Forum A+P 02
POLIS University publishes the “Forum A+P” journal, the only scientific and cultural magazine in the Albanian –speaking countries for the fields of architecture and territory planning. This magazine is recognized by the Ministry of Education and Science, the Academic Degrees Evaluation Committee and has an ISSN international registration code in France. The magazine is published in Albanian and English language and contains a package of scientific, informative articles and analysis.
POLIS University publishes the “Forum A+P” journal, the only scientific and cultural magazine in the Albanian –speaking countries for the fields of architecture and territory planning. This magazine is recognized by the Ministry of Education and Science, the Academic Degrees Evaluation Committee and has an ISSN international registration code in France. The magazine is published in Albanian and English language and contains a package of scientific, informative articles and analysis.
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
u hoq në vitin 1994). Ajo duket sikur i<br />
bën me shenjë dikujt që është larg dhe i<br />
padukshëm për ne.<br />
sllav, por mbase edhe përpjekjen për të<br />
lënë një gjurmë simbolike në kryeqytetin<br />
shqiptar.<br />
Ç’mund të themi pas gjithë këtyre<br />
“rastësive”? Sigurisht na mbetet vetëm<br />
të hamendësojmë. Por e gjitha kjo nuk<br />
duhet parë si diçka krejt e pamundur.<br />
Perandoritë që shkelën truallin e<br />
shqiptarëve gjatë historisë së tyre të<br />
trazuar,i kanë ndërtuar ngrehinat e tyre<br />
të kultit në drejtime të paracaktuara<br />
simbolike. Përfshirë këtu edhe atë turke,<br />
fashiste dhe komuniste. Mos harrojmë<br />
se Tirana zë fill me tri ndërtesa nga të<br />
cilat dy janë tipike për perandorinë<br />
turke dhe kulturën orientale: xhamia<br />
dhe hamami. Të njëjtën hulli ndoqën<br />
arkitektët e perandorisë fashiste, të<br />
cilët në ndërhyrjen më të rëndësishme<br />
të planifikimit urban qysh nga koha<br />
e Sulejman pashë Bargjinit, përdorën<br />
bulevardin për të lënë në zemër të<br />
kryeqytetit shqiptar sëpatën e Liktorit,<br />
simbolit më domethënës të perandorisë<br />
fashiste, që është ende pjesë e strukturës<br />
urbane të aksit të bulevardit. Periudha<br />
e tretë, e cila fillon pas luftës së dytë<br />
botërore, ndonëse rezultoi përgjithësisht<br />
si katastrofë urbane për Tiranën, në<br />
një nga ndërtimet e para (Kinostudio),<br />
të projektuar në kryeqytetin e një<br />
perandorie të re, asaj komuniste, bart jo<br />
vetëm vulën kulturore të stilit neoklasik<br />
Kinostudioja mbetet e vetmja ndërtesë<br />
që ka plan në formë kryqi, me kube<br />
të pikturuar, me simbolin e Perëndisë-<br />
Diell dhe me ballinën të drejtuar nga<br />
verilindja. Mbase mund të përjashtojmë<br />
si të paqëllimtë praninë e një kryqi në<br />
shpinën e kostumit popullor të njërit<br />
prej personazheve të grupit skulpturor të<br />
vendosur në të djathtë të portës kryesore<br />
të oborrit. Ndonëse nuk jam i sigurt, ka<br />
mundësi që vetë censura ta ketë toleruar<br />
atë kohë, (para vitit 1967), çka nuk do ta<br />
bënte me siguri pak kohë më pas, por ka<br />
të ngjarë të jetë lejuar pasi është pothuaj<br />
i padukshëm dhe vetëm një sy shumë i<br />
vëmendshëm mund ta zbulojë. Në fund të<br />
parashtrimit të këtyre fakteve “rastësorë”<br />
nuk na mbetet veçse të hamendësojmë,<br />
pasi ndodhemi midis pamundësisë për të<br />
besuar që një regjimi aq të vëmendshëm<br />
deri në paranojë ndaj përmbajtjes simbolike<br />
subversive, t’i ketë shpëtuar prania e<br />
elementeve simbolike me prejardhje<br />
dhe domethënie të papranueshme për<br />
ideologjinë e tij zyrtare dhe mungesës<br />
së provave që do të na zbulonin arsyet e<br />
vërteta të vendosjes. E megjithatë, faktet<br />
që përmendëm janë ende aty, para syve<br />
tanë, misteriozë dhe hermetikë. Në pritje<br />
të zbërthimit ose harresës.<br />
Literatura:<br />
• Jean François Lyotard, La condition postmoderne, Paris, Editions de Minuit, 1998, p.38.<br />
• Igor Golomostock, L’Art totalitaire, Paris, Editions Carrée, 1999, f.283.<br />
• Gazeta Zëri i Popullit, 11 korrik 1952, Biblioteka Kombëtare, Tiranë.<br />
• Planimetria dhe teksti shoqërues i projektit të Kinostudios Shqipëria e Re, Arkivi i Kinostudios, Tiranë.<br />
89
Change language