

+ Bản chất của cái đẹp trong quan niệm của Nguyễn Minh Châu: Trong tác phẩm nghệ thuật, cả đối 

tượng biểu hiện, hình thức, ý tưởng đều hướng tới cái đẹp. Vì thế, trong Chiếc thuyền ngoài xa, quá trình khổ 

công săn tìm cái đẹp của Phùng cũng là quá trình sáng tạo nghệ thuật của người nghệ sĩ đích thực: luôn muốn 

tìm đến cái đẹp hoàn thiện, hoàn mĩ, mang tính lí tưởng. 

+ Cái đẹp trong bản thân nó đã bao hàm cái thiện: “bản thân cái đẹp chính là đạo đức”. Tác phẩm nghệ 

thuật, trong quan niệm của Nguyễn Minh Châu, là sự đồng nhất của hai phạm trù, hai giá trị đó. Bức ảnh mà 

Phùng chụp được sau nhiều ngày khổ công suy nghĩ, tìm kiếm thực sự chứa đựng trong nó thế giới của cái 

đẹp mà người nghệ sĩ hằng khao khát: sự dung dị, đơn giản, hài hòa, hàm súc, gợi cảm xúc và suy tưởng sâu 

xa: “Mũi thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe vào bầu sương mù trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng do 

ánh mặt trời chiếu vào. Vài bóng người lớn lẫn trẻ con ngồi im phăng phắc như tượng trên chiếc mui khum 

khum, đang hướng mặt vào bờ. Tất cả khung cảnh ấy nhìn qua những cái mắt lưới và tấm lưới nằm giữa hai 

chiếc gọng vó hiện ra dưới một hình thù y hệt cánh một con dơi, toàn bộ khung cảnh từ đường nét đến ánh 

sáng đều hài hòa và đẹp, một vẻ đẹp thực đơn giản và toàn bích khiến đứng trước nó tôi trở nên bối rối, trong 

trái tim như có cái gì bóp thắt vào”. 


+ Với bức ảnh ấy, người nghệ sĩ đã phát hiện ra một bình diện cơ bản nhất, quan trọng nhất của thế giới: 

sự gắn kết hài hòa của sự sống, của con người, thiên nhiên và cuộc sinh tồn trên một con thuyền lặng phắc 

trước bình minh. Toàn bộ những hình ảnh ấy đều hàm chứa những ý nghĩa sâu xa, nhưng điều quan trọng là, 

trong tác phẩm của Nguyễn minh Châu, sau khoảnh khắc tuyệt vời của sáng tạo nghệ thuật, dường như cuộc 

truy tìm chân lí và cái đẹp thực sự vẫn chưa kết thúc. Bức ảnh ấy không phải là sự nhầm lẫn, ngộ nhận, dối 

lừa nhưng cái thế giới ẩn chứa trong nó, cái thế giới mà nó mở ra vẫn còn là điều bí ẩn với cả chính người 

nghệ sĩ. 

Đây là một quan niệm nghệ thuật sâu sắc và độc đáo của Nguyễn Minh Châu. Bức ảnh đã hoàn tất nhưng 

sự thật đằng sau bức ảnh vẫn là điều cần khám phá. Người nghệ sĩ không phải là người sở hữu toàn bộ sự 

thực, toàn bộ chân lí của cuộc sống. Anh phải luôn kiếm tìm chân lí ấy, sự thực ấy trong quá trình sáng tạo. 

Trang 3

Khoảng khắc mà người nghệ sĩ nắm bắt được qua bức ảnh không phải là khoảnh khắc dối lừa, nhưng sự thực 

sau khoảnh khắc ấy là cả một thế giới nhân sinh đầy nghịch lí. Để thấu hiểu được thế giới ấy, người nghệ sĩ 

phải tiếp tục khám phá cuộc sống, khám phá sự thực ẩn sau cái khoảnh khắc mà anh ta đã thâu nhận được 

đầy bất ngờ. Bởi vì cái đẹp đồng nhất với đạo đức, đồng nhất với sự thực, không chấp nhận sự thô lậu cũng 

như thái độ nửa vời, hời hợt. 

- Cuộc sống là vô tận và có muôn vàn bí ẩn, nhiều nghịch lí, nhiều bi kịch ẩn chứa sau vẻ đẹp hình thức 

mà người nghệ sĩ cần đi sâu khám phá. 

+ Thế giới nhân sinh đầy nghịch lí và bị kịch ẩn chứa sau khoảnh khắc đột khởi của cái đẹp trong bức 

ảnh: Cần lưu ý rằng, toàn bộ sự thực được phơi bày sau khoảnh khắc bấm máy của người nghệ sĩ không phải 

là sự phủ nhận cái đẹp mà người nghệ sĩ đã bất chợt nắm bắt được. Bởi lẽ, ngay trong phút giây bấm máy ấy, 

cái thế giới lặng phắc và đầy bí ẩn của con thuyền, những bóng người, màn sương hồng trong ánh ban mai 

kia là toàn bộ cái thần của cảnh tượng, chợt hiện hữu, nhưng chưa được khai mở trong cái nhìn của người 

nghệ sĩ cũng như của tất cả những ai đứng trước bức ảnh – tác phẩm nghệ thuật hoàn mĩ của anh. Những gì 

người nghệ sĩ chứng kiến sau khoảnh khắc ấy là một cuộc khám phá tiếp theo, không hề đối nghịch với bức 

ảnh, mà chỉ soi tỏ hơn bản chất của cái khoảng khắc kì lạ, đột khởi mà người nghệ sĩ đã chứng kiến là một sự 

soi chiếu toàn bộ “cái đẹp tuyệt đỉnh của ngoại cảnh vừa mang lại”, là sự giải mã thế giới biểu tượng mà anh 

vừa thu vào trong ống kính một cách xuất thần, đột ngột, chưa kịp thấu suốt các chiều kích khác nhau của nó. 

+ Sau khoảnh khắc lặng phắc là sự bùng nổ của xung đột, bi kịch: ống kính của Phùng đã thu được hình 

ảnh “người lớn lẫn trẻ con ngồi im phăng phắc như tượng trên chiếc mui khum khum, đang hướng mặt vào 

bờ”. Đó là khoảnh khắc lặng phắc, đầy dồn nén, chứa đựng một năng lượng tiềm tàng của thế giới nghệ thuật 

trong tác phẩm. Những gì anh nhìn thấy sau đó trên bãi cát là sự bùng nổ, sự phát lộ toàn bộ những xung đột, 

những năng lượng tiềm tàng ấy: người đàn ông độc dữ, người đàn bà bị hành hạ, chà đạp; đứa con trai nhỏ 

chống lại cha vì không thể chấp nhận được sự bạo hành khủng khiếp ấy. Sự “im phăng phắc” đã nổ tung. Đó 

là toàn bộ bi kịch của sự sinh tồn trên con thuyền trước bình minh. Bi kịch ấy được phơi bày ngay trên bãi 

cát, nơi con thuyền neo đậu, ngay dưới ánh ban mai màu hồng. Bi kịch ấy làm người nghệ sĩ choáng váng, 

phẫn nộ và cũng khiến anh phát hiện thêm một chiều kích nữa của đời sống: thế giới nhân sinh trên con 

thuyền nhỏ nhoi trước biển, trước ánh bình minh kia là một thế giới dữ dội, đau đớn. Cuộc mưu sinh và cộng 

sinh trên con thuyền đầy nhọc nhằn, cay đắng là sự xung đột không ngừng giữa phần nhân tính và thú tính. 

+ Sau toàn bộ những xung đột dữ dội tưởng như không thể dung hòa, không thể chấp nhận được là bản 

chất sâu xa của đời sống: cuộc vật lộn và giằng co trên bãi cát, trong mắt Phùng – người vừa chụp bức ảnh 

con thuyền trong sương sớm – hiển nhiên là sự lộng hành, sự chế ngự của cái ác, của bạo lực. Cái thế giới 

nhân sinh ấy tưởng như tương phản hoàn toàn với thế giới nghệ thuật mà anh vừa thâu tóm trong bức ảnh 

thực chất, hai thế giới ấy không thể tách rời. Toàn bộ những gì diễn ra trên bãi cát chỉ là một chiều kích khác 

của bức ảnh, của những cảnh tượng mà người nghệ sĩ vừa nắm bắt được. Cuộc đối thoại giữa vị chánh án với 

người đàn bà, giữa người nghệ sĩ và người đàn bà lại mở ra một chiều kích nữa của hiện thực. Cảm quan hiện 

thực sâu sắc của Nguyễn Minh Châu đã thể hiện rất rõ ở những chi tiết này. 


- Nghệ thuật cần khám phá, miêu tả và thể hiện cuộc sống từ những chiều kích khác nhau. Với hệ 

thống hình tượng và những tầng nghĩa khác nhau của câu chuyện, Chiếc thuyền ngoài xa đã biểu hiện quan 

niệm nghệ thuật sâu sắc của Nguyễn Minh Châu: người nghệ sĩ là người khám phá và biểu hiện bản chất của 

đời sống ở những chiều kích khác nhau. Thế giới nghệ thuật là thế giới hàm chứa trong nó các tầng khác 

nhau của hiện thực. 

Trang 4

- Cái đẹp, nghệ thuật đích thực không bao giờ tách rời cuộc sống của con người; người nghệ sĩ chân 

chính phải cất lên tiếng nói vì con người, đặc biệt là những kiếp người cùng khổ. 

+ Trưởng phòng yêu cầu Phùng mang về một tấm ảnh “thuần là tĩnh vật”. Cuối cùng, anh ta cũng được 

“bằng lòng” với tấm ảnh chụp cảnh bình minh ở một vùng biển thơ mộng, lãng mạn. Nhiều “gia đình sành 

nghệ thuật” cũng treo bức ảnh đó ở những vị trí trang trọng trong nhà họ... 

+ Nhưng tác giả của bức ảnh – nghệ sĩ Phùng – thì mỗi lúc “nhìn thật lâu” tấm ảnh toàn là tĩnh vật đó, 

bao giờ cũng thấy người đàn bà hàng chài “đang bước ra khỏi tấm ảnh”. Mụ xuất hiện với tất cả dáng vẻ lam 

lũ, chịu đựng, mang theo cả cuộc đời cơ cực, tủi nhục... Bằng những hình ảnh đó, Nguyễn Minh Châu khơi 

lên nhiều suy ngẫm về sứ mệnh của người cầm bút, thiên chức của nghệ thuật giữa cuộc đời bề bộn, ngổn 

ngang. 


Trang 5





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Đứng một mình không dễ. Không những nó có thể làm ta không được ưa thích, khi một mình, nhà văn 

Đan Mạch Dorthe Nors viết, chúng ta phải đối diện với cảm xúc của ta, quá khứ của ta, cuộc đời của ta, 

những vấp váp, sai lầm của ta, ta sẽ cảm thấy mình nhỏ bé. Cần lòng dũng cảm để không lẩn tránh chúng. 

Đổi lại, điều ta nhận được là một sự vững vàng mà không phải bám víu vào sự tung hô của người khác. Một 

mình nhưng không cô đơn. Triết gia thế kỉ XIX Henry David Thoreau viết: "Tôi không cô đơn hơn một cây 

mao nhị hay bồ công anh trên một đồng cỏ, hay một lá đậu, hay một cây chua me đất, hay một con mòng, 

hay một con ong nghệ. Tôi không cô đơn hơn ngôi sao Bắc Đẩu, hay một ngọn gió nam, hay một cơn mưa 

tháng tư, hay băng tan tháng giêng". 

Cuối cùng, một mình không có nghĩa là phải tách khỏi người khác một cách vật lí. Một mình là một quan 

điểm sống, một trạng thái tinh thần độc lập, nó không được đo bởi khoảng cách vật lí giữa một cá nhân và 

những người xung quanh. Các ẩn sĩ hiện đại không cần thiết phải lên núi. Họ vẫn ở trong xã hội, yên lặng, 

quan sát và tìm hiểu thế giới. Họ tự do trước các con sóng của đám đông để có thể quan tâm tới cộng đồng 

một cách sâu sắc hơn, đóng góp cho cộng đồng một cách hiểu biết hơn. Vẻ đẹp của người đứng một mình là 

vẻ đẹp tự tại, với một niềm vui tự thân. Một niềm vui mà như nhà tu hành David Steindl-Rast diễn tả, không 

phụ thuộc vào những điều đang xảy ra. 

(Đặng Hoàng Giang, Bức xúc không làm ta vô can, 

Câu 1: Theo tác giả đoạn trích, vì sao cần có lòng dũng cảm khi "đứng một mình"? 

Câu 2: Anh/ Chị hiểu như thế nào về quan niệm "Một mình nhưng không cô đơn"? 

Câu 3: Theo anh/ chị, nhan đề nào dưới đây phù hợp nhất với đoạn trích? 

 

 

 

Đứng một mình không dễ 

Một mình nhưng không cô đơn 

Vẻ đẹp của người đứng một mình 

Lí giải sự lựa chọn của anh/ chị. 

Câu 4: Từ nội dung đoạn trích, anh/ chị rút ra cho mình bài học gì? 


Câu 1 (2,0 điểm): 

NXB Hội Nhà văn, 2016, tr. 79 - 80) 


"Đứng một mình" - nên hay không nên? 

Trả lời câu hỏi trên trong 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ). 

Trang 1

Câu 2 (5,0 điểm): 

Nhận xét về sự phù hợp giữa nội dung và hình thức biểu đạt của đoạn thơ sau: 

Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ 

Mặt trời chân lí chói qua tim 

Hồn tôi là một vườn hoa lá 

Rất đậm hương và rộn tiếng chim... 

(Tố Hữu, Từ ấy, Ngữ văn 11, tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2016, tr. 44) 

-------------------- HẾT -------------------- 


Câu 1: HS có thể chọn các thông tin sau để trả lời: 

 


Vì đứng một mình có thể làm ta không được ưa thích; 

Vì khi đứng một mình, ta phải đối diện với cảm xúc của ta, quá khứ của ta, cuộc đời của ta, những 

vấp váp, sai lầm của ta, ta sẽ cảm thấy mình nhỏ bé. 

Câu 2: HS nêu cách hiểu của mình về quan niệm "Một mình nhưng không cô đơn". Tham khảo định hướng 

sau: 

"Một mình" là một trạng thái tinh thần, không liên quan đến khoảng cách vật lí giữa cá nhân và 

những người xung quanh; nó thể hiện sự độc lập trong tư duy, trong hành động, không phụ thuộc bởi đám 

đông. 

"Một mình nhưng không cô đơn": tách khỏi số đông để quan sát, tìm hiểu, để đóng góp cho xã hội 

một cách hiểu biết chứ không phải để thu mình vào vỏ ốc cá nhân, trốn tránh trách nhiệm với cuộc đời. 

Câu 3: HS chọn nhan đề "Vẻ đẹp của người đứng một mình" bởi nhan đề này nêu lên ý tưởng chủ đạo, nội 

dung bao trùm của đoạn trích. 

Câu 4: HS có thể nêu một trong những bài học sau: 

Cần dũng cảm đối diện với bản thân để nhận thức chính mình và nhận thức sâu sắc hơn về thế giới 

xung quanh; 

 

 

Đứng một mình là cần thiết; 

Một mình chưa hẳn là cô đơn bởi giữa đám đông con người ta vẫn có thể cô đơn,... 


Câu 1: HS cần nêu rõ quan điểm của mình về vấn đề có nên "đứng một mình" hay không; lập luận thuyết 

phục, có lí lẽ và dẫn chứng cụ thể; đoạn văn đảm bảo dung lượng (khoảng 200 chữ), có thể trình bày theo 

một trong các cách diễn dịch, quy nạp, song hành hoặc tổng - phân - hợp...; đảm bảo quy tắc chính tả, dùng 

từ, đặt câu. 



Có nên "đứng một mình" hay không còn tuỳ thuộc vào cách hiểu thế nào là "đứng một mình", cần xác 

định một quan niệm nhất quán: "đứng một mình" là trạng thái tinh thần độc lập, nó không được đo bởi 

khoảng cách vật lí giữa một cá nhân và những người xung quanh. "Đứng một mình" cũng không có nghĩa là 

tách biệt với xã hội hoặc cố tình tạo sự khác biệt nhằm khẳng định cá nhân một cách cực đoan. 

Trang 2

Chỉ rõ tính hai mặt của việc "đứng một mình": Khi "đứng một mình", người ta có thể phải đối diện 

với sự cô đơn, thành kiến xã hội, thói đố kị và kì thị... Nhưng mặt khác, chính trạng thái tinh thần không lệ 

thuộc vào đám đông này sẽ đem đến nhiều cơ hội để người ta suy nghĩ, nhận thức thấu đáo về nhiều vấn đề; 

tạo thói quen tư duy độc lập; tạo cơ hội sáng tạo và thành công. 

Nên hay không nên "đứng một mình" tuỳ thuộc vào khả năng của con người: Luôn "đứng một mình", 

liệu con người có thể thành công? Khi nào cần "đứng một mình" và khi nào cần có sự hợp tác, hỗ trợ của 

người khác? 

Phê phán những người có thói quen hùa theo đám đông một cách dễ dãi, hời hợt, thiếu suy nghĩ... bởi 

điều đó có thể gây nguy hại cho cộng đồng và cản trở sự phát triển của xã hội. 

Câu 2: Đề bài yêu cầu nghị luận về mối quan hệ giữa nội dung và hình thức biểu đạt trong khổ thơ đầu bài 

thơ Từ ấy của Tố Hữu. Vì thế, HS cần hiểu được mối quan hệ giữa hình thức và nội dung của tác phẩm văn 

học, phân tích được nội dung khổ thơ (niềm vui sướng của nhân vật trữ tình khi bắt gặp lí tưởng cộng sản) 

cùng hình thức biểu đạt mới mẻ của nó, từ đó thấy được phong cách thơ trữ tình - chính trị của nhà thơ cách 

mạng Tố Hữu. 

Tham khảo một số gợi ý sau: 

a) Giới thiệu về tác giả, tác phẩm và vấn đề nghị luận 

Tố Hữu là "nhà thơ của lí tưởng cộng sản". Thơ ông hấp dẫn người đọc bởi giọng thơ trữ tình, ngọt 

ngào khi viết về những vấn đề chính trị, những sự kiện trọng đại của lịch sử dân tộc. Bài thơ Từ ấy là tiếng 

reo vui trong tâm hồn chàng trai mười tám đôi mươi trước bước ngoặt lớn của cuộc đời: giác ngộ lí tưởng 

cộng sản. 

Bằng hình thức nghệ thuật độc đáo (hình ảnh, ngôn từ, vần nhịp...), khổ thơ đầu bài thơ đã thể hiện 

thành công niềm vui lớn của nhân vật trữ tình trong giây phút bắt gặp lí tưởng cộng sản. Khổ thơ này là điểm 

tựa cảm xúc cho toàn bài: chính lí tưởng cách mạng đã soi đường chỉ lối, đã đem đến những nhận thức mới, 

những tình cảm mới, lẽ sống mới cho nhà thơ. 

b) Phân tích mối quan hệ giữa nội dung và hình thức biểu đạt của khổ thơ 

Nhà thơ R.Ta-go đã khẳng định "khi tình cảm tự tìm cho mình một hình thức để bộc lộ ra ngoài, chúng ta 

có thơ", có nghĩa là, một tác phẩm văn học luôn có một hình thức biểu đạt phù hợp để thể hiện nội dung, 

không có hình thức ở bên ngoài nội dung và ngược lại. Ở khổ thơ đầu, niềm vui lớn của nhân vật trữ tình 

được thể hiện bằng một hình thức nghệ thuật mới mẻ từ hình ảnh thơ, biện pháp tu từ đến ngôn ngữ thơ ca. 


Hình ảnh thơ và các biện pháp tu từ: Sử dụng biện pháp tu từ ẩn dụ nắng hạ, mặt trời chân lí, Tố Hữu 

khẳng định lí tưởng cộng sản như một nguồn sáng mới làm bừng sáng tâm hồn nhà thơ. Không phải thứ ánh 

sáng trong trẻo, tươi mát của nắng xuân, không phải thứ ánh nắng dịu dàng của chiều thu, nắng hạ là thứ ánh 

sáng mạnh mẽ, chói chang, rực rỡ. Nắng hạ làm bừng sáng không gian cũng như lí tưởng cách mạng đã 

choáng ngợp tâm hồn chàng trai trẻ tuổi. Thái độ trân trọng và thành kính của nhà thơ đối với lí tưởng cách 

mạng được thể hiện qua hình ảnh thơ mặt trời chân lí. Mặt trời của tự nhiên soi sáng muôn loài cũng giống 

như mặt trời của lí tưởng đã soi tỏ tâm hồn thi nhân, khơi nguồn cảm hứng thi ca để cho tâm hồn ấy trở thành 

vườn hoa lá dạt dào hương sắc, tràn đầy sự sống. 

 

Ngôn ngữ thơ và giọng điệu: 

Trang 3

Sử dụng những từ ngữ có sức diễn tả mạnh; bừng nắng hạ, chói qua tim, rất đậm hương, rộn tiếng 

chim... nhằm tô đậm, nhấn mạnh tình cảm, cảm xúc của nhà thơ trong giây phút vui sướng này. 

 

Sử dụng kết hợp bút pháp hiện thực và lãng mạn; giọng thơ vui tươi, sôi nổi, đầy háo hức, say mê... 

Sử dụng kiểu câu vắt dòng quen thuộc của thơ mới ở câu 3 và câu 4, thể thơ thất ngôn với cách ngắt 

nhịp linh hoạt đã diễn tả sâu sắc niềm vui sướng của tác giả khi bắt gặp lí tưởng cộng sản. 

c) Đánh giá 

Sự phù hợp của hình thức biểu đạt và nội dung của đoạn thơ không chỉ thể hiện tâm trạng của nhân vật 

trữ tình mà còn góp phần thể hiện vẻ đẹp của thơ Tố Hữu - nhà thơ của lí tưởng cộng sản, của niềm vui lớn 

và của cảm hứng lãng mạn say mê, sôi nổi. 


Trang 4





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Như ta đã thấy, GDP không phản ánh được đầy đủ chất lượng cuộc sống, hay "mức độ phát triển". 

Những vấn đề như bất bình đẳng, ô nhiễm môi trường, bạo lực xã hội, bất công... không xuất hiện trong đó. 

Người ta tính rằng, nếu tính đến những hủy hoại môi trường ở Trung Quốc thì hằng năm phải đánh tụt GDP 

của nước này tới 3%. Luật pháp Brunei, nước giàu thứ năm trên thế giới theo thu nhập bình quân, cho phép 

ném đá tới chết những người đồng tính và những người ngoại tình. Ở Saudi Arabia, một quốc gia giàu có 

tương đương với Ý và New Zealand, phụ nữ không được phép lái ô tô, không được xuất cảnh mà không có 

nam giới đi kèm, và chỉ được bầu cử lần đầu vào năm 2015. Bạn có muốn sống ở những quốc gia "thịnh 

vượng" đó không? 

Càng ngày càng có nhiều tiếng nói cho rằng việc quá bị ám ảnh bởi GDP dẫn chúng ta tới một bế tắc 

trong triết lí phát triển. Cuộc chạy đua về GDP là cuộc chạy đua lạc lối. Thượng nghị sĩ Robert Kennedy của 

Mĩ có lần phát biểu: "GDP không bao gồm vẻ đẹp của thơ ca, sự bền vững của hôn nhân, mức sắc sảo của 

các cuộc tranh biện, mức liêm chính của viên chức. Nó không đo được lòng dũng cảm, trí tuệ hay cam kết 

của chúng ta với đất nước. Nó đo mọi thứ, trừ những gì làm cho cuộc sống này đáng sống". Gần đây nhất, 

năm 2009, nhà kinh tế học đoạt giải Nobel nổi tiếng Joseph Stiglitz yêu cầu chấm dứt "chủ nghĩa tôn thờ” 

GDP. 

Câu 1: Nêu quan điểm của tác giả về GDP. 

(Đặng Hoàng Giang, Bức xúc không làm ta vô can, Sđd, tr. 113 — 114) 

Câu 2: Những ví dụ về Trung Quốc, Brunei và Saudi Arabia giúp anh/ chị hiểu như thế nào về mối quan 

hệ giữa GDP và "chất lượng cuộc sống"? 

Câu 3: Anh/ Chị hiểu như thế nào về "chủ nghĩa tôn thờ" GDP và ý kiến: "Cuộc chạy đua về GDP là 

cuộc chạy đua lạc lối"? 

Câu 4: Từ đoạn trích trên, anh/ chị quan niệm thế nào là "cuộc sống đáng sống"? 


Câu 1 (2,0 điểm): 

Viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) bình luận hiện tượng: "Ở Saudi Arabia, một quốc gia giàu có tương 

đương với Ý và New Zealand, phụ nữ không được phép lái ô tô, không được xuất cảnh mà không có nam 

giới đi kèm, và chỉ được bầu cử lần đầu vào năm 2015.". 

Câu 2 (5,0 điểm): 


Về thể tuỳ bút, SGK Ngữ văn 12 Nâng cao, tập một, Sđd, tr. 159 cho rằng đây là thể loại có "tính chủ 

Trang 1

quan, chất trữ tình rất đậm, nhân vật chính là cái tôi của nhà văn. Cho nên sự hấp dẫn của tuỳ bút chủ yếu là 

sự hấp dẫn của cái tôi ấy". 

Hãy làm sáng tỏ ý kiến trên bằng việc phân tích "cái tôi" của Nguyễn Tuân thể hiện qua đoạn trích Người 

lái đò Sông Đà. 

-------------------- HẾT -------------------- 



Câu 1: HS nêu được quan điểm của tác giả đoạn trích về GDP như sau: 

 

 

 

GDP không phản ánh được đầy đủ chất lượng cuộc sống hay "mức độ phát triển". 

Việc quá bị ám ảnh bởi GDP dẫn chúng ta tới sự bế tắc trong triết lí phát triển. 

Cuộc chạy đua về GDP là cuộc chạy đua lạc lối. 

Câu 2: Những ví dụ về Trung Quốc, Brunei và Saudi Arabia chứng tỏ: GDP cao hay thấp chưa nói lên "chất 

lượng cuộc sống"; GDP không tỉ lệ thuận với "chất lượng cuộc sống". 

Câu 3: HS tham khảo cách trả lời sau: 

"Chủ nghĩa tôn thờ GDP": coi GDP là thước đo cao nhất mức độ phát triển của một xã hội, một quốc 

gia trên mọi bình diện và nâng chỉ số GDP thành "nhân vật ngôi sao" trên các diễn đàn kinh tế, xã hội. Đây là 

xu hướng của nhiều nước trên thế giới. 

"Cuộc chạy đua về GDP là cuộc chạy đua lạc lối": chạy đua về thu nhập bình quân tính theo đầu 

người mà quên rằng mục đích cuối cùng của mọi sự tăng trưởng kinh tế chính là tạo ra một cuộc sống chất 

lượng. 

Câu 4: HS nêu quan niệm riêng của mình một cách thuyết phục trên cơ sở đọc hiểu đoạn trích. Có thể tham 

khảo một số gợi ý sau: 

 

Cuộc sống đáng sống là cuộc sống trong đó con người được hưởng tự do, dân chủ, ấm no, hạnh phúc. 

Cuộc sống đáng sống là cuộc sống cân bằng về vật chất và tinh thần; môi trường sống an toàn khiến 

con người có thể tận hưởng những gì tạo hoá ban cho họ. 

Cuộc sống đáng sống là cuộc sống trong đó mỗi cá nhân được tạo điều kiện phát triển tối đa năng lực, 

sở trường của mình và được thụ hưởng thành quả lao động một cách công bằng. 


Câu 1: HS có quan điểm rõ ràng trước hiện tượng mà đề bài đề cập tới; lập luận thuyết phục, có lí lẽ và dẫn 

chứng cụ thể; đoạn văn đảm bảo dung lượng (khoảng 200 chữ), có thể trình bày theo một trong các cách diễn 

dịch, quy nạp, song hành hoặc tổng - phân - hợp...; đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu. 

Sau đây là một số gợi ý: 

Nêu hiện tượng: phụ nữ ở Saudi Arabia không có quyền lái ô tô, không được xuất cảnh mà không có 

nam giới đi cùng, không có quyền bầu cử (trước năm 2015). Đây là sự bất bình đẳng trong đối xử với phụ nữ 

tại một đất nước giàu có ngang với các quốc gia Tây Âu - một hiện tượng khiến người ta sửng sốt, ngạc 

nhiên vì nó đang tồn tại ở thế kỉ XXI, tại một quốc gia thịnh vượng. 

 

 

Bàn luận: 


Sự bất bình đẳng, sự coi thường người phụ nữ ở Saudi Arabia là dấu hiệu cho thấy một xã hội lạc hậu, 

Trang 2

thiếu nhân quyền, dân chủ. 

Sự thịnh vượng và giàu có không đảm bảo rằng người dân có thể được hạnh phúc, được tự do và 

được tôn trọng. 

GDP cao chưa phải là điều kiện cần và đủ để xây dựng một quốc gia văn minh, hạnh phúc. Cuộc chạy 

đua về GDP cần được chấm dứt. 

So sánh với một số quốc gia khác trên thế giới để thấy rõ một đất nước có GDP cao chưa hẳn là một 

đất nước đáng sống. 

Câu 2: Đề bài yêu cầu HS nghị luận về một ý kiến bàn về văn học. HS cần viết 01 bài văn có đủ các phần 

mở bài, thân bài, kết bài; xác định đúng vấn đề cần nghị luận; triển khai vấn đề nghị luận thành các luận 

điểm; vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp lí lẽ và dẫn chứng; đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt 

câu. 


Là nhà văn có phong cách nghệ thuật đặc sắc, văn chương Nguyễn Tuân hấp dẫn người đọc bởi "cái 

tôi" độc đáo, thể hiện ở sự tài hoa, uyên bác, sự sắc nhọn và tinh tế của các giác quan, ngôn từ điêu luyện, 

giàu hình ảnh, cảm xúc... 

 

Phân tích "cái tôi" Nguyễn Tuân trong đoạn trích Người lái đò Sông Đà: 

"Cái tôi" tài hoa, tinh tế thể hiện ở sự rung động, niềm say mê của nhà văn trước vẻ đẹp hùng vĩ và mĩ 

lệ của thiên nhiên đất nước; ở sự phát hiện và ngợi ca phẩm chất tài hoa, nghệ sĩ của những con người lao 

động; ở những trang văn đẹp như thơ, như nhạc, như hoạ. Nhà văn đã thể hiện sông Đà như một sinh thể 

sống với hai nét "tính cách" tưởng như đối lập ("hung bạo" và "trữ tình"), để từ đó tấu lên một khúc tráng ca 

về con sông dũng mãnh ở thượng nguồn, đồng thời ngân nga những thanh âm dịu dàng, trong trẻo, êm ái 

chốn hạ lưu. Từ đó, nhà văn đã tạc dựng hình ảnh người lái đò sông Đà trong cuộc vượt thác đầy kịch tính và 

cũng thật ngoạn mục. Nguyễn Tuân tỏ ra hứng thú đặc biệt trong việc khám phá, thể hiện "chất vàng mười" 

trong tâm hồn con người Tây Bắc. 

"Cái tôi" uyên bác thể hiện ở cách nhìn và sự khám phá hiện thực có chiều sâu; sự huy động và sử 

dụng kiến thức của các ngành quân sự, điện ảnh, thể thao... và các tri thức đời sống một cách linh hoạt, có 

hiệu quả nhằm thể hiện hình ảnh con sông Đà và người lái đò một cách chính xác và ấn tượng. Nhà văn đã 

lựa chọn những chi tiết thật tiêu biểu, điển hình; miêu tả và soi chiếu chúng từ nhiều góc độ, kết hợp với 

những liên tưởng, so sánh bất ngờ và thú vị. Có thể nói, hình ảnh sông Đà và người lái đò thể hiện công phu 

quan sát, miêu tả; khả năng huy động và sử dụng ngôn ngữ hết sức điêu luyện của nhà văn. 


"Cái tôi" tài hoa, uyên bác thể hiện tình yêu quê hương đất nước, tình yêu cái đẹp của người nghệ sĩ 

chân chính đồng thời bộc lộ quan niệm của Nguyễn Tuân: viết văn là để khẳng định sự độc đáo của người 

cầm bút. Thể tùy bút, một lối văn "độc tấu", đã phát huy hiệu quả của nó trong việc bộc lộ "cái tôi" độc đáo 

của nhà văn. 

Trang 3





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Mùa xuân, tự nhiên tôi muốn gác hết mọi việc bận rộn để lên rong chơi trên những đồi cỏ gần vùng mộ 

Vua. Ở đó tôi có thể nằm ngửa mặt trên cỏ, ngước mắt nhìn chùm hoa lê nở trắng muốt trên cao. Tôi đã tìm 

đến định sống ở nhiều đô thị bắc nam; ở đó tôi có thể tìm thấy mọi cái cần cho cuộc sống của tôi, chỉ thiếu 

một cái mà tôi không chịu nổi, là thiên nhiên. 

Mùa hạ, trong những khu vườn Huế, khí đất xông lên hùng mạnh, cỏ mọc xanh lạ thường. Trái cây sắp 

chín nằm chờ trên cành, và khắp đây đó trong vùng Kim Long, khói đốt cỏ toả ra mịt mùng xanh mờ một 

vùng ven sông. Trên một chiếc bình phong cổ khuất trong cây lá của một khu sân vắng vẻ còn dấu chạm lỗ 

chỗ của một câu đối nói đến những bầy chim nhạn thường về đậu kêu om sòm trên bãi sông Hương trước 

mặt nhà. Tôi lớn lên không hề thấy bóng chim nhạn ven sông này. Chắc […] chúng đã di trú về một vùng đất 

nào yên tĩnh hơn. Nhưng liệu có nơi nào gọi là “yên tĩnh hơn” trên hành tinh này. Hình như càng ngày nó 

càng trở nên ồn ào hơn xưa; và đó cũng là lỗi của chúng ta đã tước đoạt “quyền yên tĩnh” của thế hệ trẻ ngày 

mai. Mùa thu trời trở gió heo may lành lạnh làm người ta tự nhiên thấy nhớ nhung một quê hương nào không 

biết. Vào mùa này, các văn nhân thường mở hội leo núi, mang theo túi thơ bầu rượu lên các đỉnh núi cao 

mừng tiết “Trùng Cửu”. Núi đó có thể là núi Ngự Bình, núi Kim Phụng hoặc những rừng thông vùng đồi 

Thiên An, và văn nhân có thể là Bà Huyện Thanh Quan, Tuy Lý Vương, Hàn Mặc Tử. Những văn nhân ngồi 

uống rượu trên đầu núi, nghe tiếng chuông chùa thánh thót trên thành phố dầm mình trong sương khói; đi 

thăm núi trở về, băng qua sườn đồi, vó ngựa còn thơm nồng hương cỏ, gọi lũ bướm bay theo. 

[…] Một thứ hạnh phúc kéo dài trong nhiều năm tháng thật khó có ở đời; hạnh phúc chỉ tồn tại trong từng 

khoảnh khắc. Đó là khoảnh khắc mà ta nằm buông mình trên cỏ, ngửa mặt nhìn từng áng mây chẳng biết bay 

về đâu. Vâng, chính đó là những áng mây mà người đời Đường đã từng thấy: “Bạch vân vô tận thi” (3) . 


Câu 1: Liệt kê những chi tiết nói về “cỏ” trong các mùa ở xứ Huế. 

Câu 2: Qua những chi tiết nói về “cỏ”, xứ Huế hiện lên như thế nào? 

(Hoàng Phủ Ngọc Tường, Miền cỏ thơm, 

Dẫn theo http://tapchisonghuong.com.vn, ngày 7 -7 - 2009) 

Câu 3: Cách nhà văn gợi nhắc đến những văn nhân như Bà Huyện Thanh Quan, Tuy Lý Vương, Hàn 

Mặc Tử có tác dụng gì? 

Câu 4: Thông điệp mà người viết muốn gửi gắm qua những câu văn sau là gì: “Tôi lớn lên không hề thấy 

bóng chim nhạn ven sông này. Chắc […] chúng đã di trú về một vùng đất nào yên tĩnh hơn. Nhưng liệu có 

(3) 

Bích Hồ dịch: “Phau phau mây trắng ngàn năm vẫn còn”. 

Trang 1

nơi nào gọi là “yên tĩnh hơn” trên hành tinh này. Hình như càng ngày nó càng trở nên ồn ào hơn xưa; và đó 

cũng là lỗi của chúng ta đã tước đoạt “quyền yên tĩnh” của thế hệ trẻ ngày mai.”? 


Câu 1 (2,0 điểm): 

Anh/ Chị hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của mình về ý kiến nêu trong đoạn 

trích ở phần Đọc hiểu: “Một thứ hạnh phúc kéo dài trong nhiều năm tháng thật khó có ở đời; hạnh phúc chỉ 

tồn tại trong từng khoảnh khắc”. 

Câu 2 (5,0 điểm): 

Bình luận về “cái tôi” Xuân Diệu trong bài thơ Vội vàng. 


-------------------- HẾT -------------------- 


Câu 1: Những chi tiết nói về “cỏ” trong các mùa ở xứ Huế: 

- Mùa xuân: đồi cỏ vùng mộ Vua, nằm ngửa mặt trên cỏ, ngước mắt nhìn chùm hoa lê nở trắng muốt trên 

cao; 

- Mùa hạ: cỏ mọc xanh lạ thường trong những khu vườn Huế, ở vùng Kim Long, khói đốt cỏ tỏa ra mịt 

mùng xanh mờ một vùng ven sông; 

- Mùa thu: vó ngựa của những văn nhân đi thăm núi trở về, băng qua sườn đồi, vó ngựa còn thơm nồng 

hương cỏ, gọi lũ bướm bay theo. 

Câu 2: Qua những chi tiết nói về “cỏ”, xứ Huế hiện lên với những khu vườn xanh mát, bình yên; có núi đồi, 

sông nước hữu tình, thơ mộng; thiên nhiên nguyên sơ mang sức sống mãnh liệt và một vẻ đẹp trữ tình, lãng 

mạn. 

Câu 3: Cách nhà văn gợi nhắc đến những văn nhân như Bà Huyện Thanh Quan, Tuy Lý Vương, Hàn Mặc 

Tử có tác dụng gợi lên vẻ đẹp của con người xứ Huế với thú vui tao nhã, sống hoà hợp, gần gũi với thiên 

nhiên yên tĩnh, thơ mộng, thanh bình. Thể hiện một nét phong cách riêng của kí Hoàng Phủ Ngọc Tường: tài 

hoa, uyên bác trong góc nhìn mang chiều sâu văn hoá. 

Câu 4: Thông điệp người viết muốn gửi gắm qua những câu văn: “Tôi lớn lên … ngày mai” là chỉ ra thực 

trạng: những khoảng không gian yên tĩnh, trong lành, thơ mộng đang bị thu hẹp; môi trường sống tự nhiên, 

cân bằng đang bị chính con người can thiệp thô bạo. 

- Con người hãy trân trọng thiên nhiên, bảo vệ môi trường để không làm mất đi quyền được sống trong 

những không gian yên tĩnh, nơi con người có thể hoà hợp, thân thiện với thiên nhiên … 


Câu 1: Viết được 01 đoạn văn nghị luận xã hội, đảm bảo dung lượng (khoảng 200 chữ); có thể trình bày theo 

một trong các cách diễn dịch, quy nạp, song hành hoặc tổng – phân – hợp; biết sử dụng các thao tác lập luận 

giải thích, chứng minh, bình luận. Diễn đạt lưu loát, đảm bảo các quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu. 

HS nêu được quan điểm cá nhân một cách rõ ràng: đồng tình, phản đối hoặc đồng tình một phần với ý 

kiến; lí giải một cách thuyết phục. 


- Đồng tình: 


Trang 2

+ Một thứ hạnh phúc kéo dài trong nhiều năm tháng thật khó có ở đời vì: cuộc sống luôn biến đổi không 

ngừng, nay hạnh phúc ngọt ngào, mai có thể đã đắng cay, bất hạnh,…; hạnh phúc không dễ gì có được, con 

người cần không ngừng tìm kiếm, nỗ lực vun đắp…; mỗi người có quan niệm riêng về hạnh phúc. 

+ Hạnh phúc chỉ tồn tại trong từng khoảnh khắc. Đó là những giây phút tâm hồn con người thanh thản, 

không vướng bận, lo âu; là những giây phút tận hưởng hết mình những gì thiên nhiên ban tặng, dù chỉ là cảm 

giác được thả mình trên thảm cỏ, chìm đắm trong hương cỏ thơm, cảm nghe cái mềm mượt của cỏ,…(HS tự 

nêu ví dụ cụ thể.) 

- Phản đối: nếu cho rằng hạnh phúc là cảm giác mãn nguyện, vui sướng khi đạt được những mục tiêu 

trong cuộc sống, những thành công về tiền tài, địa vị, chức tước,... thì hạnh phúc không chỉ là khoảnh khắc 

mà có thể kéo dài trong nhiều năm tháng. Vì sau những nỗ lực kiếm tìm, con người ta sẽ thụ hưởng thành 

quả xứng đáng của mình và lan toả những thành công ấy cho người khác, làm xã hội tốt đẹp hơn, nhiều 

người hạnh phúc hơn. 

- Có thể nêu ý kiến khác: hạnh phúc vừa là khoảnh khắc vừa là dài lâu; nếu quan niệm hạnh phúc là sự cân 

bằng hài hoà giữa nhu cầu vật chất và tinh thần. Cuộc sống đủ đầy về vật chất và thư nhàn về tâm hồn luôn là 

điều con người hướng tới. Và khi đó hạnh phúc là khoảnh khắc hay là dài lâu tuỳ thuộc vào quan niệm, cách 

cảm nhận và chất lượng cuộc sống mỗi con người, mỗi dân tộc và mỗi quốc gia. Mỗi con người cần biết trân 

trọng từng khoảnh khắc hạnh phúc; góp nhặt những khoảnh khắc để có hạnh phúc dài lâu cho mình và cho 

mọi người. 

Câu 2: Đề bài yêu cầu HS làm rõ “cái tôi” của nhà thơ Xuân Diệu trong bài thơ Vội vàng. Vì thế, HS cần đi 

từ các yếu tố nghệ thuật để phân tích những quan niệm của nhà thơ về thời gian, tuổi trẻ, hạnh phúc, qua đó, 

thể hiện hình tượng “cái tôi” của thi nhân. 


a) Giới thiệu tác giả, tác phẩm và vấn đề nghị luận 

- Là nhà thơ “mới nhất trong các nhà thơ mới” (Hoài Thanh), Xuân Diệu đã đem đến cho thơ ca Việt 

Nam những cách tân mới mẻ cả về nội dung lẫn nghệ thuật, đặc biệt là sự thể hiện của “cái tôi” cá nhân. 

- Được rút từ tập Thơ thơ – “cụm hoa đầu mùa” mà Xuân Diệu “Dành cho nhân gian”, bài thơ Vội vàng là 

tiếng nói của một tâm hồn “đương thời sôi nổi”, của một tấm lòng “vừa lúc vang ngân” để dành tặng cho 

những người trẻ tuổi trẻ lòng. 

b) Phân tích sự thể hiện “cái tôi” Xuân Diệu trong bài thơ Vội Vàng 

- Một “cái tôi” mang cảm xúc dạt dào, trẻ trung, sôi nổi, yêu đời, yêu sống đến cuồng nhiệt: 


+ “Cái tôi” ham sống mãnh liệt thể hiện ở khát vọng ngông cuồng: đoạt quyền tạo hóa, muốn níu kéo 

bước đi của thời gian: điệp từ “tôi muốn”; các động từ mạnh: tắt nắng, buộc gió… 

+ “Cái tôi” tràn đầy cảm xúc lãng mạn trước bức tranh mùa xuân rộn ràng âm thanh, ngạt ngào hương vị, 

chan hòa ánh sáng, hào phóng niềm vui: sử dụng linh hoạt, dồn dập những điệp từ, điệp ngữ “của”, “này 

đây…”; liệt kê những hình ảnh: ong bướm dập dìu, chim chóc hát ca, lá non phơ phất trên cành, hoa nở rực 

rỡ trên đồng nội, ánh sáng chớp hàng mi, thần Vui hằng gõ cửa,…; biện pháp so sánh độc đáo “tháng giêng 

ngon như một cặp môi gần”. 

+ Một “cái tôi” lo âu, khắc khoải trước sự chảy trôi của thời gian, sự qua đi của tuổi trẻ: cách đặt dấu 

chấm ở giữa dòng thơ: “tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa”, các từ ngữ gợi tả gợi cảm: bâng khuâng, 

tiếc, rớm, than thầm, hờn, đứt, sợ…, ngôn ngữ thơ đầy cảm giác. 

+ Một “cái tôi” say sưa tận hưởng cuộc sống thể hiện trong đoạn thơ cuối với nhịp thơ thật sôi nổi, mạnh 

Trang 3

mẽ, gấp gáp. Sự lặp lại của cấu trúc câu “Ta muốn ôm…”, “Ta muốn riết…” cùng phép điệp từ, sự xuất hiện 

liên tục của các động từ chỉ trạng thái đắm say, các tính từ chỉ xuân sắc, các danh từ chỉ vẻ đẹp thanh tân tươi 

trẻ,… tạo ra những hình ảnh tình tứ, quyến rũ, thể hiện thành công cảm xúc say sưa, phấn chấn đến cuồng 

nhiệt của con người đang “thức nhọn” giác quan để tận hưởng hương sắc của cuộc đời, bằng cả tâm hồn và 

trái tim. 

- Một “cái tôi” thể hiện những triết lí và quan niệm nhân sinh sâu sắc, mới mẻ: Không chỉ thấm đẫm cảm 

xúc dồi dào, bài thơ còn đầy ắp những suy nghĩ, triết lí về lối sống, thái độ sống của con người trước bước đi 

của thời gian: 

+ Quan niệm thẩm mĩ mới mẻ: Không tìm cái đẹp trong quá khứ hay ở chốn bồng lai tiên cảnh, với Xuân 

Diệu, cái đẹp hiện hữu ngay trong cuộc sống hiện tại. Con người trong mùa xuân và tuổi trẻ mới là chuẩn 

mực cái đẹp. 

+ Quan điểm nhân sinh sâu sắc: Không giống với quan niệm thời gian tuần hoàn trong thơ xưa, với Xuân 

Diệu, thời gian qua đi và không bao giờ trở lại. Tuổi trẻ, cuộc đời và tình yêu của con người rất ngắn ngủi. Vì 

vậy, con người phải sống tận hưởng, tận hiến cho cuộc đời. Đó là một lối ứng xử tích cực với cuộc đời của 

một “cái tôi” luôn khao khát sống, khao khát yêu đến mãnh liệt. 

c) Bình luận, đánh giá 

- “Cái tôi” Xuân Diệu không chỉ nồng nàn cảm xúc mà còn mang một quan niệm nhân sinh, vũ trụ mới mẻ 

chưa từng có trong thơ ca truyền thống. Đó là một “cái tôi” trẻ trung, mới mẻ, tích cực, mang theo hơi thở 

của cuộc sống hiện đại. 

- “Cái tôi” cá nhân mới mẻ ấy là sản phẩm của thời đại Thơ mới và là tiếng lòng của Xuân Diệu – “một 

tâm hồn yêu đời, yêu sống đến cuồng nhiệt” (Nguyễn Đăng Mạnh). 

- Làm nên sức hấp dẫn của bài thơ còn ở nghệ thuật thể hiện với hình thức thơ sáng tạo, ngôn ngữ đặc sắc, 

giọng thơ sôi nổi đến cuồng nhiệt, đậm chất Xuân Diệu. Bài thơ Vội vàng là lời tự họa, tự bạch của “cái tôi” 

Xuân Diệu về một điệu sống cuống quýt, vội vàng, một điệu hồn say đắm tình yêu, cuộc đời. Bài thơ tiêu 

biểu cho phong cách thơ của nhà thơ “mới nhất trong các nhà thơ mới”. 


Trang 4





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Hiện tượng đố kị trong đời sống đã có từ xưa. Thời Tam quốc có danh tướng Đông Ngô là Chu Du, nổi 

tiếng thao lược nhưng lại có tính đố kị. Thấy Gia Cát Lượng tài ba, Du đã nhiều lần tìm cách chứng tỏ mình 

là người tài “đệ nhất thiên hạ”, nhưng lần nào cũng bị thua. Lòng đố kị còn khiến Chu Du tìm kế sách hãm 

hại Gia Cát Lượng, nhưng lần nào Lượng cũng đoán biết và thoát hiểm. Khi nhận ra tài trí của mình không 

bằng Gia Cát Lượng, Du đã ngửa mặt lên trời mà than: “Trời đã sinh Du, sao còn sinh Lượng!”. Câu nói đó 

đã bộc lộ chân tướng của người đố kị: không chấp nhận thực tế người khác hơn mình. 

Lòng đố kị có thể gắn với sự hiếu thắng, một tâm lí muốn chứng tỏ mình không thua chúng kém bạn, 

thậm chí hơn người. Tính hiếu thắng có thể có tác dụng kích thích người ta phấn đấu, cạnh tranh vượt lên 

người khác, có ý nghĩa tiến bộ nhất định. Tâm lí đố kị ngược lại, chỉ là sự biến dạng của lòng hiếu thắng. Đố 

kị là tâm lí của kẻ thất bại. Động cơ kích thích phấn đấu giảm sút, mà ý muốn hạ thấp, hãm hại người khác để 

thỏa lòng ích kỉ tăng lên. Phân tích lòng đố kị, nhà triết học Hi Lạp cổ đại A-ri-xtốt đã nói: “Người đố kị sở 

dĩ cảm thấy dằn vặt đau đớn không chỉ vì cảm thấy mình thua kém mà còn vì phải nhìn thấy người khác 

thành công”. Nhà triết học đã chỉ ra thực chất kẻ đố kị là kẻ không muốn nhìn thấy người khác thành công. 

Trên thực tế, không một lòng đố kị nào có thể ngăn cản được người khác thành công, cho nên lòng đố kị 

chỉ có hại cho bản thân kẻ đố kị. Nó vừa làm cho kẻ đố kị không được sống thanh thản, luôn dằn vặt khổ đau 

vì những lí do không chính đáng, lại vừa có thể dẫn họ đến những mưu đồ xấu xa, thậm chí phạm tội ác. Kẻ 

đố kị không hiểu rằng “ngoài trời còn có trời” (cao hơn), “ngoài núi còn có núi” (cao hơn), mình tài còn có 

người tài hơn. 

Lòng đố kị là một tính xấu cần khắc phục. Con người cần phải có lòng cao thượng, rộng rãi, biết vui với 

thành công của người khác. Tình cảm cao thượng không chỉ giúp con người sống thanh thản, mà còn có tác 

dụng thúc đẩy xã hội và đồng loại tiến bộ. 

Câu 1: Đoạn trích sử dụng những thao tác lập luận nào? 

Câu 2: Theo tác giả, thế nào là đố kị? 

Câu 3: Tác giả bày tỏ thái độ như thế nào về thói đố kị của con người? 

(Phỏng theo Băng Sơn, Ngữ văn 11 Nâng cao, Tập hai, 

Câu 4: Theo anh/ chị, cần làm gì để khắc phục thói đố kị trong bản thân mỗi chúng ta? 


Câu 1 (2,0 điểm): 


Sđd, tr. 96 – 97) 

Trang 1

Viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) với chủ đề: Con người cần phải có lòng cao thượng. 

Câu 2 (5,0 điểm): 

“Cái tôi” Hoàng Phủ Ngọc Tường trong đoạn trích bài bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông?. 

-------------------- HẾT -------------------- 



Câu 1: Đoạn trích sử dụng các thao tác lập luận: chứng minh, phân tích, bình luận. 

Câu 2: HS cần nêu được cách hiểu của tác giả về sự đố kị: là một thói xấu của con người vốn có từ xưa; đố 

kị là không thích người khác hơn mình, ghen ghét và không muốn nhìn thấy người khác thành công. 

Câu 3: Thái độ của tác giả về thói đố kị: phê phán (thể hiện qua việc chỉ ra biểu hiện của thói đố kị; phân 

tích các tác hại, nguyên nhân của thói đố kị và cách khắc phục). 

Câu 4: HS nêu được một vài ý trong các ý sau đây: 

- Ý thức được đố kị là một thói xấu cần khắc phục; 

- Thấy được những tác hại của thói đố kị; 

- Điều chỉnh suy nghĩ, hành vi theo hướng tích cực: chia sẻ niềm vui thành công của người khác thay vì 

muốn phủ nhận, hạ thấp họ; 

- Khẳng định bản thân bằng cách khiêm nhường học hỏi để hoàn thiện mình chứ không phải bằng cách hạ 

thấp người khác; 

- Thay đổi lối nghĩ chỉ có mình là nhất. 


Câu 1: HS cần nêu rõ quan điểm của mình về vấn đề “Con người cần phải có lòng cao thượng”; lập luận 

thuyết phục, có lí lẽ và dẫn chứng cụ thể; đoạn văn đảm bảo dung lượng (khoảng 200 chữ), có thể trình bày 

theo một trong các cách diễn dịch, quy nạp song hành hoặc tổng – phân – hợp…; đảm bảo các quy tắc chính 

tả, dùng từ, đặt câu. 


- Giải thích: “cao thượng” là “vượt hẳn lên trên những cái tầm thường, nhỏ nhen về phẩm chất, tinh thần” 

(Hoàng Phê (Chủ biên), Từ điển tiếng Việt, Sđd, tr. 158). Cao thượng là đức tính tốt, là lối sống đẹp. Lòng 

cao thượng rất cần thiết trong sự ứng xử giữa con người với con người. 


Người có lòng cao thượng là người luôn suy nghĩ, hành động vì mục đích tốt đẹp: mang đến niềm vui, 

hạnh phúc cho người khác. 

- Con người cần phải có lòng cao thượng vì: 

+ Lòng cao thượng giúp con người sống đẹp hơn, có ích hơn, hạnh phúc hơn. 

+ Lòng cao thượng là động lực thúc đẩy con người vươn lên trong cuộc sống, tạo ra những giá trị tốt đẹp, 

khiến xã hội ngày càng phát triển. 

+ Trong cuộc sống luôn có những khó khăn, thử thách nên con người rất cần có lòng cao thượng để chia 

sẻ, yêu thương và giúp đỡ lẫn nhau. 

- Đề cao lòng cao thượng, chúng ta cũng cần phê phán thói đố kị, nhỏ nhen, lối sống ích kỉ. 

Câu 2: Đề bài yêu cầu HS nghị luận về hình tượng “cái tôi” Hoàng Phủ Ngọc Tường trong đoạn trích Ai đã 

Trang 2

đặt tên cho dòng sông?. Học sinh viết 01 bài văn có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài; xác định đúng vấn 

đề cần nghị luận; triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm; vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp 

lí lẽ và dẫn chứng; đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu. 

Có thể tham khảo những ý chính sau: 

- Nhà văn Nguyễn Tuân từng gọi tùy bút là lối văn “độc tấu”, nghĩa là trong tác phẩm tùy bút, “cái tôi” 

của người viết trở thành nhân vật trung tâm. Sự hấp dẫn của tùy bút xét đến cùng là sự hấp dẫn của “cái tôi” 

tác giả: “cái tôi” ấy thông minh, sắc sảo thế nào, vốn văn hóa ra sao, tư tưởng, tâm hồn thế nào, vốn liếng và 

cách dùng chữ nghĩa ra sao,… Hoàng Phủ Ngọc Tường cũng cho rằng điều cốt yếu làm nên sức mạnh của 

thể loại tùy bút là “để cho hiện thực cuộc sống chảy qua trái tim người cầm bút như một dòng máu nồng ấm” 

(Một vài suy nghĩ về thể kí, báo Văn nghệ, số 31 – 1983). 

- Hình tượng “cái tôi” Hoàng Phủ Ngọc Tường trong đoạn trích bài bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông? 

Là một “cái tôi” tài hoa, uyên bác, giàu tình cảm và trí tưởng tượng lãng mạn, gắn bó và say mê với vẻ đẹp 

của cảnh sắc và con người xứ Huế. 

+ Một con người có vốn tri thức phong phú, uyên bác về sông Hương và về địa lí, lịch sử, văn hóa, nghệ 

thuật xứ Huế: 

• Tác giả đã miêu tả dòng sông Hương với các tư liệu cụ thể, chính xác khiến người đọc có thể hình dung 

một cách rõ ràng, sinh động về địa hình và những đổi thay đầy biến ảo trong dòng chảy của nó: khi thì mạnh 

mẽ, dữ dội; khi lại êm đềm, dịu dàng; có khi trầm mặc, suy tư… 

• Những địa danh cụ thể làm nên cả một “không gian Huế” với những nét đẹp đặc trưng của đất nước cố 

đô: ngã ba Tuần, điện Hòn Chén, bãi Nguyệt Biều, đồi Vọng Cảnh, ngoại ô Kim Long, Cồn Hến, Cồn Giã 

Viên, vườn cau Vĩ Dạ,… 

• Cái nhìn nghệ thuật độc đáo, có khả năng soi chiếu đối tượng từ nhiều góc độ khác nhau. Dòng sông 

Hương được miêu tả từ các góc nhìn địa lí, lịch sử, văn hóa,… Mỗi góc nhìn đều mang đến những khám phá 

mới mẻ, bất ngờ không chỉ về thiên nhiên mà cả về tâm hồn Huế. 

+ Một con người gắn bó sâu nặng với quê hương, có tâm hồn nghệ sĩ, có khả năng quan sát tinh tế và trí 

tưởng tượng bay bổng: 

• Cái nhìn tràn đầy cảm hứng tình yêu: Hoàng Phủ Ngọc Tường hình dung sông Hương với kinh thành 

Huế như nàng Kiều với chàng Kim Trọng của Nguyễn Du gắn bó với nhau trong một tình yêu muôn thưở. 

Con đường từ thượng nguồn ra biển cả của sông Hương trong cái nhìn của nhà văn trở thành hành trình kiếm 

tìm người tình hằng mong đợi. 


• Trí tưởng tượng bay bổng, lãng mạn: hình dung sông Hương như một người con gái với tâm hồn phong 

phú, bí ẩn, chứa đựng bao nhiêu cung bậc cảm xúc vừa nồng nàn, táo bạo vừa dịu dàng, đằm thắm. Qua đó, 

nhà văn khám phá vẻ đẹp của tâm hồn Huế “vừa mãnh liệt vừa lắng sâu, vừa trữ tình thiết tha vừa bình thản, 

trí tuệ” (Trần Đình Sử). 

+ Một nhà văn có vốn ngôn ngữ phong phú, có khả năng vận dụng một cách tài hoa các thủ pháp của hội 

họa, âm nhạc,… Lối viết hướng nội tài hoa và đậm chất trữ tình đã mang lại sức rung cảm mãnh liệt cho tác 

phẩm – một “bài thơ bằng văn xuôi”. 

- Sự tài hoa, uyên bác và mê đắm của “cái tôi” tác giả đã tạo nên vẻ đẹp riêng cho những trang kí Hoàng 

Trang 3

Phủ Ngọc Tường: giàu chất trí tuệ và đậm chất thơ. Đoạn trích đã thể hiện nét đặc sắc trong phong cách bút 

kí của nhà văn xứ Huế này. 


Trang 4





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Có bao giờ chúng ta yêu thế gian này như yêu ngôi nhà có bếp lửa ấm áp của mình không? Có bao giờ 

chúng ta yêu nhân loại như yêu một người máu thịt của mình không? Chúng ta từng nói đến việc làm sao trở 

thành những công dân toàn cầu. Danh từ công dân toàn cầu rất dễ làm cho những ai đó lầm tưởng về một 

siêu nhân trong những khía cạnh nào đấy. Nhưng bản chất duy nhất của một công dân toàn cầu là một người 

biết yêu thương thế gian này và luôn tìm cách cải biến thế gian. Có thể sẽ có những công dân kêu lên đầy bất 

lực: Ta chỉ là một sinh linh bé nhỏ làm sao ta có thể yêu thương và che chở cả thế gian rộng lớn nhường kia! 

Việc yêu thương và che chở cho cả thế gian có phải là một ước mơ hay một nhân cách hão huyền không? 

Không. Đó là một hiện thực và đó là một nguyên lí. Khi một con người yêu thương chân thực mảnh đất con 

người đó đang đứng dù chỉ vừa hai bàn chân thì người đó đã yêu cả trái đất này. Khi bạn yêu một cái cây 

bên cạnh bạn thì bạn yêu mọi cái cây trên thế gian. Khi bạn yêu thương một con người bên cạnh thì bạn yêu 

cả nhân loại. Và khi tất cả những con người dù bé nhỏ đến đâu yêu thương người bên cạnh thì tình thương 

yêu ấy sẽ ngập tràn thế gian này. 

Tình yêu thương nhân loại sẽ ngay lập tức trở nên hão huyền và mang thói đạo đức giả khi chúng ta nói 

đến tình yêu thương đó mà không bao giờ chúng ta yêu thương nổi một người bên cạnh. Và thói đạo đức giả 

đang lan rộng trên thế gian chúng ta đang sống. 

Hãy cứu thế gian này khỏi những hận thù, những ích kỉ, những vô cảm và giá lạnh bằng những hành 

động cụ thể của mỗi con người đang sống trên thế gian này. Đấy là tiếng kêu khẩn thiết, đầy tình thương yêu 

và trách nhiệm của biết bao con người đang sống trên thế gian này. 

(Cần một ngày hoà giải đế yêu thương, Bđd, tr.26) 

Câu 1: Theo tác giả đoạn trích, phẩm chất cốt lõi của một "công dân toàn cầu" là gì? 

Câu 2: Chỉ ra và nêu tác dụng của 01 phép tu từ được sử dụng trong đoạn trích trên. 

Câu 3: Tác giả sử dụng thao tác lập luận nào khi bàn về "bản chất duy nhất của công dân toàn cầu"? 

Câu 4: Anh/ Chị thử đưa ra 01 định nghĩa khác về "công dân toàn cầu". 


Câu 1 (2,0 điểm): 

Theo anh/ chị, thế hệ trẻ Việt Nam cần làm gì để trở thành "công dân toàn cầu"? 

Viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày quan điểm của mình. 

Câu 2 (5,0 điểm): 


Sức hấp dẫn của bản Tuyên ngôn Độc lập (Hồ Chí Minh). 

Trang 1

-------------------- HẾT -------------------- 



Câu 1: Theo tác giả, phẩm chất cốt lõi của một "công dân toàn cầu" là biết yêu thương và luôn tìm cách cải 

biến thế gian này. 

Câu 2: HS có thể chỉ ra và nêu tác dụng của một trong các phép tu từ sau: 

Phép so sánh (Có bao giờ chúng ta yêu thế gian này như yêu ngôi nhà có bếp lửa ấm áp của mình 

không? Có bao giờ chúng ta yêu nhân loại như yêu một người máu thịt của mình không?) khiến cho câu văn 

giàu cảm xúc, hình ảnh, tạo sự gần gũi, thân mật khi đề cập đến một vấn đề thoạt nghe rất cao siêu: tình yêu 

thế gian, yêu nhân loại. 

Phép điệp cấu trúc câu (Có bao giờ chúng ta yêu thế gian này như yêu ngôi nhà có bếp lửa ấm áp của 

mình không? Có bao giờ chúng ta yêu nhân loại như yêu một người máu thịt của mình không?. Khi bạn yêu 

một cái cây bên cạnh bạn thì bạn yêu mọi cái cây trên thế gian. Khi bạn yêu thương một con người bên cạnh 

thì bạn yêu cả nhân loại. Và khi tất cả những con người dù bé nhỏ đến đâu yêu thương người bên cạnh thì 

tình thương yêu ấy sẽ ngập tràn thế gian này.) có tác dụng liên kết và nhấn mạnh ý nghĩa, tác dụng của tình 

yêu thương; tạo nên giọng điệu nghị luận đầy nhiệt huyết. 

Sử dụng câu hỏi tu từ (Có bao giờ chúng ta yêu thế gian này như yêu ngôi nhà có bếp lửa ấm áp của 

mình không? Có bao giờ chúng ta yêu nhân loại như yêu một người máu thịt của mình không?) tác động 

mạnh mẽ đến tình cảm và lí trí của người đọc. 

Câu 3: Bàn về "bản chất duy nhất của công dân toàn cầu", tác giả sử dụng thao tác lập luận bác bỏ: nêu ý 

kiến cho rằng yêu thương nhân loại là một ước mơ hay nhân cách hão huyền, rằng mỗi người chỉ là một sinh 

linh bé nhỏ làm sao có thể yêu thương và che chở cả thế gian rộng lớn, sau đó đưa ra lí lẽ để lật lại vấn đề. 

Điều này khiến cho lập luận trở nên thuyết phục, sắc bén, hấp dẫn. 

Câu 4: HS có thể nêu một trong các cách định nghĩa dưới đây: 

Công dân toàn cầu là những người sống, làm việc ở nhiều quốc gia khác nhau, có thể có một hoặc 

nhiều quốc tịch. 

Công dân toàn cầu là công dân có kiến thức nền tảng về các vấn đề văn hoá nhân loại; có thể giao lưu, 

học tập, làm việc tại bất cứ quốc gia nào; có khả năng hoà nhập với những người dân trên khắp thế giới; có 

năng lực giải quyết những vấn đề chung của toàn nhân loại: bảo vệ môi trường, chống chiến tranh, đẩy lùi 

dịch bệnh,... 

Công dân toàn cầu là người coi những vấn đề của nhân loại là vấn đề của dân tộc mình, của cá nhân 

mình và biết suy nghĩ, hành động vì một thế giới tốt đẹp hơn,... 


Câu 1: HS nêu rõ quan điểm của mình về những việc cần làm để trở thành "công dân toàn cầu"; lập luận 

thuyết phục, có lí lẽ và dẫn chứng cụ thể; đoạn văn đảm bảo dung lượng (khoảng 200 chữ), có thể trình bày 

theo một trong các cách diễn dịch, quy nạp, song hành hoặc tổng - phân - hợp,...; đảm bảo quy tắc chính tả, 

dùng từ, đặt câu. 


 


Giải thích "công dân toàn cầu" là gì. 

Trang 2

Để trở thành "công dân toàn cầu", con người cần phải làm gì? 

Xây dựng nền tảng tri thức phổ thông cơ bản, vững chắc; 

Có những hiểu biết về các nền văn hoá khác nhau trên thế giới; có những kĩ năng thiết yếu như kĩ 

năng giải quyết vấn đề, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng làm việc nhóm, kĩ năng tự học, sáng tạo,... trong đó năng 

lực tiếng Anh, năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông là cực kì quan trọng. 

Bồi dưỡng những phẩm chất đạo đức mang tính cốt lõi: lòng tự trọng, tự tôn, tinh thần yêu nước, tinh 

thần trách nhiệm, lòng bác ái, khát vọng thay đổi, sự trung thực, tinh thần kỉ luật,... 

"Công dân toàn cầu" có thể hoà nhập vào thế giới phẳng nhưng vẫn giữ được bản sắc dân tộc của 

mình. Đây là một thách thức lớn đối với giới trẻ trong xu hướng hội nhập với thế giới. 

Phê phán những người vì hiểu chưa đúng về khái niệm "công dân toàn cầu" mà sẵn sàng đánh mất 

bản sắc dân tộc; biểu dương những con người lao động không mệt mỏi để cống hiến cho dân tộc, cho đất 

nước, cho nhân loại,... 

Câu 2: Đề bài yêu cầu HS nghị luận về sức hấp dẫn của bản Tuyên ngôn Độc lập (Hồ Chí Minh). HS cần 

viết bài văn có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài; xác định đúng vấn đề cần nghị luận; triển khai vấn đề 

nghị luận thành các luận điểm; vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp lí lẽ và dẫn chứng; đảm bảo quy 



Sức hấp dẫn của bản Tuyên ngôn Độc lập (Hồ Chí Minh) thể hiện trên hai phương diện: ý nghĩa lịch sử 

và giá trị văn học. 

 

Ý nghĩa lịch sử của Tuyên ngôn Độc lập: 

Là một văn kiện lịch sử vô giá, Tuyên ngôn Độc lập đã tổng kết một thời kì đầy đau thương nhưng vô 

cùng anh dũng trong cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do của dân tộc và khẳng định mạnh mẽ quyền độc lập, 

tự do của nước Việt Nam. 

Tuyên ngôn Độc lập khẳng định vị thế của dân tộc Việt Nam trước toàn thế giới: một dân tộc nhỏ bé 

nhưng có lòng yêu nước nồng nàn, ý thức tự cường và tinh thần chiến đấu ngoan cường. 

Tuyên ngôn Độc lập là niềm tự hào, niềm khích lệ đối với toàn thể nhân dân Việt Nam về quyền độc 

lập, tự do và tinh thần sẵn sàng chiến đấu, hi sinh để bảo vệ quyền tự do, độc lập. 


Giá trị văn học của Tuyên ngôn Độc lập: Tuyên ngôn Độc lập là áng văn nghị luận chính trị bất hủ 

với lập luận chặt chẽ, lí lẽ đanh thép, bằng chứng hùng hồn. 

Mở đầu Tuyên ngôn Độc lập, Hồ Chí Minh trích dẫn những lời bất hủ được ghi trong các bản tuyên 

ngôn của hai cường quốc Pháp và Mĩ, tạo căn cứ pháp lí vững chắc về quyền độc lập, tự do của dân tộc Việt 

Nam. 

Để đập tăn nhĩmg luận điệu của thực dân Pháp về việc Việt Nam là thuộc địa của Pháp và Pháp có 

quyền quay trở lại Việt Nam, bản tuyên ngôn đã đưa ra những lí lẽ đanh thép, những bằng chứng hùng hồn tố 

cáo tội ác của thực dân Pháp, khẳng định bản chất phản động đi ngược lại với chủ trương chống phát xít của 

thực dân Pháp ở Đông Dương, đồng thời khẳng định vai trò của Việt Minh trong cuộc chiến đấu chống phát 

xít Nhật. 

Trang 3

Bản tuyên ngôn có giọng điệu hào sảng, thể hiện niềm tin và ý chí, quyết tâm của cả một dân tộc. 


Trang 4





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Khi người khác nói, chúng ta có cái kiểu nghe đại loại theo bốn cách: kiểu phớt lờ họ, chẳng chú ý nghe 

gì cả; hoặc giả như có nghe, ầm ừ cho qua chuyện; hoặc nghe có chọn lọc, nghe từng phần nào đó của câu 

chuyện thôi; và nghe chăm chú, quan tâm và tập trung vào những gì họ đang nói. Nhưng mấy ai trong chúng 

ta có được trình độ nghe cao: nghe với lòng thấu cảm. 

Khi chúng ta biết nghe với lòng thấu cảm, chúng ta không nghe theo cách "chủ động" hoặc "ngờ vực” 

mà thực chất chẳng hơn gì cách nghe hờ hững, nghe có tính chất "xã giao", có khi còn làm tổn thương đến 

"người được nghe" - kiểu nghe để đối đáp, để khống chế, để toan tính. 

Khi tôi nói tôi nghe với lòng thấu cảm, có nghĩa là tôi nghe với ý hướng để hiểu. Có nghĩa là tôi hiểu 

người khác trước, để hiểu được họ thực sự. [...] Đó là cách nghe đi vào lòng người. Cả hai nhìn thế giới theo 

cùng một cách nhìn và cùng hiểu nhau. 

Thấu cảm khác với thương cảm. Thương cảm là một dạng của sự tán thành, một dạng của cách đánh giá 

và đôi khi là sự đáp ứng tình cảm có tính bao trùm, che chở. Con người lại thường ưa kiểu thương cảm này. 

Nó làm cho họ phụ thuộc. 

Còn việc lắng nghe với lòng thấu cảm không nhất thiết đòi sự tán thành; mà là việc bạn hiểu người đó 

đầy đủ, sâu xa với tất cả tình cảm và hiểu biết của bạn. 

Lắng nghe với lòng thấu cảm vượt xa cả sự ghi nhận, hoặc đặt vấn đề, hay đơn thuần chỉ hiểu những gì 

họ nói ra thôi. Trên thực tế, theo các chuyên gia về giao tiếp thì trong những giao tiếp của chúng ta, chúng 

ta chỉ thể hiện 10% bằng lời nói, 30% khác là những âm động, còn tới 66% là ngồn ngữ của cơ thể. Trong 

việc lắng nghe có tính chất thấu cảm, chúng ta không chỉ nghe bằng tai mà còn nghe bằng mắt và bằng con 

tim. Bạn nghe để cảm nhận, nghe để tìm ra ý nghĩa. Bạn nghe để biết cách sống. Bạn vận dụng cả bán cầu 

phải và bán cầu trái của não. Bạn cảm nhận, bạn trực cảm, bạn cảm thấy. 


Lắng nghe với lòng thấu cảm còn cho bạn một khả năng vì nó cung cấp cho bạn những dữ liệu chính xác 

để hành xử. Thay vì khư khư giữ lấy những gì là của mình, xử sự với thực tại bên trong tâm trí của người 

khác, bạn đang lắng nghe để hiểu, bạn giao tiếp và lĩnh hội một tâm hồn. 

Câu 1: Bài viết đề cập đến các cách nghe nào trong giao tiếp? 

(Stephen R. Covey, Bảy thỏi quen của người thành đạt, 

NXB Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh, 2000, tr. 197 - 198) 

Câu 2: Vì sao tác giả cho rằng "nghe với lòng thấu cảm" là nghe ở trình độ cao? 

Câu 3: Nhận xét về cách lập luận của tác giả khi bàn về vấn đề "lắng nghe với lòng thấu cảm". 

Trang 1

Câu 4: Để đạt được trình độ "nghe với lòng thấu cảm", theo anh/ chị, chúng ta cần làm gì? 


Câu 1 (2,0 điểm): 

Vì sao thói quen "lắng nghe với lòng thấu cảm" là một chìa khoá của thành công? 

Trả lời câu hỏi trên bằng 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ). 

Câu 2 (5,0 điểm): 

Phân tích và làm sáng tỏ sức sáng tạo và tinh thần lao động nghệ thuật công phu của Huy Cận qua việc 

lựa chọn từ ngữ, hình ảnh và tu từ trong bài thơ Tràng giang. 


-------------------- HẾT -------------------- 


Câu 1: Bài viết đề cập đến 05 cách nghe trong giao tiếp: phớt lờ, chẳng chú ý nghe gì cả; giả như có nghe, 

ầm ừ cho qua chuyện; nghe có chọn lọc, nghe từng phần nào đó của câu chuyện thôi; nghe chăm chú, quan 

tâm và tập trung vào những gì người khác đang nói và nghe với lòng thấu cảm. 

Câu 2: HS chỉ ra các lí do sau: 

Nghe thông thường chỉ để xã giao, để đối đáp hoặc chống chế, toan tính,...; nghe với lòng thấu cảm 

trước hết là để hiểu được người khác một cách thực sự. 

Nghe với lòng thấu cảm vượt xa cả sự ghi nhận hoặc chỉ đơn thuần là để hiểu những gì người khác 

nói ra; đó là cách nghe không chỉ bằng tai mà còn bằng mắt, bằng tâm hồn, bằng trái tim. 

Câu 3: Tác giả sử dụng kết hợp nhiều thao tác lập luận: giải thích (nghe với lòng thấu cảm nghĩa là nghe với 

ý hướng để hiểu); so sánh (nghe với lòng thấu cảm khác với nghe để đối đáp,...; thấu cảm khác thương cảm); 

phân tích (nghe với lòng thấu cảm vượt xa cách nghe chỉ để ghi nhận, để hiểu những gì người khác nói); bình 

luận (tác dụng của việc lắng nghe với lòng thấu cảm). 

Câu 4: HS nêu được một số ý sau: 

 

Rèn thói quen lắng nghe người khác nói; 

Có hiểu biết về tâm lí con người, về nguyên tắc ứng xử nói chung trong giao tiếp; có thái độ cảm 

thông, chia sẻ, chân thành với mọi người; 

 

Có năng lực nghe hiểu,... 


Câu 1: HS cần nêu rõ quan điểm của mình về vấn đề: thói quen "lắng nghe với lòng thấu cảm" là một chìa 

khoá của thành công; lập luận thuyết phục, có lí lẽ và dẫn chứng cụ thể; đoạn văn đảm bảo dung lượng 

(khoảng 200 chữ), có thể trình bày theo một trong các cách diễn dịch, quy nạp, song hành hoặc tổng - phân – 

hợp,...; đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu. 


 

 

Giải thích: 


"Lắng nghe với lòng thấu cảm” là gì? 

Vì sao thói quen "lắng nghe với lòng thấu cảm" là một chìa khoá của thành công? (Một trong những 

yếu tố then chốt dẫn con người tới thành công là năng lực giao tiếp, mà trong giao tiếp, kĩ năng lắng nghe có 

Trang 2

vai trò rất quan trọng. Biết lắng nghe có thể đem đến nhiều lợi ích.) 

 

Bàn luận: 

Những lợi ích của việc lắng nghe với lòng thấu cảm: Lắng nghe với lòng thấu cảm sẽ mang đến hiệu 

quả bất ngờ trong giao tiếp vì con người có nhu cầu được khẳng định, được công nhận, được đánh giá đúng 

mức,... 

Để có thói quen này, mỗi người cần rèn kĩ năng nghe hiểu, biết cảm thông, chia sẻ, quan tâm đến 

người khác,... 

Trái ngược với lắng nghe với lòng thấu cảm là những kiểu nghe qua loa, chiếu lệ: nghe để đối đáp, để 

khống chế, để toan tính - những kiểu nghe hạn chế sự tương tác giữa người và người. 

Câu 2: HS cần xác định đúng vấn đề nghị luận: sức sáng tạo và tinh thần lao động nghệ thuật công phu của 

Huy Cận qua việc lựa chọn từ ngữ, hình ảnh và tu từ trong bài thơ "Tràng giang". Cần phát hiện được những 

công phu của Huy Cận trong việc lựa chọn và sử dụng sáng tạo các yếu tố nghệ thuật để xây dựng hình tượng 

thơ, thể hiện tư tưởng chủ đề của tác phẩm Tràng giang. Đó là nỗi buồn mênh mông, sâu lắng của "cái tôi" 

cô đơn trước vũ trụ được biểu hiện qua lối diễn đạt cô đọng và hàm súc, vừa cổ điển vừa hiện đại. 


Cách lựa chọn từ ngữ: người phu chữ Huy Cận đã công phu, nhọc nhằn trong cách lựa chọn từng từ, 

từng chữ trong bài thơ. Chẳng hạn: hai từ láy điệp điệp, song song tạo ra dư ba cho lời thơ; ba chữ sâu chót 

vót là sự xuất thần của hồn thơ để thể hiện một sự lạ hoá trong cách nhìn, trong cảm giác, tạo ra một không 

gian ba chiều mênh mông vô biên; từ không trong không tiếng, không đò, không cầu, không khói cực tả nỗi 

cô đơn lẻ loi của con người trước không gian quạnh hiu, hoang vắng; từ láy dợn dợn đã trực tiếp bộc lộ nỗi 

nhớ nhà của thi nhân... Cách tổ chức câu thơ linh hoạt và sáng tạo: Có khi học cách dùng từ láy sóng đôi của 

Đường thi, có khi dùng cụm từ theo cấu trúc thành ngữ bốn tiếng (sóng gợn tràng giang, con thuyền xuôi 

mái, nắng xuống trời lên, sông dài trời rộng...), có lối sử dụng từ ngữ theo phong cách cổ điển (bến cô liêu), 

có lối lạ hoá ngôn từ rất hiện đại (sâu chót vót)... khiến cho những câu thơ vừa mang vẻ đẹp hiện đại nhưng 

vẫn đậm đà phong vị Đường thi. 

Cách lựa chọn hình ảnh thơ: Huy Cận đã sáng tạo những hình ảnh giàu tính hình tượng: hình ảnh củi 

xuất hiện sau các hình ảnh bèo, gỗ... kết hợp với phép đảo ngữ củi một cành khô vừa chân thực vừa giàu ý 

nghĩa biểu tượng, vừa đặc tả cảnh sóng nước tràng giang vừa gợi thân phận cô lẻ của con người trước dòng 

đời cuộn xoáy. 


Cách tổ chức câu thơ: Phép đối ngẫu quen thuộc của Đường thi được sử dụng linh hoạt và phóng 

túng. Những cặp đối tương đồng: sóng gợn... đối với con thuyền...; nắng xuống đối với trời lên...; sông dài 

đối với trời rộng... vừa tạo vẻ cân xứng trang trọng, mở ra các chiều kích vô biên của không gian, vừa tạo 

thành kết cấu sóng đôi của cả bài thơ. Những cặp đối tương phản như chim nghiêng cánh nhỏ đối với bóng 

chiều sa gợi cảm giác ám ảnh về cái hữu hạn của kiếp người trước cái mênh mông vô cùng của trời đất, thể 

hiện nỗi sầu nhân thế, sầu vũ trụ trong lòng thi nhân. 

Trang 3

Ths. Nguyễn Thành Huân ĐỀ THI THỬ THPTQG NĂM 2019 




Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 


Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi từ Câu 1 đến Câu 4: 

Có bao giờ bạn tự hỏi giá trị thực của cuộc sống không? Tại sao cả đời người, chúng ta cứ mê mải đi 

tìm, trăn trở suy nghĩ về ý nghĩa và giá trị của nó? 

Phải chăng... 

Cuộc sống là một đường chạy marathon dài vô tận, nếu ta không cố gắng thì sẽ mãi bị bỏ lại ở phía sau 

và không bao giờ tới đích. 

Cuộc sống là một đường chạy vượt rào, nếu ta không cố gắng ta sẽ không thể vượt qua bất kì rào cản 

nào. 

Cuộc sống là một đường chạy nước rút, nếu ta không cố gắng ta chỉ là người chạy cuối cùng. 

Cuộc sống là một đường chạy tiếp sức, biết giúp đỡ nhau chúng ta sẽ chiến thắng. 

Vậy cuộc sống của bạn là đường chạy nào?... Hay là tất cả?... 

Câu 1: Phương thức biểu đạt trong đoạn trích trên là gì? 

Câu 2: Xác định biện pháp tu từ trong đoạn trích trên? 


(Dẫn theo http://khotangdanhngon.com/danh-ngon-cuoc-song) 

Câu 4: Anh (chị) hiểu câu: “Cuộc sống là một đường chạy marathon dài vô tận, nếu ta không cố gắng thì 

sẽ mãi bị bỏ lại ở phía sau và không bao giờ tới đích” là như thế nào? 


Câu 1 (2,0 điểm): Hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh (chị) về ý kiến 

được nêu trong đoạn trích ở phần Đọc hiểu: “Cuộc sống là một đường chạy vượt rào, nếu ta không cố gắng 

ta sẽ không thể vượt qua bất kì rào cản nào”. 


Câu 2 (5,0 điểm): Cảm nhận vẻ đẹp của thiên nhiên và con người qua đoạn trích thơ sau: 

Ta về, mình có nhớ ta 

Ta về, ta nhớ những hoa cùng người 

Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi 

Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng 

Ngày xuân mơ nở trăng rừng 

Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang 

Ve kêu rừng phách đổ vàng 

Trang 1

Nhớ cô em gái hái măng một mình 

Rừng thu trăng rọi hòa bình 

Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung. 

Từ đó liên hệ với bức tranh sông nước xứ Huế qua khổ thơ: 

và đoạn thơ: 

(Trích Việt Bắc, Tố Hữu, Ngữ văn 12, Tập một, NXB 

Sao anh không về chơi thôn Vĩ? 

Nhìn nắng hàng cao nắng mới lên 

Vườn ai mướt quá xanh như ngọc 

Lá trúc che ngang mặt chữ điền. 

Giáo dục Việt Nam, 2019, trang 111) 

(Trích Đây thôn Vĩ Dạ, Hàn Mặc Tử, Ngữ văn 11, Tập hai, 

Thu ăn măng trúc, đông ăn giá, 

Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao. 

để thấy được vẻ đẹp của thiên nhiên và tâm hồn của con người. 


NXB Giáo dục Việt Nam, 2019, trang 111) 

(Trích Nhàn, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Ngữ văn 10, Tập một, NXB 

-------------------- HẾT -------------------- 


Câu 1: - Phương thức biểu đạt trong đoạn trích trên là phương thức nghị luận. 

Câu 2: - Biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn trích trên là: Ẩn dụ, so sánh. 

Câu 3: - Nội dung chính của đoạn trích trên là bàn về giá trị thực của cuộc sống. 

Giáo dục Việt Nam, 2019, trang 128, 129) 

Câu 4: Câu cuộc sống là một đường chạy marathon dài vô tận, nếu ta không cố gắng thì sẽ mãi bị bỏ lại ở 

phía sau và không bao giờ tới đích nghĩa là: 

- Cuộc sống luôn phải phấn đấu không ngừng. 

- Nhịp sống luôn trôi chảy nếu không chịu cố gắng, ta sẽ là người tụt hậu. 


Câu 1: (2,0 điểm) 

A. Về kĩ năng 

- Biết viết một văn bản nghị luận xã hội với độ dài đúng quy định. 

- Bài viết có bố cục chặt chẽ; lập ý sáng tạo; vận dụng linh hoạt các thao tác lập luận: giải thích, phân tích, 

chứng minh, bình luận...; hành văn mạch lạc, trôi chảy, có cảm xúc; không mắc lỗi dùng từ, chính tả. 

B. Về kiến thức 

Bài làm có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm bảo các ý sau: 

1. Giải thích 


Trang 2

- “Đường chạy vượt rào” nghĩa là trên đường chạy có những rào chắn, đòi hỏi sức bật để vượt qua. Có vượt 

qua được những rào cản mới về được đến đích. 

Cách nói hình ảnh, có ý nghĩa biểu tượng: Nói về con đường đời với những tính chất và yêu cầu, đòi hỏi 

khác nhau, song có một điểm chung là con người luôn phải cố gắng nỗ lực hết sức, bằng khả năng của bản 

thân và kết nối với mọi người, để chúng ta đến được một cái đích, đạt được một mục tiêu nào đó đã đặt ra. 

2. Bàn luận, mở rộng vấn đề 

- Có thể khẳng định: Đường đời của chúng ta không thể chỉ là một trong những con đường trên mà phải là sự 

tổng hợp linh hoạt của cả bốn con đường, tùy từng chặng, từng giai đoạn khác nhau của cuộc đời... 

- Dù ở chặng nào, điều quan trọng và cần thiết để chúng ta vượt qua và chiến thắng là: 

+ Sự cố gắng nỗ lực của bản thân. 

+ Sự đoàn kết, chung sức, hợp lực với những người khác 

- Tuy nhiên, cuộc sống không phải lúc nào cũng là những đường chạy, những cuộc đua, những cái đích hữu 

hạn, hữu hình. Nhưng cuộc sống luôn đòi hỏi sự nỗ lực, cố gắng bền bỉ để có những cuộc “về đích” thật 

ngoạn mục. 

- Phê phán: 

+ Những người không nỗ lực, cố gắng trên hành trình sống... 

+ Những người dựa dẫm, ỷ lại vào người khác... 

3. Bài học nhận thức và hành động 

- Từ nhận thức đúng đắn về đường đời và điều kiện, sức mạnh để đến đích, mỗi người xác định được ý thức 

và hành động để mỗi chặng đường đời của mình đều có thể gặt hái nhiều thành công, sự sống nhiều giá trị và 

ý nghĩa... 

Câu 2: (5,0 điểm) 

1. Mở bài 

Khi ta ở, chỉ là nơi ở 

Khi ta đi, đất đã hóa tâm hồn. 

(Tiếng hát con tàu, Chế Lan Viên) 

Việt Bắc đã hóa tâm hồn dào dạt nghĩa yêu thương trong thơ Tố Hữu với những lời thơ như tiếng nhạc ngân 

nga, với cảnh với người ăm ắp những kỉ niệm ân tình có bao giờ quên được. 


