Głos Polonii w USA / The Voice of Polonia in the USA | Wrzesień / September | 2021

GŁOS POLONII W USA 

the voice of polonia in the usa 

NUMER 10 / WRZESIEŃ 2021 

WYDANIE BEZPŁATNE 

ŚWIĘTUJEMY PIERWSZE URODZINY! 

CELEBRATING OUR ONE YEAR ANNIVERSARY!

2 WRZESIEŃ 

2021 

Głos Polonii w USA 

The Voice of Polonia in the USA 

Bezpłatny Miesięcznik Polonijny 

w Stanach Zjednoczonych 

www.glospolonii.org 

facebook.com/glospoloniiusa 

Napisz do nas 

redakcja@glospolonii.org 

Oddziały w USA 

Colorado, USA: 

Agnieszka Nałęcz-Gembicka 

720-965-5355 

Nowy Jork, USA: 

Agata Drogowska 

872-305-8679 

Anna Maleady 

917-860-6931 

New Jersey, USA: 

Katarzyna Zawada 

609-256-1341 

Nevada, USA: 

Lucyna Ross 

LRossVoicePoloni702@gmail.com 

Redakcja 

Redaktor Naczelny: 

Katarzyna Żak, 720-233-9213 

Korekta: Joanna Skrzypczak, 

Agnieszka Nałęcz Gembicka 

Administracja: Barbara Wołoch 

Dystrybucja: Piotr Trela 

Redakcja - Oddział w Polsce 

Lidia Sadowska-Fryszer 

warszawa@glospolonii.org 

Dział kultury 

Lidia Sadowska-Fryszer 

Fundacja Mecenat Kultury 

Opracowanie graficzne 

Maciej Fryszer 


Dział reklamy 

Sandra Hill 

reklama@glospolonii.org 

Media społecznościowe 


Cennik reklam 

$30/miesiąc 

$240/rok ($20/miesiąc) 

Prenumerata 

$3/wydanie, $36/rok 

Grafika na okładce 

Archiwum redakcji 

GŁOS POLONII W USA 

the voice of polonia in the usa 

Współpraca w bieżącym wydaniu: 

Anna Bralska 

Anna Cymer 

Anna Maleady 

Adriana Czyż, psycholog 


Andrzej Wiktor 

Culture.pl 

Dominika Orwat 

Elizabeth Wimer 

Ewa Petrocco 

Fundacja Kościuszkowska 


Fundacja Polskiego Godła Promocyjnego 

„Teraz Polska” 

Greg Pilch 

Ilona Wida 

Iwona Santiago 

Iwona Podzorski 

Jacek Szynakiewicz 

Joanna Turyńska 

Joanna Pelka 

Justyna Lopez 

Kamil Broszko 


Katarzyna Paciorkowska Holmes 

Karolina Naziemiec 

Konsulat Generalny RP w Nowym 

Jorku 

Ks. Stanisław Michałek 

Ks. prof. dr hab. Jan Krokos 

Ks.Mirosław Frankowski 

Łukasz Oprawski 

Marzena Tataj 

Małgorzata Grondalski 

Marian Różyc 

Oliwier Wasilewski 

Profesor Adam Żukiewicz 

Parafia Św. Józefa w Denver Colorado 

Polish American Society of El Paso 

Polish American Social Club of Las 

Vegas 

Polam FCU 

Polski Klub w Denver 

Polski Klub “Podhale” Colorado 

Springs 

Polska Szkoła w Denver 

Sylwia Jabłońska 

Stan Borys 

Śląski Fundusz Rozwoju 

The Kosciuszko Foundation 

Robert Bruzgo 

Wojciech Golik 

Wojciech Kaniewski 

Zabookowana.pl 

Dystrybucja 

ARIZONA: Our Lady Of Czestochowa Parish, Jana's Bakery & Deli 

CALIFORNIA: Polam FCU / Redwood City, Konsulat Generalny RP w Los 

Angeles 

COLORADO: Polski Klub w Denver, Parafia Św. Józefa w Denver, European 

Gourmet, Gastronom, Europa Deli, Euro Market & Deli (Colorado Springs), 

M&I International Market, Arash International Market, Royal Bakery, Elegant 

Bakery, Cracovia Restaurant, Golden Europe Restaurant, Kinga’s Lounge, 

Pierogi Factory, The Polish Pottery Outlet, The Gentleman's Collection / 

Colorado Mills Mall 

CONNECTICUT: Polam FCU, New Britain 

ILLINOIS: Chicago: Alex SuperDeli, Lassak Deli, Polish Deli (Norridge) 

MINNESOTA: Sikora’s Polish Market / Minneapolis 

MICHIGAN: PIAST Institute w Hamtramck 

MISSOURI: Konsulat Honorowy RP w St. Louis 

MARYLAND: Kiełbasa Factory 

NEVADA: Las Vegas: Consulate RP in LV, Polish Deli, Pierogi Village 

NEW YORK: Konsulat RP w Nowym Jorku, Fundacja Kościuszkowska, 

Greenpoint: piekarnia Syrena, Cracovia Wines & Liquors, Greenpoint Wine 

& Liquors, Dunne’s Polemost Liquors, New Poland Food Market 

NEW JERSEY: Agencja Spójnik, Super Delikatesy Polish Groceries & Deli, 

Agencja J&K Eurotravel, European Bakery 

TEXAS: Konsulat Generalny RP Houston, St. Stanislaus Kostka Catholic 

Church / Anderson, St. Stanislaus Catholic Church / Chappell Hill, Our Lady 

of Czestochowa Polish Church / Houston, European in European in Texas 

Market & Cafe / Southlake, Polish American Society of El Paso / El Paso 

PENNSYLVANIA: The Associated Polish Home of Philadelphia 

OD REDAKCJI 

Drodzy czytelnicy, 

pierwszy rok za nami! 

80-te urodziny Legendy 

Z okazji jubileuszu 80-tych urodzin, 

redakcja Głosu Polonii w USA pragnie 

złożyć Stanowi Borysowi życzenia 

zdrowia, wszelkiej pomyślności oraz 

dalszych sukcesów estradowych. 

Stana Borysa nie trzeba nikomu 

przedstawiać. Artysta obecny jest na 

polskiej estradzie od ponad 60 lat. Jest 

autorem 17 albumów i dwóch tomów 

poezji "Daleko Donikąd" i "Co jest 

urokiem tego życia". W swojej wieloletniej 

karierze dał się poznać nie tylko 

jako wokalista, piosenkarz, muzyk, 

autor takich utworów jak "Jaskółka 

uwięziona" czy "Anna" ale również 

jako poeta i aktor. 

80-te urodziny obchodził w Wojewódzkim 

Domu Kultury w Rzeszowie 

pod patronatem Marszałka Województwa 

Podkarpackiego, w stolicy 

regionu, w którym przyszedł na świat 

i gdzie rozpoczynał swoją karierę estradową. 

Życzenia urodzinowe złożył 

artyście sam Prezydent RP Andrzej 

Duda. 

Wrześniowa noc tak piękna 

Choć pachnie już jesienią... 

Księżyc lśni pełnym blaskiem 

I gwiazdy na niebie się mienią... 

Zmęczona dniem co mija... 

Z kubkiem herbaty siadam... 

I wszystkie myśli w głowie... 

W najprostsze wersy składam 

Co dał mi dzień dzisiejszy...? 

I co mi noc przyniesie....? 

Pytania i odpowiedzi... 

Do Ciebie noc zaniesie... 

A ja Ci podziękuję 

Że się mogłam obudzić... 

Że dałeś mi dość siły... 

Że się nie muszę łudzić.. 

Historia Głosu Polonii 

w USA rozpoczęła się 

w Colorado. Rok później 

jesteśmy w 14 Stanach i 50 

punktach odbioru. 

Jeśli miałabym opisać 

ostatni rok w kilku słowach, 

to był to czas pracy 

zespołowej, rozwoju i nauki. 

Pamiętam jak dziś, kiedy po raz pierwszy przyszedł 

mi do głowy pomysł stworzenia gazety. Następnie 

nosiłam tę myśl w swojej głowie przez wiele miesięcy, 

ważąc wszystkie za i przeciw. Wiedziałam, że nie 

chcemy wydawać kolejnej lokalnej gazety polonijnej. 

W dobie internetu i przekazu elektronicznego, 

w świecie zdeterminowanym przez media elektroniczne, 

tradycyjna prasa drukowana przechodzi 

przemiany, a na rynku utrzymują się często już tylko 

najstarsze tytuły. Taka rzeczywistość. 

Musieliśmy zatem stworzyć coś, czego nie było. Głos 

Polonii w USA to nazwa nieprzypadkowa. Narodził się 

pomysł medialnej platformy polonijnej, tworzonej 

przez Polonię dla Polonii i Rodaków w Polsce, informującej 

o życiu ośrodków oraz inicjatyw polonijnych 

w Stanach Zjednoczonych, a także o wydarzeniach 

z Polski. 

Przez rok zapukaliśmy do wielu polonijnych drzwi 

w wielu miastach Stanów Zjednoczonych, nawiązaliśmy 

także cenne redakcyjne kontakty w Polsce. 

Niektórzy autorzy zatrzymują się u nas na chwilę, cykliczne 

teksty innych czytają Państwo co miesiąc. Internet 

ze swoją integracyjnością, nasi stali i nowi korespondenci, 

pozwalają nam na uczestnictwo w wielu 

ważnych wydarzeniach, mających miejsce w różnych 

zakątkach ziemskiego globu. 

Jestem szalenie dumna z naszej globalnej redakcji! 

To stwierdzenie to nie przesada. Co miesiąc, wspólnie 

i interaktywnie tworzymy dla Was kolejne numery 

Głosu Polonii USA z różnych zakątków USA i Polski. 

Co dalej? 

W czasie ostatniego roku, dużo dowiedzieliśmy się 

o naszych czytelnikach. Głos Polonii w USA przypadł 

wielu z Was do gustu, co nas motywuje i za co jesteśmy 

ogromnie wdzięczni. Chcemy docierać do kolejnych 

ośrodków polonijnych, w miejscach, w których 

jeszcze nas nie ma. Planujemy kontynuację wydania 

drukowanego i elektronicznego, dalszą obecność na 

Facebooku, a także debiut nowej platformy internetowej 

oraz Fundacji. Więcej informacji wkrótce. 

Na koniec chciałbym bardzo serdecznie podziękować 

wszystkim Wam, którzy od roku tworzą z nami 

Głos Polonii w USA: kolegom z redakcji, dziennikarzom, 

autorom artykułów i korespondentom, kolporterom, 

pracownikom drukarni, sponsorom, a także 

osobom prywatnym wspierającym gazetę finansowo. 

Dziękuję również mojej rodzinie. Ta gazeta jest 

WASZĄ ZASŁUGĄ, owocem Waszego zaangażowania 

i wsparcia. Dziękuję. Jestem wdzięczna. 

Życzę naszej Redakcji i Wam, drodzy czytelnicy, kolejnego 

udanego roku. 

Więc nim się spać położę 

Nim trud codzienny minie... 

Modlitwy szept cichutki 

Niech w górę hen popłynie... 

Ania Bralska 

Dwie strony lustra 

W imieniu Redakcji, 

Katarzyna Żak 

Redaktor Naczelny

POLONIA MISSOURI 

Jeszcze jedna opowieść imigranta 

Z Profesorem Wojciechem Golikiem, Konsulem Honorowym RP w St. Louis w Missouri, rozmawia Jacek Szynakiewicz 

WRZESIEŃ 


3 

JSz: W grudniu 2020 rozmawiałem 

dla Głosu Polonii USA 

z Profesorem Wojciechem Kaniewskim. 

To dzięki Wojtkowi 

Kaniewskiemu miałem okazję 

poznać się z Tobą. Z Wojtkiem 

Kaniewskim znacie się już od 

ponad 30-tu lat, wspólnie grywaliście 

i grywacie, obecnie 

dzięki ZOOMowi, w brydża 

sportowego. Wojtek podzielił 

się z Czytelnikami Głosu Polonii 

swoją amerykańską przygodą. 

Dzisiaj poznamy, co i jak 

przywiodło Ciebie i całą Twoją 

najbliższą Rodzinę do Ameryki 

i jak tutaj się realizujecie. 

WG: Nasza przygoda rozpoczęła 

się jeszcze podczas studiów pod 

koniec lat siedemdziesiątych na 

Politechnice Poznańskiej, gdzie 

studiowałem na kierunku Podstawowych 

Problemów Techniki 

(PPT) na Wydziale Budowy Maszyn. 

To był taki trochę teoretyczny 

kierunek – istniał tylko w Warszawie 

i Poznaniu. Na studiach poznałem 

symulacje komputerowe różnych 

zagadnień w mechanice i to 

mnie zafascynowało. Fakt, że można 

przewidzieć zachowanie konstrukcji 

mechanicznych za pomocą 

modelowania matematycznego 

i programów komputerowych był 

dla mnie objawieniem. Chciałem 

to dalej studiować. Pod koniec 

studiów na politechnice, ja i kilku 

moich kolegów z kierunku zaczęliśmy 

kompletować dokumenty 

na studia doktoranckie w Instytucie 

PPT Polskiej Akademii Nauk. 

To był rok 1981 - przepiękny czas 

Solidarności. Studia mieliśmy 

kończyć rok później, a dokumenty 

miały być wysłane do PAN-u na 

początku 1982. Wszyscy wiemy, 

co nastąpiło 13-go grudnia 1981. 

Stan wojenny. W styczniu 82 r. dowiedzieliśmy 

się, że studia doktoranckie 

PPT w Warszawie zostały 

zlikwidowane. Podobno z powodu 

zbyt dużego zaangażowania profesorów 

w strukturach powstającej 

wówczas „Solidarności”. Co robić 

dalej? Miałem stypendium fundowane 

przez Fabryce Materiałów 

i Wyrobów Ściernych „KORUND” 

w Kole, studia magisterskie ukończyłem 

w czerwcu 82 r., więc w lipcu 

stawiłem się do pracy w „Korundzie”. 

„KORUND” był wielkim zakładem 

przemysłowym – jedynym 

tego typu w Polsce. Produkował 

ściernice, czyli koła szlifierskie, dla 

praktycznie wszystkich polskich 

zakładów mechanicznych. Praca 

była ciekawa - byłem inżynierem 

technologiem na wydziale mechanicznym. 

Dużo się tam nauczyłem 

od moich kolegów z zakładu, choć 

czas był bardzo smutny – stan wojenny, 

zakład kontrolowany przez 

wojsko, a nasze nastroje można 

sobie łatwo wyobrazić. Strajków 

wtedy w „Korundzie” nie było, 

ale na terenie zakładu pojawiały 

się protestacyjne ulotki i gazetki 

ścienne. 

W stanie wojennym zacząłem 

więc rozwijać swoje inżynieryjne 

umiejętności, ale nie przestawałem 

myśleć o doktoracie. Jeszcze 

w 81 r. promotor mojej pracy 

magisterskiej, dr. inż. Krzysztof 

Grysa (obecnie profesor i były rektor 

Politechniki Świętokrzyskiej 

w Kielcach), poprosił mnie kiedyś 

do swojego gabinetu i opowiedział 

mi o programie doktoranckim 

z matematyki stosowanej na Uniwersytecie 

Stanowym w Nowym 

Meksyku (NMSU), w Stanach Zjednoczonych. 

Oczywiście w obecnych 

czasach wszystkim dobrze 

wiadomo, że duże amerykańskie 

uniwersytety mają rozbudowane 

programy doktoranckie w najrozmaitszych 

dziedzinach i studiują 

na nich studenci z całego świata. 

Ale wtedy, w 1981 roku, w Poznaniu 

o wyjazdach na studia doktoranckie 

do USA nie słyszało się 

zupełnie. Dr Grysa dowiedział się 

o takiej możliwości od swojego kolegi 

i współpracownika – profesora 

mechaniki na NMSU. W tamtym 

czasie w Polsce naukowcy wyjeżdżali 

na Zachód na staże i kontrakty 

naukowe, ale byli to już ludzie co 

najmniej z doktoratami. A ja wtedy 

miałem jeszcze rok do magisterki. 

Doktor Grysa mocno mnie zachęcał 

do złożenia podania o przyjęcie 

na studia doktoranckie na 

NMSU. Byłem oczywiście bardzo 

zaszczycony samym pomysłem, 

ale nie bardzo wiedziałem, czy 

uda mi się dostać tam jakieś stypendium. 

Po namyśle zdecydowałem, 

że podanie do Stanów wyślę. 

Oczywiście potrzebne były rekomendacje 

z Politechniki, oficjalne 

wyciągi moich ocen, itd. Pamiętam, 

że profesorowie, których poprosiłem 

o referencje, mocno się dziwili, 

ale wszyscy chętnie wysyłali swoje 

listy rekomendacyjne do NMSU. 

Nadziei wielkich na przyjęcie nie 

miałem. Zresztą zaraz nastał stan 

wojenny, w czasie którego razem 

z żoną kończyliśmy pisać swoje 

prace magisterskie. 

Wielkie więc było moje zaskoczenie, 

gdy jakoś chyba w kwietniu, 

w piątym miesiącu stanu wojennego, 

otrzymałem oficjalny list 

z NMSU z ofertą stypendium. Czas 

rozpoczęcia studiów: jesień 82. 

Proszę sobie wyobrazić stan mojego 

ducha! Stan wojenny, cały kraj 

pogrążony w traumie, nie wiadomo, 

co będzie z nami wszystkimi 

dalej, rodzi nam się syn, a tu taka, 

nie do odrzucenia, oferta! 

Po wizycie na milicji w celu 

uzyskania paszportu dowiedziałem 

się, że to nie będzie możliwe. 

Nie dałem jednak za wygraną. 

Listownie uzyskałem przełożenie 

daty rozpoczęcia studiów na 

NMSU na następny rok i po roku 

starań i kilku wizytach w Ministerstwie 

Szkolnictwa Wyższego 

i w Ministerstwie Przemysłu Ciężkiego, 

w kwietniu 1983 dostałem 

paszport i wyjechałem na studia. 

Cały ten proces był bardzo ciężki 

i skomplikowany i nadaje się na 

zupełnie oddzielny artykuł. 

JSz: Jesteś w Las Cruces. Podejmujesz 

studia doktoranckie 

na wydziale matematyki, a także 

od zaraz zatrudniają Cię na 

Uniwersytecie do zajęć ze studentami, 

a ponadto dorabiasz. 

Żona z Synem w Kole. Co dalej? 

WG: Mijają kolejne miesiące. 

Znakomici profesorowie, wielka 

biblioteka uniwersytecka całkowicie 

dostępna dla studentów, 

mnóstwo kolegów z całego świata. 

Studia idą dobrze, ale bardzo 

brakuje mi małżonki i syna. Nasze 

listy chodzą bardzo wolno, 

czyta je cenzura. Żona nadal nie 

ma żadnej odpowiedzi w sprawie 

swojego paszportu. Wszyscy się 

denerwujemy. Po roku, pod koniec 

drugiego semestru decyduję się 

na powrót do Kraju i kupuję bilet 

w jedną stronę. Sześć dni przed 

moim odlotem z Ameryki uczelniani 

koledzy zabierają mnie na 

ostatni wyjazd w okolice Santa Fe. 

Wracamy z wycieczki w niedzielę, 

w poniedziałek jest odlot. Idę na 

uczelnię odebrać ostatnią pocztę 

i znajduję tam telegram od żony 

sprzed dwóch dni z jednym słowem: 

PRZYJEŻDŻAMY! 

Muszę powiedzieć, że dopiero 

po powitaniu małżonki z synem 

na lotnisku w El Paso mogliśmy 

sobie wreszcie powiedzieć: jesteśmy 

znowu razem - może dzięki 

szczęściu, dzięki życzliwym osobom 

i nieznanym nam zbiegom 

okoliczności, a może, trzykrotnie, 

w najważniejszych momentach, 

dzięki wspomagającemu nas Palcowi 

Bożemu. Radości nie było 

końca. 

Przez cztery kolejne lata mieszkamy 

w Las Cruces. Kończę studia 

doktoranckie; Żona robi drugi inżynierski 

fakultet; rodzi nam się 

drugi syn. Nowy Meksyk: wspaniały, 

egzotyczny, pustynny i górski 

stan, serdeczni i pomocni ludzie. 

Ale czas ruszać dalej - wyjeżdżamy 

do St. Louis w Missouri, gdzie 

otrzymałem pracę na uniwersytecie. 

JSz: W St. Louis wchodzisz 

w nowe środowisko naukowe, 

ale również rozpoczynacie poznawanie 

i włączanie się w życie 

polskiego środowiska. Tutaj też 

spotykasz Wojtka Kaniewskiego, 

który tak wspaniale opisał 

swoją amerykańską przygodę 

z Monsanto. 

WG: Tak, do St. Louis przyjechaliśmy 

w lecie 88 r. Ja zaczynam pracę 

na Uniwersytecie Missouri w St. 

Louis (UMSL), a żona w jednej 

z firm inżynierii środowiska. Praca 

nas bardzo absorbuje, a jednocześnie 

wchodzimy w polonijne środowisko. 

Na początek tylko towarzysko, 

ale nasze kontakty szybko 

się rozszerzają i pogłębiają. Mamy 

małe dzieci i naturalnie interesujemy 

się sprawami szkolnictwa. Przy 

jedynej polskiej parafii rzymsko- 

-katolickiej pod wezwaniem św. 

Stanisława Kostki nie było wtedy 

sobotniej szkółki języka polskiego 

- szybko udało się nam ją zorganizować 

i przez pierwszy rok byłem 

nawet jej dyrektorem. Jednocześnie 

wszyscy przeżywamy wybory 

w Polsce w 1989 r.; te pierwsze 

demokratyczne! U nas przy parafii 

zorganizowano okręg wyborczy 

i z Żoną mogliśmy głosować! Co to 

było za wydarzenie! A jego rezultaty 

przerosły nasze najśmielsze 

oczekiwania! 

Praca naukowa zajmuje mi jednak 

dużo czasu. Przez następne 11 

lat pracuję na UMSL – specjalizuję 

się w konstruowaniu szybkich algorytmów 

do aproksymacji rozwiązań 

równań różniczkowych 

i całkowych. Algorytmy takie mają 

szerokie zastosowania w komputerowych 

symulacjach problemów 

w mechanice i elektromagnetyce. 

Pod koniec lat dziewięćdziesiątych 

przez trzy lata pracuję nad projektami 

badawczymi koncernu Boeing 

Corporation. Była to ciekawa 

przygoda – nasz zespół badawczy 

używał nowego matematycznego 

narzędzia, tzw. falek (wavelets), 

do przyspieszania symulacji komputerowych 

odbić fal elektromagnetycznych 

od powierzchni nowo 

konstruowanych samolotów. 

Konkurencyjny zespół głównie 

z Uniwersytetu w Illinois (UIUC) 

używał do tego celu tzw. multipoles. 

Bardzo było ekscytujące brać 

udział w takim współzawodnictwie! 

Trzeba uczciwie przyznać, 

że po kilku latach okazało się, że 

multipoles są łatwiejsze w użyciu 

i one teraz stanowią główny kręgosłup 

symulacji komputerowych 

w elektromagnetyce. 

W 2001 roku otrzymałem bardzo 

atrakcyjną propozycję pracy 

na prywatnym Uniwersytecie 

Lindenwood, gdzie pracuję do 

dnia dzisiejszego, obecnie na stanowisku 

prodziekana wydziału 

nauk matematycznych i przyrodniczych. 

Gdzieś na początku nowego 

wieku w naszym polonijnym kółku 

zaczęliśmy jeździć na nartach. Najpierw 

na małej górce pod St. Louis, 

potem spotykaliśmy się co roku 

w Kolorado. Bardzo się podczas 

tych wyjazdów zaprzyjaźniliśmy 

i powstało wtedy parę ciekawych 

pomysłów. Jednym z nich była 

nowa lokalna organizacja polonijna 

stworzona przez jednego z kolegów. 

Celem jej było (i jest nadal) 

propagowanie polskiej kultury 

i historii w środowisku amerykańskim. 

Na sponsorowanej przez 

tę organizację wystawie o Janie 

Karskim na St. Louis University 

zostałem poproszony do prowadzenia 

dyskusji panelowej. Potem 

zaangażowałem się w przeniesienie 

tej wystawy na uniwersytet. 

I to wciągnęło mnie z powrotem 

do działalności polonijnej. 

Czas płynie bez ustanku. Nasze 

prace zawodowe absorbują nowymi 

wyzwaniami. Żona pracuje 

intensywnie w ochronie środowiska. 

Na początku obecnego wieku 

żona zostaje inżynierem ochrony 

środowiska przy rozbudowie lotniska 

Lambert w St. Louis. Po zakończeniu 

rozbudowy przez długi 

czas kieruje na lotnisku komórką 

ochrony środowiska. Obaj Synowie 

kończą studia stomatologiczne 

kontynuując dawne tradycje 

rodzinne. Starszy Syn praktykuje 

w Atlancie w stanie Georgia, 

a młodszy w Houston w Texasie. 

A upływający czas przynosi nam 

wszystkim nowe wyzwania. Emigranci 

z lat 80-tych zbliżają się do 

wieku emerytalnego. Wielu z nich 

pracowało zarówno i w Polsce 

i w USA. Teraz starają się o emerytury 

w obu krajach. Jeden z moich 

przyjaciół w St. Louis po zapoznaniu 

się z ustawami emerytalnymi 

zorientował się, że umowa między 

Polską a Stanami Zjednoczonymi 

o zabezpieczeniu społecznym wymaga, 

aby wyliczać dwa świadczenia 

emerytalne: jedno pełne, a drugie 

proporcjonalne. Emeryt, wedle 

prawa polskiego, ma prawo wyboru 

korzystniejszego świadczenia. 

Amerykańskie prawo emerytalne 

potrąca część polskiej emerytury, 

gdy jest ona pełna, a nie proporcjonalna. 

A polska administracja 

przyznaje wyłącznie pełne emerytury, 

pomimo tych potrąceń. 

Podobny problem w USA dotyczy 

wielu innych grup pracowniczych. 

Dodam, że w wyniku działań i interpelacji 

wielu osób i organizacji, 

w Kongresie USA będzie teraz 

głosowany projekt ustawy „Social 

Security Fairness Act of 2021” dotyczący 

uchylenia potrąceń emerytalnych. 

Ale wracając do naszego wątku 

z lat wcześniejszych. W trakcie 

jednej z koleżeńskich rozmów 

powstał pomysł zainteresowania 

tą sprawą krajowego zarządu 

Kongresu Polonii Amerykańskiej 

(KPA), organizacji mającej w swym 

statucie ochronę interesów Polonii, 

a także lobbing polityczny 

w interesie Państwa Polskiego 

i Polaków w ogólności. Wielkie 

było moje zdziwienie, iż organizacja 

ta nie posiada oddziału w Missouri. 

Postanowiliśmy taki oddział 

założyć. W 2016 roku Oddział 

Missouri KPA został oficjalnie zarejestrowany 

w biurze stanowego 

sekretarza i na założycielskim zebraniu 

wybrano mnie przewodniczącym. 

