03.06.2013 Views

sasamarTlo reformis indeqsi saqarTvelo - ABA ROLI Georgia Legal ...

sasamarTlo reformis indeqsi saqarTvelo - ABA ROLI Georgia Legal ...

sasamarTlo reformis indeqsi saqarTvelo - ABA ROLI Georgia Legal ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>sasamarTlo</strong> <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong><br />

<strong>reformis</strong><br />

<strong>indeqsi</strong><br />

<strong>indeqsi</strong><br />

<strong>saqarTvelo</strong><br />

<strong>saqarTvelo</strong><br />

2008 2008 wlis wlis wlis aprili<br />

aprili<br />

amerikis amerikis iuristTa iuristTa asociacia<br />

asociacia<br />

tomi tomi II<br />

II<br />

1


winamdebare gamocemaSi mocemuli analizi da winadadebebi<br />

warmoadgens amerikis iuristTa asociaciis kanonis uzenaesobis<br />

iniciativis naSroms. warmodgenili analizi da winadadebebi<br />

ekuTvnis avtorebs, amerikis iuristTa asociaciis<br />

mmarTvelTa sabWos mier ganxiluli ar yofila da ar<br />

warmoadgens amerikis iuristTa asociaciis pozicias an<br />

mosazrebas. metic, angariSSi konkretul sakiTxebTan dakav-<br />

SirebiT moyvanili arc erTi debuleba ar unda iqnas miCneuli<br />

iuridiul rekomendaciad. winamdebare angariSis momzadeba<br />

SesaZlebeli gaxda aSS-is saerTaSoriso ganviTarebis<br />

saagentos <strong>saqarTvelo</strong>s warmomadgenlobis daxmarebis sa-<br />

SualebiT. naSromSi gamoxatul mosazrebebze pasuxismgebelia<br />

amerikis iuristTa asociacia, isini ar warmoadgens aSSis<br />

saerTaSoriso ganviTarebis saagentos da aSS-is mTavrobis<br />

pozicias.<br />

ISBN: XXXXX<br />

gamocemulia <strong>saqarTvelo</strong>Si<br />

saavtoro ufleba © 2008 amerikis iuristTa asociacia<br />

740 15 th q., NW, vaSingtoni, kolumbiis olqi 2008<br />

2 3<br />

sarCevi<br />

Sesavali ........................................................................................................................................ 5<br />

<strong>reformis</strong> mimdinareobis Sefaseba ....................................................................6<br />

meTodologia .......................................................................................................................... 8<br />

madloba ....................................................................................................................................... 13<br />

Sefasebis jgufi ............................................................................................................... 14<br />

Semajamebeli informacia ........................................................................................ 16<br />

Sedegebis mokle mimoxilva.................................................................................. 16<br />

gazrdil dafinansebasa da gaumjobesebul<br />

infrastruqturasTan dakavSirebuli dadebiTi<br />

tendenciebi ....................................................................................................................19<br />

<strong>sasamarTlo</strong> damoukideblobasTan dakavSirebuli<br />

problemebi......................................................................................................................21<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s Sesaxeb ................................................................................................... 24<br />

samarTlebrivi sistemis mimoxilva ............................................................. 26<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s struqtura ........................................................................................ 30<br />

<strong>sasamarTlo</strong> korpusis administrireba .................................................... 33<br />

mosamarTlis Tanamdebobaze daniSvnis wesi...................................... 35<br />

kvalifikacia ......................................................................................................................... 35<br />

daniSvna da uflebamosilebis vada ............................................................ 36<br />

treningi ..................................................................................................................................... 37<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>s<br />

2008 wlis analizi ................................................................................................ 39<br />

faqtorTa CamonaTvali .............................................................................................. 39<br />

I. xarisxi, ganaTleba da mravalferovneba ......................................... 41<br />

faqtori 1: mosamarTleTa kvalifikacia da momzadeba.......... 41<br />

analizi/safuZveli: ........................................................................................................ 41<br />

faqtori 2. SerCevisa da daniSvnis procesi ...................................... 47<br />

analizi/safuZveli: ........................................................................................................ 47<br />

faqtori 3. uwyveti iuridiuli ganaTleba .......................................... 54<br />

analizi/safuZveli: ........................................................................................................ 55<br />

faqtori 4: umciresobaTa warmomadgenloba da<br />

genderuli balansi .............................................................................................. 57<br />

II. <strong>sasamarTlo</strong> uflebamosileba ..................................................................... 59<br />

faqtori 6. <strong>sasamarTlo</strong> organos zedamxedvelobis<br />

uflebamosileba administraciul sferoze ............................. 65


faqtori 7. <strong>sasamarTlo</strong>s iurisdiqcia da samoqalaqo<br />

uflebebi .......................................................................................................................... 68<br />

faqtori 8. saapelacio ganxilvis sistema .......................................... 74<br />

faqtori 9. wesrigis uzrunvelyofa <strong>sasamarTlo</strong>Si<br />

gamoZaxeba/aRsruleba ......................................................................................... 78<br />

III. finansuri wyaroebi............................................................................................... 83<br />

faqtori 10. sabiujeto dafinanseba ............................................................ 83<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebis biujeti 2005-2008 ................................................................ 86<br />

faqtori 11. mosamarTleTa anazRaureba ................................................. 87<br />

mosamarTleTa xelfasebi 2005-2008 ............................................................... 88<br />

faqtori 12. <strong>sasamarTlo</strong> Senobebi................................................................. 89<br />

faqtori 13. <strong>sasamarTlo</strong> usafrTxoeba......................................................91<br />

IV. mosamarTlis statusis uzrunvelyofa .......................................... 93<br />

faqtori 14. garantirebuli uflebamosilebis vada ................. 93<br />

faqtori 15. mosamarTleTa dawinaurebis obieqturi<br />

kriteriumi ..................................................................................................................... 96<br />

faqtori 16. mosamarTlis xelSeuxebloba .......................................... 98<br />

faqtori 17. mosamarTleTa Tanamdebobidan<br />

gaTavisufleba da disciplinuri devna ..................................... 100<br />

faqtori 18. saqmeTa ganawileba ..................................................................... 114<br />

faqtori 19. mosamarTleTa asociaciebi ............................................... 116<br />

V. angariSgeba da gamWvirvaloba ..................................................................118<br />

faqtori 20. <strong>sasamarTlo</strong> gadawyvetilebebi da zewola ......118<br />

faqtori 21. eTikis kodeqsi ................................................................................ 126<br />

faqtori 22. mosamarTleTa qcevis Sesaxeb saCivris<br />

Setanis wesi ............................................................................................................... 130<br />

faqtori 23. masmediisa da sazogadeobis daswreba<br />

<strong>sasamarTlo</strong> sxdomebze .................................................................................. 133<br />

faqtori 24. <strong>sasamarTlo</strong> gadawyvetilebebis<br />

gamoqveyneba ................................................................................................................. 137<br />

faqtori 25. <strong>sasamarTlo</strong> arqivebi ............................................................... 139<br />

VI. efeqturoba .................................................................................................................. 142<br />

faqtori 26. mosamarTlis damxmare personali ............................ 142<br />

faqtori 27. mosamarTleTa Tanamdebobebi ......................................... 146<br />

faqtori 28. saqmeTa registracia da aRricxva ............................ 149<br />

faqtori 29. kompiuterebi da saofise teqnika ...............................151<br />

faqtori 30. arsebuli kanonebis danawileba da<br />

indeqsacia ..................................................................................................................... 152<br />

Sesavali<br />

<strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong> (JRI) warmoadgens Sefasebis<br />

instruments, romelic SemuSavebulia amerikis iuristTa<br />

asociaciis kanonis uzenaesobis iniciativis mier (<strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong>).<br />

es instrumenti 2001 wels amerikis iuristTa asociaciis<br />

centraluri evropisa da evraziis samarTlebrivma iniciativam<br />

(<strong>ABA</strong>/CEELI) Seadgina, romelic afrikis, aziis, laTinuri<br />

amerikis, axlo aRmosavleTisa da CrdiloeT afrikis<br />

ganyofilebebTan erTad amerikis iuristTa asociaciis kanonis<br />

uzenaesobis inciativis ganyofilebas warmoadgens. misi<br />

mizania <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> gansaxorcieleblad mniSvnelovani<br />

faqtorebis Sefaseba ganviTarebadi demokratiis<br />

qveynebSi. maSin, rodesac samarTlebriv da <strong>sasamarTlo</strong> reformas<br />

gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba, <strong>sasamarTlo</strong><br />

<strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong> Sefasebis saTanado da mniSvnelovan<br />

meqanizms warmoadgens. <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong> <strong>ABA</strong><br />

<strong>ROLI</strong>-s, mis damfinanseblebs da Tavad ganviTarebadi<br />

demokratiis qveynebs saSualebas miscems ukeT dagegmon<br />

<strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> programebi da monitoringi gauwion<br />

winsvlas angariSgebadi, efeqturi da damoukidebeli <strong>sasamarTlo</strong><br />

sistemis Seqmnisaken.<br />

<strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong>-m daiwyo am proeqtis ganxorcieleba, radgan gaacnobiera,<br />

rom ar arsebobda erTiani pozicia sasamrTlo reformasTan<br />

dakavSirebul yvela detalze. kerZod, <strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong><br />

aRiarebs, rom arsebobs gansxvavebebi samarTlebriv kulturebs<br />

Soris, ris gamoc esa Tu is sakiTxi naklebad relevanturia<br />

konkretul konteqstSi. Tumca, unda aRiniSnos,<br />

rom am sferoSi muSaobis 10-wliani gamocdilebidan gamomdinare<br />

<strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong>-m daaskvna, rom winamdebare SefasebaSi ganxiluli<br />

30 faqtoridan TiToeulma, SesaZloa didi zegavlena<br />

moaxdinos <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> mimdinareobaze. Tumca,<br />

aRniSnuli faqtorebis Sefaseba qmnis teqnikuri daxmarebis<br />

struqturirebisa da <strong>reformis</strong> mniSvnelovani elementebis<br />

Sefasebis safuZvels.<br />

4 5


<strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>s teqnikuri mxare ganasxvavebs<br />

am tipis Sefasebis instruments sxva igive saxis damoukidebeli<br />

Sefasebebisagan, rogoricaa aSS-is saxelmwifo departamentis<br />

qveynebis angariSi `adamianis uflebebis Sesaxeb~<br />

da Tavisuflebis saxlis angariSi `gardamavali ekonomikis<br />

mqone qveynebis Sesaxeb~. winamdebare Sefaseba ar moicavs<br />

komentars qveyanaSi <strong>sasamarTlo</strong> korpusis zogadi statusis<br />

Sesaxeb, aramed mocemuli angariSi gamoyofs konkretul<br />

pirobebs, samarTlebriv normebsa da meqanizmebs, romlebic<br />

qveynis <strong>sasamarTlo</strong> sistemaSi ukve arsebobs da afasebs<br />

Sefasebis momentSi yovelive CamoTvlilis urTierTqmedebas<br />

<strong>reformis</strong> konkretul kriteriumebTan. amasTan, es analitikuri<br />

procesi ar warmoadgens samecniero statistikur<br />

kvlevas. <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong> upirveles yovlisa<br />

samarTlebriv kvlevas warmoadgens, romelic qveynis samarTlebrivi<br />

sistemis Sesaxeb sxvadasxva saxis informaciis<br />

erTobliobas emyareba.<br />

<strong>reformis</strong> mimdinareobis Sefaseba<br />

qveynis <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> mimdinareobis Sefaseba rig<br />

gamowvvebs ukavSirdeba. arc erT kriteriums ar SeuZlia<br />

e.w. Tilismis rolis Sesruleba. mravali sayovelTaod aRiarebuli<br />

faqtoris raodenobrivad gansazRvra sakmaod rTulia.<br />

magaliTad, damoukidebeli <strong>sasamarTlo</strong>s ZiriTadi koncefcia<br />

iTxovs xarisxobriv Sefasebas, radganac SeuZlebelia<br />

misi Sefaseba <strong>sasamarTlo</strong> sxdomis darbazebisa da<br />

mosamarTleTa raodenobis mixedviT. rTulia `miukerZoeblobis,<br />

Caketilobis da <strong>sasamarTlo</strong> xelisuflebis, rogorc<br />

institutis, miznebis" gamokveTa da ganmarteba. (larkinsi,<br />

<strong>sasamarTlo</strong> sistemis damoukidebloba da demokratizacia:<br />

Teoriuli da konceptualuri analizi, 44 AM. J. COMP. L. 611<br />

(1996)). larkinsi asaxelebs <strong>sasamarTlo</strong> sistemis damoukideblobis<br />

Sefasebisas daSvebul Secdomebs:<br />

1. <strong>sasamarTlo</strong> sistemis damoukideblobis formalur<br />

indikatorebze dayrdnoba, romlebic ar<br />

Seesabameba realobas;<br />

2. <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb saTanado informaciis<br />

ararseboba, rac sakmaod gavrcelebulia <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

SedarebiT kvlevebSi;<br />

3. <strong>sasamarTlo</strong> gadawyvetilebebis mniSvnelobis<br />

interpretaciasTan dakavSirebuli sirTuleebi;<br />

4. <strong>sasamarTlo</strong> sistemis damoukideblobis sxvadasxva<br />

atributisTvis qulebis miniWebis SemTxveviToba.<br />

(ix. larkinsi, <strong>sasamarTlo</strong> sistemis damoukidebloba da<br />

demokratizacia: Teoriuli da konceptualuri analizi, 44<br />

AM. J. COMP. L. 611 (1996) gv. 615).<br />

kerZod, larkinsi akritikebs devid s. klarkis mier 1975<br />

wels Catarebul kvlevas, romelic cdilobda laTinuri<br />

amerikis uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>ebis avtonomiis qulebSi Sefasebas.<br />

miseuli `sasamrTlos efeqturobis qulis" SemuSavebis<br />

dros, klarkma gamoiyena iseTi indikatorebi, rogoricaa<br />

garantirebuli daniSvnis vadebi, Tanamdebobidan gaTavisuflebis<br />

meTodi, daniSvnis meTodi da anazRaurebis garantia.<br />

(klarki, `konstituciis dacva <strong>sasamarTlo</strong> sistemis<br />

mier laTinur amerikaSi, 2 HASTINGS CONST. L. Q. 405 - 442 (1975)).<br />

Tumca, problema imaSi mdgomareobs, rom <strong>sasamarTlo</strong><br />

sistemis damoukideblobis formaluri indikatorebi<br />

xSir SemTxvevaSi sinamdviles ar Seesabameba. magaliTad,<br />

miuxedavad imisa, rom argentinaSi uzenaesi<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s mosamarTleebs garantirebuli aqvT<br />

daniSvnis vadebi, 1940 wlidan uzenaes <strong>sasamarTlo</strong>Si<br />

wmenda 5-jer mainc ganxorcielda. aRniSnuli faqtorebis<br />

gaTvaliswinebiT, klarkma gadametebuli Sefaseba<br />

misca zogi qveynis uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

damoukideblobas, ris Sedegadac braziliis damokidebuli<br />

<strong>sasamarTlo</strong> kosta-rikas win aRmoCnda, maSin<br />

rodesac am qveynis uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong> yvelaze<br />

damoukidebel <strong>sasamarTlo</strong>daa miCneuli mTels laTinur<br />

amerikaSi.<br />

6 7


(larkinsi, zemoT, gv. 615).<br />

subieqtur da ara obieqtur kriteriumze dayrdnobac kritikas<br />

imsaxurebs. (magaliTad, larkinsi, zemoT, gv. 618. arsebuli<br />

meTodologiis kritika, romelic moicavda 84 mecniersociologis<br />

gamokiTxvas laTinuri amerikis <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb, rac moaruli xmisagan odnav gansxvavdeba). metic,<br />

mxolod mosamarTleebTan gasaubrebiT sando informaciis<br />

mopoveba SeuZlebelia: `naklebad savaraudoa, rom mosamarTleebma<br />

aRiaron, rom maT esa Tu is gadawyvetileba<br />

maTze konkretuli piris mier zewolis Sedegad miiRes. piriqiT,<br />

isini ar aRiareben damoukideblobis deficits~ (larkinsi,<br />

zemoT, gv. 616).<br />

meTodologia<br />

<strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>s meTodologiis SemuSavebisas<br />

<strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong> Seecada, rom gaeTvaliwinebina zemoxsenebuli<br />

sakiTxebi da kritika subieqturi da obieqturi kriteriumebis<br />

gamoyenebiT da Sefasebuli kriteriumebis iseT fundamentur<br />

saerTaSoriso normebze dayrdnobiT, rogoricaa:<br />

"gaeros <strong>sasamarTlo</strong> sistemis damoukideblobis ZiriTadi<br />

principebi"; evropis sabWos rekomendaciebi r(94)12 _ `mosamarTleTa<br />

rolis, efeqturobisa da damoukideblobis Sesaxeb~;<br />

"evropuli qartia mosamarTleTa statutis Sesaxeb"; "pekinis<br />

<strong>sasamarTlo</strong> sistemis damoukideblobis princi pebi<br />

LAWASIA-s regionSi"; "beiruTSi arab mosamarTleTa konferenciisa<br />

da kairos deklaraciebi samosamarTlo damoukideblobis<br />

Sesaxeb" da "ibero-amerikuli uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>ebisa<br />

da tribunalebis Tavmjdomareebis karakasis deklaraciebi".<br />

agreTve, gamoyenebulia <strong>ABA</strong>/CEELI-s mier momzadebuli<br />

koncefcia <strong>sasamarTlo</strong> sistemis damoukideblobis<br />

Sesaxeb da mosamarTleTa saerTaSoriso asociaciis mier<br />

wevrobaze ganacxadebis Sefasebisas gamoyenebuli kriteriumebi.<br />

aRniSnul normebze dayrdnobiT <strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong>-m gansazRvra 30<br />

faqtori, romelic xels uwyobs angariSvaldebuli, efeqturi<br />

da damoukidebeli <strong>sasamarTlo</strong> sistemis Camoyalibebas. xsenebuli<br />

faqtorebis Sefasebisas daxmarebis gasawevad <strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong>m<br />

agreTve SeimuSava Sesabamisi komentari, sadac mocemulia<br />

safuZveli faqtorebze msjelobisTvis da maTi mniSvnelobis<br />

SefasebisaTvis. gansakuTrebuli Zalisxmeva iqna gamoyenebuli<br />

imisaTvis, rom ar moxdes <strong>sasamarTlo</strong> struqturisa<br />

da funqciis amerikuli koncefciisTvis ufro maRali prioritetis<br />

miniWeba sxva regionalur koncefciebTan SedarebiT.<br />

Tumca, ganxilulia iseTi faqtorebic, romlebic amerikel<br />

an evropel mosamarTleebs SeiZleba ar ecnoT. amis mizezi<br />

ki is aris, rom ganxiluliyo saukeTeso praqtika, romelsac<br />

wamyvani <strong>sasamarTlo</strong> kulturebi gvTavazobs. metic, <strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong>_m<br />

ganixila TiToeuli faqtori Tavisi aTwliani gamocdilebis<br />

gaTvaliswinebiT da daaskvna, rom TiToeul faqtors<br />

SesaZloa didi gavlena hqondes <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> procesze.<br />

Sesabamisad, Tuki zogierTi faqtori sayovelTaod<br />

aRiarebuli ar aris, rogorc ZiriTad elementi, <strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong><br />

darwmunebulia, rom maTi Sefaseba programuli TvalsazrisiT<br />

sasargeblo da gamarTlebulia. Setanili kategoriebi<br />

moicavs: mosamarTleTa profesionalizmis xarisxs; ganaTlebasa<br />

da mravalferovnebas; iurisdiqciasa da <strong>sasamarTlo</strong><br />

uflebamosilebas; finansur da struqturul daculobas;<br />

angariSvaldebulebasa da gamWvirvalobas; aseve im sakiTxebs,<br />

romlebic zegavlenas axdenen <strong>sasamarTlo</strong> sistemis<br />

efeqturobaze.<br />

rac Seexeba `qulebis~ sistemis gamoyenebis sakiTxs, is am<br />

proeqtis erTerTi yvelaze rTuli da sakamaTo sakiTxi iyo.<br />

<strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong> msjelobda qulebis sistemis gamoyenebis mizanSewonilobis<br />

Sesaxeb. 1999-2001 wlebSi, <strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong>-m msgavsi sxvadasxva<br />

meqnizmi Seamowma. <strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong>-s aRmasrulebel da<br />

sakonsultacio sabWoebTan iseve, rogorc gareSe eqspertebTan<br />

konsultaciebis Semdeg, <strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong>-m miiRo gadawyvetileba<br />

uari eTqva nebismier mcdelobaze qveynis <strong>reformis</strong> procesis<br />

erTiani qulebis sistemiT SefasebisaTvis, raTa naTeli<br />

8 9


yofiliyo, rom <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong> <strong>sasamarTlo</strong><br />

sistemis srul Sefasebas ar ganizraxavs.<br />

aseTi zogadi daskvnis miuxedavad, <strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong> Tvlis, rom Sesa-<br />

Zlebelia konkretuli faqtorebis xarisxobrivi Sefaseba.<br />

Sesabamisad, yvela faqtors an ganacxads miniWebuli aqvs<br />

erTerTi Sefaseba: dadebiTi, neitraluri an uaryofiTi. aRniSnuli<br />

Sefaseba asaxavs mxolod urTierTobas ganacxadsa da<br />

qveynis <strong>sasamarTlo</strong> sistemas Soris. iq, sadac ganacxadi<br />

mocemul qveyanaSi arsebul realobas srulad Seesabameba,<br />

qveyanas unda mieniWos `dadebiTi~ Sefaseba. xolo, Tu ganacxadi<br />

qveyanaSi arsebul mdgomareobas sruliad ar Seesabameba,<br />

Sefaseba `uaryofiTia~. Tu qveynis SigniT arsebuli<br />

mdgomareoba ganacxads zog SemTxvevaSi Seesabameba, xolo<br />

sxva SemTxvevebSi – ara, maSin Sefaseba `neitraluria~. (koeni,<br />

`CineTis komunisturi partia da <strong>sasamarTlo</strong> damoukidebloba:<br />

1949-59ww., gv. 82 HARV. L. REV. 972 (1969w.) igulisxmeba,<br />

rom <strong>sasamarTlo</strong> sistemis damoukidebloba arsebobs mxolod<br />

kontinuumze `sruliad domoukidebelidan sruliad damokidebul<br />

<strong>sasamarTlo</strong>mde~). rogorc zemoT aRiniSna, <strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong>m<br />

jamuri an erTiani qulis miniWeba mizanSewonilad ar<br />

miiCnia, radgan larkinsis kritikis mixedviT <strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong>-m<br />

daadgina, rom erTiani qulis miniWebis aseTi mcdeloba produqtiuli<br />

ar iqneboda.<br />

piriqiT, 30 calkeuli Sefasebis Sedegebi Sejamebulia standartul<br />

formatSi TiToeuli qveynis <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong><br />

indeqsSi. TiToeuli faqtoris Semdeg mocemulia Sefaseba<br />

da mocemuli daskvnis gakeTebis safuZvlis aRwera. amasTan,<br />

moyvanilia sxvadasxva sakiTxis siRrmiseuli analizi. monacemTa<br />

am xerxiT dalageba xels uwobs maT monacemTa baza-<br />

Si Setanas da sabolood momxmarebels aZlevs saSualebas<br />

martivad Seadaros sxvadasxva qveynebis progresi konkretul<br />

sferoebSi da droTa ganmavlobaSi, <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong><br />

<strong>indeqsi</strong>s ganaxlebasTan erTad – mocemul qveyanaSic.<br />

<strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>s ganmeorebiT ganxorciele-<br />

ba ramdenime mizans emsaxureba. pirveli, igi Seqmnis ganaxlebul<br />

angariSs ganviTarebadi da axalgazrda demokratiebis<br />

<strong>sasamarTlo</strong> sistemebis Sesaxeb, romelic asaxavs mniSvnelovan<br />

samarTlebriv, samosamarTlo da politikur movlenebsac<br />

ki da warmoaCens, Tu rogor moqmedebs aRniSnuli<br />

movlenebi <strong>sasamarTlo</strong>s angariSvaldebulebaze, efeqturobasa<br />

da damoukideblobaze. amasTan, is gansazRvravs Tu ramdenad<br />

Seferxda saxelmwifo uwyebebis, <strong>sasamarTlo</strong> sistemis<br />

wevrebisa da sxvebis mier pirveli <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong><br />

<strong>indeqsi</strong>T aRwerili problemebis gadaWra. <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong><br />

<strong>indeqsi</strong>s perioduli ganmeoreba asaxavs iseT sferoebs,<br />

sadac ukusvlas hqonda adgili <strong>sasamarTlo</strong> damoukideblobis<br />

dargSi, aRniSnavs Tu sad ar gaamarTla an umniSvnelo<br />

gavlena hqonda <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> Zalisxmevas da<br />

gamoarCevs <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> warmatebebsa da miRwevebs.<br />

da bolos, <strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong> kvlav darCeba ganviTarebad demokratiebsa<br />

da gardamaval saxelmwifoebSi <strong>sasamarTlo</strong> damoukideblobisa<br />

da <strong>reformis</strong> Sesaxeb uaxlesi informaciis wyarod.<br />

ganmeorebiT Catarebuli <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>s<br />

struqtura da meTodologia ZiriTadad ucvleli darCeba,<br />

raTa uzrunvelyos droTa ganmavlobaSi zusti istoriuli<br />

analizisa da sando Sedarebis gakeTebis SesaZlebloba. Tumca,<br />

gamocdilebidan gamomdinare, gaumjobesebul iqna informaciis<br />

moZiebis meTodebi, romlebic Seqmnilia detalebisa da monacemebis<br />

moZiebisas sizustis gasaumjobeseblad. gaumjobesebis<br />

nawilia ufro struqturuli da detaluri informaciis<br />

moZiebis meTodi, romelic waruZRveba informaciisa da<br />

monacemebis mogrovebasa da damuSavebas.<br />

ganmeorebiT Catarebuli <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong> Seafasebs<br />

30 faqtors. aRniSnuli procesi aseve moicavs rogorc<br />

yvela kanonis, normatiuli aqtisa da debulebis, aseve sxva<br />

wyaroebis Sefasebas, romlebic Seexeba <strong>sasamarTlo</strong> sistemis<br />

organizebasa da mis funqcias. gamoyenebulia informaciis<br />

wyaroebis gamokiTxvis procesi, rac <strong>sasamarTlo</strong> sistemis<br />

mcodne ramdenime aTeulze meti mosamarTlis, advokatis,<br />

10 11


samarTlis profesoris, arasamTavrobo organizaciis warmomadgenlisa<br />

da Jurnalistis gamokiTxvas moicavs. ganmeorebiTi<br />

<strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>s Catarebisas, gansakuTrebuli<br />

yuradReba eTmoba im faqtorebs, romlebmac<br />

wina <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> indeqsebis Tanaxmad uaryofiTi<br />

Sefaseba miiRes.<br />

TiToeul faqtors xelaxla mieniWeba dadebiTi, neitraluri<br />

an uaryofiTi Sefaseba, rac ganmeorebiTi <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong><br />

<strong>indeqsi</strong>s nawilia. amasTan, ganmeorebiTi <strong>sasamarTlo</strong><br />

<strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>s angariSebi gansazRvraven wina SefasebasTan<br />

SedarebiT Sefasebis cvlilebis tendencias. tendencia<br />

miTiTebulia faqtorTa cxrilSi, romelic <strong>sasamarTlo</strong><br />

<strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>s dasawyisSivea mocemuli da aRniSnulia<br />

standartuli <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>s TiToeuli<br />

faqtoris daskvnaSi. gamoyenebulia Semdegi simboloebi: (gaumjobesebis<br />

aRmniSvneli); (gauaresebis aRmniSvneli) (cvlileba<br />

ar yofila an umniSvnelo cvlileba).<br />

sociologebi amboben, rom zogi kriteriumi ufro zusti<br />

iqneboda sajaro gamokiTxvebis Catarebis an iuristebTan<br />

da <strong>sasamarTlo</strong>s TanamSromlebTan gasaubrebis saSualebiT.<br />

vinaidan, aseTi midgoma sakmaod did Tanxasa da dros<br />

saWiroebs, <strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong>-m gadawyvita ise daelagebina sakiTxebi,<br />

rom maTze pasuxebis gacema SesaZlebeli yofiliyo mosamarTleebisTvis,<br />

advokatebisTvis, JurnalistebisTvis da<br />

gareSe damkvirveblebisTvis (romlebic sakmaod kargad icnoben<br />

sistemas) kiTxvaTa SezRuduli raodenobis dasmiT.<br />

zogadad, <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong> gulisxmobs swrafad<br />

ganxorcielebul Sefasebas erTi an meti samarTlis specialistis<br />

mier, romelic zogadad icnobs qveyanas da regions,<br />

obieqtur informacias moipovebs da Caatarebs saWiro<br />

gasaubrebebs TiToeuli faqtoris Sefasebis mizniT.<br />

<strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>s erTerTi daniSnulebaa, daexmaros<br />

<strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong>-s, mis damfinansebelT da partnior-organizaciebs,<br />

gansazRvron <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> TavianTi pro-<br />

gramebis efeqtianobis xarisxi da dasaxon teqnikuri daxmarebis<br />

gawevis samomavlo gegmebi. mravali iseTi sakiTxis<br />

gadaWra (rogoricaa mosamarTleTa anazRaureba da arasa-<br />

Tanado gareSe zewola), raTqmaunda, SesaZloa pirdapir ver<br />

moxerxdes teqnikuri daxmarebis gamwevi gareSe organizaciebis<br />

mier. agreTve, <strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong> aRiarebs, rom is sakiTxebi,<br />

romelTa mogvareba gareSe daxmarebis saSualebiTaa Sesa-<br />

Zlebeli, magaliTad, mosamarTleTa treningi, SesaZloa upirvelesi<br />

mniSvnelobis ar aris. msoflioSi yvelaze ganaTlebuli<br />

da momzadebuli mosamarTleTa korpusis arseboba<br />

ar iZleva angariSvaldebuli, efeqturi an damoukidebeli<br />

<strong>sasamarTlo</strong> sistemis Camoyalibebis garantias - da<br />

mainc, nebismier <strong>sasamarTlo</strong> sistemas esaWiroeba momzadebuli<br />

mosamarTleebi. metic, kavSiri gareSe teqnikur daxmarebasa<br />

da qveynis <strong>sasamarTlo</strong> sistemas Soris SesaZloa<br />

umniSvneloc iyos, radgan realurad kompetenturi <strong>sasamarTlo</strong><br />

sistemis CamoyalibebisTvis saWiroa qveynis xelmZRvanelobis<br />

politikuri neba da TviT qveynis survili. miuxedavad<br />

amisa, mniSvnelovania ZiriTadi sferoebis raodenobrivi<br />

kriteriumebis saSualebiT Semowmeba imisaTvis, rom<br />

moxdes progresuli elementebis <strong>reformis</strong> sasargeblod<br />

gamoyeneba. <strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong> gTavazobT am dokumentis aRniSnuli<br />

mimarTulebiT konstruqciul nabijad ganxilvas da miesalmeba<br />

konstruqciul gamoxmaurebas.<br />

madloba<br />

liza dikisons, <strong>sasamarTlo</strong> reformebis programis direqtors,<br />

amerikis iuristTa asociaciis centraluri da aRmosavleT<br />

evropis samarTlebrivi iniciativa (<strong>ABA</strong>/CEELI) (1995-<br />

2000) da mark ditrixs, niu-iorkis Statis advokatTa asociaciis<br />

wevrs da <strong>ABA</strong>/CEELI-s mrCevels, romlebmac SeimuSaves<br />

<strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>s ZiriTadi koncefcia da struqtura.<br />

skot karlsons, <strong>ABA</strong>/CEELI-s sasamrTlo <strong>reformis</strong><br />

programebis direqtors (2000 – 2003), romelmac uxelmZRvanela<br />

<strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>s saboloo saxiT Camoyalibebas.<br />

jener brais edelmanms, <strong>ABA</strong>/CEELI-s programis<br />

12 13


asistents da jeims maq-konkis, staJiors, romlebmac daxmareba<br />

gagviwies kvleviTi samuSaos Catarebasa da angariSis<br />

SedgenaSi.<br />

<strong>sasamarTlo</strong> reofrmis <strong>indeqsi</strong>s SemuSavebisas, <strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong>-s<br />

didi daxmareba gauwia orma sakonsultacio jgufma. <strong>ABA</strong><br />

<strong>ROLI</strong>-s surs madloba gadauxados <strong>ABA</strong>/CEELI-s pirvel <strong>sasamarTlo</strong><br />

sakonsultacio sabWos - toni fiseris, marsel<br />

lemondis, erns markelis, jozef nados, meri noel pepisis da<br />

lari stounis SemadgenlobiT, romelTac <strong>indeqsi</strong>s adreuli<br />

versiebi ganixiles. amasTan, <strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong>-s surs madliereba<br />

gamoxatos meore <strong>sasamarTlo</strong> sakonsultacio sabWos mimarT-<br />

liuk birmanis, makarena kalabrezes, elizabeT dalis,<br />

elizabeT leisis, pol magnusonis, nikolas mensfildis, eimi<br />

skrzekut-toresis, roi t. stukis, robert aterisa da rusel<br />

uileris SemadgenlobiT, romelTac xeli Seuwyves angari-<br />

Sis sabolo saxiT Camoyalibebas. Bolos ki, <strong>ABA</strong> /<strong>ROLI</strong> madlobas<br />

uxdis eqspertebs, romelTac miiRes monawileoba <strong>ABA</strong>/<br />

CEELI-s <strong>sasamarTlo</strong> sistemis damoukideblobis Sesaxeb koncefciis<br />

SemuSavebaSi, eseni arian: jeims epli, doroti bisli,<br />

nikolas georgakopolosi, jorj kartugalosi, jovani<br />

longo, keneT lisiki, roi skotlandi, teri Supe, patricia<br />

uoldi da markus cimeri.<br />

Sefasebis jgufi<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>s 2008 wlis Sefaseba<br />

Caatara tomas koupma, <strong>ABA</strong>/CEELI-s yofilma warmomadgenelma<br />

moldaveTSi. manve moamzada Sefasebebi moldaveTisa<br />

da aRmosavleT evropisa da evraziis sxva qveynebisaTvis.<br />

jgufs didi daxmareba gauwies <strong>saqarTvelo</strong>s warmomadgenlobis<br />

yofilma samxareo direqtorma – qalbatonma<br />

dona raiTma (amJamad, evropisa da evraziis ganyofilebis<br />

direqtori), programis menejerma – juli garuCiom, programis<br />

oficerma – deniel adamsma da programis TanaSemwem –<br />

Tamara senikiZem. <strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong>-s kvlevebis koordinatorma olga<br />

rudam, samarTlis sakiTxebis mkvlevarebma bri alenma da<br />

jesi tanenbaumma angariSis redaqtireba da misi gamosaqveyneblad<br />

momzadeba uzrunvelyves. daskvnebi da analizi efuZneba<br />

<strong>saqarTvelo</strong>Si, 2008 wlis aprilSi Catarebul gamokiTxvasa<br />

da im periodisTvis arsebuli dokumentebis ganxilvas.<br />

calkeuli pirebisa da uwyebebis gamokiTxvis dokumentebi<br />

inaxeba <strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong>-s ofisSi. Cven madlierebas gamovxatavT<br />

monawile pirTa mimarT, romelTac gamonaxes dro da Tanxmoba<br />

ganacxades monawileoba mieRoT gamokiTxvaSi. gamokiTxulTa<br />

saxelebi konfidencialuria. Sefasebis procesSi<br />

Catarebul iqna 50-ze meti interviu mosamarTleebTan, advokatebTan,<br />

arasamTavrobo organizaciebis, saerTaSoriso<br />

organizaciebis da saxelmwifo uwyebebis warmomadgenlebTan.<br />

14 15


Semajamebeli informacia<br />

Sedegebis mokle mimoxilva<br />

2008 wlis <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> indeqsma gamoaaSkarava<br />

ramdenime mniSvnelovani wingadadgmuli nabiji, romelic<br />

qveynis <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> farglebSi ganxorcielda<br />

ukanaskneli sami wlis ganmavlobaSi. kvlevaSi Sefasebuli<br />

30 faqtoridan 6 faqtori (romlebic ukavSirdeba <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

iurisdiqcias da samoqalaqo uflebebs, garantirebul<br />

uflebamosilebis vadas, mosamarTleTa Tanamdebobidan gaTavisuflebas<br />

da disciplinur devnas, <strong>sasamarTlo</strong> gadawyvetilebebs<br />

da zewolas, mosamarTleTa Tanamdebobebs da<br />

saqmeTa registracias da aRricxvas) uaryofiTad Sefasda,<br />

rac 2005 wlis <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>T uaryofiTad<br />

Sefasebul 15 faqtorTan SedarebiT naklebia. neitralurad<br />

Sefasebuli faqtorebis raodenoba 13-dan 18-mde gaizarda. 6<br />

faqtori (romelic ukavSirdeba apelacias, mosamarTleTa<br />

anazRaurebas, mosamarTleTa xelSeuxeblobas, saqmeTa ganawilebas,<br />

<strong>sasamarTlo</strong> gadawyvetilebebis gamoqveynebas da<br />

mosamarTlis damxmare personals) dadebiTad Sefasda, rac<br />

2005 wlis <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>T dadebiTad Sefasebul<br />

2 faqtorTan SedarebiT dadebiT tendencias asaxavs.<br />

zogadad, 2005 wlidan uaryofiTi Sefasebidan neitralur<br />

Sefasebamde cxra faqtori gaumjobesda, xolo xuTi neitralurad<br />

Sefasebuli faqtori dadebiTad Sefasda. mxolod<br />

erTi faqtori (masmediisa da sazogadoebis daswreba <strong>sasamarTlo</strong><br />

sxdomebze)<br />

gauaresda dadebiTi Sefasebidan neitralur Sefasebamde.<br />

mniSvnelovani winsvla aRiniSneba finansuri resursebis<br />

gazrdili xelmisawvdomobisa, mosamarTleebis infrastruqturisa<br />

da samuSao pirobebis Tanmdevi gaumjobesebis TvalsazrisiT<br />

iseve, rogorc mosamarTleobis kandidatebisa da<br />

moqmedi mosamarTleebis treningis TvalsazrisiT axlad<br />

Semqnili iusticiis umaRlesi skolis saSualebiT. unda<br />

aRiniSnos, rom ramdenime damatebiTi fatoris analizi warmoaCens<br />

garkveul dadebiT cvlilebebs miuxedavad imisa,<br />

rom zogierT am cvlilebaTagans ukve mniSvnelovani gavlena<br />

hqonda, danarCeni cvlilebebis Sedegebi mxolod momavalSi<br />

gamoCndeba. Sedegad, zogierTi cvlileba ar iqna miCneuli<br />

sakmarisad, 2005 wlis Sefasebebis gaumjobesebis gasamarTleblad.<br />

danarCen SemTxvevebSi, dadebiTi cvlilebebi imdenad<br />

mcire xnis win moxda, rom SeuZlebeli iyo maTi praqtikuli<br />

Sedegebis gaanalizeba an maTi mdgradobis Sefaseba.<br />

2008 wlis <strong>saqarTvelo</strong>s <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> indeqsSi<br />

asaxuli dadebiTi tendenciebi<br />

• iusticiis umaRlesi sabWo, romelic <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

sakiTxebze <strong>saqarTvelo</strong>s prezidentis sakonsultacio<br />

organos warmoadgenda, gardaiqmna <strong>sasamarTlo</strong><br />

xelisuflebis damoukidebel organod. amJamad, iusticiis<br />

umaRlesi sabWo uSualod agebs pasuxs raionuli<br />

(saqalaqo) da saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa<br />

daniSvnaze da Tanamdebobidan gaTavisuflebaze<br />

da ara mxolod prezidentisaTvis amgvar<br />

gadawyvetilebebTan mimarTebiT rekomendaciebis gawevaze.<br />

amasTan, ganxorcielda iusticiis umaRlesi<br />

sabWos restruqturizacia da mis wevrTa raodenobis<br />

zrda 8 wevridan 15-mde, romelTagan naxevarze meti –<br />

uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomare da mosamarTle-<br />

Ta konferenciis mier arCeuli saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

8 mosamarTle – axla mosamarTleebi arian, rac<br />

saerTaSoriso standartebs Seesabameba. amJamad, iusticiis<br />

umaRlesi sabWos Tavmjdomare uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Tavmjdomarea da ara <strong>saqarTvelo</strong>s prezidenti,<br />

rogorc es warsulSi iyo. Tumca, momavalSi<br />

gamoCndeba, gaxdeba Tu ara iusticiis umaRlesi sab-<br />

Wo ufro damoukidebeli aRniSnuli cvlilebebis<br />

Sedegad.<br />

16 17


• iusticiis umaRlesi sabWos axali gadawyvetilebebi<br />

gansazRvravs mosamarTleTa SesarCevi konkursis wess,<br />

konkretuli kriteriumebis sias, romelTac mosamarTleobis<br />

kandidati unda akmayofilebdes da detalurad<br />

aRwers im Tvisebebs, romelTac es kriteriumebi<br />

moicavs. agreTve gafarTovda iusticiis umaRlesi sab-<br />

Wos uflebamosileba disciplinur warmoebaze garkveuli<br />

struqturuli cvlilebebis Sedegad, rogoricaa<br />

disciplinuri kolegiis Semadgenlobis cvlileba.<br />

amasTan, kanonis Tanaxmad, axla ukve dauSvebelia mosamarTleebis<br />

winaaRmdeg disciplinuri an sisxlis<br />

samarTlebrivi devnis aRZvra kanonis araswori interpretaciisaTvis<br />

(e.i. SecdomebisaTvis), rac warsulSi<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s damoukideblobisaTvis mniSvnelovan<br />

safrTxes warmoadgenda. miuxedavad imisa,<br />

rom kvlav asebobs mniSvnelovani eWvebi mosamarTle-<br />

Ta daniSvnisa da disciplinuri warmoebis procesSi<br />

arsebul subieqturobasa da gamWvirvalobis naklebobis<br />

TvalsazrisiT, aRniSnuli cvlilebebi swori<br />

mimarTulebiT gadadgmul nabijebs warmoadgens.<br />

• saxelmwifos mier dafinansebuli iusticiis umaRlesi<br />

skola 2006 wlis aprilSi Seiqmna mosamarTleobis<br />

kandidatebisaTvis sawyisi treningis da moqmedi<br />

mosamarTleebisaTvis gangrZobadi iuridiuli<br />

ganaTlebis uzrunvelsayofad. amieridan, mosamarTleobis<br />

TiTqmis yvela kandidati valdebuli iqneba<br />

gaiaros moculobiTi 14 Tviani saswavlo programa<br />

iusticiis umaRles skolaSi. mosamarTleobis 11 kandidatisagan<br />

Semdgarma pirvelma nakadma swavla 2007<br />

wlis dekemberSi daiwyo da programas 2009 wlis<br />

dasawyisSi daasrulebs. iusticiis umaRlesi skolis<br />

Seqmnam agreTve gaaumjobesa moqmedi mosamarTleebisaTvis<br />

gangrZobadi iuridiuli ganaTlebis xelmisawvdomoba.<br />

Tumca, mosamarTleebi arc axla arian<br />

valdebulni monawileoba miiRon gangrZobadi iuridiuli<br />

ganaTlebis programebSi miuxedavad imisa, rom<br />

eTikuri normebi maT amas urCevs.<br />

• 2007 wlis oqtomberSi, mosamarTleTa konferenciam<br />

miiRo axali samosamarTlo eTikis wesebi, romlebic<br />

yvela mosamarTlisaTvis aris savaldebulo. amasTan,<br />

"satelefono marTlmsajulebis" aRmofxvrisa da <strong>sasamarTlo</strong><br />

damoukideblobis gaumjobesebis mizniT<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s parlamentma miiRo kanoni, romelic<br />

krZalavs saqmis warmoebis ganmavlobaSi saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

mosamarTleebTan mxareebis individualurad<br />

komunikacias (ex parte komunikacia). rogorc<br />

eTikuri normebis, ise ex parte komunikaciis Sesaxeb<br />

Setyobinebis valdebulebis darRveva warmoadgens<br />

disciplinur darRvevas. momavalSi gamoCndeba, Tu<br />

ramdenad moaxdebs aRniSnuli axali wesebi gavlenas<br />

mosamarTleebis qcevaze.<br />

• <strong>sasamarTlo</strong> sxdomebze wesrigis TvalsazrisiT mdgomareoba<br />

gaumjobesda mosamarTleTaTvis <strong>sasamarTlo</strong><br />

darmazis marTvis uflebamosilebis miniWebis gziT.<br />

amJamad, isini uflebamosilni arian daaweson jarima<br />

50-dan 500 laramde (daaxloebiT 28-283 aSS dolari)<br />

odenobiT <strong>sasamarTlo</strong> darbazSi wesrigis darRvevisaTvis,<br />

an damrRvev pirs Seufardon patimroba 60<br />

dRemde vadiT. metic, Seiqmna mandaturis samsaxuri<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Senobebis dacvis da <strong>sasamarTlo</strong> darmazSi<br />

wesrigis damyarebis mizniT. <strong>sasamarTlo</strong>s SenobebSi<br />

uniformaSi gamowyobili mandaturebis ubralo<br />

yofnam realuri gavlena moaxdina ufro Rirseuli<br />

garemos Seqmnaze.<br />

gazrdil dafinansebasa da gaumjobesebul<br />

infrstruqturasTan dakavSirebuli dadebiTi<br />

tendenciebi<br />

• ukanasknel wlebSi <strong>sasamarTlo</strong>ebisaTvis biujetiT<br />

gamoyofili dafinaseba mniSvnelovnad gaizarda, ra-<br />

18 19


mac <strong>sasamarTlo</strong>ebis infrastruqtura da samuSao<br />

pirobebi sakmaod gaaumjobesa. miuxedavad amisa, <strong>sasamarTlo</strong><br />

sistemas kvlav SezRuduli SesaZlebloba<br />

gaaCnia, moaxdinos gavlena saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebisaTvis<br />

