05-4 Theology of the..

16 LOGIA
external. When the externum verbum determines one’s standing
before God, there is no need for introspection and doubt based
on one’s sin.
One may also describe the distinction between law and gospel
as a jettisoning of the Neoplatonic assumptions underlying
Augustine’s distinction between the Spirit and the letter: the
power of the internal versus the weakness of the external, the congruity
of the lower and higher, and the upward pull. All of these
themes make it impossible for anything external to be decisive in
salvation. When Luther breaks free of De spiritu et littera and glories
in the externum verbum, he is rejecting the Neoplatonic
metaphysics that undergird Augustine’s thought.
The preoccupation with the internal is the root problem with
Augustine’s distinction between the Spirit and the letter. It
caused the language of inclination and healing to dominate
Luther’s understanding of justification in the Lectures on
Romans. Imputation remained supplementary since it was external.
The mark of Luther’s freedom from Augustine is the joy he
later took in the externum verbum. When the distinction
between law and gospel replaced the congruity from external to
internal, Luther found his salvation not in an internal vis unitiva,
but in the external promise of God. LOGIA
1. Augustine, De Spiritu et Littera, in Corpus Scriptorum Ecclesiaticorum
Latinorum 60, ed. Charless Urba and Joseph Zycha (New York and
London: Johnson Reprint Company, 1962).
2. Leif Grane, “Divus Paulus et S. Augustinus, Interpres Eius Fidelissimus,”
Festschrift für Ernst Fuchs, ed., Gerhard Ebeling, Eberhard Jüngel,
and Gerd Schunack (Tübingen: J. C. B. Mohr [Paul Siebeck], 1973), 136.
3. littera enim occidit Spiritus autem vivificat.
4. De spiritu et litera 13 (vii). “quicumque faciebant quod lex iubebat
non adiuuante spiritu gratiae, timore poenae faciebant, non amore iustitiae.”
Translations of Augustine are Burnaby’s unless otherwise stated.
5. De spiritu et litera 29 (xvii). “sed ad hanc prudentiam carnis terrendam
cum in tabulis scribuntur opera caritatis, lex est operum et littera
occidens praeuaricatorem; cum autem ipsa caritas diffunditur in corde
credentium, lex est fidei et spiritus uiuificans dilectorem.”
6. De spiritu et litera 5 (iii) (my translation). “accipiat spiritum sanctum,
quo fiat in animo eius delectatio dilectioque summi illius atque
incommutabilis boni, quod deus est, etiam nunc cum per fidem ambulatur,
nondum per speciem, ut hac sibi uelut arra data gratuiti muneris
inardescat inhaerere creatori atque inflammetur accedere ad participationem
illius ueri luminis, ut ex illo ei bene sit, a quo habet ut sit.”
7. Rom. 2:15. “opus legis scriptum in cordibus suis.”
8. AE 25: 187. “Videtur itaque mihi . . . Quod aliud sit ‘opus legis
scribi in cordibus’ et aliud ‘legem scribi in cordibus’. Non enim Apostolus
Voluit . . . hoc loco dicere eos habere legem in cordibus suis scriptam, Sed
‘opus legis’. Vnde puto, Quod ‘legem scribi in cordibus’ sit ipsam ‘charitatem
diffundi in cordibus per spiritum sanctum’, que proprie est lex
Christi et plenitudo legis Mosi . . . .” (WA 56: 203, 5–10). Translations of
Luther are by Tillmans and Preus unless otherwise stated.
9. AE 25: 187. “. . . legem literalem de opere faciendo, non autem gratiam
ad faciendum” WA 56: 203, 13–14.
10. AE 34: 337; WA 54: 186, 3–9.
11. Quoted by Alister E. McGrath, Luther’s Theology of the Cross
(Grand Rapids: Baker, 1994), 107.
12. AE 25: 151–152. “‘Iustitia Dei’ non ea debet accipi, qua ipse Iustus
est in seipso, Sed qua nos ex ipso Iustificamur, quod fit per fidem euangelii.
Vnde b. Augustinus c. XI. de spir. et lit.: ‘Ideo Iustitia Dei dicitur,
quod impertiendo eam Iustos facit. Sicut Domini est salus, qua saluos
facit’“ (WA 56: 172, 4–7).
13. De spiritu et littera 15 (ix), (emph. in Burnaby’s trans). “non qua
deus iustus est, sed qua induit hominem, cum iustificat impium.”
14. AE 34: 337. “Postea legebam Augustinum de spiritu et litera, ubi
praeter spem offendi, quod et ipse iustitiam Dei similiter interpretatur:
quo nos Deus induit, dum nos iustificat. Et quamquam imperfecte hoc
adhuc sit dictum, ac de imputatione non clare omnia explicet, placuit
tamen iustitiam Dei doceri, qua nos iustificemur” (WA 54: 186, 16–20).
