Lotnictwo Aviation International 4/2022

Vol. VIII, nr 4 (80)
kwiecień 2022
Patronat Honorowy
Numer 4
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
Andrzeja Dudy
Aktualności wojskowe
Partner Strategiczny
Paweł Henski, Stanisław Kutnik........4
Aktualności z kosmosu
Waldemar Zwierzchlejski.....................6
W numerze
Aktualności cywilne
Paweł Bondaryk...................................8
ISSN 2450–1298
nakład: 14.5 tys egz.
Zdjęcie okładkowe:
Suchoj Su-27UB. Fot. Michał Fiszer
F-35 Lightning II. Optymalny
wybór, dlaczego?
Cezary Wiśniewski............................ 30
Redaktor naczelny
Jerzy Gruszczyński
jerzy.gruszczynski@zbiam.pl
Korekta
Stanisław Kutnik
Redakcja techniczna
Adam Mojski,
redakcja.techniczna@zbiam.pl
Stali współprawcownicy
Piotr Abraszek, Paweł Bondaryk, Piotr Butowski,
Robert Czulda, Jerzy Gotowała, Paweł Henski,
Andrzej Kiński, Jerzy Liwiński, Marek Łaz,
Edward Malak, Łukasz Pacholski,
Michał Petrykowski, Miłosz Rusiecki.
Wydawca
Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o.
ul. Anieli Krzywoń 2/155
01-391 Warszawa
office@zbiam.pl
Biuro
ul. Bagatela 10/17
00-585 Warszawa
Dział reklamy i marketingu
Andrzej Ulanowski
andrzej.ulanowski@zbiam.pl
Dystrybucja i prenumerata
office@zbiam.pl
Reklamacje
office@zbiam.pl
Prenumerata
realizowana przez Ruch S.A:
Zamówienia na prenumeratę w wersji
papierowej i na e-wydania można
składać bezpośrednio na stronie
www.prenumerata.ruch.com.pl
Ewentualne pytania prosimy kierować
na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl lub
kontaktując się z Telefonicznym
Biurem Obsługi Klienta pod numerem:
801 800 803 lub 22 717 59 59
– czynne w godzinach 7.00–18.00.
Koszt połączenia wg taryfy operatora.
Copyright by ZBiAM 2022
All Rights Reserved.
Wszelkie prawa zastrzeżone
Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne rodzaje
mediów bez pisemnej zgody Wydawcy
jest zabronione. Materiałów niezamówionych,
nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo
dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów
i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych.
Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie opiniami
sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi
odpowiedzialności za treść zamieszczonych ogłoszeń
i reklam. Więcej informacji znajdziesz na naszej
nowej stronie:
www.zbiam.pl
Ukraina w ogniu. Obrona
powietrzna i lotnictwo
Jacek Fiszer, Jerzy Gruszczyński.....10
Powietrzno-kosmiczny
wymiar pola walki w budżecie
Pentagonu
Paweł Henski..................................... 22
Zapraszamy na nasz fanpage
facebook.com/lotnictwoaviationinternational
Boeing T-7A Red Hawk.
Szkolenie lotnicze przyszłości
Józef Brzezina................................... 36
LAT
mspo
Ukraina w ogniu
www.mspo.pl
Jacek Fiszer,
Jerzy Gruszczyński
RELACJE KONTAKTY BIZNES
Bell AH-1Z Viper o krok przed
konkurencją
Łukasz Pacholski.............................. 44
Polskie porty lotnicze w 2021 r.
Jerzy Liwiński.................................... 46
Polskie śmigłowce
rozpoznawcze (1)
Adam Gołąbek, Andrzej Wrona........ 56
Zimna wojna w kosmosie
Waldemar Zwierzchlejski.................. 68
Międzynarodowy Salon Przemysłu Obronnego
6-9 / 09 / 2022
Śmigłowce bojowe Kamow
Ka-50 i Ka-52 (1)
Piotr Butowski................................... 72
www.zbiam.pl Lotnictwo Aviation International 3

wojny i konflikty
Ukraina w ogniu.
Obrona powietrzna i lotnictwo
Jacek Fiszer, Jerzy Gruszczyński
Inwazja na Ukrainę rozpoczęta 24 lutego 2022 r. przez Federację Rosyjską stanowi eskalację
trwającej od 2014 r. wojny. Została poprzedzona rosyjskim żądaniem wykluczenia możliwości
dalszego rozszerzenia NATO i redukcji potencjału militarnego sojuszu w Europie Środkowo-
-Wschodniej do stanu sprzed 1997 r.