dafinansebis raodenobis biujetSi gansazRvraze<br />

da xarjvaze.<br />

• 2008 wlis 1 ianvridan, mosamarTleebis anazRaureba<br />

mniSvnelovnad gaizarda da axla ukve zogadad miiCneva,<br />

rom mosamarTleebs adeqvaturi anazRaureba gaaCniaT<br />

imisaTvis, rom uzrunvelyon ojaxebi da gonivrulad<br />

Rirseul garemoSi icxovron. anazRaurebis gazrdis<br />

erT-erTi dadebiTi Sedegia mosamarTleebs Soris<br />

korufciis aRmofxvra. anazRaurebasTan erTad mosamarTleebi,<br />

romlebic maTi sacxovrebeli adgilidan<br />

moSorebiT saqmianoben, samivlinebo Tanxebsac iReben.<br />

miuxedavad imisa, rom mosamarTleebs samivlinebo<br />

Tanxebi 2005 welsac ekuTvnodaT, isini am Tanxebs<br />

umeteswilad ver iRebdnen.<br />

• grZeldeba <strong>sasamarTlo</strong>ebis arsebuli Senobebis remonti<br />

da axali Senobebis mSenebloba, romelic ramodenime<br />

wlis win msoflio bankis dafinansebiT<br />

daiwyo. 2008 wlis bolosaTvis unda dasruldes samuSaoebi<br />

50-ze met SenobaSi, xolo darCenil 15 SenobaSi,<br />

maT Soris magistrati <strong>sasamarTlo</strong>ebis SenobebSi<br />

ki – 2009 wlis bolos. <strong>sasamarTlo</strong>s axali<br />

an SekeTebuli Senobebi Rirseul garemos qmnis da<br />

adeqvaturi infrastruqtura gaaCnia, maT Soris <strong>sasamarTlo</strong><br />

darbazebis sakmarisi raodenoba ise, rom<br />

sxdomebis mosamarTleTa kabinetebSi Catareba saWiro<br />

aRar aris. xazgasmiT unda aRiniSnos, rom aRniSnuli<br />

proeqtebi axla ukve saxelmwifos mier finansdeba.<br />

• Tu warsulSi <strong>sasamarTlo</strong>ebs sakmarisi aucilebeli<br />

sakancelario nivTebi da saofise teqnika ar hqondaT,<br />

gazrdili dafinansebis wyalobiT, aseTi problema<br />

aRar arsebobs. kompiuterebis, aslgadamRebi manqanebis,<br />

faqsis aparatebisa da sxva teqnikis raodenoba<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebSi 2005 wlis Semdeg gaizarda. bevr <strong>sasamarTlo</strong>Si,<br />

yvela mosamarTles, maT TanaSemweebs da<br />

mdivnebs axla ukve individualuri kompiteri aqvT<br />

Sida da internet qseliT. Sesabamisad, mosamarTleebis<br />

xelmisawvdomoba sakanonmdeblo informaciaze<br />

gaumjobesda gansakuTrebiT kompiuterebiTa da internetiT<br />

aRWurvil <strong>sasamarTlo</strong>ebSi.<br />

<strong>sasamarTlo</strong> damoukideblobasTan dakavSirebuli<br />

problemebi<br />

• miuxedavad imisa, rom mosamarTleebi erTxmad uaryofdnen<br />

maT gadawyvetilebebze gavlenis moxdenis<br />

mcdelobebs, sxva gamokiTxul pirebs miaCniaT, rom<br />

aseTi gavlena kvlavac arsebobs. bevrma maTganma ganacxada,<br />

rom mosamarTleebi ZiriTadad damoukidebelni<br />

arian samoqalaqo davebis ganxilvisas, Tumca<br />

aseve aRniSnes, rom administraciul da sisxlis samarTlis<br />

saqmeebze aRmasrulebeli xelisuflebisa<br />

da prokuraturis mxridan zewola kvlav arsebobs.<br />

sisxlis samarTlis saqmeebze mosamarTlis damoukidebloba<br />

gamonaklisad ufro metad miiCneva vidre wesad,<br />

rasac mowmobs gamamarTlebeli ganaCenebis sakmaod<br />

mwiri raodenoba da ganaCenebi, romlebic umeteswilad<br />

prokuroris moTxovnas emTxveva.<br />

• sisxlis samarTlis saqmeebis gadawyvetis Cveuli wesi<br />

- egreTwodebuli "saproceso SeTanxmeba" - mniSvnelovan<br />

eWvebs iwvevs sisxlis samarTlebriv warmoebasa<br />

da <strong>sasamarTlo</strong> damoukideblobaSi. miuxedavad imisa,<br />

rom saproceso kanonmdebloba sawinaaRmdegos moiTxovs,<br />

praqtikaSi amgvari SeTanxmebebi Cveulebriv<br />

brladebulis advokatis monawileobis gareSe formdeba<br />

da mniSvnelovani Tanxebis gadaxdas gulisx-<br />

20 21


mobs braldebis gauqmebis sanacvlod. gamokiTxulma<br />

pirebma saproceso SeTanxmebas legalizebuli meqr-<br />

Tameoba, xolo im mosamarTleebs, romlebic aseT SeTanxmebebs<br />

amtkiceben – notariusebi uwodes, radgan<br />

maTi funqcia mxolod beWdis dasmiT Semoifargleba<br />

da damoukidebel ganxilvas ar gulisxmobs.<br />

• miuxedavad imisa, rom konstitucia uzrunvelyofs<br />

samoqalaqo uflebebisa da Tavisuflebebis STambeWdav<br />

areals, maT Soris piris uflebas mimarTos <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

sakuTari uflebebisa da Tavisuflebebis<br />

dasacavad, praqtikaSi <strong>sasamarTlo</strong>s roli adamianis<br />

uflebebis dacvis saqmeSi kvlav araadeqvaturia. gamokiTxulTa<br />

azriT, miuxedavad imisa, rom zogierTma<br />

mosamarTlem SesZlo win aRdgomoda saxelmwifos<br />

zewolas politkurad mniSvnelovan saqmeebSi, samoqalaqo<br />

da adamianis uflebebis darRvevebis msxvreplTa<br />

umravlesobas miaCnia, rom <strong>sasamarTlo</strong>s saSualebiT<br />

daxmarebis Zieba uSedego iqneba.<br />

2008 wlis <strong>saqarTvelo</strong>s <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> indeqsSi<br />

gamokveTili sxva problemebi<br />

• saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleebi kvlavac 10<br />

wlis vadiT iniSnebian xelaxla daniSvnis uflebiT.<br />

mosamarTleTa daniSvnis procesSi gamWvirvalobis<br />

naklebobis gamo gamokiTxulTa nawilma gamoTqva eWvi,<br />

rom xSirad mosamarTleebi meore vadiT aRar iniSnebian<br />

mTavrobis mxridan maTi gadawyvetilebebiT<br />

ukmayofilebis mizeziT. saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mimdinare<br />

reorganizacia aseve safrTxes uqmnis mosamarTleTa<br />

Tanamdebobaze yofnas, radgan man SeiZleba<br />

gamoiwvios mosamarTleTa sarezervo siaSi gadayvana<br />

gaumWvirvalo procesis saSualebiT, romelic<br />

rogorc Cans obieqtur kriteriumebs ar emyareba.<br />

• <strong>sasamarTlo</strong> gadawyvetilebebis aRsruleba kvlav<br />

araefeqturia miuxedavad imisa, rom 2008 wels aRsrulebis<br />

sixSire mniSvnelovnad gaumjobesda wina<br />

wlebTan SedarebiT. administraciul saqmeebze <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

gadawyvetilebebis aRsrulebis dasaxmareblad,<br />

saxelmwifo biujetSi calke iqna gamoyofili<br />

Tanxebi am gadawyvetilebebis dasafinanseblad. Tumca,<br />

radgan <strong>sasamarTlo</strong> gadawyvetilebebis aRsruleba<br />

iusticiis saministros daqvemdebarebaSia, TviTon<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s mocemuli situaciis gasaumjobeseblad<br />

bevris gakeTeba ar SeuZlia.<br />

• mosamarTleTa vakansiebis arsebobam da mosamarTle-<br />

Ta Tanamdebobebis arasakmarisma raodenobam gamoiwvia<br />

bevri mosamarTlis saqmeebiT gadatvirTva. aRniSnuli<br />

gardauval gavlenas axdens mosamarTlis samuSaos<br />

xarisxze da iwvevs saqmeebis gaWianurebas.<br />

• 2007 wlis ivlisSi, parlamentma saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

darbazebSi foto da video gadaReba akrZala<br />

TiTqos imisaTvis, rom momxdariyo provokaciebisa<br />

da speqtaklebis TamaSis prevencia kamerebis win<br />

da xeli Seewyo saqmeebis miukerZoebeli ganxilvisaTvis.<br />

Tumca, aRniSnuli akrZalvis mowinaaRmdegeebs<br />

miaCniaT, rom akrZalva gaxmaurebuli mkvlelobis<br />

saqmis Sedegad iqna SemoRebuli, romelmac gamokiTxulTa<br />

azriT saeWvo qceva gamoaaSkarava. rac ar unda<br />

iyos aRniSnuli akrZalvis realuri motivacia, igi<br />

arapopularulia da samarTalwarmoebis gamWvirvalobisa<br />

da Sesabamisad <strong>sasamarTlo</strong> korpusisadmi sazogadoebrivi<br />

ndobis Semcireba gamoiwvia.<br />

22 23


<strong>saqarTvelo</strong>s Sesaxeb<br />

<strong>saqarTvelo</strong> mdebareobs samxreT kavkasiaSi da esazRvreba<br />

ruseTs, somxeTs, azerbaijansa da TurqeTs. misi adreuli istoria<br />

romaelebis, Turqebisa da sparselebis SemosevebiT gamoirCeva.<br />

agreTve, yofila gaerTianebis periodebic, rac Zlier<br />

mefeTa mmarTvelobis periodebs emTxveva. me-19 saukunis dasawyis-<br />

Si moxda ruseTis mier <strong>saqarTvelo</strong>s aneqsia. <strong>saqarTvelo</strong>m<br />

ramdenime wliT daibruna damoukidebloba 1918 wels, Tumca,<br />

isev ruseTis zegavlenis qveS moeqca 1921 wels sabWoTa jaris<br />

mier dapyrobis Sedegad. 1991 wels, sabWoTa kavSiris daSlis<br />

Semdeg, <strong>saqarTvelo</strong>m kvlav moipova damoukidebloba, Tumca<br />

samoqalaqo omma qveyanaSi didi socialuri da ekonomikuri<br />

krizisi gamoiwvia. ori regioni _ afxazeTi da samxreT oseTi<br />

_ ruseTis daxmarebiT gamoeyo <strong>saqarTvelo</strong>s.<br />

es ori regioni centraluri mTavrobis kontrolis farglebs<br />

gareT rCeba da maT de faqto, auRiarebeli mTavrobebi<br />

marTavs 1 . aRniSnuli regionebidan <strong>saqarTvelo</strong>s 200,000ze<br />

metma iZulebiT gadaadgilebulma pirma Seafara Tavi,<br />

sadac isini kvlav ekonomikur gaWirvebas ganicdian. 1995<br />

wels eduard SevardnaZe, sabWoTa kavSiris yofili sagareo<br />

saqmeTa ministri, arCeul iqna qveynis prezidentad gar-<br />

1 <strong>saqarTvelo</strong> ar cnobs afxazeTisa da samxreT oseTis de faqto<br />

statuss. piriqiT, <strong>saqarTvelo</strong>s konstituciaSi naTqvamia, rom `<br />

<strong>saqarTvelo</strong> aris damoukidebeli, erTiani da ganuyofeli saxelmwifo,<br />

rac dadasturebulia 1991 wlis 31 marts qveynis mTel teritoriaze,<br />

maT Soris afxazeTis assr-Si da yofil samxreT oseTis<br />

avtonomiur olqSi Catarebuli referendumiT ....`<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia.<br />

muxli 1.1. (miRebulia 1995 wlis 24 agvistos). amasTan,<br />

`<strong>saqarTvelo</strong>s teritoriuli mTlianoba da saxelmwifo sazRvris<br />

xelSeuxebloba dadasturebulia <strong>saqarTvelo</strong>s konstituciiTa da<br />

kanonebiT, aRiarebulia saxelmwifoTa Tanamegobrobis mier~.<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli 2.1. imis gamo, rom gamokiTxvebi<br />

ar Catarebula afxazeTisa da samxreT oseTis teritoriaze,<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s <strong>sasamarTlo</strong> sistemis aRwera da daskvnebi maT ar<br />

Seexeba.<br />

damaval periodSi saxelmwifo meTauris Tanamdebobaze<br />

yofnis Semdeg. igi ultra-nacionalisti lideris, zviad<br />

gamsaxurdias Semdeg gaxda prezidenti, romelic 1992 wels<br />

gadaayenes. 2003 wlis noemberSi, Tanamdebobis pirebis mier<br />

erovnuli saparlamento arCevnebiT mani pulirebis mcdelobam<br />

farTomasStabiani protesti gamoiwvia, romelsac<br />

Semdgom `vardebis revolucia~ uwodes da ris Sedegad<br />

SevardnaZe Tanamdebobidan gadadga. 2004 wlis dasawyisSi<br />

Catarebuli arCevnebis Sedegad mixeil saakaSvili da misi<br />

gaerTianebuli nacionaluri moZraoba xelisuflebaSi<br />

movida.<br />

vardebis revoluciam qarTvelebs, iseve rogorc saerTa-<br />

Soriso Tanamegobrobas, demokratiuli <strong>reformis</strong>a da<br />

ekonomikuri aRmavlobis imedi Causaxa. prezidentma saakaSvilma<br />

masStaburi sakanonmdeblo cvlilebebis saSualebiT<br />

reforma wamoiwyo. mTavrobam ganaxorciela mmarTvelobis<br />

sistemis reforma, anti-korufciuli RonisZiebebi, demokratiuli<br />

institutebis mSenebloba, <strong>sasamarTlo</strong> reforma da<br />

ekonomikuri kampaniebi. Tumca, aRniSnuli sakanonmdeblo<br />

cvlilebebis realizacia swrafad ganviTarebad samarTlebriv<br />

garemoSi rTuli aRmoCnda. prezident saakaSvilis<br />

mTavrobas xSirad akritikebdnen aRmasrulebel xelisuflebaSi<br />

zedmeti Zalauflebis koncentraciis gamo. 2007<br />

wlis noemberSi qveyanas protestis talRa moedo da prezidentma<br />

saakaSvilma sagangebo mdgomareoba gamoacxada.<br />

Tavdapirvelad, prezidenti saakaSvili ar iziarebda<br />

opoziciis mier prezidentis gadadgomis moTxovnas, Tumca<br />

2007 wlis 25 noembers prezidenti gadadga da 2008 wlis<br />

ianvarSi axali saprezidento arCevnebi dainiSna. prezidenti<br />

saakaSvili xelaxla iqna arCeuli xmebis 53.5%. Tumca,<br />

bevrma damkvirvebelma arCevnebi gayalbebulad miiCnia.<br />

2008 wlis maisSi gamarTul arCevnebSi prezidentis gaer-<br />

Tainebulma nacionalurma moZraobamac parlamentSi 120<br />

adgili (80%) moipova.<br />

24 25


samarTlebrivi sistemis mimoxilva<br />

damoukideblobis mopovebis Semdeg, <strong>saqarTvelo</strong>m mniSvnelovani<br />

nabijebi gadadga kanonis uzenaesobis dasamyareblad.<br />

<strong>saqarTvelo</strong>m post-sabWouri konstitucia 1995 wlis 24 agvistos<br />

miiRo. konstitucia uzrunvelyofs adamianis ZiriTad<br />

uflebebs, maT Soris piris uflebebisa da Tavisuflebebis<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s gziT dacvis uflebas. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia.<br />

muxli 42). amasTan konstitucia uzrunvelyofs Zalauflebis<br />

danawilebis principsa da <strong>sasamarTlo</strong> xelisuflebis<br />

damoukideblobas. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia.<br />

muxli 5, 4, 82, 3).<br />

<strong>saqarTvelo</strong> aris respublika, romelsac gaaCnia marTvis<br />

saprezidento modeli da erTpalatiani parlamenti.. qveyana<br />

dayofilia regionalur da urbanul administraciul er-<br />

Teulebad. 2004 wels cvlilebebi Sevida konstituciaSi axali<br />

samTavrobo struqturis uzrunvelsayofad. aRniSnulma<br />

cvlilebebma parlamentis Zalaufleba Seasusta da gaaZliera<br />

aRmasrulebeli xelisuflebis gavlena mTavrobaze.<br />

cvlilebebis Tanaxmad, prezidenti asrulebs rogorc saxelmwifos<br />

meTauris funqcias, ise Sinagan saqmeTa da Tavdacvis<br />

saministroebis specialuri marTvis funqcias. (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

konstitucia. muxli 69.1, 73.1(g)). <strong>saqarTvelo</strong>s mTavroba<br />

Sedgeba premier-ministrisa da sxva ministrebisagan, romelTac<br />

xelmZRvanelobs premier-ministri. <strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia.<br />

muxli 78.2, 79.1. 2005 wels, konstitucia kvlav Seicvala<br />

da parlamentis wevrTa raodenoba 235 wevridan 150 wevramde<br />

Semcirda, romelTagan 100 proporciuli wesiT, xolo 50<br />

– maJoritaruli sistemiT oTxi wlis vadiT airCeva.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli 49.1). <strong>sasamarTlo</strong> warmoadgens<br />

samsafexurian sistemas, romelic Sedgeba raionuli<br />

(saqalaqo), saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>ebisa da uzenaesi<br />

<strong>sasamarTlo</strong>sagan. amasTan, sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s gaaCnia<br />

eqskluziuri iurisdiqcia sakonstitucio sakiTxebze.<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s iuridiuli sistema formalurad efuZneba samoqalaqo<br />

samarTlis tradiciebs, Tumca marTlmsajulebis<br />

fundameturi buneba amJamad mniSnelovan cvlilebebs ganicdis<br />

da TiTqos ufro saerTo samarTlis sistemas uaxlovdeba.<br />

konstitucia iTvleba saxelmwifos uzenaes kanonad.<br />

amdenad, yvela kanoni da sxva sakanonmdeblo aqti unda<br />

Seesabamebodes konstitucias. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia.<br />

muxli 6.1). <strong>saqarTvelo</strong>s meir ratificirebul saerTaSoriso<br />

xelSekrulebebs, romlebic <strong>saqarTvelo</strong>s konstitucias Seesabameba,<br />

upiratesi Zala aqvT adgilobrivi kanonmdeblobis<br />

mimarT, Tuki is ewinaaRmdegeba maT. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia.<br />

muxli 6.2).<br />

1999 wels <strong>saqarTvelo</strong> evropis sabWoSi gawevrianda. 1999<br />

wlis 20 maiss, qveyanam adamianis uflebebisa da ZiriTadi<br />

Tavisuflebebis evropis konvenciis ratificireba moaxdina<br />

da evropis adamianis uflebebis <strong>sasamarTlo</strong>s iurisdiqcias<br />

daeqvemdebara. sarCeli adamianis uflebebisa da Ziri-<br />

Tadi Tavisuflebebis evropis konvenciis darRvevasTan dakav-<br />

SirebiT SeiZleba waredginos everopis adamianis uflebaTa<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s mxolod yvela adgilobrivi saSualebis amowurvis<br />

Semdeg.<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s respublikis umaRlesi sabWos mier 1990 wels<br />

gamocemuli kanonebis mixedviT iseve, rogorc Semdgom wlebSi<br />

gamocemuli dadgenilebebis mixedviT, Camoyalibda post-sabWouri<br />

<strong>sasamarTlo</strong> sistema. aRniSnuli sistema moicavda,<br />

rogorc samxedro <strong>sasamarTlo</strong>ebs, aseve saarbitraJo <strong>sasamarTlo</strong>ebs<br />

komerciuli davebis gadasawyvetad. 1997 wlis 13<br />

ivniss miRebuli saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb organuli<br />

kanoniT, gauqmda saarbitraJo da samxedro <strong>sasamarTlo</strong>ebi<br />

da Seiqmna samsafexuriani <strong>sasamarTlo</strong> sistema, romelic<br />

Sedgeba raionuli, saolqo saapelacio da uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>ebisagan.<br />

(ix. <strong>saqarTvelo</strong>s organouli kanoni saer-<br />

To <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. miRebulia 1997 wlis 13 ivniss)).<br />

raionul <strong>sasamarTlo</strong>ebSi ganixileboda sisxlis,<br />

samoqalaqo da administraciuli saqmeebi. saolqo <strong>sasamarTlo</strong>ebi<br />

ganixilavda apelaciebs raionul <strong>sasamarTlo</strong>ebSi<br />

miRebul gadawvetilebebze. agreTve maT gaaCndaT pirveli<br />

26 27


instanciis <strong>sasamarTlo</strong>s uflebamosileba mniSvnelovani<br />

sisxlis samarTlis an samoqalaqo saqmeebis gansaxilvelad<br />

(mag. samoqalaqo saqmeebi 500 000 larze meti RirebulebiT,<br />

rac daaxloebiT 282 485 aSS dolars Seadgens) 2<br />

winamdebare angariSSi, qarTul larSi moyvanili Tanxebi<br />

gadayvanilia aSS dolarSi, gamokiTxvis Catarebis periodSi<br />

arsebuli valutis kursis mixedviT (1 aSS dolari = 1.77<br />

lars).<br />

. uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong> asrulebda sakasacio funqcias da<br />

ganixilavda sakasacio saCivrebs saolqo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

gadawyvetilebebze. amave dros, uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong> asrulebda<br />

pirveli instanciis <strong>sasamarTlo</strong>s funqcias gansakuTrebiT<br />

rTuli kategoriis saqmeebze.<br />

2005 wlis ivnisSi, `saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb~ organul<br />

kanonSi Setanili cvlilebebiT, SenarCunebul iqna <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

sam safexuriani sistema, Tumca saolqo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

(amJamad "saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>ebi") da uzenaesi<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s pirveli instanciis iurisdiqcia raionul<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebs gadaeca. aRniSnuli cvlileba ZalaSi 2005<br />

wlis 1 noembers Sevida. amasTan, aRniSnulma sakanonmdeblo<br />

cvlilebam uzrunvelyo <strong>sasamarTlo</strong> sistemis reorganizacia,<br />

romelic winamdebare angariSis Sedgenis momentSi dasrulebuli<br />

ar iyo. raionuli <strong>sasamarTlo</strong>ebi erTiandeba erT<br />

raionul (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>d, rac Seamcirebs pirveli<br />

instanciis <strong>sasamarTlo</strong>ebis ricxvs 75-dan 15-de; moxdeba<br />

magistrati mosamarTleebis daniSvna administraciul-teritoriul<br />

erTeulebSi, romlebic raionuli (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

iurisdiqcias daeqvemdebarebian da ganixilaven<br />

naklebad mniSvnelovan saqmeebs magaliTad rogoricaa, 2000<br />

laramde (daaxloebiT 1 130 aSS dolari) Rirebulebis davebi.<br />

amasTan, magistratebs eniWebaT SezRuduli uflebamosileba,<br />

ganixilon sisxlis samarTlis saqmeebi munici-<br />

1 winamdebare angariSSi, qarTul larSi moyvanili Tanxebi gadayvanilia<br />

aSS dolarSi, gamokiTxvis Catarebis periodSi arsebuli<br />

valutis kursis mixedviT (1 aSS dolari = 1.77 lars).<br />

palitetebSi, romelTac raionuli (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong><br />

ar gaaCniaT. magistrati mosamarTleebi ganixilaven samoqalaqo<br />

saqmeebsac romelTa Rirebuleba 2000 laramdea (daaxloebiT<br />

1 130 aSS dolaramde). xolo, ganqorwinebis da Svilad<br />

ayvanis sakiTxebi ganixileba raionuli (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

mier. reorganizaciis mosalodneli dadebiTi Sedegia<br />

is, rom mosamarTleebi imuSaveben ufro viwro specializaciiT.<br />

meore mxriv, reorganizaciis Sedegad mosalodnelia, rom<br />

<strong>sasamarTlo</strong> sistemam gamocdili mosamarTleebi dakargos,<br />

xolo raionul (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>ebSi axlad daniSnul<br />

mosamarTleebs iseTi rTuli saqmeebis ganxilva mouwevT,<br />

romlebic adre ufro maRali instanciis <strong>sasamarTlo</strong>ebSi<br />

ganixileboda. aRniSnuli cvlilebebi sirTuleebs Seuqmnis<br />

mxareebsac, radgan maT mouwevT mniSvnelovan manZilze<br />

mgzavroba uaxloes raionul (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>mde, rac<br />

saboloo jamSi, marTlmsajulebis xelmisawvdomobas Seamcirebs.<br />

2004 wlis TebervalSi <strong>saqarTvelo</strong>s konstituciaSi miRebul<br />

iqna cvlileba, romlis Tanaxmad saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebSi<br />

nafici msajulebis sistema dainergeba "kanoniT gaTvaliswinebul<br />

SemTxvevebSi da wesiT." (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia<br />

muxli 82.5). Tumca, winamdebare angariSis Sedgenis<br />

momentSi, sisxlis samarTlis axali saproceso kodeqsi,<br />

romelmac unda gansazRvros nafic msajulTa roli, miRebuli<br />

ar iyo. 3<br />

3 savaraudod, nafici msajulebis <strong>sasamarTlo</strong> Sedgeba 12 wevrisagan,<br />

romlebic SemTxveviTi wesiT airCevian saarCevno siidan da<br />

gaivlian nafic msajulTa SerCevis process mosamarTlisa da saqmis<br />

mxareebis monawileobiT. pirveladi gegmis Sesabamisad, nafici msajulebis<br />

<strong>sasamarTlo</strong> mxolod erTi danaSaulis SemTxvevaSi gaimarTeba<br />

– ganzrax mkvleloba damamZimebeli garemoebebiT da mxolod<br />

TbilisSi. naficma msajulebma unda gadawyviton faqtobrivi<br />

sakiTxebi, gamoitanon gamamtyunebeli an gamamarTlebeli<br />

verdiqti da miiRon rekomendaciebi sasjelze. gansasjelis gamamarTlebeli<br />

verdiqti sabolooa da gasaCivrebas ar eqvemdebareba.<br />

28 29


<strong>sasamarTlo</strong>s struqtura<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s <strong>sasamarTlo</strong> sistema Sedgeba raionuli (saqalaqo),<br />

saapelacio da uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>ebisagan, romelTac<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebs uwodeben. amasTan, arsebobs sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>c, romelic gancalkevebulia saerTo<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebis sistemisagan..<br />

raionuli (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>ebi wamoadgenen pirveli<br />

instanciis <strong>sasamarTlo</strong>ebs, romelTa ricxvi da teritoriuli<br />

gansjadoba ganisazRvreba <strong>saqarTvelo</strong>s iusticiis umaRlesi<br />

sabWos mier. (<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni saer-<br />

To <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli 13.1). saqalaqo <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

iurisdiqcia vrceldeba qalaqSi, sadac is mdebareobs,<br />

xolo raionuli <strong>sasamarTlo</strong>s iurisdiqcia vrceldeba<br />

qalaqis farglebs gareT regionis teritoriaze. raionuli<br />

(saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong> unda dakompleqtdes ori an meti<br />

mosamarTliT (erTi sisxlis samarTlis, xolo meore –<br />

samoqalaqo da administraciuli saqmeebis gansaxilvelad)<br />

da magistrati mosamarTleebiT iusticiis umaRlesi sabWos<br />

Sexedulebisamebr. (<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni saer-<br />

To <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli 14). winamdebare angariSis<br />

Sedgenis momentSi, daniSnuli iyo Svidi magistrati<br />

mosamarTle. damatebiTi magistrati mosamarTleebis daniSvna<br />

2008 wlis bolosaTvis igegmeba. amJamad, <strong>saqarTvelo</strong>Si<br />

raionuli (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>s 206 mosamarTle da 9<br />

vakansia arsebobs. raionul (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>ebSi saqmeebi<br />

erTi mosamarTlis mier, an kanoniT gaTvaliswinebul<br />

SemTxvevebSi (e.i. mZime danaSaulis SemTxvevaSi) kolegiurad<br />

3 mosamarTlis SemadgenlobiT ganixileba. (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli<br />

15.1). aucileblobis SemTxvevaSi <strong>saqarTvelo</strong>s iusticiis<br />

umaRlesi sabWo uflebamosilia, droebiT miavlinos mosamarTle<br />

sxva raionuli <strong>sasamarTlo</strong>dan saqmis kolegialurad<br />

gansaxilvelad. magistrati mosamarTleebi saqmeebs<br />

erTpirovnulad ganixilaven. (<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli 15.2).<br />

saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>ebi warmoadgens meore instancias<br />

da Seqmnilia iusticiis umaRlesi sabWos mier. (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb.<br />

muxli 19). TiToeuli <strong>sasamarTlo</strong> Sedgeba samoqalaqo, adminisatraciuli<br />

da sisxlis samarTlis palatebisagan da<br />

sagamoZiebo kolegiisagan. (ix. <strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli 20.2). saapelacio<br />

sasamarTlebi ganixilaven saapelacio saCivrebs raionuli<br />

(saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>ebis gadawyvetilebebze da<br />

agreTve davebs, romelic warmoSobilia saarCevno kodeqsidan.<br />

saqmeebi ganixileba kolegiurad, 3 mosamarTlis SemadgenlobiT.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb. muxli 21.1). amJamad saapelacio sasamarTleobi<br />

funqcionirebs Tbilissa da quTaisSi. aRniSnul <strong>sasamarTlo</strong>ebSi<br />

57 mosamarTle, 9 vakansiaa.<br />

TbilisSi mdebare uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong> warmoadgens<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s umaRles <strong>sasamarTlo</strong>s. 2005 wlidan uzenaesi<br />

<strong>sasamarTlo</strong> eqskluziurad sakasacio <strong>sasamarTlo</strong>s funqcias<br />

asrulebs. mas erTiani <strong>sasamarTlo</strong> praqtikis uzrunvelyofa,<br />

marTlmsajulebis ganxorcielebis zedamxedveloba<br />

da marTlmsajulebis ganviTarebisaTvis mniSvnelovani sakiTxebis<br />

gadawyveta evaleba. igi ganixilavs dabali instanciebis<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebis gadawyvetilebebs, Tumca ar axdens<br />

TviT faqtebis xelaxla Semowmebas (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia.<br />

muxli 90.1; <strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni uzenaesi<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli 9.1-2.) da aqvs saqmeTa Ser-<br />

Cevis ufleba saproceso kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli<br />

safuZvlebiT. uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong> Sedgeba samoqalaqo,<br />

samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis, administraciul<br />

saqmeTa palatisa da sisxlis samarTlis saqmeTa palatisagan,<br />

didi palatisa da plenumisagan (romelSic uzenaesi<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s yvela mosamarTle Sedis) da disciplinuri<br />

kolegiisagan. (<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni uzenaesi<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli 7.1). <strong>saqarTvelo</strong>s uzenaes <strong>sasamarTlo</strong>Si<br />

18 mosamarTlea, Tavmjdomarisa da misi sami moadgilis<br />

CaTvliT. sxvadasxva palata ganixilavs saqmeebs sami<br />

30 31


mosamarTlis SemadgenlobiT, Tumca 9-wevriani didi palata<br />

ganixilavs gansakuTrebuli sirTulis saqmeebs (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

organuli kanoni uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb.<br />

muxli 9.3, 10.1, 10.3). amasTan, uzenaes <strong>sasamarTlo</strong>s miniWebuli<br />

aqvs uflebamosileba, ganixilos saqmeebi pirveli instanciiT<br />

kanoniT gaTvaliswinebul SemTxvevbSi da ganixilos apelaciebi<br />

mosamarTleTa disciplinur devnaze. garda amisa,<br />

uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong> uflebamosilia daadasturos <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

prezidentis, uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomaris, generaluri<br />

prokuroris, kontrolis palatis Tavmjdomaris,<br />

mTavrobis wevris, erovnuli bankis sabWos wevris mier Cadenili<br />

sisxlis samarTlis danaSauli an saxelmwifo Ralati,<br />

riTac parlaments eZleva maTi Tanamdebobidan gaTavisuflebis<br />

safuZveli. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli<br />

63, 64, 75.2(b)).<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong> <strong>sasamarTlo</strong> xelisuflebas<br />

axorcielebs sakonstitucio wesiT da mdebareobs aWaris<br />

avtonomiuri respublikis qalaq baTumSi. <strong>sasamarTlo</strong> formalurad<br />

<strong>sasamarTlo</strong> korpuss ar miekuTvneba da damoukidebelia<br />

yvela sajaro uwyebisagan, igi cxra mosamarTlisagan<br />

Sedgeba, , Tavmjdomaris ori moadgilisa da mdivnis CaTvliT.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli 88.2. <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

organuli kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb.<br />

muxli 5). <strong>sasamarTlo</strong> ganixilavs sakonstitucio sa-<br />

Civrebs da gancxadebebs cxra wevrisagan Semdgar plenumze<br />

Tavmjdomaris xelmZRvanelobiT, an oTxi wevrisagan Semdgar<br />

or kolegiaze, romelsac <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomaris<br />

moadgile xelmZRvanelobs. (<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli 11. 12.1(d), 13.1).<br />

kanonTa konstituciurobis dadgenis uflebamosilebasTan<br />

erTad <strong>sasamarTlo</strong>s gaaCnia ramdenime damatebiTi uflebamosileba,<br />

romelTagan ramdenimes politikuri mniSvneloba<br />

aqvs. (ix. <strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli 54.1, 63, 64, 75.2(a), 89.1).<br />

<strong>sasamarTlo</strong> korpusis administrireba<br />

<strong>sasamarTlo</strong> korpusis mraval funqcias <strong>saqarTvelo</strong>s iusticiis<br />

umaRlesi sabWo asrulebs. is <strong>sasamarTlo</strong> xelisuflebis<br />

organoa da 15 wevrisagan Sedgeba, maT Soris uzenaesi<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomare (romelic amave dros iusticiis<br />

umaRlesi sabWos Tavmjdomarea), mosamarTleTa konferenciis<br />

mier arCeuli saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis rva mosamarTle,<br />

parlamentis iuridiuli komitetis Tavmjdomare,<br />

parlamentis mier daniSnuli sami wevri da prezidentis<br />

mier daniSnuli ori wevri, 4 (<strong>saqarTvelo</strong>s orgauli kanoni<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli 60.2-60.6). 2006<br />

wlis dekemberSi miRebuli konstituciisa da Sedegad saer-<br />

To <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb organuli kanonis cvlilebebis<br />

Sesabamisad, iusticiis umaRlesi sabWo aRar warmoadgens<br />

prezidentis sakonsultacio organos <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

sakiTxebze, aramed amJamad iusticiis umaRlesi sabWo pasuxismgebelia<br />

maT Soris mosamarTleTa SerCevasa da daniSvnaze,<br />

sakvalifikacio gamocdebis komisiis wevrebis nominaciaze,<br />

sakvalifikacio gamocdebis organizebaze, mosamarTleebis<br />

winaaRmdeg disciplinur samarTalwarmoebaze, mosamarTleTa<br />

gaTavisuflebaze, <strong>sasamarTlo</strong> administrirebis<br />

wesebis miRebaze da <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong>aTvis rekomendaciebis<br />

SemuSavebaze. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli<br />

86. 1 1; <strong>saqarTvelo</strong>s orgauli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb. muxli 60.1, 63.1).<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis materialur-teqnikuri<br />

uzrunvelyofis departamenti (agreTve cnobili, rogorc<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis departamenti), romelic iusticiis<br />

umaRlesi sabWos struqturas warmoadgens, pasuxismgebelia<br />

raionuli (saqalaqo) da saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>ebis materialur-teqnikur<br />

uzrunvelyofaze. misi funqciebi moicavs<br />

4 iusticiis umaRlesi sabWos Semadgenloba da wevrTa raodenoba<br />

ramdenjerme Seicvala <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>s 2005 wlis<br />

pirveli gamocemis Semdeg, ramac iusticiis umaRlesi sabWos SemadgenlobaSi<br />

mosamarTle wevrTa raodenoba gazarda.<br />

32 33


pasuxismgeblobas <strong>sasamarTlo</strong> finansebis marTvaze, <strong>sasamarTlo</strong>ebisaTvis<br />

adeqvaturi Senobebis gamoyofaze, maT momaragebaze<br />

kanonmdeblobis teqstebiTa da sxva dokumentebiT<br />

da a.S. (<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb. muxli 70-71).<br />

kidev erTi organo, romelsac <strong>sasamarTlo</strong> korpusis zedamxedvelobis<br />

mniSvnelovani funqcia gaaCnia, <strong>saqarTvelo</strong>s mosamarTleTa<br />

konferenciaa, romelic Seiqmna TviT-mmarTveli<br />

<strong>sasamarTlo</strong> organos saxiT da Sedgeba uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s,<br />

saapelacio da raionuli (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

mosamarTleTagan. misi mizania samosamarTlo damoukideblobis<br />

dacva da gaZliereba, <strong>sasamarTlo</strong> korpusisadmi sazogadoebrivi<br />

ndobis amaRleba da mosamarTleTa avtoritetis<br />

gazrda. (<strong>saqarTvelo</strong>s orgauli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb. muxli 77). mosamarTleTa konferencia<br />

damoukidebeli aRmasrulebeli da sakanonmdeblo xelisuflebisagan<br />

da misi dafinanseba saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

biujetidan xdeba. mosamarTleTa konferenciis yvelaze<br />

mniSvnellovani funqciebi albaT iusticiis umaRlesi sab-<br />

Wos mdivnisa da mosamarTle wevrebis arCeva (uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Tavmjdomaris wardginebiT) da samosamarTlo<br />

eTikis kodeqsis miRebaa (iusticiis umaRlesi sabWos rekomendaciiT).<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s orgauli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb. muxli 79).<br />

mosamarTlis Tanamdebobaze daniSvnis wesi<br />

kvalifikacia<br />

mosamarTle SeiZleba iyos <strong>saqarTvelo</strong>s moqalaqe 28 wlis<br />

asakidan, Tu mas aqvs umaRlesi iuridiuli ganaTleba da<br />

specialobiT muSaobis sul cota 5 wlis gamocdileba.<br />

agreTve is saxelmwifo enas unda flobdes. (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

konstitucia. muxli 86.1; <strong>saqarTvelo</strong>s orgauli kanoni<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli 46.1; <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

organuli kanoni uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli<br />

20.1). saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTled ar SeiZleba gamwesdes<br />

nasamarTlobis mqone piri, an piri, romelic gaTavisuflebulia<br />

Tanamdebobidan disciplinaruli gadacdomis,<br />

an misi TanamdebobisTvis SeuTavsebel saqmianobaSi 5 monawileobis<br />

gamo, an Tu mas Seuwyda uflebamisleba (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb.<br />

muxli 46.2, 54(g), 54(d). (<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni uzenaesi<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli 20.3).<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s mosamarTle SeiZleba iyos<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s moqalaqe, romelsac Seusrulda 30 weli da<br />

aqvs umaRlesi iuridiuli ganaTleba. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia.<br />

muxli 88.4; <strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli 7.1). sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>Si dasaniSnad kanoni ar moiTxovs iuristad<br />

muSaobis gamocdilebas da saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

mosamarTleebisagan gansxvavebiT, sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

mosamarTleebs ar moeTxovebaT sakvalifikacio<br />

gamocdis Cabareba. (<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni saer-<br />

5 mosamarTleebs ekrZalebaT sxva anazRaurebadi saqmianobis ganxorcieleba,<br />

garda pedagogiurisa, agreTve maT ekrZalebaT politikur<br />

kavSirsa an partiaSi gawevrianeba da politikur saqminaobaSi<br />

monawileoba. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli 26.5, 86.3;<br />

ix. aqarTvelos kanoni uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli<br />

20.4; <strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Sesaxeb. muxli 17).<br />

34 35


To <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli 46.2).<br />

daniSvna da uflebamosilebis vada<br />

2007 wlis ivnisSi, <strong>saqarTvelo</strong>s iusticiis umaRles sabWos<br />

mieniWa raionuli (saqalaqo) da saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

mosamarTleebis daniSvnisa da gaTavisulebis uflebamosileba.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli 86. 1 1.) mosamarTlis<br />

vakansia sajarod cxaddeba da iusiticiis umaRlesi<br />

sabWo uflebamosilia daniSnos kandidatura TiToeul<br />

vakansiaze kandidatis sakvalifikacio gamocdaze miRebuli<br />

qulebis, profesionalizmisa da moraluri reputaciis, Tavisuflad<br />

da miukerZoeblad Sefasebis SesaZleblobis, profesiuli<br />

gamocdilebisa da fizikuri janmrTelobis safuZvelze.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb. muxli 47.) saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleebi<br />

iniSnebian 10 wlis vadiT. kanoni ar krZalavs<br />

maT meore vadiT daniSvnas.(<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia.<br />

muxli 86.2; <strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb. muxli 49.1) uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Tavmjdomare da uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s sxva mosamarTleebi<br />

iniSnebian 10 wlis vadiT parlamentis mier xmaTa umravlesobiT<br />

prezidentis wardginebis safuZvelze. kanoni ar krZalavs<br />

maT meore vadiT daniSvnas. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia.<br />

muxli 90.2; <strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni uzenaesi<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli 20.2, 21)<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s mosamarTleebi iniSnebian xelisuflebis<br />

sxvadasxva Stos mier. prezidenti niSnavs sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s sam wevrs, parlamenti irCevs sam<br />

mosamarTles, xolo uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong> niSnavs darCenil<br />

sam mosamarTles. maTi uflebamosilebis vada ganisazRvreba<br />

10 wliT da maTi meore vadiT daniSvna dauSvebulia.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli 88.2-88.3; <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

organuli kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb.<br />

muxli 7 1 -7 3 , 8). sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomaris,<br />

ori moadgilisa da sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s mdivnis<br />

arCeva xdeba <strong>sasamarTlo</strong>s mosamarTleTa xmaTa umravlesobiT.<br />

Tavmjdomaris Tanamdebobaze kandidats prezidenti,<br />

parlamentis Tavmjdomare da uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomare<br />

asaxeleben, xolo moadgileebisa da mdivnis kandidaturebs<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomare asaxelebs.<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomare, moadgileebi<br />

da mdivani iniSnebian 5 wlis vadiT da maTi meore<br />

vadiT daniSvna, mdivnis garda, dauSvebulia. (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

organuli kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb.<br />

muxli 10, 14.1).<br />

treningi<br />

amJamad, mosamarTleTa treningis moTxovnebi gardamaval<br />

etapzea. Tanamdebobaze daniSvnamde mosamarTleobis kandidatebma<br />

unda Caabaron obieqturi werilobiTi gamocda da<br />

gasaubreba. iusticiis umaRlesi skola 2006 wlis aprilSi<br />

Seiqmna da misi mizani momavali mosamarTleebisaTvis treningisa<br />

da moqmedi mosamarTleebisaTvis, mosamarTleobis<br />

kandidatebis, mosamarTleebis TanaSemweebis da <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

sxva kadrebis uwyveti iuridiuli ganaTlebis uzerunvelyofaa.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s kanoni iusticiis umaRlesi skolis<br />

Sesaxeb. muxli 1.2-1.3 (miRebulia 2005 wlis 28 dekembers,<br />

2008 wlis 11 martis cvlilebiT)). iusticiis umaRlesma skolam,<br />

romelic dafinansebis udides nawils saxelmwifosagan iRebs,<br />

Secvala arasamTavrobo samosamarTlo swavlebis centri.<br />

warsulSi, raionul (saqalaqo) da saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>eb-<br />

Si axlad daniSnuli mosamarTleebi, uflebamosilebis Sesrulebis<br />

dawyebamde, valdebulni iyvnen gaevloT specialuri<br />

orkviriani treningi, garda im SemTxvevisa, rodesac maT<br />

gaaCndaT mosamarTled muSaobis erTi wlis gamocdileba<br />

mainc. (<strong>saqarTvelo</strong>s orgauli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb. muxli 69.1., 69.2). xolo, momavalSi mosamarTleobis<br />

kandidatebs iusticiis umaRles skolaSi 14<br />

Tviani saswavlo programis gavla mouwevT. aseTi saswavlo<br />

kursi ukve arsebobs, Tumca yvela axali mosamarTle ar<br />

iRebs masSi monawileobas. aRniSnuli kursi moicavs leqcie-<br />

36 37


sa da seminarebs samarTlis Teoriaze, staJirebas <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

samive doneze, rac uzrunvelyofs praqtikul<br />

gamocdilebas da sadiplomo naSromis momzadebas. studentTa<br />

pirveli nakadisaTvis saswavlo kursi 2007 wlis dekember-<br />

Si daiwyo da 2009 wlis dasawyisSi dasruldeba.<br />

moqmedi mosamarTleebisaTvis treningis gavla savaldebulo<br />

ar aris, Tumca eTikis kodeqsi maT amisaken mouwodebs.<br />

iusticiis umaRlesi skola mosamarTleebisaTvis uwyveti<br />

iuridiuli ganaTlebis kursebis pirvelwyaroa, Tumca igi<br />

agreTve koordinacias uwevs mosamarTleebisaTvis uwyveti<br />

iuridiuli ganaTlebis damatebiTi kursebis dagemvasa da<br />

organizebas, romlebsac adgilobrivi da saerTaSoriso<br />

organizaciebi atareben..<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>s<br />

2008 wlis analizi<br />

miuxedavad imisa, rom angariSSi moyvanili Sefasebis mizania<br />

Segveqmnas warmodgena konkretuli sakiTxebis statusis<br />

Sesaxeb, <strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong> xazs usvams, rom <strong>saqarTvelo</strong>s <strong>sasamarTlo</strong><br />

<strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>s 2005 wlis gamocemaSi mocemuli faqtor-<br />

Ta Sefaseba da daskvnebi ufro sasargeblo xdeba, rodesac<br />

is mocemul analizTan erTad da <strong>saqarTvelo</strong>s <strong>sasamarTlo</strong><br />

<strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>s 2005 wlis gamocemasTan SedarebiT ganixileba.<br />

<strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong> miiCnevs, rom konkretuli Sefasebis mniSvneloba<br />

garantirebs momdevno Seswavlis Catarebas. am mxriv,<br />

<strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong> elis komentarebs da informacias, romelic miscems<br />

mas saSualebas moamzados ufro daxvewili da detaluri<br />

angariSi momavali <strong>indeqsi</strong>saTvis. <strong>ABA</strong> <strong>ROLI</strong>-is miaCnia,<br />

rom <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>s Sefasebis procesi warmoadgens<br />

mimdinare <strong>reformis</strong> monitoringis nawils.<br />

faqtorTa CamonaTvali<br />

38 39


I. xarisxi, ganaTleba da mravalferovneba<br />

faqtori 1: mosamarTleTa kvalifikacia da momzadeba<br />

mosamarTleebs gaaCniaT formaluri umaRlesi iuridiuli<br />

ganaTleba da <strong>sasamarTlo</strong>s winaSe praqtikis gamocdileba.<br />

amave dros, mosamarTlis Tanamdebobis dakavebamde, maT unda<br />

gaiaron Sesabamisi saswavlo kursebi (ufasod mosamarTleebisaTvis),<br />

sadac Seiswavlian kanonis materialur da procesualuri<br />

nawilebs, gaecnobian mosamarTlis rols sazogadoebaSi<br />

da kulturul Taviseburebebs.<br />

daskvna Sefaseba: neitraluri tendencia:<br />

mosamarTleebs unda gaaCndeT umaRlesi iuridiuli ganaTleba<br />

da sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s mosamarTleTa<br />

garda, 5 wlis iuristad muSaobis gamocdileba, Tumca,<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s winaSe gamosvlis gamocdileba ar aris<br />

savaldebulo. amave dros, kandidatebma unda Caabaron<br />

sakvalifikacio gamocda. iuridiuli ganaTlebis sferoSi<br />

ganxorcielebuli gaumjobeseba samomavlod axlad daniSnuli<br />

mosamarTleebis kvalifikaciaze moaxdens dadebiT<br />

gavlenas. amasTan, iusticiis umaRles skolaSi dainerga 14<br />

Tviani saswavlo kursi, romelic momavalSi mosamarTleobis<br />

yvela kandidatma unda gaiaros.<br />

analizi/safuZveli:<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis raionuli (saqalaqo), saapelacio<br />

da uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>ebi) mosamarTleobis kandidatebi<br />

unda iyvnen <strong>saqarTvelo</strong>s moqalaqeebi 28 wlis asakidan, Tu<br />

maT aqvT umaRlesi iuridiuli gamocdileba da specialobiT<br />

muSaobis sul cota 5 wlis staJi da floben saxelmwifo<br />

enas (qarTuls). (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli<br />

86.1; <strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb. muxli 46.1; <strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni<br />

