ตารางที่ 6.6 แรงงานขามชาติจากประเทศพมา ลาว และกัมพูชาที่ไมมีเอกสารเขาเมืองที่ไดรับใบอนุญาตทํางานจําแนกตามประเภทธุรกิจ ณ เดือนธันวาคม 2552แรงงานขามชาติทั้งหมด แรงงานพมา แรงงานลาว แรงงานกัมพูชารวมทุกภาคอุตสาหกรรม (จํานวนคน) 1,314,382 1,078,767 110,854 124,761รอยละจําแนกตามประเภทธุรกิจภาคบริการ 18.2 19.8 11.8 10.1ภาคการเกษตร 16.9 16.6 16.3 19.3การกอสราง 16.7 16.2 11.4 26.1การแปรรูปอาหารทะเล/ ประมง 14.7 15.7 2.7 16.7งานรับใชในบาน 9.9 9.5 19.2 5.3อื่นๆ 23.6 22.2 38.6 22.5รวม 100.0 100.0 100.0 100.0แหลงขอมูล: กระทรวงแรงงาน รายงานสถานการณแรงงาน, 2553ความเหลื่อมลํ้าทางดานรายไดถึงแมวาจะมีการใหความสําคัญตอปญหาความไมเทาเทียมกันในประเทศไทยในชวงหลายปที่ผานมา แตองคการสหประชาชาติยังคงจัดอันดับสัมประสิทธิ์จินีหรือสัมประสิทธิ์การกระจายรายได(Gini Coefficient) ของประเทศไทยใหอยู ในระดับกลางเมื่อเปรียบเทียบกับประเทศอื่นๆ ในภูมิภาคนี้ โดยในป 2553 ประเทศไทยมีคาสัมประสิทธิ์การกระจายรายได อยูที่ระดับ 42.5 เมื่อเปรียบเทียบกับระดับ 37.8 ของประเทศเวียดนาม 44.0 ในประเทศฟลิปปนส และ 51.6 ในประเทศมาเลเซีย (ดู United Nations,2010) แผนภูมิที่ 6.12 แสดงความแตกตางของรายไดเฉลี่ยตอครัวเรือนจําแนกตามสภาพความเปนเมือง 4 ในชวงหลายปที่ผานมา ความแตกตางของรายไดระหวางครัวเรือนในชนบท ในกรุงเทพมหานคร และในเขตเมืองอื่นๆ ยังคงเดิมโดยความแตกตางลดลงเพียงเล็กนอยในขณะที่ครัวเรือนในเขตเมืองอื่นๆ และในกรุงเทพมหานคร มีความแตกตางของรายไดมากขึ้น จากขอมูลในแผนภูมิจะเห็นวาครัวเรือนในชนบทมีรายไดเพียงรอยละ 39ของรายไดครัวเรือนในกรุงเทพมหานคร ในขณะที่ครัวเรือนในเขตเมืองอื่นๆ มีรายไดประมาณรอยละ 65 ของรายไดครัวเรือนในกรุงเทพมหานคร4 ขอมูลรายไดครัวเรือนที่ใชนี้เปนขอมูลที่ปรับคาตามอัตราเงินเฟอแลวโดยใชการปรับเปลี่ยนคาตามสมมูลยหรือเครื่องชั่งสมดุลของ OECD (OECDequivalence scale) ซึ่งทําใหการวัดมีความถูกตองแมนยํามากกวาการใชขอมูลรายไดตอหัวประชากร ซึ่งคาสมมูล (Equivalence scale) ของOECD ไดกําหนดการถวงนํ้าหนักไวที่ 1.0 สําหรับหัวหนาครัวเรือน 0.5 ตอสมาชิกครัวเรือนวัยผูใหญแตละคน และ 0.3 สําหรับสมาชิกครัวเรือนวัยเด็กแตละคน ในขณะที่ปกติการวัดรายไดตอหัวประชากรจะใชวิธีแบงหารรายไดของครัวเรือนดวยจํานวนสมาชิกทั้งหมดในครัวเรือน (OECD, ไมปรากฏปที่พิมพ.)แผนภูมิที่ 6.12 รายไดครัวเรือนเฉลี่ยตอเดือนที่ปรับโดยใชคาสมมูลยของ OECD สําหรับครัวเรือนในกรุงเทพมหานคร เมืองอื่นๆ และในชนบทระหวางป 2539-2552 (บาทในป 2550) 5รายไดครัวเรือนเฉลี่ยตอเดือน25,00020,00015,00010,0005,000014,82210,3585,05517,01010,4195,57017,01011,9486,92917,01012,7607,7202539 2545 2549 2552ปพศกรุงเทพมหานครเมืองอื่นๆชนบทแหลงขอมูล: สํานักงานสถิติแหงชาติ การสํารวจเศรษฐกิจและสังคมของครัวเรือน, พ .