WiT 02_2021 (65)promo

155 MM ARMATOHAUBICA DITA ❙ AGONIA ANTONOWA ❙ RAFALE DLA GRECJI 

Wojsko 

i Technika 

2/2021 

Luty 

CENA 14,50 zł 

w tym 8% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

Polityka wojskowa 

Stanów Zjednoczonych 

pod rządami Joe Bidena 

Przed Stanami Zjednoczonymi Ameryki 

stoi wiele wyzwań i zagrożeń, którym 

gasnąca amerykańska potęga będzie 

musiała stawić czoła. Ze strony nowej 

administracji nie należy jednak spodziewać 

się żadnych rewolucji w polityce 

wojskowej i podejściu do sił zbrojnych. 

str. 12 str. 76 

Korwety 

po szwedzku 

Marynarka Wojennea Królestwa Szwecji 

przygotowuje szeroko zakrojony program 

modernizacji swoich sił nawodnych, 

który przewiduje m.in. unowocześnienie 

korwet typu Visby, a także zamówienie 

okrętów tej klasy nowego typu, 

określanych jako YS-2030.

Z P R E N U M E R A T Ą S A M E K O R Z Y Ś C I 

Atrakcyjna cena, w tym dwa numery gratis! 

Pewność otrzymania każdego numeru w niezmiennej cenie 

E-wydania dostępne są na naszej stronie oraz w kioskach internetowych 

Wojsko i Technika: cena detaliczna 14,50 zł 

Prenumerata roczna: 145,00 zł | zawiera 12 numerów 

Lotnictwo Aviation International: cena detaliczna 16,50 zł 

Prenumerata roczna: 165,00 zł | zawiera 12 numerów 

Wojsko i Technika Historia + numery specjalne: cena detaliczna 18,99 zł 

Prenumerata roczna: 190 zł | zawiera 12 numerów 

Prenumeratę zamów na naszej stronie internetowej www.zbiam.pl lub wpłać należność 

na konto bankowe nr 70 1240 6159 1111 0010 6393 2976 

Skontaktuj się z nami: office@zbiam.pl 

Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o. 

Biuro: ul. Bagatela 10/19 00-585 Warszawa


stoi wiele wyzwań i zagrożeń, którym 

gasnąca amerykańska potęga będzie 

musiała stawić czoła. Ze strony nowej 

administracji nie należy jednak spodziewać 

się żadnych rewolucji w polityce 

wojskowej i podejściu do sił zbrojnych. 

Marynarka Wojennea Królestwa Szwecji 

przygotowuje szeroko zakrojony program 

modernizacji swoich sił nawodnych, 

który przewiduje m.in. unowocześnienie 

korwet typu Visby, a także zamówienie 

okrętów tej klasy nowego typu, 

określanych jako YS-2030. 

w tym 8% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

12 

30 

Vol. VII, nr 2 (65) 

LUTY 2021, NR 2. 

Nakład: 14 990 egzemplarzy 

Spis treści 

155 MM ARMATOHAUBICA DITA 

Wojsko 

❙ AGONIA ANTONOWA ❙ RAFALE DLA GRECJI 

i Technika 

2/2021 

Luty 

CENA 14,50 zł 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

Spis treści WiT Luty 2021 

Nowości z armii świata 

Jarosław Brach, Przemysław Juraszek, Bartłomiej Kucharski, 

Adam M. Maciejewski, Łukasz Pacholski str. 4 

Jesteśmy głodni nowych rozwiązań 

Z Bartłomiejem Smoczyńskim prezesem zarządu 

Rosomak S.A. rozmawia Andrzej Kiński str. 8 

Polityka wojskowa Stanów Zjednoczonych 


Robert Czulda str. 12 

Bułgaria modernizuje T-72 

Bartłomiej Kucharski, współpraca Andrzej Kiński str. 20 

DITA – czeska nowość wśród armatohaubic 155 mm 

Tomasz Wachowski str. 24 

Pociski CAMM w rękach przeciwlotników British Army 

Adam M. Maciejewski str. 28 

Rosyjskie „moduły bojowe” Cz. 2 

Wieże z uzbrojeniem artyleryjskim i stanowiska okrętowe 

Tomasz Szulc str. 30 

Kolejne karabinki systemu MSBS-GROT po badaniach 

państwowych 

Michał Czyżewski, Michał Sułowski, Ryszard Woźniak str. 38 

Styczniowa defilada w stolicy KRLD 

Tomasz Szulc str. 42 

AGS CSOP z PIT-RADWAR – kolejny krok 

Andrzej Kiński str. 47 

Nie tylko Patriot – korporacja Raytheon Technologies w Polsce 

Zbigniew Borecki str. 50 

Nowości z sił powietrznych świata 

Adam M. Maciejewski, Łukasz Pacholski str. 56 

Agonia Antonowa cz. 1 

Adam M. Maciejewski str. 58 

Modernizacja Polemikí Aeroporía 

Łukasz Pacholski str. 66 

Rafale dla Grecji 

Marek Łaz str. 70 

Polityka wojskowa 

Stanów Zjednoczonych 


str. 12 str. 76 

Korwety 

po szwedzku 

Na okładce: Odpalenie pocisku CAMM z wyrzutni 

systemu przeciwlotniczego Sky Sabre podczas prób 

na poligonie Vidsel w Szwecji wiosną 2018 r. 

Fot. Ministerstwo Obrony Wielkiej Brytanii/ 

/Crown Copyright. 

Redakcja 

Andrzej Kiński – redaktor naczelny 

andrzej.kinski@zbiam.pl 

Adam M. Maciejewski 

adam.maciejewski@zbiam.pl 

Tomasz Grotnik 

tomasz.grotnik@zbiam.pl 

Łukasz Prus 

lukasz.prus@zbiam.pl 

Korekta 

Monika Gutowska, zespół redakcyjny 

Redakcja techniczna 

Wiktor Grzeszczyk 

Stali współprawcownicy 

Piotr Abraszek, Jarosław Brach, Marcin Chała, 

Jarosław Ciślak, Robert Czulda, Maksymilian Dura, 

Miroslav Gyűrösi, Jerzy Gruszczyński, 

Przemysław Juraszek, Bartłomiej Kucharski, 

Hubert Królikowski, Krzysztof Nicpoń, Andrzej Nitka, 

Łukasz Pacholski, Paweł Przeździecki, 

Tomasz Szulc, Tomasz Wachowski, 

Michal Zdobinsky, Gabor Zord 

Wydawca 

Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o. 

ul. Anieli Krzywoń 2/155, 01-391 Warszawa 

office@zbiam.pl 

Biuro 

ul. Bagatela 10 lok. 19, 00-585 Warszawa 

Dział reklamy i marketingu 

Andrzej Ulanowski 

andrzej.ulanowski@zbiam.pl 

Dystrybucja i prenumerata 


Reklamacje 


Modułowy zestaw noktowizyjny MZN-1 – nowa generacja 

optoelektroniki indywidualnej z PCO 

Andrzej Kiński str. 36 

58 

Nowości z flot wojennych świata 

Tomasz Grotnik str. 74 

Korwety po szwedzku 

Tomasz Grotnik str. 76 

76 

Prenumerata 

realizowana przez Ruch S.A: 

Zamówienia na prenumeratę w wersji 

papierowej i na e-wydania można składać 

bezpośrednio na stronie 

www.prenumerata.ruch.com.pl 

Ewentualne pytania prosimy kierować 

na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl 

lub kontaktując się z Telefonicznym 

Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 

801 800 803 lub 22 717 59 59 

– czynne w godzinach 7.00–18.00. 

Koszt połączenia wg taryfy operatora. 

Copyright by ZBiAM 2021 

All Rights Reserved. 

Wszelkie prawa zastrzeżone 

Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne 

rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy 

jest zabronione. Materiałów niezamówionych, 

nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo 

dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów 

i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych. 

Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie opiniami 

sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności 

za treść zamieszczonychogłoszeń i reklam. 

Więcej informacji znajdzieszna naszej nowej stronie: 

www.zbiam.pl 

www.facebook.com/wojskoitechnika 

www.zbiam.pl Luty 2021 • Wojsko i Technika 3

Opinie 

Panie Prezesie, minęły już trzy lata od momentu, gdy objął Pan stanowisko 

prezesa zarządu, dyrektora naczelnego Rosomak S.A. Jest to chyba okres wystarczająco 

długi, by pokusić się o ocenę stanu firmy, w jakim ją Pan zastał 

i obecnego, tym bardziej, że przyszedł Pan do niej z przemysłu motoryzacyjnego. 

Może w pewien sposób pokrewnego pod względem technicznym, ale jednak 

wcześniej nie miał Pan kontaktu z przemysłem obronnym, a ten ma przecież 

swoją specyfikę. Gdzie widzi Pan mocne strony Rosomaka, a jakie są 

obszary, w których można byłoby jeszcze coś poprawić, czy wręcz zmienić? 

Jak dziś, na początku 2021 r. wygląda sytuacja Rosomak S.A.? 

Zacznę od kilku osobistych refleksji. Rzeczywiście, przyszedłem do zakładów 

w Siemianowicach Śląskich z firmy, która jest jednym z trzech największych koncernów 

motoryzacyjnych na świecie [Bartłomiej Smoczyński przed objęciem 

funkcji w Rosomak S.A. był głównym inżynierem w dziale zakupów spółki Toyota 

Motor Europe NV/SA – przyp. red.], gdzie miałem okazję zapoznać się z zarządzaniem 

i organizacją pracy praktycznie wszystkich sfer działalności – od produkcji, 

przez HR, kontroling, aż po kantynę i chociaż nie uczestniczyłem bezpośrednio 

w ich pracy, to jednak miałem okazję przyjrzeć się sposobom ich działania. Swoje 

doświadczenie zdobyłem przede wszystkim w działach kontroli jakości i zakupów. 

Spędziłem tam w sumie niemal 15 lat. Wydaje mi się, że mam dobry punkt 

odniesienia. Gdy przyszedłem do Rosomaka, to byłem zaskoczony – na plus – 

– dobrym przygotowaniem i nowoczesnością tego zakładu, przynajmniej jego 

części produkcyjnej. Zrobił na mnie wrażenie dobry stan budynków, wylewek… 

To są może szczegóły, ale można po tym poznać dobrego gospodarza. Te posadzki 

to pewien wyznacznik dobrego zarządzania, bo od nich buduje się wszystko. 

