WiT 11_2023 (98)_promo

IRAŃSKIE PPK ❙ PIERWSZE AW149 PRZEKAZANE ❙ NOWY PATROLOWIEC MOSG
Wojsko
i Technika
11/2023
Listopad
CENA 19,50 zł
w tym 8% VAT
INDEKS 407445
ISSN 2450-1301
WWW.ZBIAM.PL
BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ
Przyszłość czołgów
w US Army
Wojna na Ukrainie doprowadziła do zmian
w perspektywicznych planach rozwoju
sił zbrojnych wielu państw zachodnich.
Dotyczą one także przyszłości broni pancernej,
a szczególnie silne piętno odcisną
na programach rozwoju czołgów US Army.
Korekty dotyczą m.in. koncepcji dalszej
ewolucji czołgu Abrams.
Finlandia buduje korwety
30 października w stoczni Rauma Marine
Constructions rozpoczęto palenie blach
do produkcji kadłuba pierwszej korwety typu
Pohjanmaa, przeznaczonej dla Sił Morskich
Republiki Finlandii. Dla Finów jednostki te
są tym samym, czym dla nas Mieczniki,
zatem warto przyjrzeć się głównemu
programowi okrętowemu najnowszego
członka NATO i jednocześnie naszego
bałtyckiego sąsiada.
str. 8 str. 73

N O W A P R E N U M E R A T A 2 0 2 3
Lotnictwo Aviation International
Prenumerata roczna: 258,00 zł | 12 numerów
Obejmuje numery od 1/2023 do numeru 12/2023.
Wojsko i Technika Historia
+ numery specjalne (6+6)
Prenumerata roczna: 282 zł | 12 numerów
Obejmuje 6 numerów regularnych i 6 numerów
specjalnych wydawanych w 2023 roku.
PRENUMERATA
GWARANCJA
STAŁEJ
CENY
Wojsko i Technika
Prenumerata roczna: 234,00 zł | 12 numerów
Obejmuje numery od 1/2023 do numeru 12/2023.
Prenumeratę zamów na naszej stronie internetowej www.zbiam.pl lub dokonaj wpłaty
na konto bankowe nr 70 1240 6159 1111 0010 6393 2976

Wojna na Ukrainie doprowadziła do zmian
w perspektywicznych planach rozwoju
sił zbrojnych wielu państw zachodnich.
Dotyczą one także przyszłości broni pancernej,
a szczególnie silne piętno odcisną
na programach rozwoju czołgów US Army.
Korekty dotyczą m.in. koncepcji dalszej
ewolucji czołgu Abrams.
w tym 8% VAT
INDEKS 407445
ISSN 2450-1301
30 października w stoczni Rauma Marine
Constructions rozpoczęto palenie blach
do produkcji kadłuba pierwszej korwety typu
Pohjanmaa, przeznaczonej dla Sił Morskich
Republiki Finlandii. Dla Finów jednostki te
są tym samym, czym dla nas Mieczniki,
zatem warto przyjrzeć się głównemu
programowi okrętowemu najnowszego
członka NATO i jednocześnie naszego
bałtyckiego sąsiada.
Spis treści
Vol. IX, nr 11 (98)
LISTOPAD 2023, NR 11.
Nakład: 14 990 egzemplarzy
IRAŃSKIE PPK ❙ PIERWSZE AW149 PRZEKAZANE ❙ NOWY PATROLOWIEC MOSG
Wojsko
i Technika
11/2023
Listopad
CENA 19,50 zł
WWW.ZBIAM.PL
BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ
8
Spis treści WiT Listopad 2023
Nowości z armii świata
Andrzej Kiński, Bartłomiej Kucharski,
Adam M. Maciejewski, Łukasz Pacholski str. 4
Przyszłość czołgów w US Army
Bartłomiej Kucharski str. 8
Przeciwpancerne pociski kierowane Iranu cz. 1
Adam M. Maciejewski str. 16
MSPO 2023 – premiera wojskowych Jelczy trzeciej generacji
Jarosław Brach str. 26
Salon uzbrojenia IDEF’23 cz. II
Miroslav Gyűrösi str. 32
Międzynarodowe Forum Wojskowo-Techniczne Armija 2023
– rosyjski przemysł pod presją wojny
Cz. II Lotnictwo, rakiety i przemysł stoczniowy
Tomasz Szulc str. 42
Wojna rosyjsko-ukraińska cz. 19
Marcin Gawęda str. 50
Nowości z sił powietrznych świata
Adam M. Maciejewski, Łukasz Pacholski str. 56
26
Operacje śmigłowcowe w trudnych warunkach – jak
elektronika Leonardo zapewnia bezpieczeństwo lotów
PZL-Świdnik str. 58
Przekazanie pierwszych śmigłowców Leonardo AW149
Łukasz Pacholski, współpraca Andrzej Kiński str. 60
Embraer C-390 Millennium podbija Europę
Łukasz Pacholski, współpraca Andrzej Kiński str. 63
Nowości z flot wojennych świata
Marcin Chała, Tomasz Grotnik, Łukasz Pacholski str. 66
BaltExpo 2023 – nowa odsłona
Tomasz Grotnik str. 68
PIT-RADWAR S.A. dostarczy elementy dwóch nowych
Morskich Jednostek Rakietowych
Andrzej Kiński, współpraca Tomasz Grotnik str. 70
Finlandia buduje korwety
Tomasz Grotnik str. 73
Generał Józef Haller – pierwszy pełnomorski patrolowiec MOSG
Andrzej Nitka str. 78
Przyszłość czołgów
w US Army
str. 8 str. 73
Finlandia buduje korwety
Na okładce: Wyrzutnia MLV pocisków kierowanych
NSM Morskiej Jednostki Rakietowej Marynarki
Wojennej.
Fot. Andrzej Kiński.
Redakcja
Andrzej Kiński – redaktor naczelny
andrzej.kinski@zbiam.pl
Adam M. Maciejewski
adam.maciejewski@zbiam.pl
Tomasz Grotnik
tomasz.grotnik@zbiam.pl
Marcin Wiącek
marcin.wiacek@zbiam.pl
Korekta
Monika Gutowska, zespół redakcyjny
Redakcja techniczna
Wiktor Grzeszczyk
Stali współprawcownicy
Piotr Abraszek, Jarosław Brach, Marcin Chała,
Robert Czulda, Miroslav Gyűrösi, Jerzy Gruszczyński,
Przemysław Juraszek, Bartłomiej Kucharski,
Hubert Królikowski, Marek Łaz, Krzysztof Nicpoń,
Andrzej Nitka, Łukasz Pacholski, Łukasz Prus,
Paweł Przeździecki, Tomasz Szulc,
Tomasz Wachowski, Michal Zdobinsky, Gabor Zord
Wydawca
Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o.
ul. Anieli Krzywoń 2/155, 01-391 Warszawa
office@zbiam.pl
Biuro
ul. Bagatela 10 lok. 17, 00-585 Warszawa
Dział reklamy i marketingu
Andrzej Ulanowski
andrzej.ulanowski@zbiam.pl
Dystrybucja i prenumerata
office@zbiam.pl
Reklamacje
office@zbiam.pl
60
78
Prenumerata
realizowana przez Ruch S.A:
Zamówienia na prenumeratę w wersji
papierowej i na e-wydania można składać
bezpośrednio na stronie
www.prenumerata.ruch.com.pl
Ewentualne pytania prosimy kierować
na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl
lub kontaktując się z Telefonicznym
Biurem Obsługi Klienta pod numerem:
801 800 803 lub 22 717 59 59
– czynne w godzinach 7.00–18.00.
Koszt połączenia wg taryfy operatora.
Copyright by ZBiAM 2023
All Rights Reserved.
Wszelkie prawa zastrzeżone
Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne
rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy
jest zabronione. Materiałów niezamówionych,
nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo
dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów
i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych.
Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie opiniami
sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności
za treść zamieszczonych ogłoszeń i reklam.
Więcej informacji znajdziesz na naszej nowej stronie:
www.zbiam.pl
www.facebook.com/wojskoitechnika
www.zbiam.pl Listopad 2023 • Wojsko i Technika 3

Wozy bojowe
Wiele wskazuje na to, że M1A2 SEPv3 do końca obecnej dekady pozostanie najbardziej zaawansowaną „seryjną” wersją Abramsa.
Przyszłość czołgów w US Army
Bartłomiej Kucharski
Wojna na Ukrainie doprowadziła
do zmian w perspektywicznych planach
rozwoju sił zbrojnych wielu państw
zachodnich. Dotyczą one także
przyszłości broni pancernej,
a szczególnie silne piętno odcisną
na programach rozwoju
czołgów US Army.
Ilustracje w artykule: US Army, US Army/
Spc. Duke Edwards, US Army/2-12 Cavalry Regiment
„Thunderhorse”, TACOM, GDLS, SAPA, Rolls Royce,
Tomasz Grotnik na podstawie US Army.
Oprzyszłości czołgów i szerzej broni pancernej
w US Army w ostatnich latach pisaliśmy
wielokrotnie na łamach „Wojska
i Techniki”. Jeszcze w 2015 r. Wojska Lądowe Sił
Zbrojnych Stanów Zjednoczonych przyjęły Strategię
Modernizacji Pojazdów Lądowych (Combat
Vehicles Modernization Strategy), a bazująca na
niej przyszłościowa koncepcja modernizacji
technicznej wydawała się jasna. Jeśli chodzi
o czołgi podstawowe najpierw miał wejść do
służby wóz M1A2 SEPv3, a potem SEPv4. Ten drugi
z – nareszcie (sic!) – nowoczesnymi elementami
systemu kierowania ogniem. Obydwa bazujące
na wersji M1A2. Na kolejne lata rozważano
wdrożenie kolejnego wariantu Abramsa – SEPv5,
z dalszymi udoskonaleniami, i zapewne mniej
więcej równolegle czołgu nowej generacji (pod
różnymi nazwami, od niedawna Optionally Manned
Tank, OMT). Uzupełniać miały je czołg lekki
(Mobile Protected Firepower, obecnie General
Dynamics Land Systems M10 Booker) i lekki czołg
bezzałogowy (Robotic Combat Vehicle – Heavy
ze 120 mm armatą). Wydawało się, że nic nie zakłóci
przynajmniej pierwszych etapów programu,
bowiem czołg M1A2 SEPv3, mimo redukcji
zamówień na lata podatkowe 2023–2025 o ponad
200 wozów, jest produkowany (czy też, jak
kto woli, modernizowany) seryjnie i zastępuje
starsze odmiany Abramsa w kolejnych pancernych
brygadowych zespołach bojowych (ABCT).
Atak Rosji na Ukrainę 24 lutego 2022 r. i wynikające
z niego światowe przeobrażenia geopolityczne
(a raczej przyspieszenie pewnych widocznych
od lat tendencji), doprowadziło do przewartościowania
priorytetów modernizacyjnych US Army,
w tym przyszłości czołgów.
❚ Umarł M1A2 SEPv4, niech żyje M1A3!
6 września gen. mjr Glen Dean, dyrektor programu
systemów walki lądowej Wojsk Lądowych Stanów
US Army wprowadza zmiany w planie modernizacji wojsk pancernych – rezygnuje z czołgu M1A2 SEPv4,
„przypadkiem” ujawnionego rok temu.
Oceniono, że w wersji SEPv4 nastąpi wprawdzie wzrost parametrów
w stosunku do wersji SEPv3, lecz niewystarczający, bowiem główne
bolączki nie zostaną wyeliminowane.
8 Wojsko i Technika • Listopad 2023
www.zbiam.pl