ศ.2539, 2545, 2549 และ 2552ขอมูลเกี่ยวกับคาใชจายจากการสํารวจเศรษฐกิจในครัวเรือนมีแนวโนมที่จะมีความถูกตองมากกวาขอมูลดานรายได ซึ่งมักจะไมคอยมีการรายงานหรือยากที่จะคํานวณ แผนภูมิที่6.13 แสดงใหเห็นวาแมครัวเรือนในเขตชนบทจะมีคาใชจายในระดับที่ตํ่ากวาครัวเรือนในเขตกรุงเทพมหานคร อยูมากแตคาใชจายครัวเรือนระหวางชนบทและกรุงเทพมหานคร ยังมีความแตกตางเพิ่มขึ้นมาตลอดจนถึงปจจุบันซึ่งการคนพบนี้ชี้ใหเห็นวาความไมเทาเทียมดานรายไดระหวางเขตชนบทและเขตเมืองมีแนวโนมที่จะเพิ่มสูงขึ้นอีก5 ดูอัตราเงินเฟอจากธนาคารแหงประเทศไทยไดที่ http://www2.bot.or.th/statistics/ReportPage.aspx?reportID=409&language=eng116 ความเปนเมืองและผลกระทบจากการยายถิ่น
แผนภูมิที่ 6.13 คาใชจายครัวเรือนเฉลี่ยตอเดือนปรับโดยใชคาสมมูลของ OECD สําหรับครัวเรือนในกรุงเทพฯ ใเมืองอื่นๆ และในชนบทในป2539-2552 (บาทในป 2550) 6รายไดครัวเรือนเฉลี่ยตอเดือน16,00014,00012,000 11,264 10,98410,0008,0006,0004,0002,00007,1027,1284,137 4,22213,4836,04314,6939,771 9,91212,7606,4412539 2545 2549 2552ปพศกรุงเทพมหานครเมืองอื่นๆชนบทแหลงขอมูล: สํานักงานสถิติแหงชาติ การสํารวจเศรษฐกิจและสังคมของครัวเรือน, 2539, 2545, 2549 และ 2552อัตราสวนความยากจนตอหัวประชากรเปนอีกตัวชี้วัดหนึ่งที่สามารถสะทอนความกินดีอยูดีของประชากรดังที่จะเห็นไดจากแผนภูมิที่ 6.14 วาแมประเทศไทยจะประสบความสําเร็จในการลดอัตราความยากจนลงในชวง 10-15 ปที่ผานแตชองวางระหวางชนบท เขตเมือง และกรุงเทพมหานครจะยังคงมีขนาดใหญอยูโดยขอมูลในป 2552 ไดชี้ใหเห็นวารอยละ 10 ของครัวเรือนในชนบทถูกจัดอยู ในกลุ มครัวเรือนที่มีสถานะยากจนในขณะที่มีครัวเรือนในเขตกรุงเทพมหานคร ที่อยูในกลุมยากจนไมถึงรอยละ 1ผลกระทบของการยายถิ่นและการพัฒนาความเปนเมืองตอสิ่งแวดลอมการตั้งถิ่นฐานระยะยาวสองรูปแบบมีผลกระทบอยางเฉียบพลันตอสิ่งแวดลอมในประเทศไทย รูปแบบแรกคือการยายถิ่นเขาไปในพื้นที่ที่ยังไมเคยมีการทําการเพาะปลูกมากอนซึ่งพบมากที่สุดในการยายถิ่นจากชนบทสูชนบทในชวงกอนป 2513 - 2523 มีการศึกษาพบวาการยายถิ่นมีความสัมพันธอยางใกลชิดกับการใชประโยชนที่ดินและรายละเอียดของวิธีการใชที่ดินในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (ดู Entwisle et al., 1998 และ Walsh et al., 1999)สวนรูปแบบของการตั้งถิ่นฐานแบบที่สองที่มีผลตอสิ่งแวดลอมคือการพัฒนาความเปนเมืองและโดยเฉพาะอยางยิ่งเมื่อการเติบโตของเมืองไดควบรวมเอาพื้นที่ที่เคยถูกใชเพื่อการผลิตมากอนเขาไวดวย (ดู Punpuing, 1999)6 ดูอัตราเงินเฟอจากธนาคารแหงประเทศไทยไดที่ http://www2.bot.or.th/statistics/ReportPage.aspx?reportID=409&language=engแผนภูมิที่ 6.14 สัดสวนความยากจนตอหัวประชากรระหวางปพ .