Artxiboa PDF formatuan jaitsi - LasarteOriaSarean.eu

Jaioberri bat hiltzeko arriskuan zegoenean, sub conditione bataioa
ematen zion emakumeetako batek (hau da, osatuz gero, berriro ere elizan
bataiatuko zutela aginduz).
Antzina, jaioberriak erditu eta ordu batzuetara bataiatzen zituztenez,
ama ez zen bertaratzen. 1960eko hamarkadatik aurrera, berriz,
erritua aldatu eta atzeratu egin ziren bataioak. Horri esker, ama ere bataioan
esku hartzen hasi zen.
Aur-emalea deitzen zitzaion haurra elizara eramateaz arduratzen
zen emakumeari, eta ama pontekoa edo beste emakumeren bat izan
zitekeen. Ezkontzako aitajauna eta amandrea, aitona-amonak normalean,
izan ohi ziren lehen seme-alabaren aita eta ama pontekoak, eta
bigarrenarenak, haien bikotekideak (hau da, aurrekoaren aita besoetakoaren
emaztea, eta ama besoetakoaren senarra). Hirugarren
seme-alabatik aurrera, ezkontideen anai-arrebak (jaioberriaren osabaizebak)
izaten ziren, txandaka, Jaieguneko jantziez, zituzten
dotoreenez, apainduta joaten ziren bataiora aitajauna eta amandrea.
Mutikoaren izena aita pontekoak jartzen zuen beti, eta neskatilarena,
berriz, amandrea. Familiak nahiko ugariak zirenez, haurtxoari
aita edo ama besoetakoaren izena jarri ohi zitzaion, edo bestela, jaiotegunean
ospatzen zen santuren batena. Bataioan, jaunartzean edo
sendotzan ez ziren opariak egiten.
Gerra aurrean, haurren arropatxo guztiak zuriak ziren. Beranduago,
mutikoak urdinez eta neskatilak arrosaz janzten hasi ziren.
JAUNARTZEA
Bi jaunartze egiten ziren: komunion-txikia eta nagusia edo komunionaundia.
Txikia Karmengo Kaperan egiten zuten, 7 edo 8 urtez, urteko
edozein domekatan eta jantzi onenez apainduta. Jaunartze handia, berriz,
12 urterekin egiten zuten, Lasarteko parrokian. Egun honetan,
arropa estreinatzen zuten haurrek: neskatilak zuriz buruko mantelinaz
jantzita, eta mutikoak, praka luzez, edo marinelez eta besoan begizta
handi batez. Neskatila-mutikoek, larruzko lehenengo zapatak jantzi ohi
zituzten egun horretan.
1950. urtetik aurrera, gutxi gorabehera, Lehenengo Jaunartzea
baino ez da egiten, neskatila-mutikoak 8 edo 9 urte dituenean.
90