Belar-metak egin ohi zituzten saralea eta belar sikua biltegiratzeko. Belarra moztu, lehortzeko zabaldu, eta tarteka, zurezko eskuarearekin (urtxillua) irauli egiten zuten. Ondoren, lurrean sartutako makila (zutoia) baten inguruan pilatzen zuten, belar-meta edo meta osatu arte. Aldez aurretik, enbor eta adarrez egindako oinarri bat jartzen zuten, belarrak zorua uki ez zezan. 1960. urte inguruan, eta oso epe laburrean, negurako belarra, berde zegoela, zementuzko siloetan gordetzeko moda izan zen, eta baita eraikitzekoa ere. 1990. urtean, gutxi gorabehera, belarra bola-formako plastikozko zorroetan metatzeko sistema heldu zenean, baztertu egin ziren zementuzko siloak. Artoa, babarrunak eta babak eskuz aletzen ziren. Aurrena, zaku batean sartzen ziren, egurrezko mailu batez astindu, eta gelditzen zirenak eskuz amaitzen zituzten. Aletzeko makina ezagutu, ezagutzen zuten, baina oso gutxi erabiltzen zen. Ilarrak, eskuz garautzen zen (zakuko prozesurik gabe), alea biguna zen eta. ZUHAITZAK Larria, mendirako, zuhaitzetarako, sasietarako eta iralekurako gordetzen zen lur-eremua zen. Jarraian zerrendatzen diren fruituak dira Orian hazten ziren frutaarbolek ematen zituztenak: sagarra (sagarra), madaria (udaria), mertxika (muxika), mizpira (mizpira), okarana (arana), arbeletxekoa (albarikokea), baina fruitu gutxi ematen zituen abrikotondoak, gerezia (gerezia), pikua (pikua), mahatsa (mahatza), gaztaina (gaztaña), urra (urra), intxaurra (intxaurra). Sagarrondoetakoa zen uztarik ugariena, eta atzerago aipatutako klase ezberdin guztiak biltzen ziren. Horrela, etxerako sagardoa izateaz gain, sagardogileei saltzen zieten, eta baserri batzuetan, baita etekin handiak atera ere. Goiko-etxe baserrian, ehun gurdikada sagar baino gehiago saldu ziren urte batean, hau da, hogeita hamar tonatik gora. Txartel-enea, Basoaundi, Oria-txiki eta Goiko-etxe baserrietan, gerra ondoren oraindik, etxeko bertako tolarea zuten. Hainbat udare-mota ere hazten ziren, hala nola: Sanjoan-udaria, madari txiki gozo-gozoak ematen zituena; txingurri udarea, oso madari urtsu eta gozoak ematen zituena; eta udazkeneko beste batzuk, hain gozoak izan gabe, iraunkorrak zirenak. 117
Aran-mota ezberdinak ere baziren: San Juan arana, hori, txiki eta gozoa; Claudia, eder eta urtsua, eta, San Pedrorako heltzen zen erdisasiko beste txiki eta more bat. Baserrien aurrean, pikondo bat izan ohi zuten, baina honek eragozpenak ere sortzen zituen, etxean sartzen ziren <strong>eu</strong>li eta eltxoen babesleku baitzen. Baserrietako fatxada nagusian —Orian hegoaldera begira z<strong>eu</strong>denak—, hainbatetan fatxada osoa estaltzeraino heltzen zen mahats-parra, hegalpean eskegi ohi zen, eta San Migel ingururako, moskatel mahatsmordo ederrak ematen zituen. Adarrak beheratzen zirenean, inausi egiten ziren sagarrondoak, belarra mozteko traba