Duma Rosji – taktyczne
samoloty
bombowe Su-34.
Zamiast przeprowadzać
precyzyjne
uderzenia bronią kierowaną
bombowce
tego typu zwalczają
ukraińskie cele głównie
bombami swobodnie
spadającymi.
Rosja zaczęła gromadzić swoje wojska wzdłuż granicy
z Ukrainą na przełomie października i listopada
2021 r. W lutym bieżącego roku przeprowadzone
zostały duże ćwiczenia wojskowe w Białorusi wspólne
z siłami zbrojnymi tego kraju („Sojusznicza stanowczość
2022”), po których wojska rosyjskie nie wróciły już do swoich
garnizonów. 17 lutego w rejonie frontu z separatystycznymi
republikami ludowymi, Ługańską i Doniecką zaczęły
nasilać się ostrzały artyleryjskie, o które Rosja oskarżała
Ukraińców. Następnie wysunęła ona oskarżenia: pod adresem
Ukraińców – o „ludobójstwo”, a pod adresem Zachodu
– o „zachęcanie Kijowa do agresji militarnej”. 21 lutego
Rosyjska wyrzutnia 9K720 Iskander z pociskiem balistycznym
9M723. Ze zmodernizowanych zestawów tego typu można
odpalać także pociski samosterujące 9M728 (oba mają zasięg
maksymalny 500 km).
10
Lotnictwo Aviation International KWIECIEŃ 2022

Siły powietrzne
Powietrzno-kosmiczny
wymiar pola walki w budżecie Pentagonu
Paweł Henski
USAF chciałyby przyspieszyć
kupno myśliwców
F-15EX Eagle
II. W budżecie na rok
2023 wygospodarowały
fundusze na 24
egzemplarze.
28 marca br. departament obrony Stanów Zjednoczonych (DoD) opublikował wstępny projekt
budżetu obronnego na rok fiskalny 2023 (FY2023). Budżet w wysokości 773 mld USD
zawiera rekordowo wysoką kwotę 276 miliardów przeznaczoną na inwestycje, czyli wydatki
związane z zakupem uzbrojenia oraz badaniami i rozwojem nowych systemów bojowych.
Z kwoty tej, 56,5 mld USD przeznaczono na zakupy samolotów, śmigłowców, 21,7 miliarda
na systemy kosmiczne oraz 12,3 mld na obronę przeciwrakietową.
Projekt budżetu na rok fiskalny 2023 zakłada wzrost
wydatków obronnych o 30,7 mld USD względem budżetu
FY2022. Jest to czteroprocentowy wzrost, który
jednakże po uwzględnieniu obecnej inflacji, realnie wynosi
1,5 proc. W połowie 2021 r. departament obrony wnioskował
o kwotę 715 mld USD. Jednakże po wprowadzeniu
wszystkich poprawek i kompensacji zatwierdzona kwota
na FY2022 wyniosła 742,3 mld USD. Budżet ten, w swojej
ostatecznej formie, został zatwierdzony przez Kongres Stanów
Zjednoczonych 15 marca 2022 r. Proponowana obecnie
kwota 773 mld USD na rok fiskalny 2023 też z pewnością będzie
jeszcze w bieżącym roku zmieniana.
Jeśli chodzi o podział na poszczególne rodzaje sił
zbrojnych, armia (US Army) wnioskuje o kwotę 177,3 mld
USD, marynarka wojenna, razem z piechotą morską (US
Navy i US Marine Corps) o kwotę 230,9 miliarda oraz
siły powietrzne, razem z siłami kosmicznymi (US Air
Force i US Space Force) o kwotę 234,1 mld USD. Wspólne
programy departamentu obrony mają otrzymać kwotę
130,7 miliarda dolarów. Są to programy zakupu oraz
rozwoju platform bojowych użytkowanych przez więcej
niż jeden rodzaj sił zbrojnych. Należą do nich: myśliwce
F-35 Lightning II, zmiennowirnikowce V-22 Osprey, samoloty
transportowe C-130J Hercules, samoloty zdalnie
pilotowane MQ-1C Gray Eagle, MQ-9A Reaper, RQ-4B
Global Hawk i MQ-4C Triton. Do kategorii „wspólnej”
należy również realizowany przez dowództwo ds. operacji
specjalnych (USSOCOM) program Armed Overwatch,
czyli zakupu samolotów bliskiego wsparcia, zwiadu,
wywiadu i rozpoznania (CAS, ISR). W roku fiskalnym
2022 program otrzymał kwotę 193 mln USD, z których
170 milionów przeznaczono na zakup sześciu samolotów.
