Fachowy Elektryk 2020/1

fachowy

L

TEMAT NUMERU

Liczniki energii w instalacjach

fotowoltaicznych

1/2020

Luty 2020

ISSN 1643-7209

Pierwsze tegoroczne wydarzenia targowe pokazały trendy branży elektroenergetycznej. Zdecydowany

prym, w tematach konferencji i szkoleń, wiedzie fotowoltaika. I nic dziwnego.

Rosnące ceny energii, zwiększające się na nią zapotrzebowanie związane z „obrastaniem”

elektronicznymi sprzętami, sprawiają, że chcemy uniezależnić się, przynajmniej częściowo,

od dostawców prądu i konsumować go możliwie jak najtaniej. Rozwój fotowoltaiki łączy

się też z drugim trendem jakim jest elektromobilność. Energia pozyskiwana z paneli słonecznych

może sprawić, że użytkowanie samochodu stanie się niemal bezkosztowe. Choć

to dopiero trendy, w najbliższym czasie może się okazać, że to podstawa funkcjonowania

gospodarstw domowych. Wspieranie mikro instalacji solarnych przez Rząd może przynieść,

jakże ważne dla naszego kraju, zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego.

Małgorzata Dobień

redaktor naczelna

www.fachowyelektryk.pl

Wydawca:

Wydawnictwo Target Press sp. z o.o. sp. k.

Gromiec, ul. Nadwiślańska 30

32-590 Libiąż

Biuro w Warszawie:

ul. Przasnyska 6 B

01-756 Warszawa

tel. +48 22 635 05 82

tel./faks +48 22 635 41 08

Redaktor Naczelna:

Małgorzata Dobień

malgorzata.dobien@targetpress.pl

Dyrektor Marketingu i Reklamy:

Robert Madejak

tel. kom. 512 043 800

robert.madejak@targetpress.pl

Dział Promocji i Reklamy:

Andrzej Kalbarczyk

tel. kom. 531 370 279

andrzej.kalbarczyk@targetpress.pl

Dyrektor Zarządzający:

Robert Karwowski

tel. kom. 502 255 774

robert.karwowski@targetpress.pl

Adres Działu Promocji i Reklamy:

ul. Przasnyska 6 B

01-756 Warszawa

tel./faks +48 22 635 41 08

Prenumerata:

prenumerata@fachowyinstalator.pl

Skład:

As-Art Violetta Nalazek

as-art.studio@wp.pl

Druk:

MODUSS

inne nasze tytuły:

Redakcja nie zwraca tekstów nie zamó wionych, zastrzega sobie prawo ich re da gowania

oraz skracania. Nie odpowia da my za treść zamieszczonych reklam.

TEMAT NUMERU

Liczniki energii w instalacjach

fotowoltaicznych

czytaj od str. 40

Fot. FRONIUS

Spis treści

6 Aktualności

7 Nowości

8 Mufy kablowe – dobór i właściwy montaż

12 Kable w przemyśle

16 Redukcja ryzyka – HELUPOWER ® REFLECT

18 Kable i przewody w wymagających aplikacjach

20 System kanałów podparapetowych – KPP

– do układania w trudno dostępnych miejscach

22 Rury osłonowe – skuteczne zabezpieczenie

24 Elastycznie i bezpiecznie.

Rury karbowane do układania kabli

o różnym przeznaczeniu

26 WKE LIFELINE – nowe puszki Spelsberg

z podtrzymaniem funkcji elektrycznych w czasie

pożaru E30-E90

28 Nowoczesne przekaźniki i sterowniki PLC

w instalacjach automatyki domowej

32 Nowe gniazda Relpol w technologii Push-in

34 Przyciski sterownicze nowej serii 627

36 Intuicyjność, wielofunkcyjność i elastyczność

w programowaniu przekaźników

40 Liczniki energii elektrycznej w instalacjach

fotowoltaicznych

44 Nowość w sektorze mikroinstalacji: falownik

ze zintegrowaną funkcją zasilania awaryjnego

46 Przegląd rozdzielnic siłowych

(budowlanych)

50 Urządzenia do badań i pomiarów stacji ładowania

pojazdów elektrycznych

54 Urządzenia do badań i pomiarów stacji ładowania

pojazdów elektrycznych

56 Szybkie i nowoczesne metody diagnostyczne stacji

ładowania pojazdów elektrycznych

58 Zasilacze UPS w systemach BMS

62 Nowoczesne przyrządy do pomiaru parametrów

oświetlenia

64 Warsztat

65 Energotytan promocje

66 Elektryczna wciągarka kablowa

RUNPOTEC CW 800

68 Pozytywna energia

4 Fachowy Elektryk

Aktualności Technologie Produkty Oświetlenie Warsztat Normy i przepisy Systemy i programy Forum

Dowiedz się więcej:

www.fachowyelektryk.pl

PORADY

PRODUKTY

AKTUALNOŚCI

Aktualności Technologie Produkty Oświetlenie Warsztat Normy i przepisy Systemy i programy Forum

AKTUALNOŚCI

FACHOWEGO ELEKTRYKA

Nowe Certyfikaty Dystrybutorów

dla partnerów Radpol

Ruszyła akcja wręczania Certyfikatów Dystrybutora

przez Radpol. To nowa formuła,

która wspiera i nagradza długofalową współpracę

pomiędzy producentem osprzętu termokurczliwego

oraz kablowego a firmami

handlowymi z branży elektrotechnicznej.

„Certyfikat Dystrybutora” Radpol przeznaczony

jest dla partnerów handlowych dostarczających

klientom, produkty i rozwiązania

w zakresie osprzętu termokurczliwego

i kablowego firmy Radpol. Certyfikat potwierdza

wyjątkowy status partnera. Klient

końcowy robiąc zakupy u certyfikowanego

partner może liczyć na szeroki asortyment

Wręczenie Certyfikatu dystrybutora dla PGE

Forum Rondo.

produktów Radpol oraz fachowe doradztwo

techniczno-produktowe.

Pierwszy nowy „Certyfikat Dystrybutora”

wręczyli w siedzibie Polskiej Grupy Elektrycznej

„Forum Rondo” - Stanisław Opitek,

Dyrektor Zarządzający Segmentem

Elektro&Tech w Radpol S.A. oraz Rafał

Wera, Dyrektor Handlowy. Certyfikat trafił

w ręce Sławomira Czuchrija, Prezesa Zarządu

Polskiej Grupy Elektrycznej „Forum

Rondo”.

„Certyfikaty Dystrybutora” Radpol będą

wręczane sukcesywnie wszystkim Partnerom,

którzy prowadzą aktywną i długofalową

współpracę w obszarze dystrybucji

osprzętu termokurczliwego i kablowego

Radpol. Są one motywacją do dalszej owocnej

współpracy i podziękowaniem za dotychczasową

kooperację.

Źródło: Radpol

MATERIAŁY PRASOWE FIRM

Targi Elektrotechnika 2020 za nami

Już po raz 18. w Warszawskim Centrum

EXPO XXI odbyły się międzynarodowe Targi

Elektrotechnika. Wydarzenie odwiedziło blisko

7 tys. osób, a w szkoleniach wzięło udział

ponad 1350 specjalistów. Przestrzeń targową

podzielono na 4 specjalne Strefy: Elektromobliności,

OZE, Automatyki Budynkowej

i Oświetlenia Terenów Publicznych w ramach,

których odwiedzający mogli zapoznać się

z najnowszymi propozycjami produktowymi

wystawców.

OZE na Targach Elektrotechnika

Podczas tegorocznej edycji Targów Elektrotechnika

wystawcy prezentowali rozwiązania

z zakresu OZE, m.in. pompy ciepła, systemy

i urządzenia do rozprowadzania energii,

zabezpieczenia instalacji OZE, systemy zarządzania

i magazynowania energii, oprogramowanie

do projektowania instalacji czy

monitorowania jej działania. Równolegle odbywały

się cykle szkoleniowe i konferencje

dla projektantów i inwestorów, poświęcone tej

tematyce.

Droga do Elektromobilności

Obserwując światowe statystyki tempa wzrostu

pojazdów elektrycznych i biorąc pod uwagę

unijne wymogi dotyczące poprawy jakości

powietrza można wnioskować, że Polskę czeka

epoka nisko i zeroemisyjnego transportu. Jak

wynika z licznika elektromobilności uruchomionego

przez Polskie Stowarzyszenie Paliw

Alternatywnych oraz Polski Związek Przemysłu

Motoryzacyjnego w 2019 roku po Polsce

poruszało się ponad 4 tyś. pojazdów elektrycznych,

które mogły korzystać z ponad 640 stacji

ładowania. Biorąc pod uwagę te perspektywy,

a także Program Rozwoju Elektromobilności

w Polsce, Targi Elektrotechnika przygotowały

ponownie specjalną Strefę oraz szkolenia

poświęcone tym zagadnieniom. Specjaliści

rozmawiali m.in. o stacjach ładowania zintegrowanych

z oprawami oświetleniowymi,

samochodach elektrycznych czy budynkach

mieszkalnych wyposażonych w ładowarki.

Targom towarzyszyły liczne szkolenia dla

specjalistów branży elektroenergetycznej

i budowlanej.

Automatyka Budynkowa

i warsztaty BIM dla architektów

Kolejną strefą, która cieszyła się ogromny

zainteresowaniem była przestrzeń związana

z zagadnieniem automatyki budynkowej,

w której można było poznać inteligentne systemy

i rozwiązania do obiektów przemysłowych,

biur, hoteli, restauracji, a także mieszkań

i domów. W ramach tej strefy odbywały

się szkolenia BIM.

Konkursy i wyróżnienia

W ramach Targów Elektrotechnika 2020 odbyło

się również wręczenie nagród w konkursach

na najlepszy produkty targowe. Specjaliści

oceniali funkcjonalność rozwiązań

pod względem technicznym, wzorniczym,

użytkowym i innowacyjnym, wysoki poziom

parametrów eksploatacyjnych oraz estetykę

wykonania. Nagrodę główną XVIII Targów

Elektrotechnika oraz Nagrodę Polskiej Izby

Inżynierów Budownictwa przyznano firmie

Schneider Electric Polska za zabezpieczeń

EASERGY P5. Natomiast marka 5 senses za

Mirror TV otrzymała w kategorii automatyka

budynkowa i systemy inteligentnego budynku

I Nagrodę oraz Nagrodę Krajowej Izby Gospodarczej

Elektryki.

Organizatorzy ogłosili termin 19. edycji

Targów Elektrotechnika, która odbędzie

się 3-5 marca 2021 roku, w EXPO XXI

w Warszawie.

Źródło: Agencja SOMA

6 Fachowy Elektryk

NOWOŚCI

FACHOWEGO ELEKTRYKA

Bezprzewodowy system bezpieczeństwa ABB-secure@home

ABB poszerza swoją ofertę systemów automatyki

budynkowej o ABB-secure@home

– nowoczesny system, który dostarcza kompleksowe

rozwiązania w zakresie ochrony

domu i dodatkowo w łatwy sposób integruje

się z ABB-free@home.

Dzięki ABB-secure@home ochrona domu

jest możliwa nie tylko przed intruzami, ale

także niefortunnymi zdarzeniami, takimi jak

niekontrolowany wyciek wody czy pożar.

Ten inteligentny, bezprzewodowy system

jest w pełni dostosowany do indywidualnych

potrzeb i stylu życia domowników.

ABB-secure@home wykorzystuje najnowocześniejsze

czujniki, w tym podczerwieni.

Najnowsza szyfrowana technologia

Wydajne oświetlenie awaryjne o niewielkich rozmiarach

Modulo LED od Beghelli to niezależna oprawa

oświetlenia awaryjnego, która może zostać

wmontowana w oprawy oświetlenia podstawowego.

Pomimo niewielkich rozmiarów

zapewnia optymalne parametry w przypadku

zaniku napięcia, a także jest niewidoczna, dzięki

czemu można ją łatwo wpasować w wystrój

każdego wnętrza. Modulo LED uruchamia się

po odcięciu napięcia głównego i oświetla drogę

ewakuacyjną, strefę otwartą lub strefę wysokiego

ryzyka. Uniwersalność oprawy kryje się

w komplecie specjalistycznych soczewek, dołączanych

do każdego urządzenia i stosowanie

ich w zależności od potrzeb i miejsca instalacji.

Jedna oprawa Modulo LED zapewnia natężenie

>1lx w osi drogi ewakuacyjnej, której długość

może wynosić nawet powyżej 20 m.

Zastosowanie w Modulo LED innowacyjnego

akumulatora z serii Titanat daje możliwość

wyboru 8-godzinnego czasu autonomii, pracy

oprawy w zakresie temperatur od -20°C

do +50°C oraz 10-letnią żywotność urządzenia.

Rozwiązanie posiada dopuszczenie CNBOP.

Źródło: Baghelli

bezprzewodowa z komunikacją dwukierunkową

pozwala zmaksymalizować ochronę

systemu. Współpracując z ABB-free@

home®, jednostka centralna secure@home

może być używana do zarządzania i monitorowania

wszystkimi funkcjami bezpieczeństwa

i ochrony budynku, w tym ustawiania

i wyłączania alarmu włamaniowego, za pomocą

panelu ABB-WelcomeTouch lub zdalnie

za pośrednictwem portalu MyBuildings.

ABB-secure@home jest niezwykle łatwy

do uruchomienia i kontroli – nawet zdalnie

za pomocą urządzenia mobilnego. Bezproblemowo

łączy się z istniejącą technologią,

tworząc bezpieczne i komfortowe środowisko

domowe. System jest w pełni integrowalny.

W dowolnym momencie można

zainstalować czujki – a sam system zamontować

zarówno na etapie projektowania

instalacji, jak i po wprowadzeniu się domowników.

Źródło: ABB


Nowe obudowy AX i KX już dostępne

Nowe generacje obudów sterowniczych AX

i małogabarytowych KX mają wiele ulepszonych

funkcji, które przynoszą nowe korzyści

oraz wygodę przy montażu i codziennym korzystaniu.

Projektanci Rittal skupili się przede

wszystkim na ułatwieniu pracy konstruktorom.

Nowe obudowy to również większa elastyczność

i wyższy poziom bezpieczeństwa.

W porównaniu do poprzednich serii, powiększono

wycięcie w podłodze. Dzięki modułowej

konstrukcji, zoptymalizowanym wycięciom

i większym płytom kołnierzowym, przestrzeń

do przeprowadzania kabli powiększyła się

aż o 1/3 w stosunku do poprzednich rozwiązań.

Dodatkowe ułatwienie znajduje się także

na ścianach bocznych. Posiadają one przetłoczenia,

które umożliwiają łatwy oraz precyzyjny

montaż szyn do zabudowy wewnętrznej.

Dzięki zastosowaniu 25 mm siatki można wykorzystać

akcesoria z systemu szaf sterowniczych

VX25, np. lampy lub szyny montażowe.

Obudowy sterownicze Kompakt AX dostępne

są w głębokościach od 210 do 400 mm

i w maksymalnej wielkości od 1000 x 1400 mm.

Natomiast obudowy małogabarytowe KX

o rozmiarach od 150 x 150 x 80 mm sprawdzą

się przede wszystkim w sytuacji, gdy w skrzynkach

zaciskowych lub magistralowych umieścimy

niewielką liczbę komponentów.

Dostępne modele są wykonane zarówno z blachy

stalowej, jak i ze stali nierdzewnej. Mimo

większych możliwości zastosowania, jakie dają

nowe obudowy, znacznie zmniejszyła się liczba

komponentów i akcesoriów, a co się z tym wiąże

– złożoność systemu!

Źródło: Rittal

7 Fachowy Elektryk

Fachowy Elektryk

7

łączenie

kabli i przewodów

Mufy kablowe

– dobór i właściwy montaż

Jedną z podstawowych kategorii w każdym katalogu osprzętu kablowego, w każdym sklepie branżowym

lub hurtowni, są mufy kablowe. Ich rola jest dwojaka: przede wszystkim łączą lub rozgałęziają

kable, niezależnie od tego czy zabieg ma charakter naprawczy, czy też jest zaplanowaną zmianą istniejącego

stanu. Oprócz tego mufy także izolują miejsce poddane zabiegowi, gwarantując zarazem, że

dotychczasowe właściwości elektryczne zostaną zachowane.

Podstawowa klasyfikacja

i rodzaje muf kablowych

Z punktu widzenia funkcji, mufy zazwyczaj

dzieli się na dwie kategorie, jakimi są

mufy przelotowe i mufy przejściowe. Te

pierwsze służą do łączenia dwóch (lub więcej)

odcinków tego samego rodzaju kabla

i znajdują zastosowanie zdecydowanie

częściej. Te drugie zaś łączą kable różnego

rodzaju, takie jak choćby kable 3-fazowe

z izolacją papierowo-olejową i kable z izolacją

z termoplastycznych tworzyw sztucznych.

Patrząc na parametry prądu przepływającego

przez łączone lub rozgałęziane

kable, wielu producentów i dystrybutorów

dzieli je w swojej ofercie wstępnie na nisko,

średnio i wysokonapięciowe, a dopiero

dalej w obrębie każdej z tych trzech grup

wyszczególnia mufy przelotowe i przejściowe.

Inna klasyfikacja to bardzo ogólnikowy

podział spotykany w niektórych hurtowniach,

obejmujący mufy standardowe, oraz

specjalistyczne, czyli przeznaczone m.in.

FOT: JANEX-ELEKTRO

Fot.1.

Uniwersalne puszki montażowe umozliwiają połączenie przewodów różnego rodzaju, dając ochronę w stopniu IP68.

8 Fachowy Elektryk

łączenie

kabli i przewodów

Typowe zastosowania

najpopularniejszych

rodzajów muf:

FOT: RADPOL

Fot.1.

do użytku z przewodami trakcyjnymi, kablami

górniczymi czy sygnalizacyjnymi.

Jednak w praktyce najczęściej spotykana

typologia muf opiera się na technologii zastosowanej

w danym rodzaju mufy, która

z kolei zależy od kilku czynników, z rodzajem

kabla, napięciem znamionowym, przekrojem

i liczbą żył oraz warunkami w jakich

przyjdzie jej pracować na czele. Ta

klasyfikacja obejmuje sześć następujących

typów muf: żelowe, żywiczne, taśmowe,

FOT: RADPOL

Fot.1.

Mufy z serii JLP-CX4 (S) dedykowane są do kabli 4-żyłowych z izolacją polimerową,

z żyłami o przekroju od 16 do 240 mm.

hybrydowe czyli stanowiące połączenie

dwóch pierwszych (taśmowo-żywiczne),

termokurczliwe i zimnokurczliwe. Wszystkie

one nie tylko rozgałęziają, łączą i izolują

kable, ale też zabezpieczają je przed

wyciekami syciwa zawartego w papierowej

izolacji oraz stanowią barierę dla wilgoci,

która nie powinna wnikać do wnętrza

połączenia. Ponadto, dzięki zastosowaniu

Mufy z serii ZRM stosuje się ze złączkami do zaprasowania przy kablach o izolacji

polimerowej.

wysokiej jakości komponentów i materiałów,

w ogromnej większości mufy stanowią

skuteczne zabezpieczenie przed potencjalnymi

uszkodzeniami mechanicznymi.

Mufy żelowe, mylone czasem z żywicznymi,

stosuje się najczęściej w przypadku

kabli niskonapięciowych. Występują pod

postacią różnej wielkości i różnego kształtu

sztywnych obudów, których wewnętrzne

komory wypełnione są już fabrycznie specjalnym,

izolującym żelem na bazie silikonu,

odpornym na temperatury w zakresie

nawet od -45ºC do aż +100ºC. Typowy żel

stosowany w takich mufach odporny jest

też na promieniowanie UV i cechuje się

bezhalogenowością (nie rozprzestrzenia

ognia), dużą rozciągliwością i elastycznością

oraz zdolnością do izolowania nie tylko

ciał stałych, ale też materiałów płynnych

i półpłynnych.

Każda mufa może pracować

z różnego rodzaju kablami,

gdyż wszystkie są w mniejszym

lub większym stopniu

uniwersalne. Mimo to warto

pamiętać o typowych zastosowaniach

dla każdego z opisanych

wyżej rodzajów muf

– zastosowaniach wymienionych

poniżej.

• mufy termokurczliwe:

wszelkie kable wielożyłowe

o izolacji polimerowej,

gumowej, z PCV lub

papierowej, opancerzone

lub nieopancerzone, kable

i przewody giętkie ekranowane

i nieekranowane,

we wszelkich aplikacjach

oprócz stref zagrożenia

wybuchem,

• mufy żelowe, żywiczne

i zimnokurczliwe: wszelkie

przewody i kable wielożyłowe

z tworzyw sztucznych,

ekranowane jak i nieekranowane,

w aplikacjach

podziemnych i napowietrznych,

również w strefach

zagrożenia wybuchem

(kopalnie) i wszędzie tam,

gdzie izolacja przed wilgocią

jest priorytetem,

• mufy taśmowe: wszelkie

przewody i kable wielożyłowe

z tworzyw sztucznych, ekranowane

jak i nieekranowane,

w aplikacjach napowietrznych,

również w strefach

zagrożenia wybuchem.

Mufy żywiczne to z zestawy złożone z komponentów

potrzebnych do uzyskania żywicy,

taśmy uszczelniającej oraz 2-częściowej formy

z tworzywa sztucznego, którą wypełnia

się izolującą żywicą powstałą z połączenia

dwóch wspomnianych komponentów: płynnej

żywicy i utwardzacza. Mufy tego rodzaju

zapewniają wysoki stopień ochrony połączenia

przed uszkodzeniami mechanicznymi.

Mufy taśmowe to – jak nazwa mówi –

połączenia, w których podstawowym

Fachowy Elektryk

9

łączenie

kabli i przewodów

popularnością dzięki świetnym właściwościom

izolacyjnym i niskiemu wskaźnikowi

odkształceń trwałych.

FOT: RADPOL

Fot.1.

Seria JHP-6-CF3 to mufy przelotowe do kabli 3-żyłowych o nieekranowanej izolacji

papierowej i wspólnej powłoce metalowej.

FOT: JANEX-ELEKTRO

Fot.1.

elementem są taśmy izolujące i przewodzące

oraz wzmacniające. Odtwarzają one

i niejako zastępują oryginalne składniki

łączonych kabli. Są bardzo tanim i popularnym

sposobem naprawiania różnych

rodzajów przewodów.

Mufy taśmowo-żywiczne czyli hybrydowe,

to połączenie cech muf taśmowych

i żywicznych. W rozwiązaniu tym, po wykonaniu

połączeń taśmowych, na koniec

wtryskuje się do formy żywicę utwardzalną

powstałą z dwóch opisanych wcześniej

składników, uzyskując trwale zabezpieczone

połączenie.

Mufy termokurczliwe, które są niezwykle

popularne w Polsce, osiągają równomierny

docisk radialny po skurczeniu

się wskutek działania na nie odpowiednio

dobraną, niezbyt wysoką temperaturą

(palnik, opalarka). Obkurczony prefabrykat

tworzy niepalną warstwę izolacji

i ekranu o grubości równomiernej na całym

obwodzie.

Mufy zimnokurczliwe to takie, które zachowują

trwałość swoich parametrów nawet

przy temperaturach rzędu 80-100ºC.

Są elastyczne, odporne na działanie wilgoci,

ich docisk radialny jest stały a ich instalacja

nie wymaga oddziaływania wysoką

temperaturą – stąd ich nazwa. Dobrym

przykładem takich muf są mufy z gumy

silikonowej, cieszącej się coraz większą

Seria GVAM to mufy żelowe przelotowo-rozgałęźne, do mocowania na masztach jak

też umieszczania w gruncie.

Jaka mufę wybrać? – zasady

prawidłowego doboru oraz montażu

Przy doborze muf kablowych uwzględnia

się wiele czynników jednak kluczowymi

są parametry techniczne każdego z opisanych

powyżej rodzajów muf, czas i stopień

trudności instalacji mufy, jej uniwersalność,

wielkość mufy i umiejętności samego instalatora.

Należy pamiętać, że każdy rodzaj

mufy dostępny na rynku, zawiera swoją

dokładną specyfikację, wskazującą nie tylko

na rodzaje kabli które dana mufa może

łączyć, ilość i przekroje żył czy rodzaje

izolacji i ekranu zastosowanego w kablu,

ale też na dopuszczalną wysokość napięcia

prądu, przeznaczenie kabla i kilka innych

aspektów. Pozwala to na precyzyjne poruszanie

się w obrębie oferty katalogowej

każdej hurtowni i producenta, dzięki czemu

łatwo jest dokonać właściwego wyboru,

nawet wtedy, gdy właściwe połączenie

można osiągnąć korzystając z muf dwóch

lub trzech rodzajów.

Niezależnie od tego, po jaki typ muf sięgnie

fachowiec, ich montaż jest zawsze łatwy

i szybki, co wynika nie tylko z cech konstrukcyjnych

samych muf, ale też z prostego faktu,

jakim jest błyskawiczne przygotowanie

kabla: wymaga ono właściwie tylko kowarki

do usunięcia ekranu i izolacji. Wszystkie

mufy pochodzące z legalnych źródeł są wyposażane

w instrukcje montażowe w odpowiednim

języku. Dostarczane są w postaci

zestawów montażowych, które zawierają

wszystkie konieczne do instalacji

mufy komponenty oraz części

w odpowiednim stanie.

Instalacja wspomnianych wcześniej

muf żelowych sprowadza się

do wciśnięcia końców kabli ze

złączkami do wewnętrznej komory

mufy, fabrycznie już

wypełnionej żelem. Następnym

i ostatnim zarazem

etapem instalacji jest

zatrzaśnięcie obudowy mufy, która

natychmiast jest gotowa do pracy

pod napięciem.

Montaż zestawu termokurczliwego jest

możliwy dzięki temu, że osprzęt dostarczany

jest w stanie rozciągniętym, co pozwa-

10 Fachowy Elektryk

łączenie

kabli i przewodów

la go nałożyć na uprzednio przygotowane

kable. Działając średniotemperaturowym

ogrzewaniem (z reguły bezpieczne optimum

to 120ºC) poprzez użycie palnika gazowego

lub opalarki, instalator wywołuje

obkurczenie rękawa, którego wewnętrzna

strona pokryta jest termotopliwymi klejami

i wypełniaczami umożliwiającymi termomechaniczną

adhezję warstw po usunięciu

znajdującego się między nimi powietrza.

Instalacja muf zimnokurczliwych – takich

jak wcześniej opisane mufy z gumy silikonowej

– zaczyna się oczywiście tak jak

zwykle od połączenia żył kabla, na przykład

poprzez użycie złączki prasowanej lub

śrubowej. Kolejnym etapem jest nałożenie

masy wypełniającej, której zadaniem jest

też uszczelnienie połączenia. Na koniec

wstępnie rozciągnięty rękaw, umieszczony

na usuwanej spirali nośnej, jest nasuwany

na miejsce połączenia. Po usunięciu spirali

nośnej następuje stopniowe obkurczenie

gumowo-silikonowego rękawa bez wywierania

na niego wpływu poprzez podwyższoną

temperaturę.

Mufy żywiczne stosuje się do łączenia lub

rozgałęziania kabli wielożyłowych o izolacji

z tworzyw sztucznych lub z papieru z syciwem.

Ich instalacja polega na połączeniu

kabli a następnie wypełnieniu formy mieszanką

uzyskaną z połączenia płynnej żywicy

i utwardzacza. Z reguły jest to żywica

na bazie poliuretanu, która dzięki szybkiemu

utwardzeniu izoluje, uszczelnia i zabezpiecza

złącze.

