Forum A+P 02

peizazh rural, tërësisht të pandërtuar. Rolin e “urës
lidhëse” e luanin komplekset industriale, sot pjesë
e parcelës së projektit, të cilat për nga funksioni por
edhe nga ana pamore, vetëm sa theksonin më tepër
thyerjen midis qytetit dhe zonave afërndenjëse. Kjo
mungesë shkrirjeje dallohet qartë edhe në fotot e
kohës, ku vendi i grisë së ashpër së parafabrikateve,
zëvendësohej befas nga e gjelbra e kodrave përreth.
Sot, vendin e gjelbërimit të kodrave e kanë zënë
ndërtimet informale. Rritja e sipërfaqes së qytetit
nuk është shoqëruar me shkrirjen e dëshiruar
mes pjesëve. Përkundrazi, hendeku është thelluar.
Kështu, në periferitë e Tiranës u krijuan slumet e
para, pa shërbime dhe infrastrukturë, ku thjesht
ndërtohej duke përfituar nga përgjumja e shtetit.
Sot rregullsisë së blloqeve të banimit të trashëguara
nga kohët e planifikimeve urbanistike të shtetit
socialist, i kundërvihet parregullsia dhe shtrirja
organike e ndërtimeve pas viteve ‘90.
Ndërkohë zona e projektit, vazhdon të ketë po
të njëjtin rol ndarës, por tani kufi nuk janë më
ndërtesat industriale dhe studiot kinematografike
që dikur zienin nga aktiviteti i qindra punonjësve,
por rrënojat e tyre, diku të restauruara, diku të
shndërruara në depo, lavazhe apo vendqëndrime
automjetesh, diku të braktisura plotësisht.
Pavarësisht mosinteresimit në dukje, ky brez
mbetet shumë i lakmuar nga ndërtuesit. Për këtë
arsye edhe fati i tij duket i shenjuar nga ndërtesat e
larta që mbijnë vazhdimisht, gjithnjë e më afër tij.
Masterplani i propozuar më poshtë, i cili dëshiron
të jetë një fund alternativ i historisë së zonës, merr
nismë pikërisht tek çarja e krijuar në vite, mes dy
pjesëve të qytetit, pjesës së vjetër projektuar dhe
ndërtuar në vitet ‘70-‘80 dhe asaj të ndërtuar
rishtazi.
Fshirja e kufirit të përhershëm, që ndan lagjen në dy
pjesë, nuk hyn në objektivat. Përkundrazi, projekti
i këtij masterplani dëshiron ta përjetësojë këtë
ndarje, duke e bërë për herë të parë të prekshme.
Projekti i propozuar ka si qëllim gdhëndjen e kësaj
çarjeje, duke i ruajtur gjurmët e saj, por dëshiron
të ndryshojë përmbajtjen e hapësirës, duke e
kthyer atë nga një barrierë të padepërtueshme, në
një kufi poroz, që bashkon këtë pjesë të qytetit.
Dhe sidomos, qëllim është dhënia e një identiteti
këtij brezi, për të mos mbetur thjesht një “buffer
zone” e përshkueshme, por të kthehet në një
vendqëndrimi, në një park publik të hapur për
të gjithë komunitetin. Kështu, shkrirjes ideale
mes dy anëve të të njëjtit qytet, i shtohet edhe roli
social i këtij masterplani që mbart edhe nevojën
për integrim të banorëve me ambientin ku jetojnë,
që deri më sot, sidomos në periferi mbetet tejet i
zbehtë.
Si konkretizohen këto objektiva? Propozimi im ka si
qëllim pikërisht krijimin e një hapësire publike
të gjerë, ku mbizotërues do të jetë gjelbërimi i
organizuar në një park urban të pajisur me sheshe,
kalime për këmbësorët, i shoqëruar përgjatë
gjithë gjatësisë së tij nga kategori të ndryshme
shërbimesh.
Siç u përshkrua më lart, çdo gjë nisi nga ndërthurja
mes të shkuarës dhe të tashmes, qytetit racional
dhe qytetit organik, dhe njëkohësisht nga disa
analiza të kryera mbi zhvillimet e pritshme të
Tiranës, të cilat arrijnë në përfundimin se
zhvillimi policentrik është më i favorshmi për
qytetin. Si rrjedhojë u vendos projektimi i një poli
kulturor, që do të kryente fizikisht kthimin e kësaj
linje ndarëse, në një linjë agregimi mes pjesëve të
periferisë, por edhe të periferisë me qendrën. Kjo
u pa edhe si zgjidhja më e mirë që do të mund
të përkthehej menjëherë, jashtë termave formalë,
në një pol gjithëpërfshirës jo vetëm për banorët e
zonës, por edhe të qytetit në përgjithësi. Kështu,
duke nisur nga skicat dhe skemat e para studimore
u përcaktuan edhe linjat drejtuese kryesore në
brendësi të parcelës, që më pas do t’i jepnin jetë
vendtakimeve, rrugëve dhe shesheve të ndryshme.
97