Lotnictwo Aviation Intenational 7/2021 promo
by ZBiAM
by ZBiAM
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
KOSMOS<br />
Waldemar Zwierzchlejski<br />
Chińska astronautyka:<br />
dzień dzisiejszy i perspektywy<br />
Jiuquan - kompleks<br />
startowy dla lotów<br />
załogowych statków<br />
kosmicznych Shenzhou.<br />
Przez dziesięciolecia Chiny nieśpiesznie rozwijały swój potencjał astronautyczny. Ich początkowe<br />
rozwiązania pochodziły wprost z radzieckich rakiet balistycznych lat 50., a możliwości<br />
elektroniki dalece odstawały od rozwiązań, używanych nie tylko w USA, ale także w innych<br />
krajach. Także jedne z najważniejszych kryteriów – odporność na warunki kosmiczne i żywotność,<br />
były dalece niezadawalające. Ot, popularna „chińszczyzna”. Sytuacja zaczęła się wyraźnie<br />
zmieniać dopiero na przełomie wieków. Już nie tylko pod względem ilości startów kosmicznych,<br />
ale też i rezultatów Chiny prześcignęły dawnego mistrza – Rosję, a nawet zaczęły zbliżać<br />
się do gracza numer 1, czyli USA.<br />
Statek DeBo-3 to<br />
pływający po Morzu<br />
Żółtym chiński kosmodrom.<br />
Kosmodromy<br />
Chiny dysponują obecnie czterema kosmodromami<br />
lądowymi oraz jednym morskim,<br />
co pod względem ilości stawia ich w światowej<br />
czołówce. Są to: Jiuquan Satellite<br />
Launch Center (lokalizacja 40,6°N, 99,9°E),<br />
Xichang Space Center (28,3°N, 102,0°E),<br />
Taiyuan Satellite Launch Center (37,5°N,<br />
112,6°E) oraz Wenchang Spacecraft Launch<br />
Site (19,3°N, 109,8°E). Jeżeli weźmiemy pod<br />
uwag ilość aktywnych kompleksów startowych,<br />
wydaje się, że ich liczba w zupełności<br />
zaspokaja bieżące potrzeby, a podołają one<br />
także w przypadku dalszego zwiększenia<br />
częstotliwości startów.<br />
Kosmodrom Jiuquan ma dwa aktywne<br />
kompleksy, dodatkowo z jego terenu realizowane<br />
są starty szeregu niewielkich rakiet<br />
z wyrzutni mobilnych. Jest jedynym dotychczas<br />
obiektem, wyposażonym w infrastrukturę<br />
przeznaczoną do startów statków<br />
załogowych. Kosmodrom Xichang również<br />
posiada dwa aktywne kompleksy startowe,<br />
z których realizowane są głównie misje<br />
na orbity wysokoenergetyczne. Taiyuan,<br />
z którego rakiety udają się głównie na orbity<br />
około polarne, także posiada dwa kompleksy<br />
startowe, używany jest też do startów<br />
z wyrzutni mobilnych. Najnowszy chiński<br />
kosmodrom posiada po jednej wyrzutni dla<br />
rakiet o średnim i dużym udźwigu, planowana<br />
jest trzecia dla super rakiety CZ-9.<br />
Rakiety<br />
Chiny używają obecnie zarówno rakiet starej<br />
generacji Chang Zheng-2, -3 i -4, które będą<br />
stopniowo wypierane przez nowsze rozwiązania<br />
(CZ-6, CZ-7), jak i budują rakiety oparte<br />
na zupełnie innych technologiach i o wiele<br />
większych możliwościach (CZ-5, CZ-8, CZ-9).<br />
Rakiety starej generacji cechują się zastosowaniem<br />
systemów napędowych opartych<br />
głównie na składnikach toksycznych – hydrazynie<br />
i czterotlenku azotu, w nowych rakietach<br />
jest to kerozyna i ciekły tlen oraz<br />
ciekły wodór i ciekły tlen. W przyszłości<br />
w niektórych modelach stosowany będzie<br />
w miejsce kerozyny ciekły metan. Ze starych<br />
rozwiązań w dalszym ciągu w użyciu są następujące<br />
modele:<br />
» CZ-2C – dwustopniowa w wersji bazowej<br />
rakieta o udźwigu 2500 kg na niską orbitę<br />
okołoziemską (LEO) i 3850 kg w wersji<br />
trzystopniowej oraz 750 kg na orbitę<br />
heliosynchroniczną (SSO) w wersji dwustopniowej<br />
i 1400 kg w wersji trzystopniowej.<br />
» CZ-2D – rakieta dwustopniowa o udźwigu<br />
na LEO 3500 kg i na SSO 2000 kg.<br />
56<br />
<strong>Lotnictwo</strong> <strong>Aviation</strong> International LIPIEC <strong>2021</strong>
Change language