05.05.2013 Views

Download - Clover

Download - Clover

Download - Clover

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Ons Kommunikasie<br />

KULTUURDRYWERS<br />

Gehalteprodukte en -ondersteuningsdienste<br />

’n Fokus op sterk handelsmerke<br />

Die ondersteuning van lojale melkprodusente<br />

Betrokkenheid, passie en spoed by uitvoering<br />

Innoverende denke en voortdurende verbetering<br />

Om goeie mense te lok, te behou en te ontwikkel<br />

Deursigtige en oop kommunikasie<br />

Billikheid in alle optrede<br />

Die nakoming van sosiale en<br />

omgewingsverantwoordelikhede<br />

Om pret te hê en prestasies te vier<br />

WAARDES<br />

Verbintenis<br />

Passie<br />

Spoed


Ons Missie<br />

Die superieure verskaffi ng, produksie,<br />

bemarking, verkoop en verspreiding van<br />

handelsmerk-verbruikersgoedere aan klante<br />

in Suidelike Afrika teen mededingende koste,<br />

met marges wat voldoende is om <strong>Clover</strong> se<br />

langtermynvoorspoed te verseker.


Ons Geskiedenis<br />

1898<br />

Oktober 1898 – Boere<br />

vergader op Mooirivier om die<br />

stigting van ’n botterfabriek<br />

te bespreek. Tydens<br />

opvolgvergaderings word die<br />

naam “Natal Creamery Limited”<br />

en koöperatiewe beginsels<br />

goedgekeur.<br />

Jaarverslag 2007 Bladsy 128<br />

1901<br />

Daar word die eerste keer<br />

verwys na Model Dairy as<br />

’n vennootskap tussen Natal<br />

Creamery en Joseph Baynes<br />

Ltd vir die bemarking van<br />

vars melk in Durban. Hierdie<br />

vennootskap word in Oktober<br />

1901 beëindig.<br />

1899<br />

Joseph Baynes begin die eerste<br />

botterfabriek in Natal op<br />

sy plaas Nel’s Rust. Weens<br />

’n gebrek aan behoorlike<br />

regskanale om ’n koöperasie<br />

te registreer, word Natal<br />

Creamery Limited onder<br />

die Natalse Maatskappyewet<br />

geregistreer en H Baker word as<br />

eerste voorsitter aangewys.<br />

1903<br />

1902<br />

Gedurende 1903 word melk<br />

daagliks na Johannesburg<br />

versend en in November<br />

besluit Natal Creamery om die<br />

melkbedryf in Johannesburg te<br />

ondersoek.<br />

Melkverspreiding deur Natal<br />

Creamery begin in Mei in<br />

Pietermaritzburg.<br />

1906<br />

Natal Creamery neem die<br />

Johannesburg Milk Supply<br />

Company Ltd in Maart oor.<br />

1908<br />

Heilbron Government<br />

Creamery word in Desember<br />

tot stand gebring.


1923<br />

In Junie word Natal Creamery<br />

onder die Koöperasiewet van<br />

1922 geregistreer.<br />

1932<br />

Teen 1932 is Natal Creamery in<br />

32 sentrums landwyd in bedryf.<br />

1943<br />

’n 100% koöperatiewebedryfstelsel<br />

word goedgekeur<br />

en die naam Natal Creamery<br />

Bpk word verander na Nasionale<br />

Suiwelkoöperasie Beperk<br />

(NCD).<br />

1995<br />

1994<br />

Compagnie Gervais Danone<br />

gesamentlike onderneming<br />

<strong>Clover</strong> S.A. (Edms) Bpk word<br />

as ’n bedryfsmaatskappy deur<br />

NCD gestig.<br />

1997<br />

2003<br />

<strong>Clover</strong> Beherend Beperk word<br />

as beheermaatskappy vir <strong>Clover</strong><br />

gestig.<br />

2005<br />

November 2003 – Die<br />

omskepping van NCD (’n<br />

koöperasie) in ’n publieke<br />

maatskappy en die<br />

naamsverandering na <strong>Clover</strong><br />

Industries Beperk (CIL)<br />

word tydens ’n reeks spesiale<br />

vergaderings goedgekeur. Die<br />

dinamiek geïnkorporeer in CIL<br />

met betrekking tot gewone<br />

aandele wat beheer uitoefen en<br />

voorkeuraandele wat vryelik<br />

verhandel word, lui ’n nuwe<br />

tydvak vir die Groep in.<br />

met <strong>Clover</strong>. 2007<br />

Hosken Consolidated<br />

Investments Beperk (HCI)<br />

bekom ’n aandeel van<br />

25,1% in CIL as ’n<br />

swartbemagtigingsvennoot.<br />

2004<br />

<strong>Clover</strong> Beherend Beperk word<br />

ontbondel. Vandag is CIL die<br />

beheermaatskappy van <strong>Clover</strong><br />

S.A., Suid-Afrika se grootste<br />

suiwelmaatskappy en een<br />

van die toonaangewende<br />

vervaardigers en bemarkers van<br />

voedselprodukte in Suidelike<br />

Afrika.<br />

HCI, <strong>Clover</strong> se swartbemagtigingsvennoot,<br />

oefen<br />

sy opsie uit om sy gewone<br />

aandeelhouding tot 34,9% te<br />

vergroot.<br />

Jaarverslag 2007 Bladsy 129


Ander beleggers<br />

Jaarverslag 2007 Bladsy 130<br />

<strong>Clover</strong> Industries Bpk<br />

94,8%<br />

5,2%<br />

100%<br />

Compagnie Gervais Danone<br />

<strong>Clover</strong> Beverages<br />

Bpk<br />

<strong>Clover</strong> S.A.<br />

(Edms) Bpk<br />

45%<br />

55%<br />

Afdelings<br />

Danone <strong>Clover</strong><br />

(Edms) Bpk<br />

70%<br />

Fonterra Beperk<br />

Groepstruktuur<br />

<strong>Clover</strong> Botswana<br />

(Edms) Bpk<br />

51%<br />

49%<br />

Melkwinning, Produksie,<br />

Primêre Distribusie en<br />

Voorsieningskettingbestuur<br />

Bemarking, Verkope en<br />

Sekondêre Distribusie<br />

100%<br />

<strong>Clover</strong> Fonterra Ingredients<br />

(Edms) Bpk<br />

<strong>Clover</strong> Swaziland<br />

(Edms) Bpk


Finansiële Hoogtepunte<br />

Groepaktiwiteite (Rm) 2007 2006 % Verandering<br />

Omset 4 482,2 4 090,7 9,6<br />

Bedryfswins voor fi nansieringsinkomste/(koste) 357,0 242,2 47,4<br />

Toeskryfbare wins 167,1 95,2 75,5<br />

Netto bates<br />

Verhoudings<br />

857,5 688,7 24,5<br />

Hefboompersentasie (%) 43,1 38,4 12,2<br />

Opbrengs op aandeelhouersbelang (%) 22,9 17,1 33,9<br />

Opbrengs op netto bates (%) 83,6 123,2 (32,1)<br />

Omset<br />

4 750<br />

4 500<br />

4 250<br />

4 000<br />

3 750<br />

3 500<br />

3 250<br />

3 000<br />

2 750<br />

2 500 Rm<br />

2002 2003 2004 2005 2006 2007<br />

3 507,9 3 632,0 3 857,8 4 010,3 4 090,7 4 482,2<br />

Bedryfswins<br />

400<br />

350<br />

300<br />

250<br />

200<br />

150<br />

100<br />

50<br />

0 Rm<br />

2002 2003 2004 2005 2006 2007<br />

69,1 271,0 121,2 61,0 242,2 357,0<br />

Netto batewaarde<br />

1 000<br />

800<br />

600<br />

400<br />

200<br />

0 Rm<br />

2002 2003 2004 2005 2006 2007<br />

573 653,4 486 534,4 688,7 857,5<br />

Jaarverslag 2007 Bladsy 131


Direksie en Bestuur<br />

Jaarverslag 2007 Bladsy 132<br />

Chris Lerm (Dr)<br />

John Bredin<br />

Geoff Elliot<br />

Malcolm MacKenzie<br />

Viv Turner<br />

Kobus Hendriks (Dr)<br />

Fritz Meyer<br />

Jan Willem Lotz<br />

Desmond Smith<br />

Elias Mphande<br />

Harry du Preez


Johann Vorster<br />

Werner Büchner<br />

Manie Roode<br />

Marcel Golding<br />

Andre van der Veen<br />

John Copelyn<br />

Jacques Botha<br />

Afwesig: TA Wixley<br />

<strong>Clover</strong> Industries Beperk<br />

Nie-uitvoerende Melkprodusente-direkteure<br />

JAH Bredin $ ¥ § (Voorsitter)<br />

HPF du Preez $ ¥ (Ondervoorsitter)<br />

MG Elliot<br />

JC Hendriks (Dr) §<br />

FG Meyer<br />

VP Turner<br />

WI Büchner (Aangestel 1 November 2006)<br />

JW Lotz (Aangestel 1 November 2006)<br />

MG MacKenzie (Aangestel 1 November 2006)<br />

WE Brotherton $ ¥ (Bedank 6 Oktober 2006)<br />

BW Maree (Bedank 30 Junie 2007)<br />

JH Grey (Dr) (Bedank 31 Oktober 2006)<br />

Nie-uitvoerende Swart Bemagtigingsdirekteure<br />

VE Mphande<br />

A van der Veen ¥ $<br />

MA Golding<br />

Alternatiewe Nie-uitvoerende Swart<br />

Bemagtigingsdirekteure<br />

JA Copelyn<br />

Nie-uitvoerende Onafhanklike Direkteure<br />

DK Smith $ ¥ §<br />

TA Wixley $ § (Aangestel 21 Junie 2007)<br />

SDM Zungu (Bedank 15 Augustus 2006)<br />

Uitvoerende Direkteure<br />

JH Vorster (Uitvoerende Hoof)<br />

HB Roode (Adjunk Uitvoerende Hoof/<br />

Besturende Direkteur Afrika)<br />

CP Lerm (Dr) (Uitvoerend: Handelsmerke en Industrieel)<br />

(Aangestel 21 Junie 2007)<br />

LJ Botha (Hoof Rekeningkundige Beampte)<br />

(Aangestel 21 Junie 2007)<br />

<strong>Clover</strong> S.A. (Edms) Beperk<br />

Nie-uitvoerende Direkteure<br />

JAH Bredin (Voorsitter) $<br />

JA Copelyn<br />

HPF du Preez $<br />

A van der Veen $<br />

WE Brotherton (Bedank 6 Oktober 2006)<br />

Uitvoerende Direkteure<br />

JH Vorster (Uitvoerende Hoof)<br />

HB Roode (Adjunk Uitvoerende Hoof/<br />

Besturende Direkteur Afrika)<br />

$ Lid van Oudit- en Risikokomitee<br />

¥ Lid van Vergoedingskomitee<br />

§ Lid van Nominasiekomitee<br />

¢ Brits ** Spaans Brasiliaans<br />

+ Frans Argentyns<br />

<strong>Clover</strong> Beverages Beperk<br />

(Naam verander van <strong>Clover</strong> Danone Beverages Beperk op 6 Julie 2007)<br />

Nie-uitvoerende Direkteure<br />

R Wesseloo (Voorsitter)<br />

JAH Bredin $<br />

DK Smith $<br />

HB Roode<br />

JH Vorster<br />

LJ Botha (Aangestel 4 September 2007)<br />

JM Giro ** (Bedank 3 April 2007)<br />

M Lozano (Bedank 3 April 2007)<br />

SDM Zungu (Bedank 15 Augustus 2006)<br />

MAM Gosselin + (Bedank 3 April 2007)<br />

JFM Morgan ¢ (Ondervoorsitter) (Bedank 23 Augustus 2006)<br />

Uitvoerende Direkteur<br />

CP Lerm (Dr) (Bedryfshoof)<br />

Alternatiewe Nie-uitvoerende Direkteure<br />

HPF du Preez $<br />

M Palmeiro (Bedank 3 April 2007)<br />

A Davidson ¢ (Bedank 3 April 2007)<br />

Danone <strong>Clover</strong> (Edms) Beperk<br />

Nie-uitvoerende Direkteure<br />

MAM Gosselin+ (Voorsitter) (Aangestel 23 Augustus 2006)<br />

JM Giro ** (Ondervoorsitter)<br />

JH Vorster<br />

HB Roode<br />

LR Leriche +<br />

JFM Morgan ¢ (Voorsitter) (Bedank 23 Augustus 2006)<br />

Uitvoerende Direkteure<br />

M Lozano (Besturende Direkteur)<br />

A Davidson ¢ (Finansiële Direkteur)<br />

<strong>Clover</strong> S.A. (Edms) Beperk: Uitvoerende Komitee<br />

JH Vorster, Uitvoerende Hoof (43),<br />

BCompt(Hons), GR(SA), MBA (Wits)<br />

HB Roode, Adjunk Uitvoerende Hoof/Besturende Direkteur Afrika<br />

(55), BIuris, LLB<br />

CP Lerm (Dr) Uitvoerend: Handelsmerke en Industrieel<br />

(50), DCom<br />

A Schoeman, Uitvoerend: Menslike Hulpbronne (54), BCom<br />

J Kotze, Uitvoerend: Kommersieel (61), BComAcc, MBA<br />

D Lubbe, Uitvoerend: Voorsieningsketting (37),<br />

MCom(Vervoerekonomie), MBA<br />

LJ Botha, Hoof Finansiële Beampte (45), BCom(Hons), GR(SA),<br />

ACIS (Aangestel 1 Augustus 2006)<br />

DS Müller, Uitvoerend: Produksie (54), MScAgric<br />

(Bedank 31 Augustus 2006)<br />

EJ van Rensburg, Uitvoerend: Besigheidsondersteuning (56), BCom<br />

(Afgetree: 30 Junie 2007)<br />

NJ van Lill, Uitvoerend: Finansies (40), BRek(Hons), BCompt,<br />

GR(SA) (Bedank 31 Augustus 2007)<br />

Jaarverslag 2007 Bladsy 133


Voorsittersverslag<br />

Die 2007-boekjaar het in verskeie opsigte baie moeilik geblyk. Die bedryf het die jaar begin met ’n effense surplus<br />

rou melk, en bedrukte markpryse het die situasie weerspieël. In ooreenstemming met die dreigende melktekorte<br />

kort daarna, het <strong>Clover</strong> probleme begin ervaar om in die vraag na sy produkte deur die handel te voorsien.<br />

Onafhanklike markopnames toon egter duidelik dat die strategie om die premies op ons produkte te verlaag,<br />

volumes oor die hele reeks verhoog het, wat ’n uitwerking op <strong>Clover</strong> se lewering aan ons handelsvennote gehad het.<br />

Gedurende die tweede helfte van die boekjaar het dit duidelik geword dat daar sowel plaaslik as internasionaal<br />

onvoldoende melk sou wees om in die markvraag te voorsien. Hierdie tendens was die gevolg van ’n aantal faktore<br />

wat tegelyk op die mark ingewerk het en saam ’n ernstiger uitwerking gehad het as enige enkele faktor.<br />

Op die internasionale front het die baie ernstige droogte in Australië, die verlaging van die EU-uitvoersubsidies en<br />

die reuse toename in die vraag uit China en Indië waarskynlik die belangrikste uitwerking op die internasionale pryse<br />

van suiwelprodukte uitgeoefen. Biodiesel en ander verhoogde insetkoste het ook ’n invloed gehad.<br />

Onbetroubare statistiek maak ’n sinvolle beoordeling van Suid-Afrika se binnelandse mark selfs in die beste<br />

omstandighede moeilik. Die heersende hoë pryse van suiwelprodukte op wêreldmarke, gepaard met ’n swakker<br />

plaaslike geldeenheid, maak dit moeilik vir invoerders van hierdie produkte, selfs as die produkte beskikbaar is.<br />

Saam met ’n aansienlike toename in die plaaslike vraag het dit ’n geskarrel na rou melk veroorsaak, en<br />

produsentepryse het gevolglik gedurende die eerste helfte van 2007 aansienlik gestyg.<br />

Herstrukturering van <strong>Clover</strong> Danone Beverages<br />

Suksesvolle onderhandelings is gedurende die jaar met die Danone-groep gevoer, wat daartoe gelei het dat <strong>Clover</strong><br />

S.A. die Danone-groep se aandele in <strong>Clover</strong> Danone Beverages bekom het. ’n Daaropvolgende skema om die<br />

minderhede uit te koop, was onsuksesvol. ’n Spesiale algemene vergadering van hierdie maatskappy het die<br />

verandering van naam na <strong>Clover</strong> Beverages goedgekeur.<br />

Finansiële resultate<br />

Die fi nansiële resultate vir die jaar het nie ten volle aan ons verwagtinge voldoen nie, maar dit is nie verbasend as<br />

die huidige wêreld-suiwelsituasie in ag geneem word nie. Hoewel dit korttermynprobleme vir die Groep en sy<br />

melkprodusente meegebring het, is die geleenthede op die medium en langer termyn baie opwindend. Die resultate<br />

word volledig in die toepaslike afdeling van hierdie jaarverslag bespreek.<br />

Jaarverslag 2007 Bladsy 134<br />

Melkproduksie<br />

Melkproduksie in Suid-Afrika is op ’n aantal fronte benadeel. Die kwaai droogte in die land se<br />

graanproduksiegebiede het tot ’n tekort aan beskikbare ruvoer vir melkproduksie gelei.Verhogings in ander<br />

insetkoste het hierdie probleem vererger.<br />

Die lae melkpryse wat produsente die afgelope paar jaar gerealiseer het, het veroorsaak dat ’n aantal boere die<br />

bedryf verlaat het of die hoë vleispryse benut en hulle kuddes meer ernstig as gewoonlik uitgedun het. Hoewel<br />

die heersende melkpryse na verwagting produksie sal stimuleer, is dit onwaarskynlik dat die aanbod tot vroeg in<br />

die somer in die vraag sal kan voorsien. Die neiging dat kleiner boerderye deur veel groteres vervang word, sal na<br />

verwagting voortduur. Doeltreffende en goed bestuurde suiwelplase sal ongetwyfeld steeds opbrengste lewer wat<br />

besonder mededingend is as hulle met ander soorte boerderye vergelyk word.<br />

Strategiese vennootskappe<br />

Ons vennootskappe met Danone, Imperial, Fonterra en ’n aantal ander handelsvennote ontwikkel steeds tot<br />

wasdom, met voordele wat alle partye toeval. Die erkenning en respek vir die kragte van elkeen van die partye en<br />

begrip vir die unieke aard van die suiwelbesigheid is deurslaggewend vir die sukses van hierdie verhoudings.<br />

Herkapitalisering en herstrukturering<br />

Die afgelope aantal jare het <strong>Clover</strong> in ooreenstemming met die Suid-Afrikaanse ekonomie sterk gegroei. Om<br />

die Groep vir verdere toekomstige groei te herposisioneer, het die Direksie ’n proses goedgekeur waarvolgens<br />

die bestuur alle moontlike opsies vir die herkapitalisering en herstrukturering van ekwiteit en skuld in die Groep<br />

sal ondersoek. Dit kan tot opwindende geleenthede lei, nie net vir <strong>Clover</strong> nie, maar ook vir produsente en<br />

aandeelhouers. Alle moontlike kapitaalverkrygingsmeganismes sal ondersoek word.<br />

Raad op Mededinging<br />

Die Raad op Mededinging het sekere aantygings gemaak met betrekking tot praktyke wat hy as onmededingend<br />

beskou deur ’n aantal maatskappye wat by die verwerking en verspreiding van melk betrokke is. Die Raad se<br />

bevindings is na die Mededingingstribunaal verwys. <strong>Clover</strong> het in elke opsig met die ondersoek saamgewerk en<br />

in die proses om korporatiewe versagting vir sekere aspekte van die aanklagte aansoek gedoen en ontvang. Dit sal<br />

duidelik ’n lang en uitgerekte proses wees, maar ek het alle rede om te glo dat dit ’n positiewe uitslag tot gevolg sal<br />

hê.


Korporatiewe Bestuurs- en Kredietgradering<br />

’n Korporatiewe Bestuursgradering van A-g en ’n Kredietgradering van za-BBB is behaal.<br />

Die toekoms<br />

Die gebrek aan rou melk het ongelukkig ’n groot uitwerking op die benutting van ons fasiliteite gehad en ons verhoed om<br />

die geleenthede wat die mark nou bied, te benut. Dit ly hoegenaamd geen twyfel nie dat die Groep in ’n gunstige posisie is<br />

om munt te slaan uit ’n aantal gebiede, wat sal lei tot ’n verbetering van die opbrengste soos in hierdie verslag weerspieël.<br />

Met die voordeel van oordeelkundige ondersteuning en belegging het die <strong>Clover</strong>-handelmerk die potensiaal om die Groep<br />

tot nuwe hoogtes te voer.<br />

Bedankings<br />

Johann Vorster en sy bestuurspan het ongeloofl ike werk in besonder moeilike omstandighede verrig en ons opregte dank<br />

aan hulle en hul personeel. Edgar Brotherton en Bernard Maree het in die loop van die jaar uit die Direksie bedank en<br />

ek wil hulle graag vir hul aansienlike bydraes en ondersteuning tydens hul ampstermyne bedank. Ek wil ook graag my<br />

kollegas in die Direksie bedank vir die ondersteuning wat ek gedurende die oorsigjaar geniet het.<br />

John Bredin<br />

Voorsitter<br />

Jaarverslag 2007 Bladsy 135


Jaarverslag 2007 Bladsy 136


Uitvoerende Hoof se Verslag<br />

Oorsig en marktoestande<br />

<strong>Clover</strong> kon nie daarin slaag om sy ambisieuse teikengroei gedurende die oorsigjaar te bereik nie. Dit kan toegeskryf<br />

word aan die uitdagende marktoestande, ’n ernstige melktekort as gevolg van ’n plaaslike en internasionale droogte,<br />

’n verswakkende rand en verhoogde produsente-insetkoste. Hierdie faktore is vererger deur <strong>Clover</strong> se strategie om<br />

sy produkte teen meer bekostigbare pryse aan verbruikers beskikbaar te stel.<br />

Die tydsverskil tussen die uitbreiding van die handelsmerk-produktemark en die ontwikkeling van voldoende<br />

voorrade rou melk het daartoe gelei dat <strong>Clover</strong> se eie produsente nie in staat was om in die verhoogde vraag<br />

te voorsien nie. <strong>Clover</strong> het egter ’n belegging in die toekoms gemaak deur roumelkpryse teen die einde van<br />

die boekjaar aansienlik te verhoog, wat sy bedryfsresultate nadelig beïnvloed het. ’n Besliste ommekeer in die<br />

infl asionêre omgewing vir suiwelprodukte die afgelope twee jaar het plaaslike en internasionale verkooppryse aan die<br />

verbruiker skerp laat styg.<br />

Hoewel ’n volumegroeistrategie steeds gebruik word om kostedruk weens infl asie te neutraliseer, word die<br />

uitwerking daarvan grootliks deur die tekort aan rou melk verydel. Bedryfsmarges vir sowel produsente<br />

as verwerkers word steeds negatief geraak. <strong>Clover</strong> se sterk handelsmerke en uitmuntende verkoops- en<br />

verspreidingsnetwerk bly die sterkste groeihefboomfaktore om sy markaandeel te beskerm.<br />

<strong>Clover</strong> Beverages Bpk het weereens voortrefl ike resultate gedurende die tydperk behaal danksy sy sterk<br />

handelsmerke en <strong>Clover</strong> se sterk ondersteuningsdienste. Die bekendstelling van nie-suiwelprodukte om die<br />

Groep se kapitaal en infrastruktuur meer doeltreffend te benut, het vrugte afgewerp en beleggings in hierdie<br />

afdeling van die besigheid sal voortgaan om insette te lewer vir <strong>Clover</strong> se pogings om ’n volwaardige handelsmerkprodukmaatskappy<br />

te word.<br />

Oorsig van resultate<br />

<strong>Clover</strong> se belangrikste bates is sy sterk handelsmerke en omvattende verkoops- en verspreidingsnetwerk. Die<br />

meeste groeikategorieë het hierdie bates gedurende die jaar as groeihefboom gebruik. Die effektiewe ruiltransaksie<br />

van die UltraMel Vla-besigheid vir Danone se 40% aandeelhouding in <strong>Clover</strong> Beverages Bpk sal in die toekoms groot<br />

waarde tot die <strong>Clover</strong> Groep toevoeg. Die verlenging van die diensooreenkomste met Danone <strong>Clover</strong> (Edms) Bpk<br />

met nog 5 jaar dui ook op die goeie verhouding wat die afgelope 10 jaar tussen <strong>Clover</strong> en die Danone-groep van<br />

Parys ontwikkel het.<br />

Die nuwe gerigtheidstrategie werk goed aan die bedryfskant van die onderneming. Onvoldoende vordering is egter<br />

gemaak met die gerigtheid van al die belanghebbers se belange. Nog ’n gebied waarop meer vordering nodig is, is<br />

algemene verkryging, waar talle geleenthede bestaan vir nuwe strategiese vennootskappe.<br />

Finansiële resultate<br />

Omset het met 9,6% toegeneem van R4,1 miljard tot R4,5 miljard. Die bedryfswinsmarge het van 5,9% in 2006<br />

tot 8,0% in 2007 gestyg. Dit is egter vergroot deur ’n eenmalige inkomste as gevolg van die herstrukturering<br />

van Danone <strong>Clover</strong> en <strong>Clover</strong> Beverages, wat vir 3,7% van die marge verantwoordelik was. Aan die ander kant<br />

het ander eenmalige items en nie-kontantkoste op die inkomstestaat ’n teenoorgestelde uitwerking van 1%<br />

gehad. Toeskryfbare verdienste het aansienlik verbeter van R95,2 miljoen in 2006 tot R167,1 miljoen in 2007,<br />

ook as gevolg van die herstrukturering. Netto lenings het van R264,5 miljoen tot R369,8 miljoen toegeneem.<br />

Die hefboompersentasie van 43,1% is steeds beheerbaar, maar bied min ruimte vir toekomstige uitbreidings,<br />

samesmeltings en verkrygings. (Sien aantekening oor herkapitalisering en herstrukturering in die Voorsittersverslag.)<br />

Oorsig van bedrywighede<br />

Suiwelprodukte<br />

Weens die landwye melktekort is die groeiteikens vir sekere suiwelprodukte nie bereik nie, veral wat kaas en<br />

langlewemelk betref. In die ander waardetoegevoegde premiekategorieë is volumegroeivoorspellings egter oortref,<br />

veral in vars melk. Die segmentverslag onderstreep die uitwerking van die melktekort op suiwelbedrywighede.<br />

Die prysstimulering sal egter meer melk tot gevolg hê, wat hierdie swak resultate sal teenwerk. Ten spyte hiervan<br />

het die produkmengsel verder verbeter en ’n aggressiewe SKU-verminderingsprogram is in werking gestel, wat<br />

reserwekapasiteit sal vrystel en <strong>Clover</strong> se algemene werksaamhede in die toekoms sal vereenvoudig.<br />

Nie-alkoholiese drankies en nageregprodukte<br />

<strong>Clover</strong> Beverages Bpk, voorheen <strong>Clover</strong> Danone Beverages Bpk, het nogmaals ’n reuse jaar beleef en die<br />

besluit om handelsmerkpremies in die hoofkategorieë te verlaag, het die gewenste uitwerking gehad. Nuwe<br />

produkbekendstellings en lynverlengings is voortgesit en algemene bedryfsmarges het verbeter. Volumes het met<br />

28,6% toegeneem vergeleke met 2006 en omset het met 24,5% gestyg van R663,2 miljoen tot R825,4 miljoen.<br />

Wins na belasting het ’n aansienlike styging van 274% getoon, van R74,7 miljoen tot R279,5 miljoen, waarvan<br />

R204 miljoen aan die herstrukturering van die besigheid deur <strong>Clover</strong> en Danone toegeskryf kan word. Soos reeds<br />

genoem, het Danone sy 40% aandeelhouding aan <strong>Clover</strong> S.A. (Bpk) terugverkoop, terwyl Danone <strong>Clover</strong> (Edms) Bpk<br />

terselfdertyd die UltraMel Vla-besigheid van <strong>Clover</strong> Beverages Bpk bekom het. Die segmentverslag is hersaamgestel<br />

om hierdie herstrukturering te weerspieël.<br />

Belangrike gebeure gedurende die jaar<br />

Die afskaffing van die nasionale melkprysstelsel<br />

Wesenlike veranderinge aan die leweringsooreenkomsstelsel<br />

Die implimentering van voorsieningsooreenkomste<br />

Herfokus van produsente nader aan markte en fabrieke<br />

Jaarverslag 2007 Bladsy 137


’n Vermindering van nie-gerigte prinsipale<br />

Die verkoop van die UltraMel Vla-besigheid aan Danone <strong>Clover</strong> (Edms) Bpk<br />

’n Aanbod om die oorblywende 5% minderheidsbelang in <strong>Clover</strong> Beverages Bpk te bekom, wat onsuksesvol was<br />

Die vraag na <strong>Clover</strong> se handelsmerkprodukte het begin om die aanbod te oorskry<br />

Mama Afrika, ons vlagskip sosiale verantwoordelikheidsprojek, het die Trots Suid-Afrikaans Korporatiewe<br />

Maatskaplike Belegging Kampioen van die Jaar-toekenning verower<br />

Gesamentlike ondernemings<br />

<strong>Clover</strong> het weereens bewys dat hy oor personeel met uitstekende interpersoonlike sakevaardighede beskik in sy<br />

onderhandelinge met vennote. Afgesien van die twee historiese gesamentlike ondernemings in Danone <strong>Clover</strong><br />

(Edms) Bpk en <strong>Clover</strong> Fonterra Ingredients (Edms) Bpk, het die belegging in die Manhattan Ice Tea- en Sportsadehandelsmerke<br />

ook gedurende die jaar bevredigende vordering getoon.<br />

Dividende<br />

Voorkeurdividende ten bedrae van R22 miljoen is gedurende die jaar aan voorkeuraandeelhouers uitbetaal. Die<br />

Direksie het ’n dividendbeleid van 4 maal dekking goedgekeur, wat in ooreenstemming is met <strong>Clover</strong> se strategie om<br />

’n balans te handhaaf tussen ’n billike opbrengs vir sy aandeelhouers en die terughouding van voldoende fondse om<br />

sy huidige infrastruktuur in stand te hou en toekomstige groei te befonds.<br />

’n Dividend van 0,45 sent per gewone aandeel en 13,24 sent per voorkeuraandeel word deur die Direkteure<br />

voorgestel vir goedkeuring tydens die algemene jaarvergadering.<br />

Vooruitsigte<br />

<strong>Clover</strong> se strategie is op 5 hoekstene gebou, naamlik:<br />

Bedryfsdoeltreffendheid<br />

Toekomstige beleggings vir volhoubare groei<br />

Verkrygingsdoeltreffendheid en verskaffingsvennootskappe<br />

Hoë vlakke van kapitaalbenutting<br />

Samesmeltings en verkrygings in uitgesoekte markte<br />

Hierdie strategiese hoekstene het reële ekonomiese groei vir sowel die Maatskappy as sy belanghebbers ten doel,<br />

asook om die opbrengs op aandeelhouersfondse in die proses te maksimaliseer. Die strategiese fokus is om sterk in<br />

bestaande goed presterende kernhandelsmerke te belê en om nie-winsgewende produkte of kategorieë wat nie op<br />

die kort tot medium termyn voldoende belofte toon nie, uit te skakel.<br />

Jaarverslag 2007 Bladsy 138<br />

Die Europese Unie produseer ongeveer 145 miljard liter melk per jaar en die kansellasie van uitvoersubsidies aan<br />

Europese produsente het die lewering met betrekking tot hulle kwota die afgelope kalenderjaar laat daal. Die<br />

verminderde lewering, die droogte in Australië en die buitengewone groei in suiwelverbruik in China en Indië<br />

het byna oornag ’n wêreldwye tekort aan melkvastestowwe veroorsaak en plaaslike en internasionale verwerkers<br />

onverhoeds betrap. Fonterra voorspel dat die vraag ’n geruime tyd die aanbod sal oorskry, wat goeie belofte vir<br />

suiwelboerdery in die algemeen inhou. Melkpryse aan <strong>Clover</strong> se produsente is skerp verhoog en die verhogings<br />

word nou aan verbruikers oorgedra. Hoewel daar ’n vervroegings- en vertragingsfaktor tussen die verhoging van<br />

pryse aan produsente en hulle gevolglike verhaling in die mark is, word hierdie koste as ’n belegging vir die toekoms<br />

beskou.<br />

Soos in die Desember 2006-halfjaarverslae geïmpliseer is, sal hierdie buitengewone verhogings aan die verbruiker<br />

die huidige sterk groei in verkoopsvolumes strem. Volumegroei is egter kritiek vir ons langtermynstrategie, wat<br />

op groter doeltreffendheid en produsente-volumegroei gebou is. <strong>Clover</strong> se sterk handelsmerke en verkoops- en<br />

verspreidingsnetwerk verskaf steeds die basis wat ons as hefboom vir toekomstige groei sal gebruik. Besigheid met<br />

hoër winsmarges en ’n goeie produkmengsel sal ook energiek nagestreef word.<br />

<strong>Clover</strong> huldig sy produsente se ondersteuning oor die baie moeilike afgelope 2 tot 3 jaar en die Maatskappy is<br />

dankbaar vir hul voortgesette steun. Die lojaliteit van <strong>Clover</strong> se produsente word wyd erken en <strong>Clover</strong> is besonder<br />

entoesiasties oor hulle toekoms, aangesien die internasionale suiweltekort ’n langverwagte regstelling in suiwelpryse<br />

veroorsaak het. Die gerigtheidstrategie sal ook voortgesit word en hoewel dit dikwels gesonde debat en konfl ik<br />

veroorsaak, is dit noodsaaklik dat ons vooruitbeweeg, omdat gerigtheid van belanghebbers en aandeelhouers die<br />

enigste model is wat groter belanghebberwaarde tot gevolg sal hê.<br />

Die kompleksiteit van werksaamhede in ’n landbou-omgewing word ten volle erken, maar die Maatskappy is<br />

vasberade om deurgaans wedersyds voordelige kompromieë tussen alle belanghebbers te bemiddel. Die Direksie<br />

ondersoek ook maniere om die uitbreiding van <strong>Clover</strong> se vermoëns te befonds en om produksiedoeltreffendheid<br />

verder te verhoog. Die potensiële behoefte aan kapitaal vir verdere verkrygings om voordeel te trek uit die<br />

lewenskragtige Suid-Afrikaanse ekonomie het die Direksie aangespoor om alle befondsingsopsies te oorweeg en ’n<br />

herkapitalisasieprogram is nie uitgesluit nie. Die Direksie sal enige voorstelle wat aandeelhouers raak, vroegtydig<br />

kommunikeer.<br />

Ondanks die uitdagende toestande wat voorlê, bly ons steeds vol vertroue dat ons in die volgende boekjaar<br />

positiewe groei en gevolglik ’n positiewe uitwerking op toeskryfbare verdienste sal kan bereik. Positiewe faktore<br />

sluit in die sterk Suid-Afrikaanse ekonomie, hoë verbruikersbesteding, ’n sterk en groeiende middelklas, groter<br />

regeringsbesteding aan infrastruktuur, groter voedselverbruik en ’n toename in werkskepping.