40 41


uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli 20.1). 5 wlis staJi<br />

ar gulisxmobs <strong>sasamarTlo</strong>Si praqtikas. sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s amJamindeli da warsuli wevrebis garda, saer-<br />

To <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleobis kandidatebma aseve<br />

sakvalifikacio gamocda unda Caabaron. (<strong>saqarTvelo</strong>s organuli<br />

kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli<br />

46.1, 46.5; <strong>saqarTvelo</strong>s kanoni uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb.<br />

muxli 20.1). damatebiTi informaciisaTvis agreTve ix. faqtori<br />

2. <strong>saqarTvelo</strong>s uzenaes <strong>sasamarTlo</strong>Si prezidentis<br />

mier daniSnuli samarTlis gamoCenili specialistebi iseve,<br />

rogorc uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomareobis kandidati<br />

Tavisufldeba sakvalifikacio gamocdisagan. (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

organuli kanoni uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli<br />

20.2). zemoT CamoTvlili moTxovnebis garda, saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

mosamarTled ar SeiZleba gamwesdes nasamarTlevi<br />

piri, an is vinc adre gaTavisuflebuli iyo mosamarTlis<br />

Tanamdebobidan disciplinuri gadacdomis, an mosamarTlis<br />

TanamdebobasTan SeuTavsebeli saqmianobis gamo 6 .<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb. muxli 46.2, 54(g)(d); <strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni<br />

uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli 20.3).<br />

damoukideblobis mopovebis Semdeg, <strong>saqarTvelo</strong>Si iuridiuli<br />

fakultetebis momravleba, iuridiuli faklutetebis<br />

studentebis ricxvis zrda aRiniSneboda, ramac iuridiuli<br />

ganaTlebis xarisxi mniSvnelovnad Seamcira. (amerikis<br />

iuristTa asociacia. <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>,<br />

<strong>saqarTvelo</strong> 2005w gv. 12; amerikis iuristTa asociacia,<br />

iuridiuli ganaTlebis Sefasebis saboloo angariSi,<br />

6 mosamarTlis Tanamdeboba SeuTavsebelia nebismier sxva TanamdebobasTan<br />

da anazRaurebad saqmianobasTan garda pedagogiuri saqmianobisa.<br />

mosamarTleebs ekrZalebaT politikuri gaerTianebis wevroba<br />

da politikur saqmianobaSi monawileoba. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia.<br />

muxli 26.5, 86.3; <strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni saer-<br />

To <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli 51; <strong>saqarTvelo</strong>s organuli<br />

kanoni uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli 20.4; <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

organuli kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli<br />

17).<br />

<strong>saqarTvelo</strong> gv. 10-15 (2005 wlis noemberi)). gamokiTxulTa<br />

informaciiT, mas Semdeg mdgomareoba gaumjobesda. magali-<br />

Tad, formaluri akreditaciis procesis danergvam iuridiuli<br />

fakultetebis ricxvi 240-dan 28 akreditebul fakultetamde<br />

Seamcira, xolo 10 fakulteti amJamad akreditaciis<br />

molodinSia. am darCenil fakultetebze swavlebis xarisxi<br />

gaumjobesda. leqtorTa SerCeva konkursis wesiT xdeba.<br />

gaizarda interaqtiuli swavlebis meTodikis gamoyenebis<br />

sixSire da ufro meti yuradReba eTmoba praqtikul unar-<br />

Cvevebs. iuridiul fakultetebze gamocdebis umetesoba am-<br />

Jamad werilobiTi formiT tardeba da ara zepirad. korufcia<br />

iuridiuli ganaTlebis sferoSi praqtikulad aRmoifxvra.<br />

umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb <strong>saqarTvelo</strong>s kanoni 2004 wels<br />

iqna miRebuli. aRniSnuli kanonis Tanaxmad, students eniWeba<br />

bakalavris diplomi 4 (an 3) saswavlo wlis Semdeg, xolo<br />

magistris diplomi – 2 damatebiTi saswavlo wlis Semdeg.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s kanoni umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb. muxli<br />

46.1-46.2). amasTan, iuridiul fakultetebs aqvT boloniis<br />

deklaraciasTan Sesabamisi sakredito sistema, romelic<br />

studentebs yovelwliurad 60 kreditis mgrovebas sTxovs,<br />

sul 240 kreditidan bakalavris diplomis misaRebad, xolo<br />

magistris diplomisaTvis – damatebiT 120 kreditis miRebas.<br />

gamokiTxulTa azriT, iuridiuli fakultetis kursdamTavrebulT,<br />

romelTac mxolod bakalavris diplomi aqvT,<br />

karieruli perspeqtivebi SezRuduli aqvT, magaliTad sapatrulo<br />

policiaSi an gamomZieblad muSaoba. rogorc wesi,<br />

samagistro programebSi swavlas studentebis erT mesamedze<br />

naklebi agrZelebs. gamokiTxulTa informaciiT, mosamarTleebis<br />

umravlesobas magistris diplomis eqvivalenturi<br />

diplomi aqvT.<br />

ukanasknel wlebSi iuridiuli fakultetebis bazaze Camoyalibda<br />

ramdenime klinikuri ganaTlebis programa. magali-<br />

Tad, 2006 wels, amerikis iuristTa asociaciis dafinansebiT<br />

gaixsna piloturi iuridiuli klinika baTumis saxelmwifo<br />

42 43


universitetSi, sadac studentebi mosaxleobas qonebrivi<br />

davebis gadawyvetaSi exmarebian. 2006 wlidan, programaSi 50mde<br />

studentma (daaxloebiT aTi studenti semestrSi) miiRo<br />

monawileoba. 2007 wels, amerikis iuristTa asociaciam Seqmna<br />

samoqalaqo da administraciuli samarTlis klinika quTaisis<br />

saxelmwifo universitetSi. misi dafuZnebis dRidan, quTaisis<br />

iuridiuli klinikis programaSi sul 24- ma srudentma<br />

miiRo monawileoba (12 studenti TiTo semestrSi). rogorc<br />

baTumis, ise quTaisis saxelmwifo universitetma aRniSnuli<br />

klinikuri programebi TavianT samagistro programaSi Car-<br />

To.<br />

amave dros, Tbilisis saxelmwifo universitetma praqtikuli<br />

samarTlis programa (romelsac Tavdapirvelad amerikis<br />

iuristTa asociacia axorcielebda) oficialurad CarTo<br />

samagistro programaSi. aRniSnuli programis farglebSi,<br />

studentebi saSualo skolis moswavleebs aswavlian kanonis<br />

uzenaesobisa da adamianis uflebebis Sesaxeb. amerikis<br />

iuristTa asociacia ganagrZobs praqtikuli samarTlis programis<br />

ganxorcielebas damatebiT xuT qalaqSi. esenia: ba-<br />

Tumi, quTaisi, axalcixe, gori da Telavi. aRniSnul prgramebSi<br />

CarTuli yvela studenti gadis akademiur components, romelic<br />

klinikebSi maTi muSaobis prqtikuli samuSaos Sesavsebad<br />

specialurad aris Seqmnili. amave dros, isini eswrebian<br />

amerikis iuristTa asociaciis da sxva organizaciebis mier<br />

organizebul sxvadasxva saswavlo kursebs, maT Soris<br />

amerikis iuristTa asociaciis <strong>sasamarTlo</strong> advokatirebis<br />

sawyis kurss. aRniSnul klinikur programebTan erTad,<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s iurist studentTa asociacia, uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>sa<br />

da amerikis iuristTa asociaciis mxardaWeriT,<br />

atarebs saqveyno modeluri <strong>sasamarTlo</strong>s Sejibrebebsa da<br />

olimpiadebs sisxlis, samoqalaqo da administraciul samarTalSi.<br />

iuridiuli ganaTlebisa da praqtikuli gamocdilebis qonasTan<br />

erTad, mosamarTleobis kandidatebma damatebiTi moTxovnebic<br />

unda daakmayofilon. uaxloes momavalSi yvela<br />

mosamarTleobis kandidati, romelsac Cabarebuli aqvs mosamarTleTa<br />

sakvalifikacio gamocda (ix. faqtori 2) valdebuli<br />

iqneba, gaiaros 14 Tviani saswavlo kursi iusticiis<br />

umaRles skolaSi. saswavlo kursis pirveli cxra Tve eTmoba<br />

leqciebsa da seminarebs, ori Tve ki – staJirebas <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

samive doneze. saswavlo kursi moicavs rogorc<br />

Teoriasa da praqtikas, ise sadiplomo naSroms. (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

kanoni iusticiis umaRlesi skolis Sesaxeb. muxli<br />

19, agreTve ix. muxli 22-28). iusticiis umaRlesi skolis<br />

saswavlo programa moicavs Semdeg sagnebs: samoqalaqo, administraciul<br />

da sisxlis samarTalSi kvalifikaciis sakiTxebi,<br />

sakonstitucio samarTali, disci plina adamianis<br />

uflebebis Sesaxeb, <strong>sasamarTlo</strong>s marTva da saqmis warmoeba.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s kanoni iusticiis umaRlesi skolis Sesaxeb.<br />

muxli 20). iusticiis umaRles skolaSi swavlis period-<br />

Si, studentebi sti pendias iReben, romelic sul mcire pirveli<br />

instanciis mosamarTleTa yovelTviuri xelfasis erT<br />

meoTxeds unda Seadgendes. (<strong>saqarTvelo</strong>s kanoni iusticiis<br />

umaRlesi skolis Sesaxeb. muxli 16).<br />

rodesac iusticiis umaRlesi skolis studentTaA pirveli<br />

nakadi programas daasrulebs, mosamarTleobis yvela kandidati<br />

valdebuli iqneba gaiaros aRniSnuli 14 Tviani programa<br />

mosamarTled daniSvnamde. am momentamde, yvela momavali<br />

mosamarTle ar aris valdebuli, gaiaros aRniSnuli<br />

programa. samagierod, maT unda gaiaron specialuri, ufro<br />

moklevadiani kursi iusticiis umaRles skolaSi, sanam Seudgebian<br />

samosamarTlo funqciebis Sesrulebas. (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli 47.8, 69).<br />

specialuri kursi orientirebulia procedurul sakiTxebze,<br />

romlebic mosamarTleebisaTvis aris mniSvnelovani da<br />

ara materialur samarTalsa Tu procesze. kursis xangr-<br />

Zlivoba iusticiis umaRlesi skolis mier ganisazRvreba<br />

da kanonis Tanaxmad, 3 Tves ar unda aRematebodes. (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli 69.1).<br />

realurad ki kursi ori kviris ganmavlobaSi grZeldeba.<br />

mosamarTlis mier aRniSnuli kursis arasapatio mizeziT<br />

44 45


gacdena SeiZleba misi gaTavisuflebis safuZveli gaxdes.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb.<br />

muxli 54.1). mosamarTleobis is kandidatebi, romelTac aqvT<br />

mosamarTled muSaobis erTwliani gamocdileba mainc, ar<br />

arian valdebulni gaiaron rogorc 14 Tviani programa, ise –<br />

specialuri, ufro moklevadiani kursi. (<strong>saqarTvelo</strong>s kanoni<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli 69.2)<br />

iuridiuli ganaTlebis sferoSi ganxorcielebuli reforma<br />

da iusticiis umaRlesi skolis Seqmna <strong>saqarTvelo</strong>Si<br />

mosamarTleebis kvalifikaciisa da momzadebis sferoSi mniSvnelovan<br />

winsvlas warmoadgens. Tumca, aRniSnuli gaumjobesebis<br />

gavlena mosamarTleobis kandidatebis kvalifikaciis<br />

xarisxze jer kidev ucnobi rCeba. iusticiis umaRlesi skolis<br />

studentTa pirvel nakads winamdebare angariSis Sedgenis<br />

momentisaTvis swavla jer dasrulebuli ar hqonda da iusticiis<br />

umaRles skolas, gamokiTxulTa azriT, sakmarisi<br />

kvalificiuri kadri ar hyavda yvela saWiro kursis saswavleblad.<br />

amasTan, iusticiis umaRlesma skolam studentTa<br />

pirveli nakadi mxolod 2007 wlis dekemberSi miiRo, xolo<br />

im droisaTvis moqmedma mosamarTleebma mosamarTled daniSvnamde<br />

iusticiis umaRlesi skolis kursebiT ver isargebles.<br />

bevr gamokiTxuls miaCnia, rom ukanasknel wlebSi<br />

mosamarTleebis daniSvnis xarisxi gaumjobesda iuridiuli<br />

ganaTlebis sferoSi ganxorcielebuli reformebis Sedegad.<br />

sxvebs ki sjeraT, rom aucilebelia damatebiTi RonisZiebebis<br />

miReba, radgan rTulia iseTi maRal-kvalificiuri<br />

kursdamTavrebulebis povna, romelTac mosamarTled muSaobis<br />

survili aqvT mosamarTleebis ukiduresi datvirTulobis<br />

gamo.<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s mosamarTle SeiZleba iyos<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s moqalaqe 30 wlis asakidan, Tu mas aqvs umaRlesi<br />

iuridiuli ganaTleba. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia.<br />

muxli 88.4; <strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli 7). arc <strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia<br />

da arc <strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni sakonsti-<br />

tucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb pirdapir ar moiTxovs aRniSnul<br />

<strong>sasamarTlo</strong>Si daniSvnisaTvis samarTlebriv gamocdilebas,<br />

Tumca moiTxovs "profesiul gamocdilebas, romelic<br />

unda Seeferebodes sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s wevris ma-<br />

Ral statuss". (<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli 7.2).<br />

faqtori 2. SerCevisa da daniSvnis procesi<br />

mosamarTleebis SerCeva xdeba obieqturi kriteriumebis<br />

safuZvelze, rogoricaa, magaliTad, gamocdis Cabareba, iuridiuli<br />

fakultetis warmatebulad damTavreba, damatebi-<br />

Ti treningi, gamocdileba, profesionalizmi da reputacia<br />

iuristTa wreSi. politikuri elementebis arsebobis miuxedavad,<br />

sistema xels unda uwyobdes damoukidebeli da<br />

miukerZoebeli mosamarTleebis SerCevas.<br />

daskvna Sefaseba: neitraluri tendencia:<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa daniSvna xorcieldeba<br />

obieqturi kriteriumebis (sakvalifikacio gamocdis Cabareba)<br />

da subieqturi kriteriumebis safuZvelze. esenia: profesiuli<br />

da moraluri reputacia, profesiuli samuSao<br />

gamocdileba iseve, rogorc gasaubrebis warmatebiT gavla.<br />

iusticiis umaRlesi sabWo uflebamosilia ara mxolod<br />

waradginos, aramed daniSnos raionuli (saqalaqo) da saapelacio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s mosamarTleebi, Tumca misi damoukideblobis<br />

xarisxi jer kidev ucnobia. sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>Si<br />

mosamarTleTa daniSvnis procedura naklebad<br />

gamWvirvalea da maTi SerCevis kriteriumebi kanoniT ar<br />

aris gansazRvruli.<br />

analizi/safuZveli:<br />

1997 wlidan2006 wlis dekembramde, konstituciis cvlilebam<br />

prezidents uflebamosileba mianiWa, daeniSna da ga-<br />

46 47


eTavisuflebina mosamarTleebi. 2005 wlis ivnisSi cvlilebebi<br />

Sevida <strong>saqarTvelo</strong>s organul kanonSi saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb iusticiis umaRlesi sabWos Semadgenlobis<br />

7 , misi prezidentTan urTierTobisa da raionuli<br />

(saqalaqo) da saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>s mosamarTleebis<br />

daniSvnasa da gaTavisuflebaze misi uflebamosilebis Secvlis<br />

mizniT. iusticiis umaRlesi sabWo amJamad 15 wevrisagan<br />

Sedgeba, romelTagan naxevari mainc mosamarTle unda<br />

iyos, rac samosamarTlo statutis evropuli qartiis 1.3-e<br />

princips Seesabameba. iusticiis umaRlesi sabWo Sedgeba<br />

uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomarisagan; saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

8 mosamarTlisagan, romelTac uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Tavmjdomare waradens da mosamarTleTa konferencia<br />

irCevs; parlamentis iuridiul sakiTxTa komitetis Tavmjdomarisagan;<br />

3 wevrisagan, romelTac parlamenti irCevs da<br />

prezidentis mier daniSnuli 2 wevrisagan (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli<br />

60.2-60.6). erT-erTma gamokiTxulma aRniSna, rom iusticiis<br />

umaRles sabWoSi aramosamarTleebis wevroba uzrunvelyofs,<br />

rom gaTvaliswinebul iqnas mTavrobis mosazrebebi.<br />

iusticiis umaRlesi sabWo <strong>sasamarTlo</strong> sakiTxebze prezidentis<br />

sakonsultacio organos aRar warmoadgens da aRar<br />

miawvdis mas rekomendaciebs mosamarTleebis daniSvnasa da<br />

gaTavisuflebasTan dakavSirebiT. <strong>saqarTvelo</strong>s uzenaesi<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomare (romelic amavdroulad iusticiis<br />

umaRlesi sabWos Tavmjdomarea) an iusticiis sabWos mdivani<br />

uZRvebian sabWos sxdomebs prezidentis magier, rogorc<br />

es warsulSi xdeboda. (<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli 60.2, 60.12). rac sakmaod<br />

mniSvnelovania, axla iusticiis umaRlesi sabWo pasuxismgebelia<br />

mosamarTleebis daniSvnasa da gaTavsuflebaze,<br />

7 unda aRiniSnos, rom iusticiis umaRlesi sabWos Semadgenloba<br />

ramdenjerme Seicvala 2005 wlis <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>s<br />

pirveli gamocemis Semdeg. TiToeuli am cvlilebis Sedegad, iusticiis<br />

umaRlesi sabWos mosamarTle wevrebis raodenoba gaizarda.<br />

sakvalifikacio sagamocdo komisiis wevrebis daniSvnaze,<br />

sakvalifikacio gamocdis Catarebaze da mosamarTleTa disciplinuri<br />

devnis ganxorcielebaze. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia.<br />

muxli 86 1 .1 <strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni saerTo<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli 60.1, 63.1). Tumca, mosamarTlis<br />

daniSvnis Sesaxeb nebismieri gadawyvetilebebis misaRebad<br />

aucilebelia sul cota xuTi wevris xma, maT Soris<br />

parlamentis mier arCeuli erTi wevrisa da <strong>sasamarTlo</strong><br />

xelisuflebis mier arCeuli erTi wevris xma, rac parlamentsa<br />

da prezidents potenciurad uflebamosilebas ani-<br />

Webs, aseT gadawyvetilebebs veto daadon. (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli<br />

65.2 1 ). momavalSi gamoCndeba, Tu ramdenad Seuwyobs xels<br />

aRniSnuli cvlilebebi iusticiis umaRlesi sabWos gaZlierebas.<br />

raionuli (saqalaqo) da saapelaco <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleobis<br />

kandidatobisaTvis aucilebelia sakvalifikacio<br />

gamocdis Cabareba, rac sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s am-<br />

Jamindel da yofil wevrebze ar vrceldeba. (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli<br />

46.1, 46.5). rogorc wesi, sakvalifikacio gamocda weliwadSi<br />

orjer tardeba. sakvalifikacio gamocdis Cabareba SeuZliaT<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s moqalaqeebs, romelTac umaRlesi iuridiuli<br />

ganaTleba aqvT da 25 wels miaRwies miuxedavad imisa, rom<br />

mosamarTled 28 wlis asakis miRwevamde ver dainiSnebian.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb. muxli 68.1. <strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli 86.1).<br />

specialuri sakvalifikacio sagamocdo komisia, romelsac<br />

iusticiis umaRlesi sabWo qmnis TiToeul gamocdamde araugvianes<br />

aTi dRisa, uzrunvelyofs sakvalifikacio gamocdis<br />

organizebasa da Catarebas, romelic iusticiis umaRlesi<br />

sabWos mier dawesebul wesebs eqvemdebareba. (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli<br />

67.1, 68.2). sakvalifikacio sagamocdo komisiis wevrebis vinaoba<br />

ar unda gamJRavndes gamocdis damTavrebamde. (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb.<br />

48 49


muxli 67.2). kanonis Tanaxmad, gamocda moicavs sakonstitucio<br />

samarTals, sisxlis samarTalsa da process, samoqalaqo<br />

samarTalsa da process, administraciul samarTalsa da process,<br />

saerTaSoriso adamianis uflebaTa samarTals, <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

saerTaSoriso xelSekrulebebsa da SeTanxmebebs.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb. muxli 68.3). gamocda Sedgeba ori nawilisagan. pirveli<br />

nawili 5 saaTs grZeldeba da 100 SekiTxvisagan Semdgari<br />

testuri gamocdaa, romlebic daaxloebiT 1000 SekiTxvidan<br />

SemTxveviTi wesiT SeirCeva. gamocdis pirvel nawilSi, saSualod,<br />

kandidatTa 15-20% minimalur qulas iRebs 75%-is odenobiT,<br />

rac aucilebelia gamocdis meore etapze gasasvlelad.<br />

meore nawili 6 saaTis ganmavlobaSi mimdinareobs da<br />

weriT gamocdas warmoadgens, romelzec pasuxi 5 kiTxvas unda<br />

gaeces. es kandidats saSualebas aZlebs, warmoaCinos kanonis<br />

faqtebze misadagebis da daskvnebis dasabuTebis unari. 2008<br />

wlis martSi Catarebul sakvalifkacio gamocdaze 331 kandidatidan<br />

mxolod 34-ma Caabara gamocdis orive nawili. gamokiTxulTa<br />

umravlesobam daadastura, rom sakvalifikacio<br />

gamocdis Cabareba advili ar aris. kandidati, romelic gamsvlel<br />

qulas miiRebs, ar aris valdebuli xelaxla Caabaros<br />

sakvalifikacio gamocda, Tu misi mosamarTled daniSvna gamocdis<br />

Cabarebidan 7 wlis vadaSi moxda. (<strong>saqarTvelo</strong>s organuli<br />

kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli 60.2,<br />

68.4, 46.4).<br />

raionuli (saqalaqo) da saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa<br />

SerCeva da daniSvna konkursis wesiT unda moxdes.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb. muxli 47.1, 47.5,). aRniSnuli procesi SejibrebiTia<br />

formalurad mainc miuxedavad imisa, rom mas subieqturi<br />

aspeqtebic axasiaTebs. mosamarTlis vakansiis arsebobisas,<br />

iusticiis umaRlesi sabWo acxadebs konkurss am Tanamdebobaze<br />

oficialur beWdviT mediaSi. (<strong>saqarTvelo</strong>s organuli<br />

kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli 47.2).<br />

nebismieri piri, romelic akmayofilebs mosamarTled daniSvnis<br />

moTxovnebs SeiZleba gaxdes kandidati gancxadebis<br />

Setanis gziT. (<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni saerTo<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli 46.3). amasTan, kandidatma<br />

valdebulia waradginos qonebrivi mdgomareobis deklaracia<br />

Tanamdebobis pirTa qonebrivi da safinanso mdgomareobis<br />

sainformacio biuroSi. . (<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli 60.2, 68.4, 46.4). iusticiis<br />

umaRlesi sabWo niSnavs kandidatTa registracias<br />

vadis amowurvis Semdeg. Semdeg, is irCevs kandidatebs misi<br />

sakvalifikacio gamocdis Sedegebis, profesiuli da moraluri<br />

reputaciis, Tavisuflad da miukerZoeblad Sefasebis<br />

unaris, profesiuli samuSao gamocdilebis da fizikuri<br />

janmrTelobis gaTvaliswinebiT. (<strong>saqarTvelo</strong>s organuli<br />

kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli 47.3-47.4).<br />

SesarCevi konkursi aseve moicavs kandidatebTan 1 saaTian<br />

intervius, sadac fsiqologebi afaseben kandidatis<br />

fsiqologiur mdgomareobas da mosamarTled muSaobisaTvis<br />

mzadyofnas. Tu kandidatis SerCeva ver moxerxda, iusticiis<br />

umaRlesi sabWo axal konkurss niSnavs arsebul vakansiaze.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb. muxli 47.6). sakvalifikacio gamocdis Sedegebis<br />

garda, daniSvnis kriteriumebi garkveulwilad subieqturia,<br />

Tumca daniSvnis procesSi gamWvirvaleobis naklebobis gamo,<br />

gamokiTxulma pirebma ver SeZles ganesazRvraT daniSvnis<br />

kriteriumebis obieqturobisa da subieqturobis xarisxi.<br />

2007 wels, iusticiis umaRlesma sabWom miiRo debuleba<br />

mosamarTleTa SesarCevi konkursis Sesaxeb. sxva sakiTxebTan<br />

erTad, debulebaSi mocemulia da detalurad ganmartebulia<br />

mosamarTleTa daniSvnis Semdegi kriteriumebi:<br />

1. sakvalifikacio gamocdis Sedegebi;<br />

2. rigiTi nomeri iusticiis msmenelTa sakvalifikacio<br />

siaSi;<br />

3. moraluri reputacia;<br />

4. pirovnuli Tvisebebi;<br />

5. kvalifikacia;<br />

6. profesiuli unar-Cvevebi;<br />

50 51


7. mtkicebisa da gamoxatvis unari;<br />

8. analitikur-logikuri azrovnebisa da gadawyvetilebis<br />

miRebis unari;<br />

9. samosamarTlo manerebi;<br />

10. sxdomis Catarebis unarianoba;<br />

11. saqmeTa ganxilvis statistikuri maCveneblebi. (es<br />

kriteriumi Seexeba im kandidatebs, romlebsac mosamarTled<br />

muSaobis gamocdileba aqvT).<br />

(iusticiis umaRlesi sabWos debuleba mosamarTleTa<br />

SesarCevi konkursis Sesaxeb. muxli 8-9).. miuxedavad imisa,<br />

rom SerCevis kriteriumebSi kvlav arsebobs mniSvnelovani<br />

subieqturi aspeqtebi, iusticiis umaRlesi sabWos debuleba<br />

maT obieqturobas matebs.<br />

mosamarTlis funqciebis Sesrulebis dawyebamde, yvela axlad<br />

daniSnul mosamarTles warsulSi 2 kviriani specialuri<br />

saswavlo kursi unda gaevlo. (<strong>saqarTvelo</strong>s organuli<br />

kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli 47.8). rogorc<br />

aRiniSna faqtorSi 1., 2009 wlis dasawyisidan, mosamarTleobis<br />

kandidatebi, romelTac mosamarTled muSaobis 1 wliani<br />

staJi ar aqvT, mosamarTled daniSvnamde valdebulni arian<br />

gaiaron 14 Tviani saswavlo kursi iusticiis umaRles skolaSi.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s kanoni iusticiis umaRlesi skolis<br />

Sesaxeb. muxli 19(1)). agreTve, ix. faqtori 1. kursis dasrulebis<br />

Semdeg, mosamarTled daniSvnamde kandidatebma meore interviu<br />

unda gaiaron. aRniSnuli kursis dasrulebis Semdeg, maT<br />

unda Caabaron damatebiTi weriTi gamocda, raTa Sefasebul<br />

iqnas maTi Teoriuli codna da praqtikuli unarebi, romlebic<br />

maT programaSi monawileobiT SeiZines. (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

kanoni iusticiis umaRlesi skolis Sesaxeb. muxli<br />

28.1-28.2). aRniSnuli gamocdis Sedegebs Seafasebs komisia,<br />

romelic uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>sa da iusticiis umaRlesi<br />

sabWos warmomadgenlebis, saxelmwifo universitetis samarTlis<br />

profesoris, iusticiis umaRlesi skolis damoukidebeli<br />

sabWos mier daniSnuli sami wevris da iusticiis umaRlesi<br />

skolis direqtorisagan Sedgeba. (<strong>saqarTvelo</strong>s kano-<br />

ni iusticiis umaRlesi skolis Sesaxeb. muxli 28.3-28.5). gamocdis<br />

Semdeg, iusticiis umaRlesi skola amzadebs kandidatTa<br />

sias, maT mier mosamarTleTa sakvalifikacio gamocdaze, iusticiis<br />

umaRles skolaSi misaReb gamocdaze da programis<br />

Teoriuli nawilis Semdeg gamocdaze miRebuli qulebis,<br />

staJirebis qulebis da iusticiis umaRles skolaSi saboloo<br />

gamocdaze miRebuli qulebis mixedviT. (<strong>saqarTvelo</strong>s kanoni<br />

iusticiis umaRlesi skolis Sesaxeb. muxli 30). aRniSnul<br />

siaSi kandidatis mier miRebuli saerTo qula iqneba<br />

ZiriTadi faqtori misi mosamarTlis Tanamdebobaze daniSvnisaTvis,<br />

qulebis Tanabrad ganawilebis SemTxvevaSi, gaTvaliswinebul<br />

iqneba kandidatis staJirebis xelmZRvanelis rekomendacia.<br />

xolo, Tu ori Tanabari qulebis mqone kandidats<br />

dadebiTi rekomendacia aqvs, gadamwyvet rils TamaSobs kandidatebis<br />

mier staJirebis procesSi ganxorcielebuli samuSao.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s kanoni iusticiis umaRlesi skolis<br />

Sesaxeb. muxli 31).<br />

miuxedavad mosamarTleTa SesarCevi konkursis Sesaxeb debulebis<br />

miRebisa da 2005 wlis Semdeg ganxorcielebuli<br />

sxva cvlilebebisa, gamokiTxulTa nawilma gaakritika daniSvnis<br />

procesi gamWvirvalobis naklebobis gamo da daniSvnis<br />

kriteriumebis subieqturobis gamo. gamokiTxulebma intervius<br />

process gausves xazi subieqturi kriteriumebis gamoyenebis<br />

SesaZleblobis gamo. gamokiTxulTa nawilma, romlebic<br />

warsulSi mosamarTleebad dainiSnen, ganacxades, rom maT<br />

ar ician, Tu ra kriteriumebi iqna gamoyenebuli maTi daniSvnisas.<br />

maTi gancxadebiT, maT ubralod hkiTxes, undodaT Tu<br />

ara mosamarTled muSaoba. gamokiTxulTa meore nawilma<br />

ganacxada, rom daniSvnisaTvis mniSvnelovan kriteriums<br />

"sandooba" warmoadgens iseve, rogorc kontaqtebi da piradi<br />

urTierTobebi. sxvebi ki am mosazrebas ar daeTanxmnen da<br />

ganacxades, rom daniSvnis procesi sakmarisad gamWvirvalea<br />

da daniSvnis kriteriumebi obieqturia.<br />

sxvadasxva saxis procedura arsebobs mosamarTleebis uzenaes<br />

<strong>sasamarTlo</strong>sa da sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>Si daniS-<br />

52 53


vnisaTvis. aseT SemTxvevebSi, iusticiis umaRlesi sabWo<br />

aranair rols ar asrulebs. prezidentis wardginebiT, parlamenti<br />

niSnavs mosamarTleebs uzenaes <strong>sasamarTlo</strong>Si ken-<br />

WisyriT, xmaTa umravlesobiT. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia.<br />

muxli 90.2. <strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Sesaxeb. muxli 21). prezidenti niSnavs sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s cxra mosamarTlidan 3 mosamarTles,<br />

parlamenti irCevs 3 mosamarTles xmaTa sami mexuTediT, xolo<br />

uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong> niSnavs danarCen sam mosamarTles.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli 88.2. <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

organuli kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb.<br />

muxli 6.1, 7 1 , 7 2 .1. 7 3 .1).<br />

faqtori 3. uwyveti iuridiuli ganaTleba<br />

mosamarTleebma regularulad, unda gaiaron ufaso saswavlo<br />

kursebi, romelTa Tematika, rogorc wesi, ganisazRvreba<br />

Tavad mosamarTleebis mier, sadac isini ecnobian kanonebSi<br />

Setanil cvlilebebs.<br />

daskvna Sefaseba: neitraluri tendencia:<br />

miuxedavad imisa, rom mosamarTleebi ar arian valdebulni<br />

monawileoba miiRon uwyveti iuridiuli ganaTlebis kursebSi,<br />

sxvadasxva eTikuri norma maT mouwodebs amisaken. iusticiis<br />

umaRlesi skolis Seqmnam uwyveti iuridiuli ganaTlebis<br />

xarisxi da aseTi kursebis provaiderebs Soris koordinacia<br />

gaaumjobesa. mosamarTleebs miaCniaT, rom arsebobs<br />

saswavlo kursebis sakmarisi raodenoba da rom maTi xarisxi,<br />

rogorc wesi, maRalia. aRniSnuli dadebiTi tendenciebis<br />

mdgradoba gadamwyvetia imis uzrunvelsayofad, rom <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

mosamarTleebma miiRon adeqvaturi da xarisxiani profesiuli<br />

treningi.<br />

analizi/safuZveli:<br />

mosamarTleebi valdebulni ar arian monawiloeba miiRon<br />

uwyvet iuridiul ganaTlebaSi. Tumca, mosamarTleTa konferenciis<br />

mier damtkicebuli <strong>saqarTvelo</strong>s samosamarTlo<br />

eTikis wesebi maT mouwodebs mudmivad da sistematurad<br />

gaaumjobeson TavianTi profesiuli codna da gaecnon iuridiul<br />

sferoSi arsebuli siaxleebs. (<strong>saqarTvelo</strong>s samosamarTlo<br />

eTikis wesebi. muxli 14). ramdenime mosamarTle<br />

gvesaubra uwyveti iuridiuli ganaTlebis gansakuTrebul<br />

mniSvnelobaze kanonebSi xSiri cvlilebebis gamo. ZiriTadad,<br />

gamokiTxuli pirebi kmayofilni iyvnen mosamarTleebisaTvis<br />

SeTavazebuli seminarebiT iseve, rogorc maTi xarisxiT.<br />

1999 wlidan 2006 wels iusticiis umaRlesi skolis Seqmnamde,<br />

mosamarTleebs uwyvet iuridiul ganaTlebas arasamTavrobo<br />

organizacia - samosamarTlo swavlebis centri<br />

8 sTavazobda. (mas Semdeg, saswavlo centris roli iusticiis<br />

umaRlesma skolam gadaibara, romelic uwyvet iuridiul<br />

ganaTlebas rogorc moqmed mosamarTleebs, ise mosamarTleobis<br />

kandidatebs sTavazobs. <strong>saqarTvelo</strong>s kanoni<br />

iusticiis umaRlesi skolis Sesaxeb. muxli 21.3; 32.1)<br />

samosamarTlo swavlebis centrisagan gansxvavebiT, iusticiis<br />

umaRlesi skola sajaro samarTlis iuridiuli piria da<br />

mis ZiriTadi dafinansebis wyaros saxelmwifo biujeti warmoadgens.<br />

Tbilisis garda, mas filialebi wyaltubosa da<br />

baTumSi aqvs da rogorc wesi, yvela filialSi treningebis<br />

erTi da igive raodenobas sTavazobs. iusticiis umaRlesi<br />

skola yivelwliur saswavlo programas adgens, romelic<br />

ZiriTadad, mosamarTleebis mier kiTxvarSi miTiTebul sagnebs<br />

iTvaliswinebs. (<strong>saqarTvelo</strong>s kanoni iusticiis umaRlesi<br />

skolis Sesaxeb. muxli 33.4-33.5) yovelwliuri saswavlo<br />

programa mosamarTleebs saSualebas aZlevs, seminarebze<br />

daswreba didi xniT adre dagegmon. xSirad iusticiis<br />

umaRlesi sabWo atarebs treningebs iseT sakiTxebze, rom-<br />

8 samosamarTlo swavlebis centri msoflio bankisa da sxva organizaciebis<br />

(maT Soris amerikis iuristTa asociacia) mier Seiqmna.<br />

54 55


lebic yovelwiuri saswavlo programis nawils ar warmoadgens,<br />

rogoricaa magaliTad 2007 wels Catarebuli treningebi<br />

saarCevno kanonSi mniSvnelovani cvlilebebis Sesaxeb. iusticiis<br />

umaRlesi skolis mizania, TiToeuli mosamarTle<br />

yovelwliurad uwyveti iuridiuli ganaTlebis 30 saaTiT<br />

uzrunvelyos. praqtikaSi, TiTqmis yvela mosamarTle gadis<br />

samosamarTlo swavlebas iusticiis umaRles skolaSi sxvadasxva<br />

samarTlebriv sakiTxze weliwadSi orjer mainc. 2007<br />

wels, TiToeulma mosamarTlem saSualod 7-dRiani swavleba<br />

gaiara. amave dros, iusticiis umaRlesi skola Tanam-<br />

Sromlobs saerTaSoriso donorebTan, rogoricaa amerikis<br />

iuristTa asociaciis kanonis uzenaesobis iniciativa, evrosabWo<br />

da germaniis teqnikuri daxmarebis sazogadoeba `trenerTa<br />

treningebis~ organizebaSi, raTa mis instruqtorebs<br />

SesaZlebloba miscemodaT ganviTarebuliyvnen egreTwodebuli<br />

sabWoTa stilis leqciebis miRma. aRniSnuli movlenebi<br />

sakmaod dadebiT tendenciebs warmoadgens da Sefasebis<br />

jgufs miaCnia, rom aseTi Zalisxmevis mdgradobis regularuli<br />

monitoringi gadamwyvetia imis uzrunvelsayofad,<br />

rom iusticiis umaRlesma sabWom ganagrZos adeqvaturi da<br />

xarisxiani profesiuli treningsi SeTavazeba qarTveli mosamarTleebisaTvis.<br />

agreTve iusticiis umaRlesi skola koordinacias uwevs mosamarTleebisaTvis<br />

gangrZobadi iuridiuli ganaTlebis damatebiTi<br />

kursebis dagegmvas da organizebas, romlebsac sxvadasxva<br />

adgilobrivi da saerTaSoriso organizacia atarebs.<br />

iusticiis umaRlesma skolam aseTi koordinaciis aucilebloba<br />

2007 wels gaacnobiera, rodesac daaxloebiT 60 gareSe<br />

treningi Catarda da maTSi erTi kviris ganmavlobaSi 120-ma<br />

mosamarTlem miiRo monawileoba. zedmeti da dublirebuli<br />

uwyveti iuridiuli ganaTlebis seminarebis Tavidan asacileblad,<br />

2007 wlis Semodgomaze, iusticiis umaRlesi skola<br />

saerTaSoriso donorebs Sexvda, raTa ganexila Tu ra<br />

saxis treningebis SeTavazebas apirebda TiToeuli organizacia<br />

momdevno wels da daegegma Sesabamisi treningis<br />

ganrigi. iusticiis umaRlesi skola da saerTaSoriso do-<br />

norebi SeTanxmdnen, rom aseTi dagegmvis procesi yovelwliurad<br />

ganxorcieldeba. saerTaSoriso organizaciebi, romlebic<br />

amJamad mosamarTleebisaTvis treningebs atareben<br />

arian: germaniis teqnikuri daxmarebis sazogadoeba (Gesellschaft<br />

fuer Technische Zusammenarbeit) marTaven seminarebs Ziri-<br />

Tadad samoqalaqo da administraciuli samarTlis dargSi;<br />

UNICEF, arasrulwlovanTa marTlmsajulebis sakiTxebze;<br />

norvegiis kanonis uzenaesobis mrCevelTa misia <strong>saqarTvelo</strong>Si;<br />

DPK konsaltingi; evropis sabWo, romelic seminarebs evropis<br />

adamianis uflebaTa konvenciaze marTavs; gaerTianebuli<br />

erebis organizacia; evropis usafrTxoebisa da Tanam-<br />

Sromlobis organizacia; norvegiis kanonis uzenaesobis<br />

mrCevelTa misia <strong>saqarTvelo</strong>Si; aSS-is saerTaSoriso ganvi-<br />

Tarebis saagento da amerikis iuristTa asociacia, romelmac<br />

uaxloes warsulSi iuridiul werasa da msjelobaze<br />

ramdenime treningi Caatara 9 ; amasTan, uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong><br />

da mosamarTleTa asociaciac atareben gangrZobadi iuridiuli<br />

ganaTlebis kursebs mosamarTleebisaTvis.<br />

faqtori 4: umciresobaTa warmomadgenloba da<br />

genderuli balansi<br />

eTnikuri da religiuri umciresobani, iseve rogorc orive<br />

sqesis pirebi mosamarTlis Tanamdebobebze warmodgenilni<br />

arian.<br />

daskvna Sefaseba: neitraluri tendencia:<br />

konstitucia krZalavs genderis, eTnikuri warmomavlobis,<br />

religiuri mrwamsisa da sxva msgavsi niSniT diskriminacias.<br />

qalebi adeqvaturad arian warmodgenilni profesiaSi<br />

da acxadeben, rom am niSniT diskriminacias adgili ar aqvs.<br />

eTnikur da religiur umciresobaTa mimarTebaSi mdgomareoba<br />

SedarebiT gaurkvevelia.<br />

9 amasTan, amerikis iuristTa asociaciam daafinansa magistrate da<br />

pirveli instanciis mosamarTleTaTvis samoqalaqo samarTlis samagido<br />

wigni, romelic 2008 wels gamoica.<br />

56 57


analizi/safuZveli:<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia adgens, rom "yvela adamiani dabadebiT<br />

Tavisufalia da kanonis winaSe Tanasworia ganurCevlad<br />

rasisa, kanis ferisa, enisa, sqesisa, religiisa, politikuri<br />

da sxva Sexedulebebisa, erovnuli, eTnikuri da socialuri<br />

kuTvnilebisa, qonebrivi da wodebrivi mdgomareobisa,<br />

sacxovrebeli adgilisa ". (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia.<br />

muxli 14). amave dros, moqalaqeebs garantirebuli aqvT<br />

Tanasworuflebianoba socialur, ekonomikur, kulturul da<br />

politikur cxovrebaSi maTi erovnebis, eTnikuri warmomavlobis,<br />

religiis an enis miuxedavad. (ix. <strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia.<br />

muxli 38).<br />

TiTqmis gamonaklisis gareSe, gamokiTxulebi Tvlian, rom<br />

diskriminacia genderis, eTnikuri warmomavlobis an religiuri<br />

kuTvnilebis niSniT ar arsebobs.<br />

uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s informaciiT, 2008 wlis dekembrisaTvis<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis sistemaSi moqmedi 282<br />

mosamarTlidan, 136 qalia (daaxloebiT 48%). raionuli<br />

(saqalaqo) da saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>s doneze, 263-dan daaxloebiT<br />

127 mosamarTle qalia. 15 raionuli <strong>sasamarTlo</strong>dan<br />

10 <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomare qalia, xolo 19 mosamarTlisagan<br />

Semdgar uzenaes <strong>sasamarTlo</strong>Si – 9 mosamarTle qalia.<br />

amasTan, sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s 9 mosamarTlidan 2<br />

qalia. mocemuli ricxvebi odnav maRalia, vidre iuridiul<br />

profesiaSi qalTa raodenoba. <strong>saqarTvelo</strong>s advokatTa asociaciis<br />

informaciiT, misi wevrebis 40% qalia. (amerikis<br />

iuristTa asociacia, iuridiuli profesiis <strong>reformis</strong><br />

<strong>indeqsi</strong>, <strong>saqarTvelo</strong>, tomi II gv.32 (2007 wlis noemberi)). ar<br />

migviRia informacia qali mosamarTleebis genderis niSniT<br />

diskriminaciis Sesaxeb.<br />

mdgomareoba eTnikur warmomavlobasa da religiur kuTvnilebasTan<br />

dakavSirebiT naklebad naTelia. 2002 wels,<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s mosamxleobis 83.8% qarTveli, 6.5% azerbaijaneli,<br />

5.7% somexi, 1.5% rusi da 2.5% sxva eTnikuri warmomavlobis<br />

moqalaqeebisagan Sedgeboda. <strong>saqarTvelo</strong>, centraluri<br />

sadazvervo saagentos msoflio faqtebis wigni, xelmisawvdomia<br />

misamarTze: https://www.cia.gov/library/publications/the-worldfactbook/geos/gg.html.<br />

rac Seexeba religiur kuTvnilebas,<br />

<strong>saqarTvelo</strong> umeteswilad marTlmadidebelia (83.9%). mosaxleobis<br />

danarCeni nawili Semdgenairad aris ganawilebuli:<br />

9.9% mahmadiani, 3.9% somxuri-grigorianeli da 0.8% kaTolike.<br />

mosaxleobis 0.8% sxva sarwmunoebebis mimdevaria, xolo<br />

mosaxleobis 0.7% religiuri mikuTvneba ar gaaCnia. uzenaesi<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s informaciiT, amJamad <strong>saqarTvelo</strong>Si erovnuli<br />

umciresobis warmomadgeneli 5 mosamarTlea (mosamarTleTa<br />

1.7%); mosamarTleebis religiuri kuTvnilebis Sesaxeb statistikuri<br />

monacemebi ar arsebobs. miuxedavad imisa, rom kandidatis<br />

profesiuli kvalifikacia mosamarTleTa SerCevisas<br />

udavod unda warmoadgendes gadamwyvet faqtors, <strong>sasamarTlo</strong><br />

korpusSi erovnul umciresobaTa raodenoba araproporciulad<br />

dabalia <strong>saqarTvelo</strong>s mosaxleobaSi da iuridiul<br />

profesiaSi eTnikuri umciresobebis warmomadgenelTa raodenobasTan<br />

SedarebiT. (amerikis iuristTa asociacia, iuridiuli<br />

profesiis <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>, <strong>saqarTvelo</strong>, tomi<br />

II gv.31 (2007 wlis noemberi)). Tumca gamokiTxulTa azriT,<br />

disckiriminacia eTnikuri warmomavlobisa da religiuri<br />

kuTvnilebis niSniT, ar arsebobs.<br />

II. <strong>sasamarTlo</strong> uflebamosileba<br />

faqtori 5. <strong>sasamarTlo</strong>s uflebamosileba, Seamowmos administraciuli<br />

aqtebis konstituciasTan Sesabamisoba.<br />

<strong>sasamarTlo</strong> organo uflebamosilia, gansazRvros kanonisa<br />

da oficialuri aqtebis konstituciuroba da aseTi gadawyvetilebebis<br />

aRsruleba savaldebuloa.<br />

58 59


daskvna Sefaseba: neitraluri tendencia:<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s gaaCnia eqskluziuri uflebamosileba,<br />

gansazRvros kanonisa da oficialuri aqtis<br />

konstituciuroba. miuxedavad imisa, rom gamokiTxulTa Soris<br />

azrTa sxvadasxvaoba iyo, maT umravlesobas miaCnia, rom <strong>sasamarTlo</strong><br />

damoukidebeli da efeqturia. ukanasknel wlebSi,<br />

<strong>sasamarTlo</strong>m ramdenime mniSvnelovani gadawyvetleba gamoitana,<br />

romlebic umeteswilad aRsrulebulia.<br />

analizi/safuZveli:<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia, "saxelmwifo uzenaesi kanonia"<br />

da yvela sxva samarTlebrivi aqti unda Seesabamebodes konstitucias.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli 6.1) <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

saerTaSoriso xelSekrulebas an SeTanxmebas, Tu igi<br />

ar ewinaaRmdegeba <strong>saqarTvelo</strong>s konstitucias, aqvs upiratesi<br />

