You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Njedawno w muzeju ...<br />
LUTK ma zas ideju!<br />
Lube dźěći, hdyž sće lačne,<br />
to pijeće snano čerstwu wo-<br />
du z honača abo napoj z bleše. To je za nas<br />
samozrozumliwe. Bjez wody prosće njeńdźe.<br />
Tohodla zasydlichu so ludźo w srjedźowěku<br />
zwjetša njedaloko rěkow, pitneje wody a dobreje<br />
pódy dla. Pytachu za dnowej wodu,<br />
zo bychu studnju twarili. Tajki přikład pokazachmy<br />
tež we wustajeńcy „Stary<br />
lud“ k žiwjenju Milčanow a Łužičanow.<br />
W Budyšinje je znate, zo mějachu tam<br />
w lěće 1595 na 280 studnjow! Z tych<br />
mějachu so tehdy něhdźe 6000 Budyskich<br />
wobydlerjow zastarać. Za to so<br />
Sprjewina woda do wodarnje klumpaše<br />
a přez drjewjane roły k studnjam. Čerstwa<br />
woda bě wažna za piće, warjenje, myće a tež<br />
za Budyske piwarnje. Tajke „lochke piwo“<br />
z mało alkoholom je so dlěje dźeržało hač<br />
woda, bě bjez bakterijow a z tym wažny napoj,<br />
kotryž smědźachu tež dźěći pić. Na<br />
wsach bě zastaranje wobćežniše. Ludźo čerpachu<br />
wodu ze swójskeje<br />
studnje abo dyrbjachu<br />
z nosydłom, tak<br />
mjenowanej kwaklu,<br />
a bowomaj k studni<br />
knježka chodźić. Husto<br />
bě to nadawk čeledźe<br />
(Gesinde), ho-<br />
spozy abo wjetšich<br />
dźěći.<br />
Kwakla (Tragejoch)<br />
so na ramjo<br />
połoži, tak zo<br />
móžetej so ćežkej<br />
bowaj połnej<br />
wody domoj<br />
njesć.<br />
Při ćehnitej studni<br />
(Ziehbrunnen) pasy<br />
młody Krabat husy. To bě<br />
typiski wobraz wjesneho<br />
napohlada. Přez rólu so<br />
powjaz z bowom dele<br />
pušći a potom zaso horje<br />
sćehnje. (Měrćin<br />
Nowak-Njechorński)<br />
W Pěskecach je so<br />
w lěće 1632 stało,<br />
zo je knježk zakazał,<br />
wot 25. julija<br />
wodu čerpać – štož<br />
je wobydlerjow wě-<br />
zo chětro rozmjerzało!<br />
Dobru słódku limonadu<br />
tehdy njeznajachu, skerje wodu<br />
z tróšku kisałom. To bě w lěću při pólnych<br />
dźěłach dobre wočerstwjenje.<br />
Hakle kónc 19. lětstotka so wodowe roły hač<br />
k domjacnosćam twarjachu, zo bychu wodu<br />
z honača měli. Móžeće sej předstajić, zo<br />
ludźom dźensa hišće w někotrych krajach<br />
wotradźuja wodu z honača pić, dokelž njeje<br />
jako pitna woda kmana? Ludźo z dźělow Afriki,<br />
Chiny, Ruskeje, Turkowskeje, Ukrainy, Indiskej<br />
a druhdźe dyrbja sej čistu wodu za<br />
piće a warjenje wobstarać abo kupować.<br />
A što sej mysliće, kelko wody kóždy z nas<br />
wšědnje přetrjeba? Je to mjez 30 do 50 litrow!<br />
Hdyž bychmy sami wodu čerpać abo<br />
po nju chodźić dyrbjeli, bychmy zawěrno<br />
zlutniwišo z njej wobchadźeli. Wobkedźbujće<br />
tola raz doma waše zadźerženje a waš<br />
wobchad z wodu ...<br />
Luby postrow,<br />
waš přećel LUTK!<br />
tekst: M. Ošikowa, foto: Serbski muzej / rys.: ]å|pan Hanu[
Change language