001-100_Wojsko_i_Technika_Historia_1-2024_opt

More documents

Recommendations

Info

Tymoteusz Pawłowski lufy, najpierw sypiąc proch, potem wkładając kulę. Proces był czasochłonny, a strzelec stał przed wyborem, czy mieć możliwość szybkiego oddania 5-6 strzałów, aby potem poświęcić 5-6 minut na ponowne załadowanie, czy oddawać 1 strzał co minutę. W niektórych sytuacjach 5-6 strzałów rewolwerowych miało przewagę nad jednym strzałem pistoletowym, ale takie sytuacje rzadko zdarzały się w wojsku. Pistolety jednostrzałowe miały natomiast wyraźną przewagę nad rewolwerami: od dawna znajdowały się w wojskowych magazynach i nie trzeba było na nie wydawać pieniędzy. Określenie „rewolwer” oznacza „obrotowy” i początkowo odnosiło się do obrotowego zespołu luf, a później do obrotowego magazynka. Albo do czegoś innego obrotowego: 25 stycznia 1859 r. Christian Sharps opatentował pierwszą wielostrzałową broń krótką na nabój scalony: nazwał ją rewolwerem, pomimo tego, że nie ma on ani obrotowych luf, ani obrotowego magazynka. Obrotowa jest natomiast iglica, więc jest to rewolwer. Czterostrzałowy Sharps Model 1 okazał się prawdziwym sukcesem: przez 15 lat sprzedano ich blisko 90 000, minimalnie większych modeli 2, 3, 4 – blisko 60 000, a do dziś są produkowane ich repliki. Nadawały się Kawalerzyści Unii uzbrojeni w szable, oraz rewolwery: kapral po prawej ma Colta, szeregowiec po lewej ma „pieprzniczkę”, czyli rewolwer „bez lufy właściwej” (1863 r.). Rozwój broni strzeleckiej Pistolety Wielkiej Wojny 5 70 W czasie Wielkiej Wojny pistolety samopowtarzalne osiągnęły swój dzisiejszy kształt. Od tamtej pory nie zmieniły się zbytnio, a postęp polega na stosowaniu nowych materiałów, nowych rozwiązań ergonomicznych i nowych zabezpieczeń. Wojna lat 1914-1918 była jednak nie tyle wojną pistoletów samopowtarzalnych, co wojną rewolwerów. Słowo „pistolet” pojawiło się w połowie XV wieku we Francji, gdzie oznaczało broń pochodzącą z włoskiego miasta Pistoia (swego czasu modna była na zachodzie teoria, że „pistolet” pochodzi od czeskiego słowa „píšťala”, podobieństwo jest jednak jedynie graficzne, ponieważ słowo „píšťala” wymawia się „piszczała”). Każda broń krótka jest więc pistoletem – nawet rewolwery. Określenie „rewolwer” oznacza „obrotowy” i początkowo odnosiło się do obrotowego zespołu luf, a później do obrotowego magazynka. W XIX wieku nastąpił szybki rozwój broni palnej, począwszy od karabinów, a na artylerii kończąc. W ciągu stu lat, które minęły pomiędzy końcem epoki napoleońskiej a początkiem Wielkiej Wojny, zasięg karabinów wojskowych zwiększył się kilkakrotnie, ich szybkostrzelność zwiększyła się kilkakrotnie (lub kilkasetkrotnie, jeśli weźmiemy pod uwagę broń maszynową). Zmiany w artylerii były jeszcze bardziej znaczące: jej zasięg zwiększył się kilkadziesiąt razy, moc pocisków – biorąc pod uwagę kształt, masę, rodzaj ładunku – kilkaset razy. Ewolucję, jaką w tym samym czasie przeszły pistolety, należy określić więc jako żałosną. W 1814 r. podstawowym rodzajem pistoletu wojskowego był jednostrzałowy pistolet skałkowy. W latach 40. XIX wieku zamki skałkowe zastąpiono zamkami kapiszonowymi, co odbywało się najczęściej drogą prostej modernizacji: zmieniano kurek pozbywając się skałki, a panewkę, w którą sypano proch, zamieniano na kominek, w którym osadzano kapiszon. Wojna amerykańsko-meksykańska toczona w latach 1846-1848 przyniosła pewną sławę rewolwerom kapiszonowym, ale nawet w Stanach Zjednoczonych masowo używano jednostrzałowych pistoletów w czasie wojny secesyjnej, a armie europejskie wciąż przyjmowały do uzbrojenia jednostrzałowe pistolety. Ówczesne rewolwery kapiszonowe ładowano tak samo, jak