Fachowy Elektryk 2020/1

prowadzenie
instalacji
chemicznie) oraz przy zastosowaniu różnych
spadków, także przy skomplikowanym
planie instalacji, zakładającym np. omijanie
przeszkód. Duża elastyczność materiału łagodzi
i kompensuje naprężenia powstające
wskutek osiadania gruntu.
HDPE oraz inne tworzywa wykorzystywane
są również do produkcji rur przeznaczonych
do układania na przestrzeniach otwartych.
Jedną z najważniejszych kwestii jest w tym
przypadku odporność na działanie promieniowania
UV. Standardowo rury produkowane są
w kolorze czarnym lub z dodatkiem substancji
zabezpieczających przez działaniem promieni
UV powodującym przyspieszone starzenie.
Rury pracować będą w szerokim zakresie
temperatur, dlatego przy ich układaniu należy
uwzględnić wysoki współczynnik termicznej
rozszerzalności liniowej oraz wziąć pod
uwagę potencjalne zmiany długości. Z uwagi
na te zależności jeden z producentów opracował
system rur podwieszanych uzupełniony
o wydłużone kielichy i złączki kompensacyjne
(ich długość została dobrana z uwzględnieniem
maksymalnej zmiany długości rury w okresie
letnim i zimowym).
Konstrukcja
Do prowadzenia przewodów niskiego i średniego
napięcia stosuje się m.in. karbowane
rury osłonowe o dwuściennej konstrukcji
– o zewnętrznej pofalowanej ściance i gładkiej
wewnętrznej lub o dwóch karbowanych powierzchniach,
połączonych ze sobą na etapie
wtłaczania, a także rury gładkie. Taka budowa
zapewnia produktom dużą lekkość i elastyczność
przy jednoczesnej wytrzymałości. Rury
łączy się m.in. za pomocą dwuzłączek i kielichów
wykonanych z tego samego materiału.
Wciąganie kabli umożliwiają specjalne linki,
w które mogą być wyposażone rury. Jednowarstwowe
rury osłonowe z kolei stosuje się
zaś do ochrony kabli z włókna optycznego oraz
kabli miedzianych.
Interesującym rozwiązaniem są rury osłonowe
o dwóch rozciętych warstwach, nadające się
do montażu na przewodzie bez konieczności
ich odłączania. Kable wprowadzane są z boku
Przy wyborze rury osłonowej istotną kwestię stanowi stopień szczelności
IP, o czym informuje nas norma EN 60529. Warto również zwrócić uwagę
na normę PN-EN 61386-1:2011 „Systemy rur instalacyjnych do prowadzenia
przewodów”. Znajdziemy w niej wymagania dotyczące materiałów oraz
sposobu montażu.
rur, można je wielokrotnie otwierać i zamykać.
Wykorzystuje się je w rozdzielnicach oraz przy
budowie maszyn i urządzeń, w przypadku, gdy
zaistnieje konieczność wprowadzenia nowego
przewodu lub demontażu bez rozłączania kabli.
Co jeszcze?
Zastosowanie w przypadku instalacji budowlanych
znajduje również PP. Polipropylen charakteryzuje
się wysoką sztywnością (która jednak
maleje wraz ze wzrostem temperatury), oraz
średnią udarnością. Znacznie większą sztywnością
wyróżnia się PA 6, w związku z czym
wykorzystuje się go w instalacjach w bardziej
wymagających warunkach. Poliamid tłumi
drgania, jest odporny na ścieranie oraz uszkodzenia
mechaniczne.
„Do zadań specjalnych” polecane są także rury
osłonowe ze stali galwanizowanej – zapewnia
ona przewodom ochronę mechaniczną, dlatego
stosuje się je przy przewodach hydraulicznych,
pneumatycznych, ale także w instalacjach
przypodłogowych w biurach i centrach przetwarzania
danych itp. Stal galwanizowana jest
odporna na zgniecenia, zrywanie, uderzenia.
W przypadku ochrony przewodów w maszynach
i urządzeniach należy zaś sięgnąć po stalowe
rury osłonowe z powłoką PVC lub PA6,
które dodatkowo zapewnią odporność na kwasy,
zasady i chemikalia.
Odporne na ogień
W niektórych przypadkach, np. gdy instalacja
jest prowadzona w agresywnym środowisku
czy obiektach przemysłowych, a także we
wszystkich miejscach o wyższych wymaganiach
w zakresie bezpieczeństwa pożarowego,
czyli przy budowie pojazdów szynowych,
w stacjach metra, tunelach i budynkach użyteczności
publicznej zaleca się stosowanie materiałów
o odpowiedniej odporności na działanie
ognia (rury układane w ziemi nie muszą
spełniać takich wymagań). Zadanie zdadzą rury
z HDPE, dla wyższej ochrony warto zaś użyć
elastycznych stalowych rur osłonowych z powłoką
z bezhalogenowego tworzywa sztucznego,
tzn. takiego, które nie zawiera chloru,
fluoru, bromu i jodu (dym powstały podczas
spalania tych pierwiastków jest wysoce szkodliwy
dla ludzkiego ciała). Materiały bezhalogenowe
wykazują lepsze zachowanie w przypadku
pożaru, są ciężko lub w ogóle niepalne,
samogasnące, charakteryzują się niską emisją
dymów i gazów toksycznych.
Stal i reszta
Stal galwanizowana znajduje zastosowanie
również w miejscach narażonych na stały kontakt
z wodą. Pozwala na to termoplastyczna
powłoka spełniająca wymagania szczelności
do poziomu IP68. W obiektach przemysłowych
itp. wykorzystuje się także rury z tańszego
materiału, PVC, jednak w tym przypadku
konieczne jest usztywniane dodatkową spiralą
z twardego PVC.
W zależności od miejsca zastosowania materiały
różnią się parametrami, szczególnie sztywnością.
Np. pod jezdnią należy stosować rury
o sztywności obwodowej SN ≥ 8 kN/m 2 , pod
jezdnią SN ≥ 4 kN/m 2 , w obiektach mostowych
układane w betonie lub innych miejscach
zakrytych przez bezpośrednim działaniem
promieni słonecznych na ciągłym podłożu
– SN ≥ 2 kN/m 2 , a w przypadku przewodów
podwieszanych punktowo w miejscach odkrytych
narażonych na bezpośrednie działanie
promieni słonecznych – SN ≥ 5 kN/m 2 . Niezwykle
istotna jest również odporność na ściskanie
oraz na uderzenia (szczególnie, gdy rury
układane są w ziemi).
Średnica wewnętrzna rury osłonowej powinna być 1,5 razy większa od zewnętrznej
średnicy kabla energetycznego oraz 2 razy większa od zewnętrznej
średnicy kabla światłowodowego.
Iwona Bortniczuk
Na podstawie materiałów firm:
Kaczmarek Malewo, Arot, TTPlast,
HellermanTyton
Fachowy Elektryk
23