Zala Sidasaxelmwifoebrivi normatiuli aqtebis mimarT.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli 6.2). sakonstitucio<br />

kontrolis <strong>sasamarTlo</strong> organoa <strong>saqarTvelo</strong>s sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>, romelic formalurad <strong>sasamarTlo</strong> sistemas<br />

ar miekuTvneba da damoukidebelia nebismieri sajaro<br />

xelisuflebisagan. igi mdebareobs aWaris avtonomiur respublikaSi,<br />

qalaq baTumSi. sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong> cxra<br />

mosamarTlisagan Sedgeba, maT Soris <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomare,<br />

misi ori moadgile da mdivani. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia.<br />

muxli 83.1, 88.2. <strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli 1.1, 5). sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong> konstituciur sarCelebsa da gancxadebebs<br />

ganixilavs plenumze, Tavmjdomaris xelmZRvanelobiT,<br />

romelic cxrave mosamarTlisagan Sedgeba an oTxi mosamarTlisagan<br />

Semdgar kolegiaze, Tavmjdomaris moadgilis<br />

xelmZRvanelobiT. (<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli 11, 12.1(d), 13.1).<br />

kanonebis konstituciasTan Sesabamisobis sakiTxis gamokvlevasTan<br />

erTad, sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s sxva valdebulebebic<br />

gaaCnia, romelTagan zogierTs mniSvnelovani<br />

politikuri Sedegebi moyveba. sxva fuqnciebTan erTad, sa-<br />

konstitucio <strong>sasamarTlo</strong> uflebamosilia ganixilos da<br />

gadawyvitos:<br />

• <strong>saqarTvelo</strong>s konstituciasTan konstituciuri SeTanxmebis,<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s kanonebis, <strong>saqarTvelo</strong>s parlamentis<br />

normatiuli dadgenilebebis, <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

prezidentis, <strong>saqarTvelo</strong>s mTavrobis, afxazeTisa da<br />

aWaris avtonomiuri respublikebis xelisuflebis<br />

umaRles organoTa normatiuli aqtebis Sesabamisobis,<br />

agreTve <strong>saqarTvelo</strong>s sakanonmdeblo aqtebisa da<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s parlamentis dadgenilebis miRebis/gamocemis,<br />

xelmoweris, gamoqveynebisa da amoqmedebis Sesabamisobis<br />

sakiTxebi;<br />

• dava saxelmwifo organoebs Soris kompetenciis Taobaze;<br />

• moqalaqeTa politikur gaerTianebaTa Seqmnisa da<br />

saqmianobis konstituciurobis sakiTxi;<br />

• dava referendumis an arCevnebis konstituciurobis<br />

Sesaxeb;<br />

• <strong>saqarTvelo</strong>s konstituciis meore Tavis sakiTxebTan<br />

mimarTebiT miRebuli normatiuli aqtebis konstituciurobis<br />

sakiTxi;<br />

• saerTaSoriso xelSekrulebaTa an SeTanxmebaTa konstituciurobis<br />

sakiTxi;<br />

• <strong>saqarTvelo</strong>s parlamentis uflebamosilebis cnobis<br />

an uflebamosilebis vadamde Sewyvetis sakiTxi;<br />

• <strong>saqarTvelo</strong>s prezidentis, <strong>saqarTvelo</strong>s uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Tavmjdomaris, <strong>saqarTvelo</strong>s mTavrobis wevris,<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s kontrolis palatis Tavmjdomarisa da<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s erovnuli bankis sabWos wevrebis mier<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s konstituciis darRvevis sakiTxi;<br />

• dava "aWaris avtonomiuri respublikis statusis Sesaxeb"<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s konstituciuri kanonis darRvevis<br />

Taobaze;<br />

• <strong>saqarTvelo</strong>s konstituciasTan "aWaris avtonomiuri<br />

respublikis statusis Sesaxeb" kanoni <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

konstituciur kanonTan, konstituciur SeTanxmebasTan,<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s saerTaSoriso xelSekrulebebTan da<br />

60 61


SeTanxmebebTan da <strong>saqarTvelo</strong>s kanonebTan aWaris<br />

avtonomiuri respublikis umaRlesi sabWos normatiuli<br />

aqtebis Sesabamisobis sakiTxi.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli 54.1, 63, 64, 75.2(a), 89.1;<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Sesaxeb. muxli 19). zemoT mocemuli pirveli xuTi<br />

sakiTxi <strong>sasamarTlo</strong>s plenumma unda ganixilos, xolo sxva<br />

sakiTxebi erTerTma oTxi mosamarTlisagan Semdgarma kolegiam<br />

unda gadawyvitos. (<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli 121.1-3).<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Sesaxeb moicavs detalur debulebebs, romlebic gansazRvravs<br />

mxareebs, romlebmac SeiZleba Seitanon sakonstitucio sar-<br />

Celi <strong>sasamarTlo</strong>Si. Tumca, winamdebare faqtoris miznebisaTvis<br />

sakmarisia aRiniSnos, rom sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>Si<br />

konstituciuri SeTanxmebis, <strong>saqarTvelo</strong>s kanonebis,<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s parlamentis normatiuli dadgenilebebis,<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s prezidentis 10 , <strong>saqarTvelo</strong>s mTavrobis, afxaze-<br />

Tisa da aWaris avtonomiuri respulikebis xelisuflebis<br />

umaRles organoTa normatiuli aqtebis <strong>saqarTvelo</strong>s konstituciasTan<br />

Sesabamisobis Sesaxeb sarCelis Setanis ufleba<br />

aqvT <strong>saqarTvelo</strong>s prezidents 11 , <strong>saqarTvelo</strong>s mTavrobas an<br />

10 amave dros, prezidenti uflebamosilia SeaCeros an gaauqmos<br />

mTavrobis an aRmasrulebel dawesebulebaTa aqtebi, Tu isini ewinaaRmdegeba<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucias, saerTaSoriso xelSekrulebebs<br />

an SemTanxmebebs, kanonmdeblobas, prezidentis normatiul<br />

aqtebs. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli 73.3).<br />

11 baTumSi gadasvlis Semdeg, sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>Si sar-<br />

Celebis raodenobam iklo. Tumca, gaurkvevelia warmoadgens Tu<br />

ara <strong>sasamarTlo</strong>s adgilmdebareobis Secvla xelSemSlel faqtors<br />

mosarCeleebisaTvis. samwuxarod, Sefasebis jgufma ver SeZlo<br />

<strong>sasamarTlo</strong>Si wardgenil sarCelTa statistikis mopoveba.<br />

erT-erTi wyaros informaciiT, 2005 wels Setanil iqna 57 sarCeli,<br />

2006 wels – 47, 2007 wels – 23 da 2008 wlis pirveli Svidi Tvis<br />

ganmavlobaSi ki – 15 sarCeli. sxva wyaroebis Tanaxmad, 2005 wels<br />

40 sarCeli iqna Setanili, 2006 wels – 58, xolo 2007 wels – 34.<br />

gadatanis Semdeg.<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s parlamentis wevrTa aranakleb erT mexuTeds.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Sesaxeb. muxli 33.1). sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>Si<br />

normatiuli aqtis an misi calkeuli normebis konstituciurobis<br />

Taobaze konstituciuri sarCelis Setanis ufleba<br />

aqvT <strong>saqarTvelo</strong>s moqalaqeebs, <strong>saqarTvelo</strong>Si mcxovreb sxva<br />

fizikur pirebs da <strong>saqarTvelo</strong>s iuridiul pirebs, <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

saxalxo damcvels Tu maT miaCniaT, rom darRveulia<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s konstituciis meore TaviT aRiarebuli adamianis<br />

uflebani da Tavisudlebani. (<strong>saqarTvelo</strong>s organuli<br />

kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli 39.1).<br />

kidev erTi gza, romliTac sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>Si<br />

konstitucionalurobis sakiTxi SeiZleba iqnas Setanili,<br />

aris rodesac saerTo <strong>sasamarTlo</strong> procesis msvlelobisas<br />

daadgens, rom Sesabamisi kanoni an sxva normatiuli aqti<br />

SeiZleba miCneul iqnas konstituciasTan Seusabamod.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb. muxli 7.2. <strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli 19.2, 42). aseT SemTxvevaSi,<br />

mosamarTlem unda SeaCeros saqmis ganxilva da sakiTxi<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s gadasces kanonis konstituciasTan<br />

Sesabamisobis dasadgenad. (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli<br />

7.2. <strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli 19.2, 42). rodesac sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong> miiRebs gadawyvetilebas konstituciasTan<br />

Sesabamisobis Sesaxeb, saerTo <strong>sasamarTlo</strong> uflebamosilia<br />

ganagrZos ganxilva. (<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni saer-<br />

To <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli 7.2. <strong>saqarTvelo</strong>s organuli<br />

kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli<br />

19.2). uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s plenumsac aqvs ufleba iSuamdgomlos<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>Si normatiuli aqtis<br />

konstituciasTan Sesabamisobis dasadgenad. (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

organuli kanoni uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb.<br />

muxli 12.3(d)).<br />

62 63


sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s gadawyvetilebebi sabolooa<br />

da nebismieri kanoni an sxva normatiuli aqti an misi nawili,<br />

romelic ara konstituciurad iqneba cnobili Zaladakargulad<br />

iTvleba gadawyvetilebis gamoqveynebisTanave.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Sesaxeb. muxli 23.1, 25.1-2).<br />

gamokiTxulTa azri sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb<br />

sakmaod mravalferovani iyo. gamokiTxulTa nawilma aRniSna,<br />

rom warsulSi sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong> gavleniani<br />

institui iyo, Tumca amJamad, arc efeqturi da arc damoukidebelia.<br />

2006 wels sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong> baTumSi gadaitanes<br />

aWaris avtonomiur respublikasa da <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

Soris samarTlebrivi kavSirebis gaZlierebis mizniT. amave<br />

dros, kritikosebs miaCniaT, rom <strong>sasamarTlo</strong>s adgilmdebareobis<br />

Secvla problematuri iyo 12 . Tumca, gamokiTxulTa<br />

umravlesobam sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong> damoukidebel<br />

institutad miiCnia da ganacxada, rom misi gadawyvetilebebi<br />

sruldeba.<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s saqmeebis udidesi nawili Seexeba konstitucionalurobis<br />

sakiTxs. yvelaze xSirad saqmeebi Seexeba<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s xelmisawvdomobas, Semdeg qonebriv uflebebs<br />

da Semdeg gamoxatvis Tavisuflebas.<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s mniSvnelovan gadawyvetilebebs<br />

Soris, gamokiTxulebma aRniSnes Semedegi: <strong>sasamarTlo</strong> daumorCileblobisaTvis<br />

30 dRis vadiT patimrobis ara-konstitucionalurad<br />

cnoba gasaCivrebis uflebis gareSe; dakavebuli<br />

piris 12 saaTis ganmavlobaSi advokatis gareSe dakavebis<br />

ara konstituciurad cnoba; dakavebuli pirisaTvis misi<br />

winaswari patimrobis vadis gagrZelebis gasaCivrebis uflebis<br />

ar micemis ara-konstituciurad cnoba da mewarmeTa Sesaxeb<br />

12 amave dros, presidents SeuZlia SeaCeros an gaauqmos mTavrobis<br />

an aRmasrulebeli xelisuflebis organoebis aqtebi, Tu isini ewinaaRmdegeba<br />

konstitucias, saerTaSoriso xelSekrulebebs an SeTanxmebebs,<br />

kanonmdeblobas, sxva normatiul aqtebs an prezidentis<br />

brZanebulebebs. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia, muxli 73.3)<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s kanonis im debulebis ara konstituciurad<br />

cnoba, romelic aqciebis 95% wilis mflobel aqcioners<br />

uflebas aZlevda danarCeni aqcionerebi eiZulebina aqciebi<br />

gaeyidaT.<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebidan sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s sul<br />

ramdenime saqme gadaeca. sarCelTa 99% kerZo pirebs ekuTvnis.<br />

gadawyvetilebebis umravlesobam, romlebic ama Tu im<br />

kanons ara konstituciurad cnoben, parlamentis mier kanonebis<br />

cvlileba gamoiwvia <strong>sasamarTlo</strong>s gadawyvetilebis<br />

Sesabamisad.<br />

faqtori 6. <strong>sasamarTlo</strong> organos zedamxedvelobis<br />

uflebamosileba administraciul sferoze<br />

<strong>sasamarTlo</strong> organo uflebamosilia, ganixilos administraciuli<br />

aqtebi da aiZulos mTavroba imoqmedos, rodesac<br />

arsebobs moqmedebis samarTlebrivi valdebuleba.<br />

daskvna Sefaseba: neitraluri tendencia:<br />

<strong>sasamarTlo</strong> xelisufleba uflebamosilia ganixilos saxelmwifo<br />

organoebis qmedebebi da aiZulos isini imoqmedon,<br />

rodesac arsebobs qmedebis samarTlebrivi valdebuleba.<br />

ukanaskneli reforma, administraciuli aqtebis ganxilvis<br />

dargSi mniSvnelovan winsvlas gvpirdeba. Tumca, SesaZloa<br />

moqalaqeebs kvlav gauWirdeT saxelmwifos winaaRmdeg gamotanili<br />

gadawyvetilebis aRsruleba, gansakuTrebiT maSin,<br />

rodesac gadawyvetileba materialur zarals exeba.<br />

analizi/safuZveli<br />

yvelasaTvis garantirebulia saxelmwifo da TviTmmarTvelobis<br />

organoTa da mosamsaxureTagan ukanonod miyenebuli zaralis<br />

<strong>sasamarTlo</strong> wesiT sruli anazRaureba saxelmwifo saxsrebidan.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia, muxli 42.9.) <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

zogadi administraciuli kodeqsi awesrigebs adminis-<br />

64 65


traciuli organoebis mier gamocemul administraciul-samarTlebriv<br />

aqtebs. administraciul saCivars ganixilavs da<br />

gadawyvets administraciul-samarTlebrivi aqtis gamomcemi<br />

organo, Tu iq ar arsebobs administraciul-samarTlebrivi<br />

aqtis gamomcemi Tanamdebobis piri an struqturuli qvedanayofis<br />

zemdgomi Tanamdebobis piri. (<strong>saqarTvelo</strong>s zogadi<br />

administraciuli kodeqsi. muxli 178). administraciuli<br />

saCivris ganxilva, rogorc wesi, erTi Tvis vadaSi unda dasruldes.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s zogadi administraciuli kodeqsi.<br />

muxli 183.1). administraciuli saCivris ganxilvis vadis damatebiT<br />

erTi Tvis vadiT gagrZeleba dasaSvebia mxolod gansakuTrebul<br />

SemTxvevebSi, romlebic saCivris droul ganxilvas<br />

uSlis xels. (<strong>saqarTvelo</strong>s zogadi administraciuli<br />

kodeqsi. muxli 183.4). administraciuli gasaCivrebis procesis<br />

dasrulebisas administraciuli organo uflebamosilia<br />

Secvalos, gaauqmos an Zaladakargulad scnos gasaCivrebuli<br />

administraciul-samarTlebrivi aqti. (<strong>saqarTvelo</strong>s zogadi<br />

administraciuli kodeqsi. muxli 203). amave dros, zogadi<br />

administraciuli kodeqsi mxares saSualebas aZlevs piradpir<br />

mimarTos <strong>sasamarTlo</strong>s. (<strong>saqarTvelo</strong>s zogadi administraciuli<br />

kodeqsi. muxli 178.3). 2007 wlis 28 dekembers<br />

miRebuli cvlilebis Sesabamisad). Tumca, <strong>sasamarTlo</strong> ar<br />

miiRebs sarCels administraciuli organos mimarT, Tu mosarCelem<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s zogadi administraciuli kodeqsiT dadgenili<br />

wesiT ar gamoiyena administraciuli saCivris<br />

erTjeradad wardgenis SesaZlebloba. (<strong>saqarTvelo</strong>s administraciuli<br />

saproceso kodeqsi. muxli 2.5 (2000)).<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s samoqalaqo saproceso kodeqsi awesrigebs<br />

administraciuli aqtebis <strong>sasamarTlo</strong>Si gasaCivrebis process,<br />

Tu <strong>saqarTvelo</strong>s zogadi administraciuli kodeqsiT<br />

sxva ram ar aris gaTvaliswinebuli. (<strong>saqarTvelo</strong>s administraciuli<br />

saproceso kodeqsi. muxli 1.2. <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

samoqalaqo saproceso kodeqsi.).<br />

uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s informaciiT, pirveli instanciis<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebSi Setanil sarCelTa raodenoba ukanaskneli<br />

wlebis ganmavlobaSi SedarebiT stabiluri iyo da yovelwliurad<br />

daaxloebiT 10,000-s Seadgenda. gamokiTxulTa azri<br />

gansxvavebuli iyo administraciuli saqmeebis ganxilvisas<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s damoukideblobis sakiTxTan dakavSirebiT.<br />

magaliTad, gamokiTxulTa nawilma aRniSna, rom aseTi saqmeebis<br />

60% saxelmwifos sawinaaRmdego gadawyvetilebebi gamodis<br />

da maTi aRsrulebac realurad xdeba 13 . nawilobriv es Sei-<br />

Zleba iqidan gamomdinareobdes, rom administraciuli samarTalwarmoeba<br />

ufro inkviziciuri xasiaTisaa, vidre SejibrebiTi,<br />

sadac <strong>sasamarTlo</strong> aqtiur rols TamaSobs gadawyvetilebis<br />

faqtobrivi safuZvlis CamoyalibebaSi. amasTan,<br />

mtkicebis tvirTi administraciul organos awevs – man unda<br />

daamtkicos, iyo Tu ara misi qmedeba swori. (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

zogadi administraciuli kodeqsi. muxli 47.2). arsebobs<br />

standartuli formebi da gamartivebuli warmoeba moqalaqeebs<br />

saSualebas aZlevs Seitanon administraciuli<br />

sarCeli advokatis daxmarebis gareSe. miuxedavad amisa, er-<br />

TerTma gamokiTxulma aRniSna, rom saqmeTa 70-80%-s mosar-<br />

Celeebi advokatebs iyvanen gansakuTrebiT rTuli saqmeebis<br />

SemTxvevaSi. amasTan, miuxedavad imisa, rom warsulSi administraciuli<br />

organoebi TanamSromlobis surviliT ar gamoirCeodnen,<br />

kanoni maT avaldebulebs moTxovnisamebr waradginon<br />

aucilebeli dokumentacia da erTerTi gamokiTxulis<br />

informaciiT, isini am moTxovnas akmayofileben. aRniSnuli<br />

procesisadmi ufro kritikulad ganwyobil gamokiTxul<br />

moqalaqeTa nawili acxadebs, rom miuxedavad moqalaqeebis<br />

mier saqmeebis umravlesobis mogebisa, rogorc wesi moTxovnebi<br />

mcirea, xolo ufro mniSvnelovan saqmeebs saxelmwifo<br />

igebs. gamokiTxulTa am kategoriam aseve ganacxada<br />

administraciuli mosamarTleebis mier saxelmwifos sawi-<br />

13 uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s informaciiT, 2007 wels raionulma<br />

(saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>ebma saqmeTa 59.7% saxelmwifos winaaRmdeg<br />

gadawyvites, saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>ebma – 42.8%, xolo uzenaesma<br />

<strong>sasamarTlo</strong>mki – 45.8%. 2008 wlis pirvel naxevarSi, raionul<br />

(saqalaqo), saapelacio da uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s saxelmwifos<br />

winaaRmdeg gamotanili gadawyvetilebebi Sesabamisad 49.3%, 42.6%<br />

da 55.4% Seadgenda).<br />

66 67


naaRmdego gadawyvetilebebis miRebaze Tavis aridebis Sesaxeb<br />

garda im SemTxvevebisa, rodesac saqme imdenad calsaxaa, rom<br />

alternativa ubralod ar arsebobs. da bolos, Tu saxelmwifo<br />

nebayoflobiT ar gadaixdis <strong>sasamarTlo</strong>s gadawyvetilebiT<br />

dadgenil Tanxas, gadawyvetilebis aRsruleba<br />

SeiZleba problematuri iyos. miuxedavad imisa, rom <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

parlamenti gadawyvetilebebis aRsrulebisaTvis biujetSi<br />

yovelwliurad 20 milion lars (daaxloebiT 11.3<br />

milioni aSS dolari) 14 iTvaliswinebs. iusticiis saministros<br />

daqvemdebarebaSi arsebobs aRsrulebis erovnuli biuro,<br />

romelic saxelmwifos winaaRmdegs <strong>sasamarTlo</strong> gadawyvtilebebs<br />

aRasrulebs. winamdebare angariSis Sedgenis<br />

momentSi aRusrulebeli gadawyvetilebebis saerTo Rirebuleba<br />

23 milion lars (daaxloebiT 13 milioni aSS dolari)<br />

Seadgenda. es imas niSnavs, rom mosarCeles, romelic<br />

saqmes moigebs, SeiZleba garkveuli periodis ganmavlobaSi<br />

mouxdes lodini gadawyvetilebis aRsrulebamde.<br />

faqtori 7. <strong>sasamarTlo</strong>s iurisdiqcia da samoqalaqo<br />

uflebebi<br />

<strong>sasamarTlo</strong> organos gaaCnia eqskluziuri da sruli iurisdiqcia<br />

yvela samoqalaqo uflebebisa da Tavisuflebebis<br />

saqmeebze.<br />

daskvna Sefaseba: uaryofiTi tendencia:<br />

miuxedavad imisa, rom konstitucia Seicavs samoqalaqo uflebaTa<br />

da TavisuflebaTa STambeWdav CamonaTvals, <strong>sasamarTlo</strong><br />

adamianis uflebebis saqmeebSi Tavis rolis viwro interpretacias<br />

axdens. gamokiTxulTa informaciiT, samoqalaqo<br />

da adamianis uflebebis darRveviT dazaralebuli pirebi<br />

Tvlian, rom <strong>sasamarTlo</strong>saTvis mimarTva usargeblo iqneba<br />

14 2009 wlisaTvis, parlamentma saxelmwifo biujetSi 25 milioni<br />

lari (daaxloebiT 14.1 milioni aSS dolari) gaiTvaliswina saxelmwifos<br />

winaaRmdeg <strong>sasamarTlo</strong> gadawyvetilebaTa aRsrulebisaTvis.<br />

miuxedavad imisa, rom ramdenime mosamarTle ar daemorCila<br />

mTavrobis zewolas, daesaja 2007 wlis 7 noembris saprotesto<br />

aqciebis monawileebi. <strong>saqarTvelo</strong>m evropis adamianis<br />

uflebaTa konvenciis ratificireba moaxdina, Tumca<br />

rogorc wesi, konvencias mcire gavlena aqvs dabali instanciis<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebis gadawyvetilebebze.<br />

analizi/safuZveli:<br />

saxelmwifo `cnobs da icavs sayovelTaod aRiarebul adamianis<br />

uflebebsa da Tavisuflebebs, rogorc waruval da<br />

uzenaes adamianur Rirebulebebs~. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia.<br />

muxli 7). <strong>saqarTvelo</strong>s konstituciis II Tavi moicavs<br />

aseTi uflebebisa da Tavisuflebebis mozrdil sias, maT<br />

Soris Tanasworobas kanonis winaSe, (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia.<br />

muxli 14), sicocxlis uflebas (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia.<br />

muxli 15.1), Tavisuflebas wamebisagan da araadamianuri<br />

da damamcirebeli sasjelis akrZalvas (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

konstitucia. muxli 17.2), dakavebisa da patimrobis<br />

vadebis SezRudvas (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli 18),<br />

sityvisa da religious Tavisuflebas (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia.<br />

muxli 19) 15 , uflebas pirad cxovrebaze (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

konstitucia. muxli 20), sakuTrebis uflebas (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

konstitucia. muxli 21), gadaadgilebisa da sacxovrebeli<br />

adgilis arCevis Tavisuflebas (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia.<br />

muxli 22.1), masobrivi informaciis saSualebebis<br />

Tavisuflebas (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli 24.2), Sekrebis<br />

Tavisuflebas (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli 25),<br />

politikuri partiebis Seqmnisa da maTSi gawevrianebis uflebas<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli 26), ufleba daikavos<br />

nebismier saxelmwifo Tanamdeboba (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia.<br />

muxli 28-29) uflebas samedicino momsaxurebasa<br />

da jansaR garemoSi cxovrebaze (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitu-<br />

15 Tumca, <strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia aRiarebs "samoqciqulo avtokefaluri<br />

marTlmadidebluri eklesiis gansakuTrebul rols"<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s istoriaSi da mis damoukideblobas saxelmwifosagan.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli 9.1).<br />

68 69


cia. muxli 37), udanaSaulobis prezumcias (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

konstitucia. muxli 40), samarTlebrivi dacvis uflebas<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli 42.3) erTi da imave danaSaulisaTvis<br />

orjer gasamarTlebis dauSveblobas, iseTi<br />

danaSaulisaTvis dasjis dauSveblobas, romelic misi Cadenis<br />

momentSi danaSaulad ar iTvleboda (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

konstitucia. muxli 42.4-42.5), sakuTari Tavis an garkveuli<br />

naTesavebis winaaRmdeg Cvenebis ar micemis uflebas (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

konstitucia. 42.8).<br />

konstitucia yvelas uzrunvelyofs <strong>sasamarTlo</strong>sadmi mimarTvis<br />

uflebiT, raTa daicvas sakuTari uflebebi da Tavisuflebebi.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli 42.1; <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb.<br />

muxli 3.1). rogorc aRiniSna faqtorSi 5, <strong>saqarTvelo</strong>s sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s eqskluziuri iurisdiqcia gaaCnia,<br />

daadginos normatiuli aqtebis konstituciis II Tavis<br />

zemoaRniSnul da sxva debulebebTan Sesabamisoba. (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

konstitucia. muxli 89.1(v). <strong>saqarTvelo</strong>s kanoni sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli 19(e)).<br />

amave dros, saxalxo damcveli valdebulia <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

parlamentis winaSe weliwadSi orjer warsdges <strong>saqarTvelo</strong>-<br />

Si adamianis uflebebis da ZiriTadi Tavisuflebebis mxriv<br />

mdgomareobis Sesaxeb angariSiT. Tumca, realobaSi, es angariSebi<br />

parlamentisaTvis naklebad prioritetulia. 2006<br />

wlis angariSis mosmenis ramdenjerme gadadebis Semdeg, parlamentma<br />

rogorc iqna, sul raRac 1½ saaTi gamoyo orive<br />

angariSis mosasmenad da uari ganacxada saxalxo damcvelisaTvis<br />

2007 wlis angariSebis mosmenisaTvis drois gamoyofaze.<br />

(ix. adamianis uflebaTa darRvevebis anatomia<br />

<strong>saqarTvelo</strong>Si. <strong>saqarTvelo</strong>s saxalxo damcvelis, sozar<br />

subaris Ria werili 1-2 (2008 wlis 28 marti)).<br />

gamokiTxulTa nawilma aRniSna, rom saxelmwifos mier 2007<br />

wlis 7 noembers mSvidobiani saprotesto aqciis monawileebis,<br />

maT Soris saxalxo damcvelis (romelic Seecada<br />

policiasa da demonstrantebs Soris dapirispireba SeeCerebina)<br />

winaaRmdeg gamoyenebuli gadaWarbebuli Zala da<br />

Semdgom ori damoukidebeli satelevizio arxis daxurva<br />

miuTiTebs saxlemwifos indiferentul damokidebulebaze<br />

adamianis uflebebisadmi. (agreTve, ix. saerTaSoriso krizisuli<br />

jgufi, <strong>saqarTvelo</strong>: gza avtoritarizmisaken? gv.<br />

3-5 (2007 wlis 19 dekemberi). Tavisuflebis saxli, gardamavali<br />

saxelmwifoebi 2008: demokratizacia aRmosavleT<br />

centralur evropasa da evraziaSi gv. 237, 243-44 (2008); adamianis<br />

uflebaTa angariSi $$2.b, 4). 2007 wlis 7 noembris<br />

demonstraciebis Semdeg, saprotesto aqciebis monawileebs<br />

samarTlebrivi saSualebebisaTvis ar miumarTavT maT winaaRmdeg<br />

Zalis gamoyenebis faqtis gamo. radgan, maTi gancxadebiT<br />

miaCndaT, rom <strong>sasamarTlo</strong> xelisuflebaze mTavroba axdens<br />

gavlenas. saprotesto aqciebis zogierTi monawile daapatimres<br />

da gamokiTxulTa nawilis informaciiT, mosamarTleebma<br />

winaaRmdegoba gauwies mTavrobis zewolas da mxolod<br />

mcire jarimebis dawesebiT Semoifarglnen patimrobis magier.<br />

amasTan, aRniSnuli dakavebebis Semdeg administraciuli<br />

kolegiis ramdenime mosamarTlem Tanamdeboba datova. miuxedavad<br />

amisa, protestebis Semdeg <strong>sasamarTlo</strong>s moqmedebasTan<br />

dakavSirebiT sazogadoebis damokidebuleba umeteswilad<br />

kritikulia. magaliTad, saxalxo damcvelis infomaciiT,<br />

administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsis<br />

debulebebis miuxedavad, romlebic moiTxovs `TiToeuli<br />

saqmis droul, srul da obieqtur gamokvlevas~ da, rom Tanamdebobis<br />

pirebma `gamoarkvion saqmis garemoebebi gamokvlevis<br />

dros~, <strong>sasamarTlo</strong> procesebis umravlesobaze mowmeebis<br />

dakiTxva ar momxdara da mosamarTleebi arsebiTad<br />

policiis gancxadebebsa da oqmebs eyrdnobodnen iseT saqmeebzec<br />

ki, sadac policias ZaladobaSi edeboda brali. (ix.<br />

adamianis uflebaTa angariSi, <strong>saqarTvelo</strong>s saxalxo damcvelis<br />

angariSi, 2007 wlis II naxevari gv. 11-12, 21). amasTan<br />

saxalxo damcvelma ganacxada, rom zogierT SemTxvevebSi<br />

mosamarTleebma ar gaiTvaliswines administraciul samar-<br />

TaldarRvevaTa kodeqsis Sesabamisi debulebebi, raTa xelisuflebis<br />

mxardamWerTaTvis favoritizmis demonstrire-<br />

70 71


a moexdinaT. (ix. adamianis uflebaTa angariSi, <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

saxalxo damcvelis angariSi, 2007 wlis II naxevari<br />

gv. 22-26). saxalxo damcvelis angariSebSi agreTve saubaria<br />

samarTliani <strong>sasamarTlo</strong>s uflebis darRvevis calkeul<br />

SemTxvevebze, romlebSic <strong>sasamarTlo</strong>m ver SeZlo saqmis<br />

saTanadod Sefaseba gamoscemda ra gadawyvetilebas Sesabamisi<br />

mtkicebulebebis ararsebobis pirobebSi, ver axorcielebda<br />

winaswari gamoZiebisas daSvebuli procesualur<br />

darRvevebze adeqvatur kontrols da reagirebas, ver asabuTebda<br />

<strong>sasamarTlo</strong> gadawyvetilebebSi sakuTrebis konfiskacias<br />

da arRvevda procesualur wesebs. (ix. adamianis<br />

uflebaTa angariSi, <strong>saqarTvelo</strong>s saxalxo damcvelis angariSi,<br />

2007 wlis II naxevari gv. 104-112, 287-297, agreTve gv.4-<br />

27; 198-232). amave dros, adgili hqonda qonebrivi uflebebis<br />

seriozul darRvevebs, mesakuTreebs CamoerTvaT qoneba adeqvaturi<br />

anazRaurebis gareSe. (<strong>saqarTvelo</strong>s axalgazrda<br />

iuristTa asociacia, qonebrivi ufleba <strong>saqarTvelo</strong>Si 29-<br />

42 (2007)). magaliTad, gamokiTxulTa nawilma miuTiTa TbilisSi,<br />

mtkvris marcxena sanapiro zolze mdebare restornebis<br />

mesakuTreebze, romelTac saxelmwifom qoneba, TiTqosda<br />

komerciuli ganviTarebis miznebisaTvis CamoarTva. amasTan,<br />

gamokiTxulTa nawilma ganacxada, rom xSirad, qonebis mesakuTreebs<br />

prokuraturaSi iZaxeben da aiZuleben qonebis<br />

daTmobas muqariT an sxva ara<strong>sasamarTlo</strong> meTodebiT. (ix.<br />

sozar subari, adamianis uflebebis darRvevis anatomia<br />

<strong>saqarTvelo</strong>Si (2008 wlis 28 marti), gv. 247).<br />

gamokiTxulTa nawilis gancxadebiT pirebs, romelTac prokuratura<br />

qonebaze uaris Tqmas aiZulebda, samarTlebrivi sa-<br />

SualebebisaTvis mimarTvis eSiniaT. <strong>saqarTvelo</strong>s axalgazrda<br />

iuristTa asociaciam waradgina sarCeli 2007 wlis gazafxulze,<br />

Tbilisis meriis winaaRmdeg, romelSic saubaria qonebrivi<br />

uflebis savaraudo darRvevebze. Tumca, asociaciam<br />

sarCeli ukan gamoitana mas Semdeg, rac meria daTanxmda,<br />

gadaexada kompensacia ramdenime pirisaTvis, romelmac qonebaze<br />

uari ganacxada.<br />

<strong>saqarTvelo</strong> adamianis uflebaTa evropuli konvenciis da<br />

misi oqmebis xelSemkvrel saxelmwifos warmoadgens. amave<br />

dros, <strong>saqarTvelo</strong>s <strong>sasamarTlo</strong>ebs SeuZliaT adamianis uflebaTa<br />

evropuli konvencia pirdapir gamoiyenon saqmeebis gadawyvetisas.<br />

<strong>saqarTvelo</strong>m adamianis uflebaTa evropuli konveciis<br />

ratificireba 1999 wlis 20 maiss moaxdina. mogvianebiT,<br />

<strong>saqarTvelo</strong>m misi damatebiTi oqmebis ratificirebac<br />

moaxdina #1 (2002 wlis 7 ivniss), #4 (2000 wlis 13<br />

aprils), #6 (2000 wlis 1 maiss), #7 (2000 wlis 1 ivliss), #12<br />

(2005 wlis 1 aprils), #13 (2003 wlis 1 seqtembers). (ix. <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

konstitucia. muxli 6.2). adaminis uflebaTa evropuli<br />

konvenciis Sesaxeb mravali treningi Catarda, Tumca<br />

gamokiTxulTa nawils eWvi epareba imaSi, Tu ramdenad kargad<br />

icnoben mas realurad mosamarTleebi, advokatebi da<br />

prokurorebi. gamokiTxulTa meore nawilis gancxadebiT,<br />

advokatebi xSirad axdenen adamianis uflebaTa evropuli<br />

konvenciis citirebas da bevri mosamarTle iyenebs mas an<br />

mis precedentul samarTals gadawyvetilebebis miRebisas,<br />

gansakuTrebiT maRali instanciis <strong>sasamarTlo</strong>ebSi da sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>Si. gamokiTxulTa gancxadebiT<br />

pirveli instanciis mosamarTleebi, gansakuTrebiT ki raionebSi,<br />

naklebad iyeneben adamianis uflebTa evropul konvencias<br />

TavianTi gadawyvetilebebis dasabuTebisaTvis. gamokiTxulTa<br />

informaciiT, radgan <strong>saqarTvelo</strong>s kanonmdebloba<br />

adamianis uflebaTa evropul konvenciasTan Sesabamisoba-<br />

Sia, konvenciis gamoyenebis sakiTxi naklebad mniSvnelovania,<br />

vidre <strong>saqarTvelo</strong>s kanonmdeblobis gamoyeneba.<br />

nebismieri piri, arasamTavrobo organizacia an pirTa jgufi,<br />

romlis adamianis uflebaTa evropuli konvenciiT gaTvaliswinebuli<br />

uflebebi dairRva, uflebamosilia mimarTos<br />

evropis adamianis uflebaTa <strong>sasamarTlo</strong>s strasburgSi, yvela<br />

adgilobrivi saSualebis amowurvis Semdeg. (adamianis<br />

uflebaTa evropuli konvencia. muxli 34, 35(1)). dRemde,<br />

adamianis uflebaTa evropuli <strong>sasamarTlo</strong>s ramdenime gadawyvetileba<br />

arsebobs <strong>saqarTvelo</strong>sTan dakavSirebiT, Tumca<br />

aseTi gadawyvetilebebis aRsruleba xelisuflebis mier<br />

72 73


xorcieldeba. 2007 wlis 31 dekembramde, adamianis ufleba-<br />

Ta evropulma <strong>sasamarTlo</strong>m 22 sarCeli dasaSvebad scno da<br />

18 sarCelze gadawyvetileba gamoitana. (adamianis ufleba-<br />

Ta evropuli <strong>sasamarTlo</strong>s yovelwliuri angariSi 2007,<br />

gv. 140). aqedan, 13 gadawyvetilebiT dadginda adamianis uflebaTa<br />

konvenciis erTi darRveva mainc. (adamianis uflebaTa<br />

evropuli <strong>sasamarTlo</strong>s yovelwliuri angariSi 2007, gv.<br />

144). kerZod, dadasturebulia, rom <strong>saqarTvelo</strong>m daarRvia<br />

konvenciis debulebebi, romlebic Seexeba araadamianuri da<br />

damamcirebeli mopyrobis akrZalvas, efeqturi gamoZiebis<br />

ararsebobas, uflebas Tavisuflebaze da usafrTxoebaze, samarTliani<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s uflebas, <strong>sasamarTlo</strong> ganxilvis<br />

xangrZlivobas, piradi da ojaxuri cxovrebis pativiscemis<br />

uflebas, azris, religiisa da sityvis Tavisuflebas, efeqturi<br />

saSualebis uflebas, diskriminaciis akrZalvas da<br />

sakuTrebis dacvas.<br />

akrZalulia sagangebo an specialuri <strong>sasamarTlo</strong>ebis Seqmna.<br />

samxedro <strong>sasamarTlo</strong>s Seqmna daSvebulia mxolod saomari<br />

pirobebis dros da saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis sistemaSi.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli 83.3-4. <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli<br />

2.3-2.4). aRniSnuli debulebebi praqtikaSi sruldeba.<br />

faqtori 8. saapelacio ganxilvis sistema<br />

<strong>sasamarTlo</strong> gadawyvetilebaTa Secvla SesaZlebelia mxolod<br />

saapelacio procesis Sedegad.<br />

daskvna Sefaseba: dadebiTi tendencia:<br />

kanonmdeblobis Tanaxmad da praqtikaSic, gadawyvetilebis<br />

gauqmeba dasaSvebia mxolod formaluri gasaCivrebis wesiT.<br />

ukanasknel wlebSi, maRali instanciis <strong>sasamarTlo</strong>ebis mier<br />

gauqmebuli gadawyvetilebebis ricxvi Semcirda da mxareebi<br />

naklebad axdenen mosamarTlis winaaRmdeg disciplinuri<br />

saCivris Setanas gadawyvetilebis gasaCivrebis nacvlad.<br />

analizi/safuZveli:<br />

mxolod <strong>sasamarTlo</strong>a uflebamosili Secvalos an gaauqmos<br />

sxva <strong>sasamarTlo</strong>s gadawyvetileba kanoniT dadgenili wesiT.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli 3.2; <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli<br />

4.2; <strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Sesaxeb. muxli 3.2). arsebobs ori saapelacio <strong>sasamarTlo</strong><br />

Tbilissa da quTaisSi, romelTagan TiToeuli samoqalaqo<br />

saqmeTa, administraciul saqmeTa, sisxlis samarTlis<br />

saqmeTa da sagamoZiebo kolegioebisagan Sedgeba.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb. muxli 20.2). saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>ebis iurisdiqcia<br />

raionuli (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>ebis gadawyvetilebebis<br />

gasaCivrebaze vrceldeba da saqmeebs 3 mosamarTlisagan<br />

Semdgar kolegiebze ixilaven, garda aRkveTis RonisZiebis<br />

saxiT patimrobis an dakavebis Sefardebisa, rasac sagamoZiebo<br />

kolegiis mosamarTle erTpirovnulad ganixilavs.<br />

uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>, romelic TbilisSi mdebareobs, sakasacio<br />

instanciis <strong>sasamarTlo</strong>a. igi ganixilavs qvemdgomi instanciebis<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebis mier faqtebze kanonis morgebis<br />

sakiTxs, Tumca TviT faqtebs ganmeorebiT ar ikvlevs. (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

konstitucia. muxli 90.1; <strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni<br />

uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli 9.1-2). uzenaes <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

gaaCnia diskreciuli ufleba SearCios gansaxilveli<br />

saqmeebi saproceso kanonmdeblobiT dadgenili wesiT.<br />

mas samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palata,<br />

administraciul saqmeTa palata, sisxlis samarTlis saqmeTa<br />

palata, didi palata, plenumi (romelic <strong>sasamarTlo</strong>s yvela<br />

mosamarTlisagan Sedgeba) da sadisciplino kolegia aqvs.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Sesaxeb. muxli 7.1) yvela palata saqmeebs sami mosamarTlisagan<br />

Semdgar kolegiebze, xolo gansakuTrebuli sirTulis<br />

saqmeebis SemTxvevaSi – 9 mosamarTlisagan Semdgar did palataze<br />

ixilavs. (<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni uzenaesi<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli 9.3, 10.1, 10.3).<br />

74 75


sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s gadawyvetilebebi sabolooa<br />

da gasaCivrebas an gadaxedvas ar eqvemdebareba. nebismieri<br />

normatiuli aqti an misi nawili, romelic <strong>sasamarTlo</strong>m ara<br />

konstituciurad miiCnia, Zaladakargulad iTvleba gadawyvetilebis<br />

gaqmoqveynebisTanave. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia.<br />

muxli 89.2; <strong>saqarTvelo</strong>s kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Sesaxeb. muxli 25.1; 43,8).<br />

qvemoT moyvanil cxrilSi Sejamebulia monacemebi saapelacio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebsa da uzenaes <strong>sasamarTlo</strong>Si 2006-2008<br />

wlebSi gasaCivrebuli saqmeebisa da miRebuli Sedegebis<br />

Sesaxeb.<br />

gamokiTxulTa informaciiT, mxareebi amJamad naklebad iyeneben<br />

mosamarTlis winaaRmdeg saCivris Setanis proceduras<br />

saqmis gasaCivrebis nacvlad.<br />

saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>ebis uzenaes <strong>sasamarTlo</strong>Si gasa-<br />

Civrebuli gadawyvetilebebis ricxvma mniSvnelovnad iklo.<br />

gamokiTxulTa gancxadebiT, aRniSnuli kleba rekomendaciebisa<br />

da gaidlainebiT aris gamowveuli, romelTac momavali<br />

<strong>sasamarTlo</strong> gadawyvetilebebis prognozirebis xarisxi erTgvarad<br />

gazardes. rekomendaciebi iqmneba, rodesac mosamar-<br />

Tles miaCnia, rom kanonis romelime debuleba naTeli ar<br />

aris da uzenaes <strong>sasamarTlo</strong>s mimarTavs, romelic yvela<br />

instanciis <strong>sasamarTlo</strong>dan 40-50 mosamarTles iwvevs aRniSnuli<br />

sakiTxis gansaxilvelad da kanonis swori interpretaciisaTvis<br />

rekomendaciis Sesadgenad. sisxlis samarTlis<br />

gaidlainebic specialuri samoqalaqo da sisxlis samarTlis<br />

komisiebis mier Seiqmna. magaliTad, sisxlis samarTlis<br />

komisiam Seiswavla yvela saqme konkretul danaSaulze da<br />

gaiTvaliswina Semamsubuqebeli da damamZimebeli garemoebebi.<br />

Sedegad, man Seqmna sisxlis samarTlis gaidlainebi, romlebic<br />

aSS-Si arsebulis msgavsia. rekomendaciebi da gaidlainebi<br />

savaldebulo xasiaTis ar aris. miuxedavad imisa,<br />

rom SesaZloa maT dadebiTi Sedegebi mohyves <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

gadawyvtilebebis prognozirebis xarisxis zrdis TvalsazrisiT,<br />

gamokiTxulTa didma nawilma aRniSna, rom praq-<br />

apelacia da kasacia <strong>saqarTvelo</strong>s <strong>sasamarTlo</strong>ebSi<br />

wyaro: <strong>saqarTvelo</strong>s uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong><br />

tikaSi, gaidlainebi mosamarTleebis diskreciulobas zRudavs<br />

sasjelis SerCevis dros. (ix. iuridiuli profesiis<br />

<strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>, <strong>saqarTvelo</strong>, 2007 gv. 13 (saubaria advokatebis<br />

mosazrebaze, rom gaidlainebma praqtikaSi avtomaturad<br />

savaldebulo xasiaTi SeiZina da gamoiwvia mosamarTlis<br />

SeuZlebloba gadauxvios maT.))<br />

76 77


faqtori 9. wesrigis uzrunvelyofa <strong>sasamarTlo</strong>Si<br />

gamoZaxeba/aRsruleba<br />

mosamarTleebs gaaCniaT <strong>sasamarTlo</strong>Si gamoZaxebis, wesrigis<br />

dacvis da/an aRsrulebis uzrunvelyofis uflebamosileba,<br />

rac gamoiyeneba, xolo mTavrobis sxvadasxva Stoebi pativs<br />

scemen da mxars uWeren aRniSnul uflebamosilebebs.<br />

daskvna Sefaseba: neitraluri tendencia:<br />

rogorc sisxlis samarTlis, ise samoqalaqo saqmeebSi mosamarTleebs<br />

<strong>sasamarTlo</strong>Si gamoZaxebisa da <strong>sasamarTlo</strong> darbazis<br />

marTvis adeqvaturi uflebamosileba gaaCniaT. ganaCenis<br />

aRsruleba yovelTvis xdeba, fuladi moTxovnebi saxelmwifos<br />

winaaRmdeg kmayofildeba, magram xSirad garkveuli<br />

gaWianurebiT. Tumca, mosamarTleebs ar gaaCniaT uflebamosileba<br />

samoqalaqo saqmeebze gadawyvetilebebis aRsrulebaze.<br />

analizi/safuZveli:<br />

sisxlis samarTlis saqmeebze, gamomZieblis Suamdgomlobis<br />

safuZvelze, <strong>sasamarTlo</strong> gascems brZanebas mowmeebis iZulebiT<br />

moyvanis Sesaxeb. (<strong>saqarTvelo</strong>s sisxlis samarTlis<br />

saproceso kodeqsi. muxli 175). gansasjelebs aqvT ufleba<br />

gamoiZaxon da dakiTxon mowmeebi igive pirobebiT, rogorc<br />

prokurorebma. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli 42.6). Tu<br />

mowme sisxlis samarTlis procesze ar gamocxadda, mosamarTles<br />

SeuZlia daavalos policias, mowme <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

darbazSi iZulebiT moiyvanos. (<strong>saqarTvelo</strong>s sisxlis samarTlis<br />

saproceso kodeqsi. muxli 174.1-2). samoqalaqo da<br />

administraciul saqmeebzec mosamarTleebs SeuZliaT gamoiZaxon<br />

mxareebi da mowmeebi. (<strong>saqarTvelo</strong>s samoqalaqo<br />

saproceso kodeqsi. muxli 70.1;). im SemTxvevaSi, Tu mowme<br />

ar gamocxadda, mosamarTles SeuZlia daawesos jarima 10<br />

laris (daaxloebiT 5.65 aSS dolari) odenobiT an daavalos<br />

policias, uzrunvelyos mowmis gamocxadeba. (saqarTve-<br />

los samoqalaqo saproceso kodeqsi. muxli 145.1;). Tu samoqalaqo<br />

saqmeze gamoZaxebuli mxare ar gamocxadda, <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

