Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
âïüòêïíòì<br />
<strong>II</strong><br />
êîåþï<br />
(1962-1965)
âïüòêïíòì<br />
<strong>II</strong><br />
êîåþï<br />
konstituciebi<br />
dekretebi<br />
deklaraciebi<br />
qristianuli Teologiisa da kulturis centris gamocema<br />
Tbilisi<br />
2006
CONCILIUM VATICANUM <strong>II</strong><br />
Constitutiones, Decreta, Declarationes<br />
mTargmneli<br />
lela aleqsiZe<br />
Ringraziamo<br />
Pontificio Consiglio per l’Unità dei Cristiani<br />
(Pres. Card. Walter Kasper)<br />
Remerciements<br />
Association Culture Amitié Partage (France)<br />
L’Oeuvre d’Orient (France)<br />
Danke<br />
Renovabis (Deutschland)<br />
ISBN 99940-65-61-0<br />
© qristianuli Teologiisa da kulturis centri, 2006
sarCevi<br />
juzepe pazoto<br />
winaTqma <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis aqtebis<br />
qarTuli gamocemisaTvis ��������������������������������������������������������������������������������������������� 7<br />
merab RaRaniZe<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis aqtebis qarTvel mkiTxvels ����������������������������������������������� 10<br />
pier diumuleni<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong> ������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 12<br />
benediqte XI-is mimarTvidan romis kuriis wevrebisadmi ���������������������������� 20<br />
*<br />
1. konstitucia wmida liturgiis Sesaxeb<br />
(Sacrosanctum Concilium) ����������������������������������������������������������������������������������������35<br />
2. dekreti sazogadoebrivi kominikaciis saSualebaTa Sesaxeb<br />
(Inter mirifica) ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������63<br />
3. dogmaturi konstitucia eklesiis Sesaxeb<br />
(Lumen gentium) ��������������������������������������������������������������������������������������������������������73<br />
4. dekreti aRmosavleTis kaTolike eklesiaTa Sesaxeb<br />
(Orientalium Ecclesiarum) ��������������������������������������������������������������������������������������125<br />
5. dekreti ekumenizmis Sesaxeb<br />
(Unitatis redintgratio) �����������������������������������������������������������������������������������������������135<br />
6. dekreti eklesiaSi episkoposTa samoZRvro msaxurebis Sesaxeb<br />
(Christus Dominus) ���������������������������������������������������������������������������������������������������151<br />
7. dekreti samoweseo cxovrebis ganaxlebis Sesaxeb<br />
(Perfectae caritatis) ���������������������������������������������������������������������������������������������������173<br />
8. dekreti mRvdelTa aRzrdis Sesaxeb<br />
(Optatam totius)���������������������������������������������������������������������������������������������������������185<br />
9. deklaracia qristianuli aRzrdis Sesaxeb<br />
(Gravissimum educationis) ��������������������������������������������������������������������������������������199<br />
10. deklaracia eklesiis damokidebulebis Sesaxeb<br />
araqristianuli religiebis mimarT<br />
(Nostra aetate) ������������������������������������������������������������������������������������������������������������211<br />
11. dogmaturi konstitucia saRmrTo gamocxadebis Sesaxeb<br />
(Dei verbum) ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������217<br />
12. dekreti saeroTa mociqulobis Sesaxeb<br />
(Apostolicam actiositatem) ���������������������������������������������������������������������������������������229<br />
13. deklaracia religiuri Tavisuflebis Sesaxeb<br />
(Dignitatis humanae) �������������������������������������������������������������������������������������������������253<br />
14. dekreti eklesiis samisionero moRvaweobis Sesaxeb<br />
(Ad gentes divinitus) ��������������������������������������������������������������������������������������������������265<br />
15. dekreti mRvdelTa msaxurebisa da cxovrebis Sesaxeb<br />
(Presbytororum ordinis) �������������������������������������������������������������������������������������������297<br />
16. samoZRvro konstitucia Tanamedrove samyaroSi eklesiis Sesaxeb<br />
(Gaudium et spes) ������������������������������������������������������������������������������������������������������325<br />
*
saZieblebi<br />
bibliuri citatebi ��������������������������������������������������������������������������������393<br />
wmida mamebi da eklesiis moZRvarni, saeklesio mwerlebi ��������� 403<br />
romis papebi ���������������������������������������������������������������������������������������������411<br />
krebebi �������������������������������������������������������������������������������������������������������418<br />
liturgiuli dokumentebi ������������������������������������������������������������������422<br />
sxva wyaroebi, dokumentebi da damowmebani �����������������������������������423<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli ��������������������������������������������������������427
winaTqma<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis aqtebis<br />
qarTuli gamocemisaTvis<br />
SesaZloa, cota ucnaurad Candes sixaruli im aqtebis qarTul Targmanis<br />
gamocemis gamo, romelic saqarTvelodan Sors, romSi, 40 wlis winaT Catarebulma<br />
saeklesio <strong>kreba</strong>m miiRo, magram darwmunebuli var, rom qristianuli<br />
Teologiisa da kulturis centris mier gamocemuli am aqtebis Targmans<br />
udidesi mniSvneloba aqvs yvelasaTvis, visac dRevandeli kaTolike eklesiis<br />
sulisa da guliscemis Secnoba surs�<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> saeklesio <strong>kreba</strong> (1962-1965 ww�) mravalmxrivi mniSvnelobis<br />
movlenaa: mis momzadebaSi zRva energia Caiqsova, _ mTeli msofliodan<br />
momavali winadadebebisa da gamoxmaurebebis raodenobam gadaaWarba nebismieri<br />
sxva saeklesio krebis momzadebisas dafiqsirebul gamoxmaurebaTa<br />
raodenobas� krebis sesiaTa muSaobaSi monawileoba miiRo msoflios yvela<br />
kuTxis warmomadgenelma uamravma episkoposma (maT Soris iyo 2440 kaTolike<br />
episkoposi da sxvadasxva qristianul eklesiaTa _ maT Soris marTlmadidebeli<br />
eklesiebis _ delegaciebi), vinc namdvilad warmoadgina msoflio<br />
eklesiis saxe da azrovneba� aseve pirvelad moxda, rom aTasamde Jurnalisti<br />
dawvrilebiT aSuqebda krebis saqmianobas da sazogadoebas daubrkoleblad<br />
awvdida informacias misi msvlelobis Sesaxeb�<br />
saeklesio krebis mniSvnelobidan gamomdinare, im periodis movlenebs<br />
“<strong>kreba</strong>mdelsa’’ da “krebisSemdgoms’’ uwodeben, rac naTlad metyvelebs <strong>vatikanis</strong><br />
<strong>II</strong> saeklesio krebis gavleniT kaTolike eklesiaSi momxdar cvlilebebze,<br />
romlebic TvalnaTliv aisaxa aseve yvela qristianuli eklesiis cxovrebasa<br />
da istoriaze�<br />
sxva saeklesio <strong>kreba</strong>Tagan gansxvavebiT, <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> saeklesio <strong>kreba</strong>s<br />
aravin ganukiTxavs da aravin gaukicxavs, ar gamoucia kanonebi da arc rwmenis<br />
sakiTxebze miuRia gadamwyveti dadgenilebebi� es axali tipis saeklesio<br />
<strong>kreba</strong> _ samwyso <strong>kreba</strong> _ iyo, romelmac dRevandel samyarosTan<br />
saxarebis miaxloeba scada� darwmunebuli var, rom es saxasiaTo niSani am<br />
krebis sidiadeze metyvelebs da yvela Semdegi saeklesio krebis momavalze<br />
aisaxeba�<br />
rogorc cnobilia, Tavisi Sinaarsidan gamomdinare, yoveli saeklesio<br />
<strong>kreba</strong> ganmartavs da xorcs asxams samociqulo tradicias, romelSic, Tavis<br />
mxriv, Tavisi gansakuTrebuli wvlili Seaqvs� cxadia, es ar gulisxmobs eklesiis<br />
sarwmunoebriv memkvidreobaSi siaxleTa Setanas an arsebul moZRvrebaTa<br />
gauqmebas� TiToeuli saeklesio <strong>kreba</strong> ganviTarebis, ganmartebisa<br />
da gamorkvevis procesia, romelic suli wmidis TanxlebiT mimdinareobs da,<br />
amgvarad, eklesiis mTliani tradiciis Semadgenel nawilad iqceva� amitomac<br />
saeklesio <strong>kreba</strong> mudam win iyureba _ da ara ukan _ moZRvrebis ufro<br />
farTod, mkafiod da aqtualurad gadmocemisken swrafvaSi� saeklesio <strong>kreba</strong>s<br />
ar SeuZlia SeewinaaRmdegos wina krebebs, mas SeuZlia mxolod Seavsos,<br />
daazustos, ganagrZos da xeli Seuwyos manamde Camoyalibebul WeSmaritebaTa<br />
wvdomas� swored amis Tqma SegviZlia <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis Sesaxeb, romlisTvisac<br />
tradicia namdvilad gaTavisebuli arsia� es wrfeli dajerebuloba<br />
gamosWvivis nikeis <strong>II</strong> krebis (787 w�) gansazRvrebaSi: “raki saqme amgvaradaa,<br />
7
garkveuli TvalsazrisiT mTavar gzas davadeqiT da RmrTivSTagonebuli<br />
Cveni mamebis moZRvrebasa da kaTolike eklesiis gadmocemas gavyeviT: es<br />
ukanaskneli, rogorc viciT, saTaves iRebs suli wmididan, romelic masSi<br />
cocxlobs”�<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong>c aRiarebs tradiciasTan Tavis mWidro kavSirs: krebis<br />
aqtebSi mravali miniSnebaa tradiciaze, xSiradaa damowmebuli wina krebebi,<br />
papTa enciklikebi, eklesiis mamebi da didi RmrTismetyvelni�<br />
magram saeklesio krebis sidiade tradiciis wiaRSi dRevandeli dRis<br />
aqcentirebis warmatebul mcdelobaSia� dRevandeli problemebi pasuxis<br />
gacemas saWiroebs da <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong>m didebulad gaarTva Tavi am amocanas,<br />
upasuxa arsebul kiTxvebs da winaswar ganWvrita axalTa warmoSoba� es<br />
<strong>kreba</strong> swored imitom aris samwyso <strong>kreba</strong>, rom is Tanamedrove adamians daudga<br />
gverdiT�<br />
darwmunebuli var, rom am aqtebis gacnobiT, maTze dakvirvebiTa da gansjiT<br />
SesaZloa imis SegrZneba, Tu rogor imoqmeda suli wmidam da rogor<br />
Seitana haeris cocxali nakadi eklesiis cxovrebaSi�<br />
Cemi azriT, mkafiod ikveTeba ramdenime mimarTuleba, romelic saeklesio<br />
<strong>kreba</strong>m dRevandeli eklesiis cxovrebaSi daamkvidra:<br />
8<br />
Sesavali<br />
• Tanamedrove samyarosa da kulturasTan dialogis mimarTuleba (ix�<br />
samoZRvro konstitucia Tanamedrove samyaroSi eklesiis Sesaxeb<br />
_ Gaudium et spes; dogmaturi konstitucia eklesiis Sesaxeb _ Lumen<br />
gentium; dekreti sazogadoebrivi komunikaciis saSualebaTa Sesaxeb<br />
_ Inter mirifica)� ar SeiZleba ganvixiloT eklesia gancalkevebul, izolirebul<br />
sinamdviled, romelic WeSmaritebas inaxavs sakuTar Tav-<br />
Si, is Tanamedrove samyaros cxovrebis aqtiuri nawilia, _ eklesia,<br />
romelic axlosaa adamianTan�<br />
• Tavis xalxTan erTianobaSi myofi RmrTis gamocxadebis miRebis mimarTuleba�<br />
RmrTis cxovrebaSi anu samerTian arsebaSi (comunione trinitaria)<br />
SesvliT SeiZleba CavwvdeT qristianis misias, iyos erTianobisa<br />
da mSvidobis wyaro adamianTa Soris (ix� dogmaturi konstitucia<br />
saRmrTo gamocxadebis Sesaxeb _ Dei verbum; dekreti aRmosavleTis<br />
kaTolike eklesiaTa Sesaxeb _ Orientalium Ecclesiarum; dekreti ekumenizmis<br />
Sesaxeb _ Unitatis Redintegratio; deklaracia eklesiis damokidebulebis<br />
Sesaxeb araqristianuli religiebis mimarT _ Nostra aetate),<br />
_ eklesia, romelic usmens�<br />
• liturgiuli mimarTuleba, romelic liturgias qristianuli<br />
cxovrebis wyarod da mwvervalad aqcevs, magram imisaTvis, raTa<br />
is gasagebad iqces RmrTis xalxisTvis, liturgias aTavisuflebs<br />
moZvelebuli formebisagan _ morwmunis RmrTis saidumlos SuagulSi<br />
Sesayvanad (ix� konstitucia wmida liturgiis Sesaxeb _ Sacrossantum<br />
Concilium; dekreti samoweseo cxovrebis ganaxlebis Sesaxeb _<br />
Perfectae caritatis), _ eklesia, romelic loculobs�<br />
• damowmebis mimarTuleba, romelic naTlobaSi debs misionerul moxmobas,<br />
qristianuli uwyebis mauwyeblebad viqceT _ TiToeuli Tavisi<br />
gansakuTrebuli mowodebis Tanaxmad Tavisi cxovrebiTa da qmedebiT<br />
(ix� dekreti eklesiis samisionero moRvaweobis Sesaxeb _ Ad<br />
Gentes divinitus; dekreti saeroTa mociqulobis Sesaxeb _ Apostolicam<br />
actuositatem), _ eklesia, romelic auwyebs�<br />
• pasuxismgeblobis mimarTuleba, romelic yvelas mogvixmobs, viyoT<br />
cocxali eklesia im qarizmaTa gaerTianebiT, romlebic TiToeulma<br />
yvelas sasikeTod miiRo, vemsaxuroT upiratesad Raribebsa da
juzepe pazoto<br />
mitovebulebs (ix� deklaracia religiuri Tavisuflebis Sesaxeb _<br />
Dignitatis humanae; deklaracia qristianuli aRzrdis Sesaxeb _ Gravisimum<br />
educationis; dekreti eklesiaSi episkoposTa samoZRvro msaxurebis<br />
Sesaxeb _ Christus Dominus; dekreti mRvdelTa aRzrdis Sesaxeb _<br />
Optatam totius; dekreti mRvdelTa msaxurebisa da cxovrebis Sesaxeb _<br />
Presbyterorum ordinis), _ eklesia, romelic emsaxureba�<br />
ratom aris mniSvnelovani am aqtebis qarTulad Targmna?<br />
saqarTvelos istoria da kultura ieso qristes movlenaSia fesvgadgmuli�<br />
sirTuleebis xangrZlivi periodis Semdeg saqarTvelo axla win iyureba,<br />
dRevandeli dRisadmi yuradRebiTa da, amave dros, sakuTari tradiciis<br />
SenarCunebisa da dacvis surviliT� namdvili momavlis Sesaqmnelad xalxma<br />
yuradReba unda miaqcios rogorc materialurs, iseve suliers� am aqteb-<br />
Si Tavmoyrili da gadmocemuli gansjis gamocdileba SesaZloa, daexmaros<br />
maT, visac win yureba surs�<br />
kaTolike eklesia, romelic marTlmadidebel eklesiasTan erTad mudam<br />
aqtiurad monawileobda saqarTvelos cxovrebaSi, moxarulia, rom am masalebis<br />
meSveobiTac SeuZlia gaacnos sazogadoebas Tavisi moqmedebis Ziri-<br />
Tadi mimarTulebebi da darwmunebulia, rom es nabiji mis ufro ukeT gacnobas<br />
Seuwyobs xels� ukeTesad gacnoba ki ueWvelad gamoiwvevs qristianul<br />
konfesiaTa megobrobis gaRrmavebas, maT Soris sruli da ufro mtkice er-<br />
Tianobis samomavlo perspeqtivis TvalsazrisiTac�<br />
am wignSi Tavmoyrili aqtebi gviCveneben im mimarTulebebs, romlebsac<br />
mihyveba kaTolike eklesia zogjer nela da sirTuleebis gadalaxviT, zogjerac<br />
ufro swrafad da msubuqad� droTa ganmavlobaSi gasagebi xdeba, rom<br />
TiToeuli aqti rCeba im sabadod, romelsac unda davewafoT da romelic kvlavac<br />
mimarTulebis mimcemia eklesiis dRevandel arCevanTaTvis�<br />
am mimarTulebebma, romelTa meSveobiTac eklesia RmrTis erTguli rCeba,<br />
radganac dRes adamianis gverdiT dgas da misTvis iRwvis, daipyro Cemi<br />
guli da mimaRebines gadawyvetileba, mTeli Cemi sicocxle mivuZRvna im eklesiis<br />
siyvarulsa da msaxurebas, romelzec ocnebobs <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong> da<br />
romelzec mec vocnebob�<br />
episkoposi juzepe pazoto<br />
laTinuri wesis kaTolikeTa<br />
samociqulo administratori saqarTveloSi<br />
9
10<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis aqtebis qarTvel mkiTxvels<br />
Tundac sakmao dagvianebiT, magram dRes qarTveli mkiTxveli wasakiTxad<br />
xelSi iRebs <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis aqtebs mSobliur enaze, _ saeklesio-saRmrTismetyvelo<br />
azrovnebis fundamentur teqstebs, _ riTac igi<br />
uSualod igrZnobs da gaigebs sayovelTao eklesiis sunTqvas, mis fiqrsa da<br />
gansjas, dafuZnebuls wmida werilisa da wmida gadmocemis uryev erTgulebaze,<br />
tradiciis siRrmiseul gaazrebasa da ganviTarebaze, awmyoSi msxemi<br />
eklesiisa da awyoSi mkvidri am soflis saR xedvaze, momavlis mkafio da arsebiT<br />
Wvretaze� es aqtebi naTlad aCvenebs, Tu sad idga kaTolike eklesia<br />
XX saukunis 60-ian wlebSi da saiT iyo mipyrobili misi mzera, Tu gzis saiT<br />
gagrZeleba airCia da gadawyvita qristes eklesiam, romelsac _ sZalsa da<br />
dedas _ arasodes uRalatia macxovris erTgulebisaTvis da romelic cvalebad<br />
samyaroSi _ erTaderTi _ gzaaurevlad mihyveboda uflis aRTqmasa<br />
da danapirebs� es aqtebi imasac aCvenebs, Tu ras sTavazobs eklesia am krTomad<br />
da ryevad sofels, ra ucvlel da uryev Rirebulebebs icavs Tavad da<br />
saiT mouwodebs, mouxmobs mas�<br />
am wignis mkiTxveli iRebs ueWvel da naTel pasuxebs im kiTxvebze,<br />
rasac dRevandeli samyaro uyenebs Tanamedrove adamians, _ morwmunesa<br />
Tu urwmunos, _ da aq eklesia metyvelebs Tavisi Seumcdari sityviT, romelsac<br />
uflis mcnebaTa midevnebis oriaTaswlovani memkvidreoba akiafebs�<br />
gansakuTrebulia winamdebare gverdebis saRmrTismetyvelo _ JamTa svlaze<br />
amaRlebuli _ Rirebuleba, magram es wigni morwmune kaTolikisaTvis<br />
Seucvleli da sando megzuricaa dRevandeli samyaros monacvle (xSirad<br />
amRvreul da uTavbolo) dinebaTa wiaR, xolo arakaTolikes, araqristians<br />
Tu urwmunos is awvdis kaTolike eklesiis sajaro da dadasturebul xedvas,<br />
sajaro damokidebulebas ara marto Sidaeklesiuri sakiTxebis, aramed gare<br />