W FY2023 r. program ma otrzymać 246 mln USD na
zakup kolejnych dziewięciu egzemplarzy. Jak na razie
22
Lotnictwo Aviation International KWIECIEŃ 2022

Na tropach postępu
Samolot F-35 staje
się standardem w Sojuszu
Północnoatlantyckim
– ostatnio
decyzję o zakupie
podjęły Kanada
i Niemcy, co doprowadzi
do pełnej
interoperacyjności
Sojuszniczych Sił
Powietrznych NATO.
F-35 Lightning II
Optymalny wybór, dlaczego?
Cezary Wiśniewski
Na program F-35 spada w ostatnim czasie fala krytyki. Mimo to Siły Powietrzne Stanów
Zjednoczonych (United States Air Force – USAF) stanowczo twierdzą, że samolot będzie stanowić
w przyszłości podstawę ich floty lotnictwa taktycznego, a kolejnych użytkowników
międzynarodowych przybywa. Dlaczego?
Spotkanie robocze
w biurze F-35 Joint
Program Office Attache
Obrony Ambasady
Polski w USA gen.
dyw. pil. C. Wiśniewskiego
z Szefem
programu generałem
E. Flickiem.
Założenia programu Joint Strike Fighter (JSF) upubliczniono
w połowie lat dziewięćdziesiątych. Program
zakładał kilka unikalnych rozwiązań jak na tamte
lata. Miała to być konstrukcja bazowa dla samolotów w wersjach
dla trzech rodzajów sił zbrojnych Stanów Zjednoczonych,
budowana w kooperacji z partnerami zagranicznymi,
z atrybutami platformy 5. generacji oraz wytwarzana w ce-
nie samolotów 4. generacji. W październiku 2001 r. Departament
Obrony USA ogłosił zwycięzcę w konkursie i powierzył
korporacji Lockheed Martin zbudowanie demonstratora
technologii. Oblot odbył się 15 grudnia 2006 r. US Air Force
ogłosiły wstępną gotowość operacyjną samolotów F-35A
2 sierpnia 2016 r. z ponad trzyletnim opóźnieniem w stosunku
do swoich planów (planowano osiągnięcie wstępnej
gotowości na marzec 2013 r.). Stany Zjednoczone zamierzają
zakupić 2456 egzemplarzy F-35 a całkowity koszt programu
wyniesie 397,8 miliarda USD 1 . Program samolotu F-35 pozostaje
najdroższym programem zbrojeniowym w historii Departamentu
Obrony USA.
USAF w okresie globalnego
współzawodnictwa
Od lat 90. utrzymuje się trend zmniejszania ilości platform
lotniczych w siłach zbrojnych Stanów Zjednoczonych.
Około połowa z nich to zasoby z okresu I wojny
w Zatoce Perskiej (operacja „Desert Storm”, 1991 r.). Średni
wiek samolotów US Air Force zbliża się do 30 lat. Tylko 20%
samolotów USAF można zaliczyć do zdolnych do penetracji
i operowania w przestrzeni anti access aerial denial –
30
Lotnictwo Aviation International KWIECIEŃ 2022

SZKOLENIE lotnicze
T-7A Red Hawk został
zaprojektowany jako
samolot dysponujący
dużym potencjałem
rozwojowym. Może
on zostać wykorzystany
do modernizacji
mającej na celu
przystosowanie go
do wypełniania innych
zadań niż tylko
szkolno-treningowe.
Boeing T-7 Red Hawk
Szkolenie lotnicze przyszłości
Józef Brzezina
23 lutego 2021 r. Boeing poinformował, że w jego zakładach w St. Louis w stanie Missouri,
uruchomiona została w pełni przygotowana do podjęcia produkcji i oprzyrządowana linia
produkcyjna samolotu szkolenia zaawansowanego T-7A Red Hawk dla Sił Powietrznych
Stanów Zjednoczonych. W St. Louis będzie produkowana przednia część kadłuba oraz będzie
odbywał sie montaż końcowy T-7A. 6 grudnia 2020 r., w szwedzkich zakładach Saab
w Linkoping, ukończono budowę pierwszej sekcji kadłuba dla pierwszej seryjnej maszyny.