Waardering<br />

Ten spyte van moeilike omstandighede en ’n aansienlike tekort aan rou melk, is die meeste doelwitte vir die afgelope<br />

jaar bereik. Dit is uitsluitlik te danke aan die moeite en ondersteuning van die onderskeie belanghebbers in <strong>Clover</strong>,<br />

teenoor wie ek my opregte dank en waardering uitspreek.<br />

Aan die produsente-aandeelhouers, die Direksie en John Bredin, Voorsitter van die Direksie, ’n spesiale woord<br />

van waardering vir hulle ondersteuning en begrip vir die besonder moeilike taak om gerigtheid onder al die<br />

belanghebbers te bewerkstellig. Ons sien daarna uit om ons verhoudings met alle belanghebbers in die komende jaar<br />

verder te verstewig.<br />

Ek wil ook graag al ons werknemers bedank vir hulle lojaliteit en verbondenheid, asook hulle gewilligheid en<br />

buigsaamheid in die uitvoering van die Maatskappy se eise in hierdie tyd van tekorte.<br />

Egbert Janse van Rensburg het die afgelope jaar uit die Uitvoerende Komitee getree na 23 jaar diens by <strong>Clover</strong>, en<br />

ons wens hom alle voorspoed toe met sy tweede loopbaan. Jaco van Lill het ook as Uitvoerende lid vir Finansies<br />

bedank en Jacques Botha het verantwoordelikheid vir Finansies by sy huidige melkwinningsportefeulje gevoeg. Dr<br />

Chris Lerm en Jacques Botha is in die CIL-Direksie aangestel en ons verwelkom hulle kundigheid en sien uit na hulle<br />

insette in die toekoms.<br />

Ten slotte bied die kombinasie van ’n ondersteunende Direksie en ’n goed gerigte uitvoerende span met<br />

buitengewone vaardighede en ervaring ’n sterk platform vir optrede, en is ’n sleutelfaktor in <strong>Clover</strong> se sukses. Ek<br />

wil hulle almal graag bedank vir die onbaatsugtige ondersteuning en leiding.<br />

Johann Vorster<br />

Uitvoerende Hoof<br />

Jaarverslag 2007 Bladsy 139


6-jaar Finansiële Oorsig<br />

2007 2006 2005 *2004 .*2003 .*2002<br />

Bedrywighede (Rm)<br />

Omset 4 482,2 4 090,7 4 010,3 3 857,8 3 632,0 3 507,9<br />

Bedryfswins<br />

Finansieringskoste:<br />

357,0 242,2 61,0 121,2 271,0 69,1<br />

Bedryfs- en langtermynlaste<br />

Skuldkomponent van voorkeuraandelekapitaal,<br />

(53,7) (58,5) (59,8) (44,1) (72,1) (40,7)<br />

aangepas vir dividende ontvang op tesourie-aandele (22,0) (16,4) (13,7) (8,3) - -<br />

Wins/(verlies) voor uitsonderlike items 281,3 167,2 (12,5) 68,8 198,9 28,4<br />

Uitsonderlike items - - - 2,3 (2,0) (25,5)<br />

Wins/(verlies) voor belasting 281,3 167,2 (12,5) 71,1 196,9 2,9<br />

Belasting (72,7) (36,2) 9,6 (63,0) (19,5) (11,9)<br />

Minderheidsbelang (41,5) (35,8) (25,2) (17,3) (10,6) (4,9)<br />

Toeskryfbare wins/(verlies) 167,1 95,2 (28,1) (9,2) 166,8 (13,9)<br />

Ekwiteitsdividende - gewone aandele 0,3 - 0,1 -<br />

Ekwiteitsdividende - voorkeuraandele 9,2 - - -<br />

Voorkeurdividende erken as rente 22,0 16,4 17,5 8,3<br />

Ekwiteitsdividende per gewone aandeel (sent) 0,4 - 0,3 -<br />

Ekwiteitsdividende per voorkeuraandeel (sent) 11,0 - - -<br />

Verpligte voorkeurdividend per voorkeuraandeel (sent) 26,3 22,8 32,9 15,6<br />

Verdienste/(verlies) per gewone aandeel (sent) 8,3 5,1 (2,5) (0,8)<br />

Verwaterde verdienste/(verlies) per gewone aandeel (sent) 7,1 4,5 (2,5) (0,8)<br />

Verdienste/(verlies) per gewone aandeel (sent) 192,6 127,7 (50,9) (16,6)<br />

Verwaterde verdienste/(verlies) per aandeel (sent) 192,6 127,7 (50,9) (16,6)<br />

* Nie aangepas vir IFRS-toepassing nie . Die verandering van NCD na CIL het in 2004 plaasgevind (Defi nisies word in Aantekening 3 van die Aantekeninge by die Finansiële State aangegee.)<br />

Jaarverslag 2007 Bladsy 140


2007 2006 2005 *2004 .*2003 .*2002<br />

Finansiële posisie (Rm)<br />

Nie-bedryfsbates 1 206,0 889,8 855,3 596,0 558,7 684,5<br />

Uitgestelde belasting 71,1 63,3 26,1 13,3 38,6 28,1<br />

Bedryfsbates 1 257,9 1 272,1 1 425,3 1 321,4 1 431,5 1 197,5<br />

Totale bates 2 535,0 2 225,2 2 306,7 1 930,7 2 028,8 1 910,1<br />

Aandeelhouersfondse 829,0 629,7 486,4 346,7 492,9 320,4<br />

Minderheidsbelang 28,5 59,0 48,0 29,7 26,1 252,6<br />

Langtermyngedeelte van rentedraende lenings 566,9 574,4 518,0 485,2 416,5 384,4<br />

Langtermyngedeelte van voorsienings 64,0 59,0 57,2 - - -<br />

Uitgesteldebelastingbate 15,4 10,8 - - - -<br />

Korttermyngedeelte van rentedraende lenings 135,4 49,7 170,0 61,3 206,0 176,7<br />

Bedryfslaste 895,8 842,6 1 027,1 **1 007,8 **887,3 **776,0<br />

Totale ekwiteit en laste 2 535,0 2 225,2 2 306,7 1 930,7 2 028,8 1 910,1<br />

* Nie aangepas vir IFRS-toepassing nie . Die verandering van NCD na CIL het in 2004 plaasgevind **Sluit die langtermynkomponent van voorsienings in<br />

(Defi nisies word in Aantekening 3 van die Aantekeninge by die Finansiële State aangegee.)<br />

6-jaar Finansiële Oorsig<br />

Jaarverslag 2007 Bladsy 141


6-jaar Finansiële Oorsig<br />

2007 2006 2005 *2004 .*2003 .*2002<br />

Netto bates (Rm) 857,5 688,7 534,4 486,0 653,4 573,0<br />

Vervangingswaarde van langtermynbates (Rm) 4 383,2 3 729,3 3 006,6 2 862,7 2 570,2 3 375,2<br />

Aantal uitgereikte gewone aandele op jaareinde (‘000) 76 907,8 76 907,8 57 603,9 57 603,9<br />

Geweegde gemiddelde aantal gewone aandele netto van tesourie-aandele (‘000) 67 134,0 62 308,1 38 056,4 38 056,4<br />

Aantal uitgereikte voorkeuraandele op jaareinde (‘000) 86 492,6 82 603,9 57 603,9 57 603,9<br />

Geweegde gemiddelde aantal voorkeuraandele netto van tesourie-aandele (‘000) 83 888,6 72 042,6 53 292,6 53 292,6<br />

Geweegde gemiddelde aantal gewone aandele vir berekening van verwaterde verdienste per aandeel (‘000)<br />

Kontantvloei (Rm)<br />

78 711,5 70 991,2 38 056,4 38 056,4<br />

Kontantvloei uit bedryfsaktiwiteite 186,4 14,7 1,4 331,9 222,1 10,1<br />

Kontant (benut in)/gegenereer uit beleggingsaktiwiteite (311,9) (118,3) (94,9) (187,6) 33,5 (29,3)<br />

Netto (uitvloei)/invloei van kontant (125,5) (103,7) (93,6) 144,3 255,6 (19,2)<br />

Kontant gegenereer uit bedryfsaktiwiteite per aandeel (sent) 277,7 23,5 3,5 872,1<br />

Verhoudings en opbrengste<br />

Bedryfswins tot omset (%) 8,0 5,9 1,5 3,1 7,4 2,0<br />

Voorbelastingmarge (%) 6,3 4,1 (0,3) 1,8 5,4 0,1<br />

Netto bate-omset (keer) 10,5 20,8 58,2 27,2 16,8 5,8<br />

Opbrengs op netto bates (%) 83,6 123,2 87,6 84,9 123,8 9,9<br />

Opbrengs op aandeelhouersbelang (%) 22,9 17,1 (6,7) (2,2) 41,5 2,4<br />

Hefboompersentasie (%) 43,1 38,4 40,8 36,0 34,6 37,6<br />

Bedryfsverhouding (keer) 1,2 1,4 1,2 1,3 1,6 1,5<br />

Effektiewe belastingkoers (%) 25,9 21,6 76,8 88,6 9,9 410,3<br />

* Nie aangepas vir IFRS-toepassing nie . Die verandering van NCD na CIL het in 2004 plaasgevind (Defi nisies word in Aantekening 3 van die Aantekeninge by die Finansiële State aangegee.)<br />

Jaarverslag 2007 Bladsy 142


6-jaar Finansiële Oorsig<br />

2007 2006 2005 *2004 .*2003 .*2002<br />

Werknemers<br />

Gemiddelde aantal permanente werknemers 6 776 6 537 6 329 6 454 6 492 6 674<br />

Omset per werknemer (R’000) 661,5 625,8 640,1 602,0 565,2 526,9<br />

Bedryfswins per werknemer (R’000) 52,7 37,0 9,6 18,8 41,7 10,4<br />

Waarde toegevoeg per werknemer (R’000) 146,6 144,4 140,7 158,1 165,0 -<br />

Netto bates per werknemer (R’000) 114,1 93,6 80,6 88,3 94,5 131,0<br />

* Nie aangepas vir IFRS-toepassing nie . Die verandering van NCD na CIL het in 2004 plaasgevind (Defi nisies word in Aantekening 3 van die Aantekeninge by die Finansiële State aangegee.)<br />

Jaarverslag 2007 Bladsy 143


Maatskaplike Verslag<br />

’n Maatskappy wat omgee vir sy mense<br />

<strong>Clover</strong> se langtermynsukses verg buitengewone betrokkenheid, passie en werkspoed van al sy werknemers. ’n<br />

Prestasiegedrewe kultuur word aangemoedig, waar werknemers bemagtig word om vinnig te reageer en waarde tot<br />

die besigheid toe te voeg. Innovasie en kreatiwiteit word aangemoedig om ’n mededingende voorsprong in die mark<br />

te behou, terwyl oop en deursigtige kommunikasie die grondslag van wedersydse vertroue en effektiewe spanwerk<br />

vorm. Niks bevorder die <strong>Clover</strong>-handelsmerk meer doeltreffend as sy mense nie, en <strong>Clover</strong> se beleid weerspieël<br />

hierdie feit.<br />

Sterk leierskap<br />

Sterk klem word op die ontwikkeling van leiers geplaas. Die “leierskap-pyplyn”-metodologie word vir hierdie<br />

doel aangewend, en leierskapsuitkomste vorm deel van alle bestuurders se prestasiedoelwitte. Deur ons<br />

talentbestuursproses word opvolgers in kritiese poste en jong werknemers met groot potensiaal voortdurend<br />

geïdentifi seer en ontwikkel om ’n poel van bedrewe individue vir die toekoms te verseker. Die menslike<br />

hulpbronprosesse word voortdurend hersien en geoptimaliseer om by veranderende omstandighede aan te pas.<br />

“Operation Together We Grow”<br />

Die “Operation Together We Grow”-inisiatief fokus op spanwerk, innovasie en volgehoue verbetering, en<br />

metodologie van wêreldgehalte word gebruik om ’n prestasiekultuur op alle vlakke te verseker. Hierdie program is<br />

by ’n beperkte aantal takke toegepas en die resultate is besonder positief. Verdere toepassing is reeds aan die gang.<br />

Opleiding en ontwikkeling<br />

Vaardigheidsopleiding is ’n belangrike fokus in die Groep. As markleier speel <strong>Clover</strong> ’n belangrike rol<br />

in die vestiging van strukture vir die ontwikkeling van vaardighede in die suiwel- en voedselbedryf. Ons<br />

werkplekvaardigheidsplan voldoen aan die vereistes van die Wet op die Ontwikkeling van Vaardighede. 5 612<br />

werknemers het gedurende die boekjaar opleiding ontvang, waarvan meer as 78% van aangewese groepe afkomstig<br />

is. Intensiewe opleiding en die bevordering van talent binne die maatskappy word voortdurend aangemoedig.<br />

Jaarverslag 2007 Bladsy 144<br />

Swart ekonomiese bemagtiging<br />

<strong>Clover</strong> ondersteun die regering se inisiatiewe vir swart ekonomiese bemagtiging oor ’n breë front en in oorleg met<br />

sy bemagtigingsvennoot, Hosken Consolidated Investments, word maniere ondersoek om voldoening aan die King<br />

II-verslag te verbreed. <strong>Clover</strong> glo sy personeeldiversiteit is ’n bate en spesiale aandag word aan werknemerdeelname<br />

geskenk. Die Groep se indiensnemingsgelykheidsbeleid stem ooreen met die Wet op Indiensnemingsgelykheid.<br />

Adviesforums help om probleemareas uit te skakel en geleenthede vir individuele groei en ontwikkeling te<br />

identifi seer.<br />

Veiligheid, gesondheid en die omgewing<br />

<strong>Clover</strong> was nog altyd verbind tot ’n veilige en gesonde werksomgewing vir al sy mense. Veiligheids- en<br />

gesondheidsprogramme is van ’n hoë standaard en bied gemoedsrus aan werknemers. MIV/Vigs is ’n ernstige<br />

bedreiging in baie gebiede en die maatskappy se MIV/Vigs-statusprogram moedig werknemers aan om aan<br />

vrywillige berading en ’n toetsprogram deel te neem. <strong>Clover</strong> se netwerk van klinieke speel ’n belangrike rol by die<br />

voorsiening van gesondheidsvoorligting, basiese voorligting en algemene gesondheidsorg. Hoewel die aktiwiteite van<br />

die Groep nie ’n bedreiging vir die omgewing inhou nie, word hierdie aspek voortdurend gemonitor en bestuur.<br />

Gemeenskapsbetrokkenheid<br />

<strong>Clover</strong> is besonder sterk by die gemeenskap betrokke en is landwyd in groot aanvraag, nie alleen vir skenkings van sy<br />

produkte vir spesiale geleenthede nie, maar ook om te sorg dat geleenthede kan plaasvind danksy <strong>Clover</strong>-skenkings<br />

wat aan verdienstelike en kulturele projekte beskikbaar gemaak word.<br />

<strong>Clover</strong> Mama Afrika – Ukwakha Isizwe<br />

Wat drie jaar gelede as ’n beskeie projek begin het, het sedertdien in <strong>Clover</strong> se belangrikste maatskaplike<br />

beleggingsprogram ontwikkel. Die <strong>Clover</strong> Mama Afrika-projek ondersteun tans 22 mamas wat suksesvolle<br />

sorgsentrums dwarsdeur Suid-Afrika bedryf. Hierdie merkwaardige vroue is as <strong>Clover</strong>-mamas aangewys danksy die<br />

uitmuntende werk wat hulle in hul gemeenskappe verrig. Gesamentlik sorg hulle vir meer as 7 000 kinders en 1000<br />

bejaardes, waaronder talle hawelose, mishandelde kinders of weeskinders en/of slagoffers van MIV/Vigs.


<strong>Clover</strong> leer die mamas die vaardighede van kook, bak, naaldwerk, hekel, kunshandwerk en sakebestuur om<br />

hulle op ’n volhoubare wyse te bemagtig. <strong>Clover</strong>-mamas is nou werksaam in Tembisa, Soweto, Umlazi,<br />

Khayelitsha, Mfuleni, Mangaung, Nelspruit, Zwide, Pretoria, Ennerdale, Alexandria, Mosselbaai, Alexanda,<br />

Thabong, Casterville, Ubombo, Ncera, Mdantsane, New Brighton, Ashbury, Ixopo en Keiskammahoek. Hosken<br />

Consolidated Investments ondersteun vier van die mamas fi nansieel.<br />

Die mamas is die kern van die projek en die sukses daarvan. Hulle is die werklike gesigte, stemme, hart en siel<br />

van <strong>Clover</strong> Mama Afrika. Elke <strong>Clover</strong>-mama dra haar eie unieke kenmerke tot die projek by en moet haar eie<br />

unieke uitdagings te bowe kom om ’n daadwerklike verskil in haar besondere gemeenskap te maak. Almal het<br />

innige, hartroerende stories om te vertel en <strong>Clover</strong> is trots om op hierdie manier ’n beduidende bydrae tot die<br />

Suid-Afrikaanse ekonomie te lewer wat maatskaplike opheffi ng, werkskepping en die verligting van armoede<br />

betref.<br />

Die projek is reeds met talle toekennings vereer, onder meer die Trots Suid-Afrikaans Homegrown-toekenning<br />

vir twee opeenvolgende jare. Dit is nie ’n fi lantropiese konsep nie, maar ’n wesenlike bydrae tot die bou en<br />

instandhouding van ’n regverdige en volhoubare wêreld. Hoewel uitmuntende bedryfsprestasie fi nansiële<br />

voordele inhou, hang <strong>Clover</strong> se voortgesette groei af van sy sukses as verantwoordelike korporatiewe burger<br />

wat die volgehoue ondersteuning van sy klante, aandeelhouers en plaaslike gemeenskappe verdien.<br />

<strong>Clover</strong> streef daarna om ’n toonaangewende maatskappy in ’n volhoubare wêreld te wees. Die <strong>Clover</strong> Mama<br />

Afrika-projek som dit in ’n frase op: Ukwakha Isizwe – bou en koester ons nasie.<br />

Jaarverslag 2007 Bladsy 145


Korporatiewe Beheer<br />

Inleiding<br />

Die <strong>Clover</strong> Industries Groep is verbind tot die beginsels van deursigtigheid, integriteit en toerekenbaarheid in<br />

sy sakebedrywighede met alle belanghebbers en ondersteun die Kode van Korporatiewe Praktyk en Gedrag soos<br />

aanbeveel deur die King II-verslag insake Korporatiewe Bestuur vir Suid-Afrika.<br />

Etiese Kode<br />

’n Etiese Kode en ’n Gedragskode is deur die Direksie aanvaar en die Direkteure is volkome verbind tot hierdie<br />

beginsels, wat verseker dat die besigheid bestuur word met inagneming van die omstandighede in die suiwelbedryf in<br />

Suid-Afrika en die maatskaplike en politieke omgewing waarin die Groep sake doen.<br />

Finansiële state<br />

Die Direkteure van die Groep is verantwoordelik vir die voorbereiding van die fi nansiële state en ander inligting<br />

soos uiteengesit in die jaarverslag en die billike aanbieding van die stand en resultate van die werksaamhede van die<br />

Groep. Die eksterne ouditeure van die Maatskappy is daarvoor verantwoordelik om ’n onafhanklike ondersoek van<br />

die fi nansiële state uit te voer in ooreenstemming met Standpunte oor Internasionale Ouditstandaarde en ’n mening<br />

oor hierdie fi nansiële state uit te spreek. Die ouditeure se verslag word op bladsy 152 uiteengesit.<br />

Die fi nansiële state soos uiteengesit op bladsye 30 tot 118 is voorberei in ooreenstemming met Internasionale<br />

Finansiële Verslagdoeningstandaarde en is gegrond op toepaslike rekeningkundige beleid, ondersteun deur redelike<br />

en omsigtige ramings.<br />

Die Direkteure glo dat die Groep se werksaamhede as lopende onderneming in die komende jaar sal voortgaan.<br />

Oudit- en Risikokomitee<br />

Die Groep het ’n Oudit- en Risikokomitee wat volgens ’n goedgekeurde oktrooi optree en onder voorsitterskap<br />

staan van mnr DK Smith, ’n onafhanklike Nie-uitvoerende Direkteur. Die ander komiteelede is almal Nieuitvoerend.<br />

Die Komitee monitor die doeltreffendheid van interne beheer in die Groep met verwysing na die<br />

bevindinge van sowel die interne as eksterne ouditeure. Ander gebiede wat gedek word, sluit in alle geïdentifi seerde<br />

hoërisiko-areas, belangrike rekeningkundige aangeleenthede en ’n bespreking van die belangrikste ouditaanbevelings.<br />

Besonderhede van die Groepsoudit- en Risikokomiteelede word op bladsy 152 uiteengesit.<br />

Interne beheer<br />

Die Groep beskik oor interne beheermaatreëls en -stelsels om redelike versekering te verskaf oor die betroubaarheid<br />

van die fi nansiële state en om verantwoordelikheid te behou om sy bates op ’n gepaste wyse te beskerm en te<br />

Jaarverslag 2007 Bladsy 146<br />

kontroleer. Hierdie maatreëls is geskoei op gevestigde beleid en prosedures en word toegepas deur opgeleide<br />

personeel met skeiding van pligte en verantwoordelikhede.<br />

Die Groep het sy interne ouditfunksie grootliks uitgekontrakteer aan KPMG ’n professionele dienstefi rma. Hierdie<br />

interne ouditfunksie staan onder beheer van die Ouditkomitee, wat die omvang bepaal van die werk wat gedoen<br />

moet word. Wesenlike bevindinge word aan sowel die Uitvoerende Bestuur as die Ouditkomitee gerapporteer.<br />

Korrektiewe optrede word onderneem om interne beheertekorte wat in die uitvoering van die werk geïdentifi seer<br />

word, aan te spreek.<br />

Niks het onder die aandag van die Direkteure gekom wat op enige wesenlike verbreking van die doeltreffendheid van<br />

die interne beheermaatreëls en stelsels gedurende die oorsigjaar dui nie.<br />

Risikobeheer<br />

Die Groep beskik oor omvattende risiko- en verliesbeheerprosedures wat deel uitmaak van ’n gevorderde<br />

versekeringsprogram. Die program, wat taktiese vlakke van bybetalings insluit, stel die Groep in staat om<br />

mededingende tariewe te bekom, terwyl geskikte herversekering die Groep teen groot verliese beskerm.<br />

Direksie<br />

Die Direksie sluit twee onafhanklike Nie-uitvoerende Direkteure in, wat op grond van hulle sakevernuf en<br />

-kundigheid aangewys word. Die Direksie staan onder voorsitterskap van ’n Nie-uitvoerende Direkteur en<br />

bestaan uit tien Nie-uitvoerende Direkteure wat melkprodusente is, drie Nie-uitvoerende Direkteure van die<br />

Groep se bemagtigingsvennoot, twee onafhanklike Nie-uitvoerende Direkteure en twee Uitvoerende Direkteure.<br />

Besonderhede word op bladsy 133 uiteengesit.<br />

Nuwe aanstellings in die Direksie word op gepaste wyse deur middel van ’n induksieprogram aan die Groep se<br />

sakebedrywighede bekendgestel.<br />

Die Direksie vergader gereeld en monitor die prestasie van die uitvoerende bestuur. Dit bespreek ’n verskeidenheid<br />

sleutelaangeleenthede en verseker dat daar op beleids-, strategie- en prestasie-aangeleenthede gefokus word.<br />

Alle Direkteure van die Groep het toegang tot die advies en dienste van die Sekretaris, wat aan die Direksie<br />

verantwoordelik is om te verseker dat prosedures en regulasies nagekom word en dat die Direkteure vertroud is<br />

met hulle pligte en verantwoordelikhede. Die besonderhede van die Sekretaris verskyn op bladsy 124. Direkteure<br />

is egter geregtig om in toepaslike omstandighede onafhanklike professionele advies oor die sake van die Groep in te<br />

win indien hulle van mening is dat dié optrede in die beste belang van die Groep sal wees.


Uitvoerende Komitee<br />

Die Groep Uitvoerende Komitee bestaan uit die Uitvoerende Direkteure en geselekteerde sleutelbestuurders<br />

van <strong>Clover</strong>. Die Komitee vergader gereeld om huidige werksaamhede te hersien, strategieë en beleidsvoorstelle<br />

vir oorweging deur die Direksie te ontwikkel en om die opdragte en besluite van die Direksie te implementeer.<br />

Besonderhede van die Uitvoerende Komitee word op bladsy 133 uiteengesit<br />

Voorsitterskomitee<br />

Gedurende die jaar is die permanente Voorsitterskomitee, wat met aangeleenthede voor die aanbieding daarvan aan<br />

die Raad gehandel het, ontbind. Hierdie subkomitee van die Raad word nou van tyd tot tyd getaak vir spesifi eke<br />

doeleindes en die samestelling daarvan word deur die Raad bepaal op ’n ad hoc-grondslag.<br />

Nominasiekomitee<br />

Die Nominasiekomitee is daarvoor verantwoordelik om die doeltreffendheid van die Direksie te verbeter, om<br />

professionele gedrag op Direksievlak te verseker en om toesig te hou oor goeie korporatiewe beheer.<br />

Die Direksie stel ’n Nominasiekomitee van vier Nie-uitvoerende Direkeure uit eie geledere aan. Die Komiteelede<br />

wys ’n voorsitter aan en mag gebruik maak van enige spesialis (intern of ekstern) indien en waar nodig. Die<br />

Nominasiekomitee lê sy aanbevelings aan die Direksie voor vir goedkeuring. Besonderhede van die lede van hierdie<br />

Komitee word op bladsy 133 uiteengesit.<br />

Die volgende gebiede word vir voortdurende verbetering uitgesonder en die Komitee lê sy voorstelle aan die<br />

Direksie voor:<br />

Direksiestrukture<br />

Direksieprestasie-hersieningsprosedures<br />

Direksie-bedryfsdoeltreffendheidsaangeleenthede<br />

Direksieprosedures vir aanstellings, aftredes en uitdienstreding<br />

Die evaluering van nominasies vir die Direksie word op ’n ad hoc-grondslag deur die Komitee behartig.<br />

Korporatiewe Beheersoudit en Kredietgradering<br />

CA-Ratings het ’n Korporatiewe Beheersoudit en Kredietgradering op die Groep uitgevoer. ’n Korporatiewe<br />

Beheersgradering van A-g en ’n Kredietgradering van za-BBB is behaal.<br />

Korporatiewe Beheer<br />

Vergoeding van Direkteure en senior bestuurslede<br />

Vergoedingskomitee<br />

Die Vergoedingskomitee (“Remco”) is deur die Direksie afgevaardig om verantwoordelik te wees vir die bepaling van<br />

die Uitvoerende en Nie-uitvoerende Direkteure en ander senior bestuurslede se vergoeding. Remco bestaan uit vyf<br />

Nie-uitvoerende Direkteure onder voorsitterskap van ’n onafhanklike Nie-uitvoerende Direkteur, mnr DK Smith.<br />

Die Uitvoerende Hoof en Sekretaris woon Remcovergaderings as genooides by. Besonderhede van lede van hierdie<br />

Komitee word op bladsy 133 uiteengesit.<br />

Vergoedingsbeleid<br />

Die vergoedingsbeleid word geformuleer om mense van topgehalte in die beste belang van die aandeelhouers te lok<br />

en is op die volgende beginsels geskoei:<br />

Die vergoeding van die Direkteure en senior personeel is toepaslik vir hulle verantwoordelikhede om <strong>Clover</strong> se<br />

besigheidstrategie en visie te ondersteun en voldoen aan beste praktyk;<br />

Totale vergoeding word bepaal op vlakke wat mededingend is in die konteks van die toepaslike<br />

verantwoordelikheidsgebiede en die bedryf waarin die Groep optree.<br />

Jaarverslag 2007 Bladsy 147


Finansiële Verslag<br />

Jaarverslag 2007 Bladsy 148<br />

Finansiële prestasie<br />

Die bedryfswins vir die jaar het R357,0 miljoen bedra (2006: R242,2 miljoen). Dit is bereik met omset van<br />

R4 482,2 miljoen, wat 9,6% hoër was as die vorige jaar.<br />

Verkoops-, bemarkings-, distribusie-, administratiewe en herstruktureringskoste het met 4,4% toegeneem van<br />

R926,0 miljoen tot R966,5 miljoen vir die jaar geëindig 30 Junie 2007.<br />

Die belastingkoste wat in die state aangedui word, is as gevolg van voorsienings vir belasting in die Groep se<br />

winsgewende fi liale en die gesamentlike ondernemings, asook ’n verhoging in die netto uitgestelde belasting van<br />

R52,4 miljoen tot R55,7 miljoen. Belastingverliese beskikbaar vir aanwending deur die Groep teen toekomstige<br />

winste beloop R409,3 miljoen (2006: R369,7 miljoen).<br />

Balansstaat en kontantvloei<br />

Rentedraende lenings het met R78,3 miljoen (2006: 63,9 miljoen) toegeneem. Kontant en kontantekwivalente<br />

het met R27,0 miljoen (2006: R110,6 miljoen) afgeneem. Kapitaalbesteding uitgesluit klandisiewaarde met die<br />

verkryging van addisionele belang in <strong>Clover</strong> Beverages het R175,5 miljoen (2006: R150,4 miljoen) bedra. Kontant<br />

aangewend in die besigheid bedra R125,5 miljoen vir die jaar (2006: R103,7 miljoen).<br />

Gesegmenteerde verslagdoening<br />

Die twee vernaamste sakesegmente is suiwelprodukte en nie-alkoholiese drankies. Verwys asseblief na Aantekening 6<br />

by die fi nansiële state vir die verslag per sakesegment.<br />

Die Groep bedryf sy aktiwiteite hoofsaaklik in die geografi ese gebied van Suid-Afrika. Die inkomste en bates van die<br />

bedrywighede buite Suid-Afrika is nie wesenlik nie. Gevolglik word dit nie toepaslik geag om volgens geografi ese<br />

segment verslag te doen nie.<br />

Bedryfsaanwysers<br />

Die belangrikste bedryfsaanwysers vir die Groep word hieronder uiteengesit, asook sommige kontantvloeibesonderhede.


Finansiële Verslag<br />

Finansiële Verslag<br />

Eerste helfte Tweede helfte Volle jaar 2007 2006<br />

Rm Rm Rm Rm<br />

Omset 2 354,6 2 127,6 4 482,2 4 090,7<br />

Bedryfswins 124,4 232,6 357,0 242,2<br />

Wins toeskryfbaar aan ekwiteitshouers van die moedermaatskappy 21,8 145,3 167,1 95,2<br />

Rm Rm<br />

Kontantvloei uit bedrywighede 375,7 166,8<br />

Verkryging van eiendom, aanleg en toerusting (175,5) (150,4)<br />

Verkryging van minderheidsbelang in <strong>Clover</strong> Beverages (45,8) -<br />

Klandisiewaarde met die verkryging van bykomende belang in <strong>Clover</strong> Beverages (226,6) -<br />

Wins met verkoop van UltraMel-besigheid 111,1 -<br />

Ander uitvloei (86,2) (185,7)<br />

Minderheidsbelang 11,0 11,0<br />

Toename in aandelekapitaal en aandelepremie 9,3 47,7<br />

Netto afname in kontant en kontantekwivalente (27,0) (110,6)<br />

Jaarverslag 2007 Bladsy 149


Staat van toegevoegde waarde<br />

2007 2006<br />

Staat van Toegevoegde Waarde<br />

Kontant gegenereer<br />

Rm Rm<br />

Kontant verkry uit inkomste 4 460,7 4 134,0<br />

Kontantbetalings vir materiale en dienste (3 467,6) (3 190,2)<br />

Kontantwaarde toegevoeg 993,1 943,8<br />

Kontant benut vir<br />

Vergoeding aan werknemers vir hulle dienste 938,9 898,9<br />

Betaling van direkte belasting aan die staat 85,3 58,9<br />

Vergoeding aan leners van fondse 94,4 89,7<br />

Kontant verdeel tussen belanghebbers 1 118,6 1 047,5<br />

Kontant aangewend in die besigheid<br />

Belastingopsomming<br />

(125,5) (103,7)<br />

Direkte belasting 85,3 58,9<br />

Belasting op toegevoegde waarde 26,6 18,1<br />

Werknemersbelasting 111,8 107,9<br />

Streekdiensteraadheffi ngs - 9,5<br />

Eiendomsbelasting en diensgelde betaal aan plaaslike bestuur 6,6 5,8<br />

Netto bydrae aan die sentrale en plaaslike regering 230,3 200,2<br />

Die staat van toegevoegde kontantwaarde dui die waarde aan, uitgedruk in kontantterme, wat die Groep toegevoeg het deur vervaardiging, handel en beleggingsaktiwiteite en die daaropvolgende verspreiding en herbelegging in die besigheid.<br />

Gedurende die huidige jaar is R993,1 miljoen toegevoeg (2006: R943,8 miljoen) en R1 118,6 miljoen (2006: R1 047,5 miljoen) van die waarde toegevoeg verdeel onder werknemers, leners van fondse en die staat.<br />

Jaarverslag 2007 Bladsy 150


Sertifi kaat deur Sekretaris<br />

(ingevolge Artikel 268G(d) van die Maatskappywet)<br />

Die Sekretaris van <strong>Clover</strong> Industries Beperk, Hermanus Bernardus Roode, sertifi seer dat <strong>Clover</strong> Industries Beperk<br />

voldoen het aan al die vereistes van die Maatskappywet en meer spesifi ek dat alle opgawes vereis om deur ’n openbare<br />

maatskappy ingedien te word in terme van die Maatskappywet, 1973, soos gewysig, by die Registrateur ingedien is<br />

en dat die opgawes waar, korrek en op datum is, en dat, ingevolge Artikel 302, ’n kopie van hierdie jaarlikse fi nansiële<br />

state aan elke persoon gestuur is wat daarop geregtig is in terme van die Wet.<br />

HB Roode<br />

Sekretaris<br />

Jaarverslag 2007 Bladsy 151


Direkteure se<br />

Verantwoordelikheid<br />

Die Maatskappywet vereis dat CIL se Direkteure toereikende rekeningkundige rekords byhou en fi nansiële state vir elke<br />

fi nansiële jaar opstel wat die stand van die Maatskappy en die Groep aan die einde van die fi nansiële jaar en die wins en<br />

kontantvloei vir die tydperk redelik weergee. By die opstel van die meegaande fi nansiële state is Internasionale Finansiële<br />

Verslagdoeningstandaarde toegepas, geskikte rekeningkundige beleidspunte is gebruik en konsekwent toegepas en waar<br />

nodig, is redelike en omsigtige ramings gemaak. Enige veranderinge aan die rekeningkundige beleid word deur die Direksie<br />

goedgekeur en die uitwerking daarvan word volledig in die fi nansiële jaarstate verduidelik. Die fi nansiële state sluit<br />

volledige en verantwoordelike openbaarmaking in.<br />

Die Direkteure het die Groep se begroting en kontantvloeivooruitskatting vir die jaar tot 30 Junie 2008 nagegaan. Op die<br />

grondslag van hierdie ondersoek en in die lig van die huidige fi nansiële posisie en bestaande leenfasiliteite is die Direkteure<br />

daarvan oortuig dat die Groep ’n lopende saak is en het hulle dus voortgegaan om die lopendesaak-beginsel toe te pas by<br />

die opstel van die fi nansiële state. Die Groep se eksterne ouditeure, Ernst & Young, het die fi nansiële state geoudit en hulle<br />

ongekwalifi seerde verslag verskyn op hierdie bladsy. Die fi nansiële state vir die jaar geëindig 30 Junie 2007, soos op bladsye<br />

30 tot 118 uiteengesit, is deur die Direksie op 6 September 2007 goedgekeur en namens hulle geteken deur:<br />

JAH Bredin JH Vorster<br />

Voorsitter Uitvoerende Hoof<br />

Jaarverslag 2007 Bladsy 152<br />

Ouditeursverslag<br />

Vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

Verslag van die Onafhanklike Ouditeure<br />

Aan die lede van <strong>Clover</strong> Industries Beperk<br />

Verslag oor die fi nansiële state<br />

Ons het die fi nansiële jaarstate en groep fi nansiële jaarstate van <strong>Clover</strong> Industries Beperk geoudit. Hierdie fi nansiële state<br />

bestaan uit die direkteursverslag, die balansstaat soos op 30 Junie 2007, die inkomstestaat, die staat van verandering in ekwiteit<br />

en die kontantvloeistaat vir die jaar wat op daardie datum geëindig het, ’n opsomming van beduidende rekeningkundige<br />

beleide en ander verduidelikende aantekeninge, soos uiteengesit op bladsye 30 tot 118.<br />

Direkteure se verantwoordelikheid vir die fi nansiële state<br />

Die Maatskappy se direkteure is verantwoordelik vir die opstel en redelike voorstelling van hierdie fi nansiële state<br />

ooreenkomstig Internationale Finansiële Verslagdoeningstandaarde, en op die wyse wat deur die Maatskappywet van Suid-<br />

Afrika vereis word. Hierdie verantwoordelikheid sluit in: die ontwerp, implementering en instandhouding van interne<br />

beheer relevant tot die opstel en redelike voorstelling van fi nansiële state wat vry is van wesenlike wanvoorstelling, hetsy<br />

weens bedrog of foute; die selektering en toepassing van toepaslike rekeningkundige beleid; en die maak van rekeningkundige<br />

ramings wat in die omstandighede redelik is.<br />

Ouditeur se verantwoordelikheid<br />

Dit is ons verantwoordelikheid om op grond van ons oudit ’n mening oor hierdie fi nansiële state uit te spreek. Ons het<br />

ons oudit ooreenkomstig International Standards on Auditing uitgevoer. Daardie standaarde vereis dat ons voldoen aan<br />

etiese vereistes en die oudit beplan en uitvoer om redelike gerusstelling te verkry of die fi nansiële state vry is van wesenlike<br />

wanvoorstelling.<br />

’n Oudit behels die uitvoering van prosedures om ouditbewyse te verkry oor die bedrae en openbaarmaking in die fi nansiële<br />

state. Die prosedures wat geselekteer word, hang af van die ouditeur se oordeel, insluitend die beoordeling van die risiko’s<br />

van wesenlike wanvoorstelling van die fi nansiële state, hetsy weens bedrog of foute. Tydens daardie risikobeoordeling oorweeg<br />

die ouditeur interne beheer relevant tot die entiteit se opstel en redelike voorstelling van die fi nansiële state, ten einde<br />

ouditprosedures te ontwerp wat in die omstandighede toepaslik is, maar nie met die doel om ’n mening uit te spreek oor die<br />

effektiwiteit van die entiteit se interne beheer nie. ’n Oudit sluit ook ’n evaluering van die toepaslikheid van rekeningkundige<br />

beleid wat gebruik is en die redelikheid van ramings wat deur die direkteure gemaak is in, asook ’n evaluering van die algehele<br />

voorstelling van die fi nansiële state.<br />

Ons glo dat die ouditbewyse wat ons verkry het, toereikend en toepaslik is om ’n grondslag vir ons ouditmening te bied.<br />

Mening<br />

Na ons mening is die fi nansiële state, in alle wesenlike opsigte, ’n redelike aanbieding van die fi nansiële stand van die<br />

Maatskappy en die Groep op 30 Junie 2007 en van die Maatskappy en Groep se fi nansiële prestasies en kontantvloei vir die<br />

jaar wat op daardie datum geëindig het, ooreenkomstig Internationale Finansiële Verslagdoeningstandaarde en op die wyse wat<br />

deur die Maatskappywet van Suid-Afrika vereis word.<br />

Ernst & Young Inc.<br />

Geregistreerde Ouditeure<br />

6 September 2007<br />

Johannesburg


Group Directors’ Report<br />

Groepdirekteursverslag<br />

The Directors present their report on the activities and the fi nancial statements for CIL and the Group in respect of<br />

the year ended 30 June 2007.<br />

Nature of business<br />

The mission of the Group is as follows:<br />

The superior procurement, production, marketing, sales and distribution of branded consumer goods to customers<br />

in the Southern African region at benchmarked costs, with margins suffi cient to ensure <strong>Clover</strong>’s long-term<br />

prosperity.<br />

Group results<br />

The Group’s results for the year are as follows:<br />

2007 2006<br />

Rm Rm<br />

Turnover<br />

Profi t attributable to shareholders of the<br />

4 482,2 4 090,7<br />

parent 167,1 95,2<br />

During the year the Group invested R118,2 million (2006: R35,8 million) in the replacement and renewal of<br />

facilities and R57,3 million (2006: R114,6 million) in expansions.<br />

<strong>Clover</strong> S.A. acquired the minority shareholding of 39,5% held by Compagnie Gervais Danone in <strong>Clover</strong> Beverages<br />

for R272,4 million on 31 March 2007. As a result, <strong>Clover</strong> S.A.’s interest in <strong>Clover</strong> Beverages increased from 55% to<br />

94,8%. Subsequently <strong>Clover</strong> S.A. made an offer to the remaining minority shareholders to purchase their shares in<br />

<strong>Clover</strong> Beverages. This offer was rejected. <strong>Clover</strong> Beverages sold the UltraMel business to Danone <strong>Clover</strong> for R206,4<br />

million with effect from 1 April 2007. Before this transaction, <strong>Clover</strong> S.A. had a 55% interest in <strong>Clover</strong> Beverages<br />

and it holds a 45% interest in Danone <strong>Clover</strong>. <strong>Clover</strong> S.A. therefore effectively sold 10% of the UltraMel business.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 30<br />

Die Direkteure lê hul verslag oor die aktiwiteite en die fi nansiële state van CIL en die Groep vir die jaar geëindig 30<br />

Junie 2007 voor.<br />

Aard van besigheid<br />

Die missie van die Groep is soos volg:<br />

Die superieure verskaffi ng, produksie, bemarking, verkoop en verspreiding van handelsmerk-verbruikersgoedere<br />

aan klante in Suidelike Afrika teen mededingende koste, met marges wat voldoende is om <strong>Clover</strong> se<br />

langtermynvoorspoed te verseker.<br />

Groepresultate<br />

Die Groep se resultate vir die jaar is soos volg:<br />

2007 2006<br />

Rm Rm<br />

Omset<br />

Wins toeskryfbaar aan aandeelhouers van<br />

4 482,2 4 090,7<br />

die moedermaatskappy 167,1 95,2<br />

Gedurende die jaar het die Groep R118,2 miljoen (2006: R35,8 miljoen) belê in die vervanging en vernuwing van<br />

fasiliteite en R57,3 miljoen (2006: R114,6 miljoen) in uitbreidings.<br />

<strong>Clover</strong> S.A. het op 31 Maart 2007 die minderheidsbelang van 39,5% wat Compagnie Gervais Danone in <strong>Clover</strong><br />

Beverages gehou het, vir R272,4 miljoen verkry. <strong>Clover</strong> S.A. se belang in <strong>Clover</strong> Beverages het van 55% tot 94,8%<br />

verhoog. Sedertdien het <strong>Clover</strong> S.A. ’n aanbod aan die oorblywende minderhede gemaak om hulle aandele in <strong>Clover</strong><br />

Beverages te bekom. Hierdie aanbod is nie aanvaar nie. <strong>Clover</strong> Beverages het die UltraMel-besigheid effektief vanaf<br />

1 April 2007 aan <strong>Clover</strong> Danone vir R206.4 miljoen verkoop. Aangesien <strong>Clover</strong> S.A. voor die transaksie ’n belang<br />

van 55% in <strong>Clover</strong> Beverages gehad het en ’n belang van 45% in Danone <strong>Clover</strong>, het <strong>Clover</strong> S.A. effektief 10% van<br />

die UltraMel-besigheid verkoop.


