WiT 11_2023 (98)_promo

IRAŃSKIE PPK ❙ PIERWSZE AW149 PRZEKAZANE ❙ NOWY PATROLOWIEC MOSG 

Wojsko 

i Technika 

11/2023 

Listopad 

CENA 19,50 zł 

w tym 8% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

Przyszłość czołgów 

w US Army 

Wojna na Ukrainie doprowadziła do zmian 

w perspektywicznych planach rozwoju 

sił zbrojnych wielu państw zachodnich. 

Dotyczą one także przyszłości broni pancernej, 

a szczególnie silne piętno odcisną 

na programach rozwoju czołgów US Army. 

Korekty dotyczą m.in. koncepcji dalszej 

ewolucji czołgu Abrams. 

Finlandia buduje korwety 

30 października w stoczni Rauma Marine 

Constructions rozpoczęto palenie blach 

do produkcji kadłuba pierwszej korwety typu 

Pohjanmaa, przeznaczonej dla Sił Morskich 

Republiki Finlandii. Dla Finów jednostki te 

są tym samym, czym dla nas Mieczniki, 

zatem warto przyjrzeć się głównemu 

programowi okrętowemu najnowszego 

członka NATO i jednocześnie naszego 

bałtyckiego sąsiada. 

str. 8 str. 73

N O W A P R E N U M E R A T A 2 0 2 3 

Lotnictwo Aviation International 

Prenumerata roczna: 258,00 zł | 12 numerów 

Obejmuje numery od 1/2023 do numeru 12/2023. 

Wojsko i Technika Historia 

+ numery specjalne (6+6) 

Prenumerata roczna: 282 zł | 12 numerów 

Obejmuje 6 numerów regularnych i 6 numerów 

specjalnych wydawanych w 2023 roku. 

PRENUMERATA 

GWARANCJA 

STAŁEJ 

CENY 

Wojsko i Technika 

Prenumerata roczna: 234,00 zł | 12 numerów 

Obejmuje numery od 1/2023 do numeru 12/2023. 

Prenumeratę zamów na naszej stronie internetowej www.zbiam.pl lub dokonaj wpłaty 

na konto bankowe nr 70 1240 6159 1111 0010 6393 2976

Wojna na Ukrainie doprowadziła do zmian 

w perspektywicznych planach rozwoju 

sił zbrojnych wielu państw zachodnich. 

Dotyczą one także przyszłości broni pancernej, 


na programach rozwoju czołgów US Army. 

Korekty dotyczą m.in. koncepcji dalszej 

ewolucji czołgu Abrams. 

w tym 8% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

30 października w stoczni Rauma Marine 

Constructions rozpoczęto palenie blach 

do produkcji kadłuba pierwszej korwety typu 

Pohjanmaa, przeznaczonej dla Sił Morskich 

Republiki Finlandii. Dla Finów jednostki te 

są tym samym, czym dla nas Mieczniki, 

zatem warto przyjrzeć się głównemu 

programowi okrętowemu najnowszego 

członka NATO i jednocześnie naszego 


Spis treści 

Vol. IX, nr 11 (98) 

LISTOPAD 2023, NR 11. 

Nakład: 14 990 egzemplarzy 

IRAŃSKIE PPK ❙ PIERWSZE AW149 PRZEKAZANE ❙ NOWY PATROLOWIEC MOSG 

Wojsko 

i Technika 

11/2023 

Listopad 

CENA 19,50 zł 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

8 

Spis treści WiT Listopad 2023 

Nowości z armii świata 

Andrzej Kiński, Bartłomiej Kucharski, 

Adam M. Maciejewski, Łukasz Pacholski str. 4 

Przyszłość czołgów w US Army 

Bartłomiej Kucharski str. 8 

Przeciwpancerne pociski kierowane Iranu cz. 1 

Adam M. Maciejewski str. 16 

MSPO 2023 – premiera wojskowych Jelczy trzeciej generacji 

Jarosław Brach str. 26 

Salon uzbrojenia IDEF’23 cz. II 

Miroslav Gyűrösi str. 32 

Międzynarodowe Forum Wojskowo-Techniczne Armija 2023 

– rosyjski przemysł pod presją wojny 

Cz. II Lotnictwo, rakiety i przemysł stoczniowy 

Tomasz Szulc str. 42 

Wojna rosyjsko-ukraińska cz. 19 

Marcin Gawęda str. 50 

Nowości z sił powietrznych świata 

Adam M. Maciejewski, Łukasz Pacholski str. 56 

26 

Operacje śmigłowcowe w trudnych warunkach – jak 

elektronika Leonardo zapewnia bezpieczeństwo lotów 

PZL-Świdnik str. 58 

Przekazanie pierwszych śmigłowców Leonardo AW149 

Łukasz Pacholski, współpraca Andrzej Kiński str. 60 

Embraer C-390 Millennium podbija Europę 

Łukasz Pacholski, współpraca Andrzej Kiński str. 63 

Nowości z flot wojennych świata 

Marcin Chała, Tomasz Grotnik, Łukasz Pacholski str. 66 

BaltExpo 2023 – nowa odsłona 

Tomasz Grotnik str. 68 

PIT-RADWAR S.A. dostarczy elementy dwóch nowych 

Morskich Jednostek Rakietowych 

Andrzej Kiński, współpraca Tomasz Grotnik str. 70 


Tomasz Grotnik str. 73 

Generał Józef Haller – pierwszy pełnomorski patrolowiec MOSG 

Andrzej Nitka str. 78 

Przyszłość czołgów 

w US Army 

str. 8 str. 73 


Na okładce: Wyrzutnia MLV pocisków kierowanych 

NSM Morskiej Jednostki Rakietowej Marynarki 

Wojennej. 

Fot. Andrzej Kiński. 

Redakcja 

Andrzej Kiński – redaktor naczelny 

andrzej.kinski@zbiam.pl 

Adam M. Maciejewski 

adam.maciejewski@zbiam.pl 

Tomasz Grotnik 

tomasz.grotnik@zbiam.pl 

Marcin Wiącek 

marcin.wiacek@zbiam.pl 

Korekta 

Monika Gutowska, zespół redakcyjny 

Redakcja techniczna 

Wiktor Grzeszczyk 

Stali współprawcownicy 

Piotr Abraszek, Jarosław Brach, Marcin Chała, 

Robert Czulda, Miroslav Gyűrösi, Jerzy Gruszczyński, 

Przemysław Juraszek, Bartłomiej Kucharski, 

Hubert Królikowski, Marek Łaz, Krzysztof Nicpoń, 

Andrzej Nitka, Łukasz Pacholski, Łukasz Prus, 

Paweł Przeździecki, Tomasz Szulc, 

Tomasz Wachowski, Michal Zdobinsky, Gabor Zord 

Wydawca 

Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o. 

ul. Anieli Krzywoń 2/155, 01-391 Warszawa 

office@zbiam.pl 

Biuro 

ul. Bagatela 10 lok. 17, 00-585 Warszawa 

Dział reklamy i marketingu 

Andrzej Ulanowski 

andrzej.ulanowski@zbiam.pl 

Dystrybucja i prenumerata 


Reklamacje 


60 

78 

Prenumerata 

realizowana przez Ruch S.A: 

Zamówienia na prenumeratę w wersji 

papierowej i na e-wydania można składać 

bezpośrednio na stronie 

www.prenumerata.ruch.com.pl 

Ewentualne pytania prosimy kierować 

na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl 

lub kontaktując się z Telefonicznym 

Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 

801 800 803 lub 22 717 59 59 

– czynne w godzinach 7.00–18.00. 

Koszt połączenia wg taryfy operatora. 

Copyright by ZBiAM 2023 

All Rights Reserved. 

Wszelkie prawa zastrzeżone 

Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne 

rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy 

jest zabronione. Materiałów niezamówionych, 

nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo 

dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów 

i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych. 

Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie opiniami 

sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności 

za treść zamieszczonych ogłoszeń i reklam. 

Więcej informacji znajdziesz na naszej nowej stronie: 

www.zbiam.pl 

www.facebook.com/wojskoitechnika 

www.zbiam.pl Listopad 2023 • Wojsko i Technika 3

Wozy bojowe 

Wiele wskazuje na to, że M1A2 SEPv3 do końca obecnej dekady pozostanie najbardziej zaawansowaną „seryjną” wersją Abramsa. 

Przyszłość czołgów w US Army 

Bartłomiej Kucharski 

Wojna na Ukrainie doprowadziła 

do zmian w perspektywicznych planach 

rozwoju sił zbrojnych wielu państw 

zachodnich. Dotyczą one także 

przyszłości broni pancernej, 


na programach rozwoju 

czołgów US Army. 

Ilustracje w artykule: US Army, US Army/ 

Spc. Duke Edwards, US Army/2-12 Cavalry Regiment 

„Thunderhorse”, TACOM, GDLS, SAPA, Rolls Royce, 

Tomasz Grotnik na podstawie US Army. 

Oprzyszłości czołgów i szerzej broni pancernej 

w US Army w ostatnich latach pisaliśmy 

wielokrotnie na łamach „Wojska 

i Techniki”. Jeszcze w 2015 r. Wojska Lądowe Sił 

Zbrojnych Stanów Zjednoczonych przyjęły Strategię 

Modernizacji Pojazdów Lądowych (Combat 

Vehicles Modernization Strategy), a bazująca na 

niej przyszłościowa koncepcja modernizacji 

technicznej wydawała się jasna. Jeśli chodzi 

o czołgi podstawowe najpierw miał wejść do 

służby wóz M1A2 SEPv3, a potem SEPv4. Ten drugi 

z – nareszcie (sic!) – nowoczesnymi elementami 

systemu kierowania ogniem. Obydwa bazujące 

na wersji M1A2. Na kolejne lata rozważano 

wdrożenie kolejnego wariantu Abramsa – SEPv5, 

z dalszymi udoskonaleniami, i zapewne mniej 

więcej równolegle czołgu nowej generacji (pod 

różnymi nazwami, od niedawna Optionally Manned 

Tank, OMT). Uzupełniać miały je czołg lekki 

(Mobile Protected Firepower, obecnie General 

Dynamics Land Systems M10 Booker) i lekki czołg 

bezzałogowy (Robotic Combat Vehicle – Heavy 

ze 120 mm armatą). Wydawało się, że nic nie zakłóci 

przynajmniej pierwszych etapów programu, 

bowiem czołg M1A2 SEPv3, mimo redukcji 

zamówień na lata podatkowe 2023–2025 o ponad 

200 wozów, jest produkowany (czy też, jak 

kto woli, modernizowany) seryjnie i zastępuje 

starsze odmiany Abramsa w kolejnych pancernych 

brygadowych zespołach bojowych (ABCT). 

