Forum A+P 02

funksioneve. Rossi nuk mohon se midis
funksionit dhe formës ekzistojnë lidhje,
por kundërshton faktin që forma të
privohet nga lidhjet më komplekse dhe
se funksionet të vetme nuk përmbledhin
formën. Kjo do të shndërronte tipin në
një skemë të thjeshtë të shpërndarjes së
funksioneve, një diagramë itineraresh.
Nëse faktet urbane do të ishin vetëm një
problem organizimi nuk do të kishte as
vazhdimësi dhe as idividualitet. Historia
ka treguar se objektet mund të ndryshojnë
funksion gjatë përdorimit të tyre. Po
ashtu monumentet dhe arkitektura nuk
do të kishin asnjë arsye të ekzsitonin. Ky
konceptim do të pengonte analizimin e
lidhjeve komplekse midis qëllimeve estetike
dhe nevojave, të cilat i paraprijnë fakteve
urbane duke rrezikuar kështu të privojë
arkitekturën nga çdo vlerë autonome.
Qëndrueshmëria si gjeneruese e
formës
Rossi ktheu vëmendjen për formën estetike
në një epokë kur gjithçka ishte reduktuar në
kërkesa funksionale. Këtë ai e argumentoi
me tezën e “qëndrueshmërisë së formës”.
Sipas Rossit, është pikërisht forma ajo që
është e qëndrueshme, që ne e jetojmë dhe
që strukturon qytetin. Në lidhje me këtë ai
thotë se në çdo qytet ekzistojnë pjesët më të
“vërteta” të tij, ndërtime të cilat rrallë herë
kanë funksionet origjinale, pasi funksionet
e tyre kanë ndryshuar gjatë historisë. Kjo
na tregon që funksionet janë thuajse të
pavarura nga forma e tij dhe se funksioni
i adoptohet formës, për aq kohë sa forma
është “e fortë” (e qëndrueshme).
Këtë ai e bazon mbi teorinë e
“qëndrueshmërisë” urbane të Marcel
Poetes. Qëndrueshmëria e organizmit urban
vjen nga “rezistenca” që paraqet plani i tij për
të vazhduar ekzsitencën. Ndërsa studiojmë
karakteristikat formale të planimetrive
të qytetit, vërejmë qëndrueshmërinë e
disa motiveve, të cilat arrijnë të ruajnë
shprehjen urbane pavarësisht ndryshimit
të epokave. Leximi i këtyre fakteve përbën
një të dhënë shumë të rëndësishme pasi ato
influencojnë organizmin urban. Kështu
pra, është njohja e së kaluarës që përben
bazën e krahasimit dhe jep “masën” për
të ardhmen. Rossi sjell edhe mendimin
e Lavedan që bazohet në këtë koncept të
Poetes, për të cilin “qëndrueshmëria”
është ajo që gjeneron planin e qytetit.
Kështu, të kuptuarit e gjenerimit është
objektivi kryesor i kërkimeve në urbanistikë
pasi kjo na ndihmon të kuptojmë formimin
hapësinor të gjithë qytetit. Tek “gjenerimi”
përfshihet koncepti i “qëndrueshmërisë”
ku fizikisht bëjnë pjesë ndërtesat, rrugët
dhe monumentet urbane. Në këtë kuptim
të dhënave historike u duhen bashkuar ato
gjeografike, ekonomike dhe statistike.
Tipi si konstante dhe esencë e
arkitekturës
Teoria iluministe, në veçanti ajo e Milizias,
dallojnë formën si një aspekt të fundmë
të strukturës dhe bazohen në leximin e
qytetit dhe të arkitekturës si një tërësi e
vazhdueshme, si pjesë të një sistemi. Rossi
beson se e tëra ka më shumë rëndësi se sa
pjesët; kështu është qyteti që vendos kritere
për arkitekturat e veçanta. Nëse kjo tërësi
do të ekzaminohet sipas pjesëve, kjo na çon
në çështje të raporteve midis tipologjive
të ndërtimeve dhe qytetit. Kjo është edhe
hipoteza që përbën bazën e librit të Rossit
që dallon sidomos për studimin e konceptit
të “tipit” në arkitekturën urbane. Rossi e
mendon tipin si diçka të qëndrueshme dhe
Ansambli i banesave Pruitt-igoe, St. Louis, seria
e fotove të shembjes viti 1971
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/98/Pruitt-igoe_collapseseries.jpg
39