ศ. 2539-2552รอยละ30.025.020.015.010.05.0-18.26.81.222.07.126.58.61.2 1.718.96.42.214.212.0 11.54.63.6 3.00.8 0.5 0.83.00.9แหลงที่มา: สํานักงานสถิติแหงชาติ การสํารวจเศรษฐกิจและสังคมของครัวเรือน, 2539, 2545, 2549 และ 2552 คํานวณโดยคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคม ประเทศไทยหมายเหตุ: สัดสวนของความยากจนคํานวณโดยการนําจํานวนประชากรทั้งหมดมาหารดวยจํานวนประชากรที่มีคาใชจายในการบริโภคตํ่ากวาเสนแบงระดับความยากจนการเปลี่ยนแปลงดานสิ่งแวดลอมสามารถเปนไดทั้งสาเหตุและผลกระทบของการยายถิ่นฐาน การที่ที่ดินใหผลผลิตที่ลดลงเปนปจจัยสําคัญประการหนึ่งที่ผลักดันใหมีการยายถิ่นของเกษตรกรเขาสูชุมชนแออัดในเมืองใหญเพื่อความอยูรอด และการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศสามารถทําใหเกิดพื้นที่ทะเลทราย การเปลี่ยนแปลงของแหลงนํ้าทั้งจากภัยแลงและนํ้าทวมและภัยธรรมชาติอื่นๆ (ดู Gleditsch et al, 2007 และ Richteret al., 2009) ผูลี้ภัยจากสภาพแวดลอมจะถูกหนุนใหอพยพโดยปจจัยเหลานี้เชนกันซึ่งอาจจะเปนทั้งการเปลี่ยนแปลงที่เปนความหายนะที่เกิดขึ้นอยางรวดเร็วและ/หรือคอยๆ กอตัวขึ้นในชวงระยะเวลาที่ยาวนาน การยายถิ่นอาจถูกมองวาเปนการอพยพโดยความสมัครใจ (เมื่อรายไดลดลงเมื่อเทียบกับโอกาสในที่อื่นๆ) หรือโดยความไมสมัครใจ (เมื่อที่ดินที่เคยครอบครองไดกลายเปนที่ซึ่งหาประโยชนไมไดเนื่องจากอุบัติเหตุทางสิ่งแวดลอมหรือภัยพิบัติตามธรรมชาติ หรือแมกระทั่งการเวนคืนที่ดินดวยเหตุผลดานสิ่งแวดลอม) (ดู Hunter, 2004 และ Vine, 2005)ในทางกลับกัน ผูยายถิ่นอาจสรางผลกระทบตอสิ่งแวดลอมทั้งในชุมชนตนทางและชุมชนปลายทางของการยายถิ่นฐาน ความยากจนในกลุ มผู ยายถิ่นในชุมชนปลายทางและการขาดความรู สึกผูกพันตอชุมชนกอใหเกิดแรงตานตอแรงจูงใจในการดูแลรักษาทรัพยากรของชุมชน (ดู Cassels, 2006) การยายถิ่นเขาไปยังพื้นที่ที่หางไกลมีผลกระทบตอการเปลี่ยนแปลงทั้งดานการใชประโยชนที่ดินและรายละเอียดของวิธีการใชที่ดินผานการตัดไมทําลายปา (ดู de Sherbinin et al., 2007) มีการประมาณการณวาครึ่งหนึ่งของพื้นที่ปาในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทยไดถูกทําลายลงในระหวางป 2516-2525 (ดู Suhrke, 1993)10.42539 2541 2543 2545 2547 2549 2551 2552ปพศชนบทเมืองอื่นๆกรุงเทพมหานครความเปนเมืองและผลกระทบจากการยายถิ่น117