3273 06-11-2020
http://vietluan.com.au
http://vietluan.com.au
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
* TRANG 36 - SỐ <strong>3273</strong> - THỨ SÁU (Friday, November 6, <strong>2020</strong>)<br />
Sau vụ chặt đầu giáo viên Samuel<br />
Paty vào ngày 16 tháng Mười tại<br />
vùng ngoại ô Conflans-Sainte-Honorine<br />
của Paris thì chưa đầy hai tuần sau<br />
(29.10.<strong>2020</strong>) lại xảy ra vụ tấn công tại<br />
thành phố du lịch Nice ở miền nam nước<br />
Pháp, khiến ít nhất 3 người thiệt mạng.<br />
Cuộc khủng hoảng này phát sinh từ<br />
những bức biếm họa ra đời năm 2005,<br />
bùng nổ thành cuộc khủng hoảng toàn<br />
cầu năm 20<strong>06</strong>, đến năm 2015 lại nổi lên<br />
với vụ tấn công khủng bố tại Paris và<br />
nay thì tái diễn.<br />
Nước Pháp đang bị thế giới Hồi giáo<br />
tẩy chay nhưng được cả khối Liên Âu<br />
đứng chung chiến hào, bày tỏ sự ủng hộ;<br />
phải chăng đây là cuộc xung đột giữa hai<br />
nền văn minh? Để hiểu tận gốc vấn đề,<br />
chúng ta hãy trở lại với căn gốc của vấn<br />
đề: những thế lực độc tài, toàn trị và giáo<br />
điều luôn sợ bị chế giễu!<br />
Phản ứng từ sự sợ hãi<br />
Cuộc khủng hoảng hiện tại phát sinh<br />
năm 2005. Lúc đó nhà văn chuyên về đề<br />
tài thiếu nhi Đan Mạch Kare Bluitgen<br />
soạn một tập truyện hình về cuộc đời<br />
của Mohammed nhưng không tìm đâu ra<br />
người minh hoạ.<br />
Nhưng đạo Hồi lại cấm vẽ chân dung<br />
giáo chủ của mình, cũng như Cựu Ước<br />
của Thiên Chúa Giáo cấm thờ ảnh tượng<br />
trong 10 điều răn của Moses. Giữa lúc<br />
cuộc chiến chống khủng bố đang căng<br />
thẳng và các nhóm khủng bố Hồi giáo<br />
ở Âu châu có thể dụ dỗ những thiếu nữ<br />
Bỉ hoàn toàn da trắng tham gia đội quân<br />
đánh bom tự sát ở Iraq, các họa sĩ minh<br />
họa chuyên nghiệp không dám nhận lời.<br />
Thấy vậy nhà báo Flemming Rose<br />
- chủ biên mục văn hoá của nhật báo<br />
Jyllands-Posten- mới bực mình, muốn<br />
làm cái gì đó phá tan sự sợ hãi. Ông liên<br />
lạc với giới hoạ sĩ biếm hoạ đang và đã<br />
từng cộng tác với mình để đặt hàng và<br />
thu nhận sự cộng tác của 40 hoạ sĩ cộng<br />
tác viên. Đến tháng 9 năm 2005 ông đã<br />
chọn và cho đăng 12 bức biếm họa xem<br />
là “hay” nhất về Mohammad.<br />
Trong 12 bức này, có bức diễn tả<br />
Đấng Tiên Tri vĩ đại với cái khăn quấn<br />
theo hình trái bom đã châm ngòi trên<br />
đầu. Có bức diễn tả Đấng Tiên Tri<br />
ló mặt ra từ một đám mây ở trên trời,<br />
nói vọng xuống dưới như nhắn gởi với<br />
lũ tín đồ đang lăm le “tử vì đạo”, tạm<br />
dịch: “Stop, stop, stop. Trên này hết gái<br />
trinh rồi”. Như vậy bức biếm hoạ này<br />
đã nhại theo một “huyền thoại” của Tổ<br />
chức khủng bố al-Qaede của bin Laden,<br />
theo đó những chiến sĩ tử đạo sẽ được<br />