Montaż mufy taśmowej polega w skrócie

na połączeniu żył za pomocą złączek, odtworzeniu

ekranowania dzięki przewodzącej

taśmie samospajalnej, odtworzeniu izolacji

kabla taśmą izolacyjną i na koniec na stworzeniu

zewnętrznej powłoki zabezpieczającej

przy użyciu wzmocnionej taśmy lub przy

użyciu koszulki termokurczliwej z warstwą

klejącą.

Fachowcy zajmujący się na co dzień montażem

muf różnego rodzaju, wskazują na jedną

podstawową zasadę, która mówi, iż najkrótszy

czas instalacji mufy uzyskuje się

wtedy, gdy komponentów potrzebnych przy

instalacji jest najmniej. Dlatego najszybciej

prace wykonuje się stosując prefabrykaty

wielowarstwowe, w których od razu zawarta

jest izolacja i ekran. Czynności takie jak

konieczność przygotowania kabla, konieczność

łączenia żył złączkami czy nasuwanymi

rękawami z plecionki, oczywiście wydłużają

czas montażu mufy. Ale są też inne,

dodatkowe i konieczne prace, wynikające

z aspektów technicznych poszczególnych

typów muf. W przypadku muf termokurczliwych

dochodzi czas potrzebny na ogrzanie

prefabrykatu. Przy mufach żywicznych

dodatkową czynnością jest tworzenie mieszanki

z dwóch komponentów. Łatwo więc

zauważyć, że różnice w czasie wykonania

połączenia różnymi metodami mogą sięgać

kilkunastu minut.

Łukasz Lewczuk

Na podstawie materiałów publikowanych

m.in. przez: Radpol S.A., Elnord,

Protekol Sp. z o.o., Janex Elektro Sp.j.

oraz Ensto Pol Sp. z o.o.

i Energy-Partners Sp. z o.o.

REKLAMA

Nasze zabezpieczenie – Twoja korzyść

Nasze bezpieczniki

zapewniają

bezpieczeństwo

ludziom,

maszynom,

systemom.

Niezawodnie.

SIBA Polska Sp. z o.o.

05-082 Stare Babice, ul. Warszawska 300D

tel.: 22 832 14 77, 601 241 236, 603 567 198

e-mail: siba@siba-bezpieczniki.pl

www.siba-bezpieczniki.pl

Fachowy Elektryk

11

kable

i przewody

Fot. ADOBESTOCK

Fot. 1.

Podstawę w przemyśle stanowią przewody odporne na działanie wysokich temperatur, niejednokrotnie przekraczających 1400°C.

Kable w przemyśle

Kable jakie znajdują zastosowanie w warunkach przemysłowych w zależności od aplikacji muszą

spełniać odpowiednie wymagania względem odporności na działanie czynników zewnętrznych oraz

odpowiednich norm technicznych np. w stosunku do standardów wymiany danych.

Odporność na wysokie temperatury

Podstawę w przemyśle stanowią przewody

odporne na działanie wysokich temperatur,

niejednokrotnie przekraczających 1400°C.

Kable tego typu, stanowią nieodzowne elementy

instalacji zarówno nisko-, jak i wysokoprądowych,

szczególnie w miejscach

narażonych na występowanie ognia, oparów

metali czy też topionego szkła. W typowej

konstrukcji, przewidziano giętką niklowaną

linkę. Jeżeli przewody cechują się dodatkowym

wzmocnieniem ważną rolę odgrywa

taśma teflonowa PTFE oraz dwie, termospawalne

taśmy polymidowe kapton. Warstwa

izolacyjna jest umieszczona w płaszczu

z włókna mineralnego. Dodatkowo zastosować

można osłonę ze stali nierdzewnej.

Sprawdza się ona również w środowiskach

agresywnych. Niektóre modele przewodów

są w stanie pracować stale, w temperaturze

od 1100°C do 1400°C. Zwraca się również

uwagę na inne cechy, które decydują o pracy

w trudnych warunkach. Chodzi przede

wszystkim o odporność na szoki termiczne

i starzenie się kabli. Niektóre przewody nie

ulegają skutkom promieniowania UV.

Nie ma wątpliwości co do tego, że w nowoczesnych

instalacjach elektrycznych priorytetem

jest bezpieczeństwo ludzi. Stąd też

dużym zainteresowaniem cieszą się kable

i przewody bezhalogenowe. Zalet, które wynikają

z ich stosowania jest wiele. Przewody

tego typu palą się ciężko lub nawet w ogóle.

Ważną cechą są również zachowanie swoich

właściwości podczas pożaru. W przypadku

pożaru, uwalniają się molekuły chloru i fluoru.

Tym sposobem utrudniany jest dopływ

tlenu do miejsca pożaru, w efekcie czego

płomienie zostają zduszone.

Kable do prowadników

Odpowiednio dobrane przewody do prowadników

pracujących w aplikacjach ruchomych

stanowią podstawę bezpieczeństwa i bezawaryjności

maszyny. Chodzi przede wszystkim

o roboty, suwnice oraz inne aplikacje, gdzie

wymaga się od kabla giętkości. Przewody są

dobierane w zależności od obciążenia me-

12 Fachowy Elektryk

kable

i przewody

chanicznego. Niejednokrotnie przewiduje

się w nich poliuretanową oponę zewnętrzną,

która zapewnia odporność na działanie czynników

atmosferycznych. Zyskuje się także

odporność na ścieranie, rozrywanie i działanie

olejów. W budowie kabla uwzględniany

jest oplot z włókniny. W przypadku kabli

sygnałowych bardzo często ekran miedziany

jest pobielany z uwzględnieniem techniki pozwalającej

na połączenie splotu z włóknem

syntetycznym.

W razie potrzeby warto zastosować kabel

odporny na mikroby. Przewody tego typu są

nieodzownym elementem instalacji sterujących

i zasilających w oczyszczalniach ścieków,

składowiskach i sortowniach odpadów,

kompostowniach czy też szklarniach. Również

i w tym przypadku odpowiedni kabel

jest dobierany w zależności od obciążenia,

poziomu wilgotności oraz działania czynników

atmosferycznych. Dobre właściwości

w zakresie giętkości zapewniają szybką i łatwą

instalację kabla. W niektórych modelach

przewidziano dodatkowo zagęszczony ekran.

Podstawę w zakresie prowadników do kabli

stanowią modele wykonane z tworzywa

sztucznego. Elementy tego typu sprawdzają

się w aplikacjach, które nie wymagają

dużych obciążeń. W niektórych modelach

przewidziano zintegrowaną końcówkę

z tworzywa sztucznego, dzięki czemu

prowadnik w całości może być wykonany

z jednego rodzaju materiału.

Specjalne kable są oferowane z myślą o przesyle

danych w sieciach CAN (Control Area

Network). W razie potrzeby można zastosować

wersje przeznaczone do aplikacji z prowadnicami

kablowymi. Na rynku nie brakuje

również kabli zaprojektowanych do pracy

z magistralą DeviceNet, czyli systemem

opracowanym przez firmę Allen Bradley

(Rockwell Automation). W systemie tym charakterystyczne

jest uwzględnienie w jednym

przewodzie żył zasilających oraz osobnych

żył do przesyłu danych. Z kolei w sieci InterBus

wymiana danych odbywa się poprzez

skręcone ze sobą pary żył.

Kompatybilność elektromagnetyczna

W przemysłowych systemach wymiany

danych nie brakuje przewodów spełniających

wymagania kompatybilności elektromagnetycznej

EMC. Tym sposobem

w przewodach ekranowanych uwzględnia

się dodatkowy ekran foliowy i/lub oplot

ekranujący z drutów miedzianych pobielonych.

To właśnie takie rozwiązanie zapewnia

spełniane wymagań kompatybilności

elektromagnetycznej. Podstawowe zadanie

ekranu to przeciwdziałanie zakłóceniom,

które pochodzą z zewnętrz oraz ograniczanie

zakłóceń generowanych wewnątrz.

W niektórych produktach stopień pokrycia

oplotem ekranującym wynosi ponad 85%.

Oferta rynkowa w zakresie kabli spełniających

wymagania EMC jest bardzo obszerna.

Stąd też można uwzględnić między innymi

kable w wersji ekonomicznej, które cechują

się wysoką gęstością ekranu, transmisją

sygnału bez zakłóceń oraz zastosowaniem

specjalnej izolacji PVC. Ma ona za zadanie

stabilizowanie folii pomiędzy wiązką

przewodów a oplotem. Kable EMC są również

oferowane jako modele przezroczyste,

gdzie przewidziano elastyczne kolorowe

żyły. Producenci oferują również kable wielozadaniowe,

bezhalogenowe. Kable tego

typu nie rozprzestrzeniają płomienia i niejednokrotnie

są odporne na działanie oleju

i promieniowania UV. W systemach instalacyjnych

bardzo często uwzględnia się kable

odporne na działanie ozonu i skrajnych warunków

atmosferycznych.

Interesujące rozwiązanie stanowią kable

przeznaczone do silników i zasilania przetwornic

częstotliwości. W produktach tego

typu zazwyczaj przewiduje się izolację

z polietylenu oraz podwójną powłokę ze

specjalną folią aluminiową i oplotem miedzianym.

W razie potrzeby można zastosować

produkty przeznaczone do pracy w warunkach

zewnętrznych.

Kable sygnalizacyjne

i przewody sterownicze

Najprostsze rozwiązania w zakresie kabli

sygnalizacyjnych to produkty bazujące

Kable i przewody w automatyce

Nowoczesne systemy automatyki nie obejdą

się bez przesyłu informacji za pomocą sieci

Ethernet. Stąd też oferowane na rynku kable

informatyczne są używane na wszystkim poziomach

sieci. To właśnie dzięki nim zyskuje

się możliwość przesyłania danych z prędkością

Fast Ethernet, Gigabit Ethernet, Ethernet,

ATM155, FDDI, Token Ring 4/16 Mb/s lub

ISDN. Interesujące rozwiązanie stanowią

kable, których konstrukcja zapewnia łatwe

układanie w wąskich tunelach i platformach.

Odpowiednie produkty są oferowane jako

kable kraterowane lub podłączeniowe. Kable,

które znajdują zastosowanie w systemach

Ethernetu przemysłowego cechują się impedancją

wynoszącą 100 Ω ±15 Ω od 1 do 100

MHz przy rezystancji przewodu 60,0 Ω/km.

Rezystancja sprzężenia wynosi z kolei 0,5

GΩ/km przy pojemności wzajemnej 52,0 nF/

km i napięciu pracy 2,0 kV.

Fot. ADOBESTOCK

Fot. 2.

Odpowiednio dobrane przewody do prowadników pracujących w aplikacjach ruchomych

stanowią podstawę bezpieczeństwa i bezawaryjności maszyny. Głównym ich

zabezpieczeniem przed uszkodzeniami mechanicznymi jest poliuretanowa opona

zewnętrzna.

Fachowy Elektryk

13

kable

i przewody

Fot. ADOBESTOCK

Fot. 3.

Nowoczesne systemy automatyki nie obejdą się bez przesyłu informacji za pomocą sieci Ethernet. Stąd też oferowane na rynku kable

informatyczne są używane na wszystkim poziomach sieci.

na miedzi i powłoce polwinitowej. Nowoczesne

wyroby tego typu nie rozprzestrzeniają

płomienia i cechują się ograniczoną

emisją chlorowodoru. Bardzo często zastosowanie

znajdują kable sygnalizacyjne

z wytłoczoną na powłoce polwinitowej

osłoną ochronną. Nabyć można również

kable opancerzone taśmami stalowymi z zewnętrzną

powłoką polwinitową. Przydatne

rozwiązanie stanowią kable opancerzone

stalowymi drutami okrągłymi. Oczywiście

kable sygnalizacyjne są oferowane w wersji

ekranowanej wspólnie i indywidualnie

oraz z izolacją z polietylenu usieciowanego.

Również i w tym przypadku przewiduje się

pancerze stalowe.

Warto również zwrócić uwagę na przewody

sterownicze, które najczęściej uwzględnia

się jako przewody przyłączeniowe i łączące

w urządzeniach sterujących, maszynach,

taśmach produkcyjnych i montażowych,

a także transporterach. Przewody tego

typu są układane na stałe lub jako elementy

ruchomych aplikacji, gdzie wymaga się

giętkości. Odpowiednie kable dobiera się

z myślą o obciążeniach rozciągających oraz

suchym lub wilgotnym środowisku. W razie

potrzeby można zastosować kable odporne

na działanie olejów w tym przystosowane

do ciągłego zanurzenia w oleju.

Światłowody

W nowoczesnych systemach wymiany

danych kluczową rolę odgrywają kable

światłowodowe. Warto zwrócić uwagę

na fakt, że producenci oferują światłowodowe

kable uniwersalne, które są

przeznaczone zarówno do zastosowań

wewnętrznych jak i zewnętrznych. Ich

podstawowe zalety to przede wszystkim

szerokie spektrum zastosowania

przy jednoczesnym braku konieczności

uwzględniania przełącznic na wejściu

do budynku. W konstrukcji takich kabli

przewidziano pojedynczą luźną tubę,

która jest wypełniona żelem tiksotropowym.

Tuba zawiera do 24 kolorowych

włókien w pokryciu pierwotnym. Celem

zwiększenia wytrzymałości dodatkowo

tuba jest pokryta zbrojeniem z włókna

szklanego. Ostatnią warstwę stanowi

płaszcz zewnętrzny, wykonany z tworzywa

bezhalogenowego. Tym sposobem

uzyskano powłokę zabezpieczającą przed

rozprzestrzenianiem się płomienia.

Na rynku są również oferowane kable

przeznaczone do miejsc o agresywnym

środowisku. W rozwiązaniu uwzględnia

się dodatkowo taśmę stalową falowaną

a następnie powłokę zewnętrzną PE lub

LSOH. Nabyć można uniwersalne kable

dystrybucyjne używane do okablowania

poziomego, okablowania pionowego

(szkieletowego) i okablowania międzybudynkowego

szkieletowego. W kablach

tego typu istotną rolę odgrywa wieloelementowy

ośrodek złożony z kolorowych,

ścisłych tub, otoczony włóknem aramidowym,

które jest perforowane substancją

pochłaniającą wilgoć. Konstrukcja

uwzględnia także zewnętrzny płaszcz

chroniący przed płomieniami.

14 Fachowy Elektryk

kable

i przewody

Fot. HELUKABEL

Fot. 4.

Przewody TITANEX dopuszczone są do stosowania w odkrywkowych zakładach górniczych dzięki spełnieniu

wymagań normy PN-EN 603 32-1-1:2010.

Fot. 5.

Przewody typu NSSHÖU charakteryzują się wysoką odpornością na uszkodzenia mechaniczne oraz wysoką odpornością na działanie

olei, smarów czy chemikaliów. Są także odporne na działanie wody i promieniowanie UV.

Fot. HELUKABEL

Producenci oferują kable patchcordowe

przeznaczone do połączeń wewnątrzobiektowych.

Kable zakończone złączami tworzą

patchcordy i pigtaile, które zastosowanie

znajdują przy połączeniach między urządzeniami

teletransmisyjnymi i przełącznicą oraz

przełącznicą i kablem liniowym. W konstrukcji

kabla uwzględniono jedno lub dwa

włókna światłowodowe w ścisłej tubie, otoczone

warstwą włókna aramidowego. Dodatkowo

przewidziano płaszcz zewnętrzny.

Pamiętać należy o rozróżnieniu światłowodów

szklanych od tych, które są wykonane

z tworzywa sztucznego. Połączenia

z tworzywa sztucznego bazują na włóknie

światłowodowym polimerowym. Kable

tego typu bardzo często są używane

w aplikacjach przemysłowych, szczególnie

w połączeniach urządzeń na niewielkich

odległościach. Dużą popularnością cieszą

się kable typu simplex. Są one wykonane

polimetakrylanu metylu (PMMA) o średnicy

1mm. Włókno pokryte jest polietylenową

otuliną. Obróbka kabla nie wymaga

skomplikowanych a zarazem kosztownych

narzędzi. Stąd też obszerne spektrum zastosowania

obejmuje połączenia w szafach

rozdzielczych, rurach i kanałach kablowych

oraz wszędzie tam gdzie nie występują

duże obciążenia o charakterze mechanicznym.

Damian Żabicki

REKLAMA

Fachowy Elektryk

15

kable

i przewody

Redukcja ryzyka – HELUPOWER ® REFLECT

Na stanowiskach pracy, w tym w otoczeniu maszyn oraz ciągów technologicznych często używane

są, zwykle dorywczo, przewody leżące luzem na podłożu lub na pomostach, czy podestach. Z powodu

względnie krótkotrwałego czasu użycia najczęściej w praktyce nie przykrywa się ich odpowiednimi

osłonami, a zatem szczególnie w warunkach gorszego oświetlenia należy wziąć pod uwagę dwa

główne zagrożenia oraz wynikające z nich ryzyka: ryzyko potknięcia, utraty równowagi i upadku oraz

ryzyko porażenia prądem elektrycznym w wyniku uszkodzenia (mechanicznego) izolacji.

1. Ryzyko potknięcia,

utraty równowagi i upadku.

Aby wyznaczyć ryzyko w danym przypadku należy założyć, że:

• spodziewaną ciężkością szkody jest śmierć (przy wyjątkowo

nieszczęśliwym upadku) 1 ,

• ekspozycja przy założeniu prawidłowych zachowań eksploatacyjnych

(przewody nie powinny leżeć na podłożu permanentnie)

może być określona jako „rzadko lub krótko”,

• możliwość uniknięcia istnieje, a prawdopodobieństwo potknięcia

jest duże.

Na rysunku 1. pokazano typowy schemat wyznaczania ryzyka zalecany

przez normę EN 12100, z którego w przypadku obu ryzyk

będziemy korzystać. A zatem wartość ryzyka w danym przypadku

jest znaczna i wynosi w skali dziesięciopunktowej 7.

„Środki zaradcze powinny być więc pojęte najszybciej jak to możliwe.

Wymagane jest zgłoszenie kierownictwu odpowiedzialnemu za

pracę ludzi na tej maszynie i wprowadzenie szczególnych zasad dalszego

postępowania.”

W przypadku ułożenia przewodu na czas dłuższy lub na stałe, konieczna

jest zmiana drogi jego przebiegu lub odpowiednie osłonięcie (jak widać

na rysunku 1. wartość ryzyka w takim przypadku wzrasta do 9), a w przypadku

użycia krótkotrwałego można zredukować ryzyko za pomocą

przewodu dobrze widocznego – w kolorze żółtym oraz odblaskowego

jakim jest HELUPOWER ® REFLECT (rysunek 2.)

Rys. 2.

Przedłużacz szpulowy z przewodem HELUPOWER ® REFLECT.

2. Ryzyko porażenia prądem elektrycznym w wyniku

uszkodzenia (mechanicznego) izolacji.

W przypadku wyznaczania ryzyka porażenia schemat postępowania

jest analogiczny.

• spodziewaną ciężkością szkody jest śmierć (dla napięć: 230 V

względnie 400 V),

• ekspozycja przy założeniu prawidłowych zachowań eksploatacyjnych

(przewody nie powinny leżeć na podłożu permanentnie) może

być określona jako „rzadko lub krótko”,

• możliwość uniknięcia nie istnieje, a prawdopodobieństwo porażenia

jest duże.

Rys. 1.

Schemat wyznaczania ryzyka.

1

Wiele osób wykonując ocenę ryzyka dla tego przypadku popełnia błąd, podświadomie przyjmując

jako potencjalną ciężkość szkody od razu ryzyko upadku, czyli biorąc pod uwagę potencjalną ciężkość

szkody razem z prawdopodobieństwem zdarzenia oraz możliwością jego uniknięcia, a także względnie

niską ekspozycję!

Daje to w wyniku wartość 9 – ryzyko bardzo duże.

A zatem:

„Środki zaradcze powinny być zaimplementowane najszybciej jak

to możliwe. Maszyna/stanowisko nie powinny pracować dopóki nie

zostaną wdrożone środki zaradcze.”

16 Fachowy Elektryk

kable

i przewody

Rys. 3. Widok przewodu HELUPOWER REFLECT ® .

Przewody HELUPOWER ® REFLECT (rysunek 3.) są zaprojektowane

tak, aby połączyć funkcję zasilania i sygnalizacji

optycznej. Specjalna żółta taśma odblaskowa (o własnościach

zgodnych z DIN 67520 – analogicznych jak wymagane dla znaków

drogowych), którą owinięty jest przewód, odbija światło

w kierunku jego źródła, niezależnie od kąta padania. „Świecące”

przewody HELUPOWER ® REFLECT, zapewniają doskonałą

widoczność w różnych warunkach atmosferycznych,

zwiększając tym samym bezpieczeństwo użytkowania. Przewody

znajdują zastosowanie między innymi jako przedłużacze

(rysunek 2.), produkowane są także w wersji spiralnej. Mogą

być wykorzystane poza stanowiskami roboczymi na halach maszyn,

przez służby mundurowe: policję, wojsko, straż pożarną,

w ruchu drogowym, w kopalniach i budowie tuneli czy przemyśle

rozrywkowym.

Marek Trajdos

Konsultant ds. Technicznych

www.helukabel.pl

REKLAMA

RABATY

w HELUsklepie!

-10%

SOLARFLEX ® -X H1Z2Z2-K

1500 V DC, wg EN 50618

Przedłużacze HELUPOWER ® REFLECT

są również bardzo odporne na różnorodne

warunki eksploatacyjne, co czyni je bardzo

uniwersalnymi:

• Giętkość klasy 6.

• Zakres temperatur

- elastycznie od –20°C do +40°C

- stacjonarnie od –40°C do +40°C

• Napięcie pracy

- 250 V

• Minimalny promień gięcia

- elastycznie 10 x średnica przewodu

- stacjonarnie 5 x średnica przewodu

• Dobra widoczność w warunkach ograniczonej

ilości światła

• Wysoka wytrzymałość na ścieranie

• Odporny na promieniowanie UV

• Materiały użyte do produkcji nie zawierają

silikonu i kadmu, ani substancji utrudniających

nanoszenie trwałych nadruków powłoki

zewnętrznej.

SOLARFLEX ® -X H1Z2Z2-K NTS

Fachowy Elektryk

17

kable

i przewody

Kable i przewody

w wymagających aplikacjach

Wysoki poziom automatyzacji procesów wymaga stosowania pewnych i niezawodnych rozwiązań

technicznych. Elementem składowym takich rozwiązań są wysokiej jakości kable i przewody.

Technokabel S.A. jest wiodącym producentem kabli i przewodów niskich napięć do zasilania i transmisji

sygnałów będących nośnikami informacji w systemach automatyki i elektroniki przemysłowej.

Obok standardowych rozwiązań, duży nacisk kładziemy na specjalne konstrukcje kablowe realizujące

swoje funkcje w ciężkich warunkach pracy.

Trudną do pogodzenia jest miniaturyzacja

przewodów z jednoczesnym zachowaniem

dużej odporności mechanicznej. Zastosowane

w różnego rodzaju manipulatorach

i robotach przewody powinny zapewnić

bezawaryjną pracę tych urządzeń, pomimo

permanentnemu poddawaniu skręcaniu

i przeginaniu. Małe grubości izolacji i powłok

kabli wymagają zastosowania odpowiednio

wytrzymałych materiałów oraz

odpowiednich rozwiązań konstrukcyjnych.

Dla uzyskania odpowiedniej elastyczności

i odporności na przeginanie należy stosować,

pomimo małych przekrojów, giętkie,

wielodrutowe żyły przewodzące o odpowiedniej

budowie.

Bazując na wieloletnim doświadczeniu

Technokabel oferuje dla tego rodzaju aplikacji

rodzinę przewodów PS-TF-M01,

PS-TF-M02, PS-TF-M03 i PS-TF-M04. Są

to giętkie przewody wielożyłowe w powłoce

poliuretanowej charakteryzującej się dużą odpornością

mechaniczną. W poszczególnych

typach zastosowano różne materiały izolacyjne

na żyłach przewodzących. Pierwsze trzy

z wymienionych typów, przy zachowaniu

tych samych wymiarów, oferują różne odporności

na jednoczesne przeginanie i skręcanie.

Najmniejszą PS-TF-M01 (min 1 mln cykli),

następnie PS-TF-M02 (min 2 mln cykli)

i największą PS-TF-M03 (min 5 mln cykli).

Wzrost wytrzymałości związany jest z zastosowaniem

na izolację materiałów o lepszej

wytrzymałości mechanicznej. Oczywiście

wiąże się to ze wzrostem ceny przewodów.

Ostatni z oferowanych typów PS-TF-M04

posiada izolację z materiału o bardzo wysokiej

wytrzymałości, co pozwoliło przy tej

samej liczbie i przekroju żył znacznie zredukować

średnicę zewnętrzną i masę przewodu

(ponad 10%) i utrzymać przy tym największą

odporność na przeginanie i skręcanie

(min 15 mln cykli). Rozwiązanie to może być

istotne w aplikacjach wymagających wysokiej

miniaturyzacji, gdzie jest mało miejsca

na przewody i moc przeznaczona na przeginanie

przewodów jest ograniczona. Wiąże

się to z proporcjonalnym wzrostem ceny jednostkowej

w stosunku do uzyskanych właściwości.

W przypadku gdy przesyłane sygnały są wrażliwe

na zakłócenia stosuje się przewody ekranowane.

Jeżeli zakłócenia są na poziomie częstotliwości

akustycznych stosuje się bardzo giętkie

ekrany w postaci owinięcia spiralnego z drutów

miedzianych jak w przewodach PS-TF-M01-D,

PS-TF-M02-D, PS-TF-M03-D i PS-TF-M04-D.

W innym przypadku rozwiązaniem są ekrany

w postaci oplotu o odpowiedniej konstrukcji

z drutów miedzianych ocynowanych jak

w typach PS-TF-M01-C, PS-TF-M02-C,

PS-TF-M03-C i PS-TF-M04-C.

Duże wymagania stawiane są przewodom

instalowanym w pojazdach szynowych.

Ważnym aspektem tego zastosowania jest

bezpieczeństwo pożarowe przewożonych

kolejami osób. Przewody powinny być bezhalogenowe,

nieemitujące gęstych dymów

i korozyjnych produktów podczas spalania.

Powinny również być trudnopalne, aby

nie przyczyniać się do rozprzestrzeniania

płomienia wewnątrz pojazdu. Ze względu

na małe przestrzenie instalacyjne powinny

charakteryzować się dużą elastycznością

oraz kompaktową budową. Ważną cechą tej

aplikacji jest odporność na drgania. Dodatkowo

w przestrzeniach około jednostki napędowej

może wystąpić podwyższona temperatura

i możliwość kontaktu z materiałami

ropopochodnymi. Doskonale w takim środowisku

pracy radzą sobie przewody z serii

TECHRAY, które są wykonane z materiałów

bezhalogenowych usieciowanych radiacyjnie

i wykazują podwyższoną odporność chemiczną

oraz rozszerzony zakres temperatur

pracy od - 40 do + 120°C. Przeznaczone są

do wykonywania połączeń stałych i ruchomych

w osłoniętych instalacjach wewnątrz

i na zewnątrz pojazdów taboru szynowego

oraz środkach transportu publicznego. Mogą

być stosowane w systemach kontrolnych,

zabezpieczeniowych, sterowniczych i zasilających.

Wykonywane są jako jedno- i wielożyłowe,

ekranowane i nieekranowane, w kilku

grupach napięciowych: 300 V, 0,6/1 kV,

1,8/3 kV i 3,6/6 kV. Dostępne są również

wykonania hybrydowe, składające się z przewodów

o różnym napięciu pracy i różnych

przekrojach żył.

Fot. 1.

Przewód do robotów i manipulatorów typu PS-TF-M04

18 Fachowy Elektryk

kable

i przewody

Fot. 2.