Porządek organizacyjny, ustawia maszyny i oprzyrządowanie, buduje efektywny 

transport wewnętrzny. Pierwsze wrażenie było zatem bardzo dobre. 

Potem zapoznałem się z systemem produkcji, działem informatycznym, innymi 

elementami infrastruktury, i odniosłem wrażenie, że to wszystko jest całkiem nieźle 

zorganizowane. Myślę, że jak ma Pan okazję, tak jak ja, odwiedzać różne firmy 

należące do Grupy PGZ, to z czystym sumieniem mogę powiedzieć, że jesteśmy 

w pierwszej piątce najlepiej zorganizowanych spółek. Żeby nie odniósł Pan wrażenia, 

że kreuję „swojej” firmie laurkę – mam wciąż niemało zastrzeżeń do samej organizacji 

naszej pracy. Tę trzeba nieustannie doskonalić. Widzę jednak duży potencjał 

tej firmy, choćby przejawiający się w możliwej absorpcji różnego rodzaju 

nowej produkcji. Będę też dążył do odbudowy wielu kompetencji i do powrotu 

do wytwarzania wielu zespołów oraz elementów, które w minionych latach zle- 

Jesteśmy głodni nowych rozwiązań 

cono różnym zewnętrznym partnerom. Wiem z czego to wynikało, gdy uruchamiana 

była produkcja kołowych transporterów opancerzonych, ale dziś ten swoisty 

outsourcing i redukcja kompetencji wytwórczych na pewno osłabiają spółkę. 

Chcielibyśmy po prostu obecny model wytwarzania naszego sztandarowego 

produktu dostosować do obecnych, bynajmniej niełatwych realiów. 

Wracając do kwestii związanych z organizacją pracy. Przejście od Wojskowych 

Zakładów Mechanicznych do Rosomaka i uruchomienie produkcji według zachodnich 

standardów nowoczesnych wozów bojowych w warsztatach remontowych 

sowieckich czołgów sprzed 30–40 lat było ogromnym skokiem dla ludzi 

i całej firmy. Jakościowym, organizacyjnym, mentalnym. Dla tych, którzy pamiętają 

te czasy, a ich w naszej firmie jest wciąż wielu, ten skok i tak był niebotyczny, i być 

może wystarczający. Teraz jednak nadszedł czas na drugi duży krok – modernizację 

firmy, poprawę efektywności procesów wewnętrznych oraz lepszą współpracę 

i zarządzanie dostawcami. Bardzo ważne jest rozszerzenie oferty produktowej. 

A wracając do kondycji firmy – rok 2020 zakończyliśmy „na plusie”, z zyskiem. 

Spółka jest w dobrej kondycji, ma zamówienia na bieżący rok wynikające 

z umów zawartych z resortem obrony. 

Z prezesem zarządu Rosomak S.A. Bartłomiejem Smoczyńskim rozmawia 

Andrzej Kiński. 

A co jest takim wyzwaniem dla Pana? 

Na pewno jest to przejście od obecnego modelu produkcji KTO na wyższy poziom 

i zaczerpnięcie dobrych praktyk z tzw. automotiwu poprzez ciągłe doskonalenie, 

poprawienie procesów produkcyjnych, zarządczych, logistycznych – niemal 

wszystkich sfer funkcjonowania spółki. To zaś zapewni większą elastyczność 

i szybką reakcję na potrzeby rynku oraz zdolność do wypuszczenie nowego produktu 

w czasie oczekiwanym i akceptowalnym przez zamawiającego. Wymaga to 

oczywiście kolejnych inwestycji, a na to potrzebne są środki. Na miejscu wyburzonych 

powinny stanąć nowe budynki, w których uruchomiona zostanie nowa produkcja. 

Dziś bowiem na produkcji samego KTO nie da się budować strategii na 

przyszłość. Dostarczyliśmy wojsku ok. 900 wozów, wyprodukujemy zapewne jeszcze 

pewną ich liczbę. To może pięć lat kontynuowania ich produkcji. Wojsko Polskie 

będzie miało wkrótce tyle kołowych transporterów opancerzonych i pojazdów 

specjalistycznych na ich bazie, że jego potrzeby zmaleją, co w konsekwencji 

nie zapewni Spółce takich zamówień, jak w poprzednich piętnastu latach. 

Tak źle chyba nie jest. Nawet dziś artykułowane przez Ministerstwo Obrony Narodowej 

potrzeby wskazują, że konieczne będzie podpisanie trzeciej umowy na dostawę 

KTO. Choćby ze względu na wzrost liczby zaplanowanych wozów z nową 

wieżą bezzałogową ZSSW-30. To także kolejne wersje specjalistyczne, wcześniej 

nieuwzględniane w planach. Z pewnością podwozi wyprodukowanych na mocy 

umowy z 2013 r. na 307 pojazdów na zabezpieczenie tych potrzeb nie wystarczy. 

Zgadzam się, oczywiście, jeśli będzie to umowa wieloletnia, bo tylko taka „porządkuje” 

przyszłość spółki i pozwala na długofalowe planowanie. Jeśli byłaby to jednak 

tylko swoista kroplówka w postaci corocznych zamówień, np. na 30 wozów bez 

umowy ramowej, to nie pozwoli nam to skalkulować inwestycji w taki sposób, żeby 

na przykład zakup skomplikowanego centrum obróbczego, którego koszt przekracza 

milion złotych, wkalkulować w zyski z jednorocznego zamówienia. 

To co Pan mówi o umowach wieloletnich wpisuje się także w poglądy kierownictwa 

Polskiej Grupy Zbrojeniowej. W podobnym duchu wypowiadał się członek 

zarządu PGZ Hubert Stępniewicz w wywiadzie, jaki miałem okazję przeprowadzić 

w październiku ubiegłego roku. 

Każdy kto ma doświadczenie z firmy o profilu typowo produkcyjnym i zna rynek, 

na którym panuje ostra konkurencja, a szczególnie rynek skomplikowanych wyrobów 

wymagających rozbudowanego łańcucha kooperacji, nie może mieć innego 

podejścia. Producent musi mieć mocny punkt odniesienia do skalkulowania 

oferty i dokonania zamówień u poddostawców w dłuższej perspektywie 

czasu. Nie produkujemy przecież drobnych elementów, gdzie można mieć setki 

zleceń krótkoterminowych, my działamy na zasadzie pojedynczych zamówień 

o wieloletniej perspektywie i dużej wartości. 

8 Wojsko i Technika • Luty 2021 

www.zbiam.pl

Polityka obronna 

Jedną z pierwszych decyzji nowej administracji prezydenckiej jest zawieszenie planów poprzednika co do wycofania części sił z Niemiec. Nowa ekipa w Pentagonie chce 

najpierw dokonać strategicznego przeglądu sił i dopiero potem zadecydować o ewentualnych roszadach. 

Polityka wojskowa Stanów Zjednoczonych 


Robert Czulda 


wiele wyzwań i zagrożeń, którym 

wyraźnie gasnąca amerykańska potęga 

będzie musiała stawić czoła. Ze strony 

nowej administracji prezydenckiej 

nie należy jednak spodziewać się 

żadnych rewolucji w polityce wojskowej 

i podejściu do sił zbrojnych, które 

niezmiennie pozostają jednym 

z głównych instrumentów realizacji 

interesów Białego Domu na świecie. 

Fotografie w artykule: US Army, US Navy, 

US Air Force, White House, Departamente Obrony 

Stanów Zjednoczonych, Ministerstwo Obrony 

Narodowej, Lockheed Martin, Fincantieri, GDLS. 

Wpołowie lutego 2021 r., niespełna 

miesiąc po zaprzysiężeniu, trudno 

przewidzieć, w jakim dokładnie kierunku 

pójdą Stany Zjednoczone pod kierownictwem 

Joe Bidena. Tym bardziej, że nie jest on już 

najmłodszy (78 lat) i nie może poszczycić się ani 

świetnym zdrowiem, ani kondycją. Prawdopodobne 

jest, że za jakiś czas może okazać się niezdolny 

do sprawowania funkcji – wówczas władza 

trafi w ręce kontrowersyjnej wiceprezydent 

Kamali Harris, która na temat spraw wojskowych 

raczej się nie wypowiada. Niemniej wydaje się 

bardzo prawdopodobnym, że nie będzie istotnych 

zmian w polityce wojskowej, bowiem ta 

co do zasady jest kontynuowana przez kolejnych 

prezydentów. Stanowi ona też na ogół 

efekt porozumienia pomiędzy Partią Demokratyczną 

a Partią Republikańską, a w obecnej konfiguracji 

politycznej szukanie kompromisu z opozycją 

jest nieuchronne. 

W przedwyborczej kampanii Biden niewiele 

mówił o wojsku – tradycyjnie kwestiami dominującymi 

były bowiem sprawy wewnętrzne. W przemówieniu 

z lipca 2019 r. Biden zapowiedział wycofanie 

się z tortur, a także „przywrócenie większej 

przejrzystości” co do prowadzonych przez Stany 

Zjednoczone operacji wojskowych. Mowa była 

także o bliżej nieokreślonych działaniach, które 

miałyby doprowadzić do zmniejszenia liczby ofiar 

wśród ludności cywilnej. Jednocześnie stwierdzono, 

że Stany Zjednoczone „nigdy nie zawahają się 

użyć siły – także militarnej, by chronić amerykańskich 

obywateli”, a celem administracji będzie zadbanie, 

aby to Stany Zjednoczone pozostały „największą 

siłą wojskową na świecie”. Użycie wojska 

ma być ostatnim, a nie pierwszym instrumentem, 

po które Amerykanie sięgają – ma być ono stosowane 

jedynie, gdy „trzeba chronić kluczowe interesy, 

a cel jest jasny i możliwy do zrealizowania”. 

Należy jednak pamiętać, że przedwyborcze deklaracje 

to jedynie słowa, które mają kupić danemu 

kandydatowi poparcie, a nie zapowiedź prawdziwej 

polityki. Barack Obama dostał wszak pokojową 

nagrodę Nobla (2009 r.) mówiąc o „świecie bez 

broni jądrowej”. Zapowiedział również likwidację 

więzienia dla terrorystów na Kubie – ostatecznie 

żadnej z tych rzeczy nie zrobił. 

