Fuqarolik protsessi. Xolmo'minov J.T., Dusmanov A.X., Tillayev T.N. ...

1) o‘zining huquqi yoki qonuniy manfaatlarini himoya qilishni so‘rabmurojaat qilgan shaxsning arizasi bo‘yicha;2) prokurorning arizasi bo‘yicha;3) agar davlat boshqaruvi organlari, tashkilotlar va ayrim fuqarolarqonunga muvofiq boshqa shaxslarning huquqlari va qonun bilanqo‘riqlanadigan manfaatlarini himoya qilish uchun sudga murojaatetishga haqli bo‘lsalar, ularning bergan arizalari bo‘yicha.Fuqarolik ishi qo‘zg‘atilganidan keyin sud ishlarini yuritish muayyanshaklda amalga oshiriladi. Fuqarolik protsessual shaklning mohiyatiquyidagilardan iborat:1) fuqarolik ishlari bo‘yicha ish yuritish tartibi oldindan protsessualqonun bilan belgilab qo‘yilgan bo‘ladi;2) sud himoyasi uchun qonunda belgilangan yozma shaklda sudgamurojaat qilish huquqi beriladi;3) ishda ishtirok etuvchi shaxslar protsessual huquqlardan, xususan,ishni ko‘rishda sud majlisida ishtirok etish huquqidan foydalanadilar;4) sudning hal qiluv qarori protsessual qonunda ko‘rsatilgan dalillarvositasi bilan aniqlangan faktik ma’lumotlarga va qonunga asoslanishishart qilib qo‘yiladi.Ishni ko‘rish protsessi, umumiy qoida bo‘yicha, ochiq sud majlisidaolib boriladi. Sud ish bo‘yicha obyektiv haqiqatni aniqlash uchun ishniko‘rish vaqti va joyi to‘g‘risida taraflarni xabardor qiladi, sud majlisidaularga huquqlarini himoya qilish, bayonot berish, ish materiallari bilantanishish, dalillar taqdim etish, ikkinchi tarafga e’tiroz bildirish, o‘ziningda’vosini yoki da’voga bo‘lgan e’tirozini tegishli dalillar bilan isbotlashimkoniyatlarini beradi.Odil sudlovning bunday protsessual shakli sudga ish bo‘yicha chinhaqiqatni aniqlash va qonunga asoslangan hal qiluv qarorini chiqarishimkoniyatini berish bilan birga, taraflarga sud orqali shaxsiy va mulkiyhuquqlarning va qonun bilan qo‘riqlanadigan manfaatlarning himoyaqilinishi imkoniyatini ham yaratadi. Ishda ishtirok etuvchi shaxslarprotsessual huquqlarini va protsessual burchlarini tegishli protsessualharakatlar qilish yo‘li bilan amalga oshiradilar.Masalan, fuqarolik sud ishi boshlanishida da’vogar da’vo qo‘zg‘atishhuquqini sudga da’vo arizasini berish yo‘li bilan amalga oshiradi,javobgar esa da’voga qarshi himoya huquqini e’tiroz bildirish yoki qarshida’vo qo‘zg‘atish yo‘li bilan amalga oshiradi.Sudning protsessual burchi taraflar o‘rtasidagi nizoga oidmasalalarni aniqlash uchun taraflarni so‘roq qilish, dalillar to‘plash,10