thưởng công bằng 72 trinh nữ xinh đẹp<br />
trên thiên đường.<br />
Dĩ nhiên những bức tranh này đã làm<br />
tín đồ Hồi giáo sống ở Ðan Mạch bầm<br />
gan tím ruột. Tuy nhiên câu chuyện có lẽ<br />
cũng sẽ đi dần vào quên lãng nếu không<br />
có một phái đoàn giáo sĩ đạo Hồi ở Ðan<br />
Mạch mang những hình ảnh này đi khắp<br />
nơi trên thế giới tố khổ, để nói với đạo<br />
hữu của mình: “Hãy xem đây, bọn tà<br />
đạo này đã báng bổ niềm tin của chúng<br />
ta như thế này đây!”<br />
Vớ được tin này, al-Qaida và quân<br />
Taliban cùng các phần tử Hồi giáo cực<br />
đoan khắp nơi đã khai thác ngay để kích<br />
động các vụ khủng bố và đánh bom tự<br />
sát. Đầu năm 20<strong>06</strong> thì những tranh biếm<br />
họa này thực sự biến thành “cuộc khủng<br />
hoảng toàn cầu”, khiến Liên hiệp quốc,<br />
Độc tài sợ biếm họa<br />
EU và Tổ chức hội nghị Hồi giáo cũng<br />
đã kêu gọi mọi người giữ bình tĩnh trong<br />
khi thế giới Hồi giáo tuyên bố tẩy chay<br />
hàng hóa Đan Mạch.<br />
Không nhượng bộ quyền tự do<br />
ngôn luận<br />
Lúc đó dường như chỉ có báo chí Pháp<br />
ngửng cao đầu với tinh thần tự do ngôn<br />
luận tuyệt đối, do đó bị xem là “tiếp tục<br />
gây hấn với cộng đồng Hồi giáo”.<br />
Nổi bật nhất là tạp chí trào phúng<br />
Charlie Hebdo, một tạp chí nêu cao<br />
quyền lực thế tục và không tiếc lời chỉ<br />
trích tôn giáo, từ cả Hồi giáo cực đoan<br />
lẫn Công giáo bảo thủ. Đầu năm 20<strong>06</strong>,<br />
giữa cao trào của cuộc khủng bố, tạp<br />
chí này đăng lại trọn bộ các tranh châm<br />
biếm nói trên.<br />
Ngay sau đó các nhân viên tạp chí<br />
liên miên bị dọa giết và năm 20<strong>11</strong> trụ<br />
sở tòa soạn bị phóng hỏa, cuối cùng là<br />
vụ tấn công chấn động năm 2015. Trưa<br />
ngày 7.1.2015 hai anh em người Pháp<br />
gốc Algeria, Saïd và Chérif Kouach tấn<br />
công vào đây, bắn chết 21 người, trong<br />
đó có nữ ký giả Elsa Cayat, tuy nhiên<br />
sau đó tha mạng cho một nữ ký giả khác,<br />
tuyên bố với cô rằng họ không giết phụ<br />
nữ. Sau cuộc truy lùng kéo dài hai ngày,<br />
hai tay súng đã bị bao vây ở một khu<br />
kỹ nghệ bên ngoài Paris và bị giết trong<br />
cuộc đấu súng với cảnh sát.<br />
Hành động này không chỉ bị xem là<br />
khủng bố mà là tấn công vào tự do ngôn<br />
luận. Sau các vụ tấn công, lễ tưởng niệm<br />
được tổ chức khắp nơi trên thế giới, với<br />
nhiều người sử dụng khẩu hiệu “Je suis<br />
Charlie” (Tôi là Charlie). Ngày 10 và <strong>11</strong><br />
sau đó các cuộc “Tuần hành Cộng hòa”<br />
diễn ra trên khắp nước Pháp nhằm vinh<br />
danh các nạn nhân và quyền tự do ngôn<br />
luận trên toàn quốc.<br />
Một cách để khẳng định quyền tự<br />
do ngôn luận là không để tạp chí chết.<br />
Charlie Hebdo vẫn tiếp tục lịch trình xuất<br />
