WiT 9_2023 (96)promo

WARANY Z HSW S.A. CORAZ BLIŻEJ WOJSKA ❙ NOWE ZESTAWY DO TRANSPORTU CZOŁGÓW ❙ UKRAIŃSKIE BEZZAŁOGOWCE NAWODNE 

Wojsko 

i Technika 

9/2023 

Wrzesień 

CENA 19,50 zł 

w tym 8% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

Razwiazka – nowa 

generacja rosyjskich 

radarów bistatycznych 

14 czerwca tego roku w Zachodnim Okręgu 

Wojskowym dyżury bojowe rozpoczął 

najnowszy rosyjski „obiekt systemu 

kontroli przestrzeni kosmicznej” 

– bistatyczna stacja radiolokacyjna 

nowej generacji Razwiazka, znajdująca się 

w tzw. węźle radiotechnicznym 

Czechow-7 pod Moskwą. 

str. 38 str. 56 

Salon uzbrojenia 

IDEF’23 cz. I 

Kompleks wystawienniczy Tüyap Fuar 

ve Kongre Merkezi w europejskiej części 

Stambułu w dniach 25–28 lipca po raz 

kolejny gościł, zorganizowaną po raz 16, 

międzynarodową wystawę przemysłu 

obronnego 16th International Defence 

Industry Fair – IDEF’23. To niewątpliwie 

jedna z najciekawszych imprez tego typu 

w naszej części świata.

N O W A P R E N U M E R A T A 2 0 2 3 

Lotnictwo Aviation International 

Prenumerata roczna: 258,00 zł | 12 numerów 

Obejmuje numery od 1/2023 do numeru 12/2023. 

Wojsko i Technika Historia 

+ numery specjalne (6+6) 

Prenumerata roczna: 282 zł | 12 numerów 

Obejmuje 6 numerów regularnych i 6 numerów 

specjalnych wydawanych w 2023 roku. 

PRENUMERATA 

GWARANCJA 

STAŁEJ 

CENY 

Wojsko i Technika 

Prenumerata roczna: 234,00 zł | 12 numerów 

Obejmuje numery od 1/2023 do numeru 12/2023. 

Prenumeratę zamów na naszej stronie internetowej www.zbiam.pl lub dokonaj wpłaty 

na konto bankowe nr 70 1240 6159 1111 0010 6393 2976

14 czerwca tego roku w Zachodnim Okręgu 

Wojskowym dyżury bojowe rozpoczął 

najnowszy rosyjski „obiekt systemu 

kontroli przestrzeni kosmicznej” 

– bistatyczna stacja radiolokacyjna 

nowej generacji Razwiazka, znajdująca się 

w tzw. węźle radiotechnicznym 

Czechow-7 pod Moskwą. 

w tym 8% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 


ve Kongre Merkezi w europejskiej części 

Stambułu w dniach 25–28 lipca po raz 

kolejny gościł, zorganizowaną po raz 16, 

międzynarodową wystawę przemysłu 

obronnego 16th International Defence 

Industry Fair – IDEF’23. To niewątpliwie 

jedna z najciekawszych imprez tego typu 

w naszej części świata. 

Spis treści 

12 

22 

Spis treści WiT Wrzesień 2023 

Vol. IX, nr 9 (96) 

WRZESIEŃ 2023, NR 9. 

Nakład: 14 990 egzemplarzy 

Wojsko 

i Technika 

9/2023 

Wrzesień 

CENA 19,50 zł 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

WARANY Z HSW S.A. CORAZ BLIŻEJ WOJSKA ❙ NOWE ZESTAWY DO TRANSPORTU CZOŁGÓW ❙ UKRAIŃSKIE BEZZAŁOGOWCE NAWODNE 

Nowości z armii świata 

Jarosław Brach, Andrzej Kiński, Bartłomiej Kucharski, 

Adam M. Maciejewski, Łukasz Pacholski str. 4 

Warany ze Stalowej Woli coraz bliżej wojska 

Andrzej Kiński str. 12 

Nie tylko gąsienice – kompetencje Hyundai Rotem w sferze 

pojazdów kołowych i bezzałogowych 

Bartłomiej Kucharski str. 22 

Wieże Elbit Systems UT30 i MT30 

Paweł Mikołajczyk str. 28 

Nowości PCO S.A. na XXXI MSPO 


Razwiazka – nowa generacja rosyjskich radarów bistatycznych 

Adam M. Maciejewski str. 38 

Nowe typy uzbrojenia Koreańskiej Republiki 

Ludowo-Demokratycznej 

Tomasz Szulc str. 48 

Salon uzbrojenia IDEF’23 cz. I 

Miroslav Gyűrösi str. 56 

Nowoczesne rozwiązania i technologie zapewniają 

przewagę na polu walki 

Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Metali Nieżelaznychstr. 70 

56 

Nowe zestawy do transportu ciężkiego sprzętu dla Sił Zbrojnych RP 

Jarosław Brach str. 72 

Nowości z sił powietrznych świata 

Adam M. Maciejewski, Łukasz Pacholski str. 80 

Nowe informacje o samolotach C-130H Hercules dla Polski 

Łukasz Pacholski str. 82 

Amerykańska zgoda na sprzedaż śmigłowców Apache Polsce 

Łukasz Pacholski str. 86 

Nowości z flot wojennych świata 

Marcin Chała, Tomasz Grotnik, Andrzej Nitka str. 90 

Premiera platformy FONET-NAVY 


Nawodne bezzałogowce uderzeniowe w wojnie na Ukrainie 

Marcin Chała str. 94 

94 

Razwiazka – nowa 

generacja rosyjskich 

radarów bistatycznych 

str. 38 str. 56 

Salon uzbrojenia 

IDEF’23 cz. I 

Na okładce: Samobieżna wyrzutnia pocisków 

kierowanych MBDA Brimstone systemu Ottokar Brzoza 

na podwoziu taktycznego pojazdu wielozadaniowego 

4×4 Waran z Huty Stalowa Wola S.A. 

Fot. Huta Stalowa Wola S.A. 

Redakcja 

Andrzej Kiński – redaktor naczelny 

andrzej.kinski@zbiam.pl 

Adam M. Maciejewski 

adam.maciejewski@zbiam.pl 

Tomasz Grotnik 

tomasz.grotnik@zbiam.pl 

Marcin Wiącek 

marcin.wiacek@zbiam.pl 

Korekta 

Monika Gutowska, zespół redakcyjny 

Redakcja techniczna 

Wiktor Grzeszczyk 

Stali współprawcownicy 

Piotr Abraszek, Jarosław Brach, Marcin Chała, 

Robert Czulda, Miroslav Gyűrösi, Jerzy Gruszczyński, 

Przemysław Juraszek, Bartłomiej Kucharski, 

Hubert Królikowski, Marek Łaz, Krzysztof Nicpoń, 

Andrzej Nitka, Łukasz Pacholski, Łukasz Prus, 

Paweł Przeździecki, Tomasz Szulc, 

Tomasz Wachowski, Michal Zdobinsky, Gabor Zord 

Wydawca 

Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o. 

ul. Anieli Krzywoń 2/155, 01-391 Warszawa 

office@zbiam.pl 

Biuro 

ul. Bagatela 10 lok. 17, 00-585 Warszawa 

Dział reklamy i marketingu 

Andrzej Ulanowski 

andrzej.ulanowski@zbiam.pl 

Dystrybucja i prenumerata 


Reklamacje 


Prenumerata 

realizowana przez Ruch S.A: 

Zamówienia na prenumeratę w wersji 

papierowej i na e-wydania można składać 

bezpośrednio na stronie 

www.prenumerata.ruch.com.pl 

Ewentualne pytania prosimy kierować 

na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl 

lub kontaktując się z Telefonicznym 

Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 

801 800 803 lub 22 717 59 59 

– czynne w godzinach 7.00–18.00. 

Koszt połączenia wg taryfy operatora. 

Copyright by ZBiAM 2023 

All Rights Reserved. 

Wszelkie prawa zastrzeżone 

Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne 

rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy 

jest zabronione. Materiałów niezamówionych, 

nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo 

dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów 

i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych. 

Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie opiniami 

sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności 

za treść zamieszczonych ogłoszeń i reklam. 

Więcej informacji znajdziesz na naszej nowej stronie: 

www.zbiam.pl 

www.facebook.com/wojskoitechnika 

www.zbiam.pl Wrzesień 2023 • Wojsko i Technika 3

Pojazdy wojskowe 

Pierwsza skompletowana w ramach programu niszczyciela czołgów Ottokar Brzoza wyrzutnia przeciwpancernych pocisków kierowanych MBDA Brimstone na taktycznym 

pojeździe wielozadaniowym 4×4 Waran w odmianie pick-up. Zespół wyrzutni w położeniu startowym. 

Warany ze Stalowej Woli coraz bliżej wojska 

Andrzej Kiński 

Demonstrator taktycznego pojazdu 

wielozadaniowego w układzie 4×4, 

wówczas jeszcze bezimienny, zadebiutował 

w ekspozycji Huty Stalowa Wola S.A. 

na kieleckim XXIX Międzynarodowym 

Salonie Przemysłu Obronnego w 2021 r. 

Wówczas stanowił wspólną propozycję 

przemysłów obronnych Polski i Czech, 

bazującą na umowie podpisanej 

rok wcześniej, bo 8 września 2020 r., 

także zresztą na kieleckich targach. 

Miał być oferowany w szeregu 

programów i projektów, w których 

uczestnictwo planowały spółki Polskiej 

Grupy Zbrojeniowej. Docelowo pojazd 

został pozyskany w celu poszerzenia 

oferty podwozi do wozów dowodzenia 

i innych specjalistycznych zabudów, 

wymagających zastosowania 

zaawansowanego opancerzonego 

nośnika o wysokiej mobilności 

taktycznej i umiarkowanej masie m.in. 

dla Wojsk Rakietowych i Artylerii. 

Fotografie w artykule: Huta Stalowa Wola S.A., 

HSW S.A/Jacek Faraś, Grupa WB. 