Atak Rosji na Ukrainę 24 lutego 2022 r. i wynikające 

z niego światowe przeobrażenia geopolityczne 

(a raczej przyspieszenie pewnych widocznych 

od lat tendencji), doprowadziło do przewartościowania 

priorytetów modernizacyjnych US Army, 

w tym przyszłości czołgów. 

❚ Umarł M1A2 SEPv4, niech żyje M1A3! 

6 września gen. mjr Glen Dean, dyrektor programu 

systemów walki lądowej Wojsk Lądowych Stanów 

US Army wprowadza zmiany w planie modernizacji wojsk pancernych – rezygnuje z czołgu M1A2 SEPv4, 

„przypadkiem” ujawnionego rok temu. 

Oceniono, że w wersji SEPv4 nastąpi wprawdzie wzrost parametrów 

w stosunku do wersji SEPv3, lecz niewystarczający, bowiem główne 

bolączki nie zostaną wyeliminowane. 

8 Wojsko i Technika • Listopad 2023 

www.zbiam.pl

Broń rakietowa 

Przeciwpancerne pociski kierowane Iranu cz. 1 

Adam M. Maciejewski 

Przez kilka ostatnich dekad Iran wprowadził 

do produkcji kilka typów przeciwpancernych 

pocisków kierowanych, 

zaczynając od zagranicznych licencji, 

a obecnie osiągając samodzielność w ich 

konstruowaniu i wytwarzaniu. Coraz większe 

zaawansowanie techniczne kolejnych 

typów sprawia, że Iran w tej kategorii 

uzbrojenia wyprzedza dziś wiele państw 

zachodnich, z przyzwyczajenia wciąż nazywanych 

wysoko uprzemysłowionymi. 

Produkowane w Islamskiej Republice Iranu 

przeciwpancerne pociski kierowane zosta- 

ły także gruntownie sprawdzone bojowo 

w ramach tzw. Osi Oporu, kładąc kres wielu 

marketingowym mitom o rzekomo bardzo 

dobrym opancerzeniu czołgów 

zachodniej konstrukcji. 

Fotografie w artykule: MESHKAT/Manar, leader.ir, 

Al-Manar, otvaga2004.ru, military.ir, mashreghnews.ir, 

M. Sadegh Nikgostar/Farsnews.ir, Asghar Khamseh/ 

irna.ir, defence.pk, Tasnim, Michaił Łyganow/ 

Mike1979 Russia/Wikimedia Commons/CC-BY-SA-4.0, 

khamenei.ir, Armin Karami/Farsnews.ir, Vahid Reza 

Alaei/Farsnews.ir, ISWNews, CIA/VOA, iribnews.ir, 

irna.ir, Mohammad Agha/defapress.ir, Mohsen 

Ranginkaman/defapress.ir, TNA/taghribnews.com, 

Mahdi Safaei via defence.pk, A. Shirband/defapress.ir, 

Amin Ahouei/sahebkhabar.ir. 

Początki historii przeciwpancernych pocisków 

kierowanych w irańskim wojsku wiążą się 

z wojną iracko-irańską (1980–1988). W jej 

trakcie Irakijczycy wykorzystywali na dużą skalę formacje 

pancerno-zmechanizowane zarówno w natarciu, 

jak i obronie. Islamska Republika Iranu, najpierw 

obłożona zachodnimi sankcjami, a potem 

najechana przez Republikę Iraku, z inspiracji i przy 

wsparciu Zachodu, mierzyła się z niedostatkami 

wielu kategorii uzbrojenia czy z czasem części zamiennych 

do tego zachodniego, pozostałego po 

rządach szacha. W przypadku broni przeciwpancernej 

Iran miał stosunkowo niewielką liczbę amerykańskich 

przeciwpancernych pocisków kierowanych. 

Były to ppk Hughes (obecnie RTX) BGM-71 

TOW (zarówno wyrzutnie lądowe – trójnożne i pojazdowe, 

jak i lotnicze do śmigłowców AH-1J, 

o czym dalej) i przenośne ppk McDonnell Douglas 

(potem Raytheon) M47/FGM-77 Dragon. Uzupełniały 

je sowieckie ppk 9M14 Malutka i ich chińskie kopie 

HJ-73. Niemniej, irańska piechota do walki z irackimi 

wozami pancernymi i opancerzonymi miała 

przede wszystkim ręczne oraz zespołowe granatniki 

przeciwpancerne i działa bezodrzutowe, broń 

o umiarkowanej skuteczności, zwłaszcza na otwartej 

przestrzeni. Jednak Iran wykazał się dużą skutecznością 

w użyciu swoich ppk. Przykładem były nieliczne 

Dragony. Szkoleni od końca września 1980 r. 

wybrani żołnierze 9. batalionu Teherańskiego Korpusu 

Strażników Rewolucji, zorganizowani w trzy 

Odpalenie ppk Dehlawije z dwupojemnikowej wyrzutni zamontowanej na transporterze M113 irańskich Wojsk 

Lądowych (Artešu). Widać dopalający się przyspieszacz startowy pocisku. Zdjęcie wykonane podczas ćwiczeń 

„Eghtedar-1402” (Siła-2023) w październiku br. 

drużyny ppk po dziewięciu żołnierzy każda, weszli 

do walki w marcu 1981 r. W czasie starć w górzystym 

terenie, wykorzystując efekt zaskoczenia, przyczynili 

się do taktycznych sukcesów, niszcząc szereg 

irackich czołgów i bojowych wozów piechoty, które 

poruszały się w górzystym terenie drogami biegnącymi 

kotlinami i przesmykami. W rezultacie tej lokalnej 

ofensywy Iran odzyskał wzgórza Bazideraz (obszar 

na pograniczu dzisiejszych irańskich ostanów 

Kermanszah i Kurdystan). 

Skuteczność ppk podczas Świętej Obrony przed 

iracką inwazją skłoniła władze Iranu do inwestowania 

w rozwój tej kategorii uzbrojenia, także zgodnie 

z koncepcją niesymetrycznego pola bitwy. Początki 

produkcji ppk w Iranie to po części biała 

plama. Oficjalnie Iran podaje, że po prostu skopiował 

amerykańskie ppk Dragon i TOW, a także Malutkie. 

A miał do tego wystarczyć dostęp do tych 

systemów. Jednak od nawet fachowego przeanalizowania 

konstrukcji do jej nielicencyjnej produkcji 

wiedzie bardzo daleka droga. A bez dokumentacji 

technicznej producenta i transferu technologii 

często droga nie do przebycia. Na dodatek z czasem 

Iran zaczął produkować takie wersje ppk Dragon 

i TOW, do których nie miał dostępu. Notabene, 

Iran w toku wojny z Irakiem zdobył pewną liczbę 

francusko-niemieckich ppk Euromissile MILAN, nowocześniejszych 

od Dragonów, których jednak jakoś 

do dziś nie skopiował. Aby wyjaśnić ten fenomen, 

można postawić hipotezę, że dokumentację 

techniczną tych ppk (i nie tylko tych systemów rakietowych, 

lista musiała być dłuższa, wystarczy 

rzut oka na kierowane pociski przeciwlotnicze 

Sayyad-2/-3/-4) równolegle z dostawami nowych 

pocisków sprzedała Iranowi administracja Ronalda 

Reagana, aby w tajemnicy przed Kongresem uzyskać 

pieniądze na finansowanie antyrządowych 

szwadronów śmierci (tzw. partyzantka Contras) 

w trakcie wojny domowej w Nikaragui (tzw. afera 

Iran–Contras, 1981–1986). 

❚ Malutki grzmot 

Jednym z pierwszych skopiowanych w Iranie przeciwpancernych 

systemów rakietowych był 9K11 

Malutka. Oryginał Iran kupił razem z bojowymi wozami 

piechoty BMP-1 (pociski 9M14M) w latach 80. 

Jednak przenośną wersję nabył w Chinach, które 

także w trakcie wojny z Irakiem dostarczały własną 

kopię systemu, czyli HJ-73 (Hongjian – czerwona 

strzała). W Iranie Malutkę nazwano Raad (pol. 

grzmot). Techniczna ewolucja tego systemu powtarzała 

ścieżkę jego udoskonalania wdrożoną w ZSRS 

i ChRL. Najprostszą wersję Raad (z ręcznym naprowadzaniem 

pocisków, oryginał 9M14/M/M1) zastąpił 

I-Raad (naprowadzanie półautomatyczne, operator 

nie steruje lecącym pociskiem, tylko utrzymuje 

znak celowniczy na celu, oryginalnie 9M14P/P1), 

najwyraźniej konstrukcyjnie wzorowany na pocisku 

HJ-73C, pociski z pojedynczą głowicą kumulacyjną 

zastąpiono pociskami Raad-T z tandemową głowicą 

(wcześniej modyfikowano konstrukcję tej pojedynczej), 

aż powstała wersja docelowa I-Raad-T łącząca 

w sobie wszystkie dotychczasowe udoskonalenia. 

Jej system celowniczy najwyraźniej bazuje na chińskiej 

wersji HJ-73D i jest przystosowany do wykorzystania 

celownika termowizyjnego. Raad, jak pierwowzór 

i HJ-73, jest obecnie systemem przestarzałym. 

W irańskim wojsku zapewne też stracił na znaczeniu. 

Jednak w całym regionie (i nie tylko) HJ-73 (wersji D) 

nadal cieszy się względną popularnością, także 

wśród sojuszników Iranu, co widać na frontach od 

Iraku po Liban. System jest prosty w obsłudze, tani, 

a tandemowa kumulacyjna głowica stanowi nadal 

zagrożenie dla wielu czołgów i wozów bojowych. 