15. AE 25: 259. “. . . Iustitia nostra ex Deo Est ipsa ipsa Inclinatio ad
bonum et declinatio a malo interius per gratiam data . . . .” (WA 56: 271,
11–12).
16. AE 25: 259; WA 56, 271: 13–15.
17. “et mutaverunt gloriam incorruptibilis Dei in similitudinem imaginis
corruptibilis hominis et volucrum et quadrupedum et serpentium.”
18. AE 25: 11, n. 34. “Natura enim mentis humane est ita mobilis, vt
NOTES
dum se ab vno auertit, necessario vertit se ad aliud. Ideo qui auertitur a
Creatore, necessario vertitur ad creaturam” (WA 56: 13, 7–10).
19. Uuras Saarnivaara, Luther Discovers the Gospel (Saint Louis: Concordia,
1951), 15.
20. De spiritu et littera 48 (xxviii). “non usque adeo in anima humana
imago dei terrenorum affectuum labe detrita est . ...”
21. AE 25: 226–227. “Quia qualia diligimus, tales efficimur. ‘Deum
diligis, Deus es; terram diligis, terra es,’ Ait b. Augustinus. Amor enim vis
est vnitiua ex amante et amato vnum quid constitiens” (WA 56: 241, 3–5).
22. AE 25: 256. “Illi non contenti factis operibus cor etiam querunt
Iustificari et Sanari a prauis concupiscentiis, isti Vero interiora nihil
curantes externe factis operibus contenti sunt” (WA 56: 268, 11–14).
23. My translation; cf. AE 25: 284. “Et sic Mors eius non solum significat,
Sed etiam facit remissionem peccati tanquam satisfactio sufficientissima.
Et resurrectio eius non tantum est sacramentum Iustitie nostre, Sed
etiam efficit eam in nobis, si eam credimus, et est causa. De quibus infra
latius. Hoc totum Scholostici theologi Vnam dicunt mutationem: expulsionem
peccati et infusionem gratie” (WA 56: 296, 19–24).
24. AE 25: 278. “Quia nunquam remittitur omnino, Sed manet et
indiget non-imputatione” (WA 56: 291, 9–10).
25. AE 25: 184. “Sed factores legis Iustificabuntur [2, 13]. Hoc B.
Aug[ustinus] c. 26. de spi. et lit. dupliciter. Primo sic: ‘Factores legis Iustificabuntur’
i.e. per Iustificationem fient siue creabuntur, vt sint factores,
quales ante Iustificationem non fuerunt. Secundo et melius ‘Iustificabuntur’
i.e. Iusti habebuntur et deputabuntur, vt in glosa dictum est” (WA 56:
201, 9–14).
26. De spiritu et littera 45 (xxvi). “unde aliter dicimus ‘deus sanctificat
sanctos suos’, aliter autem sanctificetur nomen tuum; nam illud ideo, quia
ipse illos facit esses sanctos, qui non erant sancti, hoc autem ideo, ut quod
semper apud se sanctum est sanctum etiam ab hominibus habeatur, id est
sancte timeatur.”
27. AE 25: 205; WA 56: 220, 11.
28. AE 25: 261. “Ita mecum pugnaui, Nesciens, Quod remissio quidem
vera sit, Sed tamen non sit ablatio peccati nisi in spe i.e. auferenda et
data gratia, que auferre incipit, vt non Imputetur ammodo pro peccato”
(WA 56: 274, 8–11).
29. Cf. De spiritu et littera 51. “By faith of Jesus Christ is granted to us
both the little beginning of salvation in possession [in re], and its perfecting
which we await in hope [in spe].” “fide igitur Iesu Christi inpetramus
salutem et quantulum nobis inchoatur in re et quantum perficienda
expectatur in spe.”
30. AE 25: 260. “Immo egrotus simul et sanus. Egrotus in rei veritate,
Sed sanus ex certa promissione medici, cui credit, qui eum iam Velut
sanum reputat, quia certus, quod sanabit eum, quia incepit eum sanare
nec imputauit ei egritudinem ad mortem . . .” (WA 56: 272, 7–11).
31. See Saarnivaara, 80.
32. AE 49: 168, 28–30 (my translation). “Sic Spiritus sanctus est in lingua
et cum ea, et sicut loquitur cum ea, sic imponit in cor, ut credatis. Hoc
est contra stultos Spiritus, qui dicunt externum verbum nihil ....”
33. WA 49: 167, 37.
34. WA 49: 170, 13.
35. WA 49: 170, 26–36.