bản bình thường và ấn bản đầu tiên sau<br />
Phạm Đức Đồng Hùng<br />
vụ tấn công ra ngày 13.1.<strong>2020</strong> đã thể hiện<br />
thái độ thách thức khi tiếp tục sử dụng<br />
chân dung Mohammed làm trang bìa:<br />
nhà tiên tri khóc, tay cầm bích chương<br />
với hàng chữ “Tôi là Charlie”, trên đầu<br />
là hàng tít lớn “Tất cả đã được tha thứ”.<br />
Chỉ vài phút sau khi phát hành tòan<br />
bộ 3 triệu số báo đã được bán sạch tại<br />
toàn bộ các sạp báo ở Pháp. Nhà xuất<br />
bản h nâng số phát hành từ 3 triệu lên<br />
5 triệu và sau đó thêm 3 triệu nữa, tổng<br />
cộng có 8 triệu số báo bán ra. Số báo này<br />
còn được dịch ra năm thứ tiếng: Tây Ban<br />
Nha, Anh, Ả Rập cho ấn bản báo giấy,<br />
tiếng Ý và Thổ Nhĩ Kỳ cho ấn bản báo<br />
mạng, phát hành tại hơn 20 quốc gia.<br />
Lúc đó tại Úc nguyên Thủ tướng Tony<br />
Abbott đã lên tiếng ca ngợi tạp chí này.<br />
Phát biểu trên Đài phát thanh 3AW vào<br />
sáng hôm sau ông Abbott bày tỏ: “Bây<br />
giờ thì tôi khá là thích bức biếm họa này<br />
– Tôi không chắc là tôi thích tất cả những<br />
gì mà đã sản xuất – nhưng bức biếm họa<br />
với hình Nhà Tiên tri Mohammed với<br />
dòng nước mắt chảy trên khuôn mặt nói<br />
rằng tất cả đã được tha thứ. Tinh thần<br />
tha thứ đó là những gì chúng ta đang cần<br />
và cần nhiều hơn trong thế giới hiện đại<br />
đầy hận thù này.”<br />
Năm năm sau, tháng qua bức biếm<br />
họa này lại trở thành tâm bão với vụ chặt<br />
đầu giáo viên lịch sử Samuel Paty bên<br />
ngoài một trường học tại Pháp vào ngày<br />
16.10.<strong>2020</strong>, sau khi ông đưa ra trước các<br />
học sinh những tấm ảnh biếm họa nói<br />
trên trong một bài giảng về tự do ngôn<br />
luận. Ngay sau đó Tổng thống Pháp<br />
Emmanuel Macron gọi vụ tấn công này là<br />
“khủng bố”, tuyên bố đạo Hồi “đang gặp<br />
khủng hoảng” và đưa ra các biện pháp<br />
cứng rắn mới nhằm bảo vệ nước Pháp<br />
trước các phần tử Hồi giáo cực đoan.<br />
Phản ứng của kẻ thiếu viễn kiến?<br />
Bây giờ thì chưa nhưng có lẽ mai này<br />
những tín đồ Hồi giáo mới nhận ra cái<br />
sai của mình khi đã có phản ứng quá<br />
mức như vậy.<br />
Những bức tranh châm biếm trên có<br />
thể đã đi vào quên lãng nếu phái đoàn<br />
giáo sĩ đạo Hồi ở Ðan Mạch không làm<br />
lớn chuyện. Và nó sẽ không thành biểu<br />
tượng của quyền tự do ngôn luận nếu<br />
không có các vụ đốt nhà, tàn sát và chém<br />
đầu kể trên.<br />
Thứ nhất, là ngay trong thế giới Hồi<br />
giáo, trong khi bày tỏ sự phản đối của<br />
mình trước bức biếm hoạ, đa số những<br />
thành phần trí thức của thế giới Hồi giáo<br />
cũng lên tiếng phản đối và có giữ khoảng<br />
cách với làn sóng phản phản ứng mang<br />
tính bạo loạn của thế giơi Hồi giáo.<br />
Thứ hai, bằng các phản đối thái quá<br />