Pojazd wzbudził duże zainteresowanie 

i faktycznie wypełnił lukę niezagospodarowaną 

dotąd skutecznie przez krajowy 

przemysł obronny (uczciwie należy przyznać, że 

przymiarek do podobnej konstrukcji było na 

przestrzeni ostatnich lat kilka, ale nie spotkały 

się one z przychylnością decydentów). W niemałym 

stopniu przyczyniło się do tego przyspieszenie 

procesu modernizacji technicznej 

i wymiany generacyjnej uzbrojenia oraz sprzętu 

Sił Zbrojnych RP, najpierw w wyniku eskalowania 

przez Rosję sytuacji na granicy z Ukrainą 

i kryzysu migracyjnego na granicy polsko-białoruskiej, 

a potem agresji Federacji Rosyjskiej na 

Ukrainę 24 lutego 2022 r. W każdym razie w rok 

po premierze pojazdu, nowość w ofercie Huty 

Stalowa Wola S.A. doczekała się nie tylko nazwy 

– Waran, ale także zamówień w ramach dwóch 

programów zainicjowanych przez resort obrony 

narodowej poprzez podpisanie umów na ich 

realizację z krajowymi wykonawcami. Kierunek 

promocji wyrobu, jaki wytyczyły zarządy Polskiej 

Grupy Zbrojeniowej S.A. i HSW S.A., też 

okazał się słuszny – obydwa wspomniane 

przedsięwzięcia są bowiem związane z rozszerzeniem 

zdolności uderzeniowych Wojsk Rakietowych 

i Artylerii. Wcześniej zresztą artylerzyści 

mieli okazję kilka razy zapoznać się z pierwszym 

dostarczonym do Polski pojazdem podczas specjalnie 

zorganizowanych pokazów, w tym podczas 

Święta Wojsk Rakietowych i Artylerii na 

poligonie w Toruniu w grudniu 2021 r. (szerzej 

w WiT 12/2021). Czas ten spożytkowano ponadto 

na określenie priorytetowych obszarów polonizacji 

pojazdu (przypomnijmy, że bazą Warana 

jest czeski Patriot II, wykorzystujący podwozie 

Tatra T 815-7 Force, powstały w firmie Tatra 

Trucks a.s., należącej do holdingu Czechoslovak 

Group a.s.), a także przygotowanie pierwszej 

prototypowej zabudowy – wozu dowodzenia 

baterii/plutonu ogniowego dywizjonów polowej 

artylerii lufowej i rakietowej – na razie 

demonstracyjnej, nie popartej konkretnym 

zamówieniem, choć po konsultacjach z przedstawicielami 

wojska. W pierwszej bowiem kolejności 

zaplanowano wykorzystanie nowej konstrukcji 

jako bazy wozów dowodzenia i innych 

pojazdów specjalistycznych (w tym nośników 

uzbrojenia), w przypadku których optymalny 

byłby dobrze chroniony przed ostrzałem i wybuchami 

min/IED nośnik w układzie 4×4, zarówno 

dla pododdziałów WRiA, ale też innych 

rodzajów wojsk oraz służb. Jeszcze w trakcie 

wyposażania prototyp zaprezentowano pod koniec 

kwietnia 2022 r. podczas kieleckich targów 

POLSECURE (szerzej WiT 5/2022). Dosłownie 

kilka dni po tym pokazie w programie taktycznego 

pojazdu wielozadaniowego w układzie 

4×4 nastąpił pierwszy ważny zwrot, zaś kilka 

tygodni później drugi. 

12 Wojsko i Technika • Wrzesień 2023 

www.zbiam.pl

Wozy bojowe 

Hyundai Rotem Company oferuje stronie polskiej wspólne opracowanie Nowego Kołowego Transportera Opancerzonego (NKTO). 

Nie tylko gąsienice – kompetencje Hyundai Rotem 

w sferze pojazdów kołowych i bezzałogowych 

Bartłomiej Kucharski 

W Polsce spółka Hyundai Rotem 

Company kojarzy się z niedawno 

wprowadzonym do uzbrojenia Sił 

Zbrojnych RP czołgiem K2 i z polskim 

programem K2PL. Firma wchodząca 

w skład Hyundai Motor Group 

oferuje jednak również pojazdy 

kołowe, w tym bezzałogowe. 

Ilustracje w artykule: Hyundai Rotem Company, 

Ministerstwo Obrony Narodowej, 

Bartłomiej Kucharski. 

Południowokoreański przemysł zbrojeniowy 

jest jednym z największych beneficjentów 

„wojennego”, realizowanego w niespotykanym 

nigdzie we współczesnym świecie 

tempie, programu modernizacji technicznej Sił 

Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Blisko 30% 

wartości podpisanych na przestrzeni ostatnich 

dwóch lat umów przypada na kontrakty realizowane 

przez przemysł Republiki Korei lub 

z jego lwim udziałem. Jednym z najważniejszych 

i największych programów jest zakup 

czołgów Hyundai K2. Zamówienie 26 sierpnia 

2022 r. 180 takich wozów za 3,37 mld USD netto 

ma być zaledwie wstępem do znacznie szerzej 

zakrojonego programu K2PL. Łącznie Ministerstwo 

Obrony Narodowej planuje zakup 

nawet 1000 czołgów rodziny, z czego 500 powstać 

miałoby w Polsce, nie licząc pojazdów 

W ramach programu Serwal powstać ma Nowy Kołowy Transporter Opancerzony, który zastąpi w dalszej perspektywie 

Rosomaki. Uzbrojenie będzie prawdopodobnie stanowić wieża bezzałogowa ZSSW-30 lub jej wersja rozwojowa. 

specjalistycznych na ich bazie. W związku z realizacją 

programu czołgowego, Hyundai Rotem 

Company i Polska Grupa Zbrojeniowa S.A. 

zawarły szereg porozumień dotyczących 

współpracy naukowej i przemysłowej, z czego 

bodaj dotąd najważniejsze – memorandum 

o partnerstwie – sygnowano 7 września 2022 r. 

❚ Ku wspólnemu NKTO? 

Porozumienie to dotyczyło nie tylko perspektyw 

wspólnego rozwoju czołgów, lecz również innych 

pojazdów lądowych. Zgodnie z komunikatem 

strony polskiej, innymi niż czołgi obszarami współpracy 

miałyby być (kołowe) transportery opancerzone 

i lądowe pojazdy bezzałogowe, zaś wyniki 

polsko-koreańskich programów miałyby być oferowane 

siłom zbrojnym Polski, Republiki Korei 

i państw trzecich. Wojska lądowe obydwu potencjalnych 

partnerów szukają nowych rozwiązań, by 

uzupełnić lub zastąpić obecnie używane konstrukcje. 

Wojska Lądowe Republiki Korei planują wdrożenie 

nowego kołowego transportera opancerzonego 

o możliwościach większych, niż obecnie 

używane, należące do rodziny K808/K806. Nowy 

pojazd miałby przypuszczalnie odznaczać się 

m.in. poprawioną ochroną przeciwminową i balistyczną, 

większą dopuszczalną masą całkowitą 

czy możliwością stosowania cięższego uzbrojenia 

(kołowy bojowy wóz piechoty). Stanowiłby 

więc niejako uzupełnienie nie tylko obecnie 

używanych pojazdów, lecz również gąsienicowych 

bojowych wozów piechoty K21. Byłby to 

więc wóz zdolny m.in. do współpracy z czołgami 

podstawowymi, choć w ograniczonym zakresie. 

W Polsce z kolei 14 sierpnia Agencja Uzbrojenia 

zawarła umowę ramową z PGZ S.A., dotyczącą 


www.zbiam.pl

Wozy bojowe 

Izraelska firma Elbit Systems jest producentem wież z armatami średniego kalibru UT30MK2 (na zdjęciu) i MT30MK2, które mogą stanowić uzbrojenie wozów bojowych ze średniej 

kategorii masy bojowej. 

Paweł Mikołajczyk 

Dywizja Elbit Systems Land to część 

największej izraelskiej grupy 

przemysłowej branży obronnej – jak jej 

nazwa wskazuje – zajmująca się szeroko 

pojętymi rozwiązaniami dla wojsk 

lądowych. Szczególną uwagę poświęcić 

należy wieżom z armatami 

szybkostrzelnymi średniego kalibru. 

Przy ich konstruowaniu wykorzystano 

doświadczenia zdobyte podczas 

opracowywania i produkcji systemu 

kierowania uzbrojeniem oraz urządzeń 

towarzyszących do czołgów rodziny 

Merkawa. Co warto podkreślić, Elbit 

Systems jest jednym z nielicznych 

producentów rozwijających wieże 

z armatami średniego kalibru nie tylko 

w kierunku ich stałego udoskonalania, 

lecz również dwutorowo. Firma 

równolegle rozwija bowiem wieże 

bezzałogowe (UT, od Unmanned Turret) 

i załogowe (MT, od Manned Turret), 

kierując się specyficznymi 

wymaganiami różnorodnych 

odbiorców. 

Fotografie w artykule: Elbit Systems, Elbit Systems 

of America, Hanwha Aerospace, Ministerstwo 

Obrony Republiki Chorwacji, Wojska Lądowe Sił 

Zbrojnych Rumunii, Andrzej Kiński. 

Wieże Elbit Systems UT30 i MT30 

Elbit Systems to największe izraelskie firma obecna na całym świecie, Elbit Systems 

przedsiębiorstwo branży obronnej. Założona 

w 1966 r. firma z siedzibą w Hajfie ne programy w ramach partnerstwa oraz współ- 

może uczestniczyć i prowadzić szeroko zakrojo- 

zatrudnia ponad 18 000 pracowników na całym 

świecie, z czego 13 000 w Izraelu. Dodatkowe 

30 000 osób pracuje w innych firmach, uczestniczących 

w łańcuchu dostaw. W samym Izraelu 

pracy z partnerami strategicznymi. DNA firmy 

zakłada szeroką kooperację z lokalnym przemysłem, 

w tym transfer technologii i produkcję 

w kraju użytkownika. 

Elbit Systems ma 25 zakładów produkcyjnych 

i placówek badawczo-rozwojowych. W 2022 r. 

grupa zanotowała przychody w wysokości 

5,3 mld USD, przy łącznym portfelu zamówień 

wynoszącym 13,7 mld USD. Spółka dzieli się na 

cztery dywizje: powietrzną, lądową, łączności 

i cyberprzestrzeni oraz ISTAR i walki radioelektronicznej. 

Niejako obok nich istnieje największy 

oddział zagraniczny, Elbit Systems of America, 

❚ UT30 i MT30 

Szczególną uwagę z polskiego punktu widzenia 

poświęcić należy oferowanym przez firmę wieżom, 

przy których konstruowaniu wykorzystano 

doświadczenia z opracowywania i produkcji systemu 

uzbrojenia do czołgów rodziny Merkawa. 

Elbit Systems jest bowiem jednym z nielicznych 

producentów rozwijających wieże z armatami 

zatrudniający 3600 osób w zakładach średniego kalibru nie tylko w kierunku ich stałe- 

położonych w dziesięciu stanach. Elbit Systems 

dostarcza rozwiązania dla wszystkich rodzajów 

sił zbrojnych, w tym: morskich (systemy łączności, 

zarządzania polem walki, wyposażenie 

optoelektroniczne, bezzałogowe pojazdy nawodne, 

sonary i inne), powietrznych (elementy 

awioniki, ale też wiele typów bezzałogowców, 

z największym Hermesem 900 klasy MALE na 

czele) czy lądowych (amunicja, układy naprowadzania 

amunicji, systemy uzbrojenia i inne). 