Przewód do pojazdów szynowych typu TECHRAY-201

Fot. 3. Miniaturowy przewód koncentryczny RG 316/U

W trudnych warunkach środowiskowych,

w miejscach gdzie wymagana jest duża odporność

chemiczna i podwyższona odporność

temperaturowa zalecamy stosowanie

przewodów w izolacji i powłoce z tworzyw

fluorowych. W zależności od rodzaju użytego

tworzywa można uzyskać maksymalną temperaturę

pracy przewodów wynoszącą 150°C,

200°C, a nawet do 300°C. W tej grupie wyrobów

znajduje się między innymi ekranowany

przewód z kapilarą do sond pomiaru

ciśnienia i poziomu cieczy typu Li7YC7Y-Sp.

Transmisja sygnałów pomiarowych w tak trudnych

warunkach środowiskowych realizowana

jest za pomocą miniaturowych przewodów

koncentrycznych wykonanych z wykorzystaniem

tworzyw fluorowych. W śród oferowanych

przez Technokabel przewodów koncentrycznych

znajdują się mikrokoncentryki

RG 178 (o średnicy zewnętrznej 1,8 mm),

RG 179 (o średnicy zewnętrznej 2,5 mm)

i RG 316 (o średnicy zewnętrznej 2,5 mm).

Opracowana w ramach Projektu Unijnego

technologia spieniania fizycznego pozwala zaoferować

w tej grupie przewodów również mikrokoncentryki

o spienianej izolacji fluorowej.

Wymienione rozwiązania konstrukcyjne to

przykłady z bogatej oferty produkowanych

przez Technokabel S.A. kabli i przewodów

do specjalnych zastosowań. Rozwiązania

szyte na miarę to nasza domena, która stanowi

o postępie i innowacyjności dostarczanych

przez nas wyrobów. Analizując naszą

ofertę można z pewnością dobrać rozwiązanie,

które będzie optymalne dla naszych

Klientów, łącząc pełną, oczekiwaną funkcjonalność

w atrakcyjnej cenie.

mgr inż. Dariusz Ziółkowski

Technokabel S.A.

REKLAMA

prowadzenie

instalacji

System kanałów podparapetowych – KPP

– do układania w trudno dostępnych miejscach

Uzupełniając standardową ofertę kanałów do prowadzenia tras kablowych AKS Zielonka proponuje

system kanałów podparapetowych – KPP – przeznaczony do układania w trudno dostępnych

miejscach. W odróżnieniu od standardowych systemów pokrywa montowana jest wewnątrz

profilu. Zaletą rozwiązania jest możliwość ułożenia kanałów blisko innych elementów

(np. pod parapetem, czy na styku ściany i sufitu) lub kilku kanałów obok siebie.

PROMOCJA

Fot. 1.

Teowniki wsółpracujące z osprzętem

M45.

Fot. 2. Możliwość montażu wewnętrznej Fot. 3.

przegrody.

Konstrukcja ułatwia przyległy

montaż kanałów.

Chroniony w Urzędzie Patentowym RP system

zamykania, opierający się na zatrzaskach

łączących pokrywę z kanałem, zapewnia

solidne i estetyczne zamknięcie

komory, blokując jej samoistne odczepienie

od podstawy.

Fot. 4.

System KPP to idealne rozwiązanie dla pomieszczeń komercyjnych i biurowych.

Ponadto KPP ogranicza konieczność stosowania

łączników prostych, maskujących

połączenia między odcinkami kanałów

i zapewnia zdecydowanie szerszą gamę

konfiguracyjną niż tradycyjne systemy.

Osprzęt towarzyszący typu M45 montowany

jest w miejsce pokrywy poprzez ramki

kanałowe RK dostępne w rozmiarach: 1M,

2M i 3M. Można je zestawiać ze sobą bez

ograniczeń i w dowolnych konfiguracjach.

Ramki te mają zastosowanie we wszystkich

rozmiarach kanałów, również w najmniejszym

KPP 40/90.

Profile KPP o wymiarach: 60/90, 50/100,

60/110 i 60/130 wyposażone są w teowe

wsporniki o standardowym rozstawie

35 mm, służące między innymi do montowania

przegród (PR 1T i PR 2T), separujących

instalacje elektryczne i logiczne, jak

i puszek kanałowych (KD – stosowanych

przy montażu gniazd siłowych i standardowego

osprzętu 80x80).

Kanały KPP można stosować z szeregiem

dedykowanych akcesoriów potrzebnych

do wykonania pełnej zabudowy. Elementami

składowymi systemu w ofercie producenta

są: narożniki wewnętrzne, zewnętrzne, łączniki

kątowe i proste oraz zakończenia. Do

rozmiarów 60/90 i 60/110 dostępne są również

trójniki. Dopasowane akcesoria podnoszą

estetykę i wzmacniają bezpieczeństwo

instalacji, a przede wszystkim skracają czas

montażu i obniżają jego koszty.

www.aks-zielonka.pl

20 Fachowy Elektryk

prowadzenie

instalacji

Rury osłonowe

– skuteczne zabezpieczenie

Rury osłonowe z tworzyw sztucznych, metali, gładkie, karbowane, bezhalogenowe. Sprawdźmy, jakie

produkty i materiały sprawdzą się w zależności od miejsca zastosowania oraz środowiska pracy.

Fot. ADOBESTOCK

Nawet najlepszej jakości kabel może nie sprostać

wyśrubowanym wymaganiom dotyczącym

odporności mechanicznej, odporności

na ścieranie czy rozciąganie, jeśli nie zostanie

odpowiednio zabezpieczony. Zadanie ochrony

przewodów przed działaniem czynników

zewnętrznych, zanieczyszczeniami, wilgocią

oraz obciążeniami termicznymi należy więc

do rur osłonowych. W ofercie producentów

znajdziemy produkty z tworzyw sztucznych

i metalu, rury gładkie, karbowane oraz bezhalogenowe,

które przedłużą żywotność kabli

niezależnie od specyfiki środowiska. Warto

pomyśleć o kompletnym systemie, w skład którego

oprócz rur wchodzą również odpowiednie

połączenia śrubowe, elementy mocujące, podkładki

uszczelniające, złącza, rozgałęźniki i kolanka,

które pozwolą na zbudowanie bezpiecznej

i trwałej instalacji.

Jakie rury?

Wśród rur osłonowych wyróżniamy przede

wszystkim produkty budowlane, stosowane

w ziemi lub pod tynkiem, czyli takie, które

po instalacji praktycznie nie pracują, oraz rury

przemysłowe, które z kolei są stale narażone

na czynniki zewnętrzne, jak promieniowanie

UV, zmiany temperatur, wilgoć, agresywne środowisko

pracy. Aby wybrać odpowiednie rury

osłonowe oraz stworzyć kompletny i sprawny

system, należy kierować się wymaganiami

dotyczącymi miejsca montażu (w gruncie,

na otwartej przestrzeni, we wnętrzu budynków)

oraz rodzajem środowiska, co zadecyduje o optymalnych

właściwościach oraz parametrach

materiałów. Oprócz materiału ważna jest także

budowa rury, czyli np. grubość ścianki i średnica

(pamiętajmy, że średnica wewnętrzna rury

powinna być 1,5 razy większa od zewnętrznej

średnicy kabla energetycznego oraz 2 razy

większa od zewnętrznej średnicy kabla światłowodowego).

Istotną kwestię stanowi również

stopień szczelności IP, o czym informuje nas

norma EN 60529.

Może polietylen?

Wymagania dotyczące materiałów oraz sposobu

montażu zawarto też w normie PN-EN

61386-1:2011 – wersja polska „Systemy rur

instalacyjnych do prowadzenia przewodów”.

Wśród najpopularniejszych materiałów wykorzystywanych

do produkcji rur osłonowych,

złączek i rozgałęźników, znajdziemy przede

wszystkim polietylen wysokiej gęstości

(HDPE) z uwagi na jego dużą wytrzymałość

na obciążenia udarowe, jakie mogą się pojawić

podczas instalacji oraz duży zakres temperatur

roboczych – od -30 do +75°C, co w praktyce

oznacza możliwość przeprowadzania prac

niezależnie od pory roku. HDPE jest ponadto

dość odporny na większość związków chemicznych.

Rury osłonowe z tego materiału

wykorzystywane są do ochrony kabli niskiego

i średniego napięcia, przy kablach telekomunikacyjnych,

budowie sieci telewizji kablowej,

systemów sterowania itp., przy budowie

autostrad, linii kolejowych oraz we wszelkich

miejscach, w których występują znaczne obciążenia

zewnętrzne.

Właściwości polietylenu pozwalają na układanie

rur osłonowych w ziemi – w różnych

gruntach (nawodnionych i agresywnych

22 Fachowy Elektryk

prowadzenie

instalacji

chemicznie) oraz przy zastosowaniu różnych

spadków, także przy skomplikowanym

planie instalacji, zakładającym np. omijanie

przeszkód. Duża elastyczność materiału łagodzi

i kompensuje naprężenia powstające

wskutek osiadania gruntu.

HDPE oraz inne tworzywa wykorzystywane

są również do produkcji rur przeznaczonych

do układania na przestrzeniach otwartych.

Jedną z najważniejszych kwestii jest w tym

przypadku odporność na działanie promieniowania

UV. Standardowo rury produkowane są

w kolorze czarnym lub z dodatkiem substancji

zabezpieczających przez działaniem promieni

UV powodującym przyspieszone starzenie.

Rury pracować będą w szerokim zakresie

temperatur, dlatego przy ich układaniu należy

uwzględnić wysoki współczynnik termicznej

rozszerzalności liniowej oraz wziąć pod

uwagę potencjalne zmiany długości. Z uwagi

na te zależności jeden z producentów opracował

system rur podwieszanych uzupełniony

o wydłużone kielichy i złączki kompensacyjne

(ich długość została dobrana z uwzględnieniem

maksymalnej zmiany długości rury w okresie

letnim i zimowym).

Konstrukcja

Do prowadzenia przewodów niskiego i średniego

napięcia stosuje się m.in. karbowane

rury osłonowe o dwuściennej konstrukcji

– o zewnętrznej pofalowanej ściance i gładkiej

wewnętrznej lub o dwóch karbowanych powierzchniach,

połączonych ze sobą na etapie

wtłaczania, a także rury gładkie. Taka budowa

zapewnia produktom dużą lekkość i elastyczność

przy jednoczesnej wytrzymałości. Rury

łączy się m.in. za pomocą dwuzłączek i kielichów

wykonanych z tego samego materiału.

Wciąganie kabli umożliwiają specjalne linki,

w które mogą być wyposażone rury. Jednowarstwowe

rury osłonowe z kolei stosuje się

zaś do ochrony kabli z włókna optycznego oraz

kabli miedzianych.

Interesującym rozwiązaniem są rury osłonowe

o dwóch rozciętych warstwach, nadające się

do montażu na przewodzie bez konieczności

ich odłączania. Kable wprowadzane są z boku

Przy wyborze rury osłonowej istotną kwestię stanowi stopień szczelności

IP, o czym informuje nas norma EN 60529. Warto również zwrócić uwagę

na normę PN-EN 61386-1:2011 „Systemy rur instalacyjnych do prowadzenia

przewodów”. Znajdziemy w niej wymagania dotyczące materiałów oraz

sposobu montażu.

rur, można je wielokrotnie otwierać i zamykać.

Wykorzystuje się je w rozdzielnicach oraz przy

budowie maszyn i urządzeń, w przypadku, gdy

zaistnieje konieczność wprowadzenia nowego

przewodu lub demontażu bez rozłączania kabli.

Co jeszcze?

Zastosowanie w przypadku instalacji budowlanych

znajduje również PP. Polipropylen charakteryzuje

się wysoką sztywnością (która jednak

maleje wraz ze wzrostem temperatury), oraz

średnią udarnością. Znacznie większą sztywnością

wyróżnia się PA 6, w związku z czym

wykorzystuje się go w instalacjach w bardziej

wymagających warunkach. Poliamid tłumi

drgania, jest odporny na ścieranie oraz uszkodzenia

mechaniczne.

„Do zadań specjalnych” polecane są także rury

osłonowe ze stali galwanizowanej – zapewnia

ona przewodom ochronę mechaniczną, dlatego

stosuje się je przy przewodach hydraulicznych,

pneumatycznych, ale także w instalacjach

przypodłogowych w biurach i centrach przetwarzania

danych itp. Stal galwanizowana jest

odporna na zgniecenia, zrywanie, uderzenia.

W przypadku ochrony przewodów w maszynach

i urządzeniach należy zaś sięgnąć po stalowe

rury osłonowe z powłoką PVC lub PA6,

które dodatkowo zapewnią odporność na kwasy,

zasady i chemikalia.

Odporne na ogień

W niektórych przypadkach, np. gdy instalacja

jest prowadzona w agresywnym środowisku

czy obiektach przemysłowych, a także we

wszystkich miejscach o wyższych wymaganiach

w zakresie bezpieczeństwa pożarowego,

czyli przy budowie pojazdów szynowych,

w stacjach metra, tunelach i budynkach użyteczności

publicznej zaleca się stosowanie materiałów

o odpowiedniej odporności na działanie

ognia (rury układane w ziemi nie muszą

spełniać takich wymagań). Zadanie zdadzą rury

z HDPE, dla wyższej ochrony warto zaś użyć

elastycznych stalowych rur osłonowych z powłoką

z bezhalogenowego tworzywa sztucznego,

tzn. takiego, które nie zawiera chloru,

fluoru, bromu i jodu (dym powstały podczas

spalania tych pierwiastków jest wysoce szkodliwy

dla ludzkiego ciała). Materiały bezhalogenowe

wykazują lepsze zachowanie w przypadku

pożaru, są ciężko lub w ogóle niepalne,

samogasnące, charakteryzują się niską emisją

dymów i gazów toksycznych.

Stal i reszta

Stal galwanizowana znajduje zastosowanie

również w miejscach narażonych na stały kontakt

z wodą. Pozwala na to termoplastyczna

powłoka spełniająca wymagania szczelności

do poziomu IP68. W obiektach przemysłowych

itp. wykorzystuje się także rury z tańszego

materiału, PVC, jednak w tym przypadku

konieczne jest usztywniane dodatkową spiralą

z twardego PVC.

W zależności od miejsca zastosowania materiały

różnią się parametrami, szczególnie sztywnością.

Np. pod jezdnią należy stosować rury

o sztywności obwodowej SN ≥ 8 kN/m 2 , pod

jezdnią SN ≥ 4 kN/m 2 , w obiektach mostowych

układane w betonie lub innych miejscach

zakrytych przez bezpośrednim działaniem

promieni słonecznych na ciągłym podłożu

– SN ≥ 2 kN/m 2 , a w przypadku przewodów

podwieszanych punktowo w miejscach odkrytych

narażonych na bezpośrednie działanie

promieni słonecznych – SN ≥ 5 kN/m 2 . Niezwykle

istotna jest również odporność na ściskanie

oraz na uderzenia (szczególnie, gdy rury

układane są w ziemi).

Średnica wewnętrzna rury osłonowej powinna być 1,5 razy większa od zewnętrznej

średnicy kabla energetycznego oraz 2 razy większa od zewnętrznej

średnicy kabla światłowodowego.

Iwona Bortniczuk

Na podstawie materiałów firm:

Kaczmarek Malewo, Arot, TTPlast,

HellermanTyton

Fachowy Elektryk

23

prowadzenie

instalacji

Elastycznie i bezpiecznie

Rury karbowane do układania kabli o różnym przeznaczeniu

Do głównych zalet systemu rur karbowanych, przeznaczonego do ochrony i prowadzenia przewodów

izolowanych lub kabli w instalacjach elektrycznych należą m.in. elastyczność i lekka

waga, odporność na korozję, wysoka izolacyjność oraz ognioodporność zapewniająca podstawowe

bezpieczeństwo instalacji.

Wśród produktów AKS Elektro znajdziemy

rury karbowane (typy: RKGL – wytrzymałość

mechaniczna 320N, RKGS – wytrzymałość

mechaniczna 750N) wykonane z samogasnącego

PCV-U, służące do rozprowadzania oraz

ochrony przewodów elektroinstalacyjnych

przed mechanicznymi uszkodzeniami. Systemy

rur użytkowane są w instalacjach do 1000 V

prądu przemiennego i 1500 V prądu stałego.

Zależnie od typu mają szerokie zastosowanie

w zewnętrznych i wewnętrznych montażach

naściennych. Sprawdzą się zarówno w instalacjach

w ścianach gipsowych jak i konstrukcjach

drewnianych czy betonowych. Z powodzeniem

wykorzystywane są w przemyśle motoryzacyjnym,

kolejowym czy stoczniowym. Występują

w wersji z pilotem (stalową linką umożliwiającą

łatwe przeciąganie przewodu) lub bez, jak

i w gotowych rozwiązaniach – przewody przeciągnięte

przez rurę (seria rurAKS).

Fot. 1.

Fot. 2.

RGKL25

RGKS25

Fot. 3.

Fot. 4.

Rury karbowane z wprowadzonymi przewodami.

System rur karbowanych z uzupełniającym

osprzętem.

Nowym rozwiązaniem w ofercie AKS Elektro

są również rury osłonowe w niedużych przekrojach

jak 10 i 12 mm, mające zastosowanie

w instalacjach przemysłowych i budowlanych.

Obie średnice występują w rurach pełnych jak

i ciętych wzdłużnie. Te ostatnie pełnią funkcje

osłonowe, organizując i skupiając wiązki przewodów

oraz zapewniając ochronę przed uszkodzeniami

mechanicznymi i splątaniem. Z kolei

wąskie rury w pełni zabudowane sprawdzą się

m.in. w prowadzeniu instalacji telekomunikacyjnych;

antenowych, komputerowych, alarmowych

czy głośnikowych.

Rury karbowane można stosować z szeregiem

dedykowanych akcesoriów jak: Złączki

Kątowe Sztywne ZKS (kąt 90°), UZP

(Uchwyty Zaciskowe Paskowe) czy LPS

(Łączniki Proste Składane).

Należy zawsze pamiętać, że niewłaściwe prowadzona

trasa lub niepoprawna konserwacja

instalacji elektrycznej jest jedną z głównych

przyczyn pożarów. Podczas instalacji należy

zachować najwyższą ostrożność.

www.aks-zielonka.pl

24 Fachowy Elektryk

osprzęt

elektroinstalacyjny

WKE LIFELINE – nowe puszki Spelsberg

z podtrzymaniem funkcji elektrycznych w czasie pożaru E30-E90

Firma Spelsberg jako pionier i lider w produkcji materiałów elektrotechnicznych z podtrzymaniem

funkcji elektrycznych w czasie pożaru wiosną 2020 wprowadza do oferty nowy system

o nazwie LIFELINE.

Jest to kolejna generacja popularnych od wielu

lat puszek WKE i teraz typoszereg obejmuje

następujące wymiary:

• WKE 2 (100x100x70 mm),

• WKE 3 (150x150x85 mm),

• WKE 6 (250x200x120 mm).

PROMOCJA

WKE LIFELINE są bezhalogenowe, posiadają

II klasę ochronności i jako puszki łączeniowe

lub rozgałęźne dla napięć 450 V AC /

450 V DC mogą współpracować z przewodami

od 0,5 do 16 mm 2 . Montaż do ściany ułatwiają

zewnętrzne metalowe uchwyty (z możliwością

obracania o 90°), a ceramiczna śrubowa listwa

zaciskowa jest pozycjonowana co 45° za pomocą

tylko jednej śruby, co znacząco wpływa

na łatwość i swobodę kablowania.

Puszki te można plombować bez żadnych

dodatkowych akcesoriów, mają na ścianach

bocznych i tylnej fabryczne przetłoczenia

dla dławnic metrycznych (do wybijania),

Fot. 1.

LIFELINE – pozycjonowanie listwy.

a standardowym wyposażeniem są tzw. zawiesia

pokrywy, elastyczne podwójne wpusty

membranowe oraz metalowe wkręty do montażu

na ścianie.

Kształt pokrywy został zaprojektowany w taki

sposób, aby zapewnić dodatkowe miejsca na indywidualne

etykietowanie. Etykieta może być

naniesiona w górnej części pokrywy za pomocą

pasków samoprzylepnych lub wodoodpornego

długopisu.

Puszki rozgałęźne do kabli i skrzynki łączeniowe

są badane zgodnie z DIN 4102 część 12

i certyfikowane zgodnie z VDE i UL EU. WKE

LIFELINE są odporne na energię uderzenia

IK08, a stopień ochrony IP66 potwierdza całkowitą

szczelność na kurz oraz odporność

na silne strumienie wody. Nadają się również

do zastosowania na zewnątrz.

Podstawowe zalety tego produktu to bezpieczeństwo,

elastyczność, szybkość i łatwość

montażu oraz wysoka wytrzymałość na udary

– cała linia LIFELINE jest dostępna tylko z wysoce

wydajnego poliwęglanu, który ponadto

nie przewodzi podczas pożaru nie powodując

zwarcia.

Naszym mottem jest „Bądź elastyczny”. Elastyczność

jest cechą, która wraz z wymienionymi

wyżej zaletami sprawia, że puszki rozgałęźne

i rozdzielcze WKE LIFELINE technicznie

są aktualnie produktem unikatowym i ich zastosowanie

gwarantuje, że istotne systemy

bezpieczeństwa zadziałają bez przerwy nawet

w najtrudniejszych warunkach.

Więcej informacji na www.spelsberg.pl

Robert Marzec

Spelsberg

26 Fachowy Elektryk

www.spelsberg.pl

Naścienne skrzynki rozdzielcze

pod aparaturę modułową AKe Spelsberg

IP55, 63 A, 400 V AC, 1000 V DC, IK07

Zakres od 3 do 48 modułów

Wykonane z wytrzymałego polistyrenu

Plombowana pokrywa oraz możliwość łączenia w zestawy

Fabrycznie wyposażone w zaciski PE/N oraz schodkowe przepusty kablowe

Przezroczyste drzwiczki inspekcyjne wykonane z poliwęglanu

Szyna TH-35 pod aparaturę modułową oraz maskownice

W opcji zamek z kluczem

Bezhalogenowe, bez metali ciężkich, polichlorku winylu i silikonu

Samogasnące, test tzw. rozżarzonym prętem 650°C HB (wg EN60695/

VDE0471/UL94)

Dobra relacja jakości do ceny

Zapraszamy na naszą ekspozycję

podczas Targów Automaticon 2020

w Warszawie

– hala 3, stoisko H12

www.spelsberg.pl

robert.marzec@spelsberg.pl

+48 512 090 745

automatyka

i sterowanie

Nowoczesne przekaźniki i sterowniki PLC

w instalacjach automatyki domowej

Sterowniki PLC, wynalezione na przełomie lat 60-tych i 70-tych w USA przez przemysł samochodowy,

błyskawicznie pokazały swoją przewagę nad klasycznymi układami przekaźnikowostycznikowymi.

Na przestrzeni kolejnych dekad stały się podstawą funkcjonowania wszelkiej

automatyki, w tym i tej obecnej w domach. Nie oznacza to jednak, że przekaźniki odpadły

z gry. One również zaliczyły ogromny skok rozwojowy i wciąż znajdują szereg zastosowań,

m.in. w zautomatyzowanych domach, gdzie prym wiodą przekaźniki czasowe.

Sterowniki PLC i przekaźniki czasowe

– krótkie przypomnienie podstaw

• Przekaźniki czasowe

Zaczynając od tych drugich, można w dużym

uogólnieniu stwierdzić że wspierają one

pracę sterowników i uzupełniają ich działania

i chociaż są znacznie prostszymi od nich

urządzeniami, bez nich funkcjonalność wielu

rozwiązań pozostawiałaby bardzo dużo do życzenia.

Przekaźniki w ogólności służą m.in.

jako elementy wykonawcze, separatory czy

powielacze sygnałów, lecz na polu domowej

automatyki – a właśnie takim instalacjom poświęcone

jest niniejsze omówienie - ich zadaniem

jest umożliwienie czasowego sterowania

urządzeniami poprzez m.in. opóźnianie ich

załączania i wyłączania, jak też załączanie lub

wyłączanie według cykli czasowych. Uważny

czytelnik zapewne biegnie już myślami do instalacji

grzewczej, wentylacyjnej czy oświetleniowej,

co jest jak najbardziej słuszne, gdyż

faktycznie są one domenami przekaźników

czasowych w nowoczesnych i inteligentnych

domach naszpikowanych automatyką. Jednak

z drugiej strony chodzi tu również o tak banalne

sytuacje i miejsca, jak klatki schodowe

w blokach i opóźnione wyłączanie oświetlenia

na nich, gdy osoby korzystające przez chwilę

ze światła już opuściły dane piętro lub budynek

i dalsza praca oprawy oświetleniowej jest

bezcelowa i kosztogenna.

Z punktu widzenia systematyki w automatyce

domowej spotyka się przekaźniki czasowe

jedno-, dwu-, czy czterofunkcyjne, wielofunkcyjne

– chyba najgwałtowniej rozwijane

w ostatnich latach – oraz przekaźniki z tzw.

opóźnionym odpadaniem. Te pierwsze nie wymagają

komentarza i wyjaśnienia, choć warto

zauważyć, że często jeden przekaźnik wielofunkcyjny

z powodzeniem zastępuje kilka jedno-

czy dwufunkcyjnych. Zaś te ostatnie należy

kojarzyć choćby z wentylatorem w hotelowej

łazience, który co prawda uruchamia się równo

ze światłem, lecz po wyjściu użytkownika

wyłączany jest z 2-3 minutowym opóźnieniem

w stosunku do światła. Ta sytuacja świetnie

tą kwestię wyjaśnia: opóźnione odpadanie to

po prostu czasowe podtrzymanie działania napędu

urządzenia (przez przekaźnik) po tym, jak

zasilanie zostanie wyłączone. Trzeba tu jeszcze

wspomnieć o elemencie wykonawczym przekaźników,

jakim jest styk roboczy – na polu

automatyki domowej spotyka się najczęściej

przekaźniki czasowe ze stykami przełącznymi,

Fot. RELPOL

Fot. 1.

Przekaźnik czasowy MT-W-17S-11-

9240-M realizuje do 25 funkcji przy

nastawie czasu od 0.1 sekundy do

100 godzin.

zwiernymi lub rozwiernymi. Dla styków roboczych

każdy producent podaje wartość

maksymalnego dopuszczalnego natężenia prądu

(A), jaki może przez nie przepływać – to

parametr istotny przy doborze przekaźników

do konkretnej instalacji. Ważnymi parametrami

przekaźników są też wartość i rodzaj napięcia

zasilania cewki (jej napięcie znamionowe),

ponieważ każdy przekaźnik zostaje zaprojektowany

na prąd AC lub DC oraz na konkretne

optymalne napięcie prądu elektrycznego,

przy określeniu jego dopuszczalnej wartości

Fot. RELPOL

Fot. 2.

Przekaźnik RPI-1ZI-U24A dedykowany

jest do obwodów o wysokim

prądzie początkowym (obwody

oświetleniowe).

28 Fachowy Elektryk

automatyka

i sterowanie

Fot. F&F FILIPOWSKI

Fot. 3.

minimalnej i maksymalnej. Wracając do styków

(zwanych często zestykami), trzeba się

też pochylić nad kwestią materiału z jakiego

są wykonane, gdyż to wpływa na żywotność

i niezawodność tych urządzeń. Ale o tym już

w kolejnych rozdziałach.

Fot. PIXABAY

Fot. 5.

Sterowniki PLC sterują elementami

domowej instalacji elektrycznej

(oświetlenie, rolety, zraszacze).

• Sterowniki PLC

Podobnie jak przekaźniki, programowalne

sterowniki logiczne (w skrócie PLC)

są bardzo zróżnicowaną grupą urządzeń

stosowanych w automatyce i działających

w oparciu o sygnały przekazywane w systemie

binarnym (0 / 1). Dzięki odpowiednim

algorytmom włączają i wyłączają pojedyncze

urządzenia lub ich moduły wykonawcze

za pośrednictwem impulsów elektrycznych.

