Γιορτινά έθιμαΤα Κάλαντα αποτελούν δημοτικά, ευχητικά καιεγκωμιαστικά τραγούδια που ψάλλονται εθιμικά κατ΄ έτος κυρίωςτην παραμονή μεγάλων θρησκευτικών εορτών όπως τωνΧριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς, των Θεοφανείων, ακόμη καιτων Βαΐων (ή του Λαζάρου), με εξαίρεση εκείνων της ΜεγάληςΠαρασκευής που είναι κατανυκτικά. Κύρια παραδοσιακά μουσικάόργανα που συνοδεύουν τα κάλαντα είναι το τρίγωνο, το λαούτο,το νταούλι η τσαμπούνα, η φλογέρα κ.ά. Οι τραγουδιστές - οργανοπαίκτεςτων καλάντων ονομάζονται "καλαντιστές".Τα κάλαντα ξεκινούν κυρίως με χαιρετισμό, στη συνέχειααναγγέλλουν τη μεγάλη χριστιανική εορτή που φθάνει καικαταλήγουν σε ευχές. Χαρακτηριστικό σημείο είναι η γλώσσαστην οποία αυτά ψάλλονται, στη καθαρεύουσα, δηλώνονταςτην άμεση καταγωγή τους από τους Βυζαντινούς χρόνους τιςΚαλένδες του Ιανουαρίου που γιορτάζονταν με ιδιαίτερη λαμπρότητα.Κύριος σκοπός των τραγουδιών αυτών είναι μετάτις αποδιδόμενες ευχές τα "Χρόνια Πολλά" το φιλοδώρημαείτε σε χρήματα (σήμερα) είτε σε προϊόντα (παλαιότερα).Αξίζει σε αυτό το σημείο να αναφέρουμε ότι οι Πατέρες της Εκκλησίαςκατά τους Βυζαντινούς χρόνους απαγόρευαν ή απέτρεπαν αυτότο έθιμο ως καταγόμενο από τις εορτές των ρωμαϊκών Καλενδώνπου είχε καταδικάσει η ΣΤ' Οικουμενική Σύνοδος το 680 μ.Χ.Παρόλα αυτά ακόμα και σήμερα αυτό το έθιμο παραμένει αναλλοίωτοστο χρόνο και στις καρδιές όλων μας και πολύ περισσότεροστις καρδιές των μικρών παιδιών.Το έθιμο της βασιλόπιταςείναι πολύ παλαιό, προέρχεται από εκείνο το τελούμενοστην αρχαία ελληνική εορτή των Κρονίων - μιααρχαία ελληνική εορτή προς τιμήν του Κρόνου πουπαρέλαβαν οι Φράγκοι. Πέρα όμως αυτού του φράγκικουεθίμου, που επικράτησε στην Ευρώπη, υπάρχεικαι μία θρησκευτική παράδοση που συνδέεταικαι με την προσωπικότητα του Μεγάλου Βασιλείου.Κατά την θρησκευτική λοιπόν παράδοση κάποτε στηΚαισαρεία της Καππαδοκίας στη Μικρά Ασία πουεπίσκοπος ήταν ο Μέγας Βασίλειος ήλθε να τη καταλάβειο Έπαρχος της Καππαδοκίας με πρόθεση νατη λεηλατήσει. Τότε ο Μέγας Βασίλειος ζήτησε απότους πλούσιους της πόλης του να μαζέψουν ό,τι χρυσαφικάμπορούσαν προκειμένου να τα παραδώσειως "λύτρα" στον επερχόμενο κατακτητή. Πράγματισυγκεντρώθηκαν πολλά τιμαλφή. Κατά την παράδοσηόμως είτε επειδή μετάνιωσε ο έπαρχος, είτε κατ΄άλλους εκ θαύματος ο Άγιος Μερκούριος με πλήθοςΑγγέλων απομάκρυνε τον στρατό του, ο Έπαρχοςαπάλλαξε την πόλη από επικείμενη καταστροφή.Προκειμένου όμως ο Μέγας Βασίλειος να επιστρέψειτα τιμαλφή στους δικαιούχους, μη γνωρίζοντας σεποιον ανήκει τι, έδωσε εντολή να παρασκευαστούνμικροί άρτοι εντός των οποίων τοποθέτησε ανά ένατων νομισμάτων ή τιμαλφών και τα διένειμε στουςκατοίκους την επομένη του εκκλησιασμού. Το γεγονόςαυτό απέληξε σε διπλή χαρά από της αποφυγήςτης καταστροφής της πόλης και συνεχίσθηκε η παράδοσηαυτή κατά τη μνήμη της ημέρας του θανάτουτου, εορτή του Αγίου και του Μεγάλου Βασιλείου.Στις μέρες μας, στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και σε άλλα μέρη όπου εγκαταστάθηκανπρόσφυγες από την Πόλη και τη Μικρά Ασία συνηθίζεται η λεγόμενη«πολίτικη» ή «σμυρνέικη» Βασιλόπιτα. Στη δυτική Μακεδονία συχνά η βασιλόπιταείναι μια τυρόπιτα ή πρασόπιτα. Βασικό όμως κοινό γνώρισμα είναι ότι στοεσωτερικό όλων τοποθετείται νόμισμα. Στην ελληνική επαρχία, ανάλογα με τοέθιμο, τοποθετείται στο εσωτερικό της βασιλόπιτας μικρό κομμάτι άχυρου, κληματόβεργαςή ελιάς ή σε κτηνοτροφικές περιοχές ένα μικρό κομμάτι τυρί για ναφέρουν καλή τύχη στην παραγωγή. Σε άλλα μέρη, αντί αυτού κατασκευάζουνμικρό στεφάνι από κληματόβεργες που όποιος το βρει στα χωράφια θα είναιτυχερός στα σπαρτά, ή στην ελαιοπαραγωγή ή στο κρασί κλπ.20 χρόνια μετά τη δεύτερη χιλιετία ίσως το έθιμο της βασιλόπιτας να μηνείναι τόσο πιστό στις παραδόσεις που αναφέρουμε παραπάνω, είναι όμως τοσημαντικότερο έθιμο της πρωτοχρονιάς που δίνει ελπίδα και καλοτυχία σεόποιον βρει το φλουρί. Με τη σειρά μας λοιπόν σας ευχόμαστε Καλή Χρονιάμε υγεία και όσο περισσότερα φλουριά γίνεται.22
23