samyaros sixarulTa Tu SeWirvebaTa mimarT� is ki, vinc gadawyvets gaigos,<br />
Tu rogoria eklesiis TviTganazreba, vinc eklesiis Sesaxeb saRmrTismetyvelo<br />
moZRvrebas moiZiebs, uciloblad versad naxavs saukuneTa ganmavloba-<br />
Si ufro mniSvnelovan naTqvams, vidre imas, rasac igi amoikiTxavs <strong>vatikanis</strong><br />
<strong>II</strong> krebis dogmatur konstituciaSi eklesiis Sesaxeb (Lumen gentium)� magram<br />
gamoqveynebul aqtebs Soris mkiTxveli moipovebs pasuxs ara marto imis Sesaxeb,<br />
Tu ras fiqrobs deda eklesia sakuTari Tavis Sesaxeb, eklesiis misiis,<br />
eklesiis Sidawyobisa da SidamimarTulebaTa, samRvdelo-samonazvno dasisa<br />
Tu morwmune mrevlis _ erTgulTa gamo, magram, amasTanave, iseTi saukunovani<br />
mwvave sakiTxebis Sesaxebac, rogoricaa eklesia da sazogadoeba, eklesia<br />
da mecniereba, eklesia da kultura, eklesia da politika�<br />
warmodgenili aqtebi TavianTi Seqmnis drois suliskveTebas asaxavs,<br />
maT SemqmnelTa kuTvnilebasa da pasuxismgeblobas garkveuli Jamisadmi,<br />
magram romis wmida petres bazilikis gumbaTqveS Sekrebili mamebi _ konstituciaTa,<br />
dekretTa, dekalaraciaTa avtorebi _ mzeras usworebdnen,<br />
upirveles yovlisa, qristes eklesiis mcire Tu did, xilul Tu uxilav, xel-<br />
Sesaxeb da xelTuqmnel taZrebSi mogizgize waruval siwmideebs, eklesiis<br />
sulier keraTa sacavebSi daunjebul da gaRvivebul sulierebas, da, kidev<br />
erTxel, <strong>vatikanis</strong> borcvze aRmarTuli am diadi bazilikis mRvimes _ wmida<br />
petres saflavs, im petresi, romelsac, rogorc qvas, daefuZna jojoxeTis
merab RaRaniZe<br />
bWeTagan uZleveli eklesia da romelsac _ swored petresa da mis memkvidre<br />
romis eklesis meTaurebs _ miando ufalma eklesiis gaZRola saukuneTa<br />
dasasrulamde, aRsasrulamde soflisa�<br />
aRsaniSnavi da RirSesaniSnavia, rom yvela aqti, romelic gamosca<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong>m, pirvel yovlisa, dialoguria, _ yovel maTganSi xilulad<br />
feTqavs dialogis mxurvale muxti: mkiTxvelis yurs daubrkoleblad<br />
swvdeba dialogi ufalsa da mis eklesias _ siZesa da sZals _ Soris, magram,<br />
amasTanave, aSkaraa swrafva dialogisa ara marto Sidaeklesiur, aramed Sidaqristianul<br />
farglebSi, swrafva dialogisa kaTolikeTa da arakaTolikeTa,<br />
kaTolikeTa da araqristianTa, kaTolike eklesiasa da garemomcvel<br />
samyaros Soris�<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong> 1965 wlis 8 dekembers daixura, _ netari qalwuli<br />
mariamis taZrad miyvanebis dRes� Tavis dadgenilebaTa ganxorcieleba deda<br />
eklesiam eklesiis dedas _ ganxorcielebuli sityvis dedas, RmrTismSobel<br />
mariams _ Seavedra, mis yovladmfarvel meoxebas miando�<br />
Tuki dRevandeli saqarTvelo Tavs msoflio mdinarebaTa nakadSi<br />
xedavs da moiazrebs, Tuki dRevandeli saqarTvelo sayovelTao saukunovan<br />
RirebulebaTa erTgulebas acxadebs, maSin Cveni qveynis sazogadoebas<br />
saSualeba unda hqondes, uSualod icnobdes romis kaTolike eklesiis _<br />
msoflio anu sayovelTao eklesis _ Sinagan cxovrebas, mis arCevans, mis mimarTebebsa<br />
da damokidebulebebs; amgvari codna ki SeuZlebelia eklesiis<br />
iseTi fuZemdebluri teqstis, rogoricaa <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis aqtebi, axlo<br />
da safuZvliani gacnobis gareSe; yovel SemTxvevaSi, Cveni qveynis moqalaqeebs<br />
naTlad unda SeeZloT imis warmodgena, Tu ras niSnavda XX saukunis<br />
qristianuli samyarosaTvis <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong> (anu XXI msoflio <strong>kreba</strong>), romelmac<br />
saxec ucvala eklesias _ tradiciisagan mouwyvetliv _ da momavali<br />
ganviTarebis Wdeebic aRiqva da Seafasa�<br />
mkiTxveli pirvelad iRebs <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis aqtebis qarTul Targmans���<br />
Znelia iTqvas, ukanasknelad rodis iTargmna qarTulad ara marto<br />
aseTi siRrmis, aramed, aseve, aseTi sirTulis saRmrTismetyvelo teqstebi�<br />
amitomac, rogorc imTaviTve ivaraudeboda, misi Targmna advili saqme ar<br />
yofila, rac mTlianad sakuTar Tavze ido filosofiis doqtorma, profesorma<br />
lela aleqsiZem� bunebrivia, Targmans srulyofilad arc mTargmneli<br />
miiCnevs da arc gamomcemlebi, miT umetes, rom rakiRa aqtebis gamoqveyneba<br />
metad saSurad iyo miCneuli, momavlisTvis gadaido misi safuZvliani Teologiuri<br />
da stiluri redaqtireba, _ teqstebi amJamad im saxiT ibeWdeba,<br />
rogorc is mTargmnelma warmoudgina gamomcemelT� Targmnili teqstebis<br />
Semdgomi daxvewa momdevno gamocemisaTvis ivaraudeba, romelSic uTuod<br />
iqneba gaTvaliswinebuli SemoTavazebebi da SeniSvnebi� mkiTxvels ki gvinda<br />
vTxovoT, rom Tuki aqtebis qarTuli Targmanis romelime monakveTis kiTxvisas<br />
igi odnav mainc SeWoWmandeba, zedmeti ar iqneba, teqstebis laTinur<br />
originals (an sxvaenovan Targmanebs) mihmarTos Tavisi SeeWvebis Sesamowmeblad<br />
an dasadastureblad�<br />
CvendaTavad, wignis mkiTxvels sulier gancdaTa da ganWvretaTa<br />
mraval nayofier wuTsa da saaTs vusurvebT, romelic mas ueWvelad elis am<br />
furclebis CaRrmavebuli kiTxvisas da wvdomisas�<br />
merab RaRaniZe<br />
15 agvisto, 2006<br />
wmida mariamis zecad aRyvanebis dRe<br />
11
12<br />
Sesavali<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
<strong>vatikanis</strong> meore <strong>kreba</strong> mimdinareobda 1962 wlis 11 oqtombridan 1965 wlis<br />
8 dekembramde� krebis oTxi sesia yovel Semodgomas tardeboda (1962, 1963,<br />
1964, 1965 w)�<br />
papis pius XI-is aRsaydrebisTanave dadga sakiTxi, dabrunebodnen <strong>vatikanis</strong><br />
I <strong>kreba</strong>s, romelic 1870 wels Sewyda, magram es Canafiqri imJamad ver<br />
ganxorcielda� ioane XX<strong>II</strong>I-m arCevisTanave ganacxada krebis mowvevis aucileblobis<br />
Sesaxeb, rac ganpirobebuli iyo sruliad axali perspeqtiviT,<br />
sadac umTavresi yuradReba samwyso moRvaweobasa da ekumenur orientacias<br />
unda dasTmoboda�<br />
qristianTa erTobis sabWos Seqmna, arakaTolike damkvireblebelTa<br />
aqtiuri monawileoba (kerZod, iseTi aqtebis SeqmnaSi, rogorebicaa Dignitatis<br />
humanae da Unitatis redintegratio), amasTanave, araerTi teqstis kenWisyriT mi-<br />
Reba qristianTa gaerTianebis saqmeSi mniSvnelovani win gadadgmuli nabiji<br />
gaxda� konstantinopolis sapatriarqom Tavisi damkvirveblebi gamogzavna<br />
mxolod <strong>II</strong>I sesiaze, magram 7 marTlmadidebeli eklesiis warmomadgenlebi,<br />
maT Soris ruseTis eklesiis warmomadgenlebi, <strong>kreba</strong>s Tavidanve eswrebodnen�<br />
damkvirvebelTa raodenoba nel-nela 31-dan 93-mde gaizarda, romlebic<br />
8 eklesiasa da aRmsareblobas warmoadgendnen� isini eswrebodnen yvela sesias<br />
da gamoTqvamdnen TavianT mosazrebebs sxvadasxva Sekrebebze�<br />
meore mxriv, gadawyvetileba cvlilebaTa Sesaxeb (maT Soris, liturgiaSi),<br />
gamorCeuli maxvilis dasma konstituciaze eklesiis Sesaxeb da sxva<br />
aqtebze (episkoposTa kolegialobis Sesaxeb, saeroTa ufro aqtiuri monawileobis<br />
Sesaxeb eklesiis cxovrebaSi) metyvelebda eklesiis Rrma ganaxlebaze�<br />
amdenad, SeiZleba iTqvas, rom am <strong>kreba</strong>s, romelic sruliad gansxvavdeboda<br />
wina krebebisagan, udidesi samwyso, ekumenuri da eklesiologiuri<br />
mniSvneloba hqonda� arcerTi dogmaturi gansazRvreba, arcerTi anaTema ar<br />
sdevda Kkrebis muSaobis nayofs: 3 deklaracias, 9 dekretsa da 4 konstitucias�<br />
momzadeba<br />
Tavisi arCevis umal, 1959 wlis 25 ianvars, papma ioane XX<strong>II</strong>I-m ganacxada Tavisi<br />
Canafiqris Sesaxeb, moewvia saeklesio <strong>kreba</strong>� mTeli msofliodan romSi<br />
miiwvies kardinalebi, raTa maT amasTan dakavSirebiT TavianTi mosazrebani<br />
gamoeTqvaT� 1959 wlis 17 maiss Seiqmna mosamzadebeli komisia, romelSic<br />
romis ZiriTadi kongregaciebis mdivnebi Sevidnen da romelsac saTaveSi<br />
Caudga kardinali tardini� Mman komisiis mdivnad monsiniori feliCi airCia�<br />
komisias daevala ufarToesi konsultaciebis mowyoba im mizniT, raTa gansazRvruliyo<br />
<strong>kreba</strong>ze gasatani sakiTxebi�<br />
18 ivniss episkoposebs, nunciusebsa da sasuliero ordenebis winamZ-<br />
Rvrebs mimarTes TxovniT, gamoegzavnaT TavianTi winadadebebi, 18 ivliss<br />
ki Catarda teqnikuri konsultacia Teologiisa da kanonikuri samarTalis<br />
fakultetebis warmomadgenelTa monawileobiT� nel-nela _ sxvaTa Soris,
eklesiis cxovrebaSi krebebis rolisa da momavali Tavyrilobis savaraudo<br />
miznebis Sesaxeb sxvadasxva publikaciaTa wyalobiT _ miRweul iqna kaTolikuri<br />
sazogadoebrivi azris garkveuli ganwyoba�<br />
1960 wlis 5 ivnisiss Camoyalibda aTi komisia (saRmrTismetyvelo, eparqiebis<br />
marTvisa, sasuliero pirTa da qristiani xalxis wesrigisa, saidumloebaTa,<br />
moweseTa ordenebisa, liturgiisa, swavlebisa da seminariebisa,<br />
aRmosavleTis eklesiebisa, misiebisa, saeroTa msaxurebisa) da ori sabWo (masobrivi<br />
informaciis saSualebebisa da qristianTa erTobisa)� maT muSaobas<br />
centraluri komisia warmarTavda, romelsac, amas garda, momavali Sekrebis<br />
reglamentis SemuSaveba daevala�<br />
gansakuTrebuli yuradReba miipyro samma faqtma: saeroTa msaxurebis<br />
komisiis Seqmnam; qristianTa erTobis sabWos ACamoyalibebam, romelmac male<br />
gamoavlina Tavi umniSvnelovanes Suamavlad romis eklesiis ekumenur moZraobasTan<br />
daaxloebis saqmeSi; sakuTriv komisiis wevrTa arCevam, sadac<br />
saRmrTismetyvelo da samwyso mimdinareobebs, sxvebTan erTad, warmoadgendnen<br />
is adamianebi, romlebic aqamde idevnebodnen integristulad ganwyobili<br />
jgufebis mier (kerZod, iv kongari da anri de lubaki)�<br />
1960 wlis 14 noembers sazeimod daiwyo komisiaTa muSaoba, romelTac<br />
nel-nela SeimuSaves 70 proeqti�<br />
krebis muSaobis dasawyisi.<br />
I sesia (11.10 _ 08.12.1962)<br />
pier diumuleni<br />
oTxwliani mzadebis Semdeg, 1962 wlis 11 oqtombers, wmida petres bazilikaSi<br />
ioane XX<strong>II</strong>I-m <strong>kreba</strong> sazeimod gaxsna� Ppapis Sesavali sityva umal sensaciad<br />
iqca: man imiT daiwyo, rom SekrebilT TxovniT mimarTa, krebis mimdinareobisas<br />
moridebodnen gakicxvaTa Cveul formebs� Ppapma xazgasmiT<br />
aRniSna, rom krebis samuSao procesi unda gamsWvaluliyo namdvili samwyso<br />
suliskveTebiT da orientirebuliyo ekumenizmze�<br />
krebis gaxsnas eswreboda 2386 monawile (2800 mowveulidan), agreTve, is<br />
qristiani damkvirveblebi, romlebic ar imyofebian TanaziarebaSi romis<br />
eklesiasaTan: marTlmadideblebi, protestantebi, anglikanebi, Zvelmowese<br />
kaTolikeebi� <strong>kreba</strong>s Riaoba maTma yofnamac mianiWa! <strong>kreba</strong>s aseve eswreboda<br />
daaxloebiT 300 eqsperti: RmrTismetyvelni, liturgistebi, kanonistebi�<br />
isini sajaro debatebSi ar monawileobdnen, magram maT kompetenciaSi Sedioda<br />
dokumentebis redaqtireba da komisiebisaTvis konsultaciebis gaweva�<br />
Zalian male gamomJRavnda, rom Sekrebilebi gaiyvnen umravlesobad da<br />
uciresobad� umravlesoba Riaobis suliskveTebis erTguli iyo, romelsac<br />
warmoadgenda papi ioane X<strong>II</strong>I: isini yuradRebiT ekidebodnen Tanamedrove<br />
samyaros sinamdviles, _ moTxovnas, miaxloebinaT misTvis eklesia ise,<br />
rom saxarebiseuli uwyeba yvelasTan misuliyo; gaeTvaliswinebinaT qristianTa<br />
erTobis saWiroebebi; aucileblad mieCniaT, myarad dafuZnebuliyo<br />
saRmrTismetyvelo azri da saeklesio cxovreba wmida werilze� aq unda<br />
davasaxeloT kardinalebi lienari, fringsi, lerkaro, siunensi, romlebic<br />
upovarTa namdvil mauwyeblebad iqcnen�<br />
umciresobis warmomadgenlebi Tavs sarwmunoebis damcvelebad miiCnevdnen<br />
da amitomac isini sifrTxiliT uyurebdnen yovelgvar cvlilebebs�<br />
ramdenadac <strong>kreba</strong>s konsensusis miRweva surda, amitom umciresobam SeZlo<br />
garkveuli zemoqmedebis moxdena,Mrac zog SemTxvevaSi ufro mkacri formulirebebis<br />
miRebiT gamoixateboda, zogjer ki _ teqstebis SerbilebiT�Ees<br />
jgufi ZiriTadad romis kuriis wevrebisagan da qristianuli qveynebis _<br />
italiis, espaneTis, laTinuri amerikis _ episkoposebisgan Sedgeboda� maT<br />
13
Soris unda movixsenioT kardinalebi otaviani, rufini, broune da episkoposi<br />
marsel lefevri, romelic SemdgomSi eklesiisgan gamoyofili tradicionalisturi<br />
sakrebulos damfuZnebeli gaxda�<br />
krebis dawyebidan dasrulebamde samuSao procesi Tavisuflebis suliskveTebiT<br />
iyo gamsWvaluli, rac xSirad daZabul situaciebs qmnida�<br />
Ppirvel rigSi <strong>kreba</strong>m liturgiis ganaxlebis sakiTxi ganixila� pirvelive<br />
redaqciis debulebaTa umetesi nawili uZveles tradiciebs eyrdnoboda, magaliTad,<br />
im mniSvnelobas, rac RmrTis sityvas eniWeboda, agreTve, morwmuneTa<br />
aqtiur monawileobas, cocxali enebis gamoyenebas RmrTismsaxurebaSi,<br />
erTobliv msaxurebas, ori saxis ziarebas (puriTa da RviniT) da a� S� Kkritikis<br />
miuxedavad, am proeqtis (romelic SemdgomSi iqca konstituciad Sacrosanctum<br />
Concilium) ZiriTad mimarTulebas damswreTa 97%-ma dauWira mxari�<br />
saRmrTo gamocxadebis Sesaxeb proeqtis gamo (momavali konstitucia Dei<br />
Verbum) SemuSavda rekomendacia, rom saWiro iyo misi gadamuSaveba, _ ekumenur<br />
urTierTobebTan uSualo kavSiris gaTvaliswinebiT� am mizniT Seiqmna<br />
Sereuli komisia, romlis wevrTa naxevars qristianTa erTobis sabWos wevrebi<br />
Seadgendnen�<br />
I sesiis dasrulebisTanave, 1963 wlis 9 aprils, papma gamoaqveyna enciklika<br />
“mSvidobisa da samarTlianobis Sesaxeb” (Pacem in terries)�<br />
1963 wlis 3 ivniss ioane X<strong>II</strong>I moulodnelad gardaicvala� Aam ambavma SeZra<br />
mTeli msoflio� bevrma gauCnda eWvi, gaagrZelebda Tu ara <strong>kreba</strong> muSaobas�<br />
14<br />
Sesavali<br />
papi pavle VI da krebis muSaobis ganaxleba.<br />
<strong>II</strong> sesia (22.09 _ 4.12.1963)<br />
1963 wlis 21 ivniss papad airCies milanis mTavarepiskoposi, kardinali<br />
jovani batista montini, romelmac pavle VI-is saxeli miiRo� 30 wlis ganmavlobaSi<br />
igi pius X<strong>II</strong>-sTan, romis kuriaSi, saxelmwifo samdivnoSi muSaobda�<br />
Ppavle VI sruliad iziarebda ioane XX<strong>II</strong>I-is miswrafebebs da mas Semdeg, rac<br />
ganaaxla krebis muSaoba, mas sruliad axali suliskveTeba Cahbera da ufro<br />
nayofierad aqcia� man daniSna oTxi moderatori, romlebic cnobilni iyvnen<br />
TavianTi reformatoruli mimarTulebiT: kardinalebi lerkaro, dopfneri,<br />
siunensi da aRajaniani� maTi misia iyo, rom xeli SeewyoT debatebis winsvlisaTvis�<br />
papma gadawyvita, daZabuli situaciebisas Tavad piradad Careuliyo<br />
xolme, yoveli teqstisaTvis rac SeiZleba meti xmis mosapoveblad� man<br />
Seqmna presis samsaxuri, raTa uzrunvelyofiliyo krebis muSaobis Sesaxeb<br />
yoveldRiuri informaciis miwodeba, agreTve, damkvireblebad miiwvia saero<br />
pirebi, romlebic aqtiur monawileobas iRebdnen saeklesio cxovrebaSi<br />
(maT Soris iyo filosofosi da mwerali Jan gitoni)� mogvianebiT mowveuli<br />
iyo ramdenime monazoni da sakrebuloTa 38 winamZRvari�<br />
M<strong>II</strong> sesiaze sabolood SemuSavda konstitucia liturgiis Sesaxeb (Sacrosanctum<br />
Concilium), romelic 2147 xmiT 4-is winaaRmdeg iqna miRebuli� amis Semdeg<br />
krebis mamebi ufro rTuli sakiTxebis ganxilvas Seudgnen� es sakiTxebi eklesiis<br />
bunebasa da eklesiis saqmianobas Seexeboda� romis centralizmis<br />
momxreebi debatebSi episkoposTa kolegiuri erTianobis winaaRmdeg gamovidnen�<br />
NnoemberSi krebis 50-ze metma mamam episkoposTa sinodis daarsebis<br />
survili gamoTqva� sinodis sxdomebi garkveuli periodulobiT da papis TavmjdomareobiT<br />
unda Catarebuliyo�<br />
sesiis dasrulebis Semdeg, 1964 wlis ianvarSi, pavle VI-m wmida miwa moiloca�<br />
es erTdroulad iyo gawyveta im tradiciasTan, romelic papebs italiis<br />
miwasTan ajaWvavda da, amave dros, pirvelsawyisebTan dabrunebis simbolo<br />
da didi ekumenuri mniSvnelobis demarSi, radganac papi ierusalemSi
konstantinopolidan sagangebod Camosul msoflio patriarqs aTenagoras<br />
Sexvda, romelTanac man mSvidobis ambori gacvala�<br />
1964 wlis 6 agvistos papma gamoaqveyna enciklika eklesiaSi dialogis mni-<br />
Svnelobis Sesaxeb (Ecclesiam Suam), romelsac didi mniSvneloba hqonda, Tumca<br />
mas naklebi yuradReba mieqca� masSi igrZnoboda ukve Catarebuli ori<br />
sesiis suliskveTebac da amoicnoboda krebis Semdgomi muSaobis mimarTulebac�<br />
<strong>II</strong>I sesia (14.09 _ 21.11.1964)<br />
mesame sesia gaixsna wirviT, romelic 24-ma kardinalma da episkoposma<br />
aRavlina� es wirva gaxda praqtikuli ganxorcieleba im SesaZleblobebisa,<br />
romelic liturgiulma reformam gamoavlina�<br />
sesia Zalze nayofieri aRmoCnda� masze TiTqmis erTxmad SemuSavda da<br />