Sercem nowoczesnych sterowników PLC

jest ich jednostka centralna (procesor CPU)

pobierająca dane z pamięci urządzenia, następnie

przetwarzająca je i na koniec wykonująca

polecenia zakodowane w algorytmie

programu. Moduły wejścia – głównie cyfrowe

- odbierają sygnały z czujników i sond

w postaci kodu binarnego i nawet jeśli dany

sterownik wyposażony jest również w wejścia

analogowe (np. ciągły pomiar ciśnienia),

zmierzone wartości przekazywane

w postaci sygnałów analogowych wpierw

do przetworników, z których finalnie wychodzą

już w postaci cyfrowej. Do sterowania

dziesiątkami możliwych urządzeń

wykonawczych służą moduły wyjściowe

sterowników PLC – zarówno cyfrowe jak

i analogowe. Za zasilanie odpowiadają zaś

moduły stanowiące integralną część sterownika,

lub też osobny komponent tej architektury.

Zasilają one sterownik prądem zmiennym

lub stałym. Nieodzownym modułem

jest ten odpowiadający za komunikację

sterownika z komputerem, czy panelem sterującym,

jak też coraz częściej z innymi sterownikami.

Niezbędna jest też oczywiście

pamięć w której przechowywany jest program

i w której wydzielona jest tzw. pamięć

nieulotna. Z uwagi na budowę sterowniki

PLC dzieli się na kompaktowe (1-modułowe),

wielomodułowe w wersjach małych,

średnich lub dużych (te ostatnie miewają

po kilkaset wejść i wyjść i znajdują zastosowanie

w przemyśle) oraz rozproszone, które

stanowią swoistą sieć złożoną ze sterownika

centralnego i rozproszonych modułów.

Dziś sterowniki w inteligentnych domach prawie zawsze wyposaża się w moduły

bezprzewodowej komunikacji.

Fot. F&F FILIPOWSKI

Fot. 4.

Pięciokanałowy przekaźnik RH R5

z komunikacją radiową mocuje się

na szynie DIN FF.

Nowoczesne przekaźniki czasowe

w automatyce domowej

Obecnie stosowane w inteligentnych i zautomatyzowanych

domach przekaźniki czasowe

to oczywiście wyroby którym należy dostarczyć

wskazany przez producenta prąd stały

lub zmienny. Każdy model cechuje się własną

specyfiką opisaną przez producenta. Standardowe

napięcia prądu stałego (DC) to 12 V, 24 V

i 48 V, zaś wymagany prąd zmienny (AC) to

najczęściej prąd o napięciu 24V i 230V. Natomiast

z punktu widzenia konfiguracji zestyków,

przekaźniki czasowe można podzielić na takie,

w których zastosowano zestyki zwierne (w spoczynku

są otwarte), rozwierne (w spoczynku są

zamknięte) oraz przełączne. Niezależnie jednak

od tego, z która opcją mamy do czynienia,

należy zwrócić uwagę na materiał z jakiego

zestyki są wykonane. Najtańsze zestyki – te

do obciążeń rezystancyjnych i w niewielkim

stopniu indukcyjnych - wykonane są z połączenia

srebra i niklu (AgNi), gdyż materiał ten

przy niewielkim koszcie cechuje się niezłą odpornością

na zgrzanie. Nieco wyżej w gradacji

stoją zestyki z połączenia srebra i tlenku kadmu

(AgCdO), których odporność na zgrzanie przy

sporych obciążeniach prądem AC (obciążenia

indukcyjne do 50A) jest wysoka. Kolejny

poziom to materiał otrzymany z połączenia

srebra i tlenku cyny (AgSnO2), którego odporność

na zgrzanie jest doskonała i gwarantuje

wytrzymałość na prądy szczytowe do 120 A.

Natomiast najwyższy poziom jakości i wytrzymałości

w kwestii materiałów użytych do wykonania

zestyków to połączenie srebra i niklu

z galwaniczną powłoką ze złota (AgNi oraz

Au). Jeszcze jedna kwestia techniczna związana

tym razem z montażem: najczęściej przekaźniki

mocuje się na klasycznych szynach 35 mm

za pomocą górnego i dolnego zaczepu. Jest to

pewny sposób montażu, zapewniający jednocześnie

łatwy ewentualny demontaż.

Najnowocześniejsze przekaźniki stosowane

w automatyce domowej to urządzenia wielofunkcyjne,

wyposażone w programowalny

wyświetlacz LCD i diody informujące

o takich parametrach, jak m.in. zasilanie czy

położenie styków. Wyświetlacze prezentują

z reguły stan odmierzania każdego z nastawionych

niezależnych czasów i nie raz pozwalają

na wprowadzanie zmian w nastawach w trakcie

działania przekaźnika, co da się zrobić nie

tylko za pomocą przycisków lub pokręteł, ale

też w niektórych modelach zdalnie, np. za pośrednictwem

lokalnej sieci bezprzewodowej.

Fachowy Elektryk

29

automatyka

i sterowanie

Najnowsze generacje sterowników

w instalacjach automatyki domowej.

Sterowniki PLC są urządzeniami o podobnych

gabarytach i wyglądzie co opisane

wyżej przekaźniki czasowe (wyświetlacze

LCD, mocowanie na szynach TH35), jednak

ich możliwości są znacznie szersze i po prostu

inne. Jak nazwa mówi, urządzenia te

sterują mechanizmami, napędami czy systemami,

działając w oparciu o wpisane w nie

programy. Dzięki temu realizują takie zadania

jak m.in. sterowanie działaniem rolet

okiennych, pracą oświetlenia w budynku,

systemu przeciwpożarowego (kontrola nad

siłownikami przy klapach pożarowych), czy

silnika w nagrzewnicy wprzęgniętej w instalację

inteligentnej wentylacji w budynku

wyposażonym w system BMS. Tego typu

standardowe sterowniki zostały już nie raz

opisane na łamach „Fachowego Elektryka”

i są czytelnikowi dobrze znane. Natomiast

w dużych budynkach coraz częściej pojawiają

się sterowniki wyższych generacji

i bardziej złożone, posiadające wiele wspólnego

z tymi, które z reguły kojarzone są

z zastosowaniami w przemyśle. Najnowsze

generacje tego rodzaju zaawansowanych

sterowników programowalnych dość często

wykorzystywane są na polu sterowania

złożonymi układami oświetlenia, wentylacji

czy ogrzewania w budynkach. Urządzenia

te posiadają po 100-150 cyfrowych wejść

/ wyjść, co zapewnia bardzo szeroki zakres

ich zastosowań. Cechują się m.in. opcjami

szerokiej rozbudowy z kilkoma modułami

rozszerzeń lokalnych na jednostkę podstawową

oraz praktycznie nieograniczonymi

możliwościami kombinacji jednostek

Fot. PIXABAY

Fot. 6.

Programowanie sterowników może

odbywać się z poziomu paneli obsługowych

montowanych natynkowo

lub podtynkowo.

Fot. RELPOL

Fot. 7.

Przekaźnik programowalny NEED

-230AC-22-08-4R-D to 8 wejśc, 4

wyjścia i zasilanie 230V (AC).

Fot. EATON

Fot. 8.

EasyE4 oferuje wizualizację dostępną

poprzez wyświetlacz, Web Server

oraz z wykorzystaniem Ethernet.

podstawowych i modułów rozszerzeń przy

ich mieszanym połączeniu(AC/DC/UC).

Doskonałym przykładem takiego „kombajnu”

jest seria urządzeń oferowanych na rynku

pod nazwą easyE4 i zdatnych do pracy

w zakresie od 110V do 240V zarówno dla

napięć AC jak i DC. Oprócz uzupełniania

modułów dedykowanych przemysłowi (pracujących

w sposób uniwersalny w zakresie

12…24 V AC/DC), urządzenia te zastępują

sterowniki programowalne (PLC) typowe

dla automatyki budowlanej opartej na systemach

o małej i średniej złożoności. EasyE4

jest bardzo ciekawym wyrobem z uwagi

na fakt, iż w rzeczywistości jest pierwszym

na rynku przekaźnikiem programowalnym,

który działa w obszarach wcześniej zarezerwowanych

dla sterowników PLC – właśnie

dlatego nazywany jest sterownikiem. Jednostka

podstawowa może być wyposażona

w maksymalnie jedenaście modułów rozszerzeń

o łącznej liczbie 188 wejść/wyjść

cyfrowych. Nawet osiem jednostek podstawowych

easyE4 może wymieniać między

sobą dane w ramach sieci, w której może

występować do 10 grup urządzeń. Co warto

podkreślić – wyjścia analogowe tego sterownika

mają wysoką rozdzielczość 12 bitów,

co pozwala na znacznie dokładniejsze sterowanie

(np. grzejnikami) niż to ma miejsce

w przypadku standardowych 10-bitowych

wyjść. Dzięki możliwości odczytu sygnałów

DCF77, informacja o czasie w urządzeniu

jest zawsze aktualna. Warte odnotowania

jest to, że sterownik easyE4 może

być programowany w czterech różnych

językach programowania: schemacie blokowym

funkcji, schemacie drabinkowym, tekście

strukturalnym i własnym (stworzonym

przez producenta) języku programowania

„easy”. Po utworzeniu i zapisaniu programów

można je załadować na urządzenie poprzez

sieć lub przez zintegrowane gniazdo

na kartę microSD. Ponadto sterownik może

być zintegrowany z rozwiązaniami wizualizacyjnymi,

co zapewnia centralny przegląd

wszystkich funkcji. Po połączeniu z lokalną

z siecią, sterownik easyE4 może również

wysyłać pocztą elektroniczną ostrzeżenia,

które otrzymuje od przyłączonych czujników,

dzięki czemu właściciele i mieszkańcy

budynku (lub serwisanci) mogą zostać

szybko poinformowani o awariach czy

nieprawidłowościach (otwarte okna, przedostawanie

się wody do piwnicy, awaria

nagrzewnicy itp.). Na korzyść tego sterownika

– który de facto jest programowalnym

przekaźnikiem, przemawia też cena rynkowa,

która w porównaniu do sterowników

PLC stanowiących względny odpowiednik

dla easyE4, jest znacząco niższa.

W świecie automatyki domowej funkcjonują

też sterowniki zaprojektowane do wykonywania

szeregu akcji powiązań w instalacjach

związanych z bezpieczeństwem,

takich jak choćby instalacje przeciwpożarowe.

Chodzi tu m.in. o sygnalizację pożaru

pomiędzy różnymi systemami w celu wykonania

całościowego scenariusza pożarowego

w budynku. Tego rodzaju programowalne

sterowniki, nazywane sterownikami PPOŻ

są projektowane w celu wsparcia funkcjonujących

już w obiekcie innych systemów

sygnalizacji pożaru i posiadają typowe

30 Fachowy Elektryk

automatyka

i sterowanie

REKLAMA

Fot. EATON

Fot. 9.

Sterownik programowalny EASYE4 to urządzenie o kompaktowych

gabarytach przy dużych możliwościach.

cechy funkcjonalne sterowników wykorzystywanych w układach

automatyki budynkowej BMS, jednocześnie spełniając rygorystyczne

normy stawiane urządzeniom pożarowym. Niektóre modele

sterowników PPOŻ umożliwiają sterowanie i monitorowanie

stanu klap pożarowych odcinających, wyposażanych w inteligentne

siłowniki przystosowane do współpracy np. z szyną komunikacyjną

MP BUS. Dodatkowo urządzenia te wyposaża się w kilka

wyjść przekaźnikowych umożliwiających sterowanie zewnętrznymi

urządzeniami pożarowymi, oraz kilka wejść pozwalających

na monitorowanie stanu urządzeń wykonawczych. Zaawansowane

sterowniki PPOŻ wykonują zaprogramowane algorytmy sterujące

na podstawie sygnałów sterujących pochodzących z zewnętrznych

urządzeń kontrolnych i pracują zarówno autonomicznie jak

i w sieciach. Komunikacja tych urządzeń w sieci może odbywać

się po cyfrowej magistrali danych w oparciu o opracowane na ich

potrzeby protokoły, co umożliwia wykonywanie złożonych algorytmów

sterujących pomiędzy sterownikami wszystkich powiązanych

instalacji.

W ramach podsumowania

Użytkownicy inteligentnych domów chętnie komunikują się z domową

automatyką poprzez programowanie sterowników z poziomu

urządzeń mobilnych lub komputera. Jednak oprócz nich

funkcjonują również panele dotykowe montowane na ścianach

(podtynkowo lub natynkowo) i dostępne w różnych wariantach

wielkości – 7-10”, ale też i nawet 15-21”. Te estetyczne urządzenia

dotykowe oferują szybki dostęp do ustawień systemu automatyki

w całym domu i komunikują się ze sterownikami przy użyciu wielu

różnych protokołów (np. BACnet MS/TP czy Modbus RTU).

Bardzo często w codziennym języku ich użytkownicy nazywają

je sterownikami, co jednak nie jest do końca słuszne – stanowią

one raczej okno komunikacyjne, czyli interfejs dla wygody obsługi

systemu.

Łukasz Lewczuk

Zabezpieczenie nadprądowe

i zwarciowe w obu biegunach.

Pełne zabezpieczenie przed

przeciążeniem, zwarciem,

porażeniem i iskrzeniem.

Przyłączenie zasilania jest możliwe

z obu stron, zarówno do zacisków

dolnych jak i górnych.

Na podstawie materiałów publikowanych m.in. przez:

Phoenix Contact, Beckhoff Automation, Bosh Rexroth,

Siemens, Delta Electronics, Hotpin Sp. z o.o.,

Zamel Sp. z o.o., Eaton Electric Sp. z o.o.

oraz ETI Polam Sp. z o.o., F&F Filipowski Sp. j. i Relpol S.A.

Fachowy Elektryk

31

Fachowy_elektryk_luty_2020.indd 1 26.02.2020 09:08:14

automatyka

i sterowanie

Nowe gniazda Relpol w technologii Push-in

Relpol S.A. rozszerzył ofertę o nowe gniazda przekaźnikowe typu GZP80, GZP4 i GZ14P

z zaciskami w technologii Push-in. Całkowicie nowa seria gniazd została zaprojektowana do

zastosowania w najbardziej wymagających aplikacjach oraz z myślą o instalatorach, integratorach

i służbach utrzymania ruchu. Produkty są odpowiedzią Relpol S.A. na najnowsze trendy

i potrzeby aplikacyjne użytkowników końcowych i firm zajmujących się prefabrykacją rozdzielnic

automatyki przemysłowej.

PROMOCJA

Wraz z rozwojem technologii połączeń

sprężynowych i coraz większą potrzebą

stosowania komponentów wyposażonych

w zaciski typu push-in, umożliwiające szybki

i pewny montaż okablowania bez użycia

żadnych narzędzi, Relpol rozpoczął pracę

nad własną konstrukcją nowych gniazd,

które sprostają wymaganiom funkcjonalnym

i technicznym współczesnego rynku

automatyki przemysłowej. Efektem prac są

gniazda, wykonane z wysokiej jakości materiałów

o klasie palności V-0, których czas

montażu i podłączenia okablowania jest

do 60% krótszy niż dla porównywalnych

gniazd z zaciskami śrubowymi.

Dostępne typy

i podstawowe parametry

Obecnie w ofercie Relpol S.A. dostępne są

trzy typy gniazd z zaciskami Push-in.

GZP80 – dla przekaźników jedno i dwutorowych

z serii RM84, RM85 oraz RMP84,

RMP85 z blokadą mechaniczną oraz

RM87L i RM87P. Obciążalność znamionowa

pojedynczego zacisku Push-in, to

max 12 A/300 V AC a po zmostkowaniu.

Maks. ilość i przekrój przewodów podłączanych

do pojedynczego zacisku przekaźnika

wynosi 2 x 1,5 mm 2 bez tulejki izolowanej

oraz 2 x 1 mm 2 z tulejką izolowaną. Długość

odizolowania przewodów to 8…10 mm.

GZP4 – dla przekaźników dwu i czterotorowych

z serii R2N i R4N. Obciążalność

pojedynczego zacisku wraz z przekaźnikiem

R2N wynosi 12A/300V AC a przy obciążeniu

czterech torów wynosi max 8A/300V AC,

co przewyższa znamionową obciążalność

przekaźników R4N. Maks. ilość i przekrój

przewodów podłączanych do pojedynczego

zacisku przekaźnika wynosi 2 x 1,5 mm 2

bez tulejki izolowanej oraz 2 x 1 mm 2

z tulejką izolowaną. Długość odizolowania

przewodów to 8…10 mm.

GZ14P – do zastosowań w energetyce

do połączeń zatablicowych dla przekaźników

R15 – 4P. Obciążalność 4 torów

prądowych w tym przypadku wynosi max.

10 A 250 V AC. Dodatkowym atutem jest

wtykowa konstrukcja bloku zacisków

od gniazda oraz niezależne rozłączanie

przewodów z uwagi na dwa niezależne

zaciski sprężynowe pod jeden zacisk przekaźnika.

Maks. ilość i przekrój przewodów

podłączanych do pojedynczego zacisku

przekaźnika wynosi 2 x 2,5 mm 2 bez tulejki

izolowanej oraz 2 x 1,5 mm 2 z tulejką izolowaną.

Długość odizolowania przewodów

to 10 mm

Maksymalne bezpieczeństwo

i niezawodność

Zastosowanie przycisków zwalniających

zacisk sprężynowy push-in zapewnia pełną

ochronę przed porażeniem z uwagi na brak

kontaktu z elementami pod napięciem. Dodatkowo

elementy te poprawiają niezawodność

mechaniczną, ponieważ nie ma ryzyka,

że do zwolnienia zacisku zostanie użyty

niewłaściwych rozmiarów wkrętak lub użyte

w niewłaściwy sposób narzędzie spowoduje

uszkodzenie sprężyny w zacisku.

Dodatkowo zaciski sprężynowe zapewniają

pewne trzymanie przewodów niezależnie

od drgań, dzięki czemu nie istnieje konieczność

sprawdzania pewności połączenia i/lub

dokręcania występująca w przypadku tradycyjnych

połączeń śrubowych np. po transporcie

maszyny lub szafy sterowniczej.

Fot. 1. Fot. 2. Fot. 3.

GZP instalacja przekaznika. GZP otwory sondy. GZP zaciski koryta.

32 Fachowy Elektryk

automatyka

i sterowanie

Pozostałe parametry elektryczne

GZP80 GZP4 GZ14P

Napięcie probiercze izolacji (tor-tor) 3000V 50/60Hz 1 min. 3000V 50/60Hz 1 min. 2000V 50/60Hz 1 min.

Napięcie probiercze izolacji (cewka-tor) 5000V 50/60Hz 1 min. 4000V 50/60Hz 1 min. 2500V 50/60Hz 1 min.

Rezystancja izolacji > 50 M > 50 M > 50 M

Rezystancja przejścia styku zacisku < 20 m < 20 m < 20 m

Izolacja wg PN-EN 60664-1

– znamionowe napięcia udarowe: 4 kV 3 kV 3kV

– kategoria przepięć: 3 2 2

– stopień zanieczyszczenia: 3 2 2

Znamionowe napięcie izolacji: 300V AC 300V AC 250V AC

Temperatura pracy -20...+70°C -20...+70°C -20°C....+55°C

Temperatura składowania -40...+85°C -40...+85°C -40...+85°C

Fot. 4. Fot. 5. Fot. 6.

RM84+GZP80 R4N+GZP4 (szyna). Zestaw GZP4 R4N (2 płytki). Zestaw GZP4 R4N (sonda).

Łatwość oraz swoboda

znakowania i pomiarów

Od teraz przekaźniki można opisywać

na dwa różne sposoby. Pierwsza możliwość

to zamieszczenie opisu na szczycie

obejmy wyrzutnikowej za pomocą standardowych

płytek opisowych/oznaczników

w wersji na tzw. głęboki wpust

zgodnych ze standardem obowiązującym

dla złączek rzędowych na szynę TH 35

różnych producentów. Druga alternatywa

to opis za pomocą ekonomicznych samoprzylepnych

taśm papierowych, foliowych

lub poliestrowych o podwyższonej

odporności mechanicznej i środowiskowej

o szerokości max. 9 mm naklejanych

na stałe w dedykowanym i widocznym

miejscu bezpośrednio tuż przy zainstalowanych

przekaźnikach.

Zarówno oznaczniki, jak i etykiety w formie

taśm samoprzylepnych można znakować

automatycznie, a ich uniwersalność

i powszechność daje dużą swobodę wyboru

oraz wygodę w instalacji. Należy podkreślić,

że etykiety i oznaczniki zainstalowane

w ten sposób oznaczają aparat w rozdzielnicy

na stałe, ponieważ gniazdo jak i wyrzutnik

z reguły nie muszą być wymieniane

w trakcie eksploatacji. W starego typu

gniazdach z uwagi na ograniczoną możliwość

oznaczania przy użyciu powszechnie

dostępnych akcesoriów i materiałów, etykiety

często naklejane były bezpośrednio

na obudowie przekaźnika, który jak wiadomo

podlegał późniejszym wymianom, co

sprawiało konieczność przeklejenia starej

etykiety lub wydrukowania nowej.

Nowe gniazda mają możliwość wykonywania

pomiarów nawet po podłączeniu przewodów

dzięki dedykowanym otworom pod

sądy pomiarowe. Ergonomiczne położenie

i specjalna konstrukcja zapewnia stabilną

pozycję sondy umieszczonej w otworze pomiarowym.

Konstrukcja przyjazna instalatorom

Unikalny kształt podstawy i zaczepu na szynę

TH umożliwia ekspresowy montaż, a wysoka

precyzja i odpowiednia siła trzymania

zaczepu zapewnia niezawodne trzymanie

gniazda bez potrzeby stosowania tzw. stoperów.

Brak ostrych krawędzi zwiększa

komfort pracy instalatora a zaciski skierowane

pod kątem w stronę koryt kablowych

wpływają na wysoką estetykę prowadzenia

okablowania i ułatwiają odczyt treści

z oznaczników na przewodach. Dodatkowym

atutem konstrukcji jest system prowadzenia

przekaźnika wprost na właściwe miejsce

w gnieździe. Konstruktorzy firmy Relpol

nie zapomnieli o najmniejszych detalach. Dla

gniazd dostępne są uniwersalne wyrzutniki

dla niskich i wysokich przekaźników, a w ich

konstrukcji można się dopatrzeć elementów

logo Relpol S.A.

Rafał Kluska

www.relpol.pl

Fachowy Elektryk

33

automatyka

i sterowanie

Przyciski sterownicze nowej serii 627

PROMOCJA

Firma „POKÓJ” S. E. posiada w swojej ofercie szeroką gamę przycisków sterowniczych i lampek

sygnalizacyjnych, różnorodną pod względem materiału z jakiego zostały wykonane, sposobu montażu

oraz funkcjonalności.

Przyciski serii 627 wykonane są w całości

z tworzywa i przystosowane są do montażu

w znormalizowanych otworach 22,5 mm

wykonanych w pulpitach o grubości blachy

od 1 do 5,5 mm. Przyciski te mają budowę

członową. Dostarczane są w postaci członów

funkcjonalnych do samodzielnego

montażu na pulpicie sterowniczym maszyny

lub w szafie sterowniczej. Budowa członowa

umożliwia dowolne konfigurowanie

przycisków w zależności od potrzeb, a także

wprowadzanie zmian w istniejących już obwodach

elektrycznych.

Napędy dostępne są w sześciu kolorach

klawiszy oraz w ponad dwudziestu wykonaniach,

które można podzielić w zależności

od budowy i pełnionej funkcji na: kryte, wystające,

podświetlane, załącz – wyłącz, podwójne,

bezpieczeństwa, dłoniowe, pokrętne,

z kluczem oraz joysticki – jedno, dwu

i cztero położeniowe. Napędy blokowane

są w otworze pulpitu lub kasety za pomocą

nakrętki co umożliwia szybkie i pewne mocowanie.

Na tak przygotowany napęd zatrzaskiwany

jest adapter. Właściwy montaż

ułatwiają strzałki określające ich prawidłowe

wzajemne położenie. Łączniki mocowane

są do adaptera za pomocą zatrzasków.

W przypadku przycisków podświetlanych

należy dodatkowo zamocować pomiędzy

łącznikami na pierwszym poziomie oprawę,

w której znajduje się źródło światła w postaci

diody LED w odpowiednim kolorze.

Dostępne są następujące wartości napięć:

12V AC/DC; 24V AC/DC; 110V AC/DC

i 230V AC.

Dodatkowymi aparatami wykorzystującymi

w swojej budowie przyciski 627 są

kasety sterownicze N-526. Obudowy kaset

wykonane są z tworzywa, aluminium lub

ze stali nierdzewnej i mogą być stosowane

wewnątrz i na zewnątrz budynków, dając

gwarancję szczelności IP65.

Więcej informacji dostępne na stronie

www.pokoj.com.pl

34 Fachowy Elektryk

budynek

inteligentny

Intuicyjność, wielofunkcyjność i elastyczność

w programowaniu przekaźników

PROMOCJA

Szybkość, łatwość konfiguracji i nastaw parametrów oraz możliwości realizacji złożonych funkcji

i algorytmów to podstawowe wymagania jakie stawiane są programowalnym komponentom

bazującym na automatyce przekaźnikowej. Te cenione w świecie automatyki wartości cechują

również szereg produktów Finder. Należy tutaj wymienić chociażby: programowalne przekaźniki

czasowe i zegary sterujące, czujniki ruchu i obecności z Bluetooth oraz system YESLY dedykowany

do komfortowego sterowania automatyką budynkową.

Zastosowanie programowalnych aparatów

w automatyce przemysłowej i budynkowej

nie tylko znacząco upraszcza realizację zadania,

ale niesie za sobą wymierne korzyści,

a wśród nich: łatwość w projektowaniu,

przejrzystość prowadzenia przewodów, minimalizację

gabarytów szaf sterujących czy

elastyczność przy rozbudowie. Te i wiele innych

cech programowalnych przekaźników

sprawiło, że stały się one nieodzownym elementem

w codziennej pracy automatyka czy

elektryka.

Intuicyjne środowisko programowe

– aplikacja Finder Toolbox

Idee, o których mowa w pierwszych akapitach

artykułu, przyświecały tworzeniu

środowiska programowego dla produktów

Finder. Aplikacja Finder Toolbox to proste

i elastyczne narzędzie pozwalające na konfigurację

produktów. Jedna aplikacja daje

możliwości programowania nastaw wszystkich,

przystosowanych do tego, produktów

Finder. Jej kolejnym atutem jest wykorzystanie

w komunikacji standardów używanych

w życiu codziennym, a są nimi NFC

(Near Field Communication) oraz Bluetooth.

Dodatkowo aplikacja daje możliwość

wglądu do kart katalogowych i danych

technicznych produktów oraz pozwala być

na bieżąco z nowościami.

Po pobraniu aplikacji Finder Toolbox (Google

Play) i jej zainstalowaniu na smartfonie użytkownik

ma możliwość odczytu istniejącego

już programu oraz programowania urządzeń

dokonując zmiany wartości, a także zapisu

programu bezpośrednio na smartfonie.

W celu dokonania importu danych do urządzenia,

z wykorzystaniem NFC, wystarczy

„dotknąć” smartfonem programowany produkt.

Tę samą czynność wykonujemy w momencie

eksportu danych z wcześniej zaprogramowanego

przekaźnika.