Wiele zależeć będzie od ludzi, których Biden 

wskaże na najważniejsze stanowiska w Pentagonie, 

a proces ten – biorąc pod uwagę także konieczność 

zweryfikowania przez służby i uzyskania 

zatwierdzenia kandydatur w Senacie – zajmie 

wiele tygodni. Nie przewiduje się odwołania 

przewodniczącego Połączonych Szefów Sztabu 

– 62-letniego gen. Marka Milley'a, który wyraźnie 

dystansował się od prezydenta Donalda Trumpa. 

Milley'a powołano 30 września 2019 r. na czteroletnią 

kadencję, podczas której ma doradzać 

władzom cywilnym – zarówno prezydentowi, 

jak i sekretarzowi obrony. 

Wiemy, że sekretarzem obrony został 67-letni, 

emerytowany generał Lloyd Austin III, który ma 


www.zbiam.pl

Wozy bojowe 

Jedynym czołgiem Wojsk Lądowych Republiki Bułgarii, pozostającym nadal w służbie, jest T-72. Wszystkie te wozy reprezentują standard schyłku lat 70. i nigdy nie były modernizowane. 

Bartłomiej Kucharski, 

współpraca Andrzej Kiński 

Republika Bułgarii to niewielkie 

i niezbyt zamożne państwo, 

ale z racji swego strategicznego 

położenia ma duże znaczenie 

dla Sojuszu Północnoatlantyckiego, 

do którego należy od 2004 r., 

stąd też wymagania dotyczące rozwoju 

jej sił zbrojnych. Niedawno Sofia 

zainicjowała projekt modernizacji 

części przestarzałych czołgów 

podstawowych T-72M1, a także ogłosiła 

chęć pozyskania nowoczesnych 

kołowych transporterów 

opancerzonych. 

Fotografie w artykule: Ministerstwo Obrony Republiki 

Bułgarii, Terem Holding, US Army, Ministerstwo 

Obrony Azerbejdżanu, General Dynamics European 

Land Systems, Andrzej Kiński. 

Bułgaria od dawna nie jest ani potęgą militarną 

(u schyłku Układu Warszawskiego jej siły 

zbrojne były bardzo liczne i dobrze uzbrojone 

oraz wyposażone), ani gospodarczą. Przy PKB 

wynoszącym ok. 65,3 mld USD budżet obronny 

w 2018 r. sięgał 1,015 mld USD (1,710 mld BGN), co 

oznaczało, że Bułgaria wydawała na obronność 

nieco ponad 1,55% PKB. W kolejnym roku zaskoczyła 

jednak wszystkich, niemal podwajając (sic!) 

wydatki obronne – w 2019 r. budżet resortu obro- 

Bułgaria modernizuje T-72 

ny sięgnął 2,127 mld USD (blisko 3,628 mld BGN) zjonem artylerii i dywizjonem przeciwlotniczym). 

– 3,1% PKB! Miało to związek z decyzją o zakupie Poza tym w ich strukturze jest Połączone Dowództwo 

Operacji Specjalnych z Płowdiw (ekwiwalent 

ośmiu samolotów wielozadaniowych F-16 Block 

70 za 1,2 mld USD. Tym niemniej, przy siłach zbrojnych 

liczących 32 000 ludzi i uzbrojonych w abso- 

pułk artylerii, pułk logistyczny, pułk inżynieryjny 

brygady, pułk piechoty górskiej, trzy bataliony), 

lutnej większości w przestarzały sprzęt pochodzący 

z czasów Układu Warszawskiego, nie jest to zgromadzono w 61. batalionie czołgów formalnie 

itd. Większość znajdujących się w linii czołgów 

kwota imponująca. Nie może więc dziwić zły stan podporządkowanym Centrum Szkolenia Specjalistów 

w Sliwen. 

techniczny uzbrojenia i sprzętu Sił Zbrojnych Bułgarii 

(Българска армия) – zgodnie z raportem Ministerstwa 

Obrony z maja 2019 r. 23% pojazdów T-72M1 (ok. 230 kolejnych w wersjach M/A/AK/M1 

Według stanu na 2017 r. w linii było 80 wozów 

było niesprawnych (w rozbiciu na rodzaje sprzętu: i M1M jest zmagazynowanych; dla porównania, 

czołgi 48%, BMP-1 40%, BTR-60PB-MD1 30% itd.), w 1990 r. Bułgaria miała ponad 2500 czołgów, głównie 

T-54/55 – ok. 1800, T-62 – 220÷240, T-72 – 333 

zaś jeśli chodzi o statki powietrzne i okręty było to 

odpowiednio 80% i 10%. 

i PT-76 – ok. 250), ok. 100 bwp BMP-1, 70 bwp 

Wojska Lądowe Republiki Bułgarii (Сухопътните BMP-23 (lokalna konstrukcja na bazie podwozia 

войски) przeszły po 1990 r., podobnie jak inne armie 

państw Układu Warszawskiego, potężne re- 

transporterów opancerzonych MT-LB, ok. 100 ko- 

działa samobieżnego 2S1), ok. 100 gąsienicowych 

dukcje liczby żołnierzy i jednostek sprzętu. Ostatnia 

rozpoczęła się w 2015 r., a w jej wyniku stan M1117 itd. Zdecydowana większość uzbrojenia 

łowych BTR-60PB-MD1, 16 eksamerykańskich 

bułgarskich wojsk lądowych zmalał z 24 400 żołnierzy 

do zaledwie 14 310. Ich rdzeń stanowią światełek w tunelu dla Wojsk Lądowych Bułgarii 

była i wciąż pozostaje przestarzała. Jednym ze 

dwie stosunkowo słabe brygady: 2. Tundżańska miał być zakup nowych kołowych transporterów 

Brygada Zmechanizowana z dowództwem w Starej 

Zagorze (z trzema batalionami zmechanizowa- 

Ministerstwo Obrony Republiki Bułgarii zainicjo- 

opancerzonych w układzie 8×8. 19 lipca 2019 r. 

nymi i dywizjonem artylerii) i 61. Stramska Brygada wało postępowanie, które miało wyłonić dostawcę 

Zmechanizowana z dowództwem w Karpowie 150 pojazdów tej kategorii. Zaproszenia do udziału 

(z trzema batalionami zmechanizowanymi, dywi- 

w nim wysłano do firm: Rheinmetall Defence 

Kilka lat temu została podjęta decyzja o remoncie 13 czołgów T-72M (na zdjęciu) i M1. Za ich remont odpowiadały zakłady Terem-Chan Krum z Tyrgowiszte. Na pierwszym 

planie wóz wersji M, dalsze to M1. 


www.zbiam.pl

Artyleria 

Firma Excalibur Army ujawniła na początku tego roku demonstrator technologii nowej 155 mm samobieżnej armatohaubicy na podwoziu kołowym DITA. 

Tomasz Wachowski 

Czechosłowacja była jednym z pionierów 

w sferze konstrukcji i wprowadzenia 

do uzbrojenia nowoczesnych 

samobieżnych haubic na podwoziu 

kołowym. Powstałe w latach 70. działo 

DANA w wielu aspektach wyprzedziło 

swą epokę, a jego koncepcja 

nie zestarzała się do dziś i – oczywiście 

po modernizacji – spełnia także 

wymagania pola walki XXI wieku. 

Stąd też w zakładach Excalibur Army 

ze Šternberka, należących 

do Czechoslovak Group, zainicjowano 

prace nad nową samobieżną 

armatohaubicą na podwoziu kołowym 

DITA, która nie tylko kontynuuje 

tradycję nazywania tego 

typu systemów żeńskimi imionami, 

ale także czerpie wiele rozwiązań 

z konstrukcji działa DANA. 

Fotografie w artykule Excalibur Army. 

DITA – czeska nowość 

wśród armatohaubic 155 mm 

Excalibur Army już od kilku lat ma w swej 

ofercie pakiety modernizacyjne (modyfikacyjne), 

które służyły odmłodzeniu konstrukcji 

i rozszerzeniu możliwości na współczesnym 

polu walki oryginalnej 152 mm haubicoarmaty vz. 

77 DANA (Dělo Automobilní Nabíjené Automaticky, 

działo na podwoziu samochodowym z automatycznym 

systemem ładowania). Chodzi o prezentowane 

już na łamach „Wojska i Techniki” działa 

DANA M1 oraz DANA M2, w których poprawiono 

ergonomię, charakterystyki jezdne, zmieniono 

układy hydrauliczne służące stabilizacji na pozycji 

ogniowej i naprowadzaniu działa na cel, a także – 

– opcjonalnie – wprowadzono nowoczesne systemy 

nawigacji, łączności i kierowania ogniem. 

Główny oręż – haubicoarmata o kalibrze 152 mm 

i długości lufy 36,5 kalibrów pozostał ten sam. Kaliber 

Dany jest efektem standaryzacji w ramach 

Układu Warszawskiego i choć wykorzystywany 

jest nadal przez artylerię kilku tzw. nowych członków 

NATO, to „starzy” członkowie Sojuszu w analogicznych 

systemach artyleryjskich stosują kaliber 

155 mm, uznany za standardowy, co ułatwia 

m.in. unifikację systemu amunicyjnego. 

Z drugiej strony wśród zachodnich samobieżnych 

systemów artyleryjskich na podwoziach 

kołowych niewiele jest takich, w których załoga 

jest chroniona przez pancerz nie tylko podczas 

jazdy, ale także prowadzenia ognia. Tą cechą 

mogła za to pochwalić się oryginalna DANA, 

a także jej zmodernizowane (zmodyfikowane) 

odmiany M1 i M2. Stąd już w latach 80. znalazły 

zagranicznych odbiorców, w tym Polskę, którzy 

ocenili je wyżej od dostępnych w tym czasie podobnych 

konstrukcji sowieckich (2S3 Akacija) 

i wciąż cieszą się zainteresowaniem na rynku. 

Choć z racji kalibru głównie wśród państw postsowieckich 

(Gruzja, Azerbejdżan). Dla wielu innych 

potencjalnych użytkowników główną przeszkodę 

stanowi właśnie kal. 152 mm. 