Subsidiary companies and interests in joint ventures<br />

Details of subsidiary companies are refl ected in Note 31 to the fi nancial statements and interests in joint ventures in<br />

Note 5 to the fi nancial statements.<br />

Share capital<br />

Detail of the authorised and issued share capital as well as shares issued during the year, are contained in Note 19 to<br />

the fi nancial statements.<br />

Hosken Consolidated Investments (HCI), the Company’s BBBEE shareholder, elected on 20 June 2007 to exercise its<br />

option to increase its ordinary shareholding in CIL from 25% to 34,9%. On 10 August 2007 a further 11 577 518<br />

ordinary shares were issued to HCI in this regard at an issue price of 105,9 cent per share.<br />

Preference share capital<br />

The debt portion of preference shares are quantifi ed, and separately disclosed as part of interest-bearing liabilities. The<br />

guaranteed preference dividends paid during the year are accounted for as interest paid in the income statement.<br />

Dividends<br />

Dividends were declared and paid as follows by CIL for the year under review:<br />

2007 2006<br />

R’000 R’000<br />

To ordinary shareholders 316 -<br />

To preference shareholders 9 220 -<br />

9 536 -<br />

A dividend of 0,45 cents per ordinary share and 13,24 cents per preference share is proposed by the Directors, to be<br />

approved at the annual general meeting.<br />

Group Directors’ Report<br />

Groepdirekteursverslag<br />

Filiaalmaatskappye en belange in gesamentlike ondernemings<br />

Inligting aangaande fi liaalmaatskappye word in Aantekening 31 by die fi nansiële state uiteengesit en belange in<br />

gesamentlike ondernemings in Aantekening 5 by die fi nansiële state.<br />

Aandelekapitaal<br />

Besonderhede van gemagtigde en uitgereikte aandelekapitaal asook van aandele gedurende die jaar uitgereik word in<br />

Aantekening 19 by die fi nansiële state verskaf.<br />

Hosken Consolidated Investments (HCI), die Maatskappy se swart ekonomiese bemagtigingsaandeelhouer, het op 20<br />

Junie 2007 aangedui dat hy sy opsie om sy gewone aandeelhouding in CIL van 25% tot 34,9 % te verhoog, uitoefen.<br />

Op 10 Augustus 2007 is ’n verdere 11 577 518 gewone aandele teen 105,9 sent per aandeel in hierdie verband<br />

uitgereik.<br />

Voorkeuraandelekapitaal<br />

Die skuldkomponent van die voorkeuraandele is bepaal en word afsonderlik as rentedraende skuld openbaar gemaak.<br />

Die gewaarborgde voorkeurdividend wat gedurende die jaar betaal is, word as rente betaal in die inkomstestaat<br />

Dividende<br />

Dividende is as volg deur CIL verklaar en betaal vir die oorsigjaar:<br />

2007 2006<br />

R’000 R’000<br />

Aan gewone aandeelhouers 316 -<br />

Aan voorkeuraandeelhouers 9 220 -<br />

9 536 -<br />

’n Dividend van 0,45 sent per gewone aandeel en 13,24 sent per voorkeuraandeel word deur die Direkteure voorgestel<br />

vir goedkeuring tydens die algemene jaarvergadering.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 31


Group Directors’ Report<br />

Groepdirekteursverslag<br />

Directors and Secretary<br />

Direkteure en Sekretaris<br />

Particulars of the present Directors are given on page 9 and of the Secretary on page 124.<br />

Besonderhede van die huidige Direkteure word op bladsy 133 uiteengesit en dié van die Sekretaris op bladsy 124.<br />

Share-based compensation<br />

The Company approved an equity-settled share purchase scheme for eligible employees of the Group on 3 March 2006.<br />

On that date the Board approved 8 196 567 preference shares to be granted to eligible employees over a three-year period<br />

in terms of the rules of the scheme. During the year the Board approved an amendment to the scheme whereby the shares<br />

would vest unconditionally on the acceptance of the grants by the eligible employee. Built into this amendment are certain<br />

mechanisms aimed at retaining the services of certain eligible employees for at least three years. A further 4 000 preference<br />

shares, previously incorrectly issued to an employee, were recovered and added to the preference shares available in terms of<br />

the scheme. Details of shares granted and vested in terms of the scheme are given in Note 32.<br />

Insurance and risk management<br />

The Group follows a policy of reviewing the risk relating to assets and commitments that might fl ow from the use thereof,<br />

with its insurers on an annual basis. Wherever possible, assets are covered for their replacement value, and additions during the<br />

year are automatically included. There is also a continuous asset risk control programme, which is carried out in conjunction<br />

with the Group’s insurance brokers<br />

Property, plant and equipment<br />

There was no change in the nature of the property, plant and equipment of the Group or in the policy regarding their use.<br />

Special resolutions<br />

On 6 July 2007 the shareholders of <strong>Clover</strong> Danone Beverages Limited adopted a special resolution to change the name of the<br />

Company to <strong>Clover</strong> Beverages Ltd.<br />

Events subsequent to the year-end<br />

No event of signifi cance not elswhere disclosed has taken place.<br />

Change in basis of accounting<br />

The fi nancial statements have been prepared in accordance with International Financial Reporting Standards (IFRS) and its<br />

interpretations adopted by the International Accounting Standards Board (IASB). Refer to Note 2.2 regarding changes in<br />

accounting policy.<br />

Corporate governance<br />

Detailed Company statements on corporate governance are set out on pages 22 to 23.<br />

Acknowledgements<br />

We express our thanks and appreciation to:<br />

• Our shareholders for their co-operation and support during the year;<br />

• Staff for the enthusiasm with which they have carried out their duties;<br />

• Auditors for their assistance and co-operation;<br />

• All suppliers of a wide variety of requirements;<br />

• The retail and wholesale trade as well as all distributors who made our products available on shelves<br />

and<br />

• The millions of consumers who selected our quality products above those of our competitors<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 32<br />

Aandelegebaseerde vergoeding<br />

Op 3 Maart 2006 het die Maatskappy ’n aandele-aankoopskema wat ekwiteitsvereffenbaar is, goedgekeur vir kwalifi serende<br />

werknemers van die Groep. Op daardie datum het die Direksie goedkeuring verleen om 8 196 567 voorkeuraandele oor<br />

’n tydperk van drie jaar ingevolge die reëls van die skema aan kwalifi serende werknemers toe te ken. Gedurende die jaar<br />

het die Direksie die reëls gewysig in dat die aandele onvoorwaardelik vestig by die aanvaarding van die toekenning deur die<br />

kwalifi serende werknemer. Verder is ’n meganisme ingebou, gemik daarop om sekere kwalifi serende werknemers se dienste<br />

vir ten minste drie jaar te behou. ’n Verdere 4 000 voorkeuraandele, voorheen foutiewelik uitgereik aan ’n werknemer, is<br />

verhaal en is tot die voorkeuraandele beskikbaar in terme van die skema gevoeg. Besonderhede van die aandele wat ingevolge<br />

die skema toegeken en gevestig het, word in Aantekening 32 verskaf.<br />

Versekering en risikobestuur<br />

Dit is die beleid van die Groep om jaarliks in samewerking met die versekeraars, die risiko met betrekking tot die bates<br />

en moontlike aanspreeklikhede wat uit die bedryf daarvan mag voortvloei, te beoordeel. Waar moontlik word bates teen<br />

vervangingswaarde verseker en nuwe aankope gedurende die jaar word outomaties ingesluit. Daar is ook ’n deurlopende<br />

baterisikobeheerprogram wat in samewerking met die Groep se versekeringsmakelaars bedryf word.<br />

Eiendom, aanleg en toerusting<br />

Geen verandering in die aard en/of beleid ten opsigte van die gebruik van eiendom, aanleg en toerusting het in die Groep<br />

plaasgevind nie.<br />

Spesiale besluite<br />

Op 6 Julie 2007 het die aandeelhouers van <strong>Clover</strong> Danone Beverages Beperk ’n spesiale besluit aanvaar waarvolgens die naam<br />

van die Maatskappy na <strong>Clover</strong> Beverages Bpk verander is.<br />

Gebeure na balansstaatdatum<br />

Geen wesenlike gebeurtenis wat nie elders geopenbaar is nie, het plaasgevind nie.<br />

Veranderinge in die rekeningkundige basis<br />

Die fi nansiële state is opgestel in ooreenstemming met Internasionale Finansiële Verslagdoeningstandaarde (IFRS) en die<br />

interpretasie daarvan deur die Raad op Internasionale Rekeningkundige Standaarde (IASB). Verwys na Aantekening 2.2 met<br />

betrekking tot veranderinge in die rekeningkundige beleid.<br />

Korporatiewe beheer<br />

Die volledige Maatskappyverklarings oor korporatiewe bestuur word op bladsye 146 tot 147 uiteengesit.<br />

Dankbetuigings<br />

Ons betuig ons dank en waardering aan:<br />

• Ons aandeelhouers vir hul samewerking en ondersteuning die afgelope jaar;<br />

• Personeel vir die entoesiasme waarmee hulle hul pligte uitgevoer het;<br />

• Ouditeure vir hulle hulp en samewerking;<br />

• Alle verskaffers van ’n wye verskeidenheid benodigdhede;<br />

• Die klein- en groothandel en alle verspreiders wat ons produkte op die rakke beskikbaar gestel het<br />

en<br />

• Die miljoene verbruikers wat ons kwaliteitsprodukte bo dié van ons opposisie gekies het.


for the year ended 30 June 2007 Notes/<br />

Aantekeninge<br />

2007<br />

R’000<br />

Consolidated Income Statement<br />

Gekonsolideerde Inkomstestaat<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

2006<br />

R’000<br />

2007<br />

R’000<br />

2006<br />

R’000<br />

vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

Revenue 7.1 4 731 246 4 334 864 59 216 38 637 Inkomste<br />

Turnover 4 482 174 4 090 657 Omset<br />

Cost of sales 7.2 (3 341 624) (2959 597) Koste van verkope<br />

Gross profi t 1 140 550 1 131 060 Bruto wins<br />

Other operating income 7.3 228 795 54 572 27 780 29 377 Ander bedryfsinkomste<br />

Dividends received 4 175 19 731 175 Dividende ontvang<br />

Sales and marketing expenses (385 790) (374 481) Verkoops- en bemarkingsuitgawes<br />

Distribution cost (431 640) (413 573) Distribusiekoste<br />

Administrative expenses (133 167) (120 007) (16 325) (3 822) Administratiewe uitgawes<br />

Restructuring cost (15 909) (17 910) Herstruktureringskoste<br />

Other operating expenses 7.4 (45 818) (17 651) (92) (2 301) Ander bedryfsuitgawes<br />

Operating profi t before fi nancing income/(cost) 7.5 357 025 242 185 31 094 23 429 Bedryfswins voor fi nansieringsinkomste/(koste)<br />

Finance income 7.7 18 720 14 785 13 876 13 982 Finansieringsinkomste<br />

Finance cost 7.6 (94 400) (89 736) (22 800) (17 409) Finansieringskoste<br />

Profi t before taxation 281 345 167 234 22 170 20 002 Wins voor belasting<br />

Taxation 8.1 (72 743) (36 199) (7 050) (1 561) Belasting<br />

Profi t for the year 208 602 131 035 15 120 18 441 Wins vir die jaar<br />

Attributable to shareholders of the<br />

parent 167 102 95 185 15 120 18 441<br />

Toeskryfbaar aan aandeelhouers van die<br />

moedermaatskappy<br />

Attributable to minority interest 41 500 35 850 Toeskryfbaar aan minderheidsbelang<br />

Profi t for the year 208 602 131 035 15 120 18 441 Wins vir die jaar<br />

Earnings per share (cents) - ordinary shares 8,3 5,1 Verdienste per aandeel (sent) - gewone aandele<br />

Earnings per share (cents) - preference shares 192,6 127,7 Verdienste per aandeel (sent) - voorkeuraandele<br />

Diluted earnings per share (cents) - ordinary shares 7,1 4,5 Verwaterde verdienste per aandeel (sent) - gewone aandele<br />

Diluted earnings per share (cents) - preference shares 192,6 127,7 Verwaterde verdienste per aandeel (sent) - voorkeuraandele<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 33


Consolidated Balance Sheet<br />

Gekonsolideerde Balansstaat<br />

at 30 June 2007 Notes/<br />

Aantekeninge<br />

2007<br />

R’000<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

2006<br />

R’000<br />

2007<br />

R’000<br />

2006<br />

R’000<br />

soos op 30 Junie 2007<br />

Assets Bates<br />

Non-current assets Nie-bedryfsbates<br />

Property, plant and equipment 11 922 230 827 764 720 739 Eiendom, aanleg en toerusting<br />

Investment property 12 2 052 2 158 Beleggingseiendom<br />

Goodwill 13 254 560 28 168 Klandisiewaarde<br />

Other intangible assets 14 23 078 28 530 Ander ontasbare bates<br />

Investment in subsidiary companies 31 226 735 226 735 Belegging in fi liaalmaatskappye<br />

Other investments 31 4 033 3 167 20 74 Ander beleggings<br />

Deferred taxation 15 71 081 63 260 345 77 Uitgestelde belasting<br />

1 277 034 953 047 227 820 227 625<br />

Current assets Bedryfsbates<br />

Inventories 16 314 586 325 385 Voorraad<br />

Trade and other receivables 17 601 955 580 443 113 812 91 957 Handels- en ander debiteure<br />

Cash and cash equivalents 18 332 565 359 606 6 243 4 599 Kontant en kontantekwivalente<br />

1 249 106 1 265 434 120 055 96 556<br />

Assets classifi ed as held for sale 9 8 826 6 666 2 883 3 869 Bates geklassifi seer as gehou vir verkope<br />

1 257 932 1 272 100 122 938 100 425<br />

Total assets 2 534 966 2 225 147 350 758 328 050 Totale bates<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 34


at 30 June 2007 Notes/<br />

Aantekeninge<br />

2007<br />

R’000<br />

Consolidated Balance Sheet<br />

Gekonsolideerde Balansstaat<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

2006<br />

R’000<br />

2007<br />

R’000<br />

2006<br />

R’000<br />

soos op 30 Junie 2007<br />

Equity and liabilities Ekwiteit en laste<br />

Share capital 19 16 340 15 951 16 340 15 951 Aandelekapitaal<br />

Share premium 19 109 631 110 635 107 672 103 322 Aandelepremie<br />

Treasury shares 19 (3 589) (13 480) Tesourie-aandele<br />

Reserves 20 243 926 347 841 2 170 138 527 Reserwes<br />

Retained earnings 21 462 674 168 751 55 164 (86 777) Behoue verdienste<br />

Total equity attributable to shareholders of the<br />

Totale ekwiteit toeskryfbaar aan aandeelhouers van<br />

parent 828 982 629 698 181 346 171 023<br />

die moedermaatskappy<br />

Minority interest 28 508 59 012 Minderheidsbelang<br />

Total equity 857 490 688 710 181 346 171 023 Totale ekwiteit<br />

Liabilities Laste<br />

Non-current liabilities Nie-bedryfslaste<br />

Interest-bearing borrowings 22 566 938 574 436 151 651 145 113 Rentedraende lenings<br />

Provisions 23 63 947 59 024 Voorsienings<br />

Deferred taxation 15 15 376 10 813 Uitgestelde belasting<br />

646 261 644 273 151 651 145 113<br />

Current liabilities Bedryfslaste<br />

Trade and other payables 24 864 480 799 787 17 952 7 970 Handels- en ander krediteure<br />

Interest-bearing borrowings 22 135 449 49 702 Rentedraende lenings<br />

Provisions 23 18 926 24 231 Voorsienings<br />

Taxation payable 26.3 12 360 18 444 (191) 3 944 Belasting betaalbaar<br />

1 031 215 892 164 17 761 11 914<br />

Total liabilities 1 677 476 1 536 437 169 412 157 027 Totale laste<br />

Total equity and liabilities 2 534 966 2 225 147 350 758 328 050 Totale ekwiteit en laste<br />

Annual Annual Report/Jaarverslag Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy Page/Bladsy 35


Statement of Changes in Equity<br />

Staat van Veranderinge in Ekwiteit<br />

for the year ended 30 June 2007 Notes/<br />

Aantekeninge<br />

Share<br />

capital/<br />

Aandelekapitaal<br />

Share<br />

premium/<br />

Aandelepremie<br />

*Debt<br />

portion<br />

of preference<br />

share<br />

capital/<br />

Skuldkomponent<br />

van<br />

voorkeuraandelekapitaal<br />

Treasury<br />

shares/<br />

Tesourieaandele<br />

Reserves/<br />

Reserwes<br />

Retained<br />

earnings/<br />

Behoue<br />

verdienste<br />

Total/<br />

Totaal<br />

Minority<br />

interest/<br />

Minderheidsbelang<br />

Total<br />

equity/<br />

Totale<br />

ekwiteit<br />

vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

Group R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 Groep<br />

Equity at 1 July 2005 11 520 161 292 (93 882) (13 480) 347 385 73 566 486 401 48 027 534 428 Ekwiteit op 1 Julie 2005<br />

Foreign exchange translation<br />

Verskille in omsetting van buitelandse<br />

diffe rences recognised directly in equity.<br />

valuta direk in ekwiteit erken<br />

(1 714) (1 714) (316) (2 030)<br />

Profi t for the year as restated 95 185 95 185 35 850 131 035 Wins vir die jaar soos aangepas<br />

Profi t for the year as originally<br />

stated 83 738 83 738 35 850 119 588<br />

Adjustment prior year error<br />

- deferred tax 15 11 447 11 447 11 447<br />

Total income and expenses for the<br />

year 11 520 161 292 (93 882) (13 480) 345 671 168 751 579 872 83 561 663 433<br />

Changes in share-based payment reserve<br />

20.1 2 170 2 170 2 170<br />

Wins vir die jaar soos oorspronklik<br />

aangepas<br />

Aanpassing, vorige jaar se fout<br />

- uitgestelde belasting<br />

Totale inkomste en uitgawes vir die jaar<br />

Veranderinge in aandelegebaseerde<br />

betalingsreserwe<br />

Shares issued 19 4 431 87 143 (43 918) 47 656 47 656 Aandele uitgereik<br />

Revaluation of debt portion of<br />

preference share capital<br />

Revaluation of debt portion of<br />

preference share capital reversed<br />

6 230 6 230 6 230<br />

- prior year error (6 230) (6 230) (6 230)<br />

Herwaardasie van skuldkomponent van<br />

voorkeuraandelekapitaal<br />

Herwaardasie van skuldkomponent van<br />

voorkeuraandelekapitaal<br />

teruggeskryf - fout vorige jaar<br />

Dividends of subsidiaries (24 549) (24 549) Dividende van fi liale<br />

Balance at 30 June 2006 15 951 248 435 (137 800) (13 480) 347 841 168 751 629 698 59 012 688 710 Saldo op 30 Junie 2006<br />

*Transfer to interest-bearing debt. *Oordrag na rentedraende lenings.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 36


for the year ended 30 June 2007 Notes/<br />

Aantekeninge<br />

Share<br />

capital/<br />

Aandelekapitaal<br />

Share<br />

premium/<br />

Aandelepremie<br />

*Debt<br />

portion<br />

of preference<br />

share<br />

capital/<br />

Skuldkomponent<br />

van<br />

voorkeuraandelekapitaal<br />

Statement of Changes in Equity<br />

Staat van Veranderinge in Ekwiteit<br />

Treasury<br />

shares/<br />

Tesourieaandele<br />

Reserves/<br />

Reserwes<br />

Retained<br />

earnings/<br />

Behoue<br />

verdienste<br />

Total/<br />

Totaal<br />

Minority<br />

interest/<br />

Minderheidsbelang<br />

Total<br />

equity/<br />

Totale<br />

ekwiteit<br />

vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

Group (Continued) R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 Groep (Vervolg)<br />

Income/(expenses) recognised<br />

directly in equity<br />

Foreign exchange translation differences<br />

recognised directly in equity<br />

Revaluation of <strong>Clover</strong> Beverages’<br />

assets on acquisition of minority interest<br />

recognised directly in<br />

(88) (88) 227 139<br />

equity 5 334 5 334 4 307 9 641<br />

Inkomste/(uitgawes) direk in<br />

ekwiteit erken<br />

Verskille in omsetting van buitelandse<br />

valuta direk in ekwiteit erken<br />

Herwaardasie van <strong>Clover</strong> Beverages<br />

se bates by verkryging van<br />

minderheidsbelang direk in ekwiteit<br />

erken<br />

Total recognised directly in equity 5 246 5 246 4 534 9 780 Totaal direk in ekwiteit erken<br />

Profi t for the year 167 102 167 102 41 500 208 602 Wins vir die jaar<br />

Total income and expenses for the<br />

year<br />

Changes in share-based payment reserve<br />

5 246 167 102 172 348 46 034 218 382<br />

20.1 27 196 27 196 27 196<br />

Totale inkomste en uitgawes vir die jaar<br />

Veranderinge in aandelegebaseerde<br />

betalingsreserwe<br />

Shares issued 19 389 10 887 (6 537) 4 739 4 739 Aandele uitgereik<br />

Reduction in treasury shares (5 354) 9 891 4 537 4 537 Vermindering in tesourie-aandele<br />

Dividends of subsidiaries (30 235) (30 235) Dividende van fi liale<br />

Dividends paid 25 (9 536) (9 536) (9 536) Dividende betaal<br />

Acquisition of minority interests (46 303) (46 303) Verkryging van minderheidsbelang<br />

Transfer of general reserve to retained<br />

earnings (136 357) 136 357 - -<br />

Oordrag van algemene reserwe na<br />

behoue verdienste<br />

Balance at 30 June 2007 16 340 259 322 (149 691) (3 589) 243 926 462 674 828 982 28 508 857 490 Saldo op 30 Junie 2007<br />

*Transfer to interest-bearing debt. *Oordrag na rentedraende lenings.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 37


Statement of Changes in Equity<br />

Staat van Veranderinge in Ekwiteit<br />

for the year ended 30 June 2007 Notes/<br />

Aantekeninge<br />

Share<br />

capital/<br />

Aandelekapitaal<br />

Share<br />

premium/<br />

Aandelepremie<br />

*Debt<br />

portion<br />

of preference<br />

share<br />

capital/<br />

Skuldkomponent<br />

van<br />

voorkeuraandelekapitaal<br />

Treasury<br />

shares/<br />

Tesourieaandele<br />

Reserves/<br />

Reserwes<br />

Retained<br />

earnings/<br />

Behoue<br />

verdienste<br />

Total/<br />

Totaal<br />

Minority<br />

interest/<br />

Minderheidsbelang<br />

Total<br />

equity/<br />

Totale<br />

ekwiteit<br />

vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

Company R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 Maatskappy<br />

Balance at 1 July 2005 11 520 161 292 (101 195) 136 357 (105 218) 102 756 102 756 Saldo op 1 Julie 2005<br />

Profi t for the year 18 441 18 441 18 441 Wins vir die jaar<br />

Changes in share-based payment reserve<br />

20.1 2 170 2 170 2 170<br />

Veranderinge in aandelegebaseerde<br />

betalingsreserwe<br />

Shares issued 19 4 431 87 143 (43 918) 47 656 47 656 Aandele uitgereik<br />

Revaluation of debt portion of<br />

preference share capital<br />

Revaluation of debt portion of<br />

preference share capital reversed<br />

6 230 6 230 6 230<br />

- prior year error (6 230) (6 230) (6 230)<br />

Herwaardasie van skuldkomponent van<br />

voorkeuraandelekapitaal<br />

Herwaardasie van skuldkomponent van<br />

voorkeuraandelekapitaal<br />

teruggeskryf - fout vorige jaar<br />

Balance at 30 June 2006 15 951 248 435 (145 113) 138 527 (86 777) 171 023 171 023 Saldo op 30 Junie 2006<br />

Profi t for the year 15 120 15 120 15 120 Wins vir die jaar<br />

Shares issued 19 389 10 887 (6 537) 4 739 4 739 Aandele uitgereik<br />

Dividends paid 25 (9 536) (9 536) (9 536) Dividende betaal<br />

Transfer of general reserve to retained<br />

earnings (136 357) 136 357 - -<br />

Oordrag van algemene reserwe na<br />

behoue verdienste<br />

Balance at 30 June 2007 16 340 259 322 (151 650) 2 170 55 164 181 346 181 346 Saldo op 30 Junie 2007<br />

* Transfer to interest-bearing debt. *Oordrag na rentedraende lenings<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 38


for the year ended 30 June 2007 Notes/<br />

Aantekeninge<br />

2007<br />

R’000<br />

Consolidated Cash Flow Statement<br />

Gekonsolideerde Kontantvloeistaat<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

2006<br />

R’000<br />

2007<br />

R’000<br />

2006<br />

R’000<br />

vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

Cash fl ows from operating activities Kontantvloei uit bedryfsaktiwiteite<br />

Cash generated from/(utilised by) operations 26.1 375 699 166 842 (2 667) (86 034) Kontant gegenereer/(benut) deur bedrywighede<br />

Finance cost (94 400) (89 736) (22 800) (17 409) Finansieringskoste<br />

Taxation paid 26.3 (85 329) (58 924) (11 453) - Belasting betaal<br />

Dividends paid 25 (9 536) (3 522) (9 536) (3 522) Dividende betaal<br />

Net cash from/(utilised in) operating activities 186 434 14 660 (46 456) (106 965) Netto kontant uit/(benut in) bedryfsaktiwiteite<br />

Cash fl ows from investing activities Kontantvloei uit beleggingsaktiwiteite<br />

Proceeds from sale of property, plant and equipment 7 145 7 314 3 160 715 Opbrengs uit verkoop van eiendom, aanleg en toerusting<br />

Proceeds on sale of UltraMel business 111 129 6 700 Opbrengs uit verkoop van UltraMel-besigheid<br />

Foreign exchange gain (139) 901 Wins op buitelandse valuta<br />

Finance income 18 720 14 785 13 876 13 982 Finansieringsinkomste<br />

Dividends received 4 175 19 731 175 Dividende ontvang<br />

Sale of interest in <strong>Clover</strong> Beverages (CB) - 1 380 - 1 380 Verkoop van belang in <strong>Clover</strong> Beverages (CB)<br />

Capital expenditure - tangible assets (173 912) (136 894) Kapitaalbesteding - tasbare bates<br />

Capital expenditure - intangible assets Kapitaalbesteding - ontasbare bates<br />

- with acquisition of additional interest in CB (226 586) - - by verkryging van ’n bykomende belang in CB<br />

- other (1 596) (13 474) - (65) - ander<br />

Acquisition of minority interest in <strong>Clover</strong> Beverages (45 800) - Verkryging van minderheidsbelang in <strong>Clover</strong> Beverages<br />

(Acquisition)/sale of other investments (866) 801 54 (14) (Aankoop)/verkoop van ander beleggings<br />

Net cash (utilised in)/from investing activities (311 901) (118 312) 36 821 16 173 Netto kontant (benut in)/uit beleggingsaktiwiteite<br />

Net cash outfl ow before fi nancing<br />

Netto uitvloei van kontant voor<br />

activities (125 467) (103 652) (9 635) (90 792)<br />

fi nansieringsaktiwiteite<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 39


Consolidated Cash Flow Statement<br />

Gekonsolideerde Kontantvloeistaat<br />

for the year ended 30 June 2007 Notes/<br />

Aantekeninge<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 40<br />

2007<br />

R’000<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

2006<br />

R’000<br />

2007<br />

R’000<br />

2006<br />

R’000<br />

vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

Cash fl ows from fi nancing activities Kontantvloei uit fi nansieringsaktiwiteite<br />

Increase in minority interest 10 989 10 985 Toename in minderheidsbelang<br />

Proceeds from issue of shares 19 4 739 47 656 4 739 47 656 Opbrengs uit uitreiking van aandele<br />

Reduction in treasury shares 4 537 - Vermindering van tesourie-aandele<br />

Repayment of borrowings (304 776) (136 767) - Terugbetaling van lenings<br />

Proceeds from borrowings 383 025 72 876 6 540 43 916 Opbrengs uit lenings<br />

Net cash from/(utilised in) fi nancing activities 98 514 (5 250) 11 279 91 572 Netto kontant uit/(benut in) fi nansieringsaktiwiteite<br />

Net (decrease)/increase in cash and cash<br />

equivalents<br />

Cash and cash equivalents at the beginning of the year<br />

(26 953) (108 902) 1 644 780<br />

18 359 606 470 222 4 599 3 819<br />

Netto (afname)/toename in kontant en<br />

kontantekwivalente<br />

Kontant en kontantekwivalente aan die begin van die<br />

jaar<br />

Decrease in foreign translation reserve (88) (1 714) Afname in buitelandsevaluta-omrekeningsreserwe<br />

Cash and cash equivalents at the end of the<br />

year 18 332 565 359 606 6 243 4 599<br />

Kontant en kontantekwivalente aan die einde van die<br />

jaar


for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

1 Corporate information 1 Korporatiewe inligting<br />

<strong>Clover</strong> Industries Limited (the “Company”) is a company incorporated and domiciled in South Africa. The<br />

consolidated fi nancial statements of the Group for the year ended 30 June 2007 comprise the Company and<br />

its subsidiary companies (together referred to as the “Group”) and the Group’s interest in jointly controlled<br />

entities. The companies within the Group have coterminous year-ends, with the exception of the Danone<br />

<strong>Clover</strong> joint venture.<br />

2 Basis of accounting 2 Rekeningkundige basis<br />

2.1 Basis of preparation 2.1 Basis van voorbereiding<br />

(a) Statement of compliance (a) Verklaring van voldoening<br />

The fi nancial statements have been prepared in accordance with International Financial Reporting Standards<br />

(IFRS) and their interpretations adopted by the International Accounting Standards Board (IASB).<br />

(b) Preparation (b) Voorbereiding<br />

The consolidated fi nancial statements are presented in rands, rounded off to the nearest thousand. They are<br />

prepared on the historical cost basis unless otherwise stated. The carrying values of the recognised liabilities<br />

that are hedged items in fair value hedges, and are otherwise carried at cost, are adjusted to record changes<br />

in the fair values attributable to the risks that are being hedged. The preparation of fi nancial statements in<br />

conformity with IFRS requires management to make judgements, estimates and assumptions that affect the<br />

application of policies and reported amounts of assets and liabilities, income and expenses. These estimates<br />

and associated assumptions are based on experience and various other factors that are believed to be reasonable<br />

under the circumstances, the results of which form the basis of making the judgements about carrying values<br />

of assets and liabilities that are not readily apparent from other sources. Actual results may differ from these<br />

estimates. The estimates and underlying assumptions are reviewed on an ongoing basis.<br />

Revisions to accounting estimates are recognised in the period in which the estimate is revised if the revision<br />

affects only that period, or in the period of the revision and future periods if the revision affects both current<br />

and future periods. Judgements made by management that have signifi cant effect on the fi nancial statements<br />

and estimates with a signifi cant risk of material adjustment in the next year are discussed in Note 2.3. The<br />

accounting policies set out below have been applied consistently to all periods presented in these fi nancial<br />

statements.<br />

Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

<strong>Clover</strong> Industries Beperk (die “Maatskappy”) is ’n maatskappy geïnkorporeer en gevestig in<br />

Suid-Afrika. Die gekonsolideerde fi nansiële state van die Groep vir die jaar geëindig 30 Junie 2007 sluit die<br />

Maat skappy en sy fi liale in (saam word daar na die “Groep” verwys) en die Groep se belange in gesamentlik<br />

beheerde entiteite. Die maatskappye in die Groep se jaareindes stem ooreen, met die uitsondering van die<br />

Danone <strong>Clover</strong> gesamentlike onderneming.<br />

Die fi nansiële state is opgestel ingevolge die Internasionale Finansiële Verslagdoeningstandaarde (IFRS) en die<br />

vertolking daarvan deur die Internasionale Raad vir Rekeningkundige Standaarde (IASB).<br />

Die gekonsolideerde fi nansiële state word in rande aangebied, afgerond tot die naaste duisend. Die state<br />

is opgestel op die historiese kostebasis, tensy anders aangetoon. Die drawaarde van die erkende laste wat<br />

in instrumente met ’n billike waarde verskans is en andersins teen kosprys gedra word, word aangepas om<br />

veranderinge in die billike waarde van die risiko’s wat verskans word, aan te teken. Die voorbereiding van<br />

fi nansiële state ooreenkomstig IFRS vereis dat die bestuur waardebepalings, ramings en aannames moet maak<br />

wat die toepassing van beleid en die aangeduide waardes van bates en laste, inkomste en uitgawes raak. Die<br />

ramings en verwante aannames is gegrond op ervaring en verskeie ander faktore wat in die omstandighede as<br />

redelik beskou kan word en die resultate vorm die basis van die menings oor die drawaardes van bates en laste<br />

wat nie geredelik uit ander bronne blyk nie. Werklike waardes mag van hierdie ramings verskil. Die ramings<br />

en onderliggende aannames word voortdurend hersien.<br />

Hersienings van rekeningkundige ramings word erken in die periode waarin die raming hersien word<br />

indien die hersiening slegs daardie periode raak, of in die periode van hersiening en daaropvolgende<br />

periodes as die hersiening sowel huidige as toekomstige periodes raak. Waardebepalings deur bestuur wat<br />

’n beduidende uitwerking op die fi nansiële state en ramings het en ’n beduidende risiko van wesenlike<br />

aanpassing in die volgende jaar inhou, word in Aantekening 2.3 bespreek. Die rekeningkundige beleid<br />

hieronder omskryf, is konsekwent op alle periodes in hierdie fi nansiële state toegepas.<br />

Annual Annual Report/Jaarverslag Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy Page/Bladsy 41


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

(c) IFRS and IFRIC interpretations not yet effective (c) IFRS- en IFRIC-interpretasies nie geïmplementeer nie<br />

The Group has not adopted various IFRS and IFRIC interpretations that have been issued, but which are not<br />

yet effective. These are as follows, excluding those that are not expected to apply to the Group:<br />

Die Groep het verskeie IFRS- en IFRIC-interpretasies wat reeds uitgereik maar nog nie van krag is nie, nie<br />

toegepas nie. Dit sluit die volgende in, maar sluit interpretasies uit wat na verwagting nie op die Groep van<br />

toepassing sal wees nie:<br />

Effective date: Effektiewe datum:<br />

IFRS 7 (AC 144) Financial instruments: Disclosures 01 January 2007 IFRS 7 (AC 144) Finansiële instrumente: Openbaarmaking 01 Januarie 2007<br />

IFRS 8 (AC 145) Operating segments 01 January 2009 IFRS 8 (AC 145) Bedryfsegmente 01 Januarie 2009<br />

IAS 1 (AC 101) IAS 1 - Amendment: Capital disclosures 01 January 2007 IAS 1 (AC 101) IAS 1 - Wysiging: Openbaarmaking van kapitaal 01 Januarie 2007<br />

IAS 23 (AC 114) Borrowing costs 01 January 2009 IAS 23 (AC 114) Leningskoste 01 Januarie 2009<br />

IFRIC 10 (AC 443) Interim reporting and impairment 01 November 2006 IFRIC 10 (AC 443) Tussentydse verslaggewing en waardedaling 01 November 2006<br />

IFRIC 11 (AC 444) IFRS 2 - Group and treasury share transactions 01 March 2007 IFRIC 11 (AC 444) IFRS 2 - Groep- en tesourieaandeletransaksies 01 Maart 2007<br />

IFRIC 12 (AC 445) Service concession arrangements 01 January 2008 IFRIC 12 (AC 445) Dienskonsessiereëlings 01 Januarie 2008<br />

IFRIC 13 (AC 446) Customer loyalty programmes 01 July 2008 IFRIC 13 (AC 446) Klantelojaliteitsprogramme 01 Julie 2008<br />

Except for disclosures in the fi nancial statements, the adoption of these standards and amendments is not<br />

expected to materially affect the results or fi nancial position of the Group.<br />

(d) Basis of consolidation (d) Basis van konsolidasie<br />

(i) Subsidiaries (i) Filiale<br />

Subsidiaries are entities controlled by the Company. Control exists when the Company has the power,<br />

directly or indirectly, to govern the fi nancial and operating policies of an entity so as to obtain benefi ts<br />

from its activities. In assessing control, potential voting rights that are presently exercisable or convertible<br />

are taken into account. The fi nancial statements of subsidiaries are included in the consolidated fi nancial<br />

statements from the date on which control commences until the date that control ceases. Investments in<br />

subsidiaries are accounted for at cost by the investing company.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 42<br />

Met uitsondering van openbaarmaking in die fi nansiële state, sal die instelling van die standaarde en wysigings<br />

na verwagting nie die resultate of fi nansiële posisie van die Groep wesenlik affekteer nie.<br />

Filiale is entiteite wat deur die Maatskappy beheer word. Beheer bestaan waar die Maatskappy die mag<br />

het om die fi nansiële en bedryfsbeleid van ’n entiteit regstreeks of onregstreeks te bestuur om voordele<br />

uit sy aktiwiteite te verkry. By die bepaling van beheer word potensiële stemreg wat tans uitoefenbaar of<br />

omskepbaar is, in ag geneem. Filiale se fi nansiële state word in die gekonsolideerde fi nansiële state ingesluit<br />

vanaf die datum waarop beheer begin tot die datum waarop beheer eindig. Beleggings in fi liale word teen<br />

kosprys gedra deur die maatskappy wat die beleggings maak.


for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

(ii) Joint ventures (ii) Gesamentlike ondernemings<br />

Joint ventures are those entities over whose activities the Company has joint control, established by contractual<br />

agreement. The consolidated fi nancial statement includes the Group’s proportionate share of the<br />

entities’ assets, liabilities, revenue and expenses with items of a similar nature on a line by line basis, from<br />

the date on which joint control commences until the date that joint control ceases.<br />

Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

(iii) Transactions eliminated on consolidation (iii) Transaksies by konsolidasie uitgeskakel<br />

Intra-group balances, any unrealised gains and losses, or income and expenses arising from intragroup transactions,<br />

are eliminated in preparing the consolidated fi nancial statements. Unrealised gains arising from<br />

transactions with jointly controlled entities are eliminated to the extent of the Group’s interest in the entity.<br />

Unrealised losses are eliminated in the same way as unrealised gains, but only to the extent that there is no<br />

evidence of impairment.<br />

(iv) Minority Interest (iv) Minderheidsbelang<br />

Minority Interests represent the portion of profi t or loss and the net assets not held by the Group and are<br />

presented separately in the income statement and within equity in the consolidated balance sheet, separately<br />

from parent shareholders’ equity. Acquisitions of minority interests are accounted for using the parent entity<br />

extension method, whereby the difference between the consideration and the book value of the share of<br />

the net assets acquired is recognised as goodwill.<br />

Gesamentlike ondernemings is daardie entiteite oor wie se aktiwiteite die Maatskappy gesamentlike beheer<br />

uitoefen soos per kontraktuele ooreenkoms bepaal. Die gekonsolideerde fi nansiële state sluit die Groep se<br />

proporsionele deel van die entiteite se bates, laste, inkomste en uitgawes in, met soortgelyke items op ’n<br />

lyn-vir-lyn-basis, vanaf die datum waarop gesamentlike beheer begin tot die datum waarop gesamentlike<br />

beheer eindig.<br />

Intergroepsaldo’s, enige ongerealiseerde winste en verliese, of inkomste en uitgawes uit intergroeptransaksies<br />

word by die voorbereiding van die gekonsolideerde fi nansiële state uitgeskakel. Ongerealiseerde<br />

winste wat ontstaan uit transaksies met gesamentlik beheerde entiteite word uitgeskakel in die mate van die<br />

Groep se belang in die entiteit. Ongerealiseerde verliese word op dieselfde wyse as ongerealiseerde winste<br />

uitgeskakel, maar slegs tot die mate dat daar geen bewys van waardedaling is nie.<br />

Minderheidsbelang verteenwoordig die gedeelte van die wins of verlies en die netto bates wat nie deur die<br />

Groep gehou word nie en word afsonderlik in die inkomstestaat en as deel van ekwiteit in die gekonsolideerde<br />

balansstaat aangetoon, afsonderlik van die moederentiteit se aandeelhouersekwiteit. Verkryging van<br />

minderheidsbelang word deur gebruikmaking van die moederentiteit-verlengingsmetode te boek gestel,<br />

waarvolgens die verskil tussen die koopprys en die boekwaarde van die deel van die netto bates verkry as<br />

klandisiewaarde erken word.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 43


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

2.2 Changes in accounting policies 2.2 Veranderinge in rekeningkundige beleid<br />

The accounting policies adopted are consistent with those of the previous fi nancial year except that the<br />

Group has adopted new or revised standards and interpretations which came into effect during the current<br />

fi nancial year. The changes in accounting policies result from adoption of the following new or revised<br />

standards:<br />

Dieselfde rekeningkundige beleid is toegepas as in die vorige fi nansiële jaar, behalwe dat die Groep die<br />

nuwe en hersiene standaarde en interpretasies wat gedurende die fi nansiële jaar ingestel is, toegepas het.<br />

Die veranderinge in rekeningkundige beleid ontstaan uit die toepassing van die volgende nuwe of hersiene<br />

standaarde:<br />

• IFRIC 9 - Reassessment of embedded derivatives • IFRIC 9 - Herwaardering van verskanste afgeleide instrumente<br />

• IAS 39 - Amendment: Financial guarantee contracts • IAS 39 - Wysiging: Finansiële waarborgkontrakte<br />

• IAS 19 - Amendment: Employee benefi ts, actuarial gains and losses, group plans and disclosures • IAS 19 - Wysiging: Werknemersvoordele, aktuariële winste en verliese, groepplanne en<br />

openbaarmaking<br />

The principal effects of these changes in policies are discussed below: Die belangrikste gevolge van hierdie veranderinge in beleid word hieronder bespreek:<br />