Poza tym w HJ-73 i Raadzie zachowano rozdzielenie 

wyrzutni z ppk od systemu celowniczego, co nie 

naraża tak bardzo operatora. Niewykluczone, że 

z tych powodów Iran zachował zdolności produkcyjne 

tych ppk. I-Raad-T ma masę 11,78 kg, system 

celowniczy waży ok. 23 kg, długość pocisku to 

982 mm, średnica 120 mm, a średnica wysięgnika 


www.zbiam.pl

Pojazdy wojskowe 

Prototypowe czteroosiowe podwozie Jelcz P883.57 T80 TS 8×8 jest reprezentantem trzeciej generacji wojskowych ciężarówek z dolnośląskich zakładów. Swoją 

publiczną premierę miało na XXXI MSPO w Kielcach. 

Jarosław Brach 

Na XXXI MSPO Jelcz Sp. z o.o. pokazał 

kilka premierowych samochodów. 

Zwracały uwagę nowe odmiany, 

skompletowane w oparciu o już 

istniejące podwozia bazowe, jak 

czteroosiowy model P882.57 TS T45 

K-MLRS, pełniący rolę nośnika polowej 

wyrzutni rakietowej systemu K239 

Chunmu. Obecni byli przedstawiciele 

drugiej generacji, ale w zupełnie nowych, 

długo zapowiadanych wariantach, jak 

pięcioosiowy typ 112.57 10×10. 

Najciekawsze były jednak nowe auta, 

należące do trzeciej generacji 

wojskowych ciężarówek z Jelcza. 

Fotografie w artykule: Jarosław Brach, 

Andrzej Kiński, PGZ/WZŁ Nr 1 S.A. 

Pojawienie się wszystkich tych ciężarówek 

jest ściśle powiązane z programami modernizacji 

Sił Zbrojnych RP, a konkretnie polowymi 

systemami rakietowymi Homar-A i Homar-K 

oraz rakietowymi systemami obrony przeciwlotniczej 

i przeciwrakietowej Wisła, Narew i Pilica+. 

MSPO 2023 – premiera wojskowych 

Jelczy trzeciej generacji 

❚ Jelcze trzeciej generacji 

W Kielcach spółka Jelcz pokazała dwa zupełnie 

nowe podwozia pod zabudowy specjalne – czteroosiowe 

Jelcz P883.57 T80 TS 8×8 z zabudową w postaci 

ramy podkontenerowej do przewozu kontenerów 

20-stopowych do środków łączności 

dostarczanych przez Wojskowe Zakłady Łączności 

Nr 2 S.A. z Czernicy i trzyosiowe Jelcz 663.45 T60 TS 

6×6 z zabudowaną szkolną wyrzutnią M269 Loader 

Launcher Module (LLM) systemu Lockheed Martin 

M142 HIMARS/Homar-A. Obydwa to prototypowe 

podwozia, reprezentujące nową – trzecią generację 

aut, dlatego w ich oznaczeniu pojawia się litera trzy 

po dwóch cyfrach oznaczających skrót opisu napędu 

– trzyosiowy trzeciej generacji w układzie napędowym 

6×6 – 663, czteroosiowy trzeciej generacji 

w układzie napędowym 8×8 – 883. 

Prace koncepcyjne nad nową generacją Jelczy 

rozpoczęły się kilka lat temu, a ruszyły pełną parą 

wraz z podpisaniem 14 grudnia 2022 r. umowy, 

związanej z programem systemu wieloprowadnicowych 

wyrzutni rakietowych (WWR) Homar. 

Zawarło ją z Agencją Uzbrojenia konsorcjum 

PGZ-WWR i dotyczy ona dostaw w latach 2023–2024 

59 pojazdów oraz samochodowych podwozi specjalnych 

do dwóch dywizjonowych modułów 

ogniowych (DMO). Ma ona wartość ok. 330 mln 

PLN brutto, a jej wykonawcą jest Jelcz Sp. z o.o. Na 

jej podstawie przedsiębiorstwo to wyprodukuje 

i dostarczy: 18 podwozi Jelcz P882.57 T45 K-MRLS 

8×8 do zamontowania modułu wyrzutni K239/Homar-K; 

18 pojazdów amunicyjnych Jelcz P882.57 

T28 TS ASV-K 8×8 do przewozu rakiet K239/Homar-K; 

19 pojazdów amunicyjnych Jelcz P882.57 

T28 TS ASV-H 8×8 do przewozu rakiet systemu 

HIMARS do uzupełnienia ukompletowania pierwszego 

DMO, zamówionego w ramach umowy z lutego 

2019 r. (wyrzutnie na podwoziach Oshkosh 

M1140 są sukcesywnie dostarczane ze Stanów 

Zjednoczonych od maja br.); cztery podwozia do 

skompletowania prototypów kolejnych wersji specjalnych, 

w tym: jedno w układzie napędowym 

4×4, dwa z układem napędowym 6×6 (podwozie 

trzyosiowe Jelcz P663.45 T60 TS 6×6 jest przeznaczone 

do montażu modułu wyrzutni M142 HIMARS 

w ramach częściowo spolonizowanego systemu 

Homar-A) i jedno z układem napędowym 8×8. 

Jako pierwsze prototypownia Jelcz Sp. z o.o. 

skompletowała podwozie trzyosiowe, gdyż wymagało 

ono skomplikowanej integracji ze szkolnym 

modułem wyrzutni dostarczonym ze Stanów 

Zjednoczonych. Jego dokumentacja trafiła do Jelcza 

w czerwcu br., chociaż przygotowanie komponentów 

zaczęło się wcześniej. Następne w kolejności 

zmontowano podwozia w układach 8×8 

i – niepokazywane w Kielcach – dwuosiowe 

w układzie napędowym 4×4. Pojazdy gotowe były 

pod koniec sierpnia, a odmiany 6×6 i 8×8 przyjechały 

do Kielc na lawetach. 

Podwozia P883.57 T80 TS 8×8 i 663.45 T60 TS 

6×6 to dwa kolejne modele przygotowane w ramach 

trzeciej generacji, po pokazanym dziewięć 

lat temu trzyosiowym, „odchudzonym” typie 

663.32 6×6, powstałym w ramach programu 

155 mm armatohaubicy samobieżnej na podwoziu 

kołowym Kryl (Huta Stalowa Wola S.A.). O ile 

663.32 otrzymał tzw. kabinę klasyczną, montowaną 

za silnikiem, o tyle 663.45 i 883.57 mają już kabiny 

wagonowe, obniżone, krótkie, mocno wysunięte 

do przodu, co skutkuje redukcją wysokości 

aut. Nowe kabiny uzupełniają: niezależne zawieszenie 

ze sprężynami śrubowymi i silnik wraz z automatyczną 

skrzynią biegów jako moduł umieszczony 

za kabiną. Modele 663.45 i 883.57 oparte są 

na tych samych zasadniczych konstrukcyjnych 

modułach bazowych. Są one odmienne od zastosowanych 

w autach drugiej generacji i w typie 

663.32 6×6. Tymi modułami, świadczącymi o konstrukcyjnej 

odmienności premierowych przedstawicieli 

trzeciej generacji i będącymi jednymi z jej 

zasadniczych cech charakterystycznych, są nowe, 

po raz pierwszy zamontowane w jelczańskich ciężarówkach: 

wysunięta do przodu, obniżona kabina; 

niezależnie zawieszone osie; zmieniona rama 

podwozia wskutek wprowadzenia osi z niezależnym 

zawieszeniem; silnik MTU/Mercedes OM 460 


www.zbiam.pl

Przemysł obronny 

Miroslav Gyűrösi 

We wrześniowym numerze 

„Wojska i Techniki” zaprezentowaliśmy 

najciekawsze eksponaty stambulskiej 

wystawy IDEF’23 przede wszystkim 

związane z szeroko pojętymi wojskami 

lądowymi. Były wśród nich kołowe 

i gąsienicowe wozy bojowe oraz 

pojazdy wojskowe, zarówno z załogą 

na pokładzie, jak i bezzałogowe. 

Omówione zostało także uzbrojenie 

i sprzęt obrony przeciwlotniczej – od 

systemów wykrywania i śledzenia celów, 

po różnorodne środki ich zwalczania 

w szerokim zakresie wysokości lotu 

i odległości, w tym specjalnie 

przeznaczone do obezwładniania 

bezzałogowców. 

Salon uzbrojenia IDEF’23 cz. II 

Fotografie w artykule Miroslav Gyűrösi. 

Firma TK Mekatronik zaprezentowała makietę przedniej 

części kadłuba śmigłowca T129 ATAK z wieżyczką 

z trzylufowym działkiem kalibru 20 mm własnej 

konstrukcji. Współpracuje z nią głowica obserwacyjno-celownicza 

Aselsan ASELFLIR-300T. 

Makieta nowego tureckiego śmigłowca bojowego T929 ATAK 2 w ekspozycji plenerowej firmy Turkish Aerospace 

Industries (TAI). 

Tradycją wystaw International Defence Industry 

Fair jest to, że obejmują uzbrojenie 

i sprzęt dla wszystkich rodzajów sił zbrojnych, 

stąd skala prezentacji jest przeogromna. 

Turcja jeszcze nie należy do grona wiodących 

światowych producentów i eksporterów broni, 

ale wkłada olbrzymi wysiłek – także finansowy 

– by jak najszybciej do tego grona dołączyć. 

Ostatnia dekada, nie tylko przez pryzmat salonów 

IDEF, dobitnie pokazuje, że turecki przemysł 

obronny sukcesywnie się rozwija, co coraz 

bardziej widać także w obszarze tzw. zaawansowanych 

rozwiązań i technologii. 

