Lagun armatua

tal eta kromozko eraikin distiragarriek: museoak, kongresu
jauregia, hotelak. Kaleetan ondo antolaturiko zirkulazio
jarioa dabil trabarik gabe, tranbia berri bat lerratuz
doa ikus-eremuan, irudiak lurrin eta moda dendak
ditu osagai. Duela hogei urte, behin Montserratek kontatu
zuenez, x-n ezin zen arropa zuria kanpoan lehortzeko
zabaldu, gas jariakinek jan egiten zutelako. Aldianaldian
enpresek ibai aldeko auzokideei errezel berriak
banatzen ei zizkieten doan. Egun, hiriaren kanpoaldeko
paper-fabrika pare batek baino ez du airea kutsatzen.
Arnasa har daiteke berriro: horretarako, soilik ibaiaren
ezkerraldean ehun milaka lanpostu desagertu dira,
eta eraikuntza enpresek eraldatu dituzte langile auzo zaharrak,
ordezkaritzen bulego-guneak eta klase ertainentzako
etxebizitzak sortuz.
Rabbeek barre egin du. «Andaluzian, bai, oraindik
ikusten duk bazter zikinen bat edo beste, baina hemen,
argi eta garbi, zera duk, la petite bourgeoisie... Suitza, Genevako
lakua edo horrelako zerbait».
«Genevako lakuan», erantzun dut, «ez ziotek ehuneko
hamabostek botoa ematen muturreko ezkerrari».
Lau geltoki ibili dugu metroan, azkeneko arkitektura
bienaleko erakusketaren zati bat ematen duena. Montsek,
oporrak, ez naiz zehatz gogoratzen, Marokon, Mexikon
edo Dominikar Errepublikan igarotzen ari baita,
bere etxeko giltza gordailuan utzi digu ondoko taberna
batean, hilabete hasiera arte ezinezkoa zitzaidan-eta neure
etxebizitza hartzea. Rabbee eta biok lokalera sartu garenean,
x-n eta inguruan nagusi den salbuespen egoeraren
erreferentzia bat f okatu dut: kartel politik o bat,
presoen argazkiak, egunkari alternatibo bat. Izkinako tabernako
hormetan, berriz, paisaien irudiak baino ez daude
eskegita. Tabernariak, hitz gutxikoa bera, eskura eman
45