W tymże samym roku 

przyjęto nas do krajowej KPA. Jednym 

z członków zarządu nowego 

oddziału został ówczesny Konsul 

Honorowy RP w St. Louis, pan Robert 

Ogrodnik. Pan Konsul Ogrodnik 

służył przez szereg lat swoimi 

radami naszemu oddziałowi przy 

Dokończenie na str. 6

4 WRZESIEŃ 


POLONIA TEXAS 

POLONIA CALIFORNIA 

Pożegnanie i przywitanie polskich żołnierzy 

Justyna Lopez, Prezes Polish American Society of El Paso 

Chorąży Krzysztof Fiołka, starszy chorąży Michał Rózga, 

gospodarz spotkania Artur Szymański 

W połowie czerwca bieżącego roku 

miała miejsce uroczystość, która od 

kilku lat jest tradycją dla polskiej 

wspólnoty w El Paso. Co roku o tej 

porze jeden żołnierz z Polski rozpoczyna 

roczne stypendium na Akademii 

Sierżantów i Majorów w El Paso, 

podczas gdy jego poprzednik owe stypendium 

kończy. 

W tym roku żegnaliśmy starszego 

chorążego sztabowego Michała Rózgę, 

który po 12 miesiącach spędzonych 

z nami stał się nie tylko częścią 

naszego Stowarzyszenia, ale i bardzo 

bliskim przyjacielem. 

Michał uwielbiał wędrować po 

mniej lub bardziej odległych szlakach 

górskich i to właśnie on wyznaczał 

trasy na nasze organizacyjne 

wędrówki z flagą (3. maja, 11. listopada). 

Podczas wędrówek Michał 

z dumą niósł polską flagę i niejednokrotnie 

z największą ostrożnością 

i szacunkiem wyplątywał ją z ciernistych 

chaszczy, których na teksańskiej 

pustyni nie brakuje. 

Na miejsce Michała przyjechał 

tymczasem chorąży Krzysztof Fiołka, 

którego oficjalnie przywitaliśmy podczas 

tej samej uroczystości. O tym, 

jak ważni są dla nas polscy żołnierze 

może świadczyć fakt, że na przyjęcie 

na ich cześć przybyli wszyscy członkowie 

Stowarzyszenia. 

Gospodarze imprezy, Ania i Artur 

Szymańscy, dołożyli wszelkich starań, 

aby wszyscy dobrze się bawili. Na 

grillu nie zabrakło nawet prawdziwej 

polskiej kiełbasy przygotowanej właśnie 

przez Anię i Artura! 

Pragniemy jeszcze raz podziękować 

Michałowi za tak czynny udział 

w życiu naszej społeczności. Krzysztofowi 

zaś życzymy, aby jego pobyt 

w El Paso był jak najbardziej owocny. 

Justyna Lopez 

Pochodzi z Bydgoszczy, absolwentka Germanistyki na UAM w Poznaniu 

oraz Studiów Europejskich na wydziale socjologii Otto-Friedrich- 

Universitat w Bambergu. W El Paso od 2010 roku. Prezes Stowarzyszenia 

im. Generała Kazimierza Pułaskiego w El Paso. Nauczyciel jezyka 

niemieckiego w El Paso Community College i El Paso Education Initiative. 

Prywatnie żona, właścicielka czterech psów i trzech kotów, 

miłośniczka kwiatów i natury. 

Parafia Matki Bożej Jasnogórskiej w Los Angeles 


Fot. Karolina Naziemiec 

W niedzielę, 29 sierpnia, w naszym kościele pod 

wezwaniem Matki Bożej Jasnogórskiej przy Adams 

Blvd. w LA, odbył się Odpust Parafialny. Po kilku latach 

przerwy, nowy Proboszcz parafii, ks. Mirosław 

Frankowski postanowił wznowić to wydarzenie. 

Było to o tyle nietypowe, że w zeszłym roku, przez 

Covid, kościoły były zamknięte i większość parafian 

rozpierzchło się ... Nikt nie wiedział czy tegoroczny 

Odpust będzie sukcesem czy też nie. 

Ksiądz zorganizował wolontariuszy, nawet kilkoro 

przyjechało z jego byłej parafii w Detroit i wszyscy 

razem pomogli w przygotowaniach do Odpustu. 

Był to jednodniowy 'event', który zaczął się po Mszy 

Św. o 9 am i trwał oficjalnie do 7 pm. Przed salą parafialną, 

przy Polskiej Szkole, ustawiono namioty 

i stoiska z jedzeniem jak i stoliki dla uczestników. 

Dla tych, którzy chcieli spędzić czas w pomieszczeniu 

i chłodzie dostępna była również sala parafialna. 

Główne uroczystości rozpoczęły 

się po Mszy Św, o 12 pm, którą 

celebrowało trzech księży, przy 

akompaniamencie zespołu muzycznego 

założonego przez ks. 

Frankowskiego. Msza była transmitowana 

na żywo, tak aby wielu 

z parafian i rodzin, które obecnie 

przebywają w Polsce mogło się 

połączyć wirtualnie. Kazanie wygłosił 

Paulin Wieliczko, który przyleciał do nas aż 

z Rzymu jako przedstawiciel Koła Przyjaciół Fundacji 

Jana Pawła II. 

Oprócz tradycyjnego jedzenia (pierogi, kiełbasa, 

chleb ze smalcem i ogórkiem, pączki, ciasta i kremówki) 

i napojów, w programie znalazł się występ 

zespołu Mariachi oraz występ naszego Proboszcza 

z kolegą księdzem Janasem z Chicago. Wielu parafian 

było miło zaskoczonych tym występem. Ksiądz 

Proboszcz okazał się prawdziwym wodzirejem! Nie 

zabrakło również loterii z nagrodami ufundowanymi 

przez liczne organizacje polonijne działające 

w LA. 

Goście dopisali. Dorośli mogli się bawić spokojnie 

wiedząc, że dzieci były pod dobrą opieką naszych 

Pań w przedszkolu, które zorganizowały im ciekawy 

plan zabaw. Na Odpust dotarli również przedstawiciele 

polskiej parafii w Yorba Linda, OC. Przed nimi 

'Dożynki' już za parę tygodni. Miejmy nadzieje, że 

wielu z nas uda się z rewizytą do Orange County! 

Słowo od ks. Proboszcza: ”Moja wdzięczność dla 

wszystkich którzy zaangażowali się w przygotowanie 

i prace podczas Odpustu, jak i tym którzy przybyli 

i tworzyli cudowna atmosferę wspólnoty.” 

Redakcja Głosu Polonii serdecznie dziękuje również 

Panu Andrzejowi Kozłowskiemu za zdjęcia z Odpustu. 

Więcej zdjęć na str. 20 

Fot. Karolina Naziemiec 

Fot. Andrzej Kozłowski 


Polka mieszkająca w LA od 19 lat. Z wykształcenia muzyk: altowiolistka 

i wokalistka jazzowa występująca pod imieniem KaroliNa, ukończyła USC w 2004r. 

i od tego momentu zaczęła się jej profesjonalna kariera muzyczna. W 2015 roku 

wydała płytę „Songs of Hope” poświęcona bohaterom II Wojny Światowej. Można 

ja znaleźć na YouTube. Ostatnie nagranie to „Besame Mucho” by KaroliNa. Oprócz 

muzyki, jej hobby to podróże i fotografia. 

Fot. Karolina Naziemiec

WRZESIEŃ 

POLONIA NOWY JORK POLONIA NEVADA 

2021 5 

Podziękowanie za służbę w czasie pandemii 


Podczas lata 2021 roku uczestniczyłam 

w wyjątkowej uroczystości 

w Konsulacie Generalnym 

RP w Nowym Jorku. 

„Thank you for your service” 

- takie hasło przyświecało wydarzeniu 

zainicjowanemu przez 

Stowarzyszenie Medicus, które 

reprezentowali szefowie doktor 

Tadeusz Pyz i doktor Anna Pyz. 

Przedstawiciele NYPD i FDNY Pulaski 

Association byli specjalnymi 

gośćmi tego wieczoru. 

Konsul Generalny Adrian Kubicki, 

osobiście podziękował nowojorskim 

służbom mundurowym 

i pracownikom ochrony zdrowia 

za ich codzienne poświęcenie 

w ciągu ich 16 miesięcznej służby 

w czasie walki z pandemią w Nowym 

Jorku. Szczególne podziękowania 

zostały skierowane do 

wszystkich policjantów, strażaków 

i medyków polskiego pochodzenia, 

którzy byli w tym czasie i nadal 

są wspaniałymi ambasadorami 

Polski. 

Każdy z przybyłych gości, lekarzy, 

policjantów i strażaków, dostał 

osobiste podziękowanie od Konsula 

Generalnego Adriana Kubickiego 

w postaci specjalnego dyplomu. 

Dodatkowo szefowie każdej 

organizacji dostali podziękowanie 

dla swoich organizacji. Dla uhonorowanych 

wielka radość i huczne 

brawa uznania od zgromadzonych. 

Dla reszty gości ulga, że pandemia 

się kończy, i że powoli wracamy do 

normalnego życia. 

Tego wieczoru poznaliśmy również 

nowo przybyłego do Nowego 

Jorku, Vice Konsula Stanisława 

Starnawskiego. 

Podczas uroczystości, Konsul 

Generalny Adrian Kubicki, w imieniu 

Prezydenta RP Andrzeja Dudy, 

wręczył medale za ofiarność i odwagę, 

panu Del Olsen i pani Gail 

Yando jako wyraz wdzięczności za 

uratowanie czterech Polaków tonących 

w Atlantyku. Dla 72-letniego 

Ryszarda Kiezika, 66-letniego 

Zenona Sucharskiego, 64-letniego 

Jana Kacperskiego i 48-letniego 

Rafała Sendeckiego, wyprawa 

wędkarzy 13 października 2019 

mogła zakończyć się tragicznie. 

Przypadek zrządził, że w tym 

samym czasie w niedalekiej odległości 

na katamaranie pływała 

para seniorów - 70-letni Del Olsen 

i 77-letnia Gail Yando. Dwójka seniorów 

z trudem wciągnęła czterech, 

rosłych mężczyzn na swój 

katamaran ratując im przy tym 

życie. Dodatkowym utrudnieniem 

był brak kontaktu z wędkarzami, 

którzy nie mówili po angielsku. 

Wszystko jednak zakończyło się 

szczęśliwie. Gail wspominała, że 

kiedy usłyszała, jak rybacy zaczynają 

żartować po polsku i śmiać 

się, to ją uspokoiło, że czują się już 

dobrze. 


Dziennikarka, artystka, absolwentka Akademii Sztuk 

Pięknych w Poznaniu, reżyser, absolwentka New York 

Film Academy, promotorka kina polskiego, prezes 

i założyciel Polish Filmmakers NYC. Pochodzi 

z Poznania. W Nowym Jorku od 2009 roku. 

Goście wieczoru z nowym Vice Konsulem Stanisławem Starnawskim 

Del Olsen i Gail Yando 

Polish American Social Club of Las Vegas 

Iwona Podzorski, Wiceprezes 

Koncert pt. "Nie Żałuje" poświęcony 

twórczości Agnieszki 

Osieckiej zorganizowany 

przez Polish American Social 

Club of Las Vegas odbył się 

w sobotę 28 sierpnia, 2021 

w Family Music Center w Las 

Vegas. Kultowe przeboje do 

tekstów Agnieszki Osieckiej 

wykonywali członkowie wokalnej 

grupy "Sami Swoi". 

Była to pierwsza kulturalna 

impreza zorganizowana 

przez Klub od wybuchu pandemii, 

dlatego tym bardziej 

było miło spotkać się z Polonią 

po tak długiej przerwie. 

Iwona Podzorski 

Informatyk, studiowała prawo administracyjne na Uniwersytecie Łódzkim. 

Ukończyła Informatykę i Zarządzanie na Uniwersytecie Nevada w Las Vegas. 

Wieloletni Prezydent Polish American Social Club of Las Vegas. Tancerka 

w zespole “Piast”. Dyrektor Kreatywny grupy “Sami Swoi.” Mężatka, ma dwóch 

synów. Lubi podróże, wycieczki piesze i dobrą książkę. Pochodzi z Zawiercia. 

Od 1994 roku mieszka w Las Vegas.

6 WRZESIEŃ 


POLONIA MISSOURI 

Czytaj dalej... 

Jeszcze jedna opowieść imigranta Dokończenie ze strony 3 

planowaniu różnych inicjatyw 

politycznych i społeczno-kulturalnych. 

Funkcja przewodniczącego 

obejmowała między innymi 

udział w krajowych zjazdach KPA 

w Chicago i w Waszyngtonie. Propagowałem 

tam m.in. nasze stanowisko 

w sprawach emerytur 

dla Polonii w USA. W Waszyngtonie 

brałem też udział na Kapitolu 

w akcji informowania reprezentantów 

Kongresu USA w zakresie 

polityki amerykańskiej dotyczącej 

Polski. W ramach innych inicjatyw 

Zarząd naszego oddziału organizował 

(i nadal organizuje) różne 

imprezy społeczno-kulturalne jak 

pikniki, wycieczki i wystawy a także 

organizuje lub współuczestniczy 

w organizowaniu polskich 

uroczystości państwowych czy 

historycznych. 

JSz: Niedawno minęły trzy 

lata od momentu, kiedy do posiadanych 

tytułów dołącza tytuł 

Konsula Honorowego Rzeczypospolitej 

Polskiej w Stanie 

Missouri. Czy łączą się z tym 

momentem jakieś szczególne 

wspomnienia, kiedy Minister 

Spraw Zagranicznych RP, Profesor 

Jacek Czaputowicz, postanowił 

mianować Cię Konsulem 

Honorowym? 

WG: No właśnie. Sprawa miała 

się tak. Pan Konsul Ogrodnik, który 

był pierwszym konsulem honorowym 

w St. Louis, postanowił pod 

koniec 2015 roku przejść w stan 

spoczynku. Pełnił tę funkcję, jak 

wszyscy honorowi konsulowie, 

społecznie przez 15 lat. Jego praca 

była bardzo ceniona przez nasze 

środowisko polonijne i wszyscy 

byli zgodni, że jego następca 

będzie miał doskonały wzór do 

naśladowania. Po konsultacjach 

z ówczesnym Konsulem Generalnym 

w Chicago, Panem Piotrem 

Janickim, Pan Konsul Ogrodnik zaczął 

szukać kandydatów, których 

mógłby zarekomendować na swoje 

miejsce. Z tego co wiem, było 

kilku kandydatów na tę pozycję 

i Ministerstwo Spraw Zagranicznych 

w Warszawie poprzez swoje 

Jacek Szynakiewicz 

Urodzony nad Notecią. Absolwent Politechniki Gdańskiej oraz 

UAM w Poznaniu. „Z krwi i kości” przeciwnik powojennego 

politycznego porządku w Polsce, działacz opozycyjny 

i dlatego ląduje w „internacie” w dn. 13-go grudnia 

1981 r. Emigracja pozwala rozpocząć nowe rodzinne życie 

w Colorado od marca 1983 r. Jedną z przygód w Colorado było 

„prezesowanie” Polskiemu Klubowi w Denver. Podróże, narty, 

brydż, wędkowanie i Kochane Wnuczki trzymają emeryta przy 

siłach. 

organy (ambasady, konsulaty, inne 

kontakty i kanały) długo zbierało 

informacje o naszych kwalifikacjach 

do pełnienia takiej funkcji. 

Na pewno w takich analizach bierze 

się pod uwagę obecne i przeszłe 

zaangażowanie w działalność 

dla dobra Polonii i Polski, osiągane 

sukcesy w takich działaniach, postawę 

moralno-etyczną kandydata, 

zawodowe osiągnięcia, stopień 

znajomości języków, wykształcenie. 

Ja dowiedziałem się dopiero 

w 2016 roku, że moja kandydatura 

brana jest pod uwagę. Muszę 

przyznać, że byłem tą propozycją 

niezwykle zaskoczony i oczywiście 

bardzo zaszczycony. Miałem 

pewne wątpliwości, czy możliwe 

będzie łączenie obowiązków konsula 

z moją pracą zawodową na 

uniwersytecie. Konsul Ogrodnik 

szybko rozwiał te obiekcje opowiadając 

o swoich doświadczeniach 

w pracy konsularnej, którą 

łączył z pracą w zarządzie jednej 

z wielkich firm przemysłowych 

w St. Louis. Po długim procesie 

weryfikacyjnym zarówno polskiego 

Ministerstwa Spraw Zagranicznych, 

jak i amerykańskiego 

Departmentu Stanu, zostałem na 

początku 2018 roku poinformowany, 

że będę powołany na stanowisko 

Konsula Honorowego RP na 

Stan Missouri. Oficjalny akt powołania 

został podpisany 27 lutego 

2018 roku przez Ministra Spraw 

Zagranicznych, Profesora Jacka 

Czaputowicza. Sam akt nominacji 

został mi wręczony przez Pana 

Ambasadora RP, Profesora Piotra 

Wilczka podczas uroczystości inauguracyjnej 

we wrześniu tego samego 

roku w St. Louis. Jego wizyta 

połączona była z zorganizowaną 

przeze mnie konferencją ekonomiczną 

na Uniwersytecie Lindenwood 

przedstawiającą możliwości 

inwestycyjne w Polsce. Brali w niej 

udział przedstawiciele dużych 

firm z naszego terenu, jak również 

przedstawiciele władz stanowych 

i instytucji rozwoju biznesu w Missouri. 

Ambasador Wilczek był na 

tej konferencji gościem honorowym 

i wygłosił interesujące przemówienie, 

po którym nastąpił referat 

radcy ekonomicznego naszej 

ambasady. 

JSz: Czy kadencja Konsula 

Honorowego jest dożywotnią 

kadencją? Czy po jakimś czasie 

może się zakończyć, czy można 

z niej zrezygnować? 

WG: Konsulowie honorowi powoływani 

są na okres pięciu lat. 

Nie jest to więc kadencja dożywotnia. 

Każdego roku piszemy roczny 

raport z naszej działalności, który 

oceniany jest przez odpowiedni 

konsulat generalny, ambasadę i na 

końcu zatwierdzany przez MSZ. 

Po pięciu latach od daty powołania 

Ministerstwo Spraw Zagranicznych 

decyduje na podstawie 

oceny wypełnianej przez Konsula 

pracy o ewentualnym przedłużeniu 

kadencji. Nie jest to proces automatyczny 

i zawsze poprzedzany 

jest oceną wieloaspektowej pracy 

konsula w przypisany mu regionie. 

JSz: Jak wypełnia się, jak sprawuje 

się, funkcję Konsula Honorowego? 

Co należy do zakresu 

najbardziej podstawowych 

obowiązków, zarówno wobec 

Rzeczypospolitej Polskiej jak 

i Polonii w danym okręgu? 

WG: Obowiązki konsula honorowego 

można podzielić na trzy 

obszary: a). działanie na rzecz 

rozwoju przyjaznych stosunków 

oraz współpracy gospodarczej, 

kulturalnej i naukowo-technicznej 

pomiędzy Rzecząpospolitą Polską 

a Stanami Zjednoczonymi Ameryki; 

b). sprawowanie opieki nad 

obywatelami polskimi, przebywającymi 

w okręgu konsularnym; c). 

udzielanie im pomocy oraz ochrona 

praw i interesów tych obywateli 

a także ochrona praw i interesów 

Rzeczypospolitej Polskiej w okręgu 

konsularnym. Każdy z tych 

obszarów jest oczywiście bardzo 

szeroki i w swojej pracy jesteśmy 

asystowani przez konsulaty generalne, 

jak również inne placówki 

rządu polskiego (np. izby handlu 

zagranicznego). Jesteśmy do 

pewnego stopnia przedłużeniem 

konsulatów generalnych na nasze 

tereny. Niezwykle ważna jest 

współpraca z lokalnymi organizacjami 

polonijnymi i parafiami – 

bez ich zaangażowania i poparcia 

nasza działalność byłaby bardzo 

ograniczona. 

Konsulat Honorowy RP w St. 

Louis posiada biuro do przyjmowania 

interesantów i organizowania 

niektórych uroczystości. Wiele 

spraw załatwia się telefonicznie 

i poprzez email, szczególnie teraz 

podczas pandemii Covid19. Co 

roku (z wyjątkiem 2020) organizujemy 

dyżury paszportowe w St. 

Louis, opiniowane są wnioski 

o odznaczenia, pomagam w uzyskaniu 

informacji w różnych 

sprawach dotyczących prawa cywilnego, 

czasem jestem proszony 

o pomoc w sytuacjach dotyczących 

aresztowania albo zgonu obywatela 

polskiego. Generalnie staram się 

usprawniać kontakty pomiędzy 

polskimi obywatelami a polskimi 

instytucjami. Staram się również 

oddziaływać na amerykańską opinię 

publiczną. Kilka razy zdarzało 

mi się wysyłać listy protestacyjne 

do lokalnych mediów i polityków 

albo zabierać głos na forum publicznym 

w sprawach dotyczących 

interesów Rzyczypospolitej Polskiej. 

Ostatnio np. opublikowano 

mój list do redakcji St. Louis Post 

Dispatch dotyczący absurdalnych 

oskarżeń o współpracę Polski 

z Hitlerem wygłoszonych przez 

Putina i przedrukowanych w prasie 

amerykańskiej. Kontaktuję 

się również z lokalnymi mediami 

apelując o umieszczaniu materiałów 

dotyczących polskich spraw 

– z okazji 40-lecia „Solidarności” 

w naszej prasie ukazał się o niej 

długi artykuł. 

JSz: W Twoim przypadku, jesteś 

zawodowo czynnym, w pełni 

zaangażowanym Profesorem 

Matematyki na Uniwersytecie 

Lindenwood, jak starcza Ci czasu 

na godne wypełnianie „konsulowego 

powołania”? 

WG: Z tym bywa niekiedy różnie. 

Są okresy, kiedy praca na Uniwersytecie 

zabiera mi dużo czasu 

– szczególnie sprawy administracyjne 

dziekanatu. Wtedy ważne są 

priorytety; te sprawy trzeba załatwić 

od razu, inne mogą trochę poczekać. 

Ale zwykle udaje się jedno 

z drugim pogodzić. Choć czasami 

muszę odkładać inne moje projekty 

– na te przyjdzie czas na emeryturze. 

JSz: Zbliżając się do końca 

naszej rozmowy, wróćmy do 

matematyki, a więc zapytam 

o różnice w nauczaniu matematyki 

w Polsce i tutaj w Stanach; 

czy są jakieś oczywiste, od razu 

zauważalne, widoczne „gołym 

okiem”? Gdzie, z której strony 

Atlantyku, jest łatwiej nauczać 

matematykę czyli jakbyś porównał 

studentów tu i tam? 

WG: To bardzo ciekawe pytanie. 

Muszę zacząć od tego, że wyjechałem 

z Polski zaraz po moich magisterskich 

studiach. Nie miałem 

więc okazji uczyć studentów w Polsce. 

Mogę tylko porównać moje 

studenckie doświadczenia z Polski 

do obserwacji studentów na uczelniach 

w Missouri. Jedną różnicą, 

którą widzę porównując studentów 

z Polski lat siedemdziesiątych, 

a studentami amerykańskimi jest 

bardzo duże zaangażowanie tych 

drugich w part-time jobs. Czasami 

odbija się to negatywnie w wynikach 

semestralnych. Wiąże się 

to oczywiście z odpłatnością za 

studia w USA i faktem, że studenci 

w tamtej Polsce mieli trudniej 

znaleźć dorywczą pracę. Zapewne 

obecnie w Polsce to się mocno 

zmieniło. Utalentowanych studentów 

nie brakowało i nie brakuje 

ani w Polsce, ani u nas w Missouri. 

Podobnie jest z profesorami. Ja, jak 

pewnie każdy z nas, miałem wielu 

dobrych profesorów w Polsce, 

a niektórych po prostu wybitnych. 

Zdarzali się także wykładowcy 

przeciętni, których za dobrze nie 

pamiętam. Podobnie jest tutaj. Jeśli 

chodzi o pedagogikę wykładów, 

to my zadajemy o wiele więcej 

zadań i projektów do wykonania 

w domu, które są częścią oceny całego 

przedmiotu (kursu). W Polsce 

polegano (z różnym skutkiem) na 

dojrzałości studentów i podstawą 

oceny było parę kolokwiów 

i egzamin końcowy. Uważam, że 

sprawdzanie prac domowych jest 

efektywniejsze w przypadku studentów, 

którzy z tą dojrzałością 

mają kłopoty. 

JSz: W imieniu Głosu Polonii 

w USA dziękuję bardzo serdecznie 

za rozmowę. 

Wojciech Golik - absolwent Politechniki Poznańskiej 

i New Mexico State University. Profesor matematyki 

i prodziekan na Lindenwood University w St. Charles. 

Od 2018 roku Konsul Honorowy RP w Stanie Missouri. 

Zapalony brydżysta i narciarz, miłośnik historii. 

REKLAMA 

Ewa Petrocco 

Thermomix independent consultant #110956 

Tel: 720-224-3225 

email: eroko@skybeam.com 

https://shop.thermomix.com/consultant/110956 

Iwona Santiago 

Thermomix independent consultant #111676 

Tel: 201-696-5804 

email: iwona732003@yahoo.com 

https://shop.thermomix.com/consultant/111676

WRZESIEŃ 

POLONIA COLORADO 2021 7 

Parafia Św. Józefa w Denver. 

Festiwal Polskiego Jedzenia 2021 

W niedzielę 29 sierpnia, po rocznej przerwie spowodowanej 

pandemią Covid-19, Parafia Św. Józefa w Denver zorganizowała 

kolejny Festiwal Polskiego Jedzenia w Colorado. 

W odpowiedzi na liczne prośby o kontynuację Festiwalu, 

mając na względzie bezpieczeństwo wolontariuszy i gości, 

tegoroczny Festiwal miał, wyjątkowo, nieco mniejszy 

format. Na miejscu można było skosztować tradycyjnych 

polskich potraw i deserów, oraz napić się orzeźwiającego 

polskiego piwa. Pogoda dopisała, w tym roku nie zaskoczył 

nas deszcz, a więc był to piękny dzień i okazja do spotkania 

z przyjaciółmi i wsparcia naszej polskiej Parafii. 

W niedalekiej przyszłości, na ile pozwoli pogoda, Komitet 

Organizacyjny Festiwalu planuje zorganizowanie kilku 

mniejszych pikników parafialnych, o których poinformujemy 

wszystkich odpowiednio wcześniej w ogłoszeniach 

po Mszach Świętych, oraz przez Facebook Parafii (https:// 

www.facebook.com/stjosephpolishparishdenver) i Facebook 

Festiwalu (https://www.facebook.com/polishfoodfestival) 

Ksiądz Stanisław kieruje serdeczne podziękowania dla 

wszystkich wolontariuszy (parafian i przyjaciół naszej Parafii), 

którzy pomogli w organizacji Festiwalu, 

jak również dla tych, którzy przygotowali 

polskie potrawy. 

Dziękujemy również pani Elizabeth 

Wimer z Capturing the Memories Photography 

za oficjalne fotografie z Festiwalu. 

Więcej zdjęć na str. 10 

Polska Szkoła w Denver 

Mgr Małgorzata Grondalski, Dyrektor 

Polska Szkoła w Denver jest jedyną 

polską szkołą w Kolorado, z 25-letnimi 

tradycjami, gdzie zajęcia odbywają się 

w niedzielę po mszy świętej, w godzinach 

od 11:45 - 14:45. Szkoła działa przy parafii 

Św. Józefa i ściśle z nią współpracuje. Nasza 

szkoła szczyci się posiadaniem własnego 

hymnu szkolnego. Posiada również bibliotekę 

z ponad 800 pozycjami wartościowych 

książek dla dzieci i młodzieży. 

W ostatnim roku szkolnym (2020/2021) 

do szkoły uczęszczało 86 dzieci, czyli 1/3 

mniej niż w poprzednim roku. Zwykle 

mamy dzieci w klasach od przedszkola do 

klasy 8 oraz klasę językową, gdzie uczą się 

dzieci, które słabo lub w ogóle nie mówią 

po polsku. Ze względu na pandemię przedszkole 

nie jest na dzień dzisiejszy oferowane. 