như vậy, cộng đồng Hồi giáo tại các<br />
nước Tây phương đã tự đồng hoá mình<br />
với những tín điều buồn cười như “tử<br />
đạo sẽ được thưởng 72 trinh nữ trên<br />
thiên đường”.<br />
Những phản ứng như thế sẽ làm<br />
người Hồi giáo bị nhìn với ánh mắt nghi<br />
kỵ. Lâu nay, người ta vẫn thừa biết rằng<br />
người Hồi giáo vẫn thường dạy dỗ con<br />
em rằng thế giới Tây phương là rác rưởi,<br />
là hạ cấp, là tà đạo, chỉ có niềm tin của<br />
họ mới là chân chính, là thượng đẳng.<br />
Chính vì vậy, bằng “cao trào” phản đối<br />
vừa qua, họ đã chứng minh một cách rất<br />
cụ thể là họ không thể nào hội nhập vào<br />
xã hội phương Tây và chắc chắn điều<br />
này sẽ càng khiến các chính quyền Tây<br />
phương lưu ý trong các chính sách di dân.<br />
Không phải là tín đồ Thiên chúa giáo<br />
không bị xúc phạm niềm tin, vấn đề là<br />
phản ứng của họ hoàn toàn khác.<br />
Năm 1997 khi Art Center ở Melbourne<br />
tổ chức triển lãm những tác phẩm của<br />
nhiếp ảnh gia Mỹ Andres Serrano,<br />
nguyên Tổng giám mục George Pell đã<br />
đưa trung tâm trên ra toà, đòi phải huỷ<br />
bỏ cuộc triển lãm. Lý do là trong số tác<br />
phẩm được trưng bày có Piss Chirst,<br />
chụp hình một thánh giá có tượng của<br />
Chúa Jesus ngâm trong lọ nước tiểu.<br />
Thế nhưng toà lại bảo vệ quyền “tự do<br />
ngôn luận” của Serrano và chỉ đến khi<br />
hai thanh niên tham dự cuộc triển lãm có<br />
hành động phá hoại, làm hư hại bức ảnh,<br />
nhà tổ chức mới rút bức tranh này đi.<br />
Dĩ nhiên là hành động của hai thanh<br />
niên này đáng trách thế nhưng so ra thì<br />
cũng chỉ là giọt nước so với biển của<br />
trước hành động của những tín đồ Hồi<br />
giáo cực đoan.<br />
Biếm họa và dân chủ<br />
Đây không phải là lần đầu tiên nền<br />
chính trị Pháp ồn ào với tranh biếm họa.<br />
Bức biếm hoạ nổi tiếng nhất trong<br />
lịch sử Pháp và có lẽ là cả nhân loại là<br />
bức biếm hoạ vẽ vua Louis-Philippe<br />
(1800-1862) của Pháp vào năm 1831.<br />
Ðây là giai đoạn mà nước Pháp trải qua<br />
nhiều xáo trộn: cuộc cách mạng dân<br />
quyền 1789-1799 và, sau giai đoạn làm<br />
mưa làm gió của Napoleon Bonaparte,<br />
đường phố Paris lại sục sôi với những<br />
khẩu hiệu cách mạng vào năm 1830,<br />
năm Louisi Philppe lên ngôi.<br />
Lúc đó một nhà báo kiêm hoạ sĩ<br />
Charles Philipon, chủ bút tạp chí La<br />
Caricature, đã diễn tả Louis-Philippe<br />
như một trái lê: trong tiếng Pháp, trái lê<br />
là “la poire” còn có nghĩa là “người đần<br />
độn” và điều này đã ảnh hưởng sang tiếng<br />
Anh khi diễn tả ai đó đần độn, người Anh<br />
có thể sử dụng từ ghép “pear-shaped”.<br />
Bức biếm họa này nhanh chóng trở<br />
thành biểu tượng của Louis-Philippe,<br />
một ông vua không mấy tài năng và
Change language