To zaś sprawiło, że w Excalibur Army, po opracowaniu 

oraz wdrożeniu pakietów M1 i M2 do 

Dany, przystąpiono w 2019 r. do opracowania 

zupełnie nowej armatohaubicy samobieżnej na 

podwoziu kołowym, tym razem kal. 155 mm, 

która otrzymała nazwę DITA. Prowadzenie tych 

prac ujawniono w styczniu tego roku, kiedy 

opublikowano pierwsze informacje i zdjęcia demonstratora 

technologii działa, które na tym 

etapie wykorzystuje nośnik Tatra 815 VP31M 

w układzie 8×8 z kabiną zastosowaną w Danie 

M2. Na przestrzeni następnych miesięcy system 

przejdzie szeroko zakrojone badania zakładowe. 

Ich wyniki posłużą do określenia kierunków niezbędnych 

zmian i poprawek w konstrukcji, na 

bazie których powstanie prototyp będący wzorcem 

do konfiguracji seryjnej. 

Jak wspomniano, demonstrator wykorzystuje 

podwozie Tatra 815 VP31M, przejęte z działa 

DANA M1 i M2, w którym wprowadzono wszystkie 

zmiany ułatwiające prowadzenie i poprawiające 

charakterystyki jezdne, dzięki czemu 


www.zbiam.pl

Obrona przeciwlotnicza 


15 stycznia na swoim koncie w mediach 

społecznościowych 16. Pułk 

Królewskiej Artylerii Armii Brytyjskiej 

poinformował, że personel jego 

32. baterii, jako pierwszej w jednostce, 

rozpoczął szkolenie na nowym sprzęcie, 

czyli Sky Sabre, jak w Siłach Zbrojnych 

Zjednoczonego Królestwa nazwano 

system rakietowy z pociskami 

przeciwlotniczymi MBDA CAMM. 

Fotografie w artykule: 16RegtRA/British Army, 

MBDA UK. 

Pociski CAMM w rękach 

przeciwlotników British Army 

Na razie nie ma więcej informacji na temat 

samego szkolenia, jego terminarza itd. 

Natomiast w tej chwili jest oczywiste, że 

16. Pułk Królewskiej Artylerii (16th Regiment Royal 

Artillery, 16RegtRA) Armii Brytyjskiej (British Army), 

stacjonujący w Baker Barracks niedaleko Portsmouth, 

jako pierwszy będzie uzbrojony w system 

Sky Sabre. Warto dodać, że 16RegtRA to jedyny liniowy 

oddział przeciwlotniczy British Army odpowiedzialny 

za zadania obrony powietrznej krótkiego 

zasięgu. 16RegtRA wchodzi w skład 7. Grupy 

Przeciwlotniczej (7th AD Group) i jest podporządkowany 

3. Dywizji, tzw. Żelaznej – 3rd (United 

Kingdom) Division/Iron Division. Jest to jedyny 

w British Army taki związek taktyczny stałej gotowości, 

przez co jest główną siłą ekspedycyjną British 

Army ze względu na czas reakcji. 16RegtRA 

także funkcjonuje w takim trybie. Jak pod koniec 

listopada 2020 r. podały brytyjskie media, elementy 

16RegtRA od lutego ub.r. są rozmieszczone 

w Arabii Saudyjskiej (co brytyjski rząd zataił przed 

opozycją). Według oficjalnie ujawnionych informacji, 

do Arabii Saudyjskiej przerzucono jedynie 

stacje radiolokacyjne Saab Giraffe AMB, które 

„koło Rijadu” pomagają uzupełnić luki w systemie 

obrony saudyjskiej stolicy. W rzeczywistości 

pododdziały 16RegtRA mają wspierać obronę 

saudyjskich instalacji naftowych w związku 

z ponownym wzrostem aktywności bezzałogowców 

i sił rakietowych jemeńskiego Ansar 

Allah. 16RegtRA odpowiada także za obronę 

przeciwlotniczą Falklandów, więc jej pododdziały 

są na tym archipelagu rotacyjnie rozmieszczane. 

Przed wprowadzeniem systemu Sky Sabre jedynym 

systemem rakietowym 16RegtRA były zestawy 

Rapier FSC (Field Standard C). 

Wraz z systemem Sky Sabre i pociskami CAMM 

(Common Anti-air Modular Missile, wspólny modułowy 

pocisk przeciwlotniczy) rozpoczyna się 

nowa epoka w historii 16RegtRA ze względu na 

skokowy wzrost charakterystyk taktyczno-technicznych 

Sky Sabre w porównaniu z dotychczasowym 

Rapierem FSC (który można w pewnym 

przybliżeniu określić jako rozmieszczony na naczepach 

odpowiednik sowieckiego systemu 

Osa-AKM). Szczegółowe opisy pocisków CAMM 

i CAMM-ER (Extended Range – o powiększonym 

zasięgu) zamieszczaliśmy już parokrotnie na łamach 

„Wojska i Techniki” (np. WiT 9/2018). Na tym 

etapie Ministerstwo Obrony Wielkiej Brytanii nie 

podaje struktury baterii, ani listy jej sprzętu. Ale 

na zamieszczonych przez 16RegtRA zdjęciach 

widać standardowe w British Army ciężarówki 

serii RMMV HX77, w tym w wariancie 6×6 (wyrzutnia) 

i 4×4 (pojazd transportowo-załadowczy). 

Pokazano także stację Giraffe AMB, na podwoziu 

Wozy transportowo-załadowcze do systemu Sky Sabre z pakietami zapasowych pocisków CAMM. 

Paletowa wyrzutnia Sky Sabre na MAN-ie HX77 jest identyczna z tą prezentowaną na MSPO 2020 i 2019 – w tym 

drugim przypadku na podwoziu Jelcza P882.D43. 

RMMV HX60 8×8, która służy jako podstawowy 

środek wykrywania i śledzenia celów baterii. 

W British Army Sky Sabre stanowi komponent 

Medium Range Air Defence (MRAD, system przeciwlotniczy 

średniego zasięgu) w ramach Ground 

Based Air Defence System (GBAD). Przeszkalana 

właśnie 32. bateria ma osiągnąć w tym roku najpierw 

wstępną gotowość operacyjną (IOC, Initial 

Operational Capability), a następnie wkrótce pełną 

zdolność operacyjną. Choć obecnie brytyjskie 

Ministerstwo Obrony nie ogłasza jeszcze dokładnego 

harmonogramu dostaw kolejnych zestawów 

Sky Sabre do British Army, z opublikowanego 

27 lutego 2020 r. dokumentu „The Defence 

Equipment Plan 2019” (Plan dot. sprzętu obronnego 

2019) wiadomo, że dostawy GBAD zaplanowano 

dopiero w kolejnych latach, licząc od 

tego roku. Sky Sabre wraz z pociskami CAMM są 

ujęte przez brytyjski resort obrony w ramach tzw. 

Programów Strategicznych (Strategic Programmes), 

a dokładniej w Programie Zaawansowanego 

Uzbrojenia (Complex Weapons Programme), 

czyli najnowszych systemów rakietowych różnego 

przeznaczenia. W tychże planach priorytet 

przed GBAD ma jego okrętowy odpowiednik, 

czyli Sea Ceptor FLAADS (Future Local Area Air Defence 

System – perspektywiczny system przeciwlotniczy 

obrony bliskiego obszaru), co wynika 

z brytyjskiej doktryny militarnej. Do tej pory pociski 

CAMM (w wersji lądowej i morskiej są tożsame), 

wykorzystywane w okrętowym systemie 

Sea Ceptor, osiągnęły status IOC w Royal Navy na 

fregatach typu 23 Duke, przezbrajanych w nowy 

system przeciwlotniczy ze starego Sea Wolfa (program 

Sea Ceptor FLAADS (M) T23). Następne 

w kolejce będą nowe typy brytyjskich okrętów, 

czyli najpierw osiem fregat typu 26 City (program 


www.zbiam.pl

Wyposażenie indywidualne 

Modułowy zestaw noktowizyjny MZN-1 – nowa 

generacja optoelektroniki indywidualnej z PCO 

Andrzej Kiński 

Monokulary i gogle noktowizyjne 

to sztandarowe produkty warszawskiej 

spółki PCO S.A. w kategorii 

optoelektroniki indywidualnej. 

Monokulary MU-3 oraz MU-3M, a także 

skompletowane z ich wykorzystaniem 

gogle, cechują bardzo dobre parametry 

użytkowe i wciąż znajdują nowych 

nabywców. Niemniej od momentu 

wprowadzenia MU-3 do produkcji 

w tym roku mija 15 lat i na rynku pojawiło 

się od tego czasu wiele 

nowych rozwiązań w tym segmencie 

wojskowego sprzętu optoelektronicznego, 

stąd też oferta PCO S.A. także 

wymagała odświeżenia. 

Fotografie w artykule PCO S.A. 

Modułowy Zestaw Noktowizyjny MZN-1 jest przedstawicielem nowej generacji optoelektroniki indywidualnej 

z PCO S.A., powstałym na bazie doświadczeń wieloletniej eksploatacji, w tym na polu walki, monokularów MU-3 

i MU-3M oraz gogli na ich bazie. Na zdjęciu gogle z monokularami ze wzmacniaczami obrazu o średnicy 18 mm. 

Konstruktorzy i handlowcy z PCO S.A. nieustannie 

analizują doświadczenia konfliktów 

zbrojnych, rynkowe tendencje oraz 

nowe wyroby konkurentów, przede wszystkim 

jednak wsłuchują się w opinie użytkowników ich 

sprzętu. Kontakty z żołnierzami Wojska Polskiego, 

w tym jednostek specjalnych, są bardzo dobre, 

merytoryczne i częste, co pozwala na stworzenie 

na tej podstawie bazy informacji pozwalającej 

ugruntować przekonanie nie tylko o zaletach 

własnych urządzeń, ale przede wszystkim o zdiagnozowanych 

przez bezpośrednich użytkowników 

kierunków jego doskonalenia. To między innymi 

dyskusje z obecnymi i byłymi operatorami 

jednostek specjalnych, często mających za sobą 

kilkakrotny udział w misjach bojowych poza granicami 

naszego kraju, we współdziałaniu z naszymi 

sojusznikami z NATO, stały u podstaw opracowania 

w PCO S.A. gogli noktowizyjnych nowej 

generacji, które nazwano Modułowym Zestawem 

Noktowizyjnym, w skrócie MZN-1. 