Broń rakietowa
Przeciwpancerne pociski kierowane Iranu cz. 1
Adam M. Maciejewski
Przez kilka ostatnich dekad Iran wprowadził
do produkcji kilka typów przeciwpancernych
pocisków kierowanych,
zaczynając od zagranicznych licencji,
a obecnie osiągając samodzielność w ich
konstruowaniu i wytwarzaniu. Coraz większe
zaawansowanie techniczne kolejnych
typów sprawia, że Iran w tej kategorii
uzbrojenia wyprzedza dziś wiele państw
zachodnich, z przyzwyczajenia wciąż nazywanych
wysoko uprzemysłowionymi.
Produkowane w Islamskiej Republice Iranu
przeciwpancerne pociski kierowane zosta-
ły także gruntownie sprawdzone bojowo
w ramach tzw. Osi Oporu, kładąc kres wielu
marketingowym mitom o rzekomo bardzo
dobrym opancerzeniu czołgów
zachodniej konstrukcji.
Fotografie w artykule: MESHKAT/Manar, leader.ir,
Al-Manar, otvaga2004.ru, military.ir, mashreghnews.ir,
M. Sadegh Nikgostar/Farsnews.ir, Asghar Khamseh/
irna.ir, defence.pk, Tasnim, Michaił Łyganow/
Mike1979 Russia/Wikimedia Commons/CC-BY-SA-4.0,
khamenei.ir, Armin Karami/Farsnews.ir, Vahid Reza
Alaei/Farsnews.ir, ISWNews, CIA/VOA, iribnews.ir,
irna.ir, Mohammad Agha/defapress.ir, Mohsen
Ranginkaman/defapress.ir, TNA/taghribnews.com,
Mahdi Safaei via defence.pk, A. Shirband/defapress.ir,
Amin Ahouei/sahebkhabar.ir.
Początki historii przeciwpancernych pocisków
kierowanych w irańskim wojsku wiążą się
z wojną iracko-irańską (1980–1988). W jej
trakcie Irakijczycy wykorzystywali na dużą skalę formacje
pancerno-zmechanizowane zarówno w natarciu,
jak i obronie. Islamska Republika Iranu, najpierw
obłożona zachodnimi sankcjami, a potem
najechana przez Republikę Iraku, z inspiracji i przy
wsparciu Zachodu, mierzyła się z niedostatkami
wielu kategorii uzbrojenia czy z czasem części zamiennych
do tego zachodniego, pozostałego po
rządach szacha. W przypadku broni przeciwpancernej
Iran miał stosunkowo niewielką liczbę amerykańskich
przeciwpancernych pocisków kierowanych.
Były to ppk Hughes (obecnie RTX) BGM-71
TOW (zarówno wyrzutnie lądowe – trójnożne i pojazdowe,
jak i lotnicze do śmigłowców AH-1J,
o czym dalej) i przenośne ppk McDonnell Douglas
(potem Raytheon) M47/FGM-77 Dragon. Uzupełniały
je sowieckie ppk 9M14 Malutka i ich chińskie kopie
HJ-73. Niemniej, irańska piechota do walki z irackimi
wozami pancernymi i opancerzonymi miała
przede wszystkim ręczne oraz zespołowe granatniki
przeciwpancerne i działa bezodrzutowe, broń
o umiarkowanej skuteczności, zwłaszcza na otwartej
przestrzeni. Jednak Iran wykazał się dużą skutecznością
w użyciu swoich ppk. Przykładem były nieliczne
Dragony. Szkoleni od końca września 1980 r.
wybrani żołnierze 9. batalionu Teherańskiego Korpusu
Strażników Rewolucji, zorganizowani w trzy
Odpalenie ppk Dehlawije z dwupojemnikowej wyrzutni zamontowanej na transporterze M113 irańskich Wojsk
Lądowych (Artešu). Widać dopalający się przyspieszacz startowy pocisku. Zdjęcie wykonane podczas ćwiczeń
„Eghtedar-1402” (Siła-2023) w październiku br.
drużyny ppk po dziewięciu żołnierzy każda, weszli
do walki w marcu 1981 r. W czasie starć w górzystym
terenie, wykorzystując efekt zaskoczenia, przyczynili
się do taktycznych sukcesów, niszcząc szereg
irackich czołgów i bojowych wozów piechoty, które
poruszały się w górzystym terenie drogami biegnącymi
kotlinami i przesmykami. W rezultacie tej lokalnej
ofensywy Iran odzyskał wzgórza Bazideraz (obszar
na pograniczu dzisiejszych irańskich ostanów
Kermanszah i Kurdystan).
Skuteczność ppk podczas Świętej Obrony przed
iracką inwazją skłoniła władze Iranu do inwestowania
w rozwój tej kategorii uzbrojenia, także zgodnie
z koncepcją niesymetrycznego pola bitwy. Początki
produkcji ppk w Iranie to po części biała
plama. Oficjalnie Iran podaje, że po prostu skopiował
amerykańskie ppk Dragon i TOW, a także Malutkie.
A miał do tego wystarczyć dostęp do tych
systemów. Jednak od nawet fachowego przeanalizowania
konstrukcji do jej nielicencyjnej produkcji
wiedzie bardzo daleka droga. A bez dokumentacji
technicznej producenta i transferu technologii
często droga nie do przebycia. Na dodatek z czasem
Iran zaczął produkować takie wersje ppk Dragon
i TOW, do których nie miał dostępu. Notabene,
Iran w toku wojny z Irakiem zdobył pewną liczbę
francusko-niemieckich ppk Euromissile MILAN, nowocześniejszych
od Dragonów, których jednak jakoś
do dziś nie skopiował. Aby wyjaśnić ten fenomen,
można postawić hipotezę, że dokumentację
techniczną tych ppk (i nie tylko tych systemów rakietowych,
lista musiała być dłuższa, wystarczy
rzut oka na kierowane pociski przeciwlotnicze
Sayyad-2/-3/-4) równolegle z dostawami nowych
pocisków sprzedała Iranowi administracja Ronalda
Reagana, aby w tajemnicy przed Kongresem uzyskać
pieniądze na finansowanie antyrządowych
szwadronów śmierci (tzw. partyzantka Contras)
w trakcie wojny domowej w Nikaragui (tzw. afera
Iran–Contras, 1981–1986).
❚ Malutki grzmot
Jednym z pierwszych skopiowanych w Iranie przeciwpancernych
systemów rakietowych był 9K11
Malutka. Oryginał Iran kupił razem z bojowymi wozami
piechoty BMP-1 (pociski 9M14M) w latach 80.
Jednak przenośną wersję nabył w Chinach, które
także w trakcie wojny z Irakiem dostarczały własną
kopię systemu, czyli HJ-73 (Hongjian – czerwona
strzała). W Iranie Malutkę nazwano Raad (pol.
grzmot). Techniczna ewolucja tego systemu powtarzała
ścieżkę jego udoskonalania wdrożoną w ZSRS
i ChRL. Najprostszą wersję Raad (z ręcznym naprowadzaniem
pocisków, oryginał 9M14/M/M1) zastąpił
I-Raad (naprowadzanie półautomatyczne, operator
nie steruje lecącym pociskiem, tylko utrzymuje
znak celowniczy na celu, oryginalnie 9M14P/P1),
najwyraźniej konstrukcyjnie wzorowany na pocisku
HJ-73C, pociski z pojedynczą głowicą kumulacyjną
zastąpiono pociskami Raad-T z tandemową głowicą
(wcześniej modyfikowano konstrukcję tej pojedynczej),
aż powstała wersja docelowa I-Raad-T łącząca
w sobie wszystkie dotychczasowe udoskonalenia.
Jej system celowniczy najwyraźniej bazuje na chińskiej
wersji HJ-73D i jest przystosowany do wykorzystania
celownika termowizyjnego. Raad, jak pierwowzór
i HJ-73, jest obecnie systemem przestarzałym.
W irańskim wojsku zapewne też stracił na znaczeniu.
Jednak w całym regionie (i nie tylko) HJ-73 (wersji D)
nadal cieszy się względną popularnością, także
wśród sojuszników Iranu, co widać na frontach od
Iraku po Liban. System jest prosty w obsłudze, tani,
a tandemowa kumulacyjna głowica stanowi nadal
zagrożenie dla wielu czołgów i wozów bojowych.
Poza tym w HJ-73 i Raadzie zachowano rozdzielenie
wyrzutni z ppk od systemu celowniczego, co nie
naraża tak bardzo operatora. Niewykluczone, że
z tych powodów Iran zachował zdolności produkcyjne
tych ppk. I-Raad-T ma masę 11,78 kg, system
celowniczy waży ok. 23 kg, długość pocisku to
982 mm, średnica 120 mm, a średnica wysięgnika
16 Wojsko i Technika • Listopad 2023
www.zbiam.pl