SeuZlia gamoitanos dauswrebeli gadawyvetileba.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s samoqalaqo saproceso kodeqsi. muxli<br />

229, 230). administraciul saqmeebze mosamarTles SeuZlia<br />

miiRos dauswrebeli gadawyvetileba mxaris arasapatio mizeziT<br />

gamoucxadeblobis SemTxvevaSi.<br />

sisxlis samarTlis saqmeebze gansasjelebis <strong>sasamarTlo</strong><br />

procesze daswrebis uzrunvelyofa, Cveulebriv, problemas<br />

ar warmoadgens, radgan isini umeteswilad patimrobaSi arian.<br />

gamokiTxulTa informaciiT sisxlis samarTlis saqmeebze<br />

gamocxadebas ufro xSirad mowmeebi arideben Tavs. Tu<br />

mowme gamoZaxebis SemTxvevaSi ar gamocxadda, mosamarTle<br />

policias avalebs uzrunvelyos mowmis gamocxadeba. Tu es<br />

Sedegs ar gamoiRebs <strong>sasamarTlo</strong>s mdivans SeuZlia waikiTxos<br />

mowmis gamoZiebis etapze micemuli Cveneba. aseT<br />

Cvenebaze damoukideblad dayrdnoba dauSvebelia, Tumca<br />

SesaZlebelia masze dayrdnoba sxva CvenebasTan kombinacia-<br />

Si. gamokiTxulTa gancxadebiT samoqalaqo samzeebze mowmeebi,<br />

rogorc wesi, mxareebs mohyavT. gamokiTxulTa nawilis<br />

gancxadebiT, mowmeebis gamoZaxebis procedura araefeqturia<br />

da mowmeebi xSirad Tavs arideben gamocxadebas, riTac saqmis<br />

ganxilva Wianurdeba. meores mxriv, administraciuli<br />

saqmeebi, ZiriTadad, dokumentebis ganxilvazea agebuli, Tumca<br />

radgan administraciul saqmeebze mtkicebis tvirTi saxelmwifos<br />

awevs, dokumentebis valdebuleba administraciul<br />

organoebs ekisrebaT.<br />

rac Seexeba <strong>sasamarTlo</strong>s uflebamosilebas, nebismieri piris<br />

qceva, romelic <strong>sasamarTlo</strong>sadmi upativcemulobaSi gamoixateba,<br />

SeiZleba gadaizardos pasuxismgeblobaSi kanoniT<br />

gaTvaliswinebuli wesiT. (<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb. muxli 9). 2005 wlis 1<br />

oqtombers cvlilebebis miRebamde, sisxlis samarTlisa da<br />

samoqalaqo saproceso kodeqsebiT mosamarTles ar hqonda<br />

uflebamosileba daesaja <strong>sasamarTlo</strong>s darbazSi wesrigis<br />

78 79


damrRvevi piri an daesaja advokati <strong>sasamarTlo</strong>Si gamoucxadeblobisaTvis.<br />

amJamad, mosamarTleebs gaaCniaT uflebamosileba,<br />

gaafrTxilon nebismieri piri <strong>sasamarTlo</strong> darbaz-<br />

Si wesrigis darRvevisaTvis, daatovebinon mas <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

darbazi, daajarimos 50-500 laris odenobiT (daaxloebiT<br />

28-283 aSS dolari) da Seufardos patimroba 30-60 dRemde<br />

vadiT ganmeorebiTi darRvevisaTvis. (<strong>saqarTvelo</strong>s samoqalaqo<br />

saproceso kodeqsi. muxli 211, 212; <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

sisxlis samarTlis saproceso kodeqsi. muxli 205-208.. ix.<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s axalgazrda iuristTa asociacia. <strong>sasamarTlo</strong><br />

xelisufleba <strong>saqarTvelo</strong>Si: aris Tu ara <strong>sasamarTlo</strong><br />

damoukidebeli <strong>saqarTvelo</strong>Si da ra aris misi<br />

damoukideblobis garantia? gv.33-35 (2007)). gamokiTxulTa<br />

azriT, <strong>sasamarTlo</strong>s darbazis marTvis uflebamosileba am-<br />

Jamad adeqvaturia da mandaturis institutis SemoRebis<br />

wyalobiT, <strong>sasamarTlo</strong> darbazSi wesrigis damrRvevi piris<br />

darbazidan gaZeveba dauyovnebliv aris SesaZlebeli.<br />

ar arsebobs raime formaluri xasiaTis samarTlebrivi debuleba,<br />

romelic mosamarTles pirdapir SeuZlia gamoiyenos<br />

advokatis <strong>sasamarTlo</strong>Si gamoucxadeblobis SemTxvevaSi.<br />

YTumca, praqtikaSi mosamarTleebi <strong>saqarTvelo</strong>s sisxlis<br />

samarTlis saproceso kodeqsis 208-e muxls iyeneben, romelic<br />

<strong>sasamarTlo</strong> darbazSi wesrigis darRvevisaTvis pasuxismgeblobas<br />

iTvaliswinebs da romlis Tanaxmad `samarTalwarmoebis<br />

nebismieri monawile, romelic <strong>sasamarTlo</strong>s daumorCileblobas<br />

Caidens, SeiZleba gaZevebul iqnas <strong>sasamarTlo</strong><br />

darbazidan, an dajarimdes mosamarTlis brZanebiT an<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s ganCinebiT~. <strong>sasamarTlo</strong>Si gamoucxadebloba<br />

warmoadgens <strong>sasamarTlo</strong>sadmi daumorCileblobas da advokatis<br />

gamoucxadeblobis SemTxvevaSi, mas jarima daekisreba.<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s gadawyvetilebebis Sesruleba savaldebuloa<br />

yvela saxelmwifo organosaTvis iseve, rogorc yvela pirisaTvis<br />

<strong>saqarTvelo</strong>Si. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli<br />

82.2. <strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb. muxli 4.1). <strong>sasamarTlo</strong>s gadawyvetilebebis<br />

Seusruleblobam SesaZloa gamoiwvios Sesabamisi pasuxismgebloba.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s organuli kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb. muxli 4.3). Tumca, raime kanoni, romelic<br />

amgvari pasuxismgeblobis xarisxs gansazRvravs jer miRebuli<br />

ar aris. <strong>saqarTvelo</strong>s kanoni saaRsrulebo warmoebis<br />

Sesaxeb awesrigebs <strong>saqarTvelo</strong>s saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

(garda sagadasaxado pasuxismgeblobasTan dakavSirebuli<br />

gadawyvetilebebisa), mcire gadacdomebisaTvis administraciuli<br />

organoebis, kerZo saarbitraJo <strong>sasamarTlo</strong>ebis, evropis<br />

adamianis uflebebs <strong>sasamarTlo</strong>sa da saerTaSoriso<br />

sisxlis samarTlis <strong>sasamarTlo</strong>s gadawyvetilebebis aRsrulebas.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s kanoni saaRsrulebo warmoebis<br />

Sesaxeb. muxli 1, 2, 17 1 .3). saaRsrulebo warmoebas axorcielebs<br />

11 teritoriuli saaRsrulebo biuro <strong>saqarTvelo</strong>s, afxaze-<br />

Tisa da aWaris avtonomiuri respublikebis iusticiis saministroebis<br />

farglebSi. (<strong>saqarTvelo</strong>s kanoni saaRsrulebo<br />

warmoebis Sesaxeb. muxli 3-4). saaRsrulebo policiis daxmarebiT<br />

aRmasruleblebi axorcieleben gadawyvetilebebis<br />

aRsrulebas <strong>sasamarTlo</strong>s mier gamocemuli saaRsrulebo<br />

furclis Sesabamisad. (<strong>saqarTvelo</strong>s kanoni saaRsrulebo<br />

warmoebis Sesaxeb. muxli 5, 14 3 , 20). garda im SemTxvevebisa,<br />

rodesac wamoiWreba sakiTxi, romelic <strong>sasamarTlo</strong> ganxilvas<br />

moiTxovs, saaRsrulebo furclis aRsruleba warmoebs<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Semdgmomi Carevis an monawileobis gareSe.<br />

gamokiTxulTa informaciiT, aRusrulebeli gadawyvetilebebis<br />

ricxvi sakmaod maRalia miuxedavad imisa, rom aRsrulebul<br />

gadawyvetilebaTa ricxvi 2008 wels mniSvnelovnad<br />

gaizarda wina wlebTan SedarebiT. iusticiis saministros<br />

informaciiT, 2008 wlis ianvridan noembramde aRsrulda 33470<br />

gadawyvetileba, xolo 52914 saqme SeCerda, 59080 saqme noembris<br />

bolosaTvis aRsrulebis molodinSi iyo. 2007 wels<br />

ki aRsrulebul gadawyvetilebaTa raodenoba 1113 Seadgina<br />

da 2006 wels es maSvenebeli 162 iyo. radgan gadawyvetilebebis<br />

aRsruleba iusticiis saministros kompetenciaSi Sedis,<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebs cota ram SeuZliaT am mxriv mdgomareobis<br />

gasaumjobeseblad. erTerTi mowmis gancxadebiT, kreditors<br />

80 81


xSirad uwevs aqtiuri rolis TamaSi misi gadawyvetilebis<br />

aRsrulebaSi. aRsrulebis erovnuli biuros efeqturobis<br />

gasazrdelad, igegmeba movaleTa reestris SemoReba, romelic<br />

2009 wlis zafxulSi unda Seiqmnas. departaments daaxloebiT<br />

230 TanamSromeli hyavda, rac, gamokiTxulTa gancxadebiT,<br />

sakmarisi ar aris arsebuli samuSaos raodenobasTan<br />

SedarebiT. amave dros, aRmasruleblebis anazRaureba sakmaod<br />

mcirea da isini ar arian uzrunvelyofilni satransporto<br />

saSualebebiT maTi funqciebis 16 Sesasruleblad. situacia<br />

ukeTesia mTavrobis sawinaaRmdego gadawyvetilebebis<br />

aRsrulebis TvalsazrisiT. miuxedavad imisa, rom rogorc<br />

aRiniSna faqtorSi 6, aseTi gadawyvetilebebis aRsruleba<br />

SeiZleba gadaidos iqamde, sanam aucilebeli Tanxebi xelmisawvdomi<br />

gaxdeba. samoqalaqo gadawyvetilebebis aRsrulebisagan<br />

gansxvavebiT, ganaCenebis aRsruleba daubrkoleblad<br />

xdeba.<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s gadawyvetilebebi, romlebmac<br />

normatiuli aqtebi ara konstituciurad scnes, Zaladakargulad<br />

iTvleba gadawyvetilebis gamoqveynebisTanave.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli 89.2 <strong>saqarTvelo</strong>s kanoni<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. 23.1, 25.2). aseTi gadawyvetilebebi<br />

"sabolooa da maTi Seusrulebloba isjeba<br />

kanoniT". (<strong>saqarTvelo</strong>s kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Sesaxeb. muxli 25.1). yvela saxelmwifo organo, iuridiuli<br />

erTeuli da piri valdebulia, daicvas sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s gadawyvetileba. (<strong>saqarTvelo</strong>s kanoni<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb. muxli 24.1). sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s mdivani pasuxismgebelia <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

gadawyvetilebebis aRsrulebaze da plenumisaTvis gada-<br />

16 gamokiTxulTa informaciiT, iusticiis saministro garkveul<br />

zomebs iRebs aRniSnuli pirobebis gasaumjobeseblad. aRsrulebis<br />

teritoriuli biuroebi aRiWurva kompiuteruli teqnikiT da<br />

avtomanqanebis garaJis nawilobrivi ganaxlebac ganxorcielda.<br />

amasTan, 2006 wels aRmasruleblebis saSualo xelfasi 290 laridan<br />

(daaxloebiT 164 aSS dolari) 710 laramde (daaxloebiT 400<br />

aSS dolari) gaizarda.<br />

wyvtilebebis aRsrulebis Sesaxeb yovelTviuri angariSis<br />

wardgenaze. (<strong>saqarTvelo</strong>s kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Sesaxeb. muxli 24.2(d)). Tumca, raime kanoni, romelic<br />

gansazRvravs konkretul sasjels sakonsktitucio <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

gadawyvetilebis aRusruleblobisaTvis jer miRebuli<br />

ar aris.<br />

III. finansuri wyaroebi<br />

faqtori 10. sabiujeto dafinanseba<br />

<strong>sasamarTlo</strong> xeliseuflebas gaaCnia SesaZlebloba zegavlena<br />

moaxdinos parlamentze an aRmasrulebel xelisuflebaze<br />

misTvis Tanxebis gamoyofis sakiTxSi. agreTve,<br />

Tanxis gamoyofis Semdeg, is uflebamosilia gaakontrolos<br />

sakuTari biujeti da gaweuli xarjebi.<br />

daskvna Sefaseba: neitraluri tendencia:<br />

raionuli (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>ebs SezRuduli zegavlena<br />

aqvT maTTvis sabiujeto Tanxebis gamoyofaze. saerTo<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebis departamenti, romelic iusticiis umaRlesi<br />

sabWos SemadgenlobaSia uflebamosilia, Seadginos <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

biujeti da gaxarjos parlamentis mier gamoyofili<br />

Tanxebi. meore mxriv, uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong> da sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong> sakuTar biujets TviTon adgenen da<br />

akontroleben maTTvis gamoyofili Tanxebis xarjvas. ukanasknel<br />

wlebSi <strong>sasamarTlo</strong>ebisaTvis gamoyofili dafinanseba<br />

mniSvnelovnad gaizarda.<br />

analizi/safuZveli:<br />

mxolod mTavrobas aqvs ufleba, prezidentis TanxmobiT, parlaments<br />

biujetis proeqti warudginos. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia.<br />

muxli 93.1, 73.1e). araugvianes ivlisis Sua ricxvebisa<br />

finansTa saministro valdebulia sxvadasxva saxelmwifo<br />

uwyebas gaugzavnos werili momavali wlis biujetis<br />

82 83


Sesaxeb miTiTebebiT, sadac mocemulia maqsimaluri Tanxa,<br />

romelic TiToeul uwyebas SeuZlia moiTxovos. maT finans-<br />

Ta saministroSi sabiujeto moTxovnebi 15 agvistomde unda<br />

waradginon. finansTa saministro Seajamebs moTxovnebs da<br />

Sedegebs prezidentsa da mTavrobas gadascems. axali sabiujeto<br />

wlis dawyebamde (romelic 1 ianvars iwyeba) araugvianes<br />

sami TviT adre mTavroba biujetis proeqts parlaments<br />

gadascems. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli 93.2).<br />

parlaments ara aqvs ufleba biujetis proeqtSi raime cvlilebebis<br />

Setanisa mTavrobis nebarTvis gareSe. (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

konstitucia. muxli 93.4). parlamenti ganixilavs biujetis<br />

proeqts da iusticiis saministroSi komentarebs waradgens<br />

araugvianes 1 dekembrisa. Semdeg, finansTa saministro<br />

gadaxedavs biujets komentarebisa da mTavrobasTan konsultaciebis<br />

gaTvaliswinebiT da xelaxla waradgens mas<br />

parlamentSi wlis dasrulebamde. parlamenti biujets xmebis<br />

umravlesobiT amtkicebs da prezidenti mas xels awers.<br />

(<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia. muxli 92.1). Tu parlamenti<br />

biujets sami Tvis vadaSi ver daamtkicebs, prezidents Seu-<br />

Zlia daiTxovos mTavroba an parlamenti, daniSnos riggareSe<br />

arCevnebi da biujeti brZanebiT daamtkicos. (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

konstitucia. muxli 93.6-93.7)<br />

saxelmwifo biujetSi aris calke grafa saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebisaTvis<br />

mTlianad, uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>sTvis da sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>sTvis. <strong>saqarTvelo</strong>s uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>,<br />

sakonstitucio sasamrTlo da iusticiis umaRlesi<br />

sabWo (saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis saxeliT) lobireben sabiujeto<br />

ganxilvebis dros sakuTari dafinansebis sakiTxs.<br />

praqtikaSi ki, saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebs (uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

garda) ar SeuZliaT parlamentze gavlenis moxdena<br />

maTi saqmianobisaTvis gamoyofili Tanxis raodenobis gazrdis<br />

mizniT. saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis departamenti (romelic<br />

moqmedebs, rogorc iusticiis umaRlesi sabWos nawili)<br />

aris pasuxismgebeli raionuli (saqalaqo) da saapelacio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebis materialur da teqnikur uzrunvelyofaze.<br />

(kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb; muxli 70.1). sxva<br />

uflebamosilebebs Soris saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis departamenti<br />

aseve pasuxismgebelia moamzados saxelmiwfo biujetis<br />

is nawili, romelic saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebs exeba (garda<br />

uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>si) da gadascems mas iusticiis<br />

umaRles sabWos, romelic Tavis mxriv am biujets finansTa<br />

saministros warudgens. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb; muxli 81.3). dauSvebelia wina wlebSi miRebuli<br />

dafinansebis Semcireba, garda im SemTxvevisa, rodesac amaze<br />

Tanxmobas mosamarTleTa konferencia ganacxadebs. (kanoni<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb; muxli 81.4). saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

departamenti pasuxismgebelia ara marto sabiujeto<br />

procesebze, aramed aseve zedamxedvelobs saerTo<br />

sasamrTloebis (garda uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>si) finansebis<br />

xarjvas. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb; muxli<br />

71 (a); 71(d))..<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis departamenti rogorc wesi ar iRebs<br />

rCevebs saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebidan maTi saWiroebebis Taobaze<br />

biujetis momzadebis periodSi. erTerTma mosamarTlem aRni-<br />

Sna, rom man ar miiRo pasuxi mis mier departamentSi gagzavnil<br />

moTxovnaze. biujetis proeqtis momzadebisas departamenti<br />

xelmZRvanelobs im normebiT Tu ra aveji, aRWurviloba<br />

Tu saofise masala dasWirdeba mosamarTles. finans-<br />

Ta saministros ki SeuZlia Seamciros departamentis mier<br />

moTxovnili Tanxa. ekonomikuri mizezebis gamo, saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebs<br />

yovelTvis ar xvdebaT maTi saWiroebis adeqvaturi<br />

dafinaseba. magaliTad, zogierTma mosamarTlem aRniSna,<br />

rom maT gasul wlebSi ar hqondaT sakmarisi sakancelario<br />

Tu sxva nivTebi. saxelmwifo biujetSi calke grafaa<br />

gamoyofili saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mTliani biujetisTvis,<br />

uzenaesi da sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>ebisaTvis.<br />

amis sapirispirod, uzenaes da sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>ebs<br />

meti Tavisufleba aqvs sakuTari dafinansebis gankargvis<br />

TvalsazrisiT, vidre sxva <strong>sasamarTlo</strong>ebs. am <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Tavmjdomareebi amzadeben da sabiujeto moTxovnebs<br />

ugzavnian pirdapir finansTa saministros. (organuli kanoni<br />

84 85


uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb muxli 6; organuli kanoni<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb muxli 3.2). sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomare gankargavs sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>sTvis gamoyifili biujetis xarjvas.<br />

(organuli kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb<br />

muxli 12.1 (v)). realurad, uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomare<br />

igive uflebiT sargeblobs, anu gankargavs da zedamxedvelobs<br />

uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s finansebs, rac uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Sesaxeb organuli kanonis meeqvse muxliT aris<br />

gansazRvruli, miuxedavad imisa rom es uflebamosileba<br />

konkretulad ar aris Camoyalibebuli.<br />

2006, 2007 da 2008 wlebSi <strong>sasamarTlo</strong>ebma miiRes im odenobis<br />

dafinanseba rac moiTxoves. 2005 wlis Semdeg saerTo<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebisaTvis gamoyofili biujeti arsebiTad gaizarda,<br />

magram mTlian saxelwifo biujetTan mimarTebiT procentuli<br />

maCveneblis zrda arc ise mniSvnelovania.<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebis biujeti 2005-2008<br />

wyaro: uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong> da sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong><br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis departamenti, axorcielebs ra saerTo<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebis biujetis xarjvaze zedamxedvelobas, ar<br />

gamouyofs <strong>sasamarTlo</strong>ebs finansebs aRWurvilobis da nivTe-<br />

bis pirdapir, damoukideblad SesaZenad, aramed departamenti<br />

axdens centralizebul Sesyidvas da saWiroebis mixedviT<br />

anawilebs maT <strong>sasamarTlo</strong>ebs Soris. amis Sedegad ki,<br />

rodesac sasamrTlos sWirdeba raimes SeZena maT ar Seu-<br />

ZliaT ubralod SeiZinon es nivTebi adgilobrivad, aramed<br />

unda mimarTon departaments moTxovniT da daelodon am<br />

moTxovnis Sesrulebas, ramac SeiZleba gamoiwvios am nivTebis<br />

dagvianebiT miReba an nivTebis uqonloba xanmokle periodiT.<br />

amasTanave <strong>sasamarTlo</strong>ebi valdebulni arian daelodnon<br />

departaments, Tu rodis moxdeba maTi Senobebis garemonteba<br />

da aRWurvilobis ganaxleba. miuxedavad am sakiTxebisa<br />

gamokiTxulma pirebma aRniSnes, rom saWiro aRWurvilobis<br />

miwodebis dagvianeba da maTi uqonloba adre seriozuli<br />

problema iyo da amJamad ki aRar arsebobs, vinaidan<br />

gaizarda biujeti.<br />

faqtori 11. mosamarTleTa anazRaureba<br />

daskvna Sefaseba: dadebiTi tendencia:<br />

mosamarTleTa anazRaureba 2005 wlis Semdeg mniSvnelovnad<br />

gaizarda. miuxedavad amisa zogierTma gamokiTxulma aRniSna,<br />

rom xelfasebi ar aris adeqvaturi, gansakuTrebiT ki<br />

raionuli (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>s mosamarTleebisaTvis.<br />

gamokiTxulTa umetesobas ki miaCnia, rom xelfasebi aris<br />

sakmarisi imisaTvis, rom moizidos da SeinarCunos kvalificirebuli<br />

kadrebi da aseve maT mieceT ojaxis normaluri<br />

rCenis saSualeba Semosavlis sxva wyaroebis Ziebis gareSe.<br />

analizi/safuZveli:<br />

mosamarTlis xelfasi da daxmarebebi ar SeiZleba Semcirdes<br />

misi mosamarTled muSaobis periodSi. (kanoni saerTo<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb; muxli 82.2; organuli kanoni<br />

uzenaesi sasamrTlos Sesaxeb muxli 5). saxelmwifo valdebulia<br />

uzenaesi da sakonstitucio sasamrTloebis mosamarTleebs<br />

gadauxados xelfasi, rac iqneba adeqvaturi da<br />

86 87


uzrunvelyofs maT damoukideblobas. (organuli kanoni<br />

uzenaesi sasamrTlos Sesaxeb muxli 3.3. organuli kanoni<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb muxli 4.3). mosamar-<br />

Tled muSaobis periodSi miRebuli xelfasis garda mosamarTleebs<br />

aseve ekuTvniT pensia sapensio asakis miRwevisas.<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleebi iReben pensias sapensio<br />

asakis miRwevis Semdeg. (kanoni saxelmwifo kompensaciisa<br />

da saxelmwifo akademiuri stipendiebis Sesaxeb<br />

muxli 12.2).<br />

mosamarTleTa xelfasebi izrdeba yovelwliurad 2005 wlis<br />

Semdgom. qvemoT mocemuli cxrili gviCvenebs mosamarTleebis<br />

xelfasebis zrdas 2008 wlis CaTvliT.<br />

mosamarTleTa xelfasebi 2005-2008<br />

wyaro: kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa<br />

anazRaurebis Sesaxeb muxli 1 (miRebulia 2005 wlis 23<br />

dekembers); kanoni sakonstitucio sasamrTloebis wevrTa<br />

anazRaurebis Sesaxeb muxli 1 (miRebulia 2007 wlis 4<br />

ivliss).<br />

SedarebisaTvis, 2007 wlis noembris mdgomareobiT<br />

prokuroris saSualo xelfasi Seadgenda 900 lars (508<br />

dolari). (ixileT iuridiuli profesiis <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>;<br />

2007 weli; amerikis iuristTa asociacia kanonis uzenaesobis<br />

iniciativa).<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis departamenti im mosamarTleebs,<br />

romlebic sakuTari saxlidan Sors cxovroben uxdis damatebiT<br />

Tanxas xelfasze binis saqiraod. magaliTad 2008<br />

wels am Tanxmam quTaisisTvis Seadgina 350 lari TveSi<br />

(daaxloebiT 198 dolari); 450 lari TveSi baTumisaTvis<br />

(daaxloebiT 255 dolari) da 550 lari TveSi TbilisisaTvis<br />

(daaxloebiT 310 dolari). 2006 wlis dekembridan sakonstitucio<br />

sasamrTlos mosamarTleebma miiRes samedicino<br />

dazRveva, xolo 2008 wlis 1 ivnisisaTvis igegmeba yvela<br />

mosamarTlis samedicino dazRveviT uzrunvelyofa.<br />

gamokiTxulTa umetesobam aRniSna, rom 2005 wlis Semdeg<br />

miRebuli saxelfaso zrda mniSvnelovania, miaCniaT rom<br />

mosamarTlis xelfasi adeqvaturia mosamarTlisaTvis da<br />

rom maT SeuZliaT izrunon sakuTar ojaxze da icxovron<br />

usafrTxo garemoSi. zogierTi gamokiTxuli miiCnevs, rom<br />

raionuli (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>ebis da saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

mosamarTleebis xelfasi ar aris adeqvaturi uzenaesi<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s, advokatebis da ministrebis xelfasTan<br />

SedarebiT, gansakuTrebiT ki maSin Tu gaviTvaliswinebT<br />

mosamarTleTa datvirTvas. miuxedavad amisa gazrdili xelfasebis<br />

erTerTi dadebiTi Sedegi aris korufciis aRmofxvra<br />

mosamarTleTa Soris. amasTanave mosamarTleebi aRar<br />

cdiloben damatebiTi samuSaos Ziebas.<br />

faqtori 12. <strong>sasamarTlo</strong> Senobebi<br />

Senobebi, ZiriTadad, ganlagebulia advilad misadgom da<br />

moxerxebul adgilebSi, sadac uzrunvelyofilia samarTalwarmoebisaTvis<br />

saWiro garemo.<br />

88 89


daskvna Sefaseba: neitraluri tendecia:<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis departamenti dakavebulia <strong>sasamarTlo</strong><br />

Senobebis garemontebiT da Tu saWiroa axali <strong>sasamarTlo</strong><br />

Senobebis agebiT. ukve garemontebuli <strong>sasamarTlo</strong> Senobebi<br />

warmoadgens karg da adeqvatur garemos da aqvs Sesabamisi<br />

infrastruqtura. dagegmilia, rom 2009 wlis bolosTvis<br />

yvela <strong>sasamarTlo</strong> Senoba iqneba garemontebuli.<br />

analizi/safuZveli:<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis departamentis uflebamosileba<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebi uzrunvelyos materialur-teqnikuri baziT<br />

aseve moicavs Sesaferis <strong>sasamarTlo</strong> Senobebs. (kanoni saer-<br />

To <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb muxli 71 (b)). Zveli <strong>sasamarTlo</strong><br />

Senobebis garemonteba da axali <strong>sasamarTlo</strong> Senobebis<br />

mSenebloba, romelic ramodenime wlis win daiwyo kvlav<br />

grZeldeba. ixileT <strong>sasamarTlo</strong> <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>, <strong>saqarTvelo</strong>.<br />

2007 wlis SemodgomisaTvis mniSvnelovani progresi<br />

ganxorcielda - 21 <strong>sasamarTlo</strong> Senoba srulad garemontda.<br />

saremonto samuSaoebi dasrulda uzenaes <strong>sasamarTlo</strong>Si,<br />

saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>Si, raionul (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>ebSi<br />

axalqalaqSi, axalcixeSi, ambrolaurSi, baTumSi, gorSi,<br />

xaSurSi, quTaisSi, mcxeTaSi, ozurgeTSi, foTSi, rusTavSi,<br />

saCxereSi, samtrediaSi, siRnaRSi, TbilisSi, TelavSi, zestafon-<br />

Si da zugdidSi. (<strong>saqarTvelo</strong>s uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>, <strong>sasamarTlo</strong><br />

reforma <strong>saqarTvelo</strong>Si 2005-2009 wlebi; gv. 24).<br />

amasTanave 12 magistrati <strong>sasamarTlo</strong>c garemontda, maT Soris<br />

abaSis, axmetis, dedofliswyaros, lentexis, ninowmindis, Suaxevis,<br />

walkis da wyaltubosi. (iqve; gv. 24-25). rodesac am<br />

angariSisaTvis interviuebi tardeboda dagegmili iyo 2008<br />

wlis bolosTvis 50 <strong>sasamarTlo</strong> SenobaSi saremonto samuSaoebis<br />

dasruleba da 15 <strong>sasamarTlo</strong> Senobis, maT Soris<br />

magistrati <strong>sasamarTlo</strong>s, saremonto samuSaoebis dasruleba<br />

dagegmilia 2009 wlis bolosTvis.<br />

Tbilisis saapelacio sasamrTlos, quTaisis saapelacio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s da baTumis saqalaqo <strong>sasamarTlo</strong>s Senobebis<br />

garemonteba da mSenebloba Tavidan nawilobriv ganxorcielda<br />

msoflio bankis mier, magram uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s mier<br />

mowodebuli informaciis mixedviT, sxva <strong>sasamarTlo</strong> Senobebis<br />

garemonteba dafinansda saxelmwifos mier. 2007 wlis<br />

SemodgomisaTvis saxelmwifom daaxloebiT 15 milioni lari<br />

(daaxloebiT 8.5 milioni dolari) daxarja <strong>sasamarTlo</strong> Senobebis<br />

ganaxlebaze.<br />

gamokiTxulTa mixedviT gauremontebeli magistrati <strong>sasamarTlo</strong>ebi<br />

Zalian cud mdgomareobaSia. axal da garemontebul<br />

sasamrTlo SenobebSi sakmarisi <strong>sasamarTlo</strong> darbazebia,<br />

da <strong>sasamarTlo</strong> procesebi aRar imarTeba mosamarTlis<br />

oTaxSi, rogorc es adre xdeboda. rogorc gamokiTxulebma<br />

aRniSnes, es <strong>sasamarTlo</strong> Senobebi kargad aris aRWurvili<br />

da Seesabameba evropul standartebs, aseve qmnian ufro<br />

formalur da pativsacem garemos. Tbilisis saqalaqo <strong>sasamarTlo</strong>Si<br />

aris nafic msajulTa <strong>sasamarTlo</strong>sTvis gankuTvnili<br />

darbazi. 17<br />

faqtori 13. <strong>sasamarTlo</strong> usafrTxoeba<br />

mosamarTleTa usafrTxoebis, maT mimarT muqaris, maTze<br />

Tavdasxmisa da maTi mkvlelobisagan dacvis mizniT gamoiyofa<br />

saTanado Tanxebi.<br />

daskvna Sefaseba: neitraluri tendecia:<br />

<strong>sasamarTlo</strong> mandaturis institutis SemoRebam mniSvnelovnad<br />

uzrunvelyo <strong>sasamarTlo</strong>Si wesrigis dacva da <strong>sasamarTlo</strong><br />

Senobebis usafrTxoeba. kidev damatebiTi siaxle aris metalis<br />

deteqtorebis dadgma <strong>sasamarTlo</strong> SenobebSi. gamokiTxulTa<br />

umravlesobam aRniSna, rom mandaturebi damatebiT<br />

trenings saWiroeben da trening-programa SemuSavebulia.<br />

17 dagegmilia, rom nafic msajulTa <strong>sasamarTlo</strong>s mier gansaxilveli<br />

saqme Semoifarglos mxolod erTi danaSauliT, rogoricaa<br />

mkvleloba damamZimebel garemoebaSi da nafic msajulTa <strong>sasamarTlo</strong><br />

mxolod TbilisSi amoqmeddeba.<br />

90 91


analizi/safuZveli:<br />

saxelmwifom unda "uzrunvelyos mosamarTlis da misi ojaxis<br />

usafrTxoeba". (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia muxli 87.2; kanoni<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb muxli 52.2; <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

organuli kanoni uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb muxli<br />

3.3 kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb muxli<br />

4.4). 2005 wels noemberSi parlamentma Seqmna <strong>sasamarTlo</strong><br />

mandaturis instituti. <strong>sasamarTlo</strong> mandaturi pasuxismgebelia<br />

daicvas <strong>sasamarTlo</strong> Senoba da <strong>sasamarTlo</strong> procesis<br />

dros daicvas wesrigi <strong>sasamarTlo</strong> darbazSi. (kanoni<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb muxli 76 1 .1). miuxedavad<br />

imisa, rom specialuri saswavlo programa ar aris SemuSavebuli<br />

<strong>sasamarTlo</strong> mandaturisaTvis, maT treningi utardebaT<br />

sxvadasxva sakiTxebze. iusticiis umaRlesi skola muSaobs<br />

daniis mTavrobis programasTan, romelic evrosabWosTan<br />

erTad xorcieldeba imisaTvis, rom SemuSavdes <strong>sasamarTlo</strong><br />

mandaturis saswavlo programa.<br />

64 <strong>sasamarTlo</strong>dan 46 <strong>sasamarTlo</strong>Si aris metalis deteqtori.<br />

im 46 <strong>sasamarTlo</strong>Si, sadac metalis deteqtori dgas,<br />

aseve moqmedebs <strong>sasamarTlo</strong> mandaturis instituti. gamokiTxulTa<br />

mixedviT, Cveulebriv <strong>sasamarTlo</strong> procesze areulobas<br />

ar aqvs adgili, magram politikurad mgrZnobiare saqmeebze<br />

opoziciis warmomadgenlebma SeiZleba areuloba gamoiwvion.<br />

gamokiTxulebma aRniSnes, rom formaSi Cacmuli <strong>sasamarTlo</strong><br />

mandaturis yofnam <strong>sasamarTlo</strong> darbazSi seriozuli<br />

gavlena iqonia ufro stabiluri garemos Seqmnaze.<br />

miuxedavad imisa, rom mandaturebisaTvis ar aris savaldebulo<br />

<strong>sasamarTlo</strong> darbazSi yofna, SeiZleba maTi gamoZaxeba<br />

im pirovnebis <strong>sasamarTlo</strong> darbazidan gasayvanad visac mosamarTlem<br />

darbazis datoveba ubrZana da ar daemorCila.<br />

gamokiTxulebma aRniSnes, rom <strong>sasamarTlo</strong> mandaturebs meti<br />

treningi sWirdebaT, vinaidan aris SemTxvevebi, rodesac maT<br />

ar ician rogori reagireba moaxdinon, xandaxan ar iqcevian<br />

Tavazianad da yovelgvari safuZvlis gareSe aiZuleben pirs<br />

datovon <strong>sasamarTlo</strong> darbazi. gamokiTxulebma ver daasaxeles<br />

SemTxveva. rodesac policiis dacva iqna gamoyofili<br />

mosamarTlisaTvis an misi ojaxisaTvis maTi muqarisgan<br />

dasacavad.<br />

IV. mosamarTlis statusis uzrunvelyofa<br />

faqtori 14. garantirebuli uflebamosilebis vada<br />

maRali rangis mosamarTleebi iniSnebian fiqsirebuli vadiT,<br />

romelic garantirebulia sapensio asakamde miRwevamde<br />

an gansazRvruli xangrZlivi vadis amowurvamde.<br />

daskvna Sefaseba: uaryofiTi tendecia:<br />

<strong>saqarTvelo</strong>Si mosamarTleebi iniSnebian 10 wlis vadiT. sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s mosamarTleTa garda, amasTan<br />

SeiZleba maTi xelaxali daniSvna. gamokiTxulebs sjeraT,<br />

rom mosamarTleebis xelaxali daniSvna ar xdeba maT mier<br />

gamotanili gadawyvetilebebis gamo. mosamarTlis Tanamdebobrivi<br />

vada SeiZleba Semcirdes saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebSi<br />

mimdinare reorganizaciis gamo, ris Sedegadac mosamarTleebi<br />

SeiZleba sarezevro siaSi gadaiyvanon da es procesi ar<br />

aris gamWirvale.<br />

analizi/safuZveli:<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s konstituciiT garantirebulia saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

mosamarTleTa, maT Soris uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

mosamarTleTa daniSvna ara nakleb 10 wlis vadiT.<br />

kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb da aseve kanoni uzenaesi<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb akonkretebs daniSvnis 10 wlian<br />

vadas (romelic SeiZleba gaizardos im vadiT ra vadac<br />

mosamarTles sWirdeba mimdinare saqmeze gadawyvetilebis<br />

gamosatanad). (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia muxli 86.2; 90.2;<br />

kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb muxli 49.1-49.2;<br />

92 93


organuli kanoni uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb muxli<br />

21.1). saerTo <strong>sasamarTlo</strong>s mosamarTle SeiZleba dainiSnos<br />

erTze meti vadiT. saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa<br />

samuSao vada aseve SeiZleba amoiwuros sapensio asakis miRwevisas,<br />

rodesac maT 65 weli SeusruldebaT. (kanoni saer-<br />

To <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb muxli 54 (T); organuli kanoni<br />

uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb muxli 24 (1) (i)). saerTo<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebis yofili mosamarTleebi miiReben pensias mas<br />

Semdeg, rac isini miaRweven sapensio asaks. sapensio Tanxa<br />

Seadgens moqmedi mosamarTlis xelfasis 3%-s gamravlebuls<br />

mosamarTled muSaobis TiToeul welze. (kanoni saxelmwifo<br />

kompensaciebisa da saxelmwifo akademiuri stipendiebis<br />

Sesaxeb muxli 12.2). uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s mosamarTleebis<br />

pensia ganisazRvreba uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s moqmedi<br />

mosamarTlis yovelTviuri xelfasis odenobiT. (organuli<br />

kanoni uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb muxli 36).<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s mosamarTleebi iniSnebian gansazRvruli<br />

10 wlis vadiT,. (organuli kanoni sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb muxli 8); saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

mosamarTleebisagan gansxvavebiT sakonstitucio sasamrTlos<br />

mosamarTled piri SeiZleba dainiSnos mxolod erTi<br />

vadiT. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia muxli 88.3; organuli<br />

kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb muxli 8).<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s yvela mosamarTlem imsaxura<br />

sruli vadiT garda orisa, romlebmac Tanamdeboba datoves<br />

sxva Tanamdebobaze gadasvlis gamo.<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis reorganizaciis procesi jer kidev<br />

mimdinareobs. raionuli <strong>sasamarTlo</strong>ebi gaerTianda raionul<br />

(saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>ebSi, ris Sedegadac sasamrTloTa<br />

raodenoba 72-dan Semcirda 15 <strong>sasamarTlo</strong>mde. is mosamarTleebi,<br />

romelTa <strong>sasamarTlo</strong>ebic gauqmda sakuTari survilis mixedviT<br />

an sxva <strong>sasamarTlo</strong>Si gadaiyvanes, an Tanamdeboba datoves<br />

da maTi TanxmobiT rezervist mosamarTleTa siaSi<br />

daregistridnen. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb<br />

muxli 54. 1 1-54. 1 2). rezervis mosamarTleTa siidan mosamarTle<br />

SeiZleba gamwesdes sxva <strong>sasamarTlo</strong>Si. rezervist mosamarTleTa<br />

siaSi yofnisas isini iReben yovelTviur anazraurebas<br />

500 laris odenobiT (daaxloebiT 282 dolari), sanam<br />

maTi Tavdapirveli daniSvnis vada amoiwureba an sanam isini<br />

amoiricxebian sarezervo siidan. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb muxli 54. 1 3) mosamarTleTa amoricxva sarezervo<br />

siidan SeiZleba moxdes disciplinuri darRvevisaTvis,<br />

romelic maT mosamarTled muSaobis dros Caidines; mosamarTled<br />

muSaobisas kanonis uxeSi darRvevisaTvis; korufciisaTvis;<br />

samosamarTlo Tanamdebobis borotad da marTlmsajulebis<br />

interesebis sawinaaRmdegod gamoyenebisaTvis; mosamarTlisaTvis<br />

Seuferebel saqminaobaSi monawileobisaTvis;<br />

samosamarTlo valdebulebebTan interesTa konfliqtisaTvis;<br />

samosamarTlo ufleba-movaleobebis ver ganxorcielebisaTvis<br />

da samosamarTlo eTikis wesebis darRvevisaTvis. (kanoni<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>s mosamarTleTa anazRaurebis Sesaxeb<br />

muxli 1 (m) (miRebuli, 2005 wlis 23 dekembers)).<br />

gamokiTxulebma aRniSnes, rom es reorganizacia warmoadgens<br />

safrTxes mosamarTleTa damoukideblobisa da maTi<br />

vadamde adre ganTavisuflebisaTvis. gansakuTrebiT ki ma-<br />

Sin, rodesac iusticiis umRlesi sabWos gadawyvetilebebi,<br />

Tu romeli mosamarTle sad ganawildes an Cairicxos Tu<br />

ara sarezervo siaSi ar aris gamWvirvale procesi da aseve<br />

gadawyvetilebis miRebis kriteriumebi ar aris obieqturi.<br />

gamokiTxulebma aRniSnes aseve, rom mosamarTleebs ar misces<br />

ganmarteba imis Taobaze, Tu ratom moxdeba maTi gamweseba<br />

sxva <strong>sasamarTlo</strong>Si an maTi gadayvana rezervist mosamarTle-<br />

Ta siaSi. mosamarTleTa winaaRmdeg disciplinuri devnis<br />

Sesaxeb gamokiTxulebma gamoTqves eWvi, rom mosamarTleTa<br />

ganTavisufleba Tanamdebobidan xSirad xdeba maT mier sisxlis<br />

samarTlis saqmeze braldebulis udanaSaulod cnobis<br />

SemTxvevaSi, an sxva iseTi gadawyvetilebis gamotanisas, rac<br />

saxelmwifos interesebs ewinaaRmdegeba.<br />

zogierTma gamokiTxulma aseve aRniSna, rom iusticiis umaRlesi<br />

sabWo ganixilavs mosazrebas mosamarTleTa Tanamde-<br />

94 95


obaze daniSvnis Taobaze sapensio asakis miRwevamde, romelic<br />

SesaZlebelia ganxorcieldes 2009 wels daniSnuli mosamarTleebis<br />

mimarT. zogierTma gamoTqva mosazreba, rom mar-<br />

Tlmsajulebis xarisxi unda gaizardos sanam mosamarTle-<br />

Ta uvado daniSvna iqneba SemoRebuli.<br />

faqtori 15. mosamarTleTa dawinaurebis obieqturi<br />

kriteriumi<br />

mosamarTleTa dawinaureba xorcieldeba obieqturi kriteriumis<br />

safuZvelze; magaliTad - unari, patiosneba da<br />

gamocdileba.<br />

daskvna Sefaseba: neitraluri tendencia:<br />

<strong>saqarTvelo</strong>Si ar arsebobs mosamarTleTa Tanamdebobrivi<br />

dawinaurebis formaluri sistema. axali mosamarTlis<br />

Tanamdebobaze daniSvnis kriteriumebi ganxilul pirvel<br />

da meore faqtorebSi aseve exeba moqmedi mosamarTleebis<br />

Tanamdebobebze gamwesebas. mosamarTleebi naklebad informirebulni<br />

arian imis Taobaze, Tu rogor xdeba gadawyvetilebis<br />

miReba dawinaurebis Taobaze da zogierTs aqvs<br />

eWvi, rom es ar aris obieqturi procesi.<br />

analizi/safuZveli:<br />

samosamarTlo dawinaurebisas mosamarTle SeiZleba ufro<br />

maRali instanciis <strong>sasamarTlo</strong>Si dainiSnos an gaxdes <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Tavmjdomare imave <strong>sasamarTlo</strong>Si. ar arsebobs<br />

mosamarTleTa dawinaurebis formaluri procesi. iusticiis<br />

umaRlesi sabWo axdens mosamarTleTa dawinaurebas im<br />

kriteriumebis gaTvaliswinebiT, romelic pirvel faqtor-<br />

Sia aRwerili da im procedurebis mixedviT, romelic meore<br />

faqtorSia mocemuli. iusticiis umaRlesi sabWo aqveynebs<br />

mosamarTlis Tanamdebobis vakansiebs gazeTSi, an sakuTar<br />

an uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s veb gverdebze, http://www.hcoj.gov.ge;<br />

http://www.supremecourt. iusticiis umaRlesi sabWo gansazRvravs<br />

vakansiebze sabuTebis Semotanis vadas. iusticiis umaRles<br />

sabWoSi moqmedebs komisia, romelic ganixilavs ganacxadebs.<br />

rogorc ukve meore faqtorSi aRiniSna, iusticiis umaRlesma<br />

sabWom 2007 wels miiRo aqti mosamarTleTa daniSvnis<br />

Sesaxeb imisaTvis, rom mosamarTleTa daniSvnis procesi ufro<br />

obieqturi gaxdes. axlad daniSnuli mosamarTleebi, romelTac<br />

aqvT mosamarTled muSaobis erT welze naklebi staJi<br />

da vinc ar arian iusticiis umaRlesi skolis kursdamTavrebulebi,<br />

samosamarTlo saqmianobis dawyebamde valdebulni<br />

arian gaiaron specialuri saswavlo kursi. (Tu maT es kursi<br />

jer ar aqvT gavlili). (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb muxli 47.8; 69); aseve ixileT faqtori 1.<br />

iusticiis umaRlesi sabWo Tanamdebobaze niSnavs raionuli<br />

(saqalaqo) da saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>ebis Tavmjdomareebs,<br />

aseve maT kolegiebs da palatebis Tavmjdomareebs 5<br />

wlis vadiT. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb muxli<br />

15 1 4; 17.1; 20.5-6). parlamenti Tanamdebobaze niSnavs uzenaesi<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomares 10 wlis vadiT; xmaTa umravlesobiT,<br />

prezidentis wardginebis safuZvelze. (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

konstitucia muxli 90.2. organuli kanoni uzenaesi<br />

sasamrTlos Sesaxeb muxli 21). uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s plenumi<br />

irCevs palatebis Tavmjdomareebs da disciplinarul<br />

sabWos 3 wlis vadiT. (organuli kanoni uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Sesaxeb muxli 11.4). palatebis moadgileebi aseve<br />

warmoadgenen uzenaesi sasamrTlos Tavmjdomaris moadgiles.<br />

(organuli kanoni uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb<br />

muxli 11.5).<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s wevrebi TavianTi Semadgenlobidan<br />

irCeven Tavmjdomares, Tavmjdomaris moadgiles da<br />

mdivans 5 wlis vadiT; mxolod mdivnis arCevaa SesaZlebeli<br />

meore vadiT. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia muxli 88.2; organuli<br />

kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb muxlebi<br />

10.1; 10.6; 14.1). Tavmjdomareobis kandidatura unda daasaxelos<br />

prezidentma, <strong>saqarTvelo</strong>s parlamentis Tavmjdomarem<br />

da <strong>saqarTvelo</strong>s uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomarem.<br />