Swą premierę MZN-1 miał podczas kieleckiego 

Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego 

w 2019 r., kiedy potencjalnym odbiorcom 

i przedstawicielom mediów pokazano modelowe 

urządzenie. Następnych kilkanaście miesięcy zajęło 

wykonanie prototypów i ostatecznej postaci 

urządzenia, w ścisłym kontakcie z przyszłymi użytkownikami, 

co jest w PCO standardem. Obecnie 

trwają badania zakładowe MZN-1, które poprzedzają 

badania wdrożeniowe i uruchomienie produkcji 

seryjnej urządzenia, co zaplanowano na 

bieżący rok. Szybkie opracowanie zestawu jest 

doskonałym przykładem, jak PCO S.A. reaguje na 

potrzeby rynku i jego najbardziej wymagających 

klientów, do których można zaliczyć żołnierzy 

Wojsk Specjalnych Sił Zbrojnych RP. 

MZN-1 to niezwykle uniwersalne urządzenie o przemyślanej konstrukcji, w którym zastosowano wiele nowych i niespotykanych 

u konkurentów rozwiązań. Na zdjęciu dobrze widać mostek do mocowania monokularów, który mieści komorę baterii, 

umieszczono na nim manipulatory i zintegrowano z nim oświetlacz IR. Na zdjęciu gogle z monokularami 16-milimetrowymi. 

❚ MZN-1 – ergonomia i modułowość 

Jak już wspomniano, kilkanaście lat użytkowania 

monokularów i gogli noktowizyjnych na bazie 

monokularów MU-3/MU-3M, także w warunkach 

bojowych, pozwoliło na określenie 

kierunków doskonalenia sprzętu tej klasy. Poza 

systematycznym wzrostem jakości i niezawodności 

przetworników wizyjnych, rozpowszechnieniem 

się termowizji (znaczący spadek ceny 

na przestrzeni ostatniej dekady), co skutkuje 

poprawą jakości obserwacji, równie istotne stały 

się inne cechy urządzeń wspomagających 

obserwację terenu i celowanie w nocy oraz warunkach 

ograniczonej widzialności. Na pierwszy 

plan wysuwa się możliwość i łatwość konfiguracji, 

a więc dopasowanie jednego urządzenia do 

potrzeb różnych zadań (zamiast np. wykorzystanie 

kilku wyspecjalizowanych) – można to określić 

jako „otwartą architekturę”, ale równie istotne 

są funkcjonalność (np. intuicyjność obsługi, 


www.zbiam.pl

Broń strzelecka 

Kolejne karabinki systemu MSBS-GROT 

po badaniach państwowych 

Michał Czyżewski, Michał 

Sułowski, Ryszard Woźniak 

Modułowy System Broni Strzeleckiej 

kalibru 5,56 mm – MSBS-5,56, 

będący dziełem naukowców, 

konstruktorów i technologów 

z Wojskowej Akademii Technicznej 

oraz Fabryki Broni „Łucznik” – 

– Radom Sp. z o.o. 

cały czas się rozwija, w tym m.in. 

w ramach projektu rozwojowego 

Nr O ROB 0034 03 001 

pt. „Opracowanie, wykonanie 

oraz badania konstrukcyjno- 

-technologiczne Modułowego Systemu 

Broni Strzeleckiej kalibru 5,56 mm 

(MSBS-5,56)” współfinansowanego 

przez Narodowe Centrum Badań 

i Rozwoju. W styczniu 2021 r. 

kolejne dwa karabinki systemu 

uzyskały pozytywny wynik badań 

państwowych, a orzeczenia 

z tych badań zatwierdził 

szef Inspektoratu Uzbrojenia MON. 

Ilustracje w artykule Fabryka Broni 

„Łucznik” – Radom Sp. z o.o. 

W 

grudniu 2017 r. do Sił Zbrojnych RP 

wprowadzono pierwszy, podstawowy 

element Modułowego Systemu Broni 

Strzeleckiej kal. 5,56 mm, tj. 5,56 mm karabinek 

standardowy (podstawowy) w klasycznym (kolbowym) 

układzie konstrukcyjnym MSBS-GROT. 

Oficjalna nazwa MSBS-GROT to GROT C16 FB 

M1, co oznacza: GROT – pseudonim gen. dyw. 

Stefana Roweckiego, komendanta głównego 

Związku Walki Zbrojnej (od czerwca 1940 r. do 

lutego 1942 r.) i dowódcy Armii Krajowej (od 

14 lutego 1942 r. do 30 czerwca 1943 r.); C – klasyczny 

(ang. classic); 16 – długość lufy w calach 

(406 mm); FB – Fabryka Broni „Łucznik” – Radom 

Sp. z o.o. (producent broni); M1 – model pierwszy. 

Wcześniej karabinek ten, wraz z wyposażeniem 

w postaci: 40 mm granatnika podwieszanego 

i noża-bagnetu, poddano badaniom 

kwalifikacyjnym (państwowym), które zakończyły 

się 15 listopada 2017 r. z wynikiem pozytywnym. 

Obecnie Wojsko Polskie użytkuje już 

ok. 43 000 karabinków, które podlegają konsekwentnemu 

rozwojowi od wersji A0 do wersji 

A2 (patrz m.in. WiT 12/2018, 12/2020). 

Do 5,56 mm karabinka podstawowego w układzie bezkolbowym (u góry) można przyłączać 40 mm modułowy 

granatnik podwieszany (u dołu), a także nóż-bagnet i odrzutnik do strzelania amunicją ćwiczebną (ślepą). 

Subkarabinek w kolbowym układzie konstrukcyjnym jest „skróconą” odmianą 5,56 mm karabinka standardowego 

(podstawowego) MSBS-GROT, w której zastosowano lufę o długości 264 mm. Dzięki temu broń 

jest bardzo kompaktowa, co sprawia, że doskonale nadaje się do walki np. w pomieszczeniach. 

5,56 mm karabinek standardowy (podstawowy) 

w układzie bezkolbowym (tzw. bull-pup) wraz 

z 40 mm modułowym granatnikiem podwieszanym 

i 5,56 mm subkarabinek w klasycznym układzie 

konstrukcyjnym – które poddano badaniom kwalifikacyjnym 

w drugiej połowie 2020 r. – są zatem kolejnymi 

elementami systemu MSBS-5,56 gotowymi do 

wdrożenia do Sił Zbrojnych RP. 


www.zbiam.pl

Technika wojskowa 

Pokazany po raz pierwszy 14 stycznia 2021 r. pocisk balistyczny Pukguksong-5. 

Styczniowa defilada w stolicy KRLD 

Tomasz Szulc 

Defilady w stolicy Koreańskiej Republiki 

Ludowo-Demokratycznej odbywają się 

ostatnio często i z bardzo różnych okazji. 

Niedawno, 14 stycznia tego roku, 

defilada uświetniła zakończenie ósmego 

zjazdu rządzącej Partii Pracy Korei, 

na którym kolejny raz na przywódcę 

państwa wybrano Kim Dzong Una – 

– trzeciego z dynastii Kimów. 

W defiladzie wzięła udział znaczna 

część nowych wzorów sprzętu, 

demonstrowanych po raz pierwszy 

jesienią ub.r. (patrz WiT 11/2020). 

Zabrakło na niej samobieżnych 

wyrzutni rakiet balistycznych 

dalekiego zasięgu, a także 

lokalnych klonów (bądź atrap) 

przeciwlotniczych Torów. 

Były też nowości. 

Zagraniczni komentatorzy zwrócili uwagę 

przede wszystkim na pociski balistyczne 

przeznaczone do odpalania z okrętów 

podwodnych, ale były też inne ciekawostki. Na 

przykład formacje piesze defilowały z rekordowo 

różnorodną bronią strzelecką. Po dłuższej 

przerwie pokazano karabinki automatyczne 

sprzężone z automatycznymi granatnikami (odpowiednik 

amerykańskiego OICW i południowokoreańskiego 

K-11). Debiutowała także inna 

konstrukcja, wywodząca się w sposób oczywisty 

z poprzedniej, a mianowicie automatyczny 

granatnik kal. ok. 20 mm, ale w wykonaniu samodzielnym. 

Wbrew pozorom mogłaby to być 

dość skuteczna broń, o ile jej mniejsza o kilka 

kilogramów masa nie skutkuje bardzo silnym 

odrzutem. Nie można wykluczyć, że nie jest to 

granatnik, a rodzaj karabinu dużej mocy, strzelającego 

np. amunicją 12,7 mm. Po raz pierwszy 

pokazano klony kbk AK przystosowane do 

strzelania amunicją pistoletową – odpowiedniki 

rosyjskiego pistoletu maszynowego Witiaz’. 

Po raz pierwszy pojawiły się także karabinki automatyczne 

z cylindrycznymi, ślimakowymi 

magazynkami wyposażone w dłuższą lufę. To 

zapewne odpowiednik RPK – ręczny karabinek 

maszynowy, choć broń defiladowa nie miała 

dwójnogów, ale za to jej lufy „wydłużono” przez 

dodanie tłumików. Po raz pierwszy na defiladzie 

pojawiły się także „garłacze Kima” – broń 

przypominająca amerykańskie granatniki M79 

z wydłużoną lufą. Główna różnica polega na 

Fotografie w artykule: KCNA, KCTV. 

Ciężki karabin, „połowa” północnokoreańskiego systemu broni strzeleckiej. 


www.zbiam.pl

Przemysł obronny 

AGS CSOP z PIT-RADWAR – kolejny krok 

W lutym 2021 r. wstępną gotowość operacyjną (IOC) osiągnęła jednostka bezzałgowych statków powietrznych wchodzących w skład systemu NATO AGS. 