Elbit Systems Land to firma systemowa, specjalizująca 

się w projektowaniu, rozwoju, produkcji 

i integracji różnych rodzajów rozwiązań, 

go udoskonalania, lecz również dwutorowo. Firma 

równolegle rozwija bowiem wieże bezzałogowe 

(UT, od Unmanned Turret) i załogowe (MT, 

od Manned Turret), kierując się specyficznymi 

wymaganiami różnorodnych odbiorców. Przykłady 

takiego podejścia można mnożyć, m.in. Siły 

Zbrojne Związku Australijskiego do swojego perspektywicznego 

bojowego wozu piechoty od 

oferentów w przetargu wymagały dostarczenia 

wieży załogowej, podczas gdy Siły Zbrojne Rzeczypospolitej 

Polskiej preferują do kołowych i gąsienicowych 

bojowych wozów piechoty wieże 

wyłącznie bezzałogowe, ale są i armie, które są 

takich jak działa dużego i średniego kalibru, systemy 

zainteresowane obydwoma rodzajami wież 

moździerzowe, zaawansowane podsyste- 

my do czołgów podstawowych, bojowych wozów 

piechoty i transporterów opancerzonych 

(wieże, zdalnie sterowane stanowiska uzbrojenia 

i systemy ochrony aktywnej), rakiety i pociski 

kierowane, wyrzutnie rakietowe i inne. Jako 

(przeważnie wówczas wieża załogowa jest montowana 

na pojazdach rozpoznawczych, jako oferująca 

większe możliwości obserwacji wzrokowej, 

zaś bezzałogowa na stricte bojowych). 

Warto przy tym podkreślić, że w przypadku 

Elbitu jest to ta sama wieża, z tym że różniąca się 


www.zbiam.pl

Technika wojskowa 


Warszawskie PCO S.A. wdraża lub 

uruchomiło produkcję na przestrzeni 

ostatnich miesięcy kilkunastu nowych 

bądź zmodernizowanych urządzeń 

optoelektronicznych. Część z nich będzie 

miało swe premiery podczas 

XXXI Międzynarodowego Salonu 

Przemysłu Obronnego w Kielcach. 

Kilka, należących do kategorii 

wyposażenia indywidualnego, 

omawiamy poniżej. Są one doskonałą 

ilustracją kierunków rozwoju spółki 

w kontekście bezpieczeństwa 

militarnego kraju oraz związanych 

z nim programów zakupów 

nowego uzbrojenia i sprzętu 

wojskowego Sił Zbrojnych RP. 

Fotografie w artykule PCO S.A. 

Chociaż oferta PCO S.A. stale poszerza się, 

przede wszystkim ze względu na rosnące 

potrzeby tradycyjnych użytkowników 

produktów spółki – Sił Zbrojnych RP oraz służb 

ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego 

– nadal jej trzonem jest indywidualne wyposażenie 

optoelektroniczne żołnierzy oraz funkcjonariuszy. 

Do tej kategorii sprzętu zaliczamy: 

termowizyjne i noktowizyjne celowniki do broni 

strzeleckiej, monokulary i gogle noktowizyjne 

(w tym lotnicze) oraz lornetki noktowizyjne 

i termowizyjne. Na tegorocznym kieleckim salonie 

spółka prezentuje trzy nowe wyroby z tej 

grupy, będące dziełem konstruktorów PCO S.A., 

które omówione zostaną poniżej. Nie będą to 

bynajmniej wszystkie nowe urządzenia optoelektroniczne 

indywidualnego użytku w ekspozycji 

PCO S.A. w hali Polskiej Grupy Zbrojeniowej, 

ale pozostałe (wielofunkcyjne lornetki 

termowizyjne WOLT-1 i WOLT-2, termowizyjny 

Nowości PCO S.A. na XXXI MSPO 

celownik karabinu maszynowego TCKM-1 oraz 

powiększalnik kolimatora PK-1) są efektem 

współpracy z partnerem zagranicznym i zostaną 

zaprezentowane w relacji z XXXI MSPO na 

łamach „Wojska i Techniki” 10/2023. 

❚ Celownik noktowizyjny PCS-20MD 

Celownik ten jest następcą dobrze znanego 

i używanego od 2011 r. w SZ RP celownika 

PCS-5/5M Gabro. Jego twórcom przyświecało 

dążenie do zmniejszenia masy i redukcji wymiarów 

w połączeniu z lepszymi parametrami 

technicznymi oraz eksploatacyjnymi w stosunku 

do poprzednika. Modele celownika nowej 

generacji, oznaczonego na ówczesnym 

etapie prac PCS-20, były prezentowane od 

2021 r., ale urządzenie pokazane w tym roku 

jest prototypem rozwiązania docelowego, 

w którym zastosowano wszystkie zaplanowane 

funkcjonalności, będącym wzorcem do 

produkcji seryjnej. Stąd też nowe oznaczenie 

– PCS-20MD (od Micro Display). 

Jak wspomniano, celownik jest zupełnie 

nową konstrukcją, ze specjalnie zaprojektowanym 

układem optycznym i 18-mm wzmacniaczem 

obrazu nowej generacji z mikrowyświetlaczem 

przeziernym i, zaprojektowanym przez 

konstruktorów PCO, ekranem informacji ze 

zmiennymi siatkami celowniczymi, dostosowanymi 

do różnych rodzajów broni strzeleckiej. 

Największą nowością jest wzmacniacz obrazu 

z mikrowyświetlaczem przeziernym i ekranem 

informacji z siatką celowniczą. Jest to, bazujący 

na 18-mm wzmacniaczu obrazu 5G firmy Photonis, 

tradycyjnego dostawcy takich zespołów do 

PCO S.A., układ z mikrowyświetlaczem przeziernym 

uDisplay, który wykorzystano jako ekran do 

informacji wyświetlanej w polu widzenia celownika, 

w tym przypadku zmiennych siatek celowniczych, 

dostosowanych do standardowych typów 

broni strzeleckiej używanych w Siłach 

Zbrojnych RP: 5,56 mm karabinka automatycznego 

Beryl, 5,56 mm karabinka automatycznego 

MSBS GROT i 7,62 mm uniwersalnego karabinu 

maszynowego UKM-2000 (w trybie Manual istnieje 

możliwość ręcznego dostosowania nastaw). 

Koncepcję ekranu informacji wraz ze 

zmiennymi siatkami celowniczymi opracowali 

inżynierowie PCO i ta modyfikacja wzmacniacza 

jest produkowana dla spółki na zasadzie wyłączności. 

Wybór konkretnej siatki następuje za pomocą 

przycisku. W polu widzenia rzutowana jest 

Celownik noktowizyjny PCS-20MD ma stać się następcą dobrze znanego i używanego od 2011 r. w SZ RP celownika 

PCS-5/5M Gabro. 

Główną nowością zastosowaną w celowniku jest 18-mm 

wzmacniacz obrazu nowej generacji z mikrowyświetlaczem 

przeziernym i, zaprojektowanym przez konstruktorów 

PCO, ekranem informacji ze zmiennymi siatkami 

celowniczymi, dostosowanymi do różnych rodzajów 

broni strzeleckiej. 

Twórcom celownika PCS-20MD przyświecało dążenie do zmniejszenia masy i redukcji wymiarów w połączeniu 

z lepszymi parametrami technicznymi oraz eksploatacyjnymi w stosunku do poprzednika. Znacząco poprawiono też 

ergonomię – obsługa odbywa się na pomocą przycisków u góry korpusu. 


www.zbiam.pl

Obrona kosmiczna 

Antena odbiorcza stacji radiolokacyjnej systemu kontroli przestrzeni kosmicznej Razwiazka. 

Adam M. Maciejewski 

14 czerwca Ministerstwo Obrony 

Federacji Rosyjskiej opublikowało film 

z wizyty ministra obrony Siergieja Szojgu 

w „obiekcie systemu kontroli 

przestrzeni kosmicznej”, który 

rozpoczął dyżury bojowe w Zachodnim 

Okręgu Wojskowym. Dowódca Wojsk 

Kosmicznych – zastępca szefa sztabu 

Sił Powietrzno-Kosmicznych gen. płk 

Aleksandr Gołowko zameldował 

ministrowi, że dzięki nowej stacji 

radiolokacyjnej liczba automatycznie 

wykrywanych, śledzonych i kontrolowanych 

małogabarytowych obiektów 

na orbicie wzrośnie czterokrotnie, 

a czas ich wykrywania spadnie 

o połowę. W ten sposób oficjalnie 

potwierdzono, że bojowe dyżurowanie 

rozpoczęła rosyjska bistatyczna stacja 

radiolokacyjna najnowszej generacji. 

Fotografie w artykule: TRK WS RF Zwiezda, 

Ministerstwo Obrony FR, wikimapia.org, 

Google Earth Pro, Witalij Kuzmin, rosinform.ru, 

drive2.ru (@promturist), NIIDAR. 

Razwiazka – nowa generacja 

rosyjskich radarów bistatycznych 

Poza tym nie przekazano żadnych dodatkowych 

informacji. Nie padła nawet lokalizacja węźle radiolokacyjnym. Filmowe migawki pokazawarzyszące 

Szojgu w trakcie jego wizyty w tym 

czy numer jednostki. Niemniej kadr na zespół 

nowej anteny odbiorczej nie pozostawiał Ałmaz-Antiej Jan W. Nowikow, generalny konły, 

że byli to: dyrektor generalny Koncernu WKO 

wątpliwości, o jaki obiekt chodzi. Tym bardziej, że struktor koncernu Pawieł A. Sozinow oraz z-ca dyrektora 

generalnego i generalny konstruktor Ra- 

oficjalnie już go prezentowano, podkreślając nowości, 

jakie w nim wybudowano. Materiał z wizyty diofiziki Siergiej A. Topczijew. Generał płk Gołowko 

ministra nakręcono na terenie jednostki wojskowej 

03863. Powszechnie znana jest jako Cze- 

obiekty o wymiarach 10×10×10 cm (tzw. CubeSaty), 

zameldował, że nowa stacja może wykrywać 

chow-7 w obwodzie moskiewskim, na terenie a w 2027 r. czas wykrycia obiektu kosmicznego od 

której mieści się 572. Samodzielny Węzeł Radiotechniczny 

(572-j otdielnyj radiotiechniczeskij czterokrotnie krótszy, zaś identyfikacja obiektów 

jego wystrzelenia lub manewru na orbicie będzie 

uzieł), gdzie od 15 maja 1978 r. bojowo dyżurował dwukrotnie, co sugeruje dalszą rozbudowę systemu. 