IFRIC 9 - Reassessment of embedded derivatives and IAS 39 - Amendment: Financial guarantee contracts IFRIC 9 - Herwaardering van verskanste afgeleide intrumente en IAS 39 - Wysiging: Finansiële<br />

waarborgkontrakte<br />

As the Group does not guarantee debt of third parties and did not make use of embedded derivatives, the<br />

implementation of these standards did not have a effect on the accounting policies and disclosure of the<br />

Group.<br />

Aangesien die Groep nie enige skuld van derde partye borg nie en nie gebruik gemaak is van afgeleide instrumente<br />

nie, het die implementering van die standpunte nie veranderde beleid tot gevolg gehad nie.<br />

IAS 19 - Amendment: Employee benefi ts, actuarial gains and losses, group plans and disclosures IAS 19 - Wysiging: Werknemersvoordele, aktuariële winste en verliese, groepplanne en<br />

openbaarma king<br />

The change in accounting policy did not have a recognition or measurement impact on the results of the<br />

Group. The defi ned benefi t fund has only 10 members. As a result of the cost involved and the fact that the<br />

fund is so small, no additional disclosures are made about trends in the assets and liabilities in the fund and<br />

assumptions underlying the components of the defi ned benefi t cost.<br />

Hierdie verandering in rekeningkundige beleid het geen uitwerking op die erkenning of meting van die<br />

Groep se resultate gehad nie. Die vastevoordelefonds het slegs 10 lede. As gevolg van die koste wat betrokke<br />

is en die feit dat die fonds so klein is, word geen verdere besonderhede oor tendense in die bates en<br />

laste in die fonds of die aannames onderliggend tot die komponente van die vaste koste openbaar gemaak<br />

nie.<br />

2.3 Signifi cant accounting judgements and estimates 2.3 Belangrike rekeningkundige beoordelings en ramings<br />

(a) Judgements (a) Beoordelings<br />

In the process of applying the Group’s accounting policies, management has made judgements, which may<br />

By die toepassing van die Groep se rekeningkundige beleid het bestuur sekere beoordelings gemaak<br />

have signifi cant effects on the amounts recognised in the fi nancial statements. Such judgements are disclosed<br />

wat ’n beduidende uitwerkings kan hê op die bedrae wat in die fi nansiële state erken word. Sulke<br />

in the relevant notes to the fi nancial statements.<br />

beoordelings word in die toepaslike aantekeninge tot die fi nansiële state geopenbaar.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 44


for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

(b) Estimated uncertainty (b) Geraamde onsekerheid<br />

The key assumptions concerning the future and other key sources of estimation uncertainty at the balance<br />

sheet date that have a signifi cant risk of causing a material adjustment to the carrying amounts of assets and<br />

liabilities within the next fi nancial year are discussed below.<br />

Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Property plant and equipment (PP&E) Eiendom, aanleg en toerusting (EA&T)<br />

The carrying values of PP&E are based on management estimates of the useful lives and residual values.<br />

These estimates are based on product life cycles and assessments by engineering and other specialist staff.<br />

Die belangrikste aannames betreffende die toekoms en ander belangrike bronne van ramingsonsekerheid<br />

op die balansstaatdatum wat ’n betekenisvolle risiko inhou dat dit in die volgende fi nansiële jaar wesenlike<br />

aanpassing van die drawaardes van bates en laste kan veroorsaak, word hieronder bespreek.<br />

Die drawaarde van EA&T word gebaseer op bestuur se ramings van die bruikbare lewe en reswaardes.<br />

Sulke ramings is afhanklik van produklewensiklusse en van evaluerings deur ingenieurs- en ander<br />

spesialispersoneel.<br />

2.4 Summary of signifi cant accounting policies 2.4 Opsomming van belangrike rekeningkundige beleid<br />

(a) Foreign currency transactions (a) Transaksies in buitelandse valuta<br />

Transactions in foreign currencies are translated at the foreign exchange rate ruling at the date of the transac-<br />

Transaksies in buitelandse valuta word omgeskakel teen die heersende wisselkoers op die datum van die<br />

tion. Monetary assets and liabilities denominated in foreign currencies at the balance sheet date are trans-<br />

transaksie. Monetêre bates en laste in buitelandse valuta op die datum van die balansstaat word in rand<br />

lated to rand at the foreign exchange rate ruling at that date.<br />

omgesit teen die heersende wisselkoers op daardie datum.<br />

Foreign exchange differences arising on translation are recognised in the income statement. Non-monetary<br />

assets and liabilities that are measured in terms of historical cost in a foreign currency are translated using<br />

the exchange rate at the date of the transaction.<br />

Valutaverskille by omskakeling word in die inkomstestaat erken. Nie-monetêre bates en laste wat ingevolge<br />

historiese koste in buitelandse valuta gemeet word, word teen die wisselkoers op die datum van die transaksie<br />

omgeskakel.<br />

(b) Financial statements of foreign operations (b) Finansiële state van buitelandse ondernemings<br />

The assets and liabilities of foreign operations, including goodwill and fair value adjustments arising on<br />

consolidation, are translated to rand at foreign exchange rates ruling at the balance sheet date. The revenues<br />

and expenses of foreign operations are translated to rand at rates approximating the foreign exchange rates<br />

ruling at the dates of the transaction.<br />

Die bates en laste van buitelandse ondernemings, wat positiewe klandisiewaarde en billikewaarde-aanpassings<br />

by konsolidasie insluit, word in rand omgeskakel teen wisselkoerse wat op die balansstaatdatum geld.<br />

Die inkomste en uitgawes van buitelandse ondernemings word in rand omgesit teen wisselkoerse wat by<br />

benadering dieselfde is as die wisselkoerse op die datum van die transaksie.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 45


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

(c) Derivative fi nancial instruments (c) Afgeleide fi nansiële instrumente<br />

The Group uses derivative fi nancial instruments to hedge its exposure to foreign exchange and interest rate<br />

risks arising from operational, fi nancing and investment activities. In accordance with its treasury policy,<br />

the Group does not hold or issue derivative fi nancial instruments for trading purposes. Derivative fi nancial<br />

instruments are recognised initially at fair value. Subsequent to initial recognition, derivative fi nancial<br />

instruments are remeasured at fair value. The gain or loss on remeasurement to fair value is recognised<br />

immediately in the income statement. The fair value of interest rate swaps is the estimated amount that the<br />

Group would receive or pay to terminate the swap at the balance sheet date, taking into account current<br />

interest rates and the current creditworthiness of the swap counterparties. The fair value of forward<br />

exchange contracts is their quoted market price at the balance sheet date, being the present value of the<br />

quoted forward price, for contracts with similar maturity profi les.<br />

(d) Property, plant and equipment (d) Eiendom, aanleg en toerusting<br />

(i) Owned assets (i) Eie bates<br />

Plant and equipment are stated at cost, excluding the costs of day-to-day servicing, less accumulated<br />

depreciation and accumulated impairment value. Such cost includes the cost of replacing part of such plant<br />

and equipment when that cost is incurred if the recognition criteria are met. When each major service<br />

and/or inspection is performed, its cost is recognised in the carrying amount of the plant and equipment as<br />

a replacement if the recognition criteria are satisfi ed. All buildings are measured at cost less accumulated<br />

depreciation and accumulated impairment. The carrying values of plant and equipment are reviewed for<br />

impairment when events or changes in circumstances indicate that the carrying value may not be recoverable.<br />

An impairment loss is recognised in the income statement whenever the carrying amount of an asset exceeds<br />

its recoverable amount. An item of property, plant and equipment is derecognised upon disposal or when no<br />

future economic benefi ts are expected from its use or disposal.<br />

Any gain or loss arising on derecognising of the asset (calculated as the difference between the net disposal<br />

proceeds and the carrying amount of the asset) is included in the income statement in the year in which the<br />

asset is derecognised. The asset’s residual values, useful lives and depreciation methods are reviewed, and<br />

adjusted if appropriate, at each fi nancial year-end.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 46<br />

Die Groep gebruik afgeleide fi nansiële instrumente om sy blootstelling aan wissel- en rentekoersrisiko’s wat<br />

uit bedryfs-, fi nansierings- en beleggingsaktiwiteite voortspruit, te verskans. In ooreenstemming met die<br />

Groep se tesouriebeleid word geen afgeleide fi nansiële instrumente vir handelsdoeleindes gehou of uitgereik<br />

nie. Afgeleide fi nansiële instrumente word aanvanklik teen billike waarde erken. Na aanvanklike erkenning<br />

word afgeleide fi nansiële instrumente teen billike waarde aangegee. Die wins of verlies by die hermeting<br />

van billike waarde word onmiddellik in die inkomstestaat erken. Die billike waarde van rentekoersruiltransaksies<br />

is die geraamde bedrag wat die Groep sou ontvang of betaal om die ruiltransaksie op die<br />

balansstaatdatum te beëindig as huidige rentekoerse en die huidige kredietwaardigheid van die teenpartye<br />

in die ruiltransaksie in ag geneem word. Die billike waarde van valutatermynkontrakte is die gekwoteerde<br />

prys op die balansstaatdatum, naamlik die huidige waarde van die gekwoteerde termynprys, vir kontrakte<br />

met ’n ooreenstemmende vervalprofi el.<br />

Aanleg en toerusting word teen kosprys getoon, met uitsluiting van die koste van daaglikse versiening,<br />

min opgelope depresiasie en opgelope waardedaling. Die koste sluit die vervangingskoste van ’n<br />

deel van die aanleg en toerusting in wanneer sodanige koste aangegaan word indien daar aan die<br />

erkennings kriteria voldoen word. Met elke belangrike versiening en/of inspeksie word die koste daarvan in<br />

die drabedrag van aanleg en toerusting erken as ’n vervanging indien daar aan die erkenningskriteria voldoen<br />

word. Alle geboue word teen kosprys min opgehoopte depresiasie en opgehoopte waardedaling gemeet.<br />

Drawaardes van aanleg en toerusting word vir waardedaling hersien wanneer gebeure of veranderinge in<br />

omstandighede daarop dui dat die drawaarde moontlik nie verhaalbaar is nie. ’n Waardedalingsverlies word<br />

in die inkomstestaat erken wanneer die bate se drawaarde sy verhaalbare waarde oorskry. ’n Item van<br />

eiendom, aanleg en toerusting word ontken wanneer dit vervreem word, of wanneer geen toekoms tige<br />

ekonomiese voordele uit die gebruik of vervreemding daarvan verwag word nie.<br />

Enige wins of verlies by die ontkenning van die bate (bereken as die verskil tussen die netto<br />

wegdoe n ingsopbrengs en die drabedrag van die bate) word in die inkomstestaat aangetoon in die jaar waarin<br />

die bate ontken word. Die bate se reswaardes, nuttige lewensduur en depresiasiemetodes word teen elke<br />

fi nansiële jaareinde hersien en aangepas indien nodig.


for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

(ii) Leases (ii) Huurkontrakte<br />

The determination of whether an arrangement is or contains a lease is based on the substance of the<br />

arrangement and requires an assessment of whether the fulfi lment of the arrangement is dependent on the<br />

use of a specifi c asset or assets and whether the arrangement conveys a right to use the asset.<br />

Group as a lessee Groep as huurder<br />

Finance leases, which transfer to the Group substantially all the risks and benefi ts incidental to ownership<br />

of the leased item, are capitalised at the inception of the lease at the fair value of the leased asset or, if lower,<br />

at the present value of the minimum lease payments. Lease payments are apportioned between the fi nance<br />

charges and reduction of the lease liability so as to achieve a constant rate of interest on the remaining balance<br />

of the liability. Finance charges are charged directly against income. Capitalised leased assets are depreciated<br />

over the shorter of the estimated useful life of the asset and the lease term, if there is no reasonable certainty<br />

that the Group will obtain ownership by the end of the lease term. Operating lease payments are recognised<br />

as an expense in the income statement on a straight-line basis over the lease term.<br />

Group as a lessor Groep as verhuurder<br />

Leases where the Group retains substantially all the risks and benefi ts incidental to ownership of the asset<br />

are classifi ed as operating leases. Initial direct costs incurred in negotiating operating leases are added to the<br />

carrying amount of the leased asset and recognised over the lease term on the same basis as rental income.<br />

(iii) Depreciation (iii) Depresiasie<br />

Depreciation is charged to the income statement on a straight-line basis over the estimated useful lives of<br />

each part of an item of property, plant and equipment. Land is not depreciated. The estimated useful lives<br />

are as follows:<br />

• Buildings - 10 to 50 years • Geboue - 10 tot 50 jaar<br />

• Plant - 3 to 30 years • Aanleg - 3 tot 30 jaar<br />

• Furniture and equipment - 3 to 15 years • Meubels en toerusting - 3 tot 15 jaar<br />

• Vehicles - 5 to 20 years • Voertuie - 5 tot 20 jaar<br />

Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Om te bepaal of ’n ooreenkoms ’n huurkontrak is of insluit, moet die wese van die ooreenkoms ondersoek<br />

word en bepaal word of die nakoming van die ooreenkoms afhanklik is van die gebruik van ’n spesifi eke bate<br />

of bates en of die ooreenkoms ’n reg oordra om die bates te gebruik.<br />

Finansiële bruikhuurkontrakte, wat in hoofsaak al die risiko’s en voordele wat met eienaarskap van die<br />

gehuurde item gepaardgaan aan die Groep oordra, word by die ontstaan van die kontrak gekapitaliseer teen<br />

die billike waarde van die gehuurde eiendom of, indien laer, teen die huidige waarde van die minimum<br />

bruikhuurbetalings. Bruikhuurbetalings word verdeel tussen fi nansieringskoste en die vermindering<br />

van die bruikhuurlas om ’n konstante rentekoers op die oorblywende saldo van die las te bewerkstellig.<br />

Finansieringskoste word regstreeks teen inkomste verreken. Gekapitaliseerde gehuurde bates word oor<br />

die kortste van die geraamde nuttige lewensduur van die bate of die bruikhuurtermyn gedepresieer indien<br />

geen sekerheid bestaan dat die Groep aan die einde van die bruikhuurtermyn eie naarskap sal verkry nie.<br />

Bedryfshuurbetalings word as ’n uitgawe in die inkomstestaat erken en volgens die reguitlynmetode oor die<br />

huurtermyn verreken.<br />

Huurkontrakte waar die Groep in hoofsaak al die risiko’s en voordele van eienaarskap van die bate behou,<br />

word as bedryfshuurkontrakte geklassifi seer. Aanvanklike direkte koste wat met die onderhandeling van<br />

bedryfshuurkontrakte aangegaan word, word by die drabedrag van die verhuurde bate gevoeg en op dieselfde<br />

basis as huurinkomste oor die huurtydperk erken.<br />

Depresiasie word teen die inkomstestaat gedebiteer op ’n reguitlyn-basis oor die geraamde nuttige<br />

le wensduur van elke deel van ’n item van eiendom, aanleg en toerusting. Geen depresiasie word op grond<br />

voorsien nie. Die geraamde nuttige lewensduur is soos volg:<br />

Annual Annual Report/Jaarverslag Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy Page/Bladsy 47


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

(e) Finance costs (e) Finansieringskoste<br />

Finance costs are recognised as an expense when incurred. Finansieringskoste word as ’n uitgawe erken wanneer dit aangegaan word.<br />

(f) Investment properties (f) Beleggingseiendomme<br />

Investment properties are properties which are held either to earn rental income or capital appreciation,<br />

or both. Investment properties are initially measured at cost, including transaction costs. Investment<br />

properties are subsequently measured at cost less accumulated depreciation and accumulated impairment.<br />

They are tested for impairment if there is an indication of impairment. The estimated useful lives of<br />

investment properties are 10 to 50 years and are depreciated using the straight-line basis. The carrying<br />

amount includes the cost of replacing part of an existing investment property at the time that cost is incurred<br />

if the recognition criteria are met, and excludes the costs of day-to-day servicing of an investment property.<br />

Investment properties are derecognised either when they have been disposed of or when the investment<br />

property is permanently withdrawn from use and no future economic benefi t is expected from its disposal.<br />

Any gains or losses on the retirement or disposal of an investment property are recognised in the income<br />

statement in the year of retirement or disposal. Transfers are made to investment property when, and<br />

only when, there is a change in use, evidenced by the ending of owner occupation, commencement of an<br />

operating lease to another party or construction or development. Transfers are made from investment<br />

property when, and only when, there is a change in use, evidenced by commencement of owner occupation<br />

or commencement of development with a view to sale.<br />

(g) Intangible assets (g) Ontasbare bates<br />

Intangible assets acquired separately are measured on initial recognition at cost. Following initial<br />

recognition, intangible assets are carried at cost less any accumulated amortisation and accumulated<br />

impairment losses. Internally generated intangible assets, including capitalised development costs,<br />

are not capitalised and expenditure is charged in the income statement in the year in which the<br />

expenditure is incurred. The useful lives of intangible assets are assessed to be either fi nite or indefi nite.<br />

Intangible assets with fi nite lives are amortised over their useful economic life and assessed for impairment<br />

whenever there is an indication that the intangible asset may be impaired. The amortisation period and<br />

the amortisation method for an intangible asset with a fi nite useful life is reviewed at least at each fi nancial<br />

year-end.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 48<br />

Beleggingseiendomme word gehou met die doel om huurinkomste te genereer of vir kapitaal-appresiasie,<br />

of albei. Beleggingseiendomme word aanvanklik teen kosprys getoon, met insluiting van transaksiekoste.<br />

Beleggingseiendomme word later teen kosprys min opgehoopte waardevermindering en opgehoopte<br />

waardedaling erken. Daar word vir waardedaling getoets indien daar ’n indikasie van waardedaling is. Die<br />

geraamde verwagte lewensduur van beleggingseiendomme is 10 tot 50 jaar en word deur gebruikmaking<br />

van die reguitlynmetode gedepresiëer. Die drabedrag sluit die koste in om deel van ’n beleggingseiendom<br />

te vervang wanneer sodanige koste aangegaan word indien daar aan die erkenningskriteria voldoen word,<br />

en sluit die koste van daaglikse instandhouding van ’n beleggingseiendom uit. ’n Beleggingseiendom word<br />

ontken wanneer dit weggedoen of permanent van gebruik onttrek word en geen toekomstige ekonomiese<br />

voordeel uit die wegdoening daarvan verwag word nie.<br />

Enige winste of verliese by die onttrekking of wegdoening van ’n beleggingseiendom word in die inkomstestaat<br />

erken in die jaar van die onttrekking of wegdoening. Oorplasings na beleggingseiendomme vind<br />

plaas wanneer, en slegs wanneer, daar ’n verandering van gebruik is, soos bewys deur die beëindiging van<br />

eienaarokkupasie, die begin van bedryfshuurkontrakte met ’n ander party, konstruksie of ontwikkeling.<br />

Oorplasings uit beleggingseiendomme vind plaas wanneer, en slegs wanneer, daar ’n verandering van<br />

gebruik is, soos bewys deur die aanvang van eienaarokkupasie of die begin van ontwikkeling met die oog<br />

op verkoop.<br />

Ontasbare bates wat afsonderlik bekom word, word by aanvanklike erkenning teen kosprys erken. Na<br />

aanvanklike erkenning word ontasbare bates gedra teen kosprys min enige opgehoopte amortisasie en<br />

opgehoopte waardedalingsverliese. Intern gegenereerde ontasbare bates, met insluiting van gekapitaliseerde<br />

ontwikkelingskoste, word nie gekapitaliseer nie en besteding word in die inkomstestaat erken in die jaar<br />

waarin die besteding aangegaan word. Die nuttige lewensduur van ontasbare bates word óf as beperk, óf<br />

as onbeperk aangeslaan. Ontasbare bates met ’n beperkte lewensduur word oor die nuttige ekonomiese<br />

lewensduur geamortiseer en vir waardedaling getoets wanneer ’n aanduiding bestaan dat waardedaling<br />

voorkom. Die tydperk en metode van amortisasie vir ’n ontasbare bate met ’n beperkte nuttige lewensduur<br />

word minstens teen elke fi nansiële jaareinde hersien.


for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

Changes in the expected useful life or the expected pattern of consumption of future economic benefi ts<br />

embodied in the asset are accounted for by changing the amortisation period or method, as appropriate, and<br />

treated as changes in accounting estimates. The amortisation expense on intangible assets with fi nite lives is<br />

recognised in the income statement in the expense category consistent with the function of the intangible<br />

asset. Intangible assets with indefi nite useful lives are tested for impairment annually, either individually or<br />

at the cash-generating unit level. Such intangibles are not amortised. The useful life of an intangible asset<br />

with an indefi nite life is reviewed annually to determine whether indefi nite life assessment continues to be<br />

supportable. If not, the change in the useful life assessment from indefi nite to fi nite is made on a prospective<br />

basis.<br />

(i) Goodwill (i) Klandisiewaarde<br />

Goodwill acquired in a business combination is initially measured at cost, being the excess of the cost of<br />

the business combination over the Group’s interest in the net fair value of the identifi able assets, liabilities<br />

and contingent liabilities. Following initial recognition, goodwill is measured at cost less any accumulated<br />

impairment losses. Goodwill is reviewed for impairment annually or more frequently if events or changes<br />

in circumstances indicate that the carrying value may be impaired. Impairment losses cannot be reversed<br />

in future periods.<br />

(ii) Research and development cost (ii) Navorsings- en ontwikkelingskoste<br />

Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Veranderinge in die verwagte nuttige lewensduur of die verwagte verbruikspatroon van die toekomstige<br />

ekonomiese voordele wat in die bate beliggaam is, word verantwoord deur die amortisasietydperk of -<br />

metode, soos toepaslik, te verander en as veranderinge in rekeningkundige ramings te behandel. Die<br />

amortisasie-uitgawe op ontasbare bates met ’n beperkte lewensduur word in die inkomstestaat erken in die<br />

uitgawekategorie wat met die funksie van die ontasbare bate ooreenstem. Ontasbare bates met ’n onbeperkte<br />

nuttige lewensduur word jaarliks vir waardedaling getoets, óf individueel, óf op die kontantgenererende<br />

eenheidsvlak. Sodanige ontasbare bates word nie geamortiseer nie. Die nuttige lewensduur van ’n ontasbare<br />

bate met ’n onbeperkte lewensduur word jaarliks hersien om te bepaal of die onbeperkte lewensduur steeds<br />

geldig is. Indien nie, word die nuttige lewensduur vooruitwerkend van onbeperk na beperk verander.<br />

Klandisiewaarde wat in ’n besigheidsamevoeging verkry is, word aanvanklik teen kosprys gemeet, naamlik<br />

die oormaat van die koste van die besigheidsamevoeging oor die Groep se belang in die netto billike waarde<br />

van die identifi seerbare bates, laste en voorwaardelike aanspreeklikheid. Na aanvanklike erkenning word<br />

klandisiewaarde gemeet teen kosprys min enige opgehoopte waardedalingsverliese. Klandisiewaarde word<br />

jaarliks vir waardedaling hersien, of meer dikwels indien gebeure of veranderinge in omstandighede daarop<br />

dui dat ’n daling van die drawaarde voorkom. Waardedalingsverliese kan nie in toekomstige periodes teruggeskryf<br />

word nie.<br />

Research and development costs are recognised in the income statement as incurred. Navorsings- en ontwikkelingskoste word in die inkomstestaat erken soos dit aangegaan word.<br />

(iii) Patents and licenses (iii) Patente en lisensies<br />

Patents and licenses are measured on initial recognition at cost. Following initial recognition, they are<br />

amortised on a straight-line basis over a period of fi ve to fi fteen years. Impairment testing is done annually<br />

or more frequently when an indication of impairment exists. Gains or losses arising from the derecognition<br />

of an intangible asset are measured as the difference between the net disposal proceeds and the carrying<br />

amount of the asset and are recognised in the income statement when the asset is derecognised.<br />

Patente en lisensies word by aanvanklike erkenning teen kosprys gemeet. Na aanvanklike erkenning<br />

word dit volgens die reguitlynmetode oor ’n tydperk van vyf tot vyftien jaar geamortiseer.<br />

Waarde dalingstoetse word jaarliks uitgevoer, of meer dikwels indien ’n aanduiding van waardedaling<br />

voorkom. Winste of verliese wat uit die ontkenning van ’n ontasbare bate voortspruit, word gemeet as die<br />

verskil tussen die netto wegdoeningsopbrengs en die drawaarde van die bate en word in die inkomstestaat<br />

erken wanneer die bate ontken word.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 49


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

(h) Impairment of assets (h) Waardedaling van bates<br />

The Group assesses at each reporting date whether there is an indication that an asset may be impaired. If<br />

any such indication exists, or when annual impairment testing for an asset is required, the Group makes<br />

an estimate of the asset’s recoverable amount. An asset’s recoverable amount is the higher of an asset’s or<br />

cash-generating unit’s fair value less costs to sell and its value in use, and is determined for an individual<br />

asset, unless the asset does not generate cash infl ows that are largely independent of those from other assets<br />

or group of assets. Where the carrying amount of an asset exceeds its recoverable amount, the asset is<br />

considered impaired and is written down to its recoverable amount. In assessing value in use, the estimated<br />

future cash fl ows are discounted to their present value using a pre-tax discount rate that refl ects current<br />

market assessments of the time value of money and the risks specifi c to the asset. Impairment losses of<br />

continuing operations are recognised in the income statement in those expense categories consistent with<br />

the function of the impaired asset.<br />

An assessment is made at each reporting date as to whether there is any indication that previously recognised<br />

impairment losses may no longer exist or may have decreased. If such indication exists, the recoverable<br />

amount is estimated. A previously recognised impairment loss is reversed only if there has been a change in<br />

the estimates used to determine the asset’s recoverable amount since the last impairment loss was recognised.<br />

If that is the case, the carrying amount of the asset is increased to its recoverable amount. The increased<br />

amount cannot exceed the carrying amount that would have been determined, net of depreciation, had no<br />

impairment loss been recognised for the asset in prior years. Such reversal is recognised in the income<br />

statement. After such a reversal, the depreciation charge is adjusted in future periods to allocate the asset’s<br />

revised carrying amount, less any residual value, on a systematic basis over its remaining useful life.<br />

(i) Investments and other fi nancial assets (i) Beleggings en ander fi nansiële bates<br />

Financial assets within the scope of IAS 39 are classifi ed as either fi nancial assets at fair value through the<br />

income statement, loans and receivables, held-to-maturity investments, or available-for-sale fi nancial assets,<br />

as appropriate. When fi nancial assets are recognised initially, they are measured at fair value, plus, in the<br />

case of investments not at fair value through the income statement, directly attributable transaction costs.<br />

The Group determines the classifi cation of its fi nancial assets after initial recognition and, where allowed<br />

and appropriate, re-evaluates this designation at each fi nancial year-end. All regular way purchases and sales<br />

of fi nancial assets are recognised on the trade date, namely the date that the risks and rewards of ownership<br />

are passed to the Group.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 50<br />

Die Groep bepaal op elke verslagdoeningsdatum of ’n aanduiding bestaan dat ’n bate se waarde gedaal het.<br />

As enige sodanige aanduiding voorkom, of wanneer jaarlikse toetse vir waardedaling van ’n bate verlang<br />

word, maak die Groep ’n raming van die bate se verhaalbare waarde. Die verhaalbare waarde van ’n bate<br />

is die hoogste van die bate of kontantgenererende eenheid se billike waarde min verkoops koste en sy<br />

gebruikswaarde, en dit word vir ’n individuele bate bepaal tensy die bate nie ’n invloei van kontant genereer<br />

wat grootliks onafhanklik is van dié van ander bates of groep bates nie. Wanneer die drawaarde van ’n bate sy<br />

verhaalbare waarde oorskry, word die waarde van die bate verlaag tot die verhaalbare waarde. Wanneer die<br />

gebruikswaarde bepaal word, word die geraamde toekomstige kontantvloei tot huidige waarde verdiskonteer<br />

teen ’n voorbelasting-diskontokoers wat huidige markbepalings van die tydwaarde van geld en die risiko’s<br />

kenmerkend van die bate weerspieël. Waardedalingsverliese van voortgesette bedrywighede word in die<br />

inkomstestaat erken in die uitgawekategorieë wat met die funksie van die verswakte bate ooreenstem.<br />

’n Evaluering word op elke verslagdoeningsdatum gemaak om te bepaal of enige voorheen erkende<br />

waardedalings moontlik nie meer bestaan nie of intussen verminder het. Indien sodanige aanduiding<br />

voorkom, word die verhaalbare bedrag geraam. ’n Voorheen erkende waardedaling word teruggeskryf slegs<br />

as daar ’n verandering was in die ramings wat gebruik is om die bate se verhaalbare bedrag te bepaal sedert<br />

die erkenning van die vorige waardedaling. Indien wel, word die drabedrag van die bate vermeerder tot<br />

die verhaalbare bedrag. Die vergrote bedrag kan nie die drabedrag oorskry wat bepaal sou gewees het,<br />

na aftrekking van depresiasie, indien geen waardedaling van die bate in vorige jare erken is nie. Sodanige<br />

terugskrywings word in die inkomstestaat erken. Na so ’n terugskrywing word die depresiasiekoste in<br />

toekomstige periodes aangepas om die bate se hersiene drabedrag, min enige reswaarde, sistematies oor die<br />

oorblywende nuttige lewensduur van die bate toe te pas.<br />

Finansiële bates binne die omvang van IAS 39 word geklassifi seer as fi nansiële bates teen billike waarde<br />

deur die inkomstestaat, lenings en debiteure, beleggings gehou tot verval of fi nansiële bates beskikbaar<br />

vir verkoop, soos toepaslik. Wanneer fi nansiële bates aanvanklik erken word, word dit teen billike waarde<br />

gemeet, plus, in die geval van beleggings nie teen billike waarde deur die inkomstestaat nie, regstreeks<br />

toeskryfbare transaksiekoste. Die Groep bepaal die klassifi kasie van sy fi nansiële bates na aanvanklike<br />

erkenning en hersien hierdie aanduiding teen elke fi nansiële jaareinde waar toegelaat en toepaslik. Alle<br />

“gewone manier”-aankope en -verkope van fi nansiële bates word op die verhandelingsdatum erken, naamlik<br />

die datum waarop die regte en verpligtinge van eienaarskap na die Groep oorgaan.


for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

Regular way purchases or sales are purchases or sales of fi nancial assets that require delivery of assets within<br />

the period generally established by regulation or convention within the marketplace. Financial assets are<br />

derecognised when the contractual rights to the cash fl ows from the fi nancial asset expire, or when the<br />

contractual rights to received the cash fl ows are transferred.<br />

Held-to-maturity investments Beleggings gehou tot verval<br />

Non-derivative fi nancial assets with fi xed or determinable payments and fi xed maturity are classifi ed as heldto-maturity<br />

when the Group has the positive intention and ability to hold to maturity. Investments intended<br />

to be held for an undefi ned period are not included in this classifi cation.<br />

(j) Inventories (j) Voorrade<br />

Inventories are valued at the lower of cost and net realisable value. Costs incurred in bringing each product<br />

to its present location and condition are accounted for as follows:<br />

Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

“Gewone manier”-aankope en -verkope is aankope of verkope van fi nansiële bates wat vereis dat die bates<br />

gelewer word binne die tydsbestek wat algemeen deur regulasie of konvensie in die mark bepaal word. Die<br />

fi nansiële bate word ontken wanneer die kontraktuele reg tot die kontantvloei van die fi nansiële bate verval,<br />

of wanneer die kontraktuele reg om die kontantvloei te ontvang, oorgedra word.<br />

Nie-afgeleide fi nansiële instrumente met vaste of bepaalbare betalings en ’n vaste termyn word geklassifi seer<br />

as beleggings gehou tot verval wanneer die Groep die positiewe voorneme en vermoë het om die termyn<br />

te voltooi. Beleggings wat vir ’n onbepaalde tydperk gehou word, word nie by hierdie klassifi kasie ingesluit<br />

nie.<br />

Voorrade word gewaardeer teen die laagste van kosprys en netto realiseerbare waarde. Die koste om elke<br />

produk in sy huidige toestand by sy huidige plek te kry, word soos volg in rekening gebring:<br />

• Raw materials – purchase cost on a fi rst-in, fi rst-out basis • Grondstowwe – aankoopkoste volgens die eerste-in-eerste-uit-metode<br />

• Finished goods and work in progress – cost of direct materials and labour and a portion of manufacturing<br />

overheads, based on normal operating capacity but excluding fi nance cost<br />

• Klaarprodukte en onvoltooide werke – koste van direkte materiale en arbeid en ’n deel van<br />

vervaardigingsbokoste, gegrond op normale bedryfsvermoë maar met uitsluiting van fi nansieringskoste<br />

• Slow-moving consumable stock – valued at 80% of the weighted average cost • Stadig bewegende verbruiksvoorraad – gewaardeer teen 80% van die geweegde gemiddelde koste<br />

Cost of inventories includes the transfer from equity of gains and losses on qualifying cash fl ow hedges in<br />

respect of the purchase of raw materials. Net realisable value is the estimated selling price in the ordinary<br />

course of business, less estimated costs of completion and the estimated costs necessary to make the sale.<br />

(k) Loans and accounts receivable (k) Lenings en rekeninge ontvangbaar<br />

Loans and accounts receivable are non-derivative fi nancial assets with fi xed determinable payments that are<br />

not quoted in an active market. After initial measurement, loans and receivables are subsequently carried<br />

at amortised cost using the effective interest method less any allowance for impairment. Amortised cost is<br />

calculated taking into account any discount or premium on acquisition and includes fees that are an integral<br />

part of the effective interest rate and transaction costs. Gains and losses are recognised in the income<br />

statement when the loans and receivables are derecognised or impaired, as well as through the amortisation<br />

process.<br />

Koste van voorrade sluit in die oordrag uit ekwiteit van winste en verliese op kwalifi serende kontantvloeiskanse<br />

met betrekking tot die aankoop van grondstowwe. Netto realiseerbare waarde is die ge raamde verkoopprys<br />

in die gewone gang van sake, min geraamde koste van voltooiing en die geraamde koste benodig om die<br />

verkoop af te handel.<br />

Lenings en rekeninge ontvangbaar is nie-afgeleide fi nansiële bates met vaste bepaalbare betalings wat nie in ’n<br />

aktiewe mark gekwoteer word nie. Na aanvanklike erkenning word lenings en ontvangste teen geamortiseerde<br />

koste erken deur gebruikmaking van die effektiewerente-metode min enige aanpassing vir waardedaling.<br />

Geamortiseerde koste word bereken met inagneming van enige kortings of premie by verkryging en sluit<br />

gelde in wat ’n onafskeidbare deel uitmaak van die effektiewe rentekoers en transaksiekoste. Winste en<br />

verliese word in die inkomstestaat erken wanneer die lenings en ontvangste ontken of vir waardedaling<br />

verminder word, asook deur die amortisasieproses.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 51


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

(l) Cash and cash equivalents (l) Kontant en kontantekwivalente<br />

Cash and cash equivalents consist of cash on hand, cash in banks, short-term deposits and highly liquid<br />

investments.<br />

(m) Interest-bearing loans, borrowings and fi nancial liabilities (m) Rentedraende lenings en fi nansiële laste<br />

All loans, borrowings and fi nancial liabilities are initially recognised at fair value of the consideration received,<br />

less directly attributable transaction costs. After initial recognition, interest-bearing loans and borrowings<br />

are subsequently measured at amortised cost, using the effective interest method. Gains and losses are<br />

recognised in the income statement when the liabilities are derecognised, as well as through the amortisation<br />

process. Borrowing costs are expensed through the income statement as incurred. Financial liabilities are<br />

derecognised when the obligation specifi ed in the contract is discharged or cancelled or expires.<br />

(n) Cumulative preference shares (n) Kumulatiewe voorkeuraandele<br />

The component of the cumulative preference shares that exhibits characteristics of a liability is recognised as<br />

a liability in the balance sheet. The corresponding dividends on those shares are charged as interest expense<br />

in the income statement. On issuance of the preference shares, the fair value of the liability component is<br />

determined using cost of capital and this amount is carried as a long-term liability on the amortised cost basis<br />

until extinguished on conversion or redemption.<br />

The remainder of the proceeds is allocated to the conversion option that is recognised and included in<br />

shareholders’ equity. The carrying amount of the conversion option is not remeasured in subsequent years.<br />

(o) Treasury shares (o) Tesourie-aandele<br />

Shares in CIL held by the Group are classifi ed as treasury shares. On consolidation, these shares are treated<br />

as a deduction from the issued number of shares and the cost price of the shares is deducted from share<br />

capital and share premium in the balance sheet. No gain or loss is recognised in the income statement on the<br />

purchase, sale, issue or cancellation of the Group’s own equity instruments. Dividends received on treasury<br />

shares are eliminated on consolidation.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 52<br />

Kontant en kontantekwivalente bestaan uit kontant voorhande, kontant in banke, korttermyndeposito’s en<br />

hoogs likiede beleggings.<br />

Alle lenings en fi nansiële laste word aanvanklik erken teen die billike waarde van die teenprestasie ontvang,<br />

min regstreeks toeskryfbare transaksiekoste. Na aanvanklike erkenning word rentedraende lenings<br />

teen die geamortiseerde koste gemeet deur die effektiewerente-metode te gebruik. Winste en verliese<br />

word in die inkomstestaat erken wanneer die laste ontken word, asook deur die amortisasieproses.<br />

Le ningskoste word deur die inkomstestaat afgeskryf soos dit aangegaan word. Finansiële laste word ontken<br />

wanneer die verpligting gespesifi seer in die ooreenkoms afgelos word of gekanselleer word of verval.<br />

Die komponent van die kumulatiewe voorkeuraandele wat kenmerke van ’n las toon, word as ’n<br />

las in die inkomstestaat erken. Die ooreenstemmende dividende op hierdie aandele word as ’n<br />

rente-uitgawe in die inkomstestaat verreken. By uitreiking van die kumulatiewe voorkeuraandele word<br />

die billike waarde van die laskomponent met behulp van kapitaalkoste bepaal, en hierdie bedrag word as ’n<br />

langtermynlas op die geamortiseerdekoste-basis gedra totdat dit by omskepping of afl ossing uitgewis word.<br />

Die oorblywende opbrengs word toegewys aan die omskeppingsopsie, wat in aandeelhouersekwiteit erken<br />

en daarby ingesluit word. Die drabedrag van die omskeppingsopsie word nie weer in daaropvolgende jare<br />

gemeet nie.<br />

Aandele in CIL wat deur die Groep gehou word, word as tesourie-aandele geklassifi seer. By konsolidasie word<br />

hierdie aandele as ’n aftrekking van die aantal uitgereikte aandele beskou en die kosprys van die aandele word<br />

afgetrek van die aandelekapitaal en aandelepremie in die balansstaat. Geen wins of verlies word erken in die<br />

inkomstestaat by die aankoop, verkoop, uitreiking of kansellasie van die Groep se eie ekwiteitsinstrumente nie.<br />

Dividende ontvang op tesourie-aandele word by konsolidasie uitgeskakel.


for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

(p) Provisions (p) Voorsienings<br />

Provisions are recognised when the Group has a present obligation (legal or constructive) as a result of a past<br />

event, it is probable that an outfl ow of resources embodying economic benefi ts will be required to settle the<br />

obligation and a reliable estimate can be made of the amount of the obligation.<br />

(q) Retirement benefi ts (q) Aftreevoordele<br />

It is the policy of the Group to provide for pension liabilities by payments to separate funds, independent of<br />

the Group, and contributions are recognised in the income statement. Surpluses are not accounted for, as<br />

they accrue to members.<br />

Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

’n Voorsiening word erken wanneer die Groep ’n huidige verpligting het (regs- of konstruktief) as gevolg<br />

van ’n gebeurtenis in die verlede, wat waarskynlik ’n uitvloei van ekonomiese hulpbronne sal veroorsaak<br />

om die verpligting te vereffen, en indien ’n betroubare raming gemaak kan word van die bedrag wat nodig<br />

is om die verpligting af te los.<br />

Dit is die Groep se beleid om vir pensioenverpligtinge te voorsien deur betalings te maak na afsonderlike<br />

fondse wat onafhanklik van die Groep staan, en bydraes word in die inkomstestaat verreken. Surplusse word<br />

nie te boek gestel nie, aangesien dit aan die lede toeval.<br />

(i) Retirement funding plans (i) Aftrede-befondsingsplanne<br />

(a) Defi ned benefi t fund (a) Vastevoordelefonds<br />

The Group’s net obligation in respect of defi ned benefi t pension plans is calculated separately for each<br />