Inteligencja w sterowaniu czasowym

– programowalny przekaźnik czasowy

seria 84

Programowalny przekaźnik czasowy to „kamień

milowy” w prostym, szybkim i elastycznym

programowaniu różnorodnych funkcji

czasowych za pomocą smartfona. W jednym

komponencie użytkownik ma do dyspozycji

dwa, całkowicie niezależne i w pełni programowalne

na 30 funkcji czasowych kanały,

o obciążalności 16 A. Elastyczność produktu

przejawia się między innymi w możliwości

tworzenia nowych specjalnych funkcji poprzez

wykorzystanie już dostępnych na każdym

z kanałów. Warta odnotowania jest doskonała

precyzja aparatu z szerokim spektrum

nastaw czasowych (od 0,1 s do 9999 h). Funkcjonalność

produktu potwierdza wbudowany,

duży i podświetlany, wyświetlacz LCD, który

ułatwia wgląd w parametry użytkowe, takie

jak: nastawiony czas, aktualny czas i odliczanie

czasu; równocześnie wyświetlane są stany

sygnału sterującego i wyjść przekaźnika.

Dodatkowo została ona poszerzona o funkcję

dwóch niezależnych sygnałów wejściowych

Start (jeden dla każdego z kanałów), jeden

wspólny sygnał wejściowy Reset (do wyboru

dla jednego lub dwóch kanałów), jeden

wspólny sygnał wejściowy Pauza (do wyboru

dla jednego lub dwóch kanałów). Dzięki czemu

mamy możliwość dodatkowej ingerencji

w proces sterowania, kiedy tylko tego chcemy.

Wszystkie nastawy mogą być zabezpieczone

kodem PIN.

Rys. 1.

Zastosowanie aplikacji Finder Toolbox w konfiguracji produktów Finder.

36 Fachowy Elektryk

budynek

inteligentny

Rys. 2. Programowalny przekaźnik

Rys. 3.

czasowy serii 84.02.0.024.0000

Programowalny zegary tygodniowy serii 12.61 oraz zegar astronomiczny

serii 12.A2.

SMARTimer dostępny jest w dwóch wersjach:

• typ 84.02.0.230.0000 ze znamionowym

napięciem zasilania: 110 ... 240 V AC/DC

• typ 84.02.0.024.0000 ze znamionowym

napięciem zasilania: 12 ... 24 V AC/DC.

Obydwa modele nie mają sprecyzowanej

polaryzacji dla napięć DC.

Prezentowany przekaźnik to idealne rozwiązanie

w procesach wymagających dużej

dokładności nastaw czasowych np. w urządzeniach

takich jak zgrzewarki, pompy ciśnieniowe,

autoklawy, a także w systemach

dozowania itp..

Gdziekolwiek pojawi się potrzeba zastosowania

łatwego w dostosowaniu, prostego

w instalacji, wielofunkcyjnego, modułowego

przekaźnika czasowego, lub takiego

o precyzyjnej i szerokiej skali czasów,

SMARTimer Findera będzie idealny.

produktu dostrzegalna jest już na etapie

przystępowania do czynności konfiguracyjnych.

Bowiem kalkulacja wschodów

i zachodów słońca realizowana jest na podstawie

definicji położenia (kontynent, kraj)

oraz dwóch pierwszych cyfr kodu pocztowego.

Dodatkowo zabudowana na panelu,

z łatwym dostępem do wymiany, wewnętrzna

bateria sprawia, że programowanie

możliwe jest bez podłączenia komponentu

do zasilania zewnętrznego. Zegary zostały

wyposażone w maksymalnie dwa kanały

o obciążalności 16 A, co potwierdza możliwość

ich pracy w aplikacjach o zróżnicowanych

charakterach obciążenia. Szeroka

funkcjonalność komponentów daje możliwości

konfiguracji nawet do 50 segmentów

pamięci, a dostępna funkcja Offset przyspiesza

bądź opóźnia reakcję zegara względem

czasu astronomicznego nawet do

90 minut. Funkcja impulsatora czy możliwość

konfiguracji przerwy wakacyjnej tylko

utwierdzają w przekonaniu o elastyczności

produktu.

Od dziś czujnik ruchu

można zaprogramować

za pomocą Bluetooth

Dzięki technologii Bluetooth LE (Low

Energy), konfiguracja parametrów czujnika

ruchu może zostać wykonana przy

pomocy smartfona. Po wcześniejszym

zainstalowaniu czujnika ruchu serii 18.51

oraz z wykorzystaniem aplikacji Finder

Toolbox sprawnie przebiega nastawa takich

parametrów jak: progu łączenia od 4

do 1000 lux, czasu załączania od 12 sekund

do 25 minut, oraz czułości (3 poziomy).

W celu identyfikacji środowisko programowe

daje użytkownikowi możliwość

Inteligentna kontrola czasu

– programowalne zegary sterujące

serii 12

Do rodziny programowalnej aparatury

kontrolnej zaliczają się zegary sterujące

serii 12. Doskonałe zróżnicowanie produktów

tej grupy w ofercie Finder sprawiło,

że każdy użytkownik znajdzie odpowiednie

dla siebie rozwiązanie. Zegar dobowy,

tygodniowy czy wreszcie z funkcją Astro

to w pełni konfigurowalne komponenty

z wykorzystaniem aplikacji Finder Toolbox

i szerokimi obszarami zastosowań np.

miejskie oświetlenie, oświetlenie banerów

czy systemy nawadniające. Intuicyjność

Rys. 4.

Programowalny czujnik ruchu i obecności serii 18.51…B300 i jego parametry

techniczne.

Fachowy Elektryk

37

budynek

inteligentny

Rys. 5.

Aplikacja użytkownika programu Finder YESLY.

swobodnego nazewnictwa czujników, co

pozwala w łatwy i szybki sposób określić

lokalizację czujników w danym obiekcie.

Połączenie aplikacji programowej Finder

Toolbox z czujnikiem ruchu serii 18.51

sygnalizowane jest czerwoną lampką LED

wbudowaną w obudowę. W tym momencie

użytkownik dysponuje również informacją

o bieżących nastawach parametrów. Czujnik

ruchu udostępni dwie informacje: wartość

parametru jasności odczytaną przez

czujnik światła wbudowany w urządzeniu

i stan styku, jeśli jest zamknięty (ON) lub

otwarty (OFF). Elastyczność konfiguracji

uwzględnia również aspekty bezpieczeństwa.

Aby wyeliminować możliwość zmian

nastaw przez osoby niepożądane, czujnik

można zablokować pokrętłem blokady lub

4-cyfrowym kodem PIN.

Zaprogramuj swój komfort.

Na czy polega komfort systemu

YESLY?

Już za pomocą jednego elementu wykonawczego

można sterować lampą nocną

lub żyrandolem, a w razie potrzeb dostosować

obszar sterowania do całego domu czy

mieszkania. Elastyczność systemu pozwala

na dostosowanie istniejącej instalacji elektrycznej

unikając drogich robót, kucia ścian,

niewygód, hałasu, brudu czy długiego czasu

oczekiwania.

Urządzenia połączone z YESLY wykorzystują

najnowszą technologię Bluetooth

Low Energy, która umożliwia przesyłanie

dużej ilości danych przy bardzo niskim

zużyciu energii. Bezpieczeństwo to nadrzędna

cecha systemu zagwarantowana

poprzez zastosowanie 128-bitowego szyfrowania.

Konfiguracja i sterowanie

to takie proste!

Potrzeba jedynie smartfona z systemem

Android lub iOS aby dokonać konfiguracji

za pomocą aplikacji Finder Toolbox

(aplikacja instalatora), a w kolejnym etapie

użytkowania za pomocą Finder Yesly

(aplikacja użytkownika). Dzięki zastosowaniu

Bluetooth 4.2 system umożliwia

sterowanie wszystkim, co jest w zasięgu

telefonu. Natomiast zdalny dostęp do sterowania

elementami wykonawczymi został

zagwarantowany poprzez bramkę

logiczną Gateway. To urządzenie, które

reguluje komunikację i wymianę danych

pomiędzy dwoma lub więcej protokołami.

Gateway łączy sieć Bluetooth systemu

YESLY z Internetem, co umożliwia użytkownikowi

kontrolę nad swoim domem,

gdziekolwiek przebywa w danej chwili.

W topologii systemu YESLY nie występują

centralki smart home czy elementy pośredniczące.

Realizacja komunikacji tylko

w momencie wysyłania polecenia pozwala

na oszczędność zużycia energii. Istnieje

możliwość przesłania dostępu do wcześniej

stworzonego planu sterowania innym

użytkownikom.

Tylko dwa elementy

wykonawcze,

a ile możliwości…

Elementy wykonawcze mogą być montowane

w ramkach lub w puszkach elektroinstalacyjnych,

dzięki dwóm systemom obudowy.

Pierwszy z nich dostosowany jest

do włączników typu „włoskiego” (aktuator

seria 13.72, ściemniacz seria 15.71), a drugi

pozwala na montażu osprzętu w puszkach

fi 60 mm (aktuator seria 13.22, 13.S2

i ściemniacz 15.21).

Aktuatory YESLY

serie 13.72, 13.22 i 13.S2

• Są kluczowymi urządzeniami do zarządzania

Twoim domem;

38 Fachowy Elektryk

budynek

inteligentny

• Posiadają dwa niezależnie programowalne

kanały (2 styki zwierne 6 A

230 VAC) pozwalające na sterowanie

dwoma odbiornikami przy użyciu przycisków

monostabilnych;

• Dzięki niezrównanej elastyczności zastosowania

będą realizowały 20 różnorodnych

funkcji dedykowanych do

sterowania oświetleniem, roletami czy

wentylacją.

Ściemniacze oświetlenia YESLY

serie 15.21 i 15.71

• Eliminują efekt mrużących „żarówek”

przy niskim poziomie jasności;

• Możliwość dostosowania trybów

ściemniania przy konfiguracji urządzenia

do źródła światła (7 funkcji, sterowanie

zboczem narastającym i opadającym);

• Tryb Automatyczny dobiera właściwą

metodę ściemniania dla danego źródła

oświetlenia;

• Zabezpieczenie przed przegrzaniem

i zwarciem.

Podsumowanie

Finder jako producent innowacyjnych

rozwiązań dla automatyki przemysłowej

i budynkowej daje projektantom, automatykom,

elektrykom czy też użytkownikom

końcowym nowoczesne, programowalne

narzędzia pracy w postaci opisanej

w artykule aplikacji Finder Toolbox i Finder

Yesly oraz związanych z nimi komponentami.

Idea programowalnych rozwiązań z zastosowaniem

w automatyce przekaźnikowej

to nieodzowny element w realizacji kolejnych

„kamieni milowych” międzynarodowego

sukcesu marki.

Łukasz Fryska

Regionalny Kierownik

Techniczno-Handlowy

Finder Polska Sp. z o.o.

REKLAMA

Wysoka wydajność, doskonała jakość

Zasilacze impulsowe do szaf elektrycznych Seria 78

Nowe zasilacze impulsowe firmy Finder, wysoka efektywność do zastosowań

w elektryce i elektronice. Regulowany zakres napięcia wyjściowego

z ochroną przeciążeniową i zwarciową. Stosowane w takich aplikacjach,

jak videofony, bramy i bariery automatyczne, zdalne sterowanie drzwiami

i roletami, pompy, silniki DC, oświetlenie LED oraz interfejsy komunikacyjne.

FINDER Polska Sp. z o.o. • finder.pl@findernet.com • findernet.com

ul. Malwowa 126, 60 - 175 Poznań Tel. 61 865 94 07

78(175X116)PL.indd 1 04/02/20 08:32

Fachowy Elektryk

39

instalacje

fotowoltaiczne

Liczniki energii elektrycznej

w instalacjach fotowoltaicznych

Licznik energii elektrycznej to przyrząd pomiarowy, którego przeznaczeniem jest pomiar

konsumpcji prądu w danym gospodarstwie domowym lub dowolnym innym obiekcie. Jednak

w przypadku tzw. prosumentów, czyli podmiotów, które dzięki instalacjom fotowoltaicznym wytwarzają

nadwyżki prądu i oddają je do sieci, sprawa się nieco komplikuje, gdyż ich liczniki

powinny uwzględniać i przeliczać ilość energii płynącej w obie strony, więc standardowe urządzenia

nie wchodzą tu w grę. Skoro nie standardowe, to jakie?

Fot. PIXABAY.

Fot. 1.

Wykorzystanie nasłonecznienia ze strony południowej i wschodniej pozwala wyprodukować nadwyżki energii elektrycznej.

Aby właściwie zrozumieć pewną odrębność

i wyjątkowość nowoczesnych liczników

energii elektrycznej stosowanych w instalacjach

fotowoltaicznych (lub ogólnie mówiąc

w instalacjach opartych na OZE), należy

wpierw zapoznać się z charakterystycznymi

warunkami w jakich przychodzi im pracować

oraz pojąć istotę działania i podstawowe

cechy elektronicznych i inteligentnych liczników

stosowanych obecnie na terenie Polski

i Unii Europejskiej. Bez tego czytelnik

będzie poruszać się w swoistej próżni i bez

możliwości odniesienia się do czegokolwiek,

nie mogąc dokonać porównania między klasycznymi

licznikami a licznikami dedykowanymi

do pracy w instalacjach PV. Dlatego

tym właśnie zagadnieniom poświęcone zostają

poniższe dwa pierwsze rozdziały.

40 Fachowy Elektryk

instalacje

fotowoltaiczne

Fot. 2.

Dwukierunkowy licznik LE-01MB

oferuje zdalny odczyt wskazań

poprzez przewodową sieć

w standardzie M-Bus.

Fot. F&F FILIPOWSKI.

Fot. F&F FILIPOWSKI.

Fot. 3.

Inteligentne liczniki elektroniczne

– w tym dwukierunkowe

– i ich możliwości

Liczniki stosowane przez konsumentów posiadających

przyłączoną do publicznej sieci

instalację fotowoltaiczną, to urządzenia nowoczesne,

mierzące przepływ prądu w kierunku

od zakładu energetycznego do konsumenta

oraz w kierunku przeciwnym (to ich

największy wyróżnik), komunikujące się

z wszystkimi zaangażowanymi w wymianę

energii stronami i oferujące wiele innych

funkcjonalności wynikających z faktu zastosowania

w nich inteligentnych cyfrowych

modułów obliczeniowych. Jak wszystkie

inne liczniki elektroniczne (obojętne czy

1-kierunkowe, czy też 2-kierunkowe), liczniki

te opierają swoje działanie na układach

scalonych wyposażonych oczywiście w półprzewodniki

(stąd inna, często spotykana

nazwa dla tych liczników: półprzewodnikowe)

i generujących impulsy pod wpływem

przepływającego prądu oraz przyłożonego

napięcia. Na tym w gruncie rzeczy polega

istota działania liczników elektronicznych:

wspomniane impulsy powstają w ilości

proporcjonalnej do pobieranej energii elektrycznej

i następnie ich ilość jest sumowana

przez licznik w określonej jednostce czasu.

Dzięki temu, że liczniki elektroniczne liczą

gęsto generowane impulsy, a nie samą energię

elektryczną, są o wiele dokładniejsze

od starych indukcyjnych liczników, a dzięki

procesorom, sterownikom, modułom komunikacyjnym

i oprogramowaniu, oferują

znacznie więcej funkcji. Ich konstrukcja

wbrew pozorom nie jest zbyt skomplikowana

i sprowadza się w najprostszych wydaniach

do układów wiążących ze sobą mikrokontroler,

przetworniki A/C oraz C/A, czujnik

mierzący prąd i napięcie, zapasowe zasilanie

dla zapewnienia nieprzerwanego działania

licznika (bateria), wyświetlacz LCD i moduły

do komunikacji bezprzewodowej (WiFi,

Bluetooth, GSM i inne metody).

Obecnie stosowane – i wymagane przez

prawo Unii Europejskiej – liczniki cyfrowe

pozwalają na bieżąco kontrolować zużycie

prądu (wiele mierzy czynną jak i bierną

energię), a więc i monitorować koszty, przy

czym są to koszty za realnie wykorzystaną

energię, dzięki czemu zakłady energetyczne

mogły zrezygnować ze zryczałtowanych

rachunków. Co więcej – pozwalają na rozliczenia

na zasadzie przedpłaty (system prepaid)

,czyli na zakupy określonych porcji

Fot. 4.

Fot. 5. Licznik 2-kierunkowy LE-03MW-CT

Fot. 6.

zlicza energię elektryczną prądu

3-fazowego i przeznaczony jest do

pomiaru w układzie półpośrednim.

Fot. SUNSOL

Firmy zakładające instalacje PV

zawsze oferują precyzyjnie dobrane

liczniki 2-kierunkowe.

Komunikacja poprzez złącze

Modbus RTU to tylko jedna z kilku

funkcjonalności licznika Smart

Meter 63A-1.

Fot. FRONIUS Fot. FRONIUS

energii na przykład za pomocą kodów doładowujących.

Wyświetlacze LCD liczników

elektronicznych prezentują obecnie cały

szereg informacji, takich jak choćby całkowite

zużycie energii wyrażone w kWh,

koszt zużytej energii, bieżące zapotrzebowanie

na energię, aktualny koszt pojedynczej

kWh, ilość jednostek pozostałych

do zużycia po wykupieniu porcji energii poprzez

system przedpłaty czy też parametry

aktualnej taryfy.

Na największą uwagę zasługuje funkcja

przełomowa z punktu widzenia historii

rozwoju liczników inteligentnych – komunikacja

z osobami odpowiedzialnymi za

ich kontrolowanie, z dostawcą energii elektrycznej

oraz jej konsumentem. Co istotne

– ta komunikacja nie jest jednostronna, lecz

dwustronna. Między innymi dlatego liczniki

Licznik Smart Meter 50kA-3 optymalizuje

zużycie energii (potrzeby

własne gospodarstwa domowego)

i m.in. rejestruje krzywą obciążenia.

Fachowy Elektryk

41

instalacje

fotowoltaiczne

Fot. PIXABAY

Fot. 8.

Fot. 7.

elektroniczne otrzymały miano „inteligentnych”.

Kierunek przesyłu danych od konsumenta

do dostawcy energii elektrycznej

jest tu rzeczą oczywistą, lecz komunikacja

dostawcy z licznikiem to dość nowa sprawa.

To rozwiązanie jest bardzo przydatne, gdyż

pozwala dostawcy prądu zdalnie aktualizować

oprogramowanie licznika oraz stawki

cenowe i informacje dotyczące taryf. Oczywiście

konsument też może wejść w komunikację

z własnym licznikiem, otrzymując

pakiety danych na temat zużytych kWh, bieżących

kosztów, napięcia prądu, zmierzonej

mocy itp. Służą do tego m.in. indywidualne

konta, na których – po zalogowaniu się

– konsumenci sprawdzają aktualne zużycie

energii, miesięczne lub roczne podsumowanie

itp. Mogą tam również sprawdzić

swoje zwyczaje konsumpcji prądu w cyklu

dobowym, przedstawiane choćby w postaci

wykresu graficznego, oraz dokonać zmian

w wyborze taryf, lub – jak zostało to wspomniane

wcześniej – dokonać rozliczenia

rzeczywistego, albo też dokonać przedpłaty

i zapłacić z góry za kolejną ilość prądu.

Wracając do kwestii wymiany danych, należy

zauważyć, że obecnie dostawcy energii

otrzymują znacznie więcej informacji o zużyciu

energii, niż miało to miejsce dwie czy

trzy dekady temu. Inteligentne liczniki cyfrowe

przekazują informacje o stanie licznika

w regularnych odstępach czasowych, np.

co 15 lub 30 minut, dzięki czemu dostawcy

mogą wychwycić trendy i powtarzalne wahania

w zużyciu prądu i na ich podstawie lepiej

zarządzać siecią energetyczną, na przykład

poprzez wysyłanie większej porcji

energii tam, gdzie realne zapotrzebowanie

na nią jest większe. Informacje od liczników,

umożliwiające im prowadzenie lepszego

monitoringu prądu, pozwalają na minimalizację

strat handlowych i technicznych.

Liczniki elektroniczne mają jednak pewną

wadę, o której należy tu wspomnieć – same

pobierają energię, za którą konsument musi

zapłacić.

Inwestycja w instalację PV to z reguły konieczność zainstalowania 2-kierunkowego

licznika energii elektrycznej.

Liczniki 2-kierunkowe grają ważną rolę w systemach sterowania odbiornikami

(grzałka C.W.U. i pompa ciepła).

Fot. FRONIUS

Net-metering i 2-kierunkowe liczniki

Zaznajomiwszy się z ogólną charakterystyką

inteligentnych liczników cyfrowych,

do których należą stosowane dziś 2-kierunkowe

liczniki dla instalacji fotowoltaicznych,

warto się zastanowić nad specyficznymi

warunkami pracy dla tych liczników,

ponieważ to one wymusiły ich dwukierunkowy

pomiar i wpłynęły na to, że mają

właśnie taką, a nie inną charakterystykę.

Cała idea dwukierunkowego pomiaru jest

wynikiem pojawienia się zjawiska nadmiaru

energii i konieczności jej zmagazynowania

– zjawiska typowego dla funkcjonowania

instalacji PV. Konsumenci posiadający

takie instalacje wpierw pokrywają bieżące

zapotrzebowanie na prąd z systemu PV,

a później z sieci publicznej. Jednak w sytuacjach

gdy ich bieżące zapotrzebowanie

jest mniejsze niż podaż energii z instalacji

PV, stają przed problemem zagospodarowania

wytworzonej nadwyżki energetycznej.

W układach zwanych OFF-GRID ten nadmiar

magazynowany jest w akumulatorach

przyłączonych do instalacji PV, jednak jest

to rozwiązanie bardzo drogie. Znacznie

powszechniejszy jest układ ON-GREED

w którym konsumenci oddają nadwyżki

wytworzonej energii do sieci publicznej,

stając się poprzez to niejako wytwórcami tej

energii i zyskując status tzw. prosumentów.

Rzecz w tym, że energię oddawaną do sieci

publicznej trzeba też mierzyć, a to oznacza,

że w całym układzie muszą funkcjonować

liczniki dwukierunkowe, które zliczają zarówno

energię wytworzoną przez instalację

PV i oddaną do sieci publicznej jak i tą

pobraną z tej samej sieci przez prosumenta

– wszystko po to, by prosument mógł rozliczyć

się z zakładem energetycznym.

Opisana wyżej sytuacja zaowocowała

nowym terminem, jakim jest NET-ME-

TERING, czyli w dużym uproszczeniu sposób

rozliczania się prosumenta z różnicy

między energią pobraną i oddaną do sieci

publicznej zarządzanej przez lokalnego administratora,

przy wykorzystaniu dwukierunkowego

licznika energii elektrycznej.

Dzięki takim licznikom, prosumenci w ustalonych

okresach rozliczeniowych (zwykle

półrocznych) określają swój bilans rozliczeniowy

z lokalnym zakładem energetycznym

42 Fachowy Elektryk

instalacje

fotowoltaiczne

Fot. FRONIUS

Fot. 9.

Net metering umożliwia oddawanie nadwyżki energii elektrycznej do sieci energetycznej i magazynowanie jej tam.

po czym stają przed trzema możliwymi sytuacjami:

• osiągają bilans zerowy i zużywają dokładnie

tyle energii elektrycznej ile

wyprodukowała ich instalacja PV, co

obejmuje również sytuacje takie jak

wpuszczenie nadwyżki energii do sieci

(magazynowanie jej tam) po czym jej

zużycie w dowolnym czasie do równego

zera – ponoszą wówczas tylko koszty

związane z przesyłaniem energii,

• osiągają bilans dodatni, co ma miejsce

wtedy, gdy z nadwyżki energii wpuszczonej

do sieci zużyta zostaje tylko

jej część, zaś za niewykorzystaną (w

okresie rozliczeniowym) porcję energii

zakład energetyczny płaci im ustaloną

stawkę, w pewnym sensie dokonując w

ten sposób jej zakupu,

• osiągają bilans ujemny, który pojawia

się w sytuacji zużycia całej energii pierwotnie

oddanej do sieci oraz pobrania

jej kolejnej, niejako nadwyżkowej porcji

– wówczas prosument musi zapłacić

za ową dodatkowo pobraną porcję energii

elektrycznej.

Wszystkie te kalkulacje nie byłyby możliwe

bez wykorzystania dwukierunkowych

liczników energii elektrycznej (również

3-fazowych), które obliczają na bieżąco

pobór i dostawę energii elektrycznej. Co

więcej, często monitorują jakość i stabilność

zasilania, sygnalizując wszelkie odstępstwa

od normy i zapisując takie sytuacje

w pamięci. Liczniki te sprawdzają się

też we wszelkich systemach monitoringu

i zarządzania zużyciem energii dla podnoszenia

efektywności energetycznej małych

przedsiębiorstw. W takich zastosowaniach

z reguły współpracują ze specjalnie napisanymi

aplikacjami do monitorowania, które

automatycznie rozpoznają podłączone liczniki

i zliczają energię pobieraną jak i dostarczaną

do sieci energetycznej.

Część oferty rynkowej 2-kierunkowych

liczników to urządzenia wykonane w standardzie

przemysłowym czyli przystosowane

do montażu na szynach DIN i do zabudowy

w standardowych rozdzielnicach. Łączą

one wysoką wytrzymałość i kompaktowe

rozmiary z dużym zakresem pomiarowym

(na przykład od 0,2 A do 6000 A). Zawsze

posiadają też wbudowane interfejsy komunikacyjne,

takie jak S-Bus, M-Bus albo

Modbus i spełniają wymagania dyrektywy

MID, co oznacza że można z nich korzystać

w systemach pomiaru zużycia energii w całej

Unii Europejskiej bez konieczności dodatkowej

kalibracji.

Wracając do standardowych 2-kierunkowych

liczników energii elektrycznej, stosowanych

powszechnie przy domowych

instalacjach PV, należy zwrócić uwagę

na wzrost ilości danych, przekazywanych

za ich pośrednictwem do dostawcy energii

elektrycznej. Są to bardzo liczne i bogate

dane, które można wykorzystywać do tworzenia

statystyk i prognoz w odniesieniu

do prosumentów. Zdaniem GIODO za pośrednictwem

elektronicznych i w pełni skomunikowanych

liczników dostawcy prądu

mogą obserwować nawyki prosumentów,

identyfikować urządzenia, jakie posiadają

w domach, czy wręcz tworzyć ich „profile

energetyczne” i później te informacje sprzedawać

lub udostępniać innym zainteresowanym

podmiotom.

Podsumowanie

Rozwój liczników 2-kierunkowych w najbliższej

przyszłości należy wiązać z rozwojem

systemów zarządzania tzw. Inteligentnymi

Domami, jak i z rozbudową struktur

Internetu Rzeczy. W oba systemy, w gruncie

rzeczy ściśle ze sobą powiązane, liczniki

te już stopniowo są włączane i w obrębie

obu już niedługo zapewne przejdą na poziom

pełnej i szerokopasmowej komunikacji

M2M (Machine To Machine – wymiana

danych między urządzeniami). Warto przy

tym wszystkim pamiętać, że 2-kierunkowe

liczniki wiążą się nie tylko z fotowoltaiką,

ale też innymi formami produkcji energii

elektrycznej w oparciu o odnawialne źródła,

jakimi jest choćby produkcja na bazie energii

wiatru. Schemat jest tu bardzo podobny:

prosument w swojej instalacji wytwarza

nadwyżki energii, które mogą stanowić

zapas zmagazynowany w sieci i które jednocześnie

są „towarem” przy rozliczeniach

z zakładem energetycznym.

Łukasz Lewczuk

Na podstawie materiałów publikowanych

m.in. przez: Stowarzyszenie

Elektryków Polskich, Apator S.A.,

Legrand Polska Sp. z o.o., Sunsol Sp. z o.o.,

Sabur Sp. z o.o., oraz Saia-Burgess

Controls AG i Fronius Polska Sp. z o.o.