Docelowo, części i elementy samolotu, za które odpowiada szwedzki partner Boeinga, również
będą produkowane na terenie Stanów Zjednoczonych. Ich wytwarzanie będzie odbywać
się w nowo wybudowanej fabryce Saab Aeronautics Indiana w West Lafayette w stanie
Indiana. Usterzenie i skrzydła będą produkowane przez Triumph Aerospace Structures.
Studenci z US Air Force, US Navy oraz US Marine Corps
szkolenie podstawowe odbywają na samolotach turbośmigłowych
T-6 Texan II. Po tym szkoleniu studenci
planowani do dalszego szkolenia na myśliwcach kontynuują
szkolenie na odrzutowych samolotach szkolenia zaawansowanego
T-38 Talon. Piloci zdobywający kolejne lotnicze
umiejętności koncentrują się na nauce latania na bardzo
małych wysokościach (w lotach koszących), procedurach
związanych z lataniem według wskazań przyrządów, wykonywaniu
lotów w różnych formacjach lotniczych oraz nauce
nawigacji.
Poza zajęciami akademickimi i szkoleniem w locie w kabinie
samolotu, studenci są kierowani do udziału w szkoleniu
z wykorzystaniem symulatorów samolotów. Wszystko
to jest robione po to aby można było zastosować wyuczone
manewry i być jeszcze lepiej przygotowanym do wykonywania
lotu, już w kokpicie „prawdziwego” samolotu. Eksperci są
zgodni co do tego, że symulatory są opłacalnymi narzędziami
36
Lotnictwo Aviation International KWIECIEŃ 2022

Na tropach postępu
Ważnym wydarzeniem bieżącego roku było zakończenie procesu integracji
z AH-1Z Viper pocisków „powietrze-ziemia” AGM-179 JAGM.
US Marine Corps jest pierwszym użytkownikiem broni tego typu w
amerykańskich siłach zbrojnych. Fot. USMC
Bell AH-1Z Viper
o krok przed konkurencją
Łukasz Pacholski
Doświadczenia ostatnich lat, a także trwającego konfliktu na Ukrainie, jasno pokazują, że jednym z elementów
dających przewagę nad przeciwnikiem jest ciągły rozwój sił zbrojnych oraz eksploatowanego sprzętu
wojskowego. W przypadku tego ostatniego, jest on coraz droższy, co powoduje, że planowany czas użycia
wydłuża się. To z kolei powoduje, że ważnym wyzwaniem już na etapie projektowania jest zapewnienie odpowiedniego
zapasu przestrzeni oraz energii, który umożliwi rozwój w przyszłości.
nych prac, tak ostatnie miesiące jasno wskazują,
jaki potencjał rozwojowy tkwi w tej
nowoczesnej konstrukcji. Tylko dla USMC
zaplanowano zamówienie 189 egzemplarzy,
których produkcja ma zakończyć się w bieżącym
roku. Dotychczas flota H-1 nowej generacji
(AH-1Z oraz UH-1Y) wylatała ponad 400
tys. godzin – granica ta została przekroczona
w kwietniu 2021 r. Dobitnie pokazuje to skalę
i tempo eksploatacji.
W ramach pierwszej fazy modyfikacji
użytkownik oraz producent skupili się na
dwóch kluczowych kwestiach – informacji
oraz uzbrojeniu. Pierwsza z nich obejmowała
zintegrowanie ze śmigłowcami (całą rodziną
H-1 nowej generacji) systemów wymiany informacji
pracujących w standardzie Link 16
oraz ANW2 (Advanced Networking Wideband
Waveform). Dzięki nim załogi mogą zostać
wpięte w całą sieć platform mogących swobodnie
przekazywać zebrane informacje –
wśród nich można wymienić choćby wielozaskich
sił zbrojnych musi spełniać różnorodne
wymagania także pod względem skutecznego
użycia w dowolnym punkcie świata. W przypadku
AH-1Z Viper, producent oraz użytkownik
mogli oprzeć się na półwiecznym bagażu
doświadczeń eksploatacyjnych z rodziną śmigłowców
AH-1 Cobra (to właśnie USMC stał za
rozwojem konstrukcji w latach 60. ubiegłego
wieku, kiedy uruchomiono linię dwusilnikowych
AH-1). Początkowo był to model AH-1J
Sea Cobra, a później także wersje AH-1T Super
Cobra i AH-1W Whiskey Cobra (te ostatnie
wycofano z eksploatacji w Stanach Zjednoczonych
w 2020 r.).