Dzieci z rodzin mieszanych stanowią 

41% wszystkich uczniów. 

Inauguracja roku szkolnego 2021/2022 

odbędzie się 12 września 2021 r. o godzinie 

11:30 i zajęcia będą trwać do połowy 

maja 2022 r. Wszystkie informacje związane 

ze szkołą (zapisy, kalendarz szkolny, 

itp.) są dostępne na stronie internetowej 

szkoły polskaszkola.swietyjozef.org oraz 

na na naszym Facebooku facebook.com/ 

polskaszkoladenver. Po więcej informacji 

można wysłać email na adres: dyrektorszkolydenver@gmail.com 

Uczniowie, poza programem dydaktycznym 

w zakresie języka polskiego i historii, 

który jest oparty na podręcznikach 

i ćwiczeniach rekomendowanych przez 

Zrzeszenie Nauczycieli Polskich w Ameryce, 

mają okazję spotykać się z ciekawymi ludźmi. 

Warto wspomnieć o spotkaniu w 2018 

roku z Sybiraczkami, 

panią Ziutą Nowicką 

i panią Krystyną Orłowską. 

Obie już obecnie nie żyją. To była 

niezwykła lekcja pod hasłem “Tułacze dzieci 

– żywa lekcja historii”. Uczniowie mogli 

poznać fakty oraz osobiste wspomnienia 

naocznych świadków wydarzeń z lat II wojny 

światowej i tragedię zsyłki na Syberię. 

Szkoła zarejestrowana jest w bazie danych 

Ośrodka Rozwoju Polskiej Edukacji za 

Granicą co pozwala naszym uczniom i nauczycielom 

o ubieganie się i posiadanie 

polskich legitymacji szkolnych oraz otwiera 

szerokie możliwości współpracy nie 

tylko z organizacjami na terenie Stanów 

Zjednoczonych, ale również z macierzystą 

Polską.

8 WRZESIEŃ 

2021 POLONIA COLORADO 

Polski Klub w Denver 

Szanowni Członkowie i przyjaciele Polskiego Klubu w Denver, 

Po wakacyjnej przerwie, Polski Klub w Denver otwiera się na spotkania 

i wznawia regularną działalność. 

W niedzielę 19 września w godzinach 14:00 do 16:00, Zarząd Klubu zaprasza 

wszystkich zainteresowanych na zebranie członków, gdzie jak zawsze 

będziemy omawiać bieżące sprawy Klubu oraz odpowiadać na pytania 

członków. 

W sobotę 25 września, po rocznej przerwie spowodowanej pandemią Covid-19, 

powraca doroczny piknik Polskiego Klubu w Allen Park w Arvadzie. 

POTRZEBNI WOLONTARIUSZE 

Zwracamy się do wszystkich członków i sympatyków Klubu z prośbą 

o wsparcie nas w przygotowaniu pikniku, który będzie jednocześnie fundraiserem 

na Klub. Potrzebujemy wolontariuszy do pomocy przy rozstawieniu 

i złożeniu sprzętów, oraz do sprzedaży jedzenia podczas pikniku. 

Serdecznie prosimy również o donacje ciast i deserów, które zostaną sprzedane 

a cały dochód przeznaczony na potrzeby Klubu. 

ZOSTAŃ SPONSOREM PIKNIKU 

Jak co roku, zapraszamy wszystkich polonijnych przedsiębiorców oraz 

prywatnych darczyńców do wsparcia Klubu. Istnieją dwie możliwości 

sponsorowania pikniku: 

- wynajem stanowiska 

- donacja na gry i zabawy dla dzieci 

Chętnych wolontariuszy i sponsorów zapraszamy do kontaktu: 

Agnieszka Nałęcz Gembicka: 720-965-5355 

Kasia Żak: 720-233-9213 

Małgosia Jońska: 970-280-2945 

Polski Klub „Podhale” 

w Colorado Springs 

Polski Klub „Podhale” w Colorado Springs zaprasza na piknik! Jest to impreza 

gotówkowa, na miejscu nie będzie czytników kart kredytowych, organizatorzy 

proszą gości o przyniesienie gotówki. Dla dzieci planowany 

jest mecz piłki nożnej, turniej tenisa stołowego, stacja artystyczna z artykułami 

do malowania i przy sprzyjającej pogodzie – walka na balony wodne. 

REKLAMA 

THE KOSCIUSZKO FOUNDATION 

UPCOMING 

EVENTS 


2022

FUNDACJA POLSKIEGO GODŁA PROMOCYJNEGO TERAZ POLSKA 

Najlepsi z najlepszych! 

Finał 31. edycji Konkursu „Teraz Polska” 

Kamil Broszko 

WRZESIEŃ 


9 

fot. Kamil Broszko, Teraz Polska 

Konkurs „Teraz Polska” zmienia się, 

podobnie jak krajowa i globalna gospodarka. 

W tegorocznej edycji nagrodzono 

produkty i usługi z różnych branż, m.in. 

biotechnologicznej, OZE, informatycznej, 

finansowej, medycznej, budowlanej, 

elektrotechnicznej, bezpieczeństwa 

czy edukacyjnej. Zwycięzców łączy to, 

że oferują najwyższą jakość i pochodzą 

z Polski. 

Jeszcze kilka lat temu reprezentacja 

branżowa w Konkursie „Teraz Polska” miała 

nieco inny skład. Przeważały produkty 

spożywcze, budowlane, przemysłowe itp. 

Owe sektory, które cechowały naszą gospodarkę 

i stanowiły o jej sile, dziś wciąż 

dają powody do dumy, lecz muszą podzielić 

się miejscem z nowoczesnymi specjalizacjami. 

Nasz świat szybko idzie do przodu, 



ale prawdziwe przyspieszenie wiąże się 

z dwoma zjawiskami o wielkim wpływie, 

nie tylko na wszystkich Polaków, ale całą 

globalną populację. Pierwszym zjawiskiem 

jest pandemia COVID-19. Zmiany, które 

spowodowała, były poważne dla części 

gospodarki, ale z drugiej strony pojawiły 

się potrzeby, na które tylko zaradni i innowacyjni 

przedsiębiorcy potrafili odpowiedzieć. 

Wystarczy wymienić popyt na 

maseczki w pierwszym okresie epidemii 

i przebranżowienie zakładów tekstylnych, 

ukierunkowane na ich produkcję. Jednak 

najbardziej sztandarowym przykładem są 

tu firmy z obszaru farmacji, biotechnologii 

i technologii medycznych. Ich znaczenie, 

choć już było ogromne, niepomiernie 

wzrosło. I również w gronie tegorocznych 

laureatów Konkursu „Teraz Polska” mamy 

bardzo silną reprezentację wymienionych 

branż, co stanowi 

swoisty znak czasu. – Myślę, że 

dla każdego Godło „Teraz Polska” 

oznacza przede wszystkim jakość 

i zaufanie. My, jako firma, wierzymy 

w to, co robimy, w swoje produkty, 

w pracowników i ich pomysły. 

Wystartowaliśmy w konkursie 

o Godło „Teraz Polska”, aby pokazać 

wszystkim, że GeneMe, jakość 

i zaufanie to synonimy – mówi dr 

inż. Dawid Nidzworski, prezes 

GeneMe Sp. z o.o. 

Nie mniej ważne dla naszej 

przyszłości są dziś zmiany klimatyczne. 

To problem, z którym 

boryka się cały świat, i oczywiście 

wszędzie na świecie rządy, 

instytucje, ale też firmy czynią 

starania, aby zaradzić owej trudnej sytuacji. 

A na przykładzie laureatów Konkursu 

„Teraz Polska” reprezentujących branże 

energii odnawialnej może się wydawać, że 

za chwilę Polska stanie się prawdziwą zieloną 

awangardą. – Od początku stawiamy 

na innowacyjność, wysoką jakość i pilnujemy, 

aby produkty spełniały rygorystyczne 

normy. Dzięki temu nasza oferta doceniana 

jest na wielu europejskich rynkach. Zawsze 

naszą domeną były nowe technologie, dlatego 

od dekady oferujemy innowacyjne rozwiązania 

dla fotowoltaiki. Dzięki nagrodzonej 

sieci Corab Partner nowoczesne systemy 

fotowoltaiczne produkują zieloną energię 

na tysiącach dachów polskich domów czy 

firm – mówi Henryk Biały, prezes zarządu 

Corab. – Jesteśmy polskim startupem 

z rodzimym kapitałem, dlatego decyzja 

o udziale w Konkursie „Teraz Polska” na tym 

etapie rozwoju firmy była dla nas naturalna. 

Już od sześciu lat z pasją i energią rozwijamy 

Sunday Polska. Od początku działalności 

na pierwszym miejscu stawialiśmy jakość 

świadczonych usług i profesjonalną obsługę 

klienta – przekonuje Marcin Pieczora, 

prezes zarządu Sunday Polska. 

Wśród laureatów nie brakuje też specjalizacji, 

które odpowiadają na inne współczesne 

problemy i potrzeby konsumentów. 

Nowoczesne finanse, bezpieczeństwo, edukacja, 

informatyka stają się dziś krajową 

domeną, co z roku na rok znajduje coraz 

silniejsze odzwierciedlenie w Konkursie 

„Teraz Polska”. Oczywiście wciąż wielką 

siłą naszej gospodarki są firmy reprezentujące 

branże tradycyjne, dzięki swej renomie 

znane nie tylko w kraju, ale i na świecie. 

– Konkurs „Teraz Polska” jest dla nas 

swego rodzaju lustrem, w którym możemy 

się przejrzeć. Ukazuje szczery obraz tego, 

jak postrzegają nas nasi klienci, specjaliści 

z branży czy jury Konkursu, a nie to, jak my 

sami chcielibyśmy być postrzegani. Przystępując 

do rywalizacji o Godło „Teraz Polska”, 

chcemy pokazać, że jesteśmy gotowi na 

zweryfikowanie przez rynek. Jednocześnie 

mamy nadzieję, że spójny przekaz, jaki stoi 

za naszą marką – polskiej, rodzinnej firmy, 

która od lat konsekwentnie się rozwija – zostanie 

doceniony i znajdziemy się w gronie 

firm, które z dumą mogą reprezentować 

nasz kraj na arenie międzynarodowej – 

mówi Janusz Gawiński, dyrektor generalny 

Jawor-Parkiet. – Godło „Teraz Polska”, 

przyznane naszym albumom o sztuce, 

wydawanym w różnych językach, i służące 

przede wszystkim promocji Polski, traktujemy 

jako dowód uznania dla naszej pracy. 

To także zwrócenie uwagi na polską kulturę 

i jej osiągnięcia, które nie zawsze są należycie 

doceniane. Nie tylko nauka i technologia, 

ale również sztuka jest doskonałą wizytówką 

naszego kraju i powodem do dumy 

– mówi Bogdan Szymanik, dyrektor 

i współwłaściciel Wydawnictwa BOSZ. 

Godło „Teraz Polska” jest najbardziej 

rozpoznawalnym i najwyżej cenionym 

znakiem jakości i polskiego pochodzenia. 

– Polacy wybierają produkty i usługi oznaczone 

Godłem „Teraz Polska”, bo właśnie 

takich produktów i usług potrzebują. Są 

świadomymi konsumentami i wiedzą, że to 

jest najlepsze dla nich, dla ich rodzin i dla 

całej polskiej gospodarki. Polacy, co również 

wynika z badań, są świadomymi patriotami 

i pocieszające jest, że dotyczy to wszystkich 

pokoleń, w tym również ludzi młodych – 


mówi Krzysztof Przybył, prezes Fundacji 

Polskiego Godła Promocyjnego „Teraz 

Polska”. – Dotychczas w Konkursie wzięło 

udział 5 tys. polskich firm – reprezentujących 

wszystkie branże krajowej gospodarki 

– spośród których nagrodzono łącznie ponad 

750. Biorą w nim udział zarówno duże 

polskie przedsiębiorstwa z sukcesami eksportowymi, 

jak i małe firmy rodzinne. Jest 

to możliwe, gdyż podstawowym kryterium 

oceny jest jakość oferowanych produktów 

i usług, a nie wielkość przedsiębiorstwa – 

podkreśla prof. Michał Kleiber, przewodniczący 

Kapituły Godła „Teraz Polska”. 

– Polscy przedsiębiorcy budują nowoczesną, 

innowacyjną gospodarkę, zaś ich produkty 

i usługi zyskują zaufanie i lojalność klientów, 

którzy wiedzą, jak wielką siłę rynkową 

ma patriotyzm konsumencki. A najlepszą 

wskazówką w tym przypadku jest Godło „Teraz 

Polska”, bo pozwala wybierać produkty 

i usługi racjonalnie i patriotycznie, wskazując 

najwyższą jakość i krajowe pochodzenie 

– twierdzi Michał Lipiński, dyrektor 

Konkursu „Teraz Polska”. 

Gala „Teraz Polska” była także okazją 

do wręczenia, po raz pierwszy, nagrody 

„Młody Promotor Polski” tym, którzy swój 

osobisty sukces potrafili przekuć dla dobra 

wspólnego i dla prestiżu kraju. Kapituła 

nagrody nominowała osoby w trzech kategoriach: 

nauki – chemika, prof. Marcina 

Porębę, kultury – pianistę Piotra Alexewicza 

oraz sportu – szachistę Jana Krzysztofa 

Dudę. Decyzją Pierwszej Damy Agaty Kornhauser-Dudy 

Młodym Promotorem Polski 

2021 został Piotr Alexewicz. - Ta nagroda 

jest dla mnie niespodziewanym i oczywiście 

wielkim wyróżnieniem. Występuję na wielu 

międzynarodowych konkursach, gram 

wiele zagranicznych koncertów i wszędzie 

jako Polak reprezentuję nasz kraj. Dlatego 

cieszę się, że moje dotychczasowe działania 

na rzecz Ojczyzny zostały dostrzeżone. 

– powiedział po odebraniu statuetki Piotr 

Alexewicz. 

Warto wspomnieć, że zakończenie 31. 

edycji Konkursu „Teraz Polska” jest również 

momentem, od którego można zgłaszać 

produkty i usługi do 32. edycji. - Już 

dzisiaj zachęcam do startu w kolejnej edycji 

Konkursu. Warto ubiegać się o Godło „Teraz 

Polska”, ponieważ jest ono dla klientów najlepszą 

i uznawaną przez nich samych wskazówką, 

że dany produkt lub usługa cechują 

się najwyższą jakością i polskim pochodzeniem 

– zachęca Michał Lipiński, dyrektor 

Konkursu „Teraz Polska”.

10 WRZESIEŃ 


GOSPODARKA 

Europejskie Forum Przyszłości EFP. 

Śląsk rozmawia o pieniądzach 


Trzy dni, dziesiątki ważnych 

spotkań, jedno województwo. 

Śląsk jest zaliczany do najbardziej 

zurbanizowanych regionów w Europie 

Środkowo-Wschodniej, a na 

obszarze stanowiącym niecałe 4 

proc. powierzchni Polski żyje ponad 

4,5 miliona mieszkańców. To 

właśnie tutaj, na Stadionie Śląskim, 

miejscu wyjątkowym dla milionów 

Polaków, w dniach 6-8 października 

odbędzie się Europejskie Forum 

Przyszłości. EFP to całkiem nowa 

impreza na mapie wydarzeń gospodarczych 

w Polsce i jednocześnie 

inicjatywa o charakterze ponadregionalnym, 

której głównym 

zadaniem jest promocja śląskiej 

przedsiębiorczości. Forum Ekonomiczne 

będzie także doskonałą 

okazją do dyskusji na temat gospodarki 

i rozwoju nowoczesnych 

technologii. Tutaj znajdą coś dla 

siebie także fani elektromobilności, 

dronów czy zwolenników ochrony 

środowiska. 

Dumą Forum będzie udział w imprezie 

słynnej marki z doliny krzemowej 

- Plug and Play. Wszystko to 

w kontekście rozpoczynającej się 

transformacji Śląska. Poza licznymi 

panelami eksperckimi impreza 

obfitować będzie w wydarzenia 

z pogranicza sportu i muzyki. 

Pierwszy dzień imprezy zakończy 

uroczysta gala w Filharmonii Śląskiej 

w Katowicach, gdzie zorganizowany 

zostanie koncert orkiestry 

w oparciu o najnowsze technologie. 

Zespołowi muzyków będzie przewodzić 

hologram, a to nie jedyna 

niespodzianka związana z zastosowaniem 

najnowszych technologii. 

Ostatniego dnia Forum odbędzie 

się Polski Turniej Eliminacyjny do 

Mistrzostw Świata IESF w Izraelu 

z udziałem najlepszych polskich 

zespołów e-sportowych. 

Jednym z ważnych elementów 

EFP będzie konkurs dla startupów. 

Plebiscyt o charakterze międzynarodowym, 

stanowiący integralną 

część Europejskiego Forum Przyszłości, 

którego finałowa sesja połączona 

będzie z rozstrzygnięciem 

konkursu oraz galą wręczenia nagród. 

Najlepsze startupy podzielą 

się kwotą 150 000 złotych i być 

może w przyszłości zostaną uznane 

za ,,śląskie jednorożce”, na które 

z zachwytem spoglądać będzie cały 

region. Na tym jednak nie koniec 

rywalizacji. Dnia 6 i 8 października 

można będzie wziąć udział 

w Debatach Oksfordzkich, których 

finał przypada na ostatni dzień imprezy. 

Do udziału w turnieju debat 

zostali zaproszeni uczniowie szkół 

średnich z całego województwa 

śląskiego. 

Cel Forum jest prosty. Organizatorom 

zależy na stworzeniu platformy 

dla stałego, cyklicznego dialogu 

z udziałem przedsiębiorców, biznesmenów, 

wybitnych osobowości 

polityki i świata nauki na tematy 

o istotnym znaczeniu dla Europy, 

Polski i oczywiście województwa 

śląskiego. Transformacja energetyczna, 

która pociągnie ogromne 

zmiany całego regionu, nowe technologie 

cyfrowe zmieniające niemal 

wszystkie gałęzie gospodarki 

to tylko kilka kwestii, które znajdą 

odzwierciedlenie w programie 

wydarzenia. Udział w EFP będzie 

bezpłatny, a impreza odbędzie się 

w formule hybrydowej, stacjonarnie 

na Stadionie Śląskim wraz 

z możliwością udziału zdalnego. 

Wszystko z zachowaniem obowiązujących 

standardów bezpieczeństwa 

epidemicznego. Zapraszam na 

stronę internetową Europejskiego 

Forum Przyszłości – https://efp-silesia.pl/ 

Śląski Fundusz Rozwoju - organizator 

EFP. 

Śląski Fundusz Rozwoju to wyspecjalizowana 

instytucja finansowa, 

której celem jest zbudowanie 

w województwie śląskim trwałego 

wieloletniego systemu finansowania 

mikro, małych i średnich 

przedsiębiorstw oraz jednostek 

samorządu terytorialnego. Spółka 

organizuje programy wsparcia 

dla śląskich firm w oparciu o finansowe 

instrumenty zwrotne (tj. 

pożyczki, gwarancje, poręczenia, 

instrumenty kapitałowe), a także 

poręczenia kredytów, leasingów, 

transakcji faktoringowych i wadialnych. 

W ramach realizowanych 

przez ŚFR zadań, przedsiębiorcy 

z województwa śląskiego mają do 

dyspozycji nowoczesne produkty 

finansowe dopasowane do inteligentnych 

specjalizacji regionu. 

Przekazywane przedsiębiorcom 

środki powracają do Funduszu, 

a następnie są reinwestowane. 

Organizując Europejskie Forum 

Przyszłości, ŚFR dąży do stworzenia 

platformy stałego dialogu 

z udziałem wybitnych osobowości 

ze świata polityki, gospodarki i nauki 

na tematy istotnym znaczeniu 

dla regionu, Polski i Europy. 


Absolwent Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego 

w Warszawie, międzywydziałowych studiów podyplomowych 

SGH-SGGW, studiów podyplomowych EMBA oraz The Institute 

of World Politics w Waszyngtonie. Założyciel Kongresu 590 

w Polsce - cyklicznego, corocznego wydarzenia gospodarczego, 

skupiającego przedstawicieli polskiego biznesu, nauki, 

polityki i legislacji oraz gości zagranicznych, głównie z USA. 

Prezes Śląskiego Funduszu Rozwoju. 


Festiwal Polskiego Jedzenia 2021 Dokończenie ze strony 7

FELIETON 

Kontrowersje wokół GMO 

Wojciech K. Kaniewski 

WRZESIEŃ 


11 

Zacznijmy od wyjaśnienia, co to 

GMO. To wymyślone przez kogoś 

z Partii Zielonych (NGO), negatywne 

określenie roślin genetycznie 

modyfikowanych (ulepszanych), 

mające na celu zniechęcenie do nich 

ogółu społeczeństwa. Nie chodziło 

im o wszystkie organizmy, lecz 

o wprowadzane do powszechnego 

użycia rośliny ulepszane genetycznie. 

Upowszechniono skrót GMO 

od „organizmy”, a nie bardziej precyzyjne 

GMR (ang. GMP) od słowa 

„rośliny”. Słowo „organizm” kojarzy 

się ludziom w pierwszej kolejności 

z bakteriami, wirusami itp., a dopiero 

potem z roślinami, zwierzętami, 

czy ludźmi. A wszystko, co żyje 

to organizmy. Powszechnie używa 

się określenia „organizmy chorobotwórcze”. 

Nie słyszałem jednak, by 

ktoś na obiad miał podane jakieś 

organizmy. A większość tego co 

konsumujemy, pochodzi z jakichś 

organizmów. Też nikt nie powie, jedząc 

pomidora: „ależ to smakowity 

organizm”. Tylko dlaczego tej partii 

zależy na obrzydzaniu nam żywności 

pochodzącej z roślin genetycznie 

ulepszanych? Otóż wcale im 

na tym nie zależy, bo to wbrew ich 

ogólnym ideom. Niestety, skusili się 

na finansowanie swojej partii przez 

potężne koncerny chemiczne, produkujące 

pestycydy, które tracą na 

wprowadzaniu takich roślin do 

masowych upraw. Rośliny modyfikuje 

się genetycznie, by same mogły 

się bronić przed szkodnikami 

i patogenami, co w znacznym stopniu 

eliminuje ilość stosowanych 

pestycydów, obniżając dochody ich 

producentów, ale zgodnie z ideami 

Partii Zielonych chroni środowisko 

naturalne. To konflikt interesów, 

ale pieniądze na potrzeby partii 

okazały się ważniejsze. 

Wróćmy do początków afery 

znanej obecnie pod kryptonimem 

„GMO”. Zaraz po udanym przeniesieniu 

genu z bakterii do innej, 

niespokrewnionej z nią bakterii, 

nasz rodak prof. Wacław Szybalski 

pomyślał, że można by spróbować 

wprowadzić do rośliny obcy gen 

poprawiający jej cechy użytkowe. 

Natychmiast też w 1978 roku zgłosił 

w USA zastrzeżenie patentowe 

na swój pomysł. By jednak uzyskać 

patent musiałby udowodnić, że 

jest to możliwe. Ja, po powrocie 

z kontraktu naukowego w USA 

zorganizowałem konferencję naukową 

o ochronie roślin w Błażejewku 

pod Poznaniem, na którą 

zaprosiłem prof. Szybalskiego jako 

gościa honorowego. Ten po obradach, 

przy piwie opowiedział nam 

o swoim pomyśle. Zaproponował 

bym w jego laboratorium w Madison 

w stanie Wisconsin spróbował 

wprowadzić jakiś gen do rośliny, 

aby mógł uzyskać na to patent. Ja 

po uratowaniu amerykańskiego 

chmielu przed wirusami, obiecałem 

powrócić do USA, by zaradzić 

epidemii wirusów w ziemniakach. 

Wówczas jeszcze nie wiedziałem, 

że nasze władze odmówią mi wydania 

paszportu służbowego, co 

opóźni mój wyjazd. Poza tym naprawdę 

nie wiedziałem jak się za 

to zabrać. Musiałem odmówić, ale 

w swoje miejsce poleciłem mojego 

młodszego, bardzo zdolnego kolegę 

Józefa Bujarskiego i tak zaczął on 

swoją, błyskotliwą karierę w USA. 

Męczył się bezskutecznie przez 

dwa lata, ale transgenicznej rośliny 

nie udało mu się osiągnąć. Ja też 

bym sobie z tym samodzielnie nie 

poradził. Potrzebne były różnorodne 

umiejętności. 

Pomysł podchwycił inny wielki 

Polak, dr Ernest Jaworski - ówczesny 

dyrektor naukowy firmy Monsanto. 

Zatrudnił trzech młodych 

naukowców reprezentujących 

różne specjalności, by ci spróbowali 

wprowadzić jakikolwiek gen, 

do jakiejkolwiek rośliny. Pierwsi 

na świecie wprowadzili oni w 1984 

roku gen GUS do petunii (łatwy do 

wykrycia jego produktu – beta - 

glukoronidazy w roślinie, a więc 

uzyskania dowodu, że w niej jest 

i funkcjonuje). Po tym sukcesie 

rozpoczęły się dyskusje jakie geny 

można by wprowadzać do roślin 

użytkowych w celu poprawy ich 

właściwości. Na pierwszy ogień 

poszedł pomidor, uznano bowiem, 

że może on poddawać się transformacji 

tak jak petunia, a ma istotne 

znaczenie gospodarcze. Pomyślano 

wówczas nad trzema możliwymi 

ulepszeniami pomidora: odpornością 

na wirusa mozaiki tytoniu 

TMV, odpornością na stonkę ziemniaczaną 

i tolerancją herbicydu 

Roundup (glifosate). Powołano 

trzy zespoły, by nad tym pracowały. 

Do prowadzenia doświadczeń 

nad odpornością na wirusy potrzebny 

był im wirusolog. Zaproponowali 

to stanowisko mojemu szefowi 

z USDA z Prosser, WA Pete'owi 

Thomasowi. Ten odmówił i stwierdził, 

że to ja lepiej się do tego nadaję, 

ponieważ równocześnie jestem 

chemikiem, biochemikiem i wirusologiem. 

Jednak, aby mnie - obcokrajowca 

zatrudnić, musieli ogłosić 

konkurs na to stanowisko, na który 

zgłosiło się 120 chętnych, głównie 

Amerykanów. Konkurs wygrałem 

i zostałem ich jedynym wirusologiem. 

Jeszcze w Prosser zacząłem 

konsultować dla Monsanto i szkolić 

mojego przyszłego asystenta (Keitha 

O'Connela). Wiosną 1987 roku 

przeniosłem się już na stałe do St. 

Louis i podjąłem to nowe dla mnie 

zadanie. 

Okazało się, że spośród licznych 

linii transgenicznych pomidorów, 

które uzyskano we współpracy 

z Washington University (dr Roger 

Beachy), kilka jest całkowicie 

odpornych na tego wirusa. Szybko 

uzyskałem z nich linie homozygotyczne, 

potrzebne do pierwszego 

na świecie testu polowego, na przeprowadzenie 

którego uzyskaliśmy 

zgodę stanu Illinois po odmowie 

władz stanu Missouri. Już wówczas 

niektórzy bali się nieznanego. 

Podczas tych badań miał miejsce 

incydent. Gdy pierwszy zmodyfikowany 

pomidor się lekko zaróżowił, 

natychmiast z ciekawości go 

zjadłem. W ten sposób stałem się 

pierwszym na świecie konsumentem 

GMO. Zostałem za to ukarany, 

ponieważ wszyscy z niecierpliwością 

czekali na nasiona tego unikalnego 

pomidora. Mój czyn opóźnił 

nasze prace o kilka dni, ale nie 

żałuję. 