Już 22 marca br. m.in. agencja informacyjna 

system radiolokacyjny 20Ju6 Dunaj-3U – najpierw 

stacja wczesnego wykrywania, śledzenia i wskazywania 

celów (w ZSRS klasyfikowana jako stacja ka- 

obrony, że stacja Razwiazka rozpocznie bojowe 

TASS i inne rosyjskie media podały za resortem 

tegorii PRO od ProtiwoRakietnaja Oborona) rakietowego 

systemu przeciwbalistycznego A-35/M, że Razwiazka, jak i inne takie stacje, wspomniane 

dyżurowanie jeszcze w tym roku. Należy pamiętać, 

a po jego wycofaniu, także jako stacja SKKP (ros. w tym artykule, są radarami stałego dyżurowania 

Sistiema Kontrola Kosmiczeskogo Prostranstwa – bojowego, których nigdy nie wyłącza się w toku 

system kontroli przestrzeni kosmicznej). Szojgu eksploatacji. Ich obsługa, serwis, naprawy, modernizacje 

odbywają się przy włączonym urządzeniu, 

pokazano podczas wizytacji pozycji sąsiadujących 

radiolokacyjnych stacji odbiorczych, obecnie jedynej 

pozostałej Dunaj-3U i najnowszej Razwiazka, czątku. Wyłączenie stacji jest równoznaczne z za- 

co jest uwzględnione w jego konstrukcji od po- 

którą zastąpiono jeden z Dunajów-3U. 

kończeniem jej użytkowania. 

Głównym dostawcą nowej stacji jest Koncern 

WKO Ałmaz-Antiej, a poddostawcą moskiewska ❚ Razwiazka z bliska 

spółka Radiofizika, która skonstruowała stację, wliczając 

w to jej anteny. O tym, jak istotne było to skie media dotąd publikowały o niej zupełne 

O nowej stacji wiadomo bardzo niewiele. Rosyj- 

zamówienie dla przemysłu, świadczyły osoby to- 

ogólniki, acz z jednym wyjątkiem. Większość 


www.zbiam.pl


Zmodernizowane „Kimarmatoabramsy” w defiladowym szyku 27 lipca 2023 r. 

Tomasz Szulc 

Jeszcze kilkanaście lat temu najbardziej 

zaawansowanymi seryjnymi produktami 

północnokoreańskiego przemysłu 

zbrojeniowego były działa samobieżne. 

Ich konstrukcja nie odbiegała wiele od 

rozwiązań stosowanych w czasie II wojny 

światowej (odkryte kazamaty 

z zaadaptowanymi działami artylerii 

polowej). Później wysiłki skoncentrowano 

na rakietach „ziemia-ziemia”, 

poczynając od wieloprowadnicowych 

wyrzutni rakiet niekierowanych, przez 

pociski taktyczne aż do wielostopniowych 

strategicznych. Korzystano przy 

tym ze wszelkiej dostępnej zagranicznej 

pomocy – głównie z Ukrainy – i bez 

skrupułów kopiowano najpierw 

konstrukcje radzieckie (z konfiguracją 

pocisków 9M723 systemu Iskander 

włącznie), a później także amerykańskie 

(ATACMS). Kopiowano nie tylko same 

pociski, ale i ich wyrzutnie. 

Fotografie w artykule: KCNA, Internet, zbiory autora. 

Nowe typy uzbrojenia Koreańskiej 

Republiki Ludowo-Demokratycznej 

Nieco na uboczu pozostały wozy bojowe. 

Demonstrowano wprawdzie nowe czołgi, 

ale niemal wszystkie bazowały na 

podwoziu, uzbrojeniu, a zwykle także skorupie 

wieży radzieckich T-62, na których produkcję 

KRLD otrzymała niegdyś licencję. Jeszcze gorzej 

było z lżejszymi pojazdami opancerzonymi – jedyny 

typ transporterów gąsienicowych bazował 

na chińskim typie 63 z początku lat 60., a nieliczne 

pojazdy kołowe bardziej przypominały partyzanckie 

samoróbki, niż te, które produkowano 

wówczas na świecie. Przemysł stoczniowy budował 

niemal wyłącznie patrolowce i kutry torpedowe 

o zupełnie anachronicznym wyglądzie 

oraz takiejż konstrukcji. Niemal nic nie wiadomo 

na temat północnokoreańskich stacji radiolokacyjnych. 

Nieliczne zdjęcia pokazują albo bardzo 

przestarzałe radary konstrukcji radzieckiej, albo 

makiety/atrapy własnych konstrukcji, które są tak 

uproszczone, że nie sposób wysnuć w oparciu 

o ich wygląd jakiekolwiek wnioski. 

Jedynym obszarem całkowicie ignorowanym 

przez północnokoreański przemysł było przez 

dziesięciolecia lotnictwo. Informacje o lokalnych 

modernizacjach importowanych samolotów 

pojawiły się dopiero ok. 10 lat temu i dotyczyły 

kosmetycznych zmian – instalacji nowych 

środków łączności (można to wydedukować po 

antenach) na wyprodukowanych przed laty 

w Mielcu An-ach-2, czy dodatkowych zamków 

do uzbrojenia podwieszanego na MiG-ach-15 

i -17 (te ostatnie także często polskiej produkcji). 

Nie robiono niemal nic również w coraz modniejszej 

dziedzinie bezzałogowców i kiedy kilka 

lat temu maszyny tej kategorii zaczęły naruszać 

przestrzeń powietrzną Republiki Korei, okazało się, 

że są niezmiernie prymitywne, a na dodatek zapewne 

produkcji chińskiej (szerzej w WiT 1/2023). 

Nadal poważnym problemem dla zachodnich 

analityków było i jest określenie, które 

z północnokoreańskich konstrukcji są produkowane 

seryjnie, które są prototypami, a które 

atrapami. W dziedzinie broni rakietowej tę niepewność 

potęgował fakt bardzo specyficznego 

jej testowania. Ograniczało się ono mianowicie 

do pojedynczych startów doświadczalnych kolejnych 

konstrukcji. Gdy test był udany, nie powtarzano 

go, a koncentrowano się na nowym 

systemie. Nawet udział sprzętu w defiladach nie 

był dobrym wyznacznikiem poziomu jego gotowości. 

Często pojawiały się uzasadnione podejrzenia, 

że demonstrowane konstrukcje są 

atrapami i niekoniecznie kiedykolwiek przekształcą 

się w prototypy, produkty jednostkowe 

i wreszcie w seryjne. 

Władze KRLD najwyraźniej dostrzegały słabość 

swojej propagandy w sferze militarnej i od 

niedawna podejmują działania, mające przekonać 

świat o realności programów zbrojeniowych. 

Najpierw zarządzono intensyfikację prób 

pocisków balistycznych, niektóre ich typy odpalono 

kilka razy, inne – mniejszego zasięgu – nawet 

kilkanaście razy, demonstrując ich niezawodność 

i fakt dysponowania większą liczbą 

gotowych do użycia rakiet. 

Drugi sposób, to ujawnianie zdjęć z wizyt 

przywódcy państwa Kim Dzong Una w zakładach, 

gdzie produkowane są nowe wzory 


www.zbiam.pl


Miroslav Gyűrösi 


ve Kongre Merkezi w europejskiej 

części Stambułu w dniach 25–28 lipca 

ponownie gościł, zorganizowaną 

po raz 16, międzynarodową 

wystawę przemysłu obronnego 

International Defence 

Industry Fair – IDEF’23. 

Salon uzbrojenia IDEF’23 cz. I 

Fotografie w artykule Miroslav Gyűrösi. 

Chociaż IDEF odbył się w tym roku po raz 

16, to organizatorzy świętowali okrągłą, 

30. rocznicę tego przedsięwzięcia wystawienniczego, 

ponieważ salon ma cykl 

dwuletni. Po raz pierwszy salon pod nazwą 

IDEF zorganizowano bowiem w 1993 r. Trzydzieści 

lat to dla człowieka wiek średni, 

dający możliwość spojrzenia w przeszłość, 

ale z drugiej strony umożliwiający myślenie 

o przyszłości. Przez ten okres wystawa niesamowicie 

się rozrosła, tak zresztą jak i turecki 

przemysł zbrojeniowy, którego jest odbiciem, 

i cała lokalna gospodarka. 

IDEF’23 stał się okazją do zapoznania opinii 

publicznej z efektami wielu znanych od lat programów, 

ale także gorącymi nowościami tureckiej 

zbrojeniówki. Turcja może dziś rywalizować 

z wieloma wydawałoby się lepiej rozwiniętymi 

państwami pod względem własnych opracowań 

z obszaru techniki wojskowej oraz technologii 

militarnych, i ich implementacji w nowych 

systemach uzbrojenia. Zakres prowadzonych 

prac jest tak wielki, że jeden dziennikarz przez 

wszystkie dni trwania wystawy nie jest w stanie 

nawet pobieżnie zapoznać się ze wszystkimi 

nowościami czy ciekawszymi opracowaniami. 

Lokalny przemysł i placówki badawczo-rozwojowe 

przejawiają swą aktywność we wszystkich 

pięciu domenach prowadzenia współczesnych 

działań wojennych. Tureccy naukowcy i konstruktorzy 

pracują nad nowymi rozwiązaniami 

w obszarze kołowych i gąsienicowych pojazdów 

lądowych, coraz większe znaczenie odgrywa 

obrona przeciwlotnicza oraz marynarka 

wojenna, nie mniej uwagi poświęca się konwencjonalnej 

i inteligentnej amunicji, systemom 

bezzałogowym (naziemnym, powietrznym 

i morskim), a nawet kosmicznym. Tysiące 

Premierę podczas salonu IDEF'23 miał bojowy wóz piechoty Otokar Tulpar z wieżą bezzałogową Korhan 

firmy Aselsan. 

ludzi pracuje nad rozwojem własnych śmigłowców, 

samolotów, aparatów bezzałogowych, napędami, 

materiałami i wyposażeniem do nich. 

Republika Turcji ma ambitne, ale logiczne cele 

– chce wywalczyć maksymalną możliwą samodzielność 

w każdej sferze, priorytetowo traktując 

uzbrojenie i wyposażenie dla sił zbrojnych. Wystawy 

IDEF mają charakter międzynarodowy, 

a swoją ofertę prezentują także ci czołowi, i ci 

mniej znani producenci z innych krajów, ale 

z roku na rok znaczenie ich ekspozycji maleje. 