miRebul iqna dogmaturi konstitucia eklesiis Sesaxeb (Lumen gentium) _<br />
krebis RmrTismetyvelebisa da mis reformaTa qvakuTxedi� magram gardauvali<br />
gaxda kamaTic, romelic gansakuTrebiT gaZlierda ori teqstis gamo: religiuri<br />
Tavisuflebis Sesaxeb (romelsac ekamaTeboda tradicionalistTa<br />
frTa) da ebraelTa Sesaxeb (romlis gamoc zogi SiSobda, rom mas arabTa<br />
agresiuli reaqcia mohyveboda)� am ori teqstis safuZvelze papma pavle VI-m<br />
ori calke deklaraciis Sedgena gadawyvita� papma, konservatiuli umciresobis<br />
Sesustebis mizniT, konstitucias eklesiis Sesaxeb daurTo SeniSvna,<br />
romlebic ganmartavda urTierTdamokidebulebas episkoposTa kolegiurobasa<br />
da papis Zalauflebisa Soris, xolo dekretSi ekumenizmis Sesaxeb<br />
Seitana Sesworebebi, romelic arakaTolikeebs Seexeboda; dabolos, papma<br />
wmida qalwuli mariami eklesiis dedad gamoacxada� dekreti ekumenizmis<br />
Sesaxeb (Unitatis Redintegratio) 1964 wlis 21 noembers xmaTa umravlesobiT iqna<br />
miRebuli, iseve, rogorc dekreti aRmosavleTis eklesiaTa Sesaxeb (Orientalium<br />
Ecclesiarum)� gadamuSavda proeqti episkoposTa samoZRvro msaxurebis<br />
Sesaxeb� miuxedavad gadawyvetilebisa, rom proeqtebis raodenoba 70-dan 16de<br />
Semcirebuliyo, araerTi mniSvnelovani teqsti darCa gansaxilveli da<br />
misaRebi� aSkara gaxda, rom saWiro iyo meoTxe sesiis mowveva, romelic, papis<br />
gadawyvetilebiT, daskvniTi unda yofiliyo� sesiis dasrulebis umal papi<br />
bombeiSi, indoeTSi, gaemgzavra, sadac warmoTqva SesaniSnavi sityva msoflioSi<br />
SimSilisa da evqaristiuli puris Sesaxeb�<br />
IV sesia (15.09 _ 7.12.1965)<br />
pier diumuleni<br />
sesiis dasawyisSi papma episkoposTa sinodis dafuZnebis Sesaxeb ganacxada�<br />
pirveli xuTi sxdoma daeTmo proeqts “religiuri Tavisuflebis Sesaxeb”,<br />
romelic xelaxla SeimuSava amerikelma iezuitma k� miureim� am teqstma<br />
seriozuli winaaRmdegobebi gamoavlina� umciresoba, maT Soris marsel<br />
lefevri, kicxavda indeferentizms _ pozicias, romelic absolutur<br />
WeSmaritebas da mis uflebebs aTanabrebda; umravlesoba religiurobis<br />
safuZvlad adamianis Sinagan Tavisufal arCevans miiCnevda, romelic arasgziT<br />
ar SeiZleba Tavsmoxveuli iyos, radgan darwmunebuli iyo, rom sindisis<br />
Tavisufleba ukavSirdeba adamianis pirovnebis Rirsebas da misi erT-erTi<br />
ganuyofeli uflebaa�<br />
situacia Cixidan gamosayvanad aucilebeli gaxda papis Careva, romelmac<br />
Mam dokumentis teqsts mxari dauWira� deklaracia religiuri Tavisuflebis<br />
Sesaxeb miRebuli iqna 1965 wlis 7 dekembers 2308 xmiT 70-is winaaRmdeg� amis<br />
Semdeg situacia ganimuxta da SesaZlebeli gaxda muSaobis gagrZeleba ufro<br />
15
mSvid viTarebaSi: umciresobam uaryo obstruqciis taqtika da moindoma,<br />
rom <strong>kreba</strong> rac SeiZleba male dasrulebuliyo�<br />
deklaracia religiuri Tavisuflebis Sesaxeb (Dignitatis humane) Tavisi suliskveTebiT<br />
eTanxmeboda deklaracias araqristianul religiaTa Sesaxeb<br />
(Nostra Aetate)�Aam dokumentis miRebiT <strong>kreba</strong>m Rrma pativiscema gamoxata araqristianuli<br />
religiebis sulier da zneobriv RirebulebaTa da RmrTis Secnobis<br />
im gzaTa mimarT, romelic maTTvisaa damaxasiaTebeli� deklaracia gvaxsenebs<br />
eklesiis warmoSobas ebrauli wiaRidan, gmobs ebraelTa devnas da ar akisrebs<br />
maT saerTo pasuxismgeblobas qristes sikvdilis gamo� es deklaracia miRebul<br />
iqna 1965 wlis 28 oqtombers oTx sxva dokumentTan erTad� esenia dekretebi<br />
eklesiaSi episkoposTa samoZRvro msaxurebis (Christus Dominus), samoweseo<br />
cxovrebis ganaxlebis (Perfectae caritasis), mRvdelTa aRzrdisa (Optatam totius) da<br />
deklaracia qristianuli aRzrdis Sesaxeb (Gravissimum edicationis)�<br />
18 noembers gamoqveynda dekreti saeroTa mociqulobis Sesaxeb (Apostolicam<br />
actuositatem) da dogmaturi konstitucia saRmrTo gamocxadebis Sesaxeb<br />
(Dei Verbum) _ brwyinvale teqsti, romelsac maqs turianma “qristianTa er-<br />
Tobisken mimavali gzis gadamwyveti etapi” uwoda�<br />
dabolos, miRebul iqna konstitucia Tanamedrove samyaroSi eklesiis<br />
Sesaxeb (Gaudium et spes)� zogierTma es dokumenti metismetad progresulad<br />
da radikalurad miiCnia, zogma ki, piriqiT, zedmetad mokrZalebulad miiRo�<br />
konstituciis teqsti gadasamuSaveblad harons gadaeca da 1965 wlis 7 dekembers<br />
miRebul iqna 2309 xmiT 75 winaaRmdeg� es dokumenti samwyso konstituciaa<br />
da srulad gamoxatavs krebis suliskveTebas� igi krebis erT-erTi<br />
umTavresi dokumentia, romelsac kelinim “eklesiasa da kacobriobas Soris<br />
siyvarulis WeSmariti SeTanxmeba” uwoda�<br />
pavle VI-m uaryo samRvdeloebis uqorwineblobis sakiTxis ganxilva, ro-<br />
melic jer moumwifeblad miiCnia da gamoTqva SiSi, rom misi isi ganxilva zo-<br />
gierTi mRvdlis eklesiidan gasvlis provocirebas gamoiwvevda� 7 dekembers<br />
miRebul iqna dekreti mRvdelTa msaxurebisa da cxovrebis Sesaxeb (Presbiterorum<br />
ordinis)� erT-erTi paragrafis Tanaxmad, samwyso moTxovnilebidan gamomdinare,<br />
mRvdelTaTvis nebadarTulia fizikuri Sroma�<br />
swrafva dialogisaken gamovlinda pavle VI-is msofliosaTvis gamaognebeli<br />
stumrobisas gaeroSi, niu iorkSi, sadac sesiis msvlelobisas, igi mSvidobisa<br />
da Tanxmobis mauwyebeli aRmoCnda�<br />
krebis bolo kvira mravali simboluri JestiTa da gadawyvetilebiT<br />
aRiniSna� 1965 wlis 4 dekembers wmida petres taZarSi pavle VI-m arakaTolikeebTan<br />
erTad wirva aRavlina�<br />
6 dekembers gakeTda gancxadeba wmida dawesebulebis reformis Sesaxeb,<br />
romelsac amieridan ewoda sarwmunoebis moZRvrebis kongrecia�<br />
7 dekembers vatikansa da konstantinopolSi, erTdroulad, romis eklesiam<br />
da konstantinopolis sapatriarqom dagmes da gaauqmes 1054 wlis ur-<br />
TierTanaTemebi�<br />
dabolos, 8 dekembers <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis sazeimo daxurvis ceremoniaze,<br />
wmida petres moedanze, 81 qveynis mTavrobaTa da 9 saerTaSoriso organizaciis<br />
delegaciaTa TandaswrebiT, pavle VI-m da krebis mamebma solidarobis,<br />
imedisa da mSvidobisken mouwodes msoflios�<br />
16<br />
daskvna<br />
Sesavali<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis Rvawli Zalze didia� <strong>kreba</strong>m 16 umniSvnelovanesi aqti mii-<br />
Ro� am aqtebSi xazgasmiT aRiniSneba, rom eklesia aris adgilobriv eklesiaTa<br />
erToblioba, rom Yyoveli adgilobrivi eklesia warmoadgens sayovelTao ek-
lesias, romelsac romis episkoposi uZRveba� Ees faqti episkoposTa erTianoerTianobis praqtikul ganxorcielebasa da ekumenur moRvaweobas daedo safuZvlad�<br />
eklesiis RmrTis erad gamocxadebam gazarda TiTeuli misi wevris pasuxismgebloba<br />
da uzrunvelyo saeroTa gansakuTrebuli daniSnuleba� SemoRebul iqna,<br />
aRorZinda da ganaxlda mravali praqtika: RmrTismsaxurebaSi cocxali enebis<br />
gamoyeneba, mudmivi diakvnoba, episkoposTa sinodi, qristianTa erTobis sab-<br />
Wos saqmianoba� magram mTavaria, rom krebis wyalobiT eklesia axali suliskve-<br />
TebiT aRivso, romelic gansakuTrebiT igrZnoba episkoposTa wiaRSi da romelic<br />
vrceldeba samRvdeloTa da saeroTa Soris� Aaxla saWiro iyo miRebuli<br />
reformebisa da gadawyvetilebebis cxovrebaSi gatareba�<br />
1995 wels monsiniorma elSingerma, erT-erTma ukanasknelma episkoposma,<br />
romelic <strong>kreba</strong>s Tavidan bolomde eswreboda, Tqva: “zogierTi miiCnevs, rom<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong> moZvelda, sinamdvileSi mxolod axla viwyebT mis dadgenilebaTa<br />
cxovrebaSi ganxorcielebas”�<br />
krebis aqtebi<br />
pier diumuleni<br />
1� konstitucia wmida liturgiis Sesaxeb (Sacrosanctum Concilium) _<br />
4�12�1963<br />
am dokumentis miRebam yvelaze swrafi da aSkara Sedegebi gamoiRo� es<br />
dokumenti mouwodebs morwmuneebs, miiRon liturgiaSi gacnobierebuli<br />
da qmediTi monawileoba da, am mizniT, liturgiaSi daSvebul iqna cocxali<br />
enebis gamoyeneba� dokumentSi xazgasmulia, rom yoveli evqaristiuli liturgia<br />
aris gaxseneba qristes sikvdilisa da aRdgomisa, romlis wyalobiT<br />
miiRweva cxovrebis sisavse�<br />
2� dogmaturi konstitucia eklesiis Sesaxeb (Lumen gentium) _ 21�11�<br />
1964<br />
es doqtrinuli xasiaTis fuZemdebluri teqstia� eklesia gansazRvravs<br />
sakuTar Tavs ara marto rogorc iuridiul da ierarqiul dawesebulebas,<br />
aramed rogorc RmrTis mier Sekrebil xalxs� am sakrebulos TiToeul wevrs<br />
pasuxismgeblobis Tavisi wili akisria� eklesia aris RmerTTan Sexvedris<br />
momlodine xalxi, mowodebuli sakuTar TavSi moicvas mTeli kacobrioba�<br />
3� dogmaturi konstitucia saRmrTo gamocxadebis Sesaxeb (Dei Verbum)<br />
_ 18�11� 1965<br />
rogor SeuZlia qristians RmerTs mier gamocxadebuli WeSmaritebis aRqma?<br />
am kiTxvaze dokumenti upasuxebs: wmida werili moicavs yvelafers, rac Rmer-<br />
Ts swadda adamianisTvis euwyebina sakuTari Tavisa da sakuTaris nebis saidumlos<br />
Sesaxeb da, sulis wyalobiT, eklesiis gadmocema dauRlelad sazrdoobs<br />
am moZRvrebidan Secdomis riskis gareSe� dokumenti dadebiTad afasebs Tanamedrove<br />
bibliur mecnierebaTa mier Catarebul kvlevaTa Sedegebs�<br />
4� samoZRvro konstitucia Tanamedrove samyaroSi eklesiis Sesaxeb<br />
(Gaudium et spes) _ 7�12�1965<br />
miuxedavad imisa, rom teqsti ar iyo bolomde damuSavebuli, es konstitucia<br />
yvelaze originaluri da yvelaze damaxasiaTebelia krebis yvela<br />
aqtebs Soris� konstitucia mowmobs ufarToes TvalTaxedvas adamiansa da<br />
samyaroze; is cdilobs, daamyaros dialogi eklesiasa da Tanamedrove msoflios<br />
Soris yvela mniSvnelovani sakiTxis irgvliv� am dialogma unda moicvas<br />
problemebi, romelic exeba kacobriobis beds: piradi da socialuri<br />
cxovreba, kultura, ekonomika da politika, mSvidobis SenarCuneba da samarTlianobis<br />
damyareba�<br />
17
Sesavali<br />
5� dekreti masobrivi informaciis saSualebaTa Sesaxeb (Inter mirifica)<br />
_ 14�12�1963<br />
es dokumenti xmaTa minimaluri raodenobiT iqna miRebuli, radgan miaCndaT,<br />
rom igi cotaTi umwifaria� amis miuxedavad, mas ori damsaxureba aqvs:<br />
erTi mxriv, aRiarebs, rom Tanamedrove msoflio SeuZlebelia masobrivi informaciis<br />
saSualebaTa gareSe da, meore mxriv, urCevs, SemuSavebul iqnes<br />
masobrivi informaciis saSualebaTa Sesaxeb ufro Rrmad gaazrebuli teqsti�<br />
1971 wels vatikanma miiRo am dekretis Semavsebeli teqsti “urTierToba<br />
da progresi”�<br />
6� dekreti ekumenizmis Sesaxeb (Unitatis redingratio) _ 21�11�1964<br />
ekumenuri dialogis namdvili qartia; teqsti erTdroulad frTxilicaa,<br />
_ radgan gvaxsenebs, rom kaTolike eklesia flobs gamocxadebis sisavses,<br />
magram, amave dros, mtkicea, _ radgan aRiarebs sxva eklesiaTa faseulobebs<br />
da mouwodebs qristianebs erTobisaken� Aam dekretis miRebiT eklesiam pirvelad<br />
oficialurad daadastura Tavisi ekumenuri pozicia�<br />
7� dekreti mRvdelTa aRzrdis Sesaxeb (Optatam totius) _ 28�10�1965<br />
dekretma bolo mouRo seminariaTa tradiciul erTsaxovnebas da mosTxova<br />
episkoposTa yovel erovnul konferencias, mRvdelTa momzadebis programebi<br />
Seufardon maTi momavali msaxurebis pirobebs� dekreti upiratesobas<br />
aniWebs “RmrTismetyvelebis gulis” _ bibliuri RmrTismetyvelebisa<br />
da eklesiis mamaTa naSromebis Seswavlas� gansakuTrebuli yuradReba unda<br />
mieqces momavali mRvdlebis gonebisa da sulis met Riaobas�<br />
8� dekreti samoweseo cxovrebis ganaxlebis Sesaxeb (Perfectae caritatis)<br />
_ 28�10�1965<br />
esaa mowodeba samoweseo ordenebis cxovrebis gasaaxleblad, romlebic<br />
unda daeyrdnon or wyaros: pirvel yovlisa, saxarebas, meore, ordenis fu-<br />
Zemdeblis nebas�<br />
9� dekreti eklesiaSi episkoposTa samoZRvro msaxurebis Sesaxeb (Christus<br />
Dominus) _ 28�10�1965<br />
es dokumenti avsebs dogmatur konstitucias eklesiis Sesaxeb (Lumen<br />
gentium) episkoposTa kolegiuri erTianobis sakiTxSi� azustebs da afuZnebs<br />
struqturebs, romelic saSualebas aZlevs TiToeul episkoposs, iyos pasuxismgebeli<br />
rogorc Tavis eparqiaze, aseve sruliad eklesiaze sxva episkoposebTan<br />
da papTan erTad� dekreti afuZnebs episkoposTa sinods�<br />
10� dekreti saeroTa saeroTa mociqulobis Sesaxeb (Apostolicam actiositatem)<br />
_ 18�11�1965<br />
es dokumenti azustebs da praqtikul mniSvnelobas aniWebs eklesiis<br />
Sesaxeb dogmaturi konstituciis (Lumen gentium) zogierT debulebas, romlebic<br />
exeba saeroTa rols eklesiaSi� aRniSnulia, rom saeroebs SeuZliaT<br />
Seqmnan sabWoebi, raTa Seasrulon garkveuli samsaxurebi eklesiaSi, AaRwers<br />
saeroTa mociqulobis sxvadasxva formebs, mouwodebs maT, aiRon qristianuli<br />
pasuxismgebloba sazogadoebis mimarT�<br />
11� dekreti aRmosavleTis kaTolike eklesiaTa Sesaxeb (Orientalium Ecclesiarum)<br />
_ 21�11� 1964<br />
aRmosavleTSi arsebobs rogorc romTan kavSirSi myofi eklesiebi, aseve<br />
iseTebic, romlebmac masTan kavSiri gawyvites� romis eklesia saWirod miiC-<br />
18
pier diumuleni<br />
nevs, mxari dauWiros pirvelebs, magram imgvarad, rom ar gamoiwvios meoreTa<br />
kidev ufro meti gaucxoeba� dekreti mouwodebs qristianuli erTobisaken<br />
da aRiarebs aRmosavleTis qristianul eklesiaTa faseulobebs�<br />
12� dekreti eklesiis samisionero moRvaweobis Sesaxeb (Ad gentes divinitus)<br />
_ 7�12�1965<br />
misionerobis ganxilvisas dekreti midis ufro Sors adreul SexedulebebTan<br />
SedarebiT, romelic misias SoreTSi ganixalavda� iwvevs mTel eklesias,<br />
raTa iq, sadac is imyofeba, gaavrcelos saxareba, axaros mTel msoflios<br />
bedniereba, romelic RmerTma ganumzada adamianebs qristeSi�<br />
13� dekreti mRvdelTa msaxurebisa da cxovrebis Sesaxeb (Presbytororum<br />
ordinis) _ 7�12�1965<br />
Ddokumentze muSaobisas gaTvaliswinebuli iyo samRvdeloebis krizisi�<br />
teqsti axsenebs mRvdlebs maT gansakuTrebul rols: yvela qristiani na-<br />
Tlobis ZaliT mRvdeli xdeba, magram xeldasxmuli mRvdeli monawilea TviT<br />
qristes, rogorc eklesiis meTauris, Zalauflebisa da mowodebulia aRaSenos<br />
eklesia _ misi sxeuli� monazonTagan gansxvavebiT, romelTac, pirvel<br />
yovlisa, RmerTTan pirad urTierTobas uZRvnes Tavi da ganaxorcieleben<br />
TavianTi ordenis gansakuTrebul qarizmas, mRvdeli eZebs siwmides sulTa<br />
msaxurebis gzaze�<br />
14� deklaracia qristianuli aRzrdis Sesaxeb (Gravissimum educationes)<br />
_ 28�10�1965<br />
am dokumentSi krebis mamebma ganixiles kaTolikuri skola saboloo mizanTan<br />
mimarTebaSi da, amave dros, miiCnies aRzrdis sxva gzebis mniSvnelobac�<br />
15� deklaracia eklesiis damokidebulebis Sesaxeb<br />
araqristianuli religiebis mimarT (Nostra aetate) _ 28�10�1965<br />
am deklaraciaSi oficialurad aRiarebulia araqristianuli religiebis<br />
Rirebulebebi: yvela religias aqvs RmrTis Semecnebis esa Tu is safexuri�<br />
qristianebic amas yuradRebiT unda aRiqvamdnen� dokumentSi xazgasmulia<br />
Rrma kavSiri, romelic qristianebsa da ebraelebs Soris arsebobs, rac mowodebad<br />
JRers Zmuri dialogisaken�<br />
16� deklaracia religiuri Tavisuflebis Sesaxeb (Dignitatis humanae) _<br />
7�12� 1965<br />
am deklaraciis miRebiT <strong>kreba</strong>m daamowma adamianis religiuri Tavisuflebis<br />
ufleba da samoqalaqo xelisuflebas miuTiTa misi dacvis valdebulebaze�<br />
sindisis Tavisuflebis amgvari pativiscema iribad gmobda gonebaze<br />
Zaldatanebis, Zaladobisa da diqtatis yovelgvar gamovlinebas sindisis<br />
sakiTxebSi� es teqsti (eklesiis Sesaxeb konstituciasTan erTad) yvelaze<br />
metad iyo sakamaTo tradicionalistebisaTvis�<br />
mama pier diumuleni<br />
19
20<br />
benediqte XVI-is<br />
mimarTvidan romis kuriis wevrebisadmi<br />
2005 wlis 22 dekemberis audienciaze<br />
ra iyo <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> msoflio krebis Sedegi? iyo ki is kargad gagebuli?<br />
ra iyo aRqmuli sworad da ra _ araadekvaturad Tu mcdarad? ra aris jer<br />
kidev gasakeTebeli am mimarTulebiT?<br />
veravin uaryofs, rom eklesiis bevr sferoSi krebis gadawyvetilebaTa<br />
ganxorcieleba Zalian rTuli aRmoCnda� amasTan dakavSirebiT ar SeiZleba<br />
ar gagvaxsendes nikeis krebis Semdgomi periodis wm� basiliseuli aRwera _<br />
wm� basili, eklesiis didi maswavlebeli, im mdgomareobas sazRvao brZolas<br />
adarebs, romelic sibneleSi qariSxlis dros mimdinareobs da erTgan aRni-<br />
Snavs, rom “mTeli eklesia aavso gaugebarma Worebma da laybobam, uwyvetma<br />
xmaurma da SfoTma, im adamianTa Caxrinwnuli xmiT yvirilma, romelnic ar<br />
eTanxmebian da upirispirdebian erTmaneTs, rac gadacdenebsa Tu Secdomebs<br />
badebs da eklesiis WeSmarit moZRvrebas ayalbebs���” (De Spiritu Sancto, XXX, 77;<br />
PG 32, 213 A; SCh 17 ff�, p� 524)�<br />
Cven ar gvsurs, rom es aRwera zustad mivusadagoT <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis<br />