Pojazdy wojskowe
Prototypowe czteroosiowe podwozie Jelcz P883.57 T80 TS 8×8 jest reprezentantem trzeciej generacji wojskowych ciężarówek z dolnośląskich zakładów. Swoją
publiczną premierę miało na XXXI MSPO w Kielcach.
Jarosław Brach
Na XXXI MSPO Jelcz Sp. z o.o. pokazał
kilka premierowych samochodów.
Zwracały uwagę nowe odmiany,
skompletowane w oparciu o już
istniejące podwozia bazowe, jak
czteroosiowy model P882.57 TS T45
K-MLRS, pełniący rolę nośnika polowej
wyrzutni rakietowej systemu K239
Chunmu. Obecni byli przedstawiciele
drugiej generacji, ale w zupełnie nowych,
długo zapowiadanych wariantach, jak
pięcioosiowy typ 112.57 10×10.
Najciekawsze były jednak nowe auta,
należące do trzeciej generacji
wojskowych ciężarówek z Jelcza.
Fotografie w artykule: Jarosław Brach,
Andrzej Kiński, PGZ/WZŁ Nr 1 S.A.
Pojawienie się wszystkich tych ciężarówek
jest ściśle powiązane z programami modernizacji
Sił Zbrojnych RP, a konkretnie polowymi
systemami rakietowymi Homar-A i Homar-K
oraz rakietowymi systemami obrony przeciwlotniczej
i przeciwrakietowej Wisła, Narew i Pilica+.
MSPO 2023 – premiera wojskowych
Jelczy trzeciej generacji
❚ Jelcze trzeciej generacji
W Kielcach spółka Jelcz pokazała dwa zupełnie
nowe podwozia pod zabudowy specjalne – czteroosiowe
Jelcz P883.57 T80 TS 8×8 z zabudową w postaci
ramy podkontenerowej do przewozu kontenerów
20-stopowych do środków łączności
dostarczanych przez Wojskowe Zakłady Łączności
Nr 2 S.A. z Czernicy i trzyosiowe Jelcz 663.45 T60 TS
6×6 z zabudowaną szkolną wyrzutnią M269 Loader
Launcher Module (LLM) systemu Lockheed Martin
M142 HIMARS/Homar-A. Obydwa to prototypowe
podwozia, reprezentujące nową – trzecią generację
aut, dlatego w ich oznaczeniu pojawia się litera trzy
po dwóch cyfrach oznaczających skrót opisu napędu
– trzyosiowy trzeciej generacji w układzie napędowym
6×6 – 663, czteroosiowy trzeciej generacji
w układzie napędowym 8×8 – 883.
Prace koncepcyjne nad nową generacją Jelczy
rozpoczęły się kilka lat temu, a ruszyły pełną parą
wraz z podpisaniem 14 grudnia 2022 r. umowy,
związanej z programem systemu wieloprowadnicowych
wyrzutni rakietowych (WWR) Homar.
Zawarło ją z Agencją Uzbrojenia konsorcjum
PGZ-WWR i dotyczy ona dostaw w latach 2023–2024
59 pojazdów oraz samochodowych podwozi specjalnych
do dwóch dywizjonowych modułów
ogniowych (DMO). Ma ona wartość ok. 330 mln
PLN brutto, a jej wykonawcą jest Jelcz Sp. z o.o. Na
jej podstawie przedsiębiorstwo to wyprodukuje
i dostarczy: 18 podwozi Jelcz P882.57 T45 K-MRLS
8×8 do zamontowania modułu wyrzutni K239/Homar-K;
18 pojazdów amunicyjnych Jelcz P882.57
T28 TS ASV-K 8×8 do przewozu rakiet K239/Homar-K;
19 pojazdów amunicyjnych Jelcz P882.57
T28 TS ASV-H 8×8 do przewozu rakiet systemu
HIMARS do uzupełnienia ukompletowania pierwszego
DMO, zamówionego w ramach umowy z lutego
2019 r. (wyrzutnie na podwoziach Oshkosh
M1140 są sukcesywnie dostarczane ze Stanów
Zjednoczonych od maja br.); cztery podwozia do
skompletowania prototypów kolejnych wersji specjalnych,
w tym: jedno w układzie napędowym
4×4, dwa z układem napędowym 6×6 (podwozie
trzyosiowe Jelcz P663.45 T60 TS 6×6 jest przeznaczone
do montażu modułu wyrzutni M142 HIMARS
w ramach częściowo spolonizowanego systemu
Homar-A) i jedno z układem napędowym 8×8.
Jako pierwsze prototypownia Jelcz Sp. z o.o.
skompletowała podwozie trzyosiowe, gdyż wymagało
ono skomplikowanej integracji ze szkolnym
modułem wyrzutni dostarczonym ze Stanów
Zjednoczonych. Jego dokumentacja trafiła do Jelcza
w czerwcu br., chociaż przygotowanie komponentów
zaczęło się wcześniej. Następne w kolejności
zmontowano podwozia w układach 8×8
i – niepokazywane w Kielcach – dwuosiowe
w układzie napędowym 4×4. Pojazdy gotowe były
pod koniec sierpnia, a odmiany 6×6 i 8×8 przyjechały
do Kielc na lawetach.
Podwozia P883.57 T80 TS 8×8 i 663.45 T60 TS
6×6 to dwa kolejne modele przygotowane w ramach
trzeciej generacji, po pokazanym dziewięć
lat temu trzyosiowym, „odchudzonym” typie
663.32 6×6, powstałym w ramach programu
155 mm armatohaubicy samobieżnej na podwoziu
kołowym Kryl (Huta Stalowa Wola S.A.). O ile
663.32 otrzymał tzw. kabinę klasyczną, montowaną
za silnikiem, o tyle 663.45 i 883.57 mają już kabiny
wagonowe, obniżone, krótkie, mocno wysunięte
do przodu, co skutkuje redukcją wysokości
aut. Nowe kabiny uzupełniają: niezależne zawieszenie
ze sprężynami śrubowymi i silnik wraz z automatyczną
skrzynią biegów jako moduł umieszczony
za kabiną. Modele 663.45 i 883.57 oparte są
na tych samych zasadniczych konstrukcyjnych
modułach bazowych. Są one odmienne od zastosowanych
w autach drugiej generacji i w typie
663.32 6×6. Tymi modułami, świadczącymi o konstrukcyjnej
odmienności premierowych przedstawicieli
trzeciej generacji i będącymi jednymi z jej
zasadniczych cech charakterystycznych, są nowe,
po raz pierwszy zamontowane w jelczańskich ciężarówkach:
wysunięta do przodu, obniżona kabina;
niezależnie zawieszone osie; zmieniona rama
podwozia wskutek wprowadzenia osi z niezależnym
zawieszeniem; silnik MTU/Mercedes OM 460
26 Wojsko i Technika • Listopad 2023
www.zbiam.pl

Przemysł obronny
Miroslav Gyűrösi
We wrześniowym numerze
„Wojska i Techniki” zaprezentowaliśmy
najciekawsze eksponaty stambulskiej
wystawy IDEF’23 przede wszystkim
związane z szeroko pojętymi wojskami
lądowymi. Były wśród nich kołowe
i gąsienicowe wozy bojowe oraz
pojazdy wojskowe, zarówno z załogą
na pokładzie, jak i bezzałogowe.
Omówione zostało także uzbrojenie
i sprzęt obrony przeciwlotniczej – od
systemów wykrywania i śledzenia celów,
po różnorodne środki ich zwalczania
w szerokim zakresie wysokości lotu
i odległości, w tym specjalnie
przeznaczone do obezwładniania
bezzałogowców.
Salon uzbrojenia IDEF’23 cz. II
Fotografie w artykule Miroslav Gyűrösi.
Firma TK Mekatronik zaprezentowała makietę przedniej
części kadłuba śmigłowca T129 ATAK z wieżyczką
z trzylufowym działkiem kalibru 20 mm własnej
konstrukcji. Współpracuje z nią głowica obserwacyjno-celownicza
Aselsan ASELFLIR-300T.
Makieta nowego tureckiego śmigłowca bojowego T929 ATAK 2 w ekspozycji plenerowej firmy Turkish Aerospace
Industries (TAI).
Tradycją wystaw International Defence Industry
Fair jest to, że obejmują uzbrojenie
i sprzęt dla wszystkich rodzajów sił zbrojnych,
stąd skala prezentacji jest przeogromna.
Turcja jeszcze nie należy do grona wiodących
światowych producentów i eksporterów broni,
ale wkłada olbrzymi wysiłek – także finansowy
– by jak najszybciej do tego grona dołączyć.
Ostatnia dekada, nie tylko przez pryzmat salonów
IDEF, dobitnie pokazuje, że turecki przemysł
obronny sukcesywnie się rozwija, co coraz
bardziej widać także w obszarze tzw. zaawansowanych
rozwiązań i technologii.
Oprócz nowych rozwiązań z obszaru techniki
rakietowej i elektroniki, lokalna zbrojeniówka
czyni duże starania, aby uzyskać samodzielność
w sferze produkcji seryjnej i zaspokojenia potrzeb
własnych sił zbrojnych samodzielnymi
konstrukcjami broni strzeleckiej oraz artyleryjskiej
wszystkich możliwych kalibrów. W tym
obszarze istotnym graczem jest firma TR Mekatronik
Sistemler San. ve Tic. A.Ş., która w swym
stoisku zaprezentowała m.in. armatę szybkostrzelną
na amunicję 25×137 mm do zastosowań
naziemnych i morskich, a także system wieżowy
z trzylufową armatą napędową zasilaną amunicją
20×102 mm. Wieżyczka ta pierwotnie została
opracowana z myślą o śmigłowcu bojowym
T129 ATAK, ale obecnie jej elementy zintegrowano
też w prototypie hybrydowego samobieżnego
zestawu przeciwlotniczego bardzo krótkiego
zasięgu Roketsan Burç MHSS (patrz WiT
9/2023). Wieżyczka przeznaczona do śmigłowca
ma rozmiary 750×2100×400 mm, długość
lufy wynosi 1520 mm, masa broni to 75 kg, zaś
samej wieżyczki – bez armaty – 67 kg. Broń
przystosowana jest do prowadzenia ognia różnymi
typami amunicji 20×102 mm (m.in. M56A3
HEI, M56A3 HEI-T, M53 API), zataśmowanej w taśmie
M142. Interfejs danych jest kompatybilny
z normą MIL-STD-1553. Napędy są w pełni elektryczne
(28 V DC), podobnie jak spust (naboje
mają spłonki elektryczne). Szybkostrzelność sięga
750±50 strz./min, a prędkość początkowa
1049 ±20 m/s (oczywiście w zależności od typu
pocisku). Maksymalna siła odrzutu nie przekracza
W TK Mekatronik opracowano również armatę szybkostrzelną na amunicję 25×137 mm NATO, przeznaczoną
do montażu w wieżach i stanowiskach wozów bojowych, a także na jednostkach pływających.
Zamek nowej tureckiej 25 mm armaty szybkostrzelnej
napędza silnik elektryczny na prąd stały 28 V.
32 Wojsko i Technika • Listopad 2023
www.zbiam.pl