Mỗi lần nhắc đến Việt Bắc là gợi lại trong ta nhớ đến cội nguồn của cách mạng, nhắc đến mảnh đất Trung du 

nghèo khó mà nặng nghĩa nặng tình – nơi đã in sâu bao kỉ niệm của một thời kì cách mạng gian khổ nhưng 

hào hùng sôi nổi khiến khi chia xa, lòng ta không khỏi xuyến xao bồi hồi. Và cứ thế sợi nhớ, sợi thương đan 

cài xoắn xuýt như tiếng gọi “ta – mình” của đôi lứa yêu nhau. Cả bài thơ là một niềm hoài niệm nhớ thương 

tuôn chảy về những năm tháng ở chiến khu Việt Bắc rất gian khổ nhưng vui tươi, hào hùng. Ở đó, bên cạnh 

những bức tranh hùng tráng, đậm chất sử thi thì vẫn còn bức tranh về cuộc sống đời thường gần gũi, thân 

thiết được bao bọc bởi thiên nhiên vô cùng tươi đẹp: 

Ta về, mình có nhớ ta 

Ta về, ta nhớ những hoa cùng người 

Trang 3

2. Thân bài 

2.1. Khái quát chung 


Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng 

Ngày xuân mơ nở trắng rừng 

Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang 


Nhớ cô em gái hái măng một mình 

Rừng thu trăng rọi hòa bình 


- Việt Bắc là một trong những bài thơ hay nhất của Tố Hữu. Lời thơ như khúc hát ân tình tha thiết về Việt 

Bắc, quê hương của cách mạng Việt Nam. Việt Bắc là một trong những định cao của thơ Tố Hữu nói riêng, 

của thơ ca kháng chiến chống Pháp nói chung. Bài thơ được viết vào tháng 10 - 1954, khi Trung ương Đảng 

và Chính phủ, Bác Hồ và cán bộ kháng chiến từ giã “Thủ đô lồng lộng gió ngàn” về với “Thủ đô hoa vàng 

nắng Ba Đình”. Cuộc chia tay đầy lưu luyến nhớ thương giữa những người cán bộ kháng chiến và nhân dân 

Việt Bắc được nhà thơ Tố Hữu phản ánh trong bài thơ Việt Bắc như cuộc chia tay của một đôi bạn tâm tình. 

Ta và mình đã sống với nhau mười lăm năm keo sơn gắn bó, giờ đây phải chia tay để làm nhiệm vụ mới. Bài 

thơ được kết cấu theo lối hát đối đáp bằng thể thơ truyền thống của dân tộc. Đoạn trích trên là lời của người 

cán bộ kháng chiến nói lên nỗi thương nhớ của mình đối với Việt Bắc, với thiên nhiên tươi đẹp và với con 

người Việt Bắc tình nghĩa. 

2.2. Phân tích 

Hai dòng đầu là lời khẳng định nỗi nhớ thương da diết và tình cảm thủ chung của người ra đi dành cho quê 

hương Việt Bắc: Ta về, mình có nhớ ta. Nỗi nhớ đã làm sống dậy trong tâm tưởng hình ảnh thiên nhiên, con 

người nơi chiến khu cách mạng. 

- Nỗi nhớ ở đây mượn nguyên màu sắc ca dao, là sự nối tiếp, là khía cạnh tinh vi trong quan hệ khăng khít: 

“hoa” - “người”. Quê hương hiện hình trong vẻ đẹp cụ thể: vẻ đẹp tinh tuý của thiên nhiên (hoa) hòa hợp với 

vẻ đẹp và sức sống của con người. 

- Mỗi một hình ảnh hoa cùng người như đem lại ấn tượng riêng biệt về nét đẹp núi rừng Việt Bắc. Sự nối 

tiếp, đan xen sắc màu làm nên mạch cảm xúc của đoạn thơ, nỗi nhớ qua từng câu càng đậm đà và mãnh liệt 

hơn. Trên cơ sở đó, nhà thơ hướng toàn bộ tâm tư về con người - nhân dân với những phẩm chất bình thường 

mà vĩ đại. 

Thiên nhiên và con người đã trở thành tâm điểm của bức tranh tứ bình. Tố Hữu đã khéo léo vận dụng 

thành công đặc trưng tái hiện không gian vô cực của thi ca - gói trọn bốn mùa: xuân – hạ – thu – đông trong 

những sắc màu đẹp nhất, hài hòa nhất. Bước luân chuyển của thời gian được tác giả chọn ở những thời điểm 

nên thơ, tạo ấn tượng không phai mờ trong kí ức. Nhớ cảnh để nhớ người. 

a. Bức tranh mùa đông: 


Trang 4


Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng. 

- Nét son của bức tranh núi rừng ở đây là màu “đỏ tươi” của “hoa chuối”. Chấm phá của tranh thủy mặc 

điểm một sắc đỏ trong không gian xanh bao la, không gian mang sức sống mãnh liệt. Ở đấy là cách nhìn của 

thi nhân Á Đông, người đọc có thể nhớ đến một cảm xúc quen thuộc trong thơ Nguyễn Trãi: 

Hòe lục đùn đùn tán rợp giương 

Thạch lựu hiện còn phun thức đỏ. 

(Cảnh ngày hè) 

- Mùa đông trong câu thơ Tố Hữu cũng lan tỏa hơi ấm của mùa hè, không hề có cảm giác lạnh lẽo, bởi sắc đỏ 

hoa chuối cũng như phun trào từ giữa màu xanh của rừng. 

- Bên cạnh nét đẹp của hoa là nét đẹp của người thật khỏe khoắn với nắng ánh dao gài thắt lưng là hình ảnh 

người dân miền sơn cước. Cách hoán dụ không phải tình cờ ngẫu nhiên mà chọn con dao đi rừng - vật bất li 

thân của người miền núi - nét đặc trưng của cuộc sống Việt Bắc. Con người nổi bật trong không gian đèo 

cao, càng nổi bật trong ánh nắng, thành một điểm sáng giữa khung cảnh mùa đông, mang trong mình nét hiên 

ngang hùng vĩ kiêu hãnh của núi rừng, làm tăng thêm sự cảm phục, ngưỡng mộ và yêu mến vô cùng trong 

lòng người ra đi. 

b. Bức tranh mùa xuân: 

Ngày xuân mơ nở trắng rừng 

Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang. 

- Không gian mùa xuân bừng sáng trong sắc hoa mơ. Sức sống mùa xuân lan tỏa khắp núi rừng Việt Bắc. 

Phép đảo ngữ trong cụm từ “trắng rừng” đem lại ấn tượng về những khu rừng Việt Bắc mênh mông, trắng 

xóa sắc hoa mơ; động từ “nở” cho thấy sức sống sinh sôi, tràn trề của núi rừng mùa xuân. 

- Giữa nền trắng hoa mơ, nổi bật hình ảnh “người đan nón”. Nỗi nhớ ở đây cụ thể đến từng chi tiết “chuốt 

từng sợi giang”. Người Việt Bắc hiện lên ở nét đẹp cần mẫn, chịu thương chịu khó. Trong cách tả không có 

một âm vang nào của núi rừng, những vẻ đẹp của mùa xuân vẫn sinh động nhờ hoạt động của con người. Sợi 

nhớ, sợi thương đan dày trong tâm tưởng, con người đẹp tự nhiên trong những công việc tỉ mẩn hàng ngày. 

Đó là những nét đáng yêu, đáng nhớ của Việt Bắc mãi in đậm trong lòng người ra đi. 

c. Bức tranh mùa hạ: 



Nhớ cô em gái hái măng một mình. 

- Không gian nỗi nhớ hình như rõ nét nhất, đậm đà nhất trong bức tranh mùa hạ. Và cũng đọng lại hình ảnh 

ngọt ngào thân thương nhất của “cô em gái hái măng”. Câu thơ tả cảnh giàu sức biểu cảm, tiếng ve ran gọi 

màu vàng tràn ngập không gian. 

- Không gian lung linh hơn khi sắc vàng đổ xuống. Ấn tượng màu vàng đẹp như bức vẽ tả thực vừa làm xao 

xuyến lòng người trong tiếng ve gọi hè, như gọi cả màu vàng đất trời về phủ kín cánh rừng. Động từ “đổ” 

miêu tả sự chuyển màu đột ngột, nhanh chóng của bức tranh thiên nhiên, đưa đến cảm giác ngỡ ngàng, 

Trang 5

choáng ngợp trong lòng người. 

- Nổi bật giữa khung cảnh là hình ảnh “cô em gái”. Cách gọi biểu lộ niềm thân thương trìu mến của con 

người. Câu thơ gợi nhớ vẻ đẹp nên thơ của một cô hái mơ thấp thoáng rừng mơ cô hái mơ (Cô hái mơ - 

Nguyễn Bính). Nhưng ở đây cô gái Việt Bắc mang vẻ đẹp khỏe khoắn mộc mạc hơn. Một mình nhưng không 

tạo cảm giác cô đơn hiu quạnh, vì cả không gian nhuộm rực ánh vàng, làm lưu luyến bước chân người ra đi. 

d. Bức tranh mùa thu: 

Rừng thu trăng rọi hoà bình 


- Mùa thu kết thúc đoạn tứ bình, cũng là thời điểm kết thúc cuộc kháng chiến gian nan, oanh liệt, thời điểm 

chia li giữa Việt Bắc và những người kháng chiến. Không gian chuyển về đêm. Như hoàn chỉnh bức tranh 

tuyệt mĩ của núi rừng Việt Bắc. Đêm thu và ánh trăng như lan tỏa vào màu xanh của núi rừng. Vẻ đẹp của 

khu rừng dưới ánh trăng gợi lên vẻ huyền ảo. Khung cảnh gọi hồn thơ. 

- Rọi” là động từ miêu tả nguồn sáng tập trung soi chiếu xuống một điểm hẹp trong không gian. Cách dùng 

từ này không chỉ giúp nhà thơ miêu tả chính xác ánh trăng lọt qua vòm cây, kẽ lá của núi rừng mà còn thể 

hiện tinh tế những cảm xúc của con người: đêm nay trăng sao cũng như thấu hiểu lòng người, trong giờ phút 

chia li như muốn dành riêng cho Việt Bắc, muốn tập trung soi chiếu hình ảnh thiên nhiên và con người Việt 

Bắc trong nỗi nhớ thương tha thiết của người ra đi. 

- Nỗi nhớ cũng mênh mang như ánh trăng, thành tiếng hát ân tình thủy chung. Nhớ không cụ thể một đối 

tượng nào. Như ca dao đã diễn tả: 

Nhớ ai ra ngẩn vào ngơ 

Nhớ ai, ai nhớ, bây giờ nhớ ai. 

- Tình người bâng khuâng trong câu thơ gợi cảm xúc đồng điệu giữa kẻ ở - người đi. Đọng lại trong nỗi nhớ 

là “ân tình thủy chung” dào dạt. Ánh trăng đã là hình ảnh của cuộc sống hòa bình, tiếng hát vang lên giữa 

rừng sâu, dưới ánh trăng thanh càng làm đậm hơn cảm giác tươi vui, thanh bình và sự hồi sinh sau chiến 

tranh. Cụm từ “nhớ ai” khiến hình ảnh con người như nhòa đi, nỗi nhớ trở nên sâu đậm, ám ảnh hơn... 

Đoạn thơ diễn tả nỗi nhớ gắn với hình ảnh của núi rừng Việt Bắc. Mỗi mùa mang một sắc màu riêng và 

bốn mùa hòa chung màu sắc đa dạng, làm nên vẻ hấp dẫn cho bức tranh phong cảnh trữ tình. Thời gian diễn 

tả không tuần tự, nhưng không làm phai nỗi nhớ. Mỗi mùa đi qua có một khoảnh khắc đáng nhớ - đó là khi 

trái tim nhà thơ bắt nhịp cùng không gian - cảnh vật. Đoạn thơ mang nét đẹp cổ điển mà hiện đại: cổ điển - 

bức tranh tứ bình hiện lên qua những nét gợi tả; hiện đại - hình ảnh con người đã trở thành tâm điểm, tạo nên 

vẻ đẹp, sức sống của bức tranh. 


2.3. Liên hệ với đoạn trích trong Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử và bài thơ Nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm 

để thấy được vẻ đẹp của thiên nhiên và tâm hồn của con người 

Ở đoạn trích thơ: “Sao anh không về chơi thôn Vĩ? đến Lá trúc che ngang mặt chữ điền” và đoạn thơ trong 

bài Nhàn có nét tương đồng với đoạn trích thơ Việt Bắc phía trên về cảm hứng khắc họa thiên nhiên và con 

người. Cụ thể: 

- Ở bài Đây thôn Vĩ Dạ, Hàn Mặc Tử không chỉ miêu tả vẻ đẹp của thôn Vĩ xứ Huế mộng mơ với hình ảnh 

“nắng hàng cau, nắng mới lên” tinh khôi buổi sớm mai, khu vườn thôn Vĩ xanh mượt mà như ngọc bích 

Trang 6

(Vườn ai mướt quá xanh như ngọc). Mà ở đó còn có sự xuất hiện của bóng dáng con người thôn Vĩ ở câu thơ 

cuối: “Lá trúc che ngang mặt chữ điền”. Bóng dáng con người xuất hiện kiến tạo một nét hồn, đầy ấn tượng, 

gợi tả vẻ đẹp cổ điển, kín đáo, duyên dáng của phụ nữ Việt. Nhìn chung con người và thiên nhiên qua trang 

thơ của Hàn Mặc Tử có sự gắn kết hài hòa. 

- Khác với đoạn thơ trong Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử, đoạn thơ trong bài Nhàn của Nguyễn Bỉnh 

Khiêm thể hiện rõ mối quan hệ tâm giao hòa hợp nhau giữa con người với thiên nhiên. Mặc dù sống ở nơi 

thôn quê còn nhiều khó khăn vất vả, nhưng ở đó lại có các thú vui riêng và được thưởng thức những món ăn 

dân dã nhưng lại rất ngon. Chỉ có “măng, trúc” và “giá” thôi, mùa nào thức nấy, những thứ ấy dù rất bình 

thường vì lúc nào cũng có sẵn trong nhà. Thế nhưng khi ăn chúng ta cảm nhận được vị ngon của nó nhờ vào 

sự hoà hợp, cảm thông của tấm lòng với tấm lòng. Bởi vì đã không ít lần Nguyễn Bỉnh Khiêm nói rằng: “Câu 

thanh nhàn đọc qua ngày tháng” hay: “Thanh nhàn ấy ắt là tiên khách”. 

- Đoạn trích trong bài thơ Việt Bắc, thiên nhiên và con người hòa quyện gắn bó với nhau, thiên nhiên làm nền 

để tôn lên vẻ đẹp của con người, con người tô điểm cho bức tranh thiên nhiên. 

- Nhìn chung, ba đoạn trích có nhiều điểm tương đồng nhưng nó cũng có nét khác nhau do phong cách sáng 

tác, quan niệm nghệ thuật, tư tưởng và thời đại mà mỗi nhà thơ sống. Điều đó đem lại nét độc đáo cho bức 

tranh thiên nhiên trong mỗi đoạn thơ: 

+ Trong đoạn trích Việt Bắc cảm hứng thơ khơi nguồn từ những hoài niệm đầy ắp tình quân dân. Cách vận 

dụng sáng tạo thể thơ lục bát, mỗi câu lục miêu tả thiên nhiên, mỗi câu bát lại miêu tả hình ảnh con người tạo 

nên bức tranh tứ bình trọn vẹn và đẹp đẽ. Nó như một vòng tròn của mười lăm năm gắn bó giữa người cách 

mạng với người dân Việt Bắc. 

+ Đến với đoạn trích thơ trong bài Đây thôn Vĩ Dạ, cảm hứng khắc họa bức tranh thiên nhiên và con người 

lại được khơi nguồn từ tình yêu đôi lứa và khát vọng hướng về cuộc sống của một tâm hồn tha thiết yêu đời 

nhưng bị tách biệt khỏi cuộc đời. Về nghệ thuật, Hàn Mặc Tử chọn thể thơ thất ngôn mang vẻ đẹp cổ điển, 

chau chuốt. Nghệ thuật khắc họa vẻ đẹp thiên nhiên và con người bằng nghệ thuật điểm xuyết, tức là chỉ 

bằng một nét khắc họa như “khôn mặt chữ điền” trong câu cuối đã khơi gợi khuôn mặt người phụ nữ Huế 

phúc hậu, vừa gợi khuôn mặt người tình của Hàn Mặc Tử, vừa gợi được khuôn mặt Hàn trở về thôn Vĩ với 

bao mặc cảm bệnh tật chỉ dám đứng sau khóm trúc... Đó là nghệ thuật cách điệu hóa. 

+ Còn ở đoạn thơ trong bài Nhàn, Nguyễn Bỉnh Khiêm đã lấy những hình ảnh của “măng, trúc, giá, hồ sen” 

để nói về sự hòa hợp với thiên nhiên của một ẩn sĩ đang sống đúng với thiện lương của mình. Cuộc sống ấy 

mang dấu ấn lánh đời thoát nét gần gũi với triết lí “vô vi” của đạo Lão, “thoát tục” của đạo Phật. Nhưng gạt 

sang một bên những triết lí siêu hình, ta nhận ra con người nghệ sĩ đích thực của Nguyễn Bỉnh Khiêm, hòa 

hợp với tự nhiên một cách sang trọng bằng tất cả cái hồn nhiên trong sạch của lòng mình. 

2.4. Đánh giá chung 


- Bức tranh tứ bình trong bài thơ Việt Bắc là một đóng góp lớn của Tố Hữu từ góc nhìn nghệ thuật thơ ca về 

đề tài thiên nhiên và con người; một đoạn trích thơ đặc sắc mà tìm trong kho tàng văn học hiện đại Việt Nam 

khó có bức tranh tứ bình thứ hai đẹp như thế. Đoạn trích mở đầu bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ lại kiến tạo vẻ đẹp 

thiên nhiên và con người mang nét đẹp riêng của vùng miền, văn hóa; còn hai câu luận trong bài Nhàn là bức 

tranh thiên nhiên tinh tế thanh nhã hiếm có trong văn học Việt Nam: vừa trữ tình phóng khoáng vừa bộc lộ 

một mối tình tượng giao hòa hợp giữa tạo vật với con người. Thiên nhiên ấy chính là chốn thanh u tinh khiết 

Trang 7

để khi trở về từ kinh kì bụi bặm, Nguyễn Bỉnh Khiêm lại tìm thấy sự thư nhàn, bình thản. Hòa mình vào 

phong cảnh hữu tình ấy, có lẽ nhà thơ gu thời mẫn thế Nguyễn Bỉnh Khiêm được phần nào xoa dịu nỗi buồn 

thế nhân. 

- Là một đóng góp lớn cho đề tài thiên nhiên và con người Việt Nam. Cả ba đoạn trích thơ trên đều cho thấy 

tài năng xứng đáng là những nhà thơ lớn Việt Nam. 

3. Kết bài 

Với những nét chấm phá đơn sơ giản dị, vừa cổ điển vừa hiện đại, đoạn thơ trên của Tố Hữu đã làm nổi bật 

được bức tranh cảnh và người qua bốn mùa của chiến khu Việt Bắc. Cảnh và người hòa hợp với nhau tô điểm 

cho nhau, làm cho bức tranh trở nên quen, sống động và có hồn hơn. Tất cả đã tan chảy thành nỗi nhớ nhung, 

quyến luyến, thiết tha trong tâm hồn người cán bộ về xuôi. Vẻ đẹp của bộ tranh tứ bình ấy giúp ta cảm nhận 

thấm thía hơn tình yêu thiên nhiên của tác giả và cũng giúp chúng ta ngộ ra được tình yêu đất nước nào đâu 

phải ở đâu xa, yêu những điều bình dị quanh ta cũng là yêu đất nước, quê hương. Vâng! Hãy yêu quê hương, 

đất nước mình, vì: 

Quê hương nếu ai không nhớ 

Sẽ không lớn nổi thành người. 


(Quê hương - Đỗ Trung Quân) 

Trang 8





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Chúng tôi có một kế hoạch kinh tế rất lớn. Chúng ta sẽ tăng gấp đôi tốc độ tăng trưởng hiện tại và trở 

thành nền kinh tế mạnh nhất thế giới. Đồng thời chúng ta sẽ đi cùng với những quốc gia sẵn sàng ủng hộ 

chúng ta. Chúng ta sẽ có được những mối quan hệ tuyệt vời. Không có ước mơ nào là quá lớn, không có thử 

thách nào là quá khó. Không có gì thuộc về tương lai chúng ta muốn chạm tới mà chúng ta không thể thực 

hiện được. 

Nước Mĩ sẽ không chấp nhận những gì mà không phải là tốt nhất. Chúng ta phải đòi lại số phận của 

nước ta và có những ước mơ lớn, táo bạo và liều lĩnh. Chúng ta phải làm điều đó. Một lần nữa, chúng ta sẽ 

mơ về những điều đẹp đẽ, thành công cho đất nước. 

(Trích Bài phát biểu nhận chức Tổng thống Mĩ của Donal Trum, 09 – 11 – 2016) 

Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản trên? 

Câu 2: Lời phát biểu của Donal Trum đã đặt ra những mục tiêu gì cho nước Mĩ trong tương lai? 

Câu 3: Nêu nội dung chính của lời phát biểu trên? 

Câu 4: Anh (chị) hiểu như thế nào về câu nói: “Không có ước mơ nào là quá lớn, không có thử thách nào 

là quá khó”? 


Câu 1 (2,0 điểm): Anh (chị) hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) bàn luận về vấn đề nêu ra trong 

đoạn trích: “Không có gì thuộc về tương lai chúng ta muốn chạm tới mà chúng ta không thể thực hiện được” 

Câu 2 (5,0 điểm): 


Viết về cảm xúc trong thơ, nhà phê bình Hoài Thanh từng có ý kiến: 

“Dòng cảm xúc quá chừng sôi nổi khiến cho câu chữ không thể đi theo những đường viền có sẵn, ý thơ 

xô đẩy làm cho khuôn khổ câu thơ cũng phải lung lay”. Bằng việc cảm nhận bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh, 

anh (chị) hãy bình luận ý kiến trên. Từ đó liên hệ với bài thơ Tự tình (bài II) (Ngữ văn 11, Tập một, NXB 

Giáo dục Việt Nam, 2019, trang 19) của Hồ Xuân Hương và đoạn trích Trao duyên (Ngữ văn 10, Tập hai, 

NXB Giáo dục Việt Nam, 2019, trang 104, 105) để nhận xét về quan niệm tình yêu. 

-------------------- HẾT -------------------- 


Câu 1: - Phương thức biểu đạt chính là nghị luận. 


Trang 1

Câu 2: - Mục tiêu là đưa nước Mĩ trở thành nền kinh tế mạnh nhất trên thế giới. 

Câu 3: Nội dung chính: 

- Thể hiện khát vọng và nỗ lực thực hiện khát vọng của nước Mĩ. 

Câu 4: - Khẳng định ý chí, nghị lực của con người khi thực hiện ước mơ và mục tiêu đã đặt ra. 


Câu 1: (2,0 điểm) 




chứng minh, bình luận..., hành văn mạch lạc, trôi chảy, có cảm xúc; không mắc lỗi dùng từ, chính tả. 




- Từ “tương lai” là mơ ước, dự định, mục đích, là cái đích của ước mơ, là thành công mà con người đang 

hướng tới. Khái quát lại vấn đề qua câu nói: Khẳng định con người có thể hoàn toàn đạt được ước mơ, mục 

đích nếu kiên trì, nỗ lực. 

2. Phân tích 

- Tầm quan trọng của ước mơ đối với sự thành công của mỗi con người trong cuộc sống. 

- Cần phải làm gì để thực hiện ước mơ. (HS lấy dẫn chứng). 

- Ước mơ phải đúng đắn, phù hợp với khả năng, phải có hành động đúng mới có ý nghĩa. 

- Không nên ước mơ viển vông xa với thực tế. 

3. Bài học nhận thức 

- Mỗi người cần biết xây dựng cho mình những ước mơ phù hợp, cao đẹp và biết hành động đúng đắn để 

biến ước mơ thành hiện thực. 

Câu 2: (5,0 điểm) 

1. Mở bài 

- Giới thiệu vấn đề nghị luận 

+ Lãng khách cất bước ra đi trên con đường mịt mù gió bụi... Đôi chân nàng phiêu du như làn gió, đôi tay 

nàng ôm trọn hồn nước mây và đôi mắt nàng rực rỡ như muôn vì tinh tú quyện hòa. “Cũng là một nữ hoàng 

thơ ca, một khách nữ tài hoa nhưng hồn hậu, chân thành và đằm thắm trong đời thường” (Nguyễn Thành 

Huân), Xuân Quỳnh tựa như một lãng khách dừng bước chân trên con đường thi ca Việt Nam. Ghé lại nghỉ 

ngơi, rồi yêu, rồi gắn bó với thi ca lúc nào mà không hay. Để rồi trong phút trải lòng trước con sóng vô tận 

của tự nhiên, một chân trời riêng, một biên cương riêng và một xúc cảm riêng nữ sĩ đã cho ra đời tuyệt phẩm 

Sóng. 

- Dẫn ra vấn đề nghị luận 

+ Hiện thực cuộc sống đã khơi nguồn cho thi ca để thi sĩ nên họa trên trang viết. Chính vì thế khi viết về cảm 

xúc trong thơ, nhà phê bình Hoài Thanh từng có ý kiến: “Dòng cảm xúc quá chừng sôi nổi khiến cho câu chữ 

không thể đi theo những đường viền có sẵn, ý thơ xô đẩy làm cho khuôn khổ câu thơ cũng phải lung lay”. 

2. Thân bài 


Trang 2

2.1. Vài nét về tác giả và tác phẩm 

- Xuân Quỳnh thuộc thế hệ nhà thơ trẻ trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ. Thơ Xuân Quỳnh là tiếng 

lòng của một tâm hồn luôn luôn khao khát tình yêu, gắn bó hết mình với cuộc sống hằng ngày. Trong các nhà 

thơ nữ Việt Nam, Xuân Quỳnh xứng đáng được gọi là “nhà thơ của tình yêu”. 

- Tác giả của những thi phẩm nổi tiếng: Hoa dọc chiến hào (1968), Tự hát (1984), Hoa cỏ may (1989)... Thơ 

Xuân Quỳnh in đậm vẻ đẹp nữ tính, là tiếng nói của một tâm hồn giàu trắc ẩn, hồn hậu, chân thực và luôn 

luôn da diết trong khát vọng về một hạnh phúc đời thường. 

- Tác phẩm: 

+ Sóng là bài thơ viết về tình yêu hạnh phúc, trích trong tập Hoa dọc chiến hào, viết năm 1967, tại biển Diêm 

Điền, Thái Bình. 

+ Thơ năm chữ, có cấu tứ độc đáo - mượn sóng để nói đến khát vọng tình yêu. 

2.2. Giải thích ý kiến của Hoài Thanh 

- “Cảm xúc” là những rung động, là tình cảm - đây là yếu tố quan trọng nhất của thơ. Khởi nguồn của thơ là 

tiếng nói của tình cảm, cảm xúc. 

- “Sôi nổi” chỉ mức độ của cảm xúc: nồng nàn, cháy bỏng, mãnh liệt dâng trào. 

- “Những đường viền có sẵn, khuôn khổ câu thơ” là những quy định có sẵn từ trước, những hình thức có tính 

chất khuôn mẫu, ổn định. 

- “Ý thơ xô đẩy, không đi theo, lung lay” đều chỉ sự bứt phá, vượt ra khỏi những quy định. 

Khi cảm xúc, tình cảm trong thơ đến mức mãnh liệt nó sẽ phá vỡ những khuôn mẫu, những hình thức có 

tính chất ổn định. Từ đó cho thấy trong mối quan hệ giữa nội dung cảm xúc và hình thức nghệ thuật của thơ 

thì nội dung cảm xúc đóng vai trò chi phối. 

2.3. Cảm nhận bài thơ “Sóng” của Xuân Quỳnh 

a. Sóng là dòng cảm xúc quá chừng sôi nổi, là tiếng nói tình cảm mãnh liệt của một trái tim phụ nữ yêu 

chân thành, da diết 

- Cái “tôi” trữ tình khi thì hóa thân vào “em”, khi thì soi mình vào “sóng”. “Sóng” và “em” cùng song song 

tồn tại để bộc lộ những cảm xúc của nhân vật trữ tình. 

- Những trạng thái cảm xúc phong phú, phức tạp có lúc tưởng mâu thuẫn mà lại thống nhất trong tâm hồn 

người con gái đang yêu: “Dữ dội và dịu êm/ Ồn ào và lặng lẽ”. 

- Khát vọng tự nhận thức, khát vọng tình yêu: “Sông không hiểu nổi mình/ Sóng tìm ra tận bể”. 

- Nỗi nhớ cháy bỏng , da diết trong tình yêu: “Con sóng dưới lòng sâu... Cả trong mơ còn thức”. 

- Tình cảm thủy chung khăng khít: “Dẫu xuôi về phương bắc... Hướng về anh - một phương”. 

- Những dự cảm âu lo và niềm tin vào tình yêu chân chính: “Cuộc đời tuy dài thế... Mây vẫn bay về xa”. 

- Khát vọng bất tử hóa tình yêu: “Làm sao được tan ra... Để ngàn năm còn vỗ”. 

b. Ở Sóng có sự phá vỡ những hình thức, khuôn mẫu có tính chất ổn định (câu chữ không đi theo 

đường viền có sẵn, khuôn khổ câu thơ bị lung lay) 

- Âm điệu của bài thơ: 

+ Bài thơ có âm điệu của sóng. 


+ Sóng biển đang vỗ ào ạt trên đại dương hay cũng chính là sóng lòng vỗ miên man của người con gái đang 

yêu? 

Trang 3

+ Âm điệu đó được tạo nên do thể thơ (thể thơ năm chữ, gieo vần, ngắt nhịp, hài thanh linh hoạt); phương 

thức tổ chức ngôn từ và hình ảnh. 

- Kết cấu của bài thơ độc đáo thể hiện “dòng cảm xúc quá chừng sôi nổi”: 

+ Cả bài thơ có chín khổ. Bốn khổ đầu và bốn khổ cuối mỗi khổ đều có bốn câu, riêng khổ ... giữa (khổ năm) 

có sáu câu. 

+ Kết cấu đặc biệt ở khổ thơ thứ năm khiến người ta liên tưởng tới hai hình ảnh: chân sóng và đỉnh sóng. 

- Hình tượng thơ: 

+ Có hai hình tượng song song tồn tại: “sóng” và “em”, lúc thì phân thân soi chiếu vào nhau, lúc lại đan hòa 

với nhau làm thành một thể thống nhất. 

+ Sóng biển và sóng lòng hòa quyện trong nhau. 

- Các biện pháp tu từ: ẩn dụ, so sánh, nhân hóa, điệp từ được sử dụng linh hoạt nhằm diễn tả những cảm xúc 

trong tâm hồn người con gái đang yêu. 

- Ngôn ngữ thơ giản dị, tự nhiên như tiếng lòng chân thành của người phụ nữ, không màu mè, kiểu cách. 

2.4. Bình luận ý kiến của Hoài Thanh 

- Nội dung cảm xúc và hình thức nghệ thuật trong thơ phải có sự hài hòa, phù hợp với nhau. Tuy nhiên, trong 

mối tương quan giữa nội dung và hình thức thì nội dung là cái có trước và bao giờ cũng đóng vai trò chủ đạo. 

Thông qua ý thức năng động và tích cực chủ quan của người nghệ sĩ, nội dung cố gắng đi tìm một hình thức 

thể hiện phù hợp với nó, để bộc lộ một cách đầy đủ nhất, hấp dẫn nhất bản chất của nó. Khi tiếng nói cảm 

xúc, tình cảm trong thơ nồng nhiệt đến độ cao trào thì nó sẽ vượt ra khỏi khuôn khổ hình thức bình thường để 

rồi lại đi tìm một cách thể hiện khác phù hợp với nó. Đó chính là sự “phá vỡ những đường viền có sẵn”. 

- Khi cảm xúc phá vỡ những giới hạn, những hình thức cũ thì sẽ có một hình thức mới ra đời. Đây cũng 

chính là hành trình đi tìm sự sáng tạo nghệ thuật của người nghệ sĩ. Nghệ thuật cũng vì thế mà luôn sáng tạo, 

luôn mới mẻ, hấp dẫn. 

Lưu ý: Thí sinh lấy dẫn chứng Thơ mới 1930 – 1945 để soi chiếu và làm sáng tỏ qua thi phẩm Sóng. 

- Ý kiến của nhà phê bình Hoài Thanh là ý kiến xác đáng, đúng đắn, đầy biện chứng về mối quan hệ giữa nội 

dung và hình thức trong thơ. Tuy nhiên cũng cần phải thấy rằng: không phải cứ có cảm xúc mãnh liệt thì sẽ 

có sự phá cách và tạo nên cái mới trong nghệ thuật thơ ca. Việc sáng tạo nên những hình thức mới mẻ còn 

phải phụ thuộc vào cái tài của người nghệ sĩ. Cảm xúc chỉ là phần xương thịt”, là yếu tố khơi nguồn và thúc 

đẩy. Hơn nữa, không chỉ thơ mà đối với loại hình nghệ thuật nào cũng vậy nội dung cảm xúc, tư tưởng luôn 

đóng vai trò chủ đạo, quyết định đối với hình thức thể hiện. 

2.5. Liên hệ 

Cùng viết hình ảnh người phụ nữ trong xã hội phong kiến nữ sĩ Hồ Xuân Hương và Nguyễn Du cũng gặp 

nhau ở đề tài về tình yêu và nỗi nhớ. 

a. Tự tình (bài II) 

- Hồ Xuân Hương là một người phụ nữ xinh đẹp, giỏi giang nhưng lại có tình duyên lận đận. Một trong 

những tác phẩm đặc sắc của bà thể hiện đặc sắc thân phận người phụ nữ là Tự tình (bài II). Bài thơ nói lên 

tâm trạng của Hồ Xuân Hương thể hiện nỗi cô đơn, buồn bã trước cuộc đời. 

- Hai câu đề: “Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn/ Trơ cái hồng nhan với nước non”: 

+ Thời gian trôi nhanh và rất dồn dập thể hiện qua “đêm khuya, trống canh dồn”. 

+ Con người buồn bã, trơ với hồng nhan. 


Trang 4

+ Thể hiện sự trơ trọi, lẻ loi của con người trước không gian bao la, rộng lớn. 

- Hai câu thực: “Chén rượu hương đưa say lại tỉnh/ Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn”: 

+ Tác giả mượn rượu để giải sầu nhưng vẫn không tác dụng vì khi uống say rồi lại tỉnh. 

+ Khi càng tỉnh lại càng buồn, càng chua xót cho cảnh đời. 

+ Chuyện tình dở dang, muộn màng, không trọn vẹn. 

+ Cả trăng và rượu vẫn không giúp được tác giả giải sầu. 

- Hai câu luận: “Xiên ngang mặt đất, rêu từng đám/ Đâm toạc chân mây, đá mấy hòn”: 

+ Thể hiện cảnh thiên nhiên sôi động, tươi đẹp. 

+ Thể hiện sự kháng cự dữ dội, mãnh liệt của tác giả. 

- Hai câu kết: “Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại, Mảnh tình san sẻ tí con con!”: 

+ Ngán ngẩm trước sự trở lại của mùa xuân, khi mùa xuân đến cũng là lúc tuổi xuân ra đi. 

+ Chán chường trước sự chia sẻ tình yêu. 

b. Đoạn trích Trao duyên 

- Thúy Kiều nhờ em là Thúy Vân thay mình trả ân nghĩa cho Kim Trọng: 

+ Một nỗi đau đến xé lòng khi đành phải hi sinh tình yêu của mình, hi sinh chính hạnh phúc cá nhân để cứu 

cha, cứu gia đình cho trọn chữ hiếu. 

+ Cách xưng hô, dùng từ khác thường (cậy, chịu lời, lạy, thưa...) có ý nghĩa một phần là nhờ vả, một phần nài 

ép, Thúy Kiều coi đó là việc Thúy Vân cần làm “tình chỉ duyên em”. 

+ Mối tình của Thúy Kiều với chàng Kim tuy rất mặn nồng, thắm thiết nhưng lại mong manh, nhanh tan vỡ. 

+ Mâu thuẫn giữa hành động và lời nói, lí trí và tình cảm của Thúy Kiều trong cảnh trao duyên cho Thúy 

Vân. Lời trao duyên, trao kỉ vật nửa muốn trao, nửa muốn níu gữ. 

- Tâm trạng của Kiều sau khi trao duyên: 

+ Cuộc độc thoại nội tâm đầy đau đớn, Thúy Kiều hướng một lòng về tình yêu thương mong nhớ người mình 

yêu. 

+ Mức độ của nỗi đau cao hơn, xót xa hơn khi Kiều chuyển sang tự nói với bản thân mình, từ đau đớn 

chuyển thành tiếng khóc, khóc cho mình, khóc cho mối tình đẹp phải chia li. 

2.6. Nhận xét chung 

- Nhìn chung cả hai bài thơ và một đoạn trích đều thể hiện rõ tâm trạng cũng như khao khát hạnh phúc của 

người phụ nữ. 


- Tuy nhiên niềm khát khao hạnh phúc và nỗi niềm lo âu, khổ đau của mỗi người lại khác nhau: 

+ Sóng của Xuân Quỳnh là lời bộc bạch chân thành về khát vọng tình yêu trong sự song hành của hình tượng 

sóng và em. 

+ Tự tình là lời tự than, tự thương xót, buồn tủi cho duyên số, duyên phận hẩm hiu của mình. Càng thao thức 

cô đơn càng buồn tủi. Càng buồn tủi càng khao khát sống, sống trong hạnh phúc trọn vẹn, đầy đủ. Thực tại 

nặng nề, cay đắng như bủa vây, cái hồng nhan như “trơ” ra với nước non, với cuộc đời. Người đọc vô cùng 

cảm thông với nỗi lòng khao khát sống, khao khát hạnh phúc của nữ sĩ và người phụ nữ trong xã hội. 

- Đoạn trích Trao duyên đã khái quát lên bi kịch đau khổ của Thúy Kiều đó là bi kịch về tình yêu tan vỡ và bi 

kịch cuộc đời mỏng manh. Qua đó tác giả đã làm bật lên được vẻ đẹp của Thúy Kiều: thủy chung da diết 

nhưng cũng sắc sảo mặn mà. Qua đoạn trích Trao duyên, chúng ta cảm nhận được một trái tim giàu lòng 

Trang 5

nhân ái, yêu đời, yêu người. Chính vì yêu đời, yêu người, Nguyễn Du mới có thể viết lên những dòng thơ 

đẫm máu và nước mắt đến như thế. 

3. Kết bài 

- Cả ba bài thơ và đoạn trích đều thể hiện niềm khao khát có một tình yêu bền chặt, nồng cháy. Tất cả những 

người phụ nữ ấy mong muốn có một tình yêu nồng thắm từ người bạn đời tri âm tri kỉ, đón những hương sắc 

của cuộc đời. 

- Sinh ra từ tâm hồn và trái tim con người, thơ đã trở thành tri âm của nhân loại từ bao thế kỉ qua. Thơ là một 

phần của thế giới nội tâm, của đời sống tâm linh con người. M. Goor-ki đã từng quan niệm rằng: “Thơ chính 

là tâm hồn, thơ là một đỉnh cao của cảm xúc phát khởi từ lòng người, mang trong nó cái tình cảm, cảm xúc 

ngất ngây của thi nhân”. Bài thơ Sóng (Xuân Quỳnh), Tự tình (bài II) của Hồ Xuân Hương và đoạn trích 

Trao duyên (Nguyễn Du) giống như cuốn tự truyện mà các tác giả tự kể lại và miêu tả cuộc đời mình trong 

tác phẩm, khát vọng là những ước mơ, khát khao, mong muốn điều lớn lao, tốt đẹp về tình yêu đôi lứa, một 

xã hội công bằng. 


Trang 6





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



BỨC TRANH TUYỆT VỜI 

Một họa sĩ suốt đời mơ ước vẽ một bức tranh đẹp nhất trần gian. Ông đến hỏi vị giáo sĩ để biết được điều 

gì đẹp nhất. Vị giáo sĩ trả lời: “Điều đẹp nhất trần gian là niềm tin, vì niềm tin nâng cao giá trị con người”. 

Họa sĩ cũng đặt câu hỏi tương tự với cô gái và được trả lời: “Tình yêu là điều đẹp nhất trần gian, bởi 

tình yêu làm cho cay đắng trở nên ngọt ngào, mang đến nụ cười cho kẻ khóc than; làm cho điều bé nhỏ trở 

nên cao trọng, cuộc sống sẽ nhàm chán biết bao nếu không có tình yêu”. 

Cuối cùng họa sĩ gặp một người lính mới từ trận mạc trở về. Được hỏi, người lính trả lời: “Hòa bình là 

cái đẹp nhất trần gian, ở đâu có hòa bình, ở đó có cái đẹp. Và họa sĩ đã tự hỏi mình: “Làm sao tôi có thể 

cùng lúc về niềm tin, hòa bình và tình yêu?”. 

... Khi trở về nhà, ông nhận ra niềm tin trong ánh mắt của các con, tình yêu trong cái hôn của người vợ. 

Chính những điều đó làm tâm hồn ông dâng tràn hạnh phúc và bình an. Họa sĩ đã hiểu thế nào là điều đẹp 

nhất trần gian. Sau khi hoàn thành tác phẩm, ông đặt tên cho nó là “Gia đình”. 

Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản. 

Câu 2: Nêu nội dung chính của văn bản. 

(Theo Phép nhiệm màu của đời, NXB Trẻ TP. Hồ Chí Minh, 2018, trang 87) 

Câu 3: Chỉ ra biện pháp nghệ thuật có trong văn bản và nêu tác dụng. 

Câu 4: Vì sao người họa sĩ đặt tên cho tác phẩm là “Gia đình”? 


Câu 1 (2,0 điểm): Từ câu chuyện trong phần Đọc hiểu anh (chị) hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 

chữ) nêu suy nghĩ của mình về ý kiến: “Duy chỉ có gia đình, người ta mới tìm được chốn nương thân để 

chống lại những tai ương của số phận” (Euripides). 

Câu 2 (5,0 điểm): Có ý kiến cho rằng: “Cơ sở pháp lí là nền tảng tạo sức thuyết phục cho bản Tuyên 

ngôn”. 

Anh (chị) có đồng ý với ý kiến này không? Hãy phân tích đoạn trích của bản Tuyên ngôn Độc lập (Hồ 

Chí Minh) dưới đây để làm sáng tỏ ý kiến trên. Từ đó, so sánh với Nam quốc sơn hà (tương truyền của Lý 

Thường Kiệt) và Đại cáo bình Ngô (Nguyễn Trãi) để thấy được sự tương đồng và khác biệt ở cơ sở pháp lí 

của ba bản Tuyên ngôn. 

Hỡi đồng bào cả nước, 


“Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm 

Trang 1

phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”. 

Lời bất hủ ấy ở trong bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1776 của nước Mỹ. Suy rộng ra, câu ấy có ý nghĩa 

là: tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng, dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng 

và quyền tự do. 

Bản Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Cách mạng Pháp năm 1791 cũng nói: 

“Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi; và phải luôn luôn được tự do và bình đẳng về quyền 

lợi”. 

Đó là những lẽ phải không ai chối cãi được. 


(Trích Tuyên ngôn Độc lập, Hồ Chí Minh, dẫn theo Ngữ văn 12, Tập một, 

-------------------- HẾT -------------------- 


Câu 1: - Phương thức biểu đạt chính của văn bản là tự sự. 

Câu 2: Nội dung chính của văn bản: 

- Người họa sĩ trăn trở vẽ một bức tranh đẹp nhất trần gian. 

- Ông đã hỏi nhiều người và cuối cùng nhận ra điều đẹp nhất chính là gia đình.. 

Câu 3: 

NXB Giáo dục Việt Nam, 2019, trang 39) 

- Biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong văn bản là liệt kê: Người họa sĩ hỏi giáo sĩ, hỏi cô gái và hỏi 

người lính. 

- Tác dụng: Người họa sĩ mong muốn tư vấn để vẽ nên bức tranh đẹp nhất trên đời. 

Câu 4: 

- Người họa sĩ đặt tên tác phẩm của mình là “Gia đình”: vì khi trở về nhà, công nhận ra niềm tin trong ánh 

mắt của các con, tình yêu trong cái hôn của người vợ. 

- Chính những điều đó làm tâm hồn ông tràn đầy hạnh phúc và bình an. 


Câu 1: (2,0 điểm) 



- Bài viết có bố cục chặt chẽ, lập ý sáng tạo; vận dụng linh hoạt các thao tác lập luận: giải thích, phân tích, 






- “Gia đình” là tổ ấm của mỗi con người, nơi mỗi con người được sinh ra, được nuôi dưỡng và lớn lên. 

- “Chốn nương thân” là nơi che chở tin cậy, chỗ dựa vững chắc. 

- “Tai ương của số phận” là những bất hạnh, rủi ro gặp phải trong cuộc đời. 

- “Duy chỉ có... mới...” là nhấn mạnh tính duy nhất. 

Trang 2

Câu nói khẳng định giá trị, tầm quan trọng của gia đình với mỗi người: là chỗ dựa, điểm tựa duy nhất để 

chống lại những bất hạnh, rủi ro gặp phải trên đường đời. 

2. Phân tích và chứng minh 

- Câu nói có ý nghĩa sâu sắc, là lời nhắc nhở thấm thía về ý nghĩa, giá trị to lớn của gia đình đối với mỗi 

người: 

+ Bởi vì: Gia đình là cái nôi hạnh phúc của mỗi người. 

+ Nơi đó ta được nuôi dưỡng, chở che, bao bọc, được đón nhận tình yêu thương thiêng liêng vô bờ bến của 

những người thân, những người ruột thịt. 

- Truyền thống, lối sống và sự giáo dục của gia đình là môi trường hình thành nhân cách, phẩm chất cho mỗi 

con người - những hành trang cần thiết khi đối mặt với thử thách trên đường đời: 

+ Gia đình còn là nền tảng, là bệ phóng cho mỗi con người đến với những thành công sau này (điều kiện kinh 

tế, mối quan hệ xã hội... của gia đình...). 

+ Gia đình còn là hậu phương, là chỗ dựa tinh thần vững chắc: nâng đỡ khi chúng ta vấp ngã, tiếp thêm sức 

mạnh khi chúng ta gặp khó khăn, trở ngại, an ủi, chia sẻ khi chúng ta đau buồn. 

+ Gia đình không chỉ có ý nghĩa to lớn đối với cuộc đời mỗi người mà còn có vai trò quan trọng góp phần tạo 

nên sự phát triển của xã hội (gia đình là tế bào của xã hội). 

3. Bình luận (Bàn bạc, mở rộng vấn đề) 

- Câu nói trên nhắc nhở con người cần biết quý trọng gia đình. 

- Phê phán những người không biết yêu quý, trân trọng giá trị của gia đình (sống thờ ơ, vô cảm, không quan 

tâm đến những người thân, chà đạp lên những giá trị truyền thống của gia đình...). 

- Ý kiến của Éuripides đã tuyệt đối hóa vai trò của gia đình đối với mỗi người, song trong thực tế: 

+ Ngoài gia đình, mỗi người còn có những điểm tựa khác để vượt qua những khó khăn, thử thách như: bạn 

bè, đồng chí, đồng đội, đồng nghiệp. 

+ Những người không có được điểm tựa gia đình vững chắc vẫn biết vươn lên, trưởng thành, trở thành người 

có ích. 


- Yêu quý, trân trọng gia đình. Nhận thức được vai trò, ý nghĩa của gia đình đối với mỗi người và xã hội. 

- Bằng những việc làm cụ thể góp phần xây dựng gia đình của mình hạnh phúc, bền vững, giàu mạnh. Vận 

động những người xung quanh cùng chung tay xây dựng gia đình vì một xã hội tốt đẹp. 

Câu 2: (5,0 điểm) 

1. Mở bài: 



Hồ Chí Minh – Ông già thuyền trưởng 

Đã từng qua bốn biển năm châu 

Sinh cảnh đói nghèo, lớn bước gian lao 

Lòng sạch, chi cao đã thành thép qua nghìn lửa đạn 

Hồ Chí Minh dong buồm về nước 

Vung cánh tay ngang trời Tổ quốc 

Kêu gọi nhân dân lớp lớp theo Người 

Trang 3

Để thoát kiếp ngựa, trâu xây lại cuộc đời. 

(Hồ Chí Minh, Eoan Maccon - Anh, Đào Anh Kha dịch) 

Trong hành trình gian nan và vô tận, con người luôn tìm kiếm những hình mẫu có thật trong cuộc sống để tôn 

vinh và noi theo với mong muốn trở nên hoàn thiện hơn. Một trong những hình mẫu lí tưởng ấy là Bác Hồ 

kính yêu của chúng ta. “Bác Hồ, Người là niềm tin thiết tha nhất trong lòng dân và trong trái tim nhân loại. 

Suốt đời, Bác hi sinh cho độc lập, tự do”... Câu hát xúc động về Hồ Chủ tịch - vị lãnh tụ cách mạng vô sản 

kiệt xuất, nhà ngoại giao lỗi lạc, danh nhân văn hóa của thế giới. Với dân tộc Việt Nam, “Người là Cha, là 

Bác, là Anh. Quả tim lớn lọc trăm dòng máu nhỏ” (Theo chân Bác, Tố Hữu). Đất nước ta, dân tộc ta tự hào 

về Hồ Chủ tịch - con người giản dị và vĩ đại - tiêu biểu cho truyền thống bốn ngàn năm lịch sử vẻ vang. 


+ Mở đầu bản Tuyên ngôn Độc lập của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa Hồ Chí Minh viết: 

“Hỡi đồng bào cả nước... Đó là những lẽ phải không ai chối cãi được”. Đoạn mở đầu bản tuyên ngôn trên 

đã góp phần làm nổi bật giá trị của bản tuyên ngôn bất hủ này. Chính vì vậy mà có ý kiến cho rằng: “Cơ sở 

pháp lí là nền tảng tạo sức thuyết phục cho bản tuyên ngôn”. 

2. Thân bài 


- Hồ Chí Minh coi văn nghệ là vũ khí đấu tranh đắc lực cho sự nghiệp cách mạng, còn người sáng tác là 

chiến sĩ trên mặt trận văn hóa. Người chú trọng tính chân thật và tính dân tộc của văn chương, khi cầm bút, 

Người luôn xác định đối tượng tiếp nhận (Viết cho ai?), mục đích viết (Viết để làm gì?) rồi mới quyết định 

nội dung (Viết cái gì?) và hình thức viết (Viết như thế nào?). Riêng những áng văn chính luận của Người đều 

ngắn gọn, súc tích, lập luận chặt chẽ, lí lẽ đanh thép, hùng hồn, bằng chứng giàu sức thuyết phục và tính 

chiến đấu. 

- Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc. Phát xít Nhật đầu hàng Đồng minh vô điều kiện. Trên cả nước nhân 

dân đứng lên giành lại chính quyền. Ngày 26 - 8 - 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh từ chiến khi cách mạng Việt 

Bắc về tới Hà Nội. Tại căn nhà số 48 phố Hàng Ngang, Người soạn thảo bản Tuyên ngôn Độc lập. Ngày 2 - 9 

- 1945, tại Quảng trường Ba Đình - Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thay mặt toàn thể nhân dân Việt Nam 

đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là nước Cộng hòa Xã hội 

chủ nghĩa Việt Nam. 

2.2. Giải thích ý kiến 

- Ý kiến này khẳng định vai trò nền tảng quan trọng của phần cơ sở pháp lý trong một bản Tuyên ngôn, mà 

cụ thể ở đây là bản Tuyên ngôn Độc lập của Hồ Chí Minh. 

- Tôi hoàn hoàn đồng ý với ý kiến này. 


2.3. Phân tích đoạn mở đầu để làm sáng tỏ ý kiến 

Muốn lập luận chặt chẽ, thuyết phục, trước hết một bản tuyên ngôn cần có ba phần. Nhưng ba phần ấy cần 

đảm bảo: Cơ sở pháp lý của bản tuyên ngôn cần làm đòn bẩy cho cơ sở thực tiễn, để từ đó đi đến tuyên bố 

độc lập. Cho nên, cơ sở pháp lí là phần đóng vai trò quan trọng trong bản tuyên ngôn: 

- Cơ sở pháp lí là cơ sở chân lí thời đại, những điều thuộc về lẽ phải và được mọi người thừa nhận. Đoạn văn 

khẳng định quyền bình đẳng, quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do của dân tộc ta cũng như các dân 

tộc khác trên thế giới. Hồ Chí Minh đồng tình với những tư tưởng tiến bộ của các bản Tuyên ngôn Độc lập 

của Mĩ năm 1776 và Bản Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Cách mạng Pháp năm 1791. 

Trang 4

- Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt ngang hàng ba cuộc cách mạng, ba bản Tuyên ngôn của nước Việt Nam, Mỹ, 

Pháp nhằm quốc tế hóa vấn đề độc lập của dân tộc ta. Đoạn văn muốn gợi lại niềm tự hào cao cả của lịch sử 

dân tộc Việt Nam về các triều đại: Triệu, Đinh, Lý, Trần, cùng sánh vai với các triều đại Hán, Đường, Tống, 

Nguyên đã được Nguyễn Trãi ghi trong Đại cáo bình Ngô. 

- Cơ sở pháp lí đóng vai trò đòn bẩy cho phần cơ sở thực tiễn. Với những lẽ phải Chủ tịch Hồ Chí Minh phê 

phán và kết tội thực dân Pháp đi ngược lại tư tưởng tiến bộ của tổ tiên họ trong suốt 80 năm qua trên đất 

nước ta ở các phương diện: chính trị, văn hóa, kinh tế, ngoại giao. 

- Hồ Chí Minh đã dẫn chứng chính xác, từ ý tưởng lời văn hai bản Tuyên ngôn Độc lập của Mĩ và Pháp để 

tạo cơ sở pháp lí, dùng lời nói của đối phương để so sánh, phản bác âm mưu và hành động trái với công lí 

của chúng, dùng nghệ thuật “gậy ông đập lưng ông”. 

Đoạn văn dùng lí lẽ đanh thép, tư duy lí luận sáng tạo “suy rộng ra”, đưa vấn đề độc lập của dân tộc Việt 

Nam thành vấn đề tiêu biểu cho phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới. Lập luận của đoạn văn chặt chẽ 

bằng cách sử dụng nhiều câu văn khẳng định để phủ định những nội dung phản động của hai đế quốc Mĩ và 

Pháp. Lời văn mạnh mẽ, trong sáng dễ hiểu làm tăng thêm sức thuyết phục bằng lí lẽ của đoạn văn. 

2.4. So sánh cơ sở pháp lí của bản Tuyên ngôn Độc lập với Nam quốc sơn hà, Đại cáo bình Ngô 

- Cơ sở pháp lí của: Nam quốc sơn hà (tương truyền của Lý Thường Kiệt) khẳng định chủ quyền dựa trên 

sách trời (thiên thư) do ảnh hưởng bởi quan niệm Nho giáo: “Nam quốc sơn hà Nam đế cư/ Tiệt nhiên định 

phận tại thiên thư”. Nếu như trong Nam quốc sơn hà, Lí Thường Kiệt khẳng định chủ quyền của dân tộc 

bằng một niềm tin nhuốm màu huyền thoại - “định phận tại sách trời”, thì hơn ba thế kỉ sau Nguyễn Trãi đã 

chứng tỏ điều đó bằng những luận cứ khoa học và sự thật lịch sử đầy tính thuyết phục: nước ta đã có một nền 

văn hiến lâu đời, có bờ cõi riêng, có phong tục riêng, có các triều đại sánh ngang với phương Bắc, chân lí lịch 

sử dựa trên lập trường chính nghĩa: “Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân/ Quân điếu phạt trước lo trừ bạo”. Với 

việc trích dẫn hai bản Tuyên ngôn của thế giới (Tuyên ngôn Độc lập của Mĩ năm 1776 của nước Mĩ: “Tất cả 

mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa những quyền không ai có thể xâm phạm được, trong 

những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc” và Tuyên ngôn Nhân quyền 

và Dân quyền của Cách mạng Pháp năm 1791: “Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi, và phải 

luôn luôn được tự do và bình đẳng về quyền lợi”). Tuyên ngôn Độc lập đã đưa ra cơ sở pháp lí bằng việc 

nhấn mạnh quyền tự do cả quyền bình đẳng của con người. 

- Nếu so về sự tiến bộ: Nam quốc sơn hà mới chỉ đưa ra cơ sở pháp lí để khẳng định chủ quyền dựa trên sách 

trời, chưa chú ý tới những nhân tố con người. Đại cáo bình Ngô phát triển hơn, cơ sở pháp lý của phần mở 

đầu dựa trên lập trường nhân nghĩa - chân lí lịch sử được chứng minh qua các triều đại. Còn Tuyên ngôn Độc 

lập khá đặc biệt với việc chọn trích dẫn hai câu nói nổi tiếng trong hai bản tuyên ngôn của Mĩ và Pháp. Điều 

đáng nói là chứa đựng chân lí đã được chứng minh qua lịch sử đấu tranh được các dân tộc trên thế giới biết 

đến và thừa nhận. Như vậy, bản Tuyên ngôn Độc lập không còn nằm phạm vi của một đất nước, một dân tộc 

nữa, mà nó còn đại diện cho tất cả các dân tộc trên thế giới, nhất là đối với các nước thuộc địa. Đồng thời bản 

tuyên ngôn đã nâng vị thế nước Việt Nam ngang hàng với hai nước lớn là Mĩ và Pháp. 

2.5. Đánh giá chung 


- Nhìn chung, qua việc phân tích và so sánh ở trên, chúng ta thấy được cơ sở pháp lí đóng vai trò hết sức 

quan trọng trong một bản tuyên ngôn nói chung và đối với bản Tuyên ngôn Độc lập nói riêng. Do vậy, ý kiến 

đánh giá: “Cơ sở pháp lí là nền tảng tạo sức thuyết phục cho bản tuyên ngôn” là hoàn toàn xác đáng. 

- Đồng thời, ý kiến đánh giá này cũng đã phần nào giúp bạn đọc hiểu rõ vai trò của phần này trong một bản 

Trang 5

tuyên ngôn để từ đó định hướng tìm hiểu thể loại tuyên ngôn dễ dàng hơn. 

3. Kết bài 

- Khái quát lại vấn đề vừa nghị luận 

+ Tuyên ngôn Độc lập ra đời là một trong những niềm xúc động, hạnh phúc lớn lao nhất trong cuộc đời hoạt 

động cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh như có lần Người từng tâm sự. Giây phút xúc động, thiêng liêng 

khi Bác đọc Tuyên ngôn Độc lập ta có thể thấy trong câu thơ của Tố Hữu: 

- Bàn bạc và mở rộng vấn đề 

Người đứng trên đài lặng phút giây 

Trông đàn con đó vẫy hai tay 

Cao cao vầng trán ngời đôi mắt 

Độc lập bây giờ mới thấy đây. 

+ Tấm lòng vĩ đại cũng như tài năng xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh qua Tuyên ngôn Độc lập không chỉ 

đem lại ánh sáng tự do, hòa bình cho dân tộc mà còn đóng góp những tài sản tinh thần vô giá cho lịch sử và 

văn học nước nhà. 

+ Với mỗi cá nhân khi được sống trong thời bình phải luôn có những suy nghĩ và hành động trên tinh thần 

của công dân nước Việt Nam độc lập. Trong đời sống cá nhân, độc lập tự do có ý nghĩa hết sức lớn lao khi ta 

thực sự sống là chính mình. 


Trang 6





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Nấm mồ xanh 

như một giọt lệ ngưng 

trên hình hài Tố quốc 

chúng tôi đến bên anh như lá xanh non củi nhìn cội rễ 

một màu thạch thảo thanh tao. 

Từ nơi nào mẹ đã tiễn anh đi? 

mải ra, bờ đê hàng cây, góc phổ 

đê vẫn xanh và bờ cây còn gió... 

Từ nơi nào... 

mắt ướt chia li 

bờ vai khép phượng hồng vào kỉ niệm 

đất nước ngày lửa đạn 

các anh đi biếc cả rừng già 

Anh trở về với cỏ lặng im 

mặt trời ngang qua dịu dàng nghiêng nắng 

mùa thu ngang qua khẽ khàng buông lá 

đất dâng lên khói sương lời ru... 

Có một ước mơ trời xanh còn nhớ 

có một tình yêu mùa thu còn giữ 

có một tuối hai mươi đất nước ủ trong lòng. 

(Theo http://dantri.com.vn/bloglViet bên mộ liệt sĩ vô danh, Tuyết Nga) 

Câu 1: Chỉ ra phương thức biểu đạt chính của đoạn thơ? 

Câu 2: Xác định biện pháp tu từ trong đoạn thơ trên? Và nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó. 

Câu 3: Từ đoạn thơ trên, anh (chị) có suy nghĩ gì khi thấy có những nguời làm giả hồ sơ thương binh, bệnh 

binh? 

Câu 4: Anh (chị) hãy nêu ý nghĩa của bài thơ trên. 


Câu 1 (2,0 điểm): Hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩa của anh (chị) về ý kiến: 

Những gỉ tôi có, nay thuộc vể người khác 

Những gì tôi đã mua sắm, nay người khác hưởng dùng 

Những gì tôi đã cho đi, nay thuộc về tôi. 

Câu 2 (5,0 điểm): 


Trang 1

Đọc đoạn văn dưới đây: 

... Trong bóng tối, Mị đứng im như không biết mình đang bị trói. Hơi rượu còn nồng nàn. Mị vẫn nghe 

thấy tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi. “Em không yêu, quả pao rơi rồi. Em yêu người nào, em bắt 

pao nào...". Mị vùng bước đi. Nhưng chân đau không cựa được. Mị không nghe tiếng sáo nữa. Chỉ còn nghe 

tiếng chân ngựa đạp vào vách. Ngựa vẫn đứng yên, gãi chân, nhai cỏ. Mị thốn thức nghĩ mình không bằng 

con ngựa... 

(Trích Vợ chồng A Phủ, Tô Hoài, SGK Ngữ văn 12, Tập hai, NXB 

Giáo dục Việt Nam, 2019, trang 8) 

Anh (chị) hãy bình giảng đoạn văn trên. Từ đó, anh (chị) hãy liên hệ tới hình ảnh bà Tú trong bài thơ Thương 

vợ của Tú Xương (Ngữ văn 11, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019) và hình ảnh người chinh phụ trong 

đoạn trích Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ (trích Chinh phụ ngâm) nguyên tác chữ Hán của Đặng Trần 

Côn, bản dịch diễn Nôm của Đoàn Thị Điểm (Ngữ văn 10, Tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019) để làm 

nổi bật giá trị nhân đạo được thể hiện trong các đoạn trích. 


-------------------- HẾT -------------------- 


Câu 1: Phương thức biểu đạt chính của bài thơ là phương thức biểu cảm. 

Câu 2: 

- Xác định biện pháp tu từ: biện pháp so sánh, ẩn dụ: “Nấm mồ xanh như một giọt lệ ngưng trên hình hài 

Tổ quốc”; “chúng tôi đến bên anh như lá xanh non cúi nhìn cội rễ”. 

- Tác dụng: Khẳng định nỗi xúc động của tác giả khi nghĩ về mất mát đau thương, sự cống hiến, sự hi sinh 

của các anh - những liệt sĩ vô danh. Xương máu các anh đã vẽ nên hình hài đất nước. Đồng thời thể hiện tấm 

lòng biết ơn của thế hệ hôm nay với các liệt sĩ đã ngã xuống vì sự bình yên của Tổ quốc. 

Câu 3: 

- Từ đoạn thơ, suy nghĩ gì khi thấy có những người làm giả hồ sơ thương binh, bệnh binh. Thí sinh bày tỏ 

chân thành những suy nghĩ của mình về hiện tượng này: 

+ Sự trục lợi của một số thành phần bất hảo. 

+ Sự phẫn nộ, day dứt, xót xa. 

+ Đi ngược lại truyền thống, đạo lí của dân tộc. 

=> Vì đó là hành động vô đạo đức, vi phạm pháp luật. 

Câu 4: 

- Dòng đời xuôi ngược, người ta tìm những thứ đã đánh rơi, kiếm những gì đã lạc mất và cố mua cho 

được những thứ mình đang cần mà quên mất những giá trị mang lại cho con người hạnh phúc đích thực. Vì 

thế, con người ngày nay có vẻ như bơ vơ, lạc lõng giữa một xã hội đầy đủ tiện nghi do cứ mải mê đi tìm, đi 

kiếm và đi mua cho được những thứ nay còn mai mất. 

- Tiền bạc sẽ không theo con người lúc chết, những tiện nghi sẽ nói lời vĩnh biệt lúc con người qua thế 

giới bên kia. Chỉ còn lại tình thương và sự trao ban mới sống mãi với thời gian. Dù câu nói trên chỉ khắc trên 

bia mộ nhưng nó vẫn mang lại cho cho cuộc đời nhiều bài học đáng quý, đáng trân trọng và nó phản ánh 

được thực tế sống của con người. Dù ở bất cứ thời đại nào thì câu nói trên vẫn luôn đúng và là bài học để ta ý 

thức hơn về hành trình sống của kiếp nhân sinh. 



Trang 2

Câu 1 (2 điểm) 



- Bài viết có bố cục chặt chẽ; lập ý sáng tạo; vận dụng linh hoạt các thao tác lập luận: giải thích, phân 

tích, chứng minh, bình luận…; hành văn mạch lạ, trôi chảy, có cảm xúc; không mắc lỗi dùng từ, chính tả. 



1. Mở đoạn 

- Thực tế của cuộc sống đã cho thấy: tiền tài, danh vọng, sắc dục, các tiện nghi là những nhu cầu làm 

thỏa mãn cho sở thích của con người trong một thời gian ngắn, chỉ có những gì ta trao tặng thì mới đáng quý 

và đáng trân trọng. Trong chiều hướng đó, trên bia mộ trong một nghĩa trang có khắc mấy dòng chữ sau đây: 

Những gì tôi có, nay thuộc về người khác 

Những gì tôi đã mua sắm, nay người khác hưởng dùng 

Những gì tôi đã cho đi, nay thuộc về tôi. 

Vậy chúng ta hiểu câu nói này như thế nào? Đâu là thông điệp mà câu nói muốn hướng tới? 

2. Thân đoạn 

a. Giải thích 

- “Những gì tôi có, những gì tôi đã mua sắm” là những thứ đồ dùng ta đang được sở hữu, do bởi sức lực 

ta làm ra, hay được thừa hưởng của người khác. 

- “Những gì tôi cho đi” thể hiện sự quảng đại của bản thân trong cách sử dụng của cải vật chất hay sự 

trao ban tình thương bằng tấm lòng vị tha, bao dung trước mọi hoàn cảnh trong cuộc sống. 

=> Vì thế, câu nói gợi lên trong ta sự bất lực của con người trước của cải vật chất trong cuộc đời. Nói 

khác hơn, nêu lên tầm quan trọng của giá trị cuộc sống hiện tại bởi sự cho đi không tính toán chứ không bởi 

thái độ tích góp giữ riêng cho bản thân. 

h. Bàn luận và chứng minh 

- Chưa bao giờ đồng tiền lại chi phổi và quyến rũ con người như ngày nay, người ta có thể vì tiền mà bất 

chấp luân thường, đạo lí để làm sao cho có thật nhiều tiền. 

- Với sự phát triển của khoa học một cách nhanh chóng thì những sản phẩm hôm nay được xem là hiện 

đại những ngày mai bị xem là lỗi thời. Nói thế đế chúng ta không nên cứ bám víu vào của cải là những thứ 

nay còn mai mất. 

- Thử hỏi trong cuộc sống lúc nhắm mắt, buông tay có ai mang theo bên mình thứ gì mà cả đời đã bỏ 

tâm huyết để đi tìm. Lịch sử đã minh chứng điều này: một “Salomon dù vinh hoa tột bậc”, dù có trăm thê, 

ngàn thiếp thì lúc chết ông cũng không thể mang một ai theo bên mình. Một Tần Thủy Hoàng dù cho ngọc 

châu chất cao như núi cũng không thể mang được một chút bên mình lúc thần chết gõ cửa. Hay ông phú hộ 

mà Kinh Thánh đã nhắc tới, lúc còn sống ngày nào cũng yến tiệc linh đình, thưởng thức đủ các loại cao 

lương mĩ vị, vậy mà lúc qua khỏi cuộc đời ông thèm được một giọt nước từ Lazaro nghèo hèn cho thỏa cơn 

khát cũng không được. Nhưng quan niệm của con người ngày hôm nay thì khác, dù biết những gì mình mua 

thì người khác sẽ hưởng dùng nhưng vẫn cứ thích sắm. 

- Tuy nhiên, nói qua thì cũng phải nói lại, nếu biết những gì mình đang sở hữu, những gì mình đã mua 

mà không được sử dụng nhưng trong tâm nghĩ rằng mình không dùng thì dành cho thế hệ sau thì hành động 

này cũng đáng quý, điều này thể hiện sự quan tâm lo lắng cho người khác. 

- Cuộc sống ngày càng nghiêng về chiều hướng hưởng thụ, ai cũng cố gắng tranh thủ tích góp tiền bạc 

hay củng cố địa vị, để tôn vinh cái tôi của mình, để thấy mình có giá trị. Từ đó, không gian tự do của con 

người ngày càng bị thu hẹp, ý niệm về tình thương đã thành lỗi thời. 

- Cuộc sống luôn cần sự cho đi. Vì lúc biết cho đi thì con người nhận được nhiều hon những thứ mình 


Trang 3

đã cho đi. Vì thế sự cho đi sẽ không bao giờ trở nên vô ích, có thể ngay tại thời điểm cho đi ta chưa nhận ra 

được những ích lợi từ nó, nhưng với thời gian khi hạt giống của sự cho đi được gieo xuống cuộc đời thì nó 

sẽ trổ sinh trái ngon, quả tốt. 

c. Bài học nhận thức và hành động 

- Những tiện nghi nhằm phục vụ cho con người trong cuộc sống chỉ là nhu cầu cần chứ chưa đủ. Nghĩa 

là không thể phủ nhận những ích lợi mà chúng mang tới cho con người. Nhưng cũng không vì thế mà ta cứ 

mải mê đi tìm những thứ đó. 

- Trong cuộc sống còn có những thứ quan trọng hơn như: tình thương, sự trao ban, đó là những phạm trù 

mang tới cho con người cảm giác hạnh phúc. Chính tình thương là quà tặng cùa cuộc sống, sự trao ban là nét 

đẹp trong cuộc đời mà ai cũng khát khao. 

- Tình thương sẽ phát sinh năng lực sống cho con người, sự trao ban là động lực giúp đối tượng được 

lớn lên. Những tiện nghi có thế mua bằng tiền nhưng lại không tồn tại với thời gian. Còn tình thương không 

phải mua bằng bạc nhưng ở mãi với cuộc sống. Dù con người có sống đầy đủ trong tiện nghi vật chất mà 

không có tình thương thì lúc bước qua bên kia cuộc đời cũng chẳng để lại gì cho cuộc sống. 

3. Kết đoạn 

- Qua câu nói trên, ta mới giật mình thấy trong cuộc sống sự cho đi đáng quý gấp ngàn lần những tiện 

nghi. Hơn nữa sự cho đi cũng không phải vất vả để đi tìm, nó luôn ẩn náu trong cuộc sống chi cần chúng ta 

mở rộng dung lượng trái tim thì chúng sẽ phát sinh. 

- Do đó, sẽ không thiệt thòi nếu chúng ta biết mở rộng lòng mình ra trải tình thương trong cuộc sống, để 

lúc lúc nhắm mắt, buông tay tình thương là lệ phí giúp đến bến bờ hạnh phúc. 


1.Mở bài 

- Giới thiệu vài nét về tác giả và tác phẩm 

+ Không phải ngẫu nhiên mà văn hào vĩ đại người Nga M. Goor-ki từng phát biểu: “Chi tiết nhỏ làm 

nên nhà văn lởn". Nhà văn chỉ thực sự là "người thư kí trung thành của thời đại" (Banzắc) khi anh ta có khả 

năng làm sống dậy cuộc đời trên trang sách bắt đầu từ những chi tiết nhỏ. Lựa chọn chi tiết để xây dựng nên 

tác phẩm nghệ thuật không chỉ thể hiện bản chất sáng tạo của người nghệ sĩ mà còn bộc lộ tài năng, tầm vóc 

tư tưởng của người cầm bút. Hơn ai hết, tác giả những thiên truyện viết ra từ trường đại học cuộc sống là 

người hiểu rõ tầm quan trọng của những chi tiết nghệ thuật trong tác phẩm văn chương. Chi tiết nghệ thuật 

không chỉ là yếu tố cấu thành tác phẩm mà còn là nơi gửi gắm những quan niệm nghệ thuật về con người, về 

cuộc đời... của nhà văn, nơi kí thác niềm ưu tư, trăn trở của nhà văn trước cuộc đời. 

- Dẫn vào vấn đề cần nghị luận 

+ Nếu đoạn đời sống trong địa ngục trần gian ở Hồng Ngài là sự giao tranh âm ỉ, quyết liệt giữa số 

phận bi thảm và sức sống tiềm tàng của Mị, thì cảnh Mị bị A Sử trói đứng vào cột nhà trong bóng tối có 

thể xem như là hình ảnh thu nhỏ cô đúc và thấm thìa của cuộc giao tranh đó. 

+ Chỉ có điều nó lại diễn ra trong tâm trạng “Chập chờn cơn tỉnh cơn mê" (Truyện Kiều, Nguyễn Du) 

của bông hoa ban núi rừng Tây Bắc – Mị, và Tô Hoài, như đã nhập thân vào nhân vật để viết nên một 

đoạn văn thật tinh tế, sâu sắc: 

Trong bóng tối, Mị đứng im như không biết mình đang bị trói. Hơi rượu còn nồng nàn. Mị vẫn nghe thấy 

tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi. “Em không yêu, quả pao rơi rồi. Em yêu người nào, em bắt pao 

nào...". Mị vùng bước đi. Nhưng chân đau không cựa được. Mị không nghe tiếng sáo nữa. Chỉ còn nghe tiếng 

chân ngựa đạp vào vách. Ngựa vẫn đứng yên, gãi chân, nhai cỏ. Mị thốn thức nghĩ mình không bằng con 

ngựa... 

2. Thân bài 

2.1.Khái quát chung 

- Tô Hoài là nhà văn có sức sáng tạo dồi dào nhất trong làng văn chương Việt Nam. Trước Cách mạng, 


Trang 4

nhà văn nổi tiếng với những câu chuyện về loài vật như: O chuột, Dế Mèn phiêu lưu kí... Sau Cách mạng nhà 

văn đã để lại rất nhiều dấu ấn về những tác phẩm viết về đề tài miền núi như: Truyện Tây Bắc, Miền Tây, 

Cát bụi chân ai... Trong tập Truyện Tây Bắc, nối tiếng nhất là truyện Vợ chồng A Phủ. Tác phẩm để lại dư 

âm trong lòng người đọc không chỉ là cảnh sắc thiên nhiên núi rừng Tây Bắc với đêm tình mùa xuân của tuổi 

trẻ dập dìu tiếng sáo mà còn làm xúc động tâm hồn người đọc bởi sức sống tiềm tàng, mãnh liệt của nhân vật 

Mị - người con gái Mèo đã đứng lên đấu tranh với giai cấp thống trị miền núi, thoát khỏi kiếp đời nô lệ tủi 

nhục để trở thành con người tự do. 

- Tác phẩm Vợ chồng A Phủ được nhà văn Tô Hoài viết vào những năm 1952, 1953 sau chuyến đỉ thực 

tề cùng bộ đội vào giải phóng Tây Bắc. Đây là tác phẩm được nhà văn xây dựng bằng những chuyện mắt 

thấy tai nghe, chan chứa tình cảm sâu nặng của tác giả đối với đồng bào miền núi dưới ách áp bức, bóc lột 

của các thế lực thực dân, phong kiến. Vợ chồng A Phủ còn là bài ca về sức sống tiềm tàng mãnh liệt của 

người miền núi trên con đường đấu tranh giải phóng cho bản thân và quê hương. 

- Nếu như lúc trước Mị hoàn toàn mơ hồ về thời gian. Mị không nhớ mình về đây được mấy năm, vì 

trước nay với Mị đâu có mùa xuân. Nhưng giờ đây Mị muốn có cái quyền đơn giản như bao người khác: “Mị 

muổn đi chơi”. Có thể đối với Mị là một sự thay đổi lớn lao và vẫn còn kịp lúc, tuy bắt nguồn từ cảm xúc 

nhất thời nhưng nó cũng chứng tỏ Mị vẫn còn đó bao khát khao: “Mị quấn lại tóc. Mị với tay lẩy cái váy hoa 

vắt ở trong vách”. 

- Chính sự thay đổi đó làm cho A Sử ngạc nhiên, vì dưới mắt hắn Mị chẳng khác nào một nô lệ. Hành 

động trói Mị tàn nhẫn của hắn tuy giam giữ được thể xác Mị, nhưng không thể giam giữ được tâm hồn của 

Mị: “Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi, những đám chơi”. Tâm hồn Mị giờ như chơi 

vơi trong mộng. Mị trở về thời xưa với bao ước vọng. Sức sống trỗi dậy làm Mị phơi phới, mơ mộng trong 

thoáng chốc nhưng rồi Mị cũng trở về thực tại. Chính sức sống của Mị buộc cô phải nghĩ đến liệu cô có duy 

trì được nó hay không. Mị nhớ đến người chị dâu đã bị trói cho đến chết. Mị sợ. Một khi người ta biết sợ 

chết thì người ta càng thêm yêu cuộc sông. Và Mị cũng vậy. 

2.2 Bình giảng 

a. Giữa đoạn văn là một câu rất ngắn, chỉ có bốn chữ: “Mị vùng bước đi”. Trên là âm thanh tiếng sáo, 

dưới là tiếng chân ngựa 

-“Mị vùng bước đi” như một cái bản lề khép mở hai thế giới, hai tâm trạng: thế giới của ước mơ với 

“tiếng sáo rập rờn trong đầu”, và thế giới của hiện thực với “tiếng chân ngựa đạp vào vách”. 

- Tâm trạng của một cô Mị đang mê man chập chờn theo “tiếng sáo gọi bạn yêu” và tâm trạng của một 

cô Mị đã tỉnh đang “thổn thức nghĩ mình không bằng con ngựa”. 

=> Thật cô đúc mà thấm thìa. Kiệm lời mà hàm chứa nhiều ý nghĩa. 

b. Tiếng sáo: ước mơ - sức sống của Mị 

- “Mị vùng bước đi”. Câu văn ngỡ như không đúng mà lại rất đúng, lại tinh tế và sâu sắc. Làm sao Mị 

có thể vùng bước đi khi đã bị trói bằng cả một thúng sợi đay? Nhưng Mị đã vùng bước đi như một kẻ mộng 

du, như không biết mình đang bị trói. Bởi Mị đang Sống với ước mơ, sống trong những kỉ niệm đẹp của 

những ngày tháng tự do, sống trong quá khứ chứ không sống với hiện thực, bằng thực tại. 

Mị đang sống với tiếng sáo của những đêm tình mùa xuân ngày trước, đang muốn tìm lại tuổi trẻ, tuổi xuân, 

tình yêu, hạnh phúc của mình. Hơi rượu còn nồng nàn, trong đầu Mị vẫn rập rờn tiếng sáo đưa Mị đi theo 

những cuộc chơi, những đám chơi. “Em không yêu, quả pao rơi rồi”.Chính âm thanh du dương, nồng nàn 

và đắm say của tiếng sáo kia đã gọi Mị vùng bước đi về với cuộc sống thật của mình đã bị cướp mất trong 

cái địa ngục trần gian này. Thế mới biết sức sống tiềm tàng, mãnh liệt trong con người Mị mạnh đến nhường 

nào. 

- Sức sống ấy khiến Mị đã quên đi tất cả hiện thực xung quanh, không thấy, không nghe A Sử nói, 

không biết cả mình đang bị trói! Chỉ còn biết có tiếng sáo, chỉ còn sống với tiếng sáo, miên man và chập 

chờn trong tiếng sáo. 


Trang 5

=> Xây dựng nên khoảnh khắc tâm trạng mê man như một kẻ mộng du đi theo tiếng sáo. Tô Hoài đã nói 

lên rất rõ và sâu sắc về sức sống mãnh liệt đang trào dâng trong lòng Mị lúc bấy giờ. Và tiếng sáo đã thành 

một biểu tượng sâu sắc và gợi cảm cho ước mơ và sức sống của Mị. 

c.Tiếng chân ngựa: hiện thực - số phận của Mị 

- “Mị vùng bước đi” nhưng tay chân đau không cựa được. Tiếng sáo tắt ngay, ước mơ tan biến, và hiện 

thực trần trụi, phũ phàng hiện ra: chỉ còn nghe “tiếng chân ngựa đạp vào vách”. 

- Mị đã tỉnh hẳn khi dây trói thít chặt lại, đau nhức, và cay đắng nhận ra số phận của mình “không bằng 

con ngựa”. 

- Cái dây trói kia chỉ làm đau thể xác, nhưng cái tiếng chân ngựa này mới thực sự xoáy sâu vào nỗi đau 

tinh thần của Mị khi nó gợi lên một sự so sánh thật nghiệt ngã, xót xa: thân phận con người mà không bằng 

thân trâu ngựa? 

=> Tiếng chân ngựa đã thành một biểu trưng giàu ý nghĩa cho hiện thực và số phận của Mị. 

d. Tiểu kết đoạn văn vừa bình giảng 

- Cuộc trỗi dậy lần thứ nhất của Mị không thành. Mị không thoát khỏi căn nhà ấy, dù chỉ một giây phút. 

Nhưng Mị đã không còn là con ngựa, con rùa lùi lũi trong xó cửa nữa. Mị đã sống lại những thời khắc của 

tuổi thanh xuân tươi trẻ và tự do. Vì thế, khi bị A Sử trói, lúc bàng hoàng tỉnh, Mị chợt nhớ đến câu chuyên 

một người vợ trong nhà thống lí Pá Tra bị trói đã chết không ai hay. Và, Mị sợ quá. Mị còn muốn sống. Mị 

còn ham sống. 

- Cuộc trỗi dậy ấy như một đợt sóng dâng lên rồi tan ra. Nó không mảy may thay đổi cuộc đời Mị. 

Nhưng từ đó, sóng ngầm vẫn không mất. Nó sẽ tuôn trào thành những đợt sóng mới, mãnh liệt hơn lúc nào 

hết! 

2.3 Đánh giá 

- Tinh tế trong miêu tả tâm trạng nhân vật ở hai cảnh đối lập nhau: mê man chập chờn theo tiếng sáo 

như một kẻ mộng du dẫn đến hành động “vùng bước đi”', tỉnh lại và cay đắng xót xa “thổn thức nghĩ mình 

không bằng con ngựa” - hai tâm trạng ấy tiếp nối nhau trong sự phát triển biện chứng để hoàn chỉnh chân 

dung và số phận nhân vật. 

- Sâu sắc trong những chi tiết giàu ý nghĩa, đặc biệt là hai biểu trưng “tiếng sáo” và “tiếng chân ngựa” 

đối lập nhau và đầy ấn tượng. 

- Thành công của nhà văn khi miêu tả sự hồi sinh của nhân vật đó chính là nhờ vào nghệ thuật trần thuật 

hấp dẫn. Cách dựng cảnh sinh động. Cách lột tả nội tâm nhân vật nhiều bất ngờ thú vị. Ngôn ngữ mộc mạc, 

giản dị. Tất cả đã tạo nên giá trị nhân văn sâu sắc của tác phẩm, góp phần mang đến cho người đọc sự xúc 

động mãnh liệt trước sổ phận của đồng bào miền núi Tây Bắc dưới ách thống trị của bọn chủ nô và lũ Tây 

đồn. 

2.4 Liên hệ 

a. Hình ảnh bà Tú trong bài thơ Thương vợ 

- Bài thơ Thương vợ nằm trong những sáng tác của Tú Xương về bà Tú - là một trong những bài thơ hay 

và cảm động nhất của ông viết về bà. 

- Trong bài thơ hình ảnh bà Tú được Tú Xương khắc họa luôn ở trong tư thế bận rộn, tất bật với công 

việc mưu sinh: “Quanh năm buôn bán ở mom sông”. Bà Tú tảo tần, vất vả, lam lũ, nhọc nhàn, gian truân là 

thế nhung bà sẵn sàng chấp nhận, không kêu ca, phàn nàn, không oán trách. Bà chấp nhận với sự nhẫn nại, vị 

tha và đức hi sinh quên mình. 

-Bằng tình cảm yêu thưong và sự biết ơn sâu sắc đối với vợ, Tú Xương đã vẽ nên bức chân dung chân 

thực và cảm động về người vợ đảm đang, sẵn sàng hi sinh tât cả vì chồng vì con. Nhà thơ không chỉ hiểu và 

cảm nhận được những lo toan, vất vả thầm lặng trong cuộc mưu sinh của người vợ hiền mà còn hiểu và cảm 

nhận được những suy nghĩ, tình cảm và nỗi niềm sâu kín của bà Tú. Không có sự cảm thông, thương yêu 

chân thành, ông Tú không thể viết nên những vần thơ tri ân sâu sắc với vợ mình như thế. 


Trang 6

. Hình ảnh người chinh phục trong đoạn trích Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ 

-Ba mươi sáu câu thơ trong đoạn trích Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ như tích tụ nỗi đau, nồi nhớ 

thương và niềm khao khát hạnh phúc lứa đôi ở tầng sâu nhất của tác phẩm. 

-Giữa một không gian tịch mịch “vắng” và “thưa”, người chinh phụ hiện lên như hiện thân của nỗi cô 

đơn. Nàng hết buông rèm rồi lại kéo rèm để hướng ra ngoài, hướng về nơi biên ải xa xôi kia để mong ngóng 

chút tin tức của chinh phu nhưng không có dấu hiệu hồi đáp lại. 

- Khi đối diện với ngọn đèn người chinh phụ đáng thương ẩy đang tự đối diện với chính mình, dưới ánh 

sáng của ngọn đèn mà tự phơi trải nỗi đau của chính mình. Để rồi những tâm tư ấy bật thành lời tự thương da 

diết: “Hoa đèn kia với bóng người khá thương”. Bức chân dung người phụ nữ ấy không chỉ gợi lên qua 

những bước chân, động tác, cử chỉ, qua gương mặt buồn rầu, qua dáng ngồi bất động trước ngọn đèn khuya 

mà còn nổi bật lên trên nền của không gian và thời gian. 

-Sống trong không gian cô đơn ấy, nàng chỉ biết nhớ về người chồng nơi biên ải xa xôi kia với một tấm 

lòng thủy chung, sắt son. 

2.5. Nhận xét và bình luận về giả trị nhân đạo 

-Đoạn trích trong tác phẩm Vợ chồng A Phủ (Tô Hoài), Thương vợ (Trần Tế Xương) và đoạn trích Tình 

cảnh lẻ loi của người chinh phụ (bản diễn Nôm của Đoàn Thị Điểm) đều được thể hiện ngay từ đề tài, chủ 

đề của tác phẩm: 

+ Ngay nhan đề Vợ chồng A Phủ, tác giả đã thể hiện tư tưởng cốt lõi, chủ đạo của truyện. Đọc nhan đề, 

ta có thể hình dung ra ngay cuộc đời của những chàng trai, cô gái người Mèo vùng núi trước Cách mạng 

tháng Tám, họ bị áp bức, bóc lột dưới ách thống trị của bọn chúa đất phong kiến, tay sai và thực dân, đồng 

thời ca ngợi sự đổi đời của họ khi cách mạng về. 

+ Bằng ngòi bút tài hoa của mình, nhà thơ Tú Xương đã mang đến cho tác phẩm Thương vợ một nội 

dung và nghệ thuật đặc sắc. Đặc biệt qua hình tượng nhân vật bà Tú, một nhân vật tiêu biểu cho phẩm chất 

giàu đức hi sinh, tấm lòng vị tha của người phụ nữ Việt Nam truyền thống. 