Andrzej Kiński 

Program sojuszniczego systemu 

obserwacji obiektów naziemnych 

z powietrza NATO Alliance Ground 

Surveillance, umożliwiający sprawne 

zbieranie, analizę i dystrybucję 

informacji w czasie rzeczywistym, 

skutkować będzie istotnym 

zwiększeniem świadomości sytuacyjnej 

państw NATO. Polska będzie nie tylko 

użytkownikiem tego systemu, ale jest 

także jednym z 15 państw partnerskich 

tego przedsięwzięcia, stąd placówki 

naukowo-badawcze i zakłady 

przemysłowe z naszego kraju zostały 

włączone w realizację projektów 

związanych z opracowaniem jego 

elementów. Jesienią ubiegłego roku 

warszawska spółka PIT-RADWAR, 

która realizuje projekt AGS CSOP, 

mający zapewnić kluczową 

funkcjonalność NATO AGS, pomyślnie 

zakończyła trzeci etap projektu, 

i przystąpiła do realizacji czwartego, 

zamykającego całą pracę. 

Ilustracje w artykule: PIT-RADWAR, 

NAGSMA, JFTC. 

Polska brała udział w pracach nad NATO 

Alliance Ground Surveillance (NATO AGS) 

od 2002 r., gdy na szczycie w Pradze państwa 

członkowskie Sojuszu zaakceptowały inicjatywę 

jego budowy. 16 kwietnia 2004 r., wraz 

z podpisaniem przez narodowych dyrektorów 

uzbrojenia wszystkich ówczesnych państw NATO, 

rozpoczęła się formalnie budowa systemu. 

W 2009 r., motywując to względami finansowymi, 

ówczesne kierownictwo Ministerstwa Obrony 

Narodowej, w obliczu konieczności złożenia 

podpisu pod porozumieniem wykonawczym 

AGS Program Memorandum of Understanding 

(AGS PMOU), podjęło decyzję o wycofaniu się 

z programu. Po kilku latach, w październiku 

2012 r., ogłoszono deklarację powrotu do niego, 

a formalnie stało się to w 2014 r. (podpisanie 

PMOU 2 kwietnia, zatwierdzenie 16 czerwca). 

Polska zadeklarowała wówczas udział finansowy 

w NATO AGS na poziomie 4,5% ówcześnie szacowanych 

kosztów, a więc 71 mln EUR. 

❚ PIT-RADWAR w NATO AGS 

Jeszcze w 2013 r. wznowione zostały rozmowy 

z nadzorującą realizację programu, specjalnie 

powołaną w tym celu, agencją NATO Alliance 

Ground Surveillance Management Agency 

(NAGSMA) i z głównym wykonawcą programu 

NATO AGS, firmą Northrop Grumman ISS International 

Inc. (NGISSII), dotyczące udziału polskich 

podmiotów badawczych i przemysłowych 

w budowie systemu. Warunki członkostwa 

w NATO AGS zapewniają przemysłowi kraju 

biorącego udział w programie realizację pakietu 

prac, które zapewnić mogą częściową kompensatę 

wkładu finansowego poniesionego 

przez stronę. Wynikiem analizy rynku przez 

NGISSII i NAGSMA było opublikowanie we 

wrześniu 2013 r. pełnego studium uczestnictwa 

przemysłu polskiego w programie AGS. 

Studium to w sposób szczegółowy opisywało 

obszary zdolności polskich podmiotów w propozycji 

NGISSII dla NAGSMA realizacji konkretnych 

projektów. Następstwem przeprowadzonych 

zewnętrznych analiz rynku i studium 

uczestnictwa przemysłu polskiego w programie 

NATO AGS było podjęcie bliskiej współpracy 

z NGISSII. Jednym z kilku polskich podmiotów 

przemysłowych, które rozpoczęły rozmowy 

z NAGSMA na temat możliwości realizacji projektów 

związanych z budową NATO AGS był, 

należący do Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A., 

PIT-RADWAR S.A. Firma została także wybrana 

jako główny przedstawiciel polskiego przemysłu 

obronnego do współpracy z NGISSII. Konsekwencją 

było złożenie w lutym 2015 r. przez 

polski przemysł, pod przewodnictwem PIT- 

-RADWAR S.A., oferty realizacji projektów związanych 

z budową systemu NATO AGS. 

Propozycja PIT-RADWAR S.A., dotycząca projektu 

CSOP/Backup SMARF, wpłynęła do agencji 

nadzorującej program w grudniu 2016 r. Kompetencje 

polskiej firmy oceniono pozytywnie 

i 17 października 2017 r. podpisano umowę 

NAGSMA-CON-0023 pomiędzy NATO Alliance 

Ground Surveillance Management Organisation 

(NAGSMO), reprezentującą agencję NAGSMA, 

i PIT-RADWAR S.A., dotyczącą realizacji projektu 

AGS Core Software-Only Pack (CSOP). W jej ramach 

polska firma podjęła się zaprojektowania 

i wykonania dostępu do danych rozpoznawczych 

uzyskanych przez system AGS dla jego 

użytkowników, a więc wszystkich państw należących 

do Sojuszu Północnoatlantyckiego. 

Projekt realizowany przez PIT-RADWAR zapewnić 

ma kluczową funkcjonalność dla NATO 

AGS. Dzięki AGS CSOP użytkownicy systemu 

uzyskają możliwość dostępu do informacji 

rozpoznawczych zebranych przez systemy 

współpracujące z NATO AGS, w tym bezzałogowe 

statki powietrzne. Użytkownicy „taktyczni”, 

znajdujący się np. w rejonach konfliktu, będą 

mogli w czasie rzeczywistym wykorzystać mobilną 

stację naziemną (Mobile General Ground 

Station, MGGS) i przewoźną stację naziemną 

(Transportable General Ground Station, TGGS), 

które znajdować się będą w głównej bazie 

NATO AGS w Sigonella niedaleko Katanii na Sycylii 

we Włoszech (MGGS) i w strefie działań 

(TGGS). Natomiast główną zaletą AGS CSOP będzie 

możliwość wykorzystania wszystkich danych 

uzyskanych przez system AGS, zgromadzonych 

w głównej bazie danych SMARF 

(System Master Archival/Retrieval Facility), 

przez operatorów i analityków, znajdujących się 

poza środowiskiem operacyjnym AGS i którzy 

nie mają bezpośredniego dostępu do funkcjonalności 

AGS Core Systems. Typowym przykładem 

takich użytkowników są np. oficerowie 

łącznikowi z połączonych dowództw, komponentów 

dowodzenia i dowództw NATO lub narodowych 

dowództw sił zbrojnych. AGS CSOP 

ma zapewnić wszystkim uprawnionym użytkownikom: 

zdalne wykorzystanie w dowolnym 

www.zbiam.pl Luty 2021 • Wojsko i Technika 47


Nie tylko Patriot – korporacja 

Raytheon Technologies w Polsce 

Zbigniew Borecki 

Okoliczności, przebieg i szczegóły 

połączenia spółek Raytheon i UTC 

(United Technologies Corp.) w obecną 

korporację Raytheon Technologies 

opisaliśmy w „Wojsku i Technice” 8/2019. 

Dlatego teraz przypomnimy tylko, 

że nowy koncern zbrojeniowy, 

z przewagą wyrobów aeronautycznych, 

powstał w wyniku konsolidacji trzeciej 

największej spółki branży obronnej 

w Stanach Zjednoczonych (Raytheon) 

z jedenastą (United Technologies Corp.). 

Fotografie w artykule: Pratt & Whitney, 

Pratt & Whitney Poland, Raytheon IDS, 

US Air Force, Adam M. Maciejewski, 

Collins Aerospace, 

Collins Aerospace Wrocław. 

W 

wyniku fuzji powstała firma, której 

szacunkowa wartość to ok. 121 mld 

USD, a roczne przychody ze sprzedaży 

w sektorze obronnym wynoszą ok. 32 mld USD. 

Łącznie zatrudnia blisko 200 000 pracowników, 

choć biorąc pod uwagę kryzys wywołany pandemią 

COVID-19, przede wszystkim związany 

z rynkiem lotnictwa cywilnego, wartość ta może 

zmniejszyć się w następnych latach. Inną liczbą 

przemawiającą do wyobraźni jest 60 000 stanowisk 

inżynierskich w Raytheon Technologies. 

Nowa korporacja deklaruje wydatki na prace 

rozwojowe w wyokości 8 mld USD rocznie. Już 

teraz może pochwalić się dorobkiem 38 000 patentów. 

Koniec końców Raytheon Technologies 

będzie największą firmą zbrojeniową Stanów 

Zjednoczonych Ameryki. 

Scalenie Raytheona i UTC wymagało reorganizacji 

ich wewnętrznych struktur. I tak obecnie korporacja 

Raytheon Technologies ma cztery działy: 

❙ Pratt & Whitney – firma, która projektuje, produkuje 

i serwisuje nowoczesne silniki lotnicze 

oraz pomocnicze systemy zasilania (APU) do 

samolotów pasażerskich, dyspozycyjnych (biznesowych) 

i wojskowych; 

❙ Collins Aerospace, specjalizujący się w awionice, 

wyposażeniu elektronicznym, urządzeniach 

mechanicznych, systemach zarządzania zasilaniem 

do maszyn pasażerskich oraz dyspozycyjnych 

i wojskowych; 

❙ Raytheon Intelligence & Space to dział odpowiadający 

za rozpoznanie, obserwację i systemy 

kosmiczne; 

Wraz z powstaniem korporacji Raytheon Technologies w jej skład weszło wiele polskich zakładów wcześniej 

należących do UTC, np. Collins Aerospace Wrocław (zdjęcie z 2017 r.). 

❙ Raytheon Missiles & Defense produkuje z kolei 

pociski rakietowe i uzbrojenie lotnicze, 

a także urządzenia radiolokacyjne. 

Obecność spółki Raytheon nad Wisłą zaczęła się 

ponad dekadę temu i wiązała z zakupami uzbrojenia 

do samolotów F-16C/D Jastrząb, a w ostatnich 

latach rozszerzyła się w związku z programem zakupu 

systemu przeciwlotniczego i przeciwrakietowego 

średniego zasięgu Wisła. W maju 2019 r. ówczesna 

spółka Raytheon Integrated Defense 

Systems otworzyła biuro w Warszawie, które ma 

pomóc koordynować działania – obecnie już jako 

Raytheon Technologies – w Polsce, zarówno te 

związane z przemysłem, dostawami do Ministerstwa 

Obrony Narodowej, jak i projektami społecznej 

odpowiedzialności biznesu. 

Inaczej sytuacja wygląda w przypadku korporacji 

UTC, która poprzez swoje spółki już od lat 

90. konsekwentnie powiększała swoją obecność 

w Polsce (ramka poniżej). 