Przemysł obronny
Śmigłowiec bojowy Mi-28NM, na pierwszym planie ppk Wichr-1. Maszyna jest także uzbrojona w pociski Izdielije 305 (LMUR) na podwójnej belce APU-L. Po prawej stronie
widoczna podwieszana stacja radiolokacyjna do naprowadzania ppk 9M123 systemu Krizantiema-WM.
Międzynarodowe Forum Wojskowo-Techniczne
Armija 2023 – rosyjski przemysł pod presją wojny
Cz. II Lotnictwo, rakiety i przemysł stoczniowy
Tomasz Szulc
Na Międzynarodowym Forum
Wojskowo-Technicznym Armija 2023,
zorganizowanym w podmoskiewskim
Centrum Wystawienniczym Patriot
w Kubince, zaprezentowano sporo
nowości związanych z wozami bojowymi
i pojazdami wojskowymi, artylerią
i obroną przeciwlotniczą, które zostały
omówione w poprzednim numerze
„Wojska i Techniki”. Są to obszary,
w których rosyjski przemysł obronny
ma duży potencjał i znaczące możliwości.
Mniej jednoznaczna jest sytuacja
w innych sektorach rosyjskiej
zbrojeniówki, choćby przemyśle
lotniczym i stoczniowym. Niebagatelną
rolę odgrywa w nich uzależnienie
od dostaw zagranicznych komponentów,
które do niedawna było znacznie
większe, niż w przypadku wymienionych
wcześniej obszarów.
Fotografie w artykule: zbiory autora, Internet.
Proces zastępowania komponentów importowanych
krajowymi przebiega w nich
wolniej, niż oczekiwaliby rosyjscy politycy
i często skutkuje pogorszeniem właściwości modyfikowanego
w ten sposób sprzętu. W nieco
lepszej sytuacji jest przemysł lotniczy, co wiąże
się niewątpliwie z jego sukcesami eksportowymi
po 1990 r. Część środków pozyskiwanych z zagranicy
była inwestowana w infrastrukturę
i nowe projekty, dzięki czemu utrzymano nie tylko
moce produkcyjne, ale i kluczowe biura konstrukcyjne,
bez których rozwój i modernizacja
produktów nie byłyby możliwe.
❚ Lotnictwo
W ekspozycji lotniczej Armii 2023, zorganizowanej
na odległym o kilkadziesiąt kilometrów od pawilonów
Centrum Wystawienniczego Patriot lotnisku
w Kubince nie było w tym roku nowości, a największą
ciekawostką było odwołanie pokazów
w locie. Najwyraźniej obawiano się, że gdzieś
w okolicy może zaczaić się „turysta” z Ukrainy,
uzbrojony np. w przenośny przeciwlotniczy zestaw
rakietowy bądź kontrolujący rój dronów
i mogący zapewnić widzom dodatkowe „atrakcje”.
Po raz pierwszy przed „seryjnym” Su-57 (czerwony
02) wyłożono uzbrojenie, ale nie było
wśród niego żadnych nowości, nawet jako pociski
„powietrze-powietrze” krótkiego zasięgu pokazano
R-73M, a nie nowe R-74M2, choć opracowano
je z myślą o tym właśnie nosicielu. Co
ciekawe, w tym zestawie uzbrojenia nie było rakiet
„powietrze-powietrze” średniego i dalekiego
zasięgu, jakby Su-57 nie był myśliwcem, a maszyną
uderzeniową. Pocisk R-74M2, pod nazwą
RWW-MD2, pokazano za to w ekspozycji Korporacji
Taktyczne Uzbrojenie Rakietowe (KTRW).
Jest on o 200 mm (ok. 7%) dłuższy od starszych
wersji R-73, ma mniejszą rozpiętość stateczników,
nowy zapalnik zbliżeniowy, a zewnętrznym
wyróżnikiem jest brak niewielkich mierników
kąta natarcia i ślizgu w przedniej części korpusu.
Był także model bezzałogowej wersji jednosilnikowego
samolotu wielozadaniowego Su-75, czyli
Checkmate (szerzej w WiT 8/2021). Aerodynamikę
maszyny zmodyfikowano w porównaniu z makietą,
zaprezentowaną w 2021 r. To świadczy z jednej
strony o kontynuacji prac nad projektem, a z drugiej
o oddalaniu się od koncepcji maksymalnego
wykorzystania w nowej maszynie podzespołów
Su-57. Przyszłość tego programu rysuje się jednak
obecnie w raczej ciemnych barwach – rosyjski resort
obrony chyba nie ma środków na takie „ekstrawagancje”,
a znalezienie rzetelnych zagranicznych
inwestorów jest w obecnych realiach mało
prawdopodobne. Na dodatek model przedstawiał
42 Wojsko i Technika • Listopad 2023
www.zbiam.pl

