Heft 4/2010 - WITAJ-Sprachzentrums

zo bychu sej swoje njewjesćinske wěno napřadli.Młodym pachołam bě přistup jenožw předpisanych časach – kaž na při kładwutoru a pjatk – dowoleny. Chcyše-lipachoł zwonka tutoho časa z holcu rěčeć,zakłapa wo wokno abo durje přazy. Kantor -ka mjenowaše po rynku mjena holcow.Hdyž wupraji mjeno wuzwoleneje, zaklepahólc sylnje. Potom wza kantorka włoknowot po wědneje holcy a da je pachołej.Holca bě na tute wašnje nućena won hić,zo by móhła dale přasć. Njesłušeše pak so,zo by holca dołho wonka wostała.Chileše so přaza ke kóncej (zwjetša wefebruarje), wotměwachu so přazne reje.Pacholjo wotewzachu zhromadźene holcyz kapału a wjedźechu je z hudźbu přezwjes na žurlu. To bě runočasnje přepro šenjewjesnych na reje. Holcy wokoło Woje -rec chodźachu w jednorej swjedźenskejdrasće, z čornej hawbu, módrej falu aw módrych nohajcach na reje. Tam so hry,reje a zabawa wotměnjachu. Holcy rejowa -chu rady z wul kim pachołom a skakachuwysoko. To lubje še za přichodne lěćodobry róst lenu.Na kóncu 19. lětstotka zańdźe w mno -hich wsach něhdy daloko rozšěrjenepředźe nje laneho włokna. Přaza w swojimprěnjotnym zmysle poča so rozpušćeć.Někotre nałožki pak, kaž na přikład přaznereje, so hišće z městnami do dźensnišehowobchowachu.ZAPUST A CAMPROWANJEDźensniši dźeń swjeći so w Delnjej Łuži cyzapust w času wot srjedź januara do spočatkaměrca tři dny dołho. Na tutychdnjach pokazaja so młode pory w swjedźenskimpřećahu w narodnych drastach.Camprowanje je najstarši dźěl zapustaa wu cha dźa z prawa spěwanja čeledźe wodary w srje dźowěku. Z brězowymi prućatamićahachu něhdy předrasćene a zaba -bjene postawy po wsy a šwikachu ze žor -tom dorosćenych a dźěći, zo bychužiwjen sku móc młodych prutow na čłowje -ka přenjes li. Typiske figury kaž jěcharna šumjelu a ba ćon so jako symbol nalěćaw ćahu wob dźě lichu. Tež bar jako znamjowotchadźa ce je zymy a słomja ny muž, kižsymbolizowaše mortwu zymu, słušeštajk tomu. Hišće dźensa campruja młodostniwot dwora k dwo rej a naspěwaja sej jeja,połć, kołba su a pjenjezy. Jako dźak poski -ćuja knjezej dwora palenčk a zarejuja sej zdomjacej. Wjeršk zapusta twori swjedźen -ski ćah w narodnych drastach. Susodnewjeski so terminowje wotrěča. Kóždy ćahpřewodźa kapała. Wokoło připołdnjazetkaja so nje wu date holcy a nježenjenihólcy w korč mje. Kóžda holca přityknjeswojemu partnerej z papjeranych kwětkowspasleny zapustowy kwěćel. Při swjedźenskimćahu přez wjes njese młodźina wude -bjene chošćo, z kotrymž symbolizujewuhna će zymy. Wuzwolenych wjesnjanowz wopy tom počesća: Na jich dworje zahrajekapała čestnu štučku, po kotrejž dóstanumłodostni mały přikusk a pjenježny dardo zapustoweje kasy. Darićel dóstanje zato zapustowy kwěćel. Wječor zetkaja sowšitcy wjesnjenjo k zapustowym rejam.Tež tu noša holcy a žony swoju swjedźenskudrastu.Na póstniskej wutorje ćahaja po mnohichłužiskich wsach předrasćene dźěćiz měška mi spěwajo wot domu do domua naspěwaja sej słódkosće abo pjenježnedary. Tež něko tre pěstowarnje haja tutónnałožk a nacam pruja sej dary za swoje kubłanišćo.Z po pjel nej srjedu su rozwólneswjedźenske dny nimo a započina so štyrcećidnjowskipóstny čas. Gisela BrukowaLUTKI 4 | 2010 5