Fachowy Elektryk

43

instalacje

fotowoltaiczne

Nowość w sektorze mikroinstalacji:

falownik ze zintegrowaną funkcją zasilania awaryjnego

Fronius GEN24 Plus to wszechstronny falownik do zasilania energią słoneczną. Niezależnie od

tego, czy jest on stosowany w połączeniu z systemami magazynowania energii, zasilania awaryjnego,

ogrzewania czy e-mobilności, Fronius GEN24 Plus oferuje wyjątkową gamę rozwiązań

i dlatego odgrywa wiodącą rolę w rewolucji energetycznej w domu.

Maksymalna niezależność

dzięki niestandardowym wariantom

zasilania awaryjnego

Dzięki Fronius GEN24 Plus bezpieczeństwo

energetyczne w domu nie jest już tylko kwestią

kosztów: niezależnie od tego, czy bateria

została zainstalowana razem z systemem

PV czy będzie dodana na późniejszym etapie

– GEN24 Plus zawsze gwarantuje optymalne

rozwiązanie zasilania rezerwowego.

A możliwe są dwie konfiguracje:

• pełna, w której układ styczników separuje

budynek od sieci energetycznej,

a falownik zasila odbiorniki w budynku

w trybie wyspowym. W przypadku Symo

Gen24 Plus będzie to pełne zasilanie trójfazowe.

Taka konfiguracja wymaga ingerencji

w rozdzielnicę główną w budynku.

• uproszczona – gdzie zasilane jest gniazdko

1-fazowe mocą do 3 kW. Układ taki

jest gotowy do pracy niemalże bezpośrednio

ze specjalnego wyjścia PV Point

znajdującego się w falowniku.

Obecna w falownikach GEN24 technologia

Multi Flow oznacza, że podczas przerw

w zasilaniu z sieci energetycznej odbiorniki

nadal mogą być zasilane, a jednocześnie

może być ładowana bateria. Dzięki temu zostaje

zapewnione długotrwałe zasilanie rezerwowe

i wyższy stopień samodzielności.

44 Fachowy Elektryk

instalacje

fotowoltaiczne

DANE TECHNICZNE FRONIUS GEN24

DANE TECHNICZNE PRIMO GEN24 PLus SYMO GEN24 PLus

Przyłączenie do sieci AC Jednofazowy 230 V Trójfazowy 230 V / 400 V

Zakresy mocy 3 / 3,6 / 4 / 4.6 / 5 / 6 kW 6 / 8 / 10 kW

Ilość MPP-trakerów 2 2

Stopień ochrony IP 66 IP 66

Wymiary (wysokość x szerokość x głębokość) 528 x 474 x 164 mm 594 x 527 x 165 mm

Waga 16,6 kg 25 kg

Zakres napięć wejściowych

(Udc min – Udc max)

65 V - 600 V 80 V - 1 000 V

Wypróbowane i przetestowane funkcje

są uzupełnione

przez inteligentne innowacje

Nowa rodzina GEN24 charakteryzuje się

kilkoma innowacyjnymi rozwiązaniami:

• PV Point – zintegrowane podstawowe zasilanie

awaryjne. Jednofazowe gniazdko

do 3 kW.

• Zarządzanie energią – 4-cyfrowe wejścia/

wyjścia pozwalają zarządzać kilkoma odbiornikami

w celu zwiększenia stopnia

zużycia własnego

• Technologia Multi Flow – równoległe

przepływy energii z instalacji fotowoltaicznej

do zasilania gospodarstwa domowego

przy jednoczesnym ładowaniu lub rozładowywaniu

akumulatora. Nawet w przypadku

zasilania w trybie awaryjnym.

• Dynamic Peak Manager – optymalna wydajność,

nawet jeśli moduły są częściowo

zacienione. Algorytm wyszukiwania globalnego

punktu mocy maksymalnej daje

zwiększone uzyski z instalacji.

• SuperFlex Design – maksymalna swoboda

w projektowaniu systemu PV: zarówno

szeroki zakres napięć wejściowych, jak

i duże wartości prądów wejściowych (do

12,5 A na jeden łańcuch).

• Solar.web – platforma do monitorowania

i analizy instalacji w celu zwiększenia

przejrzystości

• Standaryzowane interfejsy – Modbus

RTU/TCP oraz JSON umożliwia łatwą integracja

systemów innych firm.

• Technologia aktywnego chłodzenia –

zwiększona żywotność falownika i większe

bezpieczeństwo.

Niezwykle prosta instalacja,

uruchomienie i obsługa serwisowa

Falowniki GEN24 dzięki technologii aktywnego

chłodzenia mogą być instalowane zarówno

na powierzchniach pionowych, jak i poziomych

(np. bezpośrednio na połaci dachu).

Oszczędność czasu i kosztów montażu dzięki

łatwemu systemowi mocowania na ścianie,

szybkomocującym śrubom 180° oraz zaciskom

sprężynowym.

Przyjazny dla użytkownika kreator konfiguracji

kompatybilny z dowolnym smartfonem

lub tabletem pozwala na łatwe uruchomienie

falownika i jego podłączenie

do Internetu w kilku krokach. Natomiast

funkcja „kopiuj i wklej” ułatwia tę konfigurację

jeszcze bardziej.

Z kolei otwarte interfejsy – Modbus, JSON

– ułatwiają zastosowanie komponentów innych

firm, a także umożliwiają integrację zarówno

z małymi systemami automatyki domowej,

jak i z dużymi systemami SCADA.

Monitorowanie i zwiększanie zużycia

na potrzeby własne

Fronius Solar.web daje przegląd wszystkiego,

co właściciele powinni wiedzieć o swojej

elektrowni. Dzięki inteligentnym licznikom

Fronius Smart Meter w punkcie zasilania oraz

przy kluczowych odbiornikach energii (stacja

ładowania samochodów elektrycznych, bojler

z c.w.u., pompa ciepła), Solar.web zapewnia

wgląd w pełny profil energetyczny oraz przejrzysty

przegląd zużycia energii. Informacja ta

może zostać również wykorzystana, aby zoptymalizować

zużycie energii za pomocą systemu

automatyki domowej. Naturalnym uzupełnieniem

będzie regulator Fronius Ohmpilot,

którym przez cały sezon możemy zapewnić

podgrzewanie ciepłej wody użytkowej.

Dla tych, którzy nie chcą posunąć się tak daleko

ze swoją rewolucją energetyczną, Solar.

web działa jako narzędzie analityczne, które

pomaga im jak najlepiej wykorzystać wyprodukowaną

energię słoneczną i z czasem

rozbudować swój system. Instalatorzy wykorzystują

profile energii z Solar.web jako podstawę

do dostarczania klientom zindywidualizowanych

porad i nadzoru nad całą instalacją

– prawdziwy klucz do sukcesu.

Zintegrowane podstawowe zasilanie rezerwowe – gniazdo

zasilane energią podczas przerw w dostawie prądu zapewnia,

że ważne odbiorniki mogą nadal działać. Nawet bez

akumulatora w systemie.

Fronius Polska Sp. z o.o.

ul. G. Eiffel’a 8, 44-109 Gliwice

tel. (32) 621 07 00

pv-sales-poland@fronius.com

www.fronius.pl/solar

Fachowy Elektryk

45

PRZEGLĄD

FACHOWEGO ELEKTRYKA

Dobra energia na budowie

Przy doprowadzeniu i rozdzielaniu energii na placach budowy naszym priorytetem jest

zapewnienie bezpieczeństwa użytkownikom.

Należy pamiętać, że jako urządzenia dystrybuujące

i rozdzielające energię jakimi

są rozdzielnice podlegają rygorystycznym

przepisom. W związku z tym jej podłączenie

(a oprócz tego także budowa i wyposażenie)

musi być zgodne z normami PN-EN

60439-1 „Rozdzielnice i sterownice niskonapięciowe

– Część 1: Zestawy badane

w pełnym i niepełnym zakresie badań typu”,

PN-EN 60439-4 „Rozdzielnice i sterownice

niskonapięciowe – Część 4: Wymagania

dotyczące zestawów przeznaczonych do instalowania

na terenach budów (ACS)” oraz

IEC/EN 60529 „Stopnie ochrony zapewniane

przez obudowy (Kod IP)”. Zapisujmy sobie

terminy okresowych kontroli urządzeń,

aby zapewnić bezpieczeństwo użytkowania.

Fot: ELEKTROPLAST

Aspektem, na który musimy zwrócić uwagę,

jest występowanie niebezpiecznych napięć

w urządzeniu. W związku z tym pracę

przy rozdzielnicy może podjąć jedynie

wykwalifikowany, doświadczony personel.

Urządzenie powinno być należycie zabezpieczone,

nie można umożliwiać dostępu

do niego osobom postronnym, a tym bardziej

dzieciom. To oczywiste, że urządzenie

użytkujemy tylko i wyłącznie z przeznaczeniem

określonym przez projektanta lub producenta.

Nie warto oszczędzać na częściach

zamiennych czy kupować akcesoria, których

nie poleca wytwórca; zupełnie nietrafionym

pomysłem są samodzielne przeróbki

urządzenia.

•

REKLAMA

I PODWIESZANE

PCE Polska Sp. z o.o.

www.pce.pl

46 Fachowy Elektryk

PRZEGLĄD

FACHOWEGO ELEKTRYKA

Przegląd rozdzielnic siłowych (budowlanych)

Producent PCE POLSKA PCE Polska

Model/seria Suwałki/DELTA Bytom

Stopień ochrony IP IP54, IP66/67 na życzenie IP54, IP66/67 na życzenie

Napięcie znamionowe [V] 230/400 230/400

Miejsce (liczba modułów) na

aparaturę zabezpieczającą

Liczba i rodzaje gniazd

Wyposażenie standardowe

Standardowe wyposażenie

zabezpieczające

Możliwość zamykania na kluczyk

lub plombowania

wersje:

bez okienka inspekcyjnego,

1 okienko 14-modułowe (IP54)

1 okienko 13-modułowe (IP66/67),

2 okienka 14-modułowe (IP54)

2 okienka 13-modułowe (IP66/67)

możliwość zamontowania wszystkich typów rozłączników,

gniazd i wtyków w zakresie 16-125 A oraz gniazd

jednofazowych (różne standardy)

- wszystkie zewnętrzne części wykonane są ze stali

nierdzewnej

- zabezpieczenia chronione samozamykającym okienkiem

odpornym na uderzenia

- oprzewodowanie wykonane, zestaw gotowy do podłączenia

(max. 5x25 mm²/5x16 mm² YF)

- zestaw zawiera dławnicę kablową oraz zaślepkę – wejście

od góry lub od dołu

- gniazda CEE i GS wykonane z poliamidu (PA6) z niklowanymi

stykami, gniazda indywidualnie wymienne

zabezpieczenia charakterystyka „B”, „C”

lub inne na życzenie

możliwość zamykania oraz plombowania

- montaż górny – do 17 modułów – wszystkie elementy

rozdzielnicy są zamontowane na górnej części obudowy,

łatwa do zamocowania na ścianie

- montaż dolny – do 18 modułów – zabezpieczenia

zamontowane w obudowie

możliwość zamontowania wszystkich typów rozłączników,

gniazd i wtyków w zakresie 16-125 A oraz gniazd

jednofazowych (różne standardy)

- izolacja ochronna dzięki umieszczeniu zakrytych otworów

mocujących na zewnątrz przestrzeni montażowej

- wszystkie zewnętrzne części wykonane są ze stali nierdzewnej

- zabezpieczenia chronione samozamykającym okienkiem

odpornym na uderzenia

- kąt otwarcia okienka inspekcyjnego > 180° (opcjonalnie:

urządzenie blokujące)

- oprzewodowanie wykonane, zestaw gotowy do podłączenia

(max. 5x25 mm²/5x16 mm² YF)

- dławnica kablowa IP68, wejście od góry lub od dołu

- gniazda CEE i GS wykonane z poliamidu (PA6) z niklowanymi

stykami, gniazda indywidualnie wymienne

zabezpieczenia charakterystyka „B”, „C”

lub inne na życzenie

możliwość zamykania oraz plombowania

Wymiary (szer. x wys. x gł.) [mm] 520 x 297 x 165 370 x 370 x 203

Cechy charakterystyczne

- wejścia kablowe maks. do M63, wejście od góry lub od dołu.

- system regulowanych szyn montażowych w formie rowków

umożliwia zindywidualizowane, optymalne rozmieszczenia

mocowań, płyt montażowych itp.

- pokrywa i podstawa obudowy są połączone elastycznym

zawiasem, pokrywa dostępna w wersji prostej lub skośnej

- poszczególne obudowy mogą być w łatwy sposób łączone ze

sobą dzięki pros tym ściankom bocznym

- wszystkie zewnętrzne śruby wykonane są ze stali

nierdzewnej zapewniającej odporność w szczególnie

wymagających warunkach eksploatacyjnych

- złącza N i PE (neutralne i ochronne) i przewodu zerowego

montowane są wewnątrz obudowy przy wykorzystaniu

sprawdzonego i przetestowanego systemu Vario Connector

- zwarta obudowa, tworzywo PC/ABS

- oprzewodowanie wykonane – gotowa do podłączenia

- obudowa w pełni gumowa z daszkiem

- spód obudowy połączony zawiasami z pokrywą

- niełamliwa, bez dodatkowych halogenów, odporna na

starzenie się obudowa

- bardzo wysoka odporność na różnorodne środki chemiczne

i oleje, smary, kwasy itp.

- wysoka odporność na korozję i uszkodzenia mechaniczne

- odporna na wpływ promieni UV i ozonu

- niewrażliwe na iskry spawalnicze itp.

- odporna na temperatury -30°C do + 80°C

- oznakowane podłączenia elektryczne i gniazda co umożliwia

szybszą identyfi kację produktów

Cena katalogowa w zależności od wyposażenia w zależności od wyposażenia

Fachowy Elektryk

47

PRZEGLĄD

FACHOWEGO ELEKTRYKA


Producent DOKTORVOLT ® DOKTORVOLT ®

Model/seria HD-S/FI 32A 16A 2x230V IP67 / seria HD TD-S/FI 32A 16A 4x230V / seria TD

Stopień ochrony IP IP67 IP44

Napięcie znamionowe [V] 400 400 V

Miejsce (liczba modułów) na

aparaturę zabezpieczającą

13 modułów 12 modułów

Liczba i rodzaje gniazd

1x Gniazdo 32 A, Mennekes, IP67

1x Gniazdo 16 A, Mennekes, IP67

2x Gniazdo 230 V, Mennekes, IP68

1x Gniazdo 32 A, Mennekes,

1x Gniazdo 16 A, Mennekes,

4x Gniazdo 230 V, Mennekes

Wyposażenie standardowe

– szyna TS,

– listwa N+PE,

– maskownica modułów,

– akcesoria montażowe,

– rozdzielnica kompletna z zabezpieczeniem

– szyna TS,

– listwa N+PE,

– maskownica modułów,

– dławik PG,

– akcesoria montażowe,

– rozdzielnica kompletna z zabezpieczeniem

Standardowe wyposażenie

zabezpieczające

– wył. różnicowoprądowy, 40 A, 30 mA, 10 kA

– wył. nadprądowy 32 A, 10 kA, 3p


– 2 x wył. nadprądowy 16 A, 10 kA, 1p

– wył. różnicowoprądowy, 40 A, 30 mA, 10 kA



– 2 x wył. nadprądowy 16 A, 10 kA, 1p

Możliwość zamykania na kluczyk

lub plombowania

nie

tak

Wymiary (szer. x wys. x gł.) [mm] 370 x 298 x 228 255 x 370 x 130

Cechy charakterystyczne

– profesjonalne rozwiązanie dla pracy w najbardziej

wymagających warunkach

– doskonała na placach budowy, fabrykach, dużych

warsztatach

– wodoodporne gniazda Mennekes

– obudowa ze stopniem ochrony IP67, gumowa, odporna na

wodę, pył

i uderzenia

– przejrzyste okienko rewizyjne

– każda sztuka posiada certyfikat i numer seryjny

– kombinacja gniazd: 2x230 V IP68, 400 V 32 A 5P IP67 i 400 V

16 A 5P IP67

– okablowana przewodami Lapp Kabel

– wyłączniki nadprądowe 10 kA Sez Krompachy

– wyłącznik różnicowoprądowy 40 A 30 mA 10 kA 4P

– możliwość bezpośredniego podłączenia do sieci za pomocą

kabla siłowego

i wtyczki ProTop 32 A 400 V

– naszym zdaniem najlepsza rozdzielnica na rynku polskim,

– jakość każdego egzemplarza potwierdzona certyfikatem

jakości oraz numerem seryjnym,

– obudowa z tworzywa ABS–PC,

– poliwęglanowa szybka,

– śruby ze stali nierdzewnej, osadzone w ukrytych otworach,

zapewniające odporność w szczególnie wymagających

warunkach eksploatacyjnych,

– złącza N+PE montowane wewnątrz obudowy,

– otwory na przewód: Pg 13,5 –PG 21,

– pełne okablowanie,

– rozdzielnica wykonana z wysokiej jakości podzespołów:

• gniazda Mennekes,

• przewody Lapp Kabel,

• zabezpieczenia SEZ Krompachy

• włoska obudowa

– możliwość zamontowania chwytu do łatwego przenoszenia,

– możliwość zastosowania różnej kombinacji gniazd,

– możliwość montażu na ścianie,

– gwarancja 24 miesiące

Cena katalogowa do sprawdzenia na stronie www.preis-zone.pl do sprawdzenia na stronie www.preis-zone.pl

48 Fachowy Elektryk

PRZEGLĄD

FACHOWEGO ELEKTRYKA


ELEKTRO-PLAST Nasielsk

RS 9-mod 2x2P+Z, 2x3P+Z 32A

ELEKTRO-PLAST Nasielsk

RS-13 mod 4x2P+Z, 3P+N+Z 16A, 3P+N+Z 32A

IP 44

IP 44 / IP 65 – opcja gniazd

400 400

9 13

2x2P+Z, 2x3P+Z 32A

4x2P+Z, 3P+N+Z 16A, 3P+N+Z 32A

– szyna TS

– zaślepki wkrętów

– kolor szary RAL 7035

– osłabienia ułatwiające wprowadzenie przewodów

– drzwiczki otwierane do góry

– szyna TS

– zaślepki wkrętów

– kolor szary RAL 7035

– osłabienia ułatwiające wprowadzenie przewodów

– drzwiczki otwierane do góry

Szyna TS

Szyna TS

tak

tak

345 x 22 x 175 260 x 360 x 130

– możliwość zwiększenia IP rozdzielnicy poprzez zainstalowanie w niej gniazd

o IP65

– wytrzymałość na uderzenia IK08

– warunki pracy –20˚C +70˚C

– próba termiczna ˚C

– miejsce na zabezpieczenia – 9 mofułów

– montaż natynkowy

– możliwość zwiększenia IP rozdzielnicy poprzez zainstalowanie w niej gniazd

o IP65

– wytrzymałość na uderzenia IK08

– warunki pracy –20˚C +70˚C

– próba termiczna ˚C

– miejsce na zabezpieczenia – 13 modułów

– montaż natynkowy

223,96 zł netto 330,00 zł netto

Fachowy Elektryk

49

badania

i pomiary

Urządzenia do badań i pomiarów

stacji ładowania pojazdów elektrycznych

Stacje ładowania pojazdów elektrycznych podlegają odpowiednim badaniom i pomiarom zarówno

na potrzeby odbioru, jak i konserwacji. Szczegóły w tym zakresie wynikają z przepisów prawa.

Stacje ładowania pojazdów mogą być eksploatowane

pod warunkiem, że eksploatujący

zapewni konserwację, przeglądy

konserwacyjne oraz wykonanie pomiarów

elektrycznych. Przegląd serwisowy obejmuje

sprawdzenie czy urządzenie i wszystkie

elementy jego wyposażenia znajdują się

w stanie pozwalającym na ich użycie. Z kolei

pomiary elektryczne urządzenia obejmują

co najmniej pomiary ciągłości przewodów

ochronnych, włącznie z przewodami

w połączeniach wyrównawczych głównych

i dodatkowych oraz w przypadku pierścieniowych

obwodów odbiorczych – przewodów

czynnych. Ponadto przeprowadza się

pomiary rezystancji izolacji przewodów

elektrycznych, mierzonej między przewodami

czynnymi oraz między przewodami

czynnymi a przewodem ochronnym przyłączonym

do układu uziemiającego. Ważne są

również pomiary rezystancji uziemień roboczych,

o ile są stosowane oraz sprawdzenie

działania urządzeń ochronnych różnicowoprądowych

oraz pomiary skuteczności

ochrony przeciwporażeniowej.

Stacje ładowania pojazdów wyposaża się

co najmniej w następujące zabezpieczenia

realizujące ochronę przeciwporażeniową

postaci wyłącznika głównego odcinającego

zasilania wszystkich obwodów urządzenia,

a także wyłącznika różnicowoprądowego

(w przypadku zasilania z sieci

prądu przemiennego) oraz zabezpieczenia

nadmiarowoprądowego. W stacjach urządzenia

stosuje się zasadę selektywności

zabezpieczeń.

Fot. SONEL

Pomiar rezystancji izolacji

Nowoczesne mierniki cechuje pomiar rezystancji

małym prądem z sygnalizacją

akustyczną i optyczną. Zakres pomiarowy

przyrządów przeznaczonych do oceny rezystancji

izolacji niejednokrotnie przekracza

100 GΩ. Napięcia pomiarowe są wybierane

w zakresie 50, 100, 250, 500 oraz 1000 V.

Fot. 1.

Jedynie profesjonalne przyrządy pomiarowe oraz przeszkoleni operatorzy są gwarancją

dobrze przeprowadzonego serwisu.

50 Fachowy Elektryk

badania

i pomiary

Fot. ADOBESTOCK

Fot. 2.

Wykonując pomiary elektryczne stacji ładowania pojazdów warto sięgnąć do Rozporządzenia Ministra Energii z dnia 26 czerwca

2019 r. w sprawie wymagań technicznych dla stacji ładowania i punktów ładowania stanowiących element infrastruktury ładowania

drogowego transportu publicznego.

W niektórych przyrządach przewidziano

płynną regulację pomiędzy 50 a 1000 V

z dokładnością 10 V. Pomiar przeprowadza

się metodą dwu- oraz trójprzewodową. Niektóre

modele pozwalają na pomiar za pomocą

adaptera w gnieździe sieciowym. Jest

przy tym wykonywana automatyczna analiza

kombinacji pomiarowych ze wskazaniem

prądu upływu. Rozładowywana jest pojemność

mierzonego obiektu po zakończeniu

pomiaru rezystancji izolacji. Wykonuje się

bezpośredni pomiar jednego lub dwóch

współczynników absorpcji. Przyrząd zapamiętuje

ustawienia wartości napięcia i czasów.

Z pewnością przydatne rozwiązanie

stanowi pomiar napięcia stałego i przemiennego

oraz pomiar pojemności badanego

obiektu. W sposób akustyczny są wyznaczane

pięciosekundowe odcinki czasu, które

ułatwiają zdjęcie charakterystyk czasowych

przy pomiarze rezystancji izolacji. W niektórych

modelach przewidziano możliwość

pomiaru ciągłości połączeń ochronnych

i wyrównawczych prądem ≥200 mA (zgodnie

z normą PN-EN 61557-4) z jednoczesnym

przeprowadzeniem autokalibracji przewodów

pomiarowych.

Na uwagę zasługuje odporność mierników

na zakłócenia. Bezpieczeństwo przyrządu

zapewni stopień ochrony IP 67 (zgodnie

z PN-EN 60529). Kategoria pomiarowa

wg PN-EN 61010-1 to najczęściej IV 600V

(III 1000 V). Nie bez znaczenia pozostaje

pamięć pozwalająca na przechowywanie

wyników pomiarów. W niektórych modelach

przewidziano bloki pamięci po kilkadziesiąt

komórek. Przydatne rozwiązanie

stanowi komunikacja z komputerem za pomocą

interfejsu radiowego.

Pomiar wyłączników RCD

Najprostsze przyrządy bardzo często nazywane

testerami pozwalają na ocenę poprawności

działania wyłączników różnicowoprądowych.

Za pomocą urządzeń tego typu

można sprawdzić wyłącznik RCD prądem

o wartości mieszczącej się pomiędzy 5mA

a 1585 mA. Istnieje również możliwość

sprawdzenia wyłączników selektywnych.

Dokładność prądu przy znamionowym napięciu

sieci wynosi ± 2%, przy czasie testu

40, 150, 200, 500 ms. Dokładność czasu testu

to ± 5%. W sposób automatyczny, co 5 sekund,

powtarzany jest test dla czasów 40, 150

i 200 ms oraz co 12,5 sekundy dla czasu

500 ms. Sygnalizacja podłączenia testera

do napięcia fazowego bazuje na diodzie LED.

Również za pomocą diody sygnalizowany jest

przepływ prądu testującego. Napięcie probiercze

typowego urządzenia wynosi 3 kV.

Na rynku dostępne są również mierniki

parametrów wyłączników różnicowoprądowych,

których ergonomiczna obudowa

łatwo mieści się w dłoni użytkownika. Dodatkowo

przewidziano wkładkę przeciwpoślizgową.

Używając takiego przyrządu w pierwszej

kolejności należy skonfigurować tester.

Stąd też przed pomiarem trzeba włożyć

Fachowy Elektryk

51

badania

i pomiary

Fot. ADOBESTOCK

Fot. 3.

Dynamicznie rozwijający się rynek pojazdów elektrycznych wymaga sprawnej kontroli i serwisowania stacji ładowania.

wtyk sieciowy do gniazdka wtyczkowego,

po czym przyrząd uruchomi się automatycznie

a ekran podświetli w odpowiednim

kolorze. Nowoczesne urządzenia automatycznie

lokalizują konfigurację przewodów.

Odpowiednie symbole i informacje zostaną

wyświetlone na ekranie. W przyrządach

również w tych, które są wykonane w kompaktowej

obudowie użytkownik jest informowany

o dołączonym uziemieniu ochronnym.

Na wyświetlaczu pojawia się wtedy

symbol kołka.

Dla uproszczenia obsługi ilość przycisków

zazwyczaj ogranicza się

do minimum. Komfort użytkowania poprawia

również brak typowych gniazd,

do których podłączane są przewody

pomiarowe. Często przewiduje się bowiem

zintegrowanie obudowy z wtykiem

sieciowym, co pozwala na współpracę

z typowymi gniazdami wtyczkowymi

10/16 A. W niektórych modelach przewidziano

dwa gniazda na kołek uziemienia

ochronnego. Gniazda są przesunięte

względem siebie o 180°. Tym sposobem

można łatwo odczytać wskazania ekranu

przy gniazdku wtyczkowym, które jest

odwrotnie zainstalowane w ścianie.

Przyrządy wielofunkcyjne

Przyrządy wielofunkcyjne są bardzo chętnie

kupowane przez elektroinstalatorów.

Umożliwiają one pomiary wszystkich parametrów

wymaganych normami, czyli

impedancji pętli zwarcia, rezystancji izolacji,

rezystancji uziemienia, badań wyłączników

różnicowoprądowych czy ciągłości

połączeń wyrównawczych i ochronnych.

Dawniej przyrządy wielofunkcyjne były

kojarzone z uniwersalnością ale kosztem

gorszych parametrów. Obecnie nowoczesne

przyrządy uniwersalne są w stanie zaspokoić

potrzeby większości elektryków

wykonujących pomiary.

Przydatną funkcjonalność w miernikach

wielofunkcyjnych stanowi możliwość pomiaru

z uwzględnieniem wysokiej rozdzielczości

przy jednoczesnym obliczeniu prądu

zwarcia. Tym sposobem jest możliwe przeprowadzanie

pomiarów blisko transformatorów

zasilających umożliwiając właściwy

dobór aparatury zabezpieczającej w dowolnych

systemach.