+ Viết về nỗi buồn khổ, cô đơn trong sâu thẳm tâm hồn người chinh phụ cũng chính là cách tác giả thể 

hiện thái độ đồng tình và ngợi ca của mình đối với niềm khao khát tình yêu, hạnh phúc lứa đôi của nàng. Và 

đó cũng chính là một biểu hiện trong giá trị nhân đạo của đoạn trích Tĩnh cảnh lẻ loi của người chinh phụ. 

- Giá trị nhân đạo là giá trị cơ bản của tác phẩm văn học chân chính. Nó được tạo nên bởi niềm cảm 

thông, chia sẻ đối với nỗi đau của con người, sự nâng niu, trân trọng những nét đẹp trong tâm hồn con người 

và lòng tin vào khả năng vươn dậy của họ. Chủ nghĩa nhân đạo không chỉ yêu thương, đồng cảm với những 

nỗi khổ của con người mà còn hướng tới nhằm giải phóng cho con người khỏi mọi xiềng xích, áp bức, khổ 

đau và tạo điều kiện cho họ trở thành những con người tự do, con người làm chủ, chiến đấu chống lại mọi 

thế lực bạo tàn để xây dựng cuộc sống hạnh phúc của mình. 

- Tư tưởng nhân đạo của tác phẩm Vợ chồng A Phủ, bài thơ Thương vợ, đoạn trích Tình cảnh lẻ loi của 

người chinh phụ trước hết được toát lên từ niềm cảm thông sâu sắc đối với số phận bất hạnh của người phụ 

nữ trong xã hội thực dân và phong kiến; sự nâng niu nét đẹp tâm hồn mà hơn cả là sự lên án chế độ xã hội 

phong kiến với những luật lệ hà khắc. 

- Một lần nữa, chúng ta nhận thấy rằng dù ở đề tài nào, góc độ nào, tinh thần nhân đạo luôn là giá trị cốt 

lõi. Nhờ có giá trị nhân đạo mà người đọc vẫn cảm thấy gắn bó với con người, với tình tiết của câu chuyện, 

bài thơ. Nỗi khổ cực của con người cùng với khát vọng sống của họ mãi mãi là vấn đề của văn học. Sự khám 

phá mới mẻ của Tô Hoài, Tú Xương, Đặng Trần Côn nhằm hoàn thiện con người, bản thân họ cũng như 

cách nhìn của con người với cuộc đời. 

3.Kết bài 


- Đen với thơ, văn là đế hiểu thêm tấm lòng của các nhà văn, nhà thơ khi viết về vẻ đẹp và phấm chất 

Trang 7

của người phụ nữ. Đặc biệt là tấm lòng đồng cảm yêu thương của các tác giả đối với nhân vật của mình. Ở 

đoạn văn trong Vợ chồng A Phủ Tô Hoài đã làm bật nổi được bức tranh tối - sáng của nhân vật (số phận và 

sức sống) một cách sinh động, gợi cảm và có chiều sâu, khiến ta càng hiểu thêm về nhân vật cũng như tấm 

lòng đồng cảm yêu thương của nhà văn đối với nhân vật của mình. Đó là một trong những đoạn văn hay 

nhất, in đậm phong cách Tô Hoài trong truyện ngắn này. Có thể nói Thương vợ là bài thơ tuyệt bút của Tú 

Xương viết về nỗi vất vả, gian truân và đức hi sinh cao đẹp của bà Tú. Không bộc lộ trực tiếp sự oán ghét 

chiến tranh phong kiến phi nghĩa nhưng thông qua việc thể hiện tâm trạng nhân vật trữ tình, tác giả Chinh 

phụ ngâm muốn cất tiếng tố cáo chiến tranh. Chính những cuộc chiến phi nghĩa này là nguyên nhân dẫn đến 

tình trạng những người chồng phải xa vợ, những người mẹ phải lìa con, hạnh phúc, tình yêu lứa đôi lỡ dở. 

- Rõ ràng Vợ chồng A Phủ, Thương vợ, Tĩnh cảnh lẻ loi của người chỉnh phụ mãi mãi là hành trang để 

chúng ta bước vào cuộc sống. Mỗi một tác phẩm văn học chân chính là một lời đề nghị về cách sống, có khả 

năng nhân đạo hóa con người. 


Trang 8





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Cải quỷ giá nhất trển đời mà mỗi người có thể góp phần mang lại cho chính mình và cho người khác đó 

là ‘năng lực tạo ra hạnh phúc”, bao gồm năng lực làm người, năng lực làm việc và năng lực làm dân. 

Năng lực làm người là có cái đầu phân biệt được thiện - ác, chân - giả, chính - tà, đủng - sai... biết 

được mình là ai, biết sổng vì cái gì, có trái tim chan chứa tình yêu thương và giàu lòng trắc ẩn. Năng lực 

làm việc là khả năng giải quyết được những vấn đề của cuộc Sống, của công việc, của chuyên môn, và thậm 

chí là của xã hội. Năng lực làm dân là biết được làm chủ đất nước là làm cải gì và có khả năng để làm được 

những điều đó. Khỉ con người có được những năng lực đặc biệt này thì sẽ thực hiện được những điều mình 

muốn. Khi đó, mỗi người sẽ trở thành một “tế bào hạnh phúc”, một "nhà máy hạnh phúc” và sẽ ngày ngày 

'"sản xuất hạnh phúc” cho mình và cho mọi người. 

Hạnh phúc là một quyền mà bất cứ ai đều được hưởng. Nó không phân biệt với bất kì ai. Bạn chưa được 

hạnh phúc chẳng qua là do bạn không làm gì để có được nó mà thôi. Hạnh phúc là đơn sơ nhưng nó cũng 

không đến với những ai không xứng đáng. 

Xã hội mở ngày nay làm cho không có ai là "nhỏ bé” trên cuộc đời này, trừ khi tự mình muốn "nhỏ 

bé”. Ai cũng có thể trở thành những "con người lớn” bằng hai cách, làm được những việc lớn hoặc làm 

những việc nhỏ với một tình yêu cực lớn. Và khỉ biết chọn cho mình một lẽ sổng phù hợp roi song hết mình 

và cháy hết mình với nó, mỗi người sẽ có được một hạnh phúc trọn vẹn. Khi đó, ta không chỉ có những 

khoảnh khắc hạnh phúc, mà còn có cả một cuộc đời hạnh phúc. Khi đó, tôi hạnh phúc, bạn hạnh phúc và 

chúng ta hạnh phúc. Đó cũng là lúc ta thực sự “chạm” vào hạnh phúc! , 

(Để chạm vào hạnh phúc, Giản Tư Trung, Thời báo 


Kỉnh tế Sài Gòn Online, 21 - 9 - 2016) 

Câu 1: Xác định phong cách ngôn ngữ của văn bản. 

Câu 2: Nêu nội dung chính của văn bản. 

Câu 3: Trong văn bản có nhiều cụm từ in đậm được để trong ngoặc kép, hãy nêu công dụng của việc sử 

dụng dấu ngoặc kép trong những trường hợp trên. Từ đó, hãy giải thích nghĩa hàm ý của hai cụm từ “nhỏ bé” 

và “con người lớn”. 

Câu 4: Theo quan điểm riêng của mình, anh (chị) chọn cách “chạm” vào hạnh phúc bằng việc làm những 

việc lớn hay làm những việc nhỏ với một tình yêu cực lớn. Vì sao? (Nêu ít nhất hai lí do trong khoảng 6 - 8 

dòng). 

Trang 1


Câu 1 (2,0 điểm): Hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh (chị) về ý 

kiến: “Hạnh phúc chỉ đến với những ai biết cảm nhận và chẩp nhận chứ không đến với những kẻ truy 

lùng hạnh phúc”. 

Câu 2 (5,0 điểm): Đọc đoạn văn dưới đây: 

Trong lúc chị Chiến xuống bếp nấu cơm, Việt đi câu ít con cả về làm bữa cúng má trước khi dời bàn 

thờ sang nhà chủ, còn một mình ở nhà trên, chú Năm lại cất tiếng hò. Không phải giọng hò trong trẻo trong 

đêm bay ra hai bên bờ sông, rồi dội lại trên cái ghe heo chèo mướn của chú. Câu hò nổi lên giữa ban ngày, 

bắt đầu cất lên như một hiệu lệnh dưới ánh nắng chói chang, rồi kẻo dài, từng tiếng một vỡ ra, nhắn nhủ, 

tha thiết, cuối cùng ngắt lại như một lời thề dữ dội. 

Cúng mẹ và cơm nước xong, mấy chị em, chú cháu thu xếp thu xếp đồ đạc dời nhà. Chị Chiến ra đứng 

giữa sẩn, kéo cái khăn trên cố xuống, cũng xắn tay áo để lộ hai bắp tay tròn vo sạm đỏ màu cháy nắng, rồi 

dang cả thân người to và chắc nịch của mình nhấc bổng một đầu bàn thờ má lên. Việt ghé vào một đầu. 

Nào, đưa má sang ở tạm bên nhà chú, chúng con đi đánh giặc trả thù cho ba má, đến chừng nước nhà độc 

lập con lại đưa má về. Việt khiêng trước. Chị Chiến khiêng bịch bịch phía sau. Nghe tiếng chân chị, Việt 

thấy thương chị lạ. Lần đầu tiên Việt mới thấy lòng mình rõ như thế. Còn mối thù thằng Mĩ thì có thế rờ thấy 

được, vì nó đang đè nặng ở trên vai. 

Hai chị em khiêng má băng tẳt qua dãy đất cày trước cửa, men theo chân vườn thoảng mùi hoa cam, 

con đường hồi trước má vẫn đi để lội hết đồng này sang bưng khác. 

(Trích Những đứa con trong gia đình, Nguyễn Thi, SGK Ngữ 

văn 12, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019, trang 63) 

Cảm nhận chi tiết hai chị em Chiến và Việt khiêng bàn thờ má sang gửi nhà chú Năm trong đoạn văn trên. 

Từ đó, anh (chị) hãy liên hệ đến hình ảnh người chí sĩ yêu nước trong bài thơ Lưu biệt khi xuất dương của 

Phan Bội Châu (Ngữ văn 77, Tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019) và hình ảnh người anh hùng trong bài 

thơ Tỏ lòng (Thuật hoài) của Phạm Ngũ Lão (Ngữ văn 10, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019) để 

nhận xét về lòng yêu nước và trách nhiệm của mỗi con người Việt Nam hiện nay. 


-------------------- HẾT -------------------- 


Câu 1: Phong cách ngôn ngữ của văn bản là phong cách ngôn ngữ báo chí. 

Câu 2: Nội dung chính của văn bản trên: 


- Con người có năng lực tạo ra hạnh phúc, bao gồm: năng lực làm người, làm việc, làm dân. 

- Để chạm đến hạnh phúc con người phải trở thành “con người lớn” bằng hai cách: làm việc lớn hoặc làm 

việc nhỏ với tình yêu lớn. 

=> Con người tự tạo ra hạnh phúc bằng những vệc làm đúng đắn, phù hợp với yêu cầu của xã hội dù đó là 

việc lớn hay nhỏ. 

Câu 3: 

- Công dụng của việc sử dụng dấu ngoặc kép: làm nổi bật, nhấn mạnh đến một ý nghĩa, một cách hiểu 

khác có hàm ý. 

- Nghĩa hàm ý của hai cụm từ “nhỏ bé”: tầm thường, thua kém, tẻ nhạt... và “con người lớn”: tự do thể 

hiện mình, khẳng định giá trị bản thân, thực hiện những ước mơ, sống cao đẹp, có ích, có ý nghĩa... 

Câu 4: Nêu ít nhất hai lí do thuyết phục để khẳng định lối sống mình chọn theo quan điểm riêng của bản 

Trang 2

thân. 

- “Làm những việc lớn” gắn với ước mơ, lí tưởng hào hùng, lối sống năng động, nhiệt huyết, tràn đầy khát 

vọng. 

- Còn “tìm những việc nhỏ với một tình yêu cực lớn” lại chú trọng đến niềm dam mê, cội nguồn của sáng 

tạo. 






tích, chứng minh, bình luận...; hành văn mạch lạc, trôi chảy, có cảm xúc; không mắc lỗi dùng từ, chính tả. 




- “Hạnh phúc” là cảm giác vui sướng, mãn nguyện khi ta đạt được những mong ươc tốt đẹp, lành mạnh của 

chính mình. Ta chỉ có thể đạt được “hạnh phúc” khi ta biết “cảm nhận” mà thôi, nghĩa là phải biết lắng 

nghe, đón nhận vẻ đẹp của cuộc sống. Điều này đòi hỏi ta phải có một trái tim thật tinh tế và nhạy cảm. 

- “Chấp nhận” là thái độ thỏa mãn, nâng niu, ưân trọng và vui vẻ với những gì mình đang có. 

- “Những kẻ truy lùng” đó là những kẻ khao khát có được hạnh phúc đến điên đảo, sẵn sàng dùng mọi thủ 

đoạn, mánh khóe để đạt được tham vọng. 

=> Câu nói trên thực sự đã chỉ ra cho chúng ta một phương thức, một con đường tìm đến với niềm vui trong 

cuộc sống: hạnh phúc luôn luôn tồn tại và chờ đợi những ai biết trân trọng giá trị mình đang có, tham 

vọng quá đáng không bao giờ mang lại hạnh phúc thực sự. 

2. Chứng minh và bàn luận 

- Câu nói trên có lẽ chính là kim chỉ nam cho những ai đang loay hoay trên con đường kiếm tìm “hạnh 

phúc” và có giá trị thức tỉnh những ai đang “than thân trách phận”. 

- “Hạnh phúc” chỉ đến với những ai biết “cảm nhận và chấp nhận” mà thôi. Thượng Đế ban tặng hạnh phúc 

cho trước hết là cho những ai biết cảm nhận. Vì họ chính là người có trái tim nhạy cảm, biết lắng nghe, 

yêu thương, chia sẻ và biết đón nhận vẻ đẹp của cuộc đời. Nhờ đó mạ tâm hồn họ luôn luôn rộng mở, nhẹ 

nhàng, thanh thản, thỏa mãn và vô cùng phong phú. 

- “Chấp nhận” là những người biết cảm nhận là những người có trái tim thì những ai biết chấp nhận là 

những người có một khối óc, một trí tuệ mẫn tiệp, nhìn sâu và xa hơn người khác. Không phải ai cũng 

nhận ra được giá trị của những gì mình đang có và không phải ai cũng hiểu được thể nào là cuộc sống 

đích thực, cuộc sống thì phải có cả chông gai lẫn đỉnh vinh quang, cả những gam màu xám bên cạnh 

những vì sao lấp lánh. 

- Còn với những “kẻ truy lùng hạnh phúc” khắp nơi, hạnh phúc sẽ lụôn luôn trốn chạy. Trên thực tế, những 

kẻ truy lùng hạnh phúc khắp nơi không hề có khái niệm đúng về hạnh phúc, thứ mà họ có, chỉ có hai từ 

“tham vọng”: là giàu sang, là vật chất hay thứ gì đó lớn lao lắm. Đã không hiểu thể nào là hạnh phúc, liệu 

có khi nào ta đã may mắn, ở trong hoàn cảnh tốt đẹp hơn kẻ khác mà nhận ra đó là hạnh phúc và rồi hài 

lòng, mãn nguyện đâu? Hơn nữa, đã là một kẻ đầy tham vọng, thì không dễ gì hài lòng với những gì mình 

đạt được. Thứ mà họ nhận được chỉ là nỗi đau khổ, hậm hực vì không thỏa mãn; họ quá bận bịu, quay 

cuồng đê nghĩ xem làm cách nào đạt được tham vọng, thậm chí là dùng mọi thủ đoạn sai trái. Vậy thì còn 

thời gian nào dành cho những khoảnh khắc lắng lòng mình lại mà cảm nhận, mà hưởng thụ chính đáng? 


Trang 3

Và liệu, đó có phải là hạnh phúc mà họ đang ráo riết “truy lùng”? Đáng thương thay những kẻ luôn “than 

thân trách phận” hay “ôn nghèo kể khổ”, cả một đời luôn thấy mình bất hạnh và cuộc đời bất công với 

mình. 

- Đảng phê phán thay những kẻ tham ô công quỹ, làm “hạnh phúc” cho bản thân dựa trên sự hao hụt, suy 

yếu dần của đất nước. Cũng thật đáng tiếc cho những ai không biết nâng niu quý trọng những gì mình 

đang có, để rồi khi vĩnh viễn mất đi một thứ mới biết rằng mình đã từng có nó... 

- Tuy nhiên, “cảm nhận” và “chấp nhận” không có nghĩa là ta cho phép mình tự mãn, thỏa hiệp, mặc cho 

số phận an bài. “Cảm nhận và chấp nhận” thôi, chưa đủ, chúng ta còn phải hành động, cố gắng, nỗ lực 

không ngừng thì mới có được “hạnh phúc” đích thực bởi trên đời này, không có thành quà nào tự nhiên 

mà có cả. 


- Cần nhận thức sâu sắc về cách để dựng xây hậnh phúc cho chính mình, “hạnh phúc” là những gì đơn 

giản, gần gũi nhất quanh ta, hãy mở lòng và đón nhận cuộc sống này. 

- Đồng thời, ta cũng không quên hành động, nỗ lực không ngừng để “hạnh phúc” với ta càng thêm ý nghĩa. 

- Hãy đặt ra các dự định cụ thể, liên tục nâng các mục tiêu của mình lên để cầu tiến chứ không cầu toàn, 

khát vọng chứ không tham vọng. 


1. Mở bài 


Việt Nam ơi! 

Đất nước của những người con gái, con trai 

Đẹp như hoa hồng, cứng như sắt thép 

Xa nhau không hể rơi nước mắt 

Nước mắt để dành cho ngày gặp mặt. 

(Chúng con chiến đẩu cho người sổng mãi Việt Nam ơi!, Nam Hà) 

Cuộc kháng chiến chống Mĩ vĩ đại của dân tộc Việt Nam đã lùi xa vào dĩ vãng, tiếng bom rơi đạn nố và 

mùi cay sè của thuốc súng cũng đã nằm sâu trong lòng đất. Thế nhưng mỗi khi đọc lại những câu thơ này, ta 

tưởng như thấy lại những năm tháng hào hùng của thời chống Mĩ, với những chàng trai, cô gái từ giã làng 

quê, mái trường, người thân ra trận với quyết tâm vì một ngày đoàn viên. Những người lính ấy “sung sướng 

được làm người con đất nước' (chữ dùng của Nam Hà), khi ra trận “băng tới trước quân thù như triều như 

thác, trút hờn căm để làm nên những vinh quang bất diệt” (Nam Hà). Nét đẹp ấy, đã gợi cho chúng ta liên 

tưởng đến truyện ngắn Những đứa con trong gia đình của nhà văn Nguyễn Thi. 


+ Là một nhà văn cầm súng đã ngã xuống giữa chiến trường như một chiến sĩ thực sự, Nguyễn Thi đã để 

lại nhiều tác phẩm rất có giá trị, những tác phẩm mà mỗi trang sách còn khét mùi đạn bom, cháy đỏ lửa căm 

thì quân xâm lược và xanh ngời một niềm lạc quan. Tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật Nguyễn Thi ta phải 

kể đến tác phẩm Những đứa con trong gia đình. Nối bật trong tác phẩm là đoạn văn vẫn được nhiều người 

cho là hay nhất truyện: đoạn tả hai chi em Chiến, Việt khiêng bàn thờ má, sang nhà chú Năm: “Trong lúc chị 

Chiến xuống bếp nấu cơm, Việt đi câu ít con cá về làm bữa cúng má trước khi dời bàn thờ sang nhà chủ, còn 

một mình ở nhà trên, chú Năm lại cất tiếng hò... Hai chị em khiêng má băng tẳt qua dãy đất cày trước cửa, 

men theo chân vườn thoảng mùi hoa cam, con đường hồi trước má vẫn đi đế lội hết đồng này sang bưng 

khác”. 

2. Thân bài 

2.1. Giới thiệu tác giả và tác phẩm 


Trang 4

- Nguyễn Thi (1928 – 1968) là một người con của đất Bắc nhưng sống, chiến đấu và gắn bó sâu sắc 

với nhân dân Nam Bộ. Do đó, làm nên một Nguyễn Thi trong nền văn học dân tộc không phải là cảm hứng 

về những gì lạ lẫm, xa vời, bay bổng, mà là mẹ, là đất, là quê hương, làng xóm, những cái gắn bó ruột rà, 

thân thiết với đời sống thuần hậu và còn rất nhiều cực khổ của con người. 

- Nguyễn Thi là cây bút có biệt tài phân tích tâm lí sắc sảo. Văn Nguyễn Thi giàu chất hiện thực, đầy 

những chi tiết dữ dội, ác liệt của chiến tranh, vừa đàm thắm chất trữ tình với một ngôn ngữ phong phú, góc 

cạnh, đậm chất Nam Bộ. Những đứa con trong gia đình là một trong những truyện ngắn xuất sắc của 

Nguyễn Thi, được viết ngay trong những ngày chiến đấu ác liệt khi ông công tác ở tạp chí Văn nghệ Quân 

giải phóng, truyện được in trong tập Truyện và kí, xuất bản năm 1978. Tác phẩm ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn của 

người dân Nam Bộ - những con người giàu lòng yêu nước, gắn bó với quê hương mà tiêu biểu nhất là Việt 

và Chiến. 

2.2. Chi tiết nghệ thuật và vị trí của đoạn trích trong tác phẩm 

- “Chi tiết nghệ thuật” trước hết là những yếu tố về ngôn ngữ, lời văn được dùng để diễn tả nội dung, tư 

tưởng của tác phẩm. Nếu trong thơ, chi tiết có thể là một từ như: “ngửi” (Tây Tiến, Qụang Dũng), một hình 

ảnh tu từ như: “Nhìn nắng hàng cau nắng mời lên” (Đây thôn Vĩ Dạ, Hàn Mặc Từ)... Thì trong tác phẩm tự 

sự chi tiết có thể là lời nói của nhân vật, điệu bộ, cử chỉ, nét mặt, đồ vật, cảnh tượng, hoặc có khi là một tình 

tiết của cốt truyện. 

- Đọc Những đứa con trong gia đình của Nguyễn Thi, chúng ta mãi không thể quên được chi tiết hai chị 

em Chiến, Việt khiêng bàn thờ má sang nhà chú Năm. Sau khi được chú Năm ủng hộ, xin anh cán bộ tuyển 

quân ghi tên cho cả hai cùng đi tòng quân một đợt, chị em Chiến, Việt cắt đặt việc nhà gọn gàng chu đạo. 

Buổi sáng ngày lên đường, hai chị em làm cơm cúng má. Chị Chiến vào bếp nấu cơm, Việt đi câu cá. Cúng 

má, cơm nước xong, mấy chú cháu thu xếp đồ đạc dời nhà. Hai chị em mỗi người một đầu khiêng bàn thờ 

má sang nhà chú Năm, băng tắt qua bãi đất cày trước cửa, men theo chân vườn thoảng mùi hoa cam, con 

đường hồi trước má vẫn đi để lội hết đồng này sang bưng khác. 

2.3. Cảm nhận đoạn văn 

a. Tình thương mẹ sâu sắc, tình chị em cảm động 

- Chỉ trong gần một nửa trang giấy nhưng đoạn văn trên đã gây xúc động sâu sắc cho người đọc. Xúc 

động bởi đoạn văn đã chạm tới một miền tâm tưởng thuộc thế giới tâm linh của người Việt. Trong đời sống 

tinh thần, người Việt tin rằng có một thế giới khác, thế giới mà con người sẽ trú ngụ sau khi rời khỏi chốn 

dương gian. Quan niệm như vậy cho nên họ luôn cho rằng ngưởi đã chết chỉ thác về thể xác còn linh hồn thì 

vẫn tinh anh. Linh hồn vẫn có thể đi về giữa hai thế giởi ấy. Từ đó ngưới Việt lập ra bàn thờ để cúng người 

đã khuất. Bàn thờ trở thành nơi gặp gỡ của vong linh người đã khuất với những người thân trong gia đình. 

- Trong buổ`i sáng trước giờ lên đường tòng quân, hai chị em Chiến, Việt đã cho mượn hoặc đem cho 

hết đồ đạc trong nhà, riêng bàn thờ má thì đem gửi. Điều đó chứng tỏ bàn thờ má là những gì thiêng liêng 

nhất trong cuộc sống mà hai chị em đều trân trọng, giữ gìn, nâng niu. Quê hương, đất nước, Tổ quốc trước 

hết thể hiện ở nơi bàn thờ. Phải chăng, đó còn là lời nhắn nhủ: thế hệ trước đã hi sinh, nhưng họ sẽ sống mãi 

trong lòng những đứa con, sẽ luôn là lời nhắc nhở thế hệ sau phải tiếp nối truyền thống? Sự gắn kết giữa quá 

khứ và hiện tại càng tô đậm nét văn hóa truyền thống có từ ngàn đời của dân tộc. Thật đúng là: 

Nước chúng ta 

Nước của những người chưa bao giờ khuất 

Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất 

Những buổi ngày xưa vọng nói về. 

(Đất nước, Nguyễn Đình Thi) 

Má đã mất nhưng trong giờ phút khiêng bàn thờ má đem gửi, hai chị em cảm nhận được sự hiện diện 

gần gũi của má đâu đây. Hai chị em dường như đang nói cùng má: “Nào, đưa má sang ở tạm bên nhà chú, 

chúng con đi đánh giặc trả thù cho ba má, đến chừng nước nhà độc lập con lại đưa má về”. Những cảm 


Trang 5

nhận của hai chị em Chiến, Việt cho ta hiểu đã không còn khoảng cách của hai thế giới của người còn sống 

và người đã khuất. Những đứa con đã thấy hình bóng mẹ trở về trong tâm tưởng, trong không gian “thoảng 

mùi hoa cam". Và hình như còn có cả bước chân lội đồng bì bõm của má trên con đường quen thuộc xưa má 

đi và nay hai chị em đang bước qua. 

=> Đoạn văn xúc động bởi tác giả cho chúng ta tin rằng đã có một cuộc gặp gỡ cảm động giữa hai chị 

em Chiến, Việt và người mẹ đã khuất. Còn cuộc gặp gỡ nào cảm động hơn cuộc gặp gỡ ẩy! 

b.Tình yêu nước gắn liền lòng căm thù giặc cướp nước 

- Đoạn văn miêu tả một trạng thái của cảm xúc rất khó diễn tả thành lời, đó là niềm căm thù. Chưa bao 

giờ Việt thấy rõ như thế - mối thù thàng Mĩ. Mối thù ấy có thể “rờ thấy được”, “vì nó đang đè nặng ở trên 

vai", có thể cân đong được. Bàn thờ má đã “vật chất hóa” cái vốn vô hình đó là mối thù đối với thằng giặc đã 

giết ba má Việt. Nếu không có bom đạn của kẻ thù thì giờ này Việt sẽ được má xoa đầu, lấy cơm cho ăn. 

Nếu không có bom đạn của quân cưóp nước thì giờ này đâu có bàn thờ má nặng trên vai. Cảm nhận sức nặng 

của bàn thờ chính là hiểu được gánh nặng của mối thù phải trả. Hai chị em Chiến, Việt đã đi qua những trận 

đánh khốc liệt chính là từ những cảm nhận cụ thể này về mối thù sâu nặng của gia đình đối với kẻ thù xâm 

lược. 

- Đoạn văn của Nguyễn Thi đã nói lên một cách cô đọng nhất, hình ảnh nhất về cuộc chiến đấu của 

dân tộc: có yêu thương thì có căm thù, người đã mất nhưng mối thù ở lại đang lên tiếng đòi phải trả. Dân tộc 

Việt Nam bước đến ngày khải hoàn chính từ những nỗi yêu thương, những niềm căm thù cụ thể đó. Chị em 

Chiến, Việt dáng vóc khỏe, to, dang cả thân người lên nhấc bổng bàn thờ má. Nghĩa là thế hệ sau đã cứng 

cáp, trưởng thành. Những đứa con trong gia đình đã đủ sức để bay xa, xa hơn cha mẹ. Để họ đưa truyền 

thống ấy hòa vào biển lớn của dân tộc: 

Ôi Đất Nước sau bổn nghìn năm đi đâu ta cũng thấy 

Những cuộc đời này đã hỏa núi sông ta. 

(Đất Nước, Nguyễn Khoa Điềm) 

2.4. Nhận xét và đánh giá 

- Lối kể chuyện lôi cuốn, có sự đan xen giữa hiện tại và quá khứ qua hình ánh hai chị em khiêng bàn thờ 

má trên “con đường hồi trước má vẫn đi". Đó là con đường thân quen "men theo chân vườn thoảng mùi hoa 

cam", gợi hình ảnh người má đã tần tảo ‘lội hết đồng này sang bưng khác". 

- Chất sử thi hiện lên ngay trong đời sống sinh hoạt hàng ngày. Ngôn ngữ giàu chất hiện thực, đậm màu 

sắc Nam Bộ, gọn gàng, giản dị, thiên về mô tả hành động, thể hiện tính cách phóng khoáng, mạnh mẽ. 


a. Bài thơ Lưu biệt khi xuất dương 

- Bài thơ nói về chí làm trai là phải dám đối diện với cả trời đất để khẳng định mình trước cuộc đời, 

trước vũ trụ bao la. Phan Bội Châu đã vượt qua những giới hạn của tầng lớp nho sĩ mà ý thức sâu sắc về hoài 

bão và sứ mệnh của mình. Con người dám đổi mặt với cả trời đất, vũ trụ để khẳng định mình, vượt lên mộng 

công danh thường gắn liền với hai chữ trung hiếu để vươn tới lí tưởng nhân quần, xã hội rộng lớn. 

- Chí nam nhi thôi thúc Phan Bội Châu phải có một hành động xứng đáng, phi thường: Xuất dương. Và 

lời từ biệt đầy hào khí trước khi xuất dương đã thể hiện một khát vọng, tư thế lên đưởng mang vẻ đẹp lãng 

mạn. 

- Khát khao lớn lao của cái tôi trữ tình đang cuộn trong những lớp sóng bạc, gió lớn, khuấy động những 

đợt sóng lòng dào dạt sục sôi của một thế hệ thanh niên ưu tú nặng lòng với non sông đất nước, gạt bỏ tất cả 

để “xuất dương” cầu học tập, tiến bộ. 

b. Bài thơ Tỏ lòng 

- Bài thơ Tỏ lòng đã gợi ra hình ảnh người anh hùng thời Trần với vẻ đẹp đầy hùng tâm, tráng chí. Tác 


giả đã khắc họa hình ảnh kì vĩ của người anh hùng cứu nước trên nền hào hùng của thời đại. Người anh hùng 

ấy thật mạnh mẽ, bền gan vững chí trong hành trình chiến đẩu bảo vệ đất nước. 

Trang 6

- Không chỉ đẹp ở sự kì vĩ, lẫm liệt, hào hùng, hình tượng người anh hùng còn đẹp bởi cái chí, cái tâm 

cao cả. Đó là con người ôm ấp hoài bão, lí tưởng thật cao đẹp. Với Phạm Ngũ Lão, lí tưởng sống mà Ông 

hướng tới là đánh giặc lập công để đền ơn vua, báo nợ nước. Lí tưởng cao đẹp ấy được thê hiện qua món nợ 

công danh và nỗi thẹn với vĩ nhân. Hùng tâm tráng chí của người anh hùng được thể hiện ở ngay nỗi “thẹn” 

– thẹn chưa có tài mưu lược lớn như Vũ hầu (Gia Cát Lượng) đời Thục Hán để trừ giặc cứu nước. Đây là 

cách nói thể hiện khát vọng, hoài bão được đem hết tài trí để cống hiến cho đất nước. 

2.6. Nhận xét về lòng yêu nước và trách nhiệm của mỗi con người Việt Nam hiện nay 

- Dù ở bất kì thời đại nào thì tình yêu quê hương đất luôn luôn là nguồn mạch chảy trong trái tim của 

mỗi người con Việt. 

- Trong cuộc sổng hiện nay, mỗi người cần sống có lí tưởng, hoài bão có mục đích cao đẹp, bởi: 

“Những khát vọng tốt đẹp chính là cơn gió đẩy con thuyền cuộc đời mặc dù nó vẫn thường gây nên những 

cơn giông tố” (Saíontaine), và “Lí tưởng là ngọn đèn chỉ đường, không có lỉ tưởng thì không cỏ phương 

hướng kiên định mà không có phương hướng thì không có cuộc sống'” (L. Tôn-xtôi). Chính vì vậy, mỗi 

người hãy hướng tới lí tưởng sống cao đẹp ngày nay là cống hiến cuộc đời cho sự nghiệp: “Dân giàu nước 

mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”. Hãy luôn rèn luyện, phấn đấu làm việc tận tụy và cống hiến 

hết mình. 

- Là thế hệ mùa xuân của đất nước, tuổi trẻ chúng ta càng phải xác định được lí tưởng sống của mình: 

“Sống là cho chết cũng là cho” (Tạm biệt, Tố Hữu). Tuổi trẻ cần cảnh giác với tâm lí, hoặc là tự thỏa mãn 

với chút công trạng của mình hoặc đòi hỏi đất nước phải “trả công” cho mình. Hãy xác định đóng góp công 

sức để xây dựng đất nước là nghĩa vụ thiêng liêng,và “đừng hỏi Tổ quốc đã làm gì cho ta, mà hãy hỏi ta đã 

làm gì cho Tổ quốc...” . Đặc biệt giờ đây khi đất nước đang còn nhiều khó khăn, đang phải “neo mình đầu 

sóng cả”, mỗi người hãy nhận thức được đúng đắn vai trò của mình. 

- Bên cạnh đó, cũng cần phải phê phán nhũng con người có lối sống vị kỉ, không có lí tưởng, mục đích 

sống. Bởi như vậy là họ đang tự hủy hoại chính bản thân, cuộc sống cửa họ “đang rỉ đi, đang mòn ra, đang 

nổi váng”. 

- Mỗi người chúng ta hãy luôn sống có lí tưởng, khát vọng, nhân cách cao đẹp. Và hình ảnh hai chị em 

Chiến, Việt; nhà chí sĩ yêu nước Phan Bội Châu; người anh hùng thời Trần với vẻ đẹp kì vĩ, lẫm liệt, với lí 

tưởng sống cống hỉến sẽ luôn cháy sáng trong mỗi tâm hồn Việt Nam. Đó cũng là hành trang quý giá nâng 

bước cho mỗi chúng ta trên con đường xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. 

3. Kết bài 

- Đoạn văn đã khắc họa được vẻ đẹp trong tâm hồn, tình cảm của Chiến và Việt - những con người 

giàu lòng yêu quê hương, đất nước. Chính sự hòa quyện giữa tình cảm gia đình và đất nước đã tạo nên sức 

mạnh tinh thần to lớn cho con người Việt Nam. Trong tâm hồn Chiến và Việt, tình cảm đối với gia đình và 

quê hương là động lực để họ ra đi chiến đấu. Hiện thực cách mạng gay gắt cho thấy vận mệnh dân tộc, giai 

cấp trở thành vấn đề của mỗi gia đình, mỗi cuộc đời. 

- Nhà văn đã chọn lọc chi tiết tiêu biểu, giọng văn tự nhiên giàu cảm xúc. Chiến và Việt - người thanh 

niên trẻ, người chiến sĩ trẻ giữa vùng sông nước đất phương Nam, đã đi vào tác phấm như một hình tượng 

nghệ thuật sống, con người mang nặng tình với gia đình, với quê hương, đất nước mãi mãi là vẻ đẹp của tuổi 

Trang 7 


trẻ đất phương Nam thời chống Mĩ. Vì Chiến và Việt đã biết: 

Hóa thân cho dáng hình xứ sở 

Làm nên Đất Nước muôn đời. 



Trang 8





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Kết thúc tiểu thuyết Suối nguồn, nhà văn Ayn Rand đã để cho nhân vật chính Howard Roark phát biểu như sau: 

Trong những thế kỉ qua, đã có những người đặt bước chân đầu tiên của họ trên những con đường mới; họ không 

được trang bị vũ khí gì ngoài tầm nhìn riêng của họ. Họ cỏ mục đích khác nhau, nhưng tất cả đều có một sổ điều 

chung, bước chân của họ là bước chân đầu tiên, con đường của họ là con đường hoàn toàn mới, nhãn quan của họ 

không hề do vay mượn, và phản ứng mà họ nhận được luôn là sự căm ghét. Những nhà phát minh vĩ đại, những nghệ 

sĩ, những nhà tư tưởng... đều phải đơn độc chống lại những người cùng thời với họ. Động cơ máy đầu tiên bị coi là 

ngu xuẩn. Chiếc máy bay đầu tiên bị coi là không tưởng. Chiếc mảy dệt đầu tiên bị coi là con ác quỷ. Việc gây mê bị 

coi là tội lỗi... Nhưng những người đó, với tầm nhìn không vay mượn, vẫn tiếp tục tiến lên. Họ đã chiến dấu, họ đã đau 

khổ và họ phải trả giá. Nhưng họ đã chiến thẳng. 

(Theo http://vanhay. edu. vn/de-doc-hieu-ve-tieu-thuyet-suoi-nguon-ayn-rand) 

Câu 1: Đoạn văn trên được viết theo phong cách ngôn ngữ nào? 

Câu 2: Phương thức biểu đạt của đoạn văn trên là gì? 

Câu 3: Đoạn văn trên nói lên điều gì? Hãy đặt tên cho đoạn văn ấy 

Câu 4: Theo anh (chị) vì sao: “Những nhà phát minh vĩ đại, những nghệ sĩ, những nhà tư tưởng... đều phải 

đơn độc chống lại những người cùng thời với họ”. 



Hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh (chị) về ý kiến nêu ở phần Đọc hiếu: 

“Trong những thế kỉ qua, đã có những người đặt bước chân đầu tiên của họ trên những con đường mới', họ không 

được trang bị vũ khí gì ngoài tầm nhìn riêng của họ". 



“Thơ hay là thơ giản dị, xúc động, ám ảnh. Để đạt được một lúc ba điều ẩy đối với các thi sĩ vẫn là điêu bí mật". 

Hãy giải thích ý kiến trên của nhà thơ Trần Đăng Khoa và hãy làm rõ quan niệm thơ ca ấy qua việc phân tích 

đoạn thơ sau của nhà thơ Quang Dũng: 

Doanh trại bừng lên hội đuôc hoa 

Kìa em xiêm áo tự bao giờ 

Khèn lên man điệu nàng e ấp 

Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ 

Người đi Châu Mộc chiều sương ẩy 

Có thấy hồn lau nẻo bến bờ 

Có nhớ dáng người trên độc mộc 

Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa. 

Trang 1

(Trích Tây Tiến, Quang Dũng, SGK Ngữ văn 12, Tập một, NXB Giáo dục 

Việt Nam, 2019, trang 88 - 89) 

Từ đó, anh (chị) hãy liên hệ đến bài thơ Chiều tối của Hồ Chí Minh (Ngữ văn 11, Tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 

2019, trang 41) và đoạn thơ: 

Biết bao bướm lả ong lơi, 

Cuộc say đầy tháng trận cười suốt đêm. 

Dập dìu lủ gió cành chim, 

Sớm đưa Tống Ngọc tối tìm Trường Khanh. 

Khi tỉnh rượu lúc tàn canh, 

Giật mình mình lại thương mình xót xa. 

(Trích Nỗi thương mình -Truyện Kiều, Nguyễn Du, SGK Ngữ văn 10, 

Tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019, trang 107) 

để nhận xét về sự biến chuyển của thời gian. 

II. ĐỌC - HIỂU (3,0 điểm) 

-------------------- HẾT -------------------- 


Câu 1: Đoạn văn trên được viết theo phong cách ngôn ngữ chính luận. 

Câu 2: Phương thức biểu đạt của đoạn văn trên là: Phương thức thuyết minh. 

Câu 3: Đoạn văn trên bàn về: 

+ Những người đi tiên phong, những người khai sáng. Những người đi tiên phong trong mọi lĩnh vực của cuộc 

sống (như khoa học, nghệ thuật, văn hóa...) ban đầu đều chịu thiệt thòi, đau khổ, thậm chí phải trả giá đắt...vì thường 

không được mọi người đương thời hiểu, đồng tình và ủng hộ ngay. 

+ Nhưng với bản lĩnh, khát vọng cống hiền, đặc biệt ĩà khả năng sáng tạo, những người đó thường đạt được thành 

công, trở thành người chiến thắng và có những đóng góp to lớn cho cộng đồng, cho nhân loại. 

- Đặt tên cho đoạn văn: 

Thí sinh căn cứ vào nội dung của đoạn văn bản để đặt nhan đề, dưới đây là một số nhan đề gợi ý: 

+ Những người đặt bước chân đầu tiên. 

+ Những người đi khai phá. 

+ Đi trước bình minh. 

Câu 4: Theo anh (chị) vì sao: “Những nhà phát minh vĩ đại, những nghệ sĩ, những nhà tư tưởng... đều phải đơn 

độc chống lại những người cùng thời với họ”. 

- Vì trong những bước chân đầu tiên trên con đường mới, những người sáng tạo thường đom độc vì những ý 

tưởng. 

- Những công trình mà họ đưa ra thường không dễ chấp nhận ngay được, bởi nó vượt qua khỏi suy nghĩ, tầm 

nhìn của mọi người đương thời. 






- Bài viết có bố cục chặt chẽ; lập ý sáng tạo; vận dụng linh hoạt các thao tác lập luận; giải thích, phân tích, 


Trang 2




- “Những người đặt bước chân đầu tiên” là những con người đi tiên phong, khai mở - đặt bước chân đầu tiên tạo 

ra sản phẩm vật chất và trí tuệ. 

- “Những con đường mới” lúc đầu không có những con đường bằng phang, chỉ là những khoảng đất trống 

hoang đầy sỏi đá. Con đường mới được khai phá nhờ những bước chân đầu tiên của những người tiên phong. 

- “Không được trang bị vũ khí gì ngoài tầm nhìn” là tự .tìm tòi theo cách riêng và qua những trải nghiệm thực 

tế. 

=> Hình tượng con đường ở đây cần phải được hiểu theo nghĩa bóng: là cách thức và phương hướng để con người 

giải quyết những vấn đề trong đời sống xã hội. .Như vậy với câu nói này, nhà văn Ayn Rand đã quan niệm: trên đời 

không có gì là bất biến. Chỉ cần con người có khát vọng và dám thực hiện khát vọng ấy thì sẽ có khả năng làm thay 

đổi thế giới. 


- Cuộc sống muôn màu muôn vẻ, cái đích mà mỗi người hướng đến cũng khác nhau, tưong đồng với đó là những 

khó khăn thử thách khác nhau và không ai giống ai. 

- Của cải vật chất trong xã hội đều do con người tạo ra. Để có được nó, con người phải lao động: người nông dân 

cuốc đất, trồng cây; người công nhân vận hành máy móc; nhà khoa học thực hiện các thí nghiệm... 

- Cần xác định rõ mục tiêu, lí tưởng để phấn đấu. Liên hệ câu nói của Đi-đơ-rô: “Nếu không có mục đích, anh 

không làm được gì cả. Anh cũng không làm được cái gì vĩ đại nếu mục đích tầm thường”. 

- Tìm tòi, nghiên cứu, phát hiện để chọn con đường riêng cho bản thân phù hợp với khả năng và sở thích chứ 

không đi theo một con đường mà người khác vạch sẵn. 

3. Bàn bạc và mở rộng 

- Trong cuộc sống của chúng ta, có biết bao khó khăn mà ta cần phải vượt qua. Những khó khăn đó như một 

định luật tự nhiên để ta có thể phát triển và thăng tiến. Nhưng để có thể vượt qua được những khó khăn đó đòi hỏi 

chúng ta phải có sự kiên trì, bền bỉ. sống trong đời, mỗi người có một hoàn cảnh. Tuy nhiên, chẳng mấy ai may mắn 

được hoàn cảnh trải cho tấm nhung để đi đến thành công. Hoàn cảnh luôn tác động lợn đến mỗi người. 

- Việc tìm con đường riêng rất khó nên đòi hỏi phải có sự tìm tòi sáng tạo và thời gian, cần có ý chí và bản lĩnh 

để thực hiện. Biết tận dụng cơ hội: thiên thời, địa lợi, nhân hòa để thực hiện con đường riêng của mình. 

- Chỉ cần có ý chí là chúng ta có thể vượt qua được mọi trở ngại cho dù trở ngại đó có lớn đến mức nào. Khó 

khăn càng lớn khi ước vọng càng cao, khó khăn càng không thể vượt qua khi khả năng làm chủ bản thân càng thiếu. 

Vậy tại sao chúng ta không thử quyết tâm, kiên trì theo đuổi một điều gì đó đến cùng để rồi ta có thể nhận được một 

thành quả lớn như ta đã mơ ước? 

- Sáng tạo chính là chìa khoá để mở cánh cửa thành công. Nhưng không phải ai cũng làm được điều đó, có 

những người khi gặp khó khăn thử thách họ chỉ biết chạy trốn thay vì là tìm cách vượt qua, đây là những người không 

có nghị lực sống, điều này tương đương với việc họ đã tự đánh mất đi chiếc chìa khóa quan trọng có thể mở mọi cánh 

cửa trong cuộc đời họ - chiếc chìa khóa mà do chính họ nắm giữ.Một xã hội mả có nhiều những con người như vậy là 

một xã hội lạc hậu, chậm phát triển. 


- Cuộc sổng của chúng ta luôn là một chuỗi khó khăn và thừ thách. Nếu hèn nhát và yếu đuối chắc chắn ta sẽ 

thất bại và gục ngã. 

- Ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, mỗi học sinh cần rèn luyện cho mình những kĩ năng sống cần thiết. 

Đặc biệt là nghị lực sống, cách tốt nhất để vượt qua khó khăn và là một trong những hướng đi nhanh nhất dẫn đến 

thành công. 

- Cuộc sống luôn là một bức tranh muôn mầu muôn vẻ, còn biết bao nhiêu điều đang chờ đợi ta phía trước. Vì 

thế hãy dám nghĩ, dám quyết định và lựa chọn con đường đi cho chính bản thân mình, đừng nên chần chừ và do dự. 

Kiến thức, niềm tin, lòng nhiệt huyết và sự quyết tâm kiên trì vượt khó sẽ là những người bạn đồng hành không thể 

thiếu của mọi người chúng ta trên con đường đời ấy. 


Trang 3


1. Mở bài 


+ Thơ là sản phẩm của tâm hồn. Mỗi tâm hồn là một vương quốc riêng, đầy bí ẩn, tụy giữa những tâm hồn có 

những làn sóng giao thoa nhau. Con người và cuộc sống từ ngàn xưa đã là đối tượng phản ánh của thơ ca. Nhưng cuộc 

sống và con người trong thơ ca là cuộc sống và con người được phản ánh qua một lăng kính rất cụ thể, rất cá biệt - đấy 

là tâm hồn, tư tưởng, tình cảm... của người nghệ sĩ. 


+ Chính vì vậy mà nhà thơ Trần Đăng Khoa đã đưa ra ý kiến: “Thơ hay là thơ giản dị, xúc động, ám ảnh. Để đạt 

được một lúc ba điều ấy đổi với các thi sĩ vẫn là điều bỉ mật". Có thể nói, tinh hoa của hồn thơ Quang Dũng được lắng 

đọng trong tám câu thơ miêu tả cảnh đêm liên hoan lửa trại và cảnh mộng mơ trên sông nước miền Tây: 

Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa 



Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ 

Người đi Châu Mộc chiều sương ấy 

Có thấy hồn lau nẻo ben bờ 


Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa. 

2. Thân bài 

2.1.Khái quát chung 

- Quang Dũng là nghệ sĩ đa tài, có hồn thơ phóng khoáng, hồn hậu, lãng mạn và tài hoa, đặc biệt khi ông viết về 

những người lính Tây Tiến và xứ Đoài quê mình. Tây Tiến là bài thơ xuất sắc nhất, tiêu biểu cho đời thơ, phong cách 

sáng tác của ông. Bài thơ Tây Tiến được in trong tập thơ Mây đầu ô (xuất bản năm 1986) nhưng trước đó đã được bao 

thế hệ người yêu thơ truyền tay tìm đọc. Tác giả sáng tác bài thơ này vào một đêm cuối năm 1948 tại làng Phù Lưu 

Chanh bên dòng sông Đáy hiền hòa khi Quang Dũng đã rời khởi đoàn quân Tây Tiến chuyển sang hoạt động tại một 

đơn vị khác. 

- Đơn vị quân đội Tây Tiến được thành lập năm 1947 có nhiệm vụ phối hợp với bộ đội Lào bảo vệ biên giới Việt - 

Lào, đánh tiêu hao sinh lực Pháp tại Thượng Lào và miền Tây Bắc Bộ Việt Nam. Địa bàn hoạt động của đoàn quân 

Tây Tiến khá rộng; chiến sĩ Tây Tiến phần đông là thanh niên Hà Nội, có nhiều học sinh, sinh viên, trong đó có Quang 

Dũng. Họ sống và chiến đấu trong hoàn cảnh gian khổ, thiếu thốn, bệnh sốt rét hoành hành nhưng vẫn lạc quan và 

chiến đấu anh dũng. Hoạt động được hơn một năm thì đơn vị Tây Tiến trở về Hòa Bình thành lập trung đoàn 52. Lúc 

đầu, nhà thơ đặt tên tác phẩm là Nhớ Tây Tiến, nhưng sau đó lại đổi lại là Tây Tiến. Bài thơ được sáng tác dựa trên nỗi 

nhớ, hồi ức, kỉ niệm của Quang Dũng về đơn vị cũ. Chính vì vậy mà toàn bài thơ là một nỗi nhớ cồn cào, tha thiết. 

2.2.Giải thích 

Đâu là vẻ đẹp của thơ? Thế nào là thơ hay? Những câu hỏi đó không phải bao giờ cũng được trả lời một cách đầy 

đủ và cũng không dễ có sự thống nhất ở tất cả mọi người. Các nhà nghiên cứu, các nhà thơ tùy theo từng góc độ, họ có 

cách nhìn, cách lí giải riêng. Nhà thơ Trần Đăng Khoa, người làm thơ từ lúc còn bé, qua nhiều năm sáng tác đã đóng 

góp một ý kiến về thơ. Thế nào là thơ hay? 

a. Thơ hay là thơ giản dị 

- Cái cốt lõi của thơ ca không nằm ở sự chài chuốt ngôn ngữ mà nó đọng lại ở bề sâu cảm xúc. 

- Giản dị không chỉ là một yêu cầu mà còn là một phẩm chất của thơ hay cần có. Cái giản dị của thợ có thể ví như 

duyên ngầm ở một cô gái đẹp, không cần trang sức quý giá, không cần trang đỉểm mà vẫn có sức thu hút. 

- Giản dị theo quan điểm này là ở ngôn ngữ, hình ảnh, cách viết. 

b. Thơ hay là thơ xúc động 

- Thơ là sự bộc lộ thế giới nội tâm sâu sắc ở người sáng tác và khi thi sĩ đã sống hết mình với những rung động, 

cảm xúc thì những vui buồn, âu lo, khát vọng... của người làm thơ mới động chạm đến trái tim của nhiều người, tiếng 

nói trữ tình trong thơ mới có thể trở thành nỗi lòng thầm kín của mọi người. 

- Thơ hay là thơ có sức truyền cảm chân thành và mãnh liệt nhất. 

c. Thơ hay là thơ ảm ảnh 


Trang 4

- Sự ám ành của thơ được tạo bời những ấn tượng mạnh mẽ nhất mà hình thức và nội dung thơ đã để lại trong tâm 

hồn người đọc. 

- Những ấn tượng, xúc cảm mãnh liệt của thơ hay không phải được tạo bởi cường độ của bão lũ, không phải ở 

những xúc động nhất thời. Thơ hay, sau khi đọc xong, người đọc vẫn day dứt khôn nguôi về tình đời, tình người mà 

thi sĩ băn khoăn, trăn trở và kí thác trong thơ mình. 

2.3. Phân tích đoạn thơ đế làm sáng tỏ ỷ kiến 

a.Khái quát trước khi phân tích 

- Ở đoạn thơ trước, Quang Dũng đã phác họa về miền Tây xa xôi qua những nét vẽ đậm vẻ hoang sơ, bí hiểm thì ở 

đoạn thơ này, thiên nhiên và con người như mang vẻ đẹp của một thế giới khác. Hình ảnh thiên nhiên con người Tây 

Bắc được khắc họa trong đoạn thơ bằng những nét vẽ mềm mại, uyển chuyển, tài hoa tinh tế, thấm đẫm chất thơ, chất 

nhạc, chất hào hoa, lãng mạn của một thi sĩ đa tài. 

- Trong miền kí ức của Quang Dũng không chỉ cỏ những ngày tháng gian khổ với đèo cao, mưa rừng, thú dữ, 

sương phủ mà còn có cả ánh sáng hội hè của những đêm liên hoan lửa trại tưng bừng và những buổi chiều êm ả, bản 

làng khói sương như trong miền cổ tích xa xưa. 

b.Phân tích 

b1. Cảnh một đêm liên hoan văn nghệ của những người lính Tây Tiến có đồng bào địa phương đến góp vui: 

Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa 



Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ. 

- “Doanh trại” là nơi đóng quân của Tây Tiến cụng là nơi diễn ra lễ hội văn hóa đậm đà tình quân dân. Đồng bào 

dân tộc đã tụ họp về đây để sinh hoạt và góp vui tinh thần với bộ đội Tây Tiến. Từ “bừng” kết hợp với hình ảnh đẹp 

“đuốc hoa” miêu tả không khí sôi nổi, cả doanh trại bừng sáng, lung linh ánh lửa đuốc khi đêm văn nghệ bắt đầu. 

Ngọn đuốc nứa, đuốc lau thành “đuốc hoa”. Ở đây, “đuốc hoa” có ý nghĩa là gợi không khí ấm cúng, gợi niềm vui, 

niềm hạnh phúc trong lòng các chiến sĩ. “Bừng” chỉ ánh sáng của đuốc hoa, của lửa trại sáng bừng lên; cũng còn có 

nghĩa là tiêng khèn, tiếng hát, tiếng cười nói tưng bừng rộn rã. Và sau này cũng trong cảnh thiên nhiên hữu tình ấy Tố 

Hữu khi nhớ về Việt Bắc cũng từng viết về đêm liên hoan: 

Nhớ sao lớp học i tờ 

Đồng khuya đuốc sáng những giờ liên hoan. 

(Việt Bắc, Tố Hữu) 

- Tiếng reọ “kìa em” thể hiện sự ngỡ ngàng, ngạc nhiên, say mê, vui sướng của các anh lính Tây Tiến trước vẻ 

lộng lẫy vì sự xuất hiện bất ngờ của các cô gái nơi núi rừng. Các cô gái chính là trung tâm, là linh hồn của đêm hội có 

vẻ đẹp e thẹn, tình tứ, mềm mại, duyên, dáng trong một vũ điệu đậm màu sắc xứ lạ phương xa - “man điệu” đã thu hút 

hồn vía của các chàng trai Tây Tiến. 

- Quang Dũng phát hiện ra vẻ đẹp rực rỡ của cô gái bằng cả niềm yêu, niềm say đến cảm phục. Yêu say từ vóc 

dáng đến trang phục. Chính trang phục truyền thống đậm đà bản sắc văn hóa của các thiếu nữ Tây Bắc càng tôn lên vẻ 

đẹp của họ. Quang Dũng không khỏi không thán phục đến ngạc nhiên trước vẻ đẹp ấy. Những thiếu nữ Mường, Thái, 

Nùng... những cô gái Lào xinh đẹp, duyên dáng “e ấp”, xuất hiện trong bộ “xiêm áo” rực rỡ. Qua câu thơ: “Kìa em 

xiêm áo tự bao giờ" ta cũng có thể hiểu là người lính đang đóng giả con gái trong những trang phục dân tộc rất độc 

đáo, tạo tiếng cười vui cho đêm văn nghệ. Và cũng không ai có thể ngờ được chính sự giả trang ấy khiến cho cả doanh 

trại và đồng bào Tây Bắc ngạc nhiên đến ngỡ ngàng. Sao mà các anh tài đến thế, giả trang đến y hệt, ngay đến chính 

những người đồng đội của mình còn không nhận ra, nên khi các anh xuất hiện tất cả mọi người trong đêm liên hoan 

lửa trại đều bất ngờ. 

- Ngỡ ngàng nữa là tiếng khèn “man điệu”. Và hòa vào tiếng khèn ngất ngây ấy là điệu múa Lam Vông quyến 

rũ của những cô gái Lào đã “xây hồn thơ” trong lòng các chàng lính trẻ. Chính cái lạ ấy làm đắm say tâm hồn những 

chàng trai Tây Tiến gốc Hà thành hào hoa. Chính trong không khí của âm nhạc, vũ điệu ấy đã chắp cánh cho tâm hồn 

những người lính Tây Tiến thăng hoa, những mỏi mệt như bị đẩy lùi, thêm vào đó là lòng yêu đời, yêu miền đất lạ. 

Chính vì thế mọi cảm giác mỏi mệt, mọi vất vả đều tan biến. Thay vào đó là niềm lạc quan, yêu đời nâng bước họ 

mạnh mẽ hơn trên con đường hướng về “Viên Chăn xây hồn thơ". 

- Không khí của đêm liên hoan còn ngây ngất hơn bởi tiếng khèn rạo rực, réo rắt khiến cho con người và cảnh 

vật như bốc men say, trở nên phong phú, sinh động như muốn “xây hồn thơ” lãng mạn. Đây cũng chính là tâm hồn hào 


Trang 5

hoa, tinh tế của Quang Dũng. Cảnh vật, con người như ngả nghiêng, ngất ngây, bốc men say rạo rực vì vui sướng được 

sống trong những giây phút bình yên. 

=> Dư âm của chiến tranh tàn khốc bị đẩy lùi xa chỉ còn những tâm hồn lãng mạn, trong tiếng nhạc, hồn thơ. Đây 

là một khoảnh khắc hiếm hoi trong thời chiến, là một kỉ niệm đẹp khó phai mờ trong lòng những người lính Tây Tiến 

nói chung và trong lòng Quang Dũng nói riêng. 

b2.Cảnh sông nước miền Tây mênh mang, mờ ảo: 

Người đi Châu Mộc chiểu sương ấy 

Cỏ thấy hồn lau nẻo bến bờ 


Trôi dòng nước lũ họa dong đưa. 

- Một không gian bảng lảng khói sương như trong cối mộng cứ thế hiện ra: 

+ Thiên nhiên Tây Bắc hiện lên theo chiều hướng nhẹ hóa. Cái dữ dội, khốc liệt được đẩy lùi đi và thay vào đó là 

những hình ảnh nhẹ nhàng và thơ mộng. 

+ Hình ảnh đầu tiên là hình ảnh “chiều sương” cho ta thấy nét đặc trưng vốn có của núi rừng nơi đây. Nhưng 

sương ở đây không phải là “sương lấp”, “sương che” hay “sương phủ” mà là “sương li biệt” trong tư thế của người ra 

đi vì nghĩa lớn: “Người đi Châu Mộc chiều sương ấy". Thời gian buổi chiều vừa gợi màu sắc bảng lảng, sương khói 

vừa có nỗi buồn man mác. Đại từ “ấy” làm rõ nghĩa hơn cho từ chiều sương để nhấn mạnh rằng đây là một buổi chiều 

sương rất đặc biệt, chiều sương trong nỗi nhớ đã thành kỉ niệm nên tình người cũng man mác, bâng khuâng. 

- Sông nước tĩnh lặng và mênh mông như một bờ tiền sử, hai bên bờ những bông hoa lau khẽ lay động trong 

sương gió chiều thu. Quả đúng là: “Người trong cảnh ẩy, cảnh trong tình này" (Truyện Kiều, Nguyễn Du), cho nên 

Quang Dũng đã cảm nhận được những cánh hoa lau như có hôn. Không gian nủi rừng chiêu sương gợi cảm giác hoang 

văng, tĩnh lặng, giàu chât thơ sâu lắng vừa có chút gì đó thiêng liêng phảng phất chút tâm linh rừng núi. Cho nên “nẻo 

bến bờ” là nhìn đâu cũng thấy mênh mang hồn lau. 

Không gian nên thơ ấy làm nền cho người thơ xuất hiện. Giữa hình ảnh thiên nhiên Tây Bắc hiện lên đầy sức 

sổng và lãng mạn thì hình ảnh con người nơi đây hiện lên mang một vẻ đẹp khỏe khoắn, bất khuất, kiên cường: “Cớ 

nhớ dáng người trên độc mộc”. Điệp ngữ -‘có thấy - có nhớ” luyến láy như chạm khắc vào lòng người một nỗi nhớ da 

diết, cháy bỏng khôn nguôi. “Độc mộc” là một loại thuyền được làm từ thân cây gỗ lớn, dài. “Dáng người trên độc 

mộc” ở đây có thể hiểu là hình ảnh mềm mại, uyển chuyển của những cô gái Thái, Mèo, Nùng đang đưa các chiến sĩ 

vượt sông. Cũng có thể hiểu là dáng hình kiêu dũng của các chiến sĩ Tây Tiến đang chèo chống con thuyền vượt sông, 

vượt thác dữ tiên về phía trước. Tật cả những hình ảnh ấy đều đã để lại trong lòng của Quang Dũng một hình ảnh khó 

phai nhòa,.. 

- Thiên nhiên Tây Bắc vốn nổi tiếng với con sông Mã, một dòng sông đã chứa trong nó biết bao dữ dội. Nhưng ở 

đây, dòng sông Mã đã hiện lên với sự nhẹ nhàng đến kì lạ. Những cánh hoa rừng không bị “dồi lên dập xuống” mà là 

“trôi dòng nước lũ hoa đong đưa”. Từ láy “đong đưa” được sử dụng rất gợi: cánh hoa rừng như cũng quyến luyến con 

người. Cánh hoa rừng trên tràng giang Tây Bắc “đong đưa” như bàn tay vẫy chào người lính, tiễn người lính vượt sông 

đi đánh giặc. Bóng người bóng hoa như họa thêm vẻ đẹp cho nhau tạo ấn tượng giàu cảm xúc về cảnh và người miền 

Tây. 

=> Đoạn thơ đậm màu sắc hội họa. Chỉ một vài nét chấm phá vậy mà cái hồn của cảnh vật và con người hiện lên 

thật sinh động đầy sức cuốn hút. Qua những nét vẽ hư ảo trên, ta như thấy trước mắt mình là một bức tranh sơn thủy 

hữu tình mang dấu ấn của một tâm hồn nhạy cảm, tinh tế, lãng mạn, tài hoa, vô cùng yêu mến, gắn bó với mảnh đất 

miền Tây - tâm hồn Quang Dũhg. 


2.4. Nhận xét 

- Chất nhạc trong đoạn thơ ngân nga như tiếng hát cất lên từ tâm hồn ngất ngây, mê say, lãng mạn của cái tôi trữ 

tình giàu cảm xúc dẫn người đọc vào thế giới của cái đẹp, của cõi mơ, cõi nhạc. Bức tranh thiên nhiên Tây Bắc không 

chỉ đẹp ở sự hùng vĩ, dữ dội mà nó còn đẹp cả ở những nét mềm mại, mộng mơ khiến lòng người xao xuyến. 

- Đoạn thơ để lại một dấu ấn đẹp về thơ ca kháng chiến mà sự thành công là kết hợp hài hòa giữa khuynh hướng 

sử thi và cảm hứng lãng mạn. Bên cạnh đó còn có các yếu tố nghệ thuật: ngôn ngữ thơ mộc mạc, giản dị, hồn thơ 

mang đậm chất lãng mạn, hào hoa. Những từ ngữ như “có nhớ”, “có thấy” luyến láy, khắc họa thêm nỗi nhớ: lưu 

Trang 6

luyến, bồi hồi. Tất cả đã tạo nên một đoạn thơ hay và giàu giá trị. 

- Chất nhạc, chất họa, chất mơ mộng hòa quyện chặt chẽ với nhau trong đoạn thơ tạo nên một thế giới của cái đẹp. 

Từng nét vẽ của Quang Dũng đều mềm mại, tinh tế, uyển chuyển. Đây là đoạn thơ bộc lộ rõ nhất sự tài .hoa, lãng mạn 

của Quang Dũng trong tổng thể bài thơ. 


a. Bài thơ Chiều tối 

- Chiều tối là bài thơ thứ 31 tròng tổng số 134 bài thơ in trong tập Nhật kỉ trong tù của Hồ Chí Minh. Bài thơ lấy 

cảm hứng từ đoạn đường chuyển từ nhà lao Tĩnh Tây sang nhà lao Thiên Bảo.. Thi phẩm là khúc ca về tình yêu thiên 

nhiên, yêu cuộc sống, ý chí vượt lên hoàn cảnh khắc nghiệt của nhà thơ chiến sĩ Hồ Chí Minh. 

- Khung cảnh chiều tối nơi núi rừng hoang vu được gợi lên bằng bút pháp ước lệ quen thuộc của thơ cổ phương 

Đông. Trời tối, cánh chim sau một ngày bay đi kiếm ăn đầy mệt mỏi cuối cùng cũng đã trở về. Hình ảnh “chòm mây 

trôi nhẹ” giữa bầu trời bao la,.mênh mông gợi lên sự tĩnh lặng, buồn bã nơi núi rừng hoang vu. 

- Hình ảnh con người mang vẻ đẹp khỏe khoăn, năng động, trẻ trung và hăng say lao động. Đây chính là điểm 

khác biệt so vói thơ cổ, là nét hiện đại được điểm xuyết vào trong nét cổ điển. Hơn nữa trong bài thơ, hình tượng thơ 

không tĩnh tại như chúng ta thường ngày gặp trong thơ cổ mà có sự vận động hướng về ánh sáng, về tựơng lai. Từ. 

“hồng” được xem là nhãn tự của bài thơ, mang đến ánh sáng, hơi ấm và niềm vua, xua tan đi sự lạnh lẽo, tối tăm của 

hành trình chuyển lao. 

b.Đoạn thơ trong đoạn trích Nỗi thương mình 

- Đọc đoạn trích Nỗi thương mình người đọc thấy được chuỗi ngày nhiều đau đớn và nước mắt của Thúy Kiều 

mắc lừa Sở Khanh và bị bán vào lầu xanh, dưới bàn tay của mụ Tú Bà ghê tởm. Cuộc đời nhơ nhớp, ô nhục của Thúy 

Kiều bắt đầu từ đây. 

- Giữa cái không khí ồn ào, náo nhiệt, lả lơi, dập dìu, sớm đưa, tối tìm ấy nổi bật lên một hình ảnh nàng Kiều cô 

đơn, buồn tủi. Nguyễn Du đã sử dụng tài tình các ẩn dụ: “bướm lả ong lơi”, “cuộc say”, “trận cười”, các thi liệu, điển 

tích: “lá gió”, “cành chim”, “Tống Ngọc”, “Trường Khanh” để diễn tả cảnh sổng xô bồ, nhơ nhớp và thân phận bẽ 

bàng của người kĩ nữ ở chốn lầu xanh. 

- Sống trong cảnh “Cuộc say đầy tháng trận cười suốt đêm” thì chỉ “Khi tinh rượu lúc tàn canh” Kiều mới có 

những khoảnh khắc hiếm hoi để sổng thực với chính lòng mình. Lúc khách làng chơi ra về hết, đêm rất khuya chỉ còn 

một mình Kiều đối diện với ngọn đèn. 

- Những cảnh nghiêng ngả đã lùi xa, những trận cười lắng lại. Chỉ còn trơ lại ở đây một con người vô cùng cô độc 

đang tự thương thân. Khi tỉnh rượu thì đêm đã khuya, lúc này nàng mới “giật mình”, “thương mình xót xa”. 

2.6.Đánh giá và nhận xét 

- Cảm xúc của chủ thể trữ tình ở đoạn thơ trong bài Tây Tiến, Chiều tối và đoạn trích Nỗi thương mình đều buồn 

vắng, đìu hiu, cô đơn trước thời khắc của ngày tàn (có sự hòa hợp giữa thiên nhiên và con người, cảnh và tình): 

+ Nỗi vấn vương, lưu luyến về cảnh chia tay trong buổi chiều sương mờ (Tây Tiến). 

+ Cảnh nhà, tình nước qua những hình ảnh thiên nhiên thật bình dị, gần gũi (Chiều tối). 

+ Không gian lầu xanh, thời gian là lúc “tỉnh rượu, tàn canh” - đêm khuya là thời gian của tâm trạng. Bởi vì triền 

miên trong những “cơn say, trận cười”, những “bướm lả ong lơi”, những khách làng chơi dập dìu tối ngày, chỉ đến khi 

tàn canh Kiều mới có thời gian để sống với tâm trạng thực của mình (Nỗi thương mình). 

- Cả Quang Dũng, Hồ Chí Minh và nàng Kiều đều có tư chất nghệ sĩ trước những biến cảm của thiên nhiên. 

- Ba đoạn trích cũng như bài thơ đều mang vẻ đẹp cổ điển thể hiện ở đề tài và cấu tứ. Một trong những thi đề phổ 

biến của thơ xưa là: “Giai thì, mĩ cảnh” (Thời gian đẹp, cảnh đẹp). Các hình ảnh thơ được thể hiện trong một cấu trúc 

đặng đối. 

3. Kết bài 

- Khái quát lại vấn đề vừa nghị luận 


Trang 7

+ Tóm lại, các đoạn thơ đều thể hiện tâm trạng và cảm xúc của các nhà thơ trước sự biến chuyển của thời gian. 

Qua đoạn thơ, người đọc thấy được tâm hồn nghệ sĩ hòa nhập với cuộc sống. Trong Tây Tiến, Quang Dũng đã đưa 

người đọc trở về với hoài niệm năm xưa, để được sống lại với những phút giây bình yên, hiếm có của thời chiến tranh. 

Nhà thơ cùng người đọc bước vào thế giới cổ tích với dòng sông huyền thoại, với thế giới của cái đẹp, của cõi mơ, của 

âm nhạc du dương; chất thơ, chất họa, chất nhạc thấm đẫm, quyện hòa đến mức khó mà tách biệt. Ở Chiều tối cảnh 

chiều muộn nơi núi rừng và cảnh sinh hoạt bên xóm núi cũng hài hòa trong sự phát triển biện chứng của hình tượng 

thơ để tạo nên một chỉnh thể nghệ thuật thống nhất của tác phẩm. Đó là vẻ đẹp của bài tứ tuyệt, của phong cách thơ Hồ 

Chí Minh. Còn ở đoạn trích Nỗi thương mình, Nguyễn Du đã cất lên tiếng lòng đau đớn và tủi nhục thay cho tiếng 

lòng của Thúy Kiều khi lâm vào bi kịch khố đau của người con gái tài sắc bị những thế lực tàn ác trong xã hội phong 

kiến vùi dập. Sự tự ý thức đã vạch rõ ranh giới giữa nàng với môi trường phàm tục, để nàng vẫn tiếp tục là một con 

người mang nhiều nét lí tưởng mà Nguyễn Du cũng như những độc giả trung thành với những giá trị đạo đức truyền 

thống mong muốn. 

- Cảm xúc của bản thân 

+ Đoạn thơ trong Tây Tiến, bài thơ Chiều tối và đoạn trích Nỗi thương mình đã đạt được một lúc ba điều: giản dị, 

xúc động, ám ảnh. Theo Trần Đăng Khoa thơ đạt được ba điều đó một lúc, đối với thi sĩ vẫn là điều bí mật. Qua các 

đoạn và bài thơ trên, người đọc dường như đã khảm phá được đôi điều trong sự bí mật ấy. Làm thơ cốt là sự giãi bày 

những buồn vui, khao khát một cách chân thành nhất, vẻ đẹp của thơ không phải ở sự trang điểm lòe loẹt cho ngôn từ; 

thơ hay, thơ đẹp ở sự xúc động chân thành của tình cảm. Ở nồi day dứt, ám ảnh khuôn nguôi mà thơ ca để lại nơi 

người đọc khi nói về những vấn đề hàm chứa nhiều ý nghĩa triết lí nhân sinh và đạt đến chiều sâu của giá trị nhân bản. 


Trang 8





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 


Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi từ câu 1 đến câu 4: 

Đường đi khó, không khó vì ngăn sông cách núi mà khó vì lòng người ngại núi e sông. Xưa nay những 

đấng anh hùng làm nên những việc gian nan không ai làm nổi, cũng là nhờ cái gan mạo hiểm, ở đời không 

biết cái khó là cái gì. 

[…] Còn những kẻ ru rú như gián ngày, làm việc gì cũng chờ trời đợi số, chỉ mong cho được một đời an 

nhàn vô sự, sống lâu giàu bền, còn việc nước việc đời không quan hệ gì đến mình cả. Như thế gọi là sống 

thừa, còn mong có ngày vùng vẫy trong trường cạnh tranh này thế nào được nữa. 

[…] Thành công chỉ đến khi bạn làm việc tận tâm và luôn nghĩ đến những điều tốt đẹp. Vậy học trò ngày 

nay phải tập xông pha, phải biết nhẫn nhục; mưa nắng cũng không lấy làm nhọc nhằn, đói rét cũng không lấy 

làm khổ sở. Phải biết rằng: hay ăn miếng ngon, hay mặc của tốt, hễ ra khỏi nhà thì nhảy lên cái xe, hễ ngồi 

quá giờ thì kêu chóng mặt,… ấy là những cách làm mình yếu đuối nhút nhát, mất hẳn cái tinh thần mạo hiểm 

của mình đi. 

(Trích Mạo hiểm, Nguyễn Bá Học, Quốc văn trích diễm, NXB Trẻ, 

Câu 1: Chỉ ra phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích. 

Thành phố Hồ Chí Minh, 2018, trang 22) 

Câu 2: Theo tác giả, nhờ đâu mà “xưa nay những đấng anh hùng làm nên những việc gian nan không ai 

làm nổi”? 

Câu 3: Tác giả đã thể hiện thái độ gì đối với “những kẻ ru rú như gián ngày, làm việc gì cũng chờ trời 

đợi số, chỉ mong cho được một đời an nhàn vô sự”? 

Câu 4: Anh (chị) suy nghĩ gì về câu văn: “Thành công chỉ đến khi bạn làm việc tận tâm và luôn nghĩ đến 

những điều tốt đẹp”? 



được nêu ở phần Đọc hiểu: “Đường đi khó không khó vì ngăn sông cách núi mà khó vì lòng người ngại núi, e 

sông”. 

Câu 2 (5,0 điểm): 


Bàn về hình tượng người lái đò trong tùy bút Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân có ý kiến cho 

rằng: “Đó là người lao động đầy trí dũng trên sông nước Đà giang”. Ý kiến khác lại khẳng định: “Đó là 

người nghệ sĩ tài hoa trong nghệ thuật vượt tác leo ghềnh”. Từ cảm nhận của mình về hình tượng người lái 

đò sông Đà, anh (chị) hãy bình luận ý kiến trên. Từ đó, anh (chị) hãy liên hệ đến cảnh cho chữ trong Chữ 

Trang 1

người tử tù của Nguyễn Tuân (Ngữ văn 11, tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019) và bài thơ Đọc Tiểu 

Thanh kí của Nguyễn Du (Ngữ văn 10, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019) để nêu nhận xét về phẩm 

chất cao đẹp của người nghệ sĩ. 

-------------------- HẾT -------------------- 


Câu 1: - Phương thức biểu đạt chính là nghị luận. 


Câu 2: - Theo tác giả “xưa nay những đấng anh hùng làm nên những việc gian nan không ai làm nổi” là nhờ 

“cái gan mạo hiểm, ở đời không biết cái khó là gì”. 

Câu 3: - Tác giả thể hiện thái độ phê phán, lo ngại, trăn trở đối với “những kẻ ru rú như gián ngày, làm việc 

gì cũng chờ trời đợi số”. 

Câu 4: Thí sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần phải nêu được những ý chính sau: 

- Con người ta sống ở đời đều muốn theo đuổi để đạt đến thành công. Biến những hoài bão đầy nhiệt huyết 

của tuổi trẻ trở thành sự thật. Những khó khăn trở ngại không đáng sợ bằng sự ngại khó, ngại khổ, thiếu ý 

chí, thiếu nghị lực của con người. 

- Đối diện với những khó khăn trước mắt, có người chọn cách thoái lui, có người rẽ sang hướng khác, dễ 

dàng và đơn giản hơn, dù nó không đúng với mục đích của mình. Còn có những người lại chọn cách nhìn 

nhận vấn đề thật lạc quan, và quyết tâm hướng đến mục tiêu của mình với sự nỗ lực cố gắng không ngừng 

nghỉ. 

- Khát vọng chính là nguồn động lực có sức mạnh vô biên, tiềm tàng bên trong mỗi con người. Động lực này 

được thể hiện qua những hành động liên tục và bền bỉ, để con người không bao giờ từ bỏ ước mơ, không bao 

giờ khuất phục hoàn cảnh. 

- Con người khi sinh ra không là gì cả chỉ là mầm sống mới được sinh ra chỉ là một đứa trẻ sơ sinh không tên 

tuổi. Nhưng bằng tất cả sự nỗ lực không ngừng lòng quyết tâm bền bỉ và ý chí vươn lên thì mầm sống ấy sẽ 

lớn lên và sinh hoa kết trái góp cho đời những hương sắc. Và khi chết đi họ đã có được tất cả mặc dù không 

còn trên cõi đời này nữa. 

- Hãy sống hết mình và không ngừng phấn đấu bạn sẽ tìm thấy được tất cả và làm chủ mọi thứ vì: “Tôi chỉ có 

thể trở thành kẻ do chính tôi làm ra” mà không phải do ai khác sắp đặt hay ép buộc và tự do chính là cái mà 

chúng ta có được. 


Câu 1: (2,0 điểm) 


- Viết về một văn bản nghị luận xã hội với độ dài đúng quy định. 


chứng minh, bình luận…; hành văn mạch lạc, trôi chảy, có cảm xúc; không mắc lỗi dùng từ, chính tả. 





Trang 2

- “Đường đi” là khoảng cách giữa điểm xuất phát và đích mà ta cần nỗ lực vượt qua để về đến nơi. Nó có thể 

là một con đường bằng phẳng, dễ dàng nhưng cũng có khi rất nguy hiểm với nhiều chướng ngại vật khó 

khăn. 

- “Núi” là nơi có độ cao và có nhiều dốc khúc khuỷu. 

- “Sông” là nơi có độ sâu và có nhiều dòng nước chảy qua. 

- “E, ngại” là những từ dùng để chỉ thái độ ngại ngùng, nhút nhát với những chướng ngại vật trước mắt. 

Câu nói của Nguyễn Bá Học có nghĩa là đường đi khó khăn với nhiều núi sông ngăn cách, nếu ta cứ e sợ, 

ngại ngùng thì nó vẫn sẽ rất khó đối với ta. Câu nói khuyên ta đừng nên nhụt chí mà hãy cố gắng hết mình thì 

việc khó sẽ trở nên dễ dàng. 


- Con đường đời sẽ không làm phụ lòng những người biết vượt lên trong cuộc sống. Người có nghị lực sẽ tìm 

được con đường đi đến thành công dù là con đường đó chông gai, khó khăn. 

- Mỗi người sẽ có một con đường đời của riêng mình nhưng điểm chung là tất cả mọi con đường đều có 

những lúc lên lúc xuống, lúc êm đềm, lúc khó khăn. Chúng ta phải luôn sẵn sàng đối mặt với những gian nan 

ấy. Tất cả những khó khăn sẽ không là vấn đề to lớn nếu ta bình tĩnh suy nghĩ và có đủ quyết tâm để vượt 

qua nó. 

- Dẫn chứng: 

+ Con đường Hồ Chí Minh đi đến giải phóng dân tộc quả không dễ dàng. Chế Lan Viên từng dùng hình ảnh 

“viên gạch hồng” mà Bác đã sưởi ấm cả một mùa đông. Đó mới chỉ là một trong cái khó về thiếu thốn vật 

chất thường ngày mà Bác phải trải qua. Để giác ngộ những trí thức hải ngoại thấu đạt được tư tưởng giải 

phóng dân tộc của Bác mà hỗ trợ cũng là cả một vấn đề. Xây dựng được cơ sở Đảng phải trải qua muôn vàn 

khó khăn; tìm kiếm vũ khí; tranh thủ sự ủng hộ của quốc tế… Đó là những chặng đường Bác đã trải qua. 

Những năm tháng tù đày, sống và hoạt động trong vòng bí mật. Sau này giành được hòa bình, con đường Bác 

phải tiếp tục là làm cho dân no ấm… 

+ Hằng ngày, ta vẫn thấy những bà mẹ nghèo tần tảo nuôi con. Dẫu cho con họ từng bước lớn lên trong từng 

bát cơm cơ hàn, nhưng vẫn được đến trường từ gánh hàng rong của mẹ. Điều đó, ta đã từng được nghe, được 

thấy trên các phương tiện truyền thông đại chúng. Những đôi vai gầy gò, và gánh hàng còm cõi, họ vẫn đầy 

nghị lực và khát vọng hướng con đến con đường tươi sáng với những thiết tha cao đẹp. Ngày ngày, ta vẫn 

thấy biết bao người tật nguyền rong ruổi trên khắp nẻo đường. Họ mưu sinh chân chính và trĩu nặng trong 

từng bước chân số phận mà lương thiện. Họ đã sống bằng nghị lực phi thường. 

Thật vậy, đường đi khó, không khó vì ngăn sông cách núi mà khó vì lòng người ngại núi e sông. Nếu ta 

tin tưởng vào chính mình, không e ngại khó khăn thì dù vật cản có khó đến mức nào thì chúng ta cũng sẽ 

vượt qua được. 

3. Bàn luận và mở rộng 


- Trong cuộc sống, ai cũng mong có được sự thành công. Nhưng nó không bao giờ tự đến với ta mà chúng ta 

cần phải luôn tự tin kiên trì, dũng cảm vượt qua những chông gai thì chắc hẳn cánh cửa đi đến thành công sẽ 

mở rộng chào đón ta. 

- Cứ e dè, tự ti, không dám đối mặt với những thử thách thì ta sẽ không bao giờ tiến bộ được. Khi đã đánh 

mất niềm tin, sự quyết tâm thì ta sẽ trở thành người không có ý chí, không có nghị lực, không thể sống tự lập 

và có thể bỏ qua nhiều cơ hội tốt đẹp. 

Trang 3

- Ai cũng muốn mình có được thành công nhưng lại có nhiều người không dám đối đầu với thử thách mà chỉ 

muốn trốn tránh, bỏ cuộc. 

- Thực tế, trong xã hội hiện nay, có không ít người luôn tự ti, không dám thể hiện năng lực của mình. Vậy 

những người ấy sẽ đóng góp được gì cho đất nước khi cứ sống mãi trong vỏ ốc của chính mình. 

- Đường đời sẽ càng chông gai nếu những ai nghĩ rằng khó khăn sẽ không vượt qua được, chúng ta cứ thử 

một lần bước qua những thử thách, đối mặt với khó khăn thì chắc chắn chúng ta sẽ vượt qua được vì nghị lực 

sẽ làm nên tất cả. 


- Là thế hệ tương lai của đất nước, chúng ta phải sống và làm việc hết mình, tự tin và không được gục ngã 

trước rào cản. Ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, mỗi cá nhân cần phải không ngừng học tập, trau 

dồi, rèn luyện kiến thức, giao lưu học hỏi để chuẩn bị cho mình một hành trang tri thức vững chắc khi bước 

vào con đường đời đầy chông gai và thử thách. 

- Xã hội cần xây dựng và phát huy lối học tập, giáo dục ý thức cá nhân, hình thành tính tự tin cho mọi người 

và biểu dương, những cá nhân dám nghĩ dám làm, có những đóng góp tích cực cho cộng đồng. 

- Đường đi nào cũng có nhiều chông gai, thử thách. Hãy đặt niềm tin vào bản thân, luôn quyết tâm, kiên trì 

dù núi có cao bao nhiêu, sông có sâu, hung bạo như thế nào thì chúng ta cũng sẽ vượt qua. Bạn, tôi, chúng ta 

hãy cùng nhau đối đầu với khó khăn và đi đến một tương lai tươi sáng. 

Câu 2: (5,0 điểm) 

1. Mở bài 


+ “Niềm vui của nhà văn chân chính là niềm vui của những người dẫn đường đến xứ sở của cái đẹp” 

(Pautôpxki). Nguyễn Tuân là một nhà văn như thế. Ông quan niệm: “Văn chương trước hết phải là văn 

chương, nghệ thuật trước hết phải là nghệ thuật và đã nghệ thuật thì phải có phong cách độc đáo”. Với tùy 

bút Người lái đò sông Đà, ngòi bút Nguyễn Tuân như nở hoa trong sự hòa phối kì diệu giữa cái đẹp của ngôn 

từ với ánh sáng tuyệt mĩ của chiều sâu hình ảnh dẫn đến vẻ đẹp hung bạo và trữ tình của thiên nhiên Tây Bắc 

nhất là chất vàng mười nơi tâm hồn con người. 


+ Bàn về hình tượng người lái đò trong tùy bút Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân có ý kiến cho rằng: 

“Đó là người lao động đầy trí dũng trên sông nước Đà giang”. Ý kiến khác lại khẳng định: “Đó là người 

nghệ sĩ tài hoa trong nghệ thuật vượt thác leo ghềnh”. Đó là hai vẻ đẹp nổi bật mang đặc điểm chung của cá 

tính Nguyễn Tuân. 

2. Thân bài 



- Nguyễn Tuân là nhà trí thức giàu lòng yêu nước và tinh thần dân tộc. Lòng yêu nước của nhà văn thường 

không được phát biểu một cách trực tiếp mà ẩn đằng sau những bức tranh thiên nhiên, những giá trị văn hóa 

cổ truyền. Nguyễn Tuân là nhà văn tài hoa và uyên bác. Thể hiện sự tài hoa, Nguyễn Tuân thường nhìn nhận 

và khám phá mọi sự vật, hiện tượng ở phương diện thẩm mĩ và miêu ta con người ở góc độ tài hoa nghệ sĩ. 

Thể hiện sự uyên bác, văn Nguyễn Tuân đầy ắp những hiểu biết phong phú, đa dạng về nhiều lĩnh vực khác 

nhau của đời sống từ các bộ môn nghệ thuật (hội họa, điện ảnh…) cho đến lịch sử, địa lí, quân sự, thể thao… 

Nguyễn Tuân còn là người có cá tính mạnh mẽ và phóng khoáng. Ông không thích những cái gì bằng phẳng, 

nhợt nhạt cũng như không ưa mọi khuôn phép gò bó. Trái lại, nhà văn luôn có hứng thú với những biểu hiện 

Trang 4

mạnh mẽ, phi thường của tạo vật và con người. Với cá tính của mình, Nguyễn Tuân tìm đến với tùy bút như 

một lẽ tất yếu. 

- Người lái đò sông Đà được trích trong Tùy bút sông Đà (1960). Đây là kết quả của chuyến đi thực tế lên 

Tây Bắc năm 1958. Mục đích chính của chuyến đi tới Tây Bắc cũng là cảm hứng chủ đạo của cả tập tùy bút 

là tìm kiếm chất vàng của thiên nhiên Tây Bắc và nhất là chất vàng mười – thứ vàng mười đã qua thử lửa ở 

tâm hồn những con người lao động, chiến đấu trên miền núi sông hùng vĩ và thơ mộng. Viết về sông Đà nhà 

thơ muốn đề thơ, phổ nhạc vào sông nước quê hương. Cảm hứng sông Đà đã thành nghệ thuật, “thành một 

gợi cảm mênh mang” về sông quê, về con người Việt Nam. Và ông cũng là một “Đà giang độc bắc lưu” trên 

bình diện nghệ thuật. 


