07.04.2013 Views

Situación y perspectivas de los partidos políticos en la Región Andina

Situación y perspectivas de los partidos políticos en la Región Andina

Situación y perspectivas de los partidos políticos en la Región Andina

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

miembros <strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad civil, que evalúa y selecciona<br />

el grupo <strong>de</strong> personas que podrán optar al cargo. En el<br />

caso <strong>de</strong>l nombrami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>los</strong> magistrados <strong>de</strong>l Tribunal<br />

Supremo <strong>de</strong> Justicia, <strong>los</strong> ciudadanos ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>la</strong> potestad<br />

<strong>de</strong> objetar <strong>la</strong>s postu<strong>la</strong>ciones a dichos cargos (264).<br />

Sin embargo, <strong>la</strong> <strong>de</strong>signación <strong>de</strong> <strong>los</strong> actuales titu<strong>la</strong>res<br />

<strong>de</strong> <strong>los</strong> po<strong>de</strong>res Ciudadano, Judicial y Electoral no siguió<br />

<strong>los</strong> procedimi<strong>en</strong>tos establecidos <strong>en</strong> el texto constitucional,<br />

por lo cual <strong>la</strong> participación <strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad civil <strong>en</strong> el<br />

proceso <strong>de</strong> postu<strong>la</strong>ciones se <strong>de</strong>snaturalizó significativam<strong>en</strong>te<br />

17 . Las <strong>de</strong>sviaciones están asociadas con el<br />

predominio <strong>de</strong> repres<strong>en</strong>tantes partidistas <strong>en</strong> <strong>los</strong> comités<br />

<strong>de</strong> postu<strong>la</strong>ciones, <strong>en</strong> <strong>los</strong> que <strong>de</strong>bían predominar repres<strong>en</strong>tantes<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad civil; o <strong>en</strong> <strong>la</strong> selección <strong>de</strong> <strong>los</strong><br />

repres<strong>en</strong>tantes <strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad, at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do a su alineación<br />

con <strong>la</strong> actual corre<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> fuerzas (oficialismo/<br />

oposición). Al reproducir <strong>la</strong> corre<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> fuerzas <strong>de</strong>l<br />

par<strong>la</strong>m<strong>en</strong>to, <strong>la</strong> selección <strong>de</strong> <strong>la</strong>s autorida<strong>de</strong>s m<strong>en</strong>cionadas<br />

ha obe<strong>de</strong>cido al criterio <strong>de</strong> <strong>la</strong> mayoría oficialista.<br />

Como resultado, <strong>la</strong> inclusión <strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad civil es simbólica<br />

y/o está afectada por <strong>la</strong> po<strong>la</strong>rización política, con<br />

<strong>la</strong> consecu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> que el proceso <strong>de</strong> postu<strong>la</strong>ción queda<br />

<strong>de</strong>slegitimado por <strong>la</strong> preemin<strong>en</strong>cia partidista y <strong>la</strong> hegemonía<br />

oficialista.<br />

Formu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> leyes y participación<br />

popu<strong>la</strong>r<br />

Con respecto a <strong>la</strong> formu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> leyes, <strong>la</strong> Constitución<br />

establece que <strong>la</strong> Asamblea Nacional, <strong>de</strong>be durante el<br />

procedimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> discusión y aprobación <strong>de</strong> <strong>los</strong> proyectos<br />

<strong>de</strong> leyes, consultar a <strong>los</strong> ciudadanos y a <strong>la</strong> sociedad<br />

organizada para oír su opinión sobre <strong>la</strong> materia <strong>en</strong><br />

<strong>de</strong>bate, para lo cual le confiere el <strong>de</strong>recho <strong>de</strong> pa<strong>la</strong>bra <strong>en</strong><br />

<strong>la</strong> discusión <strong>de</strong> leyes (211). A<strong>de</strong>más, <strong>los</strong> constituy<strong>en</strong>tes<br />

incluyeron un artículo que obliga a someter a referéndum<br />

aprobatorio todos <strong>los</strong> proyectos <strong>de</strong> ley introducidos<br />

por <strong>los</strong> ciudadanos, si <strong>la</strong> discusión <strong>de</strong> dicho proyecto<br />

no toma lugar <strong>en</strong> el período <strong>de</strong> sesiones sigui<strong>en</strong>te al<br />

mom<strong>en</strong>to <strong>en</strong> el que el proyecto <strong>de</strong> ley fue pres<strong>en</strong>tado<br />

(205) 18 . Finalm<strong>en</strong>te, también es importante <strong>de</strong>stacar que<br />

17 Para el caso <strong>de</strong>l Po<strong>de</strong>r Electoral, ver Kornblith, 2003.<br />

18 A pesar <strong>de</strong> <strong>la</strong> especial consi<strong>de</strong>ración que el constituy<strong>en</strong>te tuvo para<br />

con <strong>la</strong> participación ciudadana <strong>en</strong> <strong>la</strong> formación <strong>de</strong> leyes, algunos<br />

hechos polémicos han hecho dudar <strong>de</strong> su total cumplimi<strong>en</strong>to. Resalta,<br />