Semdgom periods, Tumca amis msgavsi ram nadvilad xdeboda� ai, swored aq<br />
ibadeba amgvari kiTxva: ratom aRmoCnda krebis gadawyvetilebaTa ganxorcileba<br />
eklesiis bevr sferoSi aseTi rTuli?<br />
saqme isaa, rom es yovelive damokidebulia krebis swor interpretaciaze,<br />
anu, rogorc axla vityodiT, _ mis saTanado hermenevtikaze, romelic namdvili<br />
gasaRebi iqneboda krebis gagebisa da gamoyenebisaTvis� <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong><br />
krebis gadawyvetilebaTa ganxorcileba swored imitom gaWirda, rom erTmaneTs<br />
ori hermenevtika daupirispirda da SeebrZola� pirvelma gaugebroba<br />
da SeSfoTeba gamoiwvia, xolo meorem _ uCumrad, magram xilulad nayofi<br />
gamoiRo da axlac iRebs nayofs�<br />
erTi mxriv, esaa interpretacia, romelsac me “wyvetisa da memkvidreobi-<br />
Tobis rRvevis hermenevtikas” vuwodeb� is xSirad sargeblobs masmediis simpaTiiT<br />
da, amave dros, axali Teologiis erT tendenciasa Tu mimdinareobas<br />
warmoadgens� meore mxriv, esaa _ “reformis hermenevtika”, an, sxvagvrad,<br />
erTi uwyveti subieqtis, eklesiis, ganaxlebis hermenevtika _ im eklesiisa,<br />
romelic Tavad ufalma gviboZa� swored eklesiaa imgvari subieqti, romelic<br />
izrdeba da viTardeba, magram Tan yovelTvis igive rCeba _ erTi subieqti<br />
uflis xalxis msxemobisa�<br />
wyvetis hermenevtika emuqreba safrTxe, rom sabolood daacilos erTmaneTs<br />
<strong>kreba</strong>mdeli da krebis Semdgomi eklesia� is acxadebs, rom krebis dokumentebi<br />
ar gamoxatavs Tavad <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis suliskveTebas� wyvetis<br />
hermenevtika miiCnevs, rom es dokumentebi kompromisTa Sedegia, radganac<br />
maSin saWirod miiCnies bevri moZvelebuli debulebisa Tu tradiciis SenarCuneba<br />
da dadastureba, rac, am poziciis Tanaxmad, axla aSkarad azrs<br />
kargavs� rogorc am poziciis wamomadgenelT miaCniaT, krebis WeSmariti<br />
suliskveTeba am kompromisebSi ki araa, aramed siaxlisken swrafvis im impulsebSi,<br />
romelTac krebis zogierTi dokumenti Seicavs�<br />
zogierTebma oden es inovaciebi miiCnies krebis WeSmariti suliskveTebis<br />
gamoxatulebad� ufro metic, maT isic miiCnies, rom winsvla SesaZlebe-
enediqte XVI<br />
lia mxolod am inovaciebis mixedviT _ inovaciebisa, romlebic, amave dros,<br />
aTvlis wertili unda gaxdes� swored imitom, rom, am poziciis Tanaxmad, dokumentebi<br />
oden arasrulyofilad asaxavs krebis suliskveTebasa da mis siaxles,<br />
aucilebeli xdeba, rom Tamamad gavcdeT arsebuli teqstebis sazRvrebs<br />
da WeSmarit siaxles davuTmoT Sesaferisi adgili _ im siaxles, romelSic<br />
krebis namdvili ganazraxi iqneba gamoxatuli, rogori bundovanic ar unda<br />
iyos es ukanaskneli�<br />
maSasadame, wyvetis hermenevtika mogviwodebs, rom mivsdioT ara krebis<br />
dokumentebs, aramed Tavad krebis suliskveTebas� TavisTavad cxadia, rom<br />
amgvari midgoma did sivrces tovebs SekiTxvisaTvis, Tu ras niSnavs krebis<br />
suliskveTeba� es ki, Tavis mxriv, farTod uRebs kars warmosaxvis Zalas�<br />
yovelive zemoT aRniSnuli kargad gviCvenebs, rom krebis arsi arasworadaa<br />
gagebuli� wyvetis hermenevtikis Tanaxmad, saeklesio <strong>kreba</strong><br />
damfuZnebeli krebis msgavsi instituciaa, romelic erT konstitucias<br />
meoreTi cvlis� magram damfuZnebel <strong>kreba</strong>s sWirdeba is, vinc <strong>kreba</strong>s Tavis<br />
uflebebs gadascems da vinc am uflebebs daamowmebs kidec _ xalxi, romelsac<br />
konstitucia unda emsaxuros� krebis mamebs amgvari davaleba ar hqoniaT<br />
da arc arasdros miucia vinmes maTTvis amgvari davaleba� ufro metic, aseTi<br />
davalebis micema arc aravis SeeZlo, radganac eklesiis ZiriTadi konstitucia<br />
uflisaganaa� is imitom gveboZa, rom maradiul cxovrebas mivaRwioT da,<br />
swored amgvari perspeqtividan gamomdinare, gavanaToT da gavasxivosnoT<br />
rogorc Tanamedrove cxovreba, ise Tavad dro�<br />
unda aRiniSnos, rom episkoposebi saidumloTa miRebis wyalobiT uflis<br />
ZRvenis ndobiT aRWurvili wamomadgenelni da “RmrTis saidumlos mouravni<br />
arian” (1kor�, 4, 1)� swored amis gamo, isini “erTgulni da brZenni” (luk�<br />
12, 41_48) unda iyvnen� es imas niSnavs, rom maT maT es ZRveni samarTlianad<br />
unda gankargon, raTa is raRac saidumlo sacavSi damaluli ar aRmoCndes da<br />
xiluli nayofi gamoiRos, raTa ufalma, sabolood, mouravs ase mimarTos:<br />
“radganac mciredze erTguli iyavi, mravalze gqondes xelmwifeba” (maT�<br />
25,14-30; luk� 19,11-27)� am saxarebiseul igavebSi gamoxatulia erTgulebis<br />
dinamika, romelic uflis msaxurebaSi moqmedebs� amitomac, rogorc Tavad<br />
krebis dros, axlac dinamiuroba da erguleba erTmaneTs unda Seerwyas�<br />
wyvetis hermenevtikas reformis hermenevtika upirispirdeba, romelic<br />
jer papma ioane XX<strong>II</strong>I-m, xolo Semdeg papma pavle VI-m gamoxates, pirvelma <strong>vatikanis</strong><br />
<strong>II</strong> krebis gaxsnisas _ 1962 wlis 11 oqtombers, xolo meorem _ daxurvisas,<br />
1965 wlis 7 dekembers� me msurs ioane XX<strong>II</strong>I-is cnobili sityvebi gavixseno,<br />
sadac reformis hermenevtika calsaxadaa Camoyalibebuli� papi aRni-<br />
Snavs, rom krebis ganazraxi Tu intencia “Semcirebisa da damaxinjebis gareSe<br />
moZRvrebis wmidad da Seuryvnelad gadacemaa”� amis Semdeg is dasZens: “Cven<br />
valdebulni varT ara oden davicvaT es saunje _ oRond ara ise, TiTqos ra-<br />
Rac raritets vinaxavdeT, aramed uSiSrad da energiulad mivuZRvnaT sakuTari<br />
Tavi im saqmes, rasac Cveni dro Cvengan moelis��� aucilebelia, rom<br />
es zusti da ucvleli moZRvreba, romelic erTgulad unda davicvaT, _<br />
amave dros, gavaRrmavoT da imgvari saxiT warvudginoT Taanamedroveobas,<br />
rom is dRevandeli dRis moTxovnas Seesabamebodes� vinaidan erTia rwmenis<br />
dacva _ anu im WeSmaritebaTa erTguleba, romelTac Cvens mier aRiarebuli<br />
moZRvreba Seicavs, xolo meore _ maTi gadmocemis forma, romelic, amave<br />
dros, ucvlelad unda inaxavdes imave sazrissa da uwyebas” (S. Oec. Conc. Vat. <strong>II</strong><br />
Constitutiones Decreta Declarationes, 1974, pp� 863-865)�<br />
TavisTavad cxadia, rom garkveuli ideis axleburad gamoxatva am ideis<br />
axlebur gaazrebas, misadmi axal da cocxal damokidebulebas moiTxovs�<br />
aseve, cxadia, rom es axali sityva oden gamosaxatavi WeSmaritebis kargad<br />
21
gaTavisebuli gagebidan SeiZleba daibados� amave dros, rwmenis gaazreba<br />
rwmeniT cxovrebas niSnavs� am TvalsazrisiT, ioane XX<strong>II</strong>I-is mier SemoTavazebuli<br />
programa ukiduresad momTxovni da rTuli iyo iseve, rogorc Zalian<br />
rTuli amocanaa rwmenisa da dinamiurobis praqtikuli sinTezis miRweva� magram<br />
yvelgan, sadac ki <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis amgvari interpretacia damkvidrda,<br />
axali cxovreba daiwyo da axali nayofic momwifda� krebis damTavrebidan<br />
ormoci wlis Semdeg Cven SegviZlia Tamamad ganvacxadoT, rom misi dadebiTi<br />
Sedegebi bevrad meti da bevrad cocxalia, vidre es 1968 wlis mRelvarebaTa<br />
dros SegveZlo warmogvedgina� dRes vxedavT, rom keTili Tesli nela, magram<br />
mainc TandaTanobiT da Seupovrad izrdeba iseve, rogorc Cveni madliereba<br />
im Sromisadmi, romelic <strong>kreba</strong>m gawia�<br />
pavle VI-m krebis daxurvisas warmoTqmul sityvaSi kidev erTi gansakuTrebuli<br />
mizezi dagvanaxa, ris gamoc wyvetis hermenevtika SesaZloa<br />
damajerebladac ki mogveCvenos� saqme isaa, rom adamianis Sesaxeb mimdinare<br />
im mwvave da did diskusiaSi, romliTac aRbeWdilia Tanamedrove samyaro, <strong>vatikanis</strong><br />
<strong>II</strong> msoflio saeklesio <strong>kreba</strong>s Tavisi sityva unda eTqva� amitomac, gansakuTrebuli<br />
yuradReba swored anTropologias daeTmo� am mimarTulebiT,<br />
<strong>kreba</strong>s or SekiTxvaze unda epasuxa: ra mimarTebaa eklesiasa da rwmenas Soris?<br />
_ erTi mxriv, xolo, meore mxriv, _ ra mimarTebaa adamiansa da samyaros<br />
Soris (ibid�, pp� 1066 s�)? kiTxva kidev ufro cxadi gaxdeba, Tu zogadi<br />
gamoTqmis _ “Tanamedrove samyaro” _ nacvlad, ufro zust definicias gamoviyenebT:<br />
<strong>kreba</strong>s axleburad unda ganesazaRvra eklesiisa da axali drois<br />
urTierTmimarTeba�<br />
es urTierToba galileis winaaRmdeg aRZruli procesiT sakmaod problemurad<br />
daiwyo� Semdeg urTierTmimarTeba, faqtobrivad, Sewyda, roca<br />
kantma “religia oden wminda gonebis farglebSi” dasazRvra da gansazRvra,<br />
xolo safrangeTis revoluciis radikalurma fazam saxelmwifosa da adamianis<br />
imgvari xati warmoSva, romelic eklesiisa da rwmenisaTvis aranair<br />
adgils aRar tovebda� eklesiis rwmenis radikalur liberalizmTan Sejaxebam,<br />
erTi mxriv, xolo, meore mxriv, rwmenis Sejaxebam sabunebismetyvelo<br />
mecnierebebTan, romelTac surdaT dagrovili codnis meSveobiT realobis<br />
mTlianad mocva am realobis sazRvrebiTurT, radganac mecniereba jiutad<br />
moiTxovda “RmrTis Sesaxeb hipoTezis” uaryofas _ swored am Sejaxebam XIX<br />
saukuneSi pius IX-s dros eklesia aiZula Tanamedrove epoqis suliskveTeba<br />
mwvaved da radikalurad gaekicxa� amgvarad, rogorc Cans, saerTod aRar<br />
darCa adgili pozitiuri da nayofieri dialogisaTvis, ufro metic _ maT,<br />
visac Tavi axali drois warmomadgenlebad miaCndaT, rame Tanxmobaze saubris<br />
gagonebac ki ar surdaT�<br />
amasobaSi axalma epoqamac garkveuli cvlilebebi ganicada� aRmoCnda,<br />
rom amerikulma revoluciam Tanamedrove saxelmwifos imgvari modeli SemogvTavaza,<br />
romelic gansxvavdeboda im Teoriuli modelisagan, romelic<br />
safrangeTis revoluciis meore fazis radikalurma tendenciebma warmoSva�<br />
Tavis mxriv, sabunebismetyvelo mecnierebebmac ufro naTlad gaiazres sakuTari<br />
SezRuduloba, romelic maTive meTodidan gamomdinareobda� miuxedavad<br />
imisa, rom am meTodis meSveobiT bevri diadi Canafiqri ganxorcielda,<br />
realobis mTeli sisruliT mocva, sabolood, mainc SeuZlebeli aRmoCnda�<br />
amgvarad, orive mxare erTmaneTisadmi ufro gaixsna� msoflio omTa Soris<br />
SualedSi, ufro metad ki meore msoflio omis Semdeg, kaTolike saxelmwifo<br />
moRvaweebma daamtkices, rom SesaZlebelia arsebobdes Tanamedrove saero<br />
saxelmwifo, romelic RirebulebaTa mimarT neitraluri ar iqneba, radganac<br />
qristianobis mier warmoCenili mZlavri eTikuri saTaveebidan sazrdoobs�<br />
kaTolike eklesiis socialuri doqtrina, romelic TanadaTanobiT<br />
22<br />
Sesavali
enediqte XVI<br />
viTardeboda, radikaluri liberalizmisa da saxelmwifos marqsistuli<br />
Teoriis alternatiuli modeli gaxda� sabunebismetyvelo mecnierebebma,<br />
romlebic uapalaciod iyenebdnen sakuTar meTods, sadac RmrTisaTvis adgili<br />
saerTod ar iyo darCenili, ufro naTlad gaiazres, rom maTi meTodi<br />
realobis yvela mxares ver moicavs da, Sesabamisad, isev gauRes kari RmerTs,<br />
radganac cxadi gaxda, rom realoba sabunebismetyvelo meTodologias bevrad<br />
aRemateba da rom rCeba is, rasac am meTodiT ver moixelTeb�<br />
amitomac, SeiZleba iTqvas, rom Camoyalibda sakiTxTa sami Tematuri<br />
cikli, romelTaTvisac <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong>s pasuxebi unda gaeca� upirveles<br />
yovlisa, aucilebeli iyo rwmenisa da Tanamedrove mecnierebaTa urTierTmimarTebis<br />
gansazRvra� es, cxadia, exeboda ara oden sabunebismetyvelo<br />
mecnierebebs, aramed _ istoriasac� saqme isaa, rom istoriul-kritikuli<br />
meTodis wamomadgenelni miiCnevdnen, rom bibliiis interpretaciaSi saboloo<br />
sityva swored maT ekuTvnodaT� es interpretacia ki Tavisi midgomis<br />
absolutur gansakuTrebulobas iCemebda da sakmaod principul sakiTxebSi<br />
arsebiTad upiripirdeboda wmida werilis eklesiiseul interpretacias�<br />
meore mxriv, saWiro iyo eklesiisa da Tanamedrove saxelmwifos urTierTmimarTebis<br />
dadgena� Tanamedrove saxelmwifo xom iseT institucias<br />
warmoadgens, romelmac Tanabrad unda dauTmos sakuTari sivrce sxvadasxva<br />
aRmsareblobisa Tu ideologiis adamians; romelic am religiaTa mimarT<br />
miukerZoebeli unda iyos da, amave dros, pasuxismgebloba unda aiRos saku-<br />
Tar moqalaqeTa tolerantul da mowesrigebul Tanacxovrebaze, sadac nebismieri<br />
adamiani sakuTar religias aRiarebs�<br />
am sakiTxs ukavSirdeboda sakiTxTa mesame Tematuri wre _ religiuri<br />
Semwynareblobis ufro zogadi problema, romelic qristianobisa da sxva<br />
msoflio religiebis urTierTmimarTebaTa gansazRvras moiTxovda� aq mniSvnelovani<br />
iyo uaxlesi istoriuli gamocdilebac _ nacional-socialisturi<br />
reJimis danaSauli� amave dros, mZime da rTuli istoriuli gzis<br />
gaTvaliswinebiT, aucilebeli gaxda eklesiisa da israelis rwmenis urTierTmimarTebis<br />
axleburi Sefaseba� TiToeul Temas Zalian didi mniSvneloba<br />
hqonda _ amitomac, krebis meore nawilSi isini gamowvlilviT ganixiles�<br />
samwuxarod, ufro detalurad amaze dRes veRar SevCerdebiT�<br />
TavisTavad cxadia, rom am sakiTxebis ganxilvisas _ sakiTxebisa, romlebic,<br />
faqtobrivad, erT kompleqsur problemas ayalibebs, SeiZleboda,<br />
rom wyvetisa Tu memkvidreobiTobis rRvevis garkveuli tendencia gamoxatuliyo�<br />
ufro metic, es wyveta namdvilad warmoCnda� Tumca, rodesac erTmaneTisagan<br />
ganvasxvavebT konkretul istoriul situaciebsa da maT moTxovnebs,<br />
amave dros, isic unda davinaxoT, rom narCundeba is, rasac principTa<br />
memkvidreobiToba ewodeba� es faqti SeiZleba gamogvrCes kidec, Tu<br />
yuradRebas ar davZabavT�<br />
WeSmariti reformis buneba memkvidreobiTobisa da wyvetis sxvadasxva<br />
doneze gamoxatul erTianobaSia� siaxlisa da memkvidreobiTobis am procesis<br />
meSveobiT Cven ufro konkretulad unda gagvego, vidre es aqamde gvesmoda,<br />
rom eklesiis gadawyvetilebani, romlebic warmaval da amqveyniur<br />
movlenebs Seexeba _ magaliTisaTvis, liberalizmis romelime konkretul<br />
formasa Tu bibliis liberalur interpretacias _ Tavad aris uciloblad<br />
warmavali, radganac cvalebad realobas miemarTeba� aucilebeli iyo,<br />
agreTve, gveswavla imis aRiarebac, rom amgvar gadawyvetilebaTa miRebis<br />
dros memkvidreobiTobis aspeqts oden principebi gamoxatavs, romlebic<br />
ukana planze imyofeba da gadawyvetilebaTa motivacias Signidan ganapirobebs�<br />
xolo, rac Seexeba konkretul formebs, isini _ piriqiT _ cvalebadobis<br />
sferos ganekuTvneba da sulac ar aris mudmivi�<br />
23
maSasadame, fuZemdebluri gadawyvetilebani ucvlelia, maSin roca maTi<br />
gamoyenebis xerxebi axal-axal konteqstebSi mudmivad icvleba� magaliTisa-<br />
Tvis, rodesac religiuri Tavisufleba adamianis mier WeSmaritebis vermiRwevis<br />
gamoxatulebad miiCneva da, faqtobrivad, relativizmis kanonizebas<br />
warmodgens, maSin es Tavisufleba socialuri da istoriuli aucileblobidan<br />
metafizikis sferoSi (aqve SevniSnavT, sruliad mcdarad) gadainacvlebs<br />
da, amitomac, kargavs Tavis WeSmarit sazriss� swored amis gamo, amgvarad<br />
gagebul religiur Tavisuflebas namdvilad ver gaiTavisebs adamiani,<br />
romelsac swams, rom RmrTaebrivi WeSmaritebis Secnoba SesaZlebelia<br />
da rom adamiani (WeSmaritebis Sinagani Rirsebis safuZvelze) imanenturad<br />
dakavSirebulia amgvar SemecnebasTan�<br />
sruliad sxva saqmea, roca religiur Tavisuflebas ganvixilavT rogorc<br />
adamianTa Tanacxovrebidan gamomdinare aucileblobas, ufro metic, _<br />
roca es Tavisufleba WeSmaritebis Sinagani bunebidan gamomdinareobs,<br />
romelic ar SeiZleba garedan moaxvio vinmes da romelic adamianma oden<br />
darwmunebis Sedegad unda miiRos� <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong>m aRiara Tanamedrove<br />
saxelmwifos ZiriTadi principi da SeuerTda mas religiuri Tavisuflebis<br />
Sesaxeb dekretis meSveobiT� magram amiT eklesia Tavis uRrmes memkvidreobas<br />
miubrunda _ is acnobierebs, rom religiuri Tavisuflebis aRiareba<br />
srul SesabamisobaSia TviTon qristes moZRvrebasTan (Sdr� maT� 22, 21) da,<br />
amasTanave, mowameTa eklesiasTan, yvela drois mowameebTan� Zveli eklesia,<br />
ra Tqma aunda, loculobda “mefeTa da yovelTa mbrZanebelTaTvis” (Sdr�<br />
1tim� 2, 2), radganac es Tavis valad miaCnda; magram, roca is mefeTaTvis<br />
loculobda, Tayvans sulac ar scemda maT, riTic sruliad calsaxad uaryofda<br />
saxelmwifo religias�<br />
Tavdapirveli eklesiis mowameni TavianTi rwmenisaTvis daiRupnen, maT<br />
im RmrTis rwmenisaTvis gawires sicocxle, romelmac ieso qristeSi saku-<br />
Tari Tavi gaacxada� maT Tavi Sewires rogorc sindisis, ise sakuTari rwmenis<br />
aRiarebis Tavisuflebas _ rwmenis imgvar aRiarebas, romelsac veranairi<br />
saxelmwifo ver mogaxvevs da romelic oden RmrTis madliT SeiZleba mogeces<br />
sindisis srul TavisuflebaSi�<br />