❚ Pancerze na gąsienicach i kołach 

Pod względem różnorodnych pojazdów opancerzonych 

oferta tureckich producentów jest, 

nie bójmy się tego określenia, gigantyczna. Od 

niewielkich konstrukcji po czołg podstawowy 

Altay, uzbrojony w 120 mm armatę o gładkim 

przewodzie i długości lufy 55 kalibrów oraz masie 

65 t. Prezentowany wóz Altay AMT, określany 

także jako Yeni Altay, jest najnowszą postacią 

opracowywanego od ponad dekady czołgu, za 

którego dalszy rozwój i produkcję odpowiada 

dziś firma BMC Otomotiv Sanayi ve Ticaret A.Ş. 

Do czołgu powstaje, choć nie bez opóźnień, silnik 

BATU i układ przeniesienia napędu, rozwijane 

przez BMC Power. Zainteresowanych nowościami 

programu Altay odsyłamy do artykułu 

w sierpniowym numerze „Wojska i Techniki“. 

Nowe wozy bojowe i pojazdy opancerzone 

prezentowali także inni tradycyjni tureccy producenci. 

Firma Otokar Otomotiv ve Savunma Sanayi 

A.Ş. po raz pierwszy wystawiła kołowy wóz zabezpieczenia 

technicznego ARMA II Kurtarıcı na 

bazie transportera opancerzonego w układzie 

8×8 ARMA II. Pojazd wyposażono w lemiesz, 

żuraw o udźwigu 25 t i wciągarkę główną o uciągu 

35 t. Załogę tworzy czterech żołnierzy. 

W ekspozycji Otokara nie zabrakło także gąsienicowych 

wozów bojowych rodziny Tulpar. 

Same pojazdy nie są nowością, ale premierowo 

prezentowano odmianę wyposażoną w zdalnie 

sterowaną wieżę Korhan firmy Aselsan A.Ş. Zamontowano 

w niej 35 mm armatę automatyczną 

Oerlikon KDC-02, produkowaną w Turcji na 

licencji przez firmę MKEK, wyposażoną w indukcyjny 

programator zapewniający użycie amunicji 

z programowalnym elektronicznie rozcaleniem 

typu ATOM konstrukcji Aselsana. 

Nowością był także pojazd ARMA II 8×8 

w wersji kołowego bojowego wozu piechoty. 

Zastosowana w nim wieża bezzałogowa uzbrojona 

została w 30 mm armatę szybkostrzelną 

Northrop Grumman Bushmaster II, sprzężoną 

z 7,62 mm karabinem maszynowym, podwójną 

wyrzutnię przeciwpancernych pocisków kierowanych, 

a także wyposażona w zespół wyrzutni 

granatów dymnych. 

Swój transporter kołowy w układzie 8×8 prezentowała 

też, wspomniana już, firma BMC. 

Altuğ 8×8 wystawiony został w dwóch zasadniczych 

odmianach. Kołowy bojowy wóz piechoty 

Altuğ 8×8 ZMA wyposażony został w bezzałogową 

wieżę Korhan Aselsana, taką samą jak na Tulparze 

Otokara. Dzięki niej siła ognia pojazdu, 

w połączeniu z amunicją ATOM, jest naprawdę 

imponująca i wystarczająca od skutecznego rażenia 

nawet ciężkich bojowych wozów piechoty 

potencjalnych przeciwników. 

Inny znany turecki producent pojazdów wojskowych 

– spółka FNSS Savunma Sistemleri A.Ş. premierowo 

zaprezentowała prototyp gąsienicowego 

pojazdu opancerzonego Kaplan Hybrid z hybrydowym 

zespołem napędowym i kołowy wóz bojowy 

PARS 8×8 w wersjach bojowego wozu piechoty 

oraz bojowego wozu rozpoznawczego IZCI. 


www.zbiam.pl

Przemysł obronny 

Nowoczesne rozwiązania i technologie 

zapewniają przewagę na polu walki 

W obliczu działań wojennych, nie tylko 

tych prowadzonych obecnie na Ukrainie, 

ale również w innych częściach świata, 

inwestowanie w nową myśl techniczną, 

przynajmniej z punktu widzenia 

bezpieczeństwa narodowego, jest 

szczególnie istotne. Nowoczesne 

rozwiązania i technologie dają przewagę 

nad przeciwnikiem. Strona mniej 

innowacyjna ulega stronie 

wykorzystującej bardziej zaawansowane 

rozwiązania techniczne oraz 

technologiczne w uzbrojeniu i sprzęcie, 

ale także medycynie wojskowej, 

inżynierii czy naukach społecznych. 

Fotografie w artykule Sieć Badawcza Łukasiewicz 

– Instytut Metali Nieżelaznych. 

Budynek główny Sieci Badawczej Łukasiewicz – Instytutu Metali Nieżelaznych w Gliwicach. 

Innowacjami, w tym wykorzystywanymi 

w celach wojskowych i podwójnego zastosowana 

(dual-use), zajmujemy się w Sieci Badawczej 

Łukasiewicz – Instytucie Metali Nieżelaznych 

od ponad 70 lat. Od 2019 r. jesteśmy 

jednym z 22 instytutów Sieci Badawczej Łukasiewicz 

– trzeciej pod względem wielkości sieci 

badawczej w Europie. 

W Łukasiewicz – IMN prowadzimy działalność 

badawczo-naukową w ramach kierunków: zielona 

niskoemisyjna gospodarka, zdrowie, inteligentna 

i czysta mobilność oraz obronność i bezpieczeństwo. 

Dbamy o rozwój doświadczonej 

kadry badawczej, inwestujemy w nowoczesną 

aparaturę, instalacje pilotowe, laboratoria akredytowane 

czy linie do produkcji małotonażowej. 

Innowacje z zakresu obronności i bezpieczeństwa, 

technologie podwójnego zastosowania, 

to szczególny oraz wyjątkowo ważny obszar 

naszej działalności. Łukasiewicz – IMN od lat 

współpracuje m.in. z Polską Grupą Zbrojeniową, 

Wojskową Akademią Techniczną z Warszawy, 

Wojskowym Instytutem Technicznym Uzbrojenia 

z Zielonki, Wojskowym Instytutem Techniki 

Inżynieryjnej z Wrocławia, MESKO S.A. ze Skarżyska-Kamiennej, 

Zakładami Mechanicznymi Tarnów 

S.A. z Tarnowa czy Zakładami Chemicznymi 

„NITRO-CHEM” S.A. z Bydgoszczy. 

Efektem prac naukowo-badawczych Łukasiewicz 

– IMN w obszarze wojska i dual-use są rozwiązania 

zasilania oraz materiały dla obronności, które 

zostały wdrożone u naszych partnerów biznesowych 

lub są w produkcji własnej. 

Baterie termiczne z serii BTR służą jako źródła 

zasilania układów sterowania pocisków kierowanych: 

Grom, Piorun, Błyskawica, Pirat, APR-120, 

APR-155 i innych. Mają potencjał do zastosowania 

jako źródła zasilania: robotów, celów powietrznych 

oraz systemów i modułów kosmicznych. 

Łukasiewicz – IMN jest jedynym 

w Polsce producentem baterii termicznych 

do rakietowej amunicji inteligentnej. Instytut 

wytwarza również baterie pierwotne typu 

ZEW, które są przeznaczone do zasilania ratunkowej 

radiostacji pilota. 

W ramach badań nad materiałami dla obronności 

zaprojektowaliśmy i wykonaliśmy system 

modułowego opancerzenia kołowych transporterów 

opancerzonych i platform gąsienicowych 

o odporności balistycznej na poziomie 2, 3 lub 

nawet 4 według normy STANAG 4569. Lekkie, 

wielowarstwowe osłony balistyczne służą do 

ochrony pojazdów i obiektów przed pociskami 

przeciwpancernymi kalibrów 7,62÷14,5 mm. 

Pozostając przy temacie pocisków przeciwpancernych, 

warto nadmienić, że realizujemy również 

badania nad technologią modyfikowanych 

stopów ciężkich do amunicji przeciwpancernej 

i stopów wstępnych w postaci zapraw proszkowych 

do modyfikacji stopów ciężkich. 

W Łukasiewicz – IMN działa zespół naukowy 

odpowiedzialny za rozwój innowacji w dziedzinie 

druku 3D, który znajduje szerokie zastosowanie 

w wojsku. Specjalizujemy się w technologiach 

Additive Manufacturing (AM) i Wire 

Arc Additive Manufacturing (WAAM), wykorzystujących 

materiał wsadowy w postaci drutu. 

Zalety tej technologii to: możliwość wytwarzania 

dużych elementów, także o skomplikowanym 

kształcie bez porowatości; duża szybkość 

depozycji materiału; ograniczenie obróbki wykańczającej; 

mobilność stanowiska; a przede 

wszystkim niskie koszty materiału wsadowego. 

Prowadzimy szeroko zakrojone badania nad 

projektowaniem materiałów wsadowych w postaci 

drutu na bazie stopów miedzi przeznaczonych 

do wytwarzania przyrostowego i opracowaniem 

technologii druku takich elementów 

jak: śmigła, turbiny wodne, śruby okrętowe, elementy 

wyposażenia okrętowego. 

Dysponujemy systemem do druku 3D 

w technologii Selective Laser Melting (SLM), 

umożliwiającym wytwarzanie elementów metalowych 

(w tym z metali wysokowytrzymałych) 

o zdefiniowanym kształcie, których wykonanie 

metodami konwencjonalnymi jest utrudnione, 

ekonomicznie nieuzasadnione lub wręcz niemożliwe. 

Technologia ta pozwala również na 

precyzyjne drukowanie elementów trójwymiarowych 

o strukturze porowatej. Realizujemy badania 

nad zmianami parametrów druku, takich 

jak: moc lasera, odległość między liniami skanowania 

i prędkość skanowania, co pozwala uzyskiwać 

materiały o odmiennej strukturze, w tym 

nanometrycznej lub amorficznej. W procesie 

SLM jako materiał wsadowy stosujemy proszki 

sferyczne, które mogą być wytwarzane w Instytucie 

dzięki własnym instalacjom do atomizacji 

gazowej i sferoidyzacji plazmowej. 

W ramach badań prowadzonych nad technologiami 

wytwarzania innowacyjnych materiałów 

nowej generacji, opracowaliśmy metody wytwarzania 

hybrydowych rdzeni magnetycznie 

miękkich charakteryzujących się: dużym 

oporem elektrycznym, wytrzymałością na rozciąganie 

i niskimi stratami mocy. Materiały te są wykorzystywane 

do budowy podzespołów maszyn 

elektrycznych oraz dławików filtrów pracujących 

w generatorach średnich i dużych mocy, które to 


www.zbiam.pl

Pojazdy wojskowe 

Nowy zestaw do transportu ciężkiej techniki dla Sił Zbrojnych RP składający się z ciągnika Mercedes Benz Zetros 3348 AS 6×6 i naczepy niskopodwoziowej Dobrowolski NC wz. 21. 