pistolety: od wylotu one jednak jedynie do samoobrony dla cywilów: Model 1 strzelał amunicją kalibru .22 Short, a modele 2, 3, 4, podobnymi nabojami .30 oraz .32. Amunicja kalibru .22 Short jest produkowana i używana do dziś, przede wszystkim w zastosowaniach sportowych. Jest śmiertelna w bardzo specyficznych okolicznościach – strzał należy oddać z niewielkiej odległości i dokładnie wymierzyć – więc dziś ma znikome wartości obronne. Jednak dopóki nie wynaleziono antybiotyków, każdy postrzał niósł ryzyko zakażenia, gangreny i śmierci w męczarniach, więc nawet anemiczne naboje odstraszały napastników. Były natomiast bezużyteczne na polu walki: cóż bowiem przyjdzie oficerowi z tego, że postrzelony przez niego wróg umrze w szpitalu na gangrenę dwa tygodnie po bitwie, skoro najpierw zdoła użyć bagnetu i zabije naszego bohaterskiego oficera uzbrojonego w kieszonkowy pistolet? Pierwsze pistoletowe naboje scalone były anemiczne, ponieważ były nabojami bocznego zapłonu: ładunek inicjujący znajdował się w kryzie łuski, jej ścianki musiały być więc cienkie, co ograniczało ilość ładunku miotającego. Wkrótce pojawiły się jednak naboje scalone centralnego zapłonu, w którym ładunek inicjujący znajdował się w centralnie umieszczonej spłonce: Amerykanin Hiram Berdan
BROŃ STRZELECKA opatentował ją w 1866 r., Anglik Edward Boxer w 1869. W spłonce Berdana kowadełko, w które uderzał „młot” iglicy było częścią łuski, niegdyś bowiem tak drobny element łatwiej było wykonać w mosiądzu. Dziś stosuje się niemal wyłącznie rozwiązanie Boxera, w którym kowadełko jest częścią spłonki. doprowadziły do bankructwa amerykańską firmę, bowiem gdy już Smith i Wesson zainwestowali w maszyny, aby sprostać zamówieniu, w państwie carów zmieniono prawa patentowe: wszystko, co nie było opatentowane w Rosji, można było produkować bez opłat licencyjnych. Smith & Wesson Model 3 zaczął więc być produkowany w Tule, a Horacy Smith i Daniel Wesson zostali na lodzie... Rewolwer Chamelot-Delvigne stał się z kolei regulaminową bronią armii francuskiej Czterolufowy pistolet Sharpsa, pierwszy pistolet wielostrzałowy na nabój scalony, produkowany masowo. Amerykański wojskowy nabój .38 Long Colt z rozmiarami podanym w calach. Kaliber .38 oznacza – i to raczej mniej niż więcej – średnicę… łuski. Amerykanie i Europejczycy Na początku lat 70. XIX wieku, wraz z pojawieniem się naboju scalonego centralnego zapłonu, wielostrzałowe rewolwery wojskowe nagle nabrały sensu: można było skonstruować pistolet o dużej mocy, który ładowało się równie szybko, co strzelało. Pierwszym z nich był austriacki Gasser Armeerevolver M1870(/74). Z oznaczenia widać, że ta pionierska konstrukcja wymagała dopracowania, więc nie miała większego wpływu na rynek wojskowej broni bocznej. Dużo bardziej wpływowe były amerykański rewolwer Smith & Wesson Model 3 oraz francuski – a raczej zachodnioeuropejski – rewolwer Chamelot-Delvigne. Ten pierwszy można było błyskawicznie załadować, bowiem jego rama była łamana i dawała doskonały dostęp do bębenka. Z tego drugiego można było błyskawicznie strzelać, był to bowiem rewolwer „podwójnego działania”. Amerykańskie rewolwery działały tak, że naciśnięcie spustu uruchamiało kurek i powodowało strzał, ale odciągnięcie kurka – i sprzężonego z tym obrócenia bębna – należało dokonać oddzielnym ruchem kciuka lub dłoni. Europejskie rewolwery działały tak, że naciśnięcie spustu powodowało zarówno obrócenie bębna, jak i odciągnięcie kurka i jego natychmiastowe opadnięcie. Rewolwery pojedynczego działania wymagają mniejszej siły naciśnięcia spustu, mogą być więc celniejsze. Na co warto zwrócić uwagę, amunicja do niemal wszystkich ówczesnych rewolwerów