Forum A+P 02

mënyrë për të përshkruar lëvizjet e
mundshme të forcave në dimension
horizontal, por që nuk kanë të bëjnë me
gravitetin. Anthony Widler 43 thotë se
diagrama mund të konsiderohet si gjendja
e mendimit arkitektonik paraprak që jo
domosdoshmërisht tregohet në mënyrë
konvencionale nga ndërtesa. Dallimi
kryesor i diagramës qëndron në faktin se
ajo nuk është vizatimi i një planimetrie,
apo diçka që paraqet një objekt, por
diagrama paraqet një “gjendje mundësish”,
potencialesh dhe interpretimesh. Eisenman
e quan diagramën si “hapësirën ndryshe”
pasi përbën një “informacion” kompleks
që ndërmjetëson konceptimin me mënyrat
tradicionale të së kaluarës dhe një të
ardhmjeje të mundshme.
moderniste nxori vlerat nga arsyeja; dhe
origjina “joklasike” mund të jetë thjesht
arbitrare. Kështu ai del me nocionin e
fundit të origjinës - “the end of the biginning”
dhe fundit të fundit - “the end of the end”,
si karakteristikat thelbësore të arkitekturës
“joklasike”: “liria nga qëlllimet”. Me
“fundin e fundit” ajo që ishte më parë
procesi i kompozimit apo transformimit
pushon së qeni një proces “shtimi” apo
“heqjeje” duke u nisur nga origjina. Në
këtë rast procesi ka të bëjë me modifikimin
dhe zbulimin e një procesi jodialektik,
jo të drejtuar dhe joobjektiv ... Duke
propozuar “fundin e fillimit” dhe “fundin
e fundit” do të thotë – të propozosh një
hapësirë tjetër “jokohore” të krijimit.
Arkitektura në të tashmen shihet si proces
Eco_logical design;
Seria e fotove, burimi L’Arca 201, 2005
Në një punim më të hershëm të tij, “the
end of the clasical: the end of the end, the
end of the beginning 44 ” (1984), që i përket
periudhës së “modernizmit të ri”, Eisenman
polemizon kundër paradigmës klasike dhe
humaniste në arkitekturë. Ai e pozicionon
atë si një fiksion, të lirë nga pesha e së
kaluarës apo e të ardhmes. Sipas tij, ndërsa
origjina klasike supozohej të “buronte”
nga “rregulli” natyror apo hyjnor; origjina
43
Referuar tek “The Diagram as a Space of Difference (2003),
tek Theories and Manifestoes of Contemporary Architecture
botuar nga Jencks, Ch. dhe Kropf K. (2006), fq. 376, 377
44
The end of the clasical: the end of the end, the end of the beginning”
(1984); tek Theories and Manifestoes of Contemporary
Architecture botuar nga Jencks, Ch. and Kropf K. (2006), fq.
282-284
i zbulimit të një të shkuare artificiale
dhe një të tashmjeje pa të ardhme.
Por, cilat do të ishin disa kritere më të gjera
për një “arkitekture të re”? Jeffrey Kipnis
në punimin “towards a new architecture:
folding 45 ” (1993) shprehet se në praktikat
post-moderniste po gjenerohet një formë e
re intelektuale, estetike, institucionale dhe
sociale që bazohet jo tek propozime të reja,
por te destabilizimi i atyreve ekzistuese;
hapësira heterogjene ku nuk dallohen
kategoritë e hierarkive, ku diversiteti dhe
diferencat janë të inkurajuara. Ai thotë
45
“Toward a new architecture: folding” (1993), tek Theories and
Manifestoes of Contemporary Architecture botuar nga Jencks,
Ch. and Kropf K. (2006), fq. fq. 121-124,
45