Oprócz nowych rozwiązań z obszaru techniki 

rakietowej i elektroniki, lokalna zbrojeniówka 

czyni duże starania, aby uzyskać samodzielność 

w sferze produkcji seryjnej i zaspokojenia potrzeb 

własnych sił zbrojnych samodzielnymi 

konstrukcjami broni strzeleckiej oraz artyleryjskiej 

wszystkich możliwych kalibrów. W tym 

obszarze istotnym graczem jest firma TR Mekatronik 

Sistemler San. ve Tic. A.Ş., która w swym 

stoisku zaprezentowała m.in. armatę szybkostrzelną 

na amunicję 25×137 mm do zastosowań 

naziemnych i morskich, a także system wieżowy 

z trzylufową armatą napędową zasilaną amunicją 

20×102 mm. Wieżyczka ta pierwotnie została 

opracowana z myślą o śmigłowcu bojowym 

T129 ATAK, ale obecnie jej elementy zintegrowano 

też w prototypie hybrydowego samobieżnego 

zestawu przeciwlotniczego bardzo krótkiego 

zasięgu Roketsan Burç MHSS (patrz WiT 

9/2023). Wieżyczka przeznaczona do śmigłowca 

ma rozmiary 750×2100×400 mm, długość 

lufy wynosi 1520 mm, masa broni to 75 kg, zaś 

samej wieżyczki – bez armaty – 67 kg. Broń 

przystosowana jest do prowadzenia ognia różnymi 

typami amunicji 20×102 mm (m.in. M56A3 

HEI, M56A3 HEI-T, M53 API), zataśmowanej w taśmie 

M142. Interfejs danych jest kompatybilny 

z normą MIL-STD-1553. Napędy są w pełni elektryczne 

(28 V DC), podobnie jak spust (naboje 

mają spłonki elektryczne). Szybkostrzelność sięga 

750±50 strz./min, a prędkość początkowa 

1049 ±20 m/s (oczywiście w zależności od typu 

pocisku). Maksymalna siła odrzutu nie przekracza 

W TK Mekatronik opracowano również armatę szybkostrzelną na amunicję 25×137 mm NATO, przeznaczoną 

do montażu w wieżach i stanowiskach wozów bojowych, a także na jednostkach pływających. 

Zamek nowej tureckiej 25 mm armaty szybkostrzelnej 

napędza silnik elektryczny na prąd stały 28 V. 


www.zbiam.pl


Śmigłowiec bojowy Mi-28NM, na pierwszym planie ppk Wichr-1. Maszyna jest także uzbrojona w pociski Izdielije 305 (LMUR) na podwójnej belce APU-L. Po prawej stronie 

widoczna podwieszana stacja radiolokacyjna do naprowadzania ppk 9M123 systemu Krizantiema-WM. 

Międzynarodowe Forum Wojskowo-Techniczne 

Armija 2023 – rosyjski przemysł pod presją wojny 

Cz. II Lotnictwo, rakiety i przemysł stoczniowy 

Tomasz Szulc 

Na Międzynarodowym Forum 

Wojskowo-Technicznym Armija 2023, 

zorganizowanym w podmoskiewskim 

Centrum Wystawienniczym Patriot 

w Kubince, zaprezentowano sporo 

nowości związanych z wozami bojowymi 

i pojazdami wojskowymi, artylerią 

i obroną przeciwlotniczą, które zostały 

omówione w poprzednim numerze 

„Wojska i Techniki”. Są to obszary, 

w których rosyjski przemysł obronny 

ma duży potencjał i znaczące możliwości. 

Mniej jednoznaczna jest sytuacja 

w innych sektorach rosyjskiej 

zbrojeniówki, choćby przemyśle 

lotniczym i stoczniowym. Niebagatelną 

rolę odgrywa w nich uzależnienie 

od dostaw zagranicznych komponentów, 

które do niedawna było znacznie 

większe, niż w przypadku wymienionych 

wcześniej obszarów. 

Fotografie w artykule: zbiory autora, Internet. 

Proces zastępowania komponentów importowanych 

krajowymi przebiega w nich 

wolniej, niż oczekiwaliby rosyjscy politycy 

i często skutkuje pogorszeniem właściwości modyfikowanego 

w ten sposób sprzętu. W nieco 

lepszej sytuacji jest przemysł lotniczy, co wiąże 

się niewątpliwie z jego sukcesami eksportowymi 

po 1990 r. Część środków pozyskiwanych z zagranicy 

była inwestowana w infrastrukturę 

i nowe projekty, dzięki czemu utrzymano nie tylko 

moce produkcyjne, ale i kluczowe biura konstrukcyjne, 

bez których rozwój i modernizacja 

produktów nie byłyby możliwe. 

❚ Lotnictwo 

W ekspozycji lotniczej Armii 2023, zorganizowanej 

na odległym o kilkadziesiąt kilometrów od pawilonów 

Centrum Wystawienniczego Patriot lotnisku 

w Kubince nie było w tym roku nowości, a największą 

ciekawostką było odwołanie pokazów 

w locie. Najwyraźniej obawiano się, że gdzieś 

w okolicy może zaczaić się „turysta” z Ukrainy, 

uzbrojony np. w przenośny przeciwlotniczy zestaw 

rakietowy bądź kontrolujący rój dronów 

i mogący zapewnić widzom dodatkowe „atrakcje”. 

Po raz pierwszy przed „seryjnym” Su-57 (czerwony 

02) wyłożono uzbrojenie, ale nie było 

wśród niego żadnych nowości, nawet jako pociski 

„powietrze-powietrze” krótkiego zasięgu pokazano 

R-73M, a nie nowe R-74M2, choć opracowano 

je z myślą o tym właśnie nosicielu. Co 

ciekawe, w tym zestawie uzbrojenia nie było rakiet 

„powietrze-powietrze” średniego i dalekiego 

zasięgu, jakby Su-57 nie był myśliwcem, a maszyną 

uderzeniową. Pocisk R-74M2, pod nazwą 

RWW-MD2, pokazano za to w ekspozycji Korporacji 

Taktyczne Uzbrojenie Rakietowe (KTRW). 

Jest on o 200 mm (ok. 7%) dłuższy od starszych 

wersji R-73, ma mniejszą rozpiętość stateczników, 

nowy zapalnik zbliżeniowy, a zewnętrznym 

wyróżnikiem jest brak niewielkich mierników 

kąta natarcia i ślizgu w przedniej części korpusu. 

Był także model bezzałogowej wersji jednosilnikowego 

samolotu wielozadaniowego Su-75, czyli 

Checkmate (szerzej w WiT 8/2021). Aerodynamikę 

maszyny zmodyfikowano w porównaniu z makietą, 

zaprezentowaną w 2021 r. To świadczy z jednej 

strony o kontynuacji prac nad projektem, a z drugiej 

o oddalaniu się od koncepcji maksymalnego 

wykorzystania w nowej maszynie podzespołów 

Su-57. Przyszłość tego programu rysuje się jednak 

obecnie w raczej ciemnych barwach – rosyjski resort 

obrony chyba nie ma środków na takie „ekstrawagancje”, 

a znalezienie rzetelnych zagranicznych 

inwestorów jest w obecnych realiach mało 

prawdopodobne. Na dodatek model przedstawiał 


www.zbiam.pl

Konflikty 

Wojna rosyjsko-ukraińska cz. 19 

Marcin Gawęda 

Walki w październiku nie przyniosły 

żadnych poważnych zmian na linii frontu, 

wciąż trwa pozycyjna wojna na wyniszczenie, 

w której przewagę w ludziach, 

sprzęcie i amunicji ma Rosja. Niedawno 

przyznał to sam naczelny dowódca Sił 

Zbrojnych Ukrainy gen. Wałeryj Załużny, 

stwierdzając że wojna weszła w fazę 

impasu, a Ukraina utknęła w długim 

konflikcie zbrojnym, w którym Rosja ma 

przewagę. Załużny przyznał, że mylił się, 

licząc na wykrwawianie rosyjskiego 

wojska – „To był mój błąd. Rosja 

straciła co najmniej 150 000 zabitych. 

W każdym innym kraju taka liczba ofiar 

zatrzymałyby wojnę”. W gorzkim 

wywiadzie Załużny stwierdza dobitnie, 

że nowoczesna broń, jak pociski ATACMS 

czy myśliwce F-16, przybyły lub przybędą 

zbyt późno, by zmienić losy wojny. Były 

potrzebne wiele miesięcy temu, a nie 

teraz, gdy na froncie trwa pat, a czas gra 

na korzyść mobilizującej swoje zasoby, 

ludzkie i materiałowe, Rosji. 

Fotografie w artykule: Sztab Generalny Sił Zbrojnych 

Ukrainy, Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej, 

Anna-News, Internet. 

Mimo ogromnych strat siły agresora bynajmniej 

nie słabną, a kluczowa jest 

przewaga w powietrzu. Niektóre ukraińskie 

szacunki mówią o ok. 450 000 żołnierzy 

rosyjskich w strefie tzw. operacji specjalnej, bez 

oddziałów Rosgwardii, które tak jak siły zbrojne 

rozwijają się liczebnie. Ukraiński portal analityczny 

Sprotyv.Info szacuje, że pod koniec października 

siły rosyjskie na Ukrainie liczyły ok. 440 000 

żołnierzy w 60 brygadach, 137 pułkach, 106 samodzielnych 

batalionach i 46 kombinowanych 

grupach taktycznych szczebla pułku/batalionu. 

Ufortyfikowane pozycje obydwu stron, z rozległymi 

polami minowymi, a także dobra świadomość 

sytuacyjna dzięki masowemu zastosowaniu 

bezzałogowców, promują obronę 

i upośledzają atak. Zaskoczenie nawet w skali 

taktycznej jest niemal niemożliwe, pancerne zagony 

nie są w stanie przebić się przez pola minowe 

i ponoszą straty od precyzyjnego ognia 

artylerii, a operacje małymi grupami szturmowymi 

pozwalają zająć co najwyżej poszczególne 

stanowiska albo punkty oporu, a nie dokonać 

wyłomu w liniach obrony. W takiej sytuacji 

trudno jest marzyć o operacyjnym przełamaniu 

frontu przez jakąkolwiek ze stron i jakichś większych 

przesunięciach frontu. Można rzec, że 

155 mm armatohaubica samobieżna CAESAr ze składu 148. Brygady Artylerii na kierunku zaporoskim. 

mamy do czynienia z zaawansowaną technicznie 

I wojną światową. 