96 97


<strong>saqarTvelo</strong>s sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomare<br />

asaxelebs vice Tavmjdomaris da mdivnis kandidaturebs.<br />

(organuli kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb<br />

muxlebi 10.3-10.4; 12.1 (g)).<br />

ramodenime mosamarTlem aRniSna, rom maT ar ician Tu ra<br />

kriteriumebi gamoiyeneba mosamarTleTa dawinaurebis dros<br />

da zogierTi gamokiTxulis mosazrebiT kriteriumebi subieqturia.<br />

sxva gamokiTxulebma aRniSnes, rom samosamarTlo<br />

karieruli winsvlisTvis arsebobs araoficiluri etapebi,<br />

romlis mixedviTac pirveli instanciis mosamarTleebi jer<br />

saapelacio, xolo Semdeg uzenaes <strong>sasamarTlo</strong>Si iniSnebian.<br />

faqtori 16. mosamarTlis xelSeuxebloba<br />

mosamarTleebs gaaCniaT imuniteti maT mier sakuTari kompetenciis<br />

farglebSi ganxorcielebul saqmianobasTan<br />

dakavSirebiT.<br />

daskvna Sefaseba: dadebiTi tendencia:<br />

mosamarTleTa imuniteti sisxlis samarTlebriv devnasTan,<br />

dakaveba da CxrekasTan dakavSirebiT Zalian farToa. mosamarTlis<br />

dakaveba, dapatimreba da mis mimarT sisxlis samarTlebrivi<br />

devnis ganxorcieleba SesaZlebelia mxolod<br />

zemdgomi mosamarTlis TanxmobiT. sisxlis samarTlis 336-e<br />

muxli, romliTac daSvebuli iyo mosamarTlis sisxlis samarTlebrivi<br />

devna, Secdomebis gamo gauqmda. <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

kanonmdeblobaSi ar aris debuleba, romliTac mosamarTle<br />

isargeblebs samoqalaqo davebze imunitetiT.<br />

analizi/safuZveli:<br />

mosamrTleebi farTo imunitetiT sargebloben. ar SeiZleba<br />

mosamarTlis dakaveba, dapatimreba an mis mimarT sisxlis<br />

samarTlebrivi devnis aRZvra danaSaulis gamo, ar SeiZleba<br />

aseve mosamarTlis binis, manqanis, samuSao adgilis an misi<br />

piradi Cxreka uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomaris Tanxmobis<br />

gareSe (saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleebisaTvis),<br />

parlamentis Tanxmobis gareSeE (uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s mosamarTleebisaTvis)<br />

an sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Tanxmobis<br />

gareSe (sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s mosamarTleebisaTvis).<br />

mosamarTle, romelsac danaSaulis Cadenaze<br />

waaswreben, SeiZleba daakavon, daapatimron da Sesabamisad<br />

uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomare, parlamenti da sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong> dauyovnebliv unda iyos informirebuli<br />

amis Taobaze. Tu Sesabamisi uwyeba ar ganacxadebs<br />

Tanxmobas mosamarTlis dakavebis Taobaze igi dauyovnebliv<br />

unda ganTavisufldes. (konstitucia muxli 87.1; 88.5; 90.4;<br />

kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb muxli 52.1; organuli<br />

kanoni uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb muxli 4;<br />

organuli kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb<br />

muxli 15.1). specialuri proceduris dacvaa saWiro imisaTvis,<br />

rom mosamarTle an saxelmwifo uwyebis warmomadgeneli<br />

wardges <strong>sasamarTlo</strong>s winaSe. (sisxlis samarTlis<br />

saproceso kodeqsi muxli 9.2-9.3). <strong>saqarTvelo</strong>s kanonmdeblobaSi<br />

ar aris debulebebi, romliTac mosamarTle isargeblebs<br />

imunitetiT samoqalaqo davebis SemTxvevaSi.<br />

warsulSi SesaZlebloba mosamarTlis disciplinuri devnisa<br />

seriozuli an ganmeorebiTi darRvevisaTvis, Secdomebis<br />

daSvebisaTvis, warmoadgenda safrTxes samosamarTlo imunitetisaTvis.<br />

(ixileT faqtori 17 qvemoT). magram, sisxlis<br />

samarTlis kodeqsidan muxli 336, romliTac daSvebuli iyo<br />

sisxlis samarTlebrivi devna da mosamarTlis dakaveba Secdomebis<br />

gamo, amoRebulia 2007 wlis ivlisSi.<br />

gamokiTxulTa umetesobas sjera, rom mosamarTleTa imuniteti<br />

damakmayofilebelia da is praqtikaSi moqmedebs.<br />

zogadad, miCneulia, rom mosamarTleebi borotad ar iyeneben<br />

sakuTar imunitets. gamokiTxulebma ver moiyvanes magaliTi<br />

imunitetis CamorTmevisa politikuri mizezebis gamo.<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s monacemebis mixedviT<br />

2005 wlidan 27 mosamarTlis mimarT aRiZra sisxlis sa-<br />

98 99


marTlis saqme, aqedan 10 qrTamis aRebis gamo. 2006-2007 wlebSi<br />

11 mosamarTlis mimarT aRiZra sisxlis samarTlis saqme.<br />

(axalgazrda iuristTa asociacia, marTlmsajuleba<br />

<strong>saqarTvelo</strong>Si gv.19).<br />

faqtori 17. mosamarTleTa Tanamdebobidan<br />

gaTavisufleba da disciplinuri devna<br />

mosamarTleTa Tanamdebobidan gaTavisufleba an sxvagvarad<br />

dasja SesaZlebelia mxolod konkretuli darRvevisTvis<br />

gamWvirvale procesis Sedegad da obieqturi kriteriumebis<br />

safuZvelze.<br />

daskvna Sefaseba: uaryofiTi tendencia:<br />

kanonis mixedviT, disciplinuri procesi moicavs damcav<br />

RonisZiebebs mosamarTleTa uflebebis dasacavad. garkveuli<br />

struqturuli cvlilebebi ganxorcielda disci plinur<br />

procesSi, magaliTad rogoricaa iusticiis umaRlesi sab-<br />

Wos da disciplinuri kolegiis Semadgenlobis cvlileba,<br />

aseve iusticiis umaRlesi sabWosTvis mosamarTleTa Tanamdebobidan<br />

ganTavisuflebis uflebamosilebis delegireba,<br />

rac warsulSi mxolod prezidentisTvis rekomendaciis micemiT<br />

Semoifargleboda. praqtikaSi ki disciplinuri procesi<br />

ar aris gamWirvale da zogierTi debuleba aris bundovani<br />

da subieqturi.<br />

analizi/safuZveli:<br />

1997 wlidan 2006 wlis dekembramde, konstituciis mixedviT<br />

prezidents hqonda uflebamosileba daeniSna da gaenTavisuflebina<br />

mosamarTleebi Tanamdebobidan. mas Semdeg rac sakonstitucio<br />

cvlilebebi ganxorcielda iusticiis umaRles<br />

sabWos gadaeca raionuli (saqalaqo) da saapelacio mosamarTleebis,<br />

maT Soris am <strong>sasamarTlo</strong>ebis Tavmjdomareebis<br />

da palatebis Tavmjdomareebis Tanamdebobaze daniSvnis da<br />

Tanamdebobidan gaTavisuflebis uflebamosileba. (konsti-<br />

tucia muxli 73 (1) (J); kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb muxlebi 15.4; 17.1; 20.5-20.6; 53). imave procedurebis<br />

dacviT rac gamoiyeneba saerTo sasamrTloebis mosamarTleebis<br />

mimarT, uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s mosamarTleebi, garda uzenaesi<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomarisa, SeiZleba ganTavisufldnen<br />

Tanamdebobidan parlamentis wevrTa xmaTa umravlesobiT<br />

prezidentis rekomendaciis safuZvelze. (organuli kanoni<br />

uzenasi <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb muxli 23.3). uzenaesi da sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomareebis Tanamdebobidan<br />

gadayenebisaTvis gansxvavebuli procedurebi gamoiyeneba.<br />

(organuli kanoni uzenasi <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb muxli 23.2;<br />

kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb muxli 16).<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa mimarT disciplinuri<br />

devnis da Tanamdebobidan gaTavisuflebis safuZvlebi<br />

or sxvadasxva kanonSia gawerili. es CamonaTvali zogierT<br />

SemTxvevaSi erTmaneTs emTxveva. saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb <strong>saqarTvelo</strong>s kanonSi CamoTvlilia disciplinuri<br />

darRvevebi da is sakiTxebi, romlebic exeba mosamarTlis<br />

kvalifikacias, rac SeiZleba gaxdes Tanamdebobidan gaTavisuflebis<br />

safuZveli:<br />

• weliwadSi oTx Tveze meti xanis ganmavlobaSi mosamarTlis<br />

uflebamosilebis ganuxorcielebloba;<br />

• disciplinuri gadacdomis Cadena;<br />

• mosamarTlis statusisaTvis SeuTavsebeli Tanamdebobis<br />

dakaveba an SeuTavsebeli saqmianoba;<br />

• <strong>sasamarTlo</strong>s mier qmeduunarod an SezRudulqmedunarianad<br />

aRiareba;<br />

• <strong>saqarTvelo</strong>s moqalaqeobis dakargva;<br />

• mosamarTlis mimarT gamamtyunebeli ganaCenis kanonier<br />

ZalaSi Sesvla;<br />

korufciuli samarTaldarRvevis Cadena "sajaro samsaxur-<br />

Si interesTa SeuTavseblobisa da korufciis" Sesaxeb <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

kanonis me-20 muxlis me-3 punqtiT gaTvaliswinebuli<br />

wesis Sesabamisad.<br />

100 101


• <strong>sasamarTlo</strong> wyobilebis SecvlasTan dakavSirebiT<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s likvidacia, agreTve mosamarTlis Tanamdebobis<br />

Semcireba;<br />

• sapatio mizezis gareSe, dadgenil vadaSi specialuri<br />

saswavlo kursis gauvleloba;<br />

(ixileT kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb, muxli<br />

54).<br />

meores mxriv, saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa disciplinuri<br />

pasuxismgeblobisa da disciplinuri samarTalwarmoebis<br />

Sesaxeb kanonSi CamoTvlilia disciplinuri devnis<br />

safuZvlebi, romelic yuradRebas amaxvilebs eTikur<br />

darRvevebze, kerZod, gansazRvravs disci plinur darRvevas,<br />

romelic aseve Seadgens saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb<br />

kanonSi CamoTvlil gaTavisuflebis pirvel safuZvels:<br />

• kanonis uxeSi darRveva <strong>sasamarTlo</strong> uflebamosilebis<br />

ganxorcielebisas, romelic gulisxmobs konstituciis,<br />

saerTaSoriso xelSekrulebebis, <strong>saqarTvelo</strong>s kanonmdeblobiT<br />

gansazRvruli savaldebulo moTxovnebis<br />

darRvevas, romelmac gamoiwvia mxaris interesebis,<br />

mesame pirebis an sazogadoebis kanonieri uflebebis<br />

da interesebis Selaxva;<br />

• korufciuli samarTaldarRveva, an Tanamdebobrivi<br />

mdgomareobis marTlmsajulebis da samsaxurebrivi<br />

interesebis sazianod gamoyeneba;<br />

• mosamarTlis TanamdebobisaTvis, interesebis da movaleobebisaTvis<br />

Seuferebeli saqmianoba;<br />

• mosamarTlisaTvis Seuferebeli qmedeba, romelic<br />

bRalavs <strong>sasamarTlo</strong>s avtoritets, an zians ayenebs<br />

<strong>sasamarTlo</strong>sadmi ndobas;<br />

• saqmis ganxilvis usafuZvlo gaWianureba;<br />

• mosamarTlis movaleobebis Seusrulebloba, an arajerovnad<br />

Sesruleba;<br />

• mosamarTleTa TaTbiris Taobaze konfidencialuri<br />

informaciis an profesiuli saidumloebis gamJRavneba;<br />

• disciplinuri uflebamosilebis mqone organoebis<br />

saqminobisTvis xelis SeSla an misdami upativcemuloba;<br />

• "samosamarTlo eTikis normebis darRveva;<br />

• samuSao disciplinis darRveva."<br />

(kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa disciplinuri<br />

pasuxismgeblobisa da disciplinuri devnis Sesaxeb,<br />

muxli 2.2 (miRebuli 2000 wlis 23 Tebervals, [SemdgomSi,<br />

kanoni disciplinuri pasuxismgeblobis Sesaxe]. aseve ixileT<br />

kanoni uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb muxli 27).<br />

disciplinuri pasuxismgeblobis Sesaxeb kanonis ganmartebiT<br />

"kanonis uxeS darRvevad" CaiTvleba: iseTi darRveva<br />

romelic arsebiT zians ayenebs <strong>sasamarTlo</strong> procesis monawiles,<br />

mesame piris kanonier uflebebs da interesebs an<br />

sajaro interesebs; kanonis araswori ganmarteba, romelsac<br />

safuZvlad udevs mosamarTlis Sinagani rwmena, ar SeiZleba<br />

CaiTvalos disciplinur gadacdomad. (ixileT kanoni saer-<br />

To <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa disciplinuri pasuxismgeblobisa<br />

da disciplinuri devnis Sesaxeb, muxli 2.2<br />

SeniSvna 1).<br />

disciplinuri pasuxismgeblobis kanonmdeblobaSi 2007<br />

wlis ivlisSi Setanili cvlilebebis mixedviT kanonis<br />

araswori interpretacia mosamarTlis mier ar SeiZleba<br />

CaiTvalos disciplinur darRvevad da ar SeiZleba mosamarTlis<br />

mimarT aRiZras disci plinuri devna. (kanoni saer-<br />

To <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa disciplinuri pasuxismgeblobisa<br />

da disciplinuri devnis Sesaxeb, muxli<br />

2.3). imisaTvis, rom zustad ganimartos Tu ras niSnavs "kanonis<br />

uxeSi darRveva" cvlilebebidan amoRebulia "kanonis<br />

ganmeorebiTi darRveva" (romelic adre ganmartebiT baraTSi<br />

iyo ganmartebuli, rogorc kanonis uxeSi darRveva<br />

Cadenili samjer an metjer) rogorc disciplinuri gadacdomis<br />

erTerTi forma. es cvlilebebi nawilobriv efuZneba<br />

veneciis komisiis rekomendaciebs, romelmac kanonis es<br />

102 103


debuleba ganixila rogorc mosamarTlis damoukideblobisTvis<br />

safrTxe. 18 aseve ixileT evropuli komisia demokratiisaTvis<br />

(veneciis komisia) mosazreba <strong>saqarTvelo</strong>s kanonze<br />

mosamarTleTa disciplinuri pasuxismgeblobisa da disciplinuri<br />

devnis Sesaxeb.<br />

am safuZvlebTan erTad, sasamrTlos Tavmjdomaris da palatis<br />

Tavmjdomareebis mimarT SeiZleba aRiZras disciplinuri<br />

devna administraciuli funqciebis ver ganxorcielebis<br />

gamo. (kanoni saerTo disciplinuri pasuxismgeblobis<br />

Sesaxeb muxli 55)<br />

nebismieri CamoTvlili SemTxveva SeiZleba iqces mosamarTlis<br />

mimarT disciplinuri devnis aRZvris safuZvlad: saCivari<br />

nebismieri pirisgan (garda anonimuri saCivrisa), sxva<br />

mosamarTlis, <strong>sasamarTlo</strong>s TanamSromlis an iusticiis umaRlesi<br />

sabWos aparatis wevris mier momzadebuli ganmartebi-<br />

Ti baraTi disciplinuri gadacdomis Cadenis Taobaze; ma-<br />

Rali instanciis <strong>sasamarTlo</strong>s gadawyvetileba romelic<br />

miuTiTebs mosamarTlis mier kanonis uxeS darRvevaze;<br />

prokuroris an gamomZieblis Setyobineba, <strong>sasamarTlo</strong> gadawyvetileba<br />

motivirebuli eWvis Taobaze mosamarTlis mier<br />

disciplinuri gadacdenis Cadenis Sesaxeb, disci plinuri<br />

kolegiis gadawyvetileba mosamarTlis mimarT disciplinuri<br />

devnis aRZvris Taobaze axlad gamovlenili garemoebebis<br />

gamo. (kanoni saerTo disciplinuri pasuxismgeblobis<br />

Sesaxeb muxli 6.) iusticiis umaRles sabWos SeuZlia<br />

aRZras disciplinuri devna saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis nebis-<br />

18 zogierTi wyaros mixedviT, 2004-2007 wlebSi Tanamdebobidan daTxovnil<br />

iqna 44 mosamarTle muxli 2.2 (a)-s darRvevis gamo, maT<br />

Soris egreT wodebuli "ajanyebuli mosamarTleebi". maTgan 9<br />

mosamarTle iyo uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>dan. <strong>saqarTvelo</strong>s axalgazrda<br />

iuristTa asociacia, marTlmsajuleba <strong>saqarTvelo</strong>Si 20-21; 42-49.<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong> ar eTanxmeba am maCveneblebs.<br />

uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s monacemebis mixedviT 2004-2007 wlebSi 33<br />

mosamarTle ganTavisuflda Tanamdebobidan muxli 2.2-is safuZvelze<br />

da maTgan mxolod 5 mosamarTle iyo uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>dan.<br />

mieri mosamarTlis mimarT, garda uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Tavmjdomarisa. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa<br />

disciplinuri pasuxismgeblobisa da disci plinuri<br />

devnis Sesaxeb, muxli 7.2). uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomares<br />

SeuZlia aRZras disciplinuri devna saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

nebismieri mosamarTlis mimarT. saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Tavmjdomares aqvs ufleba aRZras disciplinuri<br />

devna misi <strong>sasamarTlo</strong>s nebismieri mosamarTlis an raionuli<br />

(saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>s mimarT, romelic misi <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

teritoriul iurisdiqciaSi Sedis, magram safuZveli<br />

ar SeiZleba iyos kanonis uxeSi darRveva saqmis ganxilvisas.<br />

(kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa disciplinuri<br />

pasuxismgeblobisa da disci plinuri devnis<br />

Sesaxeb, muxli 7.1 (a)-(b)).<br />

disciplinuri devnis aRZvrisas pirveli qmedeba aris disciplinuri<br />

devnis aRZvraze uflebamosili organos mier<br />

ganxorcielebuli winaswari gamoZieba. 19 (kanoni saerTo<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa disciplinuri pasuxismgeblobisa<br />

da disciplinuri devnis Sesaxeb, muxli 8.1).<br />

winaswari gamoZieba, rogorc wesi unda dasruldes 2 Tvis<br />

ganmavlobaSi. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTle-<br />

Ta disciplinuri pasuxismgeblobisa da disciplinuri<br />

devnis Sesaxeb, muxli 8.1). amis Semdeg Sesabamisi <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Tavmjdomarem, an iusticiis umaRlesi sabWos mdivanma<br />

unda gadawyvitos Sewyvitos Tu damatebiTi informacia gamoiTxovos<br />

mosamarTlisgan aRniSnuli darRvevis Taobaze.<br />

(kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa disciplinuri<br />

pasuxismgeblobisa da disciplinuri devnis Sesaxeb,<br />

muxli 9). disci plinuri devnis aRmZvrel organos SeuZlia<br />

19 winaswari gamoZieba ar aris savaldebulo, magram rodesac disciplinuri<br />

devna efuZneba meore mosamarTlis, <strong>sasamarTlo</strong>s TanamSromlis,<br />

an iusticiis umaRlesi sabWos aparatis wevris axsna<br />

ganmartebiT baraTs, an axlad gamovlenili garemoebebis gamo disci<br />

plinuri devnis aRZvrisas; (saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa<br />

disciplinuri pasuxismgeblobisa da disciplinuri<br />

devnis Sesaxeb, muxli 8.2).<br />

104 105


ganmartebebi miiRos momCivanisgan, gamokiTxos damatebiTi<br />

mowmeebi da miiRos da gaanalizos yvela damatebiTi informacia<br />

im mosamarTlisgan vis mimarTac saCivari iqna Semosuli.<br />

(igive muxli 12.1-12.2). Tu winaswari gamoZieba ver daamtkicebs,<br />

rom mosamarTlem Caidina disciplinuri gadacdoma,<br />

an xandazmulobis vada disciplinuri pasuxismgeblobis<br />

dakisrebisTvis gavida, maSin <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomare an<br />

iusticiis umaRlesi sabWos mdivani (imisdamixedviT Tu vin<br />

daiwyo disciplinuri devna) valdebuli iqneba Sewyvitos<br />

disciplinuri devna. (igive muxli 14). Sesabamisi <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Tavmjdomare an iusticiis umaRlesi sabWos mdivani<br />

moamzadebs rekomendacias iusticiis umaRlesi sabWosTvis<br />

mosamarTleze disciplinuri pasuxismgeblobis dakisrebis<br />

Taobaze. 20 (igive muxli 15-16) iusticiis umaRlesi sabWos<br />

mier saqmis ganxilvebs Tavmjdomareobs <strong>saqarTvelo</strong>s uzenaesi<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomare da disciplinuri kolegiis<br />

wevrebi, romlebmac unda imsjelon disciplinur saqmeze, ar<br />

eswrebian iusticiis umaRlesi sabWos Sexvedrebs, romelzedac<br />

es gadawyvetileba unda iqnas miRebuli. mosamarTle<br />

romlis mimarTac Semovida sarCeli disciplinuri gadacdomis<br />

Cadenis Taobaze da Tavad momCivani SeiZleba dabarebul<br />

iyvnen iusticiis umaRles sabWoSi damatebiTi ganmartebebisaTvis.<br />

(igive muxli 17).<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis disciplinuri kolegia Sedgeba 6<br />

wevrisgan (aqedan 3 unda iyos mosamarTle) da maTi arCeva<br />

xdeba iusticiis umaRlesi sabWos mier sakuTari wevrebidan<br />

2 wlis vadiT. disciplinuri kolegia ismens da iRebs gada-<br />

20 Tu Tavmjdomare an iusticiis umaRlesi sabWo miuxedavad disciplinuri<br />

gadacdomis dadgenisa miiRebs gadawyvetilebas disciplinuri<br />

devnis ar aRZvris Sesaxeb, maSin sarekomendacio werili<br />

mosamarTlis mier gadacdomis daSvebis ganmartebiTa da rekomendaciebiT<br />

msgavsi Secdomis momavalSi Tavidan acilebis Sesaxeb,<br />

SeiZleba gaegzavnos mosamarTles. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

mosamarTleTa disciplinuri pasuxismgeblobisa da disci plinuri<br />

devnis Sesaxeb, muxli 19). iusticiis umaRlesi sabWos informaciis<br />

mixedviT 2007 wels 36 kerZo sarekomendacio baraTi<br />

gaica.<br />

wyvetilebas disciplinur saqmeze. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

mosamarTleTa disciplinuri pasuxismgeblobisa<br />

da disciplinuri devnis Sesaxeb, muxlebi 21; 24.1). mosamar-<br />

Tlem, romelmac Caidina disciplinuri gadacdoma aqvs ufleba<br />

moiTxovos kolegiis wevris diskvalifikacia mikerZoebulobis<br />

safuZvliT. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa<br />

disciplinuri pasuxismgeblobisa da disci plinuri<br />

devnis Sesaxeb, muxli 35). disciplinuri saqmis ganxilvisas<br />

sakuTar poziciebs, dokumentacias da sxva informacias<br />

warmoadgenen rogorc saCivris Semtani aseve mosamarTle,<br />

romlis mimarTac disciplinuri gadacdomis Cadenis Taobaze<br />

saCivaria Semosuli (romelsac aqvs ufleba iyolios advokati,<br />

romelsac mosamarTleebi xSirad ar iyeneben), maT aseve<br />

aqvT ufleba dakiTxon mowmeebi da erTmaneTi, agreTve aqvT<br />

ufleba moiTxovon damatebiTi mowmeebis CarTva da damatebi-<br />

Ti dokumentaciis moZieba. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

mosamarTleTa disciplinuri pasuxismgeblobisa da disciplinuri<br />

devnis Sesaxeb, muxli 39). orive mxaris monawileoba<br />

kolegiis mier saqmis ganxilvisas savaldebuloa, miuxedavad<br />

imisa, rom kolegia uflebamosilia miiRos gadawyvetileba<br />

da cnos mosamarTle damnaSaved disciplinuri<br />

gadacdomis CadenaSi da daakisros disciplinuri saxdeli<br />

mosamarTles Tu mosamarTle Tavs aaridebs sapatio mizezis<br />

ar arsebobis SemTxvevaSi kolegiis mier saqmis ganxilvaze<br />

daswrebas. (igive muxli 41). mosmenis Semdeg disciplinuri<br />

kolegia uflebamosilia Sewyvitos an SeaCeros disciplinuri<br />

devna, cnos mosamarTle damnaSaved disciplinuri gadacdomis<br />

CadenaSi da daakisros mas disciplinuri saxdeli an<br />

disciplinuri zemoqmedebis sxva RonisZiebebi, miiRos kerZo<br />

SeniSvnis werili an udanaSaulod cnos mosamarTle. 21 (igive<br />

muxlebi 48-53).<br />

21 SeniSvnis kerZo werili SeiZleba gamocemul iqnas umniSvnelo<br />

darRvevisTvis an usafuZvlo motivebis arsebobis SemTxvevaSi. es<br />

konfidencialuri werili asaxavs disciplinuri kolegiis uaryofiT<br />

damokidebulebas disciplinuri gadacdomis Sesaxeb da iZleva<br />

rekomendaciebs momavalSi msgavsi qmedebis da aseve sxva damatebiTi<br />

problemebis Tavidan acilebis Taobaze samosamarTlo funqciebis<br />

ganxorcielebisas. (muxli 51).<br />

106 107


Tu disci plinuri kolegia gadawyvets, rom mosamarTlem<br />

Caidina disciplinuri gadacdoma raSic mas brali edeboda,<br />

maSin igive kolegias aqvs ufleba danaSaulis simZimidan<br />

da garemoebebidan gamomdinare gamoiyenos an disciplinuri<br />

saxdeli an disciplinuri zemoqmedebis RonisZiebebi mosamarTlis<br />

mimarT. (igive 53-54). aseve ixileT 54 1 (romelic<br />

iZleva detalur wesebs Tu ra saxis saxdelebi SeiZleba<br />

iyos gamoyenebuli TiToeul disciplinur gadacdomaze).<br />

disciplinuri saxdelebia gafrTxileba, SeniSvna, mkacri<br />

SeniSvna, aseve Tanamdebobidan gadayeneba an mosamarTleTa<br />

sarezervo siidan amoSla. (igive muxli 4.1). disciplinuri<br />

zemoqmedebis RonisZiebebia kerZo sarekomendacio baraTi,<br />

an <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomaris, misi moadgilis, an kolegiis<br />

Tavmjdomaris dakavebuli Tanamdebobidan gadayeneba. (igive<br />

muxli 4.2). mxolod erTi disciplinuri saxdeli SieZleba<br />

iqnas gmoyenebuli mosamarTlis mimarT, magram imavdroulad<br />

mosamarTlis <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomaris an administraciuli<br />

Tanamdebobidan gadayeneba SeiZleba iyos gamoyenebuli.<br />

(igive muxli 54.2). Tu mosamarTles adre dakisrebuli<br />

hqonda disciplinuri saxdeli, romelic jer ar aris<br />

gaqarwylebuli, maSin disciplinuri kolegia valdebulia<br />

ufro mkacri saxdeli daakisros mosamarTles. (igive muxli<br />

54.3). mosamarTlis Tanamdebobidan gadayeneba, rogorc<br />

sasjelis erTerTi forma, gamoiyeneba disciplinuri gadacdomis<br />

seriozulobis da raodenobis mixedviT da zogadad<br />

mosamarTlis moraluri reputaciidan gamomdinare da kolegiis<br />

mosazrebis mixedviT ekrZaleba Tu ara mosamarTles samosamarTlo<br />

Tanamdebobis dakaveba. Tu mosamarTles ukve<br />

dakisrebuli aqvs uvado mkacri sayveduri maSin disciplinurma<br />

kolegiam unda ganixilos mosamarTlis Tanamdebobidan<br />

gadayenebis sakiTxi. (igive muxli 56).<br />

mosamarTle, an organo an oficialuri piri, romelmac aRZra<br />

disciplinuri devna aqvs ufleba gaasaCivros disciplinuri<br />

kolegiis gadawyvetileba uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s samwevrian<br />

disciplinur palataSi. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

mosamarTleTa disciplinuri pasuxismgeblobisa<br />

da disci plinuri devnis Sesaxeb, muxli 60. organuli<br />

kanoni uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb muxli 8 1 .1). disciplinuri<br />

sabWo uflebamosilia gadasinjos kolegiis gadawyvetilebis<br />

siswore, faqtebi, kanonebi da dakisrebuli saxdelis<br />

forma. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTle-<br />

Ta disciplinuri pasuxismgeblobisa da disciplinuri<br />

devnis Sesaxeb, muxli 65.1). disciplinuri kolegia ixilavs<br />

saqmes, romelic winaswar miRebul dokumentebs da masalebs<br />

emyareba da sadac orive mxare sakuTar poziciebs warmoadgenen,<br />

SeuZliaT dakiTxon erTmaneTi da aseve gascen pasuxebi<br />

disciplinuri kolegiis wevrebis mier dasmul SekiTxvebs.<br />

(kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa disciplinuri<br />

pasuxismgeblobisa da disci plinuri devnis<br />

Sesaxeb, muxli 67). saqmis mosmenis Semdeg disci plinuri<br />

kolegia uflebamosilia ar Secvalos, an Secvalos disciplinuri<br />

kolegiis gadawyvetileba an saerTod axali gadawyvetileba<br />

gamoitanos. igive muxlebi 69-72. disciplinuri<br />

sabWos gadawyvetileba miiReba wevrTa xmaTa umravlesobiT,<br />

sabolooa da ar SeiZleba misi gasaCivreba. (kanoni saerTo<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa disciplinuri pasuxismgeblobisa<br />

da disciplinuri devnis Sesaxeb, muxli 68.4).<br />

saboloo gadawyvetilebis miRebis Semdeg, uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Tavmjdomare (Tu saqme exeba uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

mosamarTles), an <strong>saqarTvelo</strong>s iusticiis umaRlesi sabWo<br />

(Tu saqme sxva saerTo <strong>sasamarTlo</strong>s mosamarTles exeba)<br />

pasuxismgebelia gadawyvetilebis aRsrulebze. (kanoni saer-<br />

To <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa disciplinuri pasuxismgeblobisa<br />

da disciplinuri devnis Sesaxeb, muxli 75).<br />

Tu disciplinuri gadawyvetileba exeba <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomares,<br />

maSin Tavmjdomaris moadgile da <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

disciplinuri kolegiis Tavmjdomare gadascemen sakuTar<br />

gadawyvetilebas aRsrulebisaTvis Sesabamis organos. uzenaesi<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomaris SemTxvevaSi es organo iqneba<br />

uzenaesi sasamrTlos plenumi. yvela sxva danarCeni <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

SemTxvevaSi es pasuxismgebloba akisria iusticiis<br />

umaRles sabWos. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosa-<br />

108 109


marTleTa disciplinuri pasuxismgeblobisa da disciplinuri<br />

devnis Sesaxeb, muxli 76).<br />

SeniSvna moqmedebs 6 Tvis ganmavlobaSi, sayveduri – 9 Tvis<br />

ganmavlobaSi, xolo mkacri sayveduri – 1 wlis ganmavloba-<br />

Si, Tu aRniSnul periodSi mosamarTle ar Caidens kidev<br />

erT disciplinur gadacdomas (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

mosamarTleTa disciplinuri pasuxismgeblobisa<br />

da disciplinuri devnis Sesaxeb, muxli 84.1). mosamarTlis<br />

zemdgom instanciaSi daniSvna an misi dawinaureba SeuZlebelia,<br />

Tu masze dakisrebul saxdels ar gauvida vada, an<br />

iseTi saxdeli aqvs dakisrebuli, romelic ar gaqarwyldeba.<br />

Tu man ganmeorebiT Caidina disciplinuri gadacdoma<br />

mas daekisreba ufro mkacri saxdeli. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

mosamarTleTa disciplinuri pasuxismgeblobisa<br />

da disciplinuri devnis Sesaxeb, muxlebi 54.3 da 85).<br />

xsenebuli Sedegebis Tavidan acilebis mizniT, mosamarTles<br />

SeuZlia aRiaros darRveva (danaSauli) da miiRos piradi<br />

SeniSvnis werili. aseT SemTxvevaSi, mosamarTle ar eqvemdebareba<br />

disciplinur pasuxismgeblobas. (kanoni saerTo<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa disciplinuri pasuxismgeblobisa<br />

da disciplinuri devnis Sesaxeb, muxlebi 84.2).<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa disciplinuri devnis<br />

zogierTi safuZveli, romelic disciplinuri pasuxismgeblobis<br />

Sesaxeb kanonSi aris mocemuli bundovani da subieqturia,<br />

rac xels uwyobs mosamarTlis ganTavisuflebas.<br />

miuxedavad imisa, rom "saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTle-<br />

Ta disciplinuri pasuxismgeblobisa da disciplinuri devnis<br />

Sesaxeb" kanonis, muxli 2.3-is ganmartebis mixedviT kanonis<br />

araswori interpretacia ar SeiZleba warmoadgendes<br />

kanonis uxeS darRvevas. am gamonaklisis gamoyeneba praqtikaSi<br />

SeiZleba rTuli iyos, vinaidan saWiroa gakeTdes<br />

subieqturi ganmarteba imisa mosamarTlem imoqmeda Tu ara<br />

Sinagani rwmeniT. miuxedavad amisa, muxli 2.2(a) gamoiyeneba<br />

mosamarTleebis mimarT disciplinuri devnis aRZvris an<br />

maTi Tanamdebobidan ganTavisuflebis mizniT daSvebuli<br />

SecdomebisaTvis. meores mxriv sxva respondentebma aRniSnes,<br />

rom disciplinuri devna aRiZvreba mosamarTleze, romelic<br />

amas imsaxurebs da amiT marTlmsajulebis damoukidebloba<br />

ar ilaxeba.<br />

disciplinuri procesis gaumWvirvaloba kvlav problemas<br />

warmoadgens. disciplinuri procesi konfidencialuria<br />

(kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa disciplinuri<br />

pasuxismgeblobisa da disciplinuri devnis Sesaxeb,<br />

muxli 5). disciplinuri kolegiis da disciplinuri sabWos<br />

sxdomebi sazogadoebisaTvis daxurulia. (kanoni (saerTo<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa disciplinuri pasuxismgeblobisa<br />

da disciplinuri devnis Sesaxeb, muxli 30.4; 65.3).<br />

disciplinur saqmeze TaTbiris procesi konfidencialuria,<br />

aseve disciplinuri kolegiis,a disciplinuri sabWos wevrebi<br />

da disciplinuri devnis aRmZvreli organo an Tanamdebobis<br />

piri valdebulni arian TaTbiris dros gamovlenili<br />

informacia konfidencialurad Seinaxon. (kanoni saerTo<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa disciplinuri pasuxismgeblobisa<br />

da disciplinuri devnis Sesaxeb, muxlebi<br />

30.4; 65.3; 82.1). am infomraciis gamJRavneba warmoadgens disciplinuri<br />

devnis safuZvels. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

mosamarTleTa disciplinuri pasuxismgeblobisa<br />

da disciplinuri devnis Sesaxeb, muxli 82.2). disci plinuri<br />

kolegiis an disci plinuri sabWos gadawyvetilebis<br />

mxolod is nawili SeiZleba gaxdes sajaro sadac dasturdeba<br />

disciplinuri saxdelis dakisrebis faqti, magram ar<br />

SeiZleba disciplinuri saxdelis dakisrebis safuZvlebis<br />

gamJRavneba, garda im SemTxvevisa rodesac mosamarTle gaTavisufldeba<br />

samsaxuridan. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

mosamarTleTa disciplinuri pasuxismgeblobisa da<br />

disciplinuri devnis Sesaxeb, muxli 81). mxolod mosamar-<br />

Tles ganumartaven disciplinuri saxdelis an Tanamdebobidan<br />

ganTavisuflebis safuZvlebs. igive muxli 81. konfidencialobis<br />

moTxovna procesis sawyis etapze gamarTlebulia<br />

mosamarTlis reputaciis dasacavad, romelsac ar<br />

Caudenia danaSauli. mas Semdeg, rac mosamarTles daekisra<br />

110 111


disciplinuri saxdeli, konfidencialurobis dacva naklebad<br />

gamarTlebulia, magram miuxedavad amisa konfidencialurobis<br />

dacva saWiroa. am wesis mixedviT sazogadoebisaTvis<br />

disciplinuri procesis Taobaze informacia naklebad xelmisawvdomia.<br />

rogorc qvemoT mocemuli cxrilidan Cans, bolo wlebis<br />

ganmavlobaSi SedarebiT naklebi disciplinuri saqme iqna<br />

aRZruli da mosamarTleze dakisrebuli saxdeli naklebad<br />

mkacria, vidre es warsulSi iyo. magaliTad, 2007 wels disciplinuri<br />

kolegiis mier ganxiluli 14 saqmidan, erTi saqme<br />

Sewyda disciplinuri kolegiis iniciativiT; ori Sewyda,<br />

vinaidan mosamarTle gadadga Tanamdebobidan; erT mosamar-<br />

Tles ar daekisra saxdeli; orma mosamarTlem miiRo gafrTxileba;<br />

oTxi mosamarTle Tanamdebobidan ganTavisuflda da<br />

oTxi mosamarTle, vinc sarezervo siaSi iyo Caricxuli amoiricxa<br />

am siidan.<br />

disciplinur saqmeTa warmoeba<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa mimarT<br />

2005-2008 wlis 1 ivlisi<br />

wyaro: informacia mowodebulia uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s mier<br />

zemoT aRwerili disci plinuri warmoebis procedura ar<br />

vrceldeba uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomareze, romlis<br />

Tanamdebobidan ganTavisufleba SeiZleba mxolod impiCmentis<br />

saSualebiT, parlamentis wevrTa umetesobis mier konstituciis<br />

darRvevisaTvis (Tu es damtkicdeba sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s mier), an saxelmwifo RalatisTvis an<br />

sxva danaSaulis CadenisaTvis (Tu damtkicebulia uzenaesi<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s mier). (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia muxli 64;<br />

organuli kanoni uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb muxli<br />

23.1-23.2; organuli kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Sesaxeb muxli 19 (T)).<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s mosamarTleebi ar warmoadgenen<br />

disciplinuri devnis obieqts, magram SeiZleba gan-<br />

Tavisufldnen Tanamdebobidan Semdegi safuZvlebiT:<br />

• profesiuli movaleobebis Seusrulebloba 6 Tanmimdevruli<br />

Tvis ganmavlobaSi an mTel weliwad-<br />

Si 3 Tvis ganmavlobaSi safuZvliani mizezis gareSe.<br />

• mosamarTlis TanamdebobisaTvis Seuferebeli<br />

saqmianobis ganxorcieleba an sxva iseTi saqmianobis<br />

ganxorcieleba romelic kanoniT aris akrZaluli;<br />

• <strong>sasamarTlo</strong> TaTbiris an mosamarTlis poziciis<br />

gamJRavneba;<br />

• <strong>saqarTvelo</strong>s moqalaqeobis dakargva;<br />

• <strong>sasamarTlo</strong>s mier mosamarTlis uunarod cnoba;<br />

• <strong>sasamarTlo</strong>s saboloo gadawyvetileba mosamarTlis<br />

damnaSaved cnobis Sesaxeb.<br />

(organuli kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb<br />

muxli 16.1). <strong>sasamarTlo</strong>s plenumis wevrTa xmaTa umravlesobaa<br />

saWiro zemoT CamoTvlili pirveli sami safuZvlisaTvis.<br />

sxva safuZvlebisaTvis ki plenumi unda gaecnos<br />

dokumentacias da Tu isini amtkiceben ganTavisuflebis<br />

safuZvlebs, maSin sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomare<br />

gamoscems brZanebas mosamarTlis gaTavisuflebis Taobaze<br />

112 113


(organuli kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb<br />

muxli 16.2).<br />

faqtori 18. saqmeTa ganawileba<br />

mosamarTleebze saqmeTa ganawileba obieqturi meTodis<br />

saSualebiT xdeba, rogoricaa latarea an maTi specializaciis<br />

mixedviT. saqmeTa CamorTmeva unda moxdes mxolod<br />

seriozuli mizezis safuZvelze, magaliTad rogoricaa<br />

interesTa konfliqti an Zalian didi datvirTva.<br />

daskvna Sefaseba: dadebiTi tendencia:<br />

kanonis mixedviT saqmeTa ganawileba xdeba obieqturi meTodis<br />

safuZvelze, maTi specializaciis mixedviT da es wesi<br />

realurad gamoiyeneba. saqmeTa CamorTmeva SeiZleba moxdes<br />

mxolod mosamarTleTa Tanabari datvirTvis uzrunvelsayofad<br />

da gaWianurebis Tavidan asacileblad.<br />

analizi/safuZveli:<br />

raionuli (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>s da saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Tavmjdomareebi pasuxismgebelni arian saqmeebi gaanawilon<br />

"kanoniT gansazRvruli wesis mixedviT". (kanoni saerTo<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb muxlebi 17. 3 (g); 22 (v)). raionul<br />

(saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>ebSi sadac mxolod ori mosamarTlea<br />

erTerTi mudmivad samoqalaqo saqmeebze muSaobs, meore ki<br />

sisxlis. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb muxlebi<br />

15. 1 1). iusticiis umaRlesi sabWo pasuxismgebelia gansazRvros<br />

mosamarTlis specializacia da im SemTxvevaSi<br />

Tu raionul (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>Si or mosamarTleze<br />

metia, maSin sabWom SeiZleba TiTo mosamarTles meti specializirebuli<br />

sferoebi dauqvemdebaros. <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Tavmjdomares SeuZlia raionuli (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

mosamarTles samarTlis sxva specializaciis saqmis ganxilva<br />

daavalos, Tu es saWiro iqneba saqmeTa gaWianurebis<br />

Tavidan asacileblad. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb muxlebi 15. 1 1 da 15. 1 5). iusticiis umaRlesi sabWo<br />

aseve anawilebs saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>s mosamarTleebs<br />

palatebSi maTi specializaciis mixedviT, am SemTxvevaSic<br />

saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomares SeuZlia mosamar-<br />

Tles sxva specializaciis saqmis ganxilva daavalos gaWianurebis<br />

Tavidan asacileblad. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb muxlebi 20.2; 20.4).<br />

bevr <strong>sasamarTlo</strong>ebSi, maT Soris Tbilisis saapelacio sasamrTloSi,<br />

mosamarTleebze saqmeebis ganawileba xdeba anbanuri<br />

Tanmimdevrobis mixedviT. mosamarTleTa saxelebi<br />

CamoTvlilia anbanuri TanmimdevrobiT da siaSi miTiTebuli<br />

pirveli mosamarTle iRebs <strong>sasamarTlo</strong>Si Semotanil<br />

pirvel saqmes, siiT meore meore saqmes da ase Semdeg. miuxedavad<br />

amisa <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomares SeuZlia mosamar-<br />

Tles sxva saqmis ganxilvac daavalos, Tu amas saWiroeba<br />

moiTxovs da Tu es saWiroa saqmeebis Tanabari ganawilebisaTvis.<br />

(kanoni saqmeTa ganawilebis da mosamarTleTa<br />

uflebamosilebis gansazRvris Taobaze; muxlebi 4; 9 da<br />

13. miRebulia 1998 wlis 26 ivniss). raionul <strong>sasamarTlo</strong>eb-<br />

Si magistrat mosamarTleebs Soris saqmeTa ganawileba igive<br />

princi piT xdeba, garda im SemTxvevebisa roca momCivanis<br />

misamarTi gamoiyeneba imis dasadgenad, Tu romeli magistratis<br />

gansaxilvelia esa Tu is saqme. (kanoni saqmeTa<br />

ganawilebis da mosamarTleTa uflebamosilebis gansazRvris<br />

Taobaze; muxlebi 4..2).<br />

praqtikulad, gamokiTxulTa umetesobam aRniSna, rom saqme-<br />

Ta ganawileba areulad xdeba da zemoT aRniSnuli wesebi<br />

daculia. magram erTma respondetma aRniSna, rom mniSvnelovani<br />

saqmeebi im mosamarTleebze nawildeba, romlebic yofili<br />

prokurorebi arian da gamoxata eWvi, rom im saqmeebis<br />

ganawileba, sadac saxelmwifos interesi arsebobs ar xdeba<br />

areulad.<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomare, sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s reglamentis mixedviT mosamarTleTa palatebs<br />

unawilebs im saqmeebs, romelTa ganxilvac plenumis mier ar<br />

114 115


aris savaldebulo. (sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s reglamenti<br />

muxli 27. miRebulia 2002 wlis 19 aprils). am reglamentis<br />

mixedviT mas Semdeg rac sarCeli gaivlis registracias<br />

igi gadaegzavneba Tavmjdomares, romelic saqmes daawers<br />

erTerT palatas. sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Tvamjdomare<br />

sakuTar gadawyvetilebas saqmeTa ganawilebis Taobaze<br />

iRebs saqmis Tanabari ganawilebis principis safuZvelze,<br />

TiToeuli palatis datvirTulobis gaTvaliswinebiT da<br />

palatebis mier gansaxilvel saqmeTa kompleqsurobis mixedviT.<br />

(sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s reglamenti muxli 26.3).<br />

faqtori 19. mosamarTleTa asociaciebi<br />

asociacia arsebobs da misi erTaderTi mizania marTlmsajulebis<br />

interesebis dacva, ganmtkiceba da es organizacia<br />

aqtiuria.<br />

daskvna Sefaseba: neitraluri tendencia:<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s mosamarTleTa asociacia 1999 wels Seiqmna<br />

imisaTvis, rom mosamarTleTa interesebi yofiliyo daculi<br />

da ganmtkicebuli. mosamarTleTa asociaciis gaaqtiurebis<br />

mizniT sxvadasxva RonisZiebebi tardeba. mosamarTleTa kidev<br />

erTi TviTmmarTveli organo aris mosamarTleTa konferencia,<br />

romelic saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb kanonis mixedviT<br />