Konflikty
Wojna rosyjsko-ukraińska cz. 19
Marcin Gawęda
Walki w październiku nie przyniosły
żadnych poważnych zmian na linii frontu,
wciąż trwa pozycyjna wojna na wyniszczenie,
w której przewagę w ludziach,
sprzęcie i amunicji ma Rosja. Niedawno
przyznał to sam naczelny dowódca Sił
Zbrojnych Ukrainy gen. Wałeryj Załużny,
stwierdzając że wojna weszła w fazę
impasu, a Ukraina utknęła w długim
konflikcie zbrojnym, w którym Rosja ma
przewagę. Załużny przyznał, że mylił się,
licząc na wykrwawianie rosyjskiego
wojska – „To był mój błąd. Rosja
straciła co najmniej 150 000 zabitych.
W każdym innym kraju taka liczba ofiar
zatrzymałyby wojnę”. W gorzkim
wywiadzie Załużny stwierdza dobitnie,
że nowoczesna broń, jak pociski ATACMS
czy myśliwce F-16, przybyły lub przybędą
zbyt późno, by zmienić losy wojny. Były
potrzebne wiele miesięcy temu, a nie
teraz, gdy na froncie trwa pat, a czas gra
na korzyść mobilizującej swoje zasoby,
ludzkie i materiałowe, Rosji.
Fotografie w artykule: Sztab Generalny Sił Zbrojnych
Ukrainy, Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej,
Anna-News, Internet.
Mimo ogromnych strat siły agresora bynajmniej
nie słabną, a kluczowa jest
przewaga w powietrzu. Niektóre ukraińskie
szacunki mówią o ok. 450 000 żołnierzy
rosyjskich w strefie tzw. operacji specjalnej, bez
oddziałów Rosgwardii, które tak jak siły zbrojne
rozwijają się liczebnie. Ukraiński portal analityczny
Sprotyv.Info szacuje, że pod koniec października
siły rosyjskie na Ukrainie liczyły ok. 440 000
żołnierzy w 60 brygadach, 137 pułkach, 106 samodzielnych
batalionach i 46 kombinowanych
grupach taktycznych szczebla pułku/batalionu.
Ufortyfikowane pozycje obydwu stron, z rozległymi
polami minowymi, a także dobra świadomość
sytuacyjna dzięki masowemu zastosowaniu
bezzałogowców, promują obronę
i upośledzają atak. Zaskoczenie nawet w skali
taktycznej jest niemal niemożliwe, pancerne zagony
nie są w stanie przebić się przez pola minowe
i ponoszą straty od precyzyjnego ognia
artylerii, a operacje małymi grupami szturmowymi
pozwalają zająć co najwyżej poszczególne
stanowiska albo punkty oporu, a nie dokonać
wyłomu w liniach obrony. W takiej sytuacji
trudno jest marzyć o operacyjnym przełamaniu
frontu przez jakąkolwiek ze stron i jakichś większych
przesunięciach frontu. Można rzec, że
155 mm armatohaubica samobieżna CAESAr ze składu 148. Brygady Artylerii na kierunku zaporoskim.
mamy do czynienia z zaawansowaną technicznie
I wojną światową.
Przykładowo operacyjno-taktyczne bezzałogowce
powietrzne Swarmly H10 Poseidon II, aktywnie
używane przez Siły Zbrojne Ukrainy na
najbardziej gorących odcinkach frontu i określane
jako jedne z najlepszych w swojej klasie (jednymi
z najbardziej doświadczonych operatorów obsługi
Poseidonów są specjaliści z 59. BZ), są w stanie prowadzić
rozpoznanie i korygować ogień artylerii na
głębokości do 40÷50 km od linii frontu. Nasycenie
jednostek komercyjnymi bezzałogowcami jest
ogromne, wzrasta też rola dronów-kamikaze typu
FPV, które są w stanie zagrozić nawet kolumnom
pancernym w fazie ataku.
❚ Ataki lotniczo-rakietowe
W połowie października zauważono wzrost aktywności
dronów-kamikaze, natomiast pociski
manewrujące były rzadziej używane, co związane
było najpewniej z kumulowaniem rosyjskiego
arsenału rakietowego przed zimą i sezonem
grzewczym na Ukrainie. Ciężar walk z bezzałogowcami
spoczywał głównie na mobilnych grupach
przeciwlotniczych, które okazywały się relatywnie
skuteczne, chociaż ich potencjał planuje
się jeszcze wzmocnić. Skuteczność w zwalczaniu
kluczowych dziś celów osiągano jednak wielkim
wysiłkiem całego systemu obrony przeciwlotniczej,
włącznie z lotnictwem, czy systemami walki
radioelektronicznej (szacowana średnia skuteczność
w eliminacji bezzałogowców ok. 80%).
W październiku debiutowała nowa amunicja
krążąca ZALA Italmas (izdielije 54), jednakże nie
ma jeszcze zbyt wiele informacji, ani o jej charakterystykach
taktyczno-technicznych, ani o zastosowaniu
bojowym (patrz także relacja z forum
Armija–2023 w tym samym numerze WiT). Wciąż
głównym zagrożeniem są aparaty Shahed-136/131
(Gieran’-1/2), atakujące infrastrukturę krytyczną
i cele wojskowe, np. bazy paliw.
W nocy z 4 na 5 października do uderzenia
przystąpiło 29 Shahedów, z których OPL zestrzelić
miała 24 (82%). W nocy 12 października zarejestrowano
atak 33 takich bezzałogowców, aktywnych
w sześciu obwodach kraju, z których
zestrzelić miano 28. Jak wynika z komunikatu
Dowództwa Sił Powietrznych Ukrainy, zaangażowano
wszystkie komponenty naziemne i powietrzne
OPL: lotnictwo myśliwskie, systemy
rakietowe, mobilne przeciwlotnicze grupy
ogniowe i pododdziały WRE.
Nietypowy atak dronowo-rakietowy miał
miejsce w nocy z 15 na 16 października, bowiem
zastosowano jeden pocisk balistyczny
Iskander, pięć pocisków „powietrze-ziemia”
Ch-59M i 12 Shahedów, a więc ani jednego pocisku
manewrującego Kalibr czy Ch-101, co dotąd
było normą. Zgłoszono zestrzelenie dwóch
Ch-59M i 11 Shahedów. Wysoki procent strąceń
bezzałogowców miał zostać osiągnięty mimo
tego, że te manewrowały starając się omijać rejony
rozlokowania OPL, co więcej, na południu
były trudne warunki atmosferyczne, bowiem na
morzu panował sztorm i wiał silny wiatr.
Nie zawsze jednak ataki odpierano tak skutecznie.
Przykładowo w nocy z 2 na 3 listopada doszło
do kolejnego masowego nalotu Shahedów. Według
strony ukraińskiej atakowało 38 bezzałogowców,
z których zestrzelono 24, czyli 63% wobec
średniej 80%. Przypuszczalnie relatywnie niska
skuteczność mobilnych grup przeciwlotniczych
50 Wojsko i Technika • Listopad 2023
www.zbiam.pl

Technika lotnicza
Operacje śmigłowcowe w trudnych warunkach – jak
elektronika Leonardo zapewnia bezpieczeństwo lotów
Śmigłowce, ze względu na swoje
możliwości i warunkowane nimi potrzeby
realizowanej misji, muszą często
operować na małych wysokościach,
w tym w zawisie, nierzadko w terenie
zalesionym czy w pobliżu elementów
infrastruktury naziemnej, które mogą
stanowić przeszkodę do swobodnego
lotu. Takie zadania wykonywane są
nie tylko w strefach konfliktów
zbrojnych, ale również podczas
likwidacji szkód wynikających z klęsk
żywiołowych czy agresywnego
zachowania nielegalnych imigrantów,
czego przykładem są próby forsowania
wschodnich granic Polski.
Fotografie w artykule Leonardo.
Śmigłowce operujące w strefie, gdzie dochodzi
do konfliktów z użyciem broni, są
dodatkowo narażone na niebezpieczeństwo
ataku. Dlatego wiropłaty zarówno do zastosowań
cywilnych, jak i wojskowych wyposażane
są w szereg systemów oraz podsystemów,
które mają wspomagać nawigację w dowolnych
warunkach atmosferycznych i zwiększać
bezpieczeństwo lotu, a w trakcie konfliktów
zbrojnych ich przetrwanie.
Bezpieczeństwo wykonywania zadań przez
śmigłowce jest zatem w centrum uwagi Leonardo
jako firmy opracowującej i produkującej
tego typu statki powietrzne. Wysiłek wkładany
w ich projektowanie, w tym także
Laserowy system antykolizyjny wspomagający nawigację LOAM (Laser Obstacle Avoidance and Monitoring) jest w stanie
szybko wykryć obecność małych przeszkód na torze lotu, np. takich jak kable o średnicy zaledwie 5 mm,
filary i konstrukcje, umożliwiając załodze na czas zmianę wysokości lub kierunku lotu.
wszelkich systemów pokładowych, przyczynia
się do zwiększenia przeżywalności śmigłowców
na polu walki, a tym samym zdolności do
efektywnego realizowania zadań. Platformy
Leonardo są projektowane z uwzględnieniem
odporności płatowca na wypadek zderzenia,
wysokiej tolerancji na uszkodzenia i możliwości
przeciwdziałania zagrożeniom, a także wyjątkowej
zdolności przekładni głównej do pracy
na sucho. Systemy i podsystemy elektroniczne
mają przeciwdziałać wielu zagrożeniom, a ich
systematyczny rozwój, w tym na podstawie
analiz rzeczywistych misji, pozwala na utrzymanie
przez Leonardo wiodącej pozycji w tym
obszarze rynku.
❚ Laserowy system monitorowania
i wykrywania przeszkód
Leonardo jest producentem laserowych systemów
antykolizyjnych wspomagających nawigację
– LOAM (Laser Obstacle Avoidance and
Monitoring). Ten nowej generacji system podwójnego
zastosowania, do małych i średnich
platform śmigłowcowych, jest znany z poprzedniej
wersji, która była wykorzystywana na większych
platformach, jak AW101 (EH-101). Nowy
system – LOAM-V2 ma masę tylko 13 kg i cechują
go kompaktowe rozmiary. LOAM jest w stanie
szybko wykryć obecność małych przeszkód na
torze lotu, np. takich jak kable o średnicy zaledwie
5 mm, filary i konstrukcje, umożliwiając załodze
na czas zmianę wysokości lub kierunku lotu.
Wsparcie nawigacyjne działa jak lokalizator laserowy
(LADAR), skanując obszar przed śmigłowcem,
aby zebrać w czasie rzeczywistym informacje
o środowisku, terenie i przeszkodach. Dane są
następnie przetwarzane w celu identyfikacji i klasyfikacji
wszelkich przeszkód oraz przekazania
w odpowiednim czasie ostrzeżeń dźwiękowych
i wizualnych. Aby zapewnić pilotowi maksymalną
świadomość sytuacyjną w różnych warunkach
lotu, działanie systemu jest zoptymalizowane pod
kątem lotu na dowolnej wysokości przelotowej,
podejścia z mniejszą prędkością i podczas zawisu.
Miysis DIRCM (Directed Infrared Countermeasures) to system bezpośredniego przeciwdziałania systemom naprowadzania
wykorzystującym podczerwień, przeznaczony do ochrony śmigłowców i samolotów.
❚ Miysis DIRCM – bezpieczny powrót
do domu
Miysis DIRCM (Directed Infrared Countermeasures),
czyli system bezpośredniego przeciwdziałania
systemom działającym w podczerwieni, to
58 Wojsko i Technika • Listopad 2023
www.zbiam.pl

