Fuqarolik protsessi. Xolmo'minov J.T., Dusmanov A.X., Tillayev T.N. ...

ishda ishtirok etuvchi shaxslarning tushuntirishlarini, guvohlarningko‘rsatmalarini, ekspertlar va mutaxassislarning xulosalarini eshitishi,yozma dalillar bilan tanishishi, ashyoviy dalillarni ko‘zdan kechirishishart.Bu prinsipga muvofiq, sud fuqaroviy-huquqiy nizolarni hal qilishdataraflarning huquqlari paydo bo‘lishi, o‘zgarishi yoki tugashi bilanbog‘liq bo‘lgan faktlarni bevosita aniqlaydi. Sud umumiy qoida bo‘yicha,topshirilgan hujjatlarning asl nusxalarini ko‘radi, faqat istisno tariqasida,bunday hujjatlarni sud majlisiga topshirish mumkin bo‘lmaganda,hujjatlarning ikkinchi nusxalaridan foydalanishi mumkin.Sudda ishni og‘zaki ko‘rish prinsipi. Bu prinsip sudda ishtiroketuvchi taraflardan protsessual harakatlarni og‘zaki ravishda ifodalashnitalab qiladi.Sud ishni og‘zaki ko‘rganda taraflar, guvohlar, ekspertlar, tarjimonlar,shuningdek, ishda ishtirok etuvchi prokuror bilan ish yuzasidanbevosita munosabatda bo‘lish imkoniyatiga ega bo‘ladi.Fuqarolik ishiga izohlar yozma ravishda taqdim etilgan bo‘lsa ham,sudda ish materiallari og‘zaki ravishda tekshiriladi. Sud majlisida og‘zakiravishda aniqlangan va tasdiqlangan materiallargina sud qaroriga asosqilib olinadi. Sud majlisida aytilgan so‘zlarning hammasi sud majlisibayonnomasiga yozilishi og‘zakilik prinsipiga xilof kelmaydi. Aksinchasud majlisida aytilgan so‘zlarning bayonnomaga yozilmasligi sudqarorining qonuniy va asosli bo‘lishini tekshirish imkoniyatidan mahrumqiladi. FPKning 11-moddasi 2-bandida aytilganidek, sudda ishni ko‘rishog‘zaki ravishda o‘tadi. Ishni ko‘rish jarayonida sudya almashtirilgantaqdirda, ish boshidan qayta ko‘rilishi kerak.Sudda ishning uzluksiz ko‘rilishi prinsipi. Bu prinsip sud ishiningboshlanishidan to oxirigacha, ya’ni sudning hal qiluv qarori chiqarilishigaqadar uzluksiz sud majlisida va sudning o‘zgarmas tarkibida ko‘rilishiniva bu ish yuzasidan hal qiluv qarori chiqarilmaguncha boshqa ishlarningko‘rilmasligini anglatadi.Protsessning uzluksizlik prinsipiga binoan, ishning ko‘rilishi tamombo‘lgan zamon darhol qaror chiqarilishi va uning e’lon etilishi lozimbo‘ladi. Ko‘rilayotgan ish yuzasidan chiqarilgan qarorni e’lon etmasdanturib sud boshqa ishni ko‘rishga haqli emas. Faqat ayrim hollardagina,istisno sifatida, murakkab ishlar bo‘yicha sudning asoslantirilganqarorining tayyorlanishi 3 kundan oshiq bo‘lmagan muddatga kechiktirilishimumkin bo‘ladi.30