- Người lao động đầy trí dũng” – người lao động với những phẩm chất cao đẹp, đáng trân trọng đặc biệt là 

tài trí tuyệt vời và lòng dũng cảm vô song trong nghề lái đò vượt sông Đà hung dữ. Nguyễn Tuân là người tài 

hoa, uyên bác luôn tiếp cận mọi sự vật ở mặt văn hóa thẩm mĩ để từ đó say mê truy tìm vẻ đẹp độc đáo của 

con người và cuộc sống. Với người lái đò sông Đà, Nguyễn Tuân lại say mê đi tìm vẻ đẹp độc đáo của con 

người và cuộc sống. Nguyễn Tuân có những cảm nhận về người lái đò mang nét độc đáo từ vẻ đẹp ngoại 

hình đến phẩm chất bên trong, không chỉ là người lao động khỏe khoắn từng trải nơi sông nước mà còn là 

một vị tướng tài ba trong những trận chiến với con nước hung dữ. 

- “Nghệ sĩ tài hoa” là khái niệm để ca ngợi những người làm trong ngành nghệ thuật có tài năng xuất chúng, 

có phẩm chất hơn người được xã hội công nhận và tôn vinh. Người lái đò được ca ngợi là “người nghệ sĩ tài 

hoa” bởi tài năng đã đạt tới trình độ thuần thục, điêu luyện trong nghề lái đò vượt thác. Nguyễn Tuân luôn 

nhìn con người ở phương diện tài hoa nghệ sĩ để đối lập với những con người tầm thường, phàm tục. Với 

Nguyễn Tuân những con người bình thường khi thực hiện những công việc bình thường trong phạm vi nghề 

nghiệp của mình nếu đạt đến độ tinh xảo khéo léo mà người khác khó lòng theo kịp thì được coi là một người 

tài hoa. 

2.3 Cảm nhận 

- Vẻ đẹp nghệ sĩ của ông lái đò không phải là một người lái đò thông thường mà là một nghệ sĩ trong nghệ 

thuật sông nước như một nhạc sĩ tài hoa chỉ huy dàn nhạc trên con thuyền để vượt qua bản trường ca sông 

nước ào ạt kia. Sự tài hoa đến từng động tác thuần thục của ông lái đò mà Nguyễn Tuân gọi đó là “tay lái ra 

hoa”: 

+ Trước Cách mạng, Nguyễn Tuân tách rời cái đẹp khỏi cái có ích, đề cao cái đẹp thuần túy nhưng đó là cái 

đẹp của quá khứ. Ông tìm đến những con người tài hoa thiên về lĩnh vực văn hóa nghệ thuật. 


+ Sau cách mạng, Nguyên Tuân không còn say sưa chắt chiu cái đẹp cho một thế giới nhỏ bé, tù túng, nhà 

văn cảm nhận được cái rộng rãi bao la của đất trời, cái nhìn của nhà văn trở nên đôn hậu hơn. Ông đi tìm cái 

đẹp của những người lao động bình thường vì vậy quan niệm về cái đẹp của ông bớt đi sự phù phiếm từng 

bước đến với cái đẹp chân chính tiến bộ. 

- Nguyễn Tuân đã không đặt cho nhân vật của mình một cái tên riêng mà gọi bằng một danh từ chung là: 

“người lái đò” hoặc “ông đò”. Từ một con người nhà văn muốn người đọc nghĩ đến rất nhiều người đang 

lặng lẽ âm thầm cống hiến trí tuệ và sức lực của mình cho đất nước. 

- Người lái đò có ngoại hình khá đặc biệt: thân hình “cao to, gọn quánh như chất sừng chất mun, tay ông lêu 

nghêu như cái sào, chân ông khuỳnh khuỳnh như kẹp lấy một cuống lái trong tưởng tượng, giọng nói ào ào 

như tiếng nước trước một ghềnh sông”. Nhà văn không chỉ miêu tả ngoại hình mà còn nhấn mạnh vào sự gắn 

Trang 5

ó tình yêu với nghề sông nước của con người ấy. Đó là một linh hồn muôn thưở của sông nước này. 

- Người lái đò sông Đà là một con người giàu trải nghiệm. Đó là một tay đò lão luyện đã xuôi ngược trên 

sông Đà hơn một trăm lần rồi và chính tay ông giữ lái khoảng độ sáu chục lần. Ông hiểu sông Đà như hiểu 

chính mình, nhờ tỉ mỉ như đóng đanh vào tất cả những luồng nước của những con thác hiểm trở. Ông nắm 

chắc binh pháp của thần sông, thần đá và “sông Đà như một trường thiên anh hùng mà ông đã thuộc từng 

dấu chấm câu, từng dấu chấm than và cả những đoạn xuống dòng”. Cuộc đời của người lái đò sông Đà cũng 

giống như một bản anh hùng ca hào hùng lãng mạn đến lạ kì. 

- Dưới ngòi bút của Nguyễn Tuân, mỗi một hòn đá là một tên lính thủy hung tợn, tên nào trông cũng ngỗ 

ngược, nhăn nhúm và sẵn sàng giao chiến. Cả một trận địa đá với những âm mưu, thủ đoạn nham hiểm đã 

được bày ra để sẵn sàng dìm chết con thuyền. Sông Đà đã giao việc cho mỗi hòn, để chúng phối hợp thành ba 

trùng vi nguy hiểm: 

+ Trùng vi thứ nhất: sông Đà bày ra năm cửa trận, có bốn cửa tử, một cửa sinh, cửa sinh nằm lập lờ phía tả 

ngạn sông. Hàng tiền vệ, có hai hòn canh một cửa đá trông như là sơ hở, thực chất chúng đóng vai dụ chiếc 

thuyền vào tuyến giữa. Ở trùng vi thứ nhất này sóng nước đóng vai trò chính để tiêu diệt chiếc thuyền. Vừa 

vào trận chúng tấn công chiếc thuyền tới tấp: “Mặt nước hò la vang dậy quanh mình, ùa vào mà bẻ gãy cán 

chèo võ khí trên cánh tay mình. Sóng nước như thể quân liều mạng vào sát nách mà đá trải mà thúc gối vào 

bụng và hông thuyền. Có lúc chúng đội cả thuyền lên. Nước bám lấy thuyền như đô vật túm thắt lưng ông đò 

đòi lật ngửa mình ra giữa trận nước vang trời thanh la não bại”. 

+ Trùng vây thứ hai: “Tăng thêm nhiều cửa tử để đánh lừa con thuyền vào, và cửa sinh lại bố trí lệch qua 

phía bờ hữu ngạn… Dòng nước hùm beo hồng học tế mạnh trên sông đá đánh khúp quật vu hồi chiếc 

thuyền”. Tại trận đánh giáp la cà này, chúng quyết sinh quyết tử với ông lái đò. Khi chiếc thuyền đã vượt 

qua, bọn sông nước cửa tử “vẫn không ngớt khiêu khích, mặc dầu cái thắng đá tướng đứng chiến ở cửa vào 

đã tiu nghỉu cái mặt xanh là thất vọng”. Đúng là bọn đá sóng nước hiểm độc! 

+ Trùng vi thứ ba: “ít cửa hơn, bên trái bên phải đều là luồng chết cả. Cái luồng sống ở chặng ba này lại ở 

giữa ngay bọn đá hậu vệ của con thác”. Tại đây những boong-ke chìm và pháo đài đá nổi ở đầu chân thác 

phải đánh tan cái thuyền. Làm ta liên tưởng đến một trận đấu bóng quyết liệt. Chiếc thuyền như một cầu thủ 

phải “phóng thẳng, chọc thủng cửa giữa, vút, vút, cửa ngoài, cửa trong, lại cửa trong cùng, và như một mũi 

tên tre xuyên nhanh qua hơi nước, vừa xuyên vừa tự động lái được lượn được”, tiến về phía khung thành và 

cuối cùng đã hết thác. 

- Từ cuộc chiến đấu ác liệt với thác dữ sông Đà, từ sự bình dị của những con người lái đò sau chiến thắng 

(không lưu danh tên tuổi, chả thấy ai bàn thêm một lời nào về cuộc chiến thắng vừa qua), có thể thấy Nguyễn 

Tuân đã khẳng định, ngợi ca vẻ đẹp của những người lao động bình thường, ầm thầm, giản dị nhưng đã và 

đang làm nên những kì tích lớn lao trong cuộc chiến với thiên nhiên hung dữ nơi ải nước sông Đà. 



- Thế giới nhân vật của Nguyễn Tuân là thế giới nhân vật của nghệ sĩ. Nghệ sĩ uống trà, nghệ sĩ đao phủ, 

nghệ sĩ tử tù, những anh bộ đội trực chiến giữa cánh rừng nở đầy hoa đào. Như vậy với Nguyễn Tuân người 

nghệ sĩ đâu phải chỉ ở những lĩnh vực sáng tạo nghệ thuật mà còn ở những lĩnh vực khác nhau trong cuộc 

sống. 

- Người lái đò điêu luyện, thuần thục đến tài tử trong nghề vượt thác. Ông xử lí các tình huống, những thách 

thức của thiên nhiên khéo léo và linh hoạt, mỗi động tác của người lái đò như một đường cọ trên bức tranh 

thiên nhiên sông nước, khi thì dũng mãnh và quyết đoán, khi thì mềm mại uyển chuyển. 

Trang 6

- Người lái đò còn có một tâm hồn cao đẹp, phong thái ung dung của những đáng tài hoa tài tử. Sau cuộc 

vượt thác, “Sông nước Đà giang xèo xèo tan trong trí nhớ và không ai bàn thêm một lời nào về chuyện vừa 

qua nơi cửa ải nước. Họ chỉ bàn tán về cá dầm xanh, cá anh vũ và những ống cơm lam trong hang đá”. 

Người lái đò sông Đà coi việc đối mặt với sông nước hung bạo là chuyện thường tình, không có gì đáng nói 

những hồi ức về sự hiểm nguy đều không có mà tất cả đều là sự lãng mạn ngọt ngào. Đó là khí chất nghệ sĩ ở 

mỗi con người bình thường luôn ung dung thanh thản sau những thác lũ cuộc đời, nó làm nên sự khác biệt 

với những người bình thường khác. 

- Có thể nói khả năng làm chủ ngôn ngữ của Nguyễn Tuân thật phi thường muốn “vẫy gió tuôn mưa”, “hô 

phong hoán vũ” để từ đó dựng cảnh cho người lái đò xuất hiện với tất cả sự tài hoa của người nghệ sĩ lái đò – 

một nhân vật đạt đến đỉnh cao của sự toàn mĩ trong công việc của mình. 

- Người lái đò trí dũng và tài hoa trên dòng sông hung bạo và trữ tình. Vẻ đẹp của những người lái đò – vẻ 

đẹp bình dị, thầm lặng nhưng đầy trí tuệ và sức mạnh, đầy ý chí và nghị lực, tài năng và tài hoa có khả năng 

chinh phục thiên nhiên, bắt nó phải phục vụ con người dựng xây đất nước chính là “chất vàng mười” của con 

người Tây Bắc nói riêng và người lao đông Việt Nam nói chung trong thời kì mới. 


a. Cảnh cho chữ trong Chữ người tử tù 

- “Cảnh tượng xưa nay chưa từng có” chứng minh cho sự thăng hoa của tài năng nghệ Huấn Cao, giúp nhân 

vật được tỏa sáng. Ở cảnh này Nguyễn Tuân đã gia công kĩ lưỡng bằng thủ pháp nghệ thuật đối lập: ánh sáng 

– bóng tối, nhà tù – tự do, cao cả – tầm thường… tất cả đều chứng minh cái đẹp đã thống trị trong cảnh 

huống này. 

- Một cảnh tượng giàu ý nghĩa bởi mọi ranh giới và quyền lực của sự tăm tối bị xóa mờ, thay vào đó là cái 

đẹp lên ngôi. Nó không còn là hình ảnh của người tử tù, thầy thơ lại, quản ngục mà chỉ còn lại những người 

bạn tri âm tri kỉ được tận hiến trong không gian nghệ thuật. 

- Cảnh cho chữ của Nguyễn Tuân khẳng định được giá trị bất tận của cái đẹp. nó không những soi sáng cho 

con người trong thiên lương mà còn cảm hóa và thanh lọc tâm hồn con người đến đời sống văn minh, trong 

sạch hơn. Rõ ràng, cảnh cho chữ diễn ra trong nhà tù, nhưng mọi rào cản của tù tội đã biến mất. 

- Kết thúc cảnh cho chữ Huấn Cao đã khuyên quản ngục chuyển chỗ ở để giữ thiên lương cho lành vững và 

quản ngục đã bái lĩnh trong niềm xúc động nghẹn ngào: “Kẻ mê muội này xin bái lĩnh”. Điều đó chứng minh 

cho giá trị của nghệ thuật: cảm hóa và hướng thiện cho con người. 

Bằng đam mê và khát vọng săn tìm cái đẹp, Nguyễn Tuân đã khẳng định được vị thế của nó đối với con 

người và xã hội. Tuy nó không có sức mạnh, không có quyền lực nhưng nó lại mang tính thống trị, có thể 

hóa giải mọi khổ đau, tăm tối trong cuộc đời này. 

b. Bài thơ Đọc Tiểu Thanh kí 


- Đọc Tiểu Thanh kí là bài thơ gửi gắm tâm sự đồng cảm dành cho những người phụ nữ có tài, có sắc nhưng 

có số phận đau khổ. Cùng với Tiểu Thanh, đó là Dương Quý Phi, là nàng Đạm Tiên, là Thúy Kiều, là người 

phụ nữ gảy đàn ở Thăng Long… 

- Bốn câu đầu là tiếng khóc người, thương người, là lệ dành cho Tiểu Thanh. Nguyễn Du đến với Tiểu Thanh 

trong một hoàn cảnh có phần giống Kiều đến với Đạm Tiên. Nấm mồ Đạm Tiên: “Sè sè nấm đất bên đường/ 

Dàu dàu ngọn cỏ nửa vàng nửa xanh” gợi lên ở Kiều bao mối thương tâm. Cái gò hoang nơi chôn Tiểu 

Thanh gợi lên ở Nguyễn Du bao điều thổn thức. 

- Thế giới của văn chương và người đời hoàn toàn khác nhau, không thể nào hàn gắn cho văn chương cùng 

Trang 7

một số mệnh với người làm ra nó. Đó là một điều tất yếu xưa nay. Thế mà nàng Tiểu Thanh tội nghiệp đến 

cả những tác phẩm của mình cũng bị người đời ghen ghét đốt đi, tàn nhẫn và lạnh lùng đến vô cùng. Còn gì 

đau đớn hơn thế nữa, xót xa hơn thế nữa. Nguyễn Du đã khóc cho nàng và bật lên những tiếng nói căm hờn. 

- Nguyễn Du tự coi mình là người cùng hội với kẻ mắc nỗi oan lạ lùng vì nết phong nhã. Như vậy là bằng 

chính sự thể nghiệm của bản thân, Tố Như thấu hiểu nỗi đau oan khốc của Tiểu Thanh và ngược lại từ Tiểu 

Thanh, Nguyễn Du đã “một lời là một vận vào” bản thân để tự hận, tự thương. 

- Với Tiểu Thanh, ba trăm năm sau đã có một Nguyễn Du “thổn thức bên song” trước “mảnh giấy tàn”. Còn 

với Nguyễn Du, ba trăm năm sau liệu có ai “khóc Tố Như chăng”? “Bất tri” – chưa biết được. 

Có thể nói Nguyễn Du là nhà thơ thuộc thế hệ những nhà đầu tiên của Việt Nam nghĩ về thân phận những 

người nghệ sĩ trong xã hội phong kiến. Ông bắt đầu quan tâm đến con người ở phương diện tinh thần, con 

người với tư cách là chủ nhân của những giá trị tinh thần như thi ca, âm nhạc, hội họa… Chia sẻ thân phận 

bất hạnh của họ, Nguyễn Du thực chất đã đòi xã hội phải biết trân trọng tài năng, trân trong những người làm 

ra các giá trị văn hóa tinh thần. 

2.6. Đánh giá và nhận xét 

- Cả ba đoạn trích và tác phẩm đều đề cập đến vẻ đẹp và tài năng của những người nghệ sĩ – những con 

người đem cái tài của mình để điểm tô cho cuộc đời. 

- Ở ba đoạn trích và tác phẩm ca ngợi cái tài và cái tâm của những người nghệ sĩ nhưng lại có sự khác nhau 

về cách nhìn: 

+ Nhân vật ông lái đò trong Người lái đò sông Đà là một anh hùng sông nước, một chiến binh quả cảm giữa 

cuộc sống bình dị, đời thường là “chất vàng mười” đã qua thử lửa của con người vùng đất Tây Bắc mà 

Nguyễn Tuân đã chắt lọc và nâng niu trên trang viết cuộc đời. 

+ Trong cảnh cho chữ ở truyện ngắn Chữ người tử tù, Nguyễn Tuân tìm cái đẹp vang bóng một thời đã lùi 

vào quá khứ, ở các bậc siêu phàm – tài nghệ của Huấn Cao là những “bông hoa cuối mùa còn vương xót lại 

của một thời kì huy hoàng – một quá khứ vàng son trong lịch sử dân tộc.”. 

+ Đọc Tiểu Thanh Kí – tiếng khóc của người đa tình Nguyễn Du là tiếng thơ của một tấm lòng nhân ái mênh 

mông không biên giới. Suốt đời ông khóc cùng người đời, nói lên tiếng nói cảm thương vô hạn cùng thân 

phận của người đời bằng trái tim xót đau và nhạy cảm. Và trong ông, cái day dứt ấy không bao giờ nguôi 

ngoai vẫn cứ còn bật lên tiếng khóc thầm, lặng lẽ ủ kín trong nỗi đau đớn, khắc khoải của nhân gian dài dặc. 

- Nguyễn Tuân và Nguyễn Du – hai người nghệ sĩ sống cách nhau hơn hai thế kỉ nhưng ở họ có chung một 

điểm gặp gỡ đó là tiếng nói tri âm với những con người có tâm hồn nghệ sĩ. 

3. Kết bài 


- Bằng ngòi bút tài hoa của mình, tác giả Nguyễn Tuân và Nguyễn Du đã mang đến cho tác phẩm Người lái 

đò sống Đà, Chữ người tử tù và Đọc Tiểu Thanh Kí một nội dung và nghệ thuật đặc sắc. Đặc biệt qua hình 

tượng nhân vật ông lái đò; nhân vật Huấn Cao trong cảnh cho chữ, nàng Tiểu Thanh tài sắc vẹn toàn. Vẻ đẹp 

ấy của các nhân vật đã tôn thêm giá trị của tác phẩm. 

- Cảm ơn nhà văn Nguyễn Tuân và nhà thơ Nguyễn Du – người đã “cắm một cây sào sáng tạo” để đưa tác 

phẩm Người lái đò sông Đà, Chữ người tử tù và Đọc Tiểu Thanh kí – tác phẩm văn học của lòng nhân, của 

đức tin và của giá trị sống về phía những con người chân – thiện – mĩ. 

Trang 8





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



…Mỗi năm Việt Nam có hàng trăm nghìn sinh viên, học sinh rời ghế nhà trường hoặc lên đường xuất 

ngoại du học. Họ sẽ là những doanh nhân và chuyên gia thuộc mọi lĩnh vực, nối tiếp thế hệ đàn anh tiếp tục 

gánh vác trách nhiệm phát triển đất nước. Với bản chất thông minh, hiếu học sẵn có, việc thu thập kiến thức 

kĩ thuật thật sự không khó đối với dân Việt. Giáo dục là một lĩnh vực vô cùng rộng lớn bao gồm giáo dục 

nhân cách làm người, làm cho con người chúng ta nhận thức được cái đúng, cái sai, cái thiện, cái ác, cái 

chính, cái tà để từ đó chúng ta sống một cuộc sống thật sự có ý nghĩa, hợp với đạo lí làm người, góp phần 

làm cho cuộc sống xã hội ngày càng tốt đẹp hơn. Sinh viên Việt Nam liên tục đạt được những giải thưởng 

quốc tế và người Việt được đánh giá là rất thông minh và nhẫn nại. Điều quan trọng là chúng ta cần đầu tư 

nhiều hơn vào lớp trẻ để giúp họ có được vốn văn hóa sâu dày, biết yêu quý và hãnh diện về văn chương, 

nghệ thuật và những giá trị cao đẹp của Việt Nam. Có như vậy họ mới cảm thấy gắn bó và quay về với quê 

hương đất nước. Những chương trình “về nguồn” và “mùa hè xanh” đều là những cố gắng đúng hướng và 

chắc chắn sẽ mang lại kết quả lâu dài. 

Trước làn sóng văn hóa ngoại lai đầy sôi động và cám dỗ của thời hội nhập, tôi nghĩ chúng ta cần chú 

tâm nhiều hơn đến giới trẻ nếu muốn tránh những bước đi sai lầm của các nước bạn. Muốn thu ngắn cách 

biệt, muốn tạo dựng được một nền móng kinh tế vững chắc để có thể bắt kịp xứ người, vấn đề tăng cường 

chất lượng giáo dục đào tạo văn hóa cho lớp trẻ quả là một thách thức của Việt Nam hôm nay. 

Câu 1: Đoạn trích trên thuộc phong cách ngôn ngữ nào? 

Câu 2: Những phương thức biểu đạt nào được sử dụng trong đoạn trích. 

(Theo http://news.hoasen.edu.vn/tin-chuyen-de/dau-tu-cho-gioi-tre 

A. Miêu tả, biểu cảm. B. Nghị luận, thuyết minh. 

C. Nghị luận, biểu cảm. D. Tự sự, miêu tả. 

Nguồn:Vnexpress.net, ngày 15 – 6 -2018) 

Câu 3: Xác định nội dung chính của đoạn trích. Hãy chỉ ra các phương thức liên kết câu trong đoạn trích 

trên. 

A. Phép đồng nghĩa, phép trái nghĩa. B. Phép thế, phép nối. 

C. Phép liên tưởng, phép đối. D. Phép lặp, phép thế, phép liên tưởng. 

Câu 4: Tưởng tượng anh (chị) là tác giả của bài viết trên, hãy viết tiếp một đoạn văn ngắn để bàn về một 

giải pháp cụ thể nhằm tăng cường chất lượng giáo dục văn hóa cho giới trẻ hiện nay. 



Trang 1

Câu 1 (2,0 điểm): Hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh (chị) về ý kiến: 

“Giáo dục là vũ khí mạnh nhất mà người ta có thể sử dụng để thay đổi cả thế giới”. 

Câu 2 (5,0 điểm): 

Mình đi, có nhớ những ngày 

Mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù 

Mình về, có nhớ chiến khu 

Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai? 

Mình về, rừng núi nhớ ai 

Trám bùi để rụng, măng mai để già 

Mình đi, có nhớ những nhà 

Hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son 

Mình về, còn nhớ núi non 

Nhớ khi kháng Nhật, thuở còn Việt Minh 

Mình đi, mình có nhớ mình 

Tân Trào, Hồng Thái, mái đình cây đa? 

Cảm nhận của anh (chị) về đoạn thơ trên trong đoạn trích Việt Bắc – Tố Hữu (SGK Ngữ văn 12, Tập một, 

NXB Giáo dục Việt Nam, 2019, trang 110). Từ đó liên hệ với cái tôi của Huy Cận trong khổ cuối bài thơ 

Tràng giang để thấy sự khác biệt giữa cái tôi trong Thơ mới và thơ ca cách mạng. 


Câu 1: - Phong cách ngôn ngữ báo chí. 

Câu 2: - A – Sai; B – Sai; C – Đúng. 

Câu 3: 

-------------------- HẾT -------------------- 


- Xác định nội dung của đoạn trích: Khẳng định sự cần thiết của việc đầu tư giáo dục văn hóa cho giới trẻ. 

- Các phương thức liên kết câu trong đoạn trích trên: - A – Sai; B – Đúng; C – Sai; D – Sai. 

Câu 4: - Yêu cầu về hình thức: Thí sinh viết một đoạn văn hoàn chỉnh, đảm bảo dung lượng theo yêu cầu. 

– Yêu cầu về nội dung: 

+ Đoạn văn cần có sự liên kết với nội dung đoạn trích đã cho. 

+ Thí sinh có thể đưa ra nhiều giải pháp khác nhau nhưng cần hợp lí và có sức thuyết phục: đưa nội dung 

giáo dục văn hoá nhiều hơn vào nhà trường, tổ chức các hoạt động ngoại khoá có mục đích giáo dục văn hoá 

cho giới trẻ, tăng cường giáo dục văn hoá trên các phương tiện thông tin đại chúng… 


Câu 1: (2,0 điểm) 







Trang 2



- “Giáo dục” có thể hiểu như là một công cụ mà các lớp người đi trước dùng để truyền đạt và gửi gắm những 

mong muốn và kì vọng vào những tầng lớp trẻ sau này là tương lai là sức mạnh của một quốc gia. 

Giáo dục có ý nghĩa vô cùng quan trọng bởi không có nó thì có lẽ xã hội loài người không thể nào có 

được sự phát triển vượt bậc như bây giờ. 


- Giáo dục trước hết góp phần hình thành nhân cách của con người làm cho chúng ta có thể nhận thức được 

thiện, ác, đúng, sai, biết sống có đạo đức và hành xử đúng đắn theo những chuẩn mực đạo lí của xã hội. 

- Cho dù là ở đất nước nào đi nữa nền giáo dục luôn hướng con người sống đẹp và nhận thức được những gì 

bản thân cần phải làm và nghĩa vụ của mỗi người đối với đất nước mình sinh ra. 

- Giáo dục không chỉ gói gọn trong khuôn khổ nhà trường mà còn có xã hội chính là “trường đời” sẽ mang 

đến cho mỗi con người những bài học cuộc sống vô cùng quý giá. 

- Giáo dục bên cạnh tác động thay đổi được nhận thức, thì việc mang đến tri thức và sự hiểu biết cho con 

người chính là một vai trò to lớn có thể thay đổi được bộ mặt của xã hội. 

- Dù bất kì thời đại nào chúng ta cũng không thể phủ nhận vai trò to lớn của giáo dục, nó thật sự là “vũ khí 

mạnh nhất mà con người có thể sử dụng để thay đổi cả thế giới”. 

- Phê phán những hành động sai trái, định hướng không đúng về vai trò của giáo dục. 

Như vậy mục đích quan trọng của nền giáo dục chính là hướng chúng ta học làm người, sống có ích, biết 

cống hiến cho xã hội ngày càng tốt đẹp hơn. 


- Câu nói này chính là chân lí, là kim chỉ nam cho mọi quốc gia đang trên đà xây dựng và phát triển kinh tế, 

chính trị… 

- Phải biết lấy giáo dục làm nòng cốt để đào tạo nên những con người ưu tú biết cống hiến và xây dựng đất 

nước ngày càng giàu mạnh, sánh vai với các cường quốc năm châu. 

- Đối với mỗi học sinh, sinh viên nhận thức được ý nghĩa của câu nói này phải càng ra sức phấn đấu không 

ngừng học tập nghiên cứu trở thành những con người đủ đức đủ tài góp phần đưa đất nước phát triển vươn xa 

ra tầm thế giới. 

Câu 2: (5,0 điểm) 

1. Mở bài 


Là người, ai cũng có một miền đời để thương nhớ. Có những mảnh đất tuy không phải nơi chôn nhau cắt rốn 

nhưng vẫn không bao giờ phai mờ trong tâm khảm. Bởi đó là máu thịt, là nơi ghi lại kỉ niệm đẹp nhất của 

một đời người như Chế Lan Viên đã từng ghi lại cảm xúc chân thành từ lòng mình về mảnh đất Tây Bắc 

trong Tiếng hát con tàu: 

Khi ta ở, chỉ là nơi đất ở 

Khi ta đi, đất đã hóa tâm hồn. 

Việt Bắc – quê hương của kháng chiến, cách mạng trong những ngày đầu tiên của nền Dân chủ Cộng hòa đã 

trở thành biểu tượng của tấm lòng gắn bó thủy chung với cách mạng, dân tộc. Nhà thơ Tố Hữu đã ghi lại mối 

tình sắt son đậm đà “mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng” trong bài thơ Việt Bắc, bằng tất cả cảm xúc nồng 

nàn của một hồn thơ đằm thắm, thủy chung. 

Trang 3

Qua bao năm tháng, biến động của lịch sử, tiếng nói thiết tha ấy vẫn rung cảm lòng người, Việt Bắc của ngày 

xưa vẫn nguyên vẹn trong lòng người hôm nay: 

Mình đi, có nhớ những ngày 

Mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù 

… Mình đi, mình có nhớ mình 

Tân Trào, Hồng Thái, mái đình cây đa? 

Tiếng lòng ân tình ngày ấy phải chăng đã thấm sâu vào mạch ân tình chung thủy của thi ca dân tộc, cho nên 

khoảng cách thời gian không làm nhạt nhòa ấn tượng về một vùng rừng núi chiến khu xưa hùng vĩ nên thơ? 

2. Thân bài 


Tố Hữu là nhà thơ của lí tưởng cộng sản, lá cờ đầu tiên của nền thơ ca cách mạng Việt nam. Mỗi thời kì lịch 

sử đi qua, Tố Hữu đều để lại dấu ấn riêng mang đậm hồn thơ trữ tình chính trị: Từ ấy, Việt Bắc, Gió lộng, Ra 

trận, Máu và hoa… 

Việt Bắc là đỉnh cao của thơ Tố Hữu nói riêng và thơ ca chống Pháp nói chung. Bài thơ là khúc tình ca và 

cũng là khúc hùng ca về cách mạng về cuộc kháng chiến và con người kháng chiến, mà cội nguồn sâu xa của 

nó là tình yêu quê hương đất nước, là niềm tự hào về sức mạnh của nhân dân, là truyền thống ân nghĩa, đạo lí 

thủy chung của dân tộc Việt Nam. Toàn bộ bài thơ là một hoài niệm lớn, day dứt khôn nguôi được thể hiện 

qua hình thức đối đáp giữa người ra đi và người ở lại. 

Trên đường ta về lại thủ đô 

Cờ đỏ bay quanh tóc bạc Bác Hồ. 

(Ta đi tới, Tố Hữu) 

Sau hơn ba ngàn ngày khói lửa, Thủ đô Hà Nội và miền Bắc hoàn toàn giải phóng (10 - 1954). Bài thơ Việt 

Bắc của Tố Hữu ra đời trong bối cảnh lịch sử hào hùng và vẻ vang ấy. Mang tầm vóc một trường ca, với 150 

câu thơ lục bát, bài thơ ca ngợi mối tình Việt Bắc, những kỉ niệm sâu sắc cảm động của người cán bộ kháng 

chiến đối với Việt Bắc với bao ân tình thủy chung. 

Phần mở đầu bài Việt Bắc gồm hai mươi câu thơ, là lời đưa tiễn của kẻ ở lại đối với người về, của “ta” đối 

với “mình”. Đoạn thơ tám câu trên (từ câu chín đến câu mười sáu) nằm trong phần mở đầu bài thơ Việt Bắc. 


Đoạn thơ đầy ắp kỉ niệm về Việt Bắc: “Quê hương Cách mạng dựng nên Cộng hòa”, mà “ta” hỏi “mình đi, 

có nhớ”. Hai chủ thể trữ tình: “Ta” là người ở lại, là đồng bào Việt Bắc, là cô gái Việt Bắc, đang hát lời tiếng 

đưa “thiết tha bên cồn”. “Mình” cũng là một chủ thể trữ tình phiếm chỉ, ước lệ, cùng với “ta” tạo nên một cặp 

nhân vật trong giao duyên, đưa tiễn, ở đây là người cán bộ kháng chiến về xuôi, trong đó có nhà thơ. Mỗi cặp 

lục bát nhắc lại một kỉ niệm về Việt Bắc. Những chi tiết nghệ thuật vừa cụ thể, vừa mang ý nghĩa tượng 

trưng giàu sắc thái biểu cảm. 


Các câu lục trong đoạn thơ là những câu hỏi tu từ nối tiếp xuất hiện, như nhắc nhở, như gợi nhớ gợi thương: 

“Mình đi, có nhớ những ngày… Mình về, có nhớ chiến khu… Mình về, rừng núi nhớ ai… Mình đi, có nhớ 

những nhà”… Điệp ngữ “có nhớ” làm cho cảm xúc thơ lắng đọng, giọng thơ trở nên tha thiết bồn chồn, ngọt 

ngào sâu lắng. Hai tiếng “mình đi” và “mình về” được luân phiên giao hoán, chuyển đổi một cách uyển 

chuyển, sinh động, có giá trị gợi lên cảnh chia tay thêm lưu luyến và bâng khuâng, hình ảnh người cán bộ 

kháng chiến về xuôi mỗi lúc một đi xa dần, nhưng trong lòng vẫn mang theo tiếng hát và nỗi nhớ. 

Trang 4

Các câu bát trong đoạn thơ đều được tạo thành hai vế tiểu đối 4/4 cân xứng, hài hòa. Những kỉ niệm sâu sắc 

chứa chan ân tình đối với kẻ ở, người về được nhắc lại gợi lên bao nỗi niềm: “Bâng khuâng trong dạ, bồn 

chồn bước đi”… 

Mình đi rồi, mình có còn nhớ: “Mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù”? Cảnh mưa trắng nguồn, lũ ngập 

đầy suối, mây mù bao phủ núi rừng… là sự khắc nghiệt của thời tiết, của thiên nhiên Việt Bắc. Mưa, lũ, mây 

mù còn mang ý nghĩa tượng trưng cho những gian khổ, thử thách mà quân và dân ta phải trải qua trong 

những năm dài máu lửa. Mình về rồi, mình có nhớ: “Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai”? Tố Hữu đã 

lấy cái cụ thể: “miếng cơm chấm muối” để nói lên cái trừu tượng: gian khổ thiếu thốn. “Mối thù nặng vai” 

cũng là một hình ảnh cụ thể biểu cảm. Mối thù đối với quân xâm lược đè nặng đôi vai, luôn luôn nhắc nhở 

nuôi dưỡng ý chí chiến đấu để giải phóng đất nước, giành lại tự do, hòa bình cho nhân dân. Không bao giờ có 

thể quên “mối thù nặng vai” ấy. 

Hỏi núi rừng “nhớ ai”, cũng là hỏi “mình về, có nhớ”. Nghệ thuật nhân hóa và đại từ phiếm chỉ “ai” gợi lên 

bao man mác, bâng khuâng: 

Mình về, rừng núi nhớ ai 

Trám bùi để rụng, măng mai để già. 

“Trám bùi” “măng mai” là nguồn lương thực vô tận của núi rừng Việt Bắc để nuôi bộ đội đánh giặc trong 

những tháng ngày gian khổ. Hương vị núi rừng ấy tượng trưng cho mối tình Việt Bắc sâu nặng ân nghĩa. Các 

từ ngữ: “để rụng”, “để già” thoáng chút bùi ngùi, cô đơn, thương nhớ. 

Và ở vào giờ phút bịn rịn này, khi về nơi phồn hoa đô hội, liệu “mình” có còn nhớ tấm lòng của người dân 

Việt Bắc? 

Mình đi, có nhớ những nhà 

Hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son. 

Những ngôi nhà lá đơn sơ, mộc mạc, nghèo khổ trong dáng vẻ “hắt hiu lau xám” gợi nỗi buồn hiu quạnh. 

Bên trong “những ngôi nhà” ấy lại chứa đựng tấm lòng son sắt thủy chung, nghĩa tình. Hình ảnh thơ được đặt 

trong thế tương phản kết hợp với nghệ thuật hoán dụ, nhà thơ đã tô đậm tấm lòng của nhân dân Việt Bắc – 

những con người đã góp phần làm nên Điện Biên “Lừng lẫy năm châu chấn động địa cầu”. 

Tiễn người về sau chiến thắng và chính trên cái nền của sự chiến thắng đó, đã làm cho nỗi buồn nhớ trở nên 

trong sáng. Nếu Việt Bắc vẫn “một dạ khăng khăng đợi thuyền”, thì các cán bộ kháng chiến về xuôi có còn 

nhớ những kỉ niệm của một thời kháng chiến: 

Mình về, có nhớ núi non 


Nhớ khi kháng Nhật, thưở còn Việt Minh 

Câu thơ như một sự nhắc nhở người đi hãy nhớ về núi rừng Việt Bắc nơi căn cứ địa kháng chiến cùng với hai 

sự kiện lịch sử: “Khi kháng Nhật thưở còn Việt Minh”. Năm 1940 khi Nhật vào xâm lược nước ta. Núi non 

Việt Bắc bắt đầu vào cuộc chiến đấu. Năm 1941 Việt Nam độc lập Đồng minh (còn gọi là Việt Minh) được 

thành lập. Đây là phong trào lớn mạnh đã tạo thành một mặt trận vũ trang góp phần làm nên chiến thắng của 

Cách mạng tháng Tám và tiền đề cho những thắng lợi kháng Pháp sau này. 

Mình đi, mình có nhớ mình 

Tân Trào, Hồng Thái, mái đình, cây đa? 

Chỉ với hai câu thơ, nhưng tác giả đã gửi gắm rất nhiều tình cảm. Câu thơ sáu chữ có đến ba từ “mình” quyện 

vào nhau nghe thật tha thiết và chân thành. Từ “mình” thứ nhất và thứ hai được dùng để chỉ người cán bộ về 

Trang 5

xuôi, còn từ “mình” thứ ba ta có thể hiểu theo nhiều cách. Nếu hiểu theo nghĩa rộng, “mình” là Việt Bắc, đại 

từ nhân xưng ngôi thứ hai, thì câu thơ mang hàm ý: Cán bộ về xuôi có còn nhớ đến nhân dân Việt Bắc, nhớ 

đến người ở lại không? Thay “ta” bằng “mình” để chỉ người Việt Bắc là Tố Hữu muốn nhấn mạnh: “ta” và 

“mình” đã hòa vào nhau. Dù kẻ ở, hay người đi đều cùng một tâm trạng buồn nhớ như nhau. Ở nghĩa hẹp 

hơn, “mình” chính là cán bộ về xuôi – đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất – khiến cho câu thơ được hiểu theo 

nghĩa: Cán bộ về xuôi, có còn nhớ chính mình – nhớ những năm tháng chiến đấu gian khổ vì lí tưởng cao 

đẹp, vì độc lập tự do của dân tộc hay không? Với cách hiểu thứ hai này, người ở lại đã đặt ra một vấn đề có 

tính thời sự, sợ rằng mọi người sẽ ngủ quên trên chiến thắng, quên đi quá khứ hào hùng của mình, thậm chí 

sẽ phản bội lại lí tưởng cao đẹp của bản thân. Nhà thơ Tố Hữu đã hình dung trước được diễn biến tâm lí của 

con người sau chiến thắng, đây quả là câu thơ mang tính chính trị mà vẫn thấm đượm tình cảm, ân tình như 

khúc ca tình yêu giữa người ở lại và kẻ ra đi. 

Đoạn thơ được khép lạ bằng hình ảnh: “Tân Trào, Hồng Thái, mái đình cây đa”. Cây đa Tân Trào gợi nhắc 

sự kiện lịch sử ngày 22 – 12 – 1944 đồng chí Võ Nguyên Giáp làm lễ xuất quân cho đội Việt Nam tuyên 

truyền giải phóng quân (sau này là Quân đội Nhân dân Việt Nam); mái đình Hồng Thái gợi nhắc những cuộc 

họp quan trọng mang tầm chiến lược đi đến sự thắng lợi của cách mạng. Tố Hữu lồng hai địa danh lịch sử 

vào trong câu thơ nhằm nhấn mạnh câu hỏi của người ở lại, đồng thời còn là nhắc nhở nhẹ nhàng: Không biết 

rằng cán bộ về xuôi có còn nhớ rằng chính là cái nôi của cách mạng, là nguồn nuôi dưỡng cách mạng hay 

không? Và liệu rằng cán bộ về xuôi có còn thủy chung, gắn bó với Việt Bắc như xưa hay không hay là đã 

thay lòng đổi dạ. Khơi dậy một quá vãng đầy kỉ niệm: cay đắng, ngọt bùi, gian nan, vất vả, người ở lại muốn 

khẳng định với người ra đi một điều: Nét đẹp cao quý của Việt Bắc chính là ở chỗ nghèo khổ mà chân tình 

rộng mở, sắt son thủy chung với cách mạng, người cũng vậy mà thiên nhiên cũng vậy. Và cũng chỉ với mười 

hai câu thơ Tố Hữu đã đưa ta vào thế giới của hoài niệm và kỉ niệm, vào một thế giới êm ái, ngọt ngào, du 

dương của tình nghĩa cách mạng. Cái hay nhất trong khổ thơ chính là Tố Hữu đã sử dụng rất khéo léo hai 

cụm từ đối lập “mình đi – mình về”. Thông thường, đi và về là chỉ hai hướng trái ngược nhau, nhưng ở trong 

khổ thơ này thì “mình đi – mình về” đều chỉ một hướng về xuôi, về Hà Nội. Với lối điệp cấu trúc kết hợp 

nhịp thơ 2/2/2 – 4/4, khiến cho âm điệu thơ trở nên nhịp nhàng, cân xứng giống như nhịp chao của võng 

đong đưa, rất phù hợp với phong cách thơ trữ tình – chính trị của Tố Hữu. Thêm vào đó là một loạt câu hỏi tu 

từ kết hợp với điệp từ “nhớ” gợi cho ta cảm nhận được những cung bậc, những sắc thái khác nhau trong tâm 

trạng của người ở lại. 


Tố Hữu đã tiếp thu và chịu ảnh hưởng của phong trào Thơ mới 1932 – 1945 về phương diện hình thức biểu 

hiện là chủ yếu. Từ ấy mới và hiện đại cả về nội dung và hình thức. Nhưng từ tập thơ Việt Bắc – cái tôi cách 

mạng của Tố Hữu đã có khoảng cách khác biệt rõ rệt với cái tôi của thơ ca lãng mạn. 


Nếu như ở cái tôi của phong trào Thơ mơi đa phần thể hiện ở cái tôi đậm tính chất khẳng định cá nhân “Ta là 

một, là riêng, là thứ nhất” như trong thơ Xuân Diệu, thì cái tôi của Tố Hữu lại là cái tôi mang chất cộng 

đồng, là cái tôi cá nhân cá thể hòa hợp với cái ta chung nhân danh cộng đồng và hướng về giai cấp cần lao. 

Cái tôi của Tố Hữu là cái tôi biểu hiện của một thanh niên giác ngộ cách mạng, say mê lí tưởng và tinh thần 

đấu tranh kiên cường cho lí tưởng cộng sản. Cái tôi mang lí tưởng của cái ta chung của cộng đồng thay mặt 

giai cấp vô sản nói lên tiếng nói chung mang âm hưởng rất riêng. Và nếu như “cái tôi” Thơ mới yêu vẻ đẹp 

cuộc sống trần gian thì ở Tố Hữu cái tôi cũng thể hiện ở tình yêu cuộc sống và con người. 

Cái tôi trong phong trào Thơ mới thể hiện là cái tôi mang nỗi u sầu nhân thế, nỗi đau riêng của đời người, 

của kiếp thi nhân mà được xem như người mặc khách chốn trần gian đang cảm thấy lạc lõng, bơ vơ giữa 

Trang 6

dòng đời và trong chính bản thân mình. Họ tìm đến cõi mộng, cõi hư vô, hoặc thoát li lên cõi tiên, cõi hư 

không như lời bình của Hoài Thanh trong Một thời đại trong thi ca: “Đời chúng ta nằm trong vòng chữ tôi. 

Mất bề rộng ra đi tìm bề sâu. Nhưng càng đi sâu càng lạnh. Ta thoát lên tiên cùng Thế Lữ, ta phiêu lưu trong 

trường tình của Lưu Trọng Lưu, ta điên cuồng với Hàn Mặc Tử, Chế Lan Viên, ta say đắm cùng Xuân Diệu. 

Nhưng động tiên đã khép, tình yêu không bền, điên cuồng rồi tỉnh, say đắm vẫn bơ vơ. Ta ngẩn ngơ buồn trở 

về hồn ta cùng Huy Cận…”. Cái tôi trong phong trào Thơ mới là cái tôi u sầu, bế tắc không tìm được hướng 

đi. 

Ta còn bắt gặp một hồn thơ với sự giao hòa của vẻ đẹp cổ điển và hiện đại thể hiện trong Tràng giang”. Huy 

Cận đã thể hiện một cái tôi trữ tình trực tiếp: 

Lòng quê dợn dợn vời con nước 

Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà. 

“Dợn dợn: là một từ láy nguyên sáng tạo của Huy Cận, chưa từng thấy trước đó. Từ láy này hô ứng cùng 

cụm từ “vời con nước” cho thấy một nổi niềm bâng khuâng, cô đơn của “lòng quê”: “Không khói hoàng hôn 

cũng nhà”. Nỗi niềm đó là nỗi niềm nhớ quê hương khi đang đứng giữa quê hương, nhưng quê hương đã 

không còn. Đây là nét tâm trạng chung của các nhà thơ mới lúc bây giờ, một nỗi lòng đau xót trước cảnh mất 

nước. Câu thơ cũng gợi cho ta nhớ đến câu thơ của Thôi Hiệu trong Hoàng hạc lâu: “Yên ba giang thượng 

sử nhân sầu” (Trên sông khói sóng cho buồn lòng ai). Người xưa nhìn khói sóng mà nhớ nhà. Còn nhà thơ 

mới của chúng ta tuy không thấy khói sóng cũng nhớ nhà. Nên nỗi buồn nhớ quê hương của nhà thơ cũng da 

diết hơn, cháy bỏng hơn. Và có lẽ chỉ đến Thơ mới thì nỗi buồn nhớ quê mới có được cái cảm giác “dợn 

dợn” như thế và theo Xuân Diệu: “Tuy không khói hoàng hôn nhưng chính là bằng cách ấy tác giả đã đưa 

thêm khói hoàng hôn của Thôi Hiệu vào bài thơ của mình để làm giàu thêm cái buồn và nỗi nhớ nhà của 

người lữ thứ trước cảnh tràng giang”. 

Ta chú ý ở câu thơ cuối cùng, bởi vì chính Huy Cận đã từng nói: “Khi viết câu thơ ấy, tôi buồn hơn Thôi 

Hiệu đời Đường”. Tuy nhiên ở đây, ta không nói rằng ai buồn hơn ai mà là thể hiện nỗi buồn của thế hệ khi 

đứng trước tình cảnh quê nhà và sự bộc lộ trực tiếp “cái tôi” của Huy Cận, không cần trên sông có khói sóng 

nỗi buồn này vẫn thường trực, vẫn cuồn cuộn dâng lên như một con sóng ngầm của tràng giang ngày đêm vỗ 

vào tâm thức của tác giả. 

3. Kết bài 

Tóm lại, đoạn thơ trên không chỉ là nỗi lòng thương nhớ, là lời tâm tình của Việt Bắc. Mà nó còn tiêu biểu 

cho phong cách thơ Tố Hữu: Giọng điệu thơ ngọt ngào truyền cảm, mang đậm phong vị ca dao dân gian. Đề 

cập đến con người và cuộc sống kháng chiến. Thông qua hình tượng Việt Bắc, Tố Hữu đã ca ngợi phẩm chất 

cách mạng cao đẹp của quân dân ta, khẳng định nghĩa tình thủy chung son sắt của Việt Bắc với người cán bộ 

kháng chiến. Như vậy, ta thấy được ở Tố Hữu “cái tôi” riêng đã kết hợp với “cái ta” chung, hài hòa giữa yếu 

tố “trữ tình” và yếu tố “chính trị” để hướng về giai cấp cần lao, giai cấp vô sản để làm nên tình quân dân gắn 

bó, ân nghĩa, thủy chung. 


Trang 7





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Đi không há lẽ trở về không? 

Cái nợ cầm thư phải trả xong 

Rắp mượn điền viên vui tuế nguyệt 

Dở đem thân thế hẹn tang (3) bồng (4) 

Đã mang tiếng ở trong trời đất 

Phải có danh gì với núi sông 

Trong cuộc trần ai, ai dễ biết 

Rồi ra mới rõ mặt anh hùng. 

(Trích Đi thi tự vịnh, Nguyễn Công Trứ) 

Câu 1: Dựa vào văn cảnh, có thể thấy bài thơ được sáng tác trong hoàn cảnh như thế nào? 

Câu 2: Điển cố “tang điền” giúp anh (chị) hiểu như thế nào quan niệm của Nguyễn Công Trứ về chí làm 

trai. 

Câu 3: Chép lại ít nhất một câu thơ đã học về quan niệm chí làm trai trong xã hội phong kiến. Cho biết 

sự khác nhau giữa “tiếng” và “danh” trong câu thơ: 

Đã mang tiếng ở trong trời đất 

Phải có danh gì với núi sông. 

Câu 4: Tư tưởng trên có gì mâu thuẫn với tư tưởng của Cao Bá Quát? Phải chăng không nên theo 

đuổi công danh, sự nghiệp. Cần tránh xa vòng danh lợi để rước họa vào thân? 


Xưa nay phường danh lợi 

Tất cả trên đường đời 

Đầu gió hơi men theo quán rượu 

Người say vô số, tỉnh bao người. 

Bàn luận về vấn đề này trong một đoạn văn ngắn. 

(Trích Bài ca ngắn đi trên bãi cát, Cao Bá Quát) 

(3) 

Tang: Cây dâu, lá dùng để chăn tằm, quả chín ăn ngon gọi là tang thẩm. 

(4) 

Bồng: Cỏ bồng. Mùa thu thì chết khô, gió thổi bay tung gọi là phi bồng. 

Tang hồ bồng thỉ, nghĩa là cung làm bằng gỗ dâu, tên làm bằng cỏ bồng. Tục Trung Hoa ngày xưa, hễ sinh con trai thì dùng loại 

cung tên này bắn lên sáu phát; một phát lên trời, một phát xuống đất và bốn phát theo bốn hướng Đông, Tây, Nam, Bắc. 

Trang 1



được nêu ở phần Đọc hiểu: “Chuyện đỗ, trượt trong thi cử”. 

Câu 2 (5,0 điểm): 

Về hình tượng sông Hương trong bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông? của Hoàng Phủ Ngọc Tường có ý 

kiến cho rằng: “Vẻ đẹp nổi bật của sông Hương là cảnh sắc thơ mộng tình tứ”. Ý kiến khác lại cho rằng: “Vẻ 

đẹp bề sâu của sông Hương là trầm tích văn hóa, lịch sử”. Bằng cảm nhận của anh (chị) về hình tượng sông 

Hương, hãy làm sáng tỏ các nhận định trên. Từ đó, anh (chị) hãy cảm nhận về vẻ đẹp của dòng sông đất Việt 

qua hai đoạn trích thơ dưới đây: 


Câu 1: - Hoàn cảnh sáng tác bài thơ: 

- Gió theo lối gió, mây đường mây 

Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay 

Thuyền ai đậu bến sông trăng đó 

Có chở trăng về kịp tối nay? 

- Qua cửa Đại Than, ngược bến Đông Triều, 

Đến sông Bạch Đằng, thuyền bơi một chiều. 

Bát ngát sóng kình muôn dặm, 

Thướt tha đuôi trĩ một màu. 

Nước trời: một sắc, phong cảnh: ba thu, 

Bờ lau san sát, bến lách đìu hiu 

+ Đang trên đường đi thi để trả nợ công danh. 

+ Con đường thi cử lận đận và gian truân. 

Câu 2: - Điển cố “tang bồng”: 

+ Sống trên đời người con trai phải có chí lớn. 

+ Hai vai gánh vác sơn hà. 

(Trích Đây thôn Vĩ Dạ, Hàn Mặc Tử, SGK Ngữ văn 11, 

Tập 2, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019, trang 39) 

(Trích Phú sông Bạch Đằng, Trương Hán Siêu, SGK 

Ngữ văn 10, Tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019, trang 4) 

-------------------- HẾT -------------------- 


+ Tung hoành ngang dọc khắp bốn phương trong trời đất. 

Câu 3: 


- Quan niệm chí làm trai trong xã hội phong kiến: 

+ Trai thì đọc sách, ngâm thơ/ Dùi mài kinh sử để chờ nở hoa (Ca dao). 

+ Công danh nam tử con vương nợ/ Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu (Tỏ lòng, Phạm Ngũ Lão). 

Trang 2

+ Vũ trụ nội mạc phi phận sự (Bài ca ngất ngưởng, Nguyễn Công Trứ). 

+ Làm trai phải lạ trên đời/ Há để càn khôn tự chuyển dời (Xuất dương lưu biệt, Phan Bội Châu). 

+ Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn/ Lừng lẫy làm cho lở núi non (Đập đá ở Côn Lôn, Phan Châu Trinh). 

- Sự khác nhau giữa “tiếng” và “danh”: 

+ Tiếng: Chỉ thân phận nam nhi trong trời đất; những việc làm thực hiện hoài bão ngang dọc. 

+ Danh: Sự ghi nhận việc làm đó trên bia đá bảng vàng; để lại tiếng thơm muôn đời nhờ tài năng, công đức. 

Câu 4: 

- Tư tưởng của Nguyễn Công Trứ: 

+ Coi danh gắn liền với nợ. 

+ Đỗ đạt làm quan để giúp nước giúp dân. 

+ Khát khao theo đuổi công danh. 

- Tư tưởng của Cao Bá Quát: 

+ Danh vị giống như là thứ rượu ngon làm say lòng người. 

+ Danh gắn với sự vụ lợi và ích kỉ. 

+ Danh phải gắn với thực để thay đổi thời đại. 


Câu 1: (2,0 điểm) 








- Trên con đường chinh phục tri thức của nhân loại chẳng ai mà không biết đến hai chữ: “đỗ – trượt”. 

- Có lẽ đó là cặp từ gắn liền với cuộc sống, với tâm trí của những con người đã – đang và sẽ đi tìm con đường 

đến tri thức. Từ ngàn xưa đã vậy. 

- Chắc hẳn các bạn đã có lần đọc văn bản Đi thi tự vịnh của Nguyễn Công Trứ, một sĩ tử có mong ước chinh 

phục con đường gian nan ấy. Tôi đã đọc, và suy ngẫm. Văn bản ấy làm đọng lại trong tôi biết bao tâm trạng 

về vấn đề thi cử trong cuộc sống xưa và nay. 



- Hiện nay nền giáo dục nước ta vẫn còn căn bệnh thành tích: 

+ Việc thi đua giữa các khu vực, các trường, các thầy cô và giữa các học sinh với mục đích khiến mọi người 

coi trọng học tập, thi đua để giành kết quả tốt nhất nhưng lại vô tình khiến căn bệnh thành tích ngày càng trở 

nên trầm trọng. 

+ Chính việc đó đã ảnh hưởng rất lớn đến phụ huynh, học sinh, ai cũng mong con em mình đỗ và không chấp 

nhận việc con em mình thi trượt. 

+ “Trượt” không chỉ làm xấu mặt gia đình, thầy cô dạy, nhà trường, làm giảm thành tích… do vậy nhiều 

người không cần biết con em mình, học trò mình có kiến thức không mà thúc ép, tìm mọi cách để “đỗ”. Còn 

Trang 3

học sinh, ai lại muốn mình trượt? 

- Việc “đỗ – trượt” của học sinh đã trở thành một vấn đề hết sức sôi nổi mỗi khi hè đến, kì thi tới đặc biệt là ở 

kì thi chuyển cấp, thi đại học, nó được sự quan tâm của cả cộng đồng và nhất là những người liên quan. 


- Xưa nay, chuyện đỗ – trượt gắn liền với sự học của học sinh. Chăm chỉ thì đỗ còn lười nhác thì trượt. Bây 

giờ, sự đỗ – trượt đó có sự biến tướng đi chút ít. Nhiều khi học sinh học kém nhưng vẫn đỗ vì họ chăm chỉ 

nên học đúng phần thi, học tủ không may trúng tủ, chép được bài của bạn hoặc “copy”… hoặc do chọn 

trường thi phù hợp với lực học, điểm vào không cao. Ngược lại, trượt do tâm lí hôm thi thí sinh mất bình 

tĩnh, lệch tủ, đề quá khó ôn không trúng, điểm thi khá cao nhưng chọn trường quá tầm… Việc trượt – đỗ 

cũng có phần của “vận may” bên cạnh việc ôn tập của học sinh. 

- “Đỗ” đương nhiên là ai cũng muốn, thế nhưng việc “đỗ” có phải là tất cả? Nhiều bạn coi việc thi trượt như 

một điều cực kì kinh khủng, khó chấp nhận. Do nhiều sức ép từ cha mẹ và cảm tưởng ánh mắt khinh thị của 

bạn bè, thầy cô nên rất nhiều trường hợp học sinh thi trượt thì tự tử, trầm cảm, hoặc không dám đi đâu… 

Tổng thống Mĩ A. Lincon trong thư gửi hiệu trưởng có viết: “Ở trường xin thầy hãy dạy cho cháu biết chấp 

nhận thi trượt còn vinh dự hơn gian lận trong khi thi”. Đúng vậy, thi trượt nhưng là ta đã thi trung thực, làm 

bài rất cố gắng đáng để ngẩng cao đầu hơn những kẻ đỗ nhờ lót chân trong chạy chọt, quay cóp, nhìn bài 

bạn… 

- Xã hội quá trọng cái danh, cái thành tích mà không hề nghĩ đến chất lượng. Sẽ ra sao nếu các học sinh yếu, 

kém bị thi trượt mà vẫn đỗ làm bác sĩ, y tá, giáo viên, kĩ sư. Họ có cái danh đấy nhưng năng lực đâu ra? Họ 

nắm giữ các ngành trọng điểm, hàng đầu thì những thế hệ sau và xã hội sẽ loạn như thế nào? 

- Cần phải chấp nhận thực tế rằng con cái của chúng ta lực học được đến đâu để có những định hướng về 

trường thi, nghề nghiệp cho con em mình chứ không vì cái oai của mình mà thúc ép con em mình học, bắt 

con mình phải đăng kí trường này trường nọ, nếu không đủ thì chạy cho con dù có mất bao nhiêu tiền. Đó 

quả là một sai lầm lớn, không chỉ gây hại cho xã hội, cho tương lai đất nước mà còn khiến cho chính con em 

mình một áp lực học tập nặng nề vượt quá khả năng bản thân dễ dẫn đến những rối loạn tâm lí, trầm cảm 

hoặc khủng hoảng đầu óc… 


- Thất bại là mẹ thành công. Trượt cũng chưa hẳn là đã hết, chỉ là thành công đến muộn mà thôi. Đỗ chắc gì 

đã tốt, nếu một người chưa trải qua thất bại họ dễ dẫn đến tâm lí tự phụ, kiêu căng cho mình là giỏi nhất, khi 

gặp các vấn đề dễ dẫn đến tâm lí khó chấp nhận sự thực. Trượt – khiến bạn rèn luyện sự kiên cường giúp 

vượt qua mọi khó khăn, khiến bạn có nghị lực để tiến lên. Biết đâu, lùi một bước để tiến ba bước. Đương 

nhiên, nói như thế không có nghĩa là khuyến khích thi trượt? Thành công đến chỉ với những con người biết 

cố gắng. 

- Trượt – đỗ là chuyện thường tình trong học tập, có học tập, có thi cử, có đỗ – trượt. Biết mình biết người, 

biết chấp nhận thất bại, biết nỗ lực cố gắng – đó mới là cái quan trọng giúp bạn có được thành công thực sự 

trong tương lai. Các bậc phụ huynh hãy luôn sát cánh bên con em mình cổ vũ, hiểu con em mình – đó cũng là 

một động lực lớn khiến cho các sĩ tử thấy cố gắng hơn và đỡ áp lực hơn. 

Câu 2: (5,0 điểm) 

1. Mở bài 



Ôi những dòng sông bắt nước từ đâu 

Trang 4

Mà khi về Đất Nước mình thì bắt lên câu hát. 


Tổ quốc Việt Nam có trăm núi nghìn sông diễm lệ, có biết bao lời thơ, câu hát và trang văn đã cất lên để ngợi 

ca sông núi. Bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông? Của Hoàng Phủ Ngọc Tường là một trường hợp như thế. 

Tác phẩm không chỉ thể hiện rõ nét phong cách nghệ thuật tài hoa độc đáo mà còn bộc lộ tấm lòng gắn bó 

sâu sắc của nhà văn đối với mảnh đất miền Trung của Tổ quốc. 


+ Chính vì vậy mà khi bàn về hình tượng sông Hương trong bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông? Của Hoàng 

Phủ Ngọc Tường có ý kiến cho rằng: “Vẻ đẹp nổi bật của sông Hương là cảnh sắc thơ mộng tình tứ”. Ý kiến 

khác lại cho rằng: “Vẻ đẹp bề sâu của sông Hương là trầm tích văn hóa, lịch sử”, có thể thấy các ý kiến đã 

thể hiện sâu sắc vẻ đẹp của Hương giang xứ Huế mộng mơ. 

2. Thân bài 


- Hoàng Phủ Ngọc Tường là một trong những nhà văn chuyên về bút kí. Tác phẩm có rất nhiều ánh lửa của 

tình yêu thiên nhiên đất nước và con người Việt Nam; kết hợp chặt chẽ giữa trí tuệ và trữ tình, nghị luận sắc 

bén và suy tư nhiều chiều, tổng hợp từ vốn kiến thức sâu rộng. “Hoàng Phủ Ngọc Tường là một trong mấy 

nhà văn viết kí hay nhất nước ta hiện nay” (Nguyên Ngọc)… Tất cả được thể hiện qua lối hành văn hướng 

nội, súc tích mê đắm và tài hoa. 

- Ai đã đặt tên cho dòng sông? Là bài bút kí xuất sắc, viết tại Huế năm 1981, in trong tập sách cùng tên. Với 

sự tinh tế của một nghệ sĩ, với tình yêu dòng sông Hương của xứ Huế mộng mơ, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã 

diễn tả thành công vẻ đẹp dòng sông Hương. 


- Vẻ đẹp nổi bật vẻ đẹp hiện lên trên “bề nổi” thường gây ấn tượng vượt trội, dễ dàng cảm nhận bằng trực 

quan. Ý kiến thứ nhất coi cảnh sắc thiên nhiên thơ mộng, trữ tình là nét đẹp nổi bật của Sông Hương. 

- “Vẻ đẹp bề sâu” là vẻ đẹp ẩn chìm, khuất lấp, không dễ dàng phát hiện mà đòi hỏi phải có tri thức phong 

phú, những chiêm nghiệm sâu sắc mới khám phá ra được. Ý kiến thứ hai coi những trầm tích văn hóa, lịch sử 

là vẻ đẹp bề sâu của sông Hương. 

2.3 Cảm nhận vẻ đẹp sông Hương theo định hướng ý kiến 

2.3.1. Cảnh sắc thiên nhiên thơ mộng, tình tứ 

a. Sông Hương thuộc thành phố duy nhất 

- Sông Hương là tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời mà đất trời tặng riêng cho xứ Huế. Suốt hành trình từ thượng 

nguồn xa xôi đến khi đổ ra biển lớn, sông Hương vẫn nằm trong vòng tay ôm ấp của xứ Huế mộng và thơ. 

- Nghĩ đến tình yêu chung thủy của Hương giang dành cho xứ Huế, Hoàng Phủ Ngọc Tường không khỏi bồi 

hồi xúc động: “Trong những dòng sông đẹp ở các nước mà tôi thường nghe nói đến, hình như chỉ sông 

Hương là thuộc về một thành phố duy nhất”. Chỉ bằng một câu văn giản dị, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã ghim 

vào lòng người đọc vẻ đẹp độc đáo của sông Hương. 

b. Sông Hương ở thượng nguồn 


- Sông Hương “là bản trường ca của rừng già” với nhiều tiết tấu hoành tráng, dữ dội khi “rầm rộ giữa bóng 

cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn”. Và sông 

Hương khi “dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng”. Sử dụng 

Trang 5

động từ, tính từ mạnh diễn tả vẻ đẹp sông Hương ở thượng nguồn mang sức sống mãnh liệt, hoang dại và đầy 

cá tính. Hình ảnh có sức gợi, sức liên tưởng cao khiến người đọc cảm nhận sông Hương như một thực tế tràn 

đầy nhựa sống, mạnh mẽ và cá tính. 

- Sông Hương như “một cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại”, có “bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do 

và trong sáng” và sông Hương như một cô gái đã bị “chế ngự sức mạnh bản năng” “mang một sắc đẹp dịu 

dàng và trí tuệ”, “là người mẹ phù sa”, mang vẻ đẹp còn phong kín, bí ẩn. Các từ đi theo cặp, có sự hòa 

thanh kết hợp với thủ pháp so sánh, nhân hóa khiến sông Hương giống như là cô gái đẹp, cá tính luôn căng 

tràn sức sống lại giống như người mẹ hiền nuôi dưỡng sự sống. Sông Hương mang nét đẹp của con người xứ 

Huế, là một phần của Huế hay chính sông Hương đã góp phần tạo nên một tạng riêng của con người xứ Huế. 

Thủ pháp so sánh, nhân hóa, liên tưởng kì thú, độc đáo kết hợp với cách sử dụng hình ảnh ấn tượng để 

làm nổi bật vẻ đẹp của sông Hương ở thượng nguồn, một dòng sông hoang dại, phóng khoáng nhưng không 

kém phần trữ tình, bí ẩn. 

c. Sông Hương ở ngoại vi thành phố 

Về đến đồng bằng, sông Hương có những thay đổi và bộc lộ nhiều vẻ đẹp đa dạng: 

- Thay đổi: 

+ Thay đổi về tính cách: “mang sắc một sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ, trở thành người mẹ phù sa của một vùng 

văn hóa xứ sở”. 

+ Thay đổi về hình dáng: “chuyển dòng một cách liên tục, vòng giữa khúc quanh đột ngột, uốn mình theo 

những đường cong thật mềm”, “mềm như tấm lụa”, “uốn một cánh cung rất nhẹ…; đường cong ấy làm cho 

dòng sông mềm hẳn đi, như một tiếng “vâng” không nói ra của tình yêu”. 

Những thay đổi về mặt tự nhiên có thể giải thích được lại được tác giả giải thích bằng một tầm nhìn khác: 

dường như những thay đổi của sông Hương không phải do địa hình tự nhiên mà nó là bản chất, là thuộc tính 

của dòng Hương Giang. Về đến đồng bằng, con sông đã thực sự trở về với tính cách dịu dàng mềm mại linh 

hoạt. Từ tượng hình và cách liên tưởng táo bạo, Hoàng Phủ Ngọc Tường đang nhìn sông Hương như một 

người con gái đáng yêu của xứ sở mình. 

- Vẻ đẹp đa dạng: cảnh đẹp sông Hương như bức tranh nhiều đường nét: Vẻ đẹp đa màu sắc, biến ảo: “sắc 

nước trở nên xanh thẳm”, “những mảng phản quang nhiều màu sắc trên nền trời tây nam thành phố, “sớm 

xanh, trưa vàng, chiều tím”” cho thấy sự quan sát tinh tế, sâu sắc. Vẻ đẹp trầm mặc mang màu sắc triết lí, 

cổ thi: sông Hương chảy dưới chân những rừng thông u tịch và những lăng tẩm đồ sộ nếu không sống, 

hiểu và hoài niệm về sông Hương thì tác giả không thể có cái nhìn đầy suy tư và chiêm nghiệm như thế. Để 

thấu thị được vẻ đẹp đó, nhà văn phải là người am hiểu lịch sử của dòng sông. Vẻ đẹp vui tươi giữa những 

biển bãi xanh biếc của vùng ngoại ô. Vẻ đẹp mơ màng trong sương khói khi nó rời xa thành phố để đi qua 

những bờ tre, lũy trúc và những hàng cau thôn Vĩ Dạ. 


Hoàng Phủ Ngọc Tường không phải đang viết về sông Hương như một cảnh đẹp tự nhiên của xứ Huế mà 

là đang viết về sông Hương như một người con của mảnh đất quê hương, một phần cơ thể của xứ Huế thơ 

mộng, lãng mạn và trữ tình. Thủ pháp so sánh, liên tưởng rộng tự do phóng khoáng rất đặc trưng của kí đã 

được Hoàng Phủ Ngọc Tường sử dụng tối đa đã mang lại hiệu quả nghệ thuật cao. Trong cái nhìn sâu sắc 

tinh tế và lãng mạn của tác giả, thủy trình của dòng sông Hương như cuộc tìm kiếm tình nhân của người con 

gái đẹp, duyên dáng và tình tứ. 

d. Cảnh sắc sông Hương ở trong lòng thành phố 

- Vẫn là thái độ và cử chỉ của người tình đang yêu khi tả sông Hương vào gặp thành phố cổ: “vui tươi hẳn 

Trang 6

lên”, uốn một cánh cung rất nhẹ, mềm hẳn đi như tiếng “vâng” không nói của tình yêu”. Cách so sánh lạ, 

dùng tiếng “vâng” vốn trừu tượng, e ấp, ngập ngừng, ý vị, thiêng liêng trên bờ môi cô gái đang yêu để tả hình 

dáng mềm mại nơi cánh cung của dòng sông cái nhìn tình từ, thống nhất, đem lại cho người đọc những 

khoái cảm thẩm mĩ độc đáo. 

- Liên tưởng của tác giả: So sánh mở rộng với sông Xen của Pa-ri, sông Đa-nuýp của Bu-đa-pét để thấy sự 

tương đồng – những dòng sông chảy qua, giữa lòng thủ đô, thành phố châu Âu, châu Á. So sánh với dòng 

Nê-va chảy qua Pê-téc-bua (Nga) để lắng nghe được cái nhịp chậm rãi buồn bâng khuâng của điệu slow, 

ngập ngừng nửa đi nửa ở trước khi dòng sông xuôi ra biển cả như nỗi vương vấn, và chút lẳng lơ, kín đáo. 

Đánh thức trong tâm hồn giấc mơ lộng lẫy của tuổi dại: muốn hóa làm một con chim nhỏ đứng co một chân 

trên con tàu thủy tinh để đi ra biển. Cuống quýt vỗ tay, nhưng sông Nê-va đã chảy nhanh qua, không kịp cho 

lũ hải âu nói một điều gì với người bạn của chúng đang ngẩn ngơ trông theo. Hai nghìn năm trước: triết 

gia Hi Lạp đã “khóc suốt đời vì dòng sông trôi đi quá nhanh”. Nhớ lại con sông Hương: “quý điệu chảy lững 

lờ của nó khi đi ngang thành phố” điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế. 

Nét độc đáo nhất của dòng sông Hương đoạn này chính là ở những chi tiết và suy tư cảm nhận của một 

người con rất yêu, rất hiểu dòng sông và kinh thành Huế. “Hành trình của sông Hương từ nguồn ra biển là 

hành trình của tâm hồn xứ Huế” (Trần Đình Sử); nghệ thuật nhân hóa khiến Hương Giang giống như một 

người gái đẹp đang đi tìm người tình mong đợi – một hành trình gian truân và cũng không hề ngắn ngủi, một 

cuộc tìm kiếm có ý thức để đi tới nơi gặp thành phố tương lai của nó; sông Hương mang vẻ đẹp dịu dàng, 

mềm mại và nghĩa tình. 

2.3.2. Vẻ đẹp sông Hương dưới góc nhìn văn hóa 

Hoàng Phủ Ngọc Tường không quan sát sông Hương như người khách phương xa ngỡ ngàng, bất ngờ về 

vẻ đẹp của dòng sông, mà cầm bút với tâm thế của người con của xứ Huế. Am hiểu sâu sắc và dành một tình 

yêu lớn lao cho Huế và cho sông Hương. Vì thế, ông nhìn sông Hương trong chiều sâu văn hóa của nó. Sông 

Hương được cảm nhận từ nhiều góc độ. 

a. Từ góc độ hội họa 

- Sông Hương cùng những chi lưu của nó tạo nên những đường nét tinh tế làm nên vẻ đẹp cố đô: “kéo một 

nét thẳng thực… chiếc cầu trắng của thành phố in ngần trên nền trời, nhỏ nhắn như những vành trăng 

non”… “những cây đa, cây cừa cổ thụ tỏa lá u sầm xuống những xóm thuyền xúm xít”;… “những ánh lửa 

thuyền chài của một linh hồn mô tê xưa cũ”… 

b. Từ góc độ âm nhạc 

- “Con sông Hương của tôi, chợt thấy quý điệu chảy lặng lờ của nó khi ngang qua thành phố… Đấy là điệu 

slow tình cảm dành riêng cho Huế”. 

Dòng chảy con sông Hương hay chính là tình yêu sâu lắng mà nàng dâng tặng cho thành phố Huế. 

- “Sông Hương đã trở thành một người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya”. 

- “Toàn bộ nền âm nhạc cổ điển Huế đã được sinh thành trên mặt nước của dòng sông này, trong một 

khoang thuyền nào đó, giữa tiếng nước rơi bán âm của những mái chèo khuya”. 

Hoàng Phủ Ngọc Tường có cái nhìn phát hiện sâu sắc: bản đàn của xứ Huế chính là “bản đàn đã đi suốt 

đời Kiều” và “Tứ đại cảnh!” đã kịp vọng vào trong bản đàn của Kiều, trở thành tiếng nói đồng điệu với tâm 

hồn Kiều. 

c. Từ góc độ thi ca 


Trang 7

- “Có một dòng thi ca về sông Hương”, “dòng sông ấy không bao giờ tự lặp lại mình trong cảm hứng của 

các nghệ sĩ”. Sông Hương là nguồn cảm hứng bất tận. 

- Mỗi nhà thơ có một khám phá riêng về nét đẹp của dòng sông này: 

+ Tản Đà: “Dòng sông trắng – lá cây xanh”. Từ xanh biếc thường ngày bỗng thay màu rực rỡ, bất ngờ. 

+ Cao Bá Quát: “như kiếm dựng trời xanh” hiên ngang hùng tráng. 

+ Bà Huyện Thanh Quan: “nỗi quan hoài vạn cổ với bóng chiều bảng lảng”. 

+ Tố Hữu: “sức mạnh phục sinh trong tâm hồn”; trong sự đồng cảm cùng đại thi hào Nguyễn Du. 

Sông Hương mang đến niềm cảm hứng bất tận, mới mẻ cho các nghệ sĩ. Các tác giả, tác phẩm viết về Huế 

và dòng sông Hương: Thu Bồn, Nguyễn Trọng Tạo, Hàn Mặc Tử… 

d. Dòng sông Hương với những phong tục, vẻ đẹp tâm hồn người dân xứ Huế 

- Màn sương khói trên sống Hương là màu áo điều lục, một sắc áo cưới mới của các cô dâu trẻ trong tiết 

sương giáng. 

- Vẻ trầm mặc sâu lắng của sông Hương cũng như một nét riêng trong vẻ đẹp tâm hồn của người xứ Huế: dịu 

dàng, trầm tư. 

Từ đầu đoạn trích, miêu ta về sông Hương, nhưng không phải như một phong cảnh đẹp mà tác giả khắc 

họa nó giống như một con người xứ Huế (cô gái Di-gan, mẹ phù sa…) gần gũi, thân thiết, giàu tình cảm. 

Dòng sông hiện diện như một bức tranh có đường nét, lại được khám phá, phát hiện dưới góc nhìn của âm 

nhạc, thi ca và gắn liền với phong tục của người dân xứ Huế. 

Đoạn văn thể hiện sự uyên bác tài hoa của tác giả trong cái nhìn liên tưởng độc đáo cùng với những triết 

luận sâu sắc về mối quan hệ giữa dòng sông với thi ca, nhạc, họa. Am hiểu sâu sắc về hội họa, âm nhạc và thi 

ca, điểm nhìn xuyên suốt từ truyền thống đến hiện đại, đậm chất hoài niệm, suy tư (đặc biệt trong cái nhìn 

đồng cảm và phát hiện với Nguyễn Du và Kiều). Ngôn từ chau chuốt, mềm mại, giàu chất thơ. Hình ảnh so 

sánh, liên tưởng độc đáo (sông Hương như người tài nữ, là dòng sông không tự lặp lại mình… 

2.3.3. Vẻ đẹp sông Hương gắn liền với các sự kiện lịch sử 

- Dòng sông Hương không chỉ mang trong mình nét đẹp tự nhiên với những đường nét mềm mại, không chỉ 

nổi bật trên nền văn hóa cổ kính, trầm lắng mà còn khiến tác giả ấn tượng mạnh mẽ về bề dày lịch sử của nó. 

Sông Hương đã lớn lên và âm thầm phát triển bên cạnh sự phát triển của xã hội loài người. 

- Sông Hương mang vẻ đẹp của một bản hùng ca ghi dấu những thế kỉ vinh quang từ thủa còn là một dòng 

sông biên thùy xa xôi của đất nước các vua Hùng. Tên của sông Hương được ghi trong Dư địa chí (1435) của 

Nguyễn Trãi, nó mang tên là Linh Giang (nghĩa là dòng sông thiêng). Dòng sông ấy là điểm tựa, bảo vệ biên 

cương thời kì Đại Việt. Thế kỉ XVIII, nó vẻ vang soi bóng kinh thành Phú Xuân, gắn liền tên tuổi của người 

anh hùng Nguyễn Huệ. Thế kỉ XIX, nó đọng lại với máu của những cuộc khởi nghĩa Cách mạng tháng Tám 

với những chiến công rung chuyển. Cuộc tiến công mùa xuân Mậu Thân (1968), bị tàn phá nặng nề xong vẫn 

kiên trinh với lời thề sắt đá. 


Sông Hương là một chứng nhân lịch sử, đã gắn liền với lịch sử của Huế, của dân tộc. Là người bảo vệ 

kinh thành như vua Thiệu Trị từng viết “Nhất uyên ương hộ đế thành” (Một dòng sông thẳm bảo vệ kinh 

thành); dòng sông ấy sẵn sàng “tự hiến đời mình làm một chiến công” cho đất nước; và làm “một người con 

gái dịu dàng của đất nước”. Sông Hương, là “người lưu dấu ngàn năm”, là “con mắt của cựu thần kinh”, là 

“trái tim của xứ Huế”. Vẻ đẹp sử thi của sông Hương là vẻ đẹp của những chiến công gắn với mốc lịch sử 

trọng đại của đất nước. Nhưng cái độc đáo và tinh tường của tác giả thể hiện ở chỗ phát hiện ra chất thơ trong 

Trang 8

sử. Chính diện mạo và chiều sâu của lịch sử dân tộc khi in bóng xuống dòng sông đã mang lại cho sông 

Hương một tầm vóc kì vĩ, lớn lao, một ý nghĩa thiêng liêng và một tinh thần bất diệt. Nhìn sông Hương trong 

sự vận động: từ một con sông địa lí trở thành con sông lịch sử; từ một người con gái đẹp và tài hoa trở thành 

người con gái kiên cường của đất nước. Sông Hương không chỉ in dấu lịch sử, song hành cùng lịch sử mà 

còn chứa đựng lịch sử của riêng nó. 

2.4. Bình luận ý kiến 

- Khám phá vẻ đẹp sông Hương dễ dàng nhận thấy, hai ý kiến nhận xét đều phù hợp và có cơ sở, không đi 

vào cụ thể chi tiết, hai ý kiến đều vươn tới tầm khái quát cao. Ý kiến thứ nhất nghiêng về ngợi ca khẳng định 

vẻ đẹp thơ mộng của cảnh sắc thiên nhiên địa lí. Ý kiến thứ hai lại đi sâu khám phá giá trị văn hóa lịch sử của 

dòng sông. 

- Mối quan hệ giữa hai ý kiến: hai ý kiến có vẻ khác nhau nhưng không đối lập mà bổ sung, tương hỗ cho 

nhau, hợp thành cái nhìn toàn diện thống nhất về vẻ đẹp của Hương giang xứ Huế. 


a. Khổ thơ trong Đây thôn Vĩ Dạ 

- Đây thôn Vĩ Dạ thuộc thể loại thơ điên của Hàn Mặc Tử. Bài thơ được khởi nguồn cảm hứng từ tấm bưu 

thiếp và lời hỏi thăm của Hoàng Thị Kim Cúc – người con giá thôn Vĩ mà Hàn Mặc Tử từng thầm thương 

trộm nhớ. Bài thơ là bức tranh phong cảnh và cũng là tâm cảnh, thể hiện nỗi buồn cô đơn của tác giả trong 

một mối tình xa xăm, vô vọng, một tấm lòng thiết tha của nhà thơ đối với thiên nhiên, cuộc sống, con người. 

- Ở khổ thơ đầu, dẫu chỉ trong tâm tưởng nhưng nó là cảnh chân thực trong hồi ức, nhưng đến khổ hai mọi 

thứ đã đã trở nên mờ ảo hơn, mờ mờ ảo ảo qua cách nhảy cóc quen thuộc siêu lôgic của thơ điên. 

- Mở đầu khổ thơ vẫn là những cảnh thực đẹp tới nao lòng về con sông Hương trong đêm trăng có gió thổi, 

mây vờn nhè nhẹ, với dòng nước chảy chầm chậm buồn thiu như để hòa hợp với sự nhẹ lay của hoa bắp, mới 

chớp mắt đó thôi cảnh đã được chuyển từ thực sang ảo: “Gió theo lối gió, mây đường mây”. 

- Nỗi niềm tiếc nuối chia li đó mang theo nỗi lòng Hàn Mặc Tử gửi gắm trong dòng sông Hương thơ mộng: 

“Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay”. Trong khung cảnh sông nước ấy, thời gian biến chuyển linh hoạt. Thoắt 

cái, cảnh đã chuyển sang một buổi đêm trăng huyền ảo: “Thuyền ai đậu bến sông trăng đó/ Có chở trăng về 

kịp tối nay?”. Đây là cảnh thực mà cứ như ảo, vì dòng sông ở đây không chỉ là dòng sông của sóng nước mà 

còn là dòng sông của ánh sáng lấp lánh trăng vàng. Cũng vì thế, con thuyền vốn là cảnh thật nay trở thành 

một hình ảnh của mộng tưởng. 

b. Khổ thơ trong Phú sông Bạch Đằng 


- Trong lịch sử Văn học nghệ thuật Việt Nam, nhiều địa danh của đất nước đã trở thành những đề tài hấp dẫn, 

vì ghi dấu những chiến công vĩ đại như Hàm Tử, Chi Lăng, Đống Đa, sông Lô… Nhưng gợi nhiều cảm hứng 

nhất có lẽ phải kể đến sông Bạch Đằng lịch sử – nơi đã từng diễn ra những trận đánh quyết liệt chống quân 

xâm lược phương Bắc. 

- Ấn tượng đầu tiên mà Trương Hán Siêu đưa đến cho người đọc là sự bề thế rộng lớn và sức sống bền bỉ 

muôn đời của Bạch Đằng giang. Con sông này thật hùng vĩ, bởi rộng “bát ngát” và dài “muôn dặm”. Như 

vậy nó không những là đại giang mà còn là trường giang (Bát ngát sóng kình muôn dặm) với bao lớp sóng 

lớn trùng điệp. 

- Cái tài của Trương Hán Siêu là ở chỗ ngay trong khi miêu tả vẻ đẹp hùng vĩ và nên thơ của Bạch Đằng 

giang vẫn gợi lên được những nét đìu hiu, hoang vắng cho thấy dấu của những trận chiến kinh thiên động địa 

năm xưa vẫn còn đó. 

Trang 9


- Có thể thấy cả ba tác giả đều gắn bó, yêu quý và tự hào về dòng sông của quê hương, đất nước mình nên 

mới có những câu văn, vần thơ thấm đẫm tình cảm như thế. 

- Đề tài về dòng sông không phải là đề tài mới trong văn học nghệ thuật, trước Trương Hán Siêu, Hàn Mặc 

Tử, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã có rất nhiều những tao nhân mặc khách cũng như các nhà văn, nhà thơ đã 

họa hình, khắc nét về những dòng sông thơ mộng, trữ tình. Tuy nhiên người đọc có thể nhận thấy sự khám 

phá riêng của mỗi tác giả trong từng tác phẩm của mình khi viết về dòng sông để gửi gắm những nỗi niềm 

tâm tự, tự hào: 

+ Làm nên sức hấp dẫn đặc biệt của Ai đã đặt tên cho dòng sông? Là tình yêu đắm say với dòng sông được 

thể hiện bằng tài năng của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Đến với Huế mộng mơ là đến với sông Hương, đến với 

tiếng chuông chùa Thiên Mụ, đến với tiếng gà Bao Vinh, là đến với lăng tẩm đế vương, đến với những con 

người thủy chung trọn tình trọn nghĩa, là đến với những bài ca điệu hò dân gian dịu ngọt. Tác giả bài bút kí 

Ai đã đặt tên cho dòng sông? Đã nói hộ lòng ta những tình cảm sâu sắc, tốt đẹp ấy. 

+ Đoạn thơ trong Đây thôn Vĩ Dạ thực sự là một đoạn thơ đậm chất Huế, là tiếng lòng của thi sĩ họ Hàn tha 

thiết yêu đời, yêu người. Đoạn thơ không chỉ khắc họa đầy đủ tâm cảnh, phong cảnh mang nội dung sâu sắc, 

mới mẻ mà còn có sự độc đáo trong việc sử dụng nghệ thuật với những hình ảnh mang tính biểu tượng, ngôn 

ngữ tinh tế, biểu cảm cùng bút pháp gợi tả hấp dẫn, sinh động tạo cho đoạn thơ những chiều sâu không thể 

nào kể hết. 

+ Phú sông Bạch Đằng của Trương Hán Siêu xứng đáng là một trong những kiệt tác của văn học trung đại 

Việt Nam. Tác phẩm là bài ca yêu nước tràn đầy tinh thần tự hào dân tộc; là khúc ca ca ngợi lí tưởng chính 

nghĩa của dân tộc ta. Tên tuổi của những anh hùng dân tộc như Ngô Quyền, Trần Quốc Tuấn… và những 

chiến công lẫy lừng của họ sẽ trường tồn cùng dòng sông Bạch Đằng lịch sử. 

- Đến với sông Hương quá bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông? Của Hoàng Phủ Ngọc Tường, và sông Hương 

qua thi phẩm Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử; đến với Bạch Đằng giang trong Phú sông Bạch Đằng của 

Trương Hán Siêu người đọc sẽ thấy yêu và gắn bó hơn với dáng hình và dòng chảy của những dòng sông trên 

mảnh đất hình chữ S thân thương. Những dòng sông ấy sẽ mãi là kỉ niệm đẹp: “Hỡi con sông đã tắm cả đời 

tôi/ Tôi giữ mãi mối tình mới mẻ” (Quê hương, Tế Hanh). 

3. Kết bài 

- “Thế giới không phải được tạo lập một lần mà mỗi lần người nghệ sĩ độc đáo xuất hiện là một lần thế giới 

tạo lập” (Mác-xen Prút). Điều quan trọng nhất trong nghề văn là tác giả phải in được dấu ấn riêng, có cách 

cảm nhận riêng, không trộn lẫn với ai. Với thiên tùy bút lấp lánh bao ánh lửa, Ai đã đặt tên cho dòng sông?, 

Hoàng Phủ Ngọc Tường đã ghi được dấu ấn riêng như thế để vẻ đẹp thơ mộng, tình tứ đằm sâu giá trị văn 

hóa lịch sử sông Hương mãi ám ảnh tâm trí người đọc. Vẫn là dòng Hương Giang êm trôi tự tình ấy đã chở 

những thuyền trăng mơ mộng để chàng lãng khách họ Hàn phiêu du trong mối tình đằm thắm, chân thành và 

ngọt ngào yêu thương trong Đây thôn Vĩ Dạ. Và ta càng tự hào biết bao về dòng sông Bạch Đằng lịch sử ghi 

dấu chiến công của thời đại máu lửa oai hùng của dân tộc trong Phú sông Bạch Đằng của Trương Hán Siêu. 


- Mãi mãi và muôn đời sau những dòng sông trên đất Việt thân yêu cứ chảy và chảy mãi không ngừng; 

những dòng sông ấy chảy đổ về đại dương mênh mông, cuộn chảy và chở nặng phù sa bồi đắp cho ruộng 

vườn; và hơn hết những dòng sông như Hương Giang, Bạch Đằng còn ghi dấu biết bao chiến công oanh liệt 

của dân tộc Việt Nam. 

