Fachowy Elektryk 2020/1

automatyka
i sterowanie
Fot. F&F FILIPOWSKI
Fot. 3.
minimalnej i maksymalnej. Wracając do styków
(zwanych często zestykami), trzeba się
też pochylić nad kwestią materiału z jakiego
są wykonane, gdyż to wpływa na żywotność
i niezawodność tych urządzeń. Ale o tym już
w kolejnych rozdziałach.
Fot. PIXABAY
Fot. 5.
Sterowniki PLC sterują elementami
domowej instalacji elektrycznej
(oświetlenie, rolety, zraszacze).
• Sterowniki PLC
Podobnie jak przekaźniki, programowalne
sterowniki logiczne (w skrócie PLC)
są bardzo zróżnicowaną grupą urządzeń
stosowanych w automatyce i działających
w oparciu o sygnały przekazywane w systemie
binarnym (0 / 1). Dzięki odpowiednim
algorytmom włączają i wyłączają pojedyncze
urządzenia lub ich moduły wykonawcze
za pośrednictwem impulsów elektrycznych.
Sercem nowoczesnych sterowników PLC
jest ich jednostka centralna (procesor CPU)
pobierająca dane z pamięci urządzenia, następnie
przetwarzająca je i na koniec wykonująca
polecenia zakodowane w algorytmie
programu. Moduły wejścia – głównie cyfrowe
- odbierają sygnały z czujników i sond
w postaci kodu binarnego i nawet jeśli dany
sterownik wyposażony jest również w wejścia
analogowe (np. ciągły pomiar ciśnienia),
zmierzone wartości przekazywane
w postaci sygnałów analogowych wpierw
do przetworników, z których finalnie wychodzą
już w postaci cyfrowej. Do sterowania
dziesiątkami możliwych urządzeń
wykonawczych służą moduły wyjściowe
sterowników PLC – zarówno cyfrowe jak
i analogowe. Za zasilanie odpowiadają zaś
moduły stanowiące integralną część sterownika,
lub też osobny komponent tej architektury.
Zasilają one sterownik prądem zmiennym
lub stałym. Nieodzownym modułem
jest ten odpowiadający za komunikację
sterownika z komputerem, czy panelem sterującym,
jak też coraz częściej z innymi sterownikami.
Niezbędna jest też oczywiście
pamięć w której przechowywany jest program
i w której wydzielona jest tzw. pamięć
nieulotna. Z uwagi na budowę sterowniki
PLC dzieli się na kompaktowe (1-modułowe),
wielomodułowe w wersjach małych,
średnich lub dużych (te ostatnie miewają
po kilkaset wejść i wyjść i znajdują zastosowanie
w przemyśle) oraz rozproszone, które
stanowią swoistą sieć złożoną ze sterownika
centralnego i rozproszonych modułów.
Dziś sterowniki w inteligentnych domach prawie zawsze wyposaża się w moduły
bezprzewodowej komunikacji.
Fot. F&F FILIPOWSKI
Fot. 4.
Pięciokanałowy przekaźnik RH R5
z komunikacją radiową mocuje się
na szynie DIN FF.
Nowoczesne przekaźniki czasowe
w automatyce domowej
Obecnie stosowane w inteligentnych i zautomatyzowanych
domach przekaźniki czasowe
to oczywiście wyroby którym należy dostarczyć
wskazany przez producenta prąd stały
lub zmienny. Każdy model cechuje się własną
specyfiką opisaną przez producenta. Standardowe
napięcia prądu stałego (DC) to 12 V, 24 V
i 48 V, zaś wymagany prąd zmienny (AC) to
najczęściej prąd o napięciu 24V i 230V. Natomiast
z punktu widzenia konfiguracji zestyków,
przekaźniki czasowe można podzielić na takie,
w których zastosowano zestyki zwierne (w spoczynku
są otwarte), rozwierne (w spoczynku są
zamknięte) oraz przełączne. Niezależnie jednak
od tego, z która opcją mamy do czynienia,
należy zwrócić uwagę na materiał z jakiego
zestyki są wykonane. Najtańsze zestyki – te
do obciążeń rezystancyjnych i w niewielkim
stopniu indukcyjnych - wykonane są z połączenia
srebra i niklu (AgNi), gdyż materiał ten
przy niewielkim koszcie cechuje się niezłą odpornością
na zgrzanie. Nieco wyżej w gradacji
stoją zestyki z połączenia srebra i tlenku kadmu
(AgCdO), których odporność na zgrzanie przy
sporych obciążeniach prądem AC (obciążenia
indukcyjne do 50A) jest wysoka. Kolejny
poziom to materiał otrzymany z połączenia
srebra i tlenku cyny (AgSnO2), którego odporność
na zgrzanie jest doskonała i gwarantuje
wytrzymałość na prądy szczytowe do 120 A.
Natomiast najwyższy poziom jakości i wytrzymałości
w kwestii materiałów użytych do wykonania
zestyków to połączenie srebra i niklu
z galwaniczną powłoką ze złota (AgNi oraz
Au). Jeszcze jedna kwestia techniczna związana
tym razem z montażem: najczęściej przekaźniki
mocuje się na klasycznych szynach 35 mm
za pomocą górnego i dolnego zaczepu. Jest to
pewny sposób montażu, zapewniający jednocześnie
łatwy ewentualny demontaż.
Najnowocześniejsze przekaźniki stosowane
w automatyce domowej to urządzenia wielofunkcyjne,
wyposażone w programowalny
wyświetlacz LCD i diody informujące
o takich parametrach, jak m.in. zasilanie czy
położenie styków. Wyświetlacze prezentują
z reguły stan odmierzania każdego z nastawionych
niezależnych czasów i nie raz pozwalają
na wprowadzanie zmian w nastawach w trakcie
działania przekaźnika, co da się zrobić nie
tylko za pomocą przycisków lub pokręteł, ale
też w niektórych modelach zdalnie, np. za pośrednictwem
lokalnej sieci bezprzewodowej.
Fachowy Elektryk
29