Die Groep se verpligting ten opsigte van vastevoordele-pensioenskemas word afsonderlik vir elke plan<br />

plan by estimating the amount of future benefi t that employees have earned in return for their service<br />

bereken deur ramings te maak van die waarde van die toekomstige voordeel wat werknemers in die huidige<br />

in the current and prior periods; that benefi t is discounted to determine its present value, and the<br />

en vorige tydperke vir hulle dienste verdien het. Hierdie voordeel word verdiskonteer om die huidige<br />

fair value of any plan assets is deducted. Actuarial valuations are done on the projected unit credit<br />

waarde te vind en die billike waarde van enige bates in die plan word afgetrek. Die aktuariële geprojekteerde<br />

actuarial valuation method. When the benefi ts of a plan are improved, the portion of the increased<br />

eenheidskredietmetode word vir aktuariële waardasies gebruik. Wanneer die voordele van ’n plan verbeter<br />

benefi t relating to past service by employees is recognised as an expense in the income statement on a<br />

word, word die deel van die groter voordeel wat verband hou met diens deur werknemers in die verlede, as<br />

straight-line basis over the average period until the benefi ts become vested. To the extent that the benefi ts<br />

’n uitgawe in die inkomstestaat erken en op ’n reguitlyn-basis oor die gemiddelde tydperk verreken totdat<br />

vest immediately, the expense is recognised immediately in the income statement.<br />

die voordele gevestig raak. In die mate dat die voordele onmiddellik vestig, word die uitgawe onmiddellik<br />

in die inkomstestaat erken.<br />

(b) Defi ned contribution funds (b) Vastebydraefondse<br />

Obligations for contributions to defi ned contribution pensions and provident plans are recognised as an<br />

expense in the income statement as incurred.<br />

(ii) Medical aid (ii) Mediese fonds<br />

The obligation in respect of post-retirement health care is the sole responsibility of the retired employee.<br />

There is therefore no Group obligation or liability in this regard.<br />

Verpligtinge vir bydraes aan vastebydraepensioen- en voorsorgskemas word as ’n uitgawe erken in die inkomstestaat<br />

soos dit aangegaan word.<br />

Die verpligting vir gesondheidsorg na aftrede is die uitsluitlike verantwoordelikheid van die afgetrede<br />

werknemer. Die Groep het gevolglik geen verpligting of aanspreeklikheid in hierdie verband nie.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 53


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

(r) Revenue recognition (r) Erkenning van inkomste<br />

Revenue is recognised to the extent that it is probable that the economic benefi ts will fl ow to the Group and<br />

the revenue can be reliably measured. The following specifi c recognition criteria must also be met before<br />

revenue is recognised:<br />

(i) Sale of goods (i) Verkoop van goedere<br />

Revenue is recognised when the signifi cant risks and rewards of ownership of the goods have passed to<br />

the buyer. Revenue comprises invoiced gross sales of products, less discounts and provisions for product<br />

claims.<br />

(ii) Services rendered (ii) Dienste gelewer<br />

Inkomste word erken in die mate dat dit waarskynlik is dat die ekonomiese voordele na die Groep sal vloei en<br />

dat die inkomste betroubaar gemeet kan word. Daar moet ook aan die volgende spesifi eke erkenningskriteria<br />

voldoen word voordat inkomste erken word:<br />

Inkomste word erken wanneer die beduidende regte en verpligtinge van eienaarskap van die goedere na die<br />

koper oorgaan. Inkomste sluit gefaktureerde bruto verkope van produkte min afslag en voorsienings vir<br />

produkeise in.<br />

Revenue from the rendering of services is recognised on the completion of the service. Inkomste vir dienste gelewer word erken by voltooiing van die diens.<br />

(iii) Interest income (iii) Rente-inkomste<br />

Interest income is recognised on an effective interest method. The Group deposits surplus funds at fi nancial<br />

institutions and does not act as a supplier of fi nance to third parties. Interest received is recognised as fi nance<br />

income.<br />

(iv) Dividends (iv) Dividende<br />

Rente-inkomste word volgens die effektiewerente-metode erken. Die Groep deponeer surplusfondse<br />

by fi nansiële instellings en tree nie as ’n verskaffer van fi nansiering aan derde partye op nie.<br />

Rente-inkomste word as fi nansieringsinkomste erken.<br />

Dividends are recognised when the right to receive payment is established. Dividende word erken wanneer die reg om betaling te ontvang, gevestig is.<br />

(v) Rental income (v) Huurgeld<br />

Rental income from investment property is recognised in the income statement on a straight-line basis over<br />

the term of the lease. Lease incentives granted are recognised as an integral part of the rental income. The<br />

rental of properties does not form part of the core business of the Group. Income in this regard is recognised<br />

as other operating income.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 54<br />

Huurgeld uit beleggingseiendom word in die inkomstestaat erken op ’n reguitlyn-basis oor die termyn van<br />

die huurkontrak. Bruikhuuraansporings wat toegestaan word, word as ’n integrerende deel van die huurgeld<br />

erken. Die huurgeld op eiendomme maak nie deel uit van die Groep se kernbesigheid nie. Inkomste in<br />

hierdie verband word as ander bedryfsinkomste erken.


for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

(vi) Turnover (vi) Omset<br />

Invoiced product sales are recognised as turnover, excluding value-added tax. Gefaktureerde produkverkope word erken as omset, uitgesluit belasting op toegevoegde waarde.<br />

(s) Cost of sales (s) Koste van verkope<br />

Cost of sales consists of the following: Koste van verkope bestaan uit die volgende:<br />

- cost of raw milk, ingredients and packaging - koste van rou melk, bestanddele en verpakking<br />

- manufacturing direct and indirect costs - direkte en indirekte produksiekoste<br />

- primary distribution costs, and - primêre verspreidingskoste, en<br />

- charges against sales - verhalings teen verkope<br />

(t) Taxes (t) Belasting<br />

(i) Current tax (i) Lopende belasting<br />

Current tax assets and liabilities for the current and prior periods are measured at the amount expected to be<br />

recovered from or paid to the taxation authorities. The tax rates and tax laws used to compute the amount<br />

are those that are enacted or substantively enacted by the balance sheet date.<br />

(ii) Deferred tax (ii) Uitgestelde belasting<br />

The carrying amount of deferred income tax assets is reviewed at each balance sheet date and reduced to<br />

the extent that it is no longer probable that suffi cient taxable profi t will be available to allow all or part of<br />

the deferred income tax asset to be utilised. Unrecognised deferred income tax assets are reassessed at each<br />

balance sheet date and are recognised to the extent that it has become probable that future taxable profi t<br />

will allow the deferred tax asset to be recovered. Deferred income tax relating to items recognised directly<br />

in equity is recognised in equity and not in the income statement. Deferred income tax assets and deferred<br />

income tax liabilities are offset if a legally enforceable right exists to set off current tax assets against current<br />

income tax liabilities and the deferred income taxes relate to the same taxable entity and the same taxation<br />

authority. Deferred tax is based on current rates of taxation. IFRS requires the tax rates that are expected to<br />

apply in the year when the asset is realised or liability is settled, based on tax rates (and tax laws) that have<br />

been enacted or substantively enacted at balance sheet date, to be applied.<br />

Lopendebelastingbates en -laste vir die huidige en vorige tydperke word gemeet teen die bedrag wat na<br />

verwagting van die belastingowerheid verhaal of aan die owerheid betaal sal word. Die belastingkoerse en<br />

-wette wat vir die berekening van die bedrag gebruik word, is dié wat op die balansstaatdatum geld of sulke<br />

koerse en/of toekomstige wetswysigings wat reeds bekend is en na alle waarskynlikheid geïmplementeer<br />

sal word.<br />

Die drawaarde van uitgesteldebelastingbates word hersien op elke balansstaatdatum en verminder in die<br />

mate dat dit nie meer moontlik is dat voldoende belasbare inkomste beskikbaar sal wees om die hele of ’n<br />

gedeelte van die uitgesteldebelastingbate te benut nie. Ontkende uitgesteldebelastingbates word heroorweeg<br />

op elke balansstaatdatum en word erken in die mate dat dit moontlik geraak het dat toekomstige belasbare<br />

inkomste voldoende sal wees om die uitgesteldebelastingbate te benut. Uitgestelde belasting wat verband<br />

hou met items wat direk teen ekwiteit erken word, word erken teen ekwiteit en nie in die inkomstestaat nie.<br />

Uitgesteldebelastingbates en uitgesteldebelastinglaste word verreken indien ’n regsgeldige afdwingbare reg<br />

bestaan om lopende belastingbates te verreken teen lopende belastingverpligtinge en die uitgestelde belasting<br />

hou verband met dieselfde belastingentiteit en dieselfde belastingowerheid. Uitgestelde belasting is gegrond<br />

op heersende belastingskoerse. IFRS bepaal dat die belasting koerse wat na verwagting sal geld in die jaar<br />

waarin die bate gerealiseer word of die las afgelos word, gebruik word, gegrond is op die belastingkoerse<br />

(en belastingwette) wat op die balansstaatdatum geld of sulke koerse en/of toekomstige wetswysigings wat<br />

reeds bekend is en na alle waarskynlikheid geïmplementeer sal word.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 55


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

(iii) Value-added taxation (VAT) (iii) Belasting op toegevoegde waarde (BTW)<br />

Revenues, expenses, assets and liabilities are recognised net of the amount of VAT, except: Inkomste, uitgawes, bates en laste word erken netto die BTW-bedrag, behalwe:<br />

- Where the VAT incurred on a purchase of assets or services is not recoverable from the taxation authority,<br />

- Waar die BTW op die aankoop van bates of dienste aangegaan word, is dit nie van die<br />

in which case the VAT is recognised as part of the cost of acquisition of the asset or as part of the expense<br />

belasting owerheid verhaalbaar nie en word die BTW erken as deel van die aankoopkoste van die bate<br />

item, as applicable, and<br />

of as deel van die uitgawe-item, soos toepaslik, en<br />

- Receivables and payables that are stated with the amount of VAT included. - Rekeninge ontvangbaar en betaalbaar wat aangedui word met die BTW-bedrag ingesluit.<br />

The net amount of VAT recoverable from or payable to the taxation authority is included as part of receivables<br />

Die netto bedrag BTW verhaalbaar van of betaalbaar aan die belastingowerheid is ingesluit as deel van<br />

or payables in the balance sheet.<br />

rekeninge ontvangbaar of betaalbaar in die balansstaat.<br />

(u) Segment reporting (u) Segmentverslagdoening<br />

A segment is a distinguishable component of the Group that is engaged in providing products, which is<br />

subject to risks and rewards that are different from those of other segments.<br />

(v) Restatement of comparatives (v) Hersamestelling van vergelykende syfers<br />

The business segment beverages and desserts has changed to beverages. Desserts are now included under<br />

dairy products. The comparatives for 2006 were restated.<br />

A prior year error was identifi ed in the tax base used to calculate the taxable temporary differences. Refer<br />

to Note 14 for detail in this regard. The comparatives for 2006 were restated.<br />

Exchange milk is no longer recognised as revenue and cost of sales. The comparatives for 2006 were restated.<br />

This had no effect on the prior year’s profi t.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 56<br />

’n Segment is ’n onderskeibare komponent van die Groep wat betrokke is by die verskaffi ng van produkte of<br />

dienste en wat aan regte en verpligtinge blootgestel is wat verskil van dié van ander segmente.<br />

Die sakesegment nie-alkoholiese drankies en nageregprodukte is verander na nie-alkoholiese drankies.<br />

Nageregprodukte word nou by suiwelprodukte ingesluit. Die vergelykende syfers vir 2006 is aangepas.<br />

’n Fout in die vorige jaar se belastingbasis wat gebruik word om die tydelike belastingverskille te<br />

bereken is geïdentifi seer. Verwys na Aantekening 14 vir besonderhede in die verband. Die vergelykende<br />

syfers vir 2006 is aangepas.<br />

Ruilmelk word nie meer as omset en koste van verkope erken nie. Die vergelykende syfers vir 2006 is<br />

aangepas en dit het geen invloed op die vorige jaar se wins gehad nie.


for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

In the prior year earnings per share and diluted earnings per share were incorrectly calculated based<br />

only on the ordinary shares issued. The preference shares participate in the ordinary dividends with the<br />

ordinary shares, proportionate to the different issue prices of the shares. Even though preference shares<br />

only participate in earnings to the extent that ordinary dividends have been declared, earnings per share<br />

and diluted earnings per share are now disclosed for both ordinary as well as preference shares with the<br />

earnings for each class of share based on the dividend rights attached to the shares. The comparative fi gures<br />

have been restated accordingly.<br />

The equity portion of the preference share capital was incorrectly adjusted in the prior year with<br />

R6,2 million. This error was reversed during the current year and the comparative fi gures were restated.<br />

(w) Share-based compensation (w) Aandelegebaseerde vergoeding<br />

The Group operates an equity-settled share-based compensation plan. The fair value of the employee<br />

services received in exchange for the shares granted is recognised as an expense. The total amount to be<br />

expensed over the vesting period is determined by reference to the fair value on the grant date of the shares<br />

granted, excluding the impact of any non-market vesting conditions.<br />

Non-market vesting conditions are included in assumptions about the number of shares that are expected<br />

to become exercisable. This recognises the impact of the revision of original estimates, if any, in the income<br />

statement and a corresponding adjustment to equity over the remaining vesting period. At each balance<br />

sheet date, the entity revises its estimates of the number of shares that are expected to become exercisable.<br />

(x) Earnings per share (x) Verdienste per aandeel<br />

The issued preference shares participate in ordinary dividends. The earnings per share and diluted earnings<br />

per share for both the ordinary and preference shares are therefore disclosed in the income statement. For<br />

earnings per share purposes the earnings for the year are split between the ordinary and preference shares<br />

based on the dividend rights attached to each class of share even though the preference shares only participate<br />

in earnings to the extent that ordinary dividends are declared. The earnings per share for preference shares<br />

exclude the cumulative dividends that accrue to preference shareholders annually.<br />

Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

In die vorige jaar is verdienste per aandeel en verwaterde verdienste per aandeel verkeerdelik bereken op<br />

grond van slegs die uitgereikte gewone aandele. Die voorkeuraandele deel ook in gewone dividende tesame<br />

met die gewone aandele in verhouding tot die uitgifteprys van die verskillende klasse aandele. Selfs al deel<br />

voorkeuraandele slegs in winste tot die mate waarin gewone dividende verklaar word, word verdienste per<br />

aandeel en verwaterde verdienste per aandeel nou vir beide klasse aandele geopenbaar. Die winste vir elke klas<br />

aandeel word gebaseer op die dividendregte van elke klas aandeel. Die vergelykende syfers is ooreenkomstig<br />

hersaamgestel.<br />

Die ekwiteits gedeelte van die voorkeuraandelekapitaal is verkeerdelik aangespas met R6,2 miljoen gedurende<br />

die vorige jaar. Hierdie fout is gedurende die jaar reggestel en die vergelykende syfers is aangepas.<br />

Die Groep bedryf ’n ekwiteitsvereffende, aandelegebaseerde vergoedingsplan. Die billike waarde van die<br />

werknemerdienste wat in ruil vir die toegekende aandele ontvang word, word as ’n uitgawe erken. Die<br />

totale bedrag wat oor die vestigingstydperk as uitgawe te boek gestel sal word, word bepaal deur verwysing<br />

na die billike waarde op die toekenningsdatum van die aandele wat toegeken is, met uitsondering van die<br />

uitwerking van enige nie-markverwante vestigingsvoorwaardes.<br />

Nie-markverwante vestigingsvoorwaardes is ingesluit in die aannames oor die aantal aandele wat na<br />

verwagting uitgeoefen sal word. Dit erken die uitwerking van die hersiening van oorspronklike ramings,<br />

indien enige, in die inkomstestaat en ’n ooreenstemmende aanpassing van ekwiteit oor die oorblywende<br />

vestigingstydperk. Op elke balansstaatdatum hersien die entiteit sy ramings van die aantal aandele wat na<br />

verwagting opgeneem sal word.<br />

Die uitgereikte voorkeuraandele deel in gewone dividende. Die verdienste per aandeel en verwaterde<br />

verdienste per aandeel vir sowel die gewone aandele as voorkeuraandele word dus in die<br />

inkomste staat geopenbaar. Vir die doel van die verdienste per aandeel word die verdienste vir die jaar<br />

verdeel tussen die gewone en voorkeuraandele, gegrond op die dividendregte verbonde aan elke klas<br />

aandele, selfs al deel die voorkeuraandele in die verdienste slegs tot die mate waarin gewone dividende verklaar<br />

word. Die verdienste per aandeel vir voorkeuraandele sluit die kumulatiewe voorkeurdividende uit<br />

wat voorkeuraandeelhouers jaarliks toeval.<br />

Annual Annual Report/Jaarverslag Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy Page/Bladsy 57


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

3 Defi nitions 3 Defi nisies<br />

3.1 Dividend per ordinary share 3.1 Dividend per gewone aandeel<br />

Dividend paid to ordinary shareholders, divided by the weighted average number of ordinary shares in<br />

Dividend betaal aan gewone aandeelhouers, gedeel deur die geweegde gemiddelde aantal gewone aandele<br />

issue at the end of the year.<br />

uitgereik aan die einde van die jaar.<br />

3.2 Equity dividend per preference share 3.2 Ekwiteitsdividend per voorkeuraandeel<br />

Ordinary dividends paid to preference shareholders, divided by the weighted average number of<br />

preference shares in issue at the end of the year.<br />

Gewone dividend betaal aan voorkeuraandeelhouers, gedeel deur die geweegde gemiddelde aantal<br />

voorkeuraandele uitgereik aan die einde van die jaar.<br />

Preference dividend recognised as interest per preference share Voorkeurdividend as rente erken per voorkeuraandeel.<br />

Preference dividend paid divided by the weighed average number of preference shares in issue at the end<br />

of the year.<br />

Voorkeurdividend betaal gedeel deur die geweegde gemiddelde aantal voorkeuraandele uitgereik aan die<br />

einde van die jaar.<br />

3.3 Earnings and diluted earnings per share 3.3 Verdienste en verwaterde verdienste per aandeel<br />

Earnings per ordinary share<br />

Profi t attributable to ordinary shareholders, based on ordinary dividend rights, divided by the weighted<br />

average number of ordinary shares net of the weighted average number of treasury shares in issue at the<br />

end of the year.<br />

Diluted earnings per ordinary share<br />

Profi t attributable to ordinary shareholders, based on ordinary dividend rights, divided by the weighted<br />

average number of ordinary shares, adjusted for options issued, net of the weighted average number of<br />

treasury shares at the end of the year.<br />

Earnings per preference share<br />

Profi t attributable to preference shareholders, based on ordinary dividend rights, divided by the weighted<br />

average number of preference shares net of weighted average number of treasury shares in issue at the end<br />

of the year.<br />

Diluted earnings per preference share<br />

Profi t attributable to preference shareholders, based on ordinary dividend rights, divided by the weighted<br />

average number of preference shares, adjusted for options issued, net of the weighted average number of<br />

treasury shares at the end of the year.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 58<br />

Verdienste per gewone aandeel<br />

Wins toeskryfbaar aan gewone aandeelhouers, gebaseer op gewone dividendregte, gedeel deur die<br />

geweegde gemiddelde aantal gewone aandele netto van die geweegde gemiddelde tesourie-aandele<br />

uitgereik aan die einde van die jaar.<br />

Verwaterde verdienste per gewone aandeel<br />

Wins toeskryfbaar aan gewone aandeelhouers, gebaseer op gewone dividendregte, gedeel deur die<br />

geweegde gemiddelde aantal gewone aandele, aangepas vir opsies uitgereik, netto van die geweegde<br />

gemiddelde tesourie-aandele aan die einde van die jaar.<br />

Verdienste per voorkeuraandeel<br />

Wins toeskryfbaar aan gewone voorkeuraandeelhouers, gebaseer op gewone dividendregte, gedeel deur<br />

die geweegde gemiddelde aantal voorkeursaandele netto van die geweegde gemiddelde<br />

tesourie-aandele uitgereik aan die einde van die jaar.<br />

Verwaterde verdienste per voorkeuraandeel<br />

Wins toeskryfbaar aan gewone aandeelhouers, gebaseer op gewone dividendregte, gedeel deur die<br />

geweegde gemiddelde aantal gewone aandele, aangepas vir opsies uitgereik, netto van die geweegde<br />

gemiddelde tesourie-aandele aan die einde van die jaar.


for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

3.4 Net assets 3.4 Netto bates<br />

Total assets less total liabilities. Totale bates min totale laste.<br />

3.5 Cash fl ow 3.5 Kontantvloei<br />

Cash fl ow from operating activities. Kontantvloei uit bedryfsaktiwiteite.<br />

Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

3.6 Cash fl ow per share 3.6 Kontantvloei per aandeel<br />

Cash fl ow divided by the weighted average number of ordinary shares in issue at the end of the year. Kontantvloei gedeel deur die geweegde gemiddelde aantal gewone aandele uitgereik aan die einde van die<br />

jaar.<br />

3.7 Net asset turn 3.7 Netto bate-omset<br />

Turnover divided by average net assets less average cash on hand. Omset gedeel deur gemiddelde netto bates min gemiddelde kontant voorhande.<br />

3.8 Return on net assets 3.8 Opbrengs op netto bates<br />

Operating profi t plus equity-accounted earnings (pre tax and interest) as a percentage of average net assets,<br />

less average cash on hand.<br />

3.9 Pre-tax margin 3.9 Voorbelastingmarge<br />

Profi t before tax as a percentage of turnover. Wins voor belasting as ’n persentasie van omset.<br />

3.10 Return on shareholders’ funds 3.10 Opbrengs op aandeelhouersfondse<br />

Profi t attributable to shareholders as a percentage of average shareholders’ funds, before minority interest.<br />

3.11 Gearing percentage 3.11 Hefboompersentasie<br />

Interest-bearing borrowings reduced by cash funds, as a percentage of total shareholders’ interest, including<br />

minority interest.<br />

3.12 Current ratio 3.12 Bedryfsverhouding<br />

Current assets divided by current liabilities. Bedryfsbates gedeel deur bedryfslaste.<br />

Bedryfswins plus ekwiteitsverantwoorde inkomste (voor belasting en rente) as ’n persentasie van gemiddelde<br />

netto bates, minus gemiddelde kontant voorhande.<br />

Wins toeskryfbaar aan aandeelhouers as ’n persentasie van gemiddelde aandeelhouerfondse, voor<br />

minderheidsbelang.<br />

Rentedraende lenings, verminder met kontantfondse, as ’n persentasie van totale aandeelhouersbelang,<br />

ingesluit minderheidsbelang.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 59


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

3.13 Activities pertaining to cash fl ow 3.13 Aktiwiteite ten opsigte van kontantvloei<br />

• Financing activities<br />

Activities that result in changes in the size and composition of the capital structures of the Group. This<br />

includes both the equity and debt not falling within the defi nition of cash and cash equivalents.<br />

• Investing activities<br />

Activities relating to the acquisition, holding and disposal of long-term assets.<br />

• Operating activities<br />

All transactions and other events that are not investing or fi nancing activities.<br />

• Finansieringsaktiwiteite<br />

Aktiwiteite wat veranderinge in die grootte en samestelling van die kapitaalstrukture van die Groep tot<br />

gevolg het. Dit sluit ekwiteit en skuld in wat nie onder die defi nisie van kontant en<br />

kontant ekwivalente val nie.<br />

• Beleggingsaktiwiteite<br />

Aktiwiteite met betrekking tot die verkryging, hou en vervreemding van langtermynbates.<br />

• Bedryfsaktiwiteite<br />

Alle transaksies en gebeure wat nie beleggings- of fi nansieringsaktiwiteite is nie.<br />

3.14 Cash and cash equivalents 3.14 Kontant en kontantekwivalente<br />

Cash on hand and in current bank accounts. Kontant voorhande en in lopende bankrekeninge.<br />

3.15 Abbreviations<br />

The following abbreviations are used in the fi nancial statements:<br />

<strong>Clover</strong> Industries Limited – CIL/<strong>Clover</strong> Industries<br />

<strong>Clover</strong> Holdings (Pty) Limited – <strong>Clover</strong> Holdings<br />

<strong>Clover</strong> S.A. (Pty) Limited – CSA/<strong>Clover</strong> S.A.<br />

<strong>Clover</strong> Beverages Limited – <strong>Clover</strong> Beverages/CB<br />

Danone <strong>Clover</strong> (Pty) Limited – Danone <strong>Clover</strong>/Joint venture<br />

<strong>Clover</strong> Industries Limited and all its subsidiaries – The Group/<strong>Clover</strong><br />

Compagnie Gervais Danone – Danone Group/Danone<br />

<strong>Clover</strong> Fonterra Ingredients (Pty) Limited – CFI/<strong>Clover</strong> Fonterra<br />

<strong>Clover</strong> Botswana (Pty) Limited – <strong>Clover</strong> Botswana<br />

Hosken Consolidated Investments Limited – HCI<br />

Property, plant and equipment – PP&E<br />

Fonterra Limited – Fonterra<br />

International Financial Reporting Standards – IFRS<br />

Generally Accepted Accounting Practice – GAAP<br />

<strong>Clover</strong> Swaziland (Pty) Limited – CS/<strong>Clover</strong> Swaziland<br />

<strong>Clover</strong> Capital (Pty) Limited – <strong>Clover</strong> Capital<br />

<strong>Clover</strong> Manhattan (Pty) Limited – <strong>Clover</strong> Manhattan<br />

Broad-based Black Economic Empowerment – BBBEE<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 60<br />

3.15 Afkortings<br />

Die volgende afkortings word in die fi nansiële state gebruik:<br />

<strong>Clover</strong> Industries Beperk – CIL/<strong>Clover</strong> Industries<br />

<strong>Clover</strong> Beherend (Edms) Beperk – <strong>Clover</strong> Beherend<br />

<strong>Clover</strong> S.A. (Edms) Beperk – CSA/<strong>Clover</strong> S.A.<br />

<strong>Clover</strong> Beverages Beperk – <strong>Clover</strong> Beverages/CB<br />

Danone <strong>Clover</strong> (Edms) Beperk – Danone <strong>Clover</strong>/Gesamentlike onderneming<br />

<strong>Clover</strong> Industries Beperk en al sy fi liale – Die Groep/<strong>Clover</strong><br />

Compagnie Gervais Danone – Danone Groep/Danone<br />

<strong>Clover</strong> Fonterra Ingredients (Edms) Beperk – CFI/<strong>Clover</strong> Fonterra<br />

<strong>Clover</strong> Botswana (Edms) Beperk – <strong>Clover</strong> Botswana<br />

Hosken Consolidated Investments Beperk – HCI<br />

Eiendom, aanleg en toerusting – EA&T<br />

Fonterra Beperk – Fonterra<br />

Internasionale Finansiële Verslagdoeningstandaarde – IFRS<br />

Algemeen Aanvaarde Rekeningkundige Praktyk – GAAP<br />

<strong>Clover</strong> Swaziland (Edms) Beperk – CS/<strong>Clover</strong> Swaziland<br />

<strong>Clover</strong> Capital (Edms) Beperk – <strong>Clover</strong> Capital<br />

<strong>Clover</strong> Manhattan (Edms) Beperk – <strong>Clover</strong> Manhattan


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

4 Business combinations and acquisition of minority<br />

4 Besigheidskombinasies en verkryging van<br />

interests<br />

minderheidsbelang<br />

Minority interest in <strong>Clover</strong> Beverages Minderheidsbelang in <strong>Clover</strong> Beverages<br />

On 31 March 2007, the Group acquired an additional 39,5% of the<br />

voting shares of <strong>Clover</strong> Beverages, taking its ownership to 94,8%.<br />

A cash consideration of R272,4 million was paid. Goodwill was<br />

determined as follows:<br />

Cash consideration 272 385 - Kontantbetaling<br />

Less: minority interest acquired 45 800 - Min: minderheidsbelang verkry<br />

Goodwill recognised 226 585 - Klandisiewaarde erken<br />

Op 31 Maart 2007 het die Groep ’n bykomende 39,5% van<br />

die stemgeregtigde aandele in <strong>Clover</strong> Beverages verkry, wat sy<br />

eienaarskap tot 94,8% verhoog het. ’n Kontantbedrag van R272,4<br />

miljoen is betaal. Klandisiewaarde is as volg saamgestel:<br />

Annual Annual Report/Jaarverslag Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy Page/Bladsy 61


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000<br />

5 Interest in joint ventures 5 Belang in gesamentlike ondernemings<br />

<strong>Clover</strong> Industries indirectly holds a 45% interest in Danone <strong>Clover</strong> and a 51% interest<br />

in <strong>Clover</strong> Fonterra through <strong>Clover</strong> S.A. These jointly controlled entities are involved in<br />

the manufacture, marketing and distribution of dairy-related products. The share of the<br />

assets, liabilities, income and expenses of the jointly controlled entities at 30 June which<br />

are included in the consolidated fi nancial statements, are as follows:<br />

Danone <strong>Clover</strong> Danone <strong>Clover</strong><br />

<strong>Clover</strong> Industries het indirek deur <strong>Clover</strong> S.A. ’n 45% belang in Danone <strong>Clover</strong> en ’n<br />

51% belang in <strong>Clover</strong> Fonterra. Hierdie gesamentlik beheerde entiteite is betrokke by<br />

die vervaardiging, bemarking en verspreiding van suiwelverwante produkte. Die deel van<br />

die bates, laste, inkomste en uitgawes van die gesamentlik beheerde entiteite op 30 Junie<br />

word soos volg in die gekonsolideerde fi nansiële state ingesluit:<br />

Current assets 108 162 77 450 Bedryfsbates<br />

Non-current assets 160 252 62 274 Nie-bedryfsbates<br />

Current liabilities 87 174 65 119 Bedryfslaste<br />

Non-current liabilities 128 827 25 829 Nie-bedryfslaste<br />

Turnover 545 919 457 209 Omset<br />

Cost of sales (381 590) (314 953) Koste van verkope<br />

Sales, marketing, distribution and administrative expenses (134 190) (98 496) Verkoops-, bemarkings-, distribusie- en administratiewe uitgawes<br />

Other operating (expenses)/income 7 836 (7 600) Ander (bedryfsuitgawes)/bedryfsinkomste<br />

Finance costs (2 846) (1 061) Finansieringskoste<br />

Profi t before taxation 35 129 35 099 Wins voor belasting<br />

Taxation (12 777) (19 964) Belasting<br />

Profi t attributable to equity holders of the parent 22 352 15 135 Wins toeskryfbaar aan ekwiteitshouers van die moedermaatskappy<br />

Contingent liabilities Voorwaardelike aanspreeklikhede<br />

Capital commitments authorised and contracted for 561 3 486 Kapitaalverpligtinge goedgekeur en gekontrakteer<br />

Capital commitments authorised but not contracted for 8 081 - Kapitaalverpligtinge goedgekeur maar nie gekontrakteer nie<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 62


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000<br />

<strong>Clover</strong> Fonterra <strong>Clover</strong> Fonterra<br />

Current assets 36 884 22 250 Bedryfsbates<br />

Non-current assets 283 291 Nie-bedryfsbates<br />

Current liabilities 24 446 16 275 Bedryfslaste<br />

Non-current liabilities - 1 009 Nie-bedryfslaste<br />

Turnover 75 303 64 615 Omset<br />

Cost of sales (54 070) (50 519) Koste van verkope<br />

Sales, marketing, distribution and administrative expenses (10 285) (10 803) Verkoops-, bemarkings-, distribusie- en administratiewe uitgawes<br />

Other operating (expenses)/income (646) 145 Ander (bedryfsuitgawes)/bedryfsinkomste<br />

Finance income/(costs) 172 (107) Finansieringsinkomste/(fi nansieringskoste)<br />

Profi t before taxation 10 474 3 331 Wins voor belasting<br />

Taxation (3 010) (985) Belasting<br />

Profi t attributable to equity holders of the parent 7 464 2 346 Wins toeskryfbaar aan ekwiteitshouers van die moedermaatskappy<br />

Contingent liabilities Voorwaardelike aanspreeklikhede<br />

Capital commitments authorised and contracted for - - Kapitaalverpligtinge goedgekeur en gekontrakteer<br />

Capital commitments authorised but not contracted for - - Kapitaalverpligtinge goedgekeur maar nie gekontrakteer nie<br />

6 Segment reporting 6 Segmentverslagdoening<br />

Segment information is presented in respect of the Group’s business segments. The<br />

business segments are based on the Group’s management and internal reporting<br />

structure. Inter-segment pricing is determined on an arm’s length basis. Segment results,<br />

assets and liabilities include items directly attributable to a segment as well as those that<br />

can be allocated on a reasonable basis. Segment capital expenditure is the total cost incurred<br />

during the period to acquire segment assets that are expected to be used for more<br />

than one period.<br />

Segmentinligting word met betrekking tot die Groep se sakesegmente aangebied. Die<br />

sakesegmente is gegrond op die Groep se bestuur en interne verslagdoeningstruktuur.<br />

Pryse tussen segmente word op ’n armlengte-basis bepaal. Resultate, bates en laste van<br />

segmente sluit items in wat regstreeks aan segmente toegewys kan word asook items<br />

wat redelikerwys toegewys kan word. Segmentkapitaalbesteding is die totale koste gedurende<br />

die tydperk aangegaan om segmentbates te bekom wat na verwagting vir meer<br />

as een periode gebruik sal word.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 63


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

Business segments Sakesegmente<br />

The group comprises the following main business segments: Die groep sluit die volgende hoofsakesegmente in:<br />

• Dairy products • Suiwelprodukte<br />

• Beverages • Nie-alkoholiese drankies<br />

Desserts that were previously included under beverages and desserts are now<br />

Nageregprodukte wat voorheen onder nie-alkoholiese drankies en nageregprodukte<br />

included under dairy products. The comparatives for 2006 were restated.<br />

ingesluit is, word nou onder suiwelprodukte ingesluit. Die vergelykende syfers vir 2006<br />

is aangepas.<br />

Geographic segments Geografi ese segmente<br />

The Group trades predominantly in the Republic of South Africa and as such no geo-<br />

Die Groep doen hoofsaaklik in die Republiek van Suid-Afrika sake en geen inligting per<br />

graphical segment information is reported.<br />

geografi ese segment word dus verstrek nie.<br />

Consolidated income statement Dairy products/<br />

Suiwelprodukte<br />

Beverages/<br />

Nie-alkoholiese drankies<br />

Consolidated/<br />

Gekonsolideerd<br />

Gekonsolideerde inkomtestaat<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000<br />

Turnover 3 787 174 3 560 609 695 000 530 048 4 482 174 4 090 657 Omset<br />

Cost of sales 2 882 861 2 620 455 458 763 339 142 3 341 624 2 959 597 Koste van verkope<br />

Gross profi t 904 313 940 154 236 237 190 906 1 140 550 1 131 060 Bruto wins<br />

Other cost 829 815 769 855 (46 290) 119 020 783 525 888 875 Ander koste<br />

Operating profi t before fi nance cost 74 498 170 299 282 527 71 886 357 025 242 185 Bedryfswins voor fi nansieringskoste<br />

Net fi nancing costs (91 253) (76 740) 15 573 1 789 (75 680) (74 951) Netto fi nansieringskoste<br />

Profi t/(loss) before taxation (16 755) 93 559 298 100 73 675 281 345 167 234 Wins/(verlies) voor belasting<br />

Taxation (25 264) (11 379) (47 479) (24 820) (72 743) (36 199) Belasting<br />

Profi t/(loss) for the year (42 019) 82 180 250 621 48 855 208 602 131 035 Wins/(verlies) vir die jaar<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 64


Consolidated income statement Dairy products/<br />

Suiwelprodukte<br />

Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Beverages/<br />

Nie-alkoholiese drankies<br />

Consolidated/<br />

Gekonsolideerd<br />

Gekonsolideerde inkomtestaat<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000<br />

Segment assets 2 097 731 2 037 995 421 859 164 892 2 519 590 2 202 887 Segmentbates<br />

Segment liabilities 1 577 980 1 450 330 104 499 69 064 1 682 479 1 519 394 Segmentlaste<br />

Other segment information Ander segmentinligting<br />

Capital expenditure Kapitaalbesteding<br />

- tangible fi xed assets 172 891 134 232 1 021 2 662 173 912 136 894 - tasbare vaste bates<br />

- intangible fi xed assets 228 182 13 229 - 245 228 182 13 474 - ontasbare vaste bates<br />

Depreciation 79 001 75 222 1 599 3 781 80 600 79 003 Depresiasie<br />

Amortisation 4 598 6 192 - 67 4 598 6 259 Amortisasie<br />

Impairment losses recognised in the income<br />

Waardedalingverliese erken in die<br />

statement 820 3 216 - - 820 3 216<br />

inkomstestaat<br />

Provision for product claims 14 855 9 615 2 256 1 195 17 111 10 810 Voorsiening vir produkeise<br />

Segment revenue represent sales to external customers. Segmentinkomste verteenwoordig verkope aan eksterne klante.<br />

Annual Annual Report/Jaarverslag Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy Page/Bladsy 65


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

7 Revenue and expenses 7 Inkomste en uitgawes<br />

7.1 Revenue 7.1 Inkomste<br />

Revenue comprises: Inkomste bestaan uit:<br />

Turnover 4 482 174 4 090 657 Omset<br />

Less: confi dential discounts (146 630) (130 860) Min: vertroulike afslag<br />

Turnover net of confi dential discounts 4 335 544 3 959 797 Omset netto van vertroulike afslag<br />

Finance income 18 720 14 785 13 875 13 982 Finansieringsinkomste<br />

Dividends received 4 175 19 730 175 Dividende ontvang<br />

Fees and commission received 24 817 23 658 Gelde en kommissie ontvang<br />

Distribution, sales and marketing services rendered 332 908 300 483 Distribusie, verkope en bemarkingsdienste gelewer<br />

Contract manufacturing 41 370 56 229 Kontrakvervaardiging<br />

Rental income 2 700 3 395 794 822 Huurinkomste<br />

Total revenue 4 731 246 4 334 864 59 216 38 637 Totale inkomste<br />

Exchange milk to the value of R82,8 million in 2006 was<br />

Ruilmelk ter waarde van R82,8 miljoen in 2006 was voorheen<br />

previously included in revenue and turnover. This amount has now<br />

ingesluit by inkomste en omset. Hierdie bedrag is nou verreken<br />

been set off against the corresponding debit amount in cost of sales<br />

teen die ooreenstemmende bedrag in koste van verkope. Die verge-<br />

by the restatement of comparative amounts.<br />

lykende syfers is aangepas.<br />

7.2 Cost of sales 7.2 Koste van verkope<br />

Charges against sales (243 795) (215 129) Verhalings teen verkope<br />

Cost of raw milk and ingredients (1 604 470) (1 395 916) Koste van rou melk en bestanddele<br />

Packaging (558 471) (471 238) Verpakking<br />

Milk collection cost (243 767) (245 207) Melkwinningskoste<br />

Manufacturing direct and indirect cost (523 281) (470 124) Direkte en indirekte vervaardigingskoste<br />

Primary distribution cost (167 840) (161 983) Primêre distribusiekoste<br />

Total cost of sales (3 341 624) (2 959 597) Totale koste van verkope<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 66


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

Included in cost of sales and operating cost are expenses as<br />

Ingesluit in koste van verkope en bedryfskoste is die volgende<br />

indicated below:<br />

uitgawes:<br />

Depreciation Depresiasie<br />

- included in cost of sales 36 581 62 343 - ingesluit in koste van verkope<br />

- included in sales, marketing, distribution and administrative<br />

expenses 44 019 16 660 14 139<br />

80 600 79 003 14 139<br />

- ingesluit in verkoops-, bemarkings-, distribusie- en<br />

administratiewe uitgawes<br />

Impairment of property, plant and equipment Waardedaling van eiendom, aanleg en toerusting<br />