Trang 10





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



HOA HỒNG TẶNG MẸ 

Anh dừng lại mua hoa để gửi hoa tặng mẹ qua đường bưu điện nhân ngày 8/3. Mẹ anh sống cách chỗ 

anh ở khoảng 300km. Khi bước ra khỏi xe, anh thấy một bé gái đang đứng khóc bên vỉa hè. Anh đến và 

hỏi nó sao lại khóc. 

- Cháu muốn mua một bông hoa hồng để tặng mẹ cháu – nó nức nở - nhưng cháu chỉ có 75 xu trong 

khi giá bán hoa hồng đến 20 đô la. Anh mỉm cười và nói với nó: 

- Đến đây chú sẽ mua cho cháu. Anh liền mua cho cô bé và đặt một bó hồng gửi cho mẹ anh, Xong 

xuôi, anh hỏi cô bé có cần đi nhờ xe về nhà không. Nó vui mừng nhìn anh trả lời: 

- Dạ, chú cho cháu đi nhờ đến nhà mẹ cháu. Nó chỉ đường cho anh lái xe đến một nghĩa trang, nơi có 

phần mộ vừa đắp. Nó chỉ vào ngôi mộ và nói: 

- Đây là nhà của mẹ cháu. Nói xong, nó ân cần đặt bông hoa hồng lên mộ. Tức thì anh quay lại tiệm 

bán hoa hủy bỏ dịch vụ gửi hoa và mua một bó hoa hồng thật đẹp. Suốt đêm đó anh đã lái xe một 

mạch 300km về nhà để trao tận tay mẹ bó hoa. 

Câu 1: Phương thức biểu đạt của câu chuyện trên là gì? 

Câu 2: Nội dung câu chuyện trên là gì? 

(Dẫn theo Quà tặng cuộc sống) 

Câu 3: Theo anh chị, hai nhân vật: em bé và anh thanh niên, ai là người con hiếu thảo? Tại sao anh thanh 

niên lại hủy điện hoa để cả đêm lái xe về trao tận tay mẹ bó hoa? 

Câu 4: Thông điệp muốn mà văn bản muốn gửi lại cho chúng ta là gì? Đọc xong câu chuyện trên, anh chị 

nghĩ đến câu tục ngữ, ca dao nào? Hãy ghi lại câu tục ngữ hay ca dao đó? 


Câu 1 (2,0 điểm): Hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh (chị) về nội dung 

được nêu ở phần Đọc hiểu: “Tình mẫu tử”. 

Câu 2 (5,0 điểm): 


Ở ngoài kia đại dương 

Trăm ngàn con sóng đó 

Con nào chẳng tới bờ 

Dù muôn vời cách trở 

Trang 1

Cuộc đời tuy dài thế 

Năm tháng vẫn đi qua 

Như biển kia dẫu rộng 

Mây vẫn bay về xa 

Làm sao được tan ra 

Thành trăm con sóng nhỏ 

Giữa biển lớn tình yêu 

Để ngàn năm còn vỗ. 

(Trích Sóng, Xuân Quỳnh, SGK Ngữ Văn 12, Tập một, 

NXB Giáo dục, Việt Nam, 2019, trang 155) 

Cảm nhận của anh (chị) về đoạn thơ trên. Từ đó liên hệ với khổ thơ cuối bài thơ Vội Vàng – Xuân 

Diệu để nhận xét về khát vọng sống và khát vọng tình yêu của hai nhà thơ. 


Câu 1: - Phương thức biểu đạt: Tự sự và biểu cảm 

-------------------- HẾT -------------------- 


Câu 2: - Nội dung câu chuyện: Ngợi ca lòng hiếu thảo của cô bé mồ côi và bài học về cách ứng xử với 

các đấng sinh thành trong cuộc sống. 

Câu 3: 

- Trong câu chuyện trên, cả cô bé và anh thanh niên đều là những người con hiếu thảo. 

- Vì cả hai người đều nhớ đến mẹ, đều biết cách thể hiện lòng cảm ơn đến mẹ. Tuy nhiên, hành động 

cảm ơn của hai người lại bộc lộ theo hai cách khác nhau. Mẹ cô bé đã mất, cô vẫn muốn tự tay đặt bó 

hoa hồng lên mộ mẹ. Anh thanh niên cũng muốn tặng mẹ hoa nhưng vì xa xôi nên muốn dùng dịch vụ 

gửi quà. Nhưng sau khi chứng kiến tình cảm của cô bé dành cho mẹ anh đã nhận ra được ý nghĩa thực 

sự của món quà. 

- Người thanh niên hủy điện hoa vì anh được đánh thức bởi hành động cảm động của cô bé. Vì anh hiểu 

ra rằng, bó hoa kia không mang lại hạnh phúc và niềm vui bằng việc anh xuất hiện cùng với tình cảm 

chân thành của mình dành cho mẹ. Và điều mẹ cần ở anh là thấy anh mạnh khỏe, an toàn. Đó là món 

quà ý nghĩa nhất với mẹ. 

Câu 4: 


- Thông điệp mà văn bản muốn gửi lại cho chúng ta là: cần yêu thương trân trọng đấng sinh thành, nhất 

là người mẹ đã chịu nhiều vất vả, hi sinh. Trao và tặng là cần thiết nhưng trao và tặng như thế nào mới 

là ý nghĩa là điều mà không phải ai cũng làm được. 

- Thí sinh có thể dẫn ra một trong những câu ca dao, tục ngữ sau: 

Công cha như núi Thái Sơn 

Trang 2

Nghĩa mà như nước trong nguồn chảy ra 

Một lòng thờ mẹ kính cha 

Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con. 

Chiều chiều ngó ngược ngó xuôi 

Ngó không thấy mẹ bùi ngùi nhớ thương. 

Mẹ già đầu bạc như tơ 

Lưng đau con đỡ mắt mờ con nuôi. 


Câu 1: 


- Bài viết một văn bản nghị luận xã hội với độ dài đúng quy định. 


tích, chứng minh, bình luận…; hành văn mạch lạc, trôi chảy, có cảm xúc; không mắc lỗi dùng từ, chính 

tả. 




- Trong cuộc sống nhộn nhịp, tất bật này có lúc ta vô tình lướt qua những điều tưởng chừng như nhỏ 

nhoi để rồi khi dừng lại tại một khoảng lặng ngắn và nghĩ lại…ta mới ngỡ ra rằng nó thật ý nghĩa. Đó 

dường như là sự vô tâm của con người khi mải mê hướng tới cái gì đó to lớn hơn mà quên rằng chính 

điều bé nhỏ ấy lại là một phần quan trọng để làm nên ý nghĩa tươi đẹp của cuộc sống. 

- Và câu chuyện Hoa hồng tặng mẹ là câu chuyện cảm động về tình mẫu tử. Hơn thế nữa nó còn mang 

một ý nghĩa nhân sinh sâu sắc. 

2. Nêu khái quát câu chuyện 

- Câu chuyện kể về hai người con mua hoa tặng mẹ. Nó không đơn thuần chỉ có vậy. Hai người con một 

lớn một nhỏ mua hoa trong hai hoàn cảnh khác nhau. “Anh dừng lại tiệm bán hoa để mua hoa tặng me. 

Mẹ anh sống cách chỗ anh khoảng 300km”. Hành động dừng lại và mua hoa tặng mẹ là một hành động 

rất đỗi bình thường của những đứa con – anh cũng vậy! “Nhưng khi bước ra khỏi xe anh thấy một bé 

gái đang đứng khóc bên vìa hè”, câu chuyện bắt đầu từ đây. 

- Cô bé ấy không có đủ tiền để mua một bông hồng tặng mẹ. Chỉ vọn vẹn 75 xu trong túi trong khi bông 

hồng có giá hai đôla. Thế là không mua hoa tặng mẹ được, cô bé khóc nức nở. Và giúp cô bé mua bông 

hồng tặng mẹ, chở cô bé đến “nhà mẹ” cô ấy. Câu chuyện tưởng như rất đỗi bình thường ấy lại khiến 

cho người đọc và chàng trai trong câu chuyện hết sức bất ngờ khi nhà mẹ cô bé là “một phần mộ mới 

đắp”. Đó như là một điểm nhấn, một nốt lặng để ta phải dừng lại và suy nghĩ. 

3. Phân tích, chứng minh, bàn luận 


- Trong sự xô bồ, nhộn nhịp của cuộc sống đã cuốn đi cả sự quan tâm của con người. Cô bé thì đã mất 

mẹ nhưng bà vẫn nhận được bông hồng tươi thắm của đứa con gái bé bỏng. Còn anh – mẹ vẫn còn 

sống, vẫn còn trên đời này với anh và chỉ cách nơi anh sống khoảng 300km thôi. Một khoảng cách có 

vẻ như là xa nhưng thực ra nó lại rất gần. Đúng vậy, nó gần hơn khoảng cách từ thế giới bên này đến 

Trang 3

thế giới bên kia. Vượt qua 300km là anh có thể về nhà gặp mẹ và ôm chầm lấy mẹ còn cô bé ấy lại phải 

trải qua một quãng đường đời mới có thể gặp được người mẹ yêu dấu, cô cũng không thể sà vào lòng 

mẹ và làm nũng mẹ được nữa… 

- Dường như tình yêu ấm áp của cô bé đã đánh thức được chàng trai, đưa anh về với những giá trị thực 

tại. Và cũng vô tình đứa trẻ ấy để lại trong lòng người lớn những suy ngẫm sâu sắc hơn. Chợt nhận ra 

mình đã bỏ qua điều gì đó “tức thì anh quay lại tiệm bán hoa, hủy bỏ dịch vụ gửi hoa vừa rồi và mua 

một bó hoa thật đẹp. Suốt đêm đó anh lái xe một mạch 300km về nhà mẹ anh và trao tận tay bó hoa 

cho bà”. Anh nhận ra rằng đến một ngày nào đó mẹ anh cũng sẽ rời xa anh để bước đi sang bên kia thế 

giới và lúc ấy anh có muốn tặng những bông hoa đẹp nhất thì cũng không thể nào trao đến tay mẹ được 

nữa. Lúc này đây mẹ anh cần gặp anh chứ không phải là bó hoa mà anh gửi về. Đúng, bây giờ thì anh 

đã hiểu ra dù mình đã trưởng thành rồi nhưng vẫn có những phút giây vô tâm…đối với mẹ - người đã 

sinh thành và nuôi dưỡng anh nên người. 

- Dòng đời mãi êm đềm trôi theo thời gian, thấm thoắt con chợt nhận ra mình đã lớn… 

+ Mới ngày nào, con còn được bú mớm, đút cơm, được nâng niu vỗ về và được ngủ say trên chiếc võng 

trưa, trong câu hát ru à ơi ngọt ngào của mẹ. Lời ru ấy, đã ở trong giấc ngủ con từ những ngày thơ bé, 

và mãi theo con cho đến tận bây giờ. Con biết rằng ngày đó, không chỉ riêng con, mà tất cả những đứa 

trẻ khác khi nghe lời ru ấy, đều chỉ biết tròn xoe đôi mắt ngây ngô, ngó nhìn vạn vật xung quanh, và 

đòi cho bằng được tất những gì chúng con muốn. 

+ Lớn thêm một chút, đến tuổi cắp sách tới trường, dù cuộc sống có muôn vàn khó khăn, nhưng mẹ cha 

vẫn cố gắng lo cho con được bằng bạn bằng bè. Mẹ đã dậy sớm hơn khi vạn vật còn chìm trong màn 

đêm tĩnh mịch. Những gánh hàng trĩu nặng đã theo mẹ tới đường xa, để từ đó mẹ chở ước mơ con bằng 

đôi bàn tay thêm chai sạn, bằng đôi mắt mẹ ngày một mờ đi, bằng tấm lung gầy ngày thêm oằn nặng, 

bằng đôi chân run rẩy, nhưng vẫn vững vững bước, để dìu dắt bước con đi. Những miếng cơm lành, 

canh ngọt mẹ để nhường phần con, mẹ dành phần mình những đắng cay, chua chát. Mẹ thức trắng đêm, 

đôi mắt thâm quầng với nỗi lo lắng, xót xa khi con đau, con ốm. Tình thương của mẹ dạt dào, miệt mài, 

không biết chán mỏi… 

+ Mẹ! Mẹ là một dòng suối tươi mát, là một thiên thần mà Thượng đế đã ban tặng cho những đứa con. 

Tình mẹ bao la, rộng lớn như đại dương kia. Vậy mà lắm lúc ta không biết, để rồi đôi khi phải giật 

mình mà thốt lên rằng: 

Trên trời cao xa thẳm 


Có nghe rõ lời tôi 

Từ trần gian cát bụi 

Tôi thấy tôi mất mẹ 

Như cả bầu trời 

- Mất mẹ là nỗi đau, nỗi mất mát lớn lao nhất của con người. Mất mẹ là mất đi bầu trời yêu thương, mất 

đi những gì dịu ngọt hạnh phúc nhất. Có những con người vô trách nhiệm, thờ ơ với bậc sinh thành ra 

mình. Không một lần họ quan tâm xem bố mẹ họ hiện tại đang như thế nào, có khỏe không mà ngược 

lại họ lại luôn khiến cho bố mẹ lo lắng về mình. Vậy mà những người đó vẫn sống một cách vui vẻ, an 

nhàn mặc cho bố mẹ cực nhọc làm lụng. 

- Thử hỏi trong cuộc sống đầy bộn bề lo toan này có nhiều không những tấm lòng hiếu thảo như anh 

thanh niên và cô bé kia không? Đừng nói đến việc tặng những bông hoa đẹp nhất cho mẹ mà ngay cả 

Trang 4

một lời nói nhẹ nhàng đầy yêu thương cũng không hề có. Họ bỏ qua nó – một điều rất nhỏ nhặt ấy để 

chạy theo những điều xa xỉ vô ích. Họ đâu biết rằng cái điều mà họ cho là nhỏ nhặt ấy lại vô cùng quý 

giá và to lớn đối với người mẹ. 


- Mẹ lớn lao, mẹ cao cả, mẹ là tất cả, là món quà vô giá mà ta nhận được. 

- Mẹ không cần một điều gì lớn lao cả, chỉ cần con cái luôn được vui vẻ, hạnh phúc và sống với những 

giá trị đích thực của cuộc đời là đã đủ để làm mẹ vui rồi. 

- Và xin một lần hãy dừng lại trước dòng đời xuôi ngược để tìm lại cho mình những khoảng yên tĩnh, 

những bài học sâu sắc về tình mẫu tử để ta có thể trở về bên tình yêu của mẹ mãi mãi. Nếu ai đã làm 

cho mẹ buồn, phải đau đớn thì xin hãy nhớ rằng: 

Ai còn mẹ xin đừng làm mẹ khóc 

Đừng để buồn lên mắt mẹ nghe không. 

- Con người ta chỉ biết tiếc nuối khi những gì đã đi qua, đã vượt ra khỏi tầm tay của mình. Câu chuyện 

này có ý nghĩa sâu sắc đối với tất cả mỗi chúng ta. Nó như đánh thức chúng ta, đưa ta trở về và giữ lấy 

những giá trị thực tại của cuộc sống. Mẹ sẽ sống mãi trong tâm hồn con. Sẽ mãi là như vậy. Bởi vậy 

mà trong bài Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa nhà thơ Nguyễn Duy đã viết những vần thơ xúc động về mẹ: 

Câu 2: 

1. Mở bài 

Ta đi trọn một kiếp người 

Cũng không đi hết mấy lời mẹ ru. 

Người yêu thơ mệnh danh chị là “người đàn bà yêu và làm thơ”, là “nữ hoàng của thi ca tình yêu”, là 

bông hoa cúc xanh, là một nhành cỏ may, là một người đàn bà với trái tim vào đất vẫn nồng say hát câu: 

“Vẫn yêu anh cả khi chết đi rồi”, người đàn bà có đôi mắt đẹp như thất lạc ấy đã từ bỏ ánh đèn màu của 

sân khấu để bước hẳn sang lãnh địa của thi ca với một giọng thơ hồn hậu, lắng sâu, giàu trực cảm. Trên 

mảnh đất màu mỡ của thi ca, chị đã gieo ngót chục tập thơ. Như một bông “hoa dọc chiến hào”, giữa 

mưa bom bão đạn của những năm đánh Mĩ. Chị đã kể với chúng ta những truyền thuyết đẹp về tình yêu. 

Chị là ai nếu không phải là thi sĩ Xuân Quỳnh – người đã đi qua cuộc đời và còn để lại bài thơ Sóng sống 

mãi trong trái tim độc giả. Điều đó được thể hiện rõ nét nhất qua ba khổ thơ cuối thi phẩm. 

2. Thân bài 



Từ ngàn đời nay tình yêu luôn là điều bí ẩn, là đề tài vô tận của văn chương. Nhiều văn nhân thi sĩ đã 

mượn văn chương để lí giải tình yêu như chẳng ai cắt nghĩa trọng vẹn được hai mĩ từ ấy. Ta biết nhà thơ 

Xuân Diệu đã từng ví von: “Yêu là chết trong lòng một ít” (Yêu), Đỗ Trung Quân cũng từng thốt lên 

rằng: 

Anh đã thấy một điều mong manh nhất 

Là tình yêu, là tình yêu ngát hương 

(Hương tình yêu) 

và ta cũng không quên nhắc đến Sóng của nữ thi sĩ Xuân Quỳnh. Sóng chính là nơi gửi gắm những tâm 

tư sâu kín, những trạng thái phức tạp tinh vi của tâm hồn người thiếu nữ khi nói về tình yêu trẻ trung, 

Trang 5

nồng nhiệt gắn với khát vọng hạnh phúc muôn thuở của con người. 

Tình yêu là đề tài muôn thuở của thi ca Việt Nam. Đã có nhiều nhà thơ viết về đề tài này với những 

cảm xúc và phong cách nghệ thuật riêng của mình, để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng người đọc. Xuân 

Diệu đã từng làm người đọc nhớ mãi khi đặt tất cả dấu ấn tình yêu mãnh liệt của mình với “biển”, còn 

Xuân Quỳnh – một nhà thơ nữ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ đã thể hiện tình yêu của 

mình qua hình ảnh “sóng”, một sự tiếp nối và sáng tạo độc đáo trong định nghĩa về tình yêu. Lúc nhịp 

nhàng trầm lắng, khi sôi nổi ngân nga đầy mãnh liệt, “sóng” – dòng chảy xuyên suốt của bài thơ đã thể 

hiện tình cảm chân thành và sâu sắc của người phụ nữ đang yêu. 

Năm 1967 trong chuyến đi thực tế ở vùng biển Diêm Điền – (Thái Bình), khi đứng trước con sóng 

thực của biển, tâm hồn của người con gái rung động và xao xuyến con sóng lòng trào dâng, thế là con 

sóng tâm trạng khuấy động phút thăng hoa đã tới nàng Sóng ra đời. Sóng được in trong tập Hoa dọc 

chiến hào – 1968. 


a. Sự lo âu về phai tàn, đổ vỡ trong tình yêu 

Sóng với Xuân Quỳnh không chỉ là biểu tượng của khát vọng tình yêu mà còn là phương tiện để chị 

bộc lộ những suy tư về cuộc sống, tình cảm: 

Ở ngoài kia đại dương 

Trăm ngàn con sóng đó 

Con nào chẳng tới bờ 

Dù muôn vời cách trở. 

Ba từ “ở ngoài kia” như cánh tay Xuân Quỳnh mềm mại đang chỉ tay về khơi xa nơi trăm ngàn con 

sóng ngày đêm không biết mỏi đang vượt qua giới hạn không gian thăm thẳm “muôn vời cách trở” để 

hướng vào bờ ôm ấp nỗi yêu thương. Cũng như “em” muốn được gần bên anh, được hòa nhịp vào trong 

tình yêu với anh. Những con sóng ở đại dương dù gió xô vão táp tới phương nào đi chăng nữa thì cuối 

cùng sóng vẫn trở về với bờ. Em cũng như sóng, cho dù gặp bao khó khăn em cũng sẽ vượt qua hết để 

đến với anh, bởi tình yêu anh đã cho em sức mạnh như ông bà xưa có câu: 

Yêu nhau tam tứ núi cũng trèo 

Ngũ lực sông cũng lội, thất bát cửu thập đèo cũng qua. 


(Ca dao) 

Khát vọng mãnh liệt, tình yêu chân thành sâu sắc nhưng trong trái tim trẻ kia vẫn ý thức được rằng đó 

là thứ mong manh khó giữ, có thể trơn tuột khỏi tay: 

Em đâu dám nghĩ là vĩnh viễn 

Hôm nay yêu, mai có thể xa rồi. 

(Nói cùng anh, Xuân Quỳnh) 

Trăn trở băn khoăn liệu tình yêu ấy có vượt qua được bể lớn của cuộc đời, liệu có thoát khỏi quy luật 

cuộc sống, những đổi thay không ai nói trước được. Cuộc đời dài đấy, năm tháng dẫu đi qua, mây vẫn 

bay, biển vẫn rộng, sóng vẫn vỗ vào bờ cát, nhưng rồi tất cả sẽ vào cõi xa xăm vô định. Tương lai hạnh 

phúc như đang còn ở phía trước. Và vì thế, ý thức về thời gian không làm nhà thơ lo âu mà chỉ làm tang 

thêm niềm tin tưởng: 

Cuộc đời tuy dài thế 

Trang 6

Năm tháng vẫn đi qua 

Như biển kia dẫu rộng 

Mây vẫn bay về xa. 

Qua khổ thơ trên phần nào Xuân Quỳnh đã trao cho người đọc nhận thức rõ về những dự cảm và nỗi 

băn khoăn của chị. Những từ “tuy dài thế”, “vẫn đi qua”, “dẫu rộng” như chứa đựng ở trong nó ít nhiều 

nỗi âu lo. Tuy thế nhà thơ vẫn tin tưởng, tin tưởng ở tấm lòng nhân hậu và tình yêu chân thành của mình 

sẽ vượt qua tất cả như áng mây kia như năm tháng kia. Có thể nói Xuân Quỳnh yêu thương tha thiết, 

mãnh liệt nhưng cũng tỉnh táo nhận thức dự cảm những trắc trở, thử thách trong tình yêu; đồng thời cũng 

tin tưởng vào sức mạnh tình yêu sẽ giúp người phụ nữ vượt qua thử thách đến với bến bờ hạnh phúc. 

Cho nên, sóng sẽ đến bờ, năm tháng sẽ đi qua thời gian dài đằng đẵng và đám mây nhỏ bé sẽ vượt qua 

biển rộng để bay về phía chân trời xa. Một loạt hình ảnh thơ ẩn dụ được bố trí thành một hệ thống tương 

phản, đối lập để nói lên dự cảm tỉnh táo, đúng đắn và niềm tin mãnh liệt của nhà thơ vào sức mạnh của 

tình yêu. Đời người là hạn hẹp, thời gian là vĩnh hằng, không gian vũ trụ thì vô cùng, vô tận… Còn con 

người, để đạt được sự vĩnh cửu hoàn thiện ấy chỉ có tình yêu, bởi chỉ có tình yêu là muôn đời trẻ trung, 

bất tử. Như sóng biển cồn cào không bao giờ ngưng nghỉ, nỗi khát vọng tình yêu mãi mãi bồi hồi trong 

lồng ngực tuổi thanh xuân. Xuân Quỳnh đã hơn một lần nói về điều này trong thơ của mình: 

Thời gian như là gió 

Mùa đi theo tháng năm 

Tuổi theo mùa đi mãi 

Chỉ còn anh và em 

Chỉ còn anh và em 

Cùng tình yêu ở lại. 

(Thơ tình cuối mùa thu) 

Xuân Quỳnh vừa thổ lộ trực tiếp, vừa mượn hình tượng sóng để nói và suy nghĩ về tình yêu. Những ý 

nghĩ này có vẻ tự do, tản mạn, nhưng từ trong chiều sâu của thi tứ vẫn còn sự vận động nhất quán. Bên 

cạnh đó Xuân Quỳnh thường đặt tình yêu giữa không gian bao la (biển khơi, đất trời, mây, gió…), và 

thời gian bất tận (mùa thu đi, kí ức, thời gian trắng, thời gian ơi sao không đổi sắc màu…) để đi đến tận 

cùng xứ sở, đến tận cùng đau đắng khổ đau của cuộc đời chị đã nếm trải. Cho nên, thật dễ hiểu cái khát 

vọng ngày càng dâng lên mãnh liệt khôn cùng trong trái tim người nữ thi sĩ của tình yêu và hạnh phúc 

đời thường. 


b. Sự rạo rực, xôn xao khát khao đến khắc khoải 

Cuộc đời tuy dài nhưng không phải vô cùng, như biển lớn mênh mông nhưng không phải vô tận. 

Xuân Quỳnh rất nhạy cảm với sự trôi trảy của thời gian, ý thức về thời gian gắn với nỗi âu lo, dù vậy, 

nhân vật trữ tình trong thơ đã có cách ứng xử tích cực: âu lo nhưng không mấy thất vọng, mà chỉ khao 

khát nắm lấy hạnh phúc trong hiện tại, sống hết mình, mãnh liệt với tình yêu để vượt qua và chiến thắng 

sự hữu hạn của thời gian và đời người. Khát vọng sống hết mình với tình yêu được Xuân Quỳnh diễn tả 

một cách giản dị. Thi sĩ ước muốn: 

Làm sao được tan ra 

Thành trăm con sóng nhỏ 

Trang 7

Giữa biển lớn tình yêu 

Để ngàn năm còn vỗ. 

Cuộc đời là biển lớn tình yêu, kết tinh vị mặn ân tình, được tạo nên và hòa lẫn cùng “trăm con sóng 

nhỏ”. Trong đại dương bao la, vô tận kia để được tồn tại mãi, sống mãi và yêu mãi. Tình yêu bùng lên 

thành khát vọng. Khát vọng sôi sục mà vẫn khiêm nhường, đầy nữ tính. Người con gái mong muốn hòa 

mình vào bể đời rộng lớn, bứt mình ra khỏi những lo toan tính toán, để ngập chìm trong bể lớn tình yêu. 

Trong quan niệm của nhà thơ, số phận cá nhân không thể tách khỏi cộng đồng. Sóng không phải là biểu 

tượng của một “cái tôi” ngạo nghễ và cô đơn như thơ lãng mạn. Khát vọng lớn nhưng trong cách nói Xuân 

Quỳnh lại rất khiêm nhường: “trăm con sóng nhỏ” như là sự tổng hòa những vẻ đẹp khác nhau để tạo 

thành biển lớn Nhà thơ đã thể hiện một khát vọng mãnh liệt muốn làm “trăm con sóng” để hòa mình vào 

đại dương bao la, hòa mình vào biển lớn tình yêu để một đời vỗ muôn điệu yêu thương: “Có gì đẹp trên 

đời hơn thế/ Người với người, sống để yêu nhau” (Một khúc ca xuân, Tố Hữu)… Phải chăng đó là khát 

vọng muốn bất tử hóa tình yêu của nữ sĩ Xuân Quỳnh? Vâng! Đó không chỉ tinh thần của con người thời 

đại chống Mĩ mà còn là âm vang của một tấm lòng luôn tha thiết với sự sống, với tình yêu. Phải có một 

tình yêu chân thành, sâu sắc và mãnh liệt đủ đầy. Cuộc đời còn tình yêu thì cuộc đời còn tươi đẹp và đáng 

sống và sống trong tình yêu là một niềm hạnh phúc. Xuân Quỳnh mong ước được sống mãi trong tình yêu, 

bất tử với tình yêu. 

2.3. Liên hệ và bàn luận 

Hai đoạn thơ đều bộc lộ cảm xúc mãnh liệt, những suy ngẫm trước cuộc đời. Đây là hai đọan thơ có 

sự kết hợp giữa cảm xúc – triết lí. Hình tượng sóng là một ẩn dụ độc đáo, khiến lời thơ vừa thực, vừa lãng 

mạn. Thể thơ năm chữ, ngắt nhịp linh họa tạo âm hưởng thơ dạt dào, vừa gợi âm hưởng của sóng, vừa 

diễn tả tinh thế khát vọng tình yêu nồng nàn. Kết cấu song hành giữa hình tượng sóng và em tạo thành 

chiều sâu nhận thức và nét độc đáo của bài thơ. 

Xuân Quỳnh là nhà thơ nữ viết về tình yêu rất nhiều và hay, điều làm nên sức sống mãnh liệt của thơ 

Xuân Quỳnh có lẽ là tính chân thực và niềm đam mê gửi gắm trong những lời thơ giản dị mà vô cùng sâu 

lắng. “Thơ trước hết là cuộc đời, sau đó mới là nghệ thuật” (Biêlinxki) thơ Xuân Quỳnh rất ít triết lí mà 

thường nghiêng về duy cảm. Nó được viết bằng cảm xúc chân thật của một người mẹ, người vợ với bao lo 

toan chuyện cơm áo gạo tiền thời chiến tranh, là cảm xúc cụ thể của một người phụ nữ làm thơ tình yêu 

khi đã trải qua nhiều ngọt ngào, cay đắng của tình yêu nên những lời thơ ấy giản dị mà vẫn xúc động lòng 

người. Nhà thơ từng viết: 


Bàn tay em ngón chẳng thon dài 

Vệt chai cũ đường gân xanh vất vả 

Em đánh chắc, chơi thuyền từ thuở nhỏ 

Hái rau dền, rau rệu nấu canh 

…Lấy thời gian em viết những dòng thơ 

Để thấy được chúng mình không cách trở 

Bàn tay em, gia tài bé nhỏ 

Em trao anh cùng với cuộc đời. 

(Bàn tay em) 

Thơ Xuân Quỳnh giản dị nhưng không bao giờ cũ vì nó cũng có triết lí, thứ triết lí của thi ca thứ triết 

Trang 8

lí đôn hậu của một người phụ nữ làm thơ. Xuân Quỳnh nói chuyện tình yêu, chuyện cái chết, chuyện được 

mất một cách rất giản dị mà lại đi vào lòng người. 

Trong Vội vàng, thi sĩ đã thức nhọn giác quan để “sống toàn tâm, toàn ý, sống toàn hồn” mày “say, 

thâu, hôn, cắn” cho kì hết những hương nồng của tuổi trẻ? 

Ta muốn ôm 

Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn; 

Ta muốn riết mây đưa và gió lượn, 

Ta muốn say cánh bướm với tình yêu, 

Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều 

Và non nước, và cây, và cỏ rạng, 

Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng, 

Cho no nê thanh sắc của thời tươi; 

- Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi! 

Ba chữ “Ta muốn ôm” như phơi bày ra hết sự ham hố và cuồng nhiệt của Xuân Diệu với cuộc sống 

trần thế. Nếu như mở đầu bài thơ, nhà thơ xưng tôi với ước muốn táo bạo “tắt nắng, buộc gió”, thì ở đoạn 

cuối này cái tôi đó đã hòa vào cái ta chung để tận hưởng hết những hương sắc của cuộc đời. 

Ngay sau đó là câu thơ thể hiện sự tươi non của cả cuộc sống mới bắt đầu mơn mởn. Từ láy “mơn 

mởn” được nhà thơ dùng rất gợi cảm và giày ý nghĩa. Nó cho ta thấy các sự vật, cây cối đang ở độ non 

mướt, tươi tốt, đầy sức sống khiến cho thi nhân tràn lên khao khát. 

Điệp ngữ “ta muốn” được lặp đi lặp lại như một nhịp điệu hối hả, như hơi thở gấp gáp của thi sĩ. 

Chứng tỏ Xuân Diệu đang nồng nhiệt đến rối rít, cuống quýt như muốn cùng một lúc giang tay ôm hết cả 

vũ trụ cả cuộc đời, mùa xuân vào lòng mình. Đồng thời nó còn nói lên được cái ham muốn khát thêm đến 

hăm hở, cuồng nhiệt của nhà thơ. Mỗi một lần khao khất “ta muốn” là một lần kết hợp với một động từ 

chỉ trạng thái yêu thương mỗi lúc một mạnh mẽ, nồng nàn hơn “ôm – sự sống, riết – mây đưa, gió lượn, 

say – cánh bướm, tình yêu, thâu – cái hôn nhiều”, để cuối cùng là một tiếng kêu của sự cuồng nhiệt, đắm 

say, thể hiện niềm yêu đời, khát sống chưa từng có trong thơ ca Việt Nam: “Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn 

vào ngươi!” 

Thi sĩ muốn ôm hết vào lòng mình mây đưa và gió lượn, muốn say đắm với cành bướm tình yêu, 

muốn gom hết vào lồng ngực trẻ trung ấy một cái hôn nhiều. Muốn thu hết vào hồn nhựa sống dạt dào “và 

non nước và cây và cọ rạng”. Để rồi nhà thơ như con ong bay đi hút nhụy đời cho đến say “chếnh choáng” 

hút cho đã đầy ánh sáng, cho “no nê thanh sắc của thời tươi” mới lảo đảo bay đi. 


Không chỉ nằm ở phong cách thơ (Xuân Diệu sôi nổi, mãnh liệt đầy nam tính, Xuân Quỳnh thủ thỉ, 

tâm tình đầy nữ tính) mà còn trong cách ứng xử của mỗi nhà thơ: trước sự chảy trôi của thời gian. 

Xuân Diệu thể hiện “cái tôi” ham sống, muốn tận hưởng cuộc đời mãnh liệt. Như một tuyên ngôn của 

lòng mình, nhà thơ tự xác định một thái độ sống gấp, tận hưởng vì cảm nhận cái hữu hạn của cuộc đời 

(Mau đi thôi! Mùa chưa ngả chiều hôm); ý thức chiếm lĩnh, tận hưởng cuộc sống ở mức độ cao nhất 

(chếnh choáng, đã đầy, no nê) những gì tươi đẹp nhất (mùi thơm, ánh sáng, thời tươi). Còn Xuân Quỳnh 

lại thể hiện ước mong được tan hòa cái tôi nhỏ bé – con sóng cá hể, thành cái ta chung rộng lớn – “trăm 

con sóng” giữa biển cả mênh mông. Những câu thơ có tính chất tự nhủ mình gợi cách sống, tình yêu mãnh 

Trang 9

liệt, hết mình: mong muốn được tan hòa vào tình yêu lớn lao của cuộc đời. Đó là cách để tình yêu trở 

thành bất tử. 

Tác giả Xuân Diệu sử dụng các yếu tố nghệ thuật như điệp từ, điệp cấu trúc câu, động từ mạnh… góp 

phần thể hiện cái hối hả, gấp gáp, cuống quýt của tâm trạng, khiến nhịp điệu đoạn thơ sôi nổi, cuồng nhiệt. 

Bài thơ Sóng sử dụng thể thơ năm chữ với hình tượng “sóng” vừa ẩn dụ vừa giàu tính thẩm mĩ khiến đoạn 

thơ sâu sắc, giàu nữ tính. 

Là một tình cảm nhân bản, các cảm xúc tình yêu: âu lo, nỗi nhớ, khát khao, say mê, thường mang tính 

phổ quát, nhưng do tâm tính, kinh nghiệm sống và vốn văn hóa, mỗi nhà thơ sẽ có cách thể hiện khác 

nhau. Cái riêng của Xuân Quỳnh trong bài thơ Sóng liên quan đến cái nhìn nữ tính của nhà thơ: giàu trực 

cảm và ưa bộc bạch, nữ tính nhưng vẫn chủ động, tự tin của người phụ nữ hiện đại, nên nhân vật trữ tình 

trong thơ nồng nàn mà ý nhị, sôi nổi mà đằm thắm. 

3. Kết bài 

Mỗi người cầm bút đều có một nỗi niềm riêng. Xuân Quỳnh mượn thể thơ năm chữ để dồn nén khát 

vọng chân thành trong tình yêu. Xuân Diệu sử dụng thể thơ tự do để thể hiện lòng ham sống, khát vọng 

sống hết mình của tuổi trẻ. Mỗi nghệ sĩ có một cách thể hiện riêng, đem đến một khát vọng sống và khát 

vọng tình yêu với sắc thái riêng. Tất cả đều là những tình cảm cao đẹp, nhân văn của lòng người. Qua đó 

người đọc cảm nhận được trái tim yêu của Sóng và người phụ nữ rất nồng nàn say đắm, mãnh liệt đồng 

thời cũng thấy được khát vọng sống đến cuồng nhiệt của tuổi trẻ qua những vần thơ rất mới của thi sĩ 

Xuân Diệu. 


Trang 10





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 


Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi từ Câu 1 đến Câu 4 

Tôi là viên đá mọn không tên 

Tôi tự hào sung sướng tuổi thanh niên 

Chiến đấu lớn dưới ngọn cờ của Đảng 

Tôi yêu bản hùng ca không tắt 

Mà lời ca sang sảng những tên người 

Bế Văn Đàn hiến trọn tuổi hai mươi 

Thân trai trẻ vì nhân dân làm giá súng 

Phan Đình Giót như một hòn núi lớn 

Ngực yêu đời đè bẹp lỗ châu mai 

La Văn Cầu vì rất quý những bàn tay 

Đã chặt đứt cánh tay mình xông tới 

Lí Tự Trọng đầu không hề chịu cúi 

Lúc ra pháp trường còn đọc truyện Nguyễn Du 

Chị Sáu ơi! Bông hoa chị cài đầu 

Còn thắm mãi giữa ngàn cây Côn Đảo 

(Theo Vương Trùng Dương http://vanhay.edu.vn/de-thi-thu-thpt-quoc-gia-mon-văn) 

Câu 1: Phương thức biểu đạt của văn bản trên? 

Câu 2: Đoạn thơ sử dụng biện pháp tu từ nào là chính? Nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó. 

Câu 3: Trình bày ý nghĩa của hai câu thơ: 


Đã chặt đứt cánh tay mình xông tới. 

Câu 4: Từ những tấm gương Phan Đình Giót, Bế Văn Đàn, Lí Tự Trọng, Võ Thị Sáu... Anh (chị) hãy 

viết đoạn văn ngắn (khoảng 10-12 dòng) nói lên lòng biết ơn của mình với các thế hệ cha anh. 


Câu 1 (2,0 điểm): 

Hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh (chị) về ý kiến được nêu ở phần 

Đọc hiểu: “Lòng yêu nước”. 

Câu 2 (5,0 điểm): 


Trang 1

Cảm nhận của anh (chị) về hình tượng Mị trong cảnh mùa xuân ở Hồng Ngài (Vợ chồng A Phủ, Tô Hoài, 

Ngữ văn 12, Tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019). Từ đó liên hệ với nhân vật Chí Phèo trong cảnh buổi 

sáng đầu tiên khi tỉnh rượu (Chí Phèo, Nam Cao, Ngữ văn 11, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019) để 

nhận xét về cách nhìn và nhìn tình cảm của các nhà văn đối với người lao động nghèo trong xã hội cũ. 

-------------------- HẾT -------------------- 



Câu 1: Phương thức biểu đạt: Tự sự, miêu tả, biểu cảm 

Câu 2: 

- Biện pháp tu từ chính: Liệt kê. Tác giả liệt kê những vị anh hùng của dân tộc: Lí Tự Trọng, Bế Văn 

Đàn, Võ Thị Sáu, La Văn Cầu... 

- Tác dụng: Nhằm nhấn mạnh vẻ đẹp của đức hi sinh, lòng dũng cảm, lí tưởng sống cao đẹp của những 

con người đã làm nên “dáng hình xứ sở” Việt Nam. 

Câu 3: Trình bày ý nghĩa của hai câu thơ: 


Đã chặt đứt cánh tay mình xông tới. 

Cả hai câu thơ đề cập đến hình ảnh người anh hùng La Văn Cầu đã dũng cảm hi sinh cánh tay của mình 

để tiếp tục chiến đấu mở đường tiến cho bộ đội công đồn. 

Qua đó thể hiện tinh thần dũng cảm, ý chí chiến đấu ngoan cường. Hình ảnh “chặt đứt cánh tay mình” vì 

rất “quý những bàn tay” của bao đồng đội, đồng chí và nhân dân mãi mãi là biểu tượng bất từ cho tinh thần 

Việt Nam. 

Câu 4: Thí sinh viết theo nhiều cách khác nhau nhưng bảo đảm được: 

Lòng biết ơn sâu nặng trước sự hi sinh của các anh hùng liệt sĩ. 

Bản thân cần làm gì cho cuộc sống hôm nay tươi đẹp? 


Câu 1: 




tích, chứng minh, bình luận...; hành văn mạch lạc, trôi chảy, có cảm xúc; không mắc lỗi dùng từ, 

chính tả. 





- Đất nước ta đã trải qua bao nhiêu thăng trầm bể dâu mới có được hòa bình và nền độc lập như hôm 

nay. Đó là nhờ vào sự nỗ lực cống hiến cũng như tinh thần đoàn kết và lòng yêu nước sâu sắc của mỗi 

thế hệ. 

- Cho đến ngày nay, lòng yêu nước vẫn luôn là thứ tình cảm thiêng liêng cần được trân trọng và phát 

Trang 2


triển hơn nữa. 

- “Lòng yêu nước” là tình yêu đối với quê hương, đất nước; nỗ lực cố gắng không ngừng để dựng xây 

và phát triển đất nước ngày càng giàu mạnh hơn. 

Lòng yêu nước là tình cảm cao cả, thiêng liêng của mỗi người dành cho quê hương đất nước. Đó là yêu 

sông, yêu núi, yêu làng, yêu xóm, yêu người dân sống trên mảnh đất hình chữ S. Tình cảm ấy đơn giản, gần 

gũi và nằm ngay trong lời ăn tiếng nói hằng ngày của mỗi người. 


- Biểu hiện của lòng yêu nước không phải là những thứ quá cao xa, nó nằm ngay ở ý thức và hành 

động của mỗi người: 

+ Trong thời kì kháng chiến, lòng yêu nước chính là đứng lên, cầm súng ra trân chiến đấu với kẻ thù. 

Mọi khó khăn, gian khổ đều không ngần ngại, xông lên phía trước giành lại độc lập tự do cho nhân 

dân. Lòng yêu nước lúc đó mạnh mẽ và quyết liệt. Đó là tinh thần đoàn kết, giúp đỡ, tương thân 

tương ái, cùng nhau chống lại kẻ thù. 

+ Trong thời bình, lòng yêu nước thể hiện ở việc chung ta xây dựng xã hội chủ nghĩa, mang lại cuộc 

sống no đủ cho nhân dân và sự vững bền cho đất nước. 

- Tình yêu mà chúng ta dành cho làng quê yên bình, cho những dòng sông đỏ nặng phù sa, cho bãi mía 

nương dâu. Nhà văn I-li-a Ê-ren-bua từng nói: Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu quê hương tạo nên 

lòng yêu Tổ quốc. Những tình yêu tưởng chừng như bình dị như vậy nhưng lại tạo nên một tình yêu 

lớn lao và cao cả hơn. 

- Mỗi chúng ta từ lúc sinh ra cho tới lúc lớn khôn và trưởng thành thì gia đình là nơi nuôi dưỡng, dạy 

dỗ. Đó là nơi chúng ta cần yêu thương đầu tiên. Mai này chúng ta lớn lên có trường học, xã hội, 

những người bạn xung quanh. 

- Lòng yêu nước của mỗi công dân sẽ đóng góp vào công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước. Xung 

quanh chúng ta còn có rất nhiều mảnh đời cần sự sẻ chia và giúp đỡ. Có những đứa trẻ lang thang cơ 

nhỡ, bị bố mẹ bỏ rơi, những cụ già neo đơn hoặc bị con cái ngó lơ. Họ cần được yêu thương và sẻ 

chia. Chúng ta hãy dang rộng vòng tay để yêu thương họ, kêu gọi xã hội yêu thương họ bằng những 

hành động thiết thực nhất. 

Chúng ta cần phải san sẻ tình yêu thương của mình cho tất cả mọi người nếu có thể. Đôi khi lòng yêu 

nước chỉ là tình cảm đơn giản, bình dị như vậy nhưng lại có ý nghĩa rất lớn. 



- Đất nước ta đang đi lên chủ nghĩa xã hội, thế hệ trẻ cần phải cống hiến và chung tay xây dựng đất 

nước phát triển hơn. 

- Khi còn ngồi trên ghế nhà trường thì cần phải cố gắng chăm học, rèn luyện không ngừng để trở thành 

người công dân tốt cho xã hội. 

- Phê phán: tuy nhiên bên cạnh những người tràn đầy tinh thần yêu nước thì vẫn có những phần tử cố ý 

chống lại đất nước, chống lại chính quyền. Đó là những kẻ đi theo chủ nghĩa xuyên tạc, nói xấu Đảng 

và Chính phủ. Cần phải xử lí thật nghiêm khắc những trường hợp này để mang lại sự yên ổn của xã 

hội. 

Như vậy lòng yêu nước trong xã hội này là cần thiết đối với mỗi con người. Chúng ta cần phải rèn luyện 

Trang 3

tinh thần này thường xuyên để xây dựng và cống hiến cho đất nước. 

Câu 2: 

1. Mở bài 

Đã có lần nhà văn Tô Hoài – nhà văn có duyên nợ gắn bó với đề tài miền núi Tây Bắc tâm sự rằng: 

“Đất nước và con người miền Tây đã để thương để nhớ cho tôi nhiều quá, tôi không thể bao giờ quên. Không 

thể bao giờ quên được lúc vợ chồng A Phủ tiễn tôi ra khỏi dốc núi làng Tà Xùa và vẫy tay gọi theo: “Chéo 

lù! Chéo lù!” (“Trờ lại! Trở lại”). Và hình ảnh Tây Bắc đau thương lúc nào cũng thành nét, thành hình, thành 

điểm trong tâm trí tôi và tôi thấy cần phải trở lại cho những người thương ấy của tôi một kỉ niệm tấm lòng 

mình dành cho những người Mèo “chí tình, trung thực”. Và đó là lí do để Vợ chồng A Phủ ra đời với tất cả 

những thương quý của nhà văn Tô Hoài. 

2. Thân bài 

2.1 Khái quát chung 

Tô Hoài (1920 – 2014), là một trong những cây bút văn xuôi hàng đầu của văn học Việt Nam hiện đại. 

Ông có vốn hiểu biết phong phú, sâu sắc về phong tục, tập quán của nhiều vùng khác nhau trên đất nước ta, 

nhất là miền núi. Phong cách văn chương: hấp dẫn người đọc bởi lối trần thuật hóm hỉnh, sinh động, vốn từ 

giàu có. 

Tác phẩm Vợ chồng A Phủ là kết quả của một chuyến đi tham gia chiến dịch Tây Bắc của tác giả, ra 

đời và năm 1952. Đây là tác phẩm được nhà văn xây dựng bằng những chuyện mắt thấy tai nghe, chan chứa 

tình cảm sâu nặng của tác giả đối với đồng bào miền núi dưới ách áp bức, bóc lột của các thế lực thực dân, 

phong kiến. Truyện Vợ chồng A Phủ nằm trong tập Truyện Tây Bắc là thành công tốt đẹp đầu tiên của Tô 

Hoài sau Các mạng tháng Tám. Tập truyện được tặng giải Nhất – giải thưởng của Hội Văn nghệ Việt Nam 

1954 – 1955. Qua cuộc đời tủi nhục đau khổ của Mị và A Phủ hai nô lệ của thống lí Pá Tra ở Hồng Ngài, Tô 

Hoài đã phản ánh nỗi thống khổ của người Mèo trong chế độ cũ và sự vùng dậy của họ để giành lấy tự do, 

hạnh phúc, một lòng đi theo cách mạng và kháng chiến. 

2.2 Phân tích 

Trước đêm mùa xuan, do bị đày đọa, áp chế, Mị trở thành người phụ nữ vô hồn, mất cảm giác về thời 

gian lẫn không gian. Kiếp sống của Mị chẳng khác nào kiếp sống con trâu, con ngựa trong nhà thống lí Pá 

Tra. Tuy nhiên, sức sống trong Mị chưa hoàn toàn lụi tắt. Mỗi khi bước vào buồng, Mị lại ngồi xuống giường 

trông ra cửa sổ. Điều ấy cho thấy Mị luôn hướng ra bên ngoài, ẩn chứa một khát khao, dù khá mong manh và 

mơ hồ. Sức sống có thể bị dập tắt vĩnh viến, nhưng cũng có thể sẽ trỗi dậy khi có điều kiện. 


Sự tác động của bối cảnh bên ngoài đối với Mị trong đêm mùa xuân. Mùa xuân năm ấy ở Hồng Ngài 

đẹp và gợi cảm biết bao: “Trên đầu núi, các nương ngô, nương lúa gặt xong, ngô lúa xếp yên đầy các nhà 

kho. Trẻ con đi hái bí đỏ, tinh nghịch, đã đốt những lều canh nương để sưởi lửa... Hồng Ngài năm ấy ăn Tết 

giữa lúc gió thổi và cỏ gianh vàng ửng, gió và rét rất dữ dội. Nhưng trong các làng Mèo Đỏ, những chiếc 

váy hoa đã đem ra phơi trên mỏm đá xòe như con bướm sặc sỡ... Đám trẻ đợi Tết, chơi quay, cười ầm trên 

sân trước nhà. Ngoài đầu núi lấp ló đã có tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi”. Chính không gian rộn rã sắc màu 

cùng tiếng sáo tha thiết đã đánh thức cô Mị ngày xưa. Tiếng sáo như chạm vào nỗi nhớ. “Mị nghe tiếng sao 

vọng lại, thiết tha bổi hổi”. Mị ngồi nhầm thầm bài hát của người đang thổi... 

Trang 4

Cảnh vui xuân nhộn nhịp ở đầu bản và cảnh ăn Tết ồn ào trong nhà thống lí Pá Tra đã tác động mạnh 

tới tâm hồn Mị, khiến cô nhớ lại thời con gái chưa xa. Lúc đầu, Mị hành động theo thói quen một cách vô 

thức: “Ngày Tết, Mị cũng uống rượu. Mị lén lấy hũ rượu, cứ uống ực từng bát”. Mị uống rượu mà như uống 

nỗi tủi hận, cay đắng vào lòng, hay là Mị cố tình uống thế cho thật say để quên đi nỗi khổ? Tuy nhiên, hành 

động ấy thể hiện một sự chuyển biến khác thường đang diễn ra trong tâm trạng người con gái đáng thương. 

Bi kịch bắt đầu khi ý thức về bản thân của Mị đang trỗi dậy. Mị say rượu, Mị lịm mặt ngồi đấy nhìn 

mọi người nhảy đồng, người hát, men rượu đánh thức nỗi nhớ về phần đời đã qua: Mị đang sống về ngày 

trước. Tiếng sáo gọi bạn tình văng vẳng bên tai Mị. Đấy là tiếng sáo của tình yêu rạo rực, của tuổi thanh xuân 

căng đầy sức sống. Dường như lúc này, Mị không còn là con dâu gạt nợ nhà thống lí Pa tra nữa mà là cô gái 

xinh đẹp đang uống rượu bên bếp lửa và thổi sáo: “Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo”. 

Bao kỉ niệm đẹp thời con gái sống dậy trong lòng Mị: “Mị thổi sáo giỏi... Có biết bao nhiêu người mê, ngày 

đêm đã thổi sáo đi theo Mị”. Hồi tưởng về mùa xuân tươi đẹp thời con gái, điều đó cho thấy con người thật 

của Mị đang hồi sinh. Khát vọng sống như ngọn lửa đang bừng cháy trong tâm hồn Mị. 

Diễn biến tâm trạng Mị rất phức tạp: Cô đang bị giằng xé bởi mâu thuẫn giữa thân phận tù túng của 

người con dâu gạt nợ và mong muốn được tự do đi chơi Tết của cô gái đang khao khát tự do và tình yêu. 

Liệu Mị có dám cắt đứt sợi dây oan nghiệt đang thít chặt lấy số phận mình để đến với những cuộc chơi vui 

vẻ, với tiếng sáo gọi bạn tình réo rắt du dương? Mải mê chìm đắm trong quá khứ nên Mị tạm quên hiện tại: 

“Rượu đã tan lúc nào. Người về, người đi chơi đã vãn cả. Mị không biết, Mị vẫn ngồi trơ một mình giữa nhà. 

Mãi sau, Mị mới đứng dậy, nhưng Mị không bước ra đường chơi, mà từ từ bước vào buồng”. Tâm trạng Mị 

“phơi phới trở lại, trong lòng đột nhiên vui sướng như những đêm Tết ngày trước”. Mị nhận ra rằng mình 

vẫn còn trẻ, Mị muốn đi chơi. 

Khát vọng sống như ngọn lửa bùng cháy trong lòng khiến Mị càng thêm một phẫn uất trước tình cảnh 

tủi nhục của mình. Bao nhiêu người có chồng mà vẫn đi chơi ngày Tết đấy thôi. A Sử với Mị không có lòng 

với nhau mà vẫn phải ở với nhau. Mị muốn ăn lá ngón cho chết ngay, chứ không buồn nhớ lại nữa. Uất ức, 

nước mắt Mị úa ra. Tiếng sáo gọi bạn vẫn lửng lơ bay ngoài đường: 

Anh ném pao, em không bắt 

Em không yêu, quả pao rơi rồi... 

Mị muốn quên thời con gái ngày trước mà không sao quên được. Tiếng sáo cứ lửng lơ trong đầu khiến 

cho Mị thiết tha bồi hồi. Khi A Sử bất ngờ vào buồng để thay áo mới, tiếp tục đi rình bắt thêm con gái nhà 

người ta đem về làm vợ; Mị lặng lẽ, rút thêm cái áo. A Sử nhìn Mị, Mị không thèm nói một lời. Những hành 

động nổi loạn diễn ra trong khi tiếng sáo đang rập rờn trong đầu Mị. Tiếng sáo gọi bạn tình như đem đến cho 

Mị một sức mạnh mới, khơi gợi khao khát yêu đương và hạnh phúc. Khi với tay lấy váy hoa... là Mị đã thực 

sự sống lại thời con gái với bao ước mơ tươi đẹp. Mị đã bừng tỉnh; quá khứ, hiện tại đan xen trong tâm hồn 

Mị. Hiện tại thì tăm tối, ngột ngạt, mà tiếng sáo gọi bạn yêu vẫn lửng lơ bay ngoài đường, đánh thức quá khứ 

đẹp đẽ chưa xa. 


Những hành động khác thường của Mị đã bị A Sử trấn áp phũ phàng. Sau câu hỏi ngạc nhiên và giận 

dữ: “Mày muốn đi chơi à?”, A Sử trói Mị bằng cả một thúng sợi đay, quấn tóc lên cột làm cho Mị không cúi, 

không nghiêng đầu được nữa. Không có một dòng nào miêu tả thái độ phản kháng của Mị. Suốt từ đầu đến 

cuối, Mị chỉ im lặng, âm thầm cam chịu. Tuy vậy, ẩn chứa bên trong lại là một cô Mị hoàn toàn khác, một cô 

Mị đang say mê sống với những kỉ niệm tình yêu. A Sử chỉ trói buộc được thể xác chứ không thể trói buộc 

Trang 5

được tâm hồn Mị. Miêu tả diễn biến tâm trạng và hành động của Mị trong đêm tình mùa xuân, Tô Hoài 

dường như đã nhập thân vào nhân vật. Trong bóng tối, Mị đứng im lặng như không biết mình đang bị trói. 

Hơi rượu nồng nàn nâng đỡ tâm hồn Mị. Tai Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi, những 

đám chơi. Tuy Mị chưa giải thoát được thể xác nhưng Mị đã giải thoát được tâm hồn. Lòng Mị bồi hồi theo 

tiếng sáo: “Em không yêu, quả pao rơi rồi. Em yêu người nào, em bắt pao nào...”. Những vết dây trói đau 

nhức đưa Mị trở về với thực tại đau đớn, khổ nhục. Mị vùng bước đi. Nhưng tay chân đau không cựa được. 

Mị không nghe tiếng sáo nữa. Chỉ còn nghe tiếng chân ngựa đạp vào vách... Mị thổn thức nghĩ mình không 

bằng con ngựa. 

Mị đang sống với con người bên trong của mình: “Chừng đã khuya. Lúc này là lúc trai đang đến bên 

vách làm hiệu, rủ người yêu dỡ vách ra rừng chơi. Mị nín khóc, Mị lại bồi hồi”. Lúc này, thực tại và quá khứ 

cứ đan xen vào nhau, giằng xé tâm hồn Mị. Càng nhớ tới kỉ niệm cũ, Mị càng xót xa, đau khổ, phẫn uất trước 

thực tại phũ phàng: “Cả đêm ấy Mị phải trói đứng như thế. Lúc thì khắp người bị dây trói thít lại, đau nhức. 

Lúc lại nồng nàn tha thiết nhớ. Hơi rượu tỏa. Tiếng sáo. Tiếng chó sủa xa xa. Mị lúc mê, lúc tỉnh. Cho tới khi 

trời tang tảng rồi không biết sáng từ bao giờ”. 

Mị bàng hoàng tỉnh... Không một tiếng động. Mị thương những người đàn bà khốn khổ sa vào nhà 

quan... Đời người đàn bà lấy chồng nhà giàu ở Hồng Ngài thì một đời con người chỉ biết đi theo đuôi con 

ngựa của chồng. Mị chợt nhớ lại câu chuyện người ta vẫn kể: “Đời trước, ở nhà thống lí Pá Tra có một 

người trói vợ trong nhà bà ngày rồi đi chơi, khi về nhìn đến thì vợ chết rồi. Nhớ thế, Mị sợ quá, Mị cựa quậy, 

xem mình còn sống hay chết. Cổ tay, đầu, bắp chân bị dây trói siết lại, đau dứt từng mảnh thịt”. 

Mị không thể thoát khỏi địa ngục trần gian là nhà bố con tên thống lí, nhưng Mị không còn là con 

ngựa, con rùa lùi lũi nuôi trong xó cửa nữa. Mị đã sống lại những thời khắc của tuổi thanh xuân tươi trẻ và tự 

do. Cuộc trỗi dậy ấy như một đợt sóng dâng lên rồi nhanh chóng tan ra, du chưa làm thay đổi cuộc đời Mị 

nhưng những đợt sóng ngầm của cảm xúc đến lúc nào đó sẽ tuôn trào mãnh liệt mà bằng chứng là hành động 

Mị liều lĩnh cởi trói cứu A Phủ và cùng trốn khỏi Hồng Ngài. 

Ở đoạn văn này, tác giả miêu tả hành động của Mị rất ít, nhưng người đọc vẫn bị cuốn hút bởi một con 

người đang từ cõi âm u mơ hồ trỗi dậy, có một sức sống tiềm tàng mà không một thế lực tàn ác nào vùi dập 

được. Không gian, thời gian, giọng kể chuyện của tác giả đều phù hợp với diễn biến phức tạp của tâm trạng 

Mị. Tô Hoài đã dẫn dắt người đọc dõi theo tâm trạng ấy, khi thiết tha bồi hồi, khi nghẹn ngào xót xa. Đoạn 

văn miêu tả tâm trạng Mị trong đêm xuân thấm đẫm tính nhân văn, góp phần tô đậm tính cách nhân vật Mị; 

thể hiện một cách chân thật và cảm động giá trị hiện thực và tinh thần nhân đạo của truyện ngằn Vợ chồng A 

Phủ. 



Cùng xây dựng những chi tiết nghệ thuật đặc sắc để làm rõ đời sống nội tâm nhân vật, Nam Cao và Tô 

Hoài đã chung nhau một điểm đó là mượn âm thanh để gợi dậy những âm thanh vốn dĩ bị chìm khuất trong 

nhân vật. Đấy cũng là những chi tiết đặc sắc góp phần khẳng định giá trị nhân đạo sâu sắc mới mẻ trong hai 

tác phẩm Chí Phèo – Nam Cao và Vợ chồng A Phủ - Tô Hoài. Cùng xây dựng chi tiết nghệ thuật ấy nhưng 

do quan niệm và cách viết khác nhau, đề tài khác nhau nên ở hai chi tiết nghệ thuật trong Chí Phèo và Vợ 

chồng A phủ lại mang những ý kiến riêng. 

Ở tác phẩm Chí Phèo là những âm thanh quen thuộc của cuộc sống xung quanh hôm nào cả có. Đó là 

tiếng chim hót ngoài vườn, tiếng mấy bà đi chợ về, tiếng anh thuyền chài gõ mái chèo đuổi cá. Cuộc gặp gỡ 

Trang 6

ất ngờ với thị Nở và trận ốm đã làm cho con quỷ dữ có sự hay đổi hẳn cả về tâm sinh lí. Từ khi đi tù về, đây 

là lần đầu tiên sau bao nhiêu năm Chí hết say, hoàn toàn tỉnh táo và có được một khoảng ngưng lặng để nghe 

được những âm thanh quen thuộc của cuộc sống... Tiếng chim hót ngoài kia vui vẻ quá. Tiếng anh thuyền 

chài gõ mái chèo đuổi cá. Tiếng mấy bà đi chợ về những âm thanh thường nhật ấy ngày nào mà chả có nhưng 

hôm nay Chí mới nghe được bởi vì đến bây giờ hắn mới được tỉnh sau những cơn say dài mênh mang, từ 

tiếng chim hót, tiếng mái chèo, tiếng người nói... như những âm thanh nhỏ giọt vào tâm hồn Chí, như dòng 

nước mát lành, như cơn mưa mùa hạ đang đổ xuống thớ đất tâm hồn khô cằn sỏi đá của Chí, vùng đất khô 

hạn tình thương ấy, vùng đất chỉ biết đến thứ nước luôn tưới lên nó là rượu và nước mắt của người lương 

thiện, nay đọc được những thứ nhựa sống của cuộc đời tưới vào thẳm sâu tâm hồn của Chí, từ đó tâm hồn 

của anh bùng lên đầy xúc cảm, anh như con chim trong chiếc lồng giam cầm, xa cuộc sống đồng loại, bỗng 

một ngày được nghe tiếng hót ca của bạn bầu bỗng như tìm lại được mình lại vui ca hót. Âm thanh đó đã 

đánh thức trong Chí những cảm xúc của con người. Chí nhận ra ngoài cái lều ẩm ướt thấp vấn mới chỉ hơi lờ 

mờ của mình rằng: “Mặt trời chắc đã lên cao, và nắng bên ngoài chắc là rực rỡ”. Cũng như những ngày 

người say tỉnh dậy, Chí Phèo thấy miệng đắng, lòng mơ hồ buồn, nhưng với anh, đây là cảm giác, cảm xúc 

vừa bị đánh thức. 

Khi Chí Phèo nghe những âm thanh của cuộc sống chính là anh đã dần ý thức về cuộc sống. Âm thanh 

cuộc sống y như âm thanh của chiếc kim đồng hồ quay ngược thời gian đã đánh trong Chí về giấc mơ thời 

trai trẻ. Âm thanh của cuộc sống bình dị đã đưa anh nhớ về quá khứ: “Hình như có một thời hắn đã ao ước 

có một gia đình nho nhỏ. Chồng cuốc mướn cày thuê, vợ dệt vải. Chúng lại bỏ một con lợn nuôi để làm vốn 

liếng. Khá giả thì mua dăm ba sào ruộng làm”. Cả kí ức ấy sống lại trong Chí thật đẹp, thật dung dị đời 

thường xiết bao, quá khứ càng đẹp thì Chí lại càng cô đơn trong hiện tại bấy nhiêu. Thông thường, người ta 

nhớ lại thời gian quá vãng để hiểu hiện tại. Chí cũng vậy, đến lúc hắn chợt nhận ra rằng hắn thấy hắn già mà 

vẫn còn cô độc. Cũng chính âm thanh bình dị mà Chí nghe được lại làm cho anh phải nghĩ suy nhiều hơn, sâu 

xa hơn. Chí hình dung được tương lai đầy bất ổn ở phía trước. “Ở những người như hắn, chịu đựng biết bao 

là chất độc, đày đọa cực nhọc, mà chưa bao giờ ốm, một trận ốm có thể gọi là dấu hiệu báo rằng cơ thể đã hư 

hỏng nhiều. Nó là một cơn mưa cuối thu cho biết trời gió rét, nay mùa đông đã đến... Cũng may thị Nở vào. 

Nếu thị không vào, cứ để hắn vẩn vơ nghĩ mãi, thì đến khóc được mất”. Đến đây, không ai nghĩ Chí Phèo là 

con quỷ dữ của làng Vũ Đại nữa, một người không những giàu cảm giác, cảm xúc, mà còn ý thức có phần 

sâu sắc về cuộc đời, về bản thân phải là con người bình thường. 

Với bàn tay yêu thương giản dị của thị Nở, Chí như được lột bỏ vỏ quỷ để trở lại hình hài của con 

người. Bát cháo hành có thể là liều thuốc giải cực mạnh đã góp phần tẩy ố men rượu, tẩy ố những nhơ nhuốc 

của cuộc đời bất hạnh, trả lại cho anh những điều đã mất. Lòng yêu của thị Nở là lòng yêu của một người làm 

ơn và có cả lòng yêu của người chịu ơn. Còn Chí Phèo, anh cảm nhận được một điều thật chua chát xưa nay 

nếu muốn có cái ăn thì phải dọa nạt, giật cướp; cuộc đời hắn chưa bao giờ được bàn tay đàn bà nào cho. Lần 

này là lần thứ nhất hắn được một người đàn bàn cho, được sống trong tình cảm yêu thương thực sự, bát cháo 

hành đã ngấm càng làm hắn suy nghĩ nhiều. Từ cảm nhận về tình yêu của thị Nở, cảm xúc, cảm giác càng 

được đánh thức sâu sắc hơn. Lúc này hắn thấy mắt hình như ươn ướt... hắn nhìn bát cháo hành bốc khói mà 

bâng khuâng... hắn thấy vừa vui vừa buồn... Hắn thấy lòng thành trẻ con. Hắn muốn làm nũng với thị như với 

mẹ. Ôi sao mà hắn hiền... không những thế, ở Chí còn giống một cái gì nữa như ăn năn, hối hận về tội ác khi 

không đủ sức mà ác nữa. 


Và có lẽ sự bùng nổ trong tâm trạng của Chí Phèo sau khi gặp thị Nở là khát vọng lương thiện. Đấy 

Trang 7

cũng là đỉnh điểm của sự thức tỉnh của Chí Phèo: “Hắn thèm lương thiện, hắn muốn làm hòa với mọi người 

biết bao! Thị Nở sẽ mở đường cho hắn. Thị có thể yên ổn với hắn thì sao người khác lại không thể được. Họ 

sẽ thấy rằng hắn cũng có thể không làm hại được ai. Họ sẽ nhận hắn vào cái xã hội bằng phẳng, thân thiện 

của những người lương thiện”... Đoạn văn ngắn nhưng chứa đựng trong đó là sự khao khát cháy bỏng của 

Chí Phèo. Tình người của thị Nở đánh thức tính người ở Chí. Tình người vẫy gọi Chí trở về với đồng loại, 

bởi con người chỉ thực sự là con người khi đồng loại chấp nhận. Khát vọng ấy ở con người như Chí thật cảm 

động biết bao. 

Cũng chính nhờ âm thanh ấy mà Chí Phèo đã tự ý thức và trở về với một Chí Phèo hiền lành, lương 

thiện. Cũng chính nhờ âm thanh ấy cũng với những ngày hạnh phúc trong tình yêu, tình người với thị Nở mà 

Chí Phèo đã trở lại là chính mình. Cuối tác phẩm, Chí Phèo xách dao đi đòi lương thiện, giết chết con cáo già 

bá Kiến, trừ hại cho dân và cũng chính Chí cũng tự kết liễu cuộc đời mình. Phải chăng cũng là do âm thanh 

ấy trong cuộc sống ấy đã thức tỉnh Chí để đi đến một hành động đầy đau đớn nhưng cũng rất tất yếu và hợp 

lí? 

Đánh giá về giá trị nghệ thuật của chi tiết ấy, ta thấy âm thanh “tiếng chim hót ngoài kia vui vẻ quá, 

tiếng anh thuyền chài gõ mái chèo đuổi cá, tiếng mấy bà đi chợ về” là chi tiết quan trọng góp phần thúc đẩy 

sự phát triển của cốt truyện, khắc họa sâu sắc nét tính cách tâm lí và bi kịch của nhân vật. Chi tiết ấy nhỏ, chỉ 

thoáng qua vài câu văn ngắn nhưng lại là yếu tố nội liên văn bàn làm cho mạch truyện từ đây bất ngờ rẽ sang 

hướng khác. Nhờ nó mà ta có thể nhìn thấy hai nửa cuộc đời của Chí. Qua việc tập trung vào chi tiết đắt giá 

ấy, Nam Cao đã tập trung thể hiện tư tưởng nhân đạo sâu sắc mang đến cho người đọc những trang viết đẹp, 

xúc động. 

Cuộc trỗi dậy trong Chí Phèo vì Mị có nhiều điểu tương đồng như một đợt sóng dâng lên rồi tràn ra sau 

nhiều ngày tháng câm nín trong bóng tối. Nó không làm mảy may thay đổi cuộc đời Mị. Nhưng từ đó, sóng 

ngầm vẫn không mất. Nó sẽ tuôn trào thành những đợt sóng mới, mãnh liệt hơn lúc nào hết, bằng chứng là 

hành động cởi trói cho A Phủ và cùng anh ta trốn khỏi Hồng Ngài sau này. Nam Cao nhìn con người trong số 

phận bi kịch, nhân vật của ông chưa tìm được con đường đi, con đường giải phóng cho chính mình. Tô Hoài 

nhìn con người trong sự vận động đến với cuộc sống tốt đẹp, tương lai tươi sáng. 

Thành công của nhà văn là khắc họa một nhân vật sống chủ yếu bằng tâm trạng, với tâm trạng. Cả đêm 

mùa xuân, Mị hành động được rất ít, nhưng người đọc vẫn thực sự hấp dẫn với một con người đang từ cõi âm 

u mơ hồ trỗi dậy. Không gian, thời gian, giọng kể của tác phẩm theo một tiết tấu của chính tâm trạng ấy, khi 

tha thiết, khi nghẹn ngào xót xa? 

3. Kết bài 


Nhà văn Tô Hoài đã viết về Mị với tất cả lòng yêu thương, thông cảm, và chỉ có lòng yêu thương thông 

cảm, Tô Hoài mới phát hiện ra vẻ đẹp tiềm tàng trong tâm hồn những con người ham sống như Mị. Vốn 

sống, sự hiểu biết tinh tế và đặc biệt tình yêu con người đã tạo cho ngòi bút của Tô Hoài rất vững vàng khi lí 

giải những đột biến về sự thức tỉnh trong nhân vật Mị. Qua đó, nhà văn đã đặt ra những vấn đề nhân sinh sâu 

sắc: chế độ phong kiến là chế độ trói buộc, giam hãm sức sống con người nhưng sức sống con người dù bị 

giẫm đạp, đè nén đến đâu cũng không bị mất đi. Điều ấy càng khiến ta thêm tin, thêm yêu mến con người. Và 

ta càng thấm thía về cái giá của tự do. Cái mùi vị của tự do là “cái vị ngọt ngào và có mùi tanh nồng” như 

Hê-minh-uê đã nói. 

Trang 8





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



(1) Văn hóa ứng xử từ lâu đã trở thành chuẩn mực trong việc đánh giá nhân cách con người. Cảm ơn là 

một trong các biểu hiện của ứng xử có văn hóa. Ở ta, từ cảm ơn được nghe rất nhiều trong các cuộc họp: 

cảm ơn sự có mặt của quý vị đại biểu, cảm ơn sự chú ý của mọi người... Nhưng đó chỉ là những lời khô cứng, 

ít cảm xúc. Chỉ có lời cảm ơn chân thành, xuất phát từ đáy lòng, từ sự tôn trọng nhau bất kể trên dưới mới 

thực sự là điều cần có cho một xã hội văn minh. Người ta có thể cảm ơn vì những chuyện rất nhỏ như được 

nhường vào cửa trước, được chỉ đường khi hỏi... Ấy là chưa kể đến những chuyện lớn lao như cảm ơn người 

đã cứu mạng mình, người đã chìa tay giúp đỡ mình trong cơn hoạn nạn... Những lúc đó, lời cảm ơn còn có ý 

nghĩa là đội ơn. 

(2) Còn một từ nữa cũng thông dụng không kém ở các xứ sở văn minh là “Xin lỗi”. Ở những nơi công 

cộng, người ta hết sức tránh chen lấn, va chạm nhau. Nếu có ai đó vô ý khẽ chạm vào người khác, lập tức từ 

xin lỗi được bật ra hết sức tự nhiên. Từ xin lỗi còn được dùng cả khi không có lỗi. Xin lỗi khi xin phép 

nhường đường, xin lỗi nhờ ai đó bấm hộ một kiểu ảnh... Tóm lại, khi biết mình có thể làm phiền đến người 

khác dù rất nhỏ, người ta cũng đều xin lỗi. Hiển nhiên, xin lỗi còn được thốt ra trong những lúc người nói 

cảm thấy mình thực sự có lỗi. Từ xin lỗi ở đây đi kèm với một tâm trạng hối lỗi, mong được tha thứ hơn là 

một cử chỉ văn minh thông thường. Đôi khi, lời xin lỗi được nói ra đúng nơi, đúng lúc còn có thể xóa bỏ biết 

bao mặc cảm, thù hận, đau khổ... Người có lỗi mà không biết nhận lỗi là có lỗi lớn nhất. Xem ra sức mạnh 

của từ xin lỗi còn lớn hơn cảm ơn. 

(3) Nếu toa thuốc cảm ơn có thể trị bệnh khiếm nhã, vô ơn, ích kỉ thì toa thuốc xin lỗi có thể trị được 

bệnh tự cao tự đại, coi thường người khác. Vì thế, hãy để cảm ơn và xin lỗi trở thành hai từ thông dụng trong 

ngôn ngữ hàng ngày của chúng ta. 

Câu 1: Hãy ghi lại câu văn nêu khái quát chủ đề của đoạn trích trên. 

Câu 2: Trong đoạn (1), tác giả chủ yếu sử dụng thao tác lập luận nào? 

(Theo http://tin.tuyensinh247.com/de-thi-thpt-quoc-gia-mon-van) 

Câu 3: Hãy giải thích vì sao tác giả lại cho rằng: “Toa thuốc xin lỗi có thể trị được bệnh tự cao tự đại, coi 

thường người khác?”. 

Câu 4: Anh (chị) hãy nêu ít nhất 02 ý nghĩa của việc cảm ơn và xin lỗi theo quan điểm riêng của mình. 




được nêu trong đoạn trích phần Đọc hiểu: “Nếu toa thuốc cảm ơn có thể trị bệnh khiếm nhã, vô ơn, ích kỉ thì 

toa thuốc xin lỗi có thể trị được bệnh tự cao tự đại, coi thường người khác”. 

Trang 1

Câu 2 (5,0 điểm): Cảm nhận của anh (chị) diễn biến tâm lí và hành động của Mị trong đêm đông cởi trói 

cho A Phủ (Vợ chồng A Phủ, Tô Hoài, SGK Ngữ văn 12, Tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019) từ đó liên 

hệ với cảnh ngộ bị trói của Mị trong đêm tình mùa xuân và nhận xét về sự vận động số phận, tính cách của 

nhân vật và tư tưởng của nhà văn. 

-------------------- HẾT -------------------- 



Câu 1: - Ghi đúng câu văn nêu khái quát chủ đề của văn bản: “Văn hóa ứng xử từ lâu đã trở thành chuẩn 

mực trong việc đánh giá nhân cách con người”. 

Câu 2: - Trả lời đúng theo một trong các cách: Thao tác lập luận bình luận/ Thao tác bình luận/ Lập luận 

bình luận/ Bình luận. 

Câu 3: - Tác giả cho rằng khi “toa thuốc xin lỗi có thể trị được bệnh tự cao tự đại, coi thường người khác”, 

bởi vì lời xin lỗi sẽ giúp ta sống thật với lòng, tâm hồn thanh thản, biết nhận ra khiếm khuyết, lỗi sai và sửa 

lỗi để hoàn thiện bản thân. 

Câu 4: 

- Nêu ít nhất 02 ý nghĩa của việc cảm ơn và xin lỗi theo quan điểm riêng của bản thân, không nhắc lại 

quan điểm của tác giả trong đoạn trích đã cho. 

- Câu trả lời phải chặt chẽ, có sức thuyết phục. 


Câu 1: 





chính tả. 




- Trong cuộc sống hối hả bộn bề với bao công việc lởi cảm ơn và xin lỗi – bài học về phép lịch sự đầu 

tiên của mỗi người dường như đang bị lãng quên. Tiếng cảm ơn, xin lỗi đang thưa dần. 

- Từ khi bập bẹ biết nói, biết nhận thức chúng ta đã được cha mẹ, người lớn dạy nói lời cảm ơn khi 

nhận quà, xin lỗi khi làm hỏng đồ của người lớn. Lớn lên đến trường cô giáo dạy biết nói lời cảm ơn 

khi được sự giúp đỡ, xin lỗi khi mắc sai lầm. Và mỗi khi người nói hoặc người nhận lời cảm ơn , xin 

lỗi đều cảm thấy vui vẻ, hạnh phúc. 



- “Cảm ơn” là lời bày tỏ thái độ biết ơn, cảm kích trước lời nói, hành động hay sự giúp đỡ của một ai 

đó. 

- “Xin lỗi” là nhận ra lỗi lầm của mình gây ra với người khác và thành thật nhận lỗi. 

Trang 2

Cảm ơn và xin lỗi là một trong các tiêu chí để đánh giá văn hóa của một con người bởi cảm ơn, xin lỗi là 

hành vi văn minh, lịch sự. 


- Từ lâu, văn hóa ứng xử đã trở thành chuẩn mực trong việc đánh giá nhân cách con người. Cảm ơn và 

xin lỗi là một trong các biểu hiện của ứng xử có văn hóa, là hành vi văn minh, lịch sử trong quan hệ 

xã hội. 

- Trong ứng xử giữa cộng đồng, khi lời cảm ơn được trình bày một cách chân thành, một mặt phản ánh 

phẩm chất văn hóa của cá nhân, một mặt giúp mọi người dễ cư xử với nhau hơn. Trong nhiều trường 

hợp, lời cảm ơn không chỉ đem niềm vui tới người nhận, chúng còn trực tiếp giải tỏa khúc mắc, gỡ rối 

các quan hệ, và con người cũng vì thế mà sống vị tha hơn. 

- Nói “cảm ơn” đồng nghĩa với việc bạn đã ý thức rất rõ về bản thân mình, biết tôn trọng người khác và 

tôn trọng chính mình, dám dũng cảm nhận ra lỗi lầm của mình, biết quý trọng sự giúp đỡ của người 

khác. 

4. Bàn bạc và mở rộng 

- Biết nói lời cảm ơn và xin lỗi là biểu hiện của một lối sống có văn hóa và giàu ý thức tự trọng. 

- Trong cuộc sống, để nói “cảm ơn” và “xin lỗi” hoàn toàn không phải là một việc quá khó khăn. Thế 

nhưng những từ ngữ rất đỗi gần gũi và bình dị ấy đã dần dần trở nên xa lạ với mỗi người chúng ta. 


Câu 2: 

- Biết nói lời cảm ơn và xin lỗi là một tiêu chí đánh giá phẩm chất và vốn liếng văn hóa của mỗi cá 

nhân, từ đó góp phần xây dựng xã hội ngày càng văn minh, tốt đẹp hơn. 

- Tất nhiên, cũng phải loại trừ những lời cảm ơn hay xin lỗi không thật lòng, để cho qua chuyện. 

- Giữa bộn bề công việc chúng ta hãy dành một ít thời gian để nghĩ rằng có biết bao nhiêu điều cần 

thiết để ta nói lời cảm ơn, xin lỗi để mối quan hệ giữa con người với con người trở nên thân thiện, vị 

tha và tốt đẹp hơn. 

1. Mở bài 

Văn chương, ấy là mẹ, là cha của tâm hồn con người; là khí trời, là cơm ăn, là nước uống, nghệ thuật 

cứ bình dị, lặng lẽ như dòng sông bồi đắp phù sa cho hồn người. Phải chăng điều này hoàn toàn đúng với tác 

phẩm Vợ chồng A Phủ của nhà văn Tô Hoài? Tám tháng – một khoảng thời gian không dài nhưng nó đủ để 

cho một người nghệ sĩ ươm ủ và dâng tặng cho đời một “đứa con tinh thần” vô giá. 

2. Thân bài 

2.1 Giới thiệu tác giả, tác phẩm 


Mỗi người yêu văn Tô Hoài từ trong tiềm thức của mình, nhắc đến ông trước Cách mạng tháng Tám, ta 

không thể không nhắc đến tác phẩm Dế Mèn phiêu lưu kí. Sau Cách mạng, Tô Hoài để lại dấu ấn của mình 

trong lòng độc giả qua tập Truyện Tây Bắc với ba truyện tiêu biểu là: Vợ chồng A Phủ, Cứu đất cứu mường, 

Mường Giơn. Trong đó, Vợ chồng A Phủ là linh hồn của cả tập truyện. Những năm gần đây người ta lại xôn 

xao nhắc đến ông với tác phẩm Cát bụi chân ai và tiểu thuyết Ba người khác. Thế nhưng đến nay Vợ chồng A 

Phủ vẫn là mốc thách thức với chính nhà văn Tô Hoài. Tác phẩm đạt giải Nhất của Hội Văn nghệ Việt Nam 

năm 1954 – 1955 và đưa vào trong chương trình giảng dạy như là một trong những kiệt tác của Tô Hoài. 

Trang 3

Linh hồn của truyện Vợ chồng A Phủ là nhân vật Mị - biểu tượng của người nông dân sau Cách mạng 

tháng Tám, được Tô Hoài xây dựng vô cùng chân thực, sống động. Toàn bộ bức chân dung ấy được Tô Hoài 

vẽ lên bằng ngòi bút giàu lòng nhân ái của một nhà văn nhân đạo từ trong cốt tủy. Văn hào Nga Sê-khốp đã 

từng nói: “Một người nghệ sĩ chân chính phải là một nhà nhân đạo từ trong cốt tủy”. Tô Hoài là một nhà văn 

như vậy. 

2.2 Khái quát trước khi phân tích 

Mị là một cô gái xinh đẹp, yêu đời, có khát vọng tự do, hạnh phúc, bị bắt về làm con dâu gạt nợ cho 

nhà thống lí Pá Tra. Lúc đầu Mị phản kháng nhưng dần dần trở nên tê liệt, chỉ “lùi lũi như con rùa nuôi trong 

xó cửa”. Đêm tình mùa xuân đến, Mị muốn đi chơi nhưng bị A Sử trói đứng vào cột nhà. 

A Phủ vì bất bình trước A Sử nên đã đánh nhau và bị bắt, bị phạt vạ và trở thành kẻ ở trừ nợ cho nhà 

thống lí. Không may hổ vồ mất một con bò, A Phủ đã bị đánh, bị trói đứng vào cọc đến gần chết. Mị đã cắt 

dây trói cho A Phủ, hai người chạy trốn đến Phiềng Sa. Mị và A Phủ được giác ngộ, trở thành du kích. 

Qua việc miêu tả cuộc đời, số phận của Mị và A Phủ, nhà văn đã làm sống lại quãng đời tăm tối, cơ cực 

của người dân miền núi dưới ách thống trị dã man của bọn chúa đất phong kiến, đồng thời khẳng định sức 

sống tiềm tàng, mãnh liệt không gì hủy diệt được của những kiếp nô lệ, khẳng định chỉ có sự vùng dậy của 

chính họ, được ánh sáng cách mạng soi đường sẽ dẫn tới cuộc đời tươi sáng. 


Khi đọc Chí Phèo, người đọc đã chứng kiến một Chí Phèo từ người biến thành “con quỷ dữ làng Vũ 

Đại”, thế nhưng chỉ một bát cháo hành của thị Nở, một hòn than nhân tính nhỏ trong đống tro tàn Chí Phèo 

bỗng bốc cháy một khát vọng làm người lương thiện. Trong Vợ chồng A Phủ, Tô Hoài cũng đã tìm được hòn 

than nhân tính ấy. Bởi thế, Mị cô gái hồn nhiên tươi trẻ với bao khát vọng đã bị áp chế bởi thế giới bạo tàn 

làm cho gục ngã và biến đổi chỉ còn là chiếc bóng đã hồi sinh. 

Phát hiện của Tô Hoài là tìm thấy một sự thật nhân văn, đó là song tồn với cuộc sống đen tối còn có 

một cuộc sống khác tiềm ẩn trong Mị. Nhà văn đã đi sâu vào tận cùng cuộc sống nội tâm nhân vật, phát hiện 

khơi gợi nó và ông đã tìm thấy nơi ấy vẫn nén chứa một tiềm năng ham sống khát khao hạnh phúc. 

Tuy nhiên khát vọng ấy thực tế vẫn bị đè bẹp, lằn dây trói cứa vào làn da thịt, làm Mị tỉnh lại, giấc 

mộng tan biến thay vào đó là ý nghĩ cay đắng Mị thổn thức nghĩ mình không bằng con ngựa; và như vậy 

cuộc vùng dậy lần thứ nhất của Mị thất bại, sự quẫy đạp vươn dậy không đủ sức mạnh để thay đổi số phận. 

Chỉ khi chứng kiến cảnh ngộ của A Phủ khi cận kề cái chết, Mị mới hồi tưởng và đồng cảm lại cảnh ngộ của 

mình trước đó. Đó là căn nguyên của lần vùng dậy thứ hai. Như vậy nó là hành trình có những căn nguyên 

sâu xa, hành động khởi phát từ bên trong rất tự nhiên rất bản năng con người. Tuy nhiên có thể Mị chưa ý 

thức được việc cắt dây trói cho A Phủ cũng là cách Mị tự cắt dây trói buộc bản thân vào cuộc đời nô lệ khi 

làm dâu nhà thống lí Pá Tra. Đó đơn giản chỉ là hành động tự phát hé mở quá trình nhận thức và đi đến với 

cách mạng ở phần hai của câu chuyện. 

a. Từ thương mình đến thương người 


Đột biến lớn nhất làm thay đổi kiếp sống của Mị là đêm Mị quyết định cứu A Phủ. Khởi đầu là tâm 

trạng lạnh lùng thản nhiên của Mị khi nhìn A Phủ bị trói đứng Mị thản nhiên thổi lửa hơ tay. Nếu A Phủ là 

cái xác chết đứng đấy cũng thế thôi. Tâm hôn vốn nhân hậu đã rơi vào vô cảm. Một lần trở dậy, khi “ngọn 

lửa bập bùng sáng lên, Mị hé mắt trông sang, thấy hai mắt A Phủ cũng vừa mở, một dòng nước mắt lấp lánh 

Trang 4

ò xuống hai hõm má đã xám đen lại”. Chao ôi nước mắt! Cái giọt đau, giọt khổ ấy đã làm Mị “chợt nhớ lại” 

việc Mị trói đứng năm trước, cũng nước mắt chảy như thế mà không lau được; Mị lại nhớ tới người đàn bà 

đã bị trói chết trong nhà này, và A Phủ chỉ đêm nay là chết thôi. Tết năm trước đã thế, lần này trí nhớ của Mị 

lại lóe lên một cách vô thức. Thoát ra khỏi vô cảm, Mị sống dậy bằng những hồi ức run rẩy nơi trái tim đầy 

thương tích của chính cô. Cảm giác thương thân làm tăng thêm xúc cảm thương người để rồi bật lên tiếng 

kêu: “Trời ơi, nó bắt trói đứng người ta đến chết”. Lần đầu tiên sau bao nhiêu năm trời trong cái thế giới nhà 

thống lí Pá Tra, Mị mới bật kêu được thành tiếng con người. Mị đã thực sự sống lại hoàn toàn, với ý nghĩa là 

con người đầy đủ nhân cách; và do vậy đến đây, lòng thương người đã trở thành sức mạnh lấn át nỗi thương 

thân. 