Z uzyskaniem pomidorów odpornych 

na stonkę i tolerujących 

Roundup było dużo trudniej, więc 

pierwszy test polowy latem 1987 

roku udał się tylko w odniesieniu 

do testowania odporności na 

wirusa. Później opracowano metody 

transformacji wielu innych, 

ważniejszych gospodarczo roślin 

uprawnych, a my wymyślaliśmy 

kolejne możliwości ich ulepszania. 

Ostatecznie o produktach handlowych 

decydowała ekonomia. Proces 

legislacyjny pozwalający legalnie 

uprawiać te rośliny był długi 

i bardzo kosztowny (około 50 milionów 

dolarów na jeden produkt). 

Tymczasem koncentrowaliśmy się 

na badaniach bezpieczeństwa tych 

roślin dla środowiska oraz jako 

pożywienia dla ludzi i zwierząt. 

W końcu w 1994 roku ukazał się 

na rynku pierwszy produkt genetycznie 

zmodyfikowany - pomidor 

o przedłużonym okresie trwałości. 

Aby go kupić stałem w dwustumetrowej 

kolejce przed sklepem 

spożywczym w San Francisco - tak 

wielu Amerykanów chciało spróbować 

tej nowości. Produkt okazał 

się niewypałem, bo firma Calgene 

stransformowała przemysłową 

odmianę pomidora, niesmaczną 

i zbankrutowała. Od tego czasu 

liczba różnych upraw (zarówno 

gatunków roślin jak i sposobów 

ich ulepszania) i ich areał zaczęły 

lawinowo rosnąć. Powierzchnia 

tych upraw przekroczyła już 200 

milionów hektarów, uprawianych 

przez około 20 milionów rolników 

w ponad 30 krajach. A to tylko dane 

o uprawach legalnie zarejestrowanych. 

Nielegalnych upraw tych roślin 

jest sporo, nawet w Polsce. Robi 

się to w krajach, które takich upraw 

zabraniają ze względu na korzyści 

ekonomiczne rolnika. 

Moją ambicją byłoby pierwszym 

krajem Europy uprawiającym rośliny 

transgeniczne była Polska. 

W tym celu należało stworzyć odpowiednie 

prawodawstwo. Nasz 

rząd wyznaczył do tego zadania 

profesora Tomasza Twardowskiego 

z PAN a mnie poproszono 

o udzielenie mu pomocy. Na spotkaniu 

z Tomkiem zaproponowałem 

by wzorować się na już 

sprawdzonym prawodawstwie 

amerykańskim, on jednak był innego 

zdania. Stwierdził, że prawo 

amerykańskie jest zbyt mało rygorystyczne 

i postanowił oprzeć się 

na prawie holenderskim, najbardziej 

rygorystycznym w UE, a nawet 

jeszcze je zaostrzyć. Tak nasze 

drogi się rozeszły. 

Tymczasem czyniłem różne kroki, 

które miały przekonać Polaków do 

żywności modyfikowanej. Po sukcesie 

ziemniaków odpornych na 

stonkę w USA zorganizowałem we 

współpracy z profesorem Jerzym 

J. Lipą z Instytutu Ochrony Roślin 

w Poznaniu trzyletnie testy polowe 

w Polsce z tymi ziemniakami. Testy 

wypadły wspaniale; żadna stonka 

nie tknęła naszych ziemniaków, 

a te regularnie opryskiwane insektycydem 

bywały w międzyczasie 

atakowane i uszkadzane. By uniknąć 

zarzutu próby wprowadzania 

do Polski amerykańskich odmian 

ziemniaków przemyciłem do USA 

polską odmianę ziemniaka Bzura 

i wprowadziłem do niej gen odporności 

na stonkę. Załatwiłem też 

zgodę na nieodpłatne wprowadzenie 

tego genu do innych polskich 

odmian ziemniaków. Mogłem to 

szybko wykonać w USA, ale stwierdzono, 

że w Polsce mamy wystarczająco 

wielu dobrych naukowców, 

by zrobić to samemu. To prawda, 

ale do dziś tego nie zrobiono, a nawet 

gdyby chciano, trzeba by uzyskać 

zgodę Monsanto na użycie ich 

opatentowanych metod i elementów 

genetycznych. Zorganizowałem 

w Warszawie w Ministerstwie 

Rolnictwa konferencję, na której 80 

naukowców ze świata dyskutowało 

o uprawach roślin transgenicznych 

nie znajdując żadnych przeciwwskazań. 

Po konferencji odbyłem 

rozmowę z ministrem Andrzejem 

Lepperem, o możliwości takich 

upraw w Polsce. 

Ten uczciwie stwierdził, że się na 

tym nie zna i pozostawia decyzje 

w tych sprawach dyrektorowi Departamentu 

Produkcji Roślinnej, 

Bożenie Nowickiej. Natychmiast 

udałem się do niej, by przedstawić 

swoje plany. Ku mojemu zaskoczeniu 

wiedziała już z jaką sprawą 

przychodzę i stwierdziła, że nie 

mamy o czym rozmawiać, bowiem 

genetyczne modyfikowanie roślin 

jest sprzeczne z jej religią. Nie chciała 

zdradzić, co to za religia. Zapewne 

nie katolicka, bo już wówczas 

nasz papież Jan Paweł II był wielkim 

zwolennikiem upraw roślin 

genetycznie zmodyfikowanych, co 

publikowano w USA, Polsce i pewnie 

w wielu innych krajach. Wstąpiła 

we mnie nadzieja, gdy ministrem 

rolnictwa został młody Jarosław 

Kalinowski. Sponsorowałem mu 

udział w wielkiej konferencji w St. 

Louis na temat bezpieczeństwa roślin 

genetycznie modyfikowanych. 

Zgodził się przyjechać, wobec tego 

wysłałem mu bilet pierwszej klasy 

i pojechałem odebrać go z lotniska. 

Nie przyleciał i nigdy się z tego nie 

wytłumaczył. Moje nadzieje prysły! 

Po niepowodzeniach w Polsce 

nieoczekiwanie zwrócił się do nas 

przedstawiciel rządu włoskiego 

z prośbą o pomoc w opanowaniu 

epidemii wirusa mozaiki ogórka 

(CMV) w ich uprawach pomidorów. 

To było coś dla mnie! 

Pojechałem do Rzymu na negocjacje 

mając zgodę Monsanto by 

udzielić pomocy nieodpłatnie, byle 

tylko ktoś w Europie legalnie zaczął 

uprawiać rośliny transgeniczne. 

Włosi zażądali by użyć genów z ich 

lokalnych wirusów i przy okazji 

przeszkolić pracowników naukowych 

z Instytutu Patologii Warzyw 

w Rzymie kierowanego przez prof. 

Marina Barba (w imieniu rządu 

negocjował prof. Qwaqwarelli). Na 

to mogłem się zgodzić, ale aby nie 

wyglądało to, że to nam bardziej 

zależy niż im, zażądałem częściowego 

zwrotu kosztów w postaci 

symbolicznego miliona dolarów. 

Dopracowaliśmy szczegóły i umowę 

podpisano, więc błyskawicznie 

zrobiliśmy im ich pomidory odporne 

na tego wirusa. Włoskie prawodawstwo 

wymagało pięcioletnich 

doświadczeń polowych na terenie 

całych Włoch przed udostępnieniem 

nasion rolnikom. Mnie to odpowiadało, 

bowiem przez pięć lat 

3-5 razy w roku bywałem w Rzymie 

nadzorując testy na terenie całych 

Włoch, przy okazji udzielając Watykanowi 

konsultacji w sprawach 

GMO. Tuż przed dostarczeniem 

nasion tych pomidorów rolnikom 

nowym ministrem rolnictwa 

Włoch został członek Partii Zielonych 

i wszystko odwołał, ale milion 

dolarów zapłacili. 

Nasiona zostały zdeponowane 

do archiwum na czas nieokreślony. 

Tak to nieuczciwi i niedouczeni politycy 

działają na szkodę własnego 

kraju. O pomoc zwróciły się do nas 

też rządy Rosji, Bułgarii i Rumunii 

by uodpornić ich główne odmiany 

ziemniaków na stonkę. Te programy 

również nadzorowałem, zakończyły 

się sukcesem, ale nie zostały 

wprowadzone w życie wskutek 

negatywnej atmosfery wokół GMO 

wytworzonej przez Unię Europejską. 

Ponieważ uprawy roślin odpornych 

na wirusy uznano za mało 

opłacalne („tylko” 60 miliardów 

dolarów rocznie strat, powodowanych 

przez wszystkie wirusy we 

wszystkich uprawach), dział wirusologii 

w Monsanto uległ likwidacji, 

a mnie polecono propagowanie 

GMO na świecie poprzez naukę. 

W Meksyku zrobiliśmy ich ziemniaki 

odporne równocześnie na 3 najważniejsze 

wirusy. W Afryce pracowaliśmy 

nad słodkim ziemniakiem 

i maniokiem odpornymi na wirusy. 

Dla pięciu państw Azji zrobiliśmy 

papaję odporną na wirusa PRSV, 

przy okazji szkoląc ich naukowców. 

W trakcie realizacji programów 

azjatyckich miał miejsce ciekawy 

incydent. W Kuala Lumpur dumny 

minister rolnictwa pokazał mi ich 

nowo otwarty ośrodek ochrony 

społeczeństwa przed GMO. Było 

to wspaniale wyposażone laboratorium, 

zatrudniające około 40 

pracowników, mające na celu poszukiwanie 

nielegalnej obecności 

GMO w żywności. Pośrodku jednego 

z pomieszczeń stała imponująca 

piramida od podłogi do sufitu 

ułożona z puszek sardynek w oleju. 

Zamierzali zbadać czy olej nie pochodzi 

z genetycznie zmodyfikowanej 

soi. Chcieli w tym oleju szukać 

DNA metodą PCR (polimerase 

chain reaction). Jednak w oleju nie 

ma żadnego DNA, również pochodzącego 

z transgenu! Cała praca na 

marne! To tak jakby kazać komuś 

analizować powierzchniową wodę 

morską na obecność złota. Parano- 


WRZESIEŃ 

12 2021 

FINANSE 

Unia Kredytowa a Bank – podobieństwa i różnice 

Przy rosnących opłatach i niepewnych 

przepisach bankowych 

wielu konsumentów zwraca się do 

unii kredytowych szukając alternatywy. 

Decydując się na wybór pomiędzy 

bankiem a unia kredytową - spółdzielczą 

kasą kredytową, ważne 

jest, aby zastanowić się, która 

z nich najlepiej odpowiada Twoim 

potrzebom finansowym. Chociaż 

zarówno banki, jak i spółdzielcze 

kasy pożyczkowe działają na podstawie 

podobnych przepisów regulowanych 

przez federalne agencje 

w zakresie pożyczek, kredytów 

hipotecznych i bezpieczeństwa, 

doświadczenia klientów mogą być 

bardzo odmienne. 

Większość unii kredytowych 

i banków zapewnia podobną 

ochronę depozytów, do 250,000 

USD w zdeponowanych środkach 

ubezpieczonych od ich utraty. 

Ubezpieczenie zapewnia NCUSIF 

(The National Credit Union Share 

Insurance Fund) a w przypadku 

banków jest to FDIC (The Federal 

Deposit Insurance Corporation). 

Kluczowa różnica pomiędzy 

bankami a uniami kredytowymi 

jest taka, że banki są instytucjami 

nastawionymi na zysk w których 

właścicielami są akcjonariusze 

oraz inwestorzy. Głównym celem 

działania banków jest maksymalizacja 

zysków i wypłaty dywidend 

dla akcjonariuszy. Unie kredytowe 

są natomiast organizacjami 

non-profit, których właścicielami 

są sami członkowie. Dodatkowo 

spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe 

wypracowane zyski 

zwracają swoim członkom na 

kilka różnych sposobów, w tym 

pobierając mniejsze odsetki od 

pożyczek, pobierając niższe opłaty 

czy płacąc wyższe oprocentowanie 

na kontach oszczędnościowych. 

Mogą również wypłacać dywidendy 

członkom, jeśli dana unia kredytowa 

posiada nadwyżki dochodów. 

Otwarcie konta w banku jest 

bardzo proste a banki nie mają 

specjalnych wymagań dla nowych 

klientów. W przypadku unii kredytowych 

nie możesz po prostu 

dołączyć do dowolnej organizacji 

i otworzyć w niej konto - musisz 

spełniać pewne kwalifikacje, aby 

zostać członkiem unii. Niektóre 

kasy kredytowe bardzo restrykcyjnie 

określają, kto może się przyłączyć, 

podczas gdy banki są otwarte 

dla każdego. 

W bankach korporacyjnych często 

spotkasz się z tzw. zimną lub 

zautomatyzowaną obsługą klienta, 

która często jest spójna ze względu 

na jednolite praktyki szkoleniowe 

pracowników. Bezosobowa obsługa 

dotyczy również pożyczek 

a zwłaszcza ich odmów i bardzo 

ogólnikowych wyjaśnień powodów 

takich decyzji. Będąc częścią społeczności, 

członkowie unii kredytowych 

otrzymują bardziej spersonalizowaną 

obsługę niż to, co oferują 

duże banki. Można to porównać do 

obsługi klienta w małych butikach 

w przeciwieństwie do sklepu wielkopowierzchniowego. 

Unie kredytowe 

mogą być bardziej skłonne do 

zatwierdzania pożyczek dla swoich 

członków, a w ramach swoich usług 

zapewniają również niezbędną 

edukację finansową, która w obecnych 

czasach jest niewątpliwie dużym 

atrybutem. 

Zarówno banki jak i spółdzielcze 

kasy oszczędnościowo-kredytowe 

zazwyczaj oferują ten sam poziom 

obsługi online poprzez aplikacje 

telefoniczne, depozyty czeków 

poprzez urządzenia mobile oraz 

rozbudowaną sieć bankomatów. 

Niektóre unie kredytowe zwracają 

opłaty pobierane przez bankomaty 

spoza sieci, co pozwala na bezpłatną 

wypłatę środków w większej 

liczbie miejsc. Unie kredytowe jak 

i banki posiadają programy nagród, 

które przyznają klientom punkty 

lub premie za transakcje dokonywane 

za pośrednictwem kart debetowych 

i kredytowych. 

Oprócz narzędzi online, wiele unii 

kredytowych oferuje również seminaria 

dotyczące ważnych tematów 

finansowych, takie jak zarządzanie 

kartami kredytowymi, zapobieganie 

kradzieży tożsamości, zakup 

domu, planowanie przejścia na 

emeryturę lub planowanie zakupu 

nieruchomości. 

Obydwie instytucje finansowe 

zazwyczaj oferują konsumentom 

te same produkty i usługi, to jednak 

istnieje duża różnica między 

uniami kredytowymi a bankami - 

a wszystko sprowadza się do tego, 

w jaki sposób te dwie instytucje 

prowadzą działalność i dlaczego 

istnieją. Aby zdecydować, gdzie 

utrzymać lub rozpocząć swoje relacje 

finansowe, zastanów się, co 

jest dla Ciebie ważne. Spółdzielcze 

kasy pożyczkowe posiadają potencjał 

do zawierania lepszych transakcji 

ze względu na brak inwestorów 

zewnętrznych z motywami do 

zwiększania zysków. To podejście 

zorientowane na członków przekłada 

się na lepsze oferty pożyczkowe, 

bezpłatne rachunki czekowe co 

z kolei ma wymierne korzyści dla 

Twojej kieszeni. 

Podsumowując, wybierając pomiędzy 

bankiem a unią kredytową, 

zwróć uwagę na opłaty, minimalne 

wymagania dotyczące depozytów, 

wymagania dotyczące dziennego 

salda, odsetki płacone na kontach 

oszczędnościowych i pobierane od 

pożyczek oraz reputację poszczególnych 

instytucji finansowych. 


Kontrowersje wokół GMO Dokończenie ze strony 11 

ja zaszła tak daleko, że marnuje się 

czas i pieniądze, byle tylko uspokoić 

rozhisteryzowanych ludzi, stąd te 

napisy „wolne od GMO” nawet na 

produktach nie mających szansy na 

ich obecność. Pomimo olbrzymich 

wysiłków przekonania ludzi do roślin 

modyfikowanych, wszystko na 

nic! W końcu Monsanto i ten program 

zawiesiło, a ja powróciłem 

do Polski, by edukować naszych 

studentów na poznańskim UAM i tu 

propagować nowoczesną biotechnologię. 

Jak widać, mało skutecznie. 

W ramach mojego obowiązku 

propagowania upraw roślin modyfikowanych 

na świecie szczególnie 

skupiłem się na Polsce. Udzielałem 

wywiadów, potem publikowanych. 

Organizowałem spotkania dyskusyjne 

i konferencje. Nagraliśmy 

kilka programów TV, niestety emitowanych 

niby dla rolników bardzo 

wcześnie rano. W pamięci pozostała 

mi polemika na antenie radiowej 

z przeciwnikiem upraw GMO, który 

przedstawił mi się jako przewodniczący 

polskiego oddziału partii zielonych, 

nie podając nazwiska. Przez 

prawie godzinę przekonywałem go 

i słuchaczy do upraw roślin modyfikowanych. 

Słuchacze dzwonili 

z pytaniami i komentarzami, opowiadając 

się po jednej ze stron. 

Polemikę wyraźnie wygrałem uzyskując 

poparcie 77% słuchaczy. Po 

programie siedliśmy do wspólnej 

kawy. Pytam, czy go przekonałem. 

On cynicznie stwierdził, że nie musiałem 

go do niczego przekonywać, 

a nas (Monsanto) i tak nie stać na 

zmianę jego publicznych wypowiedzi. 

Tak działa skorumpowana 

partia zielonych! 

Pozostała kwestia obaw o bezpieczeństwo 

tych upraw. Nad tym 

pracowaliśmy najwięcej. To żmudna 

praca, dająca niewiele satysfakcji, 

ale konieczna. Ja oczywiście 

koncentrowałem się nad swoimi 

roślinami odpornymi na wirusy. 

Brak ich szkodliwości był dla mnie 

oczywisty, ale i tak musiałem to 

udowadniać. 

Wprowadzaliśmy do rośliny zawierającej 

zwykle ponad 100 000 

niezbyt dobrze scharakteryzowanych 

genów jeden znany gen, 

konsumowany przez ludzkość od 

tysiącleci. Porównywałem nasze 

rośliny z tymi samymi, ale porażonymi 

wirusem, których konsumpcja 

nigdy nie budziła zastrzeżeń. 

W naszej odpornej roślinie jemy 

jeden gen wirusowy, a w zakażonej 

6 -12 w zależności od gatunku wirusa, 

łącznie z tym naszym. Konsumując 

żywność z zakażonej rośliny 

spożywamy mniej więcej milion 

razy więcej białka wirusowego niż 

w roślinie transgenicznej. Rośliny 

zmodyfikowane nie stanowią zagrożenia 

dla okolicznych upraw, 

a chore są źródłem wirusa dla sąsiednich 

roślin. Niezliczone są doświadczenia 

polegające na karmieniu 

różnych zwierząt paszą z roślin 

modyfikowanych lub produktem 

ich genów w ilościach miliony 

razy przekraczających ich zwykłe 

spożycie. Dla zabawy urządzałem 

konkursy z dużymi nagrodami, kto 

po wyglądzie, smaku czy zapachu 

rozróżni roślinę zmodyfikowaną 

od zwykłej. Nikomu się nie udało. 

Dzieci szkolne lubiły konkursy polegające 

na znalezieniu choć jednej 

żywej stonki na polu ziemniaków 

na nią odpornych lub znalezieniu 

choć jednego chwastu na polu soi 

lub kukurydzy tolerujących Roundup. 

Niemożliwe! 

Rośliny genetycznie modyfikowane 

uprawia się na świecie masowo 

od ponad 25 lat. Nie było dotychczas 

ani jednego udokumentowanego 

przypadku szkody na zdrowiu 

jakiegokolwiek człowieka 

czy zwierzęcia spowodowanej ich 

spożyciem nie mówiąc już o spowodowaniu 

śmierci. Ostatnio bardzo 

propaguje się rolnictwo ekologiczne, 

tzw. organiczne. Mimo, że 

obecnie w krajach rozwiniętych 

takie uprawy zajmują znikomy 

areał ich szkodliwość jest dobrze 

udokumentowana, a jednak nikt 

się ich nie boi w przeciwieństwie 

do GMO, bo nikt nikogo nimi nie 

straszy, a wręcz namawia do konsumpcji 

z chęci zysku. W USA od 

ponad 50 lat prowadzi się statystyki 

zgonów spowodowanych 

spożyciem żywności ekologicznej. 

Umiera tam rocznie średnio 250 

osób zatrutych bakteriami E. Coli 

157, głównie po spożyciu sałaty lub 

surowego szpinaku. Głośne były 

ostatnio zatrucia ekologicznymi 

kiełkami w Niemczech - pomimo 

tuszowania tego faktu przez Zielonych. 

A jednak jakiś biurokrata 

w Unii Europejskiej domaga się by 

państwa członkowskie Unii zwiększyły 

areał upraw ekologicznych 

do 25%. Skąd weźmie ręce do pracy? 

Czy wystarczy nam wówczas 

żywności? Co z kosztami? Nie obchodzą 

go chorzy i zmarli? Nie, bo 

tak sobie wymyślił i będzie dzielnie 

walczył z bezpiecznymi uprawami 

GMO. Ale dziwnie przymyka oko na 

masowe sprowadzanie do Europy 

transgenicznej soi czy kukurydzy, 

bo tego potrzebujemy i jest tanie. 

Dlaczego w krajach rozwijających 

się nie uprawia się masowo zbóż 

wzbogaconych w prowitaminę 

A (technologia opracowana ponad 

20 lat temu) by zapobiec ślepocie 

dzieci? Bo żaden pazerny koncern 

by na tym nie zarobił, za to rozpowszechniła 

się „reklama” produktów 

spożywczych jako „wolnych od 

GMO”. Takiego produktu właśnie 

nie kupię! 

Tak więc straszenie ludzi GMO 

i zabranianie w wielu krajach takich 

upraw nie ma żadnego uzasadnienia 

poza ochroną interesów 

europejskich koncernów chemicznych. 

Na ten temat mógłbym mówić 

bez końca, tylko po co, kiedy 

tego i tak nikt nie słucha! 

Wojciech Kaniewski 

„Dziecko” II-giej Wojny Światowej, Poznaniak. Profesor Doktor 

Habilitowany. Zawodowo odsyłam do artykułu. Najprzyjemniej 

wspominam narciarskie zjazdy w Colorado, w Copper 

Mountain, A-Basin, Steamboat Springs, Vail, Loveland itd. 

„Zakręcony” brydżysta, podróżnik, a na dobre wędzone 

szproty polecam wyjazd na plażę w Nazare w Portugalii, taka 

portugalska Villa Tatra. Na zawodową pogawędkę o wirusach 

i nie tylko zapraszam do Poznania gdzie najlepiej spędza się 

emerytalne lata.

PORADY PSYCHOLOGICZNE 

WRZESIEŃ 


13 

Kilka słów o wypaleniu zawodowym 

Adriana Czyż, psycholog 

W dzisiejszych czasach zespół 

wypalenia zawodowego osiąga 

niemalże rozmiary epidemii. Ludzie 

coraz częściej są wyczerpani 

nie tylko fizycznie, ale przede 

wszystkim duchowo i emocjonalnie. 

Wymagania nowoczesnej 

codzienności osłabiają nasz entuzjazm 

i energię. Miejsca pracy to 

zwykle zimne i wymagające środowisko. 

Koncentracja na wynikach, 

rywalizacja, strach o utratę 

zatrudnienia powoduje, że ludzie 

stają się cyniczni i zdystansowani. 

Zaangażowanie i oddanie pracy 

staje się wartością unikatową. 

W takich warunkach trudno o poczucie 

satysfakcji z wykonanego 

zadania czy radość związaną 

z osiągnięciem sukcesu. 

Wypalenie zawodowe to negatywna 

konsekwencja nakładania 

się określonych czynników występujących 

jednocześnie u pracownika 

oraz po stronie pracodawcy 

(np. presja czasowa), które 

tworzą specyficzny „mechanizm” 

wpływający na rozwój wypalenia 

zawodowego. 

Syndrom ten występuje u osób 

pracujących w zawodach wymagających 

nieustannego, zaangażowanego 

kontaktu z drugim człowiekiem, 

gdzie koszty tak bliskiej 

interakcji prowadzą do obniżenia 

satysfakcji zawodowej. To również 

stan frustracji i wyczerpania 

dotykający osoby zawodowo zajmujące 

się pomaganiem innym, 

które angażują w swoją pracę 

duże zasoby własnej energii fizycznej 

i psychicznej. Efektem 

tego stanu jest częściowa lub całkowita 

utrata motywacji do wykonywania 

pracy. 

Reasumując, wypalenie zawodowe 

to stan zmęczenia i wyczerpania 

emocjonalnego. Stan 

ten jest końcowym efektem sukcesywnej 

utraty złudzeń. Rozczarowanie 

jest spowodowane 

niepowodzeniem w realizacji pożądanego 

celu, długotrwałym zaangażowaniem 

w sytuacje emocjonalnie 

obciążające bądź jest 

konsekwencją po prostu „pracy 

z ludźmi”. 

Stopień wypalenia jest tym 

większy im wyższy jest stopień 

motywacji u danej osoby, im 

większe jest oddanie sprawie 

i zaangażowanie osobiste oraz 

im większy jest brak dopasowania 

między charakterem 

jednostki a rodzajem wykonywanej 

pracy. 

Zespół wypalenia zawodowego 

świadczy o rozbieżności pomiędzy 

tym kim człowiek jest a tym 

co musi robić. To rozpad wartości, 

załamanie człowieczego ducha 

i jego woli oraz utrata godności. 

Ten przewlekły stan rozprzestrzenia 

się powoli, stopniowo 

prowadząc do destrukcji ludzkiej 

duszy. Ta destrukcja ma trzy 

wymiary: wyczerpanie, cynizm 

i depersonalizację, oraz brak skuteczności. 

Zespół wypalenia zawodowego 

jest konsekwencja długotrwałego 

procesu, który przebiega zwykle 

według uogólnionego schematu 

trzech etapów. Pod wpływem 

stresującej pracy jako pierwsze 

pojawia się wyczerpanie emocjonalne. 

Próbą obrony przed 

konsekwencjami wyczerpania 

jest tworzenie przez człowieka 

mechanizmów obronnych prowadzących 

do depersonalizacji 

czyli bezdusznego, negatywnego 

traktowania ludzi, którzy 

są odbiorcami jego działania. 

Jednakże, w związku z charakterem 

pracy, która wymaga zaangażowania 

w pracę z drugim 

człowiekiem, a jednocześnie na 

skutek depersonalizacji i reakcji 

odbiorcy usług, w ostatnim stadium 

obniżone zostaje poczucie 

własnych kompetencji i osiągnięć 

zawodowych. Pojawia się uczucie 

nieprzerwanego braku satysfakcji 

zawodowej. 

Przyczyny tworzenia się i rozwoju 

zespołu wypalenia zawodowego 

najprościej podzielić na 

dwie podstawowe grupy. Z jednej 

strony są to czynniki indywidualne, 

uwarunkowane osobowościowo 

np. niskie poczucie własnej 

wartości, niepewność i chwiejność 

tożsamości, nadwrażliwość 

i znaczna reaktywność, brak tolerancji, 

mała autonomia, zależność, 

perfekcjonizm, zewnętrznie 

ulokowane poczucie kontroli, 

unikowe mechanizmy obronne, 

postawa obronna, brak umiejętności 

radzenia sobie oraz te uwarunkowane 

umiejętnościami jednostki 

np. niedostateczne kompetencje 

zawodowe, małe poczucie 

skuteczności własnych działań, 

mistycyzm i idealizm zawodowy, 

niedostateczne kompetencje interpersonalne. 