misionerulma eklesiam, romelmac icis, rom is mowodebulia, raTa yvela<br />
xalxs axaros uflis uwyeba, amave dros, Tavisi yuradReba aRmsareblobis<br />
Tavisuflebis problemebsac unda miapyros� eklesias surs, rom TiToeul<br />
adamians gadasces WeSmaritebis ZRveni, magram, amasTanave, is arwmunebs yvela<br />
xalxsa da xelisufalT, rom amiT eklesias ar surs am xalxTa TviTmyofadobisa<br />
da kulturuli identobis dangreva, piriqiT _ is iZleva pasuxs,<br />
romelsac TiToeuli adamiani sakuTari sulis siRrmeebSi eZebs� es imgvari<br />
pasuxia, romlis miRebiTac kulturaTa mravalferovneba ar ikargeba� am<br />
pasuxis miRebiT izrdeba xalxTa erTianoba da, amasTanave, xalxTa Soris<br />
mSvidoba myardeba�<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong>m, romelmac eklesiis rwmenasa da Tanamedrove azrovnebis<br />
ramdenime mTavar aspeqts Soris axali urTierTmimarTeba daadgina, amave<br />
dros, gadaxeda da Seaswora garkveuli istoriuli gadawyvetilebani� magram<br />
memkvidreobiTobis am moCvenebiTi wyvetis miRma eklesiam SeinarCuna da gaaRrmava<br />
sakuTari WeSmariti buneba, sakuTari WeSmariti identoba� rogorc <strong>kreba</strong>mde,<br />
ise krebis Semdeg eklesia igive eklesiaa _ erTi, wmida, kaTolike da<br />
samociqulo, romelic msxemobs yvela droSi; is “aRasrulebs Tavis msxemobas<br />
wuTisofliseul devnaTa da saRmrTo nugeSiscemaTa Soris, auwyebs jvarsa<br />
da uflis sikvdils, vidre igi movidodes” (Sdr� Lumen gentium, 8)�<br />
vinc imedovnebda, rom safuZvelmdebi “diax”-is TqmiT eklesiasa da Tanamedrove<br />
epoqas Soris arsebuli daZabuloba mTlianad ganqardeboda da<br />
24<br />
Sesavali
enediqte XVI<br />
amgvarad ganxorcilebuli “samyarosadmi gaxsniloba” wmida harmoniiT<br />
dagvirgvindeboda, man jerovnad ver Seafasa TviTon Tanamedrove epoqis<br />
Sinagani daZabuloba da winaaRmdegobani, adamianuri bunebis saxifaTo simyife<br />
_ anu yovelive is, rac nebismier istoriul drosa Tu epoqaSi sulieri<br />
zrdisaTvis ZiriTad safrTxes warmoadgens� cxadia, am safrTxem, romelic<br />
namdvilad arsad gamqrala, adamianis axal SesaZleblobebTan da axali tipis<br />
ZalauflebasTan erTad (romelic dRes materiasa Tu Tavad adamianze xorcieldeba)<br />
sruliad gansakuTrebuli masStabebi SeiZina _ Tanamedrove istoria<br />
amis TvalsaCino magaliTia�<br />
eklesia Cvens droSic “sacilobeli niSania” (luk� 2, 34)� amitom, sulac<br />
araaESemTxveviTi, rom ioane pavle <strong>II</strong>-m, jer kidev kardinalad yofnisas,<br />
swored amgvari saTauri misca rekoleqciebs, romelic 1976 wels papis _<br />
pavle VI-isa da romis kuriisaTvis Caatara� <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong>s namdvilad<br />
ver eqneboda imis ganzraxva, rom adamianuri safrTxisa da Secdomebisadmi<br />
saxarebiseuli “Sedaveba” gaeqarwylebina� piriqiT _ krebis ucilobeli<br />
survili mcdar da zedapirul winaaRmdegobaTa mokveTa iyo, raTa saxarebis<br />
momTxovneloba da simkacre Cveni epoqis winaSe mTeli sidiadiTa da siwmidiT<br />
gamoCeniliyo�<br />
nabiji, romelic <strong>kreba</strong>m Tanamedrove epoqisaken gadadga da romelic,<br />
samwuxarod, sakmaod arazustad iqna saxeldebuli rogorc “samyarosadmi<br />
gaxsniloba”, sinamdvileSi rwmenisa da gonebis urTierTmimarTebis maradiul<br />
problemaze migviTiTebs _ problemaze, romelic yovelTvis, nebismier<br />
droSi axal-axali formebiT warmoCndeba xolme� amocana, romelic<br />
<strong>kreba</strong>s unda gadaewyvita, SeiZleba wina istoriuli epoqebis movlenebs SevadaroT�<br />
magaliTisaTvis, wm� petre Tavis pirvel epistoleSi qristianebs<br />
arigebda, raTa isini mudam mzad yofiliyvnen, pasuxi gaecaT (apo-logia) yvelasaTvis,<br />
vinc maT qristianuli rwmenis logos-is _ safuZvlis _ Sesaxeb<br />
pasuxs mosTxovda (Sdr� 1pet� 3, 15)� es imas niSnavda, rom bibliur rwmenas<br />
diskusia berZnul kulturasTan unda gaemarTa, am rwmenas unda eswavla<br />
interpretaciis gziT rogorc wyalgamyofi xazis, ise msgavsebisa da urTierTgadakveTis<br />
amocnoba RmrTis mier boZebul erTian safuZvelze�<br />
rodesac X<strong>II</strong>I saukuneSi ebrael da arab filosofosTa meSveobiT aristotele<br />
saSualo saukuneebis qristianul kulturas dauaxlovda _ kulturas,<br />
romelic platonur tradiciaSi Camoyalibda _ wm� Toma akvinelma<br />
rwmenisa da aristoteles filosofiis am xelaxali Sexvedrisas Suamavalis<br />
funqcia itvirTa� amiT man qristianul rwmenas Tavisi epoqis dominantur<br />
saazrovno formasTan dialogSi pozitiuri mimarTuleba mianiWa�<br />
qristianuli rwmenisa da Tanamedrove gonebis damRleli da momqancveli<br />
diskusia, romelic Tavidan galileis winaaRmdeg aRZruli procesiT negatiurad<br />
daiwyo, ra Tqma unda, uamrav fazas moicavs� magram <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
swored imis niSani aRmoCnda, rom dadga bevri movlenis axleburad gaazrebis<br />
dro� cxadia, am diskusiis Sinaarsi krebis dokumentebSi oden zogadi monasmebiTaa<br />
moxazuli, magram, amasTanave, moniSnulia mTavari mimarTuleba�<br />
amitomac, rwmenisa da gonebis dialogma, romelic ase mniSvnelovania swored<br />
dRevandel dRes, <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis safuZvelze Tavis kalapoti ipova�<br />
axla am dialogis ganviTarebas esaWiroeba rogorc azris sifarTove, ise<br />
gansjis sicxade _ Tanamedrove samyaro Cvengan swored amas moelis�<br />
ase rom, Cven dRes madlierebiT unda gavixsenoT <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> msoflio<br />
saeklesio <strong>kreba</strong> _ Tu Cven mis dokumentebs swori hermenevtikiT aRWurvilni<br />
vkiTxulobT da aRviqvamT, maSin is aris da momavalSi kidev ufro iqneba<br />
eklesiisaaTvis mudmivad aucilebeli ganaxlebis sawindari�<br />
25
<strong>vatikanis</strong><br />
<strong>II</strong><br />
<strong>kreba</strong><br />
konstituciebi<br />
dekretebi<br />
deklaraciebi
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis sesiebi<br />
I 11�10�1962 (krebis gaxsna)<br />
<strong>II</strong> 29�9�1963<br />
<strong>II</strong>I 4�12�1963 (miiRes konstitucia Sacrosanctum Concilium da dekreti Inter mirifica)<br />
IV 14�9�1964<br />
V 21�11�1964 (miiRes konstitucia Lumen gentium da dekretebi Orientalium<br />
Ecclesiarum da Unitatis reditegratio)<br />
VI 14�9�1965<br />
V<strong>II</strong> 28�10�1965 (miiRes dekretebi Christus Dominus, Perfectae caritatis, Optatam totius<br />
da deklaraciebi Gravissimum educationis da Nostra aetate)<br />
V<strong>II</strong>I 18�11�1965 (miiRes konstitucia Dei verbum da dekreti Apostolicam<br />
actuositatem)<br />
IX 7�12�1965 (miiRes deklaracia Dignitatis humanae da dekretebi Ad gentes<br />
divinitius da Presbyterorum ordinis da konstitucia Gaudemus et spes)<br />
X 8�12�1965 (krebis daxurva)<br />
29
30<br />
Semoklebani<br />
krebis aqtebis Semoklebuli saxelwodebani:<br />
AA dekreti saeroTa mociqulobis Sesaxeb (Apostolicam actiositatem)<br />
AG dekreti eklesiis samisionero moRvaweobis Sesaxeb (Ad gentes divinitus)<br />
CD dekreti eklesiaSi episkoposTa samoZRvro msaxurebis Sesaxeb (Christus<br />
Dominus)<br />
DH deklaracia religiuri Tavisuflebis Sesaxeb (Dignitatis humanae)<br />
DV dogmaturi konstitucia saRmrTo gamocxadebis Sesaxeb (Dei verbum)<br />
GE deklaracia qristianuli aRzrdis Sesaxeb (Gravissimum educationis)<br />
GS samoZRvro konstitucia Tanamedrove samyaroSi eklesiis Sesaxeb<br />
(Gaudium et spes)<br />
IM dekreti sazogadoebrivi kominikaciis saSualebaTa Sesaxeb (Inter mirifica)<br />
LG dogmaturi konstitucia eklesiis Sesaxeb (Lumen gentium)<br />
NA deklaracia eklesiis damokidebulebis Sesaxeb<br />
araqristianuli religiebis mimarT (Nostra aetate)<br />
OE dekreti aRmosavleTis kaTolike eklesiaTa Sesaxeb (Orientalium<br />
Ecclesiarum)<br />
OT dekreti mRvdelTa aRzrdis Sesaxeb (Optatam totius)<br />
PC dekreti samoweseo cxovrebis ganaxlebis Sesaxeb (Perfectae caritatis)<br />
PO dekreti mRvdelTa msaxurebisa da cxovrebis Sesaxeb (Presbytororum ordinis)<br />
SC konstitucia wmida liturgiis Sesaxeb (Sacrosanctum Concilium)<br />
UR dekreti ekumenizmis Sesaxeb (Unitatis redintgratio)<br />
bibliur wignTa Semoklebuli saxelwodebani:<br />
bar� baruq winaswarmetyveli<br />
gal� pavles epistole galatelTa mimarT<br />
gam� gamosvlani<br />
gamocx� ioanes gamocxadeba<br />
dab� dabadeba<br />
dan� daniel winaswarmetyveli<br />
ebr� pavles epistole ebraelTa mimarT<br />
ezek� ezekiel winaswarmetyveli<br />
es� esaia winaswarmetyveli<br />
efes� pavles epistole efeselTa mimarT<br />
zir� sibrZne ziraqisa<br />
1Tes� pavles pirveli epistole TesalonikelTa mimarT<br />
2Tes� pavles meore epistole timoTes mimarT<br />
iak� iakobis epistole<br />
igav� igavni solomonisa<br />
ier� ieremia winaswarmetyveli<br />
ioan� ioanes saxareba<br />
1ioan� ioanes pirveli epistole<br />
3ioan� ioanes mesame epistole<br />
iud� iudas epistole
kol� pavles epistole koloselTa mimarT<br />
1kor� pavles pirveli epistole korinTelTa mimarT<br />
2kor� pavles meore epistole korinTelTa mimarT<br />
luk� lukas saxareba<br />
maT� maTes saxareba<br />
2mak� meore makabelTa<br />
mal� malaqia winaswarmetyveli<br />
mark� markozis saxareba<br />
1mef� pirveli mefeTa<br />
2mef� meore mefeTa<br />
miq� miqa winaswarmetyveli<br />
neem� neemia<br />
os� osia winaswarmetyveli<br />
1pet� petres pirveli epistole<br />
2pet� petres meore epistole<br />
ricx� ricxvni<br />
rom� pavles epistole romaelTa mimarT<br />
rjl� meore rjuli<br />
saqme mociqulTa saqme<br />
sibrZ� sibrZne solomonisa<br />
sof� sofonia winaswarmetyveli<br />
1tim� pavles pirveli epistole timoTes mimarT<br />
2tim� pavles meore epistole timoTes mimarT<br />
tit� pavles epistole tites mimarT<br />
tob� tobiTi<br />
fsalm� fsalmunni<br />
filip� pavles epistole filipelTa mimarT<br />
qeb� qebaTaqeba solomonisa<br />
sxva Semoklebani:<br />
Semoklebani<br />
AAS Acta Apostolicae Sedis<br />
ASS Acta Sanctae Sedis<br />
Denz. Denzinger<br />
CChr. Corpus Cristianorum<br />
CSEL Corpus Scriptorum<br />
GCS Criechlische cristliche Schriftsteller der ersten Jahrhundert<br />
MGH Monumente Germaniae Historica<br />
p. gverdi<br />
pp. gverdebi<br />
Patr.Or. Patres Orintales<br />
PG Patrologia Greca<br />
PL Patrologia Latina<br />
SChr. Sources Chrétiens<br />
31
konstituciaA<br />
wmida liturgiis Sesaxeb<br />
SACROSANCTUM CONCILIUM
pavle episkoposi,<br />
RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />
wmida krebis mamebTan erTad,<br />
samudamo saxsovrad<br />
konstituciaA<br />
wmida liturgiis Sesaxeb<br />
Sesavali<br />
1� wmida <strong>kreba</strong> miznad isaxavs Semdegs: izrunos erTgulTa Soris qristianuli<br />
cxovrebis momwifebisTvis; Cveni drois moTxovnilebebs ukeT Seusabamos<br />
is instituciebi, romlebic cvalebadobas eqvemdebareba; xeli Seuwyos<br />
yvela im adamianis erTobas, visac qriste swams; ganamtkicos is, rac yvelas<br />
uxmobs eklesiis wiaRSi� amitom Tavis gansakuTrebul movaleobad <strong>kreba</strong>s miaCnia,<br />
izrunos liturgiis aRorZinebisa da ganviTarebisTvis�<br />
2� liturgiis meSveobiT, upirveles yovlisa, evqaristiis saRmrTo<br />
msxverplSi, „sruldeba Cveni gamomsyidvelis saqme“ 1 � is umaRles doneze<br />
uzrunvelyofs imas, rom erTgulebma Tavisi cxovrebiT gamoxaton da<br />
yvelasTvis gamoavlinon qristes saidumloeba da WeSmariti eklesiis namdvili<br />
buneba� misi Tviseba aris, iyos erTdroulad adamianuri da saRmrTo,<br />
xiluli da Tan uxilavi sinamdviliT mdidari, qmediTad mgznebare<br />
da mWvretelobisTvis moclili, samyaroSi dafuZnebuli da Tan msxemi� is,<br />
rac eklesiaSi adamianuria, saRmrTos unda Seesabamos da mas daeqvemdebaros,<br />
xiluli – uxilavs, qmediTi – mWvretelobas, amJamad arsebuli –<br />
momaval qalaqs, romelsac veZebT 2 � liturgia yovel dRe aSenebs maT, vinc<br />
Sig aris, „taZrad wmidad uflisa mier“, „samk¢dreblad RmrTisa suliTa“ 3 ,<br />
vidre zomamde „hasakisa savsebisa mis qristesisa“ 4 � am dros is maT gansacvifreblad<br />
Zalas hmatebs, raTa qriste iqadagon� ase aCvenebs liturgia eklesias<br />
maT, vinc gareT aris, viTarca niSans, aRmarTuls erebSi 5 , romlis<br />
qveS „Svilni ganbneulni RmrTisani Sekribnes erTad“ 6 , vidre iqneba „erT<br />
samwyso da erT mwyems“ 7 �<br />
3� amitom, liturgiis ganviTarebasa da ganaxlebasTan dakavSirebiT, wminda<br />
<strong>kreba</strong>s saWirod miaCnia, gaixsenos qvemoT xsenebuli principebi da daadginos<br />
praqtikuli normebi�<br />
am principebsa da normebs Soris zogierTi SeiZleba da unda miesadagos<br />
rogorc romaul wess, aseve yvela sxva wess� rac Seexeba qvemoT xsenebul<br />
praqtikul normebs, isini unda ganvixiloT mxolod romaul wesTan mimarTebaSi,<br />
im SemTxvevaSi, Tu sakiTxi imas ar exeba, rac Tavisi bunebiT sxva<br />
wesebzec zemoqmedebs�<br />
1 ormocdameaTe dRis momdevni 9-e kviris saZRvno locva (secreta)�<br />
2 Sdr� ebr� 13, 14�<br />
3 efes� 2, 21, 22�<br />
4 efes� 4, 13�<br />
5 Sdr� es� 11, 12�<br />
6 ioan� 11, 52�<br />
7 ioan� 10, 16�<br />
35
36<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
4� wmida <strong>kreba</strong> erTgulad misdevs tradicias� igi acxadebs, rom, kanonisa<br />
da Rirsebis Tanaxmad, wmida deda eklesiisTvis yvela wesi Tanasworia da mas<br />
momavalSic maTi Senaxva da maTTvis yovelmxrivi xelSewyoba surs� <strong>kreba</strong>s<br />
unda, rom saWiroebis SemTxvevaSi, maTi sruli gadasinjva moxdes, gonivrulad<br />
da jansaRad, raTa maT axali Zala SeiZinon, dRevandeli viTarebisa da<br />
moTxovnilebebis Sesabamisad�<br />
Tavi I<br />
wmida liturgiis ganaxlebisa<br />
da ganviTarebis zogadi principebi<br />
I. wmida liturgiis buneba<br />
da misi mniSvneloba eklesiis cxovrebaSi<br />
5� roca moiwia JamTa sisavse, RmerTma, „romelsa yovelTa kacTa¡ hnebavs<br />
cxoreba¡ da mecnierebasa WeSmaritebisasa moslva¡“ (1tim� 2, 4), da romelic<br />
„mravliT kerZo da mravliT saxiT maSinve [���] etyoda mamaTa winawarmetyuelTa<br />
mier“ (ebr� 1, 1), moavlina Tavisi Ze, ganxorcielebuli sityva,<br />
„maxareblad glaxakTa“, „gankurnebad SemusrvilTa guliTa“ 8 , „xorciel da<br />
sulier mkurnalad“ 9 � Suamdgomelad RmrTisa da kacTa 10 � swored misi adamianoba,<br />
saRmrTo sityvasTan erTobaSi (in unitate personae Verbi), gaxda iaraRi Cveni<br />
gamoxsnisa� amitom qristeSi moxda „Cveni Serigebis sruli wyaloba (placatio),<br />
da mogveniWa saRmrTo kultis sisavse“ 11 �<br />
adamianTa gamosyidvisa da RmrTis sulyofili gandidebis saqme, romelsac<br />
Zveli aRTqmis xalxis saswaulebi uZRoda, ufalma qristem daasrula� man<br />
es, upirveles yovlisa, aRdgomis saidumloebiT (paschale mysterium) aRasrula:<br />
netari vnebis, mkvdreTiT aRdgomisa da didebuli (gloriosae) amaRlebis<br />
meSveobiT man „sikvdiliT daTrguna Cveni sikvdili, xolo aRdgomiT cxovreba<br />
aRadgina“ 12 � jvarcmuli qristes ferdidan aRmocenda mTeli eklesiis<br />
gansacvifrebeli saidumlo 13 �<br />
6� amitom, rogorc qriste moivlina mamis mier, aseve Tavad man moavlina<br />
mociqulebi, suli wmidiT savseni� isini moivlinen ara mxolod imisTvis,<br />
raTa saxarebis qadagebiT yvela dabadebulisaTvis euwyaT 14 , rom<br />
Ze RmrTisam Tavisi sikvdiliTa da aRdgomiT gagvaTavisufla eSmakis Zalisagan<br />
15 da gadagviyvana RmrTis sasufevelSi, aramed imisTvisac, raTa<br />
ganexorcielebinaT is, rasac auwyebdnen: gamoxsnis saqme msxverplisa da<br />
saidumloTa meSveobiT, romelTa irgvliv brunavs mTeli liturgiuli<br />
cxovreba� ase, naTlobiT adamianebi CaerTnen qristes aRdgomis saidumloSi:<br />
Tanamkvdarni, Tanadaflulni, TanaaRmdgarni 16 , isini iReben Svilobis<br />
(adoptionis filiorum) suls, romliTac vRaRadebT: „abba, mamao!“ (rom�<br />
8, 15), da ase xdebian WeSmariti Tayvanismcemlebi, romlebsac mama eZiebs 17 �<br />
8 es� 61, 1; luk� 4, 18�<br />
9 S� IGNATUS M�, Ad Ephesios, 7, 2: FUNK I, 218�<br />
10 Sdr� 1tim� 2, 5�<br />
11 Sacramentum Verinense (Leonianum): MOHLBERG, Romae 1956, n� 1265, p� 162�<br />
12 Praefatio paschalis in Missali Romano�<br />
13 Sdr� locva, romelic mohyveba wmida SabaTis meore sakiTxavs romauli wirvis<br />
wesSi, wmida kviris ganaxlebamde�<br />
14 mark� 16, 15�<br />
15 Sdr� saqme 26, 18�<br />
16 Sdr� rom, 6, 4; efes� 2, 6�<br />
17 Sdr� ioan� 4, 23�
SACROSANCTUM CONCILIUM<br />
yovelTvis, uflis serobis miRebisas, isini uflis sikvdils auwyeben vidre<br />
mis mosvlamde 18 � amitom ormocdameaTe dRes, rodesac eklesia samyaros<br />
moevlina, „Seiwynares sityua¡“ petresi da „naTel-iRes“� „da iyvnes<br />
gankrZalul moZRurebasa mas mociqulTasa da ziarebasa da gantexasa<br />
purisasa da locvasa ���aqebdes RmerTsa, da aqunda madli yovlisa mimarT<br />
erisa“ (saqme 2, 41-47)� amieridan eklesia mudam ikribeba aRdgomis saidumloebis<br />