Và như một phản ứng dây chuyền nó nối lại hai số phận. Mị không còn sống với ngọn lửa nữa. Lửa vạ 

đi mà cô không thổi. Mị chìm vào tưởng tượng. Mị nghĩ có thể chết thay cho A Phủ. Cô đã đứng lên trong 

một ý thức chấp nhận sự hi sinh về mình: “Mị rút con dao nhỏ cắt lúa, cắt nút dây mây”. Đó là đỉnh cao của 

đời Mị và cũng là nơi tập trung giá trị trang văn. Hành động của Mị, tuy không thể đoán trước, nhưng vẫn 

nằm trong sức sống nội tại nhân vật. Bởi, Mị từng nguyện làm rẫy, chịu khổ để trả nợ cho bố, đã toan chết để 

tìm sự giải thoát thì lẽ nào lại không dám chết để cứu một con người vô tội? Lòng nhân hậu trong Mị đã hồi 

sinh, và chính nó trở thành động lực giúp Mị chiến thắng nỗi sợ, thúc đẩy cô có hành động cứu người: Mị rút 

dao cắt dây cứu A Phủ. 

b. Từ cứu người đến cứu mình 

Hành động xong, nỗi sợ xuất hiện nhưng bản năng tự vệ tích cực đã kích thích hành động tiếp theo Mị 

chạy theo A Phủ, với lời giải thích ngắn gọn: “Ở đây thì chết mất”. Mị đã trở về là Mị tư cách là con người 

và trưởng thành về nhận thức, cô thấy rõ được bộ mặt của thế giới bạo tàn, kiên quyết từ bỏ nó. Hành dộng 

chạy trốn của Mị là hành động chạy theo khát vọng tự do mà bấy lâu bị nén chặt. Mị tự thoát ra khỏi bóng 

đêm để đến với ánh sáng; tự đập vỡ không gian oi ngạt cầm tù mở ra cuộc đời mới cho chính bản thân mình, 

mặc dù ở thời điểm này, hành động ấy vẫn là tự phát. 


Ý kiến trên đã khắc họa sâu sắc các khía cạnh tâm lí và hành động của Mị trong đêm mùa đông. Thực 

chất, quá trình Mị cắt dây trói và chạy theo A Phủ là một quá trình tự nhận thức: nhận thức thực tại xã hội tàn 

bạo, lạnh lùng. Mị cứu A Phủ, bởi cô thấy sự bất công, phi lí sắp giết chết một con người vô tội, và nhận thức 

“người” cũng là để qua đó nhận thức, soi sáng “mình” cho nên, có thể nói, Mị cắt dây trói cứu A Phủ, cũng là 

Mị đã tự cắt dây trói buộc cô với nhà thống lí Pá Tra. Điều đó, hoàn toàn đúng với lí luận cũng như thực tiễn 

thời đại. Mị cắt dây cởi trói cho A Phủ bắt nguồn từ khát vọng sống mãnh liệt từ đêm mùa xuân vốn có trong 

tâm lí và tính cách của Mị. Bao năm rồi, kể từ khi bị gả về nhà thống lí Pá Tra, làm vợ A Sử, Mị đều không 

đi chơi xuân, mặc dù những người đàn bà có chồng khác đi vẫn đi chơi. Mị muốn ra ngoài, không còn muốn 

yên phận sống trong căn phòng kín mít, chỉ có một lỗ cửa sổ nhỏ, hằng ngày nhìn ra không biết là sáng hay 

tối nữa. Cô bắt đầu sửa soạn, cô lấy chiếc váy hoa, cho thêm mỡ vào đèn để thắp sáng căn phòng tăm tối và 

quấn tóc. Đây là những hành động được coi là phản kháng của Mị, cô đã bắt đầu có những phản ứng với 

cuộc sống, đã hồi sinh cảm xúc. Nhưng ngay khi ngọn lửa sức sống đang bùng cháy mạnh mẽ thì lại bị dập 

tắt, con người tàn nhẫn ấy không ai khác chính là A Sử - con trai thống lí và cũng là chồng Mị. Hắn đột nhiên 

về nhà và thấy lạ khi thấy Mị sửa soạn đi chơi. Con người ấy đã trói Mị lại, độc ác hơn, hắn lấy tóc Mị quấn 

quanh cột, không cho Mị cử động. Nhưng dù bị trói, hơi rượu vẫn nồng nàn trong Mị, chi phối lí trí cô. Cô 

nghe thấy tiếng sáo, tiếng sáo gọi bạn tình của ai kia mà như gọi lòng cô, bất giác cô bước đi, cô muốn đi 


Trang 5

theo tiếng sáo tình yêu ấy, đó mới chính là cuộc sống đáng lẽ cô được hưởng. Nhưng dây trói cứa vào da thịt, 

nỗi đau thể xác làm cô bừng tỉnh. Cô đành lòng phải trở lại với hiện thực đắng cay, rằng thân phận mình 

không bằng con ngựa nhà thống lí. 

Sự hồi sinh sức sống của Mị trải qua cả một quá trình diễn biến từ những cảm xúc hồi tưởng về quá 

khứ đến hành động phản kháng muốn đi chơi và cuối cùng nhận thức ra một điều quan trọng. Lúc trước, Mị 

đã coi mình là con trâu, con ngựa nhà thống lí mà đã là con trâu, con ngựa thì không có suy nghĩ, chúng chỉ 

biết ăn và làm việc mà thôi nhưng lúc này Mị đã hiểu ra, trong ngôi nhà này, đến cả con trâu, con ngựa mình 

cũng không bằng. Sự hồi sinh sức sống này do nguyên nhân khách quan là tiếng sáo và men rượu nồng nó 

chưa đủ sức mạnh để tạo nên những hành động mạnh mẽ để tự giải thoát mình, chính vì thế sau đó, Mị lại trở 

lại cuộc sống như cũ. 

Trong đêm đông trước khi cởi trói cho A Phủ, Mị đã có những liên tưởng từ số phận của mình đến số 

phận của A Phủ. Nhưng không chỉ dừng lại ở sự đồng cảm, thương mình và thương người, lần đầu tiên Mị ý 

thức được tội ác của cha con nhà thống lí, lần đầu tiên thấy bất công cho người cho mình. Nếu trước đó khi 

Mị muốn giải thoát. Mị tìm tới lá ngón hay là khi Mị muốn chết, lá ngón lại hiện về? “Nếu có nắm lá ngón 

trong tay lúc này, Mị sẽ ăn cho chết ngay, chứ không buồn nhớ lại nữa”. Càng nhớ càng buồn, càng buồn 

càng khổ. Thà chết đi cho xong chứ nhớ lại làm chi khi mình bất khả kháng! Còn bây giờ để cứu mình Mị đã 

vùng bước đi, gọi với theo A Phủ để tự giải thoát bản thân. Hành động cứu A Phủ là hành động táo bạo có ý 

nghĩa quyết định đời Mị và mở ra cuộc sống mới. Ở đó, Mị và A Phủ thành vợ thành chồng, cùng đội du kích 

đánh giặc bảo vệ bản làng ở miền đất mới Phiềng Sa. Hành động ấy khẳng định cuộc sống vốn tiềm tàng và 

phong phú, những đau khổ và khát vọng tự do đều tồn tại trong Mị từ trước, vấn đề đặt ra là cái gì khơi gợi 

cho sự tích cực trỗi dậy chiến thắng. Hành động giải phóng (cứu A Phủ và cứu mình) là hành động tự phát, 

và nó trở thành phát triển tự giác ở đoạn sau của tác phẩm. Nhưng Tô Hoài đã tạo ra được cái khác biệt giữa 

nhân vật Mị với các nhân vật: Thúy Kiều (Truyện Kiều, Nguyễn Du) hay Vũ Nương (Chuyện người con gái 

Nam Xương, Nguyễn Dữ)... ở chỗ bông hoa xứ Mèo không tìm đến một thế giới ảo tưởng, hoặc một vòng 

vây đen tối bi kịch mới, mà là khát vọng vùng lên tìm một con đường sống với sự đổi thay và tự do triệt để. 

Tuy nhiên, cách kết thúc của tác phẩm, chúng ta có thể thấy được, bởi Tô Hoài sáng tác thiên truyện 

này sau Cách mạng tháng Tám. Trước đó không lâu, Ngô Tất Tố, Nam Cao, Nguyên Hồng... đã không thể 

tìm được một con đường tốt đẹp cho nhân vật của mình. Còn Mị, và nhiều nhân vật khác trong các tác phẩm 

văn học cách mạng, đã tìm ra con đường giải phóng thật sự, biết cách cởi trói cho mình trong quá trình đến 

với cách mạng. Tô Hoài đã có được một tác phẩm thật ý nghĩa, góp phần vào viện bảo tàng con người Việt 

Nam tiến dưới lá cờ vẻ vang của Đảng. Mị là nhân vật thành công bậc nhất trong văn xuôi Cách mạng đương 

đại Việt Nam. Điều này chỉ có thể đạt được khi tác phẩm “chín” về nghệ thuật và đứng trên tầm cao tư tưởng. 

Nhân vật trung tâm Mị được xây dựng thành công và là hình ảnh văn học đặc sắc. 

Trang viết về Mị ở phần đầu truyện đầy ấn tượng, trong đó có những đoạn viết thăng hoa. Tài năng độc 

đáo của Tô Hoài là xây dựng lên những nghịch cảnh diễn biến tinh vi trong con người Mị. Một cô gái xinh 

đẹp nhưng gánh chịu số phận đa đoan, một nội tâm đầy mâu thuẫn. Các tình tiết viết về Mị hầu hết là đối 

thoại nội tâm, hay nói cách khác Mị hiện lên trong truyện bằng những tình tiết thoát ra từ miêu tả nội tâm. 

Những cuộc đối thoại nội tâm đã dẫn đến kết cục bất ngờ nhưng hoàn toàn hợp lí và lôgic. 

3. Kết bài 


Rõ ràng Vợ chồng A Phủ mãi mãi là hành trang để chúng ta bước vào cuộc sống. Mỗi một tác phẩm 

Trang 6

văn học chân chính là một lời đề nghị về cách sống, có khả năng nhân đạo hóa con người. Vợ chồng A Phủ là 

một tác phẩm như vậy. Nó là một minh chứng cho lời nhận định của nhà văn Nguyễn Khải: “Sự sống nảy 

sinh từ trong cái chết, hạnh phúc hiện hình từ trong những gian khổ, hi sinh. Ở đời này không có con đường 

cùng, chỉ có những ranh giới. Điều cốt yếu là phải có sức mạnh để bước qua những ranh giới ấy”. 


Trang 7





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Sự thành đạt của tôi không phải ở các dãy số trong tài khoản ngân hàng, mà chính là lúc tôi biết cho đi, 

san sẻ những gì mình có với những người cần được giúp đỡ. Tôi có học cao đến mấy cũng chưa đủ, chỉ khi 

nào tôi dùng sự hiểu biết của mình để hỗ trợ, nâng đỡ người khác, thì lúc đó tôi mới thực sự thành đạt. 

(Trích trả lời phỏng vấn của nhà văn nữ Phùng Lệ Lí trên báo Phụ nữ và Đời sống, 

Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn văn trên. 

Câu 2: Phong cách ngôn ngữ của đoạn trên là gì? 

số 18, ngày 27-17-2016) 

Câu 3: Tìm thành phần hàm ý trong câu: “Tôi có học cao đến mấy cũng chưa đủ, chỉ khi nào tôi dùng sự 

hiểu biết của mình để hỗ trợ, nâng đỡ người khác, thì lúc đó tôi mới thực sự thành đạt” và phân tích hiệu quả 

sử dụng phương thức hàm ý ở trên. 

Câu 4: Thông điệp nào của đoạn trích trên có ý nghĩa nhất đối với anh (chị)? 


Câu 1 (2,0 điểm): Hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày ý kiến của anh (chị) về ý kiến 

được nêu trong đoạn trích phần Đọc hiểu: “Sự thành đạt của tôi không phải ở các dãy số trong tài khoản ngân 

hàng, mà chính là lúc tôi biết cho đi, san sẻ những gì mình có với những người cần giúp đỡ”. 

Câu 2 (5,0 điểm): Cảm nhận của anh (chị) về vẻ đẹp ẩn sâu trong tâm hồn người vợ nhặt trong truyện 

ngắn Vợ nhặt của Kim Lân. Từ đó, liên hệ với nhân vật thị Nở trong truyện ngắn Chí Phèo của Nam Cao để 

thấy điểm gặp gỡ của hai nhà văn trong quan niệm về vẻ đẹp con người. 


-------------------- HẾT -------------------- 


Câu 1: - Phương thức biểu đạt: Nghị luận. 

Câu 2: - Phong cách ngôn ngữ báo chí. 

Câu 3: 


- Thành phần hàm ý trong câu trên là: “Tôi có học cao đến mấy cũng chưa đủ”. 

- Hiệu quả: Thể hiện sự khiêm tốn của tác giả. Cuộc sống là bao la và vô tận, mỗi chúng ta giống như 

là hạt cát trên sa mạc. Phải luôn học hỏi và không ngừng phấn đấu. Sự thành đạt thực sự khi biết đem 

những gì mà mình học hỏi được để giúp đỡ, sẻ chia với mọi người. 

Trang 1

Câu 4: Thông điệp của tác giả: 

- Cuộc sống như một vòng tròn bất tận, nhưng vòng tròn đó không nằm ngoài tình yêu thương và sẻ 

chia. 

- Mỗi chúng ta dù ở bất cứ vị trí nào trong xã hội và nhất là đối với mỗi cá nhân khi đạt được thành 

công trong cuộc sống cũng phải biết sẻ chia, giúp đỡ những người kém may mắn hơn mình. 


Câu 1: 





chính tả. 




- Cuộc sống sẽ chỉ cho bạn có những người thành đạt theo một cách giản dị đến bất ngờ. Trong thế giới 

rộng lớn này, mỗi con người lại có những bí quyết riêng để thành đạt: người làm việc chăm chỉ để 

tích lũy từng ngày, người dám mạo hiểm tất cả để theo đuổi giấc mơ, người bồi dưỡng và phát triển 

khả năng thiên phú. 

- Trích dẫn câu trả lời phỏng vấn. 


- “Thành đạt” là đạt kết quả tốt đẹp, đạt mục đích về sự nghiệp, làm nên (Từ điển tiếng Việt). 

- Thành đạt trong ý kiến trên được hiểu như thế nào? 

+ Giải thích những từ: “cho đi”, “san sẻ”, “hỗ trợ”, “nâng đỡ” để hiểu thành đạt ở đây chính là sự đồng 

cảm, chia sẻ. Đó là tình thương đồng loại. 

+ Xét về mặt tinh thần, khi chúng ta biết cho đi, ấy là lúc chúng ta sẽ nhận lại hạnh phúc. Thành đạt chính 

là sự thỏa mãn với hạnh phúc mình có được khi thể hiện lòng nhân đạo. 


- So sánh: Quan niệm về sự thành đạt nói chung trong thời đại ngày nay với quan niệm thành đạt của 

nhà văn Phùng Lệ Lí. 

- Quan niệm chung cho rằng: Thành đạt gắn liền với sự nghiệp vẻ vang, một tiền đồ hứa hẹn, sự giàu 

có về tiền bạc, đỉnh cao của vinh quang. 

- Quan niệm của nhà văn Phùng Lệ Lí: Thành đạt là niềm vui gặt hái được từ tấm lòng vị tha, từ việc 

làm ý nghĩa, sự giàu có về mặt tinh thần. 

- Khẳng định: Quan niệm của nhà văn Phùng Lệ Lí không mâu thuẫn mà bổ sung cho quan niệm truyền 

thống mà thôi. 

Lưu ý: Thí sinh lấy dẫn chứng trong cuộc sống và văn học để chứng minh. 

4. Bình luận và đánh giá 


- Đây là quan niệm sống tích cực, tiến bộ, một lối sống đẹp trong cuộc sống ngày nay mà thanh niên 

Trang 2

cần học tập. Đã có nhiều người cùng có quan niệm sống trên. 

- Thành đạt đúng đắn cho một người phải là mỗi ngày anh tiến bộ hơn chính anh ngày hôm trước về 

năng lực lao động, trí tuệ, đạo đức và tình yêu nhân loại. Kết quả thành đạt phản ánh gián tiếp qua 

chất lượng sống cá nhân và trực tiếp hiệu quả lao động mà qua đó anh đóng góp cho xã hội, đóng góp 

cho nhiều người khác. 

- Dẫn chứng thực tế đời sống. 

 

 

Khổng Tử là nhà tư tưởng vĩ đại thời kì Trung Quốc cổ đại – sáng lập nên Nho giáo, coi nhà nho là 

người đóng góp cho xã hội, biết xử sự đúng lẽ trời, người được thiên hạ chờ đợi để giúp việc đời. Nói 

một cách đơn giản, ông đã chỉ ra cách sống hài hòa với vũ trụ và đưa quy luật muôn đời này vào xã 

hội, mang lợi ích cho mọi người. 

Những tấm gương thành đạt làm nhân đạo, từ thiện. 


- Khẳng định đây là một quan niệm sống đẹp, cần phát huy. 

- Bày tỏ thái độ, suy nghĩ của bản thân: 

+ Chúng ta được sinh ra, đó là một thành công vĩ đại của cha và mẹ. Trách nhiệm của chúng ta là phải gìn 

giữ cho vẻ đẹp hoàn thiện của thành đạt. 

+ Đừng bao giờ ủ ê nghĩ rằng cuộc sống là một chuỗi của thất bại, bởi như một giáo sư người Anh từng 

nói: “Cuộc sống này không có thất bại, có chăng là cách chúng ta nhìn nhận mọi việc mà thôi”. 

Câu 2: 

1. Mở bài 

Có những tác phẩm đọc xong là ta quên ngay nhưng có những tác phẩm đọc xong mà để lại ấn tượng 

sâu sắc tựa như một dòng nước chảy qua để lại lớp phù sa màu mỡ. Tác phẩm Vợ nhặt của nhà văn Kim Lân 

là một tác phẩm như vậy. 

Kim Lân – nhà văn của con đê đất đai đồng ruộng, “một lòng đi về với đất, với người thuần hậu 

nguyên thủy của cuộc sống nông thôn ngày trước” (Nguyên Hồng). Với mỗi trang viết của nhà văn Nam Cao 

đều là sự trả ơn đối với người nông dân thì với Kim Lân lại luôn tôn thờ hiện thực về cuộc sống của người 

nông dân. Những trang viết của Kim Lân không chỉ là bức tranh về hiện thực cay cực, khốn khổ mà còn ánh 

lên những phẩm chất, tâm hồn cao đẹp của con người nghèo khó. Khi viết về những người đói trong truyện 

Vợ nhăt, Kim Lân đã đặt họ trong bối cảnh đặc biệt của nạn đói khủng khiếp năm 1945 và từ ngưỡng cửa 

khốn khổ đó, họ sẽ chứng tỏ số phận và tính cách của mình, đồng thời ở nơi đó họ sẽ bắt đầu một niềm tin 

mới, một niềm hạnh phúc mới dù là rất mỏng manh. 

2. Thân bài 

2.1 Khái quát chung 


Nông thôn và nông dân vốn là một đề tài quen thuộc của văn học Việt Nam. Trước Cách mạng tháng 

Tám đã có Ngô Tất Tố, Nam Cao, Nguyễn Công Hoan... với nhiều tác phẩm có giá trị. Trong số những nhà 

văn viết về nông thôn đó, có một người tuy viết sau và viết ít nhưng tác phẩm vừa ra đời thì đã được mọi 

người hoan nghênh bởi nó có một nội dung mới, cách nhìn và cách thể hiện mới. Truyện ngắn Vợ nhặt có 

tiền thân là tiểu thuyết Xóm ngụ cư. Cuốn tiểu thuyết được viết ngay sau khi Cách mạng tháng Tám thành 

công nhưng còn dang dở và sau đó bị lạc mất bản thảo. Sau khi hòa bình lập lại 1954 Kim Lân dựa vào một 

Trang 3

phần cốt truyện cũ để viết truyện ngắn Vợ nhặt sau này in trong tập truyện ngắn Con chó xấu xí. 

Khi trao đổi về nghệ thuật truyện ngắn Vợ nhặt, Kim Lân đã nói với nhà nghiên cứu – phê bình Văn 

học Hà Minh Đức: “Tôi quan niệm: truyện ngắn cũng là tiểu thuyết và điều quan trọng là nhân vật. Nhân vật 

phải có tính cách và phải hành động theo tính cách nhân vật một cách tự nhiên, không giả tạo, sáo rỗng”. Mỗi 

nhân vật trong truyện được Kim Lân dựng mỗi cách khác nhau, dù thiên về tính cách hay nội tâm đều rất 

chân thực, sống động. Dung lượng viết về nhân vật thị - người đàn bà không tên – vợ Tràng, không nhiều 

nhưng để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc. 


a. Sự nghèo đói cùng đường biểu hiện qua thân phận và ngoại hình 

Thị giống như những số phận, những kiếp người trong xã hội cũ. Sự xuất hiện của nhân vật góp phần 

không nhỏ giúp Kim Lân thể hiện ý tưởng của mình và cũng từ hình ảnh ấy để lại bao suy nghĩ ám ảnh trong 

lòng người đọc: 

Kiếp người cơm vãi cơm rơi 

Biết đâu nẻo đất phương trời mà đi. 

(Ba mươi năm đời ta có Đảng, Tố Hữu) 

Vợ Tràng là người đàn bà không rõ lai lịch, không có gia đình, không có nhà cửa. Cô ta thậm chí 

không có tên và khi xuất hiện lúc được gọi là thị, là cô ả, lúc là người đàn bà. Chỉ có bà cụ Tứ xem vợ Tràng 

là nàng dâu, con dâu, là con và được Tràng gọi là “nhà tôi” mà thôi. Trước khi về nhà bà cụ Tứ, cô ta cùng 

với mấy chị con gái ngồi vêu ra ở cửa nhà kho thóc Liên đoàn chờ nhặt hạt rơi, hạt vãi, hay ai có công việc gì 

gọi đến thì làm. Trong nạn đói hồi ấy, thân phận con người thật rẻ rúng. Đâu phải vợ Tràng mới là người 

không tên, không tuổi mà còn có biết bao người con gái như thế. Vợ Tràng xuất hiện với một chân dung 

thảm thương. Lần đầu tiên Tràng trông thấy, thị chỉ mới “gầy xanh xao, ngồi vêu trước cửa kho thóc”, nhưng 

đến lần gặp thứ hai, anh ta không nhận ra. Dòng xoáy của cơn lũ đói khát đã cuốn phăng đi tất cả, cho nên 

chỉ có mấy hôm không gặp mà hôm nay người đàn bà đứng trước mặt Tràng với bộ dạng “áo quần tả tơi như 

tổ đỉa, thị gầy sọp hẳn đi, trên cái khuôn mặt lưỡi cày xám xịt chỉ còn thấy hai con mắt”. Chả trách anh cu 

Tràng không nhận ra thị là phải. Bức chân dung của một người phụ nữ không được nhìn qua con mắt của một 

người đàn ông đang yêu, không hề có sự đẽo gọt của ngôn từ nên nó trần trụi đến thê thảm. Nhà văn không 

cần phải dẫn giải gì nhiều về người đàn bà giữa đường giữa chợ ấy nhưng qua hình hài thảm hại này đã chắc 

chắn cho người đọc biết rằng chị thuộc số đông những người đang sống lay lắt trong nạn đói khủng khiếp 

năm 1945 đang mấp mé bên bờ vực của cái chết. 

b. Sự nghèo đói cùng đường khiến thị bất chấp sĩ diện danh dự vì miếng ăn 

Dân gian có câu: “Đói thì đầu gối phải bò”, “Chết thì phải giãy”... Cái bối cảnh của câu chuyện theo 

triết học phương Đông, đã ở mức “cùng”. “Cùng tắc biến”... Thói thường, khi đã “cùng”, để có miếng ăn – 

lúc này đây là miếng sống, phải tranh cướp, thậm chí giết hại lẫn nhau. Kim Lân vẫn theo quy luật “cùng tắc 

biến” ấy, tạo điều kiện cho Tràng “nhặt” được vợ chỉ bằng bốn bát bánh đúc. 

Trước cổng chợ, Tràng đang ngồi uống nước thì thị ở đâu sầm sập chạy đến. Thị đứng trước mặt hắn 

sưng sỉa nói: 

- Điêu! Người thế mà điêu! 


Trang 4

- Hôm ấy leo lẻo cái mồm hẹn xuống, thế mà mất mặt. 

Mục đích của thị mắng Tràng cũng chỉ vì miếng ăn. Bộ dạng thị trong con mắt của Tràng: “Hôm nay 

thị rách quá, áo quần tả tơi như tổ đỉa, thị gầy sọp hẳn đi, trên cái khuôn mặt lưỡi cày xám xịt chỉ còn thấy 

hai con mắt”. Cái “khôn ở thị là xin ăn nhưng không nhắc đến miếng ăn. Trước mắt mọi người thị gán cho 

Tràng cái tội bội tín. Câu: “Người thế mà điêu”, vừa nâng Tràng lên lại vừa đập Tràng xuống. “Người thế” 

chỉ con người ra dáng con người, đáng mặt nam nhi. “Người thế mà điêu!” lại bóc mẽ anh ta chỉ có bộ dạng 

bên ngoài là tử tế thôi. Tình thế ấy buộc Tràng phải chống chế, không muốn bị xem là thất tín, mất mặt trước 

mọi người: 

- Chả hôm ấy thì hôm nay vậy. Này hẵng ngồi xuống ăn miếng giầu đã. 

Tràng đã sập vào cái bẫy thị giăng ra. Chớp thời cơ, thị nói luôn: 

- Có ăn gì thì ăn, chả ăn giầu. 

Khi Tràng vỗ vào túi “rích bố cu”, “hai con mắt trũng hoáy của thị tức thì sáng lên, thị đon đả”: 

- Ăn thật nhá! Ừ ăn thì ăn sợ gì. 

Hỏi rồi thị tự “chốt” lại luôn. “Ừ ăn thì ăn sợ gì”. Như vậy với thị ăn vì thách thức chứ không phải vì 

đói khát! Thế là thị “cắm đầu ăn một chặp bốn bát bánh đúc liền chẳng nói chuyện trò gì”. Chi tiết ăn xong 

“thị cầm dọc đôi đũa quệt ngang miệng, thở” thật đắt. Nó vừa cho ta thấy hành vi văn hóa chẳng mấy đẹp, 

vừa cho thấy thị đói đến nhường nào. Lần trước gặp Tràng, thị cùng mấy chị con gái ngồi vêu ra ở cửa kho 

nhặt hạt rơi, hạt vãi, hay ai có công việc gì thì gọi đến làm. Từ “vêu” Kim Lân dùng thật tuyệt, tôi dám khẳng 

định không có một từ thay thế nào hay được như vậy. Thế nhưng thị vẫn “cong cớn” đùa lại với tràng, “vùng 

đứng dậy, ton ton chạy lại” đẩy xe và “ban phát” cái “liếc mắt, cười tít” khiến anh cu Tràng thích lắm, vì: 

“Từ cha sinh mẹ đẻ đến giờ, chưa có người con gái nào cười với hắn tình tứ như thế”. Nhắc lại chi tiết này 

để thấy, tuổi trẻ dù trong hoàn cảnh nào cũng khao khát hạnh phúc. Hai lần thị xuất hiện trước Tràng là “ton 

ton chạy lại”, “sầm sập chạy đến”, rất nhanh và bất ngờ. Một lần là giúp người, một lần là cứu mình. Kim 

Lân để cho thị xuất hiện như thế trái với hình ảnh người con gái đã được mặc định trong tiềm thức xã hội 

phong kiến: 

Em đi chàng theo sau 

Em không dám đi mau 


Sợ chàng chê hấp tấp 

Số gian nan không giàu 

(Chùa Hương, Nguyễn Nhược Pháp) 

Bước chạy cứu mình của thị được Kim Lân đẩy cao hơn nữa, khi Tràng đùa: “Làm đếch gì có vợ. Này 

nói đùa chứ có về với tớ thì ra khuân hàng lên xe rồi cùng về”. Anh Tràng chỉ nói đùa thôi thế mà thị ta về 

thật, đúng là: “Lộng giả thành chân”. Thị liều với số phận. Mà nói thực, khi cái chết cận kề như thế thì còn gì 

để mà lựa với chọn, suy với tính nữa, thị đã ở thế “cùng” rồi. Thị liều, Tràng cũng liều nhưng cũng không 

khỏi những giây phút chọn nghĩ: “Thóc gạo này đến cái thân mình cũng chả biết có nuôi nổi không, lại còn 

đèo bồng”. Quả đúng là khi đã liệu là bất chấp tất cả. 

c. Đằng sau vẻ chao chát, chỏng lỏn là một người phụ nữ nữ tính và giàu khát vọng 

Trang 5

Trên con đường trở về nhà của tràng, thị thay đổi hẳn. Trong khi Tràng mặt “có vẻ gì phớn phởn khác 

thường”, hay “tủm tỉm” cười một mình và hai con mắt sáng lên lấp lánh, thì thị lại “đi sau hắn chừng ba bốn 

bước. Thị cắp cái thúng con, đầu hơi cúi xuống, cái nón tàng nghiêng nghiêng che khuất đi nửa mặt”. Thị có 

vẻ rón rén, e thẹn. Rõ ràng so với người đàn bà mới ban trưa, bây giờ thị đã là người khác. Ban trưa lúc ở 

ngoài chợ, thị sấn sổ, cong cớn để được ăn, còn bây giờ, thị đang về nhà chồng. Vả lại, thị bắt đầu ý thức về 

thân phận của mình, là người vợ theo không. Hóa ra, thị chẳng có chút quyền uy nào, kể cả quyền lựa chọn 

và đành chấp nhận số phận khi đã đến bước đường cùng. 

Song, dù “cố đấm ăn xôi” đi nữa, thị vẫn là người có ý thức về giá trị của bản thân. Trên đường về nhà 

chồng, khi anh Tràng lấy làm thích thú trước cảnh lũ lẻ con chọc ghẹo, thì “thị có vẻ khó chịu lắm. Thị nhíu 

đôi lông mày lại, đưa tay lên xóc xóc lại tà áo”. Trẻ con nghịch ngợm chọc ghẹo còn được, đằng này đến 

người lớn cũng tò mò, khi “thị biết xung quanh người ta đang dồn cả về phía mình, thị càng ngượng ngịu, 

chân nọ bước díu cả vào chân kia”. Anh Tràng đến là vô tư, cứ lấy vậy làm thích thú. Thị càu nhàu trong 

miệng và lầm lũi đi đến nỗi nhầm đường. Thị mong sớm đến nhà “chồng” để tránh sự dòm ngó của mọi 

người. Cái sự trơ trẽn ở chợ hẳn không phải là bản chất của người đàn bà tội nghiệp ấy. Bây giờ những lời lẽ 

của thị với Tràng vẫn trống không nhưng không hề đánh đá, chỏng lỏn, thậm là tình tứ - một lối tình tứ rất 

đỗi mộc mạc chân quê bởi họ vốn sinh ra từ ruộng đồng chân chất, không quen nói những lời hoa mĩ có 

cánh: “Đã một mình còn lại mấy u. Bé lắm đấy... hoang nó vừa vừa chứ”. Rõ ràng nếu đây không phải là lối 

cư xử của một đôi vợ chồng thì chí ít cũng là một cặp tình nhân. Hình như trong sâu thẳm con người thị vẫn 

còn mong chờ một điều gì khác đẹp đẽ, chẳng hạn như hạnh phúc lứa đôi hơn là tìm một chốn nương thân 

một nơi để chạy đói. Nhân vật đang dần dần lột bỏ những nét xấu xí, thảm hại về ngoại hình để hé lộ những 

đặc điểm tốt đẹp trong tâm hồn và tính cách. Người đọc bắt đầu thấy thương hơn là chê trách thị. 

Về nhà của Tràng, thị càng khác hơn. Người đàn bà ấy có cái tò mò của nàng dâu mới. Thị đảo mắt 

nhìn xung quanh. Quả là nghèo quá. Thị nén tiếng thở dài. Anh Tràng muốn vợ mình được tự nhiên, cứ giục 

ngồi, nhưng thị chỉ dám “ngồi mớm xuống mép giường”. Ngồi mớm vì mất tự nhiên. Tự nhiên sao được khi 

về nhà chồng với những cái không: “Không tấm áo lành lặn, không họ hàng đưa tiễn, không một chút hiểu 

biết về gia đình nhà chồng, không cưới hỏi”. Ý thức hoàn cảnh của bản thân pha chút lo sợ đối diện với mẹ 

chồng chưa một lần gặp mặt nên thị ngồi mớm ở mép giường như pho tượng. Suy nghĩ của người vô tư, liều 

lĩnh, cả nể như Tràng về thị lúc ấy: “Quái sao nó lại buồn thế nhỉ? ... Ồ sao nó lại buồn thế nhỉ?” ... như 

càng tô đậm thêm tâm trạng lo âu, thấp thỏm, buồn tủi của thị mà thôi. Khi bà cụ Tứ về, người đàn bà ấy chủ 

động chào bà bằng u. Có lẽ nói được bốn từ: “U đã về ạ!” là một sự cố gắng lắm của thị. Bởi vì, khi bà cụ đã 

chấp thuận, “Tràng thở đánh phào một cái, ngực nhẹ hẳn đi” thì “thị vẫn khép nép đứng nguyên chỗ cũ”. 

Chính thái độ ấy cùng hoàn cảnh của thị đã khiến bà cụ Tứ, trái với sự dò xét thông thường của những người 

mẹ chồng với nàng dâu, nhìn thị bằng tấm lòng đầy thương xót. Bà nhanh chóng chấp nhận thị là dâu dù chỉ 

mấy phút trước đó cả hai đều xa lạ. 


d. Thị đã biến những người xung quanh trở thành những con người khác 

Chỉ sau một đêm có vợ, sáng hôm sau, trong mắt Tràng: “Hắn chớp chớp liên hồi mấy cái, và bỗng vừa 

chợt nhận ra, xung quanh mình có cái gì vừa thay đổi mới mẻ, khác lạ. Nhà cửa, sấn vườn hôm nay đều được 

quét trước, thu dọn sạch sẽ gọn gàng. Mấy chiếc quần áo rách như tổ đỉa vẫn vắt khươm mươi niên ở một 

góc nhà đã thấy đem ra sân hong. Hai cái ang nước vẫn để khô cong dưới gốc ổi đã kín nước đầy ăm ắp. 

Đống rác mùn tung bành ngay lối đi đã hót sạch”. Sự thay đổi ấy bắt đầu từ bàn tay của thị, của người vợ 

đảm đang: “Tràng nom thị hôm nay khác lắm, rõ ràng là người đàn bà hiền hậu đúng mực không có vẻ gì 

Trang 6

chao chát chỏng lỏng như mấy lần Tràng gặp ở ngoài tỉnh. Không biết có phải vì mới làm dâu mà thị tu chí 

làm ăn không?”. 

Sự xuất hiện của thị ở ngôi nhà đã dẫn đến những thay đổi không khí của cả xóm ngụ cư. Đầu tiên là 

“những khuôn mặt hốc hác u tối bỗng dưng rạng rỡ hẳn lên”, họ túm tụm bàn tán nói chuyện rồi cười lên 

rung rúc, những đứa trẻ ủ rũ thấy sự lạ lùng, chúng vội chạy ra xem và đột nhiên có đứa cong cổ gào lên trêu 

đùa. Đặc biệt sự xuất hiện của thị trong cuộc đời của Tràng đã khiến anh thay đổi, từ một anh cu Tràng hay 

có tật “vừa đi vừa nói”, thường “tủm tỉm cười một mình”. Đặc điểm ấy làm cho Tràng “hấp dẫn” với đám trẻ 

con vô tư, hồn nhiên xem anh như một đứa trẻ lớn hơn là chàng trai trong mắt các cô gái. 

Thị mang đến cho người đọc hơi thở mới của anh cu Tràng sau cái đêm tân hôn. Tràng thức dậy, đầu 

tiên đó là một cảm giác dễ chịu “trong người êm ái lửng lơ như người vừa ở trong giấc mơ đi ra”. Việc 

Tràng có vợ có lẽ là giấc mơ đẹp nhất đời anh. Đó cũng là cảm xúc rất tự nhiên và chân thật của một con 

người đang sống trong choáng ngợp trước hạnh phúc lớn lao và bất ngờ đã đến. Tràng cảm động khi thấy vợ 

và mẹ dọn dẹp lại nhà cửa nhất là khi nghe tiếng chổi tre quét từng nhát sàn sạt trên mặt đất. Mỗi nỗi lòng 

yêu thương, một nguồn vui sướng, phấn chấn đột ngột ngập tràn trong lòng. “Bỗng nhiên hắn thấy hắn 

thương yêu gắn bó với cái nhà của hắn lạ lùng. Hắn đã có một gia đình. Hắn sẽ cùng vợ sinh con đẻ cái ở 

đấy. Cái nhà như cái tổ ấm che mưa che nắng”. Nếu như ở trên niềm vui, niềm hạnh phúc có vẻ mơ hồ thì 

đến đây hiện hữu thật cụ thể trở thành nguồn sống của tâm hồn Tràng. 

Với bà cụ Tứ, thị đã thắp lên trong bà ngọn lửa của niềm tin và sự lạc quan. Chỉ có thể nói đó là một 

niềm tin bé nhỏ mà bất diệt, âm ỉ và dai dẳng tiếp thêm sức mạnh cho con trên sinh lộ cuộc đời. Và niềm tin 

đã chuyển hóa thành niềm vui. Bà vui trong công việc “sửa sang nhà cửa, vườn tược”. Nó khiến bà nhẹ 

nhõm, tươi tỉnh khác ngày thường, “cái mặt bủng beo u ám của bà rạng rỡ hẳn lên”. Bà đã chủ động tạo nên 

niềm vui đó trong ngày đầu tiên gia đình đón chào một nàng dâu mới. Bởi bà hiểu rằng, bắt đầu từ hôm nay 

đã đánh dấu một bước ngoặt trong cuộc đời các con mình, chúng nó đã nên vợ nên chồng và cảm thấy mình 

phải vun vén cho hạnh phúc của các con. Trong bữa cơm, bà toàn nói chuyện vui, chuyện lạc quan, chuyện 

tương lai sau này. 

e. Thị gieo vào lòng người khát vọng giải phóng số phận 

Khi bà mẹ chồng đem ra một món ăn “hay lắm cơ” người con dâu “đưa mắt nhìn, hai con mắt thị tối 

lại” nhưng vẫn “điềm nhiên và vào miệng” như thể đó là món ăn xa xỉ mà bà mẹ khoe là “chè khoán”. Cái 

nhìn “tối lại” cho biết người con dâu biết thực chất món chè này vốn không dành cho người, những cử chỉ 

“điềm nhiên và vào miệng” đã cho thấy khả năng chịu đựng và chấp nhận hoàn cảnh của người phụ nữ này. 

Thị có thể không ăn, thậm chí có thể bỏ đi từ tối hôm trước khi nhìn thấy căn nhà rách nát mà thị không hề 

mong đợi, nếu như người đàn bà nầy chỉ nghĩ đến miếng ăn. Nhưng cũng như Tràng, người phụ nữ này ngoài 

khát vọng được tồn tại, còn có một ao ước mái ấm gia đình, có mẹ con, có vợ chồng dù có phải ăn cháo cám. 

Bữa cơm nghèo buổi sáng hôm ấy, thị cũng như bà cụ Tứ và anh cu Tràng đều thấy một nỗi tủi hờn len vào 

tâm trí mình khi phải cố nuốt những miếng cám đắng chát và nghẹn bứ trong cổ. Song, thị cũng như hai mẹ 

con Tràng, đều cố tránh nhìn mặt nhau, đều không muốn làm người khác phải buồn đau hơn. Phải ý nhị lắm, 

phải tinh tế đến nhường nào thì mới có thái độ ứng xử đầy chất nhân bản như thế! 


Khi thị hỏi bà cụ Tứ về tiếng trống dồn dập, vội vã ngoài đình và biết đó là tiếng trống thúc thuế, thì 

ngay lúc này thị khẽ thở dài. Rồi chính thị là người đầu tiên kể cho cả nhà nghe chuyện: “Trên mạn Thái 

Nguyên, Bắc Giang người ta không chịu đóng thuế nữa đâu. Người ta còn đi phá cả kho thóc của Nhật, chia 

Trang 7

cho người đói”. Câu chuyện ấy khiến Tràng thần ặt ra và nghĩ ngợi, khi nhớ lại mình đã từng có dịp làm như 

thế mà chẳng làm. Tương lai của Tràng chỉ báo hiệu sự thay đổi thực sự khi Tràng không còn sống vô tư, 

không chỉ biết việc trước mắt mà còn biết quan tâm đến những chuyện ngoài xã hội và khao khát sự đổi đời. 

Khi tiếng trống thúc thuế ngoài đình vang lên vội vã, dồn dập, Tràng thấy ân hạn, tiếc rẻ vẩn vơ, khó hiểu. 

Trong ý nghĩ của hắn vụt hiện ra cảnh những người nghèo đói ầm ầm kéo nhau đi trên đê Sộp. Đằng trước có 

lá cờ đỏ to lắm... Trong óc Tràng vẫn thấy đám người đói và lá cờ bay phấp phới.... Những người nông dân 

nghèo khổ như Tràng vẫn còn mơ hồ và xa lạ với cách mạng nhưng nếu hiểu ra vai trò của lực lượng chính 

trị ấy, họ sẽ sẵn sàng đi theo. Chính thị là người đã gieo vào lòng người khát vọng lớn lao giải phóng số 

phận. Ai biết rồi đây, để chăm lo cho cuộc sống gia đình của mình, người phụ nữ này có khi cả gan hơn anh 

cu Tràng! Hóa ra cái đanh đá, trơ trẽn trước kia của người đàn bà mà Tràng lấy làm vợ chẳng qua là do đói 

khát mà ra. Khi được sống trong tình thương, trong một mái ấm gia đình, người đàn bà ấy đã sống đúng với 

phẩm chất tốt đẹp của mình, của người phụ nữ Việt Nam truyền thống. Chúng ta thực sự quên đi cái ngoại 

hình xấu xí, thảm hại của thị để yêu quý, tin tưởng vào khả năng cải tạo hoàn cảnh bản thân, khả năng cải tạo 

hoàn cảnh gia đình chồng và đặc biệt khả năng cải tạo chính anh chồng. Sự chăm nom, thu vén gia đình và 

những tình cảm vợ chồng mà thị tạo nên đã khiến cho Tràng – một người đàn ông vốn vô tư, vô nghĩ thức 

tỉnh ý thức trách nhiệm thấy yêu thương gia đình hơn. Thị đem đến niềm vui (cho dù niềm vui xen lẫn nỗi lo 

âu) cho người mẹ già gần đất xa trời đang mòn mỏi chờ con trai mình có vợ. Thị như sợi dây nối kết các 

thành viên trong gia đình để mọi người yêu thương và có trách nhiệm với nhau hơn. Sự xuất hiện của thị đã 

thổi một luồng sinh khí mới mẻ, tươi mát vào căn nhà tăm tối của mẹ con Tràng, xua bớt đi cái không khí u 

ám vẩn lên mùi tử khí của xã hội. 

Kim Lân đã khắc họa nhân vật người phụ nữ rất điêu luyện. Nhà văn không tập trung miêu tả tâm lí 

nhân vật để giữ vẻ xa lạ, phù hợp với hoàn cảnh của thị, một người vợ nhặt (khác với nhân vật Tràng được 

miêu tả tâm lí hết sức tỉ mỉ). Tác giả lại chú trọng khắc họa hành động, cử chỉ nét mặt của nhân vật để người 

đọc tự hiểu tâm trạng người phụ nữ. Chẳng hạn, chi tiết (thị lấy nón che mặt) diễn tả tâm trạng xấu hổ vì biết 

mình là người phụ nữ theo không về nhà chồng, hoặc (thị nén một tiếng thở dài) khi đảo mắt nhìn xung 

quanh căn nhà của Tràng, hay chi tiết (thị đón lấy bát cháo cám, đưa mắt nhìn, hai con mắt thị tối lại rồi 

điềm nhiên và vào miệng) là thái độ chấp nhận số phận khi đến bước đường cùng... Nhiều chi tiết nhỏ, vụn 

vặt như thế nhưng đã nói được khá rõ về tâm tư, tình cảm của một con người. Kim Lân đã rất vững vàng khi 

đưa thị xuống địa phận cuối cùng của đường cùng để rồi từ từ nâng thị lên giản dị mà đẹp lạ thường. 



Nếu như thị đã thay đổi không khí của gia đình Tràng, gieo vào họ những khát vọng hạnh phúc và thay 

đổi cuộc sống thì thị Nở trong Chí Phèo bản năng hơn nhưng cũng đã góp phần đánh thức con người lương 

thiện trong con quỷ dữ của làng Vũ Đại. Thị Nở một người đàn bà xấu xí. “Đã thế thị lại dở hơi... Và thị lại 

nghèo... Và thị lại là dòng giống của một nhà có mả hủi...”. Thế nên, thị Nở không có chồng và “người ta 

tránh thị như tránh một con vật rất tởm”. Vậy mà thị Nở lại có tình cảm với Chí Phèo – con quỷ của làng Vũ 

Đại mà ai ai cũng xa lánh. Có lẽ đây cũng là một dụng ý nhà văn Nam Cao khi để cho một kẻ dở hơi xấu xí 

và một kẻ cùng đường lưu manh đến với nhau và yêu nhau. Chính tình yêu ấy đã làm thức tỉnh những vẻ đẹp 

trong sâu thẳm tâm hồn con người. Thị từ một người đàn bà xấu xí dở hơi đã trở thành một người phụ nữ biết 

quan tâm và lo lắng cho người khác: “Mình mà bỏ hắn lúc này thì cũng bạc. Dẫu sao cũng đã ăn nằm với 

nhau! Ăn nằm với nhau như vợ chồng... Đêm qua thổ trận ấy thật là phải biết. Cứ gọi hôm nay nhọc đừ. Phải 

cho hắn ăn tí gì mới được. Đang ốm thế thì chỉ ăn cháo hành. Ra được mồ hôi thì là nhẹ nhõm người ngay đó 

Trang 8

mà...”. Không những thế, khi thị tự tay nấu cháo rồi đem đến cho Chí Phèo, thị đã coi đó là người đàn ông 

của đời mình cho nên hết sức lo lắng và thương yêu. Ánh mắt và nụ cười toe toét của thị Nợ tưởng chừng 

như rất vô duyên nhưng kì thực nó lại khiến cho Chí cảm thấy thị thật có duyên. 

Bát cháo hành mà thị Nở mang sang cùng những quan tâm mà thị dành cho Chí đã khiến cho hắn thực 

sự xúc động. Hắn nghĩ đến những mơ ước thời trai trẻ, hắn ăn năn và hối hận về những việc mình đã làm. 

Chính vì thế hắn muốn được trở lại làm người lương thiện, muốn sống một cuộc đời bình dị mà hạnh phúc 

với thị Nở. Có thể nói tình yêu của người đàn bà dù xấu xí nhưng vẫn có thể khiến cho con người ta rung 

động. Không những thế, có lẽ, cả làng Vũ Đại không ai có thể cảm hóa được con quỷ dữ Chí Phèo, vậy mà 

chỉ một người phụ nữ xấu xí, dở hơi bằng tình yêu chân thành của mình lại có thể làm được. 

Quả thật Nam Cao đã rất thành công khi xây dựng hình ảnh con quỷ dữ làng Vũ Đại và còn thành công 

hơn nữa khi xây dựng nhân thị Nở - người phụ nữ đầy tình thương yêu và bao dung đã đánh thức phần con 

người lương thiện trong Chí Phèo. Tình yêu của người đàn bà xấu xí là tình yêu chân thành, xuất phát từ trái 

tim, từ lòng cảm thông sâu sắc, không vụ lợi cho nên nó là một tình yêu đẹp và rất đáng trân trọng. Thị chính 

là tia sáng, là niềm hi vọng, là cầu nối để Chí Phèo trở về làm người, sống với cộng đồng. Mặc dù sau này 

Chí Phèo có tự kết liễu đời mình thì nhân vật thị Nở và chi tiết bát cháo hành vẫn có ý nghĩa to lớn đối với 

một cuộc đời, một số phận. Để cho ngay cả những kẻ cùng đường, lạc lối vẫn biết hi vọng về tương lai tốt 

đẹp, vẫn khao khát được sống và được yêu. 

3. Kết bài 

Trong tiểu thuyết Thép đã tôi thế đấy, nhà văn Nga Nhicôlai Ôxtrốp-xki đã để nhân vật Paven ngẫm 

nghĩ: “Hãy biết sống cả những khi cuộc đời trở nên không chịu được”. Với những việc khắc họa người phụ 

nữ này, Kim Lân một lần nữa gửi tới người đọc thông điệp: “Đói, nó vừa cay đắng, vừa đớn đau, đồng thời 

một mặt nào đó nó làm lóe lên những tia sáng về đạo đức và danh dự”. Phát hiện vẻ đẹp ẩn sâu trong tâm hồn 

con người là biểu hiện của tinh thần nhân đạo sâu sắc của nhà văn. Đây cũng là cảm hứng chủ đạo trong văn 

học Việt Nam khi viết về số phận và vẻ đẹp của người lao động. 


Trang 9





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 


Đọc đoạn trích sau và trả lòi các câu hỏi từ Câu 1 đến Câu 4: 

Dầu trôi nổi, dẫu cực khố thế nào mặc lòng, miễn là có kẻ mang đai đội mũ ngất ngưởng ngồi trên, có kẻ 

áo rộng khăn đen lúc nhúc lạy dưới, trăm nghìn năm như thế cũng xong! Dân khôn mà chi! Dân ngu mà chi! 

Dân lợi mà chi! Dân hại mà chi! Dân càng nô lệ, ngôi vua càng lâu dài, bọn quan lại càng phú quý! Chẳng 

những thế mà thôi, “một người làm quan một nhà có phước”, dầu tham, dầu nhũng, dầu vơ vét, dầu rút tỉa 

của dân thế nào cũng không ai phẩm bình, dầu lấy của dân mua vườn sắm ruộng, xây nhà làm cửa cũng 

không ai chê bai. Người ngoài thì khen đắc thời, người nhà thì dựa hơi quan, khiến những kẻ ham mồi phú 

quý không đua chen vào đám quan trường sao được! 

Câu 1: Nêu ý chính và xác định phong cách ngôn ngữ của đoạn văn. 

(Về luân lí xã hội ở nước ta, Phan Châu Trinh, SGK Ngữ văn 11, 

Tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019, trang 86 - 87) 

Câu 2: Những phưong thức biểu đạt nào đã được tác giả sử dụng trong đoạn văn? Dựa vào đâu để khẳng 

định điều đó? 

Câu 3: Chỉ ra biện pháp điệp trong đoạn văn và nêu tác dụng của nó. 

Câu 4: Trình bày suy nghĩ của anh (chị) về vấn đề được chí sĩ Phan Châu Trinh đề cập ở trên. 


Câu 1 (2,0 điểm): 

Hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh (chị) về ý kiến được nêu trong đoạn 

trích phần Đọc hiểu: “Dầu tham, dầu nhũng, dầu vơ vét, dầu rút tỉa của dân thế nào cũng không ai phẩm 

bình, dầu lấy của dân mua vườn sắm ruộng, xây nhà làm cửa cũng không ai chê bai”. 

Câu 2 (5,0 điểm): 


Cảm nhận về cái “tôi” của Hoàng Phủ Ngọc Tường trong đoạn trích Ai đã đặt tên cho dòng sông? (SGK 

Ngữ văn 12, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019). Từ đó liên hệ với cái “tôi” của Huy Cận trong bài 

Tràng giang (SGK Ngữ văn 11, Tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019) để nhận xét về điểm giống và khác 

nhau trong cái “tôi” của mỗi tác giả. 

-------------------- HẾT -------------------- 


Câu 1: 


Trang 1

- Ý chính của đoạn văn: Bày tỏ sự bất bình về tình trạng vô cảm của số đông trước những đau khổ của 

người dân, trước sự nhũng lạm của bọn quan lại - một sự vô cảm có khả năng tiếp tay cho cái ác. 

- Phong cách ngôn ngữ của đoạn văn là phong cách chính luận. 

Câu 2: Đoạn văn đã sử dụng hai phương thức biểu đạt chính: 

- Phương thức nghị luận: Tác giả rất chú ý chỉ ra mối liên hệ nhân quả giữa các hiện tượng, sự việc, 

nhằm thuyết phục người đọc tin vào điều ông khẳng định. 

- Phương thức biểu cảm: Đoạn văn thể hiện rõ tình cảm thống thiết của tác giả khi nói tới sự thối nát 

của đám quan trường, nỗi khổ của dân chúng và sự vô cảm của các công dân. 

Câu 3: Đoạn văn đã sử dụng thường xuyên biện pháp điệp: 

- Điệp từ: “dầu, dẫu”. 

- Điệp cú pháp (điệp mô hình câu): “có kẻ... ngất ngưởng ngồi trên, có kẻ... lúc nhúc lạy dưới”; “dân... 

mà chi”; “dầu... cũng không ai...”; “người ngoài thì... người nhà thì...”. 

- Tác dụng của biện pháp điệp: nhấn mạnh tình trạng thê thảm của hoàn cảnh; bộc lộ nỗi đau và nỗi 

căm giận của tác giả một cách trực diện, nhằm gây hiệu quả tác động một cách nhanh chóng. 

Câu 4: Đoạn văn phải viết gọn, các câu phải đúng ngữ pháp, tập trung làm nổi bật một trong các ý: 

- Sự thối nát của lũ quan lại. 

- Sự đua chen kiếm mồi phú quý của người đời. 

- Sự vô cảm trong đời sống xã hội. 

(Tuy nhiên, thí sinh cũng có thể bày tỏ suy nghĩ về các vấn đề khác được gợi ra trong đoạn được trích 

dẫn). 


Câu 1: 




tích, chứng minh, bình luận...; hành văn mạch lạc, trôi chảy, có cảm xúc; không mắc lỗi dùng từ, chính tả. 



a. Mở đoạn 

- Tham nhũng thì thời nào chẳng có, ở nơi nào, nước nào chẳng có. Vương Ông và Vương Quan muốn 

thoát cảnh tù đày phải đút lót bọn quan lại: “Có ba trăm lạng, việc này mới xong” (Truyện Kiều, Nguyễn Du). 

Tam Nguyên Yên Đổ Nguyễn Khuyến có câu nói về chuyện “công lí đồng tiền” thật nhẹ nhàng mà sâu sắc: 

b. Giải thích 

- Từ điển tiếng Việt do Hoàng Phê chủ biên đã giải thích từ tham nhũng, như sau: “Tham nhũng là lợi 

dụng quyền hành để nhũng nhiễu dân và lấy cùa dân”. 

- Trích dẫn ý kiến. 

Có tiền việc ấy mà xong nhỉ, 

Đời trước làm quan cũng thế a! 

- “Không ai phẩm bình” là sự bỏ mặc biết mà không lên tiếng. 

c. Phân tích và chứng minh 


Trang 2

a. Thực trạng 

- Vấn đề tham ô, tham nhũng đang là một hiện tượng, một vấn đề nóng mà cả thế giới phải quan tâm. 

- Nó xảy ra hầu hết ở tất cả các cấp và các ngành trong xã hội. 

- Hình thức ngày càng tinh vi, kĩ xảo. 

→ Nếu thế giới có căn bệnh thế kỉ không có thuốc đặc trị là HIV/AIDS thì ta cũng có thể xem bệnh tham 

nhũng cũng giống như căn bệnh thế kỉ kia. 

b. Nguyên nhân 

- Điều đáng buồn là nó lại xuất phát từ những quan chức cấp cao của nhà nước đến các tầng lớp thượng 

lưu. 

- Ngay cả trong một công xưởng nhỏ bé cũng xuất hiện vấn đề tham ô. 

c. Hậu quả 

- Lương tâm và đạo đức biến chất. 

- Tham nhũng như một con vi rút len lỏi vào từng ngóc ngách, hơi thở trong cuộc sống con người. 

d. Bàn luận và đánh giá 

- Cái ý nghĩ cho rằng phải có tiền mới được sung sướng, phải có tiền mới khẳng định mình đã ăn sâu 

vào tiềm thức họ, khiến họ bỗng chốc trở thành kẻ tham ô, tham nhũng lúc nào không hay. 

- Tham nhũng, người ta cứ nghĩ nó là vấn đề nhẹ, giải quyết nhanh chóng, nhưng sự thật, nó lại như 

con đỉa cứ đeo bám xã hội hết đời này qua đời khác. Nó làm điên đảo tài chính, kinh tế và giết chết dân lành 

trong cơn túng quẫn tột cùng. 

e. Bài học nhận thức và hành động 

- Tham nhũng là một hiện tượng tiêu cực, chính nó làm cho xã hội “thụt lùi” so với sự phát triển của 

nhân loại. 

- Chúng ta phải cùng nhau chung tay để nói “không!” với tham nhũng, nhằm giúp xã hội tiến bộ, phát 

triển. 

- Phải lựa chọn cách ứng xử đúng đắn khi đứng trước tham nhũng. Không vì bất cứ lí do gì mà khoan 

nhượng! 

- Liên hệ bản thân. 

- Đề xuất sáng kiến. 

Câu 2: 

1. Mở bài 


Ôi những dòng sông bắt nước từ đâu 

Mà khi về Đất Nước mình thì bắt lên câu hát. 


Tổ quốc Việt Nam có trăm núi nghìn sông diễm lệ, có biết bao lời thơ, câu hát và trang văn đã cất lên để 

ngợi ca sông núi. Bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông? của Hoàng Phủ Ngọc Tường là một trường hợp như 

thế. Tác phẩm không chỉ thể hiện rõ nét phong cách nghệ thuật tài hoa độc đáo mà còn bộc lộ tấm lòng gắn 

bó sâu sắc của nhà văn đối với mảnh đất miền Trung của Tổ quốc. 

Trang 3

2. Thân bài 


Cuộc đời của Hoàng Phủ Ngọc Tường gắn bó sâu sắc với xứ Huế (sinh ra ở thành phố Huế, học đại học 

Huế, dạy học tại trường Quốc học Huế, tham gia phong trào cách mạng tại Huế và trở thành một tri thức yêu 

nước, một chiến sĩ trong phong trào đấu tranh chống Mĩ - ngụy ở Thừa Thiên - Huế). Vì thế Hoàng Phủ 

Ngọc Tường là người có vốn hiểu biết sâu rộng trên nhiều lĩnh vực nhất là lịch sử, địa lí, văn hóa Huế. 

Hoàng Phủ Ngọc Tường là nhà văn chuyên về thể loại bút kí. Ông từng được nhà văn Nguyên Ngọc đánh giá 

là một trong những nhà văn viết kí hay nhất của văn học ta hiện nay. Nhà văn Nguyễn Minh Châu từng viết: 

“Trong đời sống văn học, những nhà văn có tài năng, người thì đóng góp một cách viết, người thì đóng góp 

vào một cách sử dụng ngôn từ... nhưng trên tất cả anh phải cho người đọc thấy được cái riêng của anh”. Khi 

tìm đến thể kí của văn học Việt Nam hiện đại ta sẽ gặp một đỉnh cao là Nguyễn Tuân nhưng dù là người đến 

sau, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã và sẽ không bao giờ bị che khuất bởi đỉnh cao ấy. Nét đặc sắc trong phong 

cách nghệ thuật của Hoàng Phủ Ngọc Tường là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ và trữ tình với 

những liên tưởng mạnh mẽ và lối hành văn mê đắm, tài hoa. 

Bài kí Ai đã đặt tên cho dòng sông? được Hoàng Phủ Ngọc Tường viết tại Huế tháng Một năm 1981. 

Sau này nhà văn đã chia sẻ: “Tác phẩm dù viết trong mười ngày nhưng tôi đã nghĩ về nó bằng nửa cuộc đời 

của mình”. “Tôi đã mang cả tâm huyết vẽ nên một dòng sông y như nó vốn có. Đó là một thứ tài sản tôi 

muốn gửi lại cho thế hệ mai sau với lời nhắn gửi: “sông Hương như một viên ngọc quý mà thiên nhiên ban 

tặng cho Huế”. 

Nếu như Nguyễn Tuân viết về sông Đà với cảm hứng đi tìm chất vàng của thiên nhiên và chất vàng 

mười đã qua thử lửa trong tâm hồn người lao động Tây Bắc thì Hoàng Phủ Ngọc Tường viết về sông Hương 

với niềm khao khát được khám phá vẻ đẹp của thiên nhiên và những lớp trầm tích văn hóa của mảnh đất cố 

đô. 


a. Bài kí là hiểu biết sâu sắc về sông Hương dưới góc độ địa lí 

Hoàng Phủ Ngọc Tường đã cảm nhận sông Hương và Huế ở tận sâu thẳm tâm hồn của mình để thấu hiểu 

và trân trọng, ông viết về sông Hương như viết về chính mình, nhà văn thuộc từng khúc quanh, ngã rẽ, từng 

chỗ đổi dòng. Với nhà văn, dòng sông không chỉ là một dòng chảy vô tư của tạo hóa mà còn là một sinh thể 

với sức sống riêng và những cung bậc cảm xúc phong phú, đa chiều. Từ hình tượng sông Hương có lẽ Hoàng 

Phủ Ngọc Tường muốn hoài vọng về một vẻ đẹp nào đó chưa đạt tới ở đời của thiên nhiên xứ Huế. Men theo 

dòng sông, nhà văn đã gọi tên biết bao địa danh xưa cổ và trầm mặc của Huế. 


Ở thượng nguồn sông Hương được ví như “bản trường ca của rừng già”. Chẳng phải ngẫu nhiên mà 

nhà văn lại dành cho sông Hương một tên gọi như vậy. Thì ra ở nơi khởi nguồn của dòng chảy, gắn với đại 

ngàn Trường Sơn hùng vĩ con sông toát lên vẻ đẹp của sức sống mãnh liệt vừa hùng tráng, vừa trữ tình như 

bán trường ca bất tận cùa thiên nhiên:“Rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, 

cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn và cũng có lúc nó trở nên dịu dàng và say đắm giữa những 

dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng”. Câu văn dài chia làm nhiều vế liên tục như gợi dậy cái dư 

vang của trường ca. Thủ pháp điệp cấu trúc với những động từ mạnh tự nó đã tạo nên âm hưởng hùng tráng, 

mạnh mẽ của con sông giữa rừng già. 

Nhà văn còn nhân cách hóa sông Hương như “cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại”. Đây là một 

Trang 4

liên tưởng thú vị và độc đáo. Những cô gái Bê-hô-miêng thích sống tự do và yêu ca hát, nhảy múa có vẻ đẹp 

man dại đầy quyến rũ. Ví sông Hương với những cô gái Di-gan, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã khắc vào tâm trí 

người đọc một vẻ đẹp hoang dại nhưng cũng rất tình tứ của con sông. Chưa hết, nhà văn còn nhân cách hóa 

sông Hương, khiến nó hiện lên như một con người cá tính, tâm hồn khi “rừng già đã hun đúc cho nó một bản 

lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và trong sáng. Nếu tư duy nghiên cứu chủ yếu cung cấp những dữ kiện, 

những tri thức về dòng sông thì tư duy nghệ thuật giúp những tri thức đó trở nên mềm mại hơn. 

Hơn hết sông Hương như “người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở”. Không chỉ giúp cho bạn đọc 

có thêm một góc nhìn, một sự hiểu biết về vẻ đẹp hùng vĩ, man dại đầy chất thơ của sông Hương, Hoàng Phủ 

Ngọc Tường còn muốn đem đến cái nhìn sâu sắc hơn, muốn ghi công sông Hương như một đấng sáng tạo đã 

góp phần tạo nên, gìn giữ và bảo tồn văn hóa của một vùng thiên nhiên xứ sở. Lâu nay, ta chỉ nhìn sông 

Hương ở vẻ đẹp của nó mà không biết rằng sông Hương chính là một khởi nguồn, một sự bắt đầu của một 

không gian văn hóa - văn hóa Huế. Sẽ không quá nếu cho rằng: “Không có sông Hương thì khó có thể có văn 

hóa Huế ngày nay”. Chính vì vậy, mà từng ngày, từng giờ sông Hương duy trì và bồi đắp phù sa cho cả một 

vùng văn hóa thẩm mĩ đã được hình thành ở trên và hai bên bờ sông. Ấy thế nhưng mà dòng sông không 

muốn bộc lộ cái công lao to lớn ấy. Nó âm thầm chảy và lặng lẽ cống hiến qua nhiều thế kỉ qua. Và đây 

chính là chiều sâu vẻ đẹp và nhân cách của dòng sông, là nét tính cách đáng trân trọng của Hương giang mà 

Hoàng Phủ Ngọc Tường muốn khắc họa. 

Ở ngoại vi thành phố Huế “sông Hương giống như người con gái đẹp nằm ngủ mơ màng giữa cánh 

đồng Châu Hóa đầy hoang dại được người tình mong đợi đến đánh thức”. Từ đây thủy trình của sông 

Hương khi nó bắt đầu về xuôi tựa một cuộc tìm kiếm có ý thức người tình nhân đích thực của một người con 

gái đẹp trong câu chuyện tình yêu lãng mạn nhuốm màu cổ tích. 

Dưới ngòi bút tài hoa của Hoàng Phủ Ngọc Tường, sông Hương như người con gái đẹp bừng tỉnh sau 

một giấc ngủ dài. Nó thể hiện một vóc dáng mới, một sức sống mới, đầy khát khao và lãng mạn: “sông 

Hương đã chuyển dòng một cách liên tục, vòng giữa khúc quanh đột ngột, uốn mình theo những con đường 

thật mềm”. Hành trình đến với người tình mong đợi của người con gái đẹp khá gian truân và nhiều thử thách 

khi nó phải vượt qua hàng loạt các chướng ngại vật: “điện Hòn Chén, vấp Ngọc Trản, bãi Nguyệt Biểu, 

Lương Quán”, nhưng chính trong quá trình ấy sông Hương lại có cơ hội phô khoe tất cả vẻ đẹp của mình - vẻ 

đẹp gợi cảm với những đường cong tuyệt mĩ của người gái đẹp ra đi từ “cánh đồng Châu Hóa đầy hoang dại” 

qua điện Hòn Chén, vấp Ngọc Trản, nó chuyển hướng sang Tây Bắc, vòng qua thềm đất bãi Nguyệt Biểu, 

Lương Quán rồi đột ngột vẽ một hình cung thật tròn về phía Đông Bắc, ôm lấy chân đồi Thiên Mụ xuôi dần 

về Huế. “Từ Tuần về dây, sông Hương vẫn đi trong dư vang của Trường Sơn, vượt qua một lòng vực sâu 

dưới chân núi Ngọc Trản để sắc nước trở nên xanh thẳm, và từ đó nó trôi đi giữa hai dãy đồi sừng sững như 

thành quách”. Có thể thấy, bằng một lối hành văn uyển chuyển, ngôn ngữ đa dạng và giàu hình ảnh, Hoàng 

Phủ Ngọc Tường đã diễn tả một cách sinh động và hấp dẫn từng bước đi của sông Hương. Mỗi đường đi 

nước bước của con sông gắn liền với những địa danh khác nhau của xứ Huế đã được nhà văn dành cho một 

cách diễn đạt riêng với một động từ phù họp. Nhờ đó hành trình về xuôi của sông Hương không đơn điệu, 

nhàm chán mà trái lại nó khiến người đọc đi từ ngạc nhiên, thú vị này đến bất ngờ, thích thú khác. Có những 

câu văn giàu chất họa đến mức cứ ngỡ như đường cọ của người họa sĩ đang đưa những nét vẽ về sông Hương 

trên bức tranh thiên nhiên xứ Huế. Lại có những câu văn gợi nét mơ hồ với nhiều liên tưởng và cảm xúc rất 

thú vị. Thủ pháp nhân hóa và so sánh được sử dụng kết họp với hệ thống ngôn từ giàu cảm xúc và hình ảnh 

cũng góp phần đáng kể vào việc khắc họa một dòng sông thơ mộng trữ tình. Sông Hương như người con gái 


Trang 5

đẹp càng trở nên gợi cảm, hấp dẫn, lại như biết làm mới mình, trang điểm cho mình đẹp hơn trước khi gặp 

người tình mà nó mong đợi. 

Hoàng Phủ Ngọc Tường đã vẽ lên bằng chất liệu ngôn từ cái dáng điệu yêu kiều và rất tạo hình của sông 

Hương khi nó ở ngoại vi thành phố Huế. Nhà văn không chỉ tái hiện một cách chân thực dòng chảy tự nhiên 

trên bản đồ địa lí của dòng sông mà quan trọng hơn là biến cái thủy trình ấy thành một hành trình của người 

con gải đẹp, duyên dáng và tình tứ. Đó cũng chỉnh là cảm nhận riêng, độc đáo và đầy thi vị của Hoàng Phủ 

Ngọc Tường về sông Hương trước khi nó chảy vào lòng thành phố thân yêu. 

Đó còn là “vẻ đẹp trầm mặc như triết lí như cổ thi của sông Hương”. Đi giữa thiên nhiên, sông Hương 

cũng chuyển mình ngày đêm bên những lăng tẩm, thành quách của vua chúa thời Nguyễn. Con sông hiền hòa 

ở ngoại vi thành phố như đang nép mình bên giấc ngủ nghìn năm của các vua chúa được phong kín trong 

lòng những rừng thông u tịch. Chảy bên những di sản văn hóa ấy, sông Hương như khoác lên mình tấm áo 

trầm mặc mang cái triết lí cổ thi của cố nhân. Dòng sông hay chính dòng chảy của lịch sử vẫn bền bỉ chảy 

qua năm tháng và đang vọng về trong ngày hôm nay. Tác giả đã nhắc lại một vần thơ cổ gợi lên không khí, 

khung cảnh u tịch và trầm mặc của rừng thông, của dòng sông, của những thành quách và những đồi núi lô 

xô ở đây. Ai đã một lần đến thăm thú Khiêm Lăng (lăng vua Tự Đức) mới cảm nhận hết được vẻ đẹp mà tác 

giả muốn nhắc đến: 

Bốn bề núi phủ mây phong 

Mảnh trăng thiên cổ bóng tùng Vạn Niên. 

Sắp đến thành phố mến thương, mặt nước sông Hương trở nên mơ màng, phẳng lặng trong tiếng chuông 

chùa Thiên Mụ ngân nga, giữa bạt ngàn tiếng gà của những xóm làng. 

Sông Hương trong lòng thành phố Huế còn như “điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế". Miêu tả dòng 

sông giữa lòng thành phố, Hoàng Phủ Ngọc Tường chọn cho mình kênh tiếp cận là âm nhạc. Ở góc độ này, 

sông Hương chính là “điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế”. Trong tiếng Anh, “slow” có nghĩa là chậm và 

sông Hương như một giai điệu trữ tình chậm rãi dành riêng cho xứ Huế. Có thể thấy Hoàng Phủ Ngọc Tường 

đã tinh tế khi nhìn ra một đặc trưng của Hương giang. So với các dòng sông khác của Việt Nam và thế giới, 

lưu tốc của sông Hương không nhanh. Điều này đã được nhà văn lí giải từ đặc điểm địa lí: “những chi lưu ấy 

cùng với hai hòn đảo nhỏ trên sông đã làm giảm hẳn lưu tốc của dòng nước khiến cho sông Hương khi đi 

qua thành phố đã trôi đi chậm, thật chậm, cơ hồ chỉ còn là một mặt hồ yên tĩnh”. Để làm nổi bật hơn cái đặc 

trưng này, nhà văn đã liên tưởng, so sánh với sông Nê-va băng lướt qua trước cung điện Pê-téc-bua cũ để ra 

bể Ban-tích. Lưu tốc của con sông này nhanh đến mức không kịp cho lũ hải âu nói một điều gì với nguời bạn 

của chúng đang ngẩn ngơ trông theo. 


Tuy nhiên, tất cả sự lí giải và so sánh nêu trên chưa lột tả được hết cái mệnh đề mà Hoàng Phủ Ngọc 

Tường đã khái quát về sông Hương khi nó chảy giữa lòng thành phố: “điệu slow tình cảm dành riêng cho 

Huế”. Mượn câu nói của Hê-ra-lít - nhà triết học Hi Lạp, trong một cách nói thật hình ảnh “khóc suốt đời vì 

những dòng sông trôi đi quá nhanh”, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã đem đến một kiến giải khác, hết sức thú vị 

và độc đáo về lưu tốc của dòng sông mà ông yêu quý. Đó là cách lí giải bằng trái tim: sông Hương chảy 

chậm, điệu chảy lững lờ vì nó quá yêu thành phố của mình, nó muốn được nhìn ngắm nhiều hơn nữa thành 

phố thân thương trước khi phải rời xa. Đó là tình cảm của sông Hương với Huế hay chính là tình cảm của 

nhà văn với sông Hương, với xứ Huế mộng mơ. Sự ngập ngừng vấn vương ấy chính là vẻ đẹp của Hương 

giang mà Thu Bồn từng có lần cảm nhận: 

Trang 6

Con sông dùng dằng, công sông không chảy 

Sóng chảy vào lòng nên Huế rất sâu. 

Viết về sông Hương giữa lòng thành phố, Hoàng Phủ Ngọc Tường không quên những nét văn hóa gắn 

liền với dòng sông thơ mộng này. Một trong số đó là những đêm trình diễn âm nhạc cổ điển Huế. Ở góc nhìn 

âm nhạc này tác giả gọi sông Hương là “người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya”. Ai đã từng có dịp đến Huế, 

thưởng thức nhã nhạc cung đình Huế, được xem các nghệ sĩ chơi nhạc trên sông vào những đêm khuya mới 

thấy hết vẻ đẹp của âm nhạc và màu sắc văn hóa đặc trưng ở nơi đây. Toàn bộ nền âm nhạc ấy, trong cảm 

nhận của tác giả chỉ thực sự là nó “khi sinh thành trên mặt nước của dòng sông này, trong một khoang 

thuyền nào đó, giữa tiếng nước rơi bán âm của những mái chèo khuya”. Ở đây có cái thú vị, cái sắc điệu 

riêng trong cách trình diễn âm nhạc của người Huế nhưng cũng có cái quy luật của nghệ thuật biểu diễn trên 

không gian sông nước. Trong Tì bà hành, Bạch Cư Dị cũng từng viết: 

Thuyền mấy lá đông tây lặng ngắt 

Một vầng trăng trong vắt lòng sông. 

Nguyễn Du cũng đã từng miêu tả tiếng đàn của nàng Kiều: 

Trong như tiếng hạc bay qua 

Đục như tiếng suối mới sa nửa vời. 

Có lẽ khi viết những câu văn này, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã nghe vọng về những câu hò: 

Chiều chiều trước bến Vân Lâu 

Ai ngồi, ai câu, ai sầu, ai thảm 

Ai thương ai cảm ai nhớ ai trông 

Thuyền ai thấp thoáng bên sông 

Đưa câu mái đẩy chạnh lòng nước non. 

Dần ra câu chuyện về một nghệ nhân già chơi đàn hết nửa thế kỉ khi nghe người con gái đọc câu thơ trên 

nhổm dậy vỗ đùi chỉ vào trang sách của Nguyễn Du mà thốt lên: “Đó chính là Tứ đại cảnh!” một điệu nhạc 

Huế, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã một lần nữa khẳng định mối quan hệ gắn bó không thể tách rời giữa sông 

Hương và nền âm nhạc cổ điển Huế. Đây chính là nền văn hóa Huế nói chung và vẻ đẹp của sông Hương nói 

riêng, vẻ đẹp hiếm thấy ở bất kì một dòng sôg nào ở trong nước cũng như trên thế giới. 

Sông Hương đối với Huế như một "người tình dịu dàng và chung thủy”. Khi rời khỏi kinh thành, sông 

Hương chếch về hướng chính bắc. Tuy nhiên do đặc điểm địa lí ở đất nước ta (hầu hết các con sông đều chảy 

về hướng Đông để đổ ra biển) thủy trình của con sông đã phải thay đổi. Nó phải chuyển dòng sang hướng 

đông và như vậy sẽ phải đi qua một góc của thành phố Huế. Nhưng trong con mắt của người nghệ sĩ tài hoa, 

khúc ngoặt ấy lại là biếu hiện của nỗi vương vấn, thậm chí có chút “lẳng lơ kín đáo” của người tình thủy 

chung và chí tình. Nhà văn hình dung sông Hương như nàng Kiều trở lại tìm Kim Trọng để nói một lời thề 

trước khi đi xa. Đây cũng là một phát hiện, một liên tưởng thú vị, độc đáo và đậm màu sắc văn chương của 

tác giả về dòng sông thân thương xứ Huế. Hương giang vốn đã đẹp, nay còn trọn vẹn hơn trong cảm nhận 

của người đọc. Một vẻ đẹp hài hòa giữa hình dáng bên ngoài với tâm hồn bên trong. 


Toàn bộ thủy trình của sông Hương trong cái nhìn tinh tế và lãng mạn của nhà văn như một cuộc tìm 

kiếm có ý thức của người tình đích thực của đời mình như câu chuyện tình yêu của người con gái nhuốm 

màu cổ tích. Men theo sông Hương, người đọc được chiêm ngưỡng vẻ đẹp của thiên nhiên xứ Huế. Đó là 

Trang 7

những tên đất tên làng, những lăng tẩm đền đài u trầm, những bồi bãi xanh biếc, những xóm thuyền xum xít, 

những ánh hoa đăng bồng bềnh, những đảo Côn Hên quanh năm mơ màng sương khói... 

Qua những cảm nhận nêu trên về sông Hương, có thể nhận thấy Hoàng Phủ Ngọc Tường đã tiếp cận và 

miêu tả dòng sông từ nhiều không gian, thời gian khác nhau. Ở mỗi góc độ nhà văn đều thể hiện một cảm 

nghĩ sâu sắc và khá mới mẻ về con sông đã trở thành biểu tượng của Huế. Từ trong cái nhìn ấy và qua giọng 

điệu của các đoạn văn, ta thấy bàng bạc một tình cảm yêu mến, gắn bó tha thiết, một niềm tự hào và một thái 

độ trân trọng, gìn giữ của nhà văn đối với những vẻ đẹp tự nhiên mà đậm màu sắc văn hóa của dòng sông quê 

hương. 

b. Bài kí là vốn tri thức về dòng sông dưới góc độ lịch sử, cuộc đời và thi ca 

Đọc Ai đã đặt tên cho dòng sông? ta mới cảm nhận được văn hóa lịch sử đi qua còn in bóng trên dòng 

sông thơ mộng. Dòng chảy của dòng sông không đơn thuần là dòng nước từ nguồn ra biển mà nó còn là dòng 

chảy của thời gian, thời gian hoài niệm của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Phạm Phú Phong đã nhận xét một cách 

hình tượng rằng: “Bằng chiếc thuyền của tâm hồn có mái chèo là ngòi bút, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã đưa 

người đọc xuôi theo dòng sông thơm mát lùi xa vào lịch sử còn khuất nẻo để khám phá lịch sử lâu đời của 

thành Châu Hóa đứng uy nghiêm soi bóng trên sông Hương. Nó chính là một ải Chi Lăng ở phía Nam Tổ 

quốc đã bao lần làm quân thù khiếp sợ. Châu Hóa giữ vị trí chiến lược trong việc trấn giữ biên cương của Tổ 

quốc Đại Việt. Lịch sử gọi đó là Vạn Lí Trường Thành của phương Nam. Ngược dòng thời gian Hoàng Phủ 

Ngọc Tường gửi vào trang viết của mình niềm kính trọng, sự tự hào về thành cổ Châu Hóa, về mảnh đất quê 

hương”. Trong sách Dư địa chí của Nguyễn Trãi, sông Hương lại được biết đến với tư cách là dòng sông viễn 

châu đã chiến đấu oanh liệt bảo vệ biên giới phía Nam của Tổ quốc Đại Việt qua những thế kỉ trung đại. Nó 

vẻ vang soi bóng kinh thành Phú Xuân của người anh hùng Nguyễn Huệ vào thế kỉ XVIII, nó sống hết thế kỉ 

bi tráng của thế kỉ XIX với máu của những cuộc khởi nghĩa. Thế kỉ XX, sông Hương đi vào thời đại của 

Cách mạng tháng Tám bằng những chiến công rung chuyển để rồi sau đó nó tiếp tục có mặt trong những năm 

tháng bi hùng nhất của lịch sử đất nước với cuộc kháng chiến chống đế quốc Mĩ ác liệt. 

Trong đời thường, sông Hương mang một vẻ đẹp giản dị của một người con gái dịu dàng. Điều làm nên 

vẻ đẹp đáng trân trọng và đáng mến của con sông là khi nghe lời gọi của Tố quốc, nó biết cách hiến đời mình 

làm một chiến công nhưng khi trở về với cuộc sống bình thường, sông Hương tự nguyện làm một người con 

gái dịu dàng của đất nước. Những đổi thay bất ngờ này của dòng sông rõ ràng đã mang cái dáng dấp, cái vẻ 

đẹp của đất nước và con người Việt Nam suốt mấy nghìn năm qua: 

Đạp quân thù xuống đất đen 

Súng gươm vứt bỏ lại hiền như xưa. 


(Việt Nam quê hương ta, Nguyễn Đình Thi) 

Vì vẻ đẹp đa dạng và độc đáo của sông Hương, vì con sông “không bao giờ tự lặp lại mình”, nó luôn có 

những vẻ đẹo mới, có khả năng khơi nguồn cảm hứng cho các nhà văn nghệ sĩ, đặc biệt là các nhà thơ. 

Chẳng phải ngẫu nhiên, mà sông Hương hiện lên với nhiều sắc màu và xúc cảm khác nhau trong thơ Tản Đà, 

Cao Bá Quát, Bà Huyện Thanh Quan và Tố Hữu... Nếu như Nguyễn Tuân đã tạo cho Đà giang một cá tính 

dữ dội và trữ tình, Hoàng Cầm tạo cho dòng sông Đuống của quê hương một dáng nằm đặc biệt: “Nằm 

nghiêng nghiêng trong kháng chiến trường kì” thì Hoàng Phủ Ngọc Tường đã tạo cho sông Hương một bản 

sắc văn hóa Huế. Đó là vẻ đẹp không thể trộn lẫn của dòng sông. Đã có nhiều tác phẩm viết về dòng sông 

Hương nhưng khó có ai có thể vượt qua được Hoàng Phủ Ngọc Tường, bởi vì nhà văn đã khai thác đến ngọn 

Trang 8

nguồn chi li từng giọt nước, cọng rêu, sâu sắc và trải nghiệm đến vô cùng, xứng đáng với danh hiệu “cuốn từ 

điển sống về Huế”. 

c. Bài kí còn thấm đẫm chất thơ của một ngòi bút tài hoa 

Chất thơ là yếu tố trữ tình của một tác phẩm văn xuôi. Chất thơ được biểu hiện ở các phương diện: ngôn 

ngữ giàu hình ảnh, câu văn giàu nhạc điệu, giọng văn êm ái, nhẹ nhàng, trí tưởng tượng phong phú, dòng 

cảm xúc mãnh liệt hướng tới cái đẹp, cái cao cả. 

Bài kí mở đầu bằng một câu hỏi đầy trăn trở: Ai đã đặt tên cho dòng sông? Lẽ thường nhan đề cùa một 

tác phẩm là một cụm danh từ chỉ hình tượng chính. Còn ở đây là một câu hỏi đầy băn khoăn về một cái tên 

của một dòng sông, mở ra không gian nghệ thuật giàu cảm xúc. Câu hỏi không chỉ bộc lộ niềm khao khát tìm 

câu trả lời mà còn mang theo niềm tự hào về một dòng sông quê hương. Cả bài kí giống như một cuộc hành 

trình đi tìm câu trả lời. Nhưng phải đến những dòng cuối cùng, nhà văn mới đưa ra câu trả lời cho câu hỏi đó. 

Và nhà văn đã chọn một đáp án thật ấn tượng, đậm chất trữ tình: “Tôi thích nhất một huyền thoại kể rằng vì 

yêu quý con sông xinh đẹp của quê hương, con người ở hai bên bờ đã nấu nước của trăm loại hoa để xuống 

dòng sông để làn nước thơm tho mãi mãi”. Mượn huyền thoại này để giải thích cho câu hỏi: Ai đã đặt tên 

cho dòng sông? Phải chăng nhà văn muốn khẳng định hai tác phẩm cao quý của sông Hương, cũng là hai vẻ 

đẹp còn mãi với thời gian của con sông này: vẻ đẹp vĩnh hằng và danh thơm muôn thuở? 

Ý vị trữ tình của bài kí còn được thoát ra từ hệ thống hình ảnh đẹp đẽ, được xây dựng dựa trên trường 

liên tưởng bất ngờ thú vị của nhà văn. Trong bài kí có rất nhiều hình ảnh miêu tả cảnh sắc của Huế giản dị và 

lãng mạn: “lập lòa trong đêm sương một ánh lửa thuyền chài của một lỉnh hồn mô-tê xưa cũ”, “những dặm 

dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng”, “sắc nước trở nên xanh thẳm”, “những ngọn đồi tạo nên 

những phản quang nhiều màu sắc”, “con chim nhỏ đứng trên con tàu thủy tinh đi ra biển”... 

Bằng lối tư duy giàu tính hướng nội, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã xây dựng được những hình ảnh so sánh 

độc đáo làm cho những tri thức về dòng sông Hương và Huế lưu lại thật lâu trong lòng người đọc. Dáng hình 

của dòng sông đi vào liên tưởng của Hoàng Phủ Ngọc Tường giống như những đường cong quyến rũ trên cơ 

thể của người con gái: “đường cong ấy làm cho dòng sông mềm hẳn đi như một tiếng “vâng” không nói ra 

của tình yêu”. Hơn thế nhà văn so sánh một đặc điểm tự nhiên của một trạng thái của tình yêu, so sánh một 

cái hữu hình cụ thể với một cái vô hình của lòng người. Trạng thái hữu hình của dòng sông với những cảm 

xúc tinh tế, e thẹn kín đáo mà vô cùng duyên dáng của tình yêu. Ở dòng sông ta như gặp người con gái Huế 

đắm say mà vẫn dịu dàng. Hay ấn tượng là hình ảnh so sánh “chiếc cầu trắng của thành phố in ngần trên nền 

trời nhỏ như vành trăng non”. Hình ảnh so sánh thể hiện sự tinh tế của nhà văn. Chiếc cầu Tràng Tiền sơn 

tráng bạc với những nhịp cầu hình bán nguyệt được cảm nhận như những vì tinh tú của bầu trời. Hình ảnh so 

sánh không chỉ gợi nên dáng hình mà còn gợi ra trong trí tưởng tượng của người đọc ánh sáng, vẻ đẹp e ấp 

trong ngần của cảnh cây cầu và dòng sông. Giống như Nguyễn Bính từng miêu tả cây cầu: 


Cầu cong như chiếc lược ngà 

Sông dài mái tóc cung nga buông hờ. 

Hay cách Hoàng Phủ Ngọc Tường so sánh điệu chảy lững lờ của sông Hương qua thành phố như “điệu 

slow tình cảm”. Điệu chảy của dòng sông được so sánh như vũ điệu của tình yêu. Từ hình ảnh ấy, người đọc 

cảm nhận được niềm đắm say, tình yêu tha thiết của sông Hương dành cho kinh thành Huế. Điệu chảy êm 

đềm, trữ tình như không một chút vấn vương cái ào ạt xô bồ của không gian, thời gian như mang theo suy tư 

sâu sắc của một người phương Đông về vũ trụ. Câu chuyện của dòng sông Hương trong cách viết hào hoa 

Trang 9

của Hoàng Phủ Ngọc Tường giống như một thiên tình sử lãng mạn. Sông Hương giống như một cô gái đến 

với tình yêu khao khát đợi chờ, phải trải qua một hành trình gian truân đầy thử thách và xốn xang bao cảm 

xúc. Lúc nào ta cũng thấy sông Hương thiết tha, nồng nàn và cũng thật e ấp đáng yêu. 

