Euskal gramatika lehen urratsak. II - Euskaltzaindia

Gero, jakina, [nor-nork] +erazle horrek nork-en urratzea ikus
dezake eta, orduan, inpertsonal gisa interpretatu.
2.3.2.4. Nor eta nor-nork sailen arteko aldaketa honetan, beste mota bat,
euskalki batean edo batzutan sail bateko, eta beste euskalki batean (edo batzutan)
besteko, diren aditz oinek osatzen dute. Adibidez, gipuzkeraz irten aditza nor
motako aditza da; bizkaieraz, aldiz, nor-nork erakoa. Horrenbestez, bi egitura
hauek izanen ditugu euskalkien arauera:
(47) a. aita berandu irten da etxetik
b. aitak berandu urten dau etxetik
Beste horrenbeste beste aditzekin ere:
(48) a. goraino igo gara
b. goraino igon dogu
Zubereraz eta Baxenafarreraz bazkaldu naiz esaten da, beste
euskalkietan bazkaldu dut esaten den bitartean. Euskalkien arauerako erregimen
desberdinei dagozkien aldaketak dira, beraz, azken sail honetan aztertu ditugunak.
2.3.2.5. Azkenik, beste erabilera bikoitz bat deitu, lagundu, begiratu,
ikutu, (zerbait egiten) utzi, eskertu, entzun...bezalako aditz oinekin
aurkitzen duguna da. Hemengo aditz oin guztiak nor-nork sailekoak ditugu, eta
hala erabiltzen dira euskalki guztietan; desberdintasuna, berehala aipatuko dugun
nori sintagmatik dator. Orohar, mendebaleko euskalkietan, goiko aditz oin
horiek, nor-nori-nork saileko bezala erabiltzen dira; ekialdekoetan, nor-nork
saileko bezala:
(49) a. etxera lagundu dizut
b. etxera lagundu zaitut
c. telefonoz deitu dizute
d. telefonoz deitu zaituzte
e. jakinminez begiratu dizu
f. jakinminez begiratu zaitu
h. jaietara joaten utziko dizut
i. jaietara joaten utziko zaitut (baina euskalki
guztietan, ordea, etxean utzi zaitut)
57