<strong>en</strong>tre el<strong>los</strong>, el <strong>de</strong>creto <strong>de</strong> 49 leyes por parte <strong>de</strong>l Presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

República <strong>en</strong> 2001, qui<strong>en</strong> ejercía <strong>la</strong> potestad que le fuera conferida<br />

<strong>la</strong> iniciativa legis<strong>la</strong>tiva pue<strong>de</strong> ser ejercida por el 0.1% <strong>de</strong><br />

<strong>los</strong> electores inscritos <strong>en</strong> el registro electoral, lo cual,<br />

consi<strong>de</strong>rando que <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción actual es <strong>de</strong> alre<strong>de</strong>dor<br />

<strong>de</strong> 12 millones <strong>de</strong> electores inscritos, reduce a un poco<br />

más <strong>de</strong> <strong>la</strong> mitad el límite <strong>de</strong> 20 mil electores fijado <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

Constitución <strong>de</strong> 1961.<br />

En síntesis, este nuevo conjunto <strong>de</strong> principios, y el<br />

<strong>en</strong>tramado institucional resultante, fue concebido para<br />

poner <strong>en</strong> marcha <strong>la</strong> l<strong>la</strong>mada <strong>de</strong>mocracia partidista, con<br />

el interés <strong>de</strong> superar <strong>la</strong>s <strong>de</strong>fici<strong>en</strong>cias <strong>de</strong>l esquema exclusivam<strong>en</strong>te<br />

repres<strong>en</strong>tativo <strong>de</strong> <strong>la</strong> Constitución <strong>de</strong> 1961 y<br />

<strong>de</strong> su consigui<strong>en</strong>te or<strong>de</strong>n sociopolítico. Aún es pronto<br />

para establecer un ba<strong>la</strong>nce completo <strong>de</strong> <strong>la</strong> calidad e impacto<br />

<strong>de</strong> este nuevo esquema, así como difer<strong>en</strong>ciar <strong>los</strong><br />

méritos o <strong>de</strong>fici<strong>en</strong>cias intrínsecos <strong>de</strong>l mismo <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

distorsiones que pudieran afectarlo <strong>en</strong> su puesta <strong>en</strong><br />

marcha <strong>en</strong> <strong>los</strong> años reci<strong>en</strong>tes.<br />

No obstante, at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do exclusivam<strong>en</strong>te <strong>la</strong> dim<strong>en</strong>sión<br />

partidista, resulta evi<strong>de</strong>nte que este esquema ha<br />

obrado a favor <strong>de</strong>l <strong>de</strong>bilitami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> dichas organizaciones<br />

y <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>sinstitucionalización <strong>de</strong>l sistema <strong>de</strong> <strong>partidos</strong>,<br />

exacerbando rasgos que se v<strong>en</strong>ían expresando<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> antes <strong>de</strong>l cambio <strong>de</strong> <strong>la</strong>s reg<strong>la</strong>s <strong>de</strong> juego.<br />

III. La re<strong>la</strong>ción <strong>en</strong>tre <strong>los</strong> <strong>partidos</strong><br />

<strong>políticos</strong> y <strong>la</strong> sociedad. La<br />

inclusión <strong>de</strong> <strong>los</strong> grupos<br />

marginados. El caso <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

mujeres y <strong>los</strong> grupos indíg<strong>en</strong>as<br />

La participación <strong>de</strong> <strong>la</strong> mujer<br />

La participación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s mujeres <strong>en</strong> el actual sistema <strong>de</strong><br />

<strong>partidos</strong> v<strong>en</strong>ezo<strong>la</strong>no, fue <strong>de</strong>terminada, <strong>en</strong> primer lugar,<br />

por <strong>la</strong> Ley Orgánica <strong>de</strong>l Sufragio y <strong>la</strong> Participación Política,<br />

promulgada <strong>en</strong> 1997, según <strong>la</strong> cual, <strong>los</strong> <strong>partidos</strong><br />

<strong>políticos</strong> <strong>de</strong>bían conformar <strong>la</strong> postu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> sus candidatos<br />

por lista a <strong>los</strong> cuerpos <strong>de</strong>liberantes estatales, municipales<br />

o parroquiales, <strong>de</strong> manera que se incluyera un<br />

porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> mujeres, equival<strong>en</strong>te al 30% <strong>de</strong>l total <strong>de</strong><br />

sus candidatos postu<strong>la</strong>dos (LOSPP, 144).<br />

por una ley habilitante aprobada por <strong>la</strong> Asamblea Nacional. El <strong>de</strong>creto<br />

<strong>de</strong> este paquete <strong>de</strong> leyes causó gran polémica por no haber<br />

tomado <strong>en</strong> consi<strong>de</strong>ración <strong>la</strong> opinión <strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad organizada, y<br />

especialm<strong>en</strong>te <strong>de</strong> ciertos grupos que se veían afectados por el cont<strong>en</strong>ido<br />

<strong>de</strong> dichas leyes. La polémica escaló hasta producirse un exitoso<br />

paro nacional <strong>de</strong> un día, el 10 <strong>de</strong> diciembre <strong>de</strong> ese mismo año.<br />

V<strong>en</strong>ezue<strong>la</strong><br />

133

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!