Wiropłaty wojskowe
Jeden z dwóch śmigłowców AW149, z numerem 6702, przekazanych 25. Brygadzie Kawalerii Powietrznej 30 października br. na lotnisku w Nowym Glinniku. Zwraca uwagę wyrzutnia
pocisków AGM-114R2 Hellfire.
Przekazanie pierwszych
Łukasz Pacholski,
współpraca Andrzej Kiński
30 października na terenie lotniska
wojskowego Tomaszów Mazowiecki –
Nowy Glinnik odbyła się uroczystość
przekazania Siłom Zbrojnym RP,
a konkretnie 25. Brygadzie Kawalerii
Powietrznej, pierwszych dwóch
wielozadaniowych śmigłowców wsparcia
Leonardo AW149. To początek dawno
oczekiwanej modernizacji parku
sprzętowego tego związku taktycznego,
który dotąd eksploatował wiropłaty
sowieckiej produkcji bądź tkwiące
swymi korzeniami w czasach istnienia
Układu Warszawskiego, a zarazem
wymiany generacyjnej wiropłatów
eksploatowanych w Wojsku Polskim.
Fotografie w artykule: Mirosław Wasielewski,
CO MON/st. kpr. Wojciech Król.
Co warto odnotować, samo wydarzenie
było także niezmiernie symboliczne,
gdyż miało miejsce niemal dokładnie siedem
lat po formalnym zakończeniu negocjacji
dotyczących umowy offsetowej pomiędzy ówczesnym
Ministerstwem Rozwoju a firmą Airbus
Helicopters, której podpisanie było warunkiem
formalnego zamówienia 50 wielozadaniowych
śmigłowców H225M Caracal – stało się to na początku
października 2016 r. Wówczas brak osiągnięcia
porozumienia w kwestii offsetu stał się
przyczyną anulowania jednego z wówczas najważniejszych
projektów modernizacji technicznej
Sił Zbrojnych RP, zainicjowanych przez koalicyjny
rząd Platformy Obywatelskiej i Polskiego
Stronnictwa Ludowego. Należy pamiętać, że
śmigłowców Leonardo AW149
spośród 50 planowanych do zakupu wiropłatów,
przynajmniej 16 miało trafić właśnie do
25. Brygady Kawalerii Powietrznej, gdzie zastąpić
miały maszyny rodziny Mi-8. Pomimo obietnic
ówczesnego kierownictwa Ministerstwa Obrony
Narodowej, złożonych w chwili anulowania
zakupu Caracali, szybki zakup nowych śmigłowców
bardzo się przeciągnął – do końca ubiegłego
miesiąca Agencja Uzbrojenia, a wcześniej
Inspektorat Uzbrojenia, zamówił łącznie 44 wiropłaty,
spośród których dotychczas dostarczono
jedynie cztery (S-70i Black Hawk, które trafiły
do Zespołu Lotniczego Jednostki Wojskowej
GROM). Obok pierwszych dwóch AW149, w ciągu
najbliższych tygodni można spodziewać się
także zapoczątkowania dostaw ciężkich śmigłowców
Leonardo AW101, które w konfiguracji
ZOP/CSAR trafią do Brygady Lotnictwa Marynarki
Wojennej. Nie można wykluczyć, że liczba
zamówionych dla wojska wiropłatów wzrośnie
jeszcze do końca bieżącego roku – cały czas
Polskiego, powinny być jedynie kwestią czasu –
na sfinalizowanie czeka bowiem program Kondor,
czyli następców morskich śmigłowców pokładowych
Kaman SH-2G Super Seasprite, a także
zamówienia maszyn, które zastąpią leciwe Mi-2,
oraz nowych wiropłatów szkolno-treningowych,
lepiej niż SW-4 Puszczyk dostosowanych
do przygotowania pilotów śmigłowców dwui
trzysilnikowych, z nowoczesnym wyposażeniem
pilotażowo-nawigacyjnym.
Z kronikarskiego obowiązku należy także
nadmienić, że październikowa dostawa dwóch
AW149 to pierwszy zastrzyk sprzętowy dla lotniczego
komponentu Wojsk Lądowych od ponad
dziesięciu lat – w latach 2010–2011, w ramach
interwencyjnego zakupu związanego z potrzebą
wsparcia Polskiego Kontyngentu Wojskowego
w Afganistanie, dostarczonych zostało pięć
wielozadaniowych Mi-17-1W. Po zakończeniu
misji w Afganistanie większość z nich trafiła do
7. eskadry działań specjalnych (obecnie Powietrznej
Agencja Uzbrojenia prowadzi negocjacje
Jednostki Operacji Specjalnych).
w sprawie zamówienia kolejnych 32 maszyn
S-70i Black Hawk, przynajmniej 22 AW101, w tym
w wersji transportowej, a dodatkowo oczekiwane
jest także zatwierdzenie międzyrządowej
umowy Letter of Offer and Acceptance (LOA)
w ramach programu Foreign Military Sales
(FMS) w sprawie zamówienia do 96 śmigłowców
bojowych Boeing AH-64E Apache Guardian.
Kolejne zamówienia, jeśli nowy rząd będzie
kontynuował dotychczasową politykę szybkiej
modernizacji i wzmacniania potencjału Wojska
Początek dostaw śmigłowców Leonardo AW149
to wynik zapisów umowy, która została podpisana
1 lipca 2022 r. pomiędzy Agencją Uzbrojenia a, należącą
do koncernu Leonardo, Wytwórnią Sprzętu
Komunikacyjnego „PZL-Świdnik” S.A. Określa ona
warunki dostawy w latach 2023–2029 32 maszyn
wraz z niezbędnymi pakietami, logistycznym
i szkoleniowym. Koszt to 8,25 mld PLN brutto. Jak
podkreślano tuż po zawarciu kontraktu, jego strony
porozumiały się w kwestii możliwości skrócenia
terminów dostaw. Ważnym elementem programu
60 Wojsko i Technika • Listopad 2023
www.zbiam.pl

Transport lotniczy
Embraer C-390 Millennium podbija Europę
Łukasz Pacholski,
współpraca Andrzej Kiński
Druga połowa tego roku to ważny okres
w historii programu średniego samolotu
transportowego Embraer C-390
Millennium. Ta brazylijska konstrukcja,
wbrew przypuszczeniom sporej części
branżowych komentatorów, podąża
drogą cywilnych maszyn producenta
z São José dos Campos i sukcesywnie
zdobywa nowe rynki także
na Starym Kontynencie.
Ilustracje w artykule: Embraer,
Força Aérea Portuguesa.
Wydawać by się mogło, że przysłowiowy
„podział tortu” pomiędzy producentami
w europejskim segmencie
średnich samolotów transportowych został już
dawno dokonany. Airbus kontynuuje produkcję
i dostawy A400M Atlas zamówionych dotąd
przez siedmiu członków NATO. Część państw
eksploatuje i planuje zakupy kolejnych – nowych
bądź używanych – maszyn Lockheed
Martin C-130 Hercules (m.in. Rumunia, Polska czy
Włochy). Pomimo tego, dzięki elastycznej strategii
negocjacyjnej i ofercie współpracy przemysłowej,
a także konkurencyjnym parametrom
operacyjnym swego samolotu, Embraer zawarł
już w Europie dwa kontrakty (Portugalia i Węgry),
a trzy kolejne państwa ogłosiły wybór
C-390 Millennium jako nowego typu średniego
samolotu transportowego dla swoich sił powietrznych.
Co należy podkreślić, w dwóch
przypadkach mowa o wieloletnich użytkownikach
Herculesów poprzedniej generacji, a w trzecim
(Republika Czeska), decyzja o postawieniu
na brazylijską konstrukcję zapadła po postępowaniu
przetargowym, w którym w pokonanym
polu znalazł się Airbus A400M.
Opracowywany od początku obecnego wieku,
z uwzględnieniem współczesnych potrzeb
operacyjnych, rozwiązań technicznych i technologii
(oblot 3 lutego 2015 r.), C-390 Millennium
to wynik analiz i koncepcji rozwoju firmy Embraer
S.A., której zarząd postanowił rzucić wyzwanie
dwóm dominującym producentom
w segmencie średnich wojskowych samolotów
transportowych. Było to wynikiem oceny, która
zakładała, że w ciągu najbliższych lat na świecie
pojawi się zapotrzebowanie na ok. 700 maszyn
tej klasy (wliczając w to rynek cywilny), a z różnych
względów nie będą mogli zaspokoić go
producenci rosyjscy, Lockheed Martin i Airbus.
Dotychczas firmie z siedzibą w São José dos
Campos udało się zdobyć zamówienia na 26 egzemplarzy
dla trzech użytkowników. Brazylijskie
Embraer KC-390 Millennium z bogatym zestawem wyposażenia dodatkowego, które obejmuje dwa zasobniki
z giętkimi przewodami tankującymi pod skrzydłami, a także optoelektroniczny zasobnik obserwacyjno-celowniczy
pod kadłubem.
Ministério da Defesa zamówiło w 2014 r. 28 maszyn,
jednak w efekcie cięć budżetowych liczba
ta, przynajmniej na razie, została zredukowana
do 19. Spośród nich dostarczono już sześć sztuk
– pierwszą 4 września 2019 r., które wylatały do
dziś ponad 10 000 godzin. Jak informuje producent,
gotowość operacyjna sięgnęła 80%,
a wskaźnik realizacji zadań to 99,5% (dane na
podstawie 6000 godzin lotów operacyjnych
przy nalocie ogólnym 8200 h). Na przestrzeni
ponad czterech lat maszyny wykonywały zadania
zarówno na obszarze Brazylii, jak i wiele misji
poza granicami kraju – m.in. ewakuując obywateli
Brazylii z Izraela bądź przewożąc Brazylijczyków
ewakuowanych z Ukrainy drogą lądową do
sąsiednich państw do domu. Stanowią też ważny
element mostu powietrznego łączącego Brazylię
z placówkami naukowo-badawczymi na
Antarktydzie. Dzięki swoim parametrom operacyjnym
C-390 zyskał duże uznanie wśród personelu
latającego i technicznego Força Aérea Brasileira
oraz innych części składowych sił
zbrojnych tego południowoamerykańskiego
kraju. Pozostałych siedem trafi do dwóch pierwszych
odbiorców eksportowych – pięć zamówiła
Portugalia, a dwa Węgry.
❚ Pierwsi odbiorcy zagraniczni
W przypadku Portugalii kwestia zamówienia brazylijskich
maszyn była formalnością. W lutym
2010 r. władze w Lizbonie zadeklarowały zakup
sześciu sztuk, a w grudniu 2011 r. zawarto z Embraerem
umowę o udziale w rozwoju i produkcji
C-390 o wartości 89 mln EUR. Te decyzje zaowocowały
zacieśnieniem współpracy przemysłowej
– firma OGMA Indústria Aeronáutica de Portugal
stała się dostawcą komponentów dla Embraera
i partnerem na poziomie prac inżynierskich.
W lipcu 2017 r. portugalskie władze autoryzowały
zakup pięciu wielozadaniowych KC-390, a więc
maszyn przystosowanych także do tankowania
innych samolotów w powietrzu za pomocą układu
z giętkim przewodem. Ostatecznie kontrakt,
dotyczący dostawy pięciu egzemplarzy z opcją
na szósty, został podpisany w sierpniu 2019 r. Pakiet
obejmuje również wsparcie logistyczne przez
12 lat i dostawę symulatora. Całość wyceniono na
827 mln EUR. Pierwszy portugalski, a zarazem
pierwszy dostarczony innemu użytkownikowi niż
FAB, Embraer KC-390 Millennium został dostarczony
19 października tego roku. Kolejne mają trafiać
na Półwysep Iberyjski w tempie jednego rocznie
– umowa zakłada dostarczenie ostatniego do lutego
2027 r. Zakup brazylijskich maszyn ma pozwolić
na zastąpienie obecnie eksploatowanych
samolotów Lockheed Martin C-130H/H-30 Hercules
(obecnie cztery w linii) i uzupełnienie siedmiu
lekkich Airbus C-295M.
Drugim odbiorcą C-390 stały się – raczej nieoczekiwanie
– Węgry, które zamówiły dwa egzemplarze
w odmianie KC-390 z bogatym wyposażeniem
dodatkowym (m.in. specjalistycznym
pakietem medycznym Intensive Care Unit). Kontrakt,
zawarty w listopadzie 2020 r. (jego prawdopodobna
wartość to 230,6 mln USD) to ponoć
wynik działań politycznych najważniejszych
osób w Brazylii, które od 2019 r. prowadziły intensywne
rozmowy z odpowiednikami na Węgrzech.
Umowa była jednym z kluczowych punktów rozszerzenia
współpracy pomiędzy obydwoma państwami.
Obecnie pierwszy z węgierskich KC-390
znajduje się na zaawansowanym etapie montażu.
Według informacji przekazanych przez
Embraera we wrześniu tego roku, maszyna
www.zbiam.pl Listopad 2023 • Wojsko i Technika 63