Przykładowo operacyjno-taktyczne bezzałogowce 

powietrzne Swarmly H10 Poseidon II, aktywnie 

używane przez Siły Zbrojne Ukrainy na 

najbardziej gorących odcinkach frontu i określane 

jako jedne z najlepszych w swojej klasie (jednymi 

z najbardziej doświadczonych operatorów obsługi 

Poseidonów są specjaliści z 59. BZ), są w stanie prowadzić 

rozpoznanie i korygować ogień artylerii na 

głębokości do 40÷50 km od linii frontu. Nasycenie 

jednostek komercyjnymi bezzałogowcami jest 

ogromne, wzrasta też rola dronów-kamikaze typu 

FPV, które są w stanie zagrozić nawet kolumnom 

pancernym w fazie ataku. 

❚ Ataki lotniczo-rakietowe 

W połowie października zauważono wzrost aktywności 

dronów-kamikaze, natomiast pociski 

manewrujące były rzadziej używane, co związane 

było najpewniej z kumulowaniem rosyjskiego 

arsenału rakietowego przed zimą i sezonem 

grzewczym na Ukrainie. Ciężar walk z bezzałogowcami 

spoczywał głównie na mobilnych grupach 

przeciwlotniczych, które okazywały się relatywnie 

skuteczne, chociaż ich potencjał planuje 

się jeszcze wzmocnić. Skuteczność w zwalczaniu 

kluczowych dziś celów osiągano jednak wielkim 

wysiłkiem całego systemu obrony przeciwlotniczej, 

włącznie z lotnictwem, czy systemami walki 

radioelektronicznej (szacowana średnia skuteczność 

w eliminacji bezzałogowców ok. 80%). 

W październiku debiutowała nowa amunicja 

krążąca ZALA Italmas (izdielije 54), jednakże nie 

ma jeszcze zbyt wiele informacji, ani o jej charakterystykach 

taktyczno-technicznych, ani o zastosowaniu 

bojowym (patrz także relacja z forum 

Armija–2023 w tym samym numerze WiT). Wciąż 

głównym zagrożeniem są aparaty Shahed-136/131 

(Gieran’-1/2), atakujące infrastrukturę krytyczną 

i cele wojskowe, np. bazy paliw. 

W nocy z 4 na 5 października do uderzenia 

przystąpiło 29 Shahedów, z których OPL zestrzelić 

miała 24 (82%). W nocy 12 października zarejestrowano 

atak 33 takich bezzałogowców, aktywnych 

w sześciu obwodach kraju, z których 

zestrzelić miano 28. Jak wynika z komunikatu 

Dowództwa Sił Powietrznych Ukrainy, zaangażowano 

wszystkie komponenty naziemne i powietrzne 

OPL: lotnictwo myśliwskie, systemy 

rakietowe, mobilne przeciwlotnicze grupy 

ogniowe i pododdziały WRE. 

Nietypowy atak dronowo-rakietowy miał 

miejsce w nocy z 15 na 16 października, bowiem 

zastosowano jeden pocisk balistyczny 

Iskander, pięć pocisków „powietrze-ziemia” 

Ch-59M i 12 Shahedów, a więc ani jednego pocisku 

manewrującego Kalibr czy Ch-101, co dotąd 

było normą. Zgłoszono zestrzelenie dwóch 

Ch-59M i 11 Shahedów. Wysoki procent strąceń 

bezzałogowców miał zostać osiągnięty mimo 

tego, że te manewrowały starając się omijać rejony 

rozlokowania OPL, co więcej, na południu 

były trudne warunki atmosferyczne, bowiem na 

morzu panował sztorm i wiał silny wiatr. 

Nie zawsze jednak ataki odpierano tak skutecznie. 

Przykładowo w nocy z 2 na 3 listopada doszło 

do kolejnego masowego nalotu Shahedów. Według 

strony ukraińskiej atakowało 38 bezzałogowców, 

z których zestrzelono 24, czyli 63% wobec 

średniej 80%. Przypuszczalnie relatywnie niska 

skuteczność mobilnych grup przeciwlotniczych 


www.zbiam.pl

Technika lotnicza 

Operacje śmigłowcowe w trudnych warunkach – jak 

elektronika Leonardo zapewnia bezpieczeństwo lotów 

Śmigłowce, ze względu na swoje 

możliwości i warunkowane nimi potrzeby 

realizowanej misji, muszą często 

operować na małych wysokościach, 

w tym w zawisie, nierzadko w terenie 

zalesionym czy w pobliżu elementów 

infrastruktury naziemnej, które mogą 

stanowić przeszkodę do swobodnego 

lotu. Takie zadania wykonywane są 

nie tylko w strefach konfliktów 

zbrojnych, ale również podczas 

likwidacji szkód wynikających z klęsk 

żywiołowych czy agresywnego 

zachowania nielegalnych imigrantów, 

czego przykładem są próby forsowania 

wschodnich granic Polski. 

Fotografie w artykule Leonardo. 

Śmigłowce operujące w strefie, gdzie dochodzi 

do konfliktów z użyciem broni, są 

dodatkowo narażone na niebezpieczeństwo 

ataku. Dlatego wiropłaty zarówno do zastosowań 

cywilnych, jak i wojskowych wyposażane 

są w szereg systemów oraz podsystemów, 

które mają wspomagać nawigację w dowolnych 

warunkach atmosferycznych i zwiększać 

bezpieczeństwo lotu, a w trakcie konfliktów 

zbrojnych ich przetrwanie. 

Bezpieczeństwo wykonywania zadań przez 

śmigłowce jest zatem w centrum uwagi Leonardo 

jako firmy opracowującej i produkującej 

tego typu statki powietrzne. Wysiłek wkładany 

w ich projektowanie, w tym także 

Laserowy system antykolizyjny wspomagający nawigację LOAM (Laser Obstacle Avoidance and Monitoring) jest w stanie 

szybko wykryć obecność małych przeszkód na torze lotu, np. takich jak kable o średnicy zaledwie 5 mm, 

filary i konstrukcje, umożliwiając załodze na czas zmianę wysokości lub kierunku lotu. 

wszelkich systemów pokładowych, przyczynia 

się do zwiększenia przeżywalności śmigłowców 

na polu walki, a tym samym zdolności do 

efektywnego realizowania zadań. Platformy 

Leonardo są projektowane z uwzględnieniem 

odporności płatowca na wypadek zderzenia, 

wysokiej tolerancji na uszkodzenia i możliwości 

przeciwdziałania zagrożeniom, a także wyjątkowej 

zdolności przekładni głównej do pracy 

na sucho. Systemy i podsystemy elektroniczne 

mają przeciwdziałać wielu zagrożeniom, a ich 

systematyczny rozwój, w tym na podstawie 

analiz rzeczywistych misji, pozwala na utrzymanie 

przez Leonardo wiodącej pozycji w tym 

obszarze rynku. 

❚ Laserowy system monitorowania 

i wykrywania przeszkód 

Leonardo jest producentem laserowych systemów 

antykolizyjnych wspomagających nawigację 

– LOAM (Laser Obstacle Avoidance and 

Monitoring). Ten nowej generacji system podwójnego 

zastosowania, do małych i średnich 

platform śmigłowcowych, jest znany z poprzedniej 

wersji, która była wykorzystywana na większych 

platformach, jak AW101 (EH-101). Nowy 

system – LOAM-V2 ma masę tylko 13 kg i cechują 

go kompaktowe rozmiary. LOAM jest w stanie 

szybko wykryć obecność małych przeszkód na 

torze lotu, np. takich jak kable o średnicy zaledwie 

5 mm, filary i konstrukcje, umożliwiając załodze 

na czas zmianę wysokości lub kierunku lotu. 

Wsparcie nawigacyjne działa jak lokalizator laserowy 

(LADAR), skanując obszar przed śmigłowcem, 

aby zebrać w czasie rzeczywistym informacje 

o środowisku, terenie i przeszkodach. Dane są 

następnie przetwarzane w celu identyfikacji i klasyfikacji 

wszelkich przeszkód oraz przekazania 

w odpowiednim czasie ostrzeżeń dźwiękowych 

i wizualnych. Aby zapewnić pilotowi maksymalną 

świadomość sytuacyjną w różnych warunkach 

lotu, działanie systemu jest zoptymalizowane pod 

kątem lotu na dowolnej wysokości przelotowej, 

podejścia z mniejszą prędkością i podczas zawisu. 

Miysis DIRCM (Directed Infrared Countermeasures) to system bezpośredniego przeciwdziałania systemom naprowadzania 

wykorzystującym podczerwień, przeznaczony do ochrony śmigłowców i samolotów. 

❚ Miysis DIRCM – bezpieczny powrót 

do domu 

Miysis DIRCM (Directed Infrared Countermeasures), 

czyli system bezpośredniego przeciwdziałania 

systemom działającym w podczerwieni, to 


www.zbiam.pl

Wiropłaty wojskowe 

Jeden z dwóch śmigłowców AW149, z numerem 6702, przekazanych 25. Brygadzie Kawalerii Powietrznej 30 października br. na lotnisku w Nowym Glinniku. Zwraca uwagę wyrzutnia 

pocisków AGM-114R2 Hellfire. 

Przekazanie pierwszych 

Łukasz Pacholski, 

współpraca Andrzej Kiński 

30 października na terenie lotniska 

wojskowego Tomaszów Mazowiecki – 

Nowy Glinnik odbyła się uroczystość 

przekazania Siłom Zbrojnym RP, 

a konkretnie 25. Brygadzie Kawalerii 

Powietrznej, pierwszych dwóch 

wielozadaniowych śmigłowców wsparcia 

Leonardo AW149. To początek dawno 

oczekiwanej modernizacji parku 

sprzętowego tego związku taktycznego, 

który dotąd eksploatował wiropłaty 

sowieckiej produkcji bądź tkwiące 

swymi korzeniami w czasach istnienia 

Układu Warszawskiego, a zarazem 

wymiany generacyjnej wiropłatów 

eksploatowanych w Wojsku Polskim. 

Fotografie w artykule: Mirosław Wasielewski, 

CO MON/st. kpr. Wojciech Król. 