Obecnie Pratt & Whitney Rzeszów S.A. produkuje 

części do silników montowanych w samolotach 

firm: Airbus, Boeing, Embraer i Lockheed 

Martin. Wśród produkowanych zespołów są także 

te do silników F100-PW-229, które napędzają 

m.in. samoloty wielozadaniowe F-16C/D Jastrząb 

Sił Powietrznych RP. Pratt & Whitney Rzeszów 

zatrudnia ok. 6000 osób. Rzeszowski zakład 

PW ma też własne biuro konstrukcyjne, jak 

również podmiot zależny, czyli Pratt & Whitney 

Aeropower Rzeszów, który specjalizuje się w pomocniczych 

jednostkach napędowych (APU). 

Obecność Raytheon Technologies w Polsce – kalendarium 

1976 r. – WSK „PZL-Rzeszów” zaczyna dostarczać części 

spółce Pratt & Whitney Canada; 

1992 r. – Pratt & Whitney Canada i WSK „PZL-Kalisz” zakładają 

spółkę joint venture; 

1992 r. – Pratt & Whitney Canada wykupuje polskie zakłady 

lotnicze WSK „PZL-Kalisz”, producenta silników 

lotniczych do samolotów śmigłowych; obecnie 

jest to Pratt & Whitney Kalisz; 

1996 r. – Pratt &Whitney Canada kupuje pozostałe udziały 

WSK Kalisz i powstaje Pratt & Whitney Kalisz; 

1999 r. – BF Goodrich przejmuje Menasco, a zakład 

w Krośnie zmienia nazwę na BF Goodrich Krosno; 

od 2011 r. nowa nazwa to Goodrich Aerospace 

Poland; 

2002 r. – Pratt & Whitney Canada wykupuje większościowy 

pakiet udziałów w kolejnych polskich zakładach 

lotniczych, tym razem WSK „PZL-Rzeszów” S.A., 

dotąd producenta silników turbośmigłowych/turbowałowych 

TWD-10B/PZL-10W i przekładni WR-3; 

w 2015 r. spółka zmieniła nazwę na Pratt & Whitney 

Rzeszów S.A.; 

2007 r. – ówczesny rząd Rzeczypospolitej Polskiej sprzedaje 

spółce Sikorsky Aircraft Corporation 100% 

udziałów w ostatniej polskiej fabryce samolotów, 

czyli Polskich Zakładach Lotniczych Sp. z o.o. 

w Mielcu, producencie samolotów M18 Dromader, 

M26 Iskierka, M28 Skytruck Bryza; wówczas 

SAC był własnością UTC; w 2015 r. SAC odkupił 

Lockheed Martin; 

2012 r. – zakład w Krośnie staje się własnością UTC; 

w 2018 r. po połączeniu UTC Aerospace Systems 

z Rockwell Collins powstaje Collins Aerospace; 

Goodrich Aerospace Poland staje się częścią 

Collins Aerospace; 

2012 r. – Goodrich Aerospace Poland otwiera zakład w Tajęcinie 

koło Rzeszowa; profil działalności jak 

w Krośnie; 

2012 r. – Pratt & Whitney odkupuje zakłady w Niepołomicach, 

wcześniej należące do Kreisler Polska 

(polski oddział spółki Kreisler Industrial Corp. ze 

Stanów Zjednoczonych), produkujące zespoły 

rurowe do silników lotniczych; nowa nazwa spółki 

to Pratt & Whitney Tubes Niepołomice. 


www.zbiam.pl



29 grudnia 2020 r. w zakładach 

państwowej firmy Antonow 

zorganizowano uroczystość podpisania 

zamówienia na dostawę trzech 

samolotów transportowych An-178-100R 

dla Sił Zbrojnych Ukrainy. Obecny był 

na niej prezydent Ukrainy Wołodymyr 

Zełenski, a także licznie przybyli 

przedstawiciele mediów. Pozornie była 

to przełomowa chwila – pierwsze 

od 1991 r. zamówienie ukraińskich 

władz na nowe Antonowy. Jednak 

w rzeczywistości ten kontrakt nosi 

znamiona wielu podobnych pokazowych 

działań władz w Kijowie, powodowanych 

jakoby troską o ukraiński przemysł 

lotniczy. A ten od lat dogorywa, ale tak 

źle jak teraz, nie było jeszcze nigdy 

w historii niepodległej Ukrainy. 

Agonia Antonowa cz. 1 

Fotografie w artykule: DP Antonow (Oleg Bieljakow, 

Marvin Steglich, Wasilij Koba), forums.airbase.ru, 

Motor-Sicz, Łukasz Pacholski, Marcin Chała, 

Ministerstwo Obrony ZSRS/„Krasnaja Zwiezda”, 

Urząd Prezydenta Ukrainy. 

Jeszcze na dobre nie wysechł atrament na 

podpisanych dokumentach, gdy w roli sceptyka 

wystąpił Władimir Papiż, przewodniczący 

związku zawodowego „Sławuticz” w Antonowie, 

przypominając, że na to zamówienie nie ma zarezerwowanych 

żadnych państwowych środków, 

a Antonow już buduje za własne pieniądze jeden 

An-178, zamówiony przez Peru. Papiż nie zdradził 

żadnego sekretu. 1 października 2020 r. (czyli na 

zamknięcie perspektywy budżetowej do 2020 r.) 

wciąż nie było ukraińskich gwarancji rządowych 

(ok. 4,5 mld UAH) na dostawę trzech An-178 dla Sił 

Zbrojnych Ukrainy (SZU), ani na dostawę An-178 

do Peru (ok. 20 mln USD). Można jedynie zastanawiać 

się, skąd w takim razie decyzja o zamawianiu 

nowych samolotów w świetle kamer, skoro nie ma 

środków, a sygnały o fatalnej sytuacji Antonowa, 

Uroczystość podpisania 29 grudnia ub.r. umowy na dostawę trzech An-178-100R dla Sił Zbrojnych Ukrainy. Jeżeli 

zamówienie dojdzie do skutku, widoczny w tle samolot będzie zapewne jedną z tych trzech maszyn, gdyż nie jest to 

An-178 budowany dla Peru. 

jak i całego powiązanego z tą firmą lokalnego przemysłu 

lotniczego, płynęły od lat. 

Jeszcze emocje po zamówieniu trzech An-178 

nie opadły, a już w styczniu 2021 r. wicepremier 

i minister przemysłów strategicznych Ołeh Uruski 

(jeden z kluczowych bohaterów obecnej odsłony 

przekształceń ukraińskiej zbrojeniówki) zapowiedział 

włączenie jednego An-74 do listy zamówień 

Ministerstwa Obrony Ukrainy. Zamawianie An-74 

ma wieloletnią tradycję na Ukrainie, o czym dalej. 

Uruski poszedł za ciosem i po spotkaniu jego oraz 

kierownictwa Ukroboronpromu z dyrekcjami poszczególnych 

podległych spółek oznajmił, że omawiano 

konieczność wznowienia produkcji i dostaw 

dla SZU samolotów An-74, a dokładniej 

ośmiu prawie gotowych egzemplarzy, które stoją 

w hali Charkowskiego Państwowego Lotniczego 

Przedsiębiorstwa Produkcyjnego (Char'kowskoje 

gosudarstwiennoje awiacyonno-proizwodstwiennoje 

priedprijatije – ChGAPP/ukr. ChDAWP). Ma to 

być początek wychodzenia ChDAWP na finansową 

prostą, gdyż obecnie firma ta ma 3,6 mld UAH długu 

(1 USD = 27,68 UAH), ale ten ma być umorzony 

przez państwo… Powyższe zdania mogłyby służyć 

za ekstrakt tego artykułu, czyli oderwane od rzeczywistości 

plany i obietnice polityków winnych całej 

sytuacji, nieukończone latami i niedostarczone samoloty, 

zadłużenie i kolejne reformy… 

Pod koniec 2020 r. było tajemnicą poliszynela, że 

ostatni nowy samolot wyprodukowano na Ukrainie 

w 2015 r. Jest to prawdziwe stwierdzenie zarówno 

w odniesieniu do ostatniej nowej konstrukcji – 

– w tym właśnie roku był oblot An-178, jak i seryjnej 

produkcji. Gdyż dwoma ostatnimi dostarczonymi 

Najbardziej znane i przełomowe Antonowy skonstruowano pod kierownictwem Olega 

Konstantinowicza Antonowa (7 lutego minęła 115. rocznica jego urodzin)… 

…i Piotra Wasiljewicza Bałabujewa, który w 1984 r. przejął kierowanie biurem konstrukcyjnym 

po śmierci Olega Antonowa. 


www.zbiam.pl

Siły powietrzne 

Modernizacja Polemikí Aeroporía 

Łukasz Pacholski 

Zawarty 25 stycznia kontrakt na zakup 

18 wielozadaniowych samolotów 

bojowych Dassault Rafale we Francji 

to bynajmniej nie jedyny element 

szeroko zakrojonego planu modernizacji 

sprzętu Polemikí Aeroporía. 

Grecja, pomimo kryzysu gospodarczego, 

została zmuszona potrzebami 

operacyjnymi i rozwojem sytuacji 

politycznej w regionie do szybkiej 

realizacji programu rozwoju zdolności 

bojowych lotnictwa wojskowego. Skłania 

ją do tego przede wszystkim konflikt 

z Turcją, który ostatnio zaczyna eskalować 

po odkryciu złóż gazu ziemnego 

i ropy naftowej na Morzu Egejskim, 

a turecka postawa powoduje rosnące 

zaniepokojenie nie tylko w Atenach. 

Fotografie w artykule: Siły Powietrzne Grecji, 

Lockheed Martin, Siły Obronne Izraela, US Navy. 

Umowa na zakup francuskich Rafale (patrz 

artykuł w tym samym numerze WiT) to nie 

jedyne ważne wydarzenie ubiegłego miesiąca 

dla Polemikí Aeroporía (Greckie Siły Powietrzne). 

Kilka dni wcześniej, 17 stycznia, w bazie lotniczej 

Tanagra oblatano pierwszy egzemplarz samolotu 

Lockheed Martin F-16C, który przeszedł modernizację 

do standardu F-16V. Maszyna, nosząca numer 

taktyczny 005, została dostarczona do Grecji 

w 2009 r. w standardzie Block 52+ Advanced i była 

dotąd eksploatowana w 335. eskadrze 116. Skrzydła 

Bojowego z bazy Araxos. 