Chất thơ của bài kí còn được thể hiện ở nhạc điệu của lời văn. Kết cấu của câu văn dài, với những vế câu 

mở ra miên man trong một điệp khúc êm đềm và lặng lẽ như chạm vào cái phần xa vắng, bâng khuâng của 

tâm hồn khi nghĩ về Huế và sông Hương. Nhịp điệu của câu văn trong bài kí cũng là nhịp điệu của tâm hồn 

Huế, nhịp sống bình thản của người Huế. Mỗi câu văn đọc lên như một câu thơ. Bút kí cuốn hút người đọc 

một phần ở việc, ở tri thức, sự việc lạ, tri thức mới nhưng nếu chỉ có thế, bài bút kí sẽ không hơn bài báo và 

nó nhanh qua đi mà không đọng lại trong lòng người. Bút kí của Hoàng Phủ Ngọc Tường không giống như 

thế, nó đầy chất liệu quý, thể hiện một vốn sống, vốn văn hóa phong phú, nhất là về Huế. Hơn thế nó còn 

mãi, ngân mãi vì nó đầy chất thơ. Chất thơ ấy gắn với nhiều yếu tố, bắt đầu từ nhiều nguồn nhưng yếu tố 

quan trọng nhất, nguồn lớn lao, dạt dào nhất là tình yêu, tình yêu tha thiết với dòng sông, với Huế, với đất 

nước của tác giả. 


Trong thơ Huy Cận trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, thiên nhiên rất đẹp, rất quyến rũ hồn người 

nhưng nó thường bị vây phủ bởi một nỗi buồn. Nhà thơ hay đặt mình và con người hữu hạn vào thời gian vô 

hạn và không gian vô biên để suy ngẫm về sự sống của vũ trụ, từ những cái thường ngày nhỏ nhặt mà đề cập 

tới những vấn đề to lớn của trời đất, trăng sao... Nhưng cảm quan đó dù có ít nhiều màu sắc triết lí cũng 

không thoát khỏi nỗi buồn man mác. Đất nước, thiên nhiên trong bài thơ Tràng giang cũng thấm sâu một nỗỉ 

buồn như thế. Bài thơ thể hiện tâm trạng của “cái tôi trữ tình” cô đơn, thấm đượm nỗi sầu nhân thế trước 

thiên nhiên mênh mông, hiu quạnh và tấm lòng yêu nước thầm kín của thi sĩ. Huy Cận đã tiếp thu thế mạnh 

của thể thơ bảy chữ, kết hợp với từ ngữ hàm súc, tinh tế để thể hiện sự chân thành, thiết tha của một tấm lòng 

nhớ nhung, hoài vọng quê hương. Bao phủ toàn bài thơ là một nỗi buồn lan rộng và thấm thìa. Đó là nỗi buồn 

của kiếp người nhỏ bẻ, hữu hạn trước cái vô biên, vô tận của vũ trụ vĩnh hằng. Tuy nhiên, đó là nỗi buồn 

trong sáng, góp phần làm phong phú thêm tâm hồn của bạn đọc. 

Tràng giang đã kết hợp được những nét cổ điển của thơ Đường, vẻ đẹp của truyền thống thơ ca dân tộc 

cùng dáng dấp hiện đại của Thơ mới. Tấm lòng nhà thơ đã dàn trải ra thành những hình ảnh, âm điệu, màu 

sắc vừa đơn sơ giản dị, vừa đẹp đẽ thanh cao. Bài thơ phản ánh tâm trạng của một trái tim cô đơn, một “cái 

tôi trữ tình” đau đáu nỗi buồn trước cuộc đời. Nỗi buồn sâu xa ấy đã hòa vào nỗi bơ vơ, cô độc trước khung 

cảnh thiên nhiên hoang vắng. Tuy vậy nhưng tình cảm của nhà thơ Huy Cận đối với non sông đất nước thể 

hiện qua bài thơ cũng thật thiết tha, sâu lắng. Đúng như nhận xét của nhà thơ Xuân Diệu: “Tràng giang là 

một bài thơ ca hát non sông đất nước, do đó dọn dường cho lòng yêu giang sơn, Tổ quốc”. 


Chất trí tuệ và chất thơ trong bài kí là biểu hiện của một phong cách văn xuôi vừa tài hoa nghệ sĩ vừa 

uyên bác làm nên cái tôi của Hoàng Phủ Ngọc Tường qua bài kí Ai đã đặt tên cho dòng sông? Ở bài kí Ai đã 

đặt tên cho dòng sông? có sự hòa họp tương giao linh ứng giữa cảnh sắc, lịch sử, văn hóa Huế với một tâm 

hồn nhà văn dễ rung động, vô cùng nhạy cảm. Qua bài kí ta có thể cảm nhận được tấm lòng của nhà văn dành 

cho thiên nhiên, cho đẩt Huế, sâu xa hơn là tấm lòng cho quê hương đất nước, thiết tha với những giá trị cổ 

xưa của dân tộc. Đó là những giá trị mà cuộc sống hôm nay vẫn cần đến. Dòng sông Hương không chỉ bồi 

đắp nên một nền văn hóa cố đô mà còn làm màu mỡ thêm cho cuộc sống của mỗi chúng ta hiện tại. Cái “tôi” 

của Hoàng Phủ Ngọc Tường trong đoạn trích Ai đã đặt tên cho dòng sông? là cái “tôi” của người trí thức 

sống trong hoàn cảnh đất nước đã hòa bình, trong tâm thế hòa nhập với cuộc đời, đắm mình trong cảm hứng 

Trang 10

ngợi ca, tự hào về cảnh sắc quê hương đất nước. Cái “tôi” ấy được thể hiện bằng thể kí với những trang viết 

đầy chất thơ, văn phong tao nhã, hướng nội, tinh tế và tài hoa. Nghĩa là người nghệ sĩ phải đem đến một cái 

gì đó mới mẻ cho tác phẩm; phải thể hiện được cá tính sáng tạo; dấu ấn cá nhân, cái “tôi” của người làm nghệ 

thuật. Cái “tôi” được hiểu là nét riêng, điểm khác biệt của mỗi người. (Ở phương diện khác, cái “tôi” là biểu 

hiện cao độ của ý thức cá nhân, xuất hiện khi con người có nhu cầu được là chính mình). Trong lĩnh vực 

nghệ thuật, cái “tôi” không chỉ thể hiện con người mà còn thể hiện phong cách của tác giả. Nhà văn phải luôn 

ý thức trước ngòi bút, đổi mới, sáng tạo, không ngừng tìm tòi, khám phá. Chỉ có như vậy họ mới có “chỗ 

đứng” riêng của mình. 

3. Kết bài 

Bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông? mang đậm phong cách của thể tùy bút vì chất tự do phóng túng và 

hình tượng cái “tôi” tài hoa, uyên bác của Hoàng Phủ Ngọc Tường, một hồn thơ thực sự trong văn xuôi với 

trí tưởng tượng lãng mạn và những xúc cảm sâu lắng. Từ tình yêu say đắm với dòng sông quê hương, từ 

những hiểu biết phong phú về văn hóa, lịch sử, địa lí, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã làm hiện lên những vẻ đẹp 

khác nhau của sông Hương trong một văn phong tao nhã, hướng nội, qua đó người đọc nhận ra tình yêu và sự 

gắn bó tha thiết của một trí thức yêu nước với cảnh sắc quê hương và lịch sử dân tộc. 


Trang 11





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Ai cũng chọn việc nhẹ nhàng 

Gian khổ sẽ dành phần ai 

Ai cũng một thời trẻ trai 

Cũng từng nghĩ về đời mình 

Phải đâu may nhờ rủi chịu 

Phải đâu trong đục cũng đành 

Phải không anh, phải không em? 

Chân lí thuộc về mọi người 

Không chịu sống đời nhỏ nhoi! 

Xin hát về bạn bè tôi 

Những người sống vì mọi người 

Ngày đêm canh giữ đất trời 

Rạng rỡ như rừng mai nở chiều xuân. 

Câu 1: Chỉ ra phương thức biểu đạt chính của đoạn thơ trên. 

(Trích Một đời người, một rừng cây, Trần Long Ẩn) 

Câu 2: Đoạn thơ thuộc phong cách ngôn ngữ nào? Xác định thể loại của đoạn thơ trên. 

Câu 3: Đoạn thơ đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật nào? Nội dung của những lời hát trên là gì? 

Câu 4: Thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm qua lời bài hát trên là gì? 


Câu 1 (2,0 điểm): 

Hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh (chị) về ý kiến được nêu trong đoạn 

trích phần Đọc hiểu: “Ai cũng chọn việc nhẹ nhàng. Gian khổ sẽ dành phần ai”. 

Câu 2 (5,0 điểm): 


Cảm nhận của anh (chị) về vẻ đẹp hình tượng sông Hương khi đi qua thành phố Huế trong bút kí Ai đã đặt 

tên cho dòng sông? - Hoàng Phủ Ngọc Tường, Ngữ văn 12, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019). Từ đó 

hãy liên hệ với khổ hai bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ (Hàn Mặc Tử, Ngữ văn 11, Tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 

2019) để thấy sự khác biệt của hai nghệ sĩ trong cách nhìn về dòng sông Hương.


-------------------- HẾT -------------------- 


Câu 1: Phương thức biểu đạt chính của đoạn thơ trên là phương thức biểu cảm. 

Câu 2: Đoạn thơ thuộc phong cách ngôn ngữ nghệ thuật (văn chương). Thể thơ sáu chữ có xen tám chữ. 

Câu 3: 

- Xác định đúng, đủ các biện pháp nghệ thuật: 

+ Lặp cấu trúc câu: “Ai cũng...”, “phải đâu...”, “phải không...”. 

+ Điệp ngữ: “Ai cũng”. 

+ Câu hỏi tu từ: “Phải không anh, phải không em?”. 

- Nội dung: 

+ Có ý nghĩa như một lời nhắn nhủ tha thiết về lối sống trách nhiệm của con người trong cuộc sống. 

+ Bàn luận về quan niệm sống tích cực, đầy sức thuyết phục được gợi lên từ bài bài hát. 

Câu 4: 

- Trong rất nhiều sự lựa chọn mà cuộc đời mỗi con người phải trải qua, có năm lựa chọn quan trọng nhất sẽ 

quyết định cả cuộc đời: chọn lẽ để sống, chọn thầy để học, chọn việc để làm, chọn người để lấy, chọn bạn để 

chơi. Trong đó, chọn lẽ để sống là lựa chọn quan trọng bậc nhất, ảnh hưởng tới tất cả những lựa chọn còn lại. 

- Đối với những người trẻ, điều này lại càng có ý nghĩa hơn, bởi họ có cả một tương lai dài đang chờ đợi phía 

trước. Bài ca Một đời người, một rừng cây của nhạc sĩ Trần Long Ẩn đã chọn cho chúng ta một lẽ sống đẹp. 


Câu 1: 







1. Giải thích ý nghĩa lòi bài hát 

- Là lời khẳng định, lời nhắn nhủ chân thành, tha thiết về ý thức trách nhiệm của mỗi người trong cuộc sống. 

- Biết gánh vác, biết chia sẻ. Không lẩn tránh, không cam chịu nhẫn nhục, không an phận thủ thường. Thậm 

chí biết chấp nhận và từ đó biết vượt qua những khó khăn trong cuộc sống của con người. 

→ Giai điệu nhẹ nhàng như mở đầu một điều thổ lộ tâm tình. Sự liên tưởng sâu sắc bắt đầu gợi cho ta mối quan 

hệ giữa cuộc đòi mỗi con người với cộng đồng, với dân tộc mình đang sống. 



- Nếu ai cũng bo bo cho mình thì trách nhiệm cộng đồng sẽ đùn đẩy cho ai. Một câu hỏi rất giản dị như một 

lời tự vấn, độc thoại, mang triết lí, nhưng người nghe không có cảm giác bị giáo huấn, mà thấm thía cái ý nghĩa 

sâu sắc về ý thức trách nhiệm của mỗi cá nhân trước cộng đồng, để ai cũng tự nhìn lại chính mình, đối diện với

ản thân mình, rồi tự hỏi: Mình là ai? Mình sống để làm gì? Cuộc đời mình sẽ đi về đâu? Mình sẽ dùng cuộc 

đời mình vào việc gì? Mình đã làm được gì cho những người xung quanh, cho cộng đồng, cho dân tộc. 

- Trong cuộc sống, có những con người luôn biết sống vì người khác, không ngại khó, ngại khổ, biết vì lợi ích 

của cộng đồng, biết vì mọi người, sống có trách nhiệm... Đó là những con người có nhân cách cao quý, có cuộc 

sống đáng trân trọng. (Dẫn chứng: Hồ Chí Minh, anh Nguyễn Văn Trỗi sẵn sàng hi sinh hạnh phúc cá nhân vì 

lợi ích cách mạng... Đặng Thùy Trâm từ giã Hà Nội vào nơi ác liệt của chiến trường...; thời bình: những chiến 

sĩ Trường Sa, nhân vật anh thanh niên trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa...). 

- Bên cạnh đó cũng có những con người luôn sống vị kỉ, cá nhân, nhỏ nhen, luôn tránh né, đùn đẩy khó khăn 

cho người khác, sống vụ lợi, lợi dụng sự giúp đỡ của người khác để thu vén cho bản thân... Lối sống đó rồi sẽ bị 

xã hội đào thải. (Thí sinh lấy dẫn chứng: loại người: “Ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau”... những kẻ cơ hội, 

“đục nước béo cò”; đó là một số thanh niên chỉ biết ăn chơi, hưởng thụ, thõa mãn những thú vui tầm thường 

trụy lạc như đua xe bất chấp gieo tai họa cho người khác, đốt thời gian, sức khỏe, tiền bạc nơi vũ trường, luôn 

đòi hỏi ở người khác vì mình, vô trách nhiệm với gia đình, xã hội và cả với bản thân...). 

- Lời bài hát là những lời nhắn nhủ thiết tha gửi đến mọi người, nhất là đối với lớp trẻ, một thông điệp 

- Về sống đẹp đầy sức thuyết phục. Nó chứa đựng một quan niệm nhân sinh tích cực, đáng để cho mỗi chúng 

ta xem như kim chỉ nam trong rèn luyện và tu dưỡng bản thân để có một cuộc sống chân chính. 

- Từ quan niệm sống đẹp đó phê phán lối sống ích kỉ, nhỏ nhen, vô trách nhiệm, thụ động, yếu hèn của một bộ 

phận cá nhân trong xã hội. 

3. Đánh giá và mở rộng 

- Bài hát ra đời đã lâu, nhưng đến nay vẫn còn nguyên giá trị, nhất là trong lúc chủ nghĩa cá nhân, lối sống vị 

kỉ đang có xu hướng trỗi dậy. Ý thức của con người về trách nhiệm của cá nhân trước cộng đồng xã hội như 

một nền tảng đang sụp lở. Con người đang tìm mọi cách để thu vén cho lợi ích cá nhân mình mà quên đi lợi ích 

của cộng đồng. Hơn thế nữa, nhiều cá nhân còn làm tổn hại đến lợi ích cộng đồng. 

- Bài ca càng có ý nghĩa lớn lao khi một bộ phận thanh niên đang “lạc điệu” bởi thiếu định hướng nghề 

nghiệp, sống không có lí tưởng, thiếu ý chí vượt khó vươn lên, thất học, chạy theo lối sống không lành mạnh, 

coi trọng giá trị vật chất, coi thường kỷ cương pháp luật và các giá trị đạo lí, nhân văn, sống buông thả, sa vào 

tệ nạn xã hội... 


- Trong cuộc sống ngày nay, thanh niên càng cần chăm chỉ, năng động, sáng tạo biết gắn lợi ích cá nhân với 

lợi ích của nhân dân, Tổ quốc. 

- Hiểu rằng cuộc sống chỉ thật sự có ý nghĩa, nhân cách con người sẽ thật sự cao quý khi biết chọn cho mình 

lối sống đẹp và cao quý, cự tuyệt lối sống tầm thường, thấp hèn. 

- Để có thể sống đẹp như lời bài hát gợi ý, thanh niên cần sống có lí tưởng cao đẹp, có ý thức bồi dưỡng lòng 

nhân ái, vị tha, phải học tập, rèn luyện bản thân ý chí, nghị lực, những năng lực và kĩ năng sống. 

- Phải năng động, sáng tạo, sống có trách nhiệm với gia đình và xã hội. 

Câu 2: 

1. Mở bài 


Hỡi con sông đã tắm cả đời tôi 

Tôi giữ mãi mối tình mới mẻ. 

(Nhớ con sông quê hương, Tế Hanh)

Quả thật, mỗi người chúng ta, ai ai cũng có dòng sông quê hương, dòng sông tự tình, dòng sông hoài niệm, 

dòng sông để thương để nhớ trong tiềm thức của mỗi con người, mãi mãi nuôi dưỡng tâm hồn mỗi người lớn 

dần theo chiều dài cùng quê hương đất nước. Hôm nay, đưa chúng ta tìm về hình ảnh dòng sông Hương nơi cố 

đô Huế trong bài kí Ai đã đặt tên cho dòng sông? qua ngòi bút tài hoa của Hoàng Phủ Ngọc Tường, để tìm lại 

những vẻ đẹp về hình ảnh của dòng sông Hương khi đi qua thành phố Huế. 

2. Thân bài 


Hoàng Phủ Ngọc Tường là nhà văn nặng lòng với xứ Huế mộng mơ, với dòng sông Hương hiền hòa chảy. 

Có lẽ ông có duyên với mảnh đất và con người nơi đây nên những gì ông viết thường rất bình dị, mộc mạc 

nhưng lãng mạn và trữ tình. Bài kí Ai đã tên cho dòng sông? này được xem là thành công của Hoàng Phủ Ngọc 

Tường khi khắc họa rõ ràng từng đường nét và vẻ đẹp đa chiều của dòng sông Hương. Một vẻ đẹp trầm lắng, 

dịu dàng, nên thơ và rất mực cổ kính. 

Ai đã đặt tên cho dòng sông? được viết theo thể kí, một thể loại có thể ghi chép lại cảm xúc, tâm tư tình 

cảm, những dòng cảm xúc bất chợt, suy nghĩ bất chợt một cách sâu sắc nhất. Có lẽ chính thể loại này đã khiến 

cho bài kí đi vào lòng người đọc một cách chân thành như vậy. Vẻ đẹp của dòng sông Hương theo ngòi bút của 

Hoàng Phủ Ngọc Tường hiện lên một cách đầy ấn tượng, một vẻ đẹp khiến cho người đọc ngỡ ngàng, sửng sốt. 

Bài tùy bút thể hiện lòng yêu nước, tinh thần dân tộc gắn liền với tình yêu thiên nhiên sâu sắc, với truyền 

thống văn hóa, lịch sử lâu đời, đồng thời truyền đạt bằng một ngòi bút tài hoa, với lời văn đẹp và sáng. Linh 

hồn của bài viết chính là vẻ đẹp huyền thoại của dòng sông Hương, qua ngòi bút tài hoa, lãng mạn của Hoàng 

Phủ Ngọc Tường. 


a. Vẻ đẹp sông Hương trong lòng thành phố Huế 

Chính cái đặc biệt của sông Hương, vẻ đẹp trữ tình của nó trong toàn bộ quần thể văn hoá của Huế đã là 

nguồn cảm hứng của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Sinh ra lớn lên và gắn bó với Huế, hàng ngày hàng giờ được 

nhìn thấy dòng Hương nên chất nghệ sĩ trong tác giả đã phát hiện được cái tình tứ, duyên dáng của dòng sông. 

Ông đã tìm thấy vẻ đẹp của dòng sông trong từng bước đi của nó. Dưới ngòi bút của ông dòng chảy vô tri vô 

giác đã biến thành một con người mà mỗi bước đi là một suy tư, một trăn trở, một nỗi niềm vương vấn với 

thành phố quê hương. Theo bước đi của dòng sông vẻ đẹp của Huế hiện lên ngày càng đủ đầy, toàn vẹn. Đi đến 

đâu dòng sông đều mang một tâm trạng của một con người. Rời xa tiếng chuông chùa Thiên Mụ là chạm đến sự 

đông đúc của thành phố. Từ đây, như đã tìm đúng đường về, sông Hương vui tươi hẳn lên... 


Một trong những nét độc đáo rất riêng, rất Huế trong cách tả của Hoàng Phủ Ngọc Tường có lẽ chính là cách 

tả những khúc uốn lượn của dòng sông với một hệ thống các hình ảnh so sánh rất mềm, rất duyên. Đó là cách 

so sánh dùng những cảm giác phi vật chất để miêu tả sự vật. Có chút gì đó gần với Thạch Lam, Vũ Bằng, song 

vẫn có nét điệu đàng của Huế. Dòng sông khi “uốn mình theo những đường cong thật mềm”, khi lại “đột ngột 

vẽ một hình cung thật tròn về phía đông bắc, ôm lấy chân đồi Thiên Mụ”, và lúc lại “mềm như tấm lụa” rồi 

“uốn một cánh cung rất nhẹ sang đến cồn Hến”, không chỉ mô tả hình dáng dòng sông bằng những từ ngữ giàu 

hình tượng và rất gợi cảm mà cái đặc biệt tạo nên phong cách kí của Hoàng Phủ Ngọc Tường, góp phần tạo nên 

bản đại hợp xướng ngôn từ cho nền văn học dân tộc, chính là sự sáng tạo nên những phương thức so sánh rất

đắc địa, bất ngờ và đầy chất thơ, thể hiện đỉnh cao cảm xúc trữ tình của tác giả như “sông Hương uốn một cánh 

cung rất nhẹ; đường cong ấy làm cho dòng sông mềm hẳn đi, như một tiếng “vâng” không nói ra của tình 

yêu”; hay “trăm nghìn ảnh hoa đăng bồng bềnh vào những đêm hội rằm tháng Bảy từ điện Hòn Chén trôi về, 

qua Huế bỗng ngập ngừng như muốn đi muốn ở, chao nhẹ trên mặt nước như những vấn vương của những nỗi 

lòng”. Với những cách so sánh độc đáo sống động ấy sông Hương đã thành một con người, một người con gái 

đầy tình cảm dịu dàng và thủy chung. 

Bài bút kí là kết quả mối lương duyên giữa một tâm hồn nghệ sĩ giàu cảm xúc, tinh tế có tình yêu xứ sở tha 

thiết và một trí tuệ nghiên cứu minh mẫn, uyên thâm. Đó là bản trường ca đầy chất thơ tạo cho sông Hương và 

xứ Huế một tâm hồn mang tinh hoa văn hoá đất kinh kì xưa. Sự mạch lạc của tư duy nghiên cứu thể hiện ở cách 

thể hiện rất rõ ràng nhưng hiểu biết về nguồn gốc, đặc điểm địa lí, lịch sử, dòng chảy của dòng sông với một 

giọng điệu trữ tình, giàu hình ảnh, lối diễn đạt đàm thắm dịu dàng tràn đầy xúc cảm. Lối viết ấy tạo cho người 

đọc cảm giác như đang được tâm tình trên con thuyền thả trôi theo dòng chảy lặng lờ của dòng sông mà vừa 

ngắm vừa nghe ai đó thủ thỉ kể về dòng sông huyền thoại này. Cái điệu chảy lững lờ của dòng sông đã được tác 

giả thổi vào đó một cái hồn khiến nó trở thành người con gái dịu dàng, mỗi bước đi là một niềm vương vấn với 

quê hương, với thành phố Huế nên thơ, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã kết hợp một cách điêu luyện tư duy nghiên 

cứu và tư duy nghệ thuật để giải thích nguyên nhân cái điệu chảy chậm chạm của dòng sông mà tác giả gọi 

“điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế”, tác giả đã giải thích bằng cả hai cách: cách của người nghệ sĩ, cách 

của nhà địa lí. 

b. Tình yêu xứ sở của nhà văn 

Bắt nguồn từ rừng già Trường Sơn, sông Hương cũng từng gào thét hung dữ cùng gió ngàn bởi cái địa thế 

hiểm trở của núi rừng. Nhưng khi vào lòng thành phố nó lại chảy thật chậm do đặc điểm cấu tạo của dòng chảy, 

ở đây dòng sông chia làm nhiều nhánh, theo những nhánh sông đào mang nước sông Hương tỏa đi khắp phố thị 

và những chi lưu ấy, cùng với hai hòn đảo nhỏ trên sông đã làm giảm hẳn lưu tốc của dòng nước, khiến cho 

sông Hương khi qua thành phố đã trôi đi thật chậm... Dưới con mắt của người nghệ sĩ dòng chảy của Hương 

Giang lại được miêu tả thật hấp dẫn với nhiều cách so sánh, những từ ngữ được sử dụng rất đắc địa, giàu hình 

ảnh, màu sắc và hình khối tạo nên một dòng Hương Giang thật đẹp, thật nên thơ và như một con người đầy xúc 

cảm chứa chan tình yêu với cố đô Huế giàu truyền thống văn hoá. Sông Hương, dưới ngòi bút của Hoàng Phủ 

Ngọc Tường, không còn là một dòng chảy mà là cả một nền văn hoá, cả một chiều dài lịch sử anh hùng và một 

chiều sâu tâm hồn cao quý. Người nghệ sĩ cũng lần lượt theo bước dòng sông từ thượng nguồn cho đến khi nó 

tạm biệt thành phố Huế thân yêu để ra cửa Thuận An và hoà mình ra biển. Và người nghệ sĩ ấy đã dừng lại rất 

lâu, giống như dòng sông, khi đi vào lòng thành phố. 


“Thành công đáng kể nhất của tác phẩm chính là ở ngôn ngữ kí giàu hình tượng và giàu sức gợi cảm, điều 

đó đã làm nên một Hoàng Phủ Ngọc Tường là một trong những người viết kí hay nhất” (Nguyên Ngọc). Ở thể 

kí người viết có điều kiện phát huy tối đa những liên tưởng phong phú của mình vê đối tượng. Từ cảm xúc vê 

dòng sông tác giả đã thể hiện thành công những suy tưởng của mình về Huế, về lịch sử, về những dòng sông 

đẹp trên thế giới với một lối viết thật tự nhiên, dễ thấm vào lòng người. GS. Hoàng Ngọc Hiến khi viết về thể 

loại kí đã nhận xét: Kí Hoàng Phủ Ngọc Tường mang dáng dấp etxe - một thể kí đặc biệt từng xuất hiện nhiều ở 

phương Tây - đòi hỏi ở người viết một khả năng diễn đạt uyển chuyển, những sáng tạo khi quan sát và khéo léo 

khi trình bày những suy ngẫm chủ quan của mình. Giọng văn etxe thường là giọng văn nhẩn nha, thủng thẳng

của một người suy ngẫm... lối văn etxe có sự mềm mại, uyển chuyển của một người biết tranh thủ mà cũng biết 

nhân nhượng, biết tôn trọng ý kiến của người khác nhưng trước sau vẫn cậy vào ý kiến chủ quan của mình. Vì 

vậy trong tác phẩm hay xuất hiện những từ hình như, dường như, như... Tất nhiên đó chưa phải là biểu hiện của 

chủ nghĩa hoài nghi tích cực, cơ sở triết học của thể etxe, nhưng nó đã giúp nhà văn dễ dàng thể hiện những liên 

tưởng của mình một cách tự nhiên hơn. Tư duy etxe làm nên chiều rộng của trường liên tưởng để từ sông 

Hương có thể tái hiện cả lịch sử, văn hoá Huế, những dòng sông đẹp trên thế giới qua đó thể hiện tình cảm sâu 

đậm với quê hương. Suy tưởng của nhà văn có sự chuyển hướng rất linh hoạt, từ miêu tả hiện thực đến suy 

ngẫm tạo nên sự đan xen hợp lí của tính chất triết luận với những sáng tạo hình tượng nghệ thuật. Từ điệu chảy 

lặng lờ của sông Hương mà nhớ đến sông Xen của Pa-ri hoa lệ, sông Đa-nuýp xanh thẳm của Bu-đa-pét, sông 

Nê-va của Lê-nin-grát rồi đến cả triết lí của Hê-ra-clít thời cổ đại... để rồi bộc lộ tình cảm với sông Hương tôi 

nhớ lại con sông Hương của tôi, chợt thấy quý điệu chảy lững lờ của nó. Đấy là “điệu slow tình cảm dành riêng 

cho Huế”. Sông Hương có vẻ đẹp riêng, đó là vẻ đẹp đặc trưng nên thơ và trữ tinh của Huế bởi nó mang trong 

mình cả một nền văn hóa của quê hương xứ sở. 


Nhắc đến sông Hương xứ Huế người ta còn nhắc đến Hàn Mặc Tử với những vần thơ vừa trong sáng thơ 

mộng, vừa nhiều khắc khoải lo âu, hoài nghi trong Đây thôn Vĩ Dạ. Cả hai nhà văn, nhà thơ đều lấy những địa 

danh nổi tiếng của xứ Huế (Vĩ Dạ và sông Hương) làm điểm nhấn và khởi hứng cảm xúc. Cùng tái hiện được 

vẻ đẹp của thiên nhiên, cảnh sắc con người xứ Huế rất riêng, rất thơ mộng. Có được điều đó chứng tỏ mảnh đất, 

con người Huế đã chiếm chỗ sâu bền nhất trong lòng các tác giả. Cả hai đều là những cây bút tài hoa, tinh tế, 

nhạy cảm trong văn chương, có tâm hồn hết sức lãng mạn, phong phú. 

Trong Thơ mới đặc trưng đó là các tác giả thường xuyên sử dụng bút pháp tả cảnh ngụ tình, cách sử dụng 

ngôn ngữ vô cùng tinh tế, giàu tính liên tưởng trên nền thơ thất ngôn, Hàn Mặc Tử đã đem đến một làn gió lạ 

cho nền văn học Việt Nam. Các biện pháp nghệ thuật ấy không chỉ dựa vào hình ảnh thiên nhiên giúp làm bật 

lên tình yêu quê hương, đất nước, con người mà chúng còn tạo cho người đọc một nỗi buồn man mác, cái buồn 

bắt nguồn từ sự bế tắc, tuyệt vọng. Hàn Mặc Tử là một nhà thơ tài hoa nhưng bạc mệnh. Nỗi đau về bệnh tật, 

nồi đau về một kiếp sống ngắn ngủi đã khiến cho những vần thơ của ông thấm đẫm một nồi buồn da diết. Đây 

thôn Vĩ Dạ cũng là một bài thơ được nhà thơ sáng tác vào những năm cuối đời của mình, với nỗi niềm tiếc nuối 

về mối tình với cô gái trong mộng chưa kịp chớm nở đã bị số phận trớ trêu cắt đứt. Bài thơ cũng là một bức 

tranh về thôn Vĩ Dạ thợ mộng bên bờ sông Hương, thật đẹp, những vẫn thấm đẫm một nỗi buồn da diết, bâng 

khuâng của Hàn Mặc Tử. 


Xứ Huế hiện lên với khung cảnh tuyệt đẹp. Khung cảnh thôn quê mộc mạc nhưng cũng vô cùng đẹp đẽ hiện 

lên trước mắt người đọc qua từng câu thơ. Từ cổng vào, đã thấy hàng cau thẳng tắp, xanh mướt. Từng tia nắng 

chiếu trên hàng cau ấy. “Nắng mới lên” là một màu nắng nhạt, không quá chói chang và cũng không gây ra cảm 

giác nóng nực của nắng trưa. Nắng mới lên trải đều lên hàng cau, biểu hiện cho một sức sống mãnh liệt, một vẻ 

đẹp trẻ trung, khỏe khoắn, sinh động. Vào đến sâu trong vườn, cũng lại chỉ thấy một màu xanh của cây cối, của 

lá trúc. Cả khu vườn xanh mướt, mượt mà đến lạ lùng. Từ “mướt” ở đây để chỉ một màu xanh bóng, tựa như 

mọi nơi đều là màu xanh, xanh đến lạ lùng. Màu xanh ngọc ở đây cũng có thể là do nắng chiếu xuyên qua lá tạo 

thành màu xanh ngọc, cũng có thể là do nắng chiếu lên những giọt sương sớm còn đọng trên phiến lá tạo thành 

những viên ngọc long lanh, đẹp tuyệt vời. Trong không gian xanh mộc mạc, giản dị nhưng cũng tuyệt đẹp đó,

con người xuất hiện khiến cho cảnh vật càng trở lên sinh động. Tác giả không nói rõ người ấy là ai, cũng chẳng 

rõ hình dáng khuôn mặt, chỉ biết người ấy ẩn ẩn hiện hiện sau màu xanh của lá trúc. Đó cũng có thể là một 

người đang chăm sóc vườn, cũng có thể là một người khách đến thăm. Nhưng cũng có những câu thơ mà cảnh 

thiên nhiên, nhưng nó đã bị vương một chút gì đó của sự tan rã, chia li. Gió thổi mây bay, từ xưa đến nay gió 

với mây vốn vẫn luôn quấn quýt với nhau, chẳng mấy khi tách rời. Vậy mà ở đây, gió đi một đường, mây đi 

một nẻo, hai con đường ấy không trùng nhau. Gió với mây chia li, dòng nước cũng trở nên buồn bã, hiu quạnh. 

Tất cả như dừng lại vì chán nản, chỉ còn những bông hoa bắp ở hai bên bờ khẽ khàng lay động, như vô tình 

không biết, hay có lẽ là đang quan tâm, an ủi dòng sông đang buồn trước cảnh chia li. Giữa cảnh thực, Hàn Mặc 

Tử bỗng lại vẽ lên con thuyền và bến sông trăng. Thuyền sắp đi, liệu có chờ kịp trăng để chở trăng về tối nay. 

Cái mờ ảo thấm đẫm từng câu thơ, hư hư thực thực. Thuyền trăng, bến sông trăng, đó chỉ là những thứ mà tác 

giả tưởng tượng ra, là ảo ảnh, là sự tiếc nuối, lỡ làng của một kiếp sống dở dang với đời, với tình. 

Trong bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông? Hoàng Phủ Ngọc Tường chọn điểm nhìn là sông Hương, đặt 

trong một không gian phóng khoáng, rộng lớn hơn. Vẻ đẹp của xứ Huế hiện lên ở rất nhiều góc độ từ quá khứ 

cho đến hiện tại, từ lịch sử, thơ văn đến địa lí, văn hóa... Vì thế vùng đất cố đô hiện lên toàn diện hơn, hiện thực 

hơn bởi sông Hương chính là linh hồn của Huế, là nơi tích tụ những trầm tích văn hóa lâu đời của mảnh đất 

kinh thành cổ xưa. Bài kí đã thể hiện một tấm lòng thiết tha, say đắm của nhà văn với cảnh và người xứ Huế. 

Một nhà văn nước ngoài nói: “Có ba khả năng cơ bản của một nhà tiểu thuyết: anh ta kể một câu chuyện, anh ta 

tả một câu chuyện, anh ta suy nghĩ một câu chuyện”. Hoàng Phủ Ngọc Tường là loại thứ ba, đúng hơn, ông là 

cả ba nhưng thiên về loại thứ ba. Ông kể, ông tả để mà suy nghĩ, phải chăng ở đây đã có một sự hòa hợp, tương 

giao linh ứng giữa cảnh sắc Huế, lịch sử Huế, văn hóa Huế với một tâm hồn nhà văn dễ rung động, nhạy cảm, 

tinh tế. Phải là sự tương giao đến mức hoàn thiện, chặt chẽ mới sinh ra được những áng văn không dễ một lần 

thứ hai viết được. 

Nhà văn còn có nét đặc sắc trong lối viết kí. Ngòi bút phóng túng, tài hoa, với sự liên tưởng kì diệu, kết hợp 

hài hòa giữa trí tuệ và cảm xúc, khách quan và chủ quan, thể hiện một cái tôi hấp dẫn trong một bài kí tâm hồn. 

Nhà văn cứ rỉ rả, cứ lặng lẽ kể ra, viết ra những dòng chữ bình dị nhất nhưng đồng thời cũng là tâm huyết nhất 

trong trái tim một nhà văn tài năng. Xuất phát từ đặc điểm của thể loại thơ và bút kí là khác nhau. Thơ nghiêng 

về cảm xúc, tâm trạng. Bút kí không chỉ đòi hỏi có cảm xúc mà ít nhiều có tính xác thực và khách quan. Đối 

với Hàn Mặc Tử, Huế là nơi tác giả từng gắn bó, giờ đã trờ thành kỉ niệm. Còn Hoàng Phủ Ngọc Tường là 

người con của xứ Huế nên chất Huế đã thấm sâu vào tâm hồn máu thịt của ông. 

Đoạn văn là những trải nghiệm của bản thân, tạo nên những trang viết uyên bác, lôi cuốn, ngôn ngữ phong 

phú, uyển chuyển, nồng nàn chất thơ, lãng mạn, trữ tình. Phải là sự tương giao đến mức hòa quyện chặt chẽ mới 

sinh ra được những áng văn tài hoa, không dễ một lần thứ hai viết được. “Nhà văn là người làm văn phải coi 

sóc đến văn khi viết. Huống chi đây, Huế lại là một đối tượng rất văn, nên văn. Hoàng Phủ Ngọc Tường bằng 

những bài viết về Huế đã làm đẹp thêm thành phố của mình. Thành phố của anh trên trang viết không giống ai 

và không ai có” (Phạm Xuân Nguyên). 

3. Kết bài 


Bằng ngòi bút tinh tế, cảm xúc chân thành và một tấm lòng yêu thương của Hoàng Phủ Ngọc Tường đã vẽ 

nên một bức tranh tuyệt đẹp về sông Hương. Một vẻ đẹp rất riêng, rất dịu dàng, rất Huế khiến người đọc muốn 

một lần đến đó tận hưởng.

Hình ảnh dòng sông Hương của thành phố Huế của vùng đất miền Trung, đất cày lên sỏi đá nhưng cố đô 

Huế, cố đô của một thời vang bóng đã có dòng sông thật đẹp, thật thơ mộng, trữ tình càng tô đậm sự giàu đẹp 

cho Huế cho đất nước Việt Nam. Quả thật: 

Không nơi đâu đẹp tuyệt vời 

Sông Hương núi Ngự nghìn đời mến yêu 






Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Hội chứng vô cảm hay nói cách khác là căn bệnh trơ cảm xúc trước niềm vui, nhất là nỗi đau của người 

khác, vốn là một mặt trong hai phương diện cấu trúc bản chất Con - Người của mỗi sinh thế người. Tính “con” 

và tính “người” luôn luôn hình thành, phát triển ở mỗi con người từ khi lọt lỏng mẹ cho đến khi nhắm mắt xuôi 

tay. Cái thiện và cải ác luôn luôn song hành theo từng bước đi, qua từng cử chi, hành vi của mỗi con người 

trong mối quan hệ với cộng đồng, với cha mẹ, anh chị em, bạn bè, bà con làng xóm, đồng bào, đồng loại. Trong 

cuộc hành trình lâu dài, gian khổ của một đời người, cái mất và cái được không phải đã được nhận ra một cách 

dễ dàng. Mất một đồng xu, một miếng ăn, mất một phần cơ thể, mất một vật sở hữu, con người nhận biết ngay. 

Nhưng có những cái mất, cái được nhiều khi lại không dễ gì cảm nhận được ngay. Nhường bước cho một cụ già 

cao tuổi, nhường chỗ cho bà mẹ có con nhỏ trên tàu xe chật chội, biếu một vài đồng cho người hành khất... có 

mất có được nhưng không phải ai cũng đã nhận ra cái gì mình đã thu được, có khi là sự thăng hoa trong tâm hồn 

từ thiện và nhân ái. Nói như một nhà văn lớn, người ta chỉ lo túi tiền rỗng đi nhưng lại không biết lo tâm hồn 

mình đang vơi cạn, khô héo dần. Tôi muốn đặt vấn đề là cùng với sự báo động những hiểm họa trông thấy, cần 

báo động cả hiểm họa không trông thấy hay khó trông thấy. Hiện nay đã có quá nhiều dấu hiệu và sự kiện trầm 

trọng của hiểm họa vô cảm trong xã hội ta, nhất là trong tuổi trẻ. Bạo lực đã xuất hiện dữ dằn những tháng ngày 

gần đây báo hiệu nguồn gốc sâu xa ở sự xuống cấp nghiêm trọng về nhân văn, về bệnh vô cảm. 

(Trích Nguồn gốc sâu xa của hiểm họa, Bài tập Ngữ vãn 12, Tập một, NXB 

Câu 1: Chỉ ra phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích. 

Câu 2: Theo tác giả, nguồn gốc sâu xa của nạn bạo lực xuất hiện gần đây là gì? 

Câu 3: Tác giả đã thể hiện thái độ gì khi bàn về hiểm họa vô cảm trong xã hội hiện nay? 

Giáo dục Việt Nam, 2019, trang 36 - 37) 

Câu 4: Anh (chị) suy nghĩ như thế nào khi có những người chỉ lo túi tiền rỗng đi lo tâm hồn mình đang vơi 

cạn, khô héo dần. 


Câu 1 (2,0 điểm): 


Hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh (chị) về ý kiến được nêu ở phần Đọc 

hiểu: “Bệnh vô cảm”. 

Câu 2 (5,0 điểm): Đọc đoạn trích dưới đây: ý 

Về hình tượng Tnú trong truyện ngắn Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành, có kiến cho rằng: ''Tnú điển 

hình cho tính cách con người Tây Nguyên”. Ý kiến khác thì nhấn mạnh: “Tnú điển hình cho con đường đấu 

tranh cách mạng của người làng Xô Man”. Từ cảm nhận của mình về hình tượng này, anh (chị) hãy bình luận

những ý kiến trên và nêu ý kiến đánh giá về hình tượng Tnú. Từ đó, anh (chị) hãy liên hệ với khí thế, tinh thần 

của người chí sĩ yêu nước trong bài thơ Lưu biệt khi xuất dương của Phan Bội Châu (Ngữ văn 11, Tập hai, NXB 

Giáo dục Việt Nam, 2019) và tầm vóc, chí hướng người nam nhi trong bài thơ Tỏ lòng của vị danh tướng Phạm 

Ngũ Lão (Ngữ văn 10, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019) để làm nổi bật niềm tự hào về một thời kì oanh 

liệt, hào hùng của lịch sử dân tộc trong lòng của ba tác giả và nỗi niềm của chúng ta. 


------------------- HẾT ------------------- 


Câu 1: Phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong văn bản trên là nghị luận. 

Câu 2: Theo tác giả, nguồn gốc sâu xa của nạn bạo lực xuất hiện gần đây là do bệnh vô cảm, do sự xuống cấp 

nghiêm trọng về ý thức nhân văn. 

Câu 3: Thái độ của tác giả khi bàn về hiểm họa vô cảm: lo ngại, trăn trở... 

Câu 4: Thể hiện được suy nghĩ chân thành, sâu sắc trước hiện tượng: có những người chỉ lo túi tiền rỗng đi 

nhưng lại không biết lo tâm hồn mình đang vơi cạn, khô héo dần. Dưới đây là một gợi ý: 

- Vấn đề được đưa ra ở câu nói là thực trạng kinh tế ngày càng phát triển đi lên nhưng nhân cách con người 

ngày càng xuống thấp. 

- Đó là việc con người chỉ lo vun vén những lợi lộc, ích lợi cho bản thân (đặc biệt là về mặt kinh tế) mà quên đi 

việc rèn luyện, bồi đắp nhân cách bản thân mình. 

- Đó là điều xã hội cần phải thay đổi. 


Câu 1: 








- Từ khi trên quả đất này có sự sống, thì Thượng đế đã sinh ra vạn loài, trong đó có loài người. Một điều đặc 

biệt thay là tạo hóa đã ban tặng cho loài người chúng ta một thứ quý báu đó chính là tình cảm. 

- Xã hội ngày càng phát triển, dường như con người càng ngày càng vô tình, thờ ơ với mọi sự xung quanh. Đó 

chính là căn bệnh nan y đang hoành hành rộng lớn không những chỉ dừng lại ở một cá nhân mà đang len lỏi vào 

mọi tầng lóp xã hội - “bệnh vô cảm”. 




- “Vô cảm” là không có cảm xúc, xúc động, sống ích kỉ, lạnh lùng, thờ ơ, làm ngơ trước những điều xấu xa, 

hoặc nỗi bất hạnh, không may của những người sống xung quanh mình. Thấy cảnh tượng bi thương lại thờ ơ, 

không động lòng chua xót, không rung động... 

- Nhìn thấy cái xấu, cái ác mà không thấy bất bình, không căm tức, không phẫn nộ. Nhìn thấy cái đẹp mà không

ngưỡng mộ, không say mê, không thích thú. 

- Người bị bệnh vô cảm càng lúc càng khép chặt cánh cửa trái tim mình lại, không còn biết hưởng thụ cái đẹp 

mà chỉ nghĩ đến tiền, đến công việc. 

b. Biểu hiện của bệnh vô cảm 

- Bệnh vô cảm được biểu hiện dưới nhiều hình thức đa dạng. Với những người thuộc vị trí khác nhau lại có 

những biểu hiện khác nhau: 

+ Đối với những người có trọng trách trước cộng đồng: không quan tâm đến công việc của người dân; một số 

người có quyền lực lại dựa vào quyền lực để ức hiếp nhân dân... 

+ Đối với mỗi cá nhân: Không sẵn lòng giúp đỡ những người gặp khó khăn hoạn nạn trong khi mình có đủ 

điều kiện để giúp đỡ; có thái độ rẻ rúng, coi khinh những mảnh đời bất hạnh... 

c. Chỉ ra nguyên nhân của bệnh vô cảm 

- Con người chạy theo đồng tiền, chạy theo vật chất mà quên đi giá trị của đời sống tinh thần. Coi đồng tiền cao 

hơn giá trị con người. 

- Một phần nữa cũng là do xã hội hiện đại quá bận rộn và đòi hỏi con người phải làm việc, làm việc và làm việc 

mà bỏ quên thời gian để trao nhau hơi ấm của tình thương, để ươm mầm cảm xúc. 

d. Tác hại của bệnh vô cảm 

- Bệnh vô cảm có những tác hại ghê gớm. Với từng vị trí, nghề nghiệp khác nhau trong xã hội, người mắc 

“bệnh vô cảm” sẽ gây ra hậu quả khác nhau. 

- Nó là một căn bệnh lâm sàng mà trong đó, não của người bệnh vẫn hoạt động nhưng trái tim lại hoàn toàn 

băng giá. Người ta đã vô cảm thì làm sao có thể thấu hiểu được nỗi đau, tình cảm của người khác, người ta chỉ 

nghĩ đến mình và lợi ích của riêng mình mà thôi. 

- Vô cảm là con đường trực tiếp dẫn đến những cái xấu, cái ác. Nó biến con người thành kẻ vô trách nhiệm, vô 

lương tâm và vô văn hóa, thậm chí là kẻ tội đồ. Bệnh vô cảm làm cho cái xấu, cái ác có mảnh đất mầu mỡ để 

sinh sôi nẩy nở như “cỏ mọc hoang” và đang đầu độc, chế ngự cuộc sống tốt đẹp của con người trong xã hội mới 

của chúng ta hôm nay. 

- Người mắc “bệnh vô cảm” không được mọi người tin yêu, kính trọng. 

e. Làm thế nào để chữa bệnh vô cảm? 

- Mỗi cá nhân phải là một thành viên có trách nhiệm đối với những vấn đề chung của cộng đồng. 

- Tham gia các hoạt động xã hội có tính nhân văn cao như phong trào đền ơn đáp nghĩa, phong trào thanh niên 

lập nghiệp... 

- Xã hội cần lên án mạnh mẽ bệnh vô cảm, coi đó như là một cuộc chiến đấu để loại bỏ căn bệnh này ra khỏi xã 

hội ta. 


- Vô cảm là căn bệnh nguy hiểm, chúng ta cần tìm phương thuốc “đặc trị”, cần phê phán những người mắc 

“bệnh vô cảm”. 

- Bản thân cần sống hòa đồng, biết đồng cảm, sẻ chia với những người bất hạnh. Ví dụ: ủng hộ đồng bào vùng 

bị thiên tai, những người là nạn nhân của chất độc màu da cam, những trẻ mồ côi, người già... không nơi nương 

tựa. 

Câu 2: 


1. Mở bài 

- Giới thiệu khái quát về tác giả và tác phẩm 

+ Nền văn học Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975 là một nền văn học sử thi. Cảm hứng anh hùng ca xuất hiện 

trong hầu hết các sáng tác văn xuôi thuộc giai đoạn này. Thấm nhuần tư tưởng: 

Nơi nào không cầm súng, nơi đó không phải là Tổ quốc 

Định nghĩa Việt Nam là phải cầm vũ khí diệt thù. 

(Phác thảo cho một trận đánh, một bài thơ diệt Mĩ, Chế Lan Viên) 

Nhà văn Nguyễn Trung Thành đã sáng tác Rừng xà nu được coi như “hịch tướng sĩ văn” của thời đại chống 

Mĩ. Tác phẩm là truyền thống hào hùng là lòng dũng cảm của những người dân Tây Nguyên sẵn sàng cầm vũ khí 

vùng lên đánh đuổi quân thù. 

- Trích dẫn ý kiến 

+ Hình tượng trung tâm của tác phẩm là người anh hùng Tnú. Nhân vật không chỉ “điển hình cho tính cách 

con người Tây Nguyên” mà còn “điển hình cho con đường đấu tranh cách mạng của người làng Xô Man”. Vậy 

đâu là giá trị thực sự của hình tượng này? 

2. Thân bài 


- Nguyễn Trung Thành bút danh Nguyên Ngọc - là một trong những nhà văn lớn của nền văn học Việt Nam 

hiện đại. Ông cũng là nhà văn tiêu biểu của mảnh đất Tây Nguyên hùng vĩ. Có duyên và gắn bó với mảnh đất 

Tây Nguyên trong cả hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ là điều kiện thuận lợi, tiền đề dẫn đến 

những thành công trong những sáng tác về vùng đất này: Đất nước đứng lên, Rẻo cao, Rừng xà nu... 

+ Truyện ngắn Rừng xà nu được viết năm 1965, ra mắt lần đầu tiên trên tạp chí Văn nghệ Quân giải phóng 

Trung Trung Bộ số 2- 1965, sau đó in trong tập Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc. Tác phẩm nổi tiếng 

nhất trong số các sáng tác của Nguyễn Trung Thành viết về những anh hùng làng Xô Man trong cuộc kháng 

chiến chống Mĩ, tiêu biểu cho khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn của văn học Việt Nam 1945 - 1975. 

+ Cảm hứng của Rừng xà nu được phát khởi từ một triết lí nảy ra từ máu lửa của một thời đại đau thương mà 

anh dũng. 


- Văn học nghệ thuật luôn hướng người đọc về khát vọng ngàn đời của nhân loại, đó là niềm trăn trở về tự do, 

hạnh phúc và nhân phẩm của con người. Nhà văn thể hiện tất cả điều đó thông qua hình tượng. Vì thế hình tượng 

phải luôn có tính khái quát, khái quát đến mức có thể làm ta liên tưởng đến cái tương tự ở ngoài đời. 

- Điển hình trong văn học thể hiện chủ yếu ở hai khía cạnh: nhân vật điển hình và hoàn cảnh điển hình. Nhân 

vật điển hình là sản phẩm nhào nặn từ hoàn cảnh cụ thể điển hình, cho nên nó rất sống động và gần gũi. 

- Tnú điển hình cho tính cách con người Tây Nguyên” nghĩa là tính cách, phẩm chất của Tnú có nhiều điểm 

tương đồng, khái quát hoặc được kết tinh từ tính cách, phẩm chất của con người Tây Nguyên. Tính cách của Tnú 

tiêu biểu cho tính cách con người Tây Nguyên. 

- “Tnú điển hình cho con đường đấu tranh cách mạng của người làng Xô Man” là nói tới cuộc đời Tnú có 

điểm tương đồng với con đường đấu tranh cách mạng của con người làng Xô Man, đi từ khó khăn gian khổ đến 

thắng lợi, từ đau thương đến anh dũng. 

2.3. Phân tích khái quát vê hình tượng 


- Bối cảnh đất nước và làng Xô Man trong kháng chiến. 

- Hoàn cảnh riêng của nhân vật. 

- Khái quát tính cách, tâm hồn, lí tưởng của nhân vật. 

→ Chúng ta nhất trí với những ý kiến trên. Đây là hai nhận xét khái quát về hai khía cạnh khác nhau của hình 

tượng Tnú: ý kiến trước chỉ ra vẻ đẹp tính cách, phẩm chất; ý kiến sau khái quát phương diện cuộc đời. 

2.4. Chứng minh qua hai ý kiến 

a. Tnú trước hết điển hình cho tính cách con người Tây Nguyên 

- Yêu nước, căm thù giặc sâu sắc, bất khuất với kẻ thù: Tnú có ba mối thù lớn: của bản thân, của gia đình, 

của buôn làng. (Thí sinh cần phân tích những chi tiết hay); 

+ Bị đốt mười ngón tay, lửa cháy ở trong lồng ngực. 

+ Đôi mắt Tnú biến thành hai cục lửa lớn khi chứng kiến cảnh vợ con bị giặc tra tấn. 

- Sớm có lí tưởng cách mạng, trung thành tuyệt đối với cách mạng, tính kỉ luật cao: 

+ Từ bé đã thuộc lòng câu nói của cụ Met: “Cán bộ là Đảng. Đảng còn núi nước này còn”. 

+ Về thăm làng một đêm nhưng có giấy phép. 

- Sức sống mãnh liệt, dẻo dai: (Thí sinh chú ý chi tiết “đôi bàn tay của Tnú”). 

- Trung thực, dũng cảm, gan góc, thông minh lanh lợi, có tinh thần trách nhiệm trong công việc: để cán bộ 

ngủ một mình ngoài rừng bụng dạ không yên được; đi rừng; vượt suối; nuốt lá thư... 

- Có tình thương yêu sâu sắc với gia đình, buôn làng. 

b. Tnú còn là điển hình cho con đường đấu tranh cách mạng của dân làng Xô Man 

- Mang thân phận mồ côi, sinh ra và lớn lên trong sự đùm bọc, yêu thương của buôn làng, Tnú có một cuộc 

đời nghèo khổ, cơ cực như bao người khác nhưng cũng phát huy được cốt cách của người Xô Man: “Đời nó khổ 

nhưng bụng nó sạch như nước suối làng ta”. 

- Tnú gặp bi kịch khi chưa cầm vũ khí: bản thân bị bắt, bị tra tấn dã man (mỗi ngón tay chỉ còn hai đốt), bị 

tù; vợ con bị giặc tra tấn đến chết; cụ Met nhắc lại nhiều lần Tnú không cứu sống được Mai - Tnú không cứu 

sống được mẹ con Mai - Tnú không cứu được vợ con... để khắc ghi vào tâm trí người nghe một chân lí của thời 

đại: chừng ấy phẩm chất (gan góc, quả cảm, tình yêu sâu sắc...) là chưa đủ để cứu sống mẹ con Mai mà phải là 

chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm mác. 

- Tnú được giải thoát khi dân làng Xô Man đã cầm vũ khí, đứng dậy đấu tranh, bảo vệ buôn làng; vượt lên 

nỗi đau đớn, bi kịch cá nhân, Tnú quyết tâm gia nhập lực lượng giải phóng, giết giặc trả thù cho gia đình, quê 

hương, góp phần bảo vệ buôn làng. 

- Bước đường đời của Tnú đại diện cho con đường của các dân tộc Tây Nguyên trong khói lừa đấu tranh. 

Câu chuyện bi tráng ở một con người mang ý nghĩa của cả một dân tộc. 

2.5. Phản biện của bản thân (bổ sung ý kiến) 


- Hai ý kiến đều đúng và sâu sắc, tuy khác nhau, tưởng đối lập nhưng thực ra là bổ sung cho nhau cùng 

khẳng định vẻ đẹp của hình tượng người anh hùng Tnú. 

- Đó là sự hòa hợp cuộc đời và tính cách, cá nhân và cộng đồng để tạo nên vẻ đẹp toàn vẹn của một hình 

tượng giàu chất sử thi. 

- Có được vẻ đẹp toàn vẹn đó là do nhà văn không chỉ có duyên mà còn đã gắn bó sâu nặng với mảnh đất 

Tây Nguyên man dại, đằm sâu trong vẻ đẹp hùng vĩ; không chỉ là “tôi yêu say mê cây xà nu từ ngày đó” mà còn

cùng ăn, cùng ngủ, cùng chiến đấu với đồng bào Tây Nguyên, để rồi mang không khí đau thương mà anh dũng 

của một thời khói lửa thổi hồn vào tác phẩm, và rồi ghi một dấu ấn cho văn học cách mạng Việt Nam bằng sự bất 

tử của hình tượng Tnú. 


- Trên những trang viết của mình, Nguyễn Trung Thành thường trải những cảm xúc trữ tình của ông về con 

người, đất nước quê hương. Giọng văn trong truyện Rừng xà nu đằm sâu chất trữ tình, khi trầm hùng theo ánh 

lửa chập chờn ở nhà ưng trong lời kể trang nghiêm xúc động về quá khứ đau thương của cụ Met, khi tha thiết 

luôn chảy theo dòng hồi tưởng về người thân, theo dòng suy tưởng về quê hương của Tnú... Lời văn của Rừng xà 

nu giàu hình ảnh, giàu nhạc điệu, nhiều đoạn văn trau chuốt, mượt óng như ngôn ngữ của một bài thơ. 

- Rừng xà nu là truyện của một con người nhưng qua đó ta thấy số phận của một dân tộc. Từ câu chuyện của 

Tnú và làng Xô Man, tác giả nói tới sự trưởng thành của cách mạng miền Nam trong những ngày trước và sau 

Đồng khởi. Đọc Rừng xà nu hôm nay, vẫn thấy âm vang cái hào hùng của một thời chống Mĩ, một thời có những 

con người đẹp như cụ Met, như Tnú, như Dít, như Mai. 


a. Bài thơ Lưu biệt khi xuất dương 

- Phan Bội Châu là lãnh tụ của các phong trào yêu nước đầu thế kỉ XX, là cái tên đẹp nhất một thời. Sự 

nghiệp cứu nước của ông không thành nhưng tấm lòng yêu nước của ông còn mãi với muôn đời. Lãnh tụ Nguyễn 

Ái Quốc từng suy tôn ông là “bậc anh hùng vị thiên sứ được hai mươi lăm triệu đồng bào tôn kính”. 

- Lưu biệt khị xuất dương là bài thơ tiêu biểu cho tư tường và phong cách Phan Bội Châu ở giai đoạn đầu của 

cuộc đời cách mạng, khi ông xuất dương ra đi cứu nước theo đường lối cách mạng mới mà ông xiết bao tin 

tưởng. 

- Bài thơ mang khẩu khí của bậc trượng phu đội trời đạp đất. Cái hay của bài thơ xuất phát từ vẻ đẹp của 

nhân vật trữ tình với khát vọng làm nên sự nghiệp lớn lao, với khí thế hăm hở và “một dự cảm mới mẻ" (Nguyễn 

Huệ Chi). Bởi vậy, bài thơ có giá trị khích lệ, động viên, tuyên truyền cách mạng mạnh mẽ, nhất là đối với thế hệ 

thanh niên yêu nước hồi đầu thế kỉ XX. 

- Bài thơ chỉ có 56 chữ mà chứa đựng một nội dung tư tưởng vừa phong phú, vừa lớn lao: có chí làm trai, có 

khát vọng xoay trời chuyển vũ trụ, có hoài bão lưu danh thiên cổ, có quan niệm vinh nhục ở đời, có thái độ mới 

mẻ và táo bạo về sách vở của thánh hiền, có tư thế ra đi cứu nước. Tất cả thể hiện một nhiệt tình cứu nước sôi sục 

tuôn trào. 

b. Bài thơ Tỏ lòng 


- Phạm Ngũ Lão (1255 - 1320) người Phù Ủng, huyện Đường Hào (nay thuộc huyện Ân Thi, tỉnh Hưng 

Yên), là một danh tướng đời Trần. Tuy xuất thân từ tầng lóp bình dân song chí lớn tài cao nên ông nhanh chóng 

trở thành tùy tướng số một bên cạnh Hưng Đại Đại vương Trần Quốc Tuấn. Phạm Ngũ Lão từng tham gia hai 

cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên - Mông, ông cùng những tên tuổi khác của triều đình đã lập nên 

nhiều chiến công hiển hách, góp phần quan trọng tạo nên hào khí Đông A của thời đại đó. 

- Bài thơ Tỏ lòng được viết sau chiến thắng vang dội chống quân xâm lược Mông - Nguyên các năm 1285 và 

1288. Bài thơ này là một tác phẩm nổi tiếng, được lưu truyền rộng rãi vì nó bày tỏ khát vọng mãnh liệt của tuổi 

trẻ trong xã hội phong kiến đương thời: Làm trai phải trả cho xong món nợ công danh, có nghĩa là phải thực hiện 

đến cùng lí tưởng trung quân, ái quốc. 

- Bài thơ có mạch thơ xuyên suốt liên tục làm tái hiện tư thế hiên ngang, tầm vóc vũ trụ lớn lao, khí thế hào 

hùng qua nghệ thuật xây dựng hình ảnh hùng tráng múa giáo, khí mạnh át sao Ngưu. Bài thơ khẳng định ý chí sôi 

sục, quyết tâm cao độ được “nghĩa dĩ quyên khu, hình vu báo quốc” của người anh hùng Phạm Ngũ Lão. Điều đó

càng được thể hiện rõ qua từ “thẹn” cùa câu cuối. Từ “thẹn” đặt trong bài thơ rất thích hợp với mạch thơ, nhịp 

thơ mạnh, chắc, rắn rỏi. 

- Tỏ lòng không chỉ để bày tỏ nỗi lòng của tác giả mà bài thơ còn là lời nhắc nhở đối với bậc nam nhi phải có 

ý thức cầu tiến, xả thân vì nghĩa lớn. Đây cũng là bài học đầy ý nghĩa thiết thực cho những con người hôm qua, 

hôm nay và mai sau. 


- Cả ba đoạn trích và tác phẩm đều làm nổi bật tầm vóc, chí hướng nam nhi cũng như lòng yêu nước của mỗi 

người con Việt. 

- Sự kế thừa và phát triển tinh thần tự tôn dân tộc ở ba tác giả nói chung đã làm nổi bật niềm tự hào về một 

thời kì oanh liệt, hào hùng của lịch sử dân tộc. 

- Thông qua vẻ đẹp các nhà văn và nhà thơ đã bộc lộ lòng yêu quý và ngưỡng vọng vô cùng về những con 

người ưu tú của mảnh đất Việt thấm máu và nước mắt. Đó cũng chính là tình yêu và sự ngưỡng vọng của chúng 

ta về một thế hệ cha anh về máu lửa mà vùng lên anh dũng quật cường như nhà thơ Nguyễn Đình Thi đã từng 

ngợi ca: 

3. Kết bài 

Nước Việt Nam từ trong máu lửa 

Rũ bùn đứng dậy sáng lòa. 

(Đất nước, Nguyễn Đình Thi) 

- Tóm lại, bằng ngòi bút tài hoa của mình, tác giả Nguyễn Trung Thành đã mang đến cho tác phẩm Rừng xà 

nu một nội dung và nghệ thuật đặc sắc. Đặc biệt qua hình tượng nhân vật Tnú, một nhân vật tiêu biểu cho con 

người Tây Nguyên, tác giả đã ngợi ca phẩm chất anh hùng, gan dạ, bất khuất, thủy chung của con người nơi đây. 

Vẻ đẹp ấy của nhân vật đã tôn thêm giá trị của tác phẩm. Vì vậy, mấy chục năm qua đi, tác phẩm Rừng xà nu 

ngày một thêm sáng giá và bất tử với thời gian. 

- Vẻ đẹp phẩm chất của những trang anh hùng thời loạn như Tnú, Phan Bội Châu, Phạm Ngũ Lão càng tôn 

lên dũng khí và niềm tự hào cho thế hệ trẻ Việt Nam hôm nay và mai sau. 






Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Cứ nhìn dòng người đang cuộn chảy trên đường phố trong cái ngột ngạt của trưa hè nóng bức, càng ngạt 

thở vì chất thải của động cơ xe máy, xe ô tô mà cho dù khẩu trang che kín mũi miệng, cũng không sao thoát 

khỏi những chất độc ấy chui vào phổi. Hậu quả sẽ ra sao với sức khỏe của con người, khó mà lường được. 

Nhưng trước mắt thì vẫn cứ phải tồn tại bằng thở hít cái khói bụi độc hại đó để mà bươn chải với cuộc mưu 

sinh. Cứ ngỡ như chỉ cư dân đô thị mới trực tiếp gánh chịu tai họa đó. Song, như nhận định có trách nhiệm 

của một nhà khoa học trong Hội thảo về “Phát triển nông thôn” vừa rồi, thì cư dân nông thôn cũng cùng 

chung thảm họa đó. Đấy là chưa nói đến một thực trạng mà theo ông, sự ô nhiễm môi trường ở nông thôn 

còn có khía cạnh nặng nề hơn. Mới đó, nông thôn thơ mộng với những “con sông xanh biếc - Nước gương 

trong soi tóc những hàng tre” (Nhớ con sông quê hương, Tế Hanh), mà nay đang “có những dòng sông sắp 

qua đời, dòng sông đang kêu cứu”... 

(Theo http://www.daibieunhandan. vn/defaul Tương lai, 

Môi trường và phát triển) 

Câu 1: Đoạn trích trên đây bàn về vấn đề gì? 

Câu 2: Câu thơ: “Nước gương trong soi tóc những hàng tre”, gợi cho anh (chị) những liên tưởng gì? 

Câu 3: Hãy chỉ ra những phương thức biểu đạt và biện pháp tu từ trong đoạn trích? 

Câu 4: Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 10 – 12 dòng) bàn về giải pháp bảo vệ môi trường. 



được nêu ở phần Đọc hiểu: “Mà nay đang có những dòng sông sắp qua đời, dòng sống đang kêu cứu”.... 

Câu 2 (5,0 điểm): Đọc đoạn trích dưới đây: 

Trong truyện ngắn Vợ chồng A Phủ chi tiết tiếng sáo là chi tiết đặc sắc được nhà văn Tô Hoài nhắc lại 

nhiều lần: 

Ngoài đầu núi lấp ló đã có tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi. Mị nghe tiếng sáo vọng lại, thiết tha bổi hổi. 

Mị ngồi nhẩm thầm bài hát của người đang thổi: 

Mày có con trai con gái 

Mày đi nương 

Ta không có con trai con gái 

Ta đi tìm người yêu. 


... Ngày trước, Mị thổi sáo giỏi. Mùa xuân này, Mị uống rượu bên bếp và thổi sáo. Mị uốn chiếc lá trên 

Trang 1

môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê, ngày đêm đã thổi sáo đi theo Mị... Mị thấy 

phơi phới trở lại, trong lòng đột nhiên vui sướng như những đêm Tết ngày trước... tiếng sáo gọi bạn yêu vẫn 

lửng lơ bay ngoài đường... Mị vẫn nghe thấy tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi, những đám chơi. 

“Em không yêu, quả pao rơi rồi. Em yêu người nào, em bắt pao nào...”... 

(Trích Vợ chồng A Phủ, Tô Hoài, SGK Ngữ văn 12, Tập hai, 

NXB Giáo dục Việt Nam, 2019, trang 7, 8) 

Cảm nhận của anh (chị) về tiếng sáo trong Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài qua đoạn trích trên. Từ đó, anh 

(chị) hãy liên hệ với âm thanh: “Tiếng chim hót ngoài kia vui vẻ quá! Có tiếng cười nói của người đi chợ. 

Anh thuyền chài gõ mái chèo đuổi cá... một người đàn bà hỏi một người đàn bà khác đi bán vải ở Nam Định 

về” (trích Chí Phèo, Nam Cao, Ngữ văn 11, Tập một, NXB Giáo dục, 2019, trang 149) và hình ảnh “ngọc 

trai - giếng nước” trong Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy (Ngữ văn 10, Tập một, NXB 

Giáo dục Việt Nam, 2019) để bình luận về ý kiến: “Chi tiết nhỏ làm nên nhà văn lớn”. 


Câu 1: Đoạn văn bàn về vấn đề: 

- Ô nhiễm môi trường. 

-------------------- HẾT -------------------- 


- Sự ô nhiễm môi trường ở thành thị và nông thôn hoặc ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường đối với cuộc sống 

con người. 

Câu 2: – Gợi liên tưởng về dòng sông quê hương thanh bình, yên ả trong kỉ niệm. 

Câu 3: Các phương thức biểu đạt được sử dụng là: 

- Nghị luận về ô nhiễm môi trường (thực trạng, hậu quả...); phân tích khí thải, khói bụi độc hại ở đô thị, ô 

nhiễm nguồn nước ở nông thôn... 

- Biểu cảm về hậu quả sẽ ra sao với sức khỏe của con người, khó mà lường được, mới đó, nông thôn thơ 

mộng với những con sông xanh biếc – “Nước gương trong soi tóc những hàng tre” (Nhớ con sông quê 

hương, Tế Hanh), mà nay đang có những dòng sông sắp qua đời. 

- Các biện pháp tu từ: 

+ Nghệ thuật đối ý: “mới đó, nông thôn thơ mộng với những con sống xanh biếc 

- Nước gương trong soi tóc những hàng tre, mà nay đang có những dòng sông sắp qua đời”. 

+ Nhân hóa: “Có những dòng sông sắp qua đời”. 

Câu 4: Các giải pháp bảo vệ môi trường: 

- Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về bảo vệ môi trường, trong đó có những quy định xử phạt. 

- Chú trọng công tác quy hoạch phát triển các khu, cụm, điểm công nghiệp, các làng nghề, các đô thị, đảm 

bảo tính khoa học cao. 

- Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục về môi trường trong xã hội nhằm tạo sự chuyển biến và nâng cao 

nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật bảo vệ môi trường, trách nhiệm xã hội của người dân, doanh nghiệp 

trong việc gìn giữ và bảo vệ môi trường... 


Câu 1: (2,0 điểm) 



Trang 2


– Bài viết có bố cục chặt chẽ; lập ý sáng tạo; vận dụng linh hoạt các thao tác lập luận: giải thích, phân tích, 





- Đất nước ta đang trên đường phát triển. Thành tựu về kinh tế, văn hóa, xã hội; tình hình an ninh, quốc 

phòng; đối nội, đối ngoại là thật đáng tự hào. Đảng và Nhà nước đang có nhiều chủ trương để đảm bảo đất 

nước phát tiển bền vững. 

- Song, bên cạnh những gì đáng tự hào, chúng ta cũng thật xót xa khi được biết vấn đề môi trường của đất 

nước đang có những dấu hiệu không tốt. Điều đáng quan tâm nhất là hiện tượng ô nhiễm môi trường nước. 

Những ngày gần đây, trên báo chí và phương tiện thông tin đại chúng đã thông tin về hiện tượng: “Hiện nay, 

trên đất nước ta có những dòng sông sắp qua đời và những dòng sông đang kêu cứu”. 


- “Sắp qua đời” là không còn sức lực, mất sức đề kháng → Chỉ nguồn nước ở những dòng sông đang bị ô 

nhiễm nặng → động thực vật không còn môi trường sống... . 

- “Đang kêu cứu” là sự khẩn thiết, cấp bách hãy hành động trước khi quá muộn. → Con người phải suy nghĩ 

lại những hành động mà chính mình gây ra cho những dòng sông. 

3. Vai trò của những dòng sông trên đất nước 

- Những dòng sông của đất nước là tài sản, là tiềm năng để phát triển đất nước. 

- Con sông của năm tháng tuổi thơ của những ai đã sinh ra và lớn lên và tám mát trên dòng sông quê. 

- Con sông Hồng tắm mát cả đồng bằng Bắc Bộ và là nguồn điện vô cùng lớn của đất nước. Những dòng 

sông chảy qua đồng bằng Nam Bộ mang theo phù sa màu mỡ làm nên những hạt gạoViệt Nam. 

- Con sông nào chẳng là nguồn cá tôm dồi dào phục vụ con người. 

Có thể nói, từ bao đời, con người đã được những dòng sông nuôi dưỡng, những dòng sông là người bạn 

thân thiết sẵn lòng ban tặng cho chúng ta một cuộc sống đủ đầy, no ấm. 

4. Thực trạng những dòng sông hiện nay 

- Đây không chỉ là hiện tượng đáng suy nghĩ mà còn là vấn đề cần hết sức quan tâm. 

- Hiện tượng trên đất nước ta có những dòng sông sắp qua đời và những dòng sông đang kêu cứu là một thực 

tế. Dẫn chứng: 


+ Báo Vietnamnet ngày 23 - 10 - 2017 phản ánh sông Thị Vải đã trở thành dòng sông chết. Và hiện nay, sông 

Dinh ở Thành phố Vũng Tàu cũng đang hấp hối. Hiện nước trên sông Thị Vải đã trở nên đen đặc, hôi thối 

nồng nặc. 

+ Không chỉ sống Thị Vải, sông Dinh mà còn rất nhiều con sông khác đang kêu cứu: sông Đồng Nai ô nhiễm 

vi sinh và dầu mỡ rõ rệt, ô nhiễm kim loại nặng, sông Sài Gòn mức độ ô nhiễm là nghiêm trọng; sông Cầu 

chất lượng nước các sông thuộc lưu vực ngày càng xấu đi, nhiều đoạn sông đã bị ô nhiễm tới mức báo động. 

Ô nhiễm cao nhất là đoạn sông Cầu chảy qua địa phận thành phố Thái Nguyên... (Trích Báo cáo môi trường 

Nước Việt Nam tháng 9 - 2017). Ở Quảng Nam, dòng sông Trường Giang đã chết dần do chất thải từ các bãi 

khai thác vàng đã từng được báo chí địa phương kêu cứu liên tục trong mùa hè vừa qua là hiện thực gần nhất. 

- Rõ ràng, có biết bao dòng sông thơ mộng đã sống trong thơ, trong nhạc, họa một thời hiện đang chết, đang 

Trang 3

hấp hối và đang kêu cứu! 

5. Nguyên nhân và hậu quả 

- Vậy những nguyên nhân nào dẫn đến hiện tượng những dòng sông Việt Nam đã chết và đang kêu cứu như 

đã nói ở trên? Trả lời câu hỏi này thật không khó. Song chúng ta cần suy xét cho đầy đủ, sâu sắc. 

- Có thể nói, nguyên nhân chính là con người, những con người vì lợi ích của mình đã bằng nhiều cách tạo 

nên sự ô nhiễm, dẫn đến cái chết của biết bao dòng sông: 

+ Dòng sông Thị Vải chết từ sự ngọt ngào vô cảm của những người chủ VeDan. Vì lợi nhuận, họ đã trở 

thành người vô trách nhiệm đã giết chết dần một dòng sông. 

+ Sự ô nhiễm môi trường nước ở sông Nhuệ - sông Đáy bắt đầu từ đâu nếu không phải do sự ra đời và hoạt 

động của các khu công nghiệp, khu khai thác và chế biến, các tụ điểm dân cư.... 

- Các cơ quan Nhà nước đã chưa làm việc có hiệu quả trong việc bảo vệ môi trường. Sự quản lí bằng luật bảo 

vệ môi trường còn yếu kém. 

- Nước là môi trường của sự sống, điều này ai cũng hiểu. Thế nhưng con người vẫn còn chưa thấy rằng, một 

dòng sông ô nhiễm sẽ kéo dẫn đến nguồn thủy sản bị hủy diệt, nguồn nước cho cây xanh, cho động vật, cho 

con người sẽ nguy hại vô cùng. Ta đã từng nghe xuất hiện một số làng ung thư, nạn ngộ độc cả làng, dịch 

tiêu chảy cấp... phần lớn là bắt nguồn từ nguồn nước. 

- Thái độ đối xử để những dòng sông chết dần trong kêu cứu là một hành vi vong ơn, bội nghĩa, một thái độ 

tàn nhẫn đáng phê phán. 

Rõ ràng, tiếng kêu cứu của những dòng sông là tiếng kêu cứu về môi trường sống của mỗi chúng ta, tiếng 

kêu cứu cho hôm nay và cho cả tương lai của dân tộc. 

6. Giải pháp 

- Trước hết, cần làm cho mọi người nhận thức được rằng bảo vệ môi trường là nhiệm vụ không của riêng ai 

mà là của cả cộng đồng, làm cho mọi người nhận ra tác hại khi những dòng sông từng ngày đang dần ô 

nhiễm. 

- Mỗi chúng ta không chỉ nói mà phải làm, phải có trách nhiệm, có hành động thiết thực để giữ lấy những 

dòng sông trong sạch. Mỗi người phải có trách nhiệm bảo vệ những dòng sông, phải có ý thức phê phán 

những hành vi gây ô nhiễm, phải mạnh dạn tố cáo những biểu hiện dẫn đến cái chết của những dòng sông. 

- Mặc khác, Nhà nước cũng phải nhận rõ sự yếu kém của mình trong việc quản lý môi trường nước nói riêng 

và môi trường nói chung để có thể xây dựng chiến lược để bảo vệ và phát huy tiềm năng của những dòng 

sông thật đúng mức.. 

- Hiện thực về những dòng sông sắp qua đời và những dòng sông đang kêu cứu là một lời cảnh báo cho mỗi 

chúng ta về môi trường sống của chúng ta đang bị đe dọa. Phải biết lo lăng xót xa trước hiện tượng này. 

- Tôi nghĩ rằng, sự yêu mến cuộc sống của chúng ta, sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và các tổ chức môi 

trường, người dân Việt bằng việc làm của mình, sẽ đem lại cho dòng sông quê nguồn nước ngọt ngào, trả lại 

cho cánh đồng nguồn nước mát, trả lại cho hôm nay và cho mai sau tài sản vô giá của sự sống - là nguồn 

nước từ các dòng sông. 

Câu 2: (5,0 điểm) 

1. Mở bài 



+ Không phải ngẫu nhiên mà văn hào vĩ đại người Nga M. Goor-ki từng phát biểu: “Chi tiết nhỏ làm nên nhà 

Trang 4

văn lớn”. Nhà văn chỉ thực sự là “người thư kí trung thành của thời đại” (Banzắc) khi anh ta có khả năng làm 

sống dậy cuộc đời trên trang sách bắt đầu từ những chi tiết nhỏ. Lựa chọn chi tiết để xây dựng nên tác phẩm 

nghệ thuật không chỉ thể hiện bản chất sáng tạo của người nghệ sĩ mà còn bộc lộ tài năng, tầm vóc tư tưởng 

của người cầm bút. Hơn ai hết, tác giả những thiên truyện viết ra từ trường đại học cuộc sống là người hiểu 

rõ tầm quan trọng của những chi tiết nghệ thuật trong tác phẩm văn chương. 

– Dẫn ra vấn đề nghị luận 

+ Chi tiết nghệ thuật không chỉ là yếu tố cấu thành tác phẩm mà còn là nơi gửi gắm những quan niệm nghệ 

thuật về con người, về cuộc đời... của nhà văn, nơi kí thác niềm ưu tư, trăn trở của nhà văn trước cuộc đời. 

Vợ chồng A Phủ là một trong số không nhiều những tác phẩm văn xuôi viết thành công trong thời kì kháng 

chiến chống Pháp. Có thể xem đó là gương mặt tiêu biểu của văn học thời đại mà cả dân tộc cùng “Rũ bùn 

đứng dậy sáng lòa” (Đất nước, Nguyễn Đình Thi). Trong đó chi tiết “tiếng sáo đêm tình mùa xuân” là lát cắt 

ngang giữa nhân tế bào của tác phẩm. Vẻ đẹp nội dung, nghệ thuật cùng lộ ra từ chi tiết ấy. 

2. Thân bài 


– Tô Hoài là nhà văn có sức sáng tạo dồi dào nhất trong làng văn chương Việt Nam. Trước Cách mạng, nhà 

văn nổi tiếng với những câu chuyện về loài vật như: O chuột, Dế Mèn phiêu lưu kí... Sau Cách mạng nhà văn 

đã để lại rất nhiều dấu ấn về những tác phẩm viết về đề tài miền núi như: Truyện Tây Bắc, Miền Tây, Cát bụi 

chân ai... Trong tập Truyện Tây Bắc, nổi tiếng nhất là truyện Vợ chồng A Phủ. Tác phẩm để lại dư âm trong 

lòng người đọc không chỉ là cảnh sắc thiên nhiên núi rừng Tây Bắc với đêm tình mùa xuân của tuổi trẻ dập 

dìu tiếng sáo mà còn làm xúc động tâm hồn người đọc bởi sức sống tiềm tàng, mãnh liệt của nhân vật Mị - 

người con gái Mèo đã đứng lên đấu tranh với giai cấp thống trị miền núi, thoát khỏi kiếp đời nô lệ tủi nhục 

để trở thành con người tự do. 

- Tác phẩm Vợ chồng A Phủ được nhà văn Tô Hoài viết vào những năm 1952, 1953 sau chuyến đi thực tế 

cùng bộ đội vào giải phóng Tây Bắc. Đây là tác phẩm được nhà văn xây dựng bằng những chuyện mắt thấy 

tai nghe, chan chứa tình cảm sâu nặng của tác giả đối với đồng bào miền núi dưới ách áp bức, bóc lột của các 

thế lực thực dân, phong kiến. Vợ chồng A Phủ còn là bài ca về sức sống tiềm tàng mãnh liệt của người miền 

núi trên con đường đấu tranh giải phóng cho bản thân và quê hương. 

2.2. Cảm nhận chi tiết tiếng sáo thông qua đoạn trích trong đề 

a. Hoàn cảnh xuất hiện của tiếng sáo 

– Mị từ khi bị bắt về làm dâu nhà thống lí Pá Tra đã trở thành người khác hẳn. Không còn là cô Mị trẻ trung, 

yêu đời, có biết bao người mê ngày đêm thổi sáo đi theo. Mị trở nên câm lặng, chỉ biết vùi mình vào việc, lùi 

lũi như con rùa nuôi trong xó cửa. Mị mất hết ý niệm về thời gian, bản thân, cảm xúc và tinh thần phản kháng 

cũng bị tê liệt. 

- Những đêm tình mùa xuân trên núi cao đã trở lại, ngày Tết trai gái rủ nhau đánh pao, đánh quay rồi thổi sáo 

gọi bạn đi chơi. Ngày Tết Mị lén lấy rượu uống, rồi say lịm mặt ngồi đấy, Mị nghe thấy tiếng sáo, Mị nhẩm 

thầm bài hát của người đang thổi, Mị uốn chiếc là trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo, tiếng sáo trở trành 

nguồn sống trong tâm hồn Mị... 

b. Vai trò của tiếng sáo 


Tiếng sáo là một chi tiết nghệ thuật được nhà văn nhắc đến nhiều lần với dụng ý nghệ thuật sâu sắc. 

- Tiếng sáo là âm thanh gợi lên cảnh sắc đặc trưng, phong tục, nét đẹp văn hóa người dân miền núi. Tiếng sáo 

mở ra một không gian xa xôi của núi rừng Tây Bắc. Tiếng sáo gọi bạn, gọi người yêu là nét đẹp văn hóa của 

Trang 5

người dân miền núi: “Ngoài đầu núi lấp ló đã có tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi... Tai Mị văng vẳng tiếng 

sáo gọi bạn đầu làng... tiếng sáo gọi bạn yêu vẫn lửng lơ bay ngoài đường...”. 

– Tiếng sáo đại diện cho tài năng của con người: “Mị thổi sáo giỏi. Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay 

như thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê, ngày đêm đã thổi sáo đi theo Mị...”. 

- Âm thanh của tiếng sáo khiến Mị nhớ về một quá khứ tươi đẹp, ước mơ về cuộc sống hạnh phúc, đồng thời 

tiếng sáo là chất xúc tác trực tiếp khơi gợi sức sống tiềm tàng của Mị: “Mị vẫn nghe thấy tiếng sáo đưa Mị đi 

theo những cuộc chơi, những đám chơi. “Em không yêu, quả pao rơi rồi. Em yêu người nào, em bắt pao 

nào...”. Mị vùng bước đi”. 

- Tiếng sáo là biểu tượng cho cuộc sống, tình yêu, nó lay gọi khát vọng yêu đời, yêu cuộc sống tự do trong 

Mị, có quan hệ mật thiết với quá trình diễn biến tâm lí của Mị, là động lực thúc đẩy Mị đi đến hành động 

chuẩn bị đi chơi xuân. 

- Tiếng sáo thể hiện tư tưởng của tác phẩm: Sức sống của con người bị giẫm đạp, trói buộc nhưng vẫn luôn 

âm ỉ chờ cơ hội bùng lên. Và dù bị trói suốt đêm nhưng dây trói chỉ giữ được thể xác của Mị còn tiếng sáo đã 

đem tâm hồn Mị trở lại với thời con gái, với những cuộc chơi ngày trước. Đây là giá trị nhân đạo sâu xa của 

truyện. 

- Tiếng sáo là chi tiết nghệ thuật đặc biệt tố cáo bản chất của giai cấp thống trị thực dân phong kiến miền núi, 

cự tuyệt quyền sống, quyền làm người của con người. Nếu tiếng chân ngựa đạp vào vách là sự lên tiếng của 

hiện thực phũ phàng thì tiếng sáo lại là hiện thân của những ước mơ, hoài niệm. 

2.3. Bình luận về chi tiết tiếng sáo 

- Chi tiết tiếng sáo đêm tình mùa xuân là một sáng tạo nghệ thuật độc đáo nhằm khám phá, thể hiện vẻ đẹp 

nhân vật và chủ đề tư tưởng của tác phẩm. 

- Chính nhờ tiếng sáo mùa xuân mà Mị có được sự thức tỉnh trong tâm hồn, giả sử không có tiếng sáo mùa 

xuân thì có lẽ tâm hồn Mị không bao giờ thức dậy được. Nó là cú hích để Mị dũng cảm làm một cuộc vượt 

ngục trong tâm hồn, nó khơi dậy sức sống tinh thần phản kháng lâu nay bị vùi lấp trong Mị. 

- Tiếng sáo đã trở thành điểm tựa và Mị đã vững vàng hơn. Chi tiết tiếng sáo là sản phẩm của một sự am 

tường cặn kẽ, tinh thông về phong tục, lối sống của đồng bào rẻo cao. Là sản phẩm của một ngòi bút tài hoa: 

văn như nhạc, như tranh, tải được cả sắc màu, hương vị, âm điệu, linh hồn của núi rừng Tây Bắc: Trong 

sáng, hồn nhiên mà tình tứ, réo rắt da diết, mà khỏe khoắn lạ thường. Thật trọn vẹn, ngọt ngào và đầy dư vị! 


a. Âm thanh trong Chí Phèo của Nam Cao 


- Chí Phèo là tác phẩm tiêu biểu cho những sáng tác về đề tài người nông dân nghèo trước Cách mạng tháng 

Tám của Nam Cao. Nam Cao miêu tả Chí Phèo từ đứa trẻ bị bỏ rơi, được người làng nuôi, lớn lên thành anh 

canh điền khỏe mạnh lương thiện. Rồi Chí bị bá Kiến ghen tuông và đẩy vào tù. Khi ra tù trở về làng Chí 

trượt dài trong tội lỗi, trở thành con quỷ dữ của làng Vũ Đại. Cuộc gặp gỡ bất ngờ với thị Nở và trận ốm đã 

làm cho con quỷ dữ có sự thay đổi hẳn cả về tâm sinh lí. Từ khi đi tù về, đây là lần đầu tiên sau bao nhiêu 

năm Chí hết say, hoàn toàn tỉnh táo và có được một khoảng ngưng lặng để nghe được những âm thanh quen 

thuộc của cuộc sống: “Tiếng chim hót ngoài kia vui vẻ quá! Có tiếng cười nói của người đi chợ. Anh thuyền 

chài gõ mái chèo đuổi cá... một người đàn bà hỏi một người đàn bà khác đi bán vải ở Nam Định về” những 

âm thanh thường nhật ấy ngày nào mà chả có nhưng hôm nay Chí mới nghe được bởi vì bây giờ hắn mới 

được tỉnh sau những cơn say dài mênh mang. 

- “Tiếng chim hót”, “tiếng anh thuyền chài gõ mái chèo đuổi cá”... “tiếng mấy bà đi chợ hỏi nhau” là những 

Trang 6

âm thanh nhỏ giọt vào tâm hồn Chí, như dòng nước mát lành, như cơn mưa mùa hạ đang đổ xuống thớ đất 

khô cằn sỏi đá, thiếu vắng tình thương yêu đồng cảm chia sẻ của Chí. Âm thanh đó đã đánh thức trong Chí 

những cảm xúc của con người. Chí nhận ra cái lều ẩm thấp chỉ có hơi lờ mờ của mình rằng: “Mặt trời chắc 

đã lên cao, và nắng bên ngoài chắc là rực rỡ”. Cũng như những ngày người say tỉnh dậy, Chí Phèo thấy 

miệng đắng, lòng mơ hồ buồn. 