wojskowych wywodziła się z amerykańskiego naboju określanego jako .44 Russian, o średnicy pocisku około 10,9 mm. Smith & Wesson Model 3 stał się w 1870 r. regulaminową bronią US Army oraz kilkunastu innych państw, w tym Hiszpanii i Japonii, a także – jako 4,2-линейный револьвер системы Смита-Вессона образца 1871 года – Rosji. Interesy z imperium rosyjskim niemal w 1873 r. i kilku innych armii, w tym belgijskiej, włoskiej czy szwajcarskiej. Inne nacje z reguły przyjmowały do uzbrojenia kopie rewolweru francuskiego albo amerykańskiego, z rzadka produkując coś oryginalnego z lepszym lub gorszym skutkiem. Wyjątkowo nie sprawdził się niemiecki Reichsrevolver (Komissionrevolver), natomiast dużą sławę zdobył Colt Single Action Army, wprowadzony do służby w US Army w 1873 r. Nie miał on ani zalet Smith & Wesson Model 3, ani zalet rewolweru Chamelot-Delvigne, jego produkcję liczono w dziesiątkach tysięcy, a nie w setkach tysięcy, ale był prosty na granicy prymitywizmu i trafił nie tylko do armii, ale również do rąk cywilów. Jest więc dziś popularny... Można przyjąć założenie, że współczesna popularność broni historycznej jest odwrotnie proporcjonalna do jej skuteczności. W 1903 r. powstał film pt. „The Great Train Robbery”, który zapoczątkował modę na westerny. Koniecznym rekwizytem westernowym były rewolwery, sięgnięto zatem po takie, które były dostępne: cywilne Colty SAA zwane Paecemakerami. Dużo doskonalsze S&W Model 3 – zwane Schofieldami – były niedostępne, wciąż bowiem uznawano je za przydatne i albo używano, albo trzymano w magazynach, skąd w 1915 r. wyciągnięto je i wysłano do państw Ententy. Gdy w latach 60. moda na westerny trafiła do Europy, gdzie rewolwery nie były dostępne, rozpoczęto fabrykację ich replik, przede wszystkim we Włoszech, w których powstawały spaghetti-westerny. Choć historycznie właściwym wyborem byłyby Schofieldy, to jednak produkowano Peacemakery, bowiem to one kojarzyły się z filmami o Dzikim Zachodzie (sukces europejskich replik spowodował z kolei wznowienie produkcji Coltów SAA w USA). Rewolwerów w Europie nie było, bowiem zostały one albo zużyte w czasie wojen, albo pochowane w magazynach, a następnie planowo zniszczone. Wynikało to z antykorupcyjnej polityki wielu państw zachodnioeuropejskich, które nie pozwalały na przejmowanie majątku wojskowego przez cywilów. Francuskie Chamelot-Delvigne przez cały ten czas nie straciły na swojej wartości: używano ich w czasie I wojny światowej, następnie w czasie II wojny światowej, a dożyły swoich dni dużo później w rękach francuskich policjantów i żandarmów. Popularne stały się natomiast pistolety niemieckie, nie tyle ze względu na ich wady techniczne (ale o nich też trzeba pamiętać), co ze względu na wady systemowe państwa niemieckiego. Zjednoczone Niemcy nie wygrały żadnej wojny – poza wojną z Hererami w Afryce Południowo-Zachodniej – a po każdej przegranej zwycięzcy zabierali na pamiątkę niemieckie dziewczyny i niemieckie pistolety. Nie trzeba daleko szukać: w listopadzie 1918 r. Niemcom w Warszawie Parabelki i Mausery zabierali nawet uczniowie gimnazjów. Manowce ewolucji Gdy latem 1914 r. wybuchła wojna, niemal wszyscy byli przekonani, że skończy się ona przed Bożym Narodzeniem. Nie widziano więc potrzeby, żeby zwiększyć liczbę pistoletów. Poza tym istotne było pytanie: do czego one właściwie miałyby być potrzebne? W dzikich 71
Page 1 and 2: www.zbiam.pl Kierunek Kanał La Man
Page 3 and 4: 1 Amerykański wywiad nie po raz pi
Page 5 and 6: Michał Kopacz Zatopienie krążown
Page 7: 1 Arado Ar 234: Marek J. Murawski p

001-100_Wojsko_i_Technika_Historia_1-2024_opt

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?