dResaswaulze, raTa waikiTxos „yovelTagan wignTa misT¢s“ (luk�<br />
24, 27), aRasrulos evqaristia, romelic „gamoxatavs sikvdilze mis gamarjvebasa<br />
da triumfs“ 19 , da, imave dros, uTxras „madli RmerTsa gamou-<br />
TqmelTa maT niWTa misTa zeda“ (2kor� 9, 15), ieso qristeSi, „saqebelad<br />
didebisa misisa“ (efes� 1, 12), suli wmidis ZaliT�<br />
7� am didi saqmis Sesasruleblad qriste mudam gverdSi udgas Tavis<br />
eklesias, upirveles yovlisa, liturgiul qmedebebSi� is imyofeba wmida<br />
wirvis msxverplSi (Missae Sacrificio), rogorc msaxuris saxiT („radgan<br />
axla RmrTismsaxurebas eZleva is (offerens sacerdotum ministerio), vinc ma-<br />
Sin jvarze misca Tavi (qui seipsum tunc in cruce obtulit) 20 , aseve, gansakuTrebiT,<br />
evqaristiuli saxeobebiT (sub speciebus eucharisticis)� Tavisi ZaliT is<br />
aris saidumloebSi: roca vinme naTlavs, Tavad qriste naTlavs 21 � is aris<br />
Tavis sityvaSi: is Tavad laparakobs, rodesac eklesiaSi wmida werils<br />
kiTxuloben� da bolos, is aqvea, roca eklesia loculobs da galobs,<br />
Tavad igi, romelmac aRgviTqva: „sadaca iyvnen orni gina samni Sekrebul<br />
saxelisa CemisaT¢s, mun var me Soris maTsa“ (maT� 18, 20)�<br />
marTlac, am didi saqmiT, romelic srulyofilad ganadidebs RmerTs da<br />
wmidayofs adamianebs, qriste mudam ukavSirdeba eklesias, Tavis sayvarel<br />
sZals, romelic Tavis ufals mouwodebs da misi meSveobiT saukuno mamas<br />
Tayvans scems�<br />
amitom liturgia samarTlianad miiCneva ieso qristes samRvdlo funqciis<br />
ganxorcielebad: masSi adamianTa wmidayofa aRiniSneba grZnobiT aRsaqmeli<br />
niSnebiT da sruldeba TiToeulisTvis Sesaferisi saxiT, da ieso<br />
qristes mistikuri sxeuliT, ese igi TaviTa da misi asoebiT sruldeba sruli<br />
sajaro Tayvaniscema�<br />
maSasadame, yovelgvari liturgiuli msaxureba (celebratio) warmoadgens<br />
qriste-mRvdlisa da misi sxeulis – eklesiis _ saqmes� amitom es aris gansakuTrebiT<br />
wmida qmedeba, romlis efeqturobas xarisxiTa da masStabiT eklesiis<br />
verc erTi sxva qmedeba ver gautoldeba�<br />
8� miwier liturgiaSi monawileobiT moveliT zeciurs� is sruldeba wmida<br />
qalaqSi – ierusalemSi, romliskenac miviswrafiT msxemobaSi� iq „qriste ars<br />
marjueniT RmrTisa mjdomare“, „wmidaTa msaxuri da karvisa mis WeSmaritisa“ 22 �<br />
yvela zeciur mxedrobasTan erTad vugalobT ufals didebis himns; wmidanTa<br />
xsovnis TayvaniscemiT, maTTan ziarebisa da urTierTobis imedi gvaqvs; moveliT<br />
Cvens macxovars, ufals ieso qristes, vidre Tavad gamocxaddeba igi, Cveni<br />
cxovreba, da Cven gamovcxaddebiT masTan erTad didebiT 23 �<br />
18 Sdr� I kor� 11, 26�<br />
19 CONC� TRID�, Sess� 13, 11 oct� 1551, decr� De ss. Eucharist., c� 5: CONC� TRID�, Diariorum, Actorum,<br />
Epistolarum, Tractatum nova collectio, ed� Soc� Goeresiana, t� V<strong>II</strong>, Actorum pars IV, Friburgi Brisgoviae<br />
1961, p� 202�<br />
20 CONC� TRID�, Sess� 22, 17 sept� 1562, doctr� De ss. Missae sacrif., c� 2: CONC� TRID�, ed� cit�, t�<br />
V<strong>II</strong>I� Actorum pars V, Friburgi Brisgoviae 1919, p� 960�<br />
21 Sdr� S� AUGUSTINUS, in Io. Evang. Tract. VI, I, 7: PL 35, 1428�<br />
22 Sdr� gamocx� 21, 2; kol� 3, 1; ebr� 8, 2�<br />
23 Sdr� fil� 3, 20; kol� 3, 4�<br />
37
38<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
9� eklesiis mTeli qmedeba wmida liturgiiT ar amoiwureba� sanam adamianebi<br />
liturgias Seudgebodnen, isini sarwmunobisa da moqcevisTvis unda iqnen<br />
moxmobilni: „viTar ukue xadon, romlisa mimarT ara hrwmena? anu viTarme<br />
hrwmenes, romlisa¡ ara ismines? anu viTar-me isminon T¢nier qadagebisa?<br />
anu viTar-me qadageben, ara Tu waravlinnen?“ (rom� 10, 14-15)�<br />
amitom auwyebs eklesia gamoxsnas maT, vinc morwmune ar aris, raTa<br />
yvela adamianma Seicnos erTaderTi WeSmariti RmerTi, romelmac moavlina<br />
ieso qriste, da datovos Tavisi gza da Seinanos 24 � xolo morwmuneebs<br />
is mudam unda uqadagebdes rwmenasa da monaniebas� eklesia maT,<br />
upirveles yovlisa, saidumloebisTvis unda ganawyobdes, aswavlides,<br />
daimarxon yoveli, rac qristem amcno 25 , da ubiZgebdes yvela im saqmisken,<br />
romlebsac siyvaruli, RmrTismosaoba da mociquloba hqvia� am saqmeTa<br />
meSveobiT cxadi unda gaxdes, rom Tumca qristes erTgulni ama qveynisani<br />
ar arian, isini mainc arian qveynis naTeli da mamas adamianTa winaSe<br />
ganadideben�<br />
10� liturgia aris mwvervali, romliskenac miiswrafvis eklesiis qmedeba<br />
da, amasTanave, is aris wyaro, romlidanac mTeli misi Zala momdinareobs�<br />
mociquluri garja mimarTulia imisken, rom yvela, vinc sarwmunoebiTa da<br />
naTlobiT RmrTis Svili gaxda, Seikribos, adidebdes RmerTs eklesiaSi, monawileobdes<br />
msxverplSi da miiRos uflis seroba�<br />
Tavis mxriv, liturgia ubiZgebs erTgulebs, aRsavses „aRdgomis saidumloebiT“,<br />
iyvnen „RmrTismosaobiT erTianni (pietate concordes)“ 26 � is loculobs,<br />
raTa maT „cxovrebiT SeinarCunon is, rasac sarwmunoebiT Caswvdnen“ 27 �<br />
evqaristiaSi adamianebTan uflis kavSiris ganaxleba erTgulebs qristes<br />
gadaudebeli siyvarulisken izidavs da aRagznebs� amgvarad, liturgiidan,<br />
upirveles yovlisa ki evqaristiidan, rogorc wyarodan, CvenSi madli<br />
moedineba da uaRresad qmediTi xdeba qristeSi adamianTa is naTelyofa da<br />
uflis gandideba, romliskenac, rogorc miznisken, eklesiis yvela sxva saqme<br />
miiswrafvis�<br />
11� am Sedegis srulad misaRwevad aucilebelia, rom erTgulni liturgias<br />
swori ganwyobiT (cum recti animi) miudgnen, Tavisi goneba sakuTar xmas<br />
Seuwyon da uzenaes madlTan iTanamSromlon, raTa igi ara amaod Seiwynaron<br />
28 � amitom sulTa mwyemsebma yuradReba unda miaqcion liturgiul qmedebaSi<br />
wesebis dacvas, raTa maTi Sesruleba qmediTad da sworad moxdes, xolo<br />
erTgulebma masSi Segnebulad, aqtiurad da nayofierad miiRon monawileoba�<br />
12� magram sulier cxovrebas mxolod wmida liturgiaSi monawileoba ar<br />
Seadgens� marTalia, qristiani mowodebuli aris erToblivi locvisken, magram<br />
is unda Tavis senakSi Sevides, raTa mamis mimarT farulad ilocos 29 �<br />
metic: mociquli gvaswavlis, rom man mouklebelad unda ilocos 30 � imave mociqulisgan<br />
vswavlobT, rom mudam vatarebT iesos sikvdils Cvens sxeulSi,<br />
raTa iesos cxovrebac gamocxaddes Cvens mokvdav xorcSi 31 � amitom wirvis<br />
24 Sdr� ioan� 17, 3; luk� 24, 27; saqme 2, 38�<br />
25 maT� 28, 20�<br />
26 saaRdgomo RamisTevisa da aRdgomis kviris ziarebis Semdgomi locva�<br />
27 aRdgomis samSabaTis mesis locva�<br />
28 Sdr� 2kor� 6, 1�<br />
29 Sdr� maT� 6, 6�<br />
30 Sdr� 1Tesal� 5, 7�<br />
31 Sdr� 2kor� 4, 10-11�
SACROSANCTUM CONCILIUM<br />
msxverplSi ufals vevedrebiT, rom „sulieri msxverplis miRebiT (hostiae spiritualis<br />
oblatione suscepta) „misTvis gvsrulyos“ saukuno saCuqrad (munus)“ 32 �<br />
13� mxurvaled rekomendirebulia qristiani xalxis RmrTismosavi msaxurebani<br />
(pia��� exercitia), rodesac isini Seesabameba eklesiis kanonebsa da normebs,<br />
gansakuTrebiT Tu maTi Sesruleba samociqulo saydris (Apostolicae Sedis)<br />
gankargulebiT xdeba�<br />
gansakuTrebiT Rirebulia calkeul eklesiaTa wmida msaxurebani, romlebic<br />
episkoposTa gankargulebiT sruldeba, Cveulebebisa Tu kanonierad<br />
miCneuli wignebis mixedviT�<br />
es msaxurebani unda ganwesdes liturgiul droTa gaTvaliswinebiT, raTa<br />
isini Seewyos wmida liturgias, garkveulwilad misgan momdinareobdes da<br />
masTan xalxi miiyvanos, imitom, rom Tavisi bunebiT liturgia maT didad<br />
aRemateba�<br />
<strong>II</strong>. liturgiuli momzadeba da aqtiuri monawileoba<br />
14� deda eklesias didad surs, rom yvela erTgulma srulad, Segnebulad<br />
da aqtiurad monawileoba miiRos liturgiul msaxurebaSi, romelsac Tavad<br />
liturgiis buneba iTxovs� naTlobis ZaliT, es aris ufleba da movaleoba<br />
qristiani xalxisa, romelic aris „naTesavi rCeuli, sameufo¡ samRdelo¡,<br />
Tesli wmida¡, eri mogebuli“ (1petr� 2, 9; Sdr� 2, 4-4)�<br />
mTeli xalxis es sruli da aqtiuri monawileoba gansakuTrebiT mniSvnelovania<br />
wmida liturgiis ganaxlebisa da ganviTarebisTvis� igi marTlac<br />
pirveli da aucilebeli wyaroa, romlidanac erTgulebma WeSmaritad qristianuli<br />
suli unda miiRon� amitom mTels samwyso saqmianobaSi, saTanado<br />
momzadebis safuZvelze, sulieri mwyemsebi mas didi gulisyuriT unda ekidebodnen�<br />
magram amaod unda gvqondes amis miRwevis imedi, Tuki manamde sulieri<br />
mwyemsebi Tavad Rrmad ar ganimsWvalebian liturgiis suliTa da ZaliT da<br />
mis moZRvrebad ar iqcevian� amitom upirveles yovlisa aucilebelia, rom<br />
samRvdeloebis (cleri) liturgiuli momzadeba moxdes� amitom wmida <strong>kreba</strong>m<br />
gadawyvita gamoetana Semdegi dadgenilebebi:<br />
15� moZRvrebma, romlebic wmida liturgiis disciplinebs seminariebSi,<br />
samoweseo saswavlo saxlebSi (studiorum domibus religiosis) da Teologiis fakultetebze<br />
aswavlian, Tavisi funqciis Sesasruleblad gansakuTrebuli momzadeba<br />
unda gaiaron specialurad am miznisTvis gankuTvnil institutebSi�<br />
16� wmida liturgiis disciplina unda ganekuTvnebodes aucilebel da<br />
prioritetul disciplinaTa ricxvs seminariebSi da samoweseo saswavlo saxlebSi,<br />
xolo Teologiis fakultetebze – umTavres disciplinaTa ricxvs�<br />
misi gadmocema saWiroa rogorc Teologiuri da istoriuli, aseve sulieri,<br />
samoZRvro (pastoralis) da iuridiuli aspeqtiT� garda amisa, sxva disciplina-<br />
Ta moZRvarni, upirveles yovlisa, dogmaturi Teologiisa, wmida werilisa,<br />
sulieri da samoZRvro Teologiisa, unda ecadon, TiToeuli sagnis Sinagani<br />
moTxovnilebebidan gamomdinare ise ganmarton qristes saidumloeba da<br />
gamoxsnis istoria, rom naTlad warmoCndes maTi kavSiri liturgiasTan da<br />
samRvdlo momzadebis erTianoba�<br />
32 ormocdameaTe dRis momdevno orSabaTis saZRvno locva (secreta)�<br />
39
40<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
17� seminariebsa da samoweseo saswavlo saxlebSi samRvdeloebam sulieri<br />
cxovrebisTvis liturgiuli aRzrda unda miiRos� es unda moxdes saTanado<br />
xelmZRvanelobiT, romlis daxmarebiT isini gaacnobiereben wmida wesebs da<br />
mTeli suliT maTi monawileni gaxdebian, agreTve wmida saidumloTa RmrTismsaxurebiT<br />
da RmrTismosaobis sxva formebiT, romlebic wmida liturgiis<br />
suliT arian gamsWvalulni� amasTanave, maT unda iswavlon liturgiuli kanonebis<br />
dacva, raTa seminariebSi da moweseTa institutebSi cxovreba Rrmad<br />
ganimsWvalos liturgiuli suliT�<br />
18� mRvdelmsaxurebs, rogorc sekularuls, aseve moweseebs, romlebic<br />
ukve moqmedeben uflis venaxebSi, yvela SesaZlo saSualebiT unda gaewios<br />
daxmareba, raTa sul ufro srulyofilad gaacnobieron is, rasac RmrTismsaxurebisas<br />
(in functionibus sacris) akeTeben, da raTa icxovron liturgiuli<br />
cxovrebiT, romelsac maTTvis mindobil erTgulebTan erTad gaiziareben�<br />
19� sulTa mwyemsebma gulmodgined da moTminebiT unda izrunon liturgiuli<br />
momzadebisa da erTgulTa aqtiuri, rogorc Sida, aseve gareSe, monawileobisTvis,<br />
maTi asakis, mdgomareobis, cxovrebis wesisa da religiuri kulturis<br />
donis Sesabamisad� amgvarad, maT unda Seasrulon RmrTis saidumloebaTa erTguli<br />
ganmgeblis (dispensatoris) erTerTi mTavari funqcia, da Tavis samwysos am<br />
saqmeSi ara marto sityviT unda xelmZRvanelobdnen, aramed magaliTiTac�<br />
20� mRvdelmsaxurebis (actionum sacrarum) gadmocema radioTi da televiziiT,<br />
gansakuTrebiT Tu saqme exeba wmida wirvas, unda mimdinareobdes mokrZalebiTa<br />
da RirsebiT, im piris xelmZRvanelobiTa da pasuxismgeblobiT,<br />
romelsac es samsaxuri episkoposma daakisra�<br />
<strong>II</strong>I. wmida liturgiis ganaxleba<br />
21� RmrTismosav deda eklesias surs, gulmodgined izrunos zogadad<br />
liturgiis ganaxlebisTvis� liturgia Sedgeba ucvleli, RmrTivdadgenili<br />
nawilisgan da cvalebadi nawilebisgan, romlebic droSi SeiZleba icvlebodes<br />
da kidec unda icvlebodes, Tu maTSi SemTxveviT moxvdeba is, rac ar Seefereba<br />
liturgiis Sinagan bunebas, an Tu Tavad es nawilebi Seusabamoa�<br />
am ganaxlebis Sedegad teqstisa da wesebis organizacia ise unda moxdes,<br />
rom maT ufro naTlad gamoxaton is siwmideebi, romlebsac aRniSnaven� qristiani<br />
xalxi maT SeZlebisdagvarad advilad unda Caswvdes� mas unda SeeZlos,<br />
srulad da aqtiurad monawileoba miiRos erTobliv RmrTismsaxurebaSi�<br />
amitom wmida <strong>kreba</strong>m daadgina Semdegi zogadi normebi:<br />
a� zogadi normebi<br />
§1� wmida liturgiis warmarTva mTlianad damokidebulia eklesiis uflebamosilebaze,<br />
xolo is ganekuTvneba samociqulo saydars, da, kanonmdeblobis<br />
Tanaxmad (ad normam iuris), episkoposs�<br />
§2� kanoniT miniWebuli ZalauflebiT, garkveul farglebSi liturgiis<br />
sferoSi xelmZRvaneloba SeuZliaT agreTve episkoposTa sxvadasxva gaer-<br />
Tianebebs, romlebic kompetenturia garkveul teritoriaze da kanonierad<br />
aris damtkicebuli�<br />
§3� amitom aravis, mRvdelmsaxursac ki, ar SeuZlia sakuTari mosazrebiT<br />
liturgiaSi rame Caamatos, amoiRos an Secvalos�
SACROSANCTUM CONCILIUM<br />
23� saWiroa jansaRi tradiciis SenarCuneba, magram progresic aucilebelia�<br />
amitom liturgiis calkeul nawilTa gadasinjvas mudam win unda uZRodes<br />
safuZvliani Teologiuri, istoriuli, samoZRvro gamokvleva� gasaTvaliswinebelia<br />
liturgiis struqturisa da arsis zogadi kanonebi, agreTve<br />
gamocdileba, romelic momdinareobs ukanaskneli liturgiuli ganaxlebidan<br />
da sxvadasxva adgilas daSvebuli indultebidan� dabolos, siaxleebi<br />
mxolod im SemTxvevaSi unda iqnas daSvebuli, Tu es namdvilad da uciloblad<br />
aucilebelia eklesiisTvis� yuradReba imasac unda mieqces, rom axali<br />
formebis aRmoceneba moxdes organulad, ukve arsebuli formebidan�<br />
SeZlebisdagvarad saWiroa imaze fiqric, rom ar gaCndes mniSvnelovani<br />
sxvaobebi mezobel regionTa wesebSi�<br />
24� wmida werilis mniSvneloba liturgiaSi Zalian didia� misgan momdinareobs<br />
sakiTxavebi, romlebsac kiTxuloben da homiliebSi ganmartaven,<br />
agreTve fsalmunni, romlebsac galoben; misgan momdinare STagonebiTa da<br />
aRmafreniT iqmneba locvebi da liturgiuli sagaloblebi, da misgan iZenen<br />
Tavis mniSvnelobas qmedebebi da niSnebi� wmida liturgiis ganaxlebis,<br />
progresisa da adaptaciisTvis xeli unda Seewyos wmida werilis tkbil da<br />
cocxal siyvaruls, romelsac mowmobs aRmosavluri da dasavluri wesebis<br />
pativdebuli tradicia�<br />
25� liturgiuli wignebi SeZlebisdagvarad swrafad unda iqnes gadasinjuli�<br />
amisTvis saWiroa specialistebis mowveva da dedamiwis sxvadasxva<br />
kuTxeSi episkoposebTan TaTbiri�<br />
b� normebi, romlebic momdinareobs liturgiis,<br />
rogorc ierarqiuli da sazogadoebrivi qmedebis bunebidan<br />
26� liturgiuli qmedebebi ar aris kerZo qmedebani, aramed RmrTismsaxurebani<br />
(celebrationes) eklesiisa, romelic aris „saidumloTa erToba“, e� i� wmida<br />
xalxi, episkoposTagan Sekrebili da warmarTuli 33 �<br />
amitom es qmedebebi ganekuTvneba eklesiis mTel sxeuls, isini mas gamoavlenen<br />
da masze moqmedeben� Tavis calkeul wevrTan maT Taviseburi Sexeba<br />
aqvs, xarisxebis (ordinum), funqciebisa da realuri monawilebis mixedviT�<br />
27� yovelTvis, roca wesebi, TiToeuli Taviseburad, gulisxmobs erTobliv<br />
RmrTismsaxurebas, romelSic erTgulebi xSirad da aqtiurad iReben<br />
monawileobas, maSin sasurvelia, rom SeZlebisdagvarad, maT mieniWos upiratesoba,<br />
calkeul da erTgvarad kerZo RmrTismsaxurebasTan SedarebiT�<br />
es exeba, upirveles yovlisa, wirvis aRsrulebas (mas mudam aqvs sajaro<br />
da socialuri buneba), agreTve saidumloTa gangebulebas (administratione)�<br />
28� liturgiis yvela monawilem – iqneba is msaxuri Tu erTguli, Tavisi<br />
Ffunqciis SesrulebiT mxolod da mxolod is unda akeTos, rac mas Seefereba<br />
saganTa bunebisa da liturgiuli normebis safuZvelze�<br />
29� ministrantebi, leqtorebi, komentatorebi da mgaloblebi (ii qui ad<br />
scholam cantorum pertinent) WeSmaritad liturgiul msaxurebas (ministerio) ewevian�<br />
amitom Tavisi funqcia maT iseTi gulrwfeli RmrTismosaobiTa da we-<br />
33 S�CYPRIANUS, De cath. eccl. unitate, 7: CSEL (Hartel) <strong>II</strong>I, 1, pp� 215-216� – Sdr� Epist. 66, n� 8, 3: ed�<br />
cit�, <strong>II</strong>I; 2, pp� 732-733�<br />
41
42<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
siT unda Seasrulon, romelic aseT msaxurebas Seefereba da romelsac Rmr-<br />
Tis eri maTgan samarTlianad moiTxovs�<br />
amitom aucilebelia, rom isini gulmodgined ganimsWvalon liturgiis<br />
suliT, TiToeuli Taviseburad, da moemzadon, sworad da wesierad Seasrulon<br />
Tavisi roli�<br />