Zgodnie z wymogami oraz koncepcją stałego
rozwoju, projektanci i konstruktorzy Bell
Textron przewidzieli niezbędną przestrzeń
oraz zapas mocy na modyfikacje platformy
AH-1Z Viper. Ma to związek z tym, że tylko
w USMC planuje się ich eksploatację przynajmniej
do 2040 r. O ile początkowy okres
służby, od 2010 do 2020 r., nie przyniósł żad-
Jednym z przykładów zastosowania tego
typu podejścia w praktyce jest program
śmigłowców Bell H-1 nowego pokolenia,
który obejmuje wielozadaniowe UH-1Y Venom
oraz AH-1Z Viper. Ta druga konstrukcja jest
szczególnie ważna z polskiego punktu widzenia,
gdyż jest jednym z potencjalnych kandydatów
do zastąpienia obecnie eksploatowanych
śmigłowców bojowych Mi-24. Wiropłat
produkowany przez firmę Bell Textron został
zaprojektowany według specyficznych wymagań
głównego użytkownika, którym jest Korpus
Piechoty Morskiej Stanów Zjednoczonych
(USMC). Powyższa formacja jest jedną z kluczowych
dla amerykańskiej globalnej polityki,
gdyż często to właśnie Marines są pierwszymi,
którzy docierają w rejon działań bojowych.
Ekspedycyjne Grupy Bojowe okrętów US
Navy, na pokładach których stacjonują pododdziały
USMC w krótkim czasie mogą zostać
skierowane do akcji – powoduje to, że sprzęt
eksploatowany przez ten rodzaj amerykań-
44
Lotnictwo Aviation International KWIECIEŃ 2022

PORTY LOTNICZE
Lotnisko Chopina
obsłużyło 7474 tys.
pasażerów (+36%)
i 97,4 tys. ton cargo
(+18%), wykonano
przy tym 97 tys.
operacji startów
i lądowania (+22%).
Na zdjęciu A321neo
portugalskich linii
TAP podczas jednego
z rejsów.
Porty lotnicze obsługiwały
zagraniczne
statki powietrzne
lotnictwa wojskowego.
Na zdjęciu
kuwejcki C-17A Globemaster
III podczas
rejsu na Lotnisko
Chopina.
Polskie porty lotnicze
w 2021 r.
Jerzy Liwiński
W ub. roku polskie porty lotnicze obsłużyły 19,7 mln pasażerów i 184 tys. ton ładunków, odbyło
się przy tym 244 tys. operacji startów i lądowań. W odniesieniu do roku poprzedniego
ruch pasażerski wzrósł o 35%, a najwyższą dynamikę odnotowały porty: Warszawa-Modlin
(+67%), Katowice (+61%) i Poznań. Kontrolerzy Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej zabezpieczyli
obsługę nawigacyjną 480 tys. operacji lotniczych (+26%), a informatorzy służby informacji
powietrznej FIS obsłużyli 269 tys. operacji lotnictwa ogólnego (-3,3%). Wyniki statystyczne
poszczególnych miesięcy odzwierciedlały zmianę sytuacji epidemicznej w kraju
i zagranicą, na którą lotniska i przewoźnicy nie mieli większego wpływu.
W
2021 r. na czternastu polskich lotniskach komunikacyjnych
funkcjonowały porty lotnicze (PL). Obsługę
pasażerów i ładunków realizowały zarządzane
przez Państwowe Przedsiębiorstwo Porty Lotnicze (PPL):
Lotnisko Chopina w Warszawie i Zielona Góra-Babimost
oraz będące pod zarządem spółek prawa handlowego PL:
Kraków im. Jana Pawła II, Gdańsk im. Lecha Wałęsy, Katowice
im. Wojciecha Korfantego, Wrocław im. Mikołaja Kopernika,
Warszawa-Modlin, Poznań im. Henryka Wieniawskiego,
Bydgoszcz im. Ignacego Jana Paderewskiego, Szczecin im.