Jego ładowność to ok. 65 000 kg, zatem może przewozić wszystkie ciężkie pojazdy wojskowe, w tym czołgi, znajdujące się obecnie w linii. 

Nowe zestawy do transportu ciężkiego 

sprzętu dla Sił Zbrojnych RP 

Jarosław Brach 

30 października 2021 r. Inspektorat 

Uzbrojenia poinformował o podpisaniu 

dwa dni wcześniej umowy z konsorcjum 

firm Dobrowolski Sp. z o.o., Autobox 

Innovations Sp. z o.o. sp. j. i Top Gun 

A. Goryca dotyczącej dostawy zestawów 

do transportu pojazdów gąsienicowych 

i innych ciężkich ładunków. Zgodnie 

z wcześniejszymi informacjami, 

zamówienie gwarantowane obejmuje 

31 zestawów, kosztujących 115,9 mln PLN 

brutto. Dodatkowo umowa zawiera 

opcję pozwalającą na rozszerzenie 

zamówienia o kolejne 78 zestawów 

za 271,6 mln PLN. 

Fotografie w artykule: Autobox Innovations, 

Ministerstwo Obrony Republiki Litewskiej, 

Mercedes Benz, Empl. 

Zestawy będą składać się z ciężkich uterenowionych 

ciągników siodłowo-balastowych 

Mercedes Benz Zetros 3348 AS 6×6 i naczep 

niskopodwoziowych Dobrowolski NC wz. 21. 

Zgodnie z wymaganiami zamawiającego, mają 

one pozwalać na transport czołgów podstawowych 

produkcji zachodniej i dysponować ładownością 

minimum 60 t. Dostawy przewidziano 

w latach 2023–2026. 

Oferta konsorcjum została wybrana 2 sierpnia 

2021 r. Okazała się lepsza niż konkurencyjna propozycja 

firmy Jelcz Sp. z o.o. Podpisanie umowy 

zostało jednak opóźnione ze względu na skargę 

Jelcza skierowaną do Krajowej Izby Odwoławczej. 

Ponieważ ostatecznie skarga ta została oddalona, 

możliwe stało się podpisanie kontraktu. 

❚ Rodzina Zetros 

Mercedes Zetros to pojazd niezwykle ciekawy, 

w układzie konstrukcyjnym można rzec niszowy. 

W ciągu 15 lat swojej obecności rynkowej przebył 

bardzo długą drogę: od zaledwie dwóch wersji 

bazowych do całej gamy odmian, mogacych zaspokajać 

szerokie wymagania użytkowników, do 

tego dostępnych w kilku konfiguracjach układu 

napędowego. Przy czym jedno przez cały okres 

pozostaje niezmienne – zaledwie jeden rodzaj 

stosowanej kabiny. 

Rodzina Zetros zadebiutowała na paryskim salonie 

Eurosatory w 2008 r. Początkowo była reprezentowana 

jedynie przez dwa podwozia – dwuosiowe, 

18-tonowe 1833 A 4×4 i trzyosiowe, 

27-tonowe 2733 A 6×6, obydwa napędzane przez 

ten sam 326-konny (240 kW) silnik o maksymalnym 

momencie obrotowym 1300 Nm. Ponieważ 

parametry te dosyć szybko okazały się być niewystarczające, 

w kolejnych latach koncern wzbogacił 

gamę dostępnych silników o mocniejszy, 12-litrowy, 

6-cylindrowy, rzędowy, proponowany w wydaniach 

o mocy maksymalnej 316,5 kW/430 KM 

i 2100 Nm momentu obrotowego lub 

338,5 kW/460 KM i 2300 Nm. Innymi kluczowymi 

zmianami, wzbogacającymi tę serię po 2010 r., 

były m.in.: automatyczna skrzynia przekładniowa 

Allison oraz bliźniacze ogumienie na tylnym tandemie 

dla odmiany trzyosiowej, pozwalające na 

wzrost dopuszczalnej masy całkowitej (DMC) 

z 27 000 do 33 000–36 000 kg. Zaproponowano 

także ciągniki w układzie napędowym 6×4 i możliwość 

instalacji kabiny integralnie opancerzonej. 

Ogólnie Zetros stanowi propozycję do wykonywania 

zadań wsparcia logistycznego i bojowego 

we wszystkich warunkach klimatycznych 

oraz terenowych. W realiach pola walki jego 

zalety jako pojazdu z klasyczną kabiną są oczywiste: 

pozycja kierowcy za przednią osią, 

zmniejszająca obciążenie wywołane drganiami 

i dzięki temu idealna do jazdy w terenie; bardziej 

równomierny rozkład nacisków na osie; 

mniejsze obciążenie udarowe dla osób przebywających 

w kabinie podczas pokonywania terenu; 

łatwiejszy dostęp do przedziału silnikowego; 

łatwe wsiadanie i wysiadanie; mniejsza 

ogólna wysokość całkowita auta i solidna konstrukcja. 

Oprócz tego sama wszechstronność 

koncepcji Zetrosa umożliwia dostosowanie go 

do bardzo szerokiego zakresu warunków pracy 

i wymagań. Podstawowe cechy tej rodziny to 

wytrzymała konstrukcja i zastosowanie rozwiązań 

z systemu modułowego, w tym wielu 

głównych zespołów oraz wspólnych pozycji 

i komponentów. Taka integracja z logistyką 


www.zbiam.pl

Transport lotniczy 

Samolot C-130H Hercules nr 91-9141 jest najnowszy z piątki maszyn tego typu, które trafić mają do Polski w ramach procedury Ramp to Ramp. Obecnie przechodzi przygotowania 

do przekazania nowemu użytkownikowi w zakładach OGMA w Portugalii, dokąd trafił w maju br. 

Nowe informacje o samolotach 

Łukasz Pacholski 

Po przylocie w październiku 2022 r. 

do Wojskowych Zakładów 

Lotniczych Nr 2 S.A. w Bydgoszczy 

drugiego średniego samolotu 

transportowego Lockheed Martin C-130H 

Hercules przeznaczonego dla Sił 

Powietrznych, informacje o postępach 

wdrażania maszyn tej wersji w polskim 

lotnictwie ucichły. Z pewnością miały 

na to wpływ doniesienia o innych 

projektach wymiany generacyjnej 

sprzętu lotniczego, które zdominowały 

przestrzeń medialną w ciągu ostatniego 

roku. Dzięki łutowi szczęścia, a także 

drobiazgowej, dziennikarskiej pracy, 

możemy zaprezentować aktualności tego 

programu, które mogą zaskakiwać. 

Fotografie w artykule: US Air Force, WZL Nr 2 S.A., 

Łukasz Pacholski. 

C-130H Hercules dla Polski 

Międzyrządowa umowa dotycząca przejęcia 

pięciu samolotów Lockheed Mar- 

niewielki stopień zużycia wytypowanych mamand), 

co mogło sugerować stosunkowo 

tin C-130H Hercules pochodzących szyn. Pomimo tego C-130H tej jednostki brały 

z nadwyżek sprzętowych US Air Force została udział w działaniach bojowych na Bliskim 

podpisana 12 kwietnia 2021 r. W związku z tym, Wschodzie w latach 90., a także wspierały operacje 

na obszarze byłej Jugosławii. 

że ich przekazanie zrealizowane miało być 

w formie grantu, w ramach programu pomocowego 

Excess Defense Articles (EDA), strona polcenia 

ich sprawności będzie realizowany siłami 

Od początku zakładano, że proces przywróska 

ponieść miała jedynie koszt częściowego Wojskowych Zakładów Lotniczych Nr 2 S.A. 

doposażenia i przygotowania samolotów do w Bydgoszczy. Było to związane z tym, że amerykańskie 

centra obsługi samolotów rodziny 

przelotu ze Stanów Zjednoczonych do Polski. 

Dlatego wartość umowy wyniosła 14,3 mln USD, C-130 są zajęte zleceniami amerykańskiego 

przy cenie mającego podlegać przekazaniu lotnictwa, a w innych państwach zlokalizowanych 

jest za mało wyspecjalizowanych firm 

sprzętu szacowanej na 60 mln USD. Polska miała 

zapłacić za rozkonserwowanie wybranych egzemplarzy 

i ich przebazowanie do kraju, gdzie obciążone. Na korzyść bydgoskich zakładów 

świadczących tego typu usługi, które też są 

w Wojskowych Zakładach Lotniczych Nr 2 S.A. przemawiał także fakt, że ich personel zdobył 

miały przejść proces okresowych przeglądów już kilkuletnie doświadczenie w realizacji prac 

strukturalnych PDM (Programmed Depot Maintenance), 

a także wymiany powłok malarskich. Herculesów wersji E, które od 2009 r. do dziś sta- 

związanych z utrzymaniem w sprawności pięciu 

Wówczas poinformowano, że w ramach selekcji nowią wyposażenie 33. Bazy Lotnictwa Transportowego 

z Powidza. 

wybrano samoloty wyprodukowane w 1985 r., 

które nosiły amerykańskie rejestracje wojskowe: Ostatecznie bydgoska firma podpisała 

85-0035, 85-0036, 85-0037, 85-0038 i 85-0039. w czerwcu 2022 r. umowę z kutnowskim Wydziałem 

Techniki Lotniczej 3. Regionalnej Bazy 

Ich eksploatacja w Stanach Zjednoczonych została 

zakończona w 2017 r. Wówczas wszystkie Logistycznej z Krakowa, dotyczącą wykonania 

trafiły na składowisko AMARG (309 th Aerospace okresowych przeglądów strukturalnych PDM 

Maintenance and Regeneration Group) w bazie i usług dodatkowych przy dwóch pierwszych 

Davis-Monthan w Tucson w stanie Arizona. C-130H. Taka informacja została przekazana, 

Wszystkie były eksploatowane przez 357 th Airlift w odpowiedzi na pytania zadane przez wyżej 

Squadron, którego macierzystą bazą jest Maxwell 

w stanie Alabama. Co ciekawe, jest to jedspektoratu 

Wsparcia Sił Zbrojnych w sierpniu 

podpisanego, przez rzecznika prasowego Innostka 

rezerwowa (Air Force Reserve Com- 

2022 r. Pierwsze dwa samoloty C-130H trafiły 


www.zbiam.pl

Wiropłaty wojskowe 

Łukasz Pacholski 

W niemal rok po wysłaniu przez 

Ministerstwo Obrony Narodowej 

do administracji Stanów Zjednoczonych 

formalnego zapytania ofertowego LOR 

(Letter of Request) w sprawie możliwości 

zakupu w ramach programu Foreign 

Military Sales śmigłowców bojowych 

Boeing AH-64E Apache Guardian, 

21 sierpnia amerykański Departament 

Stanu poinformował o zatwierdzeniu 

polskiego LOR i wydaniu zgody 

na sprzedaż wiropłatów. Decyzja ta, 

po akceptacji wniosku przez Kongres, 

otwiera drogę do podpisania 

międzyrządowej umowy na ich dostawę 

(LOA, Letter of Offer and Acceptance), 

co być może nastąpi jeszcze przed 

zaplanowanymi na 15 października 

wyborami parlamentarnymi. 