30� aqtiuri monawileobisTvis xelSesawyobad saWiroa yuradReba daeTmos<br />
xalxis SeZaxilebsa da pasuxebs, fsalmodiebs, antifonebs, galobas,<br />
agreTve qmedebebs, anu Jestebsa da sxeulis mdgomareobas (habitus)� saTanado<br />
dros unda iyos daculi wmida dumili�<br />
31� liturgiuli wignebis gadaxedvisas gansakuTrebuli yuradReba unda<br />
mieqces imas, rom wesebSi (rubricae) gaTvaliswinebul iqnas erTgulTa monawileobac�<br />
32� garda im gansxvavebisa, romelic liturgiuli funqciidan da wmida<br />
xarisxidan momdinareobs, agreTve im pativisa, romelic liturgiuli kanonebis<br />
Tanaxmad, samoqalaqo xelisuflebas ekuTvnis, ar unda iqnas gaTvaliswinebuli<br />
kerZo pirebi Tu garemoebani, arc ceremoniebSi, arc gareT Catarebul<br />
zeimSi�<br />
g� normebi, romlebic liturgiis didaqtikuri<br />
da samoZRvro bunebidan momdinareobs<br />
33� wmida liturgia ZiriTadad aris saRmrTo didebis kultmsaxureba<br />
(cultus divinae maiejstatis)� amasTanave, didia misi roli erTguli eris aRzrdis<br />
saqmeSi 34 � liturgiaSi RmerTi elaparakeba Tavis ers� qriste kvlav gvauwyebs<br />
saxarebas� eri RmerTs galobebiT da locviT upasuxebs�<br />
metic: RmrTisadmi mimarTul locvebs warmoTqvams mRvdelmsaxuri,<br />
romelic sakrebulos (coetui) qristes piriT uZRveba� maT igi mTeli saRmr-<br />
To xalxis (plebis sanctae) da yvela damswris saxeliT ambobs� xiluli niSnebi,<br />
romlebsac wmida liturgia mimarTavs uxilavi saRmrTo sinamdvilis aRsaniSnad,<br />
qristes an eklesiis mier aris arCeuli� amitom ara marto maSin, rodesac<br />
ikiTxeba is, rac „Cuenda samoZRurebelad daiwera“ (rom� 15, 4), aramed<br />
maSinac, rodesac eklesia loculobs, galobs an moqmedebs, monawileTa rwmena<br />
sazrdoobs, azri (mentes) RmrTisken aRiswrafvis, raTa mas gonivruli<br />
msaxureba warudginos da misi madli ufro uxvad miiRos�<br />
amitom ganaxlebasTan dakavSirebiT Semdegi zogadi normebis dacva aris<br />
saWiro�<br />
34� dae, wesebi keTilSobili simartiviT elvarebdes, iyos mokle da gasagebi,<br />
umizno gameorebebis gareSe� dae, isini Seesabamebodes erTgulTa SesaZleblobebs�<br />
sazogadod, isini vrcel ganmartebebs ar saWiroebs�<br />
35� raTa naTlad gamoCndes, rom liturgiaSi wesi da sityva mWidrod aris<br />
erTmaneTTan dakavSirebuli, saWiroa Semdegi:<br />
1� mRvdelmsaxurebaSi (in celebrationibus sacris) unda dawesdes wmida werilis<br />
ufro vrceli, mravalferovani da Sesaferisi kiTxva�<br />
2� qadageba aris liturgiuli qmedebis nawili� misTvis Sesaferisi adgili<br />
wesdebaSic (rubricis) unda mieTiTos, ramdenadac amis uflebas wesi (ritus) iZ-<br />
34 Sdr� CONC� TRID�, Sess� 22, 17 sept� 1562, doctr� De ss. Missae sacrif., c� 8: CONC� TRID�, ed� cit�,<br />
V<strong>II</strong>I, 961�
SACROSANCTUM CONCILIUM<br />
leva� qadagebis msaxureba Zalze erTgulad da zustad unda sruldebodes�<br />
qadagebis wyaro, upirveles yovlisa, wmida werili da liturgia unda iyos,<br />
radgan is aris RmrTis sakvirvelebaTa (mirabilium) uwyeba gamoxsnis istoria-<br />
Si anu qristes saidumloebaSi, romelic mudam CvenTan aris da CvenSi moqmedebs,<br />
gansakuTrebiT liturgiul msaxurebebSi�<br />
3� yovelmxriv xazi unda gaesvas katexizaciis uSualod litiurgiul Sinaarss�<br />
Tavad wesebSi, aucileblobis SemTxvevaSi, gasaTvaliswinebelia mokle<br />
damoZRvrani (admonitiones)� maT mRvdeli an uflebamosili msaxuri warmoTqvams,<br />
oRond mxolod saWiro momentebSi, dadgenili teqstiT an msgavsi<br />
gamoTqmebiT�<br />
4� xeli unda Seewyos RmrTis sityvis aRsrulebas diddResaswaulTa wina<br />
dReebSi, adventisa da didi marxvis zogierT dRes, agreTve kvira dReebSi<br />
da sadResaswaulo dReebSi, gansakuTrebiT iseT adgilebSi, sadac ar aris<br />
mRvdelmsaxuri� aseT SemTxvevaSi msaxurebas (celebrationem) unda xelmZRvanelobdes<br />
diakoni an sxva piri, episkoposis mier arCeuli�<br />
36� §1� laTinuri enis gamoyeneba unda SenarCunebul iqnas laTinur weseb-<br />
Si, garda zogierTi gamonaklisi wesisa�<br />
§2� wmida wirvisas, saidumloTa gangebulebaSi da liturgiis sxva<br />
nawilebSic xalxisTvis xSirad SeiZleba Zalian sasargeblo iyos adgilobrivi<br />
enis gamoyeneba� mas SeiZleba meti yuradReba daeTmos, gansakuTrebiT<br />
sakiTxavebsa da damoZRvraSi, zogierT locvasa da galobaSi, im kanonTa mixedviT,<br />
romlebic momdevno TavebSi calkeuli SemTxvevebisTvis dgindeba�<br />
§3� amgvari normebis dacviT, adgilobrivi saeklesio xelisufleba<br />
(ix� 22-e muxlis §2) uflebamosilia, imave enis matarebeli mezobeli regionebis<br />
episkoposebTan TaTbiris Sedegad, dadgenileba gamoitanos imis Taobaze,<br />
unda iqnas Tu ara gamoyenebuli adgilobrivi ena, an ra saxiT unda moxdes<br />
misi gamoyeneba� es aqtebi unda moiwonos an daadasturos samociqulo<br />
saydarma�<br />
§4� laTinuri teqstis Targmna adgilobriv enaze, liturgiaSi misi<br />
gamoyenebis mizniT, unda aprobirebul iqnas uflebamosili adgilobrivi<br />
saeklesio xelisuflebis mier, romlis Sesaxeb zemoT iyo laparaki�<br />
d� normebi, romlebic xels uwyobs liturgiis misadagebas<br />
erTa xasiaTisa da tradiciebisadmi<br />
37� im sferoSi, romelic ar moicavs mTeli sazogadoebis rwmenasa da<br />
keTildReobas, eklesia ar miiswrafvis mkacri da erTferovani formis<br />
dakanonebisken� mas es liturgiaSic ki ar surs� eklesia, piriqiT, asazrdoebs<br />
da xels uwyobs sxvadasxva xalxebisa da erebis sulieri Rirebulebebisa<br />
da niWebis ganviTarebas� is keTilad aris ganwyobili yvelafris<br />
mimarT, rac erTa zne-CveulebebSi uimedod ar aris crurwmenebsa<br />
da SecdomebTan gadajaWvuli� eklesia, SeZlebisdagavard, cdilobs ase-<br />
Ti Rirebulebebis Senaxvasa da jansaRad SenarCunebas da maT zogjer liturgiaSic<br />
ki CarTavs xolme, Tuki es WeSmariti da namdvili liturgiuli<br />
sulis principebs Seesabameba�<br />
38� romauli wesis arsebiTi erTianoba unda SenarCunebul iqnas� amasTanave<br />
adgili unda hqondes kanonier saxesxvaobebsa da adaptaciebs sxvadasxva<br />
jgufebTan, regionebsa da erebTan mimarTebaSi, upirveles yovlisa, misiaTa<br />
adgilebSi, agreTve liturgiuli wignebis gadasinjvisas� Sesabamisad, amis<br />
gaTvaliswineba aris saWiro wesTa struqturisa da wesdebaTa dadgenisas�<br />
43
44<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
39� sazRvrebSi, romlebic dadgenilia liturgiuli wignebis tipiur gamocemebSi,<br />
adgilobrivi saeklesio xelisuflebis uflebamosileba (ix� 22-e<br />
muxli, §2) mdgomareobs SemdegSi: man unda gansazRvros adaptacia, upirveles<br />
yovlisa, saidumloTa gangebulebis (administrationem Sacramentorum), sakramentaliebis<br />
(Sacramentalia), procesebis, liturgiul enis, sasuliero musikisa<br />
da xelovnebis sferoSi, oRond im normebis mixedviT, romlebic mocemul<br />
konstituciaSi aris warmodgenili�<br />
40� sxvadasxva adgilas da sxvadasxva viTarebaSi aucilebeli xdeba liturgiis<br />
ufro safuZvliani adaptacia� es damatebiT sirTuleebs qmnis:<br />
1� uflebamosilma adgilobrivma saeklesio xelisuflebam, romelsac<br />
exeba 22-e muxlis §22, gulmodgined da safuZvlianad unda ganixilos saki-<br />
Txi, Tu risi daSveba SeiZleba RmrTismsaxurebaSi ama Tu im eris tradiciidan<br />
da xasiaTidan� mizanSewonilad an aucileblad miiCneuli adaptaciebi<br />
unda waredginos samociqulo saydars da misi Tanxmobis Sedegad iqnas SemoRebuli�<br />
2� adaptacia saTanado sifrTxiliT unda ganxorcieldes� amasTan dakav-<br />
SirebiT, samociqulo saydarma SeiZleba, saWiroebis SemTxvevaSi, uflebamosili<br />
gaxados igive adgilobrivi saeklesio xelisufleba, dauSvas winaswari<br />
cdebi da uxelmZRvanelos maT garkveuli drois manZilze garkveul, am saqmisTvis<br />
Sesaferis, jgufebSi�<br />
3� aseTi adaptaciis pirobebSi sagangebo sirTules warmoadgens liturgiuli<br />
kanonebi, gansakuTrebiT misiebSi� amitom maT dasadgenad saWiroa saqmeSi<br />
gamocdili adamianebis mowveva�<br />
IV. liturgiuli cxovrebis ganviTareba<br />
diocezebsa da sakrebuloebSi<br />
41� episkoposi unda miviCnioT misi samwysos mTavar mRvdelmsaxurad� misgan<br />
momdinareobs, garkveulwilad, da masze aris damokidebuli mis erTgulTa<br />
cxovreba qristeSi�<br />
amitom yvelam udidesi pativi unda sces diocezis liturgiul cxovrebas,<br />
romlis centrSi episkoposi dgas� es, upirveles yovlisa, sakaTedro ta-<br />
ZarSi unda moxdes� isini darwmunebulni unda iyvnen, rom eklesiis ZiriTadi<br />
gamovlineba (manifestationem) xdeba maSin, rodesac RmrTis mTeli wmida xalxi<br />
srulad da aqtiurad monawileobs erTsa da imave liturgiul msaxurebaSi<br />
(celebratione), upirveles yovlisa, evqaristiaSi, erT locvaSi, erT sakurTxevelTan,<br />
romelsac warmarTavs (praeest) episkoposi, garemoculi Tavisi mRvdlebiTa<br />
da msaxurebiT 35 �<br />
42� episkoposs ar SeuZlia, Tavis eklesiaSi yovelTvis da yvelgan Tvi-<br />
Ton gauZRves Tavis samwysos� amitom man aucileblad unda Camoayalibos<br />
erTgulTa jgufi� maT Soris gamoirCeva sakrebuloebi, lokalurad organizebuli<br />
mRvdlis xelmZRvanelobiT, romelsac episkoposis adgili<br />
ukavia� es jgufebi garkveulwilad warmoadgens xilul eklesias, dedamiwaze<br />
daarsebuls�<br />
amitom erTgulebisa da samRvdeloebis cnobierebasa da praqtikaSi unda<br />
gaRrmavdes sakrebulos liturgiuli cxovreba da misi kavSiri episkoposTan�<br />
amasTanave xeli unda Seewyos sakrebulos erTobis SegrZnebis ganmtkicebas,<br />
upirveles yovlisa, kviris wirvis erTobliv msaxurebaSi�<br />
35 Sdr� S� IGNATIUS M�, Ad Magn. 7; Ad Phil. 4; Ad Smyrn. 8: FUNK I, 236, 266, 281�
SACROSANCTUM CONCILIUM<br />
V. samoZRvro liturgiuli qmedebis ganviTareba<br />
43� samarTlianad aris miCneuli, rom wmida liturgiis ganviTareba da<br />
ganaxleba aris Cveni epoqis mimarT RmrTis providencialuri gangebulebis<br />
(dispositionum) niSani, suli wmidis gadmosvla (transitus) mis eklesiaSi� is gansakuTrebul<br />
daRs asvams eklesiis cxovrebas da mTlianobaSi Cveni droisTvis<br />
damaxasiaTebel religiur grZnobasa da moqmedebas�<br />
amitom, eklesiaSi samoZRvro liturgiuli qmedebis Semdgomi ganviTarebisTvis,<br />
wmida <strong>kreba</strong>m daadgina:<br />
44� mizanSewonilia, rom uflebamosilma adgilobrivma saeklesio xelisuflebam,<br />
romlis Sesaxeb aris laparaki 22-e muxlis §2-Si, Camoayalibos liturgiuli<br />
komisia� mas unda daexmaron is adamianebi, romlebic gamocdilni<br />
arian liturgiul mecnierebaSi, musikaSi, sasuliero xelovnebasa (Arte sacra)<br />
da samoZRvro saqmianobaSi (re pastorali)� am komisias SeZlebisdagvarad mxarSi<br />
unda edgas samoZRvro liturgiis instituti� saWiroebis SemTxvevaSi, misi<br />
wevrebi mocemul sakiTxSi kompetenturi saero pirebic unda gaxdnen� am komisiis<br />
amocana iqneba, saeklesio xelisuflebis xelmZRvanelobiT (mis Sesaxeb<br />
zemoT iyo laparaki) warmarTos misTvis rwmunebul sivrceSi samoZRvro<br />
liturgiuli qmedeba da xeli Seuwyos kvlevasa da aucilebel cdebs, yovel-<br />
Tvis, roca saqme exeba im adaptaciebs, romlebic gansaxilvelad samociqulo<br />
saydars unda waredginos�<br />
45� amave mizeziT, calkeul sakrebuloSi unda moqmedebdes wmida liturgiis<br />
komisia, raTa, episkoposis xelmZRvanelobiT, ganviTardes liturgiuli<br />
qmedeba�<br />
zogjer SeiZleba mizanSewonili iyos, rom ramdenime sakrebulom erTi<br />
komisia Seqmnas, romelic gaerTianebuli ZalebiT liturgiis saqmes moemsaxureba�<br />
46� wmida liturgiis komisiis garda, TiToeul sakrebuloSi SeZlebisdagvarad<br />
unda Seiqmnas sasuliero musikisa da sasuliero xelovnebis komisiebic�<br />
am samma komisiam aucileblad SeerTebuli ZalebiT unda imuSaos� xSirad<br />
sasurvelic ki aris erT komisiad maTi gaerTianeba�<br />
Tavi <strong>II</strong><br />
evqaristiis wmida saidumloeba<br />
47� saidumlo serobisas, im Rames, roca gacemul iqna (tradebatur), Cvenma<br />
macxovarma daawesa sxeulisa da sisxlis evqaristuli msxverpli, raTa<br />
saukunod egos jvris msxverpli, vidre mis mosvlamde� man eklesias – sayvarel<br />
sZals miando xsovna Tavisi sikvdilisa da aRdgomis Sesaxeb: RmrTismosaobis<br />
saidumlo, erTobis niSani, siyvarulis kavSiri (vinculum) 36 , saaRdgomo<br />
trapezi (convivium paschale), romelzec qristeTi vikvebebiT (sumitur), goneba<br />
ivseba madliT da gveZleva momavali didebis windi 37<br />
48� eklesia gulmodgined zrunavs imisaTvis, rom qristes erTgulebi<br />
rwmenis am saidumloebas rogorc gareSe da munji mayureblebi ki ar eswre-<br />
36 Sdr� S� AUGUSTINUS, In Io. Evang. Tract. XXVI, VI, 13: PL 35, 1613�<br />
37 �re�iari�m �re�iari�m ��man�m� ��man�m� In �e�t� �e�t� �ancti��imi �ancti��imi ��r��ri� ��r��ri� ��ri�ti� ��ri�ti� �� �� �� <strong>II</strong> <strong>II</strong> �e��era�� �e��era�� �e��era�� anti���na anti���na anti���na a� a� a� �a�nifi- �a�nifi �a�nifi ��<br />
cat�<br />
45
46<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
bodnen, aramed mas kargad Caswvdnen, wesebisa da locvebis gziT, gacnobierebulad<br />
da mowiwebiT (pie)� maT aqtiuri monawileoba unda miiRon wmida<br />
qmedebaSi, ganaTldnen RmrTis sityviT, momagrdnen uflis sxeulis trapeziT<br />
(mensa), madloba uZRvnan RmerTs, Seswiron ubiwo msxverpli ara marto<br />
mRvdelmsaxuris xeliT, aramed masTan erTadac� maT sakuTari Tavis msxverplad<br />
mitanac iswavlon� isini unda yoveldRiurad srulqmnilni xdebodnen<br />
Suamavali qristes meSveobiT (Christo Mediatore) 38 , RmerTTan da erTmaneTTan<br />
erTobaSi, raTa bolos RmerTi iyos yvelaferi yvelaferSi�<br />
49� wirvis msxverplma Tavisi saweso formiTac (rituum forma) srul samoZRvro<br />
qmediTobas unda miaRwios� amitom wmida <strong>kreba</strong> iTvaliswinebs im wirvebs,<br />
romlebic xalxis TavmoyriT sruldeba, upirveles yovlisa, kvira dRes da<br />
dadgenil dResaswaulebze� amasTan dakavSirebiT <strong>kreba</strong> adgens:<br />
50� wirvis wesis gadaxedva aris saWiro, ise, rom ufro naTlad warmoCndes<br />
TiToeuli nawilis Sinaarsi da ufro advili gaxdes erTgulTa RmrTismosavi<br />
da aqtiuri monawileoba�<br />
wesebi unda gamartivdes, oRond ise, rom maTi arsi safuZvlianad Senar-<br />
Cunebul iqnas� saWiroa imis gamotoveba, rac droTa svlaSi meordeboda an<br />
usargeblod iqna damatebuli� da piriqiT: wmida mamebis Zveli normebis Sesabamisad,<br />
unda aRdges zogierTi iseTi ram, rac drois usamarTlobiT gaqra,<br />
Tuki es xelsayrelia da aucilebeli�<br />
51� raTa RmrTis sityvis trapezi (mensa) erTgulebisTvis ufro uxvi iyos,<br />
saWiroa bibliis saunjis ufro farTod gaReba, raTa wlebis gansazRvrul<br />
manZilze xalxis winaSe wakiTxul iqnas wmida werilis arsebiTi nawili�<br />
52� liturgiuli wlis ganmavlobaSi homilia wmida teqstidan gadmoscems<br />
sarwmunoebis saidumloebebs da qristianuli cxovrebis normebs� Zalze<br />
sasurvelia, rom homilia iyos Tavad liturgiis nawili� metic: is ar unda<br />
iqnas gamotovebuli (Tu ara raime seriozuli mizeziT) mesebSi, romlebic<br />
kviraobiT da dagenil dResaswaulebze xalxis TavmoyriT sruldeba�<br />
53� saxarebisa da homiliis Semdeg, gansakuTrebiT kvira dReobiT da dadgenil<br />
dResaswaulebze (festis de praeceptio), unda aRdges „erToblivi“ anu „er-<br />
TgulTa locva“, raTa xalxis monawileobiT hyon vedreba (obsecrationes) wmida<br />
eklesiisTvis, Cvens mTavarTaTvis, SeWirvebulTaTvis, yvela adamianisaTvis<br />
da mTeli samyaros gamosaxsnelad 39 �<br />
54� mesaze, romelic xalxis monawileobiT sruldeba, saTanado adgili<br />
SeiZleba daeTmos adgilobriv enas, gansakuTrebiT sakiTxavebsa da er-<br />
Tobliv locvaSi, agreTve, garemoebaTa mixedviT, xalxisTvis gankuTvnil<br />
nawilebSic, mocemuli konstituciis 36-e muxlis mixedviT�<br />
amave dros, gasaTvaliswinebelia, rom qristes erTgulebs unda SeeZloT<br />
laTinur enazec mesis (Ordinarii Missae) im nawilebis erTad Tqma an galoba,<br />
romlebic maTTvis aris gankuTvnili�<br />
iq, sadac mizanSewonili Cans mesaSi adgilobrivi enis ufro farTod gamoyeneba,<br />
unda gaTvaliswinebul iqnas mocemuli konstituciis 40-e muxlis<br />
miTiTeba�<br />
38 Sdr� S� Cyrillus Alex�, Comment. in Io. Evang., lib� XI-X<strong>II</strong>: PG 74, 557-564�<br />
39 Sdr� 1 tim� 2, 1-2�
SACROSANCTUM CONCILIUM<br />
55� Zalze sasurvelia mesaSi srulyofili monawileoba, rac imas niSnavs,<br />
rom erTgulebi mRvdelmsaxuris ziarebis Semdeg imave msxverplSewirvidan<br />
uflis sxeuls iReben�<br />
ucvlelia tridentis krebis mier dadgenili dogmaturi principebi 40 �<br />
amasTanave, samociqulo saydris mier gansazRvrul SemTxvevebSi, episkoposTa<br />
gadawyvetilebiT, SesaZlebelia ziarebis daSveba orive saxiT, rogorc<br />
samRvdeloTaTvis da moweseebisTvis, aseve saero pirTaTvis: magaliTad,<br />
xeldasxmulTaTvis – maTi xeldasxmis wmida mesaSi (veluti ordinatis in Missa sacrae<br />
suae ordinationis), RmrTivSewirulTaTvis – maTi samoweseo aRTqmis dadebis<br />
mesaSi (professis in Missa religiosae suae professionis), neofitebisTvis – im mesaze,<br />