egiten zutelako eta batzuetan azpian ibiltzen ziren abereak jan ez zitzaten. Sagarrondoak txiki zirela, artoa eta babarrunak edo patatak ere ereiten ziren lur berean, horiek landu eta ongarritzea, fruta-arbolen onerako baitzen. Hori bai, batzuetan, batzuetan arbola-adarretan gora egiten zuten babarrunak bildu egin behar izaten zituzten. Eskuarki, txertoak (txertua) egin behar izaten zitzaien fruta-arbolei, hobetzeko. Negu partean (otsailean) egiten zen txertaketa, arbolaren izerdia oraindik, nonbait, «lo» zegoela. 118
- Page 1:
Oria bizitzako erkidegoa, laneko er
- Page 5 and 6:
Lan honetarako laguntza eta argazki
- Page 10:
AURKEZPENA
- Page 13:
gure bi komunitateen historiarekiko
- Page 18 and 19:
Oriari buruzko historia eta etnogra
- Page 22:
DENBORAN ZEHARREKO LEKU BAT
- Page 25 and 26:
Koldo Mitxelena filologoak, uri (hi
- Page 27 and 28:
Baratzalde etxea, Karmengo Amaren k
- Page 29 and 30:
Iparragirre aritu zen. Lehenagok, E
- Page 31 and 32:
260k komulga zezaketen (helduak, ga
- Page 33 and 34:
Automobil-zirkuitua. Helmugako zuze
- Page 35 and 36:
ertako okindegiaren titularra, 1931
- Page 37 and 38:
diberri etxea zegoen, eta erroldare
- Page 39 and 40:
Gizaldiberri etxearen atzealdea (20
- Page 41 and 42:
Automobil-zirkuitua. Helmugako zuze
- Page 43 and 44:
Gizaldiberri 30 76 90 166 Oria-txik
- Page 45 and 46:
Oriako kantari-taldea (1961eko uzta
- Page 47 and 48:
Oriako Karmengo Ama Birjinaren eliz
- Page 49 and 50:
Basaundi baserria eta Kerejeta okin
- Page 51 and 52:
Gaur egun, lau dira Lasarte-Orian d
- Page 53 and 54:
José Kerejeta (Urnietako alkatea)
- Page 55 and 56:
Probintziak (oraingo Aldundiak) eza
- Page 57 and 58:
«Rosa Luxemburgo» batailoia (Gazt
- Page 59 and 60:
Azkorteko Santo Kristoko ermita (20
- Page 61 and 62:
Oriako eskualdeko auzokideak, eta b
- Page 63 and 64:
Lope Martínez de Isastik idatzi zu
- Page 65:
Auzko guztien aurrean, laguntasuna
- Page 70 and 71: FAMILIA Oso ekarpen egokia deritzog
- Page 72 and 73: Zapal baserria (1950) [Z] Kerejeta
- Page 74 and 75: GOITIZENAK Egun, herri askotan gert
- Page 76 and 77: kanpora isurtzeko zulatutako harras
- Page 78 and 79: Leku Ona baserria (2002) [D] Oria G
- Page 80 and 81: Aurreko Etxearen errenta-agiria (19
- Page 82 and 83: leko egunetan. Baina hori guztia ez
- Page 84 and 85: Lepo-zerrendadunak ziren gizonezkoe
- Page 86 and 87: Petrilean eserita, ezkerretik eskui
- Page 88 and 89: Gizon gehienek txapel beltza eramat
- Page 90 and 91: Oriatar taldea. Zutik, ezkerretik e
- Page 92 and 93: EZKONTZA Elizan hirugarren ezkondei
- Page 94 and 95: HERIOTZA Emakume batek janzten zuen
- Page 96 and 97: kiako gurutze eta guztiz; etenaldia
- Page 98 and 99: María Ochandorena Albaren bataioa
- Page 100 and 101: zaindu behar zen karea trinkotu ez
- Page 102 and 103: Oriako eskolako ikasleak. Irakaslea
- Page 104 and 105: SAGARDOTEGIAK Gerra Zibilaren aurre
- Page 106 and 107: Ez zuen tsots egiten, txanbil edo u
- Page 108 and 109: AZIENDA Oria-gain baserrian lanerak
- Page 110 and 111: • Behi-azienda: jaio berritik, gu
- Page 112 and 113: • Arrastela edo arrastilloa: Aurr
- Page 115 and 116: • Otarra: Saskia. Mota eta tamain
- Page 117: Andoaingo harrobitik ekartzen zituz
- Page 124 and 125: ORIAKO BRUNET LANTEGIA SORRERA 1839
- Page 126 and 127: Ogasun ministroari idatzi zion 1845
- Page 128 and 129: zuen berriak izen bera hartu zuen,
- Page 130 and 131: Brunet y Cía. konpainiako bulegari
- Page 132 and 133: Brunet y Cía. fabrikako enplegatua
- Page 134 and 135: Brunet y Cía fabrikaren mendeurren
- Page 136 and 137: Brunet y Cía. fabrikaren mendeurre
- Page 138 and 139: es tanto más legítima cuanto que
- Page 140 and 141: Matazatzea - 10 10 Toleste eta bihu
- Page 142 and 143: Oriako Langileen Ermandadeko zuzend
- Page 144 and 145: Agiria uztea: [G]
- Page 146 and 147: eskaerarik ezagatik. Esan daiteke,
- Page 148 and 149: (1941-42 aldera), lantegiaren aurre
- Page 150 and 151: Manuel Brunet Tudo José Brunet Ber
- Page 152 and 153: 1. Ezezaguna 2. Ezezaguna 3. Isidro
- Page 154 and 155: Garraiobideak direla-eta adierazi b
- Page 156 and 157: tetxe bietan. Aritmetika zein erlij
- Page 158 and 159: 1960. urte aldera, Arrasateko koope
- Page 160 and 161: Brunet fabrikako «pisuen» eraikin
- Page 162: Gasolindegia: José Querejeta. Mais
- Page 168 and 169:
JAIAK San Pedroren omenez ospatzen
- Page 170 and 171:
Oriako Sorgin-dantza. Estalpeko pla
- Page 172 and 173:
Oriako Sorgin-dantza. Atzean, Zelai
- Page 174 and 175:
2000. urtean, Amelia Unanueri (sero
- Page 176 and 177:
San Pedro jaiak. Atzean, Baratzalde
- Page 178 and 179:
San Pedro jaiak (Etxe Luze). Ezkerr
- Page 180 and 181:
Ez ahaztu herriko ogasunik ezer, ah
- Page 182 and 183:
adierazten zuen. Tolosako barkiller
- Page 184 and 185:
Pilotariak San Pedro jaietan. Ezker
- Page 186 and 187:
Ongi Etorri Elkarte Gastronomikoa.
- Page 188 and 189:
Urte horretan bertan, hamalau auto,
- Page 190 and 191:
Buruntz-Azpi Ehiza eta Arrantza Elk
- Page 192 and 193:
Gazume mendian (997 m.). Zutik: Emi
- Page 196:
ORIATAR NABARMENAK
- Page 199 and 200:
kuntza-Sociedad de Estudios Vascos
- Page 201 and 202:
Agiria uztea: [L]
- Page 203 and 204:
eta argitalpen bat baino gehiago iz
- Page 205 and 206:
lan garrantzitsu baten egilea da: O
- Page 210:
BESTE ‘ORIA’ BATZUK
- Page 213 and 214:
ESTRELLA DE NUESTRO CIELO (HIMNO A
- Page 215 and 216:
aingoa Arabako Zalduondoraino heldu
- Page 217:
dean doktorea, unibertsitateko irak
- Page 222:
AHAIDETASUN-IZENAK Abuelo Aittona A
- Page 228:
BIBLIOGRAFIA
- Page 234:
OHARRAK
- Page 237 and 238:
17 GPAH. Usurbil. 3119 Leg. 96. or.
- Page 242 and 243:
AURKIBIDEA AURKEZPENA .............
Change language