Co warto odnotować, samo wydarzenie 

było także niezmiernie symboliczne, 

gdyż miało miejsce niemal dokładnie siedem 

lat po formalnym zakończeniu negocjacji 

dotyczących umowy offsetowej pomiędzy ówczesnym 

Ministerstwem Rozwoju a firmą Airbus 

Helicopters, której podpisanie było warunkiem 

formalnego zamówienia 50 wielozadaniowych 

śmigłowców H225M Caracal – stało się to na początku 

października 2016 r. Wówczas brak osiągnięcia 

porozumienia w kwestii offsetu stał się 

przyczyną anulowania jednego z wówczas najważniejszych 

projektów modernizacji technicznej 

Sił Zbrojnych RP, zainicjowanych przez koalicyjny 

rząd Platformy Obywatelskiej i Polskiego 

Stronnictwa Ludowego. Należy pamiętać, że 

śmigłowców Leonardo AW149 

spośród 50 planowanych do zakupu wiropłatów, 

przynajmniej 16 miało trafić właśnie do 

25. Brygady Kawalerii Powietrznej, gdzie zastąpić 

miały maszyny rodziny Mi-8. Pomimo obietnic 

ówczesnego kierownictwa Ministerstwa Obrony 

Narodowej, złożonych w chwili anulowania 

zakupu Caracali, szybki zakup nowych śmigłowców 

bardzo się przeciągnął – do końca ubiegłego 

miesiąca Agencja Uzbrojenia, a wcześniej 

Inspektorat Uzbrojenia, zamówił łącznie 44 wiropłaty, 

spośród których dotychczas dostarczono 

jedynie cztery (S-70i Black Hawk, które trafiły 

do Zespołu Lotniczego Jednostki Wojskowej 

GROM). Obok pierwszych dwóch AW149, w ciągu 

najbliższych tygodni można spodziewać się 

także zapoczątkowania dostaw ciężkich śmigłowców 

Leonardo AW101, które w konfiguracji 

ZOP/CSAR trafią do Brygady Lotnictwa Marynarki 

Wojennej. Nie można wykluczyć, że liczba 

zamówionych dla wojska wiropłatów wzrośnie 

jeszcze do końca bieżącego roku – cały czas 

Polskiego, powinny być jedynie kwestią czasu – 

na sfinalizowanie czeka bowiem program Kondor, 

czyli następców morskich śmigłowców pokładowych 

Kaman SH-2G Super Seasprite, a także 

zamówienia maszyn, które zastąpią leciwe Mi-2, 

oraz nowych wiropłatów szkolno-treningowych, 

lepiej niż SW-4 Puszczyk dostosowanych 

do przygotowania pilotów śmigłowców dwui 

trzysilnikowych, z nowoczesnym wyposażeniem 

pilotażowo-nawigacyjnym. 

Z kronikarskiego obowiązku należy także 

nadmienić, że październikowa dostawa dwóch 

AW149 to pierwszy zastrzyk sprzętowy dla lotniczego 

komponentu Wojsk Lądowych od ponad 

dziesięciu lat – w latach 2010–2011, w ramach 

interwencyjnego zakupu związanego z potrzebą 

wsparcia Polskiego Kontyngentu Wojskowego 

w Afganistanie, dostarczonych zostało pięć 

wielozadaniowych Mi-17-1W. Po zakończeniu 

misji w Afganistanie większość z nich trafiła do 

7. eskadry działań specjalnych (obecnie Powietrznej 

Agencja Uzbrojenia prowadzi negocjacje 

Jednostki Operacji Specjalnych). 

w sprawie zamówienia kolejnych 32 maszyn 

S-70i Black Hawk, przynajmniej 22 AW101, w tym 

w wersji transportowej, a dodatkowo oczekiwane 

jest także zatwierdzenie międzyrządowej 

umowy Letter of Offer and Acceptance (LOA) 

w ramach programu Foreign Military Sales 

(FMS) w sprawie zamówienia do 96 śmigłowców 

bojowych Boeing AH-64E Apache Guardian. 

Kolejne zamówienia, jeśli nowy rząd będzie 

kontynuował dotychczasową politykę szybkiej 

modernizacji i wzmacniania potencjału Wojska 

Początek dostaw śmigłowców Leonardo AW149 

to wynik zapisów umowy, która została podpisana 

1 lipca 2022 r. pomiędzy Agencją Uzbrojenia a, należącą 

do koncernu Leonardo, Wytwórnią Sprzętu 

Komunikacyjnego „PZL-Świdnik” S.A. Określa ona 

warunki dostawy w latach 2023–2029 32 maszyn 

wraz z niezbędnymi pakietami, logistycznym 

i szkoleniowym. Koszt to 8,25 mld PLN brutto. Jak 

podkreślano tuż po zawarciu kontraktu, jego strony 

porozumiały się w kwestii możliwości skrócenia 

terminów dostaw. Ważnym elementem programu 


www.zbiam.pl

Transport lotniczy 

Embraer C-390 Millennium podbija Europę 

Łukasz Pacholski, 

współpraca Andrzej Kiński 

Druga połowa tego roku to ważny okres 

w historii programu średniego samolotu 

transportowego Embraer C-390 

Millennium. Ta brazylijska konstrukcja, 

wbrew przypuszczeniom sporej części 

branżowych komentatorów, podąża 

drogą cywilnych maszyn producenta 

z São José dos Campos i sukcesywnie 

zdobywa nowe rynki także 

na Starym Kontynencie. 

Ilustracje w artykule: Embraer, 

Força Aérea Portuguesa. 

Wydawać by się mogło, że przysłowiowy 

„podział tortu” pomiędzy producentami 

w europejskim segmencie 

średnich samolotów transportowych został już 

dawno dokonany. Airbus kontynuuje produkcję 

i dostawy A400M Atlas zamówionych dotąd 

przez siedmiu członków NATO. Część państw 

eksploatuje i planuje zakupy kolejnych – nowych 

bądź używanych – maszyn Lockheed 

Martin C-130 Hercules (m.in. Rumunia, Polska czy 

Włochy). Pomimo tego, dzięki elastycznej strategii 

negocjacyjnej i ofercie współpracy przemysłowej, 

a także konkurencyjnym parametrom 

operacyjnym swego samolotu, Embraer zawarł 

już w Europie dwa kontrakty (Portugalia i Węgry), 

a trzy kolejne państwa ogłosiły wybór 

C-390 Millennium jako nowego typu średniego 

samolotu transportowego dla swoich sił powietrznych. 

Co należy podkreślić, w dwóch 

przypadkach mowa o wieloletnich użytkownikach 

Herculesów poprzedniej generacji, a w trzecim 

(Republika Czeska), decyzja o postawieniu 

na brazylijską konstrukcję zapadła po postępowaniu 

przetargowym, w którym w pokonanym 

polu znalazł się Airbus A400M. 

Opracowywany od początku obecnego wieku, 

z uwzględnieniem współczesnych potrzeb 

operacyjnych, rozwiązań technicznych i technologii 

(oblot 3 lutego 2015 r.), C-390 Millennium 

to wynik analiz i koncepcji rozwoju firmy Embraer 

S.A., której zarząd postanowił rzucić wyzwanie 

dwóm dominującym producentom 

w segmencie średnich wojskowych samolotów 

transportowych. Było to wynikiem oceny, która 

zakładała, że w ciągu najbliższych lat na świecie 

pojawi się zapotrzebowanie na ok. 700 maszyn 

tej klasy (wliczając w to rynek cywilny), a z różnych 

względów nie będą mogli zaspokoić go 

producenci rosyjscy, Lockheed Martin i Airbus. 

Dotychczas firmie z siedzibą w São José dos 

Campos udało się zdobyć zamówienia na 26 egzemplarzy 

dla trzech użytkowników. Brazylijskie 

Embraer KC-390 Millennium z bogatym zestawem wyposażenia dodatkowego, które obejmuje dwa zasobniki 

z giętkimi przewodami tankującymi pod skrzydłami, a także optoelektroniczny zasobnik obserwacyjno-celowniczy 

pod kadłubem. 

Ministério da Defesa zamówiło w 2014 r. 28 maszyn, 

jednak w efekcie cięć budżetowych liczba 

ta, przynajmniej na razie, została zredukowana 

do 19. Spośród nich dostarczono już sześć sztuk 

– pierwszą 4 września 2019 r., które wylatały do 

dziś ponad 10 000 godzin. Jak informuje producent, 

gotowość operacyjna sięgnęła 80%, 

a wskaźnik realizacji zadań to 99,5% (dane na 

podstawie 6000 godzin lotów operacyjnych 

przy nalocie ogólnym 8200 h). Na przestrzeni 

ponad czterech lat maszyny wykonywały zadania 

zarówno na obszarze Brazylii, jak i wiele misji 

poza granicami kraju – m.in. ewakuując obywateli 

Brazylii z Izraela bądź przewożąc Brazylijczyków 

ewakuowanych z Ukrainy drogą lądową do 

sąsiednich państw do domu. Stanowią też ważny 

element mostu powietrznego łączącego Brazylię 

z placówkami naukowo-badawczymi na 

Antarktydzie. Dzięki swoim parametrom operacyjnym 

C-390 zyskał duże uznanie wśród personelu 

latającego i technicznego Força Aérea Brasileira 

oraz innych części składowych sił 

zbrojnych tego południowoamerykańskiego 

kraju. Pozostałych siedem trafi do dwóch pierwszych 

odbiorców eksportowych – pięć zamówiła 

Portugalia, a dwa Węgry. 

❚ Pierwsi odbiorcy zagraniczni 

W przypadku Portugalii kwestia zamówienia brazylijskich 

maszyn była formalnością. W lutym 

2010 r. władze w Lizbonie zadeklarowały zakup 

sześciu sztuk, a w grudniu 2011 r. zawarto z Embraerem 

umowę o udziale w rozwoju i produkcji 

C-390 o wartości 89 mln EUR. Te decyzje zaowocowały 

zacieśnieniem współpracy przemysłowej 

– firma OGMA Indústria Aeronáutica de Portugal 

stała się dostawcą komponentów dla Embraera 

i partnerem na poziomie prac inżynierskich. 