romelic naTlobas mosdevs�<br />
56� ori nawili, romlebisganac garkveulwilad Sedgeba wirva, e� i� sityvis<br />
liturgia da evqaristia, ise mWidrod aris erTmaneTTan dakavSirebuli,<br />
rom isini kultmsaxurebis (cultus) erT aqts qmnian� amitom wmida<br />
<strong>kreba</strong> dabejiTebiT mouwodebs sulTa mwyemsebs, rom katexizaciisas<br />
(in catechesi tradenta) erTgulebs gulmodgined aswavlon mTels mesaSi monawileobis<br />
aucileblobis Sesaxeb, upirveles yovlisa, kvira dReebSi da<br />
dadgenil dResaswaulebSi�<br />
57� §1� Tanamsaxureba (concelebratio), romelic kargad avlens mRvdelmsaxurebis<br />
erTianobas, eklesiaSi dRemde aris Semonaxuli, rogorc aRmosavleT-<br />
Si, aseve dasavleTSi� amitom <strong>kreba</strong>m ineba, Tanamsaxurebis SesaZlebloba<br />
Semdeg SemTxvevebzec gaavrcelos:<br />
1� a) didi xuTSabaTi, rogorc mironkurTxevis mesa, aseve mwuxris wirva�<br />
b) wirvebi, romlebic sruldeba krebebze, episkoposTa Se<strong>kreba</strong>sa da<br />
sinodebze�<br />
g) winamZRvris kurTxevis wirva (ad Missam in Benedictione Abbatis)�<br />
2� agreTve, ordinariusis nebarTviT, romelic uflebamosilia, gansazRvros<br />
Tanamsaxurebis mizanSewoniloba, Semdeg SemTxvevebSi:<br />
a) samonastro wirva da mTavari wirva eklesiebSi, rodesac erTgul-<br />
TaTvis saWiroeba ar moiTxovs yvela damswre mRvdlis individualur<br />
msaxurebas�<br />
b) wirva yvela saxis mRvdelmsaxuris (rogorc saeroTa, aseve moweseTa)<br />
Se<strong>kreba</strong>ze�<br />
§2� 1� episkoposTa funqcias warmoadgens diocezSi Tanamsaxurebis wesis<br />
warmarTva�<br />
2� amasTanave, mRvdels yovelTvis unda hqondes SesaZlebloba, individualurad<br />
aRasrulos wirva, magram ara erTsa da imave dros, erTsa<br />
da imave eklesiaSi, da ara did xuTSabaTs (nec feria V in Cena Domini)�<br />
58� unda Sedges Tanamsaxurebis axali wesi, romelic Seva romis pontifikalSi<br />
da wirvis wesSi�<br />
Tavi <strong>II</strong>I<br />
sxva saidumloni da sakramentaliebi<br />
59� saidumloebi mimarTulia adamianTa wmidayofisken, qristes sxeulis<br />
Senebisken, da bolos, RmrTis Tayvaniscemisken� magram, rogorc niSnebs, maT<br />
saswavlo funqciac aqvT� maTSi ara marto igulisxmeba (supponunt) sarwmunoe-<br />
40 Sess� 21, 16 iul� 1562� DOCTRINA DE Communione sub utraque specie et parvulorum, c� 1-3: CONC�<br />
TRID�, ed� cit�, V<strong>II</strong>I, 698-699�<br />
47
48<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
ba, aramed isini sityvebiTa da saqmeebiT mas asazrdoeben, ganamtkiceben da<br />
gamoxataven� amitom maT rwmenis saidumloni ewodeba� ra Tqma unda, maT madli<br />
moaqvT� amasTanave, maTi aRsruleba saukeTesod ganawyobs erTgulebs<br />
imisTvis, rom maT madli nayofierad miiRon, RmerTs saTanadod scen Tayvani<br />
da siyvaruliT icxovron (ad caritatem exercendam)�<br />
amitom Zalze didi mniSvneloba aqvs imas, rom erTgulebs advilad esmodeT<br />
saidumloTa niSnebi, da dabejiTebiT mimarTon saidumloT, romlebic<br />
qristianul cxovrebas asazrdoeben�<br />
60� garda amisa, wmida deda eklesiam sakramentaliebic daawesa� es aris wmida<br />
niSnebi, romelTa meSveobiT, saidumloTa erTgvari mibaZviT, xdeba, upirveles<br />
yovlisa, sulier qmedebaTa (effectus) aRniSnva da, eklesiis SuamdgomlobiT,<br />
maTi miReba� maTi meSveobiT adamianebi ganewyobian saidumloTa qmedebebis<br />
misaRebad da xdeba cxovrebis sxvadasxva garemoebaTa wmidayofa�<br />
61� amgvarad, saidumloTa da sakramentaliebis liturgiis Sedegad, saTanadod<br />
momzadebuli erTgulebisTvis, saRmrTo madliT, xdeba TiTqmis yvela<br />
cxovrebiseuli movlenis wmidayofa� madli momdinareobs qristes saaRdgomo<br />
vnebis, sikvdilisa da aRdgomis saidumloebidan, romlidanac Zalas<br />
iZens yvela saidumlo da sakramentaliebi� faqtiurad, nebismier patiosan<br />
sargeblobas materialuri nivTebiT SeiZleba miznad hqondes adamianis wmidayofa<br />
da RmrTis dideba�<br />
62� saidumloTa da sakramentaliebis wesSi, droTa svlasTan erTad, iseTi<br />
ram Seipara, ramac maTi buneba da mizani Cveni droisTvis naklebad gasagebi<br />
gaxada� amitom saWiroa, zogierTi ram Cveni epoqis moTxovnilebebs miesadagos�<br />
maT gadasinjvasTan dakavSirebiT wmida <strong>kreba</strong> adgens:<br />
63� saidumloTa da sakramentaliebis gangebulebaSi SeiZleba didi sargebloba<br />
hqondes adgilobrivi enis gamoyenebas� mas ufro farTo adgili unda<br />
daeTmos, qvemoT CamoTvlili normebis mixedviT:<br />
a) saidumloTa da sakramentaliebis gangebulebaSi SesaZlebelia adgilobrivi<br />
enis gamoyeneba, 36-e muxlis Tanaxmad�<br />
b) romauli wesis axali gamocemis Tanaxmad, uflebamosilma adgilobrivma<br />
saeklesio xelisuflebam, romlis Sesaxeb aris laparaki mocemuli konstituciis<br />
22-e muxlis §2-Si, unda SeZlebisdagvarad swrafad moamzados sagangebo<br />
ritualebi, romlebic calkeuli regionebis moTxovnilebebs Seesabameba, maT<br />
Soris enis sferoSi� samociqulo saydris mier aqtebis gadasinjvis Semdeg<br />
unda moxdes Sesabamis regionebSi maTi gamoyeneba� am ritualebisa Tu wesebis<br />
sagangebo krebulebis Seqmnisas ar unda iqnas gamotovebuli is miTiTebani,<br />
romlebic romaul wesSi win uZRvis calkeul wesebs, rogorc samoZRvrosa da<br />
sawesos, aseve maT, romlebsac sagangebo socialuri datvirTva aqvT�<br />
64� unda aRdges mozrdilTa katexizacia, mraval safexurad danawilebuli�<br />
adgilobrivi ordinariusis gadawyvetilebiT, saWiroa misi xmareba-<br />
Si Semotana� amis safuZvelze SeiZleba wmidayofil iqnas katexizaciis dro,<br />
saTanado ganaTlebisTvis gankuTvnili� es xdeba wmida wesebis saSualebiT<br />
romlebic droTa viTarebaSi mimdevrobiT sruldeba�<br />
65� garda imisa, rac qristianul tradiciaSia mocemuli, misiis qveyneb-<br />
Si SeiZleba daSvebul iqnas iniciaciis is elementebic, romlebic ama Tu im<br />
xalxisTvis aris Cveuli, ramdenadac es SeiZleba Seesabamos qristianul<br />
wess, mocemuli konstituciis 37-40-e muxlis Tanaxmad�
SACROSANCTUM CONCILIUM<br />
66� unda gadaisinjos mozrdilTa naTlobis orive wesi, rogorc ufro<br />
martivi, aseve ufro sazeimo, aRdgenili katexumenatiT� romaul wirvaSi<br />
unda Setanil iqnes sagangebo wirva: „naTlobisaTvis“ (In collatione Baptismi)�<br />
67� unda gadaisinjos bavSvTa naTlobis wesi� is unda Seesabamos yrmaTa<br />
namdvil mdgomareobas� Tavad wesSi ufro metad unda iyos warmoCenili mSobelTa<br />
da maTi STamomavlebis (patrinorum) funqciebi�<br />
68� naTlobis wesSi saWiroa adaptaciebi, romlebic ganxorcieldeba adgilobrivi<br />
ordinariusis gadawyvetilebiT, mosanaTlav pirTa didi raodenobiT<br />
Tavmoyris SemTxvevaSi� garda amisa, unda Sedges ufro mokle wesic,<br />
romelic SeiZleba gamoiyenon katexistebma, gansakuTrebiT misiis qveynebSi,<br />
da sazogadod, erTgulebmac, sikvdilis safrTxis winaSe, rodesac ar aris<br />
mRvdelmsaxuri an diakoni�<br />
69� nacvlad wesisa, romelsac ewodeba: „wesi imis damatebisa, rac yrmis na-<br />
Tlobisas iqna gamotovebuli“, unda Sedges axali wesi, sadac ufro naTlad<br />
da Sesaferisad iqneba aRniSnuli, rom yrma, Semoklebuli wesiT naTelRebuli,<br />
ukve miRebulia eklesiaSi�<br />
unda Sedges agreTve axali wesi maTTvis, vinc ukve moinaTla uflebamosilad<br />
da moiqca wmida kaTolikur sarwmunoebaze, raTa aRiniSnos,<br />
rom isini daSvebulni arian eklesiasTan erTobaSi (in Ecclesiae communionem<br />
admitti)�<br />
70� naTlobis wyali, saaRdgomo drois garda (extra tempus paschale), SeiZleba<br />
nakurTxi iqnes Tavad naTlobis wesSi, miRebuli (probata) mokle formuliT�<br />
71� unda gadaisinjos mironcxebis wesic, raTa naTlad warmoCndes am<br />
saidumlos Sinagani kavSiri mTel qristianul iniciaciasTan� amitom mizan-<br />
Sewonilia, rom am saidumlos miRebas win uswrebdes naTlobis aRTqmaTa ganaxleba�<br />
saWiroebis SemTxvevaSi mironcxeba SeiZleba mesis msvlelobaSi aRsruldes�<br />
rac Seexeba wess, romelic mesis gareSe sruldeba, unda momzaddes formula,<br />
romelic misi Sesavali iqneba�<br />
72� sinanulis wesi da formulebi ise unda gadaisinjos, rom maT ufro na-<br />
Tlad gamoxaton saidumlos buneba da moqmedeba�<br />
73� „zeTis cxeba“ („Extrema Unctio“), romelsac agreTve SeiZleba vuwodoT<br />
(da ase ukeTesic aris) „sneulTa cxeba“, ar aris mxolod maTi saidumlo, vinc<br />
sicocxlis ukidures zRvarze dgas� amitom mis misaRebad saTanado dro<br />
dgeba, udaod, ukve maSin, rodesac erTgulebi sikvdilis safrTxis winaSe<br />
dganan, sneulebis an siberis gamo�<br />
74� sneulTa cxebisa da zeTis kurTxevis (Viatici) calkeuli wesis garda,<br />
unda Sedges dadgenili (continuus) wesi, romlis mixedviT sneulTa cxeba moxdeba<br />
aRsarebisa da zeTis miRebis Semdeg�<br />
75� cxebaTa ricxvi garemoebaTa mixedviT unda ganisazRvros, xolo<br />
locvebi, romlebic avadmyofTa cxebis wess exeba, unda gadaisinjos� isini im<br />
avadmyofTa mdgomareobas unda upasuxebdnen, romlebic saidumlos iReben�<br />
49
50<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
76� unda gadaisinjos xeldasxmis wesebi, rogorc ceremoniebis, aseve teqstebis<br />
TvalsazrisiT� episkoposis sityva, yoveli xeldasxmisa Tu aRyvanebis<br />
(Consecrationis) dasawyisSi, SeiZleba adgilobriv enaze warmoiTqvas�<br />
episkoposis aRyvanebaze yvela damswre episkoposisTvis nebadarTulia<br />
xelis dasxma�<br />
77� unda gadaisinjos da gamdidrdes qorwinebis aRsrulebis wesi, romelic<br />
romaul ritualSi arsebobs, raTa masSi ufro naTlad aRiniSnos saidumlos<br />
madli da xazi gaesvas meuRleTa funqciebs�<br />
„wmida <strong>kreba</strong>s didad surs, rom mTlianad SenarCunebul iqnas is kargi<br />
Cveulebebi da ceremoniebi, romlebsac sxvadasxva regionSi qorwinebis saidumlos<br />
aRsrulebisas mimarTaven“ 41 �<br />
garda amisa, uflebamosil adgilobriv saeklesio xelisuflebas, romlis<br />
Sesaxeb laparakia mocemuli konstituciis 22-e muxlis §22-Si, SesaZlebloba<br />
eZleva, 63-e muxlis Tanaxmad, SeimuSavos sakuTari wesi, romelic<br />
adgilobriv da erovnul Cveulebebs Seesabameba� amasTanave ZalaSi rCeba kanoni,<br />
romlis Tanaxmad damswre mRvdelmsaxuri svams kiTxvas da pasuxs iRebs<br />
meqorwineTa Tanxmobis Sesaxeb�<br />
78� Cveulebriv qorwineba wirvis dros unda aRsruldes, saxarebis ki-<br />
Txvisa da homiliis Semdeg, erTgulTa locvamde� sasZlos dalocva ise unda<br />
Seswordes, rom xazi gaesvas orive meuRlis movaleobas, iyvnen erTmaneTis<br />
erTgulni� is adgilobriv enaze unda iTqvas�<br />
79� saWiroa sakramentaliebis gadasinjva� amasTanave ZiriTadi norma<br />
unda iyos erTgulTa Segnebuli, aqtiuri da martivi monawileoba, agreTve<br />
Cveni drois moTxovnilebebis gaTvaliswineba� 63-e muxlis Sesabamisad ritualebis<br />
gadasinjvisas SesaZloa daematos axali sakramentaliebi, Tu es<br />
aucilebelia�<br />
kurTxevaTa ricxvi mcire unda iyos� kurTxevaTa ufleba mxolod episkoposebisa<br />
da ordinariusebisTvis aris dasaSvebi�<br />
gansakuTrebul viTarebaSi da ordinariusis gadawyvetilebiT, SesaZlebelia,<br />
zogierTi sakramentaliebi ganagon saero pirebma, romlebic saTanado<br />
TvisebebiT arian dajildovebulni�<br />
80� unda gadaisijos qalwulTa kurTxevis wesi, romelic romaul pontifikalSi<br />
aris mocemuli�<br />
garda amisa, unda Sedges samoweseo aRTqmisa (professionis religiosae) da aR-<br />
TqmaTa ganaxlebis wesi, romelic iqneba ufro didi erTianobis, zomierebisa<br />
(sobrietatis) da Rirsebis safuZveli� am wess unda misdion maT, vinc mesaze<br />
aRasrulebs an ganaaxlebs samoweseo aRTqmas� amasTanave ZalaSi rCeba kerZo<br />
kanonebi�<br />
sasurvelia, rom samoweseo aRTqma wirvisas daidos�<br />
81� dakrZalvis wesma ufro naTlad unda gamoxatos qristianuli sikvdilis<br />
saaRdgomo xasiaTi da ukeTesad upasuxos calkeuli regionis viTarebebsa<br />
da tradiciebs, iseT sakiTxSic ki, rogoric aris liturgiuli feri�<br />
82� unda gadaisinjos bavSvTa damarxvis wesi� mas sakuTari wirva sWirdeba�<br />
41 CONC: TRID�, Sess� 24, 11 nov� 1563, de reformatione, cap� 1: CONC� TRID�, ed. cit., IX� Actorum<br />
pars VI, Friburgi Brisgoviae 1924, p� 969� – Sdr� Rituale Romanum, tit� V<strong>II</strong>I, c� <strong>II</strong>, n� 6�
SACROSANCTUM CONCILIUM<br />
Tavi IV<br />
saRmrTo msaxureba (de officio divino)<br />
83� axali da Zveli aRTqmis uzenaesma mRvdelmsaxurma, ieso qristem,<br />
miiRo adamianuri buneba� man miwier ltolvilebaSi is himni Semoitana, romelsac<br />
zeciur samkvidrebelSi (in supernis sedibus) saukunod galoben� man Semoikriba<br />
adamianTa mTeli sazogadoeba da is qebis saRmrTo simReris erToblivi<br />
galobiT SemoierTa�<br />
am samRvdelmsaxuro movaleobas igi ganagrZobs eklesiis meSveobiT,<br />
romelic ara marto evqaristiis aRsrulebiT, aramed sxva saSualebebiTac<br />
– upirveles yovlisa, saRmrTo msaxurebiT, ufals gamudmebiT aqebs da<br />
Suamdgomlobs mTeli samyaros gamoxsnisaTvis�<br />
84� Zveli qristianuli tradiciiT, Jamni ise aris agebuli, rom dRisa da<br />
Ramis mTeli mdinareba RmrTis qebas unda mieZRvnas� rodesac qebis am WeSmaritad<br />
gansacvifrebel galobas saTanadod asruleben mRvdelmsaxurni da<br />
sxvani, eklesiis istituciis mier am saqmisaTvis rCeulni, an qristes erTgulni,<br />
romlebic mRvdelmsaxurTan erTad miRebuli formiT loculoben,<br />
maSin es WeSmaritad aris xma im sZlisa, romelic siZes esaubreba� metic: es<br />
aris qristes locva, romelsac is Tavis sxeulTan erTad mamisadmi aRavlens�<br />
85� amitom yvela, vinc amas aRasrulebs, asrulebs eklesiis movaleobas<br />
da, imave dros, eziareba qristes sZlis uzenaes pativs: RmrTis gandidebiT,<br />
isini RmrTis saydris (thronum) winaSe deda eklesiis saxeliT warsdgebian�<br />
86� mRvdelmsaxurni, romlebic wmida samRvdlo msaxurebiT arian dakavebulni,<br />
miT ufro mondomebiT Seasruleben JamTa sadidebels, rac ufro<br />
cocxlad gaacnobiereben, rom maT exeba pavles darigeba: „mouklebelad<br />
ilocevdiT“ (1Tes� 5, 17), radgan mxolod ufals ZaluZs mianiWos warmateba<br />
da zrda im saqmes, romlisTvisac isini iRwvian� igi ambobs: „T¢nier Cemsa<br />
arara¡ Zal-gic yofad“ (ioan� 15, 5)� amitom mociqulebma, diakonebis dawesebisas,<br />
Tqves: „xolo Cuen locvasa da msaxurebasa amis sityv¢sasa ganvekrZalneT“<br />
(saqme 6, 4)�<br />
87� mocemul viTarebaSi, mRvdelmsaxurTa Tu eklesiis sxva wevrTa mier<br />
saRmrTo msaxurebis ukeTesad da ufro srulyofilad Sesrulebis mizniT,<br />
wmida <strong>kreba</strong>m (igi ganagrZobs samociqulo saydris mier warmatebiT wamowyebul<br />
ganaxlebas) ineba, msaxurebis Sesaxeb, romelic romauli wesis Tanaxmad<br />
sruldeba, Semdegi daedgina:<br />
88� msaxurebis mizani aris dRis wmidayofa� amitom Jamnis tradiciuli mimdinareoba<br />
ise unda ganaxldes, rom Jamni SeZlebisdagvarad WeSmarit dros<br />
Seesabamos� amasTanave gasaTvalsiwinebelia dRevandeli cxovrebis viTareba,<br />
romelSic upirveles yovlisa isini imyofebian, vinc samociqulo saqmeebiT<br />
aris dakavebuli�<br />
89� amgvarad, msaxurebis ganaxlebisas Semdegi normebi unda iqnas daculi:<br />
a) qebani, rogorc ciskris locvebi, da mwuxrni, rogorc saRamos locvebi,<br />
sayovelTao eklesiis pativdebuli tradiciiT, unda miCneul iqnas yoveldRiuri<br />
msaxurebis ormag RerZad, da amgvarad unda Sesruldes�<br />
b) „kompletoriumi“ ise unda ganwesdes, rom dRis bolos saTanadod<br />
Seewyos�<br />
51
g) Jamni, romelsac „matutinum“ ewodeba, inarCunebs gundSi Ramis qebis<br />
Taviseburebas� amasTanave, misi adaptacia aris saWiro, raTa misi warmoTqma<br />
dRis nebismier saaTze SeiZlebodes� is unda Seicavdes naklebi raodenobis<br />
fsalmunebs da ufro vrcel sakiTxavebs�<br />
d) pirveli Jamni unda moixsnas�<br />
e) gundSi unda SenarCunebul iqnes mcire Jamni: mesame, meeqvse, mecxre�<br />
gundis gareSe samidan erTis amorCeva SeiZleba, romelic dRis dros ufro<br />
Seefereba�<br />
90� saRmrTo msaxureba, rogorc eklesiis sajaro locva, aris RmrTismosaobis<br />
wyaro da pirovnuli locvis sazrdo� amitom mRvdelmsaxurni da<br />
yvela, vinc saRmrTo msaxurebis monawilea, mowodebulni arian ufalSi, rom<br />
misi Sesrulebisas goneba xmas SeuTanxmon� imisaTvis, rom es ukeT SeZlon,<br />
isini unda eziaron ufro farTo ganaTlebas liturgiisa da bibliis, gansakuTrebiT<br />
fsalmunTa sferoSi�<br />
am ganaxlebis ganxorcielebisas romauli msaxurebis saukunovani sagan-<br />
Zuris adaptacia ise unda moxdes, rom misi ufro farTod da advilad gamoyeneba<br />
SeZlon maT, visac is aris mindobili�<br />
91� imisaTvis, raTa JamTa mimdinareoba, 89-e muxlSi warmodgenili, realurad<br />
iqnas daculi, fsalmunni unda ganawildes ara erT kvireulze, aramed<br />
drois ufro vrcel monakveTze�<br />
fsalmunTa gadasinjvis saqme, warmatebiT wamowyebuli, SeZlebisdagvarad<br />
swrafad unda iqnas bolomde miyvanili� amasTanave saWiroa qristianuli<br />
laTinurisTvis yuradRