Artxiboa PDF formatuan jaitsi - LasarteOriaSarean.eu

Auzo-alkateek ez zuten ekonomia-arloko eskumenik, Hernani edo
Urnietako udal-gobernuaren esku baino ez zegoelako eskuduntza hori.
Aitzitik, bazuten eskumenik gaizkileak harrapatu eta presondegian sartzeko,
eta 24 ordu barru, alkateari horien berri emateko. Urtebeteko
gobernu-aldirako Lasarteko agintariek askatasunez izendatutako aguazilak
laguntzen zion lan honetan, eta zegokion Udalak ordaintzen zuen
horren soldata.
Auzo-alkateak, nola ez, errituzko beste eginkizun batzuk ere bazituzten,
eta besteak beste, zin egiteko eta aginte-makila emateko
protokolo-ekitaldietan, jaietan edo parrokiako edo parrokiatik kanpoko
elizkizunetan esku hartzea, betiere, alkatea edo horren
zinegotziak ez bazeuden, egotekotan, alde batera geratzen baitziren.
Izan ere, Lasarteko San Pedro parrokiako eskuinaldeko lehenengo aulkian
Hernaniko agintarientzat gordeta zegoen, eta ezkerraldeko
lehena edo eskuinaldeko bigarrena, alkatearen ordezkoarentzat eta
bere alkateordearentzat 19.
Lasarteko arazoen administrazioa, Hernaniri zein Urnietari zegozkienena,
bi udal-eraikinetan zentralizatuta zegoen, hots, XVIII.
mendean eraikitako kontzeju-etxeetan.
Urnietako auzo-alkateak agintzen zuen Oriako lurraldean, eta horren
kontzeju-etxea, Lasarte-Urnieta eremuan zegoen. Eraikin honek,
etxebizitza, taberna, kartzela eta zalditegia zeuzkan, eta kanpoaldean,
baratzak.
1847. urtean Pascual Madozek adierazi zuen, Urnietako kontzejuetxea
partikularrei saldu zitzaiela, Independentzia Gerran sortutako
gastuak ordaintzeko.
Gainera, Urnietako ordenantzak bete behar zituzten Oriako
auzokideek. 1801. urtekoek 20 honelakoak zioten: armak eramatea debekatzen
zuten; ijito, bidelapur eta susmagarrien presentzia salatzen ez
zuen auzokideari, 20 dukateko (aurrerantzean, duk.) isuna jar ziezaioketela;
hamabi ordu baino ez zuten bidaiariek, herritik alde
egiteko. Beste artikulu batean, berriz, honako oharpen hau jasotzen
zen, hitzez hitz: «Nadie ande por las calles, salvo en caso de grave necesidad,
tras el toque de Ave María de la tarde, ni hablen en voz alta,
ni dentro ni fuera de sus casas, ni cantando coplas, ni siquiera las vísperas
de San Juan Bautista, ni por casamientos, ni haya toques de
toberas, pues al final acaban en pleitos, pena de 3 ducados». Jaiegunetako
elizkizunek zirauten bitartean, arrastiriko kanpai-hotsen ostean
edo hil-kanpaiak jo ondoren, kartetan aritzen zirenei isuna jartzen zie-
57