NJL Togo

Okręty
7.Wykres kursów samolotów na planszy Seeburg Tisch (21 maja 1944, godz. 1.35- 1.46)
Bardzo ważnym elementem systemu kontroli
położenia własnych myśliwców były dwa systemy
Y-Verfahren. Były to urządzenia FuSAn 733 których
ruchome anteny zamontowano w kopułach na
śródokręciu TOGO. Pracując na częstotliwości 42-
48 MHz był FuSAn był urządzeniem służącym do
określania położenia w przestrzeni (azymut i odległość)
własnych samolotów wyposażonych w pokładowe
urządzenia odzewowe (transponder) typu
FuG 16ZY. Sygnał radiowy wysyłany przez nadajnik
był odbierany przez samolot i odsyłany zwrotnie
do stacji. Powracający sygnał był przechwytywany
przez odbiornik, który zliczał odległość oraz
określał namiar na źródło sygnału odpowiedzi. Wysokość
lotu pilot podawał drogą radiową na podstawie
odczytu z wysokościomierza pokładowego.
Dodatkowo zestaw FuSAn 733 służył jako pomoc
nawigacyjna dla pilotów myśliwców, którzy wg sygnałów
stacji typu Y orientowali się w swoim położeniu.
Na kopułach osłaniających FuSAn 733 zamontowano
wielokanałowe stacje bezprzewodowej
decymetrowej łączności kierunkowej Rudolf DMG
3a i Michael DMG 4k.
Co ważne, wszystkie wspomniane urządzenia radarowe
i łączności były wrażliwe na kołysanie oraz
zmiany kursu charakterystyczne dla okrętów. Każdy
ruch pokładu powodował bezpowrotną utratę echa
namierzanego obiektu lub kierunkowego sygnału
radiowego. Z tej przyczyny podstawy wszystkich
urządzeń były stabilizowane żyroskopowo, a sygnały
sterujące do ich mechanizmów przesyłane były
z żyroskopu znajdującego się na śródokręciu.
Kluczem do spięcia całego systemu umożliwiającym
naprowadzanie samolotu myśliwskiego na
nieprzyjacielski bombowiec była centrala naprowadzania.
Jej „sercem” był Seeburg Tisch. Była to
plansza gdzie zaznaczano pozycje samolotów na
podstawie danych przesyłanych z radarów Freya
A/N, Wurzburg Riese i Y- Verfahren. Dane przekazywane
oficerowi naprowadzania myśliwców
(Jägerleitoffizier – JLO) bez ich obrazowania na
planszy nie pozwoliłyby na skuteczne naprowadzanie
myśliwców, nawet wyposażonych w radar
pokładowy. Informacje należało przetworzyć (np.
wysokość kątową na wysokość rzeczywistą) i dopiero
w tej formie zamieścić na mapie taktycznej
chronionego obszaru . Centrala naprowadzania
została umieszczona w dawnej ładowni nr 3 pod
opancerzonym pokładem. W centrum pomieszczenia
znajdowała się plansza Seeburg Tisch, rodzaj
sceny którą stanowiła płyta z matowego szkła
o powierzchni 4 metrów kwadratowych (2m x2 m)
odpowiadająca kontrolowanemu obszarowi w skali
1: 50000. Informacje uzyskane z wszystkich urządzeń
rzutowane były na nią od dołu za pomocą
czerwonych (nieprzyjaciel) i zielonych (własny
myśliwiec) punktów świetlnych. Cztery projektory,
każdy z danymi z Freya AN/Freiburg, Würzburg
Riese i (prawdopodobnie) obydwu linii Y, początkowo
były obsługiwane ręcznie. Od czerwca 1944
r. wprowadzono automatyczny system „Astania”
który przekazywał dane z radarów bezpośrednio na
planszę Seeburg. Centralny punkt na planszy określał
położenie NJL TOGO, wokół niego znajdowały
się kwadraty wskazujące odległości od okrętu.
Na planszy nie zaznaczano żadnych szczegółów,
np. linii brzegowej, ze względu na to, że okręt podczas
służby zmieniał port, obszar działania i kurs
którym się poruszał. Na ścianie centrali zamontowano
duży głośnik przekazujący meldunki naprowadzanego
pilota z którym komunikował się JLO
oraz tarczę wskazująca wysokość celu określaną
przez radar FuG 65 (wysokości nie można było zaznaczyć
na Seeburg Tisch).
Znajdź- śledź-zestrzel.
Ocenie sytuacji na obszarze chronionym przez
NJL TOGO pomagały zamocowane na ścianach
centrali duże mapy oklejone folią, na których zaznaczano
wszystkie meldunki o sytuacji powietrznej
przekazywane przez dowództwo Luftwaffe i regionalne
posterunki obserwacyjne. Dzięki nim JLO
zawsze znał ogólną, bieżącą sytuację w powietrzu
i w razie potrzeby mógł wspólnie dowództwem
okrętu przygotować okręt do walki. Współpraca
okrętu z myśliwcem rozpoczynała się od przeszukiwania
wskazanego przez służby obserwacyjne
obszaru przestrzeni powietrznej wokół okrętu
przez radar FuMG 450 Freya A/N. W przypadku
wykrycia samolotu przeciwnika (brak odpowiedzi
IFF) jego pozycję w przestrzeni ustalał radar FuG
65 mierząc odległość, kierunek i wysokość. W tym
czasie zwolniona ze śledzenia przeciwnika Freya
przejmowała kontrolę nad własnym myśliwcem
mierząc odległość i azymut. Dany dotyczące położenia
samolotów były wprowadzane przez operatorów
na planszę Seeburg Tisch. Radar Freya
A/N mógł być używany tylko do pomiaru azymutu
i odległości z lecz myśliwiec mógł w każdej
chwili przez radio podać swoją wysokość lub
inne informacje wymagane przez JLO. Najprostszy
przypadek naprowadzania własnego samolotu
miał miejsce w sytuacji kiedy wroga maszyna leciała
bezpośrednio w kierunku radaru tj centralnego
punktu na planszy Seeburg Tisch. Po ustaleniu
kursu, wysokości i prędkości, pilotowi myśliwca
przekazywano dane sytuujące go na kursie równoległym,
przesuniętym nieco w bok od celu tak aby
obydwie maszyny leciały zbliżając się do siebie.
35