Z drugiej wszystkie 

te czynniki wynikające z niewłaściwego 

funkcjonowania organizacji 

samej w sobie np. przeciążenie 

pracowników pracą, niejednoznaczność 

obowiązków, brak 

sprawiedliwości systemu, trudne 

środowisko pracy, pośpiech, duża 

kontrola i brak pomocy w wykonywaniu 

powierzonych zadań, 

niewłaściwa rekompensata 

w porównaniu do nakładu pracy, 

doświadczenie marginalizowania 

w pracy, brak możliwości rozwoju 

zawodowego, konflikt ról zawodowych 

i społecznych, sprzeczność 

wartości oraz czynniki interpersonalne 

tj. niewłaściwe 

kontakty z przełożonymi i współpracownikami, 

konflikty, urazy 

i pretensje, rywalizacja, brak zaufania, 

zaburzona komunikacja 

oraz agresja słowna, mobbing, 

zła atmosfera pracy. Pracownicy 

długotrwale narażeni na oddziaływanie 

w/w determinantów 

tracą zaangażowanie oraz nie 

dostrzegają sensu w podejmowanych 

działaniach. Cechą charakterystyczną 

w ich zachowaniu 

jest jednoczesne występowanie 

uczucia wszechmocy oraz zupełnej 

niekompetencji. 

Objawy wypalenia zawodowego 

można podzielić na cztery 

grupy: 

Symptomy fizyczne: nieustanne 

zmęczenie, unikanie aktywności 

ruchowej, problemy ze snem, 

wahania wagi i brak apetytu, bóle 

głowy, nadciśnienie, napięcia 

mięśniowe, problemy gastrologiczne, 

spadek potrzeb seksualnych, 

nadużywanie różnego 

rodzaju używek np. alkoholu, leków, 

tytoniu, częste choroby bez 

wyraźnych przyczyn; 

Symptomy emocjonalne 

i behawioralne: problemy ze 

zrelaksowaniem się, niedające 

się opanować uczucie znużenia, 

obniżony nastrój, drażliwość 

w stosunku do innych osób, negatywizm 

w postawie i myślach, 

poczucie osamotnienia i wyobcowania, 

stany lękowe, uczucie 

pustki i bezcelowości, wyuczona 

bezradność i depresja; 

Symptomy rodzinne i społeczne: 

brak zainteresowania 

bądź złość wobec członków rodziny, 

niewywiązywanie się z domowych 

obowiązków, unikanie 

wspólnego wypoczynku, unikanie 

pobytu w domu, nadmierne 

przesiadywanie przed telewizorem 

bądź komputerem jako forma 

ucieczki od problemów; 

Symptomy związane z pracą: 

brak zapału, uciążliwe uczucie 

braku czasu, niechętne wychodzenie 

do pracy, poczucie braku 

wystarczających kompetencji, rosnące 

niezadowolenie z wykonywanej 

pracy, pielęgnowanie w sobie 

złości i żalu wobec otoczenia, 

trudności w wyrażaniu własnego 

zdania, dokonywaniu ocen, podejmowaniu 

decyzji, niechęć do 

nowych wyzwań, obowiązków, 

obniżenie potrzeby identyfikacji 

z zespołem współpracowników. 

Znajomość i umiejętność 

uchwycenia pierwszych symptomów, 

które są następstwem 

pogłębiającego się stanu zmęczenia 

fizycznego, emocjonalnego 

i psychicznego wyczerpania 

pozwala odpowiednio 

wcześnie reagować na sygnały 

ostrzegawcze czy rozpoznać 

ewentualne stadium syndromu. 

Fenglar wyróżnił dziesięć 

następujących po sobie etapów 

wypalenia zawodowego: 1. 

grzeczność i idealizm, 2. przepracowanie, 

3. coraz rzadsza 

grzeczność, 4. poczucie winy, 5. 

coraz mniejszy wysiłek wkładany 

w uprzejmość, solidność i odpowiedzialność, 

6. brak sukcesów, 

7. bezradność, 8. utrata nadziei, 

9. wyczerpanie, apatia, złość, 

awersja w stosunku do klientów, 

10. właściwe wypalenie objawiające 

się oskarżaniem siebie, cynizmem, 

sarkazmem, ucieczką, nieusprawiedliwioną 

nieobecnością, 

reakcjami psychosomatycznymi, 

pochopnymi decyzjami, rezygnacją 

z pracy, a nawet samobójstwem. 

Osoba z syndromem wypalenia 

zawodowego doświadcza nie tylko 

wyniszczenia cielesnego, ale 

również emocjonalnego i intelektualnego 

wyczerpania. Stan ten 

wpływa zarówno na płaszczyznę 

życia zawodowego jak i na jakość 

czasu wolnego od pracy. Skutki 

wypalenia zawodowego dotykają 

zatem nie tylko środowiska pracy 

jednostki, ale również jej życia 

rodzinnego i społecznego. Koszty 

wypalenia zawodowego ponoszą 

i pracownicy, i organizacja. 

Z perspektywy jednostki rezultatem 

spirali wypalenia jest coraz 

gorsza umiejętność radzenia 

sobie ze stresem. Wypalający się 

pracownicy wycofują się z obowiązków 

zawodowych, nie kończą 

powierzonych zadań, poświęcają 

pracy mniej czasu i energii, 

coraz częściej są nieobecni, ale 

przede wszystkim wykonują tylko 

to co jest absolutnie niezbędne. 

Oprócz tego, że robią mniej, 

pracują też gorzej. Chroniczne 

zmęczenie, drażliwość i chłód 

emocjonalny wpływają również 

na relacje rodzinne i towarzyskie, 

czego efektem jest coraz mniejsza 

ilość wsparcia społecznego. 

Oczywiste jest, że wypalenie 

zawodowe pracowników kosztuje 

organizację pieniądze. Pracownik 

dotknięty syndromem 

wypalenia zawodowego, jeśli 

nawet nie zrezygnuje z pracy jest 

tak mało efektywny i wydajny, że 

jakość wykonywanych przez niego 

obowiązków jest drastycznie 

niska. Spiralę nakręca dodatkowo 

negatywna ocena wykonywanych 

czynności zmniejszając zadowolenie 

i poczucie satysfakcji. 

Taka postawa pracownika 

wpływa dezintegrująco, a nawet 

demoralizująco na cały zespół 

współpracowników. Kiedy wypalenie 

staje się już poważnym 

problemem organizacji, a sytuacja 

wymyka się spod kontroli, 

niezbędna jest interwencja kryzysowa. 

Aby zmniejszyć niedopasowanie 

pomiędzy pracownikiem 

a wykonywaną przez niego pracą 

należy zadanie potraktować 

całościowo i skoncentrować się 

zarówno na osobie jaki i miejscu 

pracy. 

Wśród metod leczenia wypalenia 

zawodowego wymienia 

się najczęściej: 

Wzmocnienie kompetencji 

indywidualnych poprzez uczestnictwo 

w różnego rodzaju warsztatach 

(relaksacji, zarządzania 

czasem, radzenia sobie ze stresem, 

asertywności, umiejętności 

interpersonalnych i pracy w zespole, 

profilaktyki i leczenia wypalenia 

zawodowego), podwyższenie 

kompetencji zawodowych, 

coaching indywidualny, men- 

Dokończenie na str. 20 

Adriana Czyż 

Psycholog o specjalności psychoprofilaktyka i pomoc 

psychologiczna. Prowadzi prywatny gabinet oraz pracuje 

w pieczy zastępczej, gdzie zajmuje się diagnozą i wsparciem 

psychologicznym dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych. 

Prywatnie żona i mama dwójki dzieci. Nieustannie myli 

kierunki i tak już prawdopodobnie zostanie. Hobby: kino noir, 

kino europejskie i podróże, jeżeli tylko jest możliwość.

14 WRZESIEŃ 


ZDROWIE 

Apteka w kuchni 

Marian M. Różyc 

Drodzy Rodacy, nazywam się Marian M. Różyc. Jestem badaczem 

medycyny niekonwencjonalnej, dyplomowanym ekspertem żywieniowym 

(The American Association of Nutritional Consultants), dyplomowanym 

ekspertem medycyny alternatywnej i suplementacji. 

Od pięćdziesięciu lat zajmuję się badaniem wpływu żywności na 

stan zdrowia człowieka. Hipokrates, ojciec Medycyny Niekonwencjonalnej, 

powiedział: "Twoje pożywienie powinno być lekarstwem 

a twoje lekarstwo powinno być pożywieniem." Pomogłem wielu ludziom 

wyleczyć się z chorób chronicznych uznanych w medycynie 

konwencjonalnej za nieuleczalne (nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, 

dna moczanowa, a sam wyleczyłem się z raka skóry). Jestem również 

autorem książek: „Rak to nie wyrok" i „Apteka w kuchni". 

W obecnym oraz kolejnych wydaniach Głosu Polonii w USA, zabiorę 

Państwa w podróż promującą zdrowie poprzez odpowiednie żywienie 

cytując fragmenty mojej książki “Apteka w Kuchni” gdzie opisuję, jak 

wyleczyć trzydzieści dwie chroniczne choroby uznane w medycynie 

akademickiej za nieuleczalne. Metody jakie opisuje w mojej książce 

pochodzą z badań najlepszych biochemików-dietetyków. Zapraszam 

do czytania i życzę przyjemnej lektury. 

Rozdział 2 

Dieta promująca zdrowie 

Stosuj dietę opartą przede 

wszystkim na żywności roślinnej! 

Udowodniono, że pewne nawyki 

dietetyczne mogą zapobiegać różnym 

schorzeniom. W dodatku badania 

wykazują, że niektóre diety 

i żywność mają lecznicze właściwości. 

Celem tego rozdziału jest 

przedstawić rosnącą popularność 

leczenia żywieniem, które opiera 

się na zdrowej diecie. Dziesięć 

podstawowych zasad stosuje się 

na całym świecie. Nasz przewód 

żołądkowo-jelitowy jest zdolny do 

trawienia zarówno zwierzęcej, jak 

i roślinnej żywności. Nasze zęby 

w większości są przystosowane 

do gryzienia i rozrywania żywności 

roślinnej. Tylko cztery kły są 

przystosowane do gryzienia mięsa. 

W dodatku długi przewód jelitowy 

jest przystosowany do trawienia 

żywności roślinnej. W przypadku 

innych ssaków, np. goryli, jeden 

procent zjadanych przez nich kalorii 

pochodzi z mięsa innych zwierząt, 

a reszta z żywności roślinnej. 

Doświadczenia dwóch lekarzy 

Na olbrzymim pancerniku angielskim 

podczas drugiej wojny światowej 

lekarz Piotr Cleave (ur. w 1907 

r.) miał wiele kłopotów ze zdrowiem 

marynarzy. Ciągle dokuczały 

im zaparcia - zresztą zawodowa 

dolegliwość ludzi morza. Dr Cleave, 

przechadzając się po statku, rozmyślał 

nad zmianami, jakie zaszły 

w sposobie odżywiania się ludzi. Jakieś 

200 tysięcy lat temu człowiek 

zaczął jeść żywność gotowana, aż 

w końcu się do niej przyzwyczaił. 

Nie więcej niż 100 lat temu postęp 

techniczny pozwolił na coraz to 

dokładniejsze oczyszczanie produktów 

spożywczych, a szczególnie 

mąki i cukru. Zastąpienie kamieni 

młyńskich przez metalowe, 

powierzchniowe, spowodowało 

ogromne przyspieszenie wyrobu 

mąki oraz wypieku pieczywa. 

Produkt, który nasi przodkowie 

nazywali chlebem, zmienił się zupełnie. 

Przede wszystkim w skutek 

tych udoskonaleń usunięto 

z mąki otręby. Podobnie stało się 

z cukrem, a także z solą. Nasza dzisiejsza 

sól to niemal czysty NaCL 

(chlorek sodu), podczas gdy w soli 

kopalnianej i morskiej znajdują się 

makro i mikro elementy. Zastanawiające 

jest na przykład, dlaczego 

stosunkowo najzdrowsi ludzie żyją 

w Japonii, Wenezueli i Hiszpanii. 

Może właśnie dlatego, że w tych 

krajach nie używa się innej soli jak 

tylko morskiej? 

Sól przywieziona z Hiszpanii i badana 

w Krakowie zawierała wiele 

cennych mikroelementów, m.in. 

selenu. Wyniki badań przesłano 

hiszpańskim lekarzom, dla których 

były one wielką niespodzianką. Po 

prostu składem soli nikt się tam 

nie interesował. Podobnie nikogo 

nie interesował dawniej fakt, że 

produkty spożywcze pozbawia się 

błonnika. Sądzono, że skoro nie dostarcza 

on żadnych istotnych dla organizmu 

składników ani kalorii, ani 

wartości odżywczych, uznano go 

za bezużyteczny, zgodnie z wiedzą 

XIX wieku. Piotr Cleave doszedł do 

wniosku, że człowiek jeszcze się nie 

przystosował do tak oczyszczonego 

pożywienia i że jeszcze wciąż potrzebuje 

tego „zbędnego balastu". 

Gdy go brakuje, cierpi na rozmaite 

dolegliwości, np. owrzodzenia 

przewodu pokarmowego, choroby 

uzębienia, otyłość a w dłuższej perspektywie 

nawet na nowotwory. 

Dr Piotr Cleave pisał na ten temat 

w wielu książkach i artykułach, 

które przeszły niezauważone. Powoływał 

się zresztą na Hipokratesa, 

który już 400 lat przed naszą erą 

polecał otręby jako środek rozwalniający. 

W 1917 roku w Danii piekarze 

musieli złożyć zobowiązanie, 

że będą wypiekali chleb z mąki pochodzącej 

z pełnego przemiału, aby 

wykorzystać do maksimum ziarno 

zbóż, co w rezultacie obniżyło 

śmiertelność w tym kraju o 17%. 

Możliwe, że wszystkie te rewelacje 

dr. Cleave'a jeszcze długo leżałyby 

w zapomnieniu, gdyby nie dr Denis 

Burkitt. 

Dr Burkitt wysłany pod koniec 

wojny przez władze wojskowe do 

Afryki, tak sobie ją upodobał, że 

pracował jako lekarz w Ugandzie 

przez jeszcze wiele lat. Spotkał 

się tam z nieuleczalną białaczkopodobną, 

nowotworową chorobą 

dzieci, która objawiała się guzami 

występującymi w szczękach, nerkach 

i brzuchu. Poświęcił wiele 

lat badaniu tej choroby, aż odkrył, 

że jest to nowotwór układu limforetikularnego, 

nazywany odtąd 

chłoniakiem Burkitta. Ta choroba, 

pospolita w Ugandzie, była prawie 

nieznana w Afryce Południowej, 

czyli 3 tysiące kilometrów dalej. 

Aby stworzyć mapę jej występowania, 

dr Burkitt przejechał samochodem 

mieszkalnym około 15 tysięcy 

kilometrów po Afryce. Dzięki 

temu mógł odkryć, że chłoniak 

występuje tylko tam, gdzie temperatura 

nie spada nigdy poniżej 

15°C, a opady nie przekraczają 75 

milimetrów na rok. Doszedł więc 

do wniosku, że wirusa powodującego 

tego raka przenosi najprawdopodobniej 

jakiś owad, który żyje 

tylko w tej temperaturze i przy tych 

opadach. Za swoją pracę dr Burkitt 

uzyskał najwyższą nagrodę, 

jaką przyznają Stany Zjednoczone 

w dziedzinie medycyny. Nie poprzestał 

on zresztą na badaniach, 

zalecił również środek chemiczny, 

który pozwala zmniejszyć nasilenie 

tej choroby. 

W każdym razie wszystko to 

wraz z głośną nagrodą przyczyniło 

się do sławy dr Burkitta w przeciwieństwie 

do zupełnej ciszy wokół 

odkryć dra Cleave'a. W 1966 

roku dr Burkitt wrócił do Anglii 

i tam - zupełnie przypadkowo - 

u wspólnych przyjaciół poznał dr. 

Cleave'a. Ten przedstawił mu swoje 

filozoficzno-praktyczne dociekania 

i zaczęli wspólnie zastanawiać się, 

dlaczego ludność afrykańską nie 

dotykają te dolegliwości i choroby, 

które trapią ludność krajów uprzemysłowionych. 

Będąc w Afryce, dr 

Burkitt stworzył, głównie wśród 

lekarzy misjonarzy, niejako sieć 

współpracowników-korespondentów, 

którzy mu nadsyłali wyniki 

obserwacji jeszcze przy badaniach 

nad chłoniakiem. Dr Cleave i dr 

Burkitt wykorzystali ponownie 

te kontakty. Ankiety tak 

skonstruowano, aby 

uzyskać odpowiedzi na 

pytania nurtujące dr. 

Cleave'a. Czy rzeczywiście 

odżywianie ma taki 

wpływ na nasze zdrowie, 

jak się przypuszcza? Czy 

w Afryce równie częste 

są: zapalenie wyrostka 

robaczkowego, uchyłki 

jelit, wrzody żołądka, 

polipy, hemoroidy itd? 

Burkitt zebrał także dodatkowe 

informacje, nie 

tylko ze swoich podróży, 

ale też z różnych szpitali w Indiach 

i Stanach Zjednoczonych. Po pięciu 

latach mieli dane z dwustu szpitali 

z dwudziestu krajów. Wniosek był 

jasny: wszystkie choroby naszych 

czasów były niezwykle rzadkie 

wśród ludności krajów nieuprzemysłowionych 

i zachowujących 

jeszcze tradycyjne zwyczaje żywieniowe. 

Na przykład w przeciągu 

13 lat wystąpiły tylko trzy 

przypadki guzów jelitowych na 

2500 łóżek w znajdującym się na 

południu Afryki szpitalu. W rejonach 

wiejskich Afryki wschodniej 

rak odbytu stanowił 1,1% wszystkich 

przypadków raka, podczas gdy 

w Europie zachodniej prawie 15%. 

Uczhyłkowatość jelit, która dokucza 

co piątemu obywatelowi Stanów 

Zjednoczonych po czterdziestce, 

jest prawie nieznana w Afryce. 

Operacje wyrostka robaczkowego 

zdarzały się co najmniej trzy razy 

w rok w 25 szpitalach afrykańskich. 

Kiedy zapytano o to czterech chirurgów 

z tych szpitali powiedzieli, 

że nie operowali wyrostka w ciągu 

30, 28, 18, 17 la pracy. Co ciekawe, 

przejęcie europejskich zwyczajów 

żywieniowych przez tamtejszych 

mieszkańców od razu zwiększyło 

liczbę wypadków „zapalenia ślepej 

kiszki". W Ugandzie od roku 1952 

do 1969 liczba wypadków zapalenia 

wyrostka zwiększyła się 20 razy 

(dane ze szpitala Mulego w Kampali). 

W jednym ze szpitali w Ghanie 

z 10 wypadków na rok w latach 

czterdziestych XX wieku doszło 

do 145 w 1965 r. Wśród ludności 

murzyńskiej w Nowym Orleanie 

(Stany Zjednoczone) przypadki 

zapalenia wyrostka były w 1930 r. 

4 razy rzadsze niż u ludności białej, 

ale w 1950 r. były już tylko 2 razy 

rzadsze. Przed wojną Japończycy 

prawie nie cierpieli na zaburzenia 

spowodowane przez bakterię Coli. 

Jednak, gdy przejęli nieco amerykańskich 

zwyczajów żywieniowych, 

zaczęli chorować. Ci z nich, 

którzy wyemigrowali na Hawaje 

i do Kaliforni, potrzebują jednej generacji, 

aby zapadać na wszystkie 

dolegliwości i choroby tych, wśród 

których mieszkają. Co się dzieje 

w przewodzie pokarmowym, kiedy 

się zmienia odżywianie? 

Dr Burkitt odkrył to dzięki doktorowi 

Aleksandrowi Walkerowi, który 

jest biochemikiem i pracował na 

południu Afryki. Walker prowadził 

doświadczenia nad przyswajaniem 

wapnia przez organizm, badając 

wolontariuszy w więzieniu. Zauważył, 

że czarni oddają stolec co najmniej 

dwa razy dziennie i że stolec 

jest przeciętnie 3 razy obfitszy niż 

u białych. Gdy podał badanym koloryzujące 

pigułki, mógł dostrzec, 

że czarni więźniowie wydalali je 

po 9 godzinach, podczas gdy biali 

więźniowie potrzebowali na to 27 

godzin! Czarni otrzymywali swoje 

tradycyjne jedzenie bogate w celulozę. 

Biali jedli swój biały chleb 

i żywność niemal pozbawioną 

błonnika. Wśród czarnych operacje 

wyrostka należały do niesłychanej 

rzadkości. Wśród białych były częste. 

Podobnie z zaparciami, czarni 

nie znali ich wcale. Burkitt postanowił 

całą sprawę zbadać, tym razem 

wybrał pensje dla angielskich 

panienek w wieku od 1l do 19 lat. 

Wolontariuszki dostawały po 14 

g otrąb oraz pieczywa z pełnego 

przemiału dziennie zamiast tradycyjnego 

białego. Po dwudziestu 

dniach takiej diety czas wydalania 

skrócił się o 29%, a jego skutek 

powiększył się o 21%. Badania pokazały, 

że Afrykanie jadają ok. 27 

g błonnika dziennie, z tego około 

15,5 g pochodzi z ziarna zbóż, 6 g 

z warzyw i ziemniaków, a 5, 5 g ze 

świeżych owoców. W zachodniej 

Europie nie dostarcza się organizmowi 

więcej niż około 6,4 g błonnika 

dziennie. Dlatego Afrykanie 

nie mają trudności z wypróżnianiem. 

Europejczycy - przeciwnie - 

mają trudności z pełnym opróżnianiem 

jelit, aż wreszcie dochodzi do 

zapalenia wyrostka, hemoroidów, 

a nieraz kończy się nowotworem. 

Wnioski, do których doszedł dr 

Cleave, przechadzając się po pancerniku 

„Król Jerzy V", znalazły 

potwierdzenie. Ale dlaczego trzeba 

było na to oczywiste odkrycie 

aż tak długo czekać? Dr Burkitt to 

klasyczny przykład nowoczesnego 

lekarza, który potrafi wyjść poza 

granice swojej specjalizacji dla 

osiągnięcia celu, jakim jest zdrowie 

społeczności. To właśnie on 

dał nam odpowiedź na to pytanie: 

wyobraźcie sobie odkręcony kurek, 

z którego cieknie woda do basenu 

czy wanny. Woda się przelewa 

i ścieka na ziemię. Energiczni, pełni 

poświęcenia pracownicy wycierają 

i zbierają wodę. Żadnemu nie 

przyjdzie na myśl, żeby zakręcić 

kurek. Ta cieknąca woda to choroby, 

którymi zapełniają się szpitale. 

Ludzie, którzy usuwają wodę, to 

lekarze chirurdzy operujący wyrostki, 

żylaki, hemoroidy itd. Nic 

nie robią, żeby zakręcić kurek. Dla- 


WRZESIEŃ 

ZDROWIE 2021 15 

Jak ubiegać się o Medicare 


Gdyby ktoś mnie zapytał, z jakim 

pytaniem dotyczącym Medicare 

najczęściej zwracają się do 

mnie klienci, odpowiedziałbym 

tak: Panie Oliwierze za parę miesięcy 

mój mąż kończy 65 lat (lub 

przechodzi na emeryturę), co 

trzeba teraz zrobić? Sposób wystąpienia 

o świadczenia Medicare 

będzie się różnić w zależności 

od naszej indywidualnej sytuacji. 

Na potrzeby artykułu rozważmy 

więc trzy najczęściej występujące 

przypadki: 

Przypadek 1. Gdy w perspektywie 

najbliższych trzech miesięcy 

ukończymy 65 lat. Celowo 

piszę tu o trzech miesiącach, gdyż 

wystąpić o Medicare możemy 

najwcześniej na trzy miesiące 

przed miesiącem urodzin. W takim 

przypadku, nasze pierwsze 

kroki kierujemy do biura Social 

Security. W obecnych czasach niedosłownie, 

gdyż niektóre biura są 

nadal zamknięte i obsługują interesantów 

telefonicznie lub przez 

internet. Na stronie biura Social 

Security znajduje się wyszukiwarka 

przypisanych do naszego 

kodu pocztowego (zip code) oddziałów 

(https://www.ssa.gov/ 

locator) - warto sprawdzić przed 

planowaną wizytą. Po wpisaniu 

naszego kodu pocztowego uzyskamy 

informacje o konkretnym 

oddziale: adres, fax i numer telefonu. 

Dzwonimy pod wskazany 

numer i po zgłoszeniu się urzędnika 

(możemy się zapytać, czy 

mówi po polsku) informujemy 

go, że chcemy przystąpić do Medicare 

części A i B. Po sprowadzeniu 

naszej tożsamość (numeru 

Social Security, miejsca urodzin 

i nazwiska panieńskiego matki), 

zostanie nam wyznaczony termin 

rozmowy (interview), czyli 

na telefoniczne przyjęcie aplikacji. 

Zachęcam, by nie zostawiać 

spraw związanych z Medicare 

na ostatnią chwilę, gdyż obecnie 

okres oczekiwania na tę rozmowę 

może wydłużyć się nawet do 

kilka tygodni. Możemy też być poproszeni 

o dosłanie oryginałów 

wymaganych dokumentów. Najczęściej 

są to amerykański paszport, 

ewentualnie certyfikat naturalizacji, 

a od rezydentów zielona 

karta i akt urodzenia (może być 

po polsku). Zalecam wysłanie 

dokumentów pocztą korzystając 

z opcji Registered Mail, gdyż takowa 

daje możliwość śledzenia 

przesyłki. W przeciągu kilku dni 

po odbyciu rozmowy z urzędnikiem 

Social Security, zostanie 

nam przypisany numer Medicare, 

czyli tzw. MBI numer, który zostanie 

zarejestrowany w systemie 

Medicare, a w perspektywie kilku 

tygodni zostanie nam wysłana 

pocztą karta identyfikacyjna, czyli 

tzw. Medicare card. 

Przypadek 2. Gdy mamy już 

więcej niż 65 lat i tracimy ubezpieczenie 

z pracy. W takim przypadku 

procedura postępowania 

będzie uzależniona od tego czy 

posiadamy już wcześniej wydany 

numer Medicare. Dzieje się tak 

najczęściej, kiedy osoba przy występowaniu 

o amerykańską emeryturę 

zdecydowała się jednocześnie 

wypełnić aplikację o Medicare 

część A, ale z tytułu posiadanego 

ubezpieczenia z pracy nie 

aktywowała części B. Osoby takie 

posiadają najczęściej wydaną już 

kartę Medicare z wpisaną na niej 

częścią A. W takim przypadku nie 

musimy osobiście kontaktować 

się z biurem Social Security, gdyż 

wystarczy, że wyślemy faxem lub 

drogą pocztową aplikację o cześć 

B, która oznaczona jest symbolem 

CMS-40B oraz formularz potwierdzający 

posiadanie ubezpieczenia 

z zakładu pracy, oznaczony 

symbolem CMS-L564. Obydwa 

dokumenty w postaci PDF są do 

pobrania w internecie po wpisaniu 

ich oznaczeń w np. wyszukiwarkę 

Google. Aplikację CMS-40B 

wypełniamy sami pamiętając, że 

w punkcie 12. wpisujemy miesiąc, 

od którego chcemy aktywować 

część B, np. 10/1/2021, 

natomiast formularz CMS-L564 

wypełnia nasz pracodawca. Po 

przygotowaniu aplikacji, biuro 

Social Security wyśle nam listownie 

potwierdzenie jej aktywacji, 

a w następnej kolejności otrzymamy 

uaktualnioną o cześć B, 

nową kartę Medicare. Osoby, 

które nie posiadają wydanego numeru 

Medicare i aktywnej części 

A, muszą postępować tak jak to 

opisałem w Przypadku 1. 