Amerykańska zgoda na sprzedaż 

śmigłowców Apache Polsce 

Fotografie w artykule: US Army, Boeing, Ministerstwo 

Obrony Narodowej, MON/Maciej Nędzyński, 

56. Baza Lotnicza. 

Dwa śmigłowce bojowe Boeing AH-64E Apache Guardian wzięły udział w lotniczej części defilady w Warszawie z okazji 

Święta Wojska Polskiego. To maszyny US Army, stacjonujące rotacyjnie w Polsce. Na te docelowej wersji w polskich 

barwach przyjdzie jeszcze kilka lat poczekać, nawet jeśli umowa dostawy zostanie zawarta w tym roku. 

Na zgodę Departamentu Stanu przyszło 

czekać prawie rok, bowiem informację 

o skierowaniu do Amerykanów LOR minister 

obrony narodowej Mariusz Błaszczak 

przekazał opinii publicznej 8 września 2022 r. 

Tak długi okres procedowania polskiego zapytania 

ofertowego – z reguły trwa on od trzech do 

sześciu miesięcy – może zastanawiać. Zapewne 

przygotowanie odpowiedzi na LOR dotyczące 

aż 96 wiropłatów wraz z uzbrojeniem wymagało 

wielu konsultacji z amerykańskim przemysłem 

obronnym – przede wszystkim z korporacjami 

Boeing i Lockheed Martin – dotyczących 

możliwości zrealizowania tak dużego zamówienia 

i jego harmonogramu. 

Czego możemy się dowiedzieć z informacji 

opublikowanej na stronie internetowej Agencji 

Bezpieczeństwa Współpracy Obronnej (Defense 

Security Cooperation Agency, DSCA)? Potwierdza 

ona, że zapytanie dotyczyło 96 

śmigłowców AH-64E Apache Guardian (nie podano 

czy w konfiguracji v6, czy nowszej) wraz z: 

210 silnikami turbowałowymi T700-GE 701D 

(192 zabudowanych w płatowcach i 18 zapasowych), 

97 zmodernizowanymi optoelektronicznymi 

systemami obserwacyjno-celowniczymi 

AN/ASQ-170 ze zmodernizowanym systemem 

obserwacji w warunkach nocnych AN/AAR-11 

(M-TADS/PNVS, w tym 96 zainstalowanych i jeden 

zapasowy), 37 zestawami (MMA/REU) stacji 

radiolokacyjnych AN/APG-78 Longbow FCR 

(w tym jedna zapasowa), 96 zmodernizowanymi 

systemami ostrzegania przed opromieniowaniem 

przez radar AN/APR-48B MRFI (wszystkie 

zabudowane), 102 systemami ostrzegania 

przed odpaleniem pocisków przeciwlotniczych 

AN/AARC-57 CMWS (w tym sześć zapasowych), 

204 radiostacjami VHF/UHF AN/ARC-231A z nadajnikiem-odbiornikiem 

RT-1987 (w tym 12 zapasowych). 

Wiropłatom miałby towarzyszyć 

bogaty zestaw uzbrojenia, który poza zabudowanymi 

30 mm działkami M230 wraz z amunicją, 

obejmować mógłby: 1844 przeciwpancerne 

pociski kierowane AGM-114R2 Hellfire, 96 

makiet gabarytowo-masowych M36E8 Hellfire 

CATM, 460 pocisków kierowanych AGM-179A 

JAGM, 508 pocisków „powietrze-powietrze” RTX 

AIM-92K Stinger Block I, 7650 modułów naprowadzania 

na odbite światło lasera WGU-59/B 

APKWS II do 70 mm rakiet. Ogólnikowo informacja 

wspomina także: detektory wykrywania 

sygnałów radarowych i promieniowania laserowego, 

transpondery systemu identyfikacji 

bojowej „swój-obcy”, modemy transmisji danych 

i terminale standardu Link 16; urządzenia 

kryptograficzne, automatyczne radiokompasy, 

dopplerowskie mierniki prędkości, radiowysokościomierze, 

zestawy systemu nawigacji taktycznej 

TACAN, odbiorniki systemu nawigacji 

satelitarnej GPS, wyrzutniki flar i dipoli, wyrzutnie 

pocisków, zasobniki rakiet, rakiety niekierowane, 

systemy kontroli i komunikacji 

z aparatami bezzałogowymi MUMT, urządzenia 

treningowe (w tym symulatory), hełmy, generatory 

zasilania w energię elektryczną na ziemi, 

sprzęt ratunkowy dla załóg, zasobniki transportowe, 

części zapasowe, narzędzia i sprzęt testowy, 

usługi szkoleniowe, usługi wsparcia eksploatacyjnego 

i logistycznego, wsparcie techniczne 

rządu Stanów Zjednoczonych i firm realizujących 

zamówienie na jego zlecenie itp. 

Całość została wyceniona na maksymalną kwotę 

12 mld USD netto, a więc ok. 50 mld PLN! Oczywiście, 

często ostateczna cena jest niższa, nawet 

o kilkanaście procent. W przypadku niedawnego 

zakupu zasobników nawigacyjno-celowniczych 

AN/AAQ-33 Sniper wstępna wycena opiewała na 

125 mln USD, a ostateczna cena wyniosła 105 mln 

USD (różnica 13%). 

Warto bliżej skomentować zatwierdzony do 

sprzedaży zestaw uzbrojenia podwieszanego 

i liczbę stacji radiolokacyjnych. Zgodnie z wcześniejszymi 

deklaracjami MON, zakup pocisków 

kierowanych Lockheed Martin AGM-179 JAGM 

był planowany od kilku miesięcy. Podobnie jak 

w US Army, mają one stać się nowym elementem 

uzbrojenia śmigłowców AH-64E. Zgodnie z deklaracjami 

Boeinga, proces ich integracji został zakończony 

i każdy Apache Guardian (od konfiguracji 

v6) może odpalać pociski tego typu. 

Z pewnością doskonałym uzupełnieniem duetu 

Hellfire/JAGM mógłby być także pocisk Rafael Spike 

NLOS. Dysponujący zasięgiem do 50 km, wprowadza 

nową jakość do zdolności bojowych śmigłowców 

w nie uzbrojonych. Należy pamiętać, że 

także Departament Obrony Stanów Zjednoczonych 

kupuje pociski Spike NLOS do AH-64 US 

Army. To z kolei oznacza, że ich integracja została 

przeprowadzona na koszt tego użytkownika, 

a dodatkowo Spike NLOS można zakupić poprzez 

procedurę FMS. Innym zwracającym uwagę elementem 

pakietu uzbrojenia jest 508 pocisków 


www.zbiam.pl

Łączność i informatyka 

Premiera platformy FONET-NAVY 


Na XXXI Międzynarodowym Salonie 

Przemysłu Obronnego w Kielcach 

swoją publiczną premierę będzie miała 

najnowsza odsłona najbardziej 

rozpowszechnionego produktu 

Grupy WB, cyfrowej platformy 

komunikacji PZUŁW FONET 

– FONET-NAVY. Dzięki informacjom 

przekazanym przez członków zarządu 

Grupy WB na spotkaniu z mediami 

17 sierpnia, możemy już dziś 

przedstawić ten system 

naszym Czytelnikom. 

Fotografie w artykule Grupa WB. 

Pulpit abonencki członka załogi CZS-2FFS-NAV, łączący głośnik i klawiaturę z wyświetlaczem. 

Grupa WB kojarzyła się dotąd – oczywiście 

w militarnym obszarze swej działalności 

– przede wszystkim z lądową i powietrzną 

domeną działań bojowych, choć 

specyfika tej aktywności w pełni uzasadnia 

twierdzenie, że de facto od zawsze jej produkty 

wspierają również działania w cyberprzestrzeni. 

Niedawno wkroczyła także w kosmos, póki co 

w obszarze cywilnym (ale to dopiero początek), 

jak też na morze. W tym ostatnim przypadku ze 

swym sztandarowym produktem, znanym od 

dwóch dekad – cyfrową platformą komunikacji, 

Pokładowym Zestawem Urządzeń Łączności 

Wewnętrznej (PZUŁW) FONET. To pod względem 

liczby instalacji najpopularniejszy produkt 

Grupy WB – jest ich dziś ponad 15 000 (w tym 

dostarczonych przez firmę L3Harris, która produkuje 

FONET-a na mocy licencji jako RF-7800I 

Tactical Networking Intercom System), przede 

wszystkim w pojazdach lądowych. To produkt 

szeroko eksportowany i znany na całym świecie, 

bowiem spośród wspomnianych 15 000 zestawów 

do Sił Zbrojnych RP trafiło ok. 2000, reszta 

to platformy zagraniczne. Obecnie na rynek 

wchodzi kolejna generacja systemu – PZUŁW 

FONET MK2, wykorzystująca najnowsze rozwiązania 

techniczne i przystosowana do przetwarzania 

informacji niejawnych, ale wstecznie 

w pełni kompatybilna ze starszymi urządzeniami 

rodziny (szerzej w WiT 7/2023). 

Realia rynku sprawiły, że uwagę zarządu Grupy 

WB zwróciła także domena morska. Przyczyniły 

się do tego rozmowy z jednym z zagranicznych 

odbiorców systemów do platform lądowych, który 

wyraził zainteresowanie podobnym do pojazdowego 

FONET-a rozwiązaniem okrętowym. 

Analiza morskich systemów łączności wewnętrznej 

i zewnętrznej potencjalnego kontrahenta wykazała 

ich niewielką standaryzację, znaczne różnice 

pomiędzy urządzeniami produkowanymi 

w niewielkich seriach, problemy z kompatybilnością, 

skutkujące dublowaniem się okablowania 

i urządzeń, brak integracji poszczególnych systemów 

łączności, funkcjonowanie równolegle urządzeń 

wykorzystujących odmienne rozwiązania 

i technologie, skutkujące utrudnieniami eksploatacji. 

