The Black Sea region - Today's Zaman

65KARADENİZ 2010Dünyanın ensağlıklı çayıKaradeniz'deüretiliyorPHOTOCİ HANTürkiye dünyanın belki de en çok tercihedilen içeceği çayın en önemli üretimmerkezlerinden biri. Dünya genelinde30 civarında ülkede çay üretimi yapılıyorancak Türkiye'de çay tarımının genellikleKaradeniz'in korunmuş coğrafyasındave organik koşullarda sürdürülüyorolması onu diğerlerinden üstün kılıyor.Türkiye dışında çay üretimi gerçekleştirenülkeler genelde tropikal ikliminhüküm sürdüğü Ekvator ve çevresindebulunuyor. Bu iklimin olumsuz bir etkisiolarak da pek çok toprak hastalığı vezararlı haşerata rastlanıyor.Mesela sürekli yağışlar yüzündentoprakta daima mantarlar türüyor ve buda toprağın kimyasal dengesinde bozulmayave zararlı böceklerin çoğalmasınayol açıyor.Söz konusu ülkelerdeki üreticilerbu türlü hastalıklar ile mücadelede isebiyolojik yöntemlerin yüksek maliyetlerindendolayı kimyasal mücadeleyi tercihediyor. Karadeniz'in tropiğe benzeyenbol yağışlı iklimi ise bir yandan çayziraatı için mükemmel bir ortam sunarken,bölgenin coğrafi mevkii onu tropikiklimlerin muzdarip olduğu olumsuzluklardanmuhafaza ediyor.Böylece Türk çayı dünyada kimyasalilaçlama yapılmadan üretilen tek çayolarak şöhret buldu.Çay tarımı güneyde 27-30 enlemdereceleri arasında yapılabiliyor. Kuzeyyarıkürede ise 42 enlem derecesinde sadeceTürkiye'de ve Gürcistan'da çay yetiştirmekmümkün. Gürcistan'da çayüretiminin giderek azalması ve bu ülkeninçay tarımından çıkma yönündekipolitikaları Karadeniz'i rakipsiz bırakıyor.Karadeniz iklimini çay için eşsiz kılanözelliklerini şöyle açıklamak mümkün:Kafkas Dağları kuzeyden gelen soğukrüzgârları keserken, Kaçkar Dağlarıda Karadeniz'deki buhar yüklü bulutlarıniç bölgelere ulaşmasını engelliyor.Neticede, Doğu Karadeniz tropikal özelliklergösteren kuytu bir bölge haline geliyor.Doğu Karadeniz bölümünde aynızamanda tropikal iklimlerde asla rastlanmayançetin kış şartları da görülüyor.Yani, çay bitkisi uzun süre kar altında kalarakhastalıklardan ve zararlı haşeratıntahribatından salim kalıyor. Ayrıca kışşartları bu yöredeki çay bitkisini daha dirençlihale getiriyor.Çayın kimlik kartıBotanikte Camellia sinensis adıyla bilinençay kışın yapraklarını dökmeyenbir bitkidir. Çok sayıda melezi bulunmaklabirlikte Çin çayı ve Assam çayıolmak üzere başlıca iki türü vardır.Serbest bırakıldıklarında birincisi 5,ikincisi 20 metreye ulaşabilecekken kolayve bol üretim için sürekli budandığından1-1,5 metre yükseklikte çalı biçimindetutulurlar.Bitkinin yaprakları, türüne göre,3,8-25 cm uzunluğunda, sivri, almaşıkdizilişli, derimsi ve dişli kenarlıdır.Çiçekleri beyaz renkli ve hoş kokulu;meyvesi, üç gözlü ve kapsül halindedir.Çay bitkisi belli bir erginliğeulaştıktan sonra budanmaya başlanır.Hasada, doğal koşullarda fidenindikilişinden üç yıl sonra geçilir.Mayalanmadan yeşil çay, mayalanarakkara çay ve yarı mayalanmış olaraküç şekilde pazarlanır.Çayda tanen, kafein, tein, teofilin,uçucu yağ ve B vitamini bulunur.Çok aşırı içilmediği sürece çayın pekçok yararı vardır. Bünyeyi diri, zindetutar, uyarıcıdır, sindirimi kolaylaştırır,spazmları çözer, ishal giderir, solukborusunu gevşetir, terletici olduğuiçin yüksek ateşe ve sıcağa dayanmayısağlar, mikrop öldürücü etkisivardır, dokuları pekiştirir.