W lipcu 2017 r. portugalskie władze autoryzowały 

zakup pięciu wielozadaniowych KC-390, a więc 

maszyn przystosowanych także do tankowania 

innych samolotów w powietrzu za pomocą układu 

z giętkim przewodem. Ostatecznie kontrakt, 

dotyczący dostawy pięciu egzemplarzy z opcją 

na szósty, został podpisany w sierpniu 2019 r. Pakiet 

obejmuje również wsparcie logistyczne przez 

12 lat i dostawę symulatora. Całość wyceniono na 

827 mln EUR. Pierwszy portugalski, a zarazem 

pierwszy dostarczony innemu użytkownikowi niż 

FAB, Embraer KC-390 Millennium został dostarczony 

19 października tego roku. Kolejne mają trafiać 

na Półwysep Iberyjski w tempie jednego rocznie 

– umowa zakłada dostarczenie ostatniego do lutego 

2027 r. Zakup brazylijskich maszyn ma pozwolić 

na zastąpienie obecnie eksploatowanych 

samolotów Lockheed Martin C-130H/H-30 Hercules 

(obecnie cztery w linii) i uzupełnienie siedmiu 

lekkich Airbus C-295M. 

Drugim odbiorcą C-390 stały się – raczej nieoczekiwanie 

– Węgry, które zamówiły dwa egzemplarze 

w odmianie KC-390 z bogatym wyposażeniem 

dodatkowym (m.in. specjalistycznym 

pakietem medycznym Intensive Care Unit). Kontrakt, 

zawarty w listopadzie 2020 r. (jego prawdopodobna 

wartość to 230,6 mln USD) to ponoć 

wynik działań politycznych najważniejszych 

osób w Brazylii, które od 2019 r. prowadziły intensywne 

rozmowy z odpowiednikami na Węgrzech. 

Umowa była jednym z kluczowych punktów rozszerzenia 

współpracy pomiędzy obydwoma państwami. 

Obecnie pierwszy z węgierskich KC-390 

znajduje się na zaawansowanym etapie montażu. 

Według informacji przekazanych przez 

Embraera we wrześniu tego roku, maszyna 

www.zbiam.pl Listopad 2023 • Wojsko i Technika 63


Targi BaltExpo po raz pierwszy odbyły się w połączonej formule cywilno-militarnej. 

BaltExpo 2023 – nowa odsłona 


Niemal 200 wystawców z 15 państw, 

zarówno z Polski, jak i z Europy, 

zgromadziły 22. Międzynarodowe Targi 

Morskie i Konferencje BaltExpo 2023. 

Wydarzenie odbyło się w dniach 

10–12 października w Centrum 

Wystawienniczo-Kongresowym 

AmberExpo w Gdańsku. Organizatorem 

imprezy były – po raz pierwszy 

– Międzynarodowe Targi Gdańskie S.A., 

które pozyskały stosowne prawa 

od Zarządu Targów Warszawskich S.A. 

Także premierowo wdrożono formułę 

łączącą dotychczasowe targi wojennomorskie 

z cywilnymi. Zespół Badań 

i Analiz Militarnych był patronem 

medialnym BaltExpo 2023. 

Fotografie w artykule: Tomasz Grotnik, 

Marcin Chała. 

Na powierzchni 12 000 m2 swoje wyroby 

i usługi prezentowały firmy branży 

morskiej oraz stoczniowej. Po raz 

pierwszy pojawiła się specjalna strefa dla startupów, 

gdzie zaprezentowały one swoje innowacyjne 

projekty z różnych branż, czy strefa 

wsparcia biznesu. Ponadto w ramach Targów 

odbywały się wydarzenia towarzyszące, takie 

jak „Dzień Kariery”, podczas którego zainteresowane 

osoby mogły bliżej zapoznać się 

z ofertą staży i pracy w branży morskiej oraz 

wziąć udział w rozmowie z rekruterami. 

Wśród wystawców najbardziej okazałe stoiska 

miały: Remontowa Holding S.A., zrzeszająca m.in. 

Gdańską Stocznię Remontową Shipbuilding S.A. 

i Stocznię Remontową im. J. Piłsudskiego S.A. czy 

Crist S.A. Większość firm oferowała jednak nie 

kompletne jednostki pływające, lecz wyposażenie 

do nich: od silników, generatorów, 

przez drzwi, okna, po zupełnie niepozorne 

detale. Dość rozczarowujący był brak stoiska 

PGZ Stoczni Wojennej Sp. z o.o., będącej rdzeniem 

programu budowy fregat Miecznik dla 

Marynarki Wojennej RP, czy Ośrodka Badawczo-Rozwojowego 

Centrum Techniki Morskiej 

S.A. Za to dużo miejsca zajęły instytucje, 

takie jak zarządy portów morskich, urzędy 

marszałkowskie itp. 

Najważniejszą nowością było jednak połączenie 

dwóch imprez wystawienniczych 

o długich tradycjach: BaltExpo, skupiającej 

głównie przemysł cywilny i BaltMilitaryExpo, 

stanowiącej platformę spotkań firm chcących 

uczestniczyć w procesie odnowy sprzętowej 

polskiej floty wojennej. Nowa formuła miała 

przyciągnąć większą liczbę wystawców, po 

dość słabych minionych edycjach obydwu imprez. 

Niestety, trudno oprzeć się wrażeniu, że 

wystawcy sektora militarnego, którzy chcieli 

przedstawić swoją ofertę w Polsce, uczynili to 

w trakcie XXXI Międzynarodowego Salonu 

Przemysłu Obronnego w Kielcach, zaledwie 

miesiąc wcześniej. Nawet wystawa sprzętu 

Marynarki Wojennej była więcej niż skromna 

Na Targach prezentowały się nieliczne polskie stocznie. 

Wśród wystawców były nowe na polskim rynku firmy, w tym Moteurs Baudouin, produkująca 

silniki i agregaty okrętowe. 


www.zbiam.pl


PIT-RADWAR S.A. dostarczy elementy dwóch 

nowych Morskich Jednostek Rakietowych 

26 października, należące do Polskiej Grupy Zbrojeniowej, spółki PIT-RADWAR S.A. i Wojskowe Zakłady Elektroniczne S.A. podpisały umowy podwykonawcze z Kongsberg Defence 

& Aerospace AS na wykonanie i dostawy elementów dwóch Morskich Jednostek Rakietowych oraz serwisowanie i produkcję pocisków kierowanych NSM. Scenerię uroczystości 

tworzyły: wyrzutnia MLV (Missile Launch Vehicle, po lewej), makieta pocisku kierowanego NSM i wóz kierowania uzbrojeniem CCV (Command Control Vehicle). 

Andrzej Kiński, 

współpraca Tomasz Grotnik 

Konsekwencją podpisanej 5 września 

przez resort obrony narodowej umowy 

na dostawę dwóch kolejnych Morskich 

Jednostek Rakietowych (MJR) dla Marynarki 

Wojennej jest zawarcie przez wykonawcę 

kontraktu – Kongsberg Defence 

& Aerospace AS – umów podwykonawczych 

z polskimi dostawcami elementów 

MJR i wykonawcami usług wsparcia ich 

eksploatacji. Największy zakres prac 

przypadnie w udziale PIT-RADWAR S.A., 

która to spółka dostarczy m.in. wozy 

dowodzenia i łączności oraz pojazdy 

warsztatowe, które wejdą w skład 

czterech nadbrzeżnych dywizjonów 

rakietowych. Stosowne kompetencje 

firma uzyskała już przed ponad dekadą, 

kiedy realizowała podobne zlecenia 

przy okazji dostaw dwóch pierwszych 

Nadbrzeżnych Dywizjonów Rakietowych. 

Fotografie w artykule: Andrzej Kiński, Polska Grupa 

Zbrojeniowa, Marynarka Wojenna, 

w Mazowieckim Centrum 

Produkcyjno-Serwisowym PIT- 

26października 

-RADWAR S.A. w Kobyłce, należące do 

Polskiej Grupy Zbrojeniowej, spółki PIT-RADWAR 

S.A. i Wojskowe Zakłady Elektroniczne S.A., podpisały 

umowy podwykonawcze z jednostką biznesową 

Kongsberg Defence & Aerospace AS, wchodzącą 

w skład Kongsberg Gruppen, na wykonanie i dostawy 

elementów dwóch Morskich Jednostek Rakietowych 

oraz serwisowanie i produkcję pocisków 

kierowanych NSM. Sygnowanie tych umów jest 

bezpośrednim skutkiem kontraktu zawartego 

5 września br. pomiędzy Agencją Uzbrojenia i Kongsberg 

Defence & Aerospace AS podczas XXXI Międzynarodowego 

Salonu Przemysłu Obronnego na 

dostawę dwóch kolejnych Morskich Jednostek Rakietowych 

wraz z „kilkuset” pociskami NSM (chodzi 

o najnowszą ich wersję o zasięgu ponad 250 km), 

które wzmocnią potencjał uderzeniowy Marynarki 

Wojennej. Wartość kontraktu bazowego to 8 mld 

PLN brutto, a okres realizacji dostaw sprzętu i usług 

towarzyszących ustalono na lata 2026–2032. 

Pierwsza umowa, którą podpisali Kjetil Reiten 

Myhra, wiceprezes oddziału Integrated Defence 

Systems Kongsberg Defence & Aerospace oraz 

Przemysław Kowalczuk, prezes PIT-RADWAR S.A., 

ma wartość ponad 1,1 mld PLN netto. Dotyczy wykonania 

i dostawy przez PIT-RADWAR S.A. elementów 

czterech rakietowych dywizjonów ogniowych, 

które – po dwa w każdej – wejdą w skład 

Morskich Jednostek Rakietowych. 