Seiqmna.<br />

analizi/safuZveli:<br />

konstituciiT garantirebulia asociaciebis Seqmna da maT-<br />

Si gawevrianebis ulfeba. (konstitucia muxli 26.1). mosamarTleebma<br />

1999 wels gamoiyenes es ufleba da Seqmnes<br />

mosamarTleTa nebayoflobiT wevrobaze dafuZnebuli asociacia.<br />

rogorc es organizaciis wesdebaSia aRniSnuli, mosamarTleTa<br />

asociaciis mizania daicvas mosamarTleTa uflebebi,<br />

ganamtkicos maTi uflebamosileba, daicvas maTi materialuri<br />

da socialuri interesebi da Seamciros korufcia<br />

mosamarTleTa Soris. (mosamarTleTa asociaciis wesdeba<br />

muxli 2.1. miRebulia 1999 wels; cvlilebebi Sevida 2007<br />

wels)). Aam organizacias aqvs uflebamosileba - im mosamarTleebs<br />

visac es sWirdeba gauwios finansuri daxmareba,<br />

moawyos seminarebi da sportuli RonisZiebebi mosamarTleebisaTvis<br />

da <strong>sasamarTlo</strong>s TanamSromlebisaTvis. sawevro<br />

gadasaxadi Seadgens mosamarTlis xelfasis 1%-s, rac ar<br />

aris sakmarisi mosamarTleTa asociaciis sruli dafinansebisaTvis.<br />

organizacia ZiriTad eyrdnoba amerikis iuristTa<br />

asociaciis, euTos da sxva donori organizaciebis dafinasebaze.<br />

mosamarTleTa asociaciis Seqmnis Semdeg mosamarTleTa<br />

interesebis dacvisTvis man arc Tu bevri ram gaakeTa, gansakuTrebiT<br />

ki <strong>sasamarTlo</strong>Ta reorganizaciis adreul etapze.<br />

2005 wlisaTvis mosamarTleTa asociacia pasiur organizaciad<br />

iqca da igi Tavis sawevro finansebs ZiriTadad iyenebda<br />

mosamarTleebis da maTi ojaxebis finansuri daxmarebisTvis<br />

da ara treningebis an sxva aqtivobebis organizebisaTvis.<br />

2007 wlis martSi axali xelmZRvanelobis arCevis<br />

da organizaciis wesdebaSi cvlilebebis Setanis Semdeg<br />

organizaciis gaaqtiurebis mizniT sxvadasxva aqtivobebi<br />

daigegma. 2007 wels organizaciam ganaaxla Jurnalis gamocema,<br />

romelic SeCerebuli iyo usaxsrobis gamo. 2008 wlis<br />

mdgomareobiT mosamarTleTa asociaciaSi daaxloebiT 300mde<br />

wevri iyo da am organizaciis wevrebi mosamarTleTa<br />

umetesoba arian. miuxedavad yvelafrisa organizaciam mosamarTleTa<br />

uflebebis dacviT saqmianoba mainc ar gaaqtiura.<br />

mosamarTleTa kidev erTi gaerTianeba aris mosamarTleTa<br />

konferencia, romelic aris TviTmmarTveli organizacia da<br />

misi wevrebi arian uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s, saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

da raionuli (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleebi.<br />

(kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb muxli<br />

77.1). am organizaciis mizania daicvas da ganamtkicos<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s damoukidebloba, gazardos sazogadoebis ndoba<br />

116 117


<strong>sasamarTlo</strong>s mimarT da ganamtkicos marTlmsajulebis<br />

uflebamosileba. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb<br />

muxli 77.2). am organizaciis mmarTvel organoebs warmoadgens<br />

administraciuli komiteti da sakoordinacio sabWo.<br />

(kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb muxlebi 78.2 (a);<br />

79 (a)-(b)). mosamarTleTa konferencia ismens mosamarTleTa<br />

konferenciis Tavmjdomaris, sakoordinacio sabWos Tavmjdomaris<br />

da saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis departamentis wliur<br />

angariSebs sakuTari saqmianobis Sesaxeb, amtkicebs mosamarTleTa<br />

konferenciis reglaments da aseve axorcielebs<br />

kanoniT dadgenil sxva uflebamosilebebs. (kanoni saerTo<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb muxli 79 (g)-(v)) amasTanave, igi<br />

aseve irCevs iusticiis umaRlesi sabWos mdivans da am organos<br />

mosamarTle wevrebs (uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s wardginebis<br />

safuZvelze), amtkicebs samosamarTlo eTikis wesebs<br />

(iusticiis umaRlesi sabWos rekomendaciiT). (igive muxlebi<br />

79 (b); 79 (b 1 ) da 79 (z)). <strong>saqarTvelo</strong>s mosamarTleTa konferencia<br />

damoukidebelia, rogorc aRmasarulebeli aseve sakanonmdeblo<br />

xelisuflebisagan da finansdeba saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

biujetidan. mosamarTleTa konferenciam miiRo<br />

reglamenti 2005 wels da amis Semdeg organizacia yovelwliurad<br />

ikribeba,. Sexvedrebi Sedga 2006 da 2007 wlis oqtomberSi,<br />

sadac miRebuli iyo mosamarTleTa eTikis wesebi.<br />

mosamarTleTa konferenciis dafinansebiT ar Catarebula<br />

mosamarTleTa treningi, da aseve es organizacia ar gamoscmes<br />

arc Jurnals da arc sainfomracio biuletens.<br />

V. angariSgeba da gamWvirvaloba<br />

faqtori 20. <strong>sasamarTlo</strong> gadawyvetilebebi da zewola<br />

<strong>sasamarTlo</strong> gadawyvetilebebi miiReba mxolod faqtebisa<br />

da kanonis safuZvelze da ar eqvemdebareba zewolas zemdgomi<br />

mosamarTleebis mxridan (mag. <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomare)<br />

da ar iTvaliswinebs kerZo an mTavrobis interesebs.<br />

daskvna Sefaseba: uaryofiTi tendencia:<br />

samoqalaqo saqmeebze aRmasarulebeli xelisuflebis zewola<br />

naklebad xorcieldeba. korufcia sagrZnoblad Semcirda,<br />

magram saproceso SeTanxmebis miRebiT sxvadasxva<br />

formis korufciuli qmedebebi dainerga. amasTanave, sisxlis<br />

da administraciul saqmeebze aRmasrulebeli xelisuflebis<br />

da prokuraturis gavlena mainc arsebobs.<br />

analizi/safuZveli:<br />

miuxedavad konstituciuri da sxva samarTlebrivi garantiebisa,<br />

<strong>sasamarTlo</strong> xelisuflebis damoukideblobisa, prokuraturis<br />

da aRmasrulebeli xelisulflebis zewola <strong>sasamarTlo</strong>ze<br />

jer kidev warmoadgens problematur sakiTxs<br />

marTlmsajulebisaTvis. kanonis mixedviT, "mosamarTle<br />

damoukidebeli unda iyos saqmianobisas da unda eqvemdebarebodes<br />

mxolod konstitucias da kanons. mosamarTleze<br />

raime formis zewola, an mis samqianobaSi raime formiT<br />

Careva imisaTvis, rom gavlena moxdes mis gadawyveylebaze<br />

akrZalulia da isjeba kanoniT". (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia,<br />

muxli 84.1; agreTve ixileT kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb, muxlebi 7.1, 8; organuli kanoni uzenaesi<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb, muxli 3.1; organuli kanoni sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb, muxli 4.1; samoqalaqo<br />

saproceso kodeqsi muxli 6.1; sisxlis samarTlis saproceso<br />

kodeqsi muxli 8). amasTanave <strong>sasamarTlo</strong> xelisufleba<br />

damoukidebelia xelisuflebis sxva Stoebisgan da<br />

marTlmsajulebas SeiZleba mxolod <strong>sasamarTlo</strong>ebi axorcielebdnen.<br />

(kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb, muxli<br />

1.1). samosamarTlo eTikis wesebi mouwodebs mosamarTleebs,<br />

rom "maTi azri ar unda meryeobdes politikuri, socialuri,<br />

mxaris interesis, sazogadoebrivi zemoqmedebis an sxvagvari<br />

urTierTobis zegavlenis gamo, anda kritikis SiSiT." (samosamarTlo<br />

eTikis wesebi muxli 2).<br />

118 119


mosamarTleebi valdebulni arian Tavidan aicilon mxareebTan<br />

Sexvedrebi da maTTan raime saxis komunikacia im saqmeebTan<br />

dakavSirebiT romelsac isini ixilaven, an im pirebTan urTierToba,<br />

romlebic dainteresebulni arian im saqmis SedegebiT,<br />

romelsac mosamarTle ixilavs. (samosamarTlo eTikis<br />

wesebi muxli 7). imisaTvis, rom aRmofxvriliyo "satelefono<br />

marTlmsajuleba" 22 da ganmtkicebuliyo mosamarTlis<br />

damoukidebloba, parlamentma miiRo kanoni 2007 wels, romelic<br />

krZalavs calmxriv urTierTobebs romelic "laxavs <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

damoukideblobis, miukerZoeblobis da <strong>sasamarTlo</strong><br />

procesis SejibrebiTobis princi ps". (kanoni saerTo<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleebTan komunikaciis Sesaxeb<br />

muxli 3.1. miRebulia 2007 wlis 11 ivliss). mosamarTle,<br />

romelTanac aseTi urTierTobebis damyarebas Seecdebian,<br />

valdebulia werilobiT acnobos sakuTari <strong>sasamarTlo</strong>s (an<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s TavmjdomaresTan komunikaciis damyarebis<br />

SemTxvevaSi ufro maRali instanciis <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomares)<br />

Tavmjdomares. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

mosamarTleebTan komunikaciis Sesaxeb muxli 4.1). aseTi<br />

urTierTobebis ar gamJRavnebam SeiZleba gamoiwvios mosamarTlis<br />

disciplinuri devna. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

mosamarTleebTan komunikaciis Sesaxeb muxli 4.3).<br />

Tu akrZaluli urTierTobis iniciatori aris mxare, dainteresebuli<br />

piri, an sajaro moxele, <strong>sasamarTlo</strong> Tavmjdomares<br />

SeuZlia daawesos jarima an iusticiis umaRles sabWos<br />

mosTxovos disciplinuri saxdelis dadeba. (kanoni saer-<br />

To <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleebTan komunikaciis Sesaxeb<br />

muxli 4.2). Tu akrZaluli urTierTobis iniciatori aris<br />

prokurori, advokati, gamomZiebeli, an sajaro moxele, maSin<br />

iusticiis umaRlesi sabWos mdivani valdebulia amis Taobaze<br />

Seatyobinos generalur prokurors, <strong>saqarTvelo</strong>s advokat-<br />

Ta asociaciis Tavmjdomares an sxva Sesabamis Tanamdebobis<br />

pirs reagirebisaTvis. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>eb-<br />

22 "satelefono marTlmsajuleba" exeba saxelmwifo struqtureb-<br />

Si miRebul praqtikas, rodesac isini ukavSirdebian mosamarTles<br />

da karnaxoben ra gadawyvetileba unda gamoitanon ama Tu im saqmeze.<br />

is mosamarTleebTan komunikaciis Sesaxeb muxli 11.1-11.4).<br />

amis Semdeg generaluri prokurori, <strong>saqarTvelo</strong>s advokat-<br />

Ta asociaciis Tavmjdomare an sxva Tanamdebobis piri valdebulia<br />

gamoikvlios saCivari, miawodos pasuxi iusticiis<br />

umaRles sabWos da Seatyobinos ganxorcielebuli disciplinuri<br />

RonisZiebebis Taobaze. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

mosamarTleebTan komunikaciis Sesaxeb muxli 11.5).<br />

iusticiis umaRles sabWos aqvs ufleba gaasaCivros disciplinuri<br />

saxdelis dakisrebaze uari. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

mosamarTleebTan komunikaciis Sesaxeb muxli<br />

11.6). ase rom, Tu prokurors surs miTiTebebi misces<br />

mosamarTles, rogor gadawyvitos saqme, komunikaciis damyarebisaTvis<br />

saxdelis dadeba damokidebuli iqneba mosamarTlis<br />

mzaobaze ganacxados calmxrivi urTierTobis<br />

Taobaze, aseve <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomaris mzaobaze, amis<br />

Sesaxeb Seatyobinos generalur prokurors da bolos generaluri<br />

prokuroris gadawyvetilebaze dasajos Tu ara<br />

prokurori aseTi qmedebisaTvis, da Tu dasjis maSin ramdenad<br />

mkacri iqneba sasjeli. uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s informaciiT<br />

am kanonis miRebis Semdeg mosamarTlesTan calmxrivi<br />

urTierTobis damyarebis mcdelobis 4 SemTxveva dafiqsirda.<br />

Sefasebis jgufis mier gamokiTxulma respondentebma<br />

isaubres am kanonis gavlenaze. maT ar aRniSnes Tu ra gavlenas<br />

iqoniebs es kanoni prokurorebze, aramed isaubres im<br />

gavlenaze rac kanons eqneba adgilobriv organoebze, romlebic<br />

naklebad iyvnen dakavebulni <strong>sasamarTlo</strong> saqmeebze<br />

zewoliT.<br />

kanoni interesTa konfliqtis da sajaro samsaxurSi korufciis<br />

Sesaxeb krZalavs korufcias da adgens, rom Tanamdebobis<br />

piri (termini, romelic mosamarTlesac moicavs),<br />

romelic valdebulia miiRos gadawyvetilebebi ufasod, ar<br />

unda iRebdes an iTxovdes raime saxis anazRaurebas aseTi<br />

momsaxurebis gawevisTvis. (kanoni interesTa konfliqtis<br />

Sesaxeb, muxlebi 2, 9.1. miRebulia 1998 wlis, 17 oqtomberi).<br />

sxva Tanamdebobis pirebis msgavsad, mosamarTleebma unda<br />

Seavson qonebrivi deklaracia daniSvnidan 1 Tvis vadaSi da<br />

120 121


SemdgomSi wliuri qonebrivi da finansuri deklaracia. (kanoni<br />

interesTa konfliqtis Sesaxeb, muxli 14).<br />

gamokiTxulTa azriT, korufcia <strong>sasamarTlo</strong> xelisufleba-<br />

Si Zalian iSviaTi movlenaa. amis mizezad ki nawilobriv<br />

miaCniaT gazrdili mosamarTlis xelfasi, aseve xelisuflebis<br />

mcdelobebi aRmofxvran korufcia, ramac gamoiwvia im mosamarTleTa<br />

Tanamdebobidan gaTavisufleba da sisxlis samarTlis<br />

pasuxisgebaSi micema, vinc iyvnen CarTulni korufciaSi.<br />

23 marTlac, bolo peirodSi Catarebuli kvlevis mixedviT<br />

2007 wlis seqtembramde 12 Tvis ganmavlobaSi gamokiTxuli<br />

respondentebis 97%-ma aRniSna, rom maT ar gadauxdiaT<br />

qrTami garkveuli momsaxurebis an gadawyvetilebis misaRebad<br />

da mxolod 1%-ma ganacxada, rom maT aqvT gadaxdili<br />

qrTami. (ixileT amomrCevelTa gamokiTxvis kvleva. saer-<br />

TaSoriso respublikuri instituti (IRI) xelmisawvdomia<br />

veb gverdze http://www.iri.org/eurasia/georgia/pdfs/2007-05-09-<strong>Georgia</strong>-poll3.pdf<br />

).<br />

im mosamarTleebma, vinc am angariSis miznebisaTvis gamoikiTxa,<br />

erTxmad uaryves rom maT ar hqoniaT SemTxveva maT<br />

gadawyvetilebaze zemoqmedebisa arc prokuroris, arc aRmasrulebeli<br />

xelisuflebis da arc adgilobrivi mmarTvelobebis<br />

mxridan. erTerTma gamokiTxulma aRniSna, rom <strong>sasamarTlo</strong><br />

xelisufleba "absoluturad damoukidebelia". mosamarTleTa<br />

damoukideblobis damadasturebel safuZvlad<br />

miiCneven saqmeebis daaxloebiT 40%-s, sadac prokuraturis<br />

moTxovnebi ar aris dakmayofilebuli. problemis<br />

warmoqmnis mizezad aRiniSna, rom saWiroa sazogadoebis<br />

darwmuneba mosamarTleTa damoukideblobaSi. zogierT mosamarTles<br />

miaCnia, rom sazogadoebis damokidebuleba momdinareobs<br />

opoziciis im warmomadgenelTa gancxadebebidan,<br />

romlebic akritikeben xelisuflebis sasargeblod miRebul<br />

23 es miRweva warmoadgens kidev erT magaliTs aRmasrulebeli<br />

xelisuflebis Zalauflebisa, vinaidan korufciis Semcireba iyo<br />

aRmasrulebeli xelisuflebis iniciativa, romelic marTlmsajulebazec<br />

ganxorcielda.<br />

gadawyvetilebebs da <strong>sasamarTlo</strong>s sdeben brals korufcia-<br />

Si da damoukideblobis arqonaSi. aRmasrulebeli xelisufleba<br />

aseve xedavs sazogadoebis marTlmsajulebis damoukideblobaSi<br />

darwmunebis saWiroebas. Aam miznis misaRwevad<br />

prezidentma da ministrebma ramodenimejer mimarTes evrokav-<br />

Sirs gamoagzavnon evropeli mosamarTleebi, raTa maT qarTvel<br />

kolegebTan erTad ganixilon saqmeebi da miiRon gadawyvetilebebi,<br />

riTac marTlmsajulebis mimarT rwmena kidev<br />

ufro ganmtkicdeba. mosamarTleebs ar gamouTqvamT ukmayofileba<br />

am mosazrebasTan dakavSirebiT, romelic aRmasrulebeli<br />

xelisuflebis iniciativaa, da gamokiTxulTa<br />

azriT es dumili aRmasrulebel xelisulflebaze damokidebulebis<br />

maCvenebelia.<br />

marTalia rom sazogadoebas dabali warmodgena aqvs <strong>sasamarTlo</strong><br />

xelisuflebaze. zemoT ganxiluli amomrCevelTa<br />

gamokiTxis mixedviT, respondentTa 22% kmayofilia <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

muSaobiT, 67% ki ukmayofiloa. 24 (amomrCevelTa<br />

gamokiTxvis kvleva. saerTaSoriso respublikuri instituti<br />

(IRI)). saerTaSoriso gamWirvalobam 2008 wlis 25 martidan<br />

2 aprilamde Caatara sazogadoebrivi azris kvleva<br />

"saxelmiwfo instituebis mimarT rwmenis Taobaze". am kvlevis<br />

mixedviT gamovlinda, rom sazogadoebas yvelaze naklebad<br />

swams <strong>sasamarTlo</strong> xelisflebis da gamokiTxulTa 36.7%ma<br />

aRniSna, rom isini saerTod ar endobian <strong>sasamarTlo</strong><br />

xelisflebas. (saerTaSoriso gamWvirvaloba <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

sazogadoebrivi azris kvleva; 2008 wlis 20 maisi. xelmisawvdomia<br />

veb gverdze: http://www.transparency.ge/<br />

index.php?lang_id=ENG&sec_id=210&info_id=412<br />

24 unda aRiniSnos rom kvlevis meTodologiaSi ar iyo miTiTebuli<br />

gansxvaveba saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebsa da sakonstitucio sasamrTlos<br />

Soris; am dokumentisaTvis gamokiTxulma respondentTa<br />

umetesobam miiCnia sakonstitucio sasamrTlo damoukidebel <strong>sasamarTlo</strong>d<br />

da ganacxada rom misi gadawyvetilebebis aRsruleba<br />

xdeba.<br />

122 123


miuxedavad negatiuri damokidebulebisa sazogadoebis mxridan<br />

marTlmsajulebis mimarT bevrma gamokiTxulma aRniSna,<br />

rom mosamarTleebi zogadad arian damoukidebelni samoqalqo<br />

saqmeebis gadawyvetisas, magram isini jer kidev warmoadgenen<br />

zewolis obieqts administraciul saqmeebze, saxelmwifo<br />

interesebis gamo da sisxlis samarTlis saqmeebze,<br />

rodesac damoukidebloba gamonaklisia da ara wesi. zogierTma<br />

gamokiTxulma aseve aRniSnes, rom sisxlis samarTlis<br />

gaidlainebma kidev ufro gazardes <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

damoukidebloba. (axlad miRebul sisxlis samarTlis gaidlainebTan<br />

dakavSirebiT ixileT faqtori 8). vinaidan mosamarTles<br />

aqvs naklebi lavirebis saSualeba am gaidlainebis<br />

mixedviT, prokurorebs da sxvebs aqvT naklebi survili<br />

zegavlena moaxdinon mosamarTleze, radgan maT ukve winaswar<br />

ician ra saxis gadawyvetileb iqneba gamotanili mosamarTlis<br />

mier. miuxedavad amisa, bevrma gamokiTxulma pirma aRni-<br />

Sna, rom prokurorebi mainc iyeneben mniSvnelovan zewolas<br />

mosamarTleebze. erTerTma respondentma isic ki aRniSna,<br />

rom mosamarTleebi sisxlis samarTlis braldebuls iWeren<br />

miuxedavad saqmeze prokuroris cudad momzadebisa. rac<br />

Seexeba patimrobas, erTerTma gamokiTxulma Tqva, rom Tu<br />

braldebis mxare moiTxovs patimrobis 10 wels mosamarTle<br />

rogorc wesi 8 an 9 wels miusjis. 25 erTerTma gamokiTxulma<br />

isic aRniSna, rom mosamarTlis funqcia aris braldebis<br />

mxaris moTxovnis dokumenturad gaformeba. gamokiTxulebma<br />

aseve miuTiTes udanaSaulod cnobis gadawyvetilebebis<br />

Zalian dabal maCvenebelze da es garemoeba moiyvanes mtkicebulebad<br />

prokuraturis gavlenisa sisxlis samarTlis<br />

saqmeebze. uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s monacemebis mixedviT 18373<br />

sisxlis samarTlis saqmidan, romelic 2007 wels iqna ganxiluli,<br />

95.4% (15 526) dasrulda gamamtyunebeli ganaCeniT.<br />

faqtiurad, zogierTma mosamarTlem aRiara, rom sisxlis<br />

samarTlis saqmeebze mosamarTleebma kargad ician Tu isini<br />

25 gamokiTxulebma Tqves, rom aseTi gadawyvetileba miiCneva, rogorc<br />

braldebis mxarisTvis uaris Tqma, rac aucileblad gasaTvaliswinebelia<br />

<strong>sasamarTlo</strong> xelisuflebis statistikuri monacemebis<br />

gacnobisas.<br />

gaamarTleben braldebuls, prokurori SeiZleba daisajos<br />

an dakargos samsaxuri.<br />

saxalxo damcvelis informaciiT, prokuratura gaxda "aRmasrulebeli<br />

damsjeli saSualeba, romelic asrulebs xelisuflebis<br />

politikur gadawyvetilebebs da nawilobriv<br />

mTlianad marTavs <strong>sasamarTlo</strong>ebs". (adamianis uflebaTa<br />

darRvevebis anatomia) prokuroris Zalauflebis erTerTi<br />

sazomi aris maTi unari gadawyviton saqmeebi "saproceso<br />

garigebiT."es garigebebi sakmaod xSiria da rogorc wesi<br />

maTze SeTanxmeba xdeba braldebulis advokatis gareSe. ar<br />

aris aucilebeli braldebulisaTvis aRiaros danaSauli,<br />

sakmarisia man gadaixados Tanxa imisaTvis rom braldeba<br />

moexsnas. xandaxan saproceso SeTanxmebas win uswrebs<br />

winaswari patimroba (advokatTan konsultaciis gareSe), rac<br />

warmoadgens erTgvar biZgs braldebulisaTvis gaaformos<br />

saproceso SeTanxmeba. gamokiTxulebma am praqtikas uwodes<br />

dakanonebuli meqrTameoba da daaxasiaTes mosamarTleebi,<br />

romlebic am procesSi iReben monawileobas rogorc notariusebi.<br />

aseve ixileT, <strong>saqarTvelo</strong>s iuridiuli profesiis<br />

<strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>, 2007; advokatebis mosazrebasTan dakav-<br />

SirebiT saproceso garigebis Taobaze.<br />

gamokiTxulebma aRniSnes, rom miuxedavad aRmasrulebeli<br />

xelisuflebis survilisa hyavdes damoukidebeli marTlmsajuleba,<br />

es abstraqtuli survili xSirad gadaifareba imis<br />

SiSiT, rom erT dRes mosamarTleebma SeiZleba daiwyon saxelmwifos<br />

winaaRmdeg gadawyvetilebebis gamotana. amis gamo<br />

xelisulfeba mudam akontrolebs mosamarTleebs. magali-<br />

Tad, gamokiTxulebma aRniSnes xSiri SemTxevebi, rodesac<br />

braldebul pirovnebaze Tavad prezidents da aseve xelisuflebis<br />

sxva warmomadgenlebs sajarod uTqvamT, rom saWiroa<br />

braldebulis dasja vinaidan isini damnaSaveebi arian da<br />

amisaTvis unda agon pasuxi. aseTi gancxadebebi arRvevs<br />

udanaSaulobis prezumciis princips, rac konstituciiT aris<br />

garantirebuli. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucia muxli 40.1).<br />

zogierTma respondentma aRniSna satelefono marTlmsaju-<br />

124 125


lebis jer kidev arsebobis Sesaxeb, sxvebma ki Tqves rom es<br />

ar aris saWiro, vinaidan mosamarTleebma Tavad ician Tu<br />

ras moelian maTgan. erTerTma gamokiTxulma amis Sesaxeb<br />

Tqva "sabWoTa mentaliteti jer kidev arsebobs". saarCevno<br />

davebi politikuri zewolis sagani xdeba mudam.<br />

2005 wels dawyebuli <strong>sasamarTlo</strong>ebis reorganizaciis procesi<br />

gavlenas axdens marTlmsajulebaze. (ixileT <strong>sasamarTlo</strong><br />

refromis <strong>indeqsi</strong>, <strong>saqarTvelo</strong>, 2005). erTerTma respondentma<br />

Tqva, rom sandooba iyo mTavari kriteriumi mosamarTleTa<br />

SerCevisaTvis, maTi reorganizebul <strong>sasamarTlo</strong>eb-<br />

Si daniSvnisaTvis da sarezervo siaSi ar CasmisTvis. kidev<br />

erTma gamokiTxulma, romelmac axsena mosamarTleebis "masobrivi<br />

daTxovnebi" 2005 wels aRniSna, rom axlad daniSnuli<br />

mosamarTleebi iyvnen axalgazrdebi, 26 xelisuflebis<br />

mimarT loialurad ganwyobilni da ar sWirdebaT imis Sexseneba,<br />

rom xelisuflebis sasargeblod unda miiRon gadawyvetilebebi.<br />

erTerTma gamokiTxulma Tqva, rom isini vinc<br />

ganTavisufldnen mosamarTlis Tanamdebobidan iyvnen cnobili<br />

korumpirebulni. magram amave dros meore respondentma<br />

aRniSna, rom damoukidebeli mosamarTleebi gaaTavisufles<br />

Tanamdebobidan. vinaidan es procesi ar aris gamWvirvale,<br />

samsaxuridan daTxovnis motivebi gaugebaria.<br />

faqtori 21. eTikis kodeqsi<br />

mosamarTleTa eTikis kodeqsi miRebulia da misi mizania<br />

daareguliros iseTi mniSvnelovani sakiTxebi, rogoricaa<br />

interesTa konfliqti, calmxrivi komunikacia da Seusabamo<br />

politikuri saqmianobis sakiTxebis mogvareba, xolo<br />

26 statistika amyarebs am gancxadebas 2004-2005 wlebSi daniSnuli<br />

62 mosamarTlidan 33 (53%) iyvnen 31dan-35 wlamde; 27 (44%) iyvnen<br />

36dan-50 wlamde; da 2 (3%) iyvnen 51-dan 65 wlamde. (<strong>saqarTvelo</strong>s<br />

axalgazrda iuristTa asociacia marTlmsajuleba <strong>saqarTvelo</strong>-<br />

Si) amis sawinaaRmdegod 2006-2007 wlebSi daniSnuli 56 mosamarTlidan<br />

16 (29%) iyvnen 28-dan 30 wlamde; 32 (57%) iyvnen 31-dan 35<br />

wlamde; 8 (14%) iyvnen 36 dan 50 wlamde. (iqve).<br />

mosamarTleebi valdebulni arian gaiaron treningi eTikis<br />

kodeqsis Sesaxeb Tanamdebobaze daniSvnamde da daniSvnis<br />

Semdeg.<br />

daskvna Sefaseba: neitraluri tendencia:<br />

2007 wlis oqtomberSi, mosamarTleTa konferenciam miiRo<br />

mosamarTleTa eTikis wesebi, romelmac Secvala 2001 wels<br />

miRebuli eTikis kodeqsi. calmxrivi urTierTobebis Sesaxeb<br />

miRebul kanonTan erTad, mosamarTleTa eTikis wesebi<br />

aregulirebs mniSvnelovan eTikur sakiTxebs, romlebic<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s mosamarTleTaTvis gasaTvaliswinebelia. iusticiis<br />

umaRlesi skola atarebs treningebs samosamarTlo<br />

eTikis wesebze rogorc moqmedi mosamarTleebisaTvis aseve<br />

momavali mosamarTleobis knadidatebisaTvis. miuxedavad amisa,<br />

respondentebi skeptikurad iyvnen ganwyobilni imasTan dakav-<br />

SirebiT Tu ra doneze moaxerxebs eTikis wesebi da calmxrivi<br />

urTierTobebis Sesaxeb kanoni mosamarTleTa qcevis daregulirebas.<br />

analizi/safuZveli:<br />

mosamarTleTa konferenciam miiRo samosamarTlo eTikis<br />

wesebi 2007 wlis 20 oqtombers, romelmac Secvala 2001 wels<br />

miRebuli mosamarTleTa eTikis kodeqsi. rogorc misi<br />

winamorbedi es axali wesebi orientirebulia "marTlmsajulebis<br />

damoukideblobis, miukerZoeblobis da marTmsajulebis<br />

erTianobis ganmtkicebaze, marTmlsajulebis mimarT<br />

sazogadoebrivi ndobis da rwmenis amaRlebaze, mosamarTlis<br />

Tanamdebobis prestiJisa da avtoritetis amaRlebaze".<br />

(samosamarTlo eTikis wesebi preambula). kanoni<br />

disciplinuri devnis Sesaxeb ganmartavs eTikis wesebis<br />

darRvevas, rogorc disciplinur darRvevas. (kanoni disciplinuri<br />

pasuxismgeblobis Sesaxeb muxli 2(2) (i)). samosamarTlo<br />

eTikis wesebis darRvevisTvis sanqciebi SeiZleba<br />

iyos gafrTxileba, SeniSvna, mkacri SeniSvna, mosamarTlis<br />

Tanamdebobidan gadayeneba an sarezervo siidan amoSla. igive<br />

muxli 54 1 (d).<br />

126 127


mosamarTleTa eTikis wesebi Sedgeba 28 mokle muxlisgan<br />

da exeba iseT mniSvnelovan sakiTxebs, rogoricaa mosamarTlis<br />

miukerZoebloba da damoukidebloba (samosamarTlo<br />

eTikis wesebi muxlebi 1-7), mosamarTlis kompetenturoba da<br />

samuSaosTvis Tavdadeba (igive muxlebi 8-14), <strong>sasamarTlo</strong>sa<br />

da medias Soris urTierToba (igive muxlebi 15-21), ara samosamarTlo<br />

saqmianoba (igive muxlebi 22-28). amasTanave, mosamarTleebma<br />

Tavi unda Seikavon negatiuri azris gamoTqmisagan<br />

sakuTari kolegebis an sxva mosamarTleebis profesiuli<br />

da piradi Tvisebebis Sesaxeb. (samosamarTlo eTikis<br />

wesebi muxli 6). samosamarTlo eTikis wesebi konkretulad<br />

krZalavs calmxriv urTierTobebs da avaldebulebs mosamarTles,<br />

rom Seatyobinos <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomares werilobiT<br />

masTan mimdinare saqmesTan dakavSirebiT nebimieri<br />

urTierTobis damyarebis mcdelobis Sesaxeb. (samosamarTlo<br />

eTikis wesebi muxli 7). amasTanave, wesebi ukrZalavs<br />

mosamarTles politikur partiaSi gawevrianebas an nebismieri<br />

saxis politikur aqtivobaSi monawileobas. (samosamarTlo<br />

eTikis wesebi muxlebi 26, 27; aseve ixileT konstitucia<br />

muxlebi 265; 6.3; kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb muxli 5.1; kanoni uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb<br />

muxli 20.4; kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb<br />

muxli 17)).<br />

mosamarTleTa eTikis wesebi ar exeba konkretulad interesTa<br />

konfliqtis sakiTxs; piriqiT es dokumenti mouwodebs<br />

mosamarTleebs iyvnen damoukidebelni, miukerZoebelni da<br />

Tavisufalni winaswari mosazrebis an mikerZoebisgan. (samosamarTlo<br />

eTikis wesebi muxlebi 1-3; 5; 10). detaluri<br />

miTiTebebi interesTa konfliqtis Sesaxeb mocemulia Sesabamis<br />

saproceso kanonmdeblobaSi. konkretulad ki, mosamarTle<br />

valdebulia aicilos saqmis ganxilva Tu igi warmoadgens<br />

mxares, aqvs saerTo uflebebi an valdebulebebi<br />

erTerT mxaresTan, igi am saqmeze ukve moqmedebda mosamarTlis<br />

rangSi romelime instanciis <strong>sasamarTlo</strong>Si an sxva raime<br />

formiT aris dakavSirebli am saqmesTan, an mxareebi misi<br />

axlo naTesavebi arian, an mosamarTle pirdapir Tu iribad<br />

daintersebulia saqmis SedegiT, an Tu arsebobs sxva raime<br />

garemoeba, romelic iwvevs mosamarTlis miukerZoeblobaze<br />

SekiTxvebs. (samoqalaqo saproceso kodeqsi muxli 29, 31;<br />

sisxlis samarTlis saproceso kodeqsi muxli 105; organuli<br />

kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb muxli<br />

46).<br />

mosamarTleebs aqvT SesaZlebloba gaiaron treningi mosamarTleTa<br />

eTikis wesebze. iusticiis umaRles skolaSi Seqmnili<br />

14 Tviani saswavlo programa mosamarTleobis kandidatebisaTvis<br />

iTvalisiwinebs savaldebulo kurss mosamarTleTa<br />

eTikis sakiTxebze, romelic 2 srul saswavlo<br />

dRes moicavs. amasTanave, mosamarTleTa eTikis saswavlo<br />

kursi Sedis mosamarTleTa gangrZobadi swavlebis programaSi,<br />

romelsac iusticiis umaRlesi skola axorcielebs<br />

moqmedi mosamarTleebisaTvis. magram es ar aris calke<br />

damoukidebeli kursi aramed gaerTianebulia sxva Tematur<br />

treningebSi. amerikis iuristTa asociaciis kanonis uzenaesobis<br />

iniciativasa da iusticiis umaRles skolas Soris<br />

gaformebulia urTierTSeTanxmebis memorandumi, romlis<br />

mixedviTac moqmedi mosamarTlebisaTvis imarTeba 2 saaTiani<br />

saswavlo kursi eTikis sakiTxebze yvela im treningis dros,<br />

romelsac atarebs germanuli teqnikuri daxmarebis programa<br />

(GTZ). iusticiis umRlesma skolam amerikis iuristTa<br />

asociaciis kanonis uzenaesobis iniciativasTan da <strong>saqarTvelo</strong>s<br />

uzenaes <strong>sasamarTlo</strong>sTan TanamSromlobiT SeimuSava<br />

eTikis saswavlo programa, rogorc mosamarTleobis kandidatebisaTvis<br />

aseve moqmedi mosamarTleebisaTvis. trenerTa<br />

treningi Catarda 2008 wlis martSi.<br />

amerikis iuristTa asociaciam kanonis uzenaesobis iniciativam<br />

aseve moamzada da gamosca "samosamarTlo eTikis saer-<br />

TaSoriso standartebi", romelic moicavs Semdeg dokumentebs<br />

qarTul enaze: marTlmsajulebis damoukideblobis saer-<br />

TaSoriso standartebi; mosamarTleTa statutis evropuli<br />

qartia, evro sabWos rekomendacia (94) 12 mosamarTleTa<br />

damoukideblobis, efeqturobis da maTi rolis Sesaxeb; sa-<br />

128 129


mosamarTlo qcevis bangaloris princi pebi; mosamarTleTa<br />

universaluri qartia; evropis mosamarTleTa sakonsultacio<br />

sabWos gadawyvetilebebi 1-3.<br />

amerikis iuristTa asociaciis finansuri daxmarebiT momzadda<br />

da gamoica komentarebi <strong>saqarTvelo</strong>s mosamarTleTa<br />

eTikis wesebze da xelmisawvdomia yvela mosamarTlisaTvis<br />

vinc ki eTikis treningebs eswreba.<br />

Tu ramdenad efeqturia eTikis wesebi praqtikaSi es jer<br />

bundovania. gangrZobadi iuridiuli swavleba mosamarTleebisaTvis<br />

ar aris savaldebulo, miuxedavad imisa, rom mosamarTleTa<br />

kandidatebi gadian trenings mosamarTleTa eTikis<br />

sakiTxebze iusticiis umaRles skolaSi, jer pirvel jgufs<br />

am angariSis momzadebis periodSi ar hqonda damTvarebuli<br />

swavlebis sruli kursi. respondentebi skeptikurad iyvnen<br />

ganwyobilni imasTan dakavSirebiT Tu ra gavlenas iqoniebs<br />

eTikis wesebi mosamarTleTa qcevaze. zogierTma respondentma<br />

gamoTqva mosazreba, rom miuxedavad mosamarTleebisaTvis<br />

Seqmnili qcevis wesebisa maTi qceva ZiriTadad damokidebulia<br />

maT pirad Tvisebebze. zogierTma respondentma ganacxada,<br />

rom mniSvnelovania calmxrivi urTierTobebis Sesaxeb<br />

kanonis miReba magram isini skeptikurad uyureben imas, Tu<br />

ramdenad SeZlebs es kanoni aseTi urTierTobebis aRmofxvras.<br />

amis mizezad ki maT sazogadoebaSi arsebuli piradi<br />

urTierTobebi daasaxeles da aRniSnes, rom xalxi yovelTvis<br />

ipovis gzas daamyaros kontaqti mosamarTlesTan.<br />

faqtori 22. mosamarTleTa qcevis Sesaxeb saCivris<br />

Setanis wesi<br />

arsebobs dadgenili procesi, romlis mixedviTac sxva mosamarTleebs,<br />

advokatebsa da sazogadoebas SeuZliaT sa-<br />

Civrebis Setana mosamarTlis qcevis Taobaze.<br />

daskvna Sefaseba: neitraluri tendencia:<br />

arsebobs procedurebi, romlis mixedviTac mosamarTleebs,<br />

advokatebs da sazogadoebas SeuZliaT Seitanon saCivari<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis aramarTlzomieri qmedebis<br />

winaaRmdeg. sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong> aseve iRebs sa-<br />

Civrebs mosamarTleebis Sesaxeb, magram ar aris ganmartebuli<br />

is procedurebi, Tu rogor xdeba saCivris Setana.<br />

praqtikaSi saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis mosamarTleTa winaaRmdeg<br />

saCivrebis Setana gamoiyeneba. amitom iusticiis<br />

umaRles sabWoSi Sesuli saCivrebis umetesoba adreul<br />

etapzeve icxrileba.<br />

analizi/safuZveli:<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Tavmjdomareebi iReben da ixilaven<br />

saCivrebs moqalaqeebisagan da Semdeg am saCivrebs acnoben<br />

iusticiis umaRles sabWos. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb muxlebi 17.3.e-v, 22.g-d). nebismier adamians Seu-<br />

Zlia saCivari Seitanos mosamarTlis winaaRmdeg iusticiis<br />

umaRles sabWoSi, maT Soris Tavad mosamarTleebsac,<br />

prokurorebs da gamomZieblebs. dauSvebelia anonimuri sa-<br />

Civris Setana. (kanoni disciplinuri pasuxismgeblobis<br />

Sesaxeb muxli 6 (a)). saCivrebi unda Seinaxon konfidencialurad.<br />

(kanoni disciplinuri pasuxismgeblobis Sesaxeb<br />

muxli 5). Tumca, saCivari ver gaxdeba disci plinuri dasjis<br />

safuZveli, Tu gairkveva, rom SemTxveva 3 an meti wlis winaT<br />

moxda. (kanoni disci plinuri pasuxismgeblobis Sesaxeb<br />

muxli 3).<br />

rodesac sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>sTvis cnobili gaxdeba<br />

mosamarTlis winaaRmdeg Setanili sarCelis Taobaze<br />

savaldebuloa, rom es sarCelebi miRebidan 3 dRis vadaSi<br />

gadaegzavnos <strong>sasamarTlo</strong>s eTikisa da disciplinuri sakiTxebis<br />

komitets. (organuli kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Sesaxeb muxli 16.2-16.3; aseve ixileT sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s reglamenti Tavi VII; ). magram es<br />

130 131


kanonmdebloba ar aRwers im proceduras, romlis mixedvi-<br />

Tac xdeba saCivris Setana.<br />

2005 wels <strong>saqarTvelo</strong>s mosamarTleTa asociaciam ganaxorciela<br />

sainformacio kampania da aamoqmeda cxeli xazi sazogadoebisaTvis,<br />

rom maT ecnobebinaT mosamarTleebis aramarTlzomieri<br />

qmedebis Taobaze, magram es cxeli xazi aRar<br />

arsebobs. iusticiis umaRles sabWos ar ganuxorcielebia<br />

kampania, rom sajaro gaexada saCivris Setanis procedura,<br />

magram saqmeSi monawile mxareebi am infomracias iReben<br />

sakuTari advokatebisagan. gasuli ramodenime wlis ganmavlobaSi<br />

yovelwilurad 1000-ze meti saCivari Sedis saSualod,<br />

magram respondentebma aRniSnes, rom disci plinuri<br />

devnis aRZvra mosamarTlis mimarT iSviaTad xdeba. saCivris<br />

procedura xSirad ar aris gamWvirvale. erTerTma respondentma<br />

aRniSna, rom mas sakmaod didi xani mouwia lodini<br />

sakuTar saCivarze pasuxis miRebaze da rodesac ecada gadaemowmebina<br />

iusticiis umaRles sabWoSi, maTgan pasuxad miiRo,<br />

rom informacia konfidencialuria. saCivrebis umetesoba<br />

ZiriTadad samoqalaqo saqmeebs da saqmis ganxilvis<br />

gaWianurebas exeba. zogierTi saCivari adreul etapze,<br />

winaswari gamoZiebisas uqmdeba da danarCeni SeiZleba gaicxrilos<br />

disciplinuri kolegiis mier ganxilvis etapze.<br />

ixileT aseve faqtori 17 meti detalebisaTvis imis Taobaze,<br />

Tu rogoria saCivris miRebis procedura da rogor xdeba<br />

mosamarTleebis mimarT disciplinuri devnis aRZvra.<br />

2006 wels iusticiis umaRlesi sabWosgan miRebuli infomraciiT<br />

1851 saCivari Sevida, aqedan 1050 saCivari avtomaturad<br />

gaicxrila da mxolod 60 (3.2%) gadaegzavna disciplinur<br />

kolegias. 2007 wels iusticiis umaRlesma sabWom<br />

miiRo 1216 saCivari, aqedan 525 saCivari avtomaturad gauqmda<br />

da 29 saqme (2.4%) gadaeca disciplinur kolegias. 2008 wlis<br />

pirvel naxevarSi, iusticiis umaRlesma sabWom miiRo 619<br />

saCivari da aqedan 331 sawyis etapze gauqmda.<br />

faqtori 23. masmediisa da sazogadeobis daswreba<br />

<strong>sasamarTlo</strong> sxdomebze<br />

<strong>sasamarTlo</strong> sxdomebi Riaa sazogadoebisa da masmediisTvis<br />

da maTTvis adgilia gamoyofili <strong>sasamarTlo</strong>Si.<br />

daskvna Sefaseba: neitraluri tendencia:<br />

<strong>sasamarTlo</strong> sxdomebi Riaa sazogadoebisaTvis, mediisTvis<br />

da <strong>sasamarTlo</strong> darbazebi Sesabamisadaa mowyobili. 2005 wels<br />

spikeri mosamarTlis institutis SemoRebam mcire gavlena<br />

iqonia JurnalistebTan urTierTobebis gaumjobesebis TvalsazrisiT.<br />

amasTanave, damatebiTi treningebi tardeba mediasa<br />

da spikeri mosamarTleebisaTvis <strong>sasamarTlo</strong>sa da sazogadoebas<br />

Soris urTierTobebis sakiTxebze. 2007 wlidan<br />

medias aekrZala <strong>sasamarTlo</strong>ebSi kamerebiT gadaReba.<br />

analizi/safuZveli:<br />

uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s, saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>s da raionuli<br />

(saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>s procesebi unda iyos Ria sazogadoebisaTvis,<br />

garda "im SemTxvevebisa, romelic kanoniT<br />

aris gansazRvruli" da yvela gadawyvetileba sajarod unda<br />

gamocxaddes. (<strong>saqarTvelo</strong>s konstitucis muxli 85.1; kanoni<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb muxli 12.1-12.3; sisxlis<br />

samarTlis saproceso kodeqsi muxli 16.1; samoqalaqo<br />

saproceso kodeqsi muxli 9.1). magaliTad, sisxlis samarTlis<br />

saqmeebi arasrulwolvnebis, seqsualuri moZaladeebis<br />

mimarT an saxelmiwfos, oficialuri an komerciuli saidumlos<br />

Semcveli <strong>sasamarTlo</strong> saqmis ganxilva SeiZleba iyos<br />

daxuruli. aseve samoqalaqo saqmeebi romelic Seicavs saxelmwifo<br />

saidumloebas, an sxva kanoniT gansazRvrul sxva<br />

informacias an Svilad ayvanis saqmeebi unda iyos daxuruli.<br />

(sisxlis samarTlis saproceso kodeqsi muxli 16.4;<br />

samoqalaqo saproceso kodeqsi muxlebi 9.1; 350.3).<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s sxdomebi aseve Riaa sazogadoebisaTvis,<br />

magram <strong>sasamarTlo</strong>s gadawyvetilebiT an mx-<br />

132 133


areTa moTxovniT, sxdoma an misi nawili SeiZleba daixuros<br />

sazogadoebisaTvis imisaTvis, rom daicvas "piradi, profesiuli,<br />

komerciuli an saxelmiwfo saidumloeba". (organuli<br />

kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb muxli 27.1-<br />

27.2). sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>m unda miiRos wesi, Tu rogor<br />

ganixilavs igi saqmes daxurul sxdomaze. igive muxli 27.3.<br />

16 wlamde pirebi, vinc ar aris mowme saqmeze, aseve SeiaraRebuli<br />

pirebi (garda maTi visac iaraRis tarebis ufleba<br />

aqvT) ar daiSvebian sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong> sxdomis<br />

darbazSi. (organuli kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Sesaxeb muxli 27.4). sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s gadawyvetilebebi<br />

unda gamocxaddes sajarod. (organuli kanoni<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb muxli 27.5).<br />