NSZZ Solidarność, Łódź im. Władysława Reymonta, Rzeszów
-Jasionka, Lublin-Świdnik i Olsztyn-Mazury. Piętnastym
portem jest Warszawa-Radom im. Bohaterów Radomskiego
46
Lotnictwo Aviation International KWIECIEŃ 2022

Siły powietrzne
1
Start pary rozpoznawczych
Mi-2R.
Tylne prawe okno,
w którym jest
montowany aparat
fotograficzny jest
obudowane w górnej
części oraz na jego
przednim boku
specjalnie wyprofilowaną
blachą,
której zadaniem jest
ochrona obiektywu
od refleksów świetnych.
Polskie śmigłowce
rozpoznawcze
Adam Gołąbek, Andrzej Wrona
Głównymi walorami śmigłowca są: możliwości pionowego startu i lądowania oraz zawiśnięcia;
manewrowanie we wszystkich kierunkach i lądowanie na małej powierzchni; wykonywanie
lotu bezpośrednio nad ziemią (wodą), wierzchołkami drzew lub dachami budynków.
Stworzenie statku powietrznego posiadającego kompleks tych cech okazało się zadaniem
niezwykle trudnym, ponieważ teoria śmigłowca jest znacznie bardziej skomplikowana niż
teoria samolotu. Użycie śmigłowców w latach drugiej wojny światowej miało charakter eksperymentalny,
stanowiło jednak ważny krok w dziedzinie praktycznego ich zastosowania
w działaniach bojowych. Szerokie zastosowanie cywilne i wojskowe śmigłowce znalazły dopiero
w latach 50. i 60. ubiegłego wieku.
Ważnym wydarzeniem mającym wpływ na wyposażenie
lotnictwa polskiego w wiropłaty
było podjęcie w 1956 r. w zakładach WSK „PZL
-Świdnik” produkcji licencyjnego wielozadaniowego śmigłowca
lekkiego Mil Mi-1 (SM-1). Proces wprowadzania
wiropłatów był przesądzony ogólną tendencją rozwojową,
ale fakt zlokalizowania w kraju wielkiej wytwórni proces
ten przyspieszył i ułatwił. Śmigłowce SM-1 i ich krajowa
modyfikacja SM-2 zaczęły wchodzić do wyposażenia kolejnych
jednostek polskiego lotnictwa wojskowego – odpo-
Trzy typy aparatów, które po zamontowaniu na Mi-2R wykorzystywano
do rozpoznania fotograficznego. Od lewej: AFA-39,
AFA/BAF-21S i AFA-42/75.
56
Lotnictwo Aviation International KWIECIEŃ 2022

KOSMOS
Zimna wojna
w kosmosie
Waldemar Zwierzchlejski
Gdy rankiem 24 lutego Federacja Rosyjska
rozpoczynała swoją „specjalną operację wojskową”
przeciwko Ukrainie, na Międzynarodowej
Stacji Kosmicznej amerykańsko-niemiecko-rosyjska
załoga spała w najlepsze
przed kolejnym dniem pracy. Na Bajkonurze
integrowano z rosyjską rakietą nośną satelity
spółki OneWeb, a w Gujańskim Centrum
Kosmicznym rozpoczynała się kampania
startowa innej rosyjskiej rakiety, mającej
wynieść dwa satelity dla europejskiej sieci
nawigacyjnej. Rosyjskie przyrządy na amerykańskich
orbiterach i łazikach badały powierzchnię
Księżyca i Marsa, niemiecki teleskop
fotografował źródła promieniowania
rentgenowskiego na rosyjskim obserwatorium
satelitarnym. Jednym słowem – międzynarodowa
przyjaźń i współpraca. Wszystko
to prysło jak bańka mydlana. W kosmosie
nastała zimna wojna, która zapowiada się
nie na miesiące, a na lata.
Roskosmos czy OneWeb:
kto więcej stracił?
