NJL Togo

Niemiecki okręt dowodzenia nocnymi myśliwcami Nachtjagdleitschiff Togo
Kilka miesięcy po wycofaniu CORONELA ze
służby podjęło decyzję o jego przebudowie na okręt
dozoru radiolokacyjnego i dowodzenia myśliwcami.
Wymagało to dostosowania pokładu i pomieszczeń
do instalacji szeregu nowych urządzeń radarowych
i radiowych. Ponieważ okręt miał pełnić także zadania
osłony przeciwlotniczej zadecydowano o wymianie
uzbrojenia pod kątem wzmocnienia artylerii
przeciwlotniczej kosztem artylerii głównej. Okrętowi
przywrócono nazwę TOGO.
Do lokalizacji samolotów przeciwnika i naprowadzania
własnych myśliwców okręt wyposażono
w morską wersję radaru wczesnego ostrzegania
FuMG 450 Freya A/N, radar naprowadzania FuG
65 Würzburg-Riese, 2 linie radiowej kontroli myśliwców
Y- Verfahren oraz radiolatarnię. Radar
Freya A/N został zamontowany za pomocą specjalnych
wsporników na pokładzie dziobowym,
przed lukiem do przedniej ładowni. Radar naprowadzania
Wurzburg- Riese zamontowano na 6-cio
metrowym postumencie na tylnej nadbudówce.
Urządzenia radiowe Y-Verfahren FuSAn-733 Heinrich-Peiler
do kontroli własnych samolotów
wyposażonych w transpondery FuG16Z zainstalowano
w kopułach na dwóch wieżach ustawionych
na śródokręciu. Istotnym uzupełnieniem urządzeń
radiolokacyjnych była centrala naprowadzania wyposażona
w stół- planszet Seeburg Tisch pozwalający
na ocenę sytuacji w nadzorowanej przestrzeni
powietrznej.
NJL Togo był dobrze uzbrojony w broń przeciwlotniczą,
bowiem obawiano się, że będzie stanowił
atrakcyjny cel dla samolotów wroga. Jednocześnie
dysponując radarem mógł pełnić rolę okrętu
obrony przeciwlotniczej portów w których cumował
lub osłanianych konwojów. Uzbrojenie artyleryjskie
TOGO stanowiły trzy działa 10.5 cm FlaK
38, osiem dział 3,7 cm Flak 37, cztery poczwórnie
sprzężone działa 2 cm Flakvierling 38, trzy pojedyncze
stanowiska 2 cm Flak 38 oraz poczwórną
wyrzutnię rakiet przeciwlotniczych 8,6 cm Raketenabschußgerät
oraz sześć karabinów maszynowych
MG 34. Amunicja w ilości ogółem ok. 100.000
sztuk przechowywana była w pięciu komorach
amunicyjnych i dostarczana na pokład wyciągarkami.
Dowodzenie artylerią prowadzono z platformy
usytuowanej nad mostkiem za pośrednictwem
wewnętrznej łączności telefonicznej. Na platformie
zamontowany był także dalmierz optyczny o podstawie
3 metry. Okręt wyposażono w 24 bomby
głębinowe w wyrzutniach umieszczonych na rufie.
Dodatkowo zainstalowano dwa reflektory 60 cm po
obu stronach komina oraz dwa reflektory- szperacze
35 cm na prawym i lewym skrzydle mostka.
Z niejasnych przyczyn brak był konwertera danych
z radaru Wurzburg- Riese do aparatu centralnego
artylerii przeciwlotniczej.
Radar wczesnego ostrzegania FuMG 450 Freya
A/N był jednym z licznych wariantów radaru impulsowego
produkowanego od 1938 roku przez
firmę GEMA. Wyposażone w płaską, dwusegmentową
antenę o wymiarach ok 6 x 6 metrów (wraz
z anteną IFF) urządzenie pracowało na częstotliwości
82- 190 MHz (długość fali 3,6- 1,6 m), moc
szczytowa impulsu 15- 20 kW. Impuls długości 2-
3 mikrosekundy emitowany był z częstotliwością
500 razy na sekundę. Zasięg radaru, w zależności
od wysokości lotu celu, wynosił do 140 km. Podstawowym
zadaniem FuMG 450 było wczesne wykrywanie
samolotów przeciwnika oraz określenie
ich azymutu i odległości jednakże bez możliwości
określenia wysokości lotu. Odległość od celu operator
odczytywał na oscyloskopie natomiast azymut
określał poprzez ręczne obracanie anteny wokół osi
pionowej aż do momentu uzyskania maksymalnej
wartości wyświetlanego sygnału. Wersja radaru
zainstalowana na NJL TOGO pozwalał na stosunkowo
dokładne określenie azymutu. Podzielona na
połowy antena naprzemiennie emitowała odchylone
pod niewielkim kątem wiązki fal 75 razy na
sekundę. Operator obracając antenę starał się umieścić
cel w wąskiej, nakładającej się części wiązek
w celu uzyskania dokładnego azymutu celu jakim
był samolot. Echo celu (i ewentualnie własnego
myśliwca) było wyświetlane z dwóch stron osi
centralnej oscyloskopu, ich różne długości wskazywały
na odchylenie anteny od prawidłowego
kierunku. Wprawny operator był w stanie określić
azymut celu z dokładności do 0,1 stopnia.
Radarem naprowadzania była zamontowana na
rufie okrętu morska wersja radaru Wurzburg Riese
oznaczona FuG 65. Radar ten był rozwinięciem
wprowadzonego do służby w 1940 roku radaru
FuG 62 produkcji f-my Telefunken. Pierwotnie
radar był przeznaczony do współpracy z artylerią
i reflektorami przeciwlotniczymi. Wersja FuG
65 wyposażona w ażurową antenę paraboliczną
o średnicy 7,4 m pracowała na częstotliwości 560
MHz (długość fali 53,6 cm). Częstotliwość impulsu
o długości 1 mikrosekundy wynosiła 1875 Hz.
Antena emitowała bardzo wąską wiązkę pozwalającą
na dokładne określenie odległości, kierunku
i wysokości celu. Dodatkowym wyposażeniem był
nadajnik/odbiornik IFF (identyfikacja swój- obcy).
Maksymalny zasięg wyszukiwania wynosił ok. 80
km, zakres precyzyjnego naprowadzania ok. 40
km. Antena obracała się horyzontalnie w zakresie
360 st. zaś w pionie 90 st. Dokładność śledzenia
kątowego wynosiła ok 0.25 stopnia, wysokości 0,1
stopnia natomiast odległości ok. 25 metrów. Dane
wyświetlane były na trzech lampach oscyloskopowych,
osobno odległość, wysokość i azymut. Radar
mógł śledzić jeden z samolotów przeciwnika
bądź naprowadzać jeden własny myśliwiec.
6. Ostatnia faza naprowadzania myśliwca przy pomocy radaru FuMG 450 FREYA A/N (górny
rysunek pokazuje wzajemne usytuowanie samolotów, dolny ich echa na oscyloskopie radaru)
34