Wziąć także należało pod uwagę, że urządzenia 

będą musiały działać bez przerwy (przynajmniej 

w trybie gotowości) przez wiele dni, 

a nawet tygodni, incydentalne wykorzystywanie 

przez członków załóg okrętów hełmofonów czy 

nagłownych zestawów słuchawkowych, wprowadzenie 

funkcji wykorzystania głośników również 

do celów rozrywkowych w czasie wolnym od służby 

(np. możliwość podłączenia odtwarzaczy muzycznych 

CD/MP3), rozproszenie pomieszczeń, 

w których znajdują się elementy okrętowych systemów 

łączności, jak też potrzebę wyprowadzenia 

wyjść do systemów zewnętrznych na czas pobytu 

okrętu w bazie, np. w celu udostępnienia sieci łączności 

telefonicznej. Nie bez znaczenia były także 

narażenia środowiskowe, np. wilgoć, kontakt na 

wielu stanowiskach z wodą morską itd., stąd konieczność 

zastąpienia standardowych złącz aluminiowych 

wykonanymi ze stali nierdzewnej 

i uszczelnionymi. Takie rozwiązanie ma umożliwić 

korzystanie z urządzeń na otwartym pokładzie. 

Pomimo wielu znaków zapytania, złożoności 

projektu i nieuniknionych pułapek czyhających na 

jego wykonawców, polska firma podjęła wyzwanie 

– w grę wchodziło bowiem docelowo wyposażenie 

nawet kilkudziesięciu okrętów bojowych i pomocniczych. 

Projekt uniwersalnego zestawu integracji 

łączności okrętowej rozpoczęto w 2018 r., 

a obecnie realizowana jest pierwsza docelowa instalacja 

na jednostce pływającej kontrahenta. 

Na etapie analizy poprzedzającej rozpoczęcie 

prac projektowych twórcy systemu określili główne 

wymagania definiujące jego przyszły kształt, a zatem: 

❙ uwzględnienie, że na okręcie łączność wewnętrzna 

realizowana jest przede wszystkim w systemie 

rozgłoszeniowym, poprzez sieć głośników wewnętrznych 

i zewnętrznych w liniach radiowęzłowych. 

Duża liczba abonentów wymaga dostosowania 

zarówno do połączeń kierunkowych 

(abonent–abonent), jak i konferencyjnych; 

❙ łączność radiowa ogranicza się do wydzielonych 

pomieszczeń, dostępna jest wyłącznie wybranym 

użytkownikom, specyfika stanowisk 

bojowych wymaga zdalnego dostępu do radiostacji 

znajdujących się w innych pomieszczeniach 

(sterowanie poprzez pulpity wynośne); 

❙ pulpity operatorskie muszę mieć, poza wyjściem 

słuchawkowym, głośniki. Hełmofony są wykorzystywane 

tylko tam, gdzie występuje wysoki poziom 

hałasu – np. pomieszczenia siłowni, często 

jednak warunki montażu urządzeń są podobne 

do biurowych, stąd standard wykonania obudów 

może być niższy, na stanowiskach zewnętrznych 

często wystarczająca jest szczelna obudowa; 

❙ znaczna liczba abonentów i ich stałe przemieszczanie 

się po okręcie wymagają takiego rozmieszczenia 

elementów systemu, by członkowie załogi 

jednostki mieli do nich zawsze dostęp podczas 

wykonywania obowiązków oraz odpoczynku; 

❙ system musi uwzględniać rolę alarmową – być zdolnym 

do jednoczesnego powiadomienia o alarmie 

wszystkich abonentów i być sprzężonym z systemami 

sygnalizacji wizualnej (lampy alarmowe); 

❙ system okablowania musi uwzględniać znaczne 

odległości pomiędzy pomieszczeniami, ale często 

niższe są wymagania dotyczące odporności 

na narażenia elektromagnetyczne, mechaniczne 

i klimatyczne (okablowanie wewnętrzne); 


www.zbiam.pl

Uzbrojenie morskie 

Marcin Chała 

Trwająca od 24 lutego 2022 r. kolejna 

faza wojny na Ukrainie, nazywana 

eufemistycznie w Rosji „specjalną 

operacją wojskową”, od początku 

realizowana była według schematu, 

w ramach którego państwo o przewadze 

technicznej w sferze uzbrojenia i liczby 

żołnierzy dokonuje inwazji na słabszego 

przeciwnika. W tym jednak przypadku 

Federacja Rosyjska, występując 

z poziomu agresora, natrafiła na bardzo 

silny opór ze strony Ukrainy. Jak w wielu 

dotychczasowych konfliktach, także 

i w tym konieczność skompensowania 

przewagi najeźdźcy, szczególnie 

w działaniach na morzu, doprowadziła 

do opracowania nowej, wcześniej 

nierealizowanej na taką skalę, taktyki 

działań z wykorzystaniem nowego oręża, 

którym stały się bezzałogowe 

uderzeniowe pojazdy nawodne. 

Nawodne bezzałogowce 

uderzeniowe w wojnie na Ukrainie 

Fotografie w artykule: Ministerstwo Obrony Ukrainy, 

United 24, Służba Bezpieczeństwa Ukrainy, 

SpecTechnoEksport, Ministerstwo Obrony 

Federacji Rosyjskiej, Rosyjska Agencja 

Informacyjna TASS, Internet. 

Koncepcja użycia niewielkich jednostek pływających 

jako uzbrojenia nie jest nowa. Pionierem 

było Cesarstwo Niemieckie, które 

już w trakcie I wojny światowej wykorzystywało 

bezzałogowe, kierowane za pośrednictwem przewodu 

o długości 20 km, motorówki Fernlenkboot. 

Zbudowano ich łącznie 17, przenosiły 700 kg ładunku 

wybuchowego, mierzyły 17 m i osiągały 

prędkość 33 w. Jedynym ich sukcesem było uszkodzenie 

w 1917 r. monitora HMS Erebus. Podczas 

kolejnego konfliktu światowego podobne uzbrojenie 

wykorzystywane było przez: włoską Regia 

Marina – motorówki Motoscafo da Turismo, japońską 

Dai-Nippon Teikoku Kaigun – samobójcze 

kutry Shin’yō, a także niemiecką Kriegsmarine – 

Sprengboot Linse. O ile jednak konstrukcje włoskie 

i japońskie wymagały obecności sternika (w rozwiązaniu 

włoskim mógł on opuścić motorówkę 

przed uderzeniem w cel), tak Niemcy zdecydowali 

się pójść o krok dalej i opracowane przez Abwehrę 

w 1944 r. (na bazie włoskich Motoscafo da Turismo) 

łodzie wybuchowe Linse sterowane były 

zdalnie z wykorzystaniem łącza radiowego. Ograniczenia 

techniczne spowodowały jednak, że osoba 

naprowadzająca kuter na cel sama musiała 

znajdować się w stosunkowo niewielkiej odległości. 

Stąd też standardowy zespół uderzeniowy Linse 

składał się z trzech jednostek – dwóch z ładunkami 

bojowymi i kutra kontrolnego. Obecnie tego 

rodzaju uzbrojenie opisywane jest jako WBIED 

(Water-Borne Improvised Explosive Device). Siła 

Bezzałogowce Mykoła-3 (na zdjęciu późna wersja) stanowią pierwszą generację tego rodzaju pojazdów 

w ukraińskim arsenale. 

przekazów medialnych spowodowała, że są najczęściej 

określane „dronami kamikaze”. 

❚ Stary pomysł, nowa technika 

Pierwszym współczesnym wykorzystaniem małej 

jednostki nawodnej do ataku na większy 

okręt było uderzenie na amerykański niszczyciel 

USS Cole (DDG 67; w sł. od 1996 r.) typu Arleigh 

Burke Flight I, do którego doszło 12 października 

2000 r., w czasie pobierania paliwa w porcie 

Aden w Jemenie. Terroryści z Al-Ka’idy wykorzystali 

wówczas łódź motorową wypełnioną materiałami 

wybuchowymi (szacuje się, że użyto 

od 180 do 320 kg plastycznego materiału wybuchowego 

C4 uformowanego tak, by działał 

jak ładunek kumulacyjny) z samobójczą, dwuosobową 

załogą. W wyniku ataku zginęło 15 

amerykańskich marynarzy, a kolejnych 37 odniosło 

rany. Atak był zaskakujący, a zacumowany, 

skądinąd nowoczesny, zaledwie czteroletni, i groźny 

okręt, okazał się bezbronny. Cole został wyremontowany 

i powrócił do służby, w której jest do 

dziś (po zdarzeniu odwiedzał też Gdynię). 

Obecnie nawodnymi jednostkami kamikaze 

dysponuje m.in. Ansar Allah, zbrojna część 

jemeńskiego ruchu Huti, który już co najmniej 

dwukrotnie je wykorzystał, atakując okręty należące 

do Królewskiej Marynarki Saudyjskiej (Al- 

-Quwwat al-Bahriyah al-Malakiyah as- 

-Su’udiyah). Pierwszym był atak na fregatę Al 

Madinah (702; w sł. od 1985 r.), do którego doszło 

30 stycznia 2017 r. na Morzu Czerwonym 

u wybrzeży Jemenu. Drugim przypadkiem użycia 

WBIED był atak na znajdujący się w bazie 

morskiej King Faisal w Dżuddzie okręt zaopatrzeniowy 

Boraida (902; w sł. od 1994 r.). Do zdarzenia 

tego doszło 14 grudnia 2020 r. 

Realizowane obecnie działania ukraińskie, 

polegające na wykorzystaniu bezzałogowych 

jednostek nawodnych (USV, Unmanned Surface 

Vehicle/Vessel) do zadań uderzeniowych są unikatowe 

z kilku powodów. Po pierwsze stosowane 

USV są w większości konstrukcjami od podstaw 

projektowanymi do tego celu. Po drugie 

nigdy wcześniej nie odnotowywano ich wykorzystania 

na tak dużą skalę. Nie mniej istotna 

jest także odległość od celu i rejon działania. 

W przypadku obecnego konfliktu na Morzu 

Czarnym nie mówimy więc o atakach w zasięgu 

wzroku tzw. LOS (Line-of-Sight), ale o znacznych 

dystansach – BLOS (Beyond-Line-of-Sight). 

W przypadku uderzenia na okręt desantowy 

Oleniegorskij gorniak, kuter przebył ok. 420 Mm! 

Zgodnie z przysłowiem „potrzeba matką wynalazku”, 

będąc świadomą swojej słabości na 

morzu, strona ukraińska podjęła decyzję o wykorzystaniu 

dostępnych materiałów do budowy 

WBIED w postaci projektowanych od podstaw 

niewielkich USV lub o wiele rzadziej adaptacji 

komercyjnych konstrukcji. Przedstawicielem 

drugiej z wymienionych koncepcji jest konwersja 

rekreacyjnego skutera wodnego Kawasaki 


www.zbiam.pl

WiT 9_2023 (96)promo

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?