Przemysł obronny
Targi BaltExpo po raz pierwszy odbyły się w połączonej formule cywilno-militarnej.
BaltExpo 2023 – nowa odsłona
Tomasz Grotnik
Niemal 200 wystawców z 15 państw,
zarówno z Polski, jak i z Europy,
zgromadziły 22. Międzynarodowe Targi
Morskie i Konferencje BaltExpo 2023.
Wydarzenie odbyło się w dniach
10–12 października w Centrum
Wystawienniczo-Kongresowym
AmberExpo w Gdańsku. Organizatorem
imprezy były – po raz pierwszy
– Międzynarodowe Targi Gdańskie S.A.,
które pozyskały stosowne prawa
od Zarządu Targów Warszawskich S.A.
Także premierowo wdrożono formułę
łączącą dotychczasowe targi wojennomorskie
z cywilnymi. Zespół Badań
i Analiz Militarnych był patronem
medialnym BaltExpo 2023.
Fotografie w artykule: Tomasz Grotnik,
Marcin Chała.
Na powierzchni 12 000 m2 swoje wyroby
i usługi prezentowały firmy branży
morskiej oraz stoczniowej. Po raz
pierwszy pojawiła się specjalna strefa dla startupów,
gdzie zaprezentowały one swoje innowacyjne
projekty z różnych branż, czy strefa
wsparcia biznesu. Ponadto w ramach Targów
odbywały się wydarzenia towarzyszące, takie
jak „Dzień Kariery”, podczas którego zainteresowane
osoby mogły bliżej zapoznać się
z ofertą staży i pracy w branży morskiej oraz
wziąć udział w rozmowie z rekruterami.
Wśród wystawców najbardziej okazałe stoiska
miały: Remontowa Holding S.A., zrzeszająca m.in.
Gdańską Stocznię Remontową Shipbuilding S.A.
i Stocznię Remontową im. J. Piłsudskiego S.A. czy
Crist S.A. Większość firm oferowała jednak nie
kompletne jednostki pływające, lecz wyposażenie
do nich: od silników, generatorów,
przez drzwi, okna, po zupełnie niepozorne
detale. Dość rozczarowujący był brak stoiska
PGZ Stoczni Wojennej Sp. z o.o., będącej rdzeniem
programu budowy fregat Miecznik dla
Marynarki Wojennej RP, czy Ośrodka Badawczo-Rozwojowego
Centrum Techniki Morskiej
S.A. Za to dużo miejsca zajęły instytucje,
takie jak zarządy portów morskich, urzędy
marszałkowskie itp.
Najważniejszą nowością było jednak połączenie
dwóch imprez wystawienniczych
o długich tradycjach: BaltExpo, skupiającej
głównie przemysł cywilny i BaltMilitaryExpo,
stanowiącej platformę spotkań firm chcących
uczestniczyć w procesie odnowy sprzętowej
polskiej floty wojennej. Nowa formuła miała
przyciągnąć większą liczbę wystawców, po
dość słabych minionych edycjach obydwu imprez.
Niestety, trudno oprzeć się wrażeniu, że
wystawcy sektora militarnego, którzy chcieli
przedstawić swoją ofertę w Polsce, uczynili to
w trakcie XXXI Międzynarodowego Salonu
Przemysłu Obronnego w Kielcach, zaledwie
miesiąc wcześniej. Nawet wystawa sprzętu
Marynarki Wojennej była więcej niż skromna
Na Targach prezentowały się nieliczne polskie stocznie.
Wśród wystawców były nowe na polskim rynku firmy, w tym Moteurs Baudouin, produkująca
silniki i agregaty okrętowe.
68 Wojsko i Technika • Listopad 2023
www.zbiam.pl

Przemysł obronny
PIT-RADWAR S.A. dostarczy elementy dwóch
nowych Morskich Jednostek Rakietowych
26 października, należące do Polskiej Grupy Zbrojeniowej, spółki PIT-RADWAR S.A. i Wojskowe Zakłady Elektroniczne S.A. podpisały umowy podwykonawcze z Kongsberg Defence
& Aerospace AS na wykonanie i dostawy elementów dwóch Morskich Jednostek Rakietowych oraz serwisowanie i produkcję pocisków kierowanych NSM. Scenerię uroczystości
tworzyły: wyrzutnia MLV (Missile Launch Vehicle, po lewej), makieta pocisku kierowanego NSM i wóz kierowania uzbrojeniem CCV (Command Control Vehicle).
Andrzej Kiński,
współpraca Tomasz Grotnik
Konsekwencją podpisanej 5 września
przez resort obrony narodowej umowy
na dostawę dwóch kolejnych Morskich
Jednostek Rakietowych (MJR) dla Marynarki
Wojennej jest zawarcie przez wykonawcę
kontraktu – Kongsberg Defence
& Aerospace AS – umów podwykonawczych
z polskimi dostawcami elementów
MJR i wykonawcami usług wsparcia ich
eksploatacji. Największy zakres prac
przypadnie w udziale PIT-RADWAR S.A.,
która to spółka dostarczy m.in. wozy
dowodzenia i łączności oraz pojazdy
warsztatowe, które wejdą w skład
czterech nadbrzeżnych dywizjonów
rakietowych. Stosowne kompetencje
firma uzyskała już przed ponad dekadą,
kiedy realizowała podobne zlecenia
przy okazji dostaw dwóch pierwszych
Nadbrzeżnych Dywizjonów Rakietowych.
Fotografie w artykule: Andrzej Kiński, Polska Grupa
Zbrojeniowa, Marynarka Wojenna,
w Mazowieckim Centrum
Produkcyjno-Serwisowym PIT-
26października
-RADWAR S.A. w Kobyłce, należące do
Polskiej Grupy Zbrojeniowej, spółki PIT-RADWAR
S.A. i Wojskowe Zakłady Elektroniczne S.A., podpisały
umowy podwykonawcze z jednostką biznesową
Kongsberg Defence & Aerospace AS, wchodzącą
w skład Kongsberg Gruppen, na wykonanie i dostawy
elementów dwóch Morskich Jednostek Rakietowych
oraz serwisowanie i produkcję pocisków
kierowanych NSM. Sygnowanie tych umów jest
bezpośrednim skutkiem kontraktu zawartego
5 września br. pomiędzy Agencją Uzbrojenia i Kongsberg
Defence & Aerospace AS podczas XXXI Międzynarodowego
Salonu Przemysłu Obronnego na
dostawę dwóch kolejnych Morskich Jednostek Rakietowych
wraz z „kilkuset” pociskami NSM (chodzi
o najnowszą ich wersję o zasięgu ponad 250 km),
które wzmocnią potencjał uderzeniowy Marynarki
Wojennej. Wartość kontraktu bazowego to 8 mld
PLN brutto, a okres realizacji dostaw sprzętu i usług
towarzyszących ustalono na lata 2026–2032.
Pierwsza umowa, którą podpisali Kjetil Reiten
Myhra, wiceprezes oddziału Integrated Defence
Systems Kongsberg Defence & Aerospace oraz
Przemysław Kowalczuk, prezes PIT-RADWAR S.A.,
ma wartość ponad 1,1 mld PLN netto. Dotyczy wykonania
i dostawy przez PIT-RADWAR S.A. elementów
czterech rakietowych dywizjonów ogniowych,
które – po dwa w każdej – wejdą w skład
Morskich Jednostek Rakietowych.
Do każdego z dywizjonów ogniowych spółka
dostarczy: trzy mobilne centra łączności MCC (Mobile
Communication Centre), jeden wóz dowodzenia
dowódcy dywizjonu ogniowego i szefa sztabu
dywizjonu SCV (Squadron Command Vehicle), dwa
wozy dowodzenia dowódców baterii BCV (Battery
Command Vehicle), sześć wozów kierowania
uzbrojeniem CCV (Command Control Vehicle), każdy
do współpracy z wozem wyrzutni MLV (Missile
Launch Vehicle) i jeden ruchomy warsztat remontowy
MWV (Mobile Workshop Vehicle). Dodatkowo
każdy z dywizjonów ogniowych doposażony ma
zostać w jeden wóz łączności MCC i jeden wóz dowodzenia
dowódcy Morskiej Jednostki Rakietowej
Marynarki Wojennej NCV (Naval Command Vehicle),
których zespół umożliwia samodzielne dowodzenie
obydwoma dywizjonami ogniowymi z pominięciem
innych komponentów dowodzenia
oraz łączności. Daje to łącznie 56 obiektów o różnym
przeznaczeniu, wykorzystujących w charakterze
nośników podwozia Jelcz w układach 6×6
i 8×8. Ze względu na lepsze zdolności terenowe,
część wozów dowodzenia i łączności wykorzystujących
wcześniej podwozia trzyosiowe zostanie teraz
skompletowana na nośnikach czteroosiowych. Podana
na wstępie wartość umowy nie obejmuje
kosztów pozyskania podwozi, bowiem kilkanaście
dni wcześniej, 11 października w Nowej Dębie,
Agencja Uzbrojenia zawarła z Jelcz Sp. z o.o. kontrakt
na dostawę nośników wszystkich elementów
dwóch nowych MJR, nie tylko wspomnianych wyżej
56 wozów dowodzenia i łączności oraz warsztatów,
ale także 36 wyrzutni rakiet MLV (Missile Launch
Vehicle, po sześć w każdym dywizjonie ogniowym)
i pojazdów transportowo-załadowczych rakiet TLV
(Transport Loading Vehicle, po trzy w każdym
dywizjonie), za dostawę których odpowiada
Kongsberg Defence & Aerospace AS. Wartość
umowy z Jelczem to ok. 470 mln PLN brutto,
a dostawy 92 samochodów mają zostać zrealizowane
w latach 2024–2029.
70 Wojsko i Technika • Listopad 2023
www.zbiam.pl