❚ Modernizacja F-16C/D i Mirage 2000-5 Mk2 

Proces modernizacji pierwszej maszyny, który był realizowany 

w zakładach Hellenic Aerospace Industries 

w Tanagra, rozpoczął się w styczniu 2020 r. 

Dziewiczy lot trwał 61 minut, a za sterami samolotu 

zasiadał fabryczny pilot korporacji Lockheed Martin. 

Zagrożenie ze strony Turcji powoduje, że Grecy podjęli ważne decyzje o wznowieniu modernizacji sił zbrojnych. 

Jednym z kluczowych jej elementów jest modernizacja części F-16C/D do standardu F-16V. 

Na przestrzeni kolejnych dni maszyna wykonała loty 

próbne o łącznym czasie 10 godzin, po których 

otrzymała certyfikat umożliwiający jej przebazowanie 

do Stanów Zjednoczonych. Docelowym lotniskiem 

stało się Fort Worth w Teksasie, gdzie grecki 

F-16V wylądował 16 lutego. Tu Lockheed Martin zrealizuje 

cykl poszerzonych badań odbiorczych pod 

nadzorem formalnego kontrahenta, którym jest Departament 

Obrony Stanów Zjednoczonych. 

Jak dotąd Grecja jest jedynym europejskim państwem, 

które zdecydowało się na modernizację MLU 

części eksploatowanych samolotów rodziny F-16 do 

standardu F-16V. Pierwsze F-16C i D dostarczono Polemikí 

Aeroporía w 1989 r. Na mocy kilku umów, zawartych 

pomiędzy 1987 a 2005 r., ze Stanów Zjednoczonych 

Ameryki dostarczono łącznie 170 takich 

maszyn (34/6 Block 30, 32/8 Block 50, 40/20 Block 52 

i 20/10 Block 52+ Advanced). Na mocy umowy międzyrządowej 

z 2018 r., Grecja zdecydowała się na 

głęboką modernizację 84 egzemplarzy późniejszych 

serii produkcyjnych (Block 50/52/52+ Advanced), 

dostarczonych w latach 1997–2010. Jej wartości publicznie 

nie podano, ale nieoficjalnie mówi się o ok. 

1,5 mld USD. Formalna umowa na realizację modernizacji 

pomiędzy Departamentem Obrony oraz korporacją 

Lockheed Martin została zawarta 20 grudnia 

2018 r. i miała wartość 997 mln USD. Prace mają zakończyć 

się wraz z dostawą ostatniej maszyny 

w czerwcu 2027 r. Co ważne, Grecy wywalczyli możliwość 

prowadzenia części prac płatowcowych i mechanicznych 

w zakładach Hellenic Aerospace Industries 

w Tanagrze. Są one certyfikowanym centrum 

serwisowym samolotów rodziny F-16. 

Modernizacja greckich F-16C/D pozwoli na doprowadzenie 

ich potencjału bojowego i interoperacyjności 

z samolotami F-35 do standardu fabrycznie 

nowych Block 70/72. Najprawdopodobniej starsze 

Block 30 (dostawa w latach 1989–1990, w linii pozostaje 

ok. 30) będą wykorzystywane do treningu 

operacyjnego. Nie można wykluczyć ich ograniczonej 

modernizacji z wykorzystaniem, wciąż użytecznych, 

urządzeń zdemontowanych podczas przebudowy 

z nowszych samolotów. 

Nie należy zapominać także o drugim programie 

modernizacyjnym, który obejmuje kolejny typ wielozadaniowego 

samolotu bojowego Polemikí Aeroporía. 

23 grudnia 2019 r. podpisano serię umów 

pomiędzy Ministerstwem Obrony Grecji i Dassault 

Aviation, Safran Military Engines oraz Thalesem dotyczących 

modernizacji maszyn Mirage 2000-5 Mk2. 

Okolicznościowe zdjęcie z „Tiger Meet 2018”. Wówczas greckie F-16 i Rafale na jednym zdjęciu to 

wyłącznie kurtuazja. Niedługo tego typu zdjęcia będą dla Sił Powietrznych Grecji codziennością. 

Modernizacja F-16C/D obejmie 84 samoloty późnych serii produkcyjnych, które m.in. zostały 

wcześniej zintegrowane z europejskimi systemami uzbrojenia. Maszyna na zdjęciu ma podwieszone 

pociski „powietrze–powietrze” IRIS-T. 


www.zbiam.pl

Okręty wojenne 

Saab przygotowuje się do modernizacji w połowie cyklu operacyjnego HTM (halvtidsmodifiering) pięciu korwet typu Visby. Te wciąż niezwykle wyglądające okręty mają już ponad 

20-letnią historię, a także pewne niedostatki, które wkrótce mają zostać wyeliminowane. Po zakończeniu programu posłużą do lat 40. 

Tomasz Grotnik 

25 stycznia Saab Kockums AB 

i Försvarets materielverk (FMV, Agencja 

Materiałów Obronnych) podpisały 

dwie umowy dotyczące przyszłości 

uderzeniowych sił nawodnych 

Marynarki Wojennej Królestwa Szwecji. 

Dokumenty obejmują fazę definicyjną 

modernizacji w połowie cyklu 

operacyjnego HTM (halvtidsmodifiering) 

pięciu korwet typu Visby i fazę 

definicyjną projektu korwet 

nowego typu, określanych obecnie 

jako YS-2030. Łączna wartość 

kontraktów wyniosła 190 mln SEK 

(ok. 85 mln PLN). Faza definicyjna 

stanowi analizę wymagań i możliwych 

do wykorzystania rozwiązań, 

pozwalających je spełnić. Dotyczy to 

obu umów – modernizacji istniejących 

okrętów i wstępnych prac nad nowymi. 

Ilustracje w artykule: Jimmie Adamsson/ 

/Försvarsmakten, Saab Kockums, Torbjørn 

Kjosvold/Forsvarets mediesenter, Tomasz Grotnik. 

Korwety po szwedzku 

To nie jedyne trwające projekty modernizacji 

jednostek pływających Marinen. 30 czerwca 

2015 r. FMV zawarła kontrakt z Saabem na 

budowę dwóch okrętów podwodnych typu A26 

Blekinge i modernizację w połowie cyklu operacyjnego 

pary jednostek typu A19S Gotland. Te 

same podmioty podpisały też inną ważną umowę 

– w 2017 r. parafowano zlecenie na HTM pary 

korwet starszego od Visby typu Göteborg. 

❚ Totalna obrona 

Przedsięwzięcia te podjęto w wyniku potrzeb 

operacyjnych i przewidywanego okresu eksploatacji 

używanych jednostek, ale niewątpliwie 

ważny wpływ na decyzje miały gwałtowne zmiany 

w bezpieczeństwie międzynarodowym, jakie 

nastąpiły po agresywnych działaniach Federacji 

Rosyjskiej we wschodniej Ukrainie i na Krymie 

w 2014 r. Również wzmocnienie w ostatnich latach 

Floty Bałtyckiej nowymi okrętami, w tym 

czterema dozorowcami (korwetami wielozadaniowymi) 

proj. 20380 Korwiet-1 i pięcioma małymi 

okrętami rakietowymi z systemem Kalibr-NK, 

wykorzystującymi pociski manewrujące 3M14 

(dwoma proj. 21631 Bujan-M i trzema proj. 22800 

Karakurt), a docelowo kolejnymi, skutecznie reanimowało 

w Sztokholmie strach przed Kremlem, jako 

głównym potencjalnym agresorem. 

Osłabienie potencjału obronnego Szwecji po 

zakończeniu zimnej wojny, podobnie jak innych 

państw europejskich, zrodziło problem z jego odbudową. 

W tym przypadku jest ona jeszcze trudniejsza, 

ponieważ Szwecja nie jest członkiem 

NATO. Dwie dekady oszczędności, w czasie których 

zlikwidowano liczne jednostki wojskowe, 

zrezygnowano ze służby zasadniczej i wycofano 

liczne egzemplarze sprzętu, ograniczając przy 

tym zakupy nowych wzorów techniki wojskowej, 

przyniosły straty, których zrównoważenie wymaga 

czasu i pieniędzy. Tylko w nieznacznym stopniu 

sytuację poprawiały nieliczne systemy uzbrojenia 

wprowadzane na przestrzeni ostatnich 

trzech dekad do eksploatacji, cechujące się wysokim 

stopniem zaawansowania technicznego. Jest 

to efekt m.in. połączenia wysiłków „narodowego” 

potentata w dziedzinie obronności Saaba, FMV 

i FOI (Totalförsvarets forskningsinstitut, Agencja 

Badań Obronnych). Ich działania wsparte „feedbackiem” 

od Försvarsmakten (Sił Zbrojnych 

Królestwa Szwecji) pozwoliły opracowywać nowoczesne 

propozycje przemysłowe dla szwedzkiego 

wojska. 

Pierwszą oznaką powrotu do militaryzacji było 

przywrócenie 350-osobowego garnizonu na 

Gotlandii w styczniu 2018 r., po 14 latach od jego 

likwidacji, jak też zacieśnienie współpracy wojskowej 

z krajami NATO w regionie, objawiającej 

się choćby uczestnictwem w licznych ćwiczeniach, 

czy udostępnianiem baz i portów siłom 

Sojuszu. Najważniejszym zaś krokiem na drodze 

do odrodzenia Försvarsmakten sprzed okresu 

„rozbrojenia na życzenie” było zatwierdzenie jesienią 

ub.r. przez parlament budżetu obronnego 

na lata 2020–2025 w wysokości 89 mld SEK 

(39,2 mld PLN), co stanowi 40% wzrost w porównaniu 

do poprzednich i jest największy od lat 50. 

W ten sposób wydatki na obronność będą stanowić 

1,5% szwedzkiego PKB, w porównaniu do 

dotychczasowych 1,1, zaś w kolejnej pięciolatce 

mają osiągnąć poziom 2%, co przybliży nakłady 

militarne Sztokholmu do przodujących europejskich 

stolic państw NATO. 


www.zbiam.pl

WiT 02_2021 (65)promo

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?