Przypadek 3. Osoby, które 

zaczęły pobierać amerykańską 

emeryturę przed 65 rokiem życia. 

W takim przypadku Medicare 

część A i B jest wydawane automatycznie, 

a karta Medicare jest 

najczęściej przesyłana do nas na 

kilka miesięcy (3-4) przed miesiącem 

urodzin. Osoby, które chcą 

„zawiesić” część B mogą to uczynić 

robiąc tzw. Opt out. 

Pamiętajmy jednak, że Medicare 

nie pokrywa wszystkich kosztów 

leczenia szpitalnego i ambulatoryjnego, 

nie jest też planem 

dającym zniżki na leki. Na rynku 

ubezpieczeń Medicare istnieje 

szeroka gama planów uzupełniających 

luki w pokryciu Medicare. 

Więcej informacji na temat 

Medicare znajdziecie Państwo 

na mojej stronie www.UbezpieczeniaMedicare.com 

gdzie 

szczegółowo opisuję następujące 

zagadnienia:: 

- Coroczny okresu zapisów do 

planów Medicare 

- Medicare w czasie Pandemii 

Covid-19 

- Przystępujemy do Medicare 

- Wybór ubezpieczenia Medicare 

- Suplementarne ubezpieczenia 

do Medicare 

- Plany Medicare Advantage 

- Medicare a plant na leki 

- Medicare a wyjazd do Polski 

- Medicare a Cobra 

- Kary w ubezpieczeniu Medicare 

- Program “Extra Help” w Medicare 

W celu dobrania odpowiedniego 

planu zapraszam Państwa 

do odbycia ze mną bezpłatnej 

konsultacji. Proszę 

dzwonić pod numer 773-620- 

5258. 


Absolwent Politechniki Lubelskiej i Loyola University w Chicago (MBA). Zagadnieniami 

ubezpieczeń Medicare zajmuje się już ponad dwanaście lat. Pracował dla UnitedHealthcare 

(oddział Medicare Solutions), jako manager niezależnych agentów ubezpieczeniowych 

i dyrektor rynków etnicznych na stan IL. Był odpowiedzialny za stworzenie kompleksowej 

strategii wprowadzenia produktów ubezpieczeń Medicare tej firmy na rynek polonijny. 

Asystował w przygotowaniu i tłumaczeniach materiałów edukacyjnych, sprzedażowych 

i marketingowych. Obecnie właściciel agencji ubezpieczeniowej Health Insurance Center 

i agent ubezpieczeniowy na stany IL, WI, FL, CO, AZ i CT. Telefon kontaktowy 773-620-5258. 


Apteka w kuchni Dokończenie ze strony 14 

czego? Bo za zakręcenie kurka płaci się cztery 

razy mniej niż za wytarcie podłogi. A przemysł 

bardzo dużo zainwestował w produkcję 

ścierek i szczotek, czyli w leki, instrumenty 

chirurgiczne, stoły operacyjne, szpitale itp., 

że gdyby zakręcić kurek, zbyt wiele ludzi nie 

znalazłoby dla siebie pracy". 

Tak złośliwy obrazek nie przysparzał mu 

przyjaciół, ale się upamiętnił. Może dlatego 

świat bardziej przejął się tym, co mówił dr 

Burkitt niż stwierdzeniami doktora Cleavel'a. 

Następni badacze wyjaśnili mechanizmy, jakie 

działają w naszych jelitach. Według jednej 

z hipotez, by zapewnić tranzyt przez jelita, 

potrzebne jest ok. 10 mm słupa rtęci, ale 

przy braku i niedoborze błonnika to ciśnienie 

wzrasta nieraz do 90 mm, czyli musi być 

nienormalnie duże, co przynosi niekorzystne 

skutki dla organizmu. Inna hipoteza zakłada, 

że wszystkiemu jest winna flora bakteryjna. 

Rzeczywiście, ta która znajduje się w jelitach 

Afrykanów znacznie różni się od tej 

u Europejczyków. Jeszcze inna hipoteza 

opiera się na twierdzeniu, że nadmierne jedzenie 

tłuszczów przez Europejczyków nie 

tylko zmieniło ich florę bakteryjną, ale też 

spowodowało zwiększenie wydzielania żółci, 

a także podniosło ryzyko zachorowania na 

raka. Dr Burkitt dodaje do tych hipotez swoją, 

stwierdzając, że powolny proces wydalania 

przy niedoborach błonnika daje bakteriom 

więcej czasu, by się rozmnażały. Taka koncentracja 

bakterii w jelitach automatycznie 

pociąga za sobą powstawanie kancerogennych 

warunków. Guzy i nowotwory odbytu 

są częste, bo kał zalega na dłużej w końcowej 

części jelita grubego. Związki przyczynowe 

między nowotworem i innymi chorobami 

przewodu pokarmowego a odżywianiem są 

wciąż jeszcze badane. Dr Burkitt twierdzi: 

“człowiek nauczył się strzec przed cholerą, 

unikając skażonej wody sto lat przed tym, zanim 

wirus tej choroby został wyizolowany". 

Przy czym jadanie żywności bogatej w błonnik 

nie jest żadną nowością, ale powrotem 

do tego, do czego nasz organizm był przyzwyczajony 

przez całe tysiąclecia. Dla tych, 

którzy lubią tabelki, przedstawiam dane, ile 

błonnika można znaleźć w porcji różnych 

produktów. Ale dodajmy, że ostatnio uważa 

się, iż tym czynnikiem w błonniku, który obniża 

cholesterol, ratuje serce itp., jest krzem. 

Okazało się bowiem, że skutecznie działają 

otręby bogate w ten pierwiastek. Dziś mówi 

się nawet: Krzem jest dowodem skuteczności 

otrąb". Usuwając błonnik z produktów spożywczych, 

usuwa się też krzem. 

Co jeść i jak jeść 

Nie należy sobie wyobrażać, że dorzucenie 

garści otrąb do naszego codziennego menu 

uchroni nas przed wszystkimi chorobami 

współczesnej cywilizacji. Niemniej jednak 

może pomóc. Przy tym badania przeprowadzone 

na zwierzętach dowodzą, że nie tylko 

otręby są skuteczne, podobnie działa ta sama 

ilość błonnika dostarczona w formie pełnego 

ziarna (ciemne pieczywo, kasze itp.). Należy 

jadać surowe warzywa i owoce, najlepiej 

nieobrane. Ważne jest również odpowiednio 

długie przeżuwanie pokarmu. Błonnik 

jest „wypełniaczem", daje uczucie sytości, ale 

nie tuczy. Przechodząc szybciej przez przewód 

pokarmowy, obniża produkcję insuliny 

i cholesterolu, a także hamuje przemianę cukru 

na tłuszcz. Prof. Tremolieres twierdzi, że 

wystarczy 300 g białego pieczywa zastąpić 

300 g chleba razowego, aby podwoić naszą 

dzienną porcję błonnika. Grupa angielskich 

uczonych z uniwersytetu w Edynburgu zaleca, 

aby codziennie dostarczać. organizmowi 

15g otrąb (ok. 1 kopiastej łyżki) oraz 200 g 

warzyw I owoców bogatych w celulozę. Można 

też te 15 g otrąb zastąpić 65 g mąki pszennej 

z pełnego przemiału. Ale jak poznać, 

czy mamy w organizmie dostateczną ilość 

błonnika? Dr Burkitt podaje: jeśli stolec ma 

właściwą konsystencję, jest miękki i bez trudu 

wydalany – to w porządku. Aby tak było, 

warto też unikać nadmiaru cukru i słodyczy, 

a także tłuszczów. Nadmierne ich spożycie 

koreluje też z częstotliwością występowanie 

raka piersi, miażdżycy i zawałów. 

Kilka rad żywieniowych 

Jedzenie powinno być smaczne, sprawiać 

przyjemność i radość, a także być celebrowane. 

Nie za dużo, nie za mało, ale wystarczająco. 

Kiedy WHO miało odpowiedzieć jednym 

hasłem na pytanie jak się odżywiać, po wielu 

naradach ustalono, że „pierwszą zasadą racjonalnego 

odżywiania jest urozmaicenie 

w jedzeniu". Jedząc wszystko, czyli jak najbardziej 

różnorodne produkty, można mieć 

większą pewność, że organizm otrzymał to, 

czego potrzebuje. Dla organizmu ważne jest 

regularne odżywianie, czyli o stałych porach. 

Prawidłowe odżywianie opiera się na 7 fundamentalnych 

składnikach. Są to: białka, 

tłuszcze, węglowodany, witaminy, składniki 

mineralne, błonnik i woda. Porcje każdego 

z tych składników trzeba organizmowi dostarczać 

codziennie. Białko buduje i odbudowuje. 

Za dużo tłuszczów powoduje przyrost 

tkanki tłuszczowej! Ale NNKT, czyli Niezbędne 

Nienasycone Kwasy Tłuszczowe są dla nas 

niezbędne! Najwięcej jest ich w olejach roślinnych. 

Węglowodany dostarczają energii, 

ale np. cukier “zjada” nam zęby. Witaminy, 

składniki mineralne, błonnik są konieczne. 

Wprawdzie witaminy nie są źródłem energii, 

nie służą jako budulec, ale pośredniczą 

we wszystkich procesach życiowych. Są one 

różnorodne i spełniają najrozmaitsze funkcje. 

Podobnie sole mineralne, a także błonnik 

(o czym sporo jest w tej książce). Bardzo 

ważną rolę odgrywa też przygotowywanie 

posiłków. Posiłek musi być małym cudem 

z punktu widzenia fizjologiczno-żywieniowego, 

czyli powinien być dobrze przemyślany. 

Aby dobrze się odżywiać, wcale nie trzeba 

kupować najdroższych produktów, wprost 

przeciwnie. Badania wykazały, że najgorzej 

odżywiają się nędzarze i milionerzy. Chociaż 

obecnie największe autorytety twierdzą, że 

sprawa odżywiania jest dla naszego zdrowia 

niezwykle ważna, to jednak nie należy 

się łudzić, że rozwiąże wszystkie nasze problemy 

zdrowotne. Odżywianie jest jednym 

z warunków pełnego zdrowia, może nawet 

najważniejszym, ale cywilizacja przyniosła 

wiele destrukcyjnych wpływów, takich jak: 

promieniowanie jonizujące i niejonizujące, 

szkodliwe emisje przemysłowe, a także samochodowe, 

zanieczyszczenie wód i atmosfery, 

brak ruchu itd. Nie wspominając już 

o tytoniu czy alkoholu. 

Otręby są dzisiaj łatwo dostępne. Trzeba 

tylko uświadomić ludziom, jak ważne jest 

jedzenie chleba razowego. Tym bardziej, że 

nowotwory przewodu pokarmowego nigdy 

nie były tak częste, jak obecnie. Odpowiednią 

polityką żywieniową można ludziom ogromnie 

pomóc w ochronie zdrowia, a w naszym 

kraju nie jest to wcale takie trudne do przeprowadzenia.

16 WRZESIEŃ 


FELIETON 

12 września 2021 roku. Błogosławieni: 

Prymas Polski i Służebnica Krzyża 

Ksiądz Profesor Doktor Habilitowany Jan Krokos; Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie 

23 października 1978 roku, 

spotykając się z rodakami w Auli 

Pawła VI na Watykanie Jan Paweł 

II, rozpoczynając swą długą posługę 

Piotra naszych czasów, tak 

zwrócił się do księdza kardynała 

Stefana Wyszyńskiego: „Czcigodny 

i Umiłowany Księże Prymasie! 

Pozwól, że powiem po prostu, co 

myślę. Nie byłoby na Stolicy Piotrowej 

tego Papieża Polaka, który 

dziś pełen bojaźni Bożej, ale 

i pełen ufności rozpoczyna nowy 

pontyfikat, gdyby nie było Twojej 

wiary, nie cofającej się przed 

więzieniem i cierpieniem, Twojej 

heroicznej nadziei, Twego zawierzenia 

bez reszty Matce Kościoła, 

gdyby nie było Jasnej Góry i tego 

całego okresu dziejów Kościoła 

w Ojczyźnie naszej, które związane 

są z Twoim biskupim i prymasowskim 

posługiwaniem…”. Nie byłoby 

i tego Świętego Jana Pawła II, który 

– mówiąc metaforycznie – oczekuje 

dziś na Prymasa Tysiąclecia, 

by w gronie zbawionych chwalić 

Boga przez Maryję – per Mariam 

soli Deo. Mówiąc metaforycznie, bo 

akt beatyfikacji czy kanonizacji nie 

sprawia, że oto w tym momencie 

ktoś zostaje przyjęty do grona zbawionych. 

Jest to uroczysta deklaracja 

Kościoła, którą chrześcijanie 

przyjmują w wierze, że oto sam Bóg 

w Trójcy Świętej Jedyny pozwala 

nam poznać, iż Niebo jest otwarte 

dla ludzi nie tylko anonimowych, 

których czcimy w Uroczystość 

Wszystkich Świętych, lecz także 

znanych nam z imienia i nazwiska. 

Są oni darem samego Boga dla Kościoła 

i świata, czyli dla wszystkich, 

są darem świadczącym o Bożym 

Miłosierdziu i o tym, że pomimo 

własnej słabości i grzeszności (bo 

przecież, jak poucza św. Jan, jeśli 

ktoś mówi, że nie ma grzechu, to 

sam siebie oszukuje – 1 J 1,8), naśladując 

w swym życiu Chrystusa 

Pana, osiąga się wieczne zbawienie. 

Tym samym są z woli Bożej dla 

nas wzorem, który należy rozważać 

i odczytywać w ich bogactwie i różnorodności. 

I co ciekawe i zastanawiające. 

Choć znamy imiona i nazwiska 

tysięcy zbawionych, a ufamy, że 

obok nich są nieprzeliczone rzesze 

świętych, nieznanych nam z imienia, 

nie znamy ani jednego imienia 

kogoś, przed którym bramy niebios 

pozostają zamknięte. Czyż nie jest 

to wyrazem Bożego Miłosierdzia, 

które nikogo nie przekreśla i ciągle 

daje szansę, byśmy modląc się za 

zmarłego, pokutując i czyniąc dobre 

uczynki wysłużyli mu radość 

zbawienia wiecznego? 

12 września w Świątyni Opatrzności 

Bożej w Warszawie Kościół, 

podczas uroczystości beatyfikacyjnej, 

przedstawił nam dwoje obdarzonych 

już przez Boga darem 

przebywania z Nim w niebie jako 

pomoc w naszej ku Niemu drodze: 

kardynała Stefana Wyszyńskiego 

i matkę Elżbietę Różę Czacką. 

Pierwszy wielki Prymas Polski, 

określany mianem Prymasa Tysiąclecia, 

druga – niewidoma Służebnica 

Krzyża. Pierwszy urodzony 

3 sierpnia 1901 r. w Zuzeli nad 

Bugiem w wielodzietnej rodzinie 

pochodzącego ze zubożałej szlachty 

organisty Stanisława i Julianny 

Wyszyńskich. Druga, hrabianka, 

urodzona 22 października 1876 

r. w Białej Cerkwi, szósta z siedmiorga 

dzieci Feliksa Czackiego 

i Zofii z Ledóchowskich. Ich bogate 

życiorysy bez trudu można znaleźć 

chociażby w internecie – nie 

ma sensu ich powielać, ale warto 

i należy odczytywać je jako znaki 

Bożej Opatrzności dla każdego 

z nas w naszej drodze przez ziemię 

ku Niebu. 

Życie i dzieło księdza kardynała 

Prymasa Stefana Wyszyńskiego 

ujawnia, że wszelka moc dobra 

pochodzi ostatecznie od samego 

Boga. Wyświęcony „dla jednej 

Mszy świętej”, jak mawiano, gdyż 

chory, leżąc samotnie 3 sierpnia 

1924 r. podczas święceń na posadzce 

kaplicy Matki Bożej we 

włocławskiej bazylice katedralnej, 

zastanawiał się, czy uda mu się po 

Litanii do Wszystkich Świętych stanąć 

na nogi, a przeżył lat 80, służąc 

Kościołowi i Ojczyźnie rzetelnie 

znając i rozpoznając zmieniającą 

się rzeczywistość społeczną oraz 

dogłębnie rozumiejąc naukę Kościoła, 

wyrastającą z Chrystusowej 

Ewangelii. Był realistą w patrzeniu 

na świat i w rozumieniu prawdy 

objawionej, co nie było i nie jest 

antagonizmem, lecz głębokim zrozumieniem, 

że – jak to po latach 2 

czerwca 1979 r. na Placu Zwycięstwa 

w Warszawie powiedział Jan 

Paweł II – „Człowieka (...) nie można 

do końca zrozumieć bez Chrystusa 

(…) Nie można też bez Chrystusa 

zrozumieć dziejów Polski …”. 

A zatem nie można bez Chrystusa 

zrozumieć także jej teraźniejszości. 

Ten oświetlony Ewangelią realizm, 

wbrew stanowisku wielu, 

także niektórych polskich biskupów 

i pracowników Stolicy Apostolskiej, 

kazał Stefanowi Wyszyńskiemu 

już jako Prymasowi Polski 

podjąć dialog z komunistyczną 

władzą i prowadzić go, mimo 

traktowania go przez władzę nieszczerze 

i instrumentalnie. Ksiądz 

Prymas znał doktrynę komunizmu 

lepiej niż wielu komunistów. 

Studiował ją i studiował katolicką 

naukę społeczną, a jako profesor 

seminarium włocławskiego, przed 

wojną, zapoznawał z nią kleryków 

i słuchaczy Chrześcijańskich 

Uniwersytetów Robotniczych. Nie 

miał złudzeń: zdawał sobie sprawę, 

że nowy porządek polityczny i społeczny 

w powojennej Polsce nie jest 

efemerydą, nie przeminie szybko, 

nie pozostawiając śladów, a jednocześnie 

wiedział, że Kościół musi 

spełniać swoje zadanie wobec ludzi 

w rzeczywistości ziemskiej takiej, 

jaka ona jest, bo życie konkretnego 

człowieka na ziemi to czas jego 

zbawienia – i nie można czekać na 

lepsze czasy. Dlatego – oprotestowane 

przez wielu – Porozumienie 

z rządem komunistycznym z 1950 

r., wsparcie dla Władysława Gomułki 

w 1956 r., gdy ten przejmował 

władzę po latach stalinowskich 

represji, czy dla Edwarda Gierka, 

który po krwawych wydarzeniach 

grudnia 1980 r. obejmował władzę. 

A przecież kardynał Wyszyński 

nie był łatwowierny, bezkrytyczny 

czy naiwnie uległy. Gdy przez 

ówczesne władze zostały przekroczone 

granice ingerencji w posłannictwo 

Kościoła, gdy aresztowano 

niesprawiedliwie biskupów i księży, 

gdy administracyjne zaczęto 

decydować o obsadzaniu stanowisk 

kościelnych, Ksiądz Kardynał 

Prymas wypowiedział twarde non 

possumus, jako że rzeczy Bożych 

na ołtarzach cesarza składać nie 

wolno – i zapłacił za to trzyletnim 

uwięzieniem. Protestował w jakże 

szczególny sposób, gdy w 1968 r. 

podczas wypadków marcowych 

doszło do pobicia studentów. Wołał: 

„Nie wolno bić! Chrześcijanin 

nigdy na nikogo ręki nie podnosi, 

bo w każdym widzi godność dziecięcia 

Bożego” mówił tym, którzy 

bijąc, zapomnieli być może, że są 

chrześcijanami, że są ludźmi. Mówił 

to, zdając sobie sprawę, że za 

wydarzeniami z ulic miast działy 

się rozgrywki wewnątrz rządzącej 

partii. Podobnie i później, gdy przyszedł 

grudzień 1970 r., czerwiec r. 

1976 i lato „Solidarności” 1980 r., 

wpierając słuszne postulaty strajkujących, 

wzywał do roztropności, 

bo wiedział, że nie wszystkim zależy 

na dobru narodu, lecz wielu 

zechce wykorzystać zryw, rodzący 

się z bólu, dla wygrania spraw własnych 

lub cudzych. 

Nie zrozumie tych działań Księdza 

Kardynała Prymasa, kto nie 

zechce w nim widzieć pasterza, 

biskupa zatroskanego o zbawienie 

każdego człowieka, także osobistego 

wroga. Symptomatyczne 

jest odprawienie przez niego 

Mszy świętej za Bolesława Bieruta, 

na wieść o jego śmierci w Moskwie. 

Ksiądz Prymas wiedział, 

że źródłem wszelkiego dobra jest 

Bóg, a człowiek – na ile złączy się 

z Bogiem. Dlatego wierzył w nawrócenie 

człowieka, nawet jeśli 

ten uznaje się za nieprzyjaciela 

Boga, i wiedział, że wszelka odnowa 

w wymiarze indywidualnym 

i społecznym musi mieć mocny 

fundament moralny. Dlatego program 

odnowy Narodu przez Wielką 

Nowennę, przygotowującą do 

1000-lecia Chrztu Polski, i związane 

z tym wydarzeniem sławne orędzie 

do biskupów niemieckich ze 

słowami „przebaczamy i prosimy 

o przebaczenie”. Wielka mądrość 

i roztropność Prymasa Tysiąclecia 

ujawniała się i w tym, że doceniał 

wszelkie, nawet najmniejsze dobro, 

które zawsze jest czymś lepszym, 

Kardynał Stefan Wyszyński, 

fot. Instytut Prymasowski 

Ks. prof. dr hab. Jan Krokos 

od jego braku, a także wszelkie 

okoliczności, które pozwalały jakiemuś 

dobru zaistnieć. Dlatego 

tłumaczył posłom katolickim 

z czasów PRL, że nie można łatwo 

rezygnować z zasiadania w Sejmie, 

bo dzięki temu przynajmniej wiadomo, 

co się „tam” dzieje. Wspierał 

też Akademię Teologii Katolickiej 

w Warszawie (przekształconą 

w Uniwersytet Kardynała Stefana 

Wyszyńskiego), bo mimo iż powstała 

z naruszeniem prawa i była 

wymierzona przeciw Kościołowi, 

rzetelną pracą akademicką dobrze 

służyła Kościołowi i Polsce. 

W tę charakterystykę posługiwania 

kardynała Prymasa Stefana 

Wyszyńskiego, także w wymiarze 

społecznym, którego rdzeniem 

i fundamentem była troska o zbawienie 

osób powierzonych jego 

pasterskiej pieczy, wpisuje się 

przyjęcie przez niego odpowiedzialności 

za Kościół grekokatolicki 

w Polsce, zdelegalizowany przez 

władze komunistyczne, a także za 

resztki Kościoła ormiańskokatolickiego, 

jaki znalazł się w granicach 

Polski – oba nie tylko przetrwały 

czas PRL, lecz i się odradzają. Swą 

troską pasterką Prymas objął także 

Polonię. Z woli Stolicy Apostolskiej, 

tak jak wcześniej kardynał 

Prymas August Hlond, został jej 

protektorem, a spełniał to zadanie 

poprzez swojego delegata, rezydującego 

w Rzymie: najpierw przez 

przyszłego kardynała Władysława 

Rubina, a potem – przez abp. Szczepana 

Wesołego. Z Polonią spotykał 

się przede wszystkim w Polsce 

i w Rzymie. Zrozumie to ten, kto 

pamięta lub wie, że w czasach PRL 

wyjechać z Polski można było jedynie 

za zgodą władz, a ta kilkakrotnie 

odmawiała paszportu Księdzu 

Prymasowi nawet, gdy miał udać 

się do Rzymu na sesję soborową 

czy konsystorz. Troszcząc się o Polaków 

za granicą pisał: „Pozostaje 

mi tylko prosić was, umiłowani 

w Chrystusie rodacy, byście zachowali 

radość z waszego powołania 

do wielkiej rodziny Chrystusowej 

(…). Byście współdziałali z Kościołem 

świętym w budowaniu Mistycznego 

Ciała Chrystusowego, to 

jest Kościoła, którym wy jesteście, 

zespoleni z Ojcem świętym, z biskupami 

i kapłanami. Błogosławię 

was całym sercem i oddaję pod 

szczególną opiekę Bogurodzicy 

Dziewicy, Bogiem sławionej Maryi”. 

A matka Róża Czacka, której 

poświęcam mniej miejsca, jakby 

była drugą stroną medalu świętości. 

Utraciwszy wzrok w wieku 

22 lat, a wraz z nim – można by 

powiedzieć – możliwość pełnego 

wykorzystania swoich zdolności, 

umiejętności i tego wszystkiego, co 

łączy się z wysokim statusem społecznym, 

dostrzegła tych, których 

się nie dostrzega, będąc w pełni 

sprawnym fizycznie i umysłowo. 

Dostrzegła niewidomych i im poświęciła 

swe życie. Złożyła śluby 

zakonne, założyła Towarzystwo 

Opieki nad Ociemniałymi, którego 

staraniem powstały w Warszawie 

ochronka, szkoła powszechna, 

warsztaty, biblioteka brajlowska 

oraz tzw. patronat, obejmujący 

na terenie miasta dorosłych niewidomych 

i ich rodziny. Dzięki jej 

staraniom zostało powołane Zgromadzenie 

Sióstr Franciszkanek 

Służebnic Krzyża, które dziś służy 

przede wszystkim niewidomym 

w kraju i za granicą, a Laski pod 

Warszawą, będące centrum dzieła, 

stały się nie tylko nowoczesną 

placówką dającą niewidomym 

wychowankom wykształcenie, pozwalające 

im godnie żyć, lecz także 

znaczącym ośrodkiem duchowości 

franciszkańskiej, przyciągają 

poszukujących głębszego sensu 

własnego życia. 

Tak oto ci Dwoje, Prymas Polski 

i Służebnica Krzyża przez 

akt beatyfikacji stają się na naszych 

oczach darem Boga dla 

nas, szukających własnej drogi 

ku Niemu. 

Filozof, długoletni dziekan i prodziekan Wydziału 

Filozofii Chrześcijańskiej Uniwersytetu Kardynała 

Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Wcześniej, 

w latach 1984 - 2001 pracował w Sekretariacie Prymasa 

Polski Kardynała Józefa Glempa. 

Matka Elżbieta Róża Czacka, 

fot. Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi

MUZYKA 

Beethoven in The Rockies 

Adam P. Żukiewicz, Professor of Piano, University of Northern Colorado 

WRZESIEŃ 


17 

Jesienią obecnego roku odbędzie 

się inauguracyjna seria koncertowa 

Beethoven in The Rockies, efekt 

współpracy wielu organizacji 

działających w Kolorado, których 

wspólnym celem jest promowanie 

muzyki i sztuki, jak również wartości 

emanujących z życia i twórczości 

Beethovena, które głęboko odzwierciedlają 

najwyższe wartości 

kultury Stanów Zjednoczonych. 

Głównymi wydarzeniami projektu 

będą koncerty artystów pochodzących 

bądź żyjących w Kolorado, 

jak również znakomitych 

gości, prezentujących muzykę 

i sztukę przedstawiajacą nie tylko 

twórczość Beethovena, ale również 

sztukę wywodząca się ze źródeł 

kulturalnych przedstawicieli lokalnych 

społeczności. 