2007 wlis ivlisidan, <strong>saqarTvelo</strong>s uzenaes <strong>sasamarTlo</strong>Si,<br />

saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>Si da saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebSi aikrZala<br />

foto, video da audio gadaReba, garda im SemTxvevebisa<br />

Tu gadaReba xorcieldeba <strong>sasamarTlo</strong>s mier an <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

saxeliT. (kanoni saerTo sasamrTloebis Sesaxeb<br />

muxli 12.4). kanonis ganmartebiTi baraTis mixedviT, <strong>sasamarTlo</strong><br />

sxdomebis mimdinareobisas <strong>sasamarTlo</strong> darbazSi<br />

video kamera iwvevs provokacias, laxavs saqmis srul da<br />

miukerZoebel ganxilvas da araswor gavlenas axdens mosamarTleze.<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>Si radio, satelevizio,<br />

audio da video Cawera <strong>sasamarTlo</strong> ganxilvebis dros<br />

daSvebulia mxolod sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s TanxmobiT,<br />

konkretul saqmesTan mimarTebaSi. (<strong>saqarTvelo</strong>s kanoni<br />

sakonstitucio samarTalwarmoebis Sesaxeb; muxli 2.5.<br />

miRebuli 1996 wlis 20 marti)). sasamarTom darbazebi aR-<br />

Wurva video aparaturiT, romelic iZleva <strong>sasamarTlo</strong> procesis<br />

video Canawerebis gakeTebis saSualebas. es Canawerebi<br />

xelmisawvdomia sazogadoebisaTvis moTxovnisamebr da<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong> aseve gegmavs am video masalis<br />

sakuTar veb gverdze dadebas. http://www.constcourt.ge.<br />

gamokiTxulTa umetesoba Tanxmdeba imaze, rom <strong>sasamarTlo</strong><br />

sxdomebi Riaa sazogadoebisaTvis da rogorc wesi sasa-<br />

marTlo darbazebi isea mowyobili, rom daitios sazogadoebis<br />

da mediis warmomadgenlebi. vinaidan <strong>sasamarTlo</strong><br />

darbazSi fexze dgoma akrZalulia, damswreTa raodenoba<br />

ganisazRvreba <strong>sasamarTlo</strong> darbazSi adgilebis raodenobiT.<br />

rogorc wesi moqalaqeebis mcire raodenoba eswreba<br />

<strong>sasamarTlo</strong> procesebs, mediis dainteresebis sakiTxs ki mudam<br />

warmoadgens sensaciuri da politikurad mniSvnelovani<br />

saqmeebi.<br />

respondentebs gansxvavebuli mosazreba hqondaT <strong>sasamarTlo</strong><br />

darbazebSi kamerebis akrZalvis Taobaze, romelic 2007<br />

wels ganxorcielda. zogma aRniSna, rom advokatebi da opoziciuri<br />

partiis warmomadgenlebi, vinc Teatralur warmodgenebs<br />

dgamdnen video kamerebis win <strong>sasamarTlo</strong> darbazeb-<br />

Si, mas Semdeg rac aikrZala video gadaReba naklebad arian<br />

amiT dakavebulni. sxvebma Tqves, rom es akrZalva amoqmedda<br />

girgvlianis saqmeSi (erTerTi sakiTxi ramac gamoiwvia 2007<br />

wlis 7 noembris aqcia) braldebuli Sinagan saqmeTa saministros<br />

TanamSromlebis gamo. <strong>sasamarTlo</strong> procesis dros<br />

gamoaSkaravda urTierTsawinaaRmdego da saeWvo sakiTxebi,<br />

magaliTad rogoricaa prokurorismier braldebulebisaTvis<br />

da mowmeebisaTvis uflebis micema esaubraT mobilur telefonze,<br />

maSin rodesac isini Cvenebas aZlevdnen. (ixileT, axalgarzrda<br />

iuristTa asociaciis angariSi, marTlmsajuleba<br />

<strong>saqarTvelo</strong>Si; gv.35-40). <strong>sasamarTlo</strong>ebSi kamerebis akrZalvam<br />

gamoiwvia <strong>sasamarTlo</strong> procesebis gamWirvalobis Semcireba,<br />

rac TavisTavad marTlmsajulebis mimarT sazogadoebis<br />

rwmenis Semcirebas iwvevs. 2007 wels Catarebulma<br />

amomrCevelTa gamokiTxvam aCvena, rom respondentTa 79%<br />

winaaRmdegi iyo mTavrobis gadawyvetilebisa aekrZalaT<br />

JurnalistebisaTvis <strong>sasamarTlo</strong> procesebis gadaReba, da<br />

mxolod 12%-ma dauWira am gadawyvetilebas mxari. (amomrCevelTa<br />

kvleva; IRI; g.68).<br />

<strong>sasamarTlo</strong> xelisuflebis gamWvirvalobis gazrdis da gaumjobesebis<br />

mizniT 2005 wlis bolos spikeri mosamarTlis<br />

instituti iqna SemoRebuli. es Tanamdeboba Seiqmna uzenaes<br />

134 135


<strong>sasamarTlo</strong>Si, saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>Si da gaerTianebul<br />

raionul (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>ebSi. (ixileT spikeri mosamarTlis<br />

saqmianobis ZiriTadi principebi; muxli 2). spiker<br />

mosamarTles aqvs uflebamosileba "gaavrcelos informacia<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s saqmianobis Sesaxeb da aseve sazogadoebas<br />

miawodos maTTvis saintereso saqmeebze <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

gadawyvetilebebis Sesaxeb informacia". (samosamarTlo<br />

eTikis wesebi muxli 17). uzenaes <strong>sasamarTlo</strong>Si aris prescentri,<br />

romelic pasuxismgebelia masmediasTan urTierTobebze.<br />

(organuli kanoni uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb muxli<br />

14.2). mxolod <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomares, spiker mosamar-<br />

Tles da prescentris warmoamdgenels aqvT mediasTan urTierTobis<br />

ufleba <strong>sasamarTlo</strong> gadawyvetilebebis ganmartebebis<br />

mizniT. (ixileT spikeri mosamarTlis saqmianobis<br />

ZiriTadi princi pebi; muxli 2). gamokiTxulebma gamoTqves<br />

kmayofileba spikeri mosamarTlis institutis Seqmnis Taobaze,<br />

magram maT miaCniaT, rom isini ver uzrunvelyofen JurnalistebisaTvis<br />

gasageb enaze informaciis miwodebas. AamasTanave,<br />

gamokiTxulebma aRniSnes, rom JurnalistTa profesionalizmis<br />

done <strong>sasamarTlo</strong> saqmeebis gaSuqebis TvalsazrisiT sakmaod<br />

dabalia. magaliTad, Jurnalistebi xSirad Tavad ar<br />

kiTxuloben gadawyvetilebebs da mxolod mxareebis advokatebisagan<br />

iReben intervius mosamarTlis mier miRebuli gadawyvetilebis<br />

Taobaze. respondentebma aseve aRniSnes, rom Jurnalistebi<br />

xSirad sakuTari politikuri Sexedulebisamebr<br />

amzadeben informacias.<br />

mosamarTleTa da Jurnalistebs Soris urTierTobebis gaumjobesebis<br />

mizniT uzenaesma <strong>sasamarTlo</strong>m ganaxorciela<br />

treningebis seria, ganxorcielda 10-ze meti treningi mosamarTleebisa<br />

da JurnalistebisaTvis.<br />

2007 wlis dekemberSi uzenaesma <strong>sasamarTlo</strong>m amerikis<br />

iuristTa asociaciis kanonis uzenaesobis iniciativasTan<br />

da germanuli teqnikuri daxmarebis programasTan (GTZ)<br />

TanamSromlobiT moamzada da dabeWda media gzamkvlevi<br />

JurnalistebisaTvis. gzamkvlevSi Sedis informacia sasa-<br />

marTlo sistemis, mosamsarTleTa daniSvnis wesis, <strong>sasamarTlo</strong><br />

mandaturis uflebebisa da movaleobebis, sakonstitucio<br />

sasamrTlos, spikeri mosamarTlis rolis, uflebebis<br />

da pasuxismgeblobebis da sxva saWiro informaciis Sesaxeb.<br />

2006 wlidan germanuli teqnikuri daxmarebis programa (GTZ)<br />

da gaeros ganviTarebis programa afinanseben seminarebs<br />

mediis warmomadgenelTa da spikeri mosamarTleebisaTvis,<br />

raTa gaaumjobesos da ganamtkicos TanamSromloba Jurnalistebsa<br />

da mosamarTleebs Soris.<br />

uzenaes da sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>ebs aqvT kargad organizebuli<br />

da sakmaod kargi dizainis mqone veb gverdebi,<br />

sadac uaxlesi infomraciaa sazogadoebisa da mediisaTvis.<br />

(ixileT http://www.supremecourt.ge da http://www.constcourt.ge). aseve<br />

uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s veb gverdidan aris bmulebi sxva<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s veb gverdebze, sadac aseve xelmisawvdomia qveda<br />

instanciis sasamrTloebis mier ganxiluli saqmeebis<br />

ganrigi, aseve gadawyvetilebebic xelmisawvdomia. (ixileT<br />

http://tbilisiappeal.court.gov.ge; aseve ixileT magaliTad http://<br />

rustavi.court.gov.ge; http://kutaisi.court.gov.ge; http://batumi.court.gov.ge;<br />

http://telavi.court.gov.ge; (Sesabamisad es aris veb gverdebi<br />

rusTavis, quTaisis, baTumis da Telavis <strong>sasamarTlo</strong>ebis).<br />

faqtori 24. <strong>sasamarTlo</strong> gadawyvetilebebis<br />

gamoqveyneba<br />

<strong>sasamarTlo</strong> gadawyvetilebebi, iseve rogorc saapelacio<br />

daskvnebi, sajaro informacias warmoadgens da eqvemdebareba<br />

samecniero da sajaro kritikas.<br />

daskvna Sefaseba: dadebiTi tendencia:<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>, sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>,<br />

saapelacio <strong>sasamarTlo</strong> da zogierTi raionuli (saqalaqo)<br />

<strong>sasamarTlo</strong> aqveyneben TavianT gadawyvetilebebs veb<br />

gverdze. sxva <strong>sasamarTlo</strong>ebis gadawyvetilebebi aseve xelmisawvdomia<br />

sazogadoebisaTvis maTi moTxovnisas.<br />

136 137


analizi/safuZveli:<br />

kanonmdeblobiT mxareebs aqvT ufleba gaecnon saqmis<br />

masalebs da aseve <strong>sasamarTlo</strong> gadawyvetilebebi unda iyos<br />

xelmisawvdomi maTTvis. (samoqalaqo saproceso kodeqsi<br />

muxli 83.1; 259 sisxlis samarTlis saproceso kodeqsi<br />

muxlebi 76.1-76.3; 514). konkretulad ki, samoqalaqo davebSi<br />

mxareebs aqvT ufleba miiRon <strong>sasamarTlo</strong> gadawyvetilebis<br />

asli <strong>sasamarTlo</strong> kancelariaSi ganacxadis wardgenidan sami<br />

dRis vadaSi. (samoqalaqo saproceso kodeqsi muxli 259).<br />

sisxlis samarTlis saqmeze <strong>sasamarTlo</strong> valdebulia<br />

prokurors da braldebuls gadawyvetileba Caabaros gadawyvetilebis<br />

miRebidan 5 dRis vadaSi (rTul saqmeebze ki<br />

SeiZleba es vada 14 dRemde gaizardos). sissxlis samarTlis<br />

saqmis sxva monawileebs ki SeuZliaT miiRon <strong>sasamarTlo</strong><br />

gadawyvetilebis asli moTxovnisas. (sisxlis samarTlis<br />

saproceso kodeqsi muxlebi 514).<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s gadawyvetilebebi, maT Soris<br />

gansxvavebuli mosazrebac, unda gamocxaddes sajarod da<br />

daibeWdos sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s oficialur beWvdiT<br />

organoSi. (organuli kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Sesaxeb muxlebi 27.5; 47). gadawyvetilebebi aseve ibe-<br />

Wdeba wignis formiT da ideba sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

veb gverdze. (ixileT: http://www.constcourt.ge). 1996-2002 wlebSi<br />

amerikis iuristTa asociaciam dabeWda sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

gadawyvetilebebi da axla <strong>saqarTvelo</strong>s mTavroba<br />

uzrunvelyofs gadawyvetilebaTa gamocemis sakiTxs. amerikis<br />

SeerTebuli Statebis saerTaSoriso ganviTarebis saagentos<br />

finansuri mxardaWeriT amerikis iuristTa asociaciis<br />

centraluri evropisa da evraziis samarTlebrivma iniciativam<br />

aseve uzrunvelyo uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s gadawyvetilebebis<br />

beWdva 2000 wlidan. uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s gadawyvetilebebis<br />

monacemTa bazaSi xelmisawvdomia uzenaesi<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s gadawyvetilebebi 2000 wlidan. monacemTa bazis<br />

ganaxleba xdeba uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s mier da xelmisawvdomia<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s vebgverdze http://www.supremecourt.ge.<br />

gadawyvetilebebis veb gverdze dadeba cotaTi gviandeba da<br />

mxareebis saxelebi Secvlilia inicialebiT. es gadawyvetilebebi<br />

ibeWdeba wignis saxiT da urigdebaT mosamarTleebs.<br />

saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>ebma da didma raionulma (saqalaqo)<br />

sasamrTloebma aseve daiwyes sakuTari gadawyvetilebebis<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebis veb gverdze dadeba. am <strong>sasamarTlo</strong>ebis veb<br />

gverdebi xelmisawvdomia uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s veb gverdidanac.<br />

gamokiTxulebma aRniSnes rom, raionuli (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

is gadawyvetilebebi, romlebic ar ideba veb<br />

gverdebze, mainc xelmisawvdomia mxareebis da sazogadoebisaTvis,<br />

vinaidan gadawyvetilebebi sajaroa saqmis dasrulebis<br />

Semdeg. es exeba im saqmeebsac rodesac saqmis ganxilva daxurulia.<br />

faqtori 25. <strong>sasamarTlo</strong> arqivebi<br />

<strong>sasamarTlo</strong> procesis oqmebi da sxva sando masalebi inaxeba<br />

da xelmisawvdomisa sazogadoebisTvis.<br />

daskvna Sefaseba: neitraluri tendencia:<br />

uzenaes <strong>sasamarTlo</strong>Si da aseve ramodenime <strong>sasamarTlo</strong>Si<br />

<strong>sasamarTlo</strong> procesis Cawera xdeba audio saSualebebiT.<br />

imedia, rom es teqnikuri saSualeba sxva sasamrTloebSic<br />

iqneba xelmisawvdomi umokles vadaSi. im <strong>sasamarTlo</strong>ebSi,<br />

sadac <strong>sasamarTlo</strong> procesis audio Cawera ar xdeba stenogramebi<br />

ar keTdeba. mosamarTlis mdivani adgens oqms, romelic<br />

an dabeWdili an xelnaweri formiTaa. oqmebis sizuste damokidebulia<br />

Tavad mdivanze da rogorc wesi adeqvaturia. gamokiTxulebs<br />

gansxvavebuli mosazrebebi hqondaT imasTan dakav-<br />

SirebiT, Tu ramdenad xelmisawvdomia sazogadoebisaTvis<br />

<strong>sasamarTlo</strong> procesis oqmebi.<br />

138 139


analizi/safuZveli:<br />

<strong>sasamarTlo</strong> sxdomis mdivani unda daeswros yvela <strong>sasamarTlo</strong><br />

process da Seajamos <strong>sasamarTlo</strong> procesis mimdinareoba<br />

oqmSi. (samoqalaqo saproceso kodeqsi muxlebi<br />

287-291. sisxlis samarTlis saproceso kodeqsi muxlebi<br />

54; 454-455; 545; 573; zogadi administraciuli kodeqsi muxli<br />

112). oqmSi unda Sevides iseTi informacia, rogoricaa:<br />

<strong>sasamarTlo</strong> ganxilvis dro, adgili, xangrZlivoba; mxareebis<br />

saxelebi, aseve saqmeSi monawile saxelmwifos warmomadgenelTa<br />

vinaoba; <strong>sasamarTlo</strong>s mier gatarebuli RonisZiebebi;<br />

mxareebis mier dayenebuli moTxovnebi da Suamdgomlobebi;<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s instruqciebi da gadawyvetilebebi.<br />

(sisxlis samarTlis saproceso kodeqsi muxli 454.1; samoqalaqo<br />

saproceso kodeqsi muxli 288). oqmis momzadebis<br />

Semdeg <strong>sasamarTlo</strong>s sxdomis Tavmjdomarem unda moaweros<br />

xeli am oqms, da amis Semdeg oqmi Caideba saqmeSi. (sisxlis<br />

samarTlis saproceso kodeqsi muxli 454.2; samoqalaqo<br />

saproceso kodeqsi muxli 289; zogadi administraciuli<br />

kodeqsi muxli 112).<br />

2007 wlis 11 noembers sisxlis samarTlis saproceso kodeqsma<br />

da samoqalaqo saproceso kodeqsma ganicades cvlileba,<br />

romlis mixedviTac <strong>sasamarTlo</strong>Si daSvebulia<br />

sisxlisa da samoqalaqo saqmeebis audio magnitur firze<br />

(magnitofoni, kompiuteri) Cawera. (sisxlis samarTlis saproceso<br />

kodeqsi muxli 16; samoqalaqo saproceso kodeqsi<br />

muxli 290). saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb kanonis mixedviT<br />

audio, video da foto gadaReba <strong>sasamarTlo</strong> procesze<br />

dasaSvebia mxolod sasamrTlos specialuri Tanxmobis<br />

Semdeg da am Canaweris gavrceleba SeiZleba moxdes mxolod<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s TanxmobiT. (kanoni saerTo sasamrTloebis<br />

Sesaxeb muxli 12.4); aseve ixileT faqtori 24 damatebiTi<br />

detalebisaTvis. <strong>saqarTvelo</strong>s uzenaes <strong>sasamarTlo</strong>Si,<br />

quTaisis saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>Si, Tbilisis da<br />

mcxeTis raionul <strong>sasamarTlo</strong>Si <strong>sasamarTlo</strong> procesis<br />

Cawera xdeba audio aparaturiT. Caweris es forma ara mar-<br />

to aumjobesebs <strong>sasamarTlo</strong> procesis oqmebs, aramed ufro<br />

aCqarebs processac.<br />

mxareebs SeuZliaT miiRon Cawerili <strong>sasamarTlo</strong> procesis<br />

Canawerebi, romelic saqmeSia Cadebuli. (sisxlis samarTlis<br />

saproceso kodeqsi muxlebi 54.1; 455.2; samoqalaqo<br />

saproceso kodeqsi muxli 255). am angariSis momzadebis<br />

periodSi iusticiis umaRlesma sabWom gamoTqva imedi, rom<br />

magnitur firze Caweris es meTodi dainergeba 100-ze met<br />

<strong>sasamarTlo</strong> darbazSi 2008 wlis dasasrulisaTvis. Ddagegmilia<br />

magnitur firze Caweris teqnologiis danergva yvela<br />

<strong>sasamarTlo</strong>Si. im <strong>sasamarTlo</strong>ebSi, sadac es teqnologia ar<br />

moqmedebs sxdomis mdivnebi adgenen oqmebs, romelic kompiuterzea<br />

dabeWdili, zogierT SemTxvevaSi ki xeliTaa<br />

dawerili. oqmebis sizuste damokidebulia <strong>sasamarTlo</strong> sxdomis<br />

mdivanze, magram mosamarTleTa umetesobisaTvis es<br />

misaRebia da adeqvaturia. mxareebs aqvT ufleba gaecnon<br />

saqmis masalebs,<br />

miuxedavad amisa respondentebma gamoTqves gansxvavebuli<br />

mosazrebebi, imis Taobaze aris Tu ara saqmis masalebi da<br />

oqmebi xelmisawvdomi sazogadoebisaTvis mas Semdeg, rac<br />

saqmis ganxilva dasruldeba. SeiZleba gansxvavebuli mosazrebebi<br />

arsebobs, vinaidan sxvadasxva <strong>sasamarTlo</strong>s mier<br />

sxvadasxva meTodi gamoiyeneba.<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s ganxilvebis Canawerebi registrirebulia<br />

arqivebSi. <strong>sasamarTlo</strong>s yvela gadawyvetileba<br />

xelmisawvdomia sazogadoebisaTvis <strong>sasamarTlo</strong>s vebgverdis<br />

meSveobiT: http://www.constcourt.ge. amasTanave, rogorc faqtori<br />

23-Sia zemoT aRniSnuli, sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong><br />

exla qmnis sakuTari procedurebis video Canawerebs, romelic<br />

xelmisawvdomia sazogadoebisaTvis moTxovnisas da aseve<br />

male igegmeba maTi veb gverdze ganTavseba.<br />

140 141


VI. efeqturoba<br />

faqtori 26. mosamarTlis damxmare personali<br />

yvela mosamarTles hyavs Tavisi damxmare personali, romelic<br />

exmareba mas samuSaos SesrulebaSi, magaliTad adeqvaturi<br />

damxmare personali, romelsac SeuZlia dokumentaciis<br />

momzadeba da samarTlebrivi kvlevis Catareba.<br />

daskvna Sefaseba: dadebiTi tendencia:<br />

mosamarTleebs hyavT kargad momzadebuli mdivnebi, TanaSemweebi<br />

da staJiorebi, romlebic exmarebian mas saWiro dokumentebis<br />

momzadeba-moZiebaSi, <strong>sasamarTlo</strong> oqmebis momzadebaSi,<br />

saqmis procesisTvis momzadebaSi, <strong>sasamarTlo</strong> procesis<br />

SejamebaSi da samarTlebrivi dokumentebis moZiebaSi.<br />

analizi/safuZveli:<br />

sakonstitucio sasamrTlos unda hyavdes aparati romelic<br />

uzrunvelyofs <strong>sasamarTlo</strong>s normalur funqcionirebas.<br />

(organuli kanoni sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb<br />

muxli 3.4). sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomares aqvs<br />

uflebamosileba daniSnos da Tanamdebobidan gaaTavisuflos<br />

aparatis TanamSromlebi. (organuli kanoni sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb muxli 12.1 (e)). uzenaesi<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s, saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>s da raionuli<br />

(saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>ebis aparati aris sajaro mosamsaxure<br />

da maTi saqminobis zedamxedvelobas axorcielebs <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Tavmjdomare. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb muxlebi 17.3 (b); 22 (b); 72). <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomare<br />

pasuxismgebelia miiRos gadawyvetileba TanamSromlis<br />

disciplinuri devnis, dakavebuli Tanamdebobidan gan-<br />

Tavisuflebis an daniSvnis Taobaze. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb muxlebi 17.3 (b); 22 (b). organuli kanoni<br />

uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s Sesaxeb muxli 13.1 (e)-(v)).<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s aparatSi Sedian <strong>sasamarTlo</strong> sxdomis mdivani,<br />

mosamarTlis TanaSemwe da aseve sxva poziciis mqone pirebi.<br />

<strong>sasamarTlo</strong> sxdomis mdivnebi amzadeben <strong>sasamarTlo</strong> procesis<br />

oqmebs da aseve axorcieleben sxva funqciebs, rasac<br />

maT mosamarTle daavalebs. <strong>sasamarTlo</strong> sxdomis mdivanma<br />

Tanamdebobaze daniSvnamde unda gaiaros specialuri saswavlo<br />

kursi an unda hqondes sxdomis mdivnad muSaobis<br />

minimum erTi wlis gamocdileba. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb muxli 75).<br />

mosamarTlis TanaSemweebi pasuxismgebelni arian Sexvdnen<br />

moqalaqeebs da ganixilon maTi ganacxadebi, moamzadon saqmeebi<br />

<strong>sasamarTlo</strong> procesisaTvis, moiZion samarTlebrivi masalebi<br />

da dokumentacia da Seasrulon sxva funqciebi, romelsac<br />

maT mosamarTle daavalebs. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb muxli 73.1; organuli kanoni uzenaesi<br />

sasamrTlos Sesaxeb muxli 15.1). iusticiis umaRlesi sabWo<br />

gansazRvravs mosamarTleTa TanaSemweebis saStato erTeuls<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebSi. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb muxli 73.4). mosamarTlis TanaSemwes unda hqondes<br />

minimum bakalavris xarisxi samarTalSi. isini valdebulni<br />

arian gaiaron 3 Tviani mosamzadebeli terningi iusticiis<br />

umaRles skolaSi an unda hqondeT mosamarTled, prokurorad,<br />

gamomZieblad, advokatad, an uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s, an<br />

avtonomiuri respublikis umaRlesi sasamrTlos, an Tbilisis<br />

saqalaqo sasamrTlos konsultantad muSaobis minimum<br />

erT wliani samuSao staJi, an Cabarebuli unda hqondes mosamarTlis<br />

sakvalifikacio gamocda. (kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis<br />

Sesaxeb muxli 73.2; organuli kanoni uzenaesi<br />

sasamrTlos Sesaxeb muxli 15.2). yovelwliurad iusticiis<br />

umaRlesi skola atarebs 3 Tvian kursebs TanaSemweebisaTvis.<br />

am kursebze daswrebis survils gamoxatavs 180dan<br />

260-mde kandidati. saswavlo kursis dasrulebis Semdeg<br />

kandidatebi abareben testur gamocdas da SeaqvT ganacxadi<br />

mosamarTlis TanaSemwis vakantur Tanamdebobaze. iusticiis<br />

umaRlesi skola yovelwliurad atreningebs 120-150 moqmed<br />

mosamarTlis TanaSemwes. treningebis sakiTxebi ganisazRvreba<br />

142 143


Tavad mosamarTleebis da TanaSemweebis mier erToblivad.<br />

treningis formati msgavsia mosamarTleebis treningebisa,<br />

magram ZiriTadi aqcenti gakeTebulia iseT sakiTxebze, romlebic<br />

ufro metad exeba TanaSemwis saqmianobas. treningebi<br />

tardeba iseT sakiTxebze rogoricaa samarTlebrivi wera,<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s saproceso wesebi, aseve iuridiul sakiTxebze,<br />

rogoricaa sisxlis samarTali da procesi, samoqalaqo samarTali<br />

da procesi, administraciuli samarTali da procesi.<br />

iusticiis umaRlesi sabWo gansazRvravs raionuli da saapelacio<br />

sasamrTloebis aparatis TanamSromelTa xelfasebs.<br />

uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong> adgens sakuTari TanamSromlebis saxelfaso<br />

ganakveTs. (organuli kanoni uzenaesi sasamrTlos<br />

Sesaxeb muxli 12.3 (k)). kanonis mixedviT, uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

TanamSromlebi unda sargeblobdnen im danamatebiT,<br />

rac gansazrvrulia aRmasrulebeli da sakanonmdeblo<br />

organoebis TanamSromelTaTvis. (organuli kanoni uzenaesi<br />

sasamrTlos Sesaxeb muxli 16). qvemoT mocemul cxril-<br />

Si asaxulia saapelacio da raionuli sasamrTlos Tanam-<br />

SromelTa xelfasebi.<br />

ZiriTadad, gamokiTxulebma gamoTqves kmayofileba sasamrTloSi<br />

momuSave aparatis TanamSromelTa raodenobaze da<br />

maTi muSaobis xarisxze. zogierT <strong>sasamarTlo</strong>Si sxdomis<br />

mdivnebTan, TanaSemweebTan erTad aseve hyavT staJiorebi.<br />

zogierTma raionulma (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>s mosamarTlem<br />

gamoTqva mosazreba, rom meore TanaSemwis yolis SemTxveva-<br />

Si maTi muSaoba ufro efeqturi gaxdeboda. erTerTma gamokiTxulma<br />

aRniSna, rom mas Semdeg rac <strong>sasamarTlo</strong> darbazebi<br />

aRiWurveba audio Camweri aparaturiT sxdomis mdivnebs<br />

meti dro eqnebaT mosamarTlis dasaxmareblad.<br />

saapelacio da raionuli (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

TanamSromelTa saxelfaso ganakveTebi<br />

wyaro: uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong><br />

27 yvela Tanamdeboba, romelic moqmedebs saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>ebSi<br />

da Tbilisis saqalaqo <strong>sasamarTlo</strong>Si ar arsebobs raionul<br />

(saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>Si.<br />

144 145


faqtori 27. mosamarTleTa Tanamdebobebi<br />

sistema danergilia, romlis mixedviTac mosamarTleTa<br />

Tanamdebobebi iqmneba saWiroebis mixedviT.<br />

daskvna Sefaseba: uaryofiTi tendencia:<br />

iusticiis umaRlesi sabWo uflebamosilia Seqmnas axali<br />

raionuli (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>ebi da saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>ebi<br />

da aseve gansazRvros am <strong>sasamarTlo</strong>ebSi mosamarTleTa<br />

raodenoba. <strong>sasamarTlo</strong>Ta datvirTulobidan gamomdinare<br />

arsebuli mosamarTleTa poziciebi ar aris adeqvaturi<br />

da amas kidev ufro arTulebs vakanturi Tanamdebobebis<br />

didi raodenoba, rac iwvevs mosamarTleTa gadatvirTvas<br />

da saqmeTa ganxilvis gaWianurebas.<br />

analizi/safuZveli:<br />

iusticiis umaRlesi sabWo uflebamosilia Seqmnas axali<br />

raionuli (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>ebi da saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>ebi<br />

da gansazrvros maTi teritoriuli iurisdiqcia.<br />

(kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb muxlebi 13.1;<br />

19). igi aseve pasuxismgebelia gansazRvros mosamarTleTa<br />

raodenoba raionul (saqalaqo) da saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>ebSi,<br />

aseve maT palatebsa da kolegiebSi. (kanoni saer-<br />

To sasamrTloebis Sesaxeb muxlebi 14.2; 15 1 .5; 20.1). am angariSis<br />

momzadebis periodSi saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebSi mosamarTleTa<br />

saerTo raodenoba Seadgenda 262-s. qvemoT moyvanili<br />

cxrili iZleva srulyofil suraTs mosamarTleTa<br />

gadanawilebis da raionul (saqalaqo), saapelacio da uzenaes<br />

sasamrTloebSi arsebuli vakansiebis raodenobaze.<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebSi mosamarTleTa raodenoba da<br />

arsebuli vakansiebi<br />

wyaro: uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong><br />

zogierTma gamokiTxulma aRniSna, rom saproceso kanonmdeblobaSi<br />

Sesulma cvlilebebma gaamartives saqmis ganxilvis<br />

procedurebi da gazardes mosamarTlis efeqturoba.<br />

magram, miuxedavad amisa, gamokiTxulebma aRniSnes, rom <strong>sasamarTlo</strong>ebi<br />

mainc Zalian gadatvirTulia saqmeebiT. <strong>sasamarTlo</strong><br />

procesebis xSirad gadadeba xdeba umizezod, miuxedavad<br />

imisa rom mosamarTleebi samuSao saaTebze mets<br />

muSaoben. zogierT <strong>sasamarTlo</strong>ebSi aris vakansiebi, magram<br />

uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s azriT vakansiebis raodenoba umniSvneloa<br />

da igi gegmavs yvela arsebuli vakansiis 2010 wlisTvis<br />

Sevsebas. magaliTad, quTaisis saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>Si<br />

18 moqmedi mosamarTlea da 3 vakansiaa. Tbilisis<br />

saqalaqo sasamrTlos administraciul kolegiaSi 18 mosamarTlis<br />

Tanamdebobaa da TiToeul mosamarTles saSualod<br />

100-120 saqmis ganxilva uwevs. Tbilisis saqalaqo <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

samoqalaqo palataSi 25 moqmedi mosamarTlea da mxolod<br />

erTi vakanturi Tanamdbobaa. magram, miuxedavad amisa,<br />

mosamarTleebma aRniSnes, rom isini ver axerxeben saqmeebis<br />

droulad ganxilvas, vinaidan TiToeul mosamarTles aweria<br />

200-dan 250-mde saqme. Tbilisis sisxlis samarTlis kolegiaSi<br />

23 mosamarTlea da TiToeul mosamarTles daaxloebiT<br />

70-dan 100-mde saqme aqvs gansaxilveli. 2005 wlisaTvis<br />

saqmeebis raodenoba TiToeul mosamarTleze 300-s Seadgenda<br />

da maSin mxolod 5 mosamarTle iyo. saqmeebis didi raode-<br />

146 147


nobiT dawera mosamarTleebze gamowveulia mosamarTleTa<br />

arasakmarisi raodenobiT. situacia SedarebiT gansxvavebulia<br />

magistrat mosamarTleebTan dakavSirebiT. Sexvedrisas<br />

maT aRniSnes, rom warsulSi saqmis ganxilvis vadebi<br />

irRveoda, magram axla es vadebi daculia. es marTalia, miuxedavad<br />

imisa, rom dagegmili 46 magistrati mosamarTlidan<br />

mxolod Svidi magsitrati mosamarTle dainiSna am<br />

droisaTvis.<br />

qvemoT mocemul cxrilze naCveneba 2005 wlis Semdgom yovelwliurad<br />

ganxilul saqmeTa raodenoba 2008 wlis pirveli 6<br />

Tvis CaTvliT. am cxrilze Cans rom saqmeTa ganxilvis TvalsazrisiT<br />

mdgomareoba yovelwliurad umjobesdeba.<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebis mier ganxilul saqmeTa raodenoba;<br />

2005-2008<br />

wyaro: uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong><br />

saqmis ganxilvis gaWianurebis Tavidan asacileblad, raionuli<br />

(saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomares aqvs ufleba<br />

mosamarTles daavalos saqmis ganxilva sxva kolegiaSi, an<br />

moTxovos mosamarTles ganixilos magistrati mosamarTlis<br />

gansjadi saqme. an magistrat mosamarTles daavalos im<br />

raionul (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>Si ganixilos saqme romelic<br />

scdeba mis teritoriul daqvemdebarebas. (kanoni saer-<br />

To <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb muxli 15 1 .5). magaliTad, baTumis<br />

saqalaqo <strong>sasamarTlo</strong>Si 4 mosamarTlea, romlebic konkretul<br />

palatebSi arian gaamwesebulni, ori mosamrTle ki<br />

droebiT im palataSi nawildeba, sadac meti saWiroebaa.<br />

qobuleTis raionul <strong>sasamarTlo</strong>Si mosamarTlis oTxi Tanamdebobidan<br />

samia Sevsebuli, am samidan ki erTi mosamar-<br />

Tle droebiT sxva sasamrTloSia mivlinebuli da mxolod<br />

ori mosamarTlea darCenil mTels <strong>sasamarTlo</strong>Si saqmeebis<br />

gansaxilvelad. saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>s Tavmjdomare aseve<br />

sargeblobs uflebiT mosTxovos mosamarTles saqme ganixilos<br />

sxva palataSi an sagamoZiebo kolegiaSi. (kanoni saer-<br />

To <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb muxlebi 20.4; 22 (e)).<br />

faqtori 28. saqmeTa registracia da aRricxva<br />

<strong>sasamarTlo</strong> sistema axorcielebs saqmeTa registraciasa<br />

da aRricxvas, rac saqmeTa maqsimalurad mokle vadebSi<br />

ganxilvas uzrunvelyofs.<br />

daskvna Sefaseba: uaryofiTi tendencia:<br />

uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s mier 2005 wels Seqmnili saqmeTa registraciisa<br />

da marTvis kompiuteruli sistema ar aris far-<br />

Tod danergili saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebSi. igegmeba kompiuteruli<br />

sistemis gamoyenebis gafarToeba, misi efeqturobis gazrda<br />

da misi momxmarebelze ufro metad orientireba. <strong>sasamarTlo</strong>ebSi<br />

amJamad saqmeTa aRricxva da marTva xeliT<br />

xorcieldeba.<br />

148 149


analizi/safuZveli:<br />

2005 wels uzenaesma sasamrTlom SeimuSava saqmeTa aRricxvisa<br />

da marTvis kompiuteruli sistema da Seqmna monacemTa<br />

baza. (<strong>saqarTvelo</strong>s iuridiuli <strong>reformis</strong> <strong>indeqsi</strong>, 2005 weli;<br />

gv.46). programa saSualebas iZleva mxaris saxelebiT moZiebul<br />

iqnas konkretuli saqme. monacemTa bazaSi aris informacia<br />

saqmis mimdinareobis etapebis Sesaxeb, dasrulebuli<br />

saqmeebis da gamotanili gadawyvetilebebis Sesaxeb. uzenaesi<br />

sasamrTlos mier momzadebuli yvela dokumentacia aseve<br />

Setanilia monacemTa bazaSi. gamokiTxulebma aRniSnes, rom<br />

iyo mcdeloba am kompiuteruli sistemis saerTo sasamrTloebSi<br />

danergvis, magram es mcdeloba mxolod nawilobriv<br />

ganxorcielda. ar Catarebula <strong>sasamarTlo</strong>s TanamSromel-<br />

Ta treningi kompiuteruli sistemis gamoyenebis Taobaze.<br />

zogierT <strong>sasamarTlo</strong>Si programa gamoiyeneba mxolod kancelariis<br />

mier, romelic amzadebs statistikur monacemebs.<br />

vinaidan mxolod ramodenime mosamarTle iyenebs realurad<br />

am programas, danarCeni mosamarTleebi saqmis masalebs naxuloben<br />

imisaTvis, rom dadgindes saqmis statusi. saerTo<br />

<strong>sasamarTlo</strong>ebSi, rogorc wesi, mTeli procedurebi xeliT<br />

xorcieldeba.<br />

raonul (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>ebSi saqmis aRricxva da<br />

moZieba Semdegnairad xorcieldeba: mxareebi dokumentebs<br />

abareben registraciaSi, registraciis specialisti aregistrirebs<br />

mas. amis Semdeg, rogorc wesi saqme egzavneba <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

Tavmjdomares, raTa man saqme daaweros mosamar-<br />

Tles. mas Semdeg, rac saqme gadaecema mosamarTles gansaxilvelad,<br />

saqmis masalebi masze saboloo gadawyvetilebis<br />

gamotanamde rCeba mosamarTlesTan. gadawyvetilebis gamotanis<br />

Semdeg saqmis masalebi brundeba registraciaSi. Tu<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s gadawyvetilebis gasaCivreba xdeba, maSin saqmis<br />

masalebi gadaigzavneba saapelacio <strong>sasamarTlo</strong>Si mTeli<br />

apelaciis periodiT da apelaciis dasrulebis Semdeg<br />

saqmis masalebi brundeba raionul (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>-<br />

Si.<br />

DPK konsaltingi exmareba saqrTvelos <strong>sasamarTlo</strong> xelisuflebas<br />

gaaujobeson <strong>sasamarTlo</strong> marTvis sistema. isini<br />

axorcieleben programas, romelic oTxi komponentisagan<br />

Sedgeba. am programis erTerTi komponenti aris <strong>sasamarTlo</strong><br />

operirebis gaumjobeseba, romelic unda iqnes miRweuli<br />

saqmeTa gaWianurebis aRmofxvriT da saqmeTa mimdinareobis<br />

menejmentis saSualebiT. am mizniT DPK konsaltingi daxmarebas<br />

uwevs <strong>saqarTvelo</strong>s uzenaes <strong>sasamarTlo</strong>s SeimuSavos<br />

ufro efeqturi da momxmarebelze orientirebuli saqmeTa<br />

aRricxvisa da marTvis kompiuteruli programa. am kompiuteruli<br />

programiT SesaZlebeli iqneba statistikuri monacemebis<br />

dadgenac, rac kidev ufro gamosadegi iqneba <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

marTvisTvis, vidre is meTodi romliTac axla xdeba<br />

statistikis dadgena da romelic orientirebulia mxolod<br />

dasrulebul saqmeebze.<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s saqmeebis numeracia xelmisawvdomia<br />

sazogadoebisaTvis <strong>sasamarTlo</strong>s veb gverdis meSveobiT:<br />

http://www.constcourt.ge.<br />

faqtori 29. kompiuterebi da saofise teqnika<br />

<strong>sasamarTlo</strong> sistema aRWurvilia kompiuteriTa da sxva<br />

teqnikis sakmarisi raodenobiT, rac mas efeqturad muSaobis<br />

saSualebas aZlevs.<br />

daskvna Sefaseba: neitraluri tendencia:<br />

kompiuterebis, qseroqsebis, faqsebis da sxva aRWurvilobis<br />

raodenoba gaizarda sasamrTloebSi 2005 wlis Semdeg. zogierT<br />

<strong>sasamarTlo</strong>Si yvela mosamarTles, mosamarTlis TanaSemwes<br />

da mdivans aqvs kompiuteri da interneti. Catarda<br />

ramodenime treningebi kompiuteruli programebis gamoyenebis<br />

teqnologiebTan dakavSirebiT. Kkompiuteris da sxva aRWurvilobis<br />

gamoyeneba farTod xdeba mosamarTleebis da sasamrTlo<br />

aparatis mier.<br />

150 151


analizi/safuZveli:<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis departamenti pasuxismgebelia saer-<br />

To <strong>sasamarTlo</strong>ebis materialur da teqnikur uzrunvelyofaze.<br />

(kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb, muxlebi 70.1,<br />

71). Tu warsulSi <strong>sasamarTlo</strong>ebi ganicdidnen saofise aR-<br />

Wurvilobis naklebobas da maT ar hqondaT sakmarisi kompiuterebi,<br />

bolo wlebSi gazrdilma dafinansebam gaaumjobesa<br />

mdgomareoba. am angariSis momzadebis procesSi yvela <strong>sasamarTlo</strong><br />

darbazSi ar idga kompiuteri, magram Sefasebis jgufis<br />

mier gamokiTxul mosamarTleebs, mosamarTleTa TanaSemweebs,<br />

mdivnebs hqondaT kompiuteri, romelic qselSi da internetSi<br />

iyo CarTuli. saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis departamentma aRniSna,<br />

rom mTeli qveynis masStabiT yvela mosamarTles, mosamarTlis<br />

TanaSemwes da <strong>sasamarTlo</strong> sxdomis mdivans aqvs piradi<br />

kompiuteri. amave dros Tbilisi yvela <strong>sasamarTlo</strong>Si, yvela<br />

gaerTianebul raionul (saqalaqo) <strong>sasamarTlo</strong>Si, maT Soris<br />

quTaisis saqalaqo, quTaisis saapelacio, rusTavis saqalaqo,<br />

baTumis saqalaqo, Telavis, mcxeTis, goris, xaSuris, saCxeris,<br />

zugdidis da zestafonis raionul sasmarTloebSi aris interneti.<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong>s yvela mosamarTles<br />

da TanaSemwes aseve aqvs sakuTari kompiuteri.<br />

saofise aRWurviloba, rogoricaa qseroqsi da faqsi, ufro<br />

bevr <strong>sasamarTlo</strong>Sia vidre es adre iyo da mosamarTleebi<br />

da <strong>sasamarTlo</strong>ebi iyeneben maT. amasTanave, 2006 wlidan 2007wlamde,<br />

amerikis iuristTa asociaciam Caatara ori treningi<br />

mosamarTleebisaTvis Microsoft Powerpoint-is unarebSi.<br />

faqtori 30. arsebuli kanonebis danawileba da<br />

indeqsacia<br />

arsebobs sistema, romelic uzrunvelyofs mosamarTle-<br />

TaTvis saxelmwifo kanonebisa da iurisprudenciis masalebis<br />

droulad miwodebas. agreTve arsebobs sistema, romelic<br />

gansazRvravs da organizebas ukeTebs kanonebSi cvlilebebis<br />

Setanas.<br />

daskvna Sefaseba: neitraluri tendencia:<br />

kanonmdebloba aris kodirebuli da xelmisawvdomia programa<br />

kodeqsis meSveobiT im mosamarTleebisa da <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

TanamSromlebisaTvis visac aqvT kompiuteri. amasTanave,<br />

mosamarTleebi iReben erovnul kanonmdeblobas, damatebiTi<br />

literatura aseve xelmisawvdomia <strong>sasamarTlo</strong>ebis veb gverdebze<br />

da biblioTekebSi.<br />

analizi/safuZveli:<br />

saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis departamenti pasuxismgebelia <strong>sasamarTlo</strong>ebi<br />

uzrunvelyos kanonmdeblobiT da <strong>sasamarTlo</strong>sTvis<br />

normaluri funqcionirebisaTvis saWiro dokumentaciiT.<br />

(kanoni saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis Sesaxeb, muxli<br />

71. (g)). kanonmdeblobis gavrcelebas mosamarTleebs da <strong>sasamarTlo</strong>ebs<br />

Soris axorcielebs rogorc <strong>sasamarTlo</strong> xelisufleba,<br />

aseve donori organizaciebi.<br />

kanonmdebloba organizebulia kargad Camoyalibebuli kodifikaciis<br />

sistemis mixedviT. kanonebs aqvT miniWebuli seriuli<br />

nomrebi dokumentis zeda marcxena kuTxeSi, aqvea<br />

miTiTebuli kanonis miRebis TariRi da oficialuri beWdviTi<br />

organo, sadac kanoni pirvelad gamoqveynda. ori oficialuri<br />

beWdviTi organo arsebobs, esenia: parlamentis<br />

uwyebani da sakanonmdeblo macne, sadac ibeWdeba yvela axali<br />

kanoni, sakaknonmdeblo cvlileba da sakanondeblo cvlilebebis<br />

ganxilvis TariRebi. parlamentis uwyebani gamoicema<br />

<strong>saqarTvelo</strong>s parlamentis mier, sakanonmdeblo macnes<br />

ki gamoscems iusticiis saministro.<br />

mosamarTleebi iReben ufasod yvela kodeqss, kanons da sxva<br />

saWiro normatiul aqtebs. mosamarTleebis umetesobas aseve<br />

aqvs kompiuteruli programa kodeqsi. programakodeqsSi Si<br />

Sedis yvela kanoni, normatiuli aqti da saerTaSoriso xelSekruleba,<br />

romlis xelmomweric <strong>saqarTvelo</strong>a. dokumentis<br />

moZieba SeiZleba kanonis dasaxelebiT, mTavari sityviT,<br />

152 153


kanonisTvis miniWebuli kodiT. kodeqsis monacemTa bazaSi<br />

aris yvelaze ganaxlebuli kanonmdebloba da yvela im cvlilebis<br />

naxva SeiZleba damoukideblad, romelic kanonSi<br />

Sevida misi miRebis dRidan. monacemTa baza momxmarebels<br />

aZlevs saSualebas aseve moiZios kanonis pirveladi forma<br />

da aseve ukve gauqmebuli kanonebi. kodeqsis programis ganaxleba<br />

xdeba yovelTviurad teqnikuri personalis mier,<br />

romelic midis sasamrTloSi da Sehyavs siaxleebi kompiuterul<br />

programaSi. saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebis teqnikuri uzrunvelyofis<br />

departamentis gancxadebiT imisaTvis, rom kodeqsis<br />

programa iyos xelmisawvdomi saWiroa internetTan kav-<br />

Siri. ase rom Tbilisis yvela <strong>sasamarTlo</strong>Si da gaerTianebul<br />

raionul <strong>sasamarTlo</strong>ebSi es programa xelmisawvdomia,<br />

magram aris saerTo <strong>sasamarTlo</strong>ebi sadac mosamarTleebisaTvis<br />

kodeqsis programa ar aris xelmisawvdomi. sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s yvela mosamarTles da maT TanaSemweebs<br />

aqvT kodeqsis programa, maTTvis aseve xelmisawvdomia<br />

iseTi samarTlerivi bazebi, rogoricaa Westlaw da JurisDE da<br />

sxva samarTelbrivi wyaroebi.<br />

kanonmdeblobis internetiT xelmisawvdomobis garda aseve<br />

arsebobs iuridiuli biblioTekebi (ZiriTadad Tavmoyrilia<br />

TbilisSi), romelic gamodgeba karg resursad. uzenaesi<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s biblioTekaSi 28 aris farTo da saintereso<br />

literatura da Tbilisis saxelmwifo universitetma daasrula<br />

biblioTekis axali Senobis mSenebloba. sakonstitucio<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s aseve aqvs iuridiuli biblioTeka, sadac<br />

xelmisawvdomia, rogorc qarTuli ise ucxouri literatura,<br />

romlis ganaxlebac xdeba periodulad.<br />

rogorc ukve 24-e faqtorSi aRvniSneT, uzenaes <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

aqvs Seqmnili sakuTari gadawyvetilebebis kompiuterul<br />

monacemTa baza, romelsac mosamarTleebi da <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

TanamSromlebi iyeneben. (ixileT: http://www.supremecourt.ge).<br />

28 amerikis iuristTa asociacia kanonis uzenaesobis iniciativam<br />

daafinansa wignebis da aRWurvilobis SeZena uzenaesi <strong>sasamarTlo</strong>s<br />

biblioTekisaTvis.<br />

sakonstitucio <strong>sasamarTlo</strong> aseve aqveynebs sakuTar gadawyvetilebebs<br />

<strong>sasamarTlo</strong>s vebgverdze. (ixileT http://<br />

www.constcourt.ge) amasTanave qveda instanciis <strong>sasamarTlo</strong>ebi<br />

aseve aqveyneben sakuTar gadawyvetilebebs <strong>sasamarTlo</strong>s vebgverdze.<br />

154 155


156 157


158 159


160

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!