- included in cost of sales 820 320 - ingesluit in koste van verkope<br />

- included in sales, marketing, distribution and administrative<br />

expenses - 1 905<br />

820 2 225<br />

- ingesluit in verkoops-, bemarkings-, distribusie- en<br />

administratiewe uitgawes<br />

Amortisation and impairment of patents and licences Amortisasie en waardedaling van patente en lisensies<br />

- included in cost of sales 921 1 666 - ingesluit in koste van verkope<br />

- included in sales, marketing, distribution and administrative<br />

expenses 3 571 4 488<br />

4 492 6 154<br />

Impairment of goodwill included in administrative<br />

expenses<br />

Depreciation of investment properties included in administrative<br />

- 991<br />

expenses 106 105<br />

106 1 096<br />

- ingesluit in verkoops-, bemarkings-, distribusie- en<br />

administratiewe uitgawes<br />

Waardedaling van klandisiewaarde ingesluit in administratiewe<br />

uitgawes<br />

Depresiasie van beleggingseiendom ingesluit in administratiewe<br />

uitgawes<br />

Total amortisation, impairments and depreciation 86 018 88 478 14 139 Totale amortisasie, waardedaling en depresiasie<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 67


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

Product claim provision included in cost of sales Voorsiening vir produkeise ingesluit in koste van verkope<br />

- increase in provision 17 111 10 810 - toename in voorsiening<br />

Inventories, raw material and fi nished product written off or<br />

provided for included in cost of sales 10 626 2 479<br />

7.3 Other operating income 7.3 Ander bedryfsinkomste<br />

Voorrade, grondstowwe en klaarprodukte afgeskryf of voorsien<br />

ingesluit in koste van verkope<br />

Fees for cession of milk rights 24 817 23 658 Gelde vir afstaan van melkregte<br />

Profi t on sale of PP&E 2 169 453 Wins by verkope van EA&T<br />

Scrap sales 2 545 1 955 Skrootverkope<br />

Refund insurance premiums 15 586 - Terugbetaling, versekeringspremies<br />

Rental buildings 2 700 3 395 794 822 Huurgeld, geboue<br />

Compensation for loss of milk balancing income & royalties 84 128 - Vergoeding vir verlies aan melkbalanseringsinkomste en tantieme<br />

Provision, SARS export claim - 15 693 Voorsiening SAID-uitvoereis<br />

Profi t on sale of UltraMel business 111 129 6 700 Wins by verkoop van UltraMel-besigheid<br />

Profi t on cancellation of contract - 3 000 - 3 000 Wins by kansellasie van kontrak<br />

Profi t on sale of <strong>Clover</strong> Beverages shares - 1 380 - 1 380 Wins by verkoop van <strong>Clover</strong> Beverages-aandele<br />

Foreign exchange profi t - 901 Wins op buitelandse valuta<br />

Reversal of impairment loss on trade receivables - 10 574 - 50 Terugskrywing van waardedalingsverlies op handelsdebiteure<br />

Other 12 707 10 974 - 14 Ander<br />

228 795 54 572 27 780 29 377<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 68


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

7.4 Other operating expenses 7.4 Ander bedryfsuitgawes<br />

Impairment loss on trade receivables Waardedalingsverlies op handelsdebiteure<br />

- increase in provision (2 641) - - toename in voorsiening<br />

Loss and exchange translation differences on sale and scrapping off<br />

PP&E (5 453) (11 818)<br />

Foreign exchange losses (139) - Valutaverliese<br />

Verlies en valuta-omskakelingsverskille by verkoop en skrapping<br />

van EA&T<br />

Provision consumable stock obsolescense (4 752) (923) Voorsiening verouderde verbruiksvoorraad<br />

Management fees - (1 022) Bestuursgelde<br />

Share-based compensation (27 196) (2 170) - (2 170) Aandelegebaseerde vergoeding<br />

Impairment on investments (55) - (55) - Waardedalingsverlies op beleggings<br />

Other (5 582) (1 718) (37) (131) Ander<br />

(45 818) (17 651) (92) (2 301)<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 69


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

7.5 Operating profi t before fi nancing income/(cost) 7.5 Bedryfswins voor fi nansieringsinkomste/(koste)<br />

Over and above the items as listed per Note 7.2 to 7.4, operating<br />

profi t before fi nance income/(cost) has been determined after<br />

taking into account the following expenses:<br />

Development expenses 9 329 7 138 Ontwikkelingsonkoste<br />

Rentals Huurgelde<br />

- land and buildings 14 013 14 845 - grond en geboue<br />

- equipment 36 739 35 385 - toerusting<br />

- vehicles 233 539 209 881 - voertuie<br />

- storage 4 286 4 981 - berging<br />

- other 1 739 175 - ander<br />

Benewens die items in Aantekeninge 7.2 tot 7.4 genoem, is<br />

bedryfswins voor fi nansieringsinkomste/(koste) bepaal met<br />

inagneming van die volgende uitgawes:<br />

Direct operating expenses of investment properties Direkte bedryfsuitgawes van beleggingseiendomme<br />

- maintenance 78 81 - instandhouding<br />

Personnel expenses Personeeluitgawes<br />

- wages, salaries, bonuses and car allowances 816 224 791 358 13 540 - - lone, salarisse, bonusse en motortoelaes<br />

- company contributions 14 105 10 330 - maatskappybydraes<br />

- pension contributions 51 361 46 536 - pensioenbydraes<br />

- medical aid contributions 18 306 17 688 - mediesefondsbydraes<br />

- other personnel expenses 38 923 33 009 - ander personeeluitgawes<br />

Total personnel expenses 938 919 898 921 13 540 - Totale personeeluitgawes<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 70


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

Auditors’ remuneration Ouditeursvergoeding<br />

- audit fees current year 7 999 5 815 - 224 - ouditgelde, huidige jaar<br />

- other fees and expenses 1 812 2 766 - ander gelde en uitgawes<br />

7.6 Finance cost 7.6 Finansieringskoste<br />

Bank loans and overdrafts (24 716) (25 273) Banklenings en oortrekkings<br />

Intercompany - (4) Inter-maatskappy<br />

Securitisation (44 075) (45 535) Sekuritering<br />

Preference dividend transferred to interest paid (22 042) (16 418) (22 800) (17 405) Voorkeurdividend oorgedra na rente betaal<br />

Fair value adjustments to a loan hedged by an interest<br />

rate swap (3 294) (2 053)<br />

Other (273) (457) Ander<br />

Total fi nance cost (94 400) (89 736) (22 800) (17 409) Totale fi nansieringskoste<br />

7.7 Finance income 7.7 Finansieringsinkomste<br />

Bank interest 3 566 2 973 215 152 Bankrente<br />

Billikewaarde-aanpassing van ’n lening verskans deur ’n<br />

rente koers-ruiltransaksie<br />

Interest received on deposits on call 9 701 11 086 Rente ontvang op daggelddeposito’s<br />

Intercompany 37 - 13 347 13 646 Inter-maatskappy<br />

Other 2 029 726 314 184 Ander<br />

Fair value adjustment to a loan hedged by an interest<br />

rate swap 3 387 -<br />

Billikewaarde-aanpassing van ’n lening verskans deur ’n<br />

rente koers-ruiltransaksie<br />

Total fi nance income 18 720 14 785 13 876 13 982 Totale fi nansieringsinkomste<br />

Annual Annual Report/Jaarverslag Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy Page/Bladsy 71


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

8 Taxation 8 Belasting<br />

8.1 The major components of taxation expense are 8.1 Die hoofkomponente van inkomstebelastingonkoste is<br />

Current income tax Lopende inkomstebelasting<br />

- current year (63 051) (51 609) (7 318) (1 711) - huidige jaar<br />

Deferred income tax Uitgestelde inkomstebelasting<br />

- current year 6 525 27 169 268 150 - huidige jaar<br />

- prior year - (539) - vorige jaar<br />

Withholding taxation Weerhoubelasting<br />

- withholding (1 616) (123) - weerhouding<br />

Secondary taxation on companies Sekondêre belasting op maatskappye<br />

- current year (10 977) (7 570) - huidige jaar<br />

Foreign taxation Buitelandse belasting<br />

Current income tax Lopende inkomstebelasting<br />

- current year (3 601) (3 094) - huidige jaar<br />

- prior year - (124) - vorige jaar<br />

Deferred taxation Uitgestelde belasting<br />

- current year (23) (328) - huidige jaar<br />

- prior year - 19 - vorige jaar<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 72<br />

(72 743) (36 199) (7 050) (1 561)


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

Taxes are a matter of interpretation and subject to changes. The<br />

Belasting is ’n saak van interpretasie en onderhewig aan<br />

Group makes use of tax experts to advise on all tax matters.<br />

veran derings. Die Groep maak van belastingspesialiste gebruik<br />

Estimations of normal company tax and CGT are based on the<br />

om oor alle belastingaangeleenthede te adviseer. Ramings van<br />

advice and management’s interpretation thereof.<br />

normale maatskappybelasting en KWB word gebaseer op hierdie<br />

advies en bestuur se interpretasie daarvan.<br />

8.2 Reconciliation of taxation rate (%) 8.2 Rekonsiliasie van belastingskoers (%)<br />

Standard taxation rate 29.0 29,0 29,0 29,0 Standaardbelastingskoers<br />

Adjusted for: Aangepas vir:<br />

Foreign taxation rate adjustment (0,1) - Buitelandse belastingkoers aanpassing<br />

Deferred tax, prior year error - (6,9) Uitgestelde belasting, vorige jaar fout<br />

Permanent differences (10,7) 6,2 4,0 (21,8) Permanente verskille<br />

Secondary taxation on companies 3,9 4,5 Sekondêre belasting op maatskappye<br />

Withholding 0,6 - Weerhouding<br />

Other 3,2 (11,2) (1,2) 0,6 Ander<br />

Effective taxation rate 25,9 21,6 31,8 7,8 Effektiewe belastingkoers<br />

Estimated taxation losses available for reduction of future<br />

taxable income 409 297 369 725<br />

Berekende belastingsverliese beskikbaar vir vermindering van<br />

toekomstige belasbare inkomste<br />

9 Assets classifi ed as held for sale 9 Bates geklassifi seer as gehou vir verkope<br />

Carrying value 8 826 6 666 2 883 3 869 Drawaarde<br />

Some properties are classifi ed as held for sale following the<br />

decision of the Group’s management to sell this land and buildings<br />

due to the fact that the rental of facilities do not form part of the<br />

Group’s core business.<br />

Sekere eiendomme word geklassifi seer as vir verkoop gehou na die<br />

besluit van die Groep se bestuur om hierdie grond en geboue te<br />

verkoop weens die feit dat die verhuring van fasiliteite nie deel van<br />

die Groep se kernbesigheid uitmaak nie.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 73


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

Sales are expected to be realised within the next six months. The<br />

Daar word verwag dat die verkope binne 6 maande sal realiseer. Die<br />

value of the land and buildings are estimated at R24,8 million. The<br />

waarde van die grond en geboue word op R24,8 miljoen geraam.<br />

fair value of the disposal group exceeds the carrying value.<br />

Die billike waarde van die verkoopsgroep oorskry die drawaarde.<br />

10 Earnings per share 10 Verdienste per aandeel<br />

In the prior year earnings per share and diluted earnings per share<br />

were incorrectly calculated based only on the ordinary shares<br />

issued. The preference shares participate in the ordinary dividends<br />

with the ordinary shares proportionate to the par value of ordinary<br />

shares and the issue prices of the preference shares. Even though<br />

preference shares only participate in earnings to the extent that<br />

ordinary dividends have been declared, earnings per share and<br />

diluted earnings per share are now disclosed for both ordinary and<br />

preference shares, with the earnings for each class of shares based on<br />

the dividend rights attached to the shares. The comparitive fi gures<br />

have been restated accordingly.<br />

In die vorige jaar is verdienste per aandeel en verwaterde verdienste<br />

per aandeel verkeerdelik bereken op grond van slegs die uitgereikte<br />

gewone aandele. Die voorkeuraandele deel ook in gewone dividende<br />

tesame met die gewone aandele in verhouding tot die pariwaarde<br />

van gewone aandele en die uitgiftepryse van voorkeuraandele. Selfs<br />

al deel voorkeuraandele slegs in winste in die mate waarin gewone<br />

dividende verklaar is, word verdienste per aandeel en verwaterde<br />

verdienste per aandeel nou vir beide klasse aandele geopenbaar.<br />

Die winste vir elke klas aandeel word gegrond op die dividendregte<br />

van elke klas aandeel. Die vergelykende syfers is ooreenkomstig<br />

hersaamgestel.<br />

10.1 Profi t attributable to the different classes of shares 10.1 Wins toeskryfbaar aan die verskillende klasse van<br />

aandele<br />

Profi t attributable to ordinary shareholders of the parent 5 570 3 173 Wins toeskryfbaar aan gewone aandeelhouers van die<br />

moedermaatskappy<br />

Profi t attributable to preference shareholders of the parent 161 532 92 012 Wins toeskryfbaar aan voorkeuraandeelhouers van die<br />

moedermaatskappy<br />

Profi t attributable to shareholders of the parent 167 102 95 185 Wins toeskryfbaar aan aandeelhouers van die moedermaatskappy<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 74


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

10.2 Earnings and diluted earnings per ordinary share 10.2 Verdienste en verwaterde verdienste per gewone aandeel<br />

The earnings per share of 8,3 cents (2006: 5,1 cents) are based on<br />

profi ts attributable to ordinary shareholders of R5,5 million (2006:<br />

R3,2 million) and on 67 134 016 (2006: 62 308 052) weighted<br />

average number of issued ordinary shares net of 9 773 777 (2006: 9 773<br />

777) weighted number of treasury shares.<br />

The diluted earnings per share of 7,1 cents (2006: 4,5 cents)<br />

are based on profi ts attributable to ordinary shareholders of<br />

R5,5 million (2006: R3,2 million) and on 78 711 534 (2006:<br />

70 991 191) weighted average number of issued ordinary<br />

shares net of 9 773 777 (2006:9 773 777) weighted number<br />

of treasury shares. The only difference between the weighted average<br />

number of issued shares and the diluted weighted average number<br />

of shares is an option issued to HCI in 2005 to take up 11 577 518<br />

ordinary shares. This option was exercised on 10 August 2007.<br />

Die verdienste per aandeel van 8,3 sent (2006: 5,1 sent) is<br />

gegrond op winste toeskryfbaar aan gewone aandeelhouers van<br />

R5,5 miljoen (2006: R3,2 miljoen) en op 67 134 016 (2006:<br />

62 308 052) geweegde gemiddelde aantal uitgereikte gewone aandele<br />

netto van 9 773 777 (2006: 9 773 777) geweegde gemiddelde<br />

tesourie-aandele.<br />

Die verwaterde verdienste per aandeel van 7,1 sent<br />

(2006: 4,5 sent) is gegrond op winste toeskryfbaar aan<br />

gewoneaandeelhouers van R5,5 miljoen (2006: R3,2 miljoen) en<br />

op 78 711 534 (2006: 70 991 191) geweegde gemiddelde aantal<br />

uitgereikte gewone aandele netto van 9 773 777 (2006: 9 773 777)<br />

geweegde gemiddelde tesourie-aandele. Die verskil tussen die<br />

geweegde gemiddelde aantal uitgereikte aandele en die verwaterde<br />

geweegde gemiddelde aantal uitgereikte aandele, is ’n opsie<br />

uitgereik aan HCI in 2005 om 11 577 518 gewone aandele op te<br />

neem, uitgeoefen op 10 Augustus 2007.<br />

10.3 Earnings and diluted earnings per preference share 10.3 Verdienste en verwaterde verdienste per<br />

voorkeur aandeel<br />

The earnings per share of 192,6 cents (2006: 127,7 cents)<br />

are based on profi ts attributable to preference shareholders<br />

of R161,5 million (2006: R92,0 million) and on 83 886 632<br />

(2006: 72 042 589) weighted average number of issued<br />

preference shares net of 2 605 957 (2006: 4 311 348) weighted<br />

number of treasury shares.<br />

The diluted earnings per share of 192,6 cents (2006: 127,7 cents) are<br />

based on profi ts attributable to preference shareholders of R161,5<br />

million (2006: R92,0 million) and on 83 886 632 (2006: 72 042<br />

589) weighted average number of issued preference shares net of 2<br />

605 957 (2006: 4 311 348) weighted number of treasury shares.<br />

Die verdienste per aandeel van 192,6 sent (2006: 127,7 sent)<br />

is gegrond op winste toeskryfbaar aan voorkeuraandeelhouers<br />

van R161,5 miljoen (2006: R92,0 miljoen) en op 83 886 632<br />

(2006: 72 042 589) geweegde gemiddelde aantal uitgereikte<br />

gewone aandele netto van 2 605 957 (2006: 4 311 348)<br />

geweegde gemiddelde tesourie-aandele.<br />

Die verwaterde verdienste per aandeel van 192,6 sent (2006: 127,7<br />

sent) is gegrond op winste toeskryfbaar aan voorkeuraandeelhouers<br />

van R161,5 miljoen (2006: R92,0 miljoen) en op 83 886 632<br />

(2006: 72 042 589) geweegde gemiddelde aantal uitgereikte<br />

voorkeuraandele netto van 2 605 957 (2006: 4 311 348) geweegde<br />

gemiddelde tesourie-aandele.<br />

Annual Annual Report/Jaarverslag Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy Page/Bladsy 75


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

11 Property, plant and equipment 11 Eiendom, aanleg en toerusting<br />

11.1 Freehold land and buildings 11.1 Vrypaggrond en geboue<br />

Cost Kosprys<br />

Balance at the beginning of the year 386 742 411 017 686 8 328 Saldo aan die begin van die jaar<br />

Additions capitalised 35 241 17 760 Toevoegings gekapitaliseer<br />

Transfer to investment property - (4 569) Oordrag na beleggingseiendom<br />

Transfer to assets classifi ed as held for sale (6 581) (17 677) (5) (7 332) Oordrag na bates vir verkoop gehou<br />

Disposals (54) (5 928) - (282) Wegdoenings<br />

Impairment losses - (1 905) Waardedalingsverliese<br />

Adjustments and reclassifi cations between asset groups and<br />

Aansuiwerings en herklassifi kasies tussen bategroepe en<br />

intangible assets<br />

363 (11 956) - (28)<br />

ontasbare bates<br />

Balance at the end of the year 415 711 386 742 681 686 Saldo aan die einde van die jaar<br />

Depreciation Depresiasie<br />

Balance at the beginning of the year (115 045) (121 903) (9) (3 384) Saldo aan die begin van die jaar<br />

Depreciation charge for the year (11 465) (12 529) (1) (136) Depresiasiekoste vir die jaar<br />

Transfer to investment property - 2 306 Oordrag na beleggingseiendom<br />

Transfer to assets classifi ed as held for sale 2 623 11 010 - 3 463 Oordrag na bates vir verkoop gehou<br />

Disposals 54 2 984 - 20 Wegdoenings<br />

Adjustments and reclassifi cations between asset groups and<br />

Aansuiwerings en herklassifi kasies tussen bategroepe en<br />

intangible assets (219)<br />

3 087 - 28<br />

ontasbare bates<br />

Balance at the end of the year (124 052) (115 045) (10) (9) Saldo aan die einde van die jaar<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 76


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

Carrying amounts Drawaardes<br />

Balance at the beginning of the year 271 697 289 114 677 4 944 Saldo aan die begin van die jaar<br />

Balance at the end of the year 291 659 271 697 671 677 Saldo aan die einde van die jaar<br />

11.2 Leasehold properties 11.2 Huurpageiendomme<br />

Cost Kosprys<br />

Balance at the beginning of the year 8 837 198 Saldo aan die begin van die jaar<br />

Adjustments and reclassifi cations between asset groups - 9 001 Aansuiwerings en herklassifi kasies tussen bategroepe<br />

Disposals - (60) Wegdoenings<br />

Effects of movements in foreign exchange (227) (302) Uitwerking van bewegings in buitelandse valuta<br />

Balance at the end of the year 8 610 8 837 Saldo aan die einde van die jaar<br />

Depreciation Depresiasie<br />

Balance at the beginning of the year (999) (198) Saldo aan die begin van die jaar<br />

Depreciation charge for the year (190) (184) Depresiasiekoste vir die jaar<br />

Disposals - 60 Wegdoenings<br />

Adjustments and reclassifi cations between asset groups - (705) Aansuiwerings en herklassifi kasies tussen bategroepe<br />

Effect of movements in foreign exchange 26 28 Uitwerking van bewegings in buitelandse valuta<br />

Balance at the end of the year (1 163) (999) Saldo aan die einde van die jaar<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 77


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

Carrying amounts Drawaardes<br />

Balance at the beginning of the year 7 838 - Saldo aan die begin van die jaar<br />

Balance at the end of the year 7 447 7 838 Saldo aan die einde van die jaar<br />

11.3 Plant, equipment and vehicles 11.3 Aanleg, toerusting en voertuie<br />

Cost Kosprys<br />

Balance at the beginning of the year 830 211 861 226 65 - Saldo aan die begin van die jaar<br />

Additions capitalised 111 339 123 097 - 65 Toevoegings gekapitaliseer<br />

Disposals (33 764) (98 452) Wegdoenings<br />

Impairment losses (820) (320) Waardedalingsverliese<br />

Adjustments and reclassifi cations between asset groups and<br />

Aansuiwerings en herklassifi kasies tussen bategroepe en<br />

intangible assets 40 (54 753)<br />

ontasbare bates<br />

Effects of movement in foreign exchange (174) (587) Uitwerking van bewegings in buitelandse valuta<br />

Balance at the end of the year 906 832 830 211 65 65 Saldo aan die einde van die jaar<br />

Depreciation Depresiasie<br />

Balance at the beginning of the year (330 425) (393 671) (3) - Saldo aan die begin van die jaar<br />

Depreciation charge for the year (68 945) (66 290) (13) (3) Depresiasiekoste vir die jaar<br />

Disposals 25 763 82 396 Wegdoenings<br />

Effects of movement in foreign exchange 103 131 Uitwerking van bewegings in buitelandse valuta<br />

Adjustments and reclassifi cations between asset groups and<br />

Aansuiwerings en herklassifi kasies tussen bategroepe en<br />

intangible assets 1 134 47 009<br />

ontasbare bates<br />

Balance at the end of the year (372 370) (330 425) (16) (3) Saldo aan die einde van die jaar<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 78


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

Carrying amounts Drawaardes<br />

Balance at the beginning of the year 499 786 467 555 62 - Saldo aan die begin van die jaar<br />

Balance at the end of the year 534 462 499 786 49 62 Saldo aan die einde van die jaar<br />

11.4 Total property, plant and equipment 11.4 Totale eiendom, aanleg en toerusting<br />

Cost Kosprys<br />

Balance at the beginning of the year 1 225 790 1 272 441 751 8 328 Saldo aan die begin van die jaar<br />

Additions capitalised 146 580 140 857 - 65 Toevoegings gekapitaliseer<br />

Transfer to investment property - (4 569) Oordrag na beleggingseiendom<br />

Transfer to assets classifi ed as held for sale (6 581) (17 677) (5) (7 332) Oordrag na bates vir verkoop gehou<br />

Disposals (33 818) (104 440) - (282) Wegdoenings<br />

Adjustments and reclassifi cations between asset groups and<br />

Aansuiwerings en herklassifi kasies tussen bategroepe en<br />

intangible assets 403 (57 708) - (28)<br />

ontasbare bates<br />

Impairment losses (820) (2 225) Waardedalingsverliese<br />

Effects of movement in foreign exchange (401) (889) Uitwerking van bewegings in buitelandse valuta<br />

Balance at the end of the year 1 331 153 1 225 790 746 751 Saldo aan die einde van die jaar<br />

Depreciation Depresiasie<br />

Balance at the beginning of the year (446 469) (515 772) (12) (3 384) Saldo aan die begin van die jaar<br />

Depreciation charge for the year (80 600) (79 003) (14) (139) Depresiasiekoste vir die jaar<br />

Transfer to investment property - 2 306 Oordrag na beleggingseiendom<br />

Transfer to assets classifi ed as held for sale 2 623 11 011 - 3 463 Oordrag na bates vir verkoop gehou<br />

Disposals 25 817 85 440 - 20 Wegdoenings<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 79


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

Adjustments and reclassifi cations between asset groups and<br />

Aansuiwerings en herklassifi kasies tussen bategroepe en<br />

intangible assets 915 49 390 - 28<br />

ontasbare bates<br />

Effects of movement in foreign exchange 129 159 Uitwerking van bewegings in buitelandse valuta<br />

Balance at the end of the year (497 585) (446 469) (26) (12) Saldo aan die einde van die jaar<br />

Carrying amounts Drawaardes<br />

Balance at the beginning of the year 779 321 756 669 739 4 944 Saldo aan die begin van die jaar<br />

Balance at the end of the year 833 568 779 321 720 739 Saldo aan die einde van die jaar<br />

11.5 Capital work-in-progress 11.5 Onvoltooide kapitaalwerke<br />

Balance at the beginning of the year 48 443 52 408 Saldo aan die begin van die jaar<br />

Revaluation of property, plant and equipment 12 886 - Herwaardasie van eiendom, aanleg en toerusting<br />

Additions current year Toevoegings huidige jaar<br />

Other additions 173 809 136 894 - 65 Ander toevoegings<br />

Amounts capitalised (146 581) (140 857) - (65) Bedrae gekapitaliseer<br />

Adjustments 105 (2) Aansuiwerings<br />

Balance at the end of the year 88 662 48 443 - - Saldo aan die einde van die jaar<br />

Total property, plant and equipment 922 230 827 764 720 739 Totale eiendom, aanleg en toerusting<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 80


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

The estimated fair value of PP&E on 30 June 2007 is<br />

Die geraamde markwaarde van EA&T op 30 Junie 2007 is<br />

R1 797,7 million (2006: R1 528,3 million)<br />

R1 797,7 miljoen (2006: R1 528,3 miljoen)<br />

Registers containing details of land are available for<br />

inspection at the registered offi ce. The carrying value of plant and<br />

equipment held under fi nancial leases and hire purchase<br />

contracts at 30 June 2007 was R64,9 million (2006: R89,1<br />

million). Additions during the year include R5,7 million (2006:<br />

R27,6 million) of plant and equipment held under fi nance lease<br />

and hire purchase agreements. Leased assets and assets bought under<br />

hire purchase contracts are pledged as security for the related<br />

fi nance lease and hire purchase liabilities.<br />

Registers wat besonderhede aangaande grond bevat, is vir inspeksie<br />

by die geregistreerde kantoor beskikbaar. Die drawaarde<br />

van aanleg en toerusting wat op 30 Junie 2007 ingevolge fi nansiële<br />

bruikhuurkontrakte en huurkoopkontrakte gehou is, was R64,9<br />

miljoen (2006: R89,1 miljoen). Toevoe gings gedurende die jaar<br />

sluit bruikhuur- en huurkoopkontrakte vir aanleg en toerusting<br />

ter waarde van R5,7 miljoen (2006: R27,6 miljoen) in. Gehuurde<br />

bates en bates aangekoop met huurkoopkontrakte word as sekuriteit<br />

verpand teen die verwante bruikhuur- en huurkoopverpligtinge.<br />

12 Investment properties 12 Beleggingseiendomme<br />

Cost Kosprys<br />

Balance at the beginning of the year 4 569 - Saldo aan die begin van die jaar<br />

Transfer from freehold land and buildings - 4 569 Oordrag van vrypaggrond en geboue<br />

Balance at the end of the year 4 569 4 569 Saldo aan die einde van die jaar<br />

Depreciation Depresiasie<br />

Balance at the beginning of the year (2 411) - Saldo aan die begin van die jaar<br />

Depreciation charge for the year (106) (105) Depresiasiekoste vir die jaar<br />

Transfer from freehold land and buildings - (2 306) Oordrag van vrypaggrond en geboue<br />

Balance at the end of the year (2 517) (2 411) Saldo aan die einde van die jaar<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 81


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

Carrying amounts Drawaardes<br />

Balance at the beginning of the year 2 158 - Saldo aan die begin van die jaar<br />

Balance at the end of the year 2 052 2 158 Saldo aan die einde van die jaar<br />

The fair value for these properties is<br />

Die billike waarde van hierdie eiendomme is R3,7<br />

R3,7 million (2006: R3,5 million).<br />

miljoen (2006: R3,5 miljoen).<br />

13 Intangible assets 13 Ontasbare bates<br />

Goodwill Klandisiewaarde<br />

Cost Kosprys<br />

Balance at the beginning of the year 29 285 28 595 Saldo aan die begin van die jaar<br />

Acquisitions other - 2 475 Verkrygings ander<br />

Acquisitions through acquisition of minority interest in CB 226 586 - Verkrygings deur verkryging van minderheidsbelang in CB<br />

Disposals - (952) Wegdoenings<br />

Impairment losses - (833) Waardedalingsverliese<br />

Balance at the end of the year 255 871 29 285 Saldo aan die einde van die jaar<br />

Amortisation and impairment losses Amortisasie en waardedalingsverliese<br />

Balance at the beginning of the year (1 117) (1 864) Saldo aan die begin van die jaar<br />

Impairment for the year - (158) Waardedaling vir die jaar<br />

Disposals - 905 Wegdoenings<br />

Adjustments and reclassifi cations between asset groups and<br />

tangible assets (194) -<br />

Balance at the end of the year (1 311) (1 117) Saldo aan die einde van die jaar<br />

Carrying amounts Drawaardes<br />

Balance at the beginning of the year 28 168 26 731 Saldo aan die begin van die jaar<br />

Balance at the end of the year 254 560 28 168 Saldo aan die einde van die jaar<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 82<br />

Aansuiwerings en herklassifi kasies tussen bategroepe en tasbare<br />

bates


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

14 Intangible assets 14 Ontasbare bates<br />

Patents and software licences Patente en programmatuurlisensies<br />

Cost Kosprys<br />

Balance at the beginning of the year 41 280 45 880 Saldo aan die begin van die jaar<br />

Acquisitions 1 596 10 999 Verkrygings<br />

Impairment losses - (1 867) Waardedalingsverliese<br />

Disposals (5 623) (20 420) Wegdoenings<br />

Adjustments and reclassifi cations between asset groups and<br />

Aansuiwerings en herklassifi kasies tussen bategroepe en tasbare<br />

tangible assets - 6 688<br />

bates<br />

Balance at the end of the year 37 253 41 280 Saldo aan die einde van die jaar<br />

Amortisation Amortisasie<br />

Balance at the beginning of the year (12 750) (30 429) Saldo aan die begin van die jaar<br />

Amortisation for the year (4 492) (4 287) Amortisasie vir die jaar<br />

Disposals 2 823 20 337 Wegdoenings<br />

Adjustments and reclassifi cations between asset groups and<br />

Aansuiwerings en herklassifi kasies tussen bategroepe en tasbare<br />

tangible assets 244 1 629<br />

bates<br />

Balance at the end of the year (14 175) (12 750) Saldo aan die einde van die jaar<br />

Carrying amounts Drawaardes<br />

Balance at the beginning of the year 28 530 15 451 Saldo aan die begin van die jaar<br />

Balance at the end of the year 23 078 28 530 Saldo aan die einde van die jaar<br />

15 Deferred taxation 15 Uitgestelde belasting<br />

Balance at the beginning of the year 52 447 51 071 77 - Saldo aan die begin van die jaar<br />

Movements during the year - restated 6 503 1 376 268 77 Bewegings gedurende die jaar - hersaamgestel<br />

- movements during the year - as originally stated 6 503 (10 071) 268 77 - bewegings gedurende die jaar - soos oorspronklik weergegee<br />

- prior year error - 11 447 - - - vorige jaar fout<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 83


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

Deferred taxation on revaluation of <strong>Clover</strong> Beverages assets with<br />

Uitgestelde belasting met herwaardasie van <strong>Clover</strong> Beverages se<br />

acquisition of minority interest directly recognised in equity<br />

bates by verkryging van minderheidsbelang direk teen ekwiteit<br />

(3 245) -<br />

erken<br />

55 705 52 447 345 77<br />

The balance is constituted as follows: Die saldo bestaan uit:<br />

Deferred income tax assets Uitgesteldebelastingbates<br />

Reconstructuring commission 4 182 12 545 Herstruktureringskommissie<br />

Exports claim 3 796 3 795 Uitvoereis<br />

Secured loan RMB 5 339 6 261 Versekerde lening RMB<br />

Provision product claims 2 402 3 061 Voorsiening vir produkeise<br />

Consumable stores 2 089 1 003 Verbruiksvoorraad<br />

Property, plant and equipment - 77 Eiendom, aanleg en toerusting<br />

Leave pay provision 10 173 9 279 Verlofgeldvoorsiening<br />

In plant building 1 735 - Inhuisgebou<br />

Leases 3 206 - Hure<br />

Provision rentals, straight-line adjustment 2 095 2 009 Voorsiening huurgeld, reguitlyn-aanpassing<br />

IFRS adjustments - 2 222 IFRS-aanpassings<br />

Assessed loss carried forward 118 704 106 040 Aangeslane verlies oorgedra<br />

Other 5 817 3 998 363 - Ander<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 84


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

Prior year error - 12 870 Fout vorige jaar<br />

- leases - 4 587 - huurreg<br />

- bad debts - 3 109 - slegte skuld<br />

- in plant building - 1 113 - inhuisgebou<br />

- long service bonus - 1 601 - langdiensbonus<br />

- other - 2 460 - ander<br />

159 538 163 083 363 77<br />

Deferred tax liabilities Uitgesteldebelastinglaste<br />

Property, plant and equipment (99 285) (63 314) Eiendom, aanleg en toerusting<br />

Long service bonus - (1 602) Langdiensbonus<br />

Prepayments - (1 834) Vooruitbetalings<br />

Bad debts - (2 758) Slegte skuld<br />

Rent paid machines - long-term (1 833) (1 031) Huur betaal masjiene - langtermyn<br />

IFRS adjustments - (38 166) IFRS-aanpassings<br />

Other (2 715) (508) (18) - Ander<br />

Prior year error Fout vorige jaar<br />

- interest rate swap - (1 423) - rentekoers-ruiltransaksie<br />

(103 833) (110 636) (18) -<br />

Net deferred tax assets 55 705 52 447 345 77 Netto uitgesteldebelastingbates<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 85


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

Refl ected in the balance sheet as follows: Soos volg in die balansstaat weerspieël:<br />

Deferred tax assets 71 081 63 260 345 77 Uitgesteldebelastingbates<br />

Deferred tax liabilities (15 376) (10 813) - - Uitgesteldebelastinglaste<br />

Net deferred tax assets 55 705 52 447 345 77 Netto uitgesteldebelastingbates<br />

During the current year the tax base of certain assets and liabilities<br />

Die belastingbasis van sekere bates en laste is gedurende die jaar<br />

was reassessed and found to be incorrect. These errors amounting<br />

hersien en foutief bevind. Die foute, wat R11,4 miljoen bedra, het<br />

to R11,4 million related to the prior year and were corrected by<br />

betrekking op die vorige jaar en is reggestel deur die hersamestelling<br />

the restatement of comparative fi gures.<br />

van die vergelykende syfers.<br />

In assessing the availability of suffi cient future taxable profi t for<br />

utilisation against unused tax losses, cognisance was taken of the<br />

Group’s vision, goals and strategies. The Board is of the opinion<br />

that future taxable profi ts would be adequate to utilise the unused<br />

tax losses.<br />

16 Inventories 16 Voorraad<br />

Delivery agreements 5 555 3 233 Afl eweringsooreenkomste<br />

Raw materials 79 916 70 026 Grondstowwe<br />

Work in progress 38 062 20 865 Onvoltooide werk<br />

Consumable stores 42 584 33 127 Verbruiksvoorraad<br />

Finished goods 148 469 198 134 Klaarprodukte<br />

Net realisable value 314 586 325 385 Netto realiseerbare waarde<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 86<br />

By die evaluering van voldoende toekomstige belasbare winste vir<br />

gebruik teen onbenutte belastingverliese, is kennis geneem van<br />

die Groep se visie, doelwitte en strategieë. Die Direksie is van<br />

mening dat toekomstige belasbare winste toereikend sal wees om<br />

die ongebruikte belastingverlies te benut.


Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

The amount of the write-down of inventories recognised as an<br />

Die bedrag van die waardedaling van voorrade wat as ’n uitgawe<br />

expense is R7,7 million (2006: R2,5 million). This expense is<br />

erken word, is R7,7 miljoen (2006: R2,5 miljoen). Hierdie uitgawe<br />

included in the cost of sales line item as a cost of inventories.<br />

is ingesluit in die koste van verkope-lynitem as ’n voorraadkoste.<br />

17 Trade and other receivables 17 Handels- en ander debiteure<br />

Trade receivables 506 115 484 202 Handelsdebiteure<br />

Other receivables and prepayments 76 977 101 651 2 535 2 833 Ander debiteure en vooruitbetalings<br />

Loans to Directors and employees 24 721 - Lenings aan Direkteure en werknemers<br />

Intercompany loan <strong>Clover</strong> S.A. 76 187 75 259 Inter-maatskappylening <strong>Clover</strong> S.A.<br />

Intercompany loan CIL Share Purchase Plan Trust 31 419 12 503 Inter-maatskappylening CIL Share Purchase Plan Trust<br />

Intercompany loan CIL Stabilisation Trust 3 671 1 362 Inter-maatskappylening CIL Stabilisation Trust<br />

Impairment (5 858) (5 410) Waardedalings<br />

601 955 580 443 113 812 91 957<br />

<strong>Clover</strong> S.A. securitised its trade debtors, excluding debtors<br />

generated from export sales, through a special purpose entity,<br />

<strong>Clover</strong> Capital. <strong>Clover</strong> Capital was consolidated into the results of<br />

the Group. The payment terms for accounts receivable are 30 days<br />

after the end of the month in which the goods were delivered.<br />

Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

<strong>Clover</strong> S.A. het sy handelsdebiteure, uitgesluit debiteure wat uit<br />

uitvoerverkope gegenereer is, deur ’n spesialedoel-entiteit, <strong>Clover</strong><br />

Capital, gesekuriteer. <strong>Clover</strong> Capital is by die resultate van die<br />

Groep gekonsolideer. Die betalingsvoorwaardes vir rekeninge<br />

ontvangbaar is 30 dae na die maandeinde waarin die goedere<br />

afgelewer is.<br />

Annual Annual Report/Jaarverslag Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy Page/Bladsy 87


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

18 Cash and cash equivalents 18 Kontant en kontantekwivalente<br />

Cash at bank earns interest at fl oating rates based on daily deposit<br />

rates. Short-term deposits are made for varying periods of<br />

between one day and three months, depending on the immediate<br />

cash requirements of the Group, and earn interest at the<br />

respective short-term deposit rates. At 30 June 2007, the Group<br />

had available R171,5 million (2006: R278 million) of unutilised<br />

committed borrowing facilities in respect of which all conditions<br />

precedent had been met. For the purpose of the consolidated cash<br />

fl ow statements, cash and cash equivalents comprise the following<br />

at 30 June 2007:<br />

Kontant in banke verdien rente teen veranderlike koerse gegrond<br />

op daaglikse depositokoerse. Korttermyndeposito’s word<br />

gemaak vir veranderende tydperke van tussen een dag en drie<br />

maande na gelang van die onmiddellike kontantbehoeftes van die<br />

Groep, en verdien rente teen die onderskeidelike korttermyndepositokoerse.<br />

Op 30 Junie 2007 het die Groep oor onbenutte<br />

verbonde leengeriewe van R171,5 miljoen (2006:<br />

R278 miljoen) beskik waarop alle opskortende voorwaardes<br />

nagekom is. Vir die gekonsolideerde kontantvloeistate sluit<br />

kontant en kontantekwivalente op 30 Junie 2007 die volgende in:<br />

Cash at bank and on hand Kontant in banke en voorhande<br />

On hand 572 910 Voorhande<br />

Outstanding deposits 146 575 42 158 Uitstaande deposito’s<br />

Call loans 560 162 944 Daglenings<br />

Cash in banks 184 858 153 594 6 243 4 599 Kontant in banke<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 88<br />

332 565 359 606 6 243 4 599


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

19 Share capital and share premium 19 Aandelekapitaal en aandelepremie<br />

Ordinary shares Gewone aandele<br />

Authorised Gemagtig<br />

100 million ordinary shares with a par value of 10 cents each 100 miljoen gewone aandele met ‘n pariwaarde van 10 sent elk<br />

Share capital issued Aandelekapitaal uitgereik<br />

Number of shares issued Aantal aandele uitgereik<br />

At 1 December 2003 57 603 937<br />

57 603 937<br />

Op 1 Desember 2003<br />

At 6 October 2005 19 303 856<br />

19 303 856<br />

Op 6 Oktober 2005<br />

76 907 793<br />

Ordinary share capital Gewone aandelekapitaal<br />

76,9 million (2006: 76,9 million) ordinary shares at 10 cents each 7 691 7 691 7 691 7 691 76,9 miljoen (2006: 76,9 miljoen) gewone aandele van 10 sent elk<br />

Ordinary share premium Gewone aandelepremie<br />

Premium on 19,3 million (2006: 19,3 million) ordinary shares at<br />

90 cents per share<br />

76 907 793<br />

17 373 17 373 17 373 17 373 Premie op 19,3 miljoen (2006: 19,3 miljoen) gewone aandele<br />

teen 90 sent per aandeel<br />

25 064 25 064 25 064 25 064<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 89


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

Preference shares Voorkeuraandele<br />

Authorised Gemagtig<br />

100 million cumulative preference shares with a par value of<br />

10 cents each<br />

100 miljoen kumulatiewe voorkeuraandele met ’n pariwaarde van<br />

10 sent elk<br />

Share capital issued Aandelekapitaal uitgereik<br />

Number of shares issued Aantal aandele uitgereik<br />

At 1 December 2003 57 603 937<br />

57 603 937<br />

Op 1 Desember 2003<br />

At 6 October 2005 25 000 000<br />

25 000 000<br />

Op 6 Oktober 2005<br />

At 5 July 2006 3 888 652<br />

3 888 652<br />

Op 5 Julie 2006<br />

86 492 589<br />

86 492 589<br />

Preference share capital Voorkeuraandelekapitaal<br />

86,5 million (2006: 82,6 million) preference shares at 10 cents<br />

each<br />

8 649 8 260 8 649 8 260 86,5 miljoen (2006: 82,6 miljoen) voorkeuraandele van 10 sent<br />

elk<br />

Preference share premium Voorkeuraandelepremie<br />

Premium on 86,5 million (2006: 82,6 million) preference shares<br />

at R2,80 per share 242 179 231 292 242 179 231 292<br />

Premie op 86,5 miljoen (2006: 82,6 miljoen) voorkeuraandele<br />

teen R2,80 per aandeel<br />

Share issue cost (230) (230) (230) (230) Koste van aandele uitgereik<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 90<br />

250 598 239 322 250 598 239 322


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

Holders of preference shares are entitled to a minimum<br />

preference dividend payable on a quarterly basis, calculated over<br />

the dividend period at 75% of ABSA’s prime rate multiplied by the<br />

subscription price of the preference share.<br />

In addition, preference shares participate in ordinary dividends,<br />

if declared, in proportion to the issue price of preference shares<br />

and par value of ordinary shares. Preference shares have no<br />

voting rights and are not redeemable unless the company breaches<br />

certain conditions as set out in the Articles of Association.<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

Treasury shares Tesourie-aandele<br />

Voorkeuraandeelhouers is geregtig op ’n minimum<br />

voorkeurdi vidend, bereken oor die dividendperiode teen 75%<br />

van ABSA se prima koers vermenigvuldig met die subskripsieprys<br />

van die voorkeuraandeel, betaalbaar op ’n kwartaallikse basis.<br />

Verder deel voorkeuraandeelhouers in gewone dividende, indien<br />

ver klaar in verhouding tot die uitreikprys van voorkeuraandele en<br />

die pariwaarde van gewone aandele. Voorkeuraandele het geen,<br />

stemreg nie en is nie afl osbaar nie, tensy die maatskappy sekere<br />

voorwaardes soos uiteengesit in die Akte van Oprigting verbreek.<br />

9,8 million (2006: 9,8 million) ordinary shares at 10 cents each (977) (977) 9,8 miljoen (2006: 9,8 miljoen) gewone aandele van 10 sent elk<br />

and 0,9 million (2006: 4,3 million) preference shares at 10 cents<br />

each (90) (431)<br />

en 0,9 miljoen (2006: 4,3 miljoen) voorkeuraandele van 10 sent<br />

elk<br />

and a preference share premium of R2,80 per share (2 522) (12 072) en ’n voorkeuraandelepremie van R2,80 per aandeel<br />

(3 589) (13 480)<br />

Debt portion of preference share capital Skuldkomponent van voorkeuraandelekapitaal<br />

Debt portion of preference share (151 650) (138 883) (151 650) (138 883) Skuldkomponent van voorkeuraandele<br />

Revaluation of debt portion of preference share capital reversed<br />

- prior year error - (6 230) - (6 230)<br />

Herwaardasie van skuldkomponent van voorkeuraandelekapitaal<br />

teruggeskryf - fout vorige jaar<br />

Less: Debt portion of preference treasury shares 1 959 7 313 Min: Skuldkomponent van voorkeurtesourie-aandele<br />

(149 691) (137 800) (151 650) (145 113)<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 91


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

Total issued share capital 16 340 15 951 16 340 15 951 Totale uitgereikte aandelekapitaal<br />

Total share premium net of debt portion 109 631 110 635 107 672 103 322 Totale aandelepremie netto van skuldkomponent<br />

Total share premium 259 322 248 435 259 322 248 435 Totale aandelepremie<br />

Total debt portion of preference share capital (149 691) (137 800) (151 650) (145 113) Totale skuldkomponent van voorkeuraandelekapitaal<br />

Total treasury shares (3 589) (13 480) Totale tesourie-aandele<br />

122 382 113 106 124 012 119 273<br />

Shares were issued as follows during the year: Aandele is soos volg gedurende die jaar uitgereik:<br />

Ordinary shares of 10 cents each - 1 931 - 1 931 Gewone aandele van 10 sent elk<br />

Ordinary shares premium of 90 cents per share - 17 373 - 17 373 Gewone aandelepremie van 90 sent per aandeel<br />

Preference shares at 10 cents each 389 2 500 389 2 500 Voorkeuraandele van 10 sent elk<br />

Preference share premium of 280 cents per share 10 887 70 000 10 887 70 000 Voorkeuraandelepremie van 280 sent per aandeel<br />

Share issue cost - (230) - (230) Aandele-uitreikingskoste<br />

Debt portion of preference share capital (6 537) (49 918) (6 537) (49 918) Skuldkomponent van voorkeuraandelekapitaal<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 92<br />

4 739 47 656 4 739 47 656


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

20 Reserves 20 Reserwes<br />

20.1 Share-based payments reserve 20.1 Aandelegebaseerde betalingsreserwe<br />

Balance at the beginning of the year 2 170 - 2 170 - Saldo aan die begin van die jaar<br />

Provision for the year 27 196 2 170 - 2 170 Voorsiening vir die jaar<br />

Balance at the end of the year 29 366 2 170 2 170 2 170 Saldo aan die einde van die jaar<br />

Refer to Note 32 of the fi nancial statements for details on<br />

share-based payment scheme.<br />

20.2 Non-distributable reserves 20.2 Nie-verdeelbare reserwes<br />

Balance at the beginning of the year 209 314 211 028 Saldo aan die begin van die jaar<br />

Verwys na Aantekening 32 by die fi nansiële state vir besonderhede<br />

van die aandelegebaseerde betalingskema.<br />

Revaluation <strong>Clover</strong> Beverages assets 5 334 - Herwaardering <strong>Clover</strong> Beverages-bates<br />

Foreign currency translation reserve (88) (1 714) Buitelandsevaluta-omrekeningsreserwe<br />

214 560 209 314<br />

The balance is constituted as follows: Die saldo is soos volg saamgestel:<br />

- profi t on sale of PP&E 7 931 7 931 - wins by verkoop van EA&T<br />

- share premium received on issues of shares to minority<br />

shareholders 125 795 125 795<br />

- aandelepremie verkry by uitreiking van aandele aan<br />

minder heidsaandeelhouers<br />

- revaluation of property, plant and equipment 4 302 4 302 - herwaardasie van eiendom, aanleg en toerusting<br />

- unrealised profi t on acquisition of additional shares in<br />

subsidiary 14 913 14 913<br />

- ongerealiseerde wins by verkryging van bykomende aandele in<br />

fi liaal<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 93


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

- foreign currency translation reserve (exchange differences<br />

arising from the translation of the fi nancial statements of foreign<br />

subsidiaries)<br />

- revaluation of <strong>Clover</strong> Holdings shares with acquisition of<br />

investment previously held by NCD Members Participation Trust<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

(4 567) (4 479) - buitelandsevaluta-omrekeningsreserwe (wisselkoersverskille<br />

wat voortspruit uit die omskakeling van die fi nansiële state van<br />

buitelandse fi liale)<br />

48 937 48 937<br />

- herwaardasie van <strong>Clover</strong> Beherend-aandele by verkryging van<br />

belegging voorheen gehou deur NCD Members Participation<br />

Trust<br />

- revaluation of <strong>Clover</strong> Beverages assets 5 334 - - herwaardasie van <strong>Clover</strong> Beverages-bates<br />

- non-distributable loss written off on unbundling of <strong>Clover</strong><br />

Holdings<br />

11 915 11 915 - nie-verdeelbare verlies afgeskryf by die ontbondeling van <strong>Clover</strong><br />

Beherend<br />

214 560 209 314<br />

20.3 General reserves 20.3 Algemene reserwes<br />

Balance at the end of the year 136 357 136 357 136 357 136 357 Saldo aan die einde van die jaar<br />

Transfer to retained earnings (136 357) - (136 357) - Oordrag na behoue verdienste<br />

- 136 357 - 136 357<br />

Total reserves 243 926 347 841 2 170 138 527 Totale reserwes<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 94


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

21 Retained earnings 21 Behoue verdienste<br />

Retained profi t/(loss) at the beginning of the year 168 751 73 566 (86 777) (105 218) Behoue wins/(verlies) aan die begin van die jaar<br />

Profi t/(loss) attributable to shareholders of the parent as<br />

Wins/(verlies) toeskryfbaar aan aandeelhouers van die<br />

restated<br />

167 102<br />

95 185 15 120 18 441<br />

moedermaatskappy hersaamgestel<br />

Profi t/(loss) attributable to shareholders of the parent as<br />

Wins/(verlies) toeskryfbaar aan aandeelhouers van die<br />

originally stated 167 102 83 738 15 120 18 441<br />

moedermaatskappy soos oorspronklik getoon<br />

Prior year error as per Note 14 - 11 447 Vorige jaar fout per Aantekening 14<br />

Dividends (9 536) - (9 536) - Dividende<br />

General reserve transfer from reserves 136 357 - 136 357 - Algemene reserwe oorgedra van reserwes<br />

462 674 168 751 55 164 (86 777)<br />

22 Interest-bearing borrowings 22 Rentedraende lenings<br />

22.1 Secured liabilities 22.1 Versekerde verpligtinge<br />

(a) Secured by plant and equipment sold under a leaseback with a book<br />

value of R5,2 million (2006: R6,3 million) Repayable in annual<br />

instalments over two years. Payments due within the next year<br />

are: R6,5 million. Interest rate: 17,5% (2006: 17,5%) (fi xed).<br />

Maturity: 30 June 2009. 18 409 21 589<br />

(b) Convertible loan, secured by cession of shares in Saclo (Pty) Ltd<br />

Interest rate: 16,9% (2006: 16,9%) (fi xed). - 15 246<br />

(c) Secured by plant and equipment with a book value of R30,1<br />

million (2006: R32,5 million) Repayable in half-yearly instalments<br />

over fi ve years. Payments due within the next year are:<br />

R5,1million. Interest rate: 11,64% (2006: 9,48%) (variable).<br />

Maturity: 31 May 2012. 31 499 36 178<br />

(a) Verseker deur aanleg en toerusting verkoop onder ’n<br />

terugverhurings- ooreenkoms met ’n boekwaarde van<br />

R5,2 miljoen (2006: R6,3 miljoen) Terugbetaalbaar in jaarlikse<br />

paaiemente oor twee jaar. Terugbetalings in die eerskomende<br />

jaar is: R6,5 miljoen. Rentekoers: 17,5% (2006: 17,5%) (vas).<br />

Afl osdatum: 30 Junie 2009.<br />

(b) Omskepbare lening verseker deur sessie van aandele in Saclo<br />

(Edms) Bpk Rentekoers: 16,9% (2006: 16,9%) (vas).<br />

(c) Verseker deur aanleg en toerusting met ’n boekwaarde van R30,1<br />

miljoen (2006: R32,5 miljoen) Terugbetaalbaar in halfjaarlikse<br />

paaiemente oor vyf jaar. Terugbetalings in die eerskomende jaar is:<br />

R5,1miljoen. Rentekoers: 11,64% (2006: 9,48%) (veranderlik).<br />

Afl osdatum: 31 Mei 2012.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 95


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

(d) Secured by securitisation of trade debtors<br />

(d) Verseker deur ’n sekuritering van handelsdebiteure<br />

(Refer to Note 17 - accounts receivable.) Repayable as follows:<br />

(Verwys na Aantekening 17 – debiteure.) Terugbetaalbaar as volg:<br />

Second tranche: R80 million - 31 March 2008. Third tranche:<br />

Tweede ooreenkoms: R80 miljoen - 31 Maart 2008. Derde<br />

R280 million - 14 December 2011. Interest rate: 10,6% (fi xed)<br />

ooreenkoms: R280 miljoen - 14 Desember 2011. Rentekoers:<br />

(2006: 12,4% variable). 360 000 350 000<br />

10,6% (vas) (2006: 12,4% veranderlik).<br />

(e) Secured by plant and equipment with a book value of R29,6<br />

million (2006: R30,0 million)<br />

Repayable in monthly instalments. Payments due within the next<br />

year are: R5,4 million. Interest rate: 9,62% - 11,45% (2006: 8,35<br />

- 10,0%) (variable). Maturity: between December 2009 and April<br />

2011. 24 315 28 871<br />

(e) Verseker deur aanleg en toerusting met ’n boekwaarde van R29,6<br />

miljoen (2006: R30,0 miljoen)<br />

Terugbetaalbaar in maandelikse paaiemente. Terugbetalings in die<br />

eerskomende jaar is: R5,4 miljoen. Rentekoers:<br />

9,62% -11,45% (2006: 8,35% -10,0%) (veranderlik).<br />

Afl osdatums: tussen Desember 2009 en April 2011.<br />

22.2 Unsecured liabilities 22.2 Onversekerde verpligtinge<br />

(a) Debt portion of preference share capital 149 691 137 800 151 650 145 113 (a) Skuldkomponent van voorkeuraandelekapitaal<br />

Transfer from share capital as originally stated 149 691 131 570 151 650 138 883 Oorgedra vanaf aandelekapitaal soos oorspronklik aangedui<br />

Revaluation of debt portion of preference share capital reversed<br />

- prior year error - 6 230 - 6 230<br />

(b) Unsecured short-term loan<br />

Repayable on demand. The full outstanding amount is repayable<br />

within one year. Interest rate: 9,9% - 7,3% (2006: 8,3% - 7,3%)<br />

(variable). 118 411 27 389 1 -<br />

(c) Bank overdraft<br />

Repayable on demand. The full outstanding amount is repayable<br />

within one year. Interest rate: 11,0% - 13,0%<br />

(2006: 11,5% - 10,5% variable) 62 7 065<br />

702 387 624 138 151 651 145 113<br />

Herwaardasie van skuldkomponent van voorkeuraandelekapitaal<br />

teruggeskryf - fout vorige jaar<br />

(b) Onversekerde korttermynlening<br />

Terugbetaalbaar op aanvraag. Die volle uitstaande bedrag is<br />

terugbetaalbaar in een jaar. Rentekoers: 9,9% - 7,3% (2006: 8,3%<br />

- 7,3%) (veranderlik).<br />

(c) Bankoortrekkings<br />

Terugbetaalbaar op aanvraag. Die volle uit staande bedrag is<br />

terugbetaalbaar in een jaar. Rentekoers: 11,0% - 13,0%<br />

(2006: 11,5% - 10,5% veranderlik).<br />

Short-term portion transferred to current liabilities 135 449 49 702 Korttermyngedeelte oorgedra na bedryfslaste<br />

566 938 574 436 151 651 145 113<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 96


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

The debt portion of preference share capital was estimated through<br />

Die skuldkomponent van voorkeuraandelekapitaal is beraam<br />

the capitalisation of the mandatory portion of the preference share<br />

deur die kapitalisasie van die verpligte gedeelte van die<br />

dividends.<br />

voorkeuraandele-dividend.<br />

The mandatory portion of the preference dividends is equal<br />

Die verpligte gedeelte van die voorkeurdividend is gelyk aan<br />

to 75% of ABSA’s prime rate on the subscription price of the<br />

75% van ABSA se prima koers op die subskripsieprys van die<br />

preference shares.<br />

voorkeuraandele.<br />

The equity portion of the preference share capital was<br />

Die ekwiteitsgedeelte van die voorkeuraandelekapitaal is verkeerdelik<br />

incorrectly adjusted in the prior year with R6,2 million.<br />

aangepas met R6,2 miljoen gedurende die vorige jaar. Hierdie fout is<br />

This error was reversed during the current year.<br />

gedurende die jaar reggestel.<br />

23 Provisions 23 Voorsienings<br />

23.1 Long service bonus 23.1 Langdiensbonus<br />

Balance at the beginning of the year 38 944 36 000 Saldo aan die begin van die jaar<br />

Amounts provided 5 770 9 270 Bedrae voorsien<br />

Amounts utilised (5 579) (6 326) Bedrae aangewend<br />

39 135 38 944<br />

23.2 Leave 23.2 Verlof<br />

Balance at the beginning of the year 33 501 34 136 Saldo aan die begin van die jaar<br />

Amounts provided 6 481 5 923 Bedrae voorsien<br />

Amounts utilised (4 713) (6 558) Bedrae aangewend<br />

35 269 33 501<br />

23.3 Product claims 23.3 Produkeise<br />

Balance at the beginning of the year 10,810 - Saldo aan die begin van die jaar<br />

Amounts provided 17 111 10 810 Bedrae voorsien<br />

Amounts utilised (19 452) - Bedrae aangewend<br />

8 469 10 810<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 97


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

23.4 Total provisions 23.4 Totale voorsienings<br />

Long-term portion 63 947 59 024 Langtermyngedeelte<br />

Short-term portion transferred to current liabilities 18 926 24 231 Korttermyngedeelte oorgedra na bedryfslaste<br />

82 873 83 255<br />

Provision for product claims Voorsiening vir produkeise<br />

A provision is recognised for expected product returns, price and<br />

short delivery claims on products sold during the fi nancial year,<br />

based on past experience of claim levels. Assumptions used to<br />

calculate the provision for price and short delivery claims were<br />

based on the percentages of actual claim credits during July 2006<br />

to January 2007 relating to trade receivables and applied to trade<br />

receivables outstanding at the end of the year. The provision for<br />

returns claims was based on the previous six months’ claim credits<br />

average and shelf life information about the products.<br />

Leave Verlofvoorsiening<br />

A provision for leave is recognised for the number of days leave due<br />

to employees at 30 June 2007, valued at a rate per day based on the<br />

basic salary of each employee at 30 June 2007. Leave payments are<br />

recognised as utilisations.<br />

Long service bonus Langdiensbonus<br />

The projected credit method is used for the calculations of the long<br />

service bonus provision. Payments are recognised as utilisations.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 98<br />

n Voorsiening word erken vir verwagte eise met betrekking tot<br />

produkterugsendings, pryse en afl eweringstekorte van produkte<br />

verkoop gedurende die boekjaar, gegrond op ervaring van<br />

eis vlakke. Aannames vir die berekening van prys- en<br />

lewerings eise is gegrond op die persentasie werklike eiskrediete<br />

gedurende Julie 2006 tot Januarie 2007 met betrekking tot<br />

handelsdebi teure en toegepas op uitstaande handelsdebiteure aan die<br />

einde van die jaar. Die voorsiening vir terugsendingseise is gegrond<br />

op die gemiddelde eiskrediete gedurende die vorige ses maande en<br />

inligting oor die rakleeftyd van die produkte.<br />

’n Voorsiening vir verlofgeld word erken vir die aantal dae verlof<br />

verskuldig aan werknemers op 30 Junie 2007, gewaardeer teen ’n<br />

daaglikse tarief gegrond op die basiese salaris van elke werknemer<br />

op 30 Junie 2007. Verlofbetalings word as benuttings erken.<br />

Die geprojekteerde kredietmetode word vir die berekening van die<br />

langdiensbonus-voorsiening gebruik. Betalings word as<br />

aanwen dings erken.


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

The determination of the long service bonus is based on the<br />

Die bepaling van die langdiensbonus is gegrond op die volgende<br />

following assumptions:<br />

aannames:<br />

Active members 6 687 6 864 Aktiewe lede<br />

Salary escalation ratio 6,9% 5,9% Salaristoenamekoers<br />

Discounting rate 8,4% 7,7% Afslagkoers<br />

Normal retirement 65 65 Normale aftrede<br />

24 Trade and other payables 24 Handels- en ander krediteure<br />

Trade payables 468 264 411 867 Handelskrediteure<br />

Other payables 307 403 312 663 11 250 2 611 Ander krediteure<br />

Interest payable 7 912 7 440 6 702 5 359 Rente betaalbaar<br />

Payable to joint ventures 80 901 67 817 Betaalbaar aan gesamentlike ondernemings<br />

864 480 799 787 17 952 7 970<br />

25 Dividends paid 25 Dividende betaal<br />

Mandatory dividends paid to preference shareholders are<br />

recognised as fi nance cost (refer to Note 7.6).<br />

Verpligte dividende betaalbaar aan voorkeuraandeelhouers word as<br />

fi nansieringskoste erken (verwys na Aantekeng 7.6).<br />

During the year dividends were paid as follows: Gedurende die jaar is dividende as volg betaal:<br />

To ordinary shareholders 316 - 316 - Aan gewone aandeelhouers<br />

To preference shareholders 9 220 - 9 220 - Aan voorkeuraandeelhouers<br />

Cents per share: 9 536 - 9 536 - Sent per aandeel:<br />

To ordinary shareholders 0,4 - 0,4 - Aan gewone aandeelhouers<br />

To preference shareholders 11,0 - 11,0 - Aan voorkeuraandeelhouers<br />

Annual Annual Report/Jaarverslag Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy Page/Bladsy 99


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

26 Notes to the cash fl ow statements 26 Aantekeninge by die kontantvloeistate<br />

26.1 Cash generated from /(utilised by) operations 26.1 Kontant gegenereer/(benut) deur bedryfsaktiwiteite<br />

Profi t before taxation 281 345 167 234 22 170 20 002 Wins voor belasting<br />

Finance cost 94 400 89 736 22 800 17 409 Finansieringskoste<br />

Finance income (18 720) (14 785) (13 876) (13 982) Finansieringsinkomste<br />

Dividends received (4) (175) (19 731) (175) Dividende ontvang<br />

Profi t attributable to minority shareholders (41 500) (35 850) Wins toeskryfbaar aan minderheidsbelang<br />

Foreign exchange loss/(profi t) 139 (901) Verlies/(wins) op buitelandse valuta<br />

Movement in provisions (382) 13 119 Beweging in voorsienings<br />

Change in working capital (Note 26.2) 53 980 (112 385) (11 875) (109 764) Verandering in bedryfskapitaal (Aantekening 26.2)<br />

Provisions (reduced)/increased - creditors - (23 693) Voorsienings (verminder)/vermeerder - krediteure<br />

Provisions (reduced)/increased - debtors - (10 574) Voorsienings (verminder)/vermeerder - debiteure<br />

Share-based compensation 27 196 2 170 - 2 170 Aandeelgebaseerde vergoeding<br />

Depreciation and amortisation 86 018 88 478 14 139 Depresiasie en amortisasie<br />

Loss/(profi t) on disposal and scrapping of assets 5 453 11 818 (2 169) (453) Verlies/(wins) by verkoop en skrapping van bates<br />

Profi t on sale of UltraMel business (111 129) (6 700) Wins by die verkoop van UltraMel-besigheid<br />

Sale of interest in <strong>Clover</strong> Beverages - (1 380) - (1 380) Verkoop van belang in <strong>Clover</strong> Beverages<br />

Foreign currency difference on PP&E (1 097) 730 Valutaverskil op EA&T<br />

375 699 166 842 (2 667) (86 034)<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 100


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

26.2 Change in working capital 26.2 Verandering in bedryfskapitaal<br />

Decrease in inventories 10 799 5 931 Afname in voorraad<br />

Decrease/(increase) in trade and other receivables (21 512) 53 932 (21 855) (76 663) Afname/(toename) in handels- en ander debiteure<br />

(Decrease)/increase in trade and other payables 64 693 (172 248) 9 980 (33 101) (Afname)/toename in handels- en ander krediteure<br />

53 980 (112 385) (11 875) (109 764)<br />

26.3 Taxation paid 26.3 Belasting betaal<br />

Amount unpaid at the beginning of the year (18 444) (14 848) (3 944) (2 232) Bedrag verskuldig aan die begin van die jaar<br />

Taxation charged in income statement excluding deferred taxation<br />

Belasting gehef in die inkomstestaat, uitgestelde belasting uitgesluit<br />

(79 245) (62 520) (7 318) (1 712)<br />

Amount due at the end of the year 12 360 18 444 (191) 3 944 Bedrag verskuldig aan die einde van die jaar<br />

(85 329) (58 924) (11 453) -<br />

27 Pensions and other post-employment benefi t plans 27 Pensioen- en ander voordele na aftrede<br />

27.1 Defi ned benefi t fund 27.1 Vastevoordelefonds<br />

The fund is a defi ned benefi t fund and an actuarial valuation of the<br />

Die pensioenfonds is ’n vastevoordelefonds en is op 1 Julie 2007<br />

pension fund was done on 1 July 2007. The actuarial method used<br />

gewaardeer. Dieselfde aktuariële metode as vir vorige waardasies<br />

in determining the cost of the retirement benefi ts is the same as<br />

is vir die waardebepaling van die aftreevoordele gebruik. Die<br />

those used in previous calculations. The assumptions regarding<br />

aannames ten opsigte van sterftes, rentekoerse, salarisverhogings,<br />

deaths, interest rates, salary increases, retirements, resignations<br />

aftredes, bedankings en administrasiekoste is gegrond op algemeen<br />

and administration cost were all based on generally accepted<br />

aanvaarde standaarde in die bedryf. Die billike waarde van die<br />

standards for the industry. The fair value of the assets of the fund,<br />

bates van die fonds, R9,76 miljoen (2006: R7,85 miljoen), oorskry<br />

R9,76 million (2006: R7,85 million), exceeded the actuarial<br />

die huidige aktuariële waarde van beloofde aftreevoordele van<br />

present value of promised retirement benefi ts of R6,91 million<br />

(2006: R6,43 million).<br />

R6,91 miljoen (2006: R6,43 miljoen).<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 101


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

The surplus has not been accounted for, as it accrues to the members<br />

Die surplus is nie te boek gestel nie, aangesien dit aan die lede van<br />

of the fund. The Group policy is to fund any defi cit in accordance with<br />

die fonds toeval. Dit is die Groep se beleid om enige tekorte te<br />

the Pension Fund Act of 1956 and published regulations issued by the<br />

fi nansier in ooreenstemming met die Pensioenfondswet van 1956 en<br />

Registrar of Financial Services from time to time. The fund is subject<br />

regulasies wat van tyd tot tyd deur die Registrateur van Finansiële<br />

to the same Act which requires an actuarial valuation every three years.<br />

Dienste gepubliseer word. Die fonds is onderworpe aan dieselfde Wet<br />

Number of members on 30 June 2007: 10 (2006: 12). The fund closed<br />

wat ’n driejaarlikse aktuariële waardasie vereis. Getal lede op 30 Junie<br />

for new entrants on 1 July 1994.<br />

2007: 10 (2006: 12). Die fonds het op 1 Julie 1994 vir nuwe toetreders<br />

gesluit.<br />

27.2 <strong>Clover</strong> S.A. pension fund 27.2 <strong>Clover</strong> S.A. pensioenfonds<br />

This is a defi ned contribution fund. The value of this fund<br />

determines the benefi ts which accrue to members. The<br />

Company has no obligation other than its normal contributions. The<br />

amalgamated <strong>Clover</strong> S.A. Pension Fund has 1 541 members (2006:<br />

1 385).<br />

27.3 <strong>Clover</strong> S.A. provident fund 27.3 <strong>Clover</strong> S.A. voorsorgfonds<br />

This is a defi ned contribution fund. The value of the fund determines<br />

the benefi ts which accrue to members. The Group has no obligation<br />

other than its normal contributions. Number of members on 30<br />

June 2007: 5 144 (2006: 4 954).<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 102<br />

Hierdie fonds is ’n vastebydraefonds. Die waarde van die fonds<br />

bepaal die voordele wat aan werknemers betaalbaar is. Bo en<br />

behalwe die normale bydraes is daar geen verdere verpligting<br />

op die Maatskappy nie. Die gesamentlike <strong>Clover</strong> S.A.<br />

Pensioenfonds het 1 541 lede (2006: 1 385).<br />

Hierdie fonds is ’n vastebydraefonds. Die waarde van die fonds<br />

bepaal die voordele wat aan werknemers betaalbaar is. Bo en<br />

behalwe die normale bydraes is daar geen verdere verpligting op die<br />

Groep nie. Getal lede op 30 Junie 2007: 5 144 (2006: 4 954).


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

27.4 Amounts recognised in the income statement 27.4 Bedrae wat in die inkomstestaat erken word<br />

Contributions for the Group for the current year Bydraes vir die Groep vir die huidige jaar<br />

Defi ned benefi t fund 139 126 Vastevoordelefonds<br />

Pension fund 25 990 23 645 Pensioenfonds<br />

Provident fund 26 185 24 379 Voorsorgfonds<br />

52 314 48 150<br />

28 Commitments and contingencies 28 Verpligtinge en aanspreeklikheid<br />

28.1 Commitments 28.1 Verpligtinge<br />

Operating lease commitments - Group as lessee Bedryfshuurverpligtinge - Groep as huurder<br />

The Group entered into an outsourcing agreement whereby the<br />

Die Groep het hom verbind tot ’n uitkontrakteringsooreenkoms<br />

Group is provided with distribution and milk collection vehicles.<br />

waarvolgens die Groep van distribusie- en melkwinningsvoertuie<br />

The Group also entered into commercial leases on motor vehicles.<br />

voorsien word. Die Groep het ook bedryfshuurooreenkomste vir<br />

These leases have an average life of between 3 and 10 years, with<br />

die huur van motorvoertuie aangegaan. Hierdie ooreenkomste het<br />

renewal options included on some of the contracts. No restrictions<br />

’n gemiddelde lewensduur van 3 tot 10 jaar, met hernuwingsopsies<br />

are placed upon the lessee by entering into these leases.<br />

op sekere kontrakte. Daar word geen beperkings op die huurder<br />

geplaas met die aangaan van hierdie hure nie.<br />

Future minimum lease payments are as follows: Toekomstige minimum huurbetalings is as volg:<br />

Within one year 249 027 233 373 Binne een jaar<br />

After one year but not more than fi ve years 1 183 849 1 008 651 Na een jaar, maar binne vyf jaar<br />

More than fi ve years 126 383 733 974 Langer as vyf jaar<br />

1 559 258 1 975 998<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 103


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

Finance leases and hire purchase agreements<br />

The group has fi nance leases and hire purchase contracts for<br />

various items of plant, machinery and vehicles. These leases<br />

have no terms of renewal, purchase options or escalation clauses.<br />

Future minimum lease payments with the present value of the net<br />

minimum lease payments are as follows:<br />

Minimum<br />

payments/<br />

Minimum<br />

betalings<br />

R’000<br />

2007<br />

Present value of<br />

payments/<br />

Huidige waarde<br />

van betalings<br />

R’000<br />

Minimum<br />

payments/<br />

Minimum<br />

betalings<br />

R’000<br />

2006<br />

Present value<br />

of payments/<br />

Huidige waarde<br />

van betalings<br />

R’000<br />

Finansiële bruikhuurkontrakte en huurkoopooreenkomste<br />

Die Groep het fi nansiële bruikhuur- en huurkoopkontrakte vir<br />

verskeie items van aanleg, toerusting en voertuie. Hierdie hure het<br />

geen hernuwingstermyne, aankoopopsies of eskalasieklousules nie.<br />

Toekomstige minimum huurbetalings met die huidige waarde van<br />

die minimum huurbetalings is as volg:<br />

Within one year 7 956 5 344 7 976 5 684 Binne een jaar<br />

After one year but not more than fi ve years 21 511 17 815 18 752 14 136 Na een jaar, maar binne vyf jaar<br />

Total minimum lease payments 29 467 23 159 26 728 19 820 Totale mimimum huurbetalings<br />

Less: amounts representing fi nance charges (6 308) - (6 908) - Min: bedrae wat fi nansieringskoste verteenwoordig<br />

Present value of minimum lease payments 23 159 23 159 19 820 19 820 Huidige waarde van mimimum huurbetalings<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 104


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

Operating lease commitments - Group as lessor<br />

Finansieringsverhuringskontrakte en huurkoopooreenkomste<br />

The Group has entered into commercial property leases on its<br />

investment property portfolio, consisting of the Group’s surplus<br />

offi ces and manufacturing buildings. These non-cancellable<br />

leases have remaining terms of between 1 and 6 years. All leases<br />

include a clause to enable upward revision of the rental charge on an<br />

annual basis according to prevailing market conditions.<br />

Future minimum rentals receivable under non-cancellable<br />

operating leases as at 30 June are as follows:<br />

Within one year 3 032 4 640 Binne een jaar<br />

After one year but not more than fi ve years 12 126 18 561 Na een jaar, maar binne vyf jaar<br />

More than fi ve years 4 184 10 424 Langer as vyf jaar<br />

19 342 33 625<br />

Die Groep het verhuringskontrakte op sy<br />

beleggingseiendomsportefeulje aangegaan, wat bestaan uit die<br />

Groep se ongebruikte kantore en vervaardigingsgeboue. Hierdie<br />

nie-kanselleerbare verhuringskontrakte het oorblywende termyne<br />

van tussen 1 en 6 jaar. Alle kontrakte bevat ’n klousule wat opwaartse<br />

aanpassings van die huurbedrae jaarliks moontlik maak na gelang van<br />

heersende marktoestande.<br />

Toekomstige minimum huurbedrae ontvangbaar volgens nie<br />

kanselleerbare bedryfshuurooreenkomste op 30 Junie is soos volg:<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 105


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

Capital commitments Kapitaalverpligtinge<br />

Capital expenditure authorised and contracted for 25 065 41 254 Bedrae goedgekeur en gekontrakteer<br />

Capital expenditure authorised but not contracted for 18 329 3 439 Bedrae goedgekeur, maar nie gekontrakteer nie<br />

43 394 44 693<br />

28.2 Contingent liabilities 28.2 Voorwaardelike aanspreeklikhede<br />

Financial structure Finansiële struktuur<br />

A fi nancial institution has indicated to <strong>Clover</strong> that the South African<br />

’n Finansiële instelling het aan <strong>Clover</strong> te kenne gegee dat die<br />

Revenue Service has requested additional information from it with<br />

Suid-Afrikaanse Inkomstediens bykomende inligting van hom verlang<br />

regard to a transaction wherein <strong>Clover</strong> S.A. was a party. It is not at<br />

met betrekking tot ’n transaksie waarby <strong>Clover</strong> S.A. betrokke was.<br />

this stage possible to predict the outcome or effect that this may have<br />

In hierdie stadium is dit nie moontlik om die uitwerking hiervan op<br />

on <strong>Clover</strong> S.A. and the Group.<br />

<strong>Clover</strong> S.A. en die Groep te voorspel nie.<br />

Competition Commission Raad op Mededinging<br />

The Competition Commission of South Africa issued a subpoena<br />

against <strong>Clover</strong> S.A. and other companies in the dairy industry<br />

in respect of an investigation regarding alleged anticompetitive<br />

behaviour. The Company produced documentary evidence as was<br />

requested by the Commission. It is not possible at this stage to<br />

predict the outcome or effect that this may have on <strong>Clover</strong> S.A. and<br />

the Group.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 106<br />

Die Raad op Mededinging van Suid-Afrika het <strong>Clover</strong> S.A. en ander<br />

maatskappye in die suiwelbedryf gedagvaar met betrekking tot ’n<br />

ondersoek na beweerde onmededingende optrede. Die Maat skappy<br />

het dokumentêre bewyse voorgelê soos deur die Kommissie versoek.<br />

Op hierdie stadium is dit nie moontlik om die uitwerking hiervan op<br />

<strong>Clover</strong> S.A. en die Groep te voorspel nie.


