Euskal gramatika lehen urratsak. II - Euskaltzaindia

Hemen agertzen diren dei(tu), begira(tu) edo lagun(du)
bezalako aditz oinak nor·nori·nork erako laguntzailearekin erabiltzen ditugu
askotan mendebalean; halere, adibide guzti horietan ez zaigu nor sintagmarik
azaltzen, nahiz horien ondoan lagon egin, dei egin edo so egin ere badiren.
(Bestalde, hiru aditz horiek nor ageriarekin ere erabiltzen dituzte zenbait idazlek).
Bada oraindik laugarren sail bat ere: bazkal(du), gosal(du),
afal(du), dimiti(tu), irakin, kurri(tu), distira(tu) eta antzekoek osatzen
dutena. Ez dugu hauetan inolako nor sintagmarik eta horregatik ditugu egiazko
salbuespenak. Lehen esan dugun "nor sintagma bat dugu euskal perpausa
osatzerakoan" perpausak badu, beraz, salbuespenik.
Aipagarria da gaur egun euskarak mailegatzen dituen aditzik
gehienak horrelakoak direla (funtzionatu, dimititu, existitu•..), nor·nork
gisa jokatzen baititugu, nahiz nor sintagmarik perpausean azaldu ez. Dena dela,
badirudi maileguak uholdeka onartu ordez, euskal ordainak erabiltzen edo
aurkitzen saiatu beharko genukeela.
(24) a. gure herriko alkateak gaur goizean dimititu du
b. urak irakin du
c. lanari ekin dio
d. horrek edan egiten du
e. berriek kurritu dute
..
3) Badira beste batzu benetako nork sintagmarik ez dutenak. Gutxi izanik ere,
baditugu euskaraz zenbait aditz oin, laguntzailea nor·nork motakoa delarik, nork
sintagmarik gabe azaltzen direnak:
(25) a. euria hasi du
b. hotz handia egiten du
c. elurra ari du
d. eguna luzatu du
e. atertu du
49