Pierwszą ofiarą sankcji wprowadzonych na rosyjski sektor
kosmiczny stało się wystrzelenie z kosmodromu Bajkonur
rakiety Sojuz-2.1b z dodatkowym stopniem Fregat, która
miała wynieść 4 marca 36 satelitów Internetu satelitarnego
w ramach misji OneWeb-14, organizowanego przez Arianespace
i Starsem. Miały one wejść w skład konstelacji liczącej
obecnie 428 jednostek, co stanowi dwie trzecie zakładanej
całości. Satelity zostały dostarczone 15 lutego na lotnisko
Krajnyj na kosmodromie z miejsca powstania na Przyląd-
Kompleks startowy
Sojuza w Gujanie
Francuskiej został
zamknięty.
Dmitrij Rogozin
- szef Roskosmosu.
68
Lotnictwo Aviation International KWIECIEŃ 2022

monografiA
1
Śmigłowce bojowe
Kamow Ka-50 i Ka-52
Piotr Butowski
Ka-52, to śmigłowiec bojowy o niepowtarzalnej konstrukcji z dwoma wirnikami współosiowymi,
z dwuosobową załogą siedzącą obok siebie na fotelach wyrzucanych, z niezwykle mocnym
uzbrojeniem oraz środkami obrony własnej, i z jeszcze bardziej niezwykłą historią. Jego pierwszy
wariant, jednomiejscowy śmigłowiec bojowy Ka-50 wystartował 40 lat temu, 17 czerwca
1982 r. Gdy później śmigłowiec był gotowy do produkcji seryjnej, Rosja weszła w głęboki kryzys
gospodarczy i skończyły się pieniądze. Dopiero po 20 latach, w 2011 r. ruszyły dostawy do
jednostek wojskowych głęboko zmienionej, dwumiejscowej wersji Ka-52. Od 24 lutego bieżącego
roku śmigłowce Ka-52 uczestniczą w rosyjskiej agresji przeciwko Ukrainie.
Jednomiejscowy
śmigłowiec bojowy
Ka-50 w czasie służby
w ośrodku szkolenia
bojowego lotnictwa
armijnego w Torżku.
Rosyjskie lotnictwo
w szczytowym momencie
użytkowało
tylko sześć Ka-50;
pozostałe służyły do
prób.
W
drugiej połowie lat 60. w wojnie wietnamskiej
nastąpił „boom śmigłowcowy”: liczba użytkowanych
tam przez Amerykanów śmigłowców zwiększyła
się z 400 w roku 1965 do 4000 w 1970. W ZSRR obserwowano
ten rozwój i wyciągano wnioski. 29 marca 1967 r.
biuro konstrukcyjne (OKB) Michaiła Mila dostało zamówienie
na opracowanie koncepcji śmigłowca bojowego. Ówczesna
radziecka koncepcja śmigłowca bojowego była inna niż
na Zachodzie: oprócz uzbrojenia, miał on także przewozić
drużynę żołnierzy. Pomysł ten wziął się z entuzjazmu, jaki
zapanował wśród radzieckich dowódców wojskowych po
Projekt śmigłowca armijnego Nikołaja Kamowa Ka-25F
wykorzystywał silniki, przekładnie i wirniki od śmigłowca
morskiego Ka-25. Przegrał on w konkurencji ze śmigłowcem
Mi-24 Michaiła Mila.
72
Lotnictwo Aviation International KWIECIEŃ 2022

PRENUMERATA I E-WYDANIA GWARANCJĄ NIŻSZEJ CENY
Lotnictwo Aviation International
Cena detaliczna 21,50 zł | Prenumerata roczna: 198,00 zł
12 numerów w tym 2 numery GRATIS
Obejmuje numery od 1/2022 do numeru 12/2022.
Wojsko i Technika Historia
+ numery specjalne (6+6)
Cena detaliczna 23,50 zł | Prenumerata roczna: 215 zł
12 numerów w tym 2 numery GRATIS
Obejmuje 6 numerów regularnych
i 6 numerów specjalnych wydawanych w 2022 roku.
PRENUMERATA
OSZCZĘDZAJ
I BĄDŹ
NA BIEŻĄCO
Wojsko i Technika
Cena detaliczna 19,50 zł | Prenumerata roczna: 182,00 zł
12 numerów w tym 2 numery GRATIS
Obejmuje numery od 1/2022 do numeru 12/2022.
Prenumeratę zamów na naszej stronie internetowej www.zbiam.pl lub dokonaj wpłaty
na konto bankowe nr 70 1240 6159 1111 0010 6393 2976