Jednym z kluczowych punktów 

programu będzie koncert fortepianowy 

współorganizowany i wykonany 

w Klubie Polskim w Denver, 

na który szczególnie zapraszam. 

Dokładny termin znajdą Państwo 

wkrótce na stronie Klubu (www. 

polishclubofdenver.com). W programie 

oczywiście utwory Chopina, 

jak również Beethovena, mistrzowsko 

wykonane przez laureatów 

wielu konkursów pianistycznych, 

a obecnie studentów University of 

Northern Colorado. 

Zapraszam do zapoznania się 

z kalendarzem koncertów Beethoven 

in The Rockies na naszej stronie 

(www.beethoven the rockies.com) 

i do wsparcia naszych artystów Wasza 

obecnością. 

University of Northern Colorado Campus Commons Performance Hall 

Nauka gry na instrumencie. 

Jest już za późno… 

Nie jest za późno! 

Katarzyna Paciorkowska Holmes 

Adam Żukiewicz 

Jest pianistą pochodzącym z Polski, laureatem wielu konkursów 

pianistycznych i nagród artystycznych. Występował w większości 

krajów Europy, jak również w Ameryce Północnej, Japonii, 

Brazylii, Hong Kongu i Macau. Jego koncerty były transmitowane 

w TV, radiu i internecie w Polsce, USA, Kanadzie, Włoszech 

i Słowenii. Adam Żukiewicz jest Doktorem Sztuk Muzycznych 

(University of Toronto) i Magistrem Muzyki (Indiana University). 

Studiował w Royal Academy of Music (Londyn), United World 

College of the Adriatic oraz w Państwowym Liceum Muzycznym 

im. Karola Szymanowskiego we Wrocławiu. Od 2015 roku jest 

Profesorem Fortepianu na Uniwersytecie Północnego Kolorado. 

Prowadzi również zajęcia fortepianu i kameralistyki w ramach 

International Music Festival of the Adriatic w Duino (Włochy). 

Wrzesień, nowy rok szkolny! Rodzice 

zapisują pociechy na różne 

dodatkowe zajęcia. Między innymi 

naukę gry na instrumencie. Czy jest 

to zajęcie tylko dla małych, młodych 

dzieci? Czy dla nas, dorosłych 

jest już za późno, aby nauczyć się 

grać? Otóż nie jest za późno! 

Oczywiście wielu wybitnych muzyków 

zaczynało grać jako małe 

dzieci, ale ku naszemu pocieszeniu 

neurobiolodzy z uniwersytetu 

w Kalifornii odkryli, że choć trochę 

trudniej, dorosła osoba może nauczyć 

się grać i to nawet dobrze, na 

wybranym instrumencie. 

Naukowiec Norman Weinberger 

pisze, iż ”Wielu ludzi uważa, 

że mózg nie jest już tak bardzo 

plastyczny później, po okresie dojrzewania. 

Faktem jest jednak to, że 

nasz mózg utrzymuje stale możliwość 

przemiany”. Dla początkującej 

dorosłej osoby, nauka muzyki, 

a raczej gry na instrumencie, może 

przypominać połączenie jazdy na 

łyżwach i naukę języka arabskiego 

i to w tym samym czasie. Pomyślmy, 

dlaczego? 

Kiedy siedzimy zgarbieni nad 

klawiatura pianina czy próbujemy 

wydobyć dźwięki na skrzypcach za 

pomocą smyczka, używamy do tego 

mięśni i prawie wszystkie swoje 

zmysły. Nasz mózg pracuje bardzo, 

bardzo ciężko, gdyż czytamy nuty, 

liczymy wartości nut i wszystkie te 

czynności mają się składać na zagranie 

pewnego utworu. Zupełnie 

inaczej nasz mózg pracuje, kiedy 

uczymy się na przykład języka 

obcego, bo to się odbywa w jednym 

jego obszarze. Nauka gry na 

instrumencie natomiast, odbywa 

się w różnych jego obszarach. Weinberger 

przytoczył iż ”kiedy robione 

były skany mózgu muzyków, 

odnaleziono w nich aktywność 

właśnie nie w jednym, a w wielu 

jego regionach”. 

Dojrzewające dzieci produkują 

nieustannie nowe komórki podczas 

dorastania i niektóre z nich 

są przeznaczone właśnie na naukę 

gry instrumentu. Dorośli niestety, 

muszą używać komórek, które już 

mają i które są zmuszone kreować 

nowe połączenia czy synapsy między 

sobą. 

Ale nie martwmy się zbyt wiele. 

Atutem dla dorosłych jest na przykład 

to, że widzimy i słyszymy rzeczy 

w muzyce, których dzieci nie 

dostrzegają. Potrafimy analizować 

utwór jako całość i potem rozebrać 

go na części pierwsze, u dzieci jest 

odwrotnie. Uczą się po kawałku, 

w częściach, a później tworzą 

z tego utwór. Dodatkowo przez to, 

iż mamy więcej doświadczenia życiowego 

na co składają się między 

innymi różne emocje, potrafimy 

więcej emocji również przekazać 

podczas wykonywania kompozycji. 

U dzieci często odbywa się to 

mechanicznie i na płaszczyźnie 

czysto wykonawstwa technicznego. 

Oczywiście zdarzają się mali 

geniusze z tak zwana “ stara dusza” 

i mogą zachwycić nas dojrzałym, 

emocjonującym występem. 

Jeszcze jedną, małą przeszkodą, 

przez którą dorośli mają trochę 

więcej dystansu do nauki gry na 

instrumencie jest strach. Na przykład 

przed byciem niekompetentnym, 

ponieważ jesteśmy już 

kompetentni w tak wielu innych 

dziedzinach życia, i automatycznie 

boimy się porażki czy wyśmiania. 

Tak więc o tyle ciężej nam podjąć 

nowe wyzwanie, które jest przecież 

tak bardzo inne od wszystkiego co 

jest nam znajome. 

Nie jest to bynajmniej wymówka 

i jeżeli Państwo czują pasje do muzykowania, 

gorąco zachęcam do 

nauki. Ja osobiście miałam studenta 

nawet 85 letniego. Pan na emeryturze, 

który zawsze marzył o tym, 

aby grać, ale nigdy nie miał czasu! 

Nauka na pianinie przychodziła 

mu zaskakująco szybko, sprawiała 

wielka radość i nie musiałam prosić, 

aby mój uczeń ćwiczył. 

Gra na instrumencie ćwiczy pamięć 

i koncentrację, ćwiczy opanowanie 

i cierpliwość oraz łagodzi 

stres czy depresje. Dodatkowo 

wspomaga przepływ krwi do mózgu 

i pomaga w jego rekonwalescencji. 

Ponad wszystko jednak 

poprawia nam humor i powoduje 

uśmiech na twarzy i w duszy, przywołuje 

wspomnienia (jak piosenka 

Starego Dobrego Małżeństwa “Jest 

już za późno, nie jest za późno”, którą 

nauczyłam się grać na gitarze). 

Sięgnijmy więc nawet po harmonijkę 

ustną czy hawajskie ukulele (na 

którym bardzo szybko można nauczyć 

się kilku chwytów i śpiewać 

z jego akompaniamentem). Wielu 

naukowców dokonywało swoich 

największych życiowych odkryć po 

50 roku życia jak np. Albert Einstein. 

My również możemy dokonać 

swojego największego muzycznego 

odkrycia. Odkrycia jak wielka 

radość i satysfakcję przynosi muzykowanie! 

A co Państwu w duszy 

gra? 

Jeśli ktoś z Państwa lub Państwa 

dzieci, chciałby nauczyć się 

gry na pianinie, flecie poprzecznym, 

ukulele czy emisji głosu, 

serdecznie zapraszam do kontaktu 

ze mną. Jestem dyplomowanym 

muzykiem oraz nauczycielem 

muzyki z wieloletnim 

stażem pracy w szkołach oraz 

w domach prywatnych: kasiamusica@gmail.com 

Kasia Paciorkowska Holmes 

Muzyce oddana, multiinstrumentalistka, 

dyrygentka, nauczycielka. Miłośniczka natury, 

słowa i dobrej książki. Matka Polka dwóch córek, 

kobieta pracująca. Urodzona w Bielsku-Białej. 

W USA mieszka od 2000 roku.

18 WRZESIEŃ 


Polska moda XX wieku w 10 hasłach 

Anna Cymer 

Sesja strojów Domu Mody "Telimena", kolekcja jesień/zima, 1989, Łodz, czerwiec 1988, 

fot. Andrzej Wiernicki/East News 

To, jak się ubieramy jest zwierciadłem 

przemian historycznych, ważnych zdarzeń 

społecznych, kultury, ekonomii i polityki. 

Dobrze to widać w XX-wiecznych 

dziejach polskiej mody. 

Banałem jest stwierdzenie, że moda 

– to coś więcej niż tylko zmieniające się 

kroje sukienek czy garniturów, fasony 

torebek i kapeluszy. Ubiór może być demonstracją, 

wyrazem buntu lub przeciwnie, 

chęcią dopasowania się do grupy; 

jest zapisem nie tylko trendów, ale i społecznych 

nastrojów czy aspiracji, nawet 

pamiątką po ważnych zdarzeniach. Za 

pomocą mody można kształtować umysłowość 

ludzi, wzbudzać w nich nowe 

potrzeby, ale i pobudzać kreatywność. 

Oglądanie minionych trendów z perspektywy 

czasu staje się swoistą encyklopedią 

przemian społecznych, ekonomicznych, 

politycznych, kulturalnych. 

Nie inaczej było w burzliwym i obfitującym 

w tragiczne zdarzenia XX wieku. 

Ślady ówczesnych dramatów, wielkich 

przemian, rewolucji politycznych, społecznych, 

technologicznych łatwo dostrzec 

i w tym, jak ewoluowała moda. 

Przejście z epoki eleganckich, prywatnych 

domów mody przez państwowe 

przedsiębiorstwa, bazarowe stragany do 

międzynarodowych sklepów sieciowych 

w centrach handlowych – to przecież zapis 

dziejów ekonomicznych naszej części 

świata. Magazyny kobiece są do dziś 

cennym źródłem informacji o sposobie 

życia, o codzienności kolejnych pokoleń, 

a zmieniające się i demonstrujące strojem 

kontrkultury pokazują, wobec czego 

buntowali się młodzi i jak ewoluowały 

wyznawane przez nich wartości. 

1. Dom mody 

Pierwsze domy mody powstawać 

zaczęły w Europie w pierwszej połowie 

XIX wieku; na ziemie polskie ten pomysł 

biznesowy dotarł zaledwie kilka dekad 

później, bo jeden z najstarszych i najbardziej 

ekskluzywny Dom Mody Herse 

działał w Warszawie już w 1868 roku. 

W eleganckich domach mody stylowi 

mieszczanie zaopatrywali się w garderobę, 

ale wizyty w takich miejscach, zakupy 

u Hersego, ale i w Domu Braci Jabłkowskich 

czy u Zmigryderów były zarazem 

ważne dla budowania wizerunku i pozycji 

towarzyskiej. 

2. Żurnale i poradniki 

Kwestie wyglądu i porady związane 

z dbaniem o siebie pojawiać się zaczęły 

na łamach prasy mniej więcej w tym 

samym czasie, co domy mody, bo pierwszym 

wydawnictwem, które pozycjonowało 

się jako „magazyn dla kobiet” 

był wydawany od 1865 roku „Bluszcz”. 

Na przestrzeni XX wieku pism dla pań 

(w tamtych czasach przygotowywano 

dla nich tylko takie publikacje) wychodziły 

dziesiątki i każde z nich z pewnością 

miało swój wpływ na kształtowanie 

się poglądów i sposobu życia – choćby 

dlatego, że były niezwykle popularne, 

chętnie czytane. Ukazujący się od 1945 

roku magazyn „Moda i Życie Praktyczne” 

radził, jak w tuż powojennej rzeczywistości 

ładnie wyglądać, ale i jak z odpadków 

zrobić zabawkę dla dziecka; najbardziej 

popularne w latach 60. „ Ty i Ja” kształtowało 

gust i otwierało na nowe zjawiska 

kulturowe, stałe rubryki w „Przekroju” 

pokazywały modne stroje, ale i radziły, 

jak je uszyć, „Zwierciadło”, „Kobieta i Życie”, 

„Przyjaciółka” doradzały w kwestii 

stroju, ale i urządzania wnętrz, gotowania, 

savoir-vivre itd. 

3. Chłopczyce i bikiniarze 

Strój – to najprostszy i najlepszy sposób 

zademonstrowania swojej postawy 

życiowej, poglądów, przynależności do 

jakiejś grupy. Zanim moda się zdemokratyzowała, 

jeszcze w latach 20. czy 30. po 

ubiorze bez trudu można było odgadnąć, 

do jakiej grupy społecznej należy obserwowana 

osoba. Tak samo jeszcze przed II 

wojną światową za skandalistki uważano 

panie noszące spodnie lub odsłaniające 

łydki; atrybuty stroju lub fryzury pozwalały 

bezbłędnie odgadnąć, że ma się do 

czynienia z bikiniarzem czy dżolero – a to 

jeszcze w latach 50. Prawdziwy wysyp 

subkultur, lata 80. to czas, kiedy strój stał 

się po prostu „oficjalnym komunikatem” 

określającym osobę. 

4. Miss Polonia 

Pierwszy ogólnokrajowy konkurs 

piękności w Polsce zorganizowano 

w 1929 roku. Przed II wojną światową 

odbyły się jeszcze cztery edycje konkursu, 

próba jego reaktywacji w latach 50. 

nie powiodła się i dopiero od 1984 roku 

impreza stała się wydarzeniem cyklicznym. 

Dziś popularność konkursu przygasła, 

ale przez dekady ten „przegląd” 

urody młodych kobiet wzbudzał ogromne 

zainteresowanie i emocje, a laureatki 

konkursu stawały się gwiazdami. Konkurs 

Miss Polonia jest także encyklopedią 

zmieniających się makijaży, fryzur, 

strojów, które później były chętnie naśladowane. 

5. Zrób to sam(a) 

W drugiej dekadzie XXI wieku rękodzieło 

przeżywa renesans – modne jest 

samodzielne szycie, robienie kosmetyków, 

tworzenie prezentów, przeróbki już 

istniejących przedmiotów w duchu „zero 

waste” itd. Jeśli przyjrzeć się historii polskiej 

mody – nie raz w przeszłości idea 

„zrób to sam” była jedną z najbardziej 

popularnych. Przed laty jednak jej popularność 

wynikała przede wszystkim 

z potrzeby i wiecznego niedoboru. Tuż 

po II wojnie światowej stroje „tworzyło 

się” (bo nawet nie zawsze można było 

uszyć) ze wszystkiego, co się znalazło 

– przykładem palta z kołder i koców; 

w kryzysowych latach 80. prawie każda 

rodzina miała maszynę do szycia, wiele 

pań robiło na drutach, a majsterkowanie 

przestało być hobby, a stało sposobem 

ma wyposażenie domu w potrzebne elementy 

wyposażenia. Samodzielnie robiona 

moda była udziałem Polek i Polaków 

wiele razy na przestrzeni XX wieku. 

6. Moda ze szczęki 

Transformacja polityczna i gospodarcza 

1989 roku była upragniona i wy- 

"Reason & Flair. A century of fashion in Poland", autor: Karolina Sulej, wydawnictwo: Instytut Adama Mickiewicza 

z OsnoVa, 2021, fot. materiały prasowe wydawcy 

KULTURA 

Artykuł jest inspirowany anglojęzyczną 

książką “Reason 

and Flair. A century of 

fashion in Poland” 

"Reason & Flair. A century 

of fashion in Poland" to 

tytuł książki-albumu, który 

podsumowuje ostatnie sto 

lat polskiej mody i kultury. 

Wydawcą publikacji jest Instytut 

Adama Mickiewicza 

we współpracy z wydawnictwem 

OsnoVa. 

"Reason & Flair „wydana w języku angielskim, bogato ilustrowana 

książka skierowana jest do zagranicznych odbiorców – 

specjalizujących się w dziedzinie mody dziennikarzy, studentów 

kierunków związanych z modą, antropologią, socjologią i historią 

kultury, a także projektantów. Celem publikacji jest przedstawienie 

nie tylko historii ubioru, ale również opowiedzenie 

o Polsce – jej kulturze i społeczeństwie. 

Każdy rozdział w albumie poświęcony jest innej dekadzie w historii 

polskiej mody. Autorzy rozpoczynają od czasu odzyskania 

przez Polskę niepodległości w 1918 roku, momentu wielkich 

nadziei i oczekiwań. Nawiązywano w tym czasie do najlepszych 

wzorów Francji, Włoch. II wojna światowa sprawiła, że moda 

nieco straciła na swoim znaczeniu, chociaż nadal wchodziła 

w dialog z otaczającą rzeczywistością. 

Po zakończeniu wojny w 1945 roku polska moda została podporządkowana 

ideologii. Więcej swobody przynoszą lata 60. 

i 70. XX wieku – to czas powstania przedsiębiorstwa państwowego 

"Moda Polska" pod opieką Jadwigi Grabowskiej, której 

projekty wzbudzały podziw w Europie Zachodniej. Wielkie zmiany 

przyniosły lata 80. To czas subkultur, pierwszych rockowych 

festiwali i sprzeciwu wobec władzy komunistycznej. 

Współcześnie polska moda młodego pokolenia nie chce już 

naśladować dokonań innych, ale tworzyć własną historię opartą 

o bogatą tradycję. Polska ma szansę być w awangardzie, a dzięki 

swojemu doświadczeniu stać się punktem odniesienia. 

"Album ten to nie tylko opis polskiej branży czy przemysłu, ale 

mody w jej wielu odsłonach – artystycznej, codziennej, kulturowej, 

społecznej. Jestem przekonana, że do pewnych historii 

i doświadczeń zbiorowych da się dotrzeć tylko za pomocą mody 

oraz że taka soczewka zbliży do zrozumienia historii danego 

kraju nawet tych, dla których jego losy są egzotyczne" – mówi 

Karolina Sulej, pisarka i redaktorka książki. 

Wydawca: Instytut Adama Mickiewicza 

Redakcja: Karolina Sulej 

ISBN: 9788360263617 

Okładka: twarda 

Liczba stron: 272 

Do kupienia w księgarniach online Contemporary Lynx oraz Bęc Zmiana 

http://store.contemporarylynx.co.uk/product/reason-and-flair-a-century-offashion-in-poland-book 

https://sklep.beczmiana.pl/pl/p/Reason-and-Flair.-A-century-of-fashion-in- 

Poland/5905 

Publikacja dofinansowana ze środków MKiDN jako część koordynowanego 

przez Instytut Adama Mickiewicza międzynarodowego programu kulturalnego 

realizowanego w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 

2017–2022. 

Tekst pochodzi z portalu Culture.pl 

Culture.pl to serwis informujący o najważniejszych zjawiskach 

i tendencjach w kulturze polskiej oraz o wydarzeniach kulturalnych 

organizowanych w Polsce i za granicą. To największe 

i najbardziej wszechstronne źródło wiedzy o twórcach i dziełach 

oraz publikowane na bieżąco recenzje, analizy i omówienia autorstwa 

profesjonalistów fascynujących się historią i socjologią 

kultury, estetyką i poszczególnymi dziedzinami twórczości. 

Portal Culture.pl prowadzony jest przez Instytut Adama Mickiewicza 

– państwową instytucję kultury, której organizatorem 

jest Minister Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu. 

Anna Cymer: Historyczka architektury, 

absolwentka historii sztuki na 

Uniwersytecie Warszawskim, niedoszła 

absolwentka Studium Fotografii 

ZPAF. Stypendystka Ministra Kultury 

i Dziedzictwa Narodowego, laureatka 

Nagrody Dziennikarskiej Izby Architektów 

RP. Autorka książki "Architektura 

w Polsce 1945 - 1989". Warszawianka, 

która uwielbia Górny Śląsk, w Culture.pl pisze o architekturze 

starej i nowej oraz o designie, który zmienia ludzkie życie.

KULTURA 

WRZESIEŃ 


19 

czekana. Wśród wielu pozytywnych zmian 

miała przynieść dostęp do dóbr „z Zachodu”, 

przez dekady w Polsce trudno dostępnych. 

Zanim jednak wyrosły tu centra handlowe 

oferujące produkty identyczne jak za zachodnią 

granicą, wizerunek Polek i Polaków 

kształtowały bazary i targowiska, stanowiące 

okres przejściowy między świeżo 

upadłym systemem państwowego handlu 

a nowoczesnymi sklepami ze świata kapitalizmu. 

Charakterystyczne budynki „szczęki”, 

łóżka polowe, namioty, ale i folie rozkładane 

na chodniku były na początku lat 90. najpopularniejszymi 

„domami mody”, w których 

swój wizerunek kreowało całe pokolenie. To 

może dziś wstydliwy, ale ważny etap rozwoju 

polskiej mody, ale przede wszystkim gospodarki. 

Bo w tych blaszanych „szczękach” 

rodził się także młody polski kapitalizm. 

7. Polskie marki 

Jedną z najstarszych do dziś istniejących 

modowych marek na świecie jest Hermès, 

stworzony w 1837 roku, za nim znajduje się 

Louis Vuitton, którego datą narodzin jest rok 

1854. Polska takich marek się nie doczekała, 

co nie zmienia faktu, że na modowej mapie 

kraju zaistniały firmy na tyle ważne, wyraziste, 

rozpoznawalne, że zapisały się w historii 

na trwałe. Wśród najstarszych są domy 

mody – Herse czy Braci Jabłkowskich (ten 

drugi w latach 90. był reaktywowany, co 

najlepiej świadczy o sile tej marki). Założona 

w 1958 roku Moda Polska była przez wiele 

dekad najważniejszym związanym z moda 

przedsiębiorstwem w kraju, dostarczając 

stroje, ale i kształtując sposób życia i bycia. 

W tym samym roku powstał dom mody „Telimena”; 

Zakłady Przemysłu Odzieżowego 

Katalog Domu Mody Bogusław Herse w Warszawie na sezon 1906/1907, w jęz. niemieckim, dzięki uprzejmości Muzeum 

Narodowego w Warszawie 

CORA powstały w 1949 roku i szyły nawet 

polskie dżinsy, jednak popularnością nie 

mogły się równać z Hofflandem, który był 

w pewnym momencie głównie wśród młodzieży 

otoczony prawie kultem. 

8. Influenserki sprzed epoki internetu 

Choć internet stał się w Polsce dostępny 

dopiero w drugiej połowie lat 90., na długo 

wcześniej istniały zjawiska, które dziś 

wiążemy z jego rozwojem. Jest wśród nich 

popularny ostatnio byt – „influenserki/ 

influensera”, czyli osoby, która swoim wizerunkiem 

oddziałuje na mody, gusty, postawy, 

która bywa naśladowana, inspiruje. 

W dziejach polskiej mody takich postaci 

było wiele, a ich wpływ na trendy – bardzo 

duży. Przed II wojną światową styl wyznaczały 

Pola Negri czy Zula Pogorzelska, każda 

na swój sposób wywoływała emocje i była 

wzorem do naśladowania. Nie inaczej było 

po wojnie. Idolki można dobierać zależnie 

od własnego temperamentu czy charakteru, 

jedne panie chciały być jak ponętna 

Kalina Jędrusik, inne marzyły o wizerunku 

tajemniczej Poli Raksy, w latach 90. do zbuntowanej 

młodzieży trafiał wizerunek Kory, 

ale całkiem sporo naśladowczyń miała też 

Shazza. I znów, poznanie idoli i idolek mówi 

nam więcej o tamtych czasach niż tylko to, 

jakie stroje sceniczne chętnie naśladowano. 

9. Historyczne dodatki 

W muzeach opowiadających o wielkich 

zdarzeniach historycznych nierzadko wśród 

eksponatów można znaleźć banalne przedmioty 

codziennego użytku, w tym także 

elementy garderoby. Bo i one potrafią być 

dokumentem dziejów i rozpoznawalnym 

symbolem swojej epoki – czego najbardziej 

efektownym przykładem jest dwurogi kapelusz 

noszony przez Napoleona. I polską historię 

można opowiadać za pomocą części 

stroju. Każdy zrozumie znaczenie, jakie niosło 

noszenie przez panie najpierw spodni, 

a później spódnic mini – ranga tych zmian 

wykraczała daleko poza kwestie wyglądu. 

Ikonicznym gadżetem są dla polskiej kultury 

kolorowe skarpetki Leopolda Tyrmanda, 

wojskowa kurtka Zbigniewa Cybulskiego, 

ale i tzw. bananowa spódnica Maryli Rodowicz 

czy okulary „muchy” Małgorzaty Braunek. 

Swoje symboliczne znacznie związane 

z wydarzeniami historycznymi mają czarne 

wełniane swetry noszone przez opozycjonistów 

czy… białe skarpetki, znak rozpoznawczy 

pierwszych po transformacji polskich 

„biznesmenów”. 

10. Ikoniczne miejsca sesji modowych 

Patrząc na piękne zdjęcia w magazynach 

i katalogach mody, mało kto zastanawia 

się nad tym, jak duże znaczenie ma wybór 

lokalizacji dla takiej sesji fotograficznej. 

Tymczasem scenerie, w jakich reklamuje 

się stroje mają ogromne znaczenie. To one 

kreują nastrój, klimat, oddają ducha danego 

trendu, służą wywoływaniu określonych 

skojarzeń. Ale mówią też wiele o pokoleniu, 

dla którego powstały. Zupełnie inaczej 

obierane będą kolekcje strojów prezentowane 

w zdobnych salach Pałacu na Wodzie 

w warszawskich Łazienkach, inaczej na 

tle nowoczesnych budynków. Są w Polsce, 

a przede wszystkim w stolicy, miejsca szczególnie 

chętnie używane jako tło do prezentowania 

strojów – a ich popularność miała 

ścisły związek z czasami, w jakich te sesje 

realizowano. Evergreenami są sale Zamku 

Królewskiego czy wspomnianych Łazienek, 

ale „swoje 5 minut” miały tak efektowne 

miejsca w Warszawie, jak Plac Konstytucji 

czy Ściana Wschodnia. Przez wiele lat wielką 

popularnością jako miejsce sesji i pokazów 

mody cieszył się ultranowoczesny, modernistyczny 

taras Centralnego Domu Towarowego 

(późniejszego „Smyka”); pod koniec XX 

wieku wśród ulubionych plenerów wysoką 

pozycję zajął Most Świętokrzyski. 

Trampki to styl, fashion, art 


Witam Was drodzy czytelnicy 

ponownie po wakacjach w kąciku 

Asi. Porozmawiamy dzisiaj o modzie, 

szczególnie o butach. Nie 

wiem czy Państwo zauważyliście 

jak bardzo zmieniła się moda na 

buty. W ostatnich latach widzimy 

więcej trampeczek aniżeli wysokich 

obcasów. 

Trampki zajęły miejsce butów 

wyjściowych. Nie służą nam już 

tylko do fitness, czy weekendowych 

wypadów z rodziną albo 

przyjaciółmi poza miasto. Są 

podstawa naszego ubioru w życiu 

codziennym, do pracy i po pracy. 

Trampki to styl, fashion, art. 

Projektanci mody konkurują 

ze sobą, biorąc wzorce jeden od 

drugiego, prześcigają się w wymyślnych 

wzorach i kolorach próbując 

zaimponować nam i oczarować 

nas wspaniałym pomysłami. 

Trampki to rodzaj sztuki- zawładnęły 

światem mody. 

