โพรไบโอติก - ฐานข้อมูลการแพทย์ทางเลือก

PROBIOTICS : Alternative Microoganisms for Health
โพรไบโอติก : จุลินทรีย์ทางเลือกเพื่อสุขภาพ
ในปัจจุบันจุลินทรีย์ชนิดอื่น ๆ ที่ไม่ใช่แบคทีเรียกลุ่มแบคทีเรียกรดแลกติก
เช่น Staphylococcus sciuri ก็มีรายงานการใช้ประโยชน์ในกระบวนการผลิต
เนยแข็ง เนยแข็งโพรไบโอติก และผลิตเป็นแบคทีเรียโพรไบโอติก เริ่มตั้งแต่ ปี
ค.ศ. 1997 ส่วนยีสต์ก็ได้มีการนำมาใช้เป็นโพรไบโอติกเช่นกัน เช่น Saccharomyces
cerevisiae subsp. boulardii ก็ได้ถูกนำมาศึกษาคุณสมบัติความเป็น
โพรไบโอติกและใช้กับมนุษย์เช่นกัน ตั้งแต่ ปี ค.ศ. 1990 (Mogensen et al., 2002)
2.3 การคัดเลือกแบคทีเรียโพรไบโอติกเพื่อเป็นต้นเชื้อ
สำาหรับผลิตภัณฑ์หมักที่มีส่วนผสมของพืช
ในประเทศไทย การนำโพรไบโอติกมาใช้ในการผลิตอาหารสำหรับมนุษย์
ยังมีข้อจำกัดสูง ทั้งในเรื่องของกระบวนการศึกษาข้อมูลทางวิทยาศาตร์เพื่อการ
กล่าวอ้างเป็นโพรไบโอติก ต้องอาศัยขั้นตอนการศึกษาในระดับสิ่งมีชีวิต ซึ่งต้อง
อาศัยงบประมาณสูงอีกทั้งกฎหมายอาหารรับรองผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของจุลินทรีย์
ที่มีชีวิตและโพรไบโอติกยังจ ำกัดเพียงในผลิตภัณฑ์ที่ได้จากนมและเนื้อสัตว์ ดังนั้น
จึงทำให้มีข้อมูลการคัดเลือกและการใช้ประโยชน์โพรไบโอติกในผลิตภัณฑ์นม
และเนื้อสัตว์อย่างแพร่หลาย แต่ในการศึกษาและคัดเลือกโพรไบโอติก เพื่อใช้กับ
ผลิตภัณฑ์หมักที่มีส่วนผสมของพืชในประเทศไทยยังไม่เป็นที่นิยมเมื่อเปรียบเทียบ
กับผลิตภัณฑ์ประเภทเดียวกันในต่างประเทศ ทั้ง ๆ ที่ประเทศไทยมีความได้เปรียบ
ในเรื่องความหลากหลายของผลผลิตทางการเกษตร ทั้งพืช ผักและผลไม้ อีกทั้ง
ผลิตภัณฑ์พืชหมัก เช่น ผักดอง ผลไม้ดอง ส้มผัก ยังเป็นผลิตภัณฑ์พืชหมักที่มีมานาน
สืบทอดจากภูมิปัญญาท้องถิ่นแต่ยังขาดการสร้างมูลค่าเพิ่ม ซึ่งแตกต่างจากผลิตภัณฑ์
ที่มีลักษณะคล้ายคลึงกันในต่างประเทศ เช่น กิมจิของประเทศเกาหลี มะกอกดอง
ของประเทศทางแถบยุโรป ผักดองของประเทศญี่ปุ่น น้ ำหมักพืช EM-X และ OM-X
สำหรับบริโภคของประเทศญี่ปุ่น เป็นต้น ซึ่งผลิตภัณฑ์เหล่านี้ สามารถกล่าวอ้างว่า
เป็นผลิตภัณฑ์อาหารโพรไบโอติกและผลิตภัณฑ์อาหารเพื่อสุขภาพทางการค้าได้
อย่างกว้างขวางในต่างประเทศ
การคัดเลือกโพรไบโอติกที่มีความเหมาะสมเพื่อใช้ในการผลิตผลิตภัณฑ์
หมักจากพืช หรือผลิตโพรไบโอติกโดยผลิตภัณฑ์อาหารที่ได้จากพืช จึงเป็นอีก
แนวทางหนึ่งในการพัฒนาผลิตภัณฑ์โพรไบโอติกที่ได้จากพืช ซึ่งจะช่วยเพิ่มทางเลือก
ให้กับกลุ่มผู้บริโภคที่มีภาวะไม่ย่อยน้ ำตาลแลกโตสในนม (lactose intolerant) และ
ผู้บริโภคมังสวิรัติได้อีกทางหนึ่ง
ตารางที่ 2.2 คุณสมบัติโพรไบโอติกของสายพันธุ์แบคทีเรีย L. plantarum SS2
ที่แยกได้ เปรียบเทียบกับสายพันธุ์ R ที่แยกได้จากผลิตภัณฑ์นมทางการค้า
(ดัดแปลงจาก ไชยวัฒน์ ไชยสุต และคณะใน Duangjitcharoen Y, et al. 2008
เอกสารอ้างอิงหมายเลข 1)
คุณสมบัติโพรไบโอติก
การทนต่อเกลือน้ำดีที่ความเข้มข้น
ร้อยละ 0.15 และ 0.30
สายพันธุ์แบคทีเรียทดสอบ
L. plantarum SS2 แบคทีเรียอ้างอิง (R)
ทน
การทนต่อค่าพีเอชต่าง ๆ ทน pH 3, 4, 5
และ 8
ทน
ทน pH 3, 4
และ 5
ความสามารถในการย่อยสารอาหาร ย่อยโปรตีนและแป้ง ย่อยโปรตีน
ผลของการมีและไม่มีออกซิเจน
ต่อการเจริญ
การเพาะเลี้ยงในอาหารที่ไม่ผสม
Cobalamin
ไม่มีผล
เจริญได้
ไม่มีผล
เจริญได้
26 สำนักการแพทย์ทางเลือก http://www.thaicam.go.th
สำนักการแพทย์ทางเลือก http://www.thaicam.go.th 27