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

Customs duties Doeaneheffi ngs<br />

During the 2004 fi nancial year, an investigation was conducted by<br />

the S.A. Revenue Service pertaining to rebates claimed by <strong>Clover</strong><br />

S.A. in respect of goods sold to customers for export. A guarantee<br />

of R19 million was issued to SARS. <strong>Clover</strong> S.A. will contest any<br />

possible claims instituted by SARS. Further information in this<br />

regard is not disclosed as this may prejudice the Group.<br />

2007 2006<br />

R,000 R’000<br />

Gedurende die 2004-boekjaar is ’n ondersoek deur die S.A.<br />

Inkomstediens uitgevoer met betrekking tot kortings wat deur<br />

<strong>Clover</strong> S.A. geëis is ten opsigte van goedere wat vir uitvoer aan<br />

klante verkoop is. ’n Waarborg vir R19 miljoen is aan SAID<br />

uitgereik. <strong>Clover</strong> S.A. sal enige moontlike eis teenstaan wat deur<br />

SAID ingestel word. Geen verdere inligting in hierdie verband<br />

word geopenbaar nie aangesien dit die Groep<br />

onregverdig kan benadeel.<br />

29 Related party disclosure 29 Openbaring van verwante partye<br />

29.1 With regard to business done with subsidiaries and joint<br />

ventures, the following transactions took place during<br />

the year:<br />

(a) Fees earned by <strong>Clover</strong> Industries Limited (CIL) for services<br />

rendered to <strong>Clover</strong> S.A.<br />

29.1 Ten opsigte van sake gedoen met fi liale en gesamentlike<br />

ondernemings het die volgende transaksies gedurende<br />

die jaar plaasgevind:<br />

24 817 23 658 (a) Gelde verdien deur <strong>Clover</strong> Industries Beperk (CIL) vir dienste<br />

gelewer aan <strong>Clover</strong> S.A.<br />

(b) Fees earned by <strong>Clover</strong> S.A. for services provided to: (b) Gelde verdien deur <strong>Clover</strong> S.A. vir dienste gelewer aan:<br />

<strong>Clover</strong> Beverages 289 705 222 646 <strong>Clover</strong> Beverages<br />

Danone <strong>Clover</strong> 199 481 157 706 Danone <strong>Clover</strong><br />

<strong>Clover</strong> Botswana 2 385 2 258 <strong>Clover</strong> Botswana<br />

<strong>Clover</strong> Fonterra Ingredients 5 252 5 443 <strong>Clover</strong> Fonterra Ingredients<br />

(c) Finance income by CIL from: (c) Finansieringsinkomste deur CIL van:<br />

<strong>Clover</strong> S.A. 10 874 13 646 <strong>Clover</strong> S.A.<br />

CIL Share Purchase Trust 2 473 - CIL Aandele Aankoop Trust<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 107


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2007 2006 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R,000 R’000 R’000<br />

R’000<br />

(d) Finance income by <strong>Clover</strong> Beverages from: (d) Finansieringsinkomste deur <strong>Clover</strong> Beverages van:<br />

<strong>Clover</strong> S.A. 16 520 2 713 <strong>Clover</strong> S.A.<br />

(e) Finance income by <strong>Clover</strong> S.A. from: (e) Finansieringsinkomste deur <strong>Clover</strong> S.A. van:<br />

CIL Share Purchase Plan Trust 226 - CIL Aandele Aankoop Plan Trust<br />

Saclo 2 124 2 083 Saclo<br />

<strong>Clover</strong> Fonterra 76 201 <strong>Clover</strong> Fonterra<br />

<strong>Clover</strong> Swaziland 255 - <strong>Clover</strong> Swaziland<br />

<strong>Clover</strong> Beverages - 845 <strong>Clover</strong> Beverages<br />

(f) Purchase of property by <strong>Clover</strong> S.A. from Saclo 18 726 - (f) Aankoop van eiendom deur <strong>Clover</strong> S.A. vanaf Saclo<br />

(g) Amounts owing by <strong>Clover</strong> S.A. to: (g) Bedrae verskuldig deur <strong>Clover</strong> S.A. aan:<br />

Danone <strong>Clover</strong> 144 919 114 473 Danone <strong>Clover</strong><br />

<strong>Clover</strong> Capital 89 308 90 020 <strong>Clover</strong> Capital<br />

<strong>Clover</strong> Beverages 125 093 95 953 <strong>Clover</strong> Beverages<br />

<strong>Clover</strong> Beverages amounts on call loan 236 351 - <strong>Clover</strong> Beverages bedrae verskuldig terugbetaalbaar op aanvraag<br />

<strong>Clover</strong> Industries 76 187 75 259 <strong>Clover</strong> Industries<br />

<strong>Clover</strong> Swaziland 6 211 10 927 <strong>Clover</strong> Swaziland<br />

<strong>Clover</strong> Fonterra 16 708 9 662 <strong>Clover</strong> Fonterra<br />

<strong>Clover</strong> Botswana - 88 <strong>Clover</strong> Botswana<br />

<strong>Clover</strong> Zambia 1 438 - <strong>Clover</strong> Zambia<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 108


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2007 2006 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R,000 R’000 R’000<br />

R’000<br />

(h) Amounts due to <strong>Clover</strong> S.A.: (h) Bedrae verskuldig aan <strong>Clover</strong> S.A.:<br />

<strong>Clover</strong> Beverages 81 036 58 799 <strong>Clover</strong> Beverages<br />

<strong>Clover</strong> Swaziland 13 395 6 110 <strong>Clover</strong> Swaziland<br />

<strong>Clover</strong> Botswana 5 122 16 871 <strong>Clover</strong> Botswana<br />

Saclo 10 878 17 154 Saclo<br />

CFI - 1 739 CFI<br />

(i)<br />

Other<br />

Amounts due to CIL:<br />

CIL Stabilisation Trust<br />

CIL Share Purchase Trust<br />

29.2 The following transactions regarding the securitisation<br />

of debtors took place during the year between <strong>Clover</strong><br />

S.A. and <strong>Clover</strong> Capital:<br />

15<br />

3 671<br />

31 419<br />

24<br />

1 362<br />

12 503<br />

(i)<br />

Ander<br />

Bedrae verskuldig aan CIL<br />

CIL Stabilisasie Trust<br />

CIL Aandele Aankoop Trust<br />

29.2 Die volgende transaksie met betrekking tot die<br />

sekuritering van debiteure het gedurende die jaar<br />

plaasgevind tussen <strong>Clover</strong> S.A. en <strong>Clover</strong> Capital:<br />

- net fi nance cost to <strong>Clover</strong> S.A. 30 558 21 029 - netto fi nansieringskoste aan <strong>Clover</strong> S.A.<br />

- debtors sold to <strong>Clover</strong> Capital 5 696 741 5 303 266 - debiteure verkoop aan <strong>Clover</strong> Capital<br />

- receipts from <strong>Clover</strong> Capital 5 664 146 5 328 484 - ontvangste van <strong>Clover</strong> Capital<br />

29.3 <strong>Clover</strong> S.A. received the following dividends during the<br />

year from:<br />

- <strong>Clover</strong> Swaziland 11 845 - - <strong>Clover</strong> Swaziland<br />

- Danone <strong>Clover</strong> 21 427 13 884 - Danone <strong>Clover</strong><br />

- <strong>Clover</strong> Beverages 36 729 25 739 - <strong>Clover</strong> Beverages<br />

- <strong>Clover</strong> Botswana 1 351 1 229 - <strong>Clover</strong> Botswana<br />

29.3 <strong>Clover</strong> S.A. het die volgende dividende gedurende die<br />

jaar ontvang van:<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 109


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2007 2006 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R,000 R’000 R’000<br />

R’000<br />

29.4 CIL received dividends during the year from <strong>Clover</strong><br />

29.4 CIL het die gedurende die jaar dividende ontvang van<br />

S.A. 19 727 -<br />

<strong>Clover</strong> S.A.<br />

29.5 With regard to business done with Directors and senior<br />

management, the following transactions took place during<br />

the fi nancial year ended 30 June 2007:<br />

- milk purchased from Non-executive Directors by<br />

<strong>Clover</strong> S.A.<br />

- preference dividends paid to Non-executive Directors by CIL,<br />

44 843<br />

43 767<br />

recognised as fi nance cost<br />

- preference dividends paid to Executive Directors and senior<br />

145 335<br />

management by CIL, recognised as fi nance cost<br />

- equity dividends paid to Non-executive Directors<br />

2 725<br />

531<br />

by CIL 69 -<br />

- equity dividends paid to Executive Directors and senior<br />

management by CIL 1 139 -<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 110<br />

29.5 Ten opsigte van sake gedoen met Direkteure en senior<br />

bestuur, het die volgende transaksies gedurende die<br />

fi nansiële jaar geëindig 30 Junie 2007 plaasgevind:<br />

- melk aangekoop van Nie-uitvoerende Direkteure deur <strong>Clover</strong><br />

S.A.<br />

- voorkeurdividende betaal aan Nie-uitvoerende Direkteure deur<br />

CIL, erken as fi nansieringskoste<br />

- voorkeurdividende betaal aan Uitvoerende Direkteure en senior<br />

bestuur deur CIL, erken as fi nansieringskoste<br />

- ekwiteitsdividend betaal aan Nie-uitvoerende Direkteure deur<br />

CIL<br />

- ekwiteitsdividend betaal aan Uitvoerende Direkteure en senior<br />

personeel deur CIL


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

29.6 Compensation of Executive Directors 29.6 Vergoeding van Uitvoerende Direkteure<br />

- short-term employee benefi ts 7 524 7 117 - korttermyn-werknemervoordele<br />

- share related expense 9 567 - 9 567 - - aandeelverwante uitgawes<br />

- share-based compensation 12 950 1 400 - 1 400 - aandelegebaseerde vergoeding<br />

- termination benefi ts - 2 153 - beëindigingsvoordele<br />

30 041 10 670 9 567 1 400<br />

29.7 Compensation of Non-executive Directors 29.7 Vergoeding van Nie-uitvoerende Direkteure<br />

- directors’ fees 2 418 3 048 1 579 1 781 - direkteursgelde<br />

- retirement, medical, accident and death benefi ts 239 259 177 189 - aftree-, mediese, ongeluks- en sterftevoordele<br />

- expenses allowance 64 51 62 46 - uitgawetoelae<br />

- other expenses 547 566 489 478 - ander uitgawes<br />

3 268 3 924 2 307 2 494<br />

29.8 Compensation of key management personnel 29.8 Vergoeding van sleutel-bestuurspersoneel<br />

- short-term employee benefi ts 14 550 10 072 - korttermyn-werknemervoordele<br />

- share related expense 3 973 - 3 973 - - aandeelverwante uitgawes<br />

- share-based compensation 14 246 770 - 770 - aandelegebaseerde vergoeding<br />

32 769 10 782 3 973 770<br />

Annual Annual Report/Jaarverslag Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy Page/Bladsy 111


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

The Non-executive Directors do not receive pension<br />

Die Nie-uitvoerende Direkteure ontvang geen<br />

entitlements from the Group. Refer to Note 32 to the fi nancial<br />

pensioengeregtigheid van die Groep nie. Verwys na<br />

statements for detail of the executive share incentive scheme.<br />

Aantekening 32 by die fi nansiële state met betrekking tot<br />

die uitvoerende beamptes se aandele-aansporingskema.<br />

The share related expenses relate to income tax payable as a result<br />

of the delayed implementation of the CIL executive share scheme<br />

which negatively impacted on certain of the<br />

members of the scheme. In order to place the members in a PAYE<br />

neutral position bonuses were paid to them during the year, which<br />

is mostly non-recurring.<br />

30 Financial instruments 30 Finansiële instrumente<br />

The Group treasury function does not operate as a profi t centre,<br />

but rather provides fi nancial services to the divisions and Group<br />

companies, co-ordinates access to domestic and international<br />

fi nancial markets, and manages the fi nancial risks relating to the<br />

Group’s operations. The Group’s objective in using fi nancial<br />

instruments is to reduce the uncertainty over future cash fl ows<br />

arising from movement in currency and interest rates.<br />

Currency and interest rate exposure is managed within<br />

Board-approved policies and guidelines, which restrict the use<br />

of derivatives to the hedging of specifi c underlying currency and<br />

interest rate exposures.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 112<br />

Die aandeleverwante uitgawes hou verband met<br />

inkomstebelastingaanspreeklikheid as gevolg van die vertraagde<br />

implementering van die CIL-aandeleskema vir uitvoerende<br />

bestuurders wat ’n negatiewe impak op sekere van die lede van die<br />

skema gehad het. Om hulle in ’n LBS-neutrale posisie te plaas, is<br />

bonusse gedurende die jaar aan hulle betaal, wat grootliks van ’n<br />

nie-herhalende aard is.<br />

Die Groeptesouriefunksie word nie as ’n winssentrum bedryf nie,<br />

maar verskaf fi nansiële dienste aan afdelings en<br />

Groepmaatskappye, koördineer toegang tot plaaslike en<br />

internasionale fi nansiële markte en bestuur die fi nansiële risiko met<br />

betrekking tot die Groep se bedrywighede. Die Groep het ten doel<br />

om met die gebruik van fi nansiële instrumente die<br />

onsekerheid oor toekomstige kontantvloei wat voortspruit uit<br />

beweging in wissel- en rentekoerse te verminder. Wissel- en<br />

rentekoersblootstelling word binne die goedgekeurde beleid en<br />

riglyne van die Direksie bestuur, wat die gebruik van afgeleide<br />

instrumente beperk tot die verskansing van spesifi eke<br />

onderliggende wissel- en rentekoersblootstellings.


for the year ended 30 June 2007 Contract foreign<br />

amount/<br />

Gekontrakteerde<br />

buitelandse bedrag<br />

Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Average rate/<br />

Gemiddelde koers<br />

Contract rand amount/<br />

Gekontrakteerde<br />

randbedrag<br />

vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

’000 R R’000<br />

Foreign currency management Bestuur van buitelandse valuta<br />

The group undertakes certain transactions denominated in foreign<br />

Die Groep onderneem sekere buitelandsevaluta-transaksies wat<br />

currencies and hence exposures to exchange rate fl uctuations arise.<br />

blootstelling aan wisselkoersskommelinge tot gevolg het. Sekere<br />

Certain exchange rate exposures are hedged through the use of<br />

wisselkoersblootstelling word verskans deur die gebruik van<br />

forward exchange contracts. The Group has entered into certain<br />

valutatermynkontrakte. Die Groep het sekere valutatermynkontrakte<br />

forward exchange contracts on foreign commitments not yet due.<br />

aangegaan wat nog nie betaalbaar is nie. Die volgende<br />

The following forward exchange contracts were outstanding on<br />

valutatermynkontrakte was nog op balansstaatdatum uitstaande en<br />

balance sheet date and are due within six months:<br />

is binne die volgende ses maande betaalbaar:<br />

30.1 Foreign currency – forward exchange contracts 30.1 Buitelandse valuta – valutatermynkontrakte<br />

Dollars (USA) 3 852,0 7,17 27 618,8 Dollar (VSA)<br />

Euro 1 885,0 9,71 18 303,4 Euro<br />

30.2 Foreign currency – foreign creditors 30.2 Buitelandse valuta – buitelandse krediteure<br />

In terms of Group policy, foreign commitments under<br />

R200 000 are not covered by a foreign exchange contract. The<br />

following uncovered foreign commitments were outstanding at<br />

year-end:<br />

Euro 277,8 9,57 2,658,6 Euro<br />

Dollars (USA) 1 211,8 7,11 8 615,9 Dollar (VSA)<br />

Pound (UK) 3,3 14,25 47,0 Pond (VK)<br />

30.3 Interest rate management 30.3 Rentekoersbestuur<br />

The Group is exposed to interest rate risk as it borrows at<br />

both fi xed and fl oating rates of interest. The risk is managed by<br />

maintaining an appropriate mix of fi xed and fl oating rates.<br />

Ingevolge die Groep se beleid word buitelandse verpligtinge<br />

onder R200 000 nie deur ’n valutatermynkontrak gedek nie. Die<br />

volgende ongedekte buitelandse verpligtinge was op jaareinde<br />

uitstaande:<br />

Die Groep is aan rentekoersrisiko blootgestel aangesien daar teen<br />

sowel vaste as veranderlike koerse geleen word. Die risiko word<br />

bestuur deur ’n toepaslike mengsel van vaste en veranderlike<br />

koerse te handhaaf.<br />

Annual Annual Report/Jaarverslag Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy Page/Bladsy 113


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

30.4 Maturity profi le of fi nancial instruments 30.4 Termynverloopprofi el van fi nansiële instrumente<br />

The maturity profi le of the fi nancial instruments at 30 June 2007 is<br />

summarised as follows for the Group:<br />

0-6 months/<br />

maande<br />

6-12 months/<br />

maande<br />

1 - 2 years/<br />

jaar<br />

2 - 5 years/<br />

jaar<br />

>5 years/<br />

jaar<br />

Total/<br />

Totaal<br />

Rm Rm Rm Rm Rm Rm<br />

Financial assets Finansiële bates<br />

Cash balances 332,6 - - - - 332,6 Kontantsaldo’s<br />

Trade and other receivables 523,3 26,4 2,4 38,5 11,4 602,0 Handels- en ander debiteure<br />

Financial liabilities Finansiële laste<br />

Interest-bearing borrowings 21,3 114,2 92,8 474,1 - 702,4 Rentedraende lenings<br />

Trade and other payables, including taxation 712,2 138,4 0,2 13,3 0,4 684,5 Handels- en ander krediteure, ingesluit belasting<br />

30.5 Fair value of fi nancial instruments 30.5 Billike waarde van fi nansiële instrumente<br />

Certain fi nancial assets and liabilities which are<br />

accounted for at historical cost may materially<br />

differ from their fair value. The net fair value of<br />

the Group’s assets and liabilities is stated below:<br />

Die termynverloopprofi el van fi nansiële instrumente soos op 30<br />

Junie 2007 kan soos volg opgesom word vir die Groep:<br />

Sekere fi nansiële bates en laste wat teen historiese<br />

koste te boek gestel is, mag wesenlik van die billike<br />

waarde verskil. Die netto billike waarde van die<br />

Groep se bates en laste word hieronder uiteengesit:<br />

Fair value Billike waarde<br />

2007 2007<br />

Rm Rm<br />

Financial assets Finansiële bates<br />

Cash balances 332,6 332,6 Kontantsaldo’s<br />

Trade and other receivables 602,0 602,0 Handels- en ander rekeninge ontvangbaar<br />

Financial liabilities Finansiële laste<br />

Interest-bearing borrowings 702,4 702,4 Rentedraende lenings<br />

Trade and other payables, including taxation 684,5 684,5 Handels- en ander krediteure, ingesluit belasting<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 114


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

Fair value Billike waarde<br />

Financial assets Finansiële bates<br />

The carrying value of bank and cash balances, trade<br />

Die drawaarde van bank- en kontantsaldo’s,<br />

and other receivables approximates fair value.<br />

handels en ander rekeninge ontvangbaar stem by<br />

benadering ooreen met die billike waarde.<br />

Financial liabilities Finansiële laste<br />

The carrying value of short-term borrowings, trade<br />

and other payables approximates the fair value. The<br />

fair value of long- and medium-term borrowings is<br />

calculated using quoted prices.<br />

30.6 Credit risk management 30.6 Kredietrisikobestuur<br />

Credit risk primarily relates to potential exposure<br />

on bank and cash balances, investment and trade<br />

receivables. The Group limits its exposure arising<br />

from money market and derivative instruments<br />

by only dealing with well-established fi nancial<br />

institutions of high credit standing. The Group<br />

is exposed to credit risk in the form of trade<br />

receivables. Historically, Group bad debts have<br />

been negligible and the management of debtor<br />

payment terms has been very successful. Trade<br />

receivables comprise a large number of debtors and<br />

credit is extended in terms of the Group’s credit<br />

policies. In the opinion of the Board there was no<br />

signifi cant credit risk at year-end which had not<br />

been adequately provided for.<br />

Die drawaarde van korttermynlenings, handels- en<br />

ander rekeninge betaalbaar stem by benadering<br />

ooreen met die billike waarde. Die billike waarde<br />

van lang- en mediumtermynlenings word deur<br />

middel van gekwoteerde pryse bereken.<br />

Kredietrisiko verwys primêr na potensiële<br />

blootstelling op bank- en kontantsaldo’s, beleggings<br />

en handelsrekeninge ontvangbaar. Die Groep beperk<br />

sy blootstelling op geldmark- en afgeleide instrumente<br />

deur slegs met gevestigde fi nansiële instellings<br />

met hoë kredietgraderings sake te doen. Die Groep<br />

is blootgestel aan kredietrisiko in die vorm<br />

van handelsrekeninge ontvangbaar. Histories<br />

is slegteskuld in die Groep minimaal en die<br />

bestuur van debiteure-betalings baie suksesvol.<br />

Handels-rekeninge ontvangbaar bestaan uit ’n<br />

groot aantal rekeninge en krediet word toegestaan<br />

ooreenkomstig die Groep se kredietbeleid.<br />

Die Raad is van mening dat geen beduidende<br />

krediet risiko op jaareinde bestaan waarvoor daar nie<br />

voldoende voorsien is nie.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 115


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Group/Groep Company/Maatskappy<br />

for the year ended 30 June 2007 2007 2006 2007 2006 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

R’000 R’000 R’000 R’000<br />

30.7 Liquidity risk management 30.7 Likiditeitsrisikobestuur<br />

The Group manages liquidity risk by monitoring<br />

Die Groep bestuur likiditeitsrisiko deur die<br />

actual and budgeted cash fl ows and ensuring that<br />

monitering van werklike en begrote kontantvloei en<br />

adequate borrowing facilities are maintained.<br />

die handhawing van voldoende leningsgeriewe.<br />

31 Investments 31 Beleggings<br />

Investments in subsidiary Belegging in fi liaal<br />

- <strong>Clover</strong> S.A. 226 735 226 735 - <strong>Clover</strong> S.A.<br />

Other investments Ander beleggings<br />

- Lacto Lab (Pty) Ltd - 1 112 - Lacto Lab (Edms) Bpk<br />

- Metcap 4 (Pty) Ltd - 1 980 - Metcap 4 (Edms) Bpk<br />

- investment in Sportsade and Manhattan brands 3 500 - - belegging Sportsade en Manhattan handelsmerke<br />

- other 533 75 20 74 - ander<br />

Total other investments 4 033 3 167 20 74 Totale beleggins<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 116


for the year ended 30 June 2007 Effective interest<br />

in capital/<br />

Effektiewe belang<br />

in kapitaal<br />

Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

Investment in<br />

subsidiaries/<br />

Belegging in fi liale<br />

Profi t/(loss) after<br />

taxation/Wins/<br />

(verlies) na belasting<br />

vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

Subsidiary Companies 2007 2006 2007 2006 2007 2006 Filiaalmaatskappye<br />

% % R’000 R’000 R’000 R’000<br />

Name of company Nature of business Aard van besigheid Naam van maatskappy<br />

<strong>Clover</strong> S.A. (Pty) Ltd. Dairy manufacturing, distribution, 100 100 226 735 226 735 55 021 41 495 Suiwelvervaardiging, -distribusie en <strong>Clover</strong> S.A. (Edms) Bpk<br />

sales<br />

-verkope<br />

<strong>Clover</strong> Beverages Ltd Marketing of non-alcoholic beverage<br />

Bemarking van nie-alkoholiese <strong>Clover</strong> Beverages Bpk<br />

products 94,8 55,3 274 023 9 651 279 677 74 721 drankies<br />

<strong>Clover</strong> Botswana (Pty) Ltd<br />

Dairy manufacturing, distribution,<br />

Suiwelvervaardiging, -distribusie en <strong>Clover</strong> Botswana (Edms) Bpk<br />

(incorporated in Botswana) sales 70 70 3 893 3 893 6 852 7 748 -verkope<br />

(geïnkorporeer in Botswana)<br />

The Model Dairy (Pty) Limited Dormant 100 100 - - - 397 Dormant The Model Dairy (Edms) Bpk<br />

Salpen Services (Pty) Ltd Salary and pension<br />

Administrasie van salarisse en Salpen Services (Edms) Bpk<br />

administration<br />

100 100 - - - - pensioene<br />

<strong>Clover</strong> Swaziland (Pty) Ltd Distribution and sales of dairy<br />

Suiwelverspreiding en -verkope in <strong>Clover</strong> Swaziland (Edms) Bpk<br />

(incorporated in Swaziland) products in Swaziland 100 100 1 1 821 1 627 Swaziland<br />

(geïnkorporeer in Swaziland)<br />

Lactolab (Pty) Ltd Testing of dairy products 60 60 - - 817 094 813 097 Toets van suiwelprodukte Lactolab (Edms) Bpk<br />

<strong>Clover</strong> Capital (Pty) Ltd Finance 100 100 110 973 103 250 - - Finansiering <strong>Clover</strong> Capital (Edms) Bpk<br />

Saclo Properties (Pty) Ltd Property-owning 100 100 1 7 925 - (1 716) Eiendomsbesittend Saclo Eiendomme (Edms) Bpk<br />

Danone <strong>Clover</strong> (Pty) Ltd Dairy manufacturing and sales 45 45 20 025 20 025 22 352 15 135 Suiwelvervaardiging en -verkope Danone <strong>Clover</strong> (Edms) Bpk<br />

<strong>Clover</strong> Zambia Ltd (incorporated Dairy manufacturing and sales<br />

Suiwelvervaardiging en -verkope <strong>Clover</strong> Zambia Bpk (geïnkorporeer<br />

in Zambia)<br />

100 100 2 2 (238) 253<br />

in Zambië)<br />

<strong>Clover</strong> Fonterra Ingredients Marketing, selling and distribution<br />

Bemarking, verkope en<br />

<strong>Clover</strong> Fonterra Ingredients<br />

(Pty) Ltd<br />

of dairy and related ingredient<br />

verspreiding van suiwel- en (Edms) Bpk<br />

products 51 51 3 060 3 060 7 464 2 346 verwante bestanddeleprodukte<br />

(All companies incorporated in South Africa unless otherwise indicated.) (Alle maatskappye geïnkorporeer in Suid-Afrika, tensy anders aangedui.)<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 117


Notes to the Financial Statements<br />

Aantekeninge by die Finansiële State<br />

for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

32 Share-based compensation<br />

The Company approved an equity-settled share purchase scheme for eligible employees of the Group on<br />

3 March 2006. On that date the Board approved 8 196 567 preference shares to be granted to eligible<br />

employees over a three-year period in terms of the rules of the scheme. During the year the board<br />

approved an amendment to the scheme whereby the shares would vest unconditionally on the acceptance of<br />

the grants by the eligible employee. Built into this amendment are certain mechanisms aimed at retaining<br />

the services of certain eligible employees for at least three years. A further 4 000 preference shares,<br />

previously incorrectly issued to an employee, were recovered and added to the preference shares available in<br />

terms of the scheme. Details of shares granted and vested in terms of the scheme are as follows:<br />

32<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 118<br />

Aandele toegeken<br />

en gevestig/<br />

Shares granted<br />

and vested<br />

Aandele vir<br />

toekenning/<br />

Shares to be<br />

granted<br />

Toekenningsdatum/<br />

Grant date<br />

Toekenningsprys/<br />

Grant price<br />

Billike waarde op<br />

vestigingsdatum/<br />

Fair value at<br />

vesting date<br />

5 425 000 5/7/2006 R2,90 R7,00<br />

300 000 1/9/2006 R2,90 R6,60<br />

300 000 14/12/2006 R2,90 R9,40<br />

1 275 000 30/6/2007 R2,90 R7,00<br />

900 567<br />

Aandelegebaseerde vergoeding<br />

Op 3 Maart 2006 het die Maatskappy ’n ekwiteitsvereffende aandele-aankoopskema goedgekeur vir<br />

kwalifi serende werknemers van die Groep. Op daardie datum het die Direksie goedkeuring verleen<br />

om 8 196 567 voorkeuraandele oor ’n tydperk van drie jaar ingevolge die reëls van die skema aan<br />

kwalifi serende werknemers toe te ken. Gedurende die jaar het die raad die reëls gewysig sodat die aandele<br />

onvoorwaardelik vestig by die aanvaarding van die toekenning deur die kwalifi serende werknemer. Verder<br />

is ’n meganisme ingebou, gemik daarop om sekere kwalifi serende werknemers se dienste vir ten minste<br />

drie jaar te behou. ‘n Verdere 4 000 voorkeuraandele, voorheen foutiewelik uitgereik aan ‘n werknemer,<br />

is verhaal en is tot die voorkeuraandele beskikbaar in terme van die skema gevoeg. Besonderhede van die<br />

aandele wat ingevolge die skema toegeken is en gevestig het, is soos volg:


Number of shareholders/<br />

Getal aandeelhouers<br />

Analysis of Shareholding<br />

Ontleding van Aandeelhouding<br />

% of shareholders/<br />

% aandeelhouers<br />

Number of shares/<br />

Getal aandele<br />

% of issued shares/<br />

% van uitgereikte aandele<br />

for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

Ordinary shares Gewone aandele<br />

Categories Kategorieë<br />

Individuals 325 85,7 34 268 867 44,6 Individue<br />

Directors 9 2,4 2 078 980 2,7 Direkteure<br />

The CIL Stabilisation Trust 1 0,3 9 773 771 12,7 Die CIL Stabilisasietrust<br />

Corporate bodies 3 0,8 280 436 0,4 Korporatiewe liggame<br />

Companies 41 10,8 30 505 739 39,6 Maatskappye<br />

Total 379 100 76 907 793 100 Totaal<br />

Size of holding Grootte van aandeelhouding<br />

1-1 000 5 1,3 3 164 - 1 - 1 000<br />

1 001 -5 000 9 2,4 22 579 - 1 001 - 5 000<br />

5 001-50 000 130 34,3 3 160 941 4,1 5 001 - 50 000<br />

50 001-100 000 88 23,2 6 360 066 8,3 50 001 - 100 000<br />

Over 100 000 147 38,8 67 361 043 87,6 Meer as 100 000<br />

Total 379 100 76 907 793 100 Totaal<br />

Preference shares Voorkeuraandele<br />

Categories Kategorieë<br />

Banks/nominees 26 5,0 31 658 282 36,7 Banke/genomineerdes<br />

Individuals 461 89,2 14 510 723 16,8 Individue<br />

Directors 8 1,5 8 549 690 9,8 Direkteure<br />

CIL Share Purchase Plan Trust 1 0,2 900 567 1,0 Die CIL Stabilisasietrust*<br />

Corporate bodies 3 0,6 942 825 1,1 Korporatiewe liggame<br />

Investment Trusts 3 0,6 25 006 180 28,9 Beleggingstrusts<br />

Companies 15 2,9 4 924 322 5,7 Maatskappye<br />

Total 517 100 86,492,589 100 Totaal<br />

*Subsequent to year-end these shares were transferred to the CIL Share Purchase Plan Trust. *Na die jaareinde is hierdie aandele na die CIL Share Purchase Plan Trust oorgedra.<br />

Annual Annual Report/Jaarverslag Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy Page/Bladsy 119


Analysis of Shareholding<br />

Ontleding van Aandeelhouding<br />

Number of shareholders/<br />

Getal aandeelhouers<br />

% of shareholders/<br />

% aandeelhouers<br />

Number of shares/<br />

Getal aandele<br />

% of issued shares/<br />

% van uitgereikte aandele<br />

for the year ended 30 June 2007 vir die jaar geëindig 30 Junie 2007<br />

Preference shares Voorkeuraandele<br />

Size of holding Grootte van aandeelhouding<br />

1 - 1 000 77 14,9 42 981 - 1-1 000<br />

1 001 - 5 000 75 14,5 206 028 0,2 1 001-5 000<br />

5 001 - 50 000 240 46,5 4 634 222 5,4 5 001 - 50 000<br />

50 001 - 100 000 54 10,4 3 961 207 4,6 50 001 - 100 000<br />

Over 100 000 71 13,7 77 648 151 89,8 Meer as 100 000<br />

Total 517 100 86 492 589 100 Totaal<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 120


Notice is hereby given of the Annual General Meeting of <strong>Clover</strong> Industries Limited (“the Company”) to be held at<br />

200 Constantia Drive, Constantia Kloof on 30 October 2007 at 10:00 to transact the following business:<br />

1 To receive and consider the annual fi nancial statements and Group annual fi nancial statements for the year<br />

ended 30 June 2007.<br />

Notice of Annual General Meeting<br />

Kennisgewing van Algemene Jaarvergadering<br />

Kennis geskied hiermee dat die Algemene Jaarvergadering van <strong>Clover</strong> Industries Beperk (“die Maatskappy”)<br />

op 30 Oktober 2007 om 10:00 by Constantiarylaan 200, Constantia Kloof gehou sal word om die volgende<br />

sake af te handel:<br />

1 Om die fi nansiële jaarstate en Groep fi nansiële jaarstate vir die jaar geëindig 30 Junie 2007 te ontvang en te<br />

oorweeg.<br />

2 To approve the Directors’ remuneration for the year ended 30 June 2007. 2 Om die Direkteursvergoeding vir die jaar geëindig 30 Junie 2007 goed te keur.<br />

3 To approve a dividend of 0,45 cent per ordinary share and 13,24 cent per preference share. 3 Om ’n dividend van 0,45 sent per gewone aandeel en 13,24 sent per voorkeuraandeel goed te keur.<br />

4 To reappoint Ernst & Young Inc. as Auditors for the ensuing year. 4 Om Ernst & Young Inc. weer as Ouditeure vir die volgende jaar aan te stel.<br />

5 To place all unissued shares in the share capital of the Company under the control of the Directors until the 5 Om alle onuitgereikte aandele in die aandelekapitaal van die Maatskappy tot die volgende Algemene<br />

next Annual General Meeting.<br />

Jaarvergadering onder beheer van die Direkteure te plaas.<br />

6 Election of Directors 6 Verkiesing van Direkteure<br />

6.1 There are 2 (two) vacancies on the Board for Non-executive Producer Directors, resulting from the<br />

6.1 Daar is 2 (twee) vakatures in die Direksie vir Nie-uitvoerende Produsentedirekteure wat ontstaan het weens<br />

resignation of Mr BW Maree and the retirement, due to rotation of Mr MG Elliott, the latter who was<br />

die aftree van mnr BW Maree en die aftrede weens rotasie van mnr MG Elliott, wat weer vir herverkiesing<br />

available for re-election.<br />

beskikbaar is<br />

6.2 The Nomination Committee received only one formal nomination in this regard for Mr MG Elliott, who 6.2 Die Nominasiekomitee het slegs een formele nominasie in hierdie verband ontvang vir mnr MG Elliott, wat<br />

has been recommended for election by the Nomination Committee. The Nomination Committee<br />

deur die Nominasiekomitee vir herverkiesing aanbeveel is. Die Nominasiekomitee het aanbeveel dat die<br />

recommended that the other vacancy remain until the next Annual General Meeting.<br />

ander vakature tot die volgende algemene jaarvergadering ongevul bly.<br />

6.3 There was furthermore a vacancy for an independent Non-executive Director after the resignation of Mr 6.3 Daar was verder ’n vakature vir ’n onafhanklike Nie-uitvoerende Direkteur na die bedanking van mnr SDM<br />

SDM Zungu in 2006 and Mr TA Wixley had been co-opted to the Board in June 2007.<br />

Zungu in 2006, en mnr TA Wixley is in Junie 2007 in die Direksie gekoöpteer. Die aanstelling van mnr<br />

The appointment of Mr TA Wixley is recommended for ratifi cation.<br />

Wixley word vir bekragtiging aanbeveel.<br />

7 To transact such other business as may be transacted at an Annual General Meeting. 7 Om enige ander sake wat binne die bevoegdheid van ’n Algemene Jaarvergadering val, af te handel.<br />

An ordinary shareholder who is entitled to attend and vote at the meeting is entitled to appoint a proxy to<br />

’n Gewone aandeelhouer wat geregtig is om bogenoemde vergadering by te woon en te stem, is geregtig<br />

attend, speak and, on a poll, vote in his or her stead. A proxy need not be a member of the Company. Forms<br />

om ’n gevolmagtigde aan te stel om dit namens hom of haar by te woon, te praat en te stem. ’n<br />

of proxy must be deposited with the Secretary, 200 Constantia Drive, Constantia Kloof, Roodepoort, or<br />

Gevolmagtigde hoef nie ’n lid van die Maatskappy te wees nie. Volmagvorms moet by die<br />

mailed to PO Box 6161, Weltevredenpark, 1715, so as to arrive not later than 16:00 Friday, 26 October<br />

Sekretaris, Constantiarylaan 200, Constantia Kloof, Roodepoort ingedien word of aan Posbus 6161,<br />

2007.<br />

Weltevredenpark, 1715 gepos word om hom nie later nie as 16:00 op Vrydag, 26 Oktober 2007 te bereik.<br />

By order of the Board Op las van die Raad<br />

HB Roode<br />

Secretary<br />

HB Roode<br />

Sekretaris<br />

30 September 2007 30 September 2007<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 121


Form of Proxy<br />

Volmagvorm<br />

Annual General Meeting Algemene Jaarvergadering<br />

To be held in the boardroom at 200 Constantia Drive, Constantia Kloof on<br />

Tuesday, 30 October 2007 at 10:00.<br />

I/We Ek/Ons<br />

Wat gehou word in die raadsaal by Constantiarylaan 200, Constantia Kloof op<br />

Dinsdag, 30 Oktober 2007 om 10:00.<br />

of van<br />

being a shareholder/s of the Company, hereby appoint: synde ’n aandeelhouer/aandeelhouers van die Maatskappy, stel hiermee aan:<br />

or failing him, the Chairman of the meeting as my/our proxy to act for me/us<br />

at the Annual General Meeting of the Company to be held on Tuesday,<br />

30 October 2007 and at each adjournment thereof and to vote in my/our<br />

name/s, in accordance with the following instructions:<br />

Number of votes<br />

1 To adopt the Group annual fi nancial statements for the year ended<br />

30 June 2007<br />

“*In favour of<br />

*Vir”<br />

“*Against<br />

*Teen”<br />

“*Abstain<br />

*Buite stemming” Aantal stemme<br />

of indien nie beskikbaar nie, die Voorsitter van die vergadering as my/ons<br />

gevolmagtigde om namens my/ons op te tree en te stem by die Algemene<br />

Jaarvergadering van die Maatskappy op Dinsdag, 30 Oktober 2007 of enige<br />

verdagings daarvan, en wel op die volgende wyse:<br />

1 Om die Groep se fi nansiële state vir die jaar geëindig 30 Junie 2007 te<br />

aanvaar<br />

2 To approve the Directors remuneration for the year ended 30 June 2007 2 Om die Direkteursvergoeding vir die jaar geëindig 30 Junie 2007 goed te<br />

keur<br />

3 To approve a dividend of 0,45 cents per ordinary share and 13,24 cents<br />

per preference share, to shareholders registered as shareholders on<br />

30 October 2007<br />

3 Om ’n dividend van 0,45 sent per gewone aandeel en 13,24 sent per<br />

voorkeuraandeel goed te keur, betaalbaar aan aandeelhouers wat op<br />

30 Oktober 2007 as aandeelhouers geregistreer is<br />

4 To reappoint Ernst & Young Inc. as Auditors for the ensuing year 4 Om Ernst & Young Inc. weer as Ouditeure vir die volgende jaar aan te stel<br />

5 To place the unissued share capital under the control of the Directors<br />

until the next Annual General Meeting<br />

6 Election of Directors 6. Verkiesing van Direkteure<br />

6.1 To elect Mr MG Elliott as non-executive Producer Director for a further<br />

period of three years<br />

6.2 To ratify the appointment of Mr TA Wixley as independent<br />

non-executive Director<br />

5 Om die onuitgereikte aandelekapitaal onder die beheer van die<br />

Direkteure te plaas tot die volgende Algemene Jaarvergadering<br />

6.1 Om mnr MG Elliott vir ’n tydperk van nog drie jaar as Nie-uitvoerende<br />

Produsentedirekteur aan te stel<br />

6.2 Om die aanstelling van mnr TA Wixley as onafhanklike Nie-uitvoerende<br />

Direkteur te bekragtig<br />

Please insert an “X” in the relevant spaces above to indicate how you wish to vote. Plaas asseblief ’n “X” in die betrokke ruimtes hierbo om aan te dui hoe u wil stem.<br />

Annual Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy 122


Signature Handtekening<br />

Signed at Geteken te<br />

on 2007 op 2007<br />

Notes Aantekeninge<br />

1. Insert an “X” in the relevant spaces according to how you wish your votes to be cast. Failure to<br />

comply with the above will be deemed to authorise the proxy to vote or abstain from voting at the<br />

Annual General Meeting as he/she deems fi t.<br />

2. A shareholder entitled to attend and vote at the above-mentioned Annual General Meeting is<br />

entitled to appoint a proxy to attend, to vote and speak in his/her stead. A proxy need not be a<br />

shareholder of the Company.<br />

3. Forms of proxy must be received by the Secretary, 200 Constantia Drive, Constantia Kloof, 1709<br />

(PO Box 6161,Weltevredenpark, 1715) by not later than 16:00 on Friday, 26 October 2007.<br />

Form of Proxy<br />

Volmagvorm<br />

1. Plaas ’n “X” in die toepaslike ruimtes ooreenkomstig die wyse waarop u wil stem. Indien u dit nie<br />

doen nie, sal aanvaar word dat die gevolmagtigde tydens die Algemene Jaarvergadering na<br />

goeddunke mag stem, of buite stemming mag bly.<br />

2. ’n Aandeelhouer wat geregtig is om bogenoemde Algemene Jaarvergadering by te woon en te stem,<br />

is geregtig om ’n gevolmagtigde aan te stel om namens hom/haar by te woon, te praat en te stem.<br />

’n Gevolmagtigde hoef nie aandeelhouer van die Maatskappy te wees nie.<br />

3. Volmagvorms moet die Sekretaris, Constantiarylaan 200, Constantia Kloof, 1709 (Posbus 6161,<br />

Weltevredenpark, 1715) bereik nie later nie as 16:00 op Vrydag, 26 Oktober 2007.<br />

Annual Annual Report/Jaarverslag Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy Page/Bladsy 123


Annual al Report/Jaarverslag Report/Jaarverslag 2007 2007 Page/Bl Page/Bladsy 124


Administration<br />

Administrasie<br />

Secretary/Sekretaris:<br />

HB Roode<br />

Registered offi ce/Geregistreerde kantoor:<br />

200 Constantia Drive/Constantiarylaan 200, Constantia Kloof, 1709<br />

Postal address/Posadres:<br />

PO Box 6161/Posbus 6161, Weltevredenpark, 1715<br />

Telephone/Telefoon:<br />

011 471 1400<br />

Telefax/Telefaks:<br />

011 471 1504<br />

Internet address/Internetadres:<br />

http:/www.clover.co.za<br />

Auditors/Ouditeure:<br />

Ernst & Young Incorporated, Johannesburg<br />

Bankers/Bankiers:<br />

The ABSA Group/Die ABSA Groep<br />

First National Bank of Southern Africa/Eerste Nasionale Bank van Suidelike Afrika<br />

Company registration number/Maatskappyregistrasienommer<br />

<strong>Clover</strong> Industries Limited/Beperk 2003/030429/06<br />

Annual Annual Report/Jaarverslag Report/Jaarverslag 2007 Page/Bladsy Page/Bladsy 125

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!