Okręty wojenne
Tomasz Grotnik
30 października w stoczni Rauma
Marine Constructions Oy w Raumie
rozpoczęto palenie blach
do produkcji sekcji kadłubowych
pierwszej korwety typu
Pohjanmaa, przeznaczonej
dla Sił Morskich Republiki Finlandii
(Merivoimat). Przekaz medialny
z okazji uroczystości określił ten
projekt jako „najważniejszy dla
obrony narodowej kraju”. Jednak
zanim rozpoczęto budowę
prototypu, był on pod ostrzałem
krytyki, zaliczył duże opóźnienia
i eskalację kosztów. Dla Finów
jednostki te są tym samym,
czym dla nas Mieczniki.
Nie oznacza to bynajmniej,
że należy je porównywać bez
zastrzeżeń. Za to warto przyjrzeć
się zasadniczemu programowi
okrętowemu najnowszego członka
NATO, a jednocześnie naszego
bałtyckiego sąsiada.
Ilustracje w artykule: Merivoimat, Aker Arctic,
Saab, Patria, Kongsberg, IAI, Puolustusvoimat/
Ella Haataja, Forcit Defence.
Cztery jednostki typu Pohjanmma (pol.
Ostrobotnia) powstają w ramach programu
Laivue 2020 (LV2020; Dywizjon 2020).
Sklasyfikowano je jako korwety wielozadaniowe
(Pohjanmaa-luokan monitoimikorvetin). Ich przeznaczeniem
będzie zwalczanie celów nawodnych,
podwodnych i powietrznych, stawianie min
oraz dozór akwenów zainteresowania zarówno
w operacjach krajowych, jak i sojuszniczych. Wraz
z korwetami Merivoimat uzyska nowe możliwości,
w tym: zwalczanie celów lądowych, tworzenie
świadomości sytuacyjnej rejonu w czasie rzeczywistym,
rozpoznania sygnałowego SIGINT, pełniejszą
współpracę z innymi rodzajami Sił Obrony Finlandii
(Puolustusvoimat) oraz większe zdolności
monitorowania i oddziaływania na cele podwodne.
Okręty mają realizować te zadania w trudnych
warunkach archipelagów Finlandii, niezależnie od
warunków hydrometeorologicznych, w tym
w okresie zimowego zalodzenia Bałtyku, z perspektywą
co najmniej 30-letniej służby. Aby to
Fińskie korwety mają być ogniwem narodowego systemu obrony, nie zaś działać samodzielnie w narażeniu na ataki
rakietowe Rosjan. Będą wykonywać misje na Bałtyku, ale też dołączą do międzynarodowych sił koalicyjnych.
Finlandia buduje korwety
Z kilkunastomiesięcznym opóźnieniem rozpoczęto budowę pierwszej korwety typu Pohjanmaa. Program ten napotkał
w Finlandii podobne problemy, co Miecznik w Polsce. Prototypy obydwu okrętów powinny pojawić się w zbliżonym
czasie na morzu, wtedy będziemy mogli porównać owoce prac sojuszników z NATO z akwenu Bałtyku.
osiągnąć, zaprojektowano lokalnie największe
okręty w fińskiej historii. Choć ich sylwetka nie
zdradza awangardowych rozwiązań, system walki
skonfigurowano dość zaskakująco, wykorzystując
przy tym szereg najnowszych rozwiązań dostępnych
na rynku.
❚ Fiński Miecznik
Korwety typu Pohjanmaa mają zastąpić wycofany
ze służby w 2013 r. stawiacz min o tej samej nazwie
(w służbie 1979–2013; od 2016 r. statek hydrograficzny
Pohjanmeri), cztery okręty rakietowe
typu Rauma (w sł. od 1990 r.) i dwa stawiacze min
typu Hämeenmaa (w sł. od 1992 r.). Przygotowania
do tej operacji rozpoczęły się już w 2008 r., kiedy to
Puolustusvoimat przeprowadziły prace badawczo-rozwojowe
związane z nowym sprzętem. Projekt
został wpisany do programu rządowego
29 maja 2015 r. We wrześniu tego samego roku
minister obrony Jussi Niinistö upoważnił Siły Obrony
Finlandii do uruchomienia projektu LV2020.
We wrześniu 2016 r. Dowództwo Logistyczne
Sił Obrony Finlandii (Puolustusvoimien logistiikkalaitos)
i Rauma Marine Constructions Oy (RMC)
podpisały list intencyjny w sprawie budowy okrętów.
Stocznia z Raumy była tradycyjnym dostawcą
okrętów dla Merivoimatu, ale ostatnimi jednostkami
bojowymi tam powstałymi były małe
okręty rakietowe typu Hamina (cztery w latach
1996–2006; wówczas była to Aker Finnyards)
o wyporności 250 t. Oznaczało to, że firma nie ma
doświadczenia, ani nawet zaplecza technicznego
do zaprojektowania i budowy skomplikowanych
korwet wielozadaniowych. Mimo to rząd zdecydował
o budowie okrętów lokalnie, nie zaś powierzenia
zadania doświadczonemu producentowi
zagranicznemu. W celu realizacji programu
RMC powołała spółkę zależną RMC Defence Oy.
www.zbiam.pl
Listopad 2023 • Wojsko i Technika 73

Technika morska
Pełnomorski patrolowiec SG-301 powracający do Gdańska z testów zdawczo-odbiorczych. Od 12 października 2023 r. nosi on oficjalnie nazwę Generał Józef Haller.
Andrzej Nitka
12 października w bazie Morskiego
Oddziału Straży Granicznej (MOSG)
na Westerplatte w Gdańsku odbyła się
uroczystość chrztu i podniesienia
bandery na pierwszym w historii
tej formacji pełnomorskim
patrolowcu SG-301, który otrzymał
nazwę Generał Józef Haller.
Fotografie w artykule Andrzej Nitka.
Generał Józef Haller – pierwszy
pełnomorski patrolowiec MOSG
Matką chrzestną nowej jednostki została
Elżbieta Witek, będąca wówczas Marszałkiem
Sejmu RP, a pierwszym dowódcą
Generała Józefa Hallera kmdr ppor. SG
Tomasz Jarzębiński.
Dzięki wcieleniu do służby Hallera, MOSG został
w końcu wzmocniony przez nowoczesną pełnomorską
jednostkę patrolową, na co czekał od dawna.
O potrzebie zakupu pełnomorskich patrolowców
dla tej formacji mówiono od wielu lat.
Podstawową przeszkodą w jej zaspokojeniu był
brak środków w budżecie państwa.
Dotychczas największymi jednostkami formacji
były patrolowce SG-311 (Kaper-1) i SG-312 (Kaper-2)
typu SKS-40, zbudowane na zamówienie
Urzędów Morskich, a wprowadzone do służby
w latach 1991–1992. Mimo że zostały one zmodernizowane
i doposażone, to ze względu na swoją
wielkość, założenia konstrukcyjne i ograniczoną
autonomiczność nie mogą operować z dala od
własnych baz. Bolączka ta stała się szczególnie widoczna
w czasie nasilenia kryzysu migracyjnego
na południu Europy, kiedy to MOSG nie miał możliwości
wydelegowania jakiejkolwiek jednostki pływającej
do wsparcia działań w ochronie zewnętrznej
granicy Unii Europejskiej (UE) na Morzu
Śródziemnym. Wprowadzenie do służby pełnomorskiego
patrolowca zaprojektowanego z myślą
o realizacji takich zadań diametralnie zmienia ten
stan rzeczy, zwiększając tym samym wiarygodność
Polski w zakresie współuczestniczenia w zapewnieniu
bezpieczeństwa całej UE.
Mimo że głównym wykonawcą była firma francuska, to za budowę i wodowanie kadłuba odpowiedzialna była
spółka NavireTech z Gdyni wraz ze swoimi podwykonawcami. Na zdjęciu patrolowiec przy nabrzeżu stoczni
Marine Projects w Gdańsku.
❚ Finansowanie następcy i przetargi
Budowa nowego patrolowca dla MOSG, o którą
zabiegano od 2010 r., stała się możliwa dopiero
dzięki uzyskaniu w 2019 r. przez Komendę Główną
Straży Granicznej dofinansowania w wysokości
100 292 400 PLN na realizację projektu „Pełnomorska
jednostka patrolowa OPV” (PL/2019/PR/0066).
Środki te pochodziły z Funduszu Bezpieczeństwa
78 Wojsko i Technika • Listopad 2023
www.zbiam.pl