Co się zmieniło? Znacznie i zauważalnie 

ich kształt i fason. 

Zwróćmy uwagę na klasyczne 

Gucci, które nadal wyglądają tradycyjnie 

ale z dodatkiem fantazyjnych, 

dekoracyjnych pereł, złotych 

ćwieków, kryształów, podwyższeń. 

Alexander McQueen - lekka 

koturenka i góra buta wykończona 

kryształami albo ćwiekami, 

połączenie odważnych dwóch, 

trzech kolorów, odblaskowa skóra 

imitująca lustro. Christian Louboutin 

- nowy styl - shark, wzorowany 

na zębach rekina. Inny wzór 

z dodatkami ćwieków, klasyczny 

dla tego projektanta, połączenie 

skóry i zamszu w ognistych kolorach. 

Balenciaga, to z koleji styl 

olbrzymiego, nadwymiarowego 

trampka albo trampek przypominający 

skarpetę. Louis Vuitton - od 

tradycyjnie wyglądającego trampka 

z logo LV do trampka przypominającego 

„statek kosmiczny”. 

Nasuwa się zatem pytanie. Czy 

nowe modne trampki są komfortowe? 

Są, ale w zależności od naszej 

wygody. Wybór jest olbrzymi i każdy 

znajdzie coś dla siebie. Trampek 

jest wykończeniem naszego ubioru 

i punktem przyciągającym uwagę 

każdego . 

Życzę powodzenia w wyborze 

i zakupie nowych trampek. 

Louis Vuitton 

Prada 


Artystka, kulturystka, stylistka mody. Pracuje w Neiman Marcus 

w Denver w Cherry Creek, ambasadorka Matthew Morris Salon. 

Urodziła się we Wrocławiu, wychowała w Białymstoku. 

W Denver mieszka od 26 lat. Instagram: Joanna.asia.style 

Amiri Gucci Christian Louboutin Shark

20 WRZESIEŃ 

2021 KSIĄŻKI 

Narzeczona nazisty. 

Autor: Barbara Wysoczańska 

Recenzja: Kinga / Zabookowana.pl 

Hania Wolińska przed wojną 

pracuje jako dama do towarzystwa 

niezwykle wyrafinowanej 

starszej arystokratki – Irene von 

Richter. Pewnego dnia poznaje 

jej wnuka, Johanna von Richtera 

i chociaż obydwoje mają partnerów, 

zakochują się w sobie do 

szaleństwa. Ponieważ ich uczucie 

jest silniejsze niż lojalność i przekonania 

polityczne. Niestety wybuch 

II wojny światowej stawia 

przed tą dwójką niezwykle wysokie 

przeszkody. 

Niezwykle często możemy 

się spotkać z motywem miłości 

dwojga ludzi, którzy znajdują się 

po przeciwnych stronach barykady. 

Bohaterowie są dobrze wykreowani 

– autorka nie dodała im 

żadnych nadprzyrodzonych mocy, 

pozwala im popełniać błędy i się 

na nich uczyć. Nie wybiela Johanna, 

który najpierw był prawnikiem 

Rzeszy, a później wstąpił 


w szeregi Wehrmachtu. I chociaż 

ta dwójka jest dla siebie śmiertelnymi 

wrogami, praktycznie nikt 

nie popierał ich związku – ja serdecznie 

im kibicowałam, ponieważ 

serce nie sługa, nie wybiera. 

Nie mieli w życiu lekko, ponieważ 

spotkali na swojej drodze wiele 

niedogodności, ludzi zawistnych 

i złych, a ich miłość skazana była 

na porażkę. Ja jednak miałam nadzieję 

na szczęśliwe zakończenie. 

„W głowie kotłowały jej się słowa 

listu: „Byłbym najszczęśliwszym 

człowiekiem na świecie, gdyby 

uczyniła mi Pani ten zaszczyt 

i zechciała zostać moją żoną”. 

Biegła powiedzieć mu, że tak! Że 

pragnie tego z całego serca, bo 

nie chce dłużej udawać, że go nie 

kocha.” 

Akcja książki rozgrywa się 

w latach 1938-1950. Pisarka bardzo 

dobrze oddaje nastroje, jakie 

towarzyszyły obywatelom Polski 

i Niemiec. Pokazała, z jakimi trudnościami 

musiała się mierzyć ludność 

cywilna, żołnierze, Żydzi czy 

członkowie podziemia. Przybliżyła 

nam znaczenie kobiet, które 

z wielkim zaangażowaniem podejmowały 

walkę z okupantem, 

a do takich osób zdecydowanie 

należała Hania Wolińska. 

Podsumowując, pięknie napisana 

historia autentycznych 

postaci, które wcieliły się w role 

fikcyjnych bohaterów. Trzyma 

w niepewności do ostatniej kartki 

i wzbudza mnóstwo emocji. Nie 

jest to typowy romans – to tylko 

tło do wydarzeń wojennych, które 

dotknęły Polskę. Opowiada 

o bohaterstwie, odwadze, miłości 

i nadziei na lepsze jutro. O tym, 

jak ważna jest ojczyzna. Bardzo 

się cieszę, że mogłam przeczytać 

tę książkę i polecam ją z całego 

serca. 

Parafia Matki Bożej Jasnogórskiej w Los Angeles Dokończenie ze strony 4 

Mam na imię Kinga, a książki są moją pasją. Czytam praktycznie 

od zawsze. Przeważnie sięgam po literaturę obyczajową, 

obozową oraz thrillery. W połowie 2020 roku założyłam blog, 

na którym dzielę się swoimi odczuciami na temat książek. 

Prowadzę również konto na Instagramie, na którym zamieszczam 

zdjęcia, nie tylko książek. Oprócz literatury, jestem 

miłośnikiem dobrej kawy i kwiatów. Na co dzień zajmuję się 

czymś zupełnie innym, bowiem studiuję medycynę. Zatem 

gdzie można mnie znaleźć? Adres mojego bloga to www. 

zabookowana.pl, na Instagramie i na Facebooku widnieję pod 

tą samą nazwą. Zapraszam, rozgośćcie się! 


Kilka słów o wypaleniu zawodowym Dokończenie ze strony 13 

toring, korzystanie ze wsparcia 

społecznego, dbanie o zdrowie, 

aktywność fizyczna, rozwój zainteresowań 

i duchowości; 

Działania organizacyjne np.: 

wzmacnianie zaangażowania, 

promowanie rozwoju zawodowego, 

wzmacnianie zasobów osobowych, 

zmniejszenie obciążeń pracowniczych 

( presji czasu i przeciążenia), 

nagradzanie osiągnięć, 

promowanie równowagi między 

pracą a życiem rodzinnym; 

Zwiększenie dopasowania 

pracownika do organizacji: 

identyfikacja obszarów niedopasowania 

oraz wprowadzenie rozwiązań 

na poziomie organizacji 

i pracownika. 

Z uwagi na powyższe fakty, 

znacznie efektywniejsze dla organizacji 

jest przeciwdziałanie 

wypaleniu zawodowemu niż radzenie 

sobie z nim, kiedy już się 

w pełni rozwinie. Mądre, prewencyjne 

podejście do problemu to 

inwestycja w zapobiegnie stratom 

w przyszłości. Szkolenia zawodowe 

zapobiegają złej jakości pracy 

i podwyższają kompetencje pracowników. 

Zatrudnienie dodatkowego 

pracownika przeciwdziała 

przeciążeniu jednego pracownika 

oraz uniknięciu kosztów związanych 

ze zwolnieniami lekarskimi. 

Opracowanie jasnych procedury 

współpracy i radzenia sobie 

z konfliktami pozwoli uniknąć 

nieporozumień w przyszłości. 

Jednak nic nie daje takich efektów 

przeciwdziałania wypaleniu 

zawodowemu jak promowanie 

zaangażowania w wykonywane 

obowiązki, które energetyzuje. 

Efektem odpowiedniej profilaktyki 

wypalenia zawodowego jest 

właściwa frekwencja i niewielka 

rotacja pracowników, zmniejszone 

wydatki związane ze zdrowiem 

pracowników, kreatywność 

i chęć podejmowania nowych 

obowiązków, wysoka jakość 

i efektywność pracy, a ponadto 

ograniczenie kosztów szkolenia 

nowych pracowników i związanej 

z tym straty czasu. 

A jak przeciwdziałać wypaleniu 

zawodowemu na płaszczyźnie 

indywidualnej? Jak można 

zapobiegać wypaleniu? Przede 

wszystkim: 

Pamiętaj o zachowaniu równowagi 

pomiędzy pracą zawodową 

a życiem osobistym. 

» Naucz się dystansu do pracy. 

» Nie bierz na siebie zadań, których 

nie jesteśmy w stanie wykonać. 

» Naucz się relaksować i wypoczywać. 

» Pielęgnuj swoje pasje. 

» Oceń własne możliwości i granice. 

» Naucz się mówić „nie”. 

» Proś o pomoc, kiedy jej potrzebujesz. 

» Słuchaj sygnałów jakie wysyła 

Ci twoje ciało 

» Naucz się rozpoznawać własne 

potrzeby. 

» Dbaj o samorozwój. 

» Naucz się odcinać od bodźców 

zewnętrznych. 

» Pielęgnuj przyjaźnie. 

» Jeśli nic nie pomaga - zmień 

pracę. 

» Jeśli natomiast nie potrafisz 

poradzić sobie sam – pamiętaj, że 

jeszcze jestem ja! 

Jeśli potrzebujecie rozmowy, 

wsparcia, porady lub innej 

formy pomocy psychologicznej 

jestem dla Was! Zapraszam do 

spotkań on-line (100PLN/60 

min.). Tel. +48 530947647, 

e-mail: adrianaczyz.plj@gmail. 

com

WRZESIEŃ 

W OBIEKTYWIE POLONII 2021 21 

Chatfield State Park 

Robert Bruzgo 

Chatfield State Park offers 

a plenty for a photographer. 

On Sunday mornings there 

are often hot air balloons 

taking flight. One has to be 

up early to catch them, they 

start setting up about 6am 

and by 9am they are already 

down and getting packed up. 

As a bonus, it is much easier 

to get into the part that early. 

There is multitude of water 

crafts to photograph and on 

occasion a vintage aircraft 

flies by. There is wildlife too. 

Birds, deer and elk are often 

there. 

Zapraszamy do współpracy 

Zapraszamy Państwa do przysyłania 

swoich zdjęć i fotoreportaży, 

wraz z krótkim opisem fotografii, 

na adres redakcja@glospolonii.org 

Najciekawsze opublikujemy. 

Historia jednej fotografii 


Wybuch II wojny światowej 

Zbrojne wtargnięcie 1 września 1939 roku armii niemieckiej na teren Rzeczypospolitej 

Polskiej bez wypowiedzenia wojny rozpoczęło najokrutniejszą a zarazem niszczycielską 

wojnę w dziejach ludzkości. Atak rozpoczął się rankiem ok. godziny 4.45 najpierw 

bombardowaniem Wielunia a zaraz po tym ostrzelano składy amunicji na Westerplatte 

z pancernika Schleswig-Holstein. 

Prezentowana fotografia jest parafrazą zdjęcia symbolu, które zostało zrobione przez 

gdańskiego fotografa Hansa Soennke na punkcie granicznym Kolibki między Gdynią 

a Sopotem. Ponieważ otwarty szlaban nie robił na nikim wrażenia, grupa fotografów 

i filmowców postanowiła dodać całej scenie dramaturgii i zaaranżowała scenę w której 

niemiecka piechota przełamuje polski szlaban. Oczywiście szlaban był wcześniej przepiłowany 

a dwunastu żołnierzy symbolizuje siłę, której się nic nie oprze. 

Koncept: Michal Korsun 

Fotograf: Andrzej Wiktor 


Fotografik, dokumentalista. Absolwent łódzkiej filmówki, zawodowo 

związany z prasą. Prywatnie realizuje wiele projektów artystycznych 

inspirowanych historią Polski.

22 WRZESIEŃ 


PLENEROWNIA: WYPOCZYNEK - REKREACJA - NATURA 

Pocztówka z wakacji – Orlando na Florydzie 


Kto z nas nie kocha słońca i wysokich 

temperatur? Mieszkańcy 

Florydy mają to na co dzień. Przez 

większość roku utrzymuje się tam 

ciepło, a deszcze przychodzą zazwyczaj 

w okresie wakacyjnym. 

Jednym z pięknych miast, które 

warto zaznaczyć na swojej turystycznej 

mapie jest Orlando. Zobaczmy, 

co ciekawego oferuje ono 

przyjezdnym. 

Pod względem wielkości jest 

to średnie miasto, ale natężenie 

atrakcji, zwłaszcza punktów rozrywkowych 

sprawia, że napływ turystów 

jest ogromny. Nie tylko ze 

Stanów Zjednoczonych. Największe 

lotnisko w okolicy, Orlando International 

Airport (MCO), oprócz 

połączeń międzystanowych, obsługuje 

loty z Londynu czy też 

Islandii. W tym rejonie swoje sukcesy 

odnosi znana koszykarska 

drużyna NBA – Orlando Magic. 

Tam przed laty triumfy święcili 

m.in. Shaquille O’Neal i Dwight 

Howard. 

W Orlando doskonale odnajdą 

się rodziny z dziećmi. Obowiązkowym 

punktem do odwiedzenia 

jest Walt Disney World Resort 

powstały w 1971 roku. Legendarny 

park rozrywki ma ponad 100 

km2, a jego powierzchnię stanowią 

cztery parki tematyczne, dwa 

ośrodki wodne oraz wiele lokali 

gastronomiczno-usługowych. 

W magicznym świecie można spotkać 

się m.in. z ekipą „Toy Story” 

oraz Pandorą z „Avatara”. Ceny 

wstępu do różnych sektorów to 

koszt ok. 100 dolarów. Jedną z filii 

jest Disney Springs. Obiekt oferuje 

spacer po krainie znanych nam 

postaci. Zza rogu pomacha nam 

Kopciuszek, a przy wejściu przywita 

Myszka Miki. Na głodnych 

wrażeń i odpowiedniej dawki adrenaliny 

czeka Aerophile Balloon - 

powietrzna atrakcja, która da nam 

widok na park z lotu ptaka. Podobny 

klimat można znaleźć w drugim 

kultowym parku Orlando – Universal’s 

Islands of Adventure. Miejsce 

obejmuje siedem wysp tematycznych 

– każda związana z kultowym 

filmem lub postacią wytwórni. 

Odwiedzający mogą więc oddać 

się magii Harrego Pottera lub ratować 

świat z bohaterami Marvela. 

Po całym dniu zwiedzania można 

poszukać ukojenia w aquaparku 

Volcano Bay. 

Kolejna z interesujących przyjemności 

to ICON Park. Pierwsze, 

co rzuca się w oczy po przyjeździe 

na wskazany adres to wielkie 

podświetlane koło. To największy 

punkt widokowy w Orlando. The 

Wheel robi wrażenie wieczorem, 

gdy deptak pełen jest zwiedzających 

a krąg migocze kolorowymi 

światłami. Będąc tam gościem, 

koniecznie trzeba się udać się do 

Sea Life oraz muzeum figur woskowych 

Madame Tussauds. Akwarium 

nie tylko daje możliwość 

zetknięcia się z nieznanymi dotąd 

wodnymi gatunkami, ale także jest 

okazją do przejścia tunelem stylizowanym 

na dno oceanu. Z kolei 

muzeum to galeria gwiazd, z którymi 

każdy może zapozować. Selfie 

z Ryanem Goslingiem? Brzmi 

zachęcająco! 

Miłośnicy przyrody z uśmiechem 

na ustach trafią do Gatorlandu. 

Miejsce często nazywane jest 

rajem gadów, bytują tam krokodyle, 

aligatory i węże, którym można 

przyjrzeć się z bliska i poznać 

historię wszystkich gatunków. 

Popularnością cieszą się tyrolska 

kolejka Screamin ‘Gator Zip Line 

unosząca się nad akwenami oraz… 

wrestling z wybranymi zwierzętami. 

To, co wyróżnia Orlando na tle 

innych miast to mnogość parków 

zabawy, turystycznych atrakcji, restauracji, 

zakątków natury i obiektów 

historycznych. Potrzeba kilku 

dni, aby w pełni poznać urok tego 

miasta. Dodatkowy klimat tworzą 

rosnące na każdym kroku palmy, 

bujne rośliny, a także czyste ulice. 

Przechadzając się po uliczkach widać 

spokój i dbałość o otoczenie. 

Dla wielu turystów jest to zaskoczenie, 

zwłaszcza, gdy przyjeżdżają 

z miast, w których chodniki 

przepełnione są odpadkami. Droga 

Polonio, jeśli szukacie idealnego 

miejsca na urlop, zdecydowanie 

wybierzcie wschodnie wybrzeże 

i malownicze Orlando. 

Plenerownia to skarbnica doświadczeń, zbiorowisko przeżyć, źródło refleksji. 

Celem Plenerowni jest zachęcić oraz zainspirować Was drodzy Czytelnicy do aktywnego 

wypoczynku, stawiania sobie nowych wyzwań, jak również leniuchowania i spędzania 

czasu „pod chmurką” na łonie natury, w plenerze. Czekamy na Wasze opowieści, 

relacje, przeżycia oraz wszelakie pomysły na plenerowy wypoczynek. 

Przysyłajcie je na e-mail: plenerownia@glospolonii.org 


Absolwentka dziennikarstwa Uniwersytetu Kardynała 

Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Od 10 lat 

związana z prasą oraz mediami internetowymi. 

Miłośniczka sportu, zwłaszcza piłki nożnej, siatkówki 

i skoków narciarskich. Prywatnie mama dwóch córek.

Informacje konsularne 

AMBASADA RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ W WASZYNGTONIE 

Okręg konsularny Konsula RP w Waszyngtonie obejmuje: Alabamę, Dystrykt Kolumbii, Florydę, Georgia, Kentucky, Maryland, Karolinę Północną, 

Karolinę Południową, Tennessee, Wirginię, Wirginię Zachodnią, Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych i pozostałe terytoria zamorskie Stanów 

Zjednoczonych oraz Portoryko i Bahamy. 

PERSONEL 

Ambasador Rzeczypospolitej Polskiej w Stanach Zjednoczonych Ameryki i Wspólnocie Bahamów: 

Prof. dr hab. Piotr Wilczek 

Zastępca Ambasadora: Paweł Kotowski 

Sekretariat: Elżbieta Hryciuk, Małgorzata Kostro-Rudo, washington.amb.sekretariat@msz.gov.pl, 202-328-2152 

Wydział Polityczno-Ekonomiczny: Piotr Erenfeicht, Radca Minister, kierownik Wydziału 

Wydział Kultury, Nauki i Informacji: dr Urszula Horoszko, Pierwszy Sekretarz, kierownik Wydziału 

Wydział Konsularny: Aleksandra Krystek, Radca Minister, Konsul RP, kierownik Wydziału 

GODZINY URZĘDOWANIA 

Poniedziałek, czwartek i piątek: 9.00 - 13.00; Środa: 13.00 - 16.00; Sobota, niedziela: nieczynne 

TELEFON DYŻURNY 

W sytuacjach nagłych, wymagających pilnej interwencji konsula możliwy jest kontakt 

pod numerem telefonu: 202 368 4102 oraz adresem e-mail: waszyngton.wk.dyzurny@msz.gov.pl 

KONSULAT GENERALNY RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ W NOWYM JORKU 

Okręg konsularny Konsulatu Generalnego RP w Nowym Jorku obejmuje Connecticut, Delaware, Maine, Massachusetts, 

New Hampshire, New Jersey, Nowy Jork, Ohio, Pensylwanię, Rhode Island, Vermon 

PERSONEL 

Kierownik Placówki: Adrian Kubicki, Konsul Generalny RP 

Sekretariat Konsula Generalnego: nowyjork.kg.sekretariat@msz.gov.pl 

Referat ds. współpracy z Polonią i dyplomacji publicznej: 

Mateusz Gmura, wicekonsul; newyork.publicaffair@msz.gov.pl 

Wydział ruchu osobowego: newyork.passport-visa@msz.gov.pl 

Ewa Jerzykowska, konsul, Kierownik wydziału; Kornelia Gołębiowska, attaché konsularny 

Wydział prawny i opieki konsularnej: newyork.legal@msz.gov.pl 

Małgorzata Rejek-Radoń, konsul, Kierownik wydziału; Karolina Kasprzak, attaché konsularny 

Referat ds. administracyjno-finansowych: newyork.admin@msz.gov.pl 

Katarzyna Konopka, wicekonsul, Kierownik referatu 


Poniedziałek, wtorek, czwartek i piątek: 9.00 - 13.30 (odbiory paszportów 12.30-13.30) 

Środa: 12.00 - 17.00 (odbiory paszportów 15.30-17.00) 


W sytuacjach nagłych, wymagających pilnej interwencji konsula możliwy jest kontakt pod numerem telefonu: 

+1 917 520 0032. 

KONSULAT GENERALNY RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ W CHICAGO 

Okręg konsularny Konsulatu Generalnego RP w Chicago obejmuje stany: Illinois, Indianę, Iowa, Michigan, Minnesotę, 

Missouri, Nebraskę, Dakotę Północną, Dakotę Południową i Wisconsin. 

PERSONEL 

Kierownik Placówki: Małgorzata Bąk-Guzik 

Referat ds. Polonii, Komunikacji i Dyplomacji Publicznej: chicago.promotion@msz.gov.pl 

Małgorzata Bąk-Guzik, Kierownik Referatu malgorzata.bak-guzik@msz.gov.pl 

Piotr Semeniuk, Wicekonsul piotr.semeniuk@msz.gov.pl 

Referat ds. Prawnych i Opieki Konsularnej: chicago.legal@msz.gov.pl 

Paulina Szafałowicz, Kierownik Referatu paulina.szafalowicz@msz.gov.pl 

Agata Czarnota, Wicekonsul agata.czarnota@msz.gov.pl 

Wydział Ruchu Osobowego: chicago.passport-visa@msz.gov.pl 

Mariusz Gbiorczyk, Kierownik Wydziału 

Bernadetta Pałka-Maciejewska, Wicekonsul bernadetta.palka-maciejewska@msz.gov.pl 

Referat Administracyjno-Finansowy: chicago.administration@msz.gov.pl 

Marzena Baranowska, Kierownik Referatu marzena.baranowska@msz.gov.pl 

Sekretariat: chicago.kg.sekretariat@msz.gov.pl, 312-337-8166 


Poniedziałek, wtorek, środa i piątek: 9.00 - 15.30; Czwartek 11.30 - 18.00; Sobota, niedziela: nieczynne 


W sytuacjach nagłych, wymagających pilnej interwencji konsula możliwy jest kontakt 

pod numerem telefonu: 312-735-7772 oraz pod adresem e-mail: chicago.kg.dyzurny@msz.gov.pl 

KONSULAT GENERALNY RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ W LOS ANGELES 

Okręg konsularny Konsulatu Generalnego RP w Los Angeles obejmuje Alaskę, Arizonę, Kalifornię, Kolorado, Hawaje, Idaho, Montanę, Nevadę, Oregon, 

Utah, Waszyngton, Wyoming 

PERSONEL 

Konsul Generalny: 

Jarosław Łasiński, 310-442-8500 opcja 8 

Wicekonsul, dyplomacja publiczna, Polonia: 

Paweł Lickiewicz, la.culture@msz.gov.pl, 310-442-8500 opcja 6 

Wicekonsul, paszporty i wizy: 

Anna Dębecka-Budzisiak, losangeles.kg.paszporty@msz.gov.pl la.visa@msz.gov.pl, 310-442-8500 opcja 2 lub 3 

Wicekonsul, sprawy prawne, opieka konsularna, obywatelstwo polskie: 

Piotr Sobczak, losangeles.legal@msz.gov.pl, 310-442-8500 opcja 4 lub 5 

Administracja i finanse: Patrycja Kowalska, la.administration@msz.gov.pl 

Sekretariat: la.polishconsulate@msz.gov.pl, 310-442-8500 


Poniedziałek, wtorek, środa i piątek: 9.00 - 14.00; Czwartek 12.00 - 17.00; Sobota, niedziela: nieczynne 

KONSULAT GENERALNY RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ W HOUSTON 

Okręg konsularny Konsulatu Generalnego RP w Houston obejmuje: Arkansas, Kansas, Luizjanę, Mississippi, Nowy Meksyk, Oklahomę, Teksas. 

PERSONEL 

Konsul Generalny: 

Robert Rusiecki, houston.consular@msz.gov.pl, 713-479-6770 

Wicekonsul, kierownik referatu ds. konsularnych i ekonomicznych: 

Adam Bożko, houston.consular@msz.gov.pl 

Wicekonsul, referat ds. konsularnych i ekonomicznych: 

Monika Rusiecka, houston.consular@msz.gov.pl 

Wicekonsul, kierownik referatu ds. administracyjno-finansowych: 

Agata Grabowska-Alexandrowicz, houston.kg.sekretariat@msz.gov.pl 

Referat ds. administracyjno-finansowych: Dagmara Szymańska-Żyglicki 

Sekretariat: Katarzyna Łukasiewicz, houston.kg.sekretariat@msz.gov.pl, 713-993-9685 


Poniedziałek: od 13.30 do 17.30; Wtorek, środa, czwartek, piątek: od 10.00 do 14.00; Sobota, niedziela: nieczynne 

REKLAMA 

WRZESIEŃ 


23 

Konsulat Honorowy RP w Denver, Kolorado 

Konsul Honorowy: Tomasz Skotnicki 

adres: 528 Williams St. Denver, Denver, Colorado 80218 

telefon: +1 303 485 6620; +1 303 517 1278 (nagłe wypadki) 

e-mail: tskotnicki@aol.com 

Konsulat Honorowy RP w Seattle, Waszyngton 

Konsul Honorowy: Teresa Indelak Davis 

adres: 3907 47th Avenue NE, Seattle, Washington 98105 

telefon: +1 206 948 8064 

e-mail: polishconsulseattle@outlook.com 

Konsulat Honorowy RP w Las Vegas, Nevada 

Konsul Honorowy: John Petkus 

adres: 6787 West Tropicana Avenue, Suite 102, Las Vegas, 

Nevada 89103 

telefon: +1 702 368 7974 

e-mail: consul@polishconsullv.com 

strona internetowa: www.polishconsullv.com 

Konsulat Honorowy RP w Rancho Santa Fe, Kalifornia 

Konsul Honorowy: Barbara Haider 

adres: 16212 Avenida Cuesta Los Osos, 

Rancho Santa Fe, CA 92067 

telefon: 619 417 0454, e-mail: behaider@yahoo.com 

Konsulat Honorowy RP w Akron, Ohio 

Konsul Honorowy: Maria Szonert-Binienda 

adres: 669 Heatherleigh Drive, Akron, OH 44333 

telefon: +1 330 666 7251 

e-mail: mszonert@hotmail.com 

Konsulat Honorowy RP w St. Louis, Missouri 

Konsul Honorowy: Wojciech Golik 

Adres: 120 S Central Ave #1200, Clayton, MO 63105 

Telefon: 314-439-6883 

e-mail: KHRPSTL@gmail.com 

Konsulat Honorowy RP w San Francisco, Kalifornia 

Konsul Honorowy: Tadeusz Taube 

Wicekonsul: Susan Eileen Penn 

adres: 2150 Post St, San Francisco, CA 94115 

telefon: +1 510 647 8512, 510 703-0096 

e-mail: consultaube@gmail.com, 

sfviceconsulpenn@gmail.com

24 WRZESIEŃ 


REKLAMA

Głos Polonii w USA / The Voice of Polonia in the USA | Wrzesień / September | 2021

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?