Warto zwrócić uwagę na możliwość

sprawdzenia skuteczności ochrony przed

efektami termicznymi zwarcia (parametr

I2t). Określając parametr I2t przyrząd

sprawdza czy przewody instalacji wytrzymają

energię zwarcia. Podczas takich

pomiarów wprowadzane są dane typu

wyłącznika i wartości jego prądu znamionowego

wraz z przekrojem, materiałem

przewodnika oraz ilością żył i rodzajem

izolacji przewodów.

Przyrządy są w stanie mierzyć impedancję

pętli, obliczyć wartość spodziewanego

prądu zwarcia (Isc) oraz odpowiadającą

wartość czasu wyzwolenia (t) urządzenia

zabezpieczającego obwód. W przypadku

52 Fachowy Elektryk

badania

i pomiary

gdy aparat odpowiedzialny za zabezpieczania

pozwoli na przepływ prądu, który jest

większy od wartości przewidzianej dla danego

typu przewodów przyrząd poinformuje

o ocenie negatywnej.

Również i w wielofunkcyjnych przyrządach

przeznaczonych do pomiarów wielkości

elektrycznych uwzględniana jest możliwość

bezprzewodowego przesyłania danych

do tabletów i smartfonów z systemami iOS

oraz Android. Niektóre mierniki pozwalają

na umieszczanie wyników pomiarów

w chmurze.

Mierniki rezystancji uziemienia

Mierniki rezystancji uziemienia wykonują

pomiar wykorzystując metodę techniczną.

Oprócz tego można przeprowadzić pomiar

ciągłości połączeń wyrównawczych

i ochronnych. Należy podkreślić, że pomiar

rezystancji uziemienia jest przeprowadzany

poprzez elektrody pomocnicze metodą

3p. Z kolei sondy pomocnicze umożliwiają

pomiary do 50 kΩ a pomiar rezystancji jest

przeprowadzany metodą 2p. Pomiar ciągłości

połączeń wyrównawczych i ochronnych

bardzo często jest wykonywany za

pomocą prądu o wartości 200 mA. Ważna

jest możliwość wykonania pomiaru rezystancji

elektrod pomocniczych i napięcia

zakłócającego oraz przy obecności napięć

zakłócających sieci. Napięcie pomiarowe

to 25 V i 50 V.

W bardziej zaawansowanych przyrządach

pomiar uziemień wykonuje się przy

użyciu metody technicznej (3p, 4p). Pomiar

może być przeprowadzony prądem

o częstotliwości 125 Hz co zapewnia odporność

na zakłócenia, które pochodzą

od sieci elektroenergetycznej. Jest możliwy

pomiar rezystywności gruntu i niskich

reaktancji.

Niektóre przyrządy bazują na metodzie

dwucęgowej oraz na możliwości pomiaru

bez konieczności stosowania sond pomocniczych

wbijanych do gruntu. Nie brakuje

również przyrządów pozwalających

na pomiar uziemień o wartości rezystancji

od 0,30 Ω pod kątem wymagań normy

PN-EN 61557.

Podsumowanie

Wykonując pomiary elektryczne stacji ładowania

pojazdów warto sięgnąć do Rozporządzenia

Ministra Energii z dnia 26 czerwca

2019 r. w sprawie wymagań technicznych

dla stacji ładowania i punktów ładowania

stanowiących element infrastruktury ładowania

drogowego transportu publicznego.

Określa ono m. in. szczegółowe wymagania

techniczne, inne niż w zakresie wymiany

akumulatorów służących do napędu pojazdów

dotyczące bezpieczeństwa eksploatacji,

naprawy i modernizacji stacji ładowania

i punktów ładowania stanowiących element

infrastruktury ładowania drogowego transportu

publicznego. Ważne są również rodzaje

badań, jakim podlegają stacje ładowania

i punkty ładowania stanowiące element

infrastruktury ładowania drogowego transportu

publicznego, oraz sposób i terminy

przeprowadzania tych badań przez Urząd

Dozoru Technicznego.

Damian Żabicki

REKLAMA

T860 PL 175x116,5.indd 1 20/01/20 09:17

Fachowy Elektryk

53

badania

i pomiary

Bezpieczeństwo użytkowania

multimetru cyfrowego

Dobrze skonstruowany multimetr cyfrowy zawsze będzie działać lepiej w trudnych warunkach niż

model niższej klasy. Przyrząd najwyższej klasy nie tylko będzie w stanie wytrzymać niesprzyjające

warunki, ale także pomoże zapewnić bezpieczeństwo.

Teraz, gdy masz już własny multimetr,

ważne jest, aby zachować bezpieczeństwo

w każdym miejscu pracy — dlatego zawsze

sprawdzaj, czy możesz z niego bezpiecznie

korzystać w określonej sytuacji.

PROMOCJA

Co to są parametry elektryczne?

Wszystko, co wykorzystuje lub przesyła

energię elektryczną, ma określone parametry

elektryczne. Tych parametrów dotyczą klasyfikacje

i oznaczenia, takie jak kategorie CAT

i stopnie ochrony IP, zgodne z normami określonymi

przez wyznaczone zespoły profesjonalistów.

Znajomość parametrów elektrycznych

przyrządu pomaga zrozumieć, jak należy

go przetestować pod kątem przydatności oraz

jak zapewnić bezpieczeństwo przyrządu, swoje

oraz osób w pobliżu. Przykładami parametrów

elektrycznych są impedancja, prąd rozruchowy,

współczynnik mocy i spadek napięcia.

Jakie są kategorie pomiarowe (CAT)

multimetru?

W przypadku multimetrów cyfrowych określane

są różne parametry elektryczne, dlatego

należy sprawdzić, czy spełniają one wymogi

odpowiedniej kategorii CAT i mają odpowiedni

kod IP oraz symbol niezależnej weryfikacji,

aby upewnić się, że wybrany przyrząd został

przetestowany przez niezależne laboratorium

i jest bezpieczny w danym zastosowaniu.

Podczas określania właściwej kategorii

CAT (CAT II, CAT III lub CAT IV) należy

pamiętać, aby zawsze wybierać przyrządy

przystosowane do najwyższej kategorii,

w której może Ci przyjść z nich korzystać,

oraz wybrać taką kategorię napięcia, która

będzie odpowiadać warunkom roboczym,

najlepiej z zapasem. Przyrządy pomiarowe

przypisane do odpowiednich kategorii CAT

zostały zaprojektowane w taki sposób, aby

zminimalizować lub zmniejszyć ryzyko wystąpienia

łuku elektrycznego w ich wnętrzu.

Wartości znamionowe są zazwyczaj umieszczone

w pobliżu gniazd wejściowych.

Kategoria

pomiarowa

CAT IV

CAT III

CAT II

Opis

Zasilanie trójfazowe

w punktach podłączenia,

każdy przewód zewnętrzny

Ograniczone tylko przez

transformator zasilający

obwód

Prąd zwarcia >50 kA

Zasilanie trójfazowe,

w tym jednofazowe instalacje

oświetlenia komercyjnego,

prąd zwarcia

<50 kA

Obciążenia jednofazowe

zasilane z gniazdek

sieciowych

Prąd zwarcia <10 kA

Przykłady

• „Początek” instalacji, czyli na przykład miejsce podłączenia

niskiego napięcia (jak okablowanie przyłącza

energetycznego)

• Liczniki energii elektrycznej, podstawowe zabezpieczenie

przetężeniowe

• Zewnętrzne przewody do przyłącza oraz zejście przewodów

ze słupa do budynku, odcinek pomiędzy licznikiem

a rozdzielnicą

• Napowietrzne przewody do budynku wolno stojącego,

podziemna instalacja hydroforu

• Wyposażenie stałych instalacji, takie jak rozdzielnica lub

silniki wielofazowe

• Magistrale oraz linie zasilające w zakładach przemysłowych

• Linie zasilające i obwody o małym rozgałęzieniu, szafy

rozdzielcze

• Instalacje oświetleniowe w dużych budynkach

• Gniazda urządzeń w pobliżu punktów przyłączy zewnętrznych

• Sprzęt gospodarstwa domowego, przenośne elektronarzędzia

oraz inne odbiorniki do użytku domowego

i podobne

• Gniazdka i długie obwody elektryczne

– Gniazdka oddalone o więcej niż 10 metrów od źródła

CAT III

– Gniazdka oddalone o więcej niż 20 metrów od źródła

CAT IV

54 Fachowy Elektryk

Stopnie ochrony przed wnikaniem wody

Poziom Ochrona Szczegóły

0 Brak ochrony

1

Ochrona przed padającymi Pionowo spadające krople wody. Brak szkodliwych

kroplami wody skutków

2

Ochrona przed wnikaniem

kropli wody przy wychyleniu

obudowy do 15°

Pionowo spadające krople wody. Brak szkodliwych

skutków przy wychyleniu obudowy o dowolny kąt

do 15° względem normalnego położenia

3

Ochrona przed natryskiem Natrysk wody pod kątem do 60° względem pionu.

wody

Brak szkodliwych skutków

4

Ochrona przed bryzgami Rozbryzgi wody z dowolnego kierunku.

wody


5

Ochrona przed strumieniem Woda wyrzucana przez dyszę z dowolnego kierunku.

wody


6

Ochrona przed silnym Silny strumień wody wyrzucany przez dyszę

strumieniem wody z dowolnego kierunku. Brak szkodliwych skutków

7

Zanurzenie na głębokość Zanurzenie w wodzie na głębokość do 1 m przez

do 1 m

30 minut, wodoodporność do 1 m przez 30 minut

8

Zanurzenie na głębokość

powyżej 1 m

Ciągłe zanurzenie

Stopnie ochrony przed wnikaniem ciał stałych

Poziom Wielkość obiektu Skuteczność

0 Wielkość obiektu Brak ochrony

1 >50 mm Dowolna duża powierzchnia ciała

2 >12,5 mm Palce i obiekty o podobnym kształcie

3 >2,5 mm Narzędzia, grube druty

4 >1 mm Obiekty ziarniste. Większość drutów, śrub itp.

5

Ochrona

przed pyłem

Wnikanie pyłu nie jest całkowicie wykluczone, ale pył nie może

wnikać w takich ilościach, aby zakłócić prawidłowe działanie

przyrządu lub zmniejszać bezpieczeństwo

6 Pyłoszczelność Pył nie może wnikać. Pełna szczelność

badania

i pomiary

Celem wyjaśnienia — jeśli przygotowujesz

się do pomiaru w szafie rozdzielczej zasilania

o napięciu 480 V, konieczne będzie

użycie przyrządu o kategorii co najmniej

CAT III 600 V. Oznacza to, że w takiej sytuacji

sprawdzi się również przyrząd CAT III

1000 V lub CAT IV 600 V.

Firma Fluke testuje swoje produkty pod kątem

bezpieczeństwa, sprawdzając granice

ich wytrzymałości. Przyrząd może zostać

dopuszczony do produkcji tylko wtedy, gdy

zespół zajmujący się testami nie jest w stanie

go uszkodzić. Celem jest zapewnienie,

że multimetr cyfrowy firmy Fluke jest w stanie

wytrzymywać nawet najbardziej wymagające

warunki panujące w rzeczywistym

świecie i zapewnić użytkownikowi bezpieczeństwo

i powrót do domu każdego dnia.

Dbamy, aby nasze produkty przechodziły

także niezależne testy w celu potwierdzenia

wszystkiego, co o nich twierdzimy.

REKLAMA

Fluke 87 Max

Fachowy Elektryk

55

badania

i pomiary

Szybkie i nowoczesne metody diagnostyczne

stacji ładowania pojazdów elektrycznych

Powoli – ale systematycznie! – z roku na rok na naszych drogach rośnie ilość pojazdów elektrycznych.

Obserwujemy również zwiększającą się liczbę publicznych i prywatnych stacji ładowania, stanowiących

niezbędną infrastrukturę. Tempo rozwoju tego sektora, jak i zainwestowane w niego środki

pozwalają domniemywać, że jest to trend, który będzie się nasilał w kolejnych latach. W przypadku

instalacji nowych punktów i stacji ładowania niezwykle istotną sprawą są prawidłowo wykonane

badania odbiorcze, aby nie dopuścić do użytku niesprawnego urządzenia. Kluczowe dla bezpieczeństwa

użytkowników są również badania okresowe, przeprowadzane już podczas eksploatacji.

W obszarze bezpieczeństwa i odpowiedniego

zarządzania infrastrukturą sprzętu do ładowania

pojazdów EV dopiero w ostatnim czasie

zaczęto wdrażać odpowiednie przepisy

regulujące podstawowe zagadnienia. W ustawie

z dnia 11 stycznia 2018 roku o elektromobilności

i paliwach alternatywnych w pkt.

16 określono, iż stacje ładowania i punkty

ładowania stanowiące element infrastruktury

drogowego transportu publicznego podlegają

badaniom technicznym przeprowadzanym

przez Urząd Dozoru Technicznego.

Bardzo ogólne zapisy powyższej ustawy

doprecyzowuje Rozporządzenie Ministra

Energii z dnia 26 czerwca 2019 r. w sprawie

wymagań technicznych dla stacji ładowania

i punktów ładowania stanowiących element

infrastruktury ładowania drogowego transportu.

Rozporządzenie to weszło w życie

30 lipca 2019 r. Od tej daty wszystkie tego

typu urządzenia – w przypadku oddania

do eksploatacji, a także po naprawie, modernizacji,

lub przeniesieniu w inne miejsce

– powinny być zgłoszone do UDT wraz

z odpowiednią dokumentacją. Zgłaszający

zobowiązany jest, by w komplecie dokumentacji

dostarczyć m.in. protokoły z pomiarów

elektrycznych, zatwierdzone przez

osobę ze świadectwem kwalifikacji w zakresie

dozoru (wraz z kopią świadectwa).

Minimalny zakres pomiarów to:

1) ciągłość przewodów ochronnych, włącznie

z przewodami w połączeniach wyrównawczych

głównych i dodatkowych

oraz – w przypadku pierścieniowych obwodów

odbiorczych – przewodów czynnych,

2) rezystancja izolacji przewodów elektrycznych,

mierzona między przewodami

czynnymi oraz między przewodami

czynnymi a przewodem ochronnym

przyłączonym do układu uziemiającego,

3) rezystancja uziemień roboczych, o ile są

stosowane,

4) sprawdzenie działania urządzeń ochronnych

różnicowoprądowych,

5) zbadanie skuteczności ochrony przeciwporażeniowej.

Prawo nakazuje, by powyższym badaniom

poddać publiczne stacje świadczące usłu-

badania

i pomiary

Fot. 1.

Wielofunkcyjny miernik parametrów instalacji elektrycznej MPI-540 wraz z adapterem EVSE-01.

gę ładowania. Oczywistym jest jednak to,

że – ze względu na bezpieczeństwo użytkowników,

jak i dobrą praktykę inżynierską

- zalecane są one również dla urządzeń

nie objętych nadzorem UDT.

Część z pomiarów można wykonać w podobny

sposób, jak w przypadku standardowej

instalacji niskiego napięcia. Niektóre

jednak z nich wymagają wprowadzenia

stacji w odpowiedni stan, co może być

trudne bez właściwego sprzętu i urządzeń

pomiarowych. Pomocnym tutaj okaże się

z pewnością adapter EVSE-01 dedykowany

do badań stacji ładowania AC wyposażonych

w złącze typu 2-go, jaki firma Sonel

właśnie zamierza wdrożyć na rynek. Będąc

jednym z największych producentów wysokiej

jakości przyrządów pomiarowych,

Sonel zdecydowanie zaznacza w ten sposób

swoją obecność w nowym obszarze gospodarki,

jakim jest elektromobilność.

Adapter współpracuje z rodziną mierników

wielofunkcyjnych MPI. Pozwala na wykonanie

kompleksowych pomiarów zgodnie z

obowiązującymi przepisami. Ponadto umożliwia

również podstawową diagnostykę układu

sterowania. Symulując kabel ładujący (linia

proximity pilot – PP) i status podłączenia

pojazdu (linia control pilot – CP), wprowadzimy

stację w różne stany pracy, sprawdzając

jedocześnie sygnały sterujące zdefiniowane

przez normę PN-EN 61851. W celu

ułatwienia diagnostyki na jedno z gniazd

EVSE-01 wyprowadzono również sygnał

modulacji szerokości impulsu (PWM).

Wykonanie pomiarów stacji ładowania

może być zrealizowane w połączeniu z każdym

miernikiem z rodziny przyrządów wielofunkcyjnych

MPI (z uwzględnieniem

możliwości i parametrów technicznych danego

modelu). Na ich tle wyróżnia się jednak

flagowy MPI-540. Zaprogramowano

w nim sekwencje pomiarów automatycznych,

dedykowanych do stacji ładowania.

Jest to funkcjonalność, dzięki której wykonamy

pomiary najszybciej i najsprawniej.

Z kolei pełna obsługa stacji trójfazowych

sprawia, że unikniemy zbędnego przepinania

przewodów przy pomiarze kolejnych faz

obwodu.

W połączeniu z ergonomią i łatwością obsługi

, powyższe funkcjonalności powinny

sprawić, iż adapter EVSE-01 będzie bardzo

szybko doceniony i pożądany wśród

pomiarowców. Produkt wkroczy na rynek

już w marcu!

www.sonel.pl

REKLAMA

Fachowy Elektryk

57

zasilanie

gwarantowane

Zasilacze UPS w systemach BMS

Ważnym podzespołem każdego zasilacza UPS są akumulatory. Swoją pojemność i trwałość zawdzięczają

zastosowaniu technologii AGM lub żelowej. Ponadto istotną rolę odgrywają rozwiązania

znajdujące zastosowanie już w samych zasilaczach.

Fot. FAST GROUP

Fot. 1.

Nowoczesne zasilacze mają konstrukcję modułową. Każdy moduł zasilacza bazuje na własnych układach CPU, falownikach, prostownikach,

bateriach i ładowarkach baterii.

Współczesny zasilacz jest w stanie nie tylko

podtrzymywać zasilanie ale również eliminować

zakłócenia jakie pochodzą z sieci

elektroenergetycznej. Trzeba mieć przy tym

na uwadze bezprzerwowe przełączanie pomiędzy

źródłami energii.

Nowoczesne zasilacze mają konstrukcję

modułową. W efekcie poszczególne podzespoły

zasilacza są wykonane panelowo.

Każdy moduł zasilacza bazuje na własnych

układach CPU, falownikach, prostownikach,

bateriach i ładowarkach baterii. Odrębnym

modułem jest również bypass serwisowy,

a także panel sterowania i kontroli.

Należy podkreślić, że w takim rozwiązaniu

eliminowane są tzw. pojedyncze punkty

awarii. Tym sposobem, dzięki konstrukcjom

modułowym, podczas czynności serwisowych

uszkodzone moduły zastępuje się

nowymi. W zasilaczach modułowych nie

ma urządzeń (modułów), które mają funkcję

nadrzędną – Master. Stąd też jeżeli dojdzie

do awarii to praktycznie każdy moduł jest

w stanie przejść do pracy w trybie master.

Ważne jest przy tym, że wymieniając lub

instalując nowe moduły nie trzeba wykonywać

połączeń kablowych, a czynności serwisowe

mogą być przeprowadzane również

wtedy gdy urządzenie jest wyłączone.

Nowoczesne zasilacze o konstrukcji modułowej

cechują się niskim poziomem zawartości

harmonicznych w prądzie wejściowym

– 25-100% obciążenia <3,5%. Oprócz tego

wejściowy współczynnik mocy jest bliski

1 w całym zakresie obciążenia 25-100% obciążenia

<0,92-0,99.

Wyświetlanie informacji

i wymiana danych

Obsługę nowoczesnych zasilaczy wspomagają

wyświetlacze LCD. To właśnie z nich

użytkownik odczytuje funkcje jakie realizuje

urządzenie oraz parametry pracy zasilacza.

Można również lokalnie konfigurować

urządzenie. Z poziomu lokalnego można

również przejrzeć historię zdarzeń. Dla zapewnienia

najwyższego poziomu bezpieczeństwa

zastosowanie znajduje nie tylko

kilka poziomów dostępu ale również zabezpieczenie

za pomocą haseł. W niektórych

urządzeniach zegar czasu rzeczywistego jest

zasilany z baterii.

W nowoczesnych zasilaczach stawia się

na szerokie możliwości w zakresie wymiany

danych z urządzeniami zewnętrznymi. Bardzo

często przy wymianie danych uwzględnia

się port USB. W takim przypadku zasilacz

jest widoczny na komputerze w postaci

wirtualnego portu szeregowego.

W przemysłowych systemach transmisji danych

zastosowanie znajduje standard RS-485.

Ważną rolę odgrywa przy tym separacja galwaniczna.

Magistrala RS-485 bazuje na różnicowym

torze dwuprzewodowym oraz pracy

w trybie pół-dupleks. W efekcie odbiór i nadawanie

danych jest naprzemienne.

Wiele zasilaczy ma interfejs Ethernet pozwalający

na wpięcie urządzenia do sieci

komputerowej. W sposób zdalny można odczytywać

historię zdarzeń, przeprowadzać

test akumulatora czy odczytywać wartości

napięć i prądów. Oferowane są również

wersje zasilaczy z interfejsem Wi-Fi.

Tryby pracy zasilaczy

Oferowane na rynku zasilacze pracują w kilku

trybach. Stąd też mając na uwadze maksymalną

kontrolę zasilania (IEC62040-3 VFI)

58 Fachowy Elektryk

zasilanie

gwarantowane

zastosowanie znajduje podwójna konwersja,

która jest gwarancją najwyższego poziomu

kondycjonowania zasilania. Należy

podkreślić, że sprawność przy pełnym obciążeniu

z uwzględnieniem technologii beztransformatorowej

przekracza 95%.

Warto mieć również na uwadze tryb maksymalnej

oszczędności energii. Ten tryb pracy

rozpoznaje kiedy kondycjonowanie nie jest

wymagane, natomiast do przepływu energii

wykorzystywana jest linia obejściowa. W tym

trybie pracy sprawność wynosi do 99%.

Nie mniej ważny jest tryb wysokiej wydajności

oraz kondycjonowania zasilania. Istotną

rolę odgrywa przy tym kompensacja głównych

zakłóceń w postaci THDi obciążenia,

wzrostów napięcia zasilającego oraz współczynnika

mocy obciążenia. Energia powstaje

w falowniku pełniącym również funkcję

filtra aktywnego. Tym sposobem zapewniona

jest cała niezbędna moc bierna. Biorąc pod

uwagę typ obciążenia oraz wartości wejściowych

parametrów linii zasilającej w tym trybie

sprawność wynosi 97-98,5%

Prostowniki bazują na mostkach, które są

zbudowane z półprzewodników IGBT. Prostownik

przy użyciu autotransformatora lub

izolowanego transformatora, przekształca

napięcie, a następnie podaje je do inwertera

oraz do układu ładowania baterii. Jest ona

ładowana albo pracuje w trybie utrzymania

optymalnej pojemności. Interesująca jest

także możliwość pracy w oparciu o charakterystykę

ładowania IU, która uwzględnia

indywidualne parametry akumulatorów,

łącznie z ich kompensacją temperaturową.

Pracą prostowników steruje oprogramowanie.

Odpowiada ono również za tzw. łagodny

start prostownika w momencie, gdy

pojawi się napięcie zasilające. Niektóre

modele wyposażono w funkcję, dzięki której

w przypadku systemu równoległego, ponowny

start odbywa się stopniowo.

Nowatorskie technologie stosuje się także

w inwerterach. Odpowiedzialne są one za

przetwarzanie napięcia stałego na przemienne,

które w zależności od modelu

UPS-a, może być jedno lub trójfazowe.

W systemach zasilania awaryjnego istotną

rolę odgrywa ochrona napięcia wyjściowego

przed zniekształceniami liniowymi.

Inwertery również bazują na technologii

IGBT. Istotne cechy inwerterów to przede

wszystkim wysoka sprawność przy częściowym

obciążeniu. Nie bez znaczenia pozostaje

niewielki współczynnik zniekształcenia

nawet przy nieliniowym obciążeniu.

W momencie gdy zanika napięcie zasilania,

akumulatory stają się źródłem energii.

Użytkownik jest informowany o rozładowaniu

baterii.

W urządzeniach typu UPS istotną rolę odgrywają

tzw. obejścia. Funkcjonalność

w tym zakresie bardzo często nazywana jest

także bypass-ami. Pozwalają one na przejście

do zasilania z sieci elektroenergetycznej.

Przełączenie odbywa się ręcznie lub

automatycznie za pomocą odpowiedniego

sygnału sterującego. W przypadku ręcznego

sterowania, urządzenie kontroluje pracę

i ingeruje w przypadku zarówno nieprawidłowej

pracy UPS-a jak i uruchomienia przez

operatora niewłaściwych funkcji. Pamiętać

należy, aby w zaplanowanych odstępach

czasu sprawdzać przełączanie za pomocą

przycisku testowego.

Kompensacja mocy biernej

w zasilaczach awaryjnych

Kompensacja mocy biernej wykorzystuje

kilka technologii. Na przykład bardzo często

załącza się układy kondensatorów po to

aby kompensować indukcyjną moc bierną.

Oprócz tego mogą być załączane cewki,

co pozwala na kompensowanie mocy biernej

pojemnościowej. Warto również wspomnieć

o regulatorach elektromaszynowych

oraz wyłączaniu urządzeń, będących w stanie

jałowym, a które pobierają moc bierną.

Niejednokrotnie zastosowanie znajdują

również elektroniczne przesuwniki fazowe.

Ogólnie można powiedzieć, że pobór mocy

biernej można wyeliminować załączając

do układu urządzenia obciążającego mocą

bierną o charakterze przeciwnym niż pierwotnie

pobierana.

Fot. APC

Fot. SCHNEIDER ELECTRIC

Fot. 1. Nowoczesne zasilacze bazują na interfejsach komunikacyjnych

Fot. 1.

zapewniających szerokie możliwości w zakresie

wymiany danych z różnymi urządzeniami.

Wyświetlacze LCD informują o realizowanych funkcjach i

parametrach zasilacza oraz ułatwiają lokalne konfigurowanie

urządzenia.

Fachowy Elektryk

59

zasilanie

gwarantowane

Fot. COMEX

Fot. COMEX

Fot. 1. Obsługę nowoczesnych zasilaczy wspomagają wyświetlacze

Fot. 1.

LCD. To właśnie z nich użytkownik odczytuje funkcje

jakie realizuje urządzenie oraz parametry pracy zasilacza.

Nowoczesne zasilacze o konstrukcji modułowej cechują

się niskim poziomem zawartości harmonicznych w prądzie

wejściowym.

Nowoczesne zasilacze bazują na szeregu

rozwiązań zapewniających kompensowanie

mocy biernej. Warto mieć na uwadze fakt,

że obwód zasilacza może pracować jako

elektroniczny przesuwnik fazowy. W efekcie

moc bierna pojemnościowa jest sprowadzona

do zera. Są również rozwiązania

bazujące na kompensowaniu mocy biernej

własnej oraz częściowo urządzeń równolegle

z nim podłączonych do sieci elektroenergetycznej.

Zyskuje się to poprzez odpowiednie

zarządzanie prądem wejściowych

bez konieczności stosowania dodatkowych

urządzeń i elementów kompensacyjnych.

Ponadto zasilacz może realizować funkcję

kompensatora mocy biernej dla urządzeń,

które są zasilane z tej samej sieci co obwód

wejściowy zasilacza. Warto przy tym wspomnieć

o zwiększeniu poziomu ochrony

urządzeń priorytetowych.