- Những âm thanh của cuộc sống đã làm cho chí dần lấy lại ý thức về cuộc sống, đưa Chí về quá khứ tươi đẹp 

và hạnh phúc một thời với giấc mơ bình dị về một cuộc sống gia đình nho nhỏ: “Chồng cuốc mướn cày thuê, 

vợ dệt vải. Chúng lại bỏ một con lợn nuôi để làm vốn liếng. Khá giả thì mua dăm ba sào ruộng làm”. 

- Cũng chính những âm thanh của cuộc sống ấy cũng khiến Chí nhận ra hắn già mà vẫn còn cô độc, khiến 

Chí suy nghĩ nhiều hơn, sâu xa hơn, hình dung được tương lai đầy bất ổn ở phía trước để rồi lo sợ... 

Âm thanh “Tiếng chim hót ngoài kia vui vẻ quá! Có tiếng cười nói của người đi chợ. Anh thuyền chài gõ 

mái chèo đuổi cá... một người đàn bà hỏi một người đàn bà khác đi bán vải ở Nam Định về” là chi tiết quan 

trọng góp phần thúc đẩy sự phát triển của cốt truyện, khắc họa sâu sắc nét tính cách tâm lí và bị kịch của 

nhân vật. Chi tiết nhỏ chỉ thoáng qua vài câu văn ngắn nhưng lại là yếu tố nội liên văn bản làm cho mạch 

truyện từ đây bất ngờ rẽ sang hướng khác. Nhờ nó mà ta có thể nhìn thấy hai nửa cuộc đời của Chí Phèo. Đó 

là chi tiết đắt giá thể hiện tư tưởng nhân đạo sâu sắc của nhà văn. 

b. Hình ảnh “ngọc trai – giếng nước” trong Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy 

- Nhắc đến Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy là nhắc đến một trong những truyền thuyết 

hay nhất của dân tộc Việt Nam. Cái hay của truyện không chỉ nằm ở tư tưởng nhân văn hoặc những chi tiết kì 

ảo, hấp dẫn mà còn ở sự sáng tạo tuyệt vời của dân gian trong hình ảnh “ngọc trai – giếng nước”. 

- Có thể thấy hình ảnh “ngọc trai” được sáng tạo trong tương quan với lời của Mị Châu khấn nguyện trước 

lúc chết, còn hình ảnh “giếng nước” có hồn Trọng Thủy hòa cùng nỗi hối hận vô hạn: 

+ Hình ảnh “ngọc trai” là nhằm chiêu tuyết cho danh dự của Mị Châu, nó chứng thực tấm lòng trong sáng 

của nàng. 

+ Hình ảnh “giếng nước” là sự chứng nhận cho mong muốn hóa giải tội lỗi của Trọng Thủy. 

Chi tiết “ngọc trai” đem rửa trong giếng nước này lại càng sáng đẹp hơn nói lên rằng Trọng Thủy đã tìm 

được sự hóa giải trong tình cảm của Mị Châu ở thế giới bên kia. Đó chính là ý nghĩa biểu trưng của hình ảnh 

“ngọc trai – giếng nước” trong câu chuyện. Qua đây, chúng ta được chứng kiến tấm lòng nhân đạo sâu sắc 

của nhân dân. Phải có một lòng bao dung, cảm thông, độ lượng, phải có một trái tim nhân ái, cao cả, dân gian 

mới đem trí tuệ của mình sáng tạo nên một kết cục hoàn mĩ, duy nhất hợp lí cho số phận của đôi trai gái. 

2.5. Bình luận về vai trò của chi tiết trong tác phẩm 

- Trong tác phẩm văn học, chi tiết nghệ thuật cực kì quan trọng, nếu không có nó, tác phẩm dường như chưa 

thực sự có được tầm vóc. 

- Chi tiết nghệ thuật giống như một hạt cát nhưng đủ để mang đến một sa mạc mênh mông; chi tiết nghệ 

thuật như một giọt nước nhưng có thể làm đồng hiện cả đại dương bao la. 

- Chi tiết nghệ thuật là những yếu tố nhỏ lẻ của tác phẩm nhưng lại mang sức chứa lớn về cảm xúc và tư 

tưởng, sức chinh phục của hình tượng nghệ thuật là ở sự truyền cảm xúc và góp phần quyết định tạo ra sức 

truyền cảm hấp dẫn, lôi cuốn người đọc là nhờ ở chi tiết. Chi tiết bao giờ cũng có khả năng thuyết minh, biểu 

hiện cái toàn thể. 

3. Kết bài 


- Có thể nói, “Chi tiết nhỏ làm nên nhà văn lớn”, với tiếng sáo trong Vợ chồng A Phủ, tiếng chim hót trong 

Trang 7

Chí Phèo và hình ảnh “ngọc trai – giếng nước” trong Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy là 

những chi tiết nghệ thuật có sức dư ba, làm trụ cột cho cả ba tác phẩm, góp phần tạo nên ba thiên truyện ngắn 

đặc sắc nhất của văn chương Việt Nam. 

- Qua ba chi tiết nghệ thuật ấy, người đọc càng hiểu sâu sắc hơn tấm lòng nhân đạo của hai nhà văn và các 

tác giả dân gian của văn học dân tộc. 


Trang 8





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Cũng cờ cũng biển cũng cần đai 

Cũng gọi ông nghe có kém ai 

Mảnh giấy làm nên thân giáp bảng 

Nét son điểm rõ mặt vân khôi 

Tấm thân xiêm áo sao mà nhẹ 

Cái giá khoa danh ấy mới hời 

Ghế tréo lọng xanh ngồi bảnh choẹ 

Nghĩ rằng đồ thật hoá đồ chơi. 

Câu 1: Xác định phong cách ngôn ngữ của bài thơ? Nêu phương thức biểu đạt. 

Câu 2: Xác định thông tin đúng, sai. 

A. Bài thơ được làm theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật. 

(Tiến sĩ giấy, Nguyễn Khuyến) 

B. Bài thơ gói gọn trong bốn cặp câu (đề, thực, luận, kết) mà ẩn chứa và khái quát biết bao nhiêu điều. 

C. Bài thơ mang hai lớp nghĩa. 

D. Bài thơ thuộc chùm thơ trào phúng. 

Câu 3: Nêu nội dung chính của bài thơ. Tìm biện pháp tu từ và nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó. 

Câu 4: Anh (chị) hãy cho biết những lớp nghĩa chính của bài thơ. Viết đoạn văn cảm nhận về hai câu 

thơ: “Tấm thân xiêm áo sao mà nhẹ/ Cái giá công danh ấy mới hời”. 



được nêu ở phần Đọc hiểu với chủ đề: “Danh và thực”. 

Câu 2 (5,0 điểm): 


Phân tích bi kịch của nhân vật Hồn Trương Ba trong đoạn trích vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt của 

Lưu Quang Vũ (Ngữ văn 12, Tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019). Từ đó, anh (chị) hãy liên hệ với bi 

kịch của nhân vật Vũ Như Tô trong đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài (trích vở kịch Vũ Như Tô) của 

Nguyễn Huy Tưởng (Ngữ văn 11, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019) và bi kịch của Thúy Kiều qua 

đoạn trích Nỗi thương mình (trích Truyện Kiều) của Nguyễn Du (Ngữ văn 10, Tập hai, NXB Giáo dục Việt 

Nam, 2019) để rút ra bài học ứng xử của con người khi bị rơi vào nghịch cảnh. 

Trang 1

-------------------- HẾT -------------------- 


Câu 1: 

- Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật. 

- Phương thức biểu đạt: Tự sự. 

Câu 2: - A - Đúng; B - Đúng; C - Sai; D - Đúng. 

Câu 3: 


- Nội dung: Xã hội mà Nguyễn Khuyến sống là xã hội thực dân nửa phong kiến với những biểu hiện lố lăng, 

kệch cỡm. Ở đó mọi giá trị đạo đức truyền thống đã bị đảo lộn, còn cái mới lại mang bộ mặt của kẻ xâm 

lược. Ngòi bút thâm trầm mà sâu cay của Nguyễn Khuyến đã chĩa mũi nhọn vào những chỗ hiểm yếu nhất 

của cái ung nhọt đó. Trong Tiến sĩ giấy nhà thơ đã đem ra trào phúng, châm biếm, hạ bệ thần tượng cao nhất 

của cả một thể chế xã hội đã tồn tại hàng mấy trăm năm - ông tiến sĩ - nhưng chỉ là cái danh, sự rởm đời. 

- Biện pháp tu từ: Ẩn dụ với lối thơ trào phúng kín đáo và thâm thúy. 

- Tác dụng: Bài thơ cũng hé mở cho ta nhận thấy, nghe thấy, chứng kiến một cuộc đối thoại và một cuộc tự 

đối thoại của nhà thơ với chính mình - tiếng nói phản tỉnh của một người trong cuộc. Đó cũng chính là tiếng 

nói phản chính thống, một hành vi tưởng như là nói ngược nhưng thực chất lại phản ánh một cách chính xác 

nhất bản chất của xã hội và sự tha hóa của lớp người đại diện cho tinh hoa của thể chế đương thời. 

Câu 4: 

- Bài thơ có ba lớp nghĩa: Miêu tả một thứ đồ chơi cho trẻ con; đả kích những ông tiến sĩ hữu danh vô thực, 

tự chế giễu chính mình. 

- Cảm nhận hai câu thơ: Đến hai câu luận này, Nguyễn Khuyến dường như đã chuyển từ việc mô tả khách 

quan sang việc đánh giá chủ quan. Chỉ qua hai cụm từ cảm thán: “sao mà nhẹ”, “ấy mới hời” dường như giá 

trị của ông nghè đã có thể mang ra cân đo, đong đếm. Ngày xưa kẻ lao tâm khổ tứ để đỗ đạt khoác trên thân 

tấm áo vua ban mà cảm thấy trách nhiệm nặng nề, thì nay kẻ mua danh bán tước khoác lên mình tấm áo ấy 

mà sao lại thấy nhẹ bẫng. Đơn giản bởi nó là thứ giả. Không phải ngẫu nhiên khi mô tả một ông tiến sĩ bằng 

giấy nhưng nhà thơ vẫn phải luôn gắn vào đó từ thân (thân giáp bảng) hoặc tấm thân (tấm thân xiêm áo), 

chính để tạo nên sự so sánh. Nhưng sao những lời lẽ tưởng như chủ quan chế giễu, mỉa mai trên lại như cũng 

đang nhuốm những ngậm ngùi, chua chát, cảm thán thời thế và nhà thơ dường như đang buồn cho chính 

mình vậy? 


Câu 1: (2,0 điểm) 









Trang 2

- Bài thơ ra đời vào thời kì đất nước ta đã rơi vào họa xâm lăng, bút nghiên, chữ nghĩa của ông tiến sĩ không 

đủ để cứu nước, cứu đời, tài cán của ông tiến sĩ không đủ để đuổi giặc. 

- Đề cập đến chuyện xã hội giao thời lố lăng, chuyện mua quan bán tước chả khác gì mua bán những món 

hàng thông thường thì cái danh tiến sĩ lại càng không đáng giá. 



- “Danh” là những thành quả mà con người gặt hái được như tiếng tăm, tiền bạc, địa vị... 

- “Thực” là thực lực tự có, tự rèn luyện được của mỗi người. 

Thực rất đắng cay, gian khổ nhưng danh quả thật vô cùng ngọt ngào và hấp dẫn. Danh chỉ phát huy đúng 

ý nghĩa và lợi ích của mình khi nó thật sự là hệ quả của thực mà thôi. 

b. Bàn luận (bàn từ lời giải thích), mặt trái của danh 

- Con người thường mờ mắt trước danh vọng, địa vị và sẵn sàng đi đường tắt để đạt được điều đó. 

- Hệ quả: Xuất hiện những kẻ hữu danh vô thực, những vụ tham nhũng, bê bối làm tổn thất cho nhà nước 

hàng trăm, hàng nghìn tỉ đồng. 

- Bác bỏ những bàn luận: 

+ Sự đảo lộn danh và thực ấy đã xóa nhòa tính công bằng trong quy luật cuộc sống. 

+ Nó đưa những người có tiền và biết đi đường tắt lên tột cùng của danh vọng, đồng thời đã làm lu mờ ý chí 

phấn đấu, cầu tiến của những ai có thực lực. 

c. Mở rộng và đánh giá vấn đề 

- Sự tráo trở giữa danh và thực ấy còn len lỏi vào học đường với căn bệnh thành tích đáng sợ. 

- Tuy nhiên, trong vài năm trở lại đây, nắm bắt được tình hình đó, chúng ta đang thực hiện một cuộc cải cách 

triệt để không chỉ trong ngành giáo dục mà ở mọi lĩnh vực và toàn xã hội. 

d. Bài học nhận thức và hành động 

- Những người đủ bản lĩnh để vượt qua chữ danh hư vô, nhạt nhẽo bằng chính thực lực và sự cố gắng không 

ngừng nghỉ của bản thân mình thì thực sự rất đáng quý và đáng trân trọng. 

- Những người không chịu sống luồn cúi, không chịu khuất phục và không chịu để cho đồng tiền làm mờ 

mắt. Nhân cách ấy, lối sống ấy có thể giúp hoàn thiện một con người. 

- Bài thơ Tiến sĩ giấy của Nguyễn Khuyến không chỉ phản ánh bộ mặt xã hội thời bấy giờ mà còn khiến 

người đọc phải dừng lại suy ngẫm về danh và thực trong cuộc đời và về con đường của chính bản thân mình. 

Sự thành công, cái danh không dễ dàng để có được. Mỗi con người nên trân trọng những gì mà bản thân 

mình đã cố gắng để có được. . . 


- Bài thơ Tiến sĩ giấy của Nguyễn Khuyến không chỉ phản ánh bộ mặt xã hội thời bấy giờ mà còn khiến 

người đọc phải dừng lại suy ngẫm về danh và thực trong cuộc đời và về con đường của chính bản thân mình. 

- Hãy tin vào thực lực của mình, bởi nếu có thực lực thì danh tiếng có hay không chỉ còn là chuyện thời gian. 

Câu 2: (5,0 điểm) 

1. Mở bài 

- “Anh phải trở về cái gì của chính anh.” 


(Nietzsche, triết gia người Đức) 

Trang 3

Lời nói của Nietzsche là tiếng nói, phải sống như chính anh, thật sự là của anh, của chính mình để hướng con 

người đến sự hoàn thiện. Tiếng nói ấy đã làm chúng ta nghĩ đến kịch bản Hồn Trương Ba, da hàng thịt của 

nhà viết kịch Lưu Quang Vũ, thông qua nhân vật hồn Trương Ba cũng bật lên tiếng gọi, lời thiết tha khẩn cầu 

để tìm lại chính mình: “Tôi muốn được là tôi toàn vẹn”. Chỉ một lời nói ngắn gọn nhưng toát lên cả một nỗi 

niềm, là bi kịch tinh thần đau đớn cùng khát vọng chính đáng của nhân vật hồn Trương Ba. 

2. Thân bài 


- Lưu Quang Vũ (1948 – 1988) được công chúng, bạn đọc biết đến với tư cách một nhà thơ. Nhưng gây tiếng 

vang và được hâm mộ là với tư cách một nhà viết kịch tài ba. Vào những năm 1980 kịch của ông đã chiếm 

lĩnh sân khấu của rất nhiều nhà hát. Và với quan điểm sáng tác không phải để ngợi ca mà như một sự đóng 

góp cho cuộc sống đang còn nhiều dang dở ấy, thông qua những tác phẩm của mình, Lưu Quang Vũ đã 

truyền tải những thông điệp nhân sinh ý nghĩa. 

- Vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt được biết đến như một tiếng nói phê phán những vấn đề tiêu cực của 

cuộc sống thông qua những câu chuyện vui vẻ, chân thực và sống động nhưng cũng hết sức sâu sắc. Trích 

đoạn trong Sách giáo khoa Ngữ văn 12, Tập hai là phân cảnh cuối cùng, và cũng là cảnh tập trung nhất về 

chủ đề, tư tưởng của vở kịch và tài dựng cảnh, dựng đối thoại của ngòi bút Lưu Quang Vũ. 

- Hồn Trương Ba, da hàng thịt là một trong những vở kịch nổi tiếng nhất của Lưu Quang Vũ. Vở kịch đặt ra 

nhiều vấn đề nóng bỏng của xã hội lúc đó - thời điểm những năm 1980 của thế kỉ XX. Lưu Quang Vũ đã 

khéo léo mượn lại một tích truyện dân gian cũ để đan cài vào đó những suy nghĩ, quan niệm, triết lí nhân văn 

mới mẻ và sâu sắc. 

2.2. Phân tích bi kịch của nhân vật Hồn Trương Ba 

a. Hoàn cảnh dẫn đến bị kịch 

- Ông Trương Ba là một người làm vườn có lối sống thanh cao, thích đọc sách, đánh cờ, yêu công việc của 

mình là ươm những mầm xanh cho cuộc sống. Do một việc làm tắc trách của Nam Tào, ông Trương Ba bị 

chết oan, để được tiếp tục cuộc sống, ông bắt buộc phải trú nhờ vào thân xác anh hàng thịt, một con người 

thô lỗ, phàm tục. 

– Hoàn cảnh đó nảy sinh bi kịch của Trương Ba: không được sống như mình mong muốn, phụ thuộc vào thân 

xác anh hàng thịt, bị những nhu cầu bản năng của thân xác chi phối. 

b. Bi kịch của hồn Trương Ba là phải sống “bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo” 

1. Qua cuộc đối thoại với xác hành thịt: 


- Bị xác hàng thịt chi phối, sai khiến: “Nhờ có tôi mà ông có thể làm lụng, cuốc xới... Xác thịt có tiếng nói 

đấy! Ông đã biết tiếng nói của tôi rồi, đã luôn luôn bị tiếng nói ấy sai khiến. Chính vì âm u, đui mù mà tôi có 

sức mạnh ghê gớm, lắm khi át cả cái linh hồn cao khiết của ông đấy”. 

- Đau đớn nhất là chính ông Trương Ba cũng cảm nhận được sự tha hóa của mình, ông ngày càng ngả theo 

những thói xấu của anh hàng thịt mà tự đánh mất mình. 

- Trong cuộc đối thoại này hồn Trương Ba ở vào thế yếu, đuối lí vì dù muốn hay không ông cũng phải thừa 

nhận những điều mà các anh hàng thịt nói là sự thật. Đó là ông càng ngày càng cảm thấy xao xuyến trước 

những món ăn mà trước đây mình cho là phàm; là cái lần mà ông tát thằng con tóe máu mồm, máu mũi; là 

cái đêm ông đứng cạnh vợ anh hàng thịt, tay chân run rẩy, hơi thở nóng nực, cổ nghẹ lại và suýt nữa thì... 

Xác hàng thịt thắng thế tuôn ra những lời thoại dài, khi thì mỉa mai châm chọc, khi thì lên mặt dạy đời. Hồn 

Trương Ba chỉ nói những lời thoại ngắn bằng giọng nhát ngừng, kèm theo những tiếng kêu, than. 

Trang 4

Như vậy, hồn Trương Ba rơi vào bi kịch, dù tiếp tục được sống nhưng phải sống nhờ trong thân xác thô 

lỗ, phũ phàng của anh hàng thịt, bị những nhu cầu bản năng của thân xác chi phối, làm cho tha hóa. Hồn 

Trương Ba muốn đầu tranh để thoát khỏi nghịch cảnh nhưng đành bất lực. Kết thúc màn đối thoại, hồn 

Trương Ba đành chấp nhận quay trở lại thân xác. Bi kịch của nhân vật hồn Trương Ba chính là lời cảnh báo: 

khi con người phải sống trong sự dung tục thì tất yếu cái dung tục sẽ chế ngự, lấn át và hủy hoại những giá trị 

tốt đẹp, cao quý. 

2. Bi kịch của nhân vật hồn Trương Ba khi đối thoại với những người thân: 

- Người vợ mà ông rất mực yêu thương giờ nhất quyết đòi bỏ đi, với bà “Đi cấy thuê làm mướn ở đâu cũng 

được... đi biệt. Để ông được thảnh thơi... với cô vợ người hàng thịt... Còn hơn là thế này...”. Bà đã nói ra cái 

điều mà chính ông cũng cảm nhận được: “Ông đâu còn là ông, đâu còn là ông Trương Ba làm vườn ngày 

xưa”. 

- Cái Gái - cháu nội ông thì một mực từ chối tình thân: “Ông nội tôi chết rồi”. Trước đây nó yêu quý ông nội 

nó bao nhiêu thì giờ đây nó căm ghét con người thô lỗ phũ phàng trước mắt bấy nhiêu. Sự căm ghét của cái 

Gái biến thành sự xua đuổi quyết liệt: “Ông xấu lắm, ác lắm! Cút đi! Lão đồ tể, cút đi!”. 

- Chị con dâu là người sâu sắc, hiểu điều hơn lẽ thiệt, hiểu và thương ông Trương Ba nhất, chị hiểu rằng “giờ 

thầy khổ hơn xưa nhiều lắm”. Nhưng nỗi đau trước cảnh gia đình như tan hoang ra cả khiến chị không thể 

bấm bụng mà đau, chị đã nói ra nỗi đau ấy: “Thầy bảo con: Cái bên ngoài là không đáng kể, chỉ có cái bên 

trong, nhưng thầy ơi, con sợ lắm, bởi con cảm thấy, đau đớn thấy... mỗi ngày thầy một đổi khác dần, mất mát 

dần, tất cả cứ như lệch lạc, nhòa mờ dần đi, đến nỗi có lúc chính con cũng không nhận ra thầy nữa...”. 

Những người thân của ông Trương Ba, bằng những cử chỉ và lời nói khác nhau nhưng đều bộc lộ nỗi đau 

khổ tột cùng trước sự thay đổi của ông. Điều đó khiến ông Trương Ba không thể chịu đựng được, nỗi cay 

đắng với bản thân đã lên đến đỉnh điểm muốn đứt tung, vọt trào. Đó là tác động tâm lí cuối cùng như giọt 

nước mắt tràn ly khiến ông đi đến quyết định dứt khoát: Chấm hương gọi Đế Thích, trả lại thân xác cho anh 

hàng thịt, xin cho cu Tị được sống còn mình thì mãi mãi ra đi không nhập hồn vào thân xác của bất kì một ai 

nữa. Quyết định sáng suốt đầy tính nhân văn này đã giúp hồn Trương Ba thoát khỏi bi kịch và khẳng định 

nhân cách cao đẹp của nhân vật. 


Lưu Quang Vũ đã thành công trong việc thể hiện bi kịch của nhân vật hồn Trương Ba khi phải sống “bên 

trong một đằng, bên ngoài một nẻo”. Qua đó, nhà văn đã gửi đến người đọc những thông điệp sâu sắc về giá 

trị nhân sinh sâu sắc về lẽ sống của cuộc đời. 

- Con người sẽ rơi vào bi kịch khi phải sống nhờ, sống gửi, sống chắp vá, sống lệ thuộc vào người khác và tự 

đánh mất mình. Cuộc sống của con người chỉ thực sự hạnh phúc và có ý nghĩa khi được sống là chính mình. 

- Cuộc sống là quý nhưng không thể sống bằng mọi giá. 

– Khi bị đẩy vào nghịch cảnh thì con người cần phải có bản lĩnh, ý chí và một tâm hồn nhân văn để có thể 

thoát khỏi nghịch cảnh, giữ vững bản chất tốt đẹp của mình... 



a. Bi kịch của Vũ Như Tô trong đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài 

- Cũng như nhân vật hồn Trương Ba, nhân vật Vũ Như Tô trong đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài của 

Nguyễn Huy Tưởng cũng gặp bi kịch khi bị đẩy vào nghịch cảnh. Nhưng lựa chọn của Vũ Như Tô có sự 

khác biệt so với hồn Trương Ba vì vậy mà nhân vật này không thể thoát khỏi bị kịch bế tắc. 

- Vũ Như Tô là một kiến trúc sư thiên tài “ngàn năm chưa có một”, có thể “sai khiến gạch đá như ông tướng 

Trang 5

cầm quân, có thể xây những tòa lâu đài cao cả nóc vờn mây mà không hề sai một viên gạch...”. Ông cũng là 

người có ước mơ hoài bão cao cả, muốn xây cho đất nước một “tòa đài hoa lệ, thách cả những công trình 

sau trước, tranh tinh xảo với hóa công”... Ông còn là người có tấm lòng thiện lương biết đồng cảm với nỗi 

đau khổ lầm than của nhân dân nên khi Lê Tương Dực bắt xây Cửu Trùng Đài làm nơi ăn chơi sa đọa thì Vũ 

Như Tô đã kiên quyết cự tuyệt và chửi mắng tên hôn quân vô đạo. 

- Sai lầm của Vũ Như Tô là ở chỗ đã không kìm nén được khát khao nghệ thuật cháy bỏng của bản thân nên 

đã nghe theo lời khuyên của Đan Thiềm lợi dụng vương quyền của Lê Tương Dực xây Cửu Trùng Đài để 

thỏa mãn giấc mộng nghệ thuật của mình bất chấp những đau khổ, lầm than của nhân dân. Sai lầm này đã 

đẩy nhân vật đến chỗ bản thân bị xử tử, công trình bị phá hủy. Vũ Như Tô cho đến lúc chết vẫn không tự 

nhận xây Cửu Trùng Đài là sai lầm, ông vẫn tin mình là “quang minh chính đại”. Đến khi ông và Đan Thiềm 

bị bắt, Cửu Trùng Đài bị tiêu hủy thì ông mới bừng tỉnh: “Ôi mộng lớn! Ôi Đan Thiềm! Ôi Cửu Trùng Đài”. 

b. Bi kịch của Thúy Kiều ở đoạn trích Nỗi thương mình 

- Sau khi Thúy Kiều bị Mã Giám Sinh lừa bán vào lầu xanh. Biết mình bị lừa, nàng đã chống trả rất quyết liệt 

và rút dao định tự sát, nhưng không chết. Mụ Tú Bà thấy Thúy Kiều không chịu tiếp khách nên đã bày mưu 

cùng với Sở Khanh (tên tay sai của Tú Bà) để lừa Thúy Kiều trốn. Nhẹ dạ cả tin nên thúy Kiều lại bị lừa và 

bị mụ Tú Bà đánh đập rất dã man. Thúy Kiều phải ra tiếp khách làng chơi từ đó. 

- Đoạn trích Nỗi thương mình nói về những tháng ngày Thúy Kiều sống trong chốn lầu xanh. Đoạn trích đã 

thể hiện một cách xúc động về nỗi đau đớn, tủi nhục, thương thân xót phận và ý thức cao về nhân phẩm của 

Kiều khi bị ép, bị đẩy vào vũng bùn hội tanh. 

- Thông qua đoạn trích Nỗi thương mình, Nguyễn Du đã cho chúng ta thấy được phẩm giá cao quý, trong 

trắng của Thúy Kiều. Bên cạnh đó Nguyễn Du đã thể hiện rất thành công nỗi đau khổ, buồn tủi đáng thương 

của Kiều giữa vũng bùn tanh hôi, nhơ nhớp để đề cao nhân phẩm, phẩm giá của Kiều. Đọc đoạn trích này, 

khiến người đọc càng xót xa, căm giận về cái xã hội phong kiến tàn ác xưa. Đồng thời, càng cảm phục, yêu 

thương người con gái tài sắc vẹn toàn nhưng lại bạc mệnh – Thúy Kiều. 

2.5. Nhận xét về ứng xử của con người khi bị đẩy vào nghịch cảnh 

- Cả Trương Ba, Vũ Như Tô và Thúy Kiều đều bị đẩy vào nghịch cảnh. Trương Ba thì không được sống là 

chính mình; Vũ Như Tô thì không được thực hiện hoài bão lớn lao của cuộc đời mình; Thúy Kiều phải sống 

trong đau khổ, tủi nhục, cô đơn của người con gái tài sắc vẹn toàn đang vùng vẫy chống trọi lại cảnh đời trụy 

lạc. 

- Trương Ba đã có sự lựa chọn dũng cảm và đầy chất nhân văn dù phải chết nhưng vẫn giữ trọn vẹn tâm hồn 

cao đẹp của mình. Vũ Như Tô lựa chọn sai lầm là đặt khát vọng nghệ thuật của cá nhân lên trên quyền lợi 

trực tiếp của nhân dân nên không thoát khỏi bị kịch. Thúy Kiều khi bị đẩy vào nghịch cảnh đã tự ý thức về 

thân phận và nhân phẩm của mình. 

3. Kết bài 


- Có thể khẳng định ba tác giả đã cho người đọc một bài học về giá trị của nghịch cảnh và nghị lực sống. 

- Lưu Quang Vũ, Nguyễn Huy Tưởng và Nguyễn Du đã xây dựng thành công ba nhân vật bi kịch và gửi gắm 

trong đó những thông điệp mang ý nghĩa tư tưởng và nhân văn sâu sắc. 

- Cả ba tác phẩm đều để lại những bài học về lẽ sống và cách ứng xử của con người, đặc biệt là khi bị lâm 

vào nghịch cảnh. 

Trang 6





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Tôi càng đọc nhiều sách thì càng làm cho tôi gắn bó với thế giới, cuộc đời càng trở nên rực rỡ, có ý 

nghĩa đối với tôi. Tôi thấy rằng có những người sống khổ cực hơn, khó khăn hơn tôi, điều đó an ủi tôi phần 

nào, tuy vẫn không làm tôi thỏa hiệp với cái hiện thực ô nhục. . 

Tôi cũng thấy rằng có những người biết sống một cách vui thú và sung sướng mà không một người nào 

xung quanh tôi biết sống như thế. Và hầu như trong mỗi quyển sách đều có cái gì đáng lo ngại, như một 

tiếng chuông nhè nhẹ lôi cuốn tôi đi: đi tìm những cái chưa từng biết làm tôi xúc động tâm tình. Mọi người 

đều thay đổi thế này thế khác, mọi người đều không bằng lòng với cuộc sống, đều tìm kiếm một cái gì tốt đẹp 

hơn, và họ trở nên gần gũi, dễ hiểu hơn. Sách làm cho khắp trái đất, khắp thế giới tràn ngập nỗi buồn nhớ 

cái tốt đẹp hơn, và mỗi cuốn sách dường như đều là tâm hồn được ghi lại trên giấy bằng những dấu hiệu và 

những từ, những dấu hiệu và những từ ấy lập tức trở nên sống động, hễ mắt tôi, trí tuệ tôi tiếp xúc với chúng. 

Nhiều lần tôi khóc khi đọc sách: sách kể chuyện hay biết bao về con người, họ trở nên đáng yêu và gần 

gũi biết bao. Là một thằng bé bị công việc ngu độn làm cho kiệt lực, luôn luôn phải hứng lấy những lời chửi 

mắng đần độn, tôi trịnh trọng hứa với mình là lớn lên, tôi sẽ giúp đỡ mọi người, hết lòng phục vụ họ. 

Như những con chim kì diệu trong truyện cổ tích, sách ca hát về việc cuộc sống đa dạng và phong phú 

như thế nào, con người táo bạo như thế nào trong khát vọng đạt tới cái thiện và cái đẹp. Và càng đọc, trong 

lòng tôi càng tràn đầy tinh thần lành mạnh và hăng hái. Tôi trở nên điềm tĩnh hơn, tin ở mình hơn, làm việc 

hợp lí hơn và ngày càng ít để ý đến vô số những chuyện bực bội trong cuộc sống. 

Mỗi cuốn sách đều là một bậc thang nhỏ mà khi bước lên, tôi tách khỏi con thú để tiến gần tới con người, 

tới gần quan niệm về cuộc sống tốt đẹp nhất và về sự thèm khát cuộc sống ấy. Khi trong đầu chồng chất 

những điều đã đọc được, cảm thấy mình là cái bình tràn đầy một chất lỏng hồi sinh, tôi đến với những người 

lính hầu, những người thợ đào đất, kể cho họ nghe những chuyện khác nhau vừa kể vừa sắm vai các nhân 

vật. Hãy yêu sách, nó là nguồn kiến thức, chỉ có kiến thức mới là con đường sống. 


Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản. 

(Theo https://www.google.com.vn/ 

Tôi đã học tập như thế nào?, M. Goor-ki) 

Câu 2: Theo anh (chị), đoạn văn: “Nhiều lần tôi khóc khi đọc sách... hết lòng phục vụ họ” bàn luận về ý 

nghĩa gì của việc đọc sách? 

Câu 3: Xác định và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu văn sau: 

“Mỗi cuốn sách đều là một bậc thang nhỏ mà khi bước lên, tôi tách khỏi con thú để tiến gần tới con 

người, tới gần quan niệm về cuộc sống tốt đẹp nhất và về sự thèm khát cuộc . sống ấy”. 

Trang 1

Câu 4: Viết đoạn văn (khoảng 6 – 8 dòng) trình bày suy nghĩ của anh (chị) về ý nghĩa của việc đọc sách. 



được nêu ở phần Đọc hiểu: “Hãy yêu sách, nó là nguồn kiến thức, chỉ có kiến | thức mới là con đường sống”. 


Nhân vật Trương Ba trong đoạn trích Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ, khi gặp Đế 

Thích đòi trả lại thân xác anh hàng thịt đã nói: “Không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được. Tôi 

muốn được là tôi toàn vẹn... Sống nhờ vào đồ đạc, của cải người khác, đã là chuyện không nên, đằng này 

đến cái thân tôi cũng phải sống nhờ anh hàng thịt. Ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi sống, nhưng sống như 

thế nào thì ông chẳng cần biết!” (Theo SGK Ngữ văn 12, Tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019), hãy nêu 

suy nghĩ của anh (chị) về câu nói trên. Từ đó, anh (chị) hãy liên hệ đến câu nói của Chí Phèo trong tác phẩm 

cùng tên của Nam Cao trước khi đâm chết bá Kiến và tự kết liễu cuộc đời mình: “Ai cho tao lương thiện?” 

(Ngữ văn 11, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019) và câu nói: “Cứng quá thì gãy”. Kẻ sĩ chỉ lo không 

cứng cỏi được, còn gãy hay không là việc trời. Sao lại đoán trước là sẽ gãy mà chịu đổi cứng ra mềm? Ngô 

Tử Văn là một chàng áo vải. Vì cứng cỏi mà dám đốt cháy đền tà, chống cãi yêu ma, làm một việc hơn cả 

thân và người. Bởi thế được nổi tiếng và được giữ chức vị ở Minh ti, thật là xứng đáng. Vậy là kẻ sĩ, không 

nên kiêng sợ sự cứng cỏi” (trích Chuyện chức phán sự đền Tản Viên, SGK Ngữ văn 10, Tập hai, NXB Giáo 

dục Việt Nam, 2019, trang 60) để nhận xét về ý nghĩa của các câu nói. 


-------------------- HẾT -------------------- 


Câu 1: - Hai phương thức biểu đạt của văn bản trên là: Nghị luận, biểu cảm. 

Câu 2: - Đoạn văn: “Nhiều lần tôi khóc khi đọc sách... hết lòng phục vụ họ” bàn luận về ý nghĩa nhân đạo 

hóa con người của việc đọc sách. Đọc sách khiến tâm hồn con người được thanh lọc, biết hướng bản thân 

mình mình đến cái chân - thiện - mĩ. 

Câu 3: 

- Biện pháp tu từ được sử dụng: So sánh: “mỗi cuốn sách đều là một bậc thang nhỏ”, ẩn dụ “con thú, con 

người”, tương phản đối lập “con thú con người”. 

- Tác dụng: 


+ Biện pháp so sánh là một cách nói hình tượng hóa về giá trị mà mỗi quyển sách mang đến cho con người. 

Mỗi quyển sách mang đến cho con người những kiến thức vô giá, đó chính là những nấc thang đưa con 

người đến dần với sự thành công và phát triển. 

+ Biện pháp ẩn dụ và tương phản đối lập được sử dụng đã khẳng định giá trị của việc đọc sách. Đọc sách 

khiến con người có thêm nhiều hiểu biết, tri thức để dần hoàn thiện mình, loại bỏ những ham muốn bản năng 

(con thú) để đến gần hơn với những điều kiện tốt đẹp, lương thiện của “con người”. 

Câu 4: Thí sinh biết cách viết đoạn văn theo đúng quy định về số câu. Có thể trình bày theo nhiều cách khác 

nhau, nhưng cần hướng đến những nội dung cụ thể như sau: 

- Đọc sách giúp ta mở rộng thêm kiến thức, nâng cao hiểu biết trên nhiều lĩnh vực về cuộc sống và thế giới 

xung quanh, về đời sống văn hóa, tâm tư, tình cảm, khát vọng của con người. 

Trang 2

- Đọc sách sẽ bồi dưỡng tâm hồn, tình cảm lẽ sống cao đẹp, hoàn thiện nhân cách của con 

người. 

- Đọc sách giúp rèn luyện năng lực sử dụng ngôn ngữ, đặc biệt là năng lực đọc - một trong 

những năng lực giúp con người thành công trong thời đại bùng nổ công nghệ thông tin như hiện nay. 


Câu 1: (2,0 điểm) 








- Nếu ví trí thức nhân loại như đại dương mênh mông thì sự hiểu biết của chúng ta chỉ là hạt muối bỏ bể. 

Trên chuyến hành trình đi tìm biến kiến thức vô tận, con người đã dần lớn lên để từ một cá thể nhỏ bé mà tạo 

nên tiếng nói riêng, phong cách riêng. Sách chính là phương tiện đưa ta đến với nguồn kiến thức vô tận, mở 

ra một cánh cửa kì diệu. 

- Chính vì vậy, khi nhận định về tầm quan trọng của sách, M. Goor-ki đã nói: “Hãy yêu sách, nó là nguồn 

kiến thức, chỉ có kiến thức mới là con đường sống”. Con người yêu sách, nuôi dưỡng “con đường sống” để 

khẳng định rằng mình tuy là một hạt muối nhỏ bé nhưng góp phần quan trọng trong việc hình thành nên đại 

dương bao la. 


- “Sách” là di huấn tinh thần của thế hệ người đi trước đối với thế hệ sau, lời khuyên của người già sắp từ giã 

cõi đời với người trẻ bước vào tương lai. Sách là sản phẩm tinh thần phi vật thể, kho báu trí tuệ của nhân loại. 

Sách đã trường tồn với thời gian như một nhân vật quan trọng mãi không bao giờ khuất. 

Vì vậy, chúng ta hãy yêu sách. Hãy bảo quản, trân trọng, nâng niu như một người bạn tri kỉ, phải phát huy 

giá trị mà sách mang đến cho con người. Bởi vì sách không đơn thuần chỉ là “kho vô tận” mà còn là nơi kí 

thác những tâm sự riêng tư, thầm kín. 

3. Bàn luận và chứng minh 


- Sách cho ta kiến thức. Đó chính là những kĩ năng, những hiểu biết của con người trong cuộc sống, nơi lưu 

giữ tri thức toàn nhân loại được đúc kết qua hàng nghìn, hàng vạn năm trong mỗi lĩnh vực của cuộc sống. 

- Sách là kết tinh trí tuệ con người, không chỉ tác động vào tri thức mà còn ăn sâu vào tinh thần, bồi dưỡng 

tâm hồn để ta biết cách sống đẹp, sống tốt và có ích. Đồng thời kết nối không gian, thời gian, kết nối trái tim, 

tấm lòng con người, là chiếc cầu nối đưa ta từ thực tại ngược dòng thời gian trở về quá khứ để chứng kiến 

những mốc son vàng lịch sử. 

- Sách mở ra những câu chuyện, tác phẩm văn học thấm đẫm nhân văn để khiến ta khi đọc phải có những suy 

ngẫm chính chắn hơn về cuộc đời. Trong khi từng khắc của dòng thời gian bất tận trôi qua thì xã hội lại từng 

lúc một phát triển hơn. Từng bước đi lên vững chắc của xã hội chính là nhờ vào kho tàng kiến thức nhân loại 

đã đúc kết từ bao đời nay, mà sách chính là chiếc cầu tri thức đã nối giữa không gian này với không gian 

khác, giữa thời đại trước với thời đại sau. Không có cách giải trí nào rẻ hơn đọc sách, cũng không có sự thú 

Trang 3

vị nào bền lâu hơn đọc sách. Sách không chỉ giúp mở mang kiến thức mà còn đem đến nguồn hạnh phúc, sự 

thanh thản cho tâm hồn. Chính nhờ có sách mà đôi khi, con người ta khám phá ra sức mạnh của bản thân, tìm 

ra chân lí thiết thực cho con đường đời của chính mình, mở rộng thêm tầm hiểu biết về thế giới xung quanh... 

- Nhưng có điều, không phải sách nào cũng có ích. Loại sách vô ích đầu độc ý nghĩ con người, xuyên tạc 

cuộc sống, làm chúng ta u mê, ngu muội thì hãy nên loại bỏ. Tuy đọc sách nhiều nhưng phải biết gạn lọc mới 

chính là thái độ đọc sách đúng đắn. 

- Hãy yêu quý, lựa chọn những loại sách giúp ta mở rộng kiến thức, bồi dưỡng tâm hồn, giúp ta yêu cuộc 

sống, nó phải ca tụng sự nhân nghĩa, lòng bác ái - công bằng, vị tha thì mới chính là hành trang của con 

người trong cuộc chinh phục những đỉnh cao hy vọng. 


- Không một ai bước đi trên con đường thành đạt mà không song hành cùng kiến thức. Không có kiến thức, 

con người sẽ trở nên vô dụng, lạc hậu, thấp kém trong một xã hội hiện đại hóa như bây giờ. 

- Sách là cây đèn thần soi sáng cho con người trên những nẻo đường xa xôi nhất và tăm tối nhất của cuộc đời. 

Vì vậy ta phải yêu sách. Phải chăm chỉ đọc sách mà thực sự hiểu nó, đam mê nó. 

- “Hãy yêu sách, nó là nguồn kiến thức, chỉ có kiến thức mới là con đường sống”. Sách là kho báu trí tuệ. Vì 

vậy, chúng ta hãy cùng nhau giữ gìn, phát huy những giá trị của sách, ứng dụng sách vào đời sống để sách 

mãi là ngọn đèn soi sáng tâm hồn chúng ta trên bước đường đi tới tương lai. 

Câu 2: (5,0 điểm) 

1. Giới thiệu vấn đề nghị luận 

Tôi không muốn viết những lời như thế 

Tôi không thể viết những lời như thế 

...Tôi xé đi vòng hoa giấy bức màn sương 

Những niềm vui dại khờ những nỗi buồn yếu đuối 

Cuộc sống còn dở dang 

Cần đóng góp không cần ngồi ca ngợi. 

(Thơ, Lưu Quang Vũ) 

Lưu Quang Vũ được công chúng, bạn đọc biết đến với tư cách một nhà thơ. Nhưng gây tiếng vang và được 

hâm mộ là với tư cách một nhà viết kịch tài ba. Vào những năm 1980 kịch của ông đã chiếm lĩnh sân khấu 

của rất nhiều nhà hát. Với quan điểm sáng tác không phải để ngợi ca mà như một sự đóng góp cho cuộc sống 

đang còn nhiều dang dở ấy, thông qua những tác phẩm của mình, Lưu Quang Vũ đã truyền tải những thông 

điệp nhân sinh ý nghĩa. Điều đó được thể hiện rõ nét nhất qua câu nói của Trương Ba khi gặp Đế Thích đòi 

trả lại thân xác anh hàng thịt đã nói: “Không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn 

được là tôi toàn vẹn... Sống nhờ vào đồ đạc, của cải người khác, đã là chuyện không nên, đằng này đến cái 

thân tôi cũng phải sống nhờ anh hàng thịt. Ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi sống, nhưng sống như thế nào 

thì ông chẳng cần biết!”. 

2. Khái quát chung 


- Lưu Quang Vũ (1948 – 1988) nhà biên kịch lớn của nền văn học Việt Nam. Vở kịch Hồn Trương Ba, da 

hàng thịt được biết đến như một tiếng nói phê phán những vấn đề tiêu cực của cuộc sống thông qua những 

câu chuyện vui vẻ, chân thực và sống động nhưng cũng hết sức sâu sắc. 

- Câu chuyện bắt đầu từ khi cuộc sống của Trương Ba bắt đầu tái sinh dưới thân xác anh hàng thịt. Với 

Trang 4

truyện cổ tích, đó là một kết thúc có hậu và Trương Ba tiếp tục hạnh phúc với hình hài và thân xác mới. Tuy 

vậy, dưới con mắt của Lưu Quang Vũ, hiện thực cuộc đời được tái hiện theo đúng cách mà nó tồn tại. Vì thế 

mới nảy sinh một bi kịch mới, đó là bi kịch của một tâm hồn thanh cao, trong sáng lại phải sống chật chội 

trong thân xác một anh hàng thịt phàm phu tục tử, thô lỗ, bản năng. Tuy nhiên, sau ba tháng trú ngụ trong 

thân xác anh hàng thịt, với những lí lẽ đầy cám dỗ của thân xác, tâm hồn thanh cao của Trương Ba cũng có 

lúc bị tha hóa, phải làm những điều trái với tư tưởng, đạo lí của mình để thỏa mãn thân xác. Đó chính là bi 

kịch nội tại của nhân vật. 

3. Cảm nhận về ý nghĩa của câu nói 

- Đoạn trích có thể gọi là Thoát ra nghịch cảnh là cảnh cuối, đúng vào lúc xung đột trung tâm của vở kịch lên 

đến đỉnh điểm. Sau mấy tháng sống trong tình trạng “bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo”, nhân vật hồn 

Trương Ba ngày càng trở nên xa lạ với bạn bè, người thân trong gia đình và tự chán ghét chính mình. Hồn 

Trương Ba cảm thấy không thể sống trong “da” anh hàng thịt, không thể kéo dài “nghịch cảnh” mãi được. Sự 

chắp vá này mở đầu cho quá trình xung đột gay gắt giữa hồn và xác. Trương Ba vô cùng đau khổ vì linh hồn 

thanh cao của ông phải sống lệ thuộc vào cái xác mà ông xem là âm u đui mù, không có tư tưởng, không có 

cảm xúc. Sự lệ thuộc này làm cho ông dần dần trở thành con người khác, đánh mất những phẩm chất vốn có. 

Sự thay đổi đó đúng như Huấn Cao đã từng nói với quản ngục khi cái tốt cái đẹp tồn tại sống cùng với cái 

xấu: “Ở đây, khó giữ thiện lương cho lành vững và rồi cũng đến nhem nhuốc mất cái đời lương thiện đi” 

(Chữ người tử tù, Nguyễn Tuân) hồn muốn tách ra khỏi cái thân xác kềnh càng, thô lỗ. 

- Cuộc trò chuyện giữa hồn Trương Ba và Đế Thích trở thành nơi tác giả gửi gắm những quan niệm về hạnh 

phúc, về lối sống và cái chết. Hai lời thoại của hồn trong cảnh này có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Người 

đọc, người xem có thể nhận ra những ý nghĩa triết lí sâu sắc và thấm thía qua hai lời thoại này: 

+ Thứ nhất, con người là một thể thống nhất, hồn và xác phải hài hòa. Không thể có một tâm hồn thanh cao 

trong một thân xác phàm tục, tội lỗi. Khi con người bị chi phối bởi những nhu cầu bản năng của thân xác thì 

đừng chỉ đổ tội cho thân xác, không thể tự an ủi, vỗ về mình bằng vẻ đẹp siêu hình của tâm hồn. 

+ Thứ hai, sống thực sự cho ra con người quả không hề dễ dàng, đơn giản. Khi sống nhờ, sống gửi, sống 

chắp vá, khi không được là mình thì cuộc sống ấy thật vô nghĩa. Những lời thoại của hồn Trương Ba với Đế 

Thích chứng tỏ nhân vật đã ý thức rõ về tình cảnh trớ trêu, đầy tính chất bi hài của mình, thấm thía nỗi đau về 

tình trạng ngày càng chênh lệch giữa hồn xác, đồng thời càng chứng tỏ quyết tâm giải thoát nung nấu của 

nhân vật trước khi Đế Thích xuất hiện. 

- Quyết định dứt khoát xin tiên Đế Thích cho cu Tị được sống lại, cho mình được chết hẳn chứ không nhập 

hồn vào thân thể ai nữa của nhân vật hồn Trương Ba là kết quả của một quá trình diễn biến hợp lí. Hơn nữa, 

quyết định này cần phải đưa ra kịp thời vì cu Tị vừa mới chết. Hồn Trương Ba thử hình dung cảnh hồn của 

mình lại nhập vào các cu Tị để sống và thấy rõ “bao nhiêu sự rắc rối” vô lí lại tiếp tục xảy ra. Nhận thức tỉnh 

táo ấy cùng tình thương mẹ con cu Tị càng khiến hồn Trương Ba đi đến quyết định dứt khoát. Qua quyết 

định này, chúng ta càng thấy Trương Ba là con người nhân hậu, sáng suốt, giàu lòng tự trọng. Đặc biệt, đó là 

con người ý thức được ý nghĩa cuộc sống. 


Câu nói của Trương Ba đã khắc họa bi kịch của nhân vật nhưng đồng thời thể hiện một ý nghĩa triết lí về 

nhân sinh, về hạnh phúc con người. Lưu Quang Vũ muốn góp phần phê phán một số biểu hiện tiêu cực trong 

lối sống lúc bấy giờ đồng thời đã khẳng định khao khát hoàn thiện nhân cách, đấu tranh chống lại sự tha hóa 

trong mỗi con người. Với tất cả những ý nghĩa đó, đoạn trích rất tiêu biểu cho phong cách viết kịch của Lưu 

Quang Vũ. 

Trang 5

4. Liên hệ 

a. Câu nói của Chí Phèo trong tác phẩm cùng tên 

- Tác phẩm kể về cuộc đời của nhân vật Chí Phèo, nhà văn đã tái hiện quá trình tha hóa của Chí Phèo qua 

những chặng đường đời bất hạnh. Từ một người nông dân lương thiện bị giai cấp thống trị chà đạp, đày đọa 

trở thành lưu manh hóa. Từ đó sống kiếp đời quỹ dữ... 

- Chí Phèo vốn có bản tính hiền lành, lương thiện chỉ vì hiện thực quá tủi cực, tối tăm, mà họ lại là nạn nhân 

của xã hội, trở thành những con người tha hóa và tuyệt vọng như Chí. Trong câu chuyện này, Nam Cao đã tái 

hiện trọn vẹn cuộc đời Chí Phèo để đồng cảm và thấu hiểu cho những bi kịch mà Chí Phèo phải trải qua. Hắn 

bước vào tác phẩm từ cái lò gạch cũ với bản tính hiền lành, lương thiện nhưng nhà tù thực dân và tầng lớp 

thống trị phong kiến đã cướp đi của hắn tất cả. Xót xa nhất là chúng đã cướp đi giá trị con người hắn ở cả 

nhân hình và nhân tính. Cuộc đời Chí chỉ là số “0” tròn trĩnh. 

- Từ một anh canh điền lương thiện, Chí biến thành một kẻ lưu manh, con quỷ dữ của làng Vũ Đại. Không 

những thế, nhân tính của hắn cũng bị tha hóa, Chí trở thành quỷ dữ: “Đạp đổ biết bao cảnh yên vui, làm chảy 

máu và nước mắt của biết bao người dân lương thiện”. Và như thế, Chí Phèo dấn thân vào con đường tha 

hóa, từng bước một, hắn bị khước từ quyền làm người với những vết sẹo dày lên theo năm tháng với nghề 

rạch mặt ăn vạ và trở thành tay sai cho bá Kiến - công cụ đòi nợ thuê. 

- Gặp được thị Nở, tình yêu mộc mạc, chân thành của thị đã đánh thức phần lương thiện tốt đẹp trong con 

người Chí khiến Chí có khao khát được hoàn lương. 

- Những định kiến nghiệt ngã của dân làng Vũ Đại về Chí đã khiến Chí bị thị Nở cự tuyệt. Chí Phèo đau đớn 

nhận ra mình đã bị tước đoạt quyền làm người lương thiện. Chí uống rượu, xách dao đến nhà bá Kiến, đòi 

lương thiện, tuyên án, trừng trị kẻ thù rồi tự sát. 

Câu nói của Chí Phèo: “Ai cho tao lương thiện?” là một câu hỏi đau đớn, nhức nhối. Câu nói chứa đựng 

bi kịch của nhân vật và tư tưởng chủ đề của tác phẩm. 

b. Câu nói trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên 

- Với đoạn kết Chuyện chức phán sự đền Tản Viên và lời bình cuối truyện chúng ta sẽ hiểu rõ hơn điều đó. 

- Trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên nổi bật nhân vật Ngô Tử Văn - một con người khảng khái, cương 

trực, kiên quyết đấu tranh chống lại cái ác trừ hại cho dân. Một mình chàng dám đương đầu với hồn ma tên 

tướng giặc, và dù phải xuống tận Minh ti, chàng vẫn không hề sợ hãi, rút lui. 

- Lòng cảm phục và thái độ ngợi ca của Nguyễn Dữ đã được thể hiện một cách trực tiếp trong lời bình ngay 

sau kết thúc truyện. Theo ông, con người sống trên đời không sợ “cứng quá thì gãy” mà chỉ sợ không thể 

“cứng” được. 

Ngô Tử Văn - một kẻ sĩ nước Việt là người luôn giữ cho mình sự cứng cỏi để vượt qua mọi thế lực phi 

nghĩa. Cũng từ nhân vật này, người đọc có thể thấy Nguyễn Dữ đề cao sự cứng cỏi trong nhân cách kẻ sĩ. 

Thực ra đã là trí thức thì cần rất nhiều phẩm chất tốt đẹp. Quan niệm của Nguyễn Dữ về nhân cách kẻ sĩ 

không phải không đúng nhưng có lẽ chưa đầy đủ, trọn vẹn. Nếu kẻ sĩ lúc nào cũng “cứng” quá thì chắc chắn 

cũng có lúc phải “gãy”. 



- Từ những câu nói trong ba đoạn trích, mỗi con người cần rút ra những giá trị sống đích thực cho bản thân: 

biết sống là chính mình, không nên gục ngã trước hoàn cảnh; đồng thời cần biết tôn trọng giá trị sống đích 

thực mà mình đang có. 

- Ba câu nói của các nhân vật cũng như lời nhận xét của các nhân vật khác trong những hoàn cảnh số phận 

Trang 6

khác nhau nhưng đều phản ánh khát vọng nhân bản, khát vọng thời đại. Điều đó làm nên giá trị và tầm cỡ 

cho ba tác phẩm văn học “Chi tiết nhỏ làm nên tác phẩm lớn” (M. Goor-ki). 

6. Nhận xét và đánh giá 

- Cả ba đoạn trích đều khắc họa tâm lí, tính cách thông qua hành động, ngôn ngữ của nhân vật một cách chân 

thực. 

- Ba đoạn trích trong ba tác phẩm đều là sản phẩm nghệ thuật độc đáo không lặp lại. Những tư tưởng lớn gặp 

nhau nhưng cách thể hiện của mỗi tác giả là riêng biệt, chính phong cách riêng của mỗi nghệ sĩ làm nên sự 

phong phú của diện mạo văn học dân tộc. 

- Cùng là những lời nói tỉnh táo, sáng suốt, có tính chất như lời trăng trối của nhân vật trước khi từ giã cuộc 

đời. Thông qua lời nói của mỗi nhân vật, cả ba nhà văn đều thể hiện triết lí nhân sinh sâu sắc. Sự sống của 

con người lúc nào cũng là đáng quý, đáng trân trọng nhưng nó chỉ thực chỉ đáng quý khi con người được 

sống trọn vẹn là mình với phần lương thiện, tốt đẹp chân chính, được mọi người tôn trọng, thương yêu. 


Trang 7





Họ, tên thí sinh:....................................................................... 

Số báo danh: ............................................................................ 



Chắc có lẽ trong mỗi chúng ta ai cũng luôn đi tìm cho mình một câu trả lời về đất nước. Đất nước vốn là 

khái niệm trừu tượng, mà thoạt đầu con người khó có thể cắt nghĩa cho thật gãy gọn, rõ ràng. Nhưng những 

người thân như ông bà, cha mẹ… thì lại vô cùng cụ thể và được mỗi người cảm nhận trong những mối quan 

hệ cũng vô cùng cụ thể. Đó là mối quan hệ gắn bó máu thịt hình thành ngay từ khi ta cất tiếng khóc chào đời 

và sẽ đi theo ta suốt cuộc đời với biết bao biến cố, thăng trầm, buồn vui, hi vọng… 

Từ cái nôi gia đình, mỗi người đều có một tuổi thơ gắn liền với kỉ niệm về cây đa, bến nước, sân đình, lũy 

tre, mái trường, thầy cô, bè bạn. Theo thời gian, những kỉ niệm ấy dần dần trở thành sợi dây tình cảm neo 

giữ tình yêu của mỗi con người với gia đình, quê hương… và có thể nói, chính tình yêu đối với gia đình và 

quê hương sẽ khơi nguồn cho tình yêu đất nước. 

(Theo http://vanhay.edu.vn/de-thi-thu-thpt-quoc-gia) 

Câu 1: Nêu nội dung và xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản trên? 

Câu 2: Hãy tìm câu chủ đề của đoạn văn. Từ đó, cho biết đoạn văn được triển khai theo phương pháp 

nào? 

Câu 3: Tại sao tác giả lại nói: “Đất nước vốn là khái niệm trừu tượng, mà thoạt đầu con người khó có thể 

cắt nghĩa cho thật gãy gọn, rõ ràng”. Phân tích cấu trúc ngữ pháp của câu sau: “Từ cái nôi gia đình, mỗi 

người đều có một tuổi thơ gắn liền với kỉ niệm về cây đa, bến nước, sân đình, lũy tre, mái trường, thầy cô, bè 

bạn”. 

Câu 4: Từ văn bản trên, anh (chị) hãy nêu suy nghĩ về trách nhiệm của thanh niên với đất nước. (Trình 

bày khoảng 6 đến 8 dòng). 



Câu 1 (2,0 điểm): Hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh (chị) về ý kiến: 

“Gia đình và quê hương là chiếc nôi nâng đỡ cuộc đời con”. 


Bàn về hình tượng người lái đò trong tùy bút Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân có ý kiến cho 

rằng: “Đó là người lao động đầy trí dũng trên sông nước Đà giang”. Ý kiến khác lại khẳng định: “Đó là 

người nghệ sĩ tài hoa trong nghệ thuật vượt tác leo ghềnh”. Từ cảm nhận của mình về hình tượng người lái 

đò sông Đà, anh (chị) hãy bình luận ý kiến trên. Từ đó, anh (chị) hãy liên hệ đến cảnh cho chữ trong Chữ 

người tử tù của Nguyễn Tuân (Ngữ văn 11, tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019) và bài thơ Đọc Tiểu 

Trang 1

Thanh kí của Nguyễn Du (Ngữ văn 10, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019) để nêu nhận xét về phẩm 

chất cao đẹp của người nghệ sĩ. 

-------------------- HẾT -------------------- 


Câu 1: 


- Nội dung chính: Bàn về vấn đề tình yêu đất nước được bắt nguồn từ tình yêu gia đình, yêu quê hương. 

- Phương thức biểu đạt chính của văn bản: Nghị luận. 

Câu 2: 

- Câu chủ đề nằm ở cuối đoạn. 

- Đoạn văn triển khai theo phương pháp quy nạp. 

Câu 3: 

- Tại sao tác giả lại nói: “Đất nước vốn là khái niệm trừu tượng, mà thoạt đầu con người khó có thể cắt nghĩa 

cho thật gãy gọn, rõ ràng”. Bởi: 

+ Đất nước là những gì hiện hữu quanh ta, là tất cả từ vật chất đến tâm hồn. 

+ Khái niệm về đất nước được mỗi người hiểu theo một khía cạnh khác nhau. Với người này là sông, đồng, 

bể… với người khác là cha mẹ, ông, bà… 

+ Thoạt đầu chính ta cũng khó mà định nghĩa cho trọn vẹn về khái niệm đất nước. 

+ Trong trái tim của mỗi người dân đất Việt có dòng máu Lạc Hồng đang chảy và ngân vang muôn điệu về 

dòng giống Rồng tiên cha Lạc Long Quân và mẹ Âu Cơ. 

- Phân tích cấu trúc ngữ pháp: 

+ “Từ cái nôi gia đình”: Trạng ngữ. 

+ “Mỗi người”: Chủ ngữ. 

+ “Đều có… bè bạn”: Vị ngữ. 

Câu 4: Học sinh có thể trình bày suy nghĩ riêng của mình về trách nhiệm của thế hệ trẻ hôm nay với đất 

nước viết đoạn văn đảm bảo các ý: 

- Vì sao thế hệ trẻ lại cần phải có trách nhiệm với đất nước. 

- Trách nhiệm đó là gì? 

- Để thực hiện trách nhiệm đó cần phải làm gì? 


Câu 1: (2,0 điểm) 







Trang 2



Quê hương là con diều biếc 

Tuổi thơ con thả trên đồng 

Quê hương là con đò nhỏ 

Êm đềm khua nước ven sông. 

(Quê hương, Đỗ Trung Quân) 

- Nguồn cội yêu thương của mỗi con người chính là gia đình và quê hương, đó là điều không thể thiếu trong 

cuộc đời của bất kì ai, nguồn cội ấy sẽ là chiếc nôi bình yên nâng đỡ suốt cuộc đời mỗi người. 


- “Gia đình” là nơi có mẹ, có cha, có những người thân yêu ruột thịt của chúng ta. Đó là nơi bao bọc, che 

chở, nâng đỡ mỗi con người trên bước đường đời trưởng thành. 

- “Quê hương” là nơi chôn nhau cắt rốn của mỗi con người khi chào đời. Nơi đó có mọi người ta quen biết 

thân thiết, có cánh diều vi vu, có những kỉ niệm thơ mộng bên bạn bè, người thân… 

- “Chiếc nôi nâng đỡ” nghĩa là từ thưở còn nằm trong nôi, mỗi người đều được ươm ủ trong những câu hát ru 

à ơi đầy yêu thương của mẹ, của bà. Không những thế “chiếc nôi” ấy còn là sự bao bọc, chở che cho con 

người sau hành trình dài lưu lạc khi tìm về chốn cũ thân thương… 

Như vây: Gia đình và quê hương chính là nguồn cội, là nơi bắt đầu để hình thành nên tình yêu thương 

trong mỗi người. 

3. Bàn luận 

- Gia đình từ xưa đến nay vẫn luôn được coi là “chiếc nôi” của trẻ thơ. Ở nơi ấy có đầy ắp tình thương và 

niềm tin trao gửi. Ở nơi ấy, đứa trẻ được lớn lên trong sự thương yêu đùm bọc, chở che. Một gia đình trong 

đó cha mẹ luôn yêu thương, chăm sóc và tôn trọng nhau sẽ để lại dấu ấn tuyệt đẹp trong đời sống tâm lí của 

trẻ. 

- Gia đình và quê hương là bến đỗ bình yên cho mỗi con người. Dù ai đi đâu, về đâu cũng sẽ luôn tự nhắc 

nhở phải nhớ về quê hương bởi nó theo bước hành trình của ta suốt cuộc đời. 

- Mỗi người chỉ có một cội nguồn, vì vậy chúng ta phải biết trân trọng, yêu quý tình cảm của gia đình, quê 

hương, bên cạnh đó cần phát huy những giá trị đẹp đẽ của quê hương, gia đình bởi đó chính là cội nguồn yêu 

thương của mỗi con người. 

- Nguồn cội của mỗi con người là gia đình và quê hương, rộng hơn nữa đó không chỉ là nơi ta sinh ra và lớn 

lên, mà đó còn là Tổ quốc. Chúng ta phải biết yêu quý, trân trọng để giúp cội nguồn ấy đẹp hơn trong mắt ta 

cũng như trong mắt mọi người. 



- Gia đình từ xưa đến nay vẫn luôn được coi là “chiếc nôi” của trẻ thơ. Ở nơi ấy có đầy ắp tình thương và 

niềm tin trao gửi. Ở nơi ấy, đứa trẻ được lớn lên trong sự thương yêu đùm bọc, chở che. 

- Mỗi con người trong cuộc đời đều cần có nơi tìm về sau mỗi lần thất bại hay mỗi khi bị gục ngã để được 

chắp cánh thêm niềm tin, để tiếp tục sống và vươn lên – nơi ấy là gia đình! 

- Mỗi con người trong cuộc đời đều cần có nơi tìm về sau mỗi lần thất bại hay mỗi khi bị gục ngã để được 

chắp cánh thêm niềm tin, để tiếp tục sống và vươn lên. Nơi ấy là gia đình, là những người thân yêu. Ơi gia 

đình mến thương, hãy thực sự là chiếc nôi hạnh phúc để: “Vương vấn bước chân ta đi. Ấm áp trái tim quay 

Trang 3

về”, để nâng đỡ con trẻ vượt qua khó khăn, thử thách trên mỗi chặng đường đời. 

- Có thái độ phê phán trước những hành vi: phá hoại cơ sở vật chất. Những suy nghĩ chưa tốt về quê hương: 

chê quê hương nghèo khó, chê người quê lam lũ, lạc hậu, không muốn nhận quê hương mình… 

Câu 2: (5,0 điểm) 

1. Mở bài 


+ “Niềm vui của nhà văn chân chính là niềm vui của những người dẫn đường đến xứ sở của cái đẹp” 

(Pautôpxki). Nguyễn Tuân là một nhà văn như thế. Ông quan niệm: “Văn chương trước hết phải là văn 

chương, nghệ thuật trước hết phải là nghệ thuật và đã nghệ thuật thì phải có phong cách độc đáo”. Với tùy 

bút Người lái đò sông Đà, ngòi bút Nguyễn Tuân như nở hoa trong sự hòa phối kì diệu giữa cái đẹp của ngôn 

từ với ánh sáng tuyệt mĩ của chiều sâu hình ảnh dẫn đến vẻ đẹp hung bạo và trữ tình của thiên nhiên Tây Bắc 

nhất là chất vàng mười nơi tâm hồn con người. 


+ Bàn về hình tượng người lái đò trong tùy bút Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân có ý kiến cho rằng: 

“Đó là người lao động đầy trí dũng trên sông nước Đà giang”. Ý kiến khác lại khẳng định: “Đó là người 

nghệ sĩ tài hoa trong nghệ thuật vượt thác leo ghềnh”. Đó là hai vẻ đẹp nổi bật mang đặc điểm chung của cá 

tính Nguyễn Tuân. 

2. Thân bài 


- Nguyễn Tuân là nhà trí thức giàu lòng yêu nước và tinh thần dân tộc. Lòng yêu nước của nhà văn thường 

không được phát biểu một cách trực tiếp mà ẩn đằng sau những bức tranh thiên nhiên, những giá trị văn hóa 

cổ truyền. Nguyễn Tuân là nhà văn tài hoa và uyên bác. Thể hiện sự tài hoa, Nguyễn Tuân thường nhìn nhận 

và khám phá mọi sự vật, hiện tượng ở phương diện thẩm mĩ và miêu tả con người ở góc độ tài hoa nghệ sĩ. 

Thể hiện sự uyên bác, văn Nguyễn Tuân đầy ắp những hiểu biết phong phú, đa dạng về nhiều lĩnh vực khác 

nhau của đời sống từ các bộ môn nghệ thuật (hội họa, điện ảnh…) cho đến lịch sử, địa lí, quân sự, thể thao… 

Nguyễn Tuân còn là người có cá tính mạnh mẽ và phóng khoáng. Ông không thích những cái gì bằng phẳng, 

nhợt nhạt cũng như không ưa mọi khuôn phép gò bó. Trái lại, nhà văn luôn có hứng thú với những biểu hiện 

mạnh mẽ, phi thường của tạo vật và con người. Với cá tính của mình, Nguyễn Tuân tìm đến với tùy bút như 

một lẽ tất yếu. 

- Người lái đò sông Đà được trích trong Tùy bút sông Đà (1960). Đây là kết quả của chuyến đi thực tế lên 

Tây Bắc năm 1958. Mục đích chính của chuyến đi tới Tây Bắc cũng là cảm hứng chủ đạo của cả tập tùy bút 

là tìm kiếm chất vàng của thiên nhiên Tây Bắc và nhất là chất vàng mười – thứ vàng mười đã qua thử lửa ở 

tâm hồn những con người lao động, chiến đấu trên miền núi sông hùng vĩ và thơ mộng. Viết về sông Đà nhà 

thơ muốn đề thơ, phổ nhạc vào sông nước quê hương. Cảm hứng sông Đà đã thành nghệ thuật, “thành một 

gợi cảm mênh mang” về sông quê, về con người Việt Nam. Và ông cũng là một “Đà giang độc bắc lưu” trên 

bình diện nghệ thuật. 



- “Người lao động đầy trí dũng” – người lao động với những phẩm chất cao đẹp, đáng trân trọng đặc biệt là 

tài trí tuyệt vời và lòng dũng cảm vô song trong nghề lái đò vượt sông Đà hung dữ. Nguyễn Tuân là người tài 

hoa, uyên bác luôn tiếp cận mọi sự vật ở mặt văn hóa thẩm mĩ để từ đó say mê truy tìm vẻ đẹp độc đáo của 

con người và cuộc sống. Với người lái đò sông Đà, Nguyễn Tuân lại say mê đi tìm vẻ đẹp độc đáo của con 

Trang 4

người và cuộc sống. Nguyễn Tuân có những cảm nhận về người lái đò mang nét độc đáo từ vẻ đẹp ngoại 

hình đến phẩm chất bên trong, không chỉ là người lao động khỏe khoắn từng trải nơi sông nước mà còn là 

một vị tướng tài ba trong những trận chiến với con nước hung dữ. 

- “Nghệ sĩ tài hoa” là khái niệm để ca ngợi những người làm trong ngành nghệ thuật có tài năng xuất chúng, 

có phẩm chất hơn người được xã hội công nhận và tôn vinh. Người lái đò được ca ngợi là “người nghệ sĩ tài 

hoa” bởi tài năng đã đạt tới trình độ thuần thục, điêu luyện trong nghề lái đò vượt thác. Nguyễn Tuân luôn 

nhìn con người ở phương diện tài hoa nghệ sĩ để đối lập với những con người tầm thường, phàm tục. Với 

Nguyễn Tuân những con người bình thường khi thực hiện những công việc bình thường trong phạm vi nghề 

nghiệp của mình nếu đạt đến độ tinh xảo khéo léo mà người khác khó lòng theo kịp thì được coi là một người 

tài hoa. 

2.3. Cảm nhận 

- Vẻ đẹp nghệ sĩ của ông lái đò không phải là một người lái đò thông thường mà là một nghệ sĩ trong nghệ 

thuật sông nước như một nhạc sĩ tài hoa chỉ huy dàn nhạc trên con thuyền để vượt qua bản trường ca sông 

nước ào ạt kia. Sự tài hoa đến từng động tác thuần thục của ông lái đò mà Nguyễn Tuân gọi đó là “tay lái ra 

hoa”: 

+ Trước Cách mạng, Nguyễn Tuân tách rời cái đẹp khỏi cái có ích, đề cao cái đẹp thuần túy nhưng đó là cái 

đẹp của quá khứ. Ông tìm đến những con người tài hoa thiên về lĩnh vực văn hóa nghệ thuật. 

+ Sau cách mạng, Nguyễn Tuân không còn say sưa chắt chiu cái đẹp cho một thế giới nhỏ bé, tù túng, nhà 

văn cảm nhận được cái rộng rãi bao la của đất trời, cái nhìn của nhà văn trở nên đôn hậu hơn. Ông đi tìm cái 

đẹp của những người lao động bình thường vì vậy quan niệm về cái đẹp của ông bớt đi sự phù phiếm từng 

bước đến với cái đẹp chân chính tiến bộ. 

- Nguyễn Tuân đã không đặt cho nhân vật của mình một cái tên riêng mà gọi bằng một danh từ chung là: 

“người lái đò” hoặc “ông đò”. Từ một con người nhà văn muốn người đọc nghĩ đến rất nhiều người đang 

lặng lẽ âm thầm cống hiến trí tuệ và sức lực của mình cho đất nước. 

- Người lái đò có ngoại hình khá đặc biệt: thân hình “cao to, gọn quánh như chất sừng chất mun, tay ông lêu 

nghêu như cái sào, chân ông khuỳnh khuỳnh như kẹp lấy một cuống lái trong tưởng tượng, giọng nói ào ào 

như tiếng nước trước một ghềnh sông”. Nhà văn không chỉ miêu tả ngoại hình mà còn nhấn mạnh vào sự gắn 

bó tình yêu với nghề sông nước của con người ấy. Đó là một linh hồn muôn thưở của sông nước này. 

- Người lái đò sông Đà là một con người giàu trải nghiệm. Đó là một tay đò lão luyện đã xuôi ngược trên 

sông Đà hơn một trăm lần rồi và chính tay ông giữ lái khoảng độ sáu chục lần. Ông hiểu sông Đà như hiểu 

chính mình, nhớ tỉ mỉ như đóng đanh vào tất cả những luồng nước của những con thác hiểm trở. Ông nắm 

chắc binh pháp của thần sông, thần đá và “sông Đà như một trường thiên anh hùng mà ông đã thuộc từng 

dấu chấm câu, từng dấu chấm than và cả những đoạn xuống dòng”. Cuộc đời của người lái đò sông Đà cũng 

giống như một bản anh hùng ca hào hùng lãng mạn đến lạ kì. 


- Dưới ngòi bút của Nguyễn Tuân, mỗi một hòn đá là một tên lính thủy hung tợn, tên nào trông cũng ngỗ 

ngược, nhăn nhúm và sẵn sàng giao chiến. Cả một trận địa đá với những âm mưu, thủ đoạn nham hiểm đã 

được bày ra để sẵn sàng dìm chết con thuyền. Sông Đà đã giao việc cho mỗi hòn, để chúng phối hợp thành ba 

trùng vi nguy hiểm: 

+ Trùng vi thứ nhất: sông Đà bày ra năm cửa trận, có bốn cửa tử, một cửa sinh, cửa sinh nằm lập lờ phía tả 

ngạn sông. Hàng tiền vệ, có hai hòn canh một cửa đá trông như là sơ hở, thực chất chúng đóng vai dụ chiếc 

thuyền vào tuyến giữa. Ở trùng vi thứ nhất này sóng nước đóng vai trò chính để tiêu diệt chiếc thuyền. Vừa 

Trang 5

vào trận chúng tấn công chiếc thuyền tới tấp: “Mặt nước hò la vang dậy quanh mình, ùa vào mà bẻ gãy cán 

chèo võ khí trên cánh tay mình. Sóng nước như thể quân liều mạng vào sát nách mà đá trái mà thúc gối vào 

bụng và hông thuyền. Có lúc chúng đội cả thuyền lên. Nước bám lấy thuyền như đô vật túm thắt lưng ông đò 

đòi lật ngửa mình ra giữa trận nước vang trời thanh la não bạt”. 

+ Trùng vây thứ hai: “Tăng thêm nhiều cửa tử để đánh lừa con thuyền vào, và cửa sinh lại bố trí lệch qua 

phía bờ hữu ngạn… Dòng nước hùm beo hồng học tế mạnh trên sông đá đánh khuýp quật vu hồi chiếc 

thuyền”. Tại trận đánh giáp la cà này, chúng quyết sinh quyết tử với ông lái đò. Khi chiếc thuyền đã vượt 

qua, bọn sông nước cửa tử “vẫn không ngớt khiêu khích, mặc dầu cái thắng đá tướng đứng chiến ở cửa vào 

đã tiu nghỉu cái mặt xanh là thất vọng”. Đúng là bọn đá sóng nước hiểm độc! 

+ Trùng vi thứ ba: “ít cửa hơn, bên trái bên phải đều là luồng chết cả. Cái luồng sống ở chặng ba này lại ở 

giữa ngay bọn đá hậu vệ của con thác”. Tại đây những boong-ke chìm và pháo đài đá nổi ở đầu chân thác 

phải đánh tan cái thuyền. Làm ta liên tưởng đến một trận đấu bóng quyết liệt. Chiếc thuyền như một cầu thủ 

phải “phóng thẳng, chọc thủng cửa giữa, vút, vút, cửa ngoài, cửa trong, lại cửa trong cùng, và như một mũi 

tên tre xuyên nhanh qua hơi nước, vừa xuyên vừa tự động lái được lượn được”, tiến về phía khung thành và 

cuối cùng đã hết thác. 

- Từ cuộc chiến đấu ác liệt với thác dữ sông Đà, từ sự bình dị của những con người lái đò sau chiến thắng 

(không lưu danh tên tuổi, chả thấy ai bàn thêm một lời nào về cuộc chiến thắng vừa qua), có thể thấy Nguyễn 

Tuân đã khẳng định, ngợi ca vẻ đẹp của những người lao động bình thường, ầm thầm, giản dị nhưng đã và 

đang làm nên những kì tích lớn lao trong cuộc chiến với thiên nhiên hung dữ nơi ải nước sông Đà. 


- Thế giới nhân vật của Nguyễn Tuân là thế giới nhân vật của nghệ sĩ. Nghệ sĩ uống trà, nghệ sĩ đao phủ, 

nghệ sĩ tử tù, những anh bộ đội trực chiến giữa cánh rừng nở đầy hoa đào. Như vậy với Nguyễn Tuân người 

nghệ sĩ đâu phải chỉ ở những lĩnh vực sáng tạo nghệ thuật mà còn ở những lĩnh vực khác nhau trong cuộc 

sống. 

- Người lái đò điêu luyện, thuần thục đến tài tử trong nghề vượt thác. Ông xử lí các tình huống, những thách 

thức của thiên nhiên khéo léo và linh hoạt, mỗi động tác của người lái đò như một đường cọ trên bức tranh 

thiên nhiên sông nước, khi thì dũng mãnh và quyết đoán, khi thì mềm mại uyển chuyển. 

- Người lái đò còn có một tâm hồn cao đẹp, phong thái ung dung của những đấng tài hoa tài tử. Sau cuộc 

vượt thác, “Sông nước Đà giang xèo xèo tan trong trí nhớ và không ai bàn thêm một lời nào về chuyện vừa 

qua nơi cửa ải nước. Họ chỉ bàn tán về cá dầm xanh, cá anh vũ và những ống cơm lam trong hang đá”. 

Người lái đò sông Đà coi việc đối mặt với sông nước hung bạo là chuyện thường tình, không có gì đáng nói, 

những hồi ức về sự hiểm nguy đều không có mà tất cả đều là sự lãng mạn ngọt ngào. Đó là khí chất nghệ sĩ ở 

mỗi con người bình thường luôn ung dung thanh thản sau những thác lũ cuộc đời, nó làm nên sự khác biệt 

với những người bình thường khác. 


- Có thể nói khả năng làm chủ ngôn ngữ của Nguyễn Tuân thật phi thường muốn “vẫy gió tuôn mưa”, “hô 

phong hoán vũ” để từ đó dựng cảnh cho người lái đò xuất hiện với tất cả sự tài hoa của người nghệ sĩ lái đò – 

một nhân vật đạt đến đỉnh cao của sự toàn mĩ trong công việc của mình. 

- Người lái đò trí dũng và tài hoa trên dòng sông hung bạo và trữ tình. Vẻ đẹp của những người lái đò – vẻ 

đẹp bình dị, thầm lặng nhưng đầy trí tuệ và sức mạnh, đầy ý chí và nghị lực, tài năng và tài hoa có khả năng 

chinh phục thiên nhiên, bắt nó phải phục vụ con người dựng xây đất nước chính là “chất vàng mười” của con 

người Tây Bắc nói riêng và người lao động Việt Nam nói chung trong thời kì mới. 

Trang 6


a. Cảnh cho chữ trong Chữ người tử tù 

- “Cảnh tượng xưa nay chưa từng có” chứng minh cho sự thăng hoa của tài năng nghệ Huấn Cao, giúp nhân 

vật được tỏa sáng. Ở cảnh này Nguyễn Tuân đã gia công kĩ lưỡng bằng thủ pháp nghệ thuật đối lập: ánh sáng 

– bóng tối, nhà tù – tự do, cao cả – tầm thường… tất cả đều chứng minh cái đẹp đã thống trị trong cảnh 

huống này. 

- Một cảnh tượng giàu ý nghĩa bởi mọi ranh giới và quyền lực của sự tăm tối bị xóa mờ, thay vào đó là cái 

đẹp lên ngôi. Nó không còn là hình ảnh của người tử tù, thầy thơ lại, quản ngục mà chỉ còn lại những người 

bạn tri âm tri kỉ được tận hiến trong không gian nghệ thuật. 

- Cảnh cho chữ của Nguyễn Tuân khẳng định được giá trị bất tận của cái đẹp. nó không những soi sáng cho 

con người trong thiên lương mà còn cảm hóa và thanh lọc tâm hồn con người đến đời sống văn minh, trong 

sạch hơn. Rõ ràng, cảnh cho chữ diễn ra trong nhà tù, nhưng mọi rào cản của tù tội đã biến mất. 

- Kết thúc cảnh cho chữ Huấn Cao đã khuyên quản ngục chuyển chỗ ở để giữ thiên lương cho lành vững và 

quản ngục đã bái lĩnh trong niềm xúc động nghẹn ngào: “Kẻ mê muội này xin bái lĩnh”. Điều đó chứng minh 

cho giá trị của nghệ thuật: cảm hóa và hướng thiện cho con người. 

Bằng đam mê và khát vọng săn tìm cái đẹp, Nguyễn Tuân đã khẳng định được vị thế của nó đối với con 

người và xã hội. Tuy nó không có sức mạnh, không có quyền lực nhưng nó lại mang tính thống trị, có thể 

hóa giải mọi khổ đau, tăm tối trong cuộc đời này. 

b. Bài thơ Đọc Tiểu Thanh kí 

- Đọc Tiểu Thanh kí là bài thơ gửi gắm tâm sự đồng cảm dành cho những người phụ nữ có tài, có sắc nhưng 

có số phận đau khổ. Cùng với Tiểu Thanh, đó là Dương Quý Phi, là nàng Đạm Tiên, là Thúy Kiều, là người 

phụ nữ gảy đàn ở Thăng Long… 

- Bốn câu đầu là tiếng khóc người, thương người, là lệ dành cho Tiểu Thanh. Nguyễn Du đến với Tiểu Thanh 

trong một hoàn cảnh có phần giống Kiều đến với Đạm Tiên. Nấm mồ Đạm Tiên: “Sè sè nấm đất bên đường/ 

Dàu dàu ngọn cỏ nửa vàng nửa xanh” gợi lên ở Kiều bao mối thương tâm. Cái gò hoang nơi chôn Tiểu 

Thanh gợi lên ở Nguyễn Du bao điều thổn thức. 

- Thế giới của văn chương và người đời hoàn toàn khác nhau, không thể nào hàn gắn cho văn chương cùng 

một số mệnh với người làm ra nó. Đó là một điều tất yếu xưa nay. Thế mà nàng Tiểu Thanh tội nghiệp đến 

cả những tác phẩm của mình cũng bị người đời ghen ghét đốt đi, tàn nhẫn và lạnh lùng đến vô cùng. Còn gì 

đau đớn hơn thế nữa, xót xa hơn thế nữa. Nguyễn Du đã khóc cho nàng và bật lên những tiếng nói căm hờn. 

- Nguyễn Du tự coi mình là người cùng hội với kẻ mắc nỗi oan lạ lùng vì nết phong nhã. Như vậy là bằng 

chính sự thể nghiệm của bản thân, Tố Như thấu hiểu nỗi đau oan khốc của Tiểu Thanh và ngược lại từ Tiểu 

Thanh, Nguyễn Du đã “một lời là một vận vào” bản thân để tự hận, tự thương. 

- Với Tiểu Thanh, ba trăm năm sau đã có một Nguyễn Du “thổn thức bên song” trước “mảnh giấy tàn”. Còn 

với Nguyễn Du, ba trăm năm sau liệu có ai “khóc Tố Như chăng”? “Bất tri” – chưa biết được. 

Có thể nói Nguyễn Du là nhà thơ thuộc thế hệ những nhà đầu tiên của Việt Nam nghĩ về thân phận những 

người nghệ sĩ trong xã hội phong kiến. Ông bắt đầu quan tâm đến con người ở phương diện tinh thần, con 

người với tư cách là chủ nhân của những giá trị tinh thần như thi ca, âm nhạc, hội họa… Chia sẻ thân phận 

bất hạnh của họ, Nguyễn Du thực chất đã đòi xã hội phải biết trân trọng tài năng, trân trọng những người làm 

ra các giá trị văn hóa tinh thần. 



Trang 7

- Cả ba đoạn trích và tác phẩm đều đề cập đến vẻ đẹp và tài năng của những người nghệ sĩ – những con 

người đem cái tài của mình để điểm tô cho cuộc đời. 

- Ở ba đoạn trích và tác phẩm ca ngợi cái tài và cái tâm của những người nghệ sĩ nhưng lại có sự khác nhau 

về cách nhìn: 

+ Nhân vật ông lái đò trong Người lái đò sông Đà là một anh hùng sông nước, một chiến binh quả cảm giữa 

cuộc sống bình dị, đời thường là “chất vàng mười” đã qua thử lửa của con người vùng đất Tây Bắc mà 

Nguyễn Tuân đã chắt lọc và nâng niu trên trang viết cuộc đời. 

+ Trong cảnh cho chữ ở truyện ngắn Chữ người tử tù, Nguyễn Tuân tìm cái đẹp vang bóng một thời đã lùi 

vào quá khứ, ở các bậc siêu phàm – tài nghệ của Huấn Cao là những “bông hoa cuối mùa còn vương xót lại 

của một thời kì huy hoàng – một quá khứ vàng son trong lịch sử dân tộc.”. 

+ Đọc Tiểu Thanh kí – tiếng khóc của người đa tình Nguyễn Du là tiếng thơ của một tấm lòng nhân ái mênh 

mông không biên giới. Suốt đời ông khóc cùng người đời, nói lên tiếng nói cảm thương vô hạn cùng thân 

phận của người đời bằng trái tim xót đau và nhạy cảm. Và trong ông, cái day dứt ấy không bao giờ nguôi 

ngoai vẫn cứ còn bật lên tiếng khóc thầm, lặng lẽ ủ kín trong nỗi đau đớn, khắc khoải của nhân gian dài dặc. 

- Nguyễn Tuân và Nguyễn Du – hai người nghệ sĩ sống cách nhau hơn hai thế kỉ nhưng ở họ có chung một 

điểm gặp gỡ đó là tiếng nói tri âm với những con người có tâm hồn nghệ sĩ. 

3. Kết bài 

- Bằng ngòi bút tài hoa của mình, tác giả Nguyễn Tuân và Nguyễn Du đã mang đến cho tác phẩm Người lái 

đò sông Đà, Chữ người tử tù và Đọc Tiểu Thanh kí một nội dung và nghệ thuật đặc sắc. Đặc biệt qua hình 

tượng nhân vật ông lái đò; nhân vật Huấn Cao trong cảnh cho chữ, nàng Tiểu Thanh tài sắc vẹn toàn. Vẻ đẹp 

ấy của các nhân vật đã tôn thêm giá trị của tác phẩm. 

- Cảm ơn nhà văn Nguyễn Tuân và nhà thơ Nguyễn Du – người đã “cắm một cây sào sáng tạo” để đưa tác 

phẩm Người lái đò sông Đà, Chữ người tử tù và Đọc Tiểu Thanh kí – tác phẩm văn học của lòng nhân, của 

đức tin và của giá trị sống về phía những con người chân – thiện – mĩ. 


Trang 8

Bộ đề thi thử 2019 môn Ngữ Văn - Từ ThS Đỗ Ngọc Thống, ThS Nguyễn Thành Huân gồm 49 đề có lời giải chi tiết (cập nhật đến 14.6.2019)

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?