Euskal gramatika lehen urratsak. II - Euskaltzaindia

2.3.2. Sail aldaketak
Nahiz eta sailkapen nagusiaren arauera, aditz oinak nor edo
nor-nork motakoak direla esan, sail batetik besterako aldaketak gerta daitezke.
Fenomeno honi dagokionez ere, zenbait azpisail bereiz daitezke:
2.3.2.1. Nor-nork motako aditz oinak, nor motako gisa ager daitezke. Horrela,
sal(du), eros(i), eta esan tankerako aditzak nor-nork motakoak direla esan
dugu, baina honako perpaus mota hauetan ere ager daitezke:
(28) a. sagarrak merke saldu dira
b. horrelakorik ez da esaten
c. liburu zaharrak erosten dira
d. leiho honetatik lorategi eder bat ikusten da
Horrelakoetan ez zaigu nork sintagmarik azaltzen, aditz
laguntzailea ere nor erakoa da, eta egitura honen bidez inpertsonaltasuna, aditzak
adierazten duen ekintzaren egile jakinik ez izatea, ematen dugu aditzera (aditz
laguntzailea hirugarren pertsonan doalarik). Hau da, ez dakigu sal(du), esan,
eros(i) edo ikus(i) ekintzen egileak nortzu diren. Eskema hau genuke bada:
[NOR-NORK] [NOR]
+inpertsonala
Balio inpertsonala, ordea, ez da nor-nork motako aditz oinak nor
saileko eginaz bakarrik lortzen. Nor saileko aditz oinekin ere, subjetu jakinik, ez
agerian ez isilbidez, azaltzen ez den neurrian, gerta daiteke balio inpertsonal hori:
(29) a. nola joaten da hemendik udaletxera?
b. oso ondo egoten da hemen
c. ezin da gaur egun horrela ibili
Nolanahi ere, eta adibideetan antzeman daitekeenez, badirudi balio
inpertsonal hau ohitura markatzen duen aspektuari loturik dagoela.
2.3.2.2. Ikus ditzagun honako perpaus hauek orain:
(30) a. aitona zaharra hil da
b. mendia elurrez zuritu da
c. ontzia urez bete da
d. gelako mutikoak ikaratu dira
51