Nowoczesne zasilacze nie obejdą się bez

rozwiązań w postaci wewnętrznych bloków

urządzenia, trybów pracy hybrydowej

czy dynamicznych algorytmów sterowania

chłodzeniem. Tryb pracy hybrydowej pozwala

wydłużyć czas pracy autonomicznej

– działanie w trybie rezerwowym. W efekcie

zapewnia to pełną kompensację mocy

biernej pojemnościowej UPS-a zatem

współczynnik mocy takiego układu (cos φ)

sprowadza się do 1 bez względu na wartość

pobieranej mocy czynnej. Dla użytkowników

korzyścią jest wtedy pełne eliminowanie

opłat, jakie wynikają poboru mocy

wyższego niż ten, który zawarto w umowie.

Warto wspomnieć o dynamicznym algorytmie

sterowania chłodzeniem pozwalającym

dopasować wydajność układu chłodzenia

do aktualnego stanu urządzenia. Pozwala

to zminimalizować straty mocy oraz koszty

wynikające z zapotrzebowania na chłodzenie.

Ponadto przydatnym rozwiązaniem

jest tryb pracy online z rzeczywistym podwójnym

przetwarzaniem z sinusoidalnym

napięciem wyjściowym. Dzięki wysokiej

wartości prądu zwarcia jest możliwa duża

selektywność zabezpieczeń na liniach dystrybucji

zasilania.

Oprogramowanie komputerowe

do zarządzania zasilaczami UPS

Aplikacje komputerowe przeznaczone

do nadzorowania pracy systemów UPS pozwalają

na wizualizowanie funkcji realizowanych

przez zasilacze. Rejestrowane są

przede wszystkim wszelkie zmiany statusu

pracy UPS-ów przy jednoczesnym przesyłaniu

komunikatów i ostrzeżeń do innych

urządzeń podłączonych do sieci. Możliwa

jest zmiana statusu pracy UPS-a przy użyciu

wiadomości e-mail wysyłanych automatycznie

pod wskazane adresy. W niektórych

aplikacjach przewidziano zdalne sterowanie

zasilaczem za pomocą modemu GPRS. Poprzez

oprogramowanie przeprowadzana jest

diagnostyka, a wszystkie dane mogą być

przedstawiane w formie graficznej.

Monitorowaniu można poddać wiele zasilaczy

UPS z dowolnego urządzenia z przeglądarką

internetową lub konsolą programu

zarządzającego maszynami wirtualnymi.

Pobierane są informacje o znaczeniu krytycznym

takie jak stan baterii, poziomy

obciążenia i czas podtrzymania bateryjnego.

W niektórych systemach nadzorowania

przewidziano możliwość uporządkowanego

zamykania komputerów i serwerów zasilanych

za pomocą zasilaczy w czasie kiedy

przedłużają się awarie zasilania. Nadzorować

można również układy konfiguracyjne

zasilaczy redundancyjnych i układy równoległe

UPS.

Za pomocą specjalistycznego oprogramowania

komputerowego nadzorowane mogą

być również automatyczne przełączniki

źródła zasilania ATS (Automatic Transfer

Switch). Dzięki nim zyskuje się bezpieczeństwo

dystrybucji energii elektrycznej, która

jest dostarczana do odbiorników. Przełączniki

są w stanie alarmować poprzez wysyła-

60 Fachowy Elektryk

zasilanie

gwarantowane

Fot. 1.

Współczesny zasilacz jest w stanie nie tylko podtrzymywać zasilanie ale również

eliminować zakłócenia jakie pochodzą z sieci elektroenergetycznej.

Fot. COMEX

nie wiadomości e-mail, natomiast dziennik

jest odpowiedzialny za przechowywanie

wszystkich zdarzeń. Dostęp do urządzenia,

oprócz portu RS-232, zapewniono przez

serwer HTTP oraz protokoły: SNMP (V1/

V2/V3), Telnet oraz SSH. Istnieje również

możliwość ustawienia zegara, zablokowania

przycisku na urządzeniu oraz zaprogramowania

czasu powrotu zasilania z zapasowego

na główne.

Warto również wspomnieć o aplikacjach

typu NPM (Network Power Manager), które

pozwalają na zarządzanie pracą listwy

dystrybucji energii. W programie tego typu

również przewiduje się interfejs webowy

dla wielu użytkowników. Kontrolowane są

parametry pracy urządzenia takie jak bieżące

obciążenie całkowite, bieżące obciążenie

każdego wyjścia z ustawianiem poziomu

alarmowego, stan (włączone/wyłączone)

każdej linii wejściowej oraz stan i zmiana

stanu (włączone/wyłączone) każdego wyjścia

z pamięcią ostatniego stanu w przypadku

resetu urządzenia. Program pozwala

na sekwencyjne załączanie i wyłączanie

całej listwy z możliwością programowania

czasowego każdego wyjścia. Przydatne są

też wskazania i status podpiętych czujników

oraz stan alarmów, a także wartości alarmowe.

Przez sieć dostępne są jeszcze działania

takie jak: definiowanie sposobu alarmowania,

określanie alarmu wewnętrznego, określanie

zdarzeń SNMP, definiowanie treści

e-maila do administratorów, log zdarzeń,

dodawanie, usuwanie i edytowanie użytkowników.

Damian Żabicki

Artykuł powstał na podstawie materiałów

publikowanych przez Ever Sp. z o.o.,

Fast Group, Poltel, Centrum Elektroniki

Stosowanej CES sp. z o.o.,

Grupa RomiEVER

REKLAMA

Fachowy Elektryk

61

oświetlenie

elektryka

Nowoczesne przyrządy

do pomiaru parametrów oświetlenia

Nowoczesne przyrządy przeznaczone do pomiaru parametrów oświetlenia cechują się kompaktową

konstrukcją. Są idealne do szybkich pomiarów bowiem pomiar jest wykonywany zaledwie

w kilka sekund. Stosowane czujniki odpowiadają czułości spektralnej ludzkiego oka.

Luksomierze służą do badania natężenia

oświetlenia. Oferowane na rynku luksomierze

mają zakres pomiarowy wynoszący

do 400000 lx, który jest wybierany

samoczynnie. Nowoczesne urządzenia

tego typu przechowują wyniki pomiarów

w pamięci. Można je również wysłać

do komputera. Dzięki zastosowaniu

nowoczesnych przetworników zyskuje

się wysoką dokładność pomiarową przy

krótkim czasie reakcji. Nie trzeba stosować

współczynników korekcyjnych

dla różnych źródeł światła. Wynika to

z dobrego dopasowania czułości spektralnej,

co przekłada się na prawidłowy

pomiar natężenia oświetlenia bez

względu na charakter promienia. Ważne

są krótkie czasy reakcji na zmianę natężenia

oświetlenia. Funkcja zatrzymania

wartości szczytowej Peak-hold pozwala

mierzyć sygnał szczytowego impulsu

świetlnego.

Fot. 1.

Typowy luksomierz bazuje na wyświetlaczu

3¾ cyfry, LCD z 40-segmentowym

bargrafem. Ważna jest wrażliwość

widmowa – fotopowa CIE (krzywa

wrażliwości ludzkiego oka CIE). Błąd

dopasowania wynosi cosinus (f2’)

±3% a próbkowanie osiąga 1,3 razy/s.

Fotoreduktor zazwyczaj ma postać jednej

fotodiody krzemowej oraz filtru krzywej

widmowej.

Mierniki luminancji

Mierniki luminancji wykorzystuje się m.

in. przy pomiarze wyświetlaczy i diod

LED. Oprócz tego służą one do pomiaru

jasności dróg i tuneli, sygnałów świetlnych

drogowych i lotniskowych, sygnałów

świetlnych ruchu kolejowego, a także

urządzeń i wyposażenia oświetleniowego.

Oprócz tego bardzo często mierzą one jasność

urządzeń i wyposażenia BHP oraz

źródła światła i ich oprawy.

Parametry pozwalające na oceną warunków oświetlenia mierzy się na potrzeby

odbiorów nowych urządzeń oświetleniowych, podczas modernizacji istniejących lub

okresowo co 5 lat

Oprogramowanie

wspomagające pomiary

Specjalne oprogramowanie komputerowe

wspomaga tworzenie dokumentacji

z badania oświetlenia. Chodzi tutaj o stanowiska

pracy wewnątrz i na zewnątrz

pomieszczeń łącznie ze strefami w kopalni.

Ponadto dokumentacja obejmuje

oświetlenie awaryjne wraz z oświetleniem

stref sprzętu p. poż. Przy tworzeniu

dokumentacji uwzględnia się wymagania

normy PN-EN 1838:2013 - Zastosowanie

oświetlenia – Oświetlenie awaryjne

oraz PN-EN 50172:2005 - Systemy

awaryjnego oświetlenia ewakuacyjnego.

Ponadto ważna jest zgodność z normą

PN-EN 12464-1:2012 - Światło i oświetlenie

– Oświetlenie miejsc pracy – Część

1: Miejsca pracy we wnętrzach, PN-EN

12464-2:2014-05 – Światło i oświetlenie

– Oświetlenie miejsc pracy – Część 2:

Miejsca pracy na zewnątrz oraz PN-EN

13201:2016 – Oświetlenie dróg, a także

PN-EN 12193:2008 – Oświetlenie

w sporcie. Programy zawierają komplet

tabel niezbędnych do badania obiektów

sportowych od orlików przez stadiony

lekkoatletyczne aż do welodromów

i hal widowiskowych zgodnie z normą

PN-G-02600 i PN-G-02601 – Oświetlenie

zakładów górniczych oraz PN-E-02035

– Oświetlenie elektryczne obiektów energetycznych.

Istotną rolę odgrywa funkcjonalność

programu pozwalająca wyznaczyć odpowiednią

ilość punktów świetlnych. Rozbudowany

kalkulator siatki pomiarowej

udostępnia różne możliwości jej wyznaczenia

wraz z opisem ich wad i zalet. Jest

możliwe uwzględnienie innych wymagań.

W niektórych programach dostępne są

dodatkowe tabele pomiarowe obejmujące

chociażby badania – w obiektach energetycznych,

światła drogowego, w obiektach

62 Fachowy Elektryk

oświetlenie

elektryka

kopalni. Ważna jest również tabela światła

intruzyjnego oraz pomiary luminancji.

Wybór

Na etapie wyboru odpowiedniego luksomierza

trzeba wziąć pod uwagę typ czujnika.

Musi on bowiem postrzegać światło

otoczenia w sposób, który odpowiada

ludzkiemu oku. Oprócz tego nie mniej

istotna jest krzywa V-Lambda. Luksomierze

pozwalające na ocenę oświetlenia

w oparciu o krzywą V-Lambda (krzywa

czułości widmowej) gwarantują pomiar

praktycznie wszystkich obecnie używanych

źródeł światła. Nie mniej ważna jest

intuicyjna obsługa wynikająca z dużego

wyświetlacza. To właśnie dzięki niemu

wyniki pomiarów można odczytać szybko

i dokładnie. Unika się przy tym błędów

przy zapisywaniu wartości pomiarowych.

Z kolei dobra struktura menu

pomiarowego to gwarancja intuicyjnej

obsługi.

Rejestratory

Na rynku oferowane są rejestratory służące

do ciągłego monitorowania natężenia

światła. Ciekawe rozwiązanie stanowią

urządzenia pozwalające na dodatkowy

pomiar temperatury i wilgotności oraz

promieniowania UV. Przy instalowaniu

i programowaniu rejestratorów używa się

rozwiązań w chmurze. Dostęp do danych

z możliwością ich analizowania zyskuje

się również z poziomu urządzeń mobilnych.

Rozwiązania tego typu bardzo często

znajdują zastosowanie w muzeach,

gablotach wystawienniczych czy magazynach.

Opcjonalnie może być również przeprowadzana

rejestracja wstrząsów, pomiar

stężenia CO 2 i CO oraz ciśnienia.

Użytkownik może być powiadomiony

o przekroczeniu określonych wartości.

Rejestratory umożliwiają bowiem ustawienie

alarmów w przypadku przekroczenia

wartości granicznych. W efekcie

nie ma potrzeby bieżącego kontrolowania

parametrów klimatu wewnętrznego.

Wykonywanie pomiaru

Przed wykonaniem pomiaru koniecznie

trzeba sprawdzić czy głowica luksomierza

jest czysta oraz czy przyrząd wyzerowano.

Ważne jest aby pomiar odbywał

się warunkach jakie przewidział producent

miernika. Na wymagania w tym zakresie

należy szczególną uwagę zwrócić

podczas pomiarów wykonywanych zimą

oraz w pełnym słońcu. Podczas pomiaru

nie należy zasłaniać światła. Stąd też zaleca

się aby położyć głowicę w miejscu

wykonywania pomiaru a następnie odsunąć

się od niej. Jeżeli nie jest to możliwe

to należy oddalić głowicę i trzymać

wyciągniętą ręką. Zaleca się również aby

osoba wykonująca pomiar miała ciemne

ubranie bowiem jasne barwy odbijają

światło.

Wykonując pomiary światła pochodzącego

od źródeł wyładowczych należy poczekać

do momentu aż uzyskają one pełną

moc świecenia. Lampy wyładowcze

nie mogą być nowe - powinny pracować

co najmniej 100 godzin przed pomiarami,

gdzie dla żarówek i oświetlenia halogenowego

jest to tylko godzina. Mierząc

natężenie oświetlenia elektrycznego należy

wyeliminować udział światła dziennego.

Stąd też należy zasłonić okna lub

pomiary wykonać w nocy. Nie można zapomnieć

o tym, że luksomierz powinien

mieć aktualne świadectwo wzorcowania.

Parametry pozwalające na oceną warunków

oświetlenia mierzy się na potrzeby

odbiorów nowych urządzeń oświetleniowych,

podczas modernizacji istniejących

lub okresowo co 5 lat.

Należy pamiętać, że wymagania co

do przeprowadzania pomiarów bardzo

często wynikają z norm branżowych.

Np. w przypadku oświetlenia awaryjnego

droga ewakuacyjna do 2 m szerokości

powinna być oświetlona natężeniem

przynajmniej 1 lx w miejscu mierzonym

w środku tej drogi przy podłodze. Ponadto

w przypadku miejsc gdzie znajdują się

urządzenia przeciwpożarowe lub punkty

pierwszej pomocy natężenie oświetlenia

mierzonego przy podłodze powinno

wynosić przynajmniej 5 lx – jeśli nie

znajduje się ono na drodze ewakuacyjnej

lub w strefie otwartej. Wartość wskaźnika

oddawania barw Ra, który określa

w jakim stopniu odwzorowywane są kolory

widzialnych przedmiotów powinien

wynosić przynajmniej 40/100. Z kolei

stosunek maksymalnego i minimalnego

natężenia światła mierzonego w linii

przebiegającej przez środek drogi ewakuacyjnej

nie może przekraczać 40:1. Pełne

natężenie światła awaryjnego na drodze

ewakuacyjnej powinno wytworzyć się

w czasie 1 minuty. Ważne jest aby w ciągu

pierwszych 5 sekund od uruchomienia

oświetlenia awaryjnego powinno wytworzyć

się w 50% minimalnego natężenia

wymaganego. Strefy wysokiego ryzyka

muszą zapewnić natężenie oświetlenia

awaryjnego wynoszącego przynajmniej

10% natężenia podstawowego, jednak ta

wielkość nie może być mniejsza niż 15 lx.

Znaki bezpieczeństwa umieszczone

na drogach i przy wyjściach ewakuacyjnych

powinny być oświetlone w ataki

sposób, aby luminacja każdej barwnej

części znaku wynosiła przynajmniej

2 cd/m 2 widzianych z każdego kierunku,

jaki ma znaczenie dla zachowania bezpieczeństwa.

Pomiary oświetlenia ewakuacyjnego

przeprowadza się miejscach, które są

oznaczone jako droga ewakuacyjna.

Zgodnie z normą PN-EN 1838 droga

ewakuacyjna na całej długości musi być

oświetlona światłem o natężeniu min. 1 lx.

Na etapie doboru punktów pomiarowych

zaleca się aby odległości między

mieściły się pomiędzy 1 a 2 m. Jak wiadomo

wraz ze wzrostem ilości punktów

pomiarowych zwiększana jest również

wiarygodność pomiarów strefach wysokiego

ryzyka natężenia oświetleni bada

się na wybranej płaszczyźnie, która jest

oznaczona jako strefa niebezpieczna.

Podsumowanie

Warto przypomnieć, że oświetlenie definiują

takie parametry jak luminacja (L),

sprawność źródła światła (η), strumień

świetlny (Φ), a także natężenie światła

(światłość) (I) i natężenie oświetlenia (E).

Nowoczesne przyrządy przeznaczone

do pomiaru parametrów oświetlenia

cechują się kompaktową konstrukcją.

Stąd też urządzenia tego typu są idealne

do szybkich pomiarów. Stosowane czujniki

odpowiadają czułości spektralnej

ludzkiego oka. Na uwagę zasługuje wygodny

odczyt wyniku pomiaru z funkcją

Hold. Pomiar wykonywany jest zaledwie

w kilka sekund.

Damian Żabicki

Fachowy Elektryk

63

warsztat

elektryka

Akumulatorowa ukośnica Bosch

o wydajności narzędzia sieciowego

Chociaż elektronarzędzie jest kompaktowe,

lekkie i można je łatwo przenosić jedną ręką,

nadal umożliwia imponującą głębokość cięcia

na poziomie 70 mm co jest najlepszym

wynikiem w klasie pił ukosowych 216 mm.

Narzędzie wyposażone w ergonomiczny

uchwyt oraz diodę LED, która oświetla obszar

cięcia oraz laser, który umożliwia precyzyjne

ustawienie linii cięcia. Dzięki nakrętce

SDS wymiana tarczy staje się szybka

i bezproblemowa, gdyż nie wymaga użycia

dodatkowego klucza. Jednocześnie intuicyjne, regulowane ustawienie

kąta umożliwia bezpieczne cięcie ukośne do 45 stopni.

Ukośnica GCM 18V-216 posiada również system odsysania pyłu

z możliwością podłączenia odkurzacza, co zapewnia efektywne pochłanianie

pyłu. Produkt w wyposażeniu posiada

również worek zbierający pył w trakcie

pracy. Idealnie wyśrodkowane szyny umożliwiają

z kolei płynne i łatwe przesuwanie

urządzenia.

Ukośnica wyposażona jest w bezszczotkowy

silnik nowej generacji BITURBO , który

przy użyciu akumulatorów Bosch ProCO-

RE18V zapewnia wydajność pracy na poziomie

elektronarzędzi sieciowych. Jednocześnie

rozwiązanie Flexible Power System,

podobnie jak w pozostałych narzędziach Bosch Professional, umożliwia

zastosowanie w ukośnicy wszystkich akumulatorów Bosch

Professional w klasie napięcia 18 V.

Źródło: Bosch


Fluke wprowadza na polski

rynek multimetr cyfrowy

do zadań specjalnych

Firma Fluke wprowadza do sprzedaży w Polsce urządzenie

Fluke 87V MAX – multimetr cyfrowy prawdziwej

wartości skutecznej (True-rms). Nowy multimetr jest najbardziej

wytrzymałym multimetrem oferowanym przez

Fluke, spełnia najbardziej wyśrubowane normy pracy

w surowych warunkach otoczenia. Przeznaczony jest

do zadań specjalnych, m.in. dla techników utrzymania

ruchu i elektryków, a generalnie – dla wszystkich użytkowników

pracujących w najtrudniejszych warunkach

środowiskowych.

Multimetr cyfrowy Fluke 87 MAX True-rms ma stopień

ochrony IP 67 (wodoszczelność i pyłoszczelność),

poszerzony zakres temperatur

eksploatacji od -15°C do +55°C

(od -40°C przez do koło 20 min)

przy wilgotności 95%, oraz został

zaprojektowany i przetestowany

tak, aby wytrzymać upadek

z wysokości 4 m.

Model 87V MAX ma także zewnętrzną

obudowę o przemysłowej

wytrzymałości i zdejmowaną

kaburę, która służy także

do przechowywania przewodów

pomiarowych oraz jako uchwyt

sondy pomiarowej umożliwiający

obsługę jedną ręką.

Źródło: Fluke

Miernik cęgowy VOLTCRAFT

z wyjątkowo wąskimi cęgami

CV-337 to pierwszy miernik ze szczególnie wąskimi cęgami

pomiarowymi. Dzięki niemu użytkownicy mogą znacznie łatwiej

chwytać pojedyncze przewody między kanałami kablowymi,

a listwami zaciskowymi niż w przypadku tradycyjnych

cęgów, co ułatwia wykonywanie pomiarów gęsto ułożonych

przewodów w szafach sterowniczych.

VOLTCRAFT VC-337 z wyświetlaczem z 4000 znakami jest

zgodny z kategoriami pomiarowymi CAT II 600 V i CAT III

300 V oraz nadaje się do bezdotykowego pomiaru prądów stałych

i przemiennych od 0,001 do 40 A.

Miernik dokonuje pomiaru rzeczywistej wartości skutecznej

(TrueRMS), dlatego umożliwia dokładne zmierzenia napięć

i prądów niesymetrycznych, które odbiegają od podstawowego

kształtu sinusoidy. Niesymetryczne napięcia pojawiają się zazwyczaj

w regulatorach mocy, takich jak regulatory natężenia

oświetlenia, regulatorach prędkości, regulatorach taktujących

przełącznych, ładowarkach impulsowych

lub elektronicznych regulatorach

prędkości. Tradycyjne urządzenia do pomiaru

wartości elektrycznych, przy tak

specjalnych zadaniach, pokazują wartość

obarczoną dużym błędem pomiarowym.

W ramach kontroli jakości, wszystkie

urządzenia pomiarowe VOLTCRAFT

po fazie produkcji, przechodzą kalibrację

zgodnie ze standardami fabrycznymi.

Zapewnia to wysoką jakość i zgodność

z granicami tolerancji określonymi w danych

technicznych instrukcji obsługi.

Źródło: Conrad Electronic

64 Fachowy Elektryk

warsztat

elektryka

PROMOCJA

ENERGOTYTAN - PROMOCJE

1. ZACISKARKA ENERGOTYTAN EK507

Zakres pracy: 0,14-10 mm²

Waga zestawu: ok 0,5 kg

499 zł netto

•

•

•

Model Zakres Cena netto

EK-300K 6-300 mm² 6900 zł

3.

•

•

•

•

•

•

•

Model Szer. bębna Cena netto

E90103 670 mm 999 zł

Model Ø Talerza Cena netto

10136 500 mm 750 zł

www.energotytan.com

Fachowy Elektryk

65

warsztat

elektryka

Elektryczna wciągarka kablowa

RUNPOTEC CW800

PROMOCJA

Wprowadzanie przewodów w rury osłonowe, przeciąganie kabli pod drogami, prowadzenie instalacji

po korytkach kablowych, a także przeciąganie kabli i przewodów w wykopach kablowych

zawsze sprawiało trudność i zajmowało dużo cennego czasu. Problemy te jednak zostały rozwiązane

dzięki wprowadzeniu na rynek najnowszej serii ultralekkich elektrycznych i spalinowych

wciągarek kablowych wraz z niezbędnym osprzętem. Ultralekkie elektryczne i spalinowe

wciągarki kablowe pomogą w znacznym stopniu zautomatyzować przeciąganie kabli energetycznych

nawet o dużych przekrojach, usprawnią rozwijanie z bębnów kablowych, oraz, co najważniejsze,

pomogą w pracach w zamkniętych halach przemysłowych.

Poniżej przedstawiamy Państwu idealne

rozwiązanie przy poziomym i pionowym

wciąganiu jednego lub kilku kabli energetycznych.

Obsługiwane tylko przez jednego

operatora urządzenie CW800 (rys. 1)

Rys. 1.

pozwala wygenerować siłę kilku osób

i pracować z prędkością 4 m/min przy

obciążeniu maks. 800 kg (rys. 2) lub

8 m/min przy obciążeniu maks. 400 kg

(rys. 3). Waga urządzenia to zaledwie 32 kg,

zasilanie 230 V. Wciągarka może zostać

przytwierdzona do podłoża poprzez otwory

montażowe (rys. 4) lub przypięta

do większych obiektów za pomocą

dołączonego pasa. Wózek stalowy

może być montowany na haku

przyczepy w samochodzie (rys. 5)

lub mocowany do podłoża w poziomie

i w pionie. Zawartość zestawu:

wciągarka elektryczna, wózek transportowy,

pas montażowy, instrukcja obsługi.

Zestaw oczywiście można rozbudować

o dodatkowe elementy systemu takie jak:

Rys. 2.

Rys. 3.

• Liny polipropylenowe na stojaku z uchwytem:

Ø 8 mm, 120 m, obciążenie 1100 kg 10169







Rys. 4.

• Krętliki do kabli:

Ø krętlika 30-50 mm

długość: 144-250 mm

wytrzymałość: 1000-8000 kg

trzpień: Ø 12-18 mm

10176-10199

66 Fachowy Elektryk

Rys. 5.

warsztat

elektryka

• Środki poślizgowe ułatwiające przeciąganie kabli i przewodów:

• Rozwijaki najazdowe bo bębnów :

SPRAY 20523

PIANKA 20522

Żel 30467

Żel 30064

zakres pracy

500-2000 mm,

maksymalne

obciążenie

1700 kg,

blokada rolek

10142

• Rozwijaki obrotowe :

• Rozwijaki obrotowe bo bębnów:

XB300 10137

PRO530 10134

XB500 10136

PRO670 10135

• Środki poślizgowe ułatwiające przeciąganie kabli i przewodów:

rolka prosta

RKP

rolka kątowa

RKK

rolka wpustowa do rur

WR

rolka do koryt

RK150

Ze względu na dostępność wielu różnych

typów akcesoriów dodatkowych zapraszamy

do kontaktu z naszym Działem Handlowym,

który pomoże dobrać najbardziej

optymalne rozwiązanie. E-mail: biuro@

energotytan.pl, tel. 33/8427538.

Adrian Zając

www.runpotec.pl

Fachowy Elektryk

67

POZYTYWNA ENERGIA :-)

FOT: AdobeStock

Profesor do

początkującego lekarza:

- Przecież pana pierwszy

pacjent wyzdrowiał, nie

rozumiem więc, dlaczego jest

pan zdenerwowany?

- Bo nie mam pojęcia, panie

profesorze, co mu pomogło...

Pewien poeta zorganizował sobie wieczorek

deklamacyjny w szpitalu – charytatywnie dla

pacjentów i personelu. Godzinkę to trwało,

wreszcie koniec. Na sali cisza. Do artysty

podchodzi jeden z anestezjologów, i serdecznie

ściska jego prawicę.

- Szacuneczek, mistrzu...

- I jak tam nasz pacjent

z wysoką gorączką?

- Po obiedzie temperatura

zaczęła spadać.

- Doskonale! Jaka jest obecnie?

- Pokojowa.

/ Perfect Welding / Solar Energy / Perfect Charging

NIE BOIMY SIĘ PRZERW W DOSTAWIE ENERGII

A TY JAKIE MASZ WYZWANIA W FOTOWOLTAICE?

Fronius GEN24 Plus to wybitnie wszechstronny falownik hybrydowy ze zintegrowaną

funkcją zasilania awaryjnego, stanowiący idealne rozwiązanie do zasilania energią

słoneczną.

Niezależnie od tego, czy jest on stosowany w fotowoltaice w połączeniu z systemami

magazynowania energii, zasilania awaryjnego, ogrzewania czy e-mobilności,

Fronius GEN24 Plus oferuje wyjątkową gamę rozwiązań i dlatego odgrywa wiodącą

rolę w rewolucji energetycznej w domu.

www.fronius.pl/solar/gen24plus

Fachowy Elektryk 2020/1

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?