Do każdego z dywizjonów ogniowych spółka 

dostarczy: trzy mobilne centra łączności MCC (Mobile 

Communication Centre), jeden wóz dowodzenia 

dowódcy dywizjonu ogniowego i szefa sztabu 

dywizjonu SCV (Squadron Command Vehicle), dwa 

wozy dowodzenia dowódców baterii BCV (Battery 

Command Vehicle), sześć wozów kierowania 

uzbrojeniem CCV (Command Control Vehicle), każdy 

do współpracy z wozem wyrzutni MLV (Missile 

Launch Vehicle) i jeden ruchomy warsztat remontowy 

MWV (Mobile Workshop Vehicle). Dodatkowo 

każdy z dywizjonów ogniowych doposażony ma 

zostać w jeden wóz łączności MCC i jeden wóz dowodzenia 

dowódcy Morskiej Jednostki Rakietowej 

Marynarki Wojennej NCV (Naval Command Vehicle), 

których zespół umożliwia samodzielne dowodzenie 

obydwoma dywizjonami ogniowymi z pominięciem 

innych komponentów dowodzenia 

oraz łączności. Daje to łącznie 56 obiektów o różnym 

przeznaczeniu, wykorzystujących w charakterze 

nośników podwozia Jelcz w układach 6×6 

i 8×8. Ze względu na lepsze zdolności terenowe, 

część wozów dowodzenia i łączności wykorzystujących 

wcześniej podwozia trzyosiowe zostanie teraz 

skompletowana na nośnikach czteroosiowych. Podana 

na wstępie wartość umowy nie obejmuje 

kosztów pozyskania podwozi, bowiem kilkanaście 

dni wcześniej, 11 października w Nowej Dębie, 

Agencja Uzbrojenia zawarła z Jelcz Sp. z o.o. kontrakt 

na dostawę nośników wszystkich elementów 

dwóch nowych MJR, nie tylko wspomnianych wyżej 

56 wozów dowodzenia i łączności oraz warsztatów, 

ale także 36 wyrzutni rakiet MLV (Missile Launch 

Vehicle, po sześć w każdym dywizjonie ogniowym) 

i pojazdów transportowo-załadowczych rakiet TLV 

(Transport Loading Vehicle, po trzy w każdym 

dywizjonie), za dostawę których odpowiada 

Kongsberg Defence & Aerospace AS. Wartość 

umowy z Jelczem to ok. 470 mln PLN brutto, 

a dostawy 92 samochodów mają zostać zrealizowane 

w latach 2024–2029. 


www.zbiam.pl

Okręty wojenne 


30 października w stoczni Rauma 

Marine Constructions Oy w Raumie 

rozpoczęto palenie blach 

do produkcji sekcji kadłubowych 

pierwszej korwety typu 

Pohjanmaa, przeznaczonej 

dla Sił Morskich Republiki Finlandii 

(Merivoimat). Przekaz medialny 

z okazji uroczystości określił ten 

projekt jako „najważniejszy dla 

obrony narodowej kraju”. Jednak 

zanim rozpoczęto budowę 

prototypu, był on pod ostrzałem 

krytyki, zaliczył duże opóźnienia 

i eskalację kosztów. Dla Finów 

jednostki te są tym samym, 

czym dla nas Mieczniki. 

Nie oznacza to bynajmniej, 

że należy je porównywać bez 

zastrzeżeń. Za to warto przyjrzeć 

się zasadniczemu programowi 

okrętowemu najnowszego członka 

NATO, a jednocześnie naszego 


Ilustracje w artykule: Merivoimat, Aker Arctic, 

Saab, Patria, Kongsberg, IAI, Puolustusvoimat/ 

Ella Haataja, Forcit Defence. 

Cztery jednostki typu Pohjanmma (pol. 

Ostrobotnia) powstają w ramach programu 

Laivue 2020 (LV2020; Dywizjon 2020). 

Sklasyfikowano je jako korwety wielozadaniowe 

(Pohjanmaa-luokan monitoimikorvetin). Ich przeznaczeniem 

będzie zwalczanie celów nawodnych, 

podwodnych i powietrznych, stawianie min 

oraz dozór akwenów zainteresowania zarówno 

w operacjach krajowych, jak i sojuszniczych. Wraz 

z korwetami Merivoimat uzyska nowe możliwości, 

w tym: zwalczanie celów lądowych, tworzenie 

świadomości sytuacyjnej rejonu w czasie rzeczywistym, 

rozpoznania sygnałowego SIGINT, pełniejszą 

współpracę z innymi rodzajami Sił Obrony Finlandii 

(Puolustusvoimat) oraz większe zdolności 

monitorowania i oddziaływania na cele podwodne. 

Okręty mają realizować te zadania w trudnych 

warunkach archipelagów Finlandii, niezależnie od 

warunków hydrometeorologicznych, w tym 

w okresie zimowego zalodzenia Bałtyku, z perspektywą 

co najmniej 30-letniej służby. Aby to 

Fińskie korwety mają być ogniwem narodowego systemu obrony, nie zaś działać samodzielnie w narażeniu na ataki 

rakietowe Rosjan. Będą wykonywać misje na Bałtyku, ale też dołączą do międzynarodowych sił koalicyjnych. 


Z kilkunastomiesięcznym opóźnieniem rozpoczęto budowę pierwszej korwety typu Pohjanmaa. Program ten napotkał 

w Finlandii podobne problemy, co Miecznik w Polsce. Prototypy obydwu okrętów powinny pojawić się w zbliżonym 

czasie na morzu, wtedy będziemy mogli porównać owoce prac sojuszników z NATO z akwenu Bałtyku. 

osiągnąć, zaprojektowano lokalnie największe 

okręty w fińskiej historii. Choć ich sylwetka nie 

zdradza awangardowych rozwiązań, system walki 

skonfigurowano dość zaskakująco, wykorzystując 

przy tym szereg najnowszych rozwiązań dostępnych 

na rynku. 

❚ Fiński Miecznik 

Korwety typu Pohjanmaa mają zastąpić wycofany 

ze służby w 2013 r. stawiacz min o tej samej nazwie 

(w służbie 1979–2013; od 2016 r. statek hydrograficzny 

Pohjanmeri), cztery okręty rakietowe 

typu Rauma (w sł. od 1990 r.) i dwa stawiacze min 

typu Hämeenmaa (w sł. od 1992 r.). Przygotowania 

do tej operacji rozpoczęły się już w 2008 r., kiedy to 

Puolustusvoimat przeprowadziły prace badawczo-rozwojowe 

związane z nowym sprzętem. Projekt 

został wpisany do programu rządowego 

29 maja 2015 r. We wrześniu tego samego roku 

minister obrony Jussi Niinistö upoważnił Siły Obrony 

Finlandii do uruchomienia projektu LV2020. 

We wrześniu 2016 r. Dowództwo Logistyczne 

Sił Obrony Finlandii (Puolustusvoimien logistiikkalaitos) 

i Rauma Marine Constructions Oy (RMC) 

podpisały list intencyjny w sprawie budowy okrętów. 

Stocznia z Raumy była tradycyjnym dostawcą 

okrętów dla Merivoimatu, ale ostatnimi jednostkami 

bojowymi tam powstałymi były małe 

okręty rakietowe typu Hamina (cztery w latach 

1996–2006; wówczas była to Aker Finnyards) 

o wyporności 250 t. Oznaczało to, że firma nie ma 

doświadczenia, ani nawet zaplecza technicznego 

do zaprojektowania i budowy skomplikowanych 

korwet wielozadaniowych. Mimo to rząd zdecydował 

o budowie okrętów lokalnie, nie zaś powierzenia 

zadania doświadczonemu producentowi 

zagranicznemu. W celu realizacji programu 

RMC powołała spółkę zależną RMC Defence Oy. 

www.zbiam.pl 

Listopad 2023 • Wojsko i Technika 73

Technika morska 

Pełnomorski patrolowiec SG-301 powracający do Gdańska z testów zdawczo-odbiorczych. Od 12 października 2023 r. nosi on oficjalnie nazwę Generał Józef Haller. 

Andrzej Nitka 

12 października w bazie Morskiego 

Oddziału Straży Granicznej (MOSG) 

na Westerplatte w Gdańsku odbyła się 

uroczystość chrztu i podniesienia 

bandery na pierwszym w historii 

tej formacji pełnomorskim 

patrolowcu SG-301, który otrzymał 

nazwę Generał Józef Haller. 

Fotografie w artykule Andrzej Nitka. 

Generał Józef Haller – pierwszy 

pełnomorski patrolowiec MOSG 

Matką chrzestną nowej jednostki została 

Elżbieta Witek, będąca wówczas Marszałkiem 

Sejmu RP, a pierwszym dowódcą 

Generała Józefa Hallera kmdr ppor. SG 

Tomasz Jarzębiński. 

Dzięki wcieleniu do służby Hallera, MOSG został 

w końcu wzmocniony przez nowoczesną pełnomorską 

jednostkę patrolową, na co czekał od dawna. 

O potrzebie zakupu pełnomorskich patrolowców 

dla tej formacji mówiono od wielu lat. 

Podstawową przeszkodą w jej zaspokojeniu był 

brak środków w budżecie państwa. 

Dotychczas największymi jednostkami formacji 

były patrolowce SG-311 (Kaper-1) i SG-312 (Kaper-2) 

typu SKS-40, zbudowane na zamówienie 

Urzędów Morskich, a wprowadzone do służby 

w latach 1991–1992. Mimo że zostały one zmodernizowane 

i doposażone, to ze względu na swoją 

wielkość, założenia konstrukcyjne i ograniczoną 

autonomiczność nie mogą operować z dala od 

własnych baz. Bolączka ta stała się szczególnie widoczna 

w czasie nasilenia kryzysu migracyjnego 

na południu Europy, kiedy to MOSG nie miał możliwości 

wydelegowania jakiejkolwiek jednostki pływającej 

do wsparcia działań w ochronie zewnętrznej 

granicy Unii Europejskiej (UE) na Morzu 

Śródziemnym. Wprowadzenie do służby pełnomorskiego 

patrolowca zaprojektowanego z myślą 

o realizacji takich zadań diametralnie zmienia ten 

stan rzeczy, zwiększając tym samym wiarygodność 

Polski w zakresie współuczestniczenia w zapewnieniu 

bezpieczeństwa całej UE. 

Mimo że głównym wykonawcą była firma francuska, to za budowę i wodowanie kadłuba odpowiedzialna była 

spółka NavireTech z Gdyni wraz ze swoimi podwykonawcami. Na zdjęciu patrolowiec przy nabrzeżu stoczni 

Marine Projects w Gdańsku. 

❚ Finansowanie następcy i przetargi 

Budowa nowego patrolowca dla MOSG, o którą 

zabiegano od 2010 r., stała się możliwa dopiero 

dzięki uzyskaniu w 2019 r. przez Komendę Główną 

Straży Granicznej dofinansowania w wysokości 

100 292 400 PLN na realizację projektu „Pełnomorska 

jednostka patrolowa OPV” (PL/2019/PR/0066). 

Środki te pochodziły z Funduszu Bezpieczeństwa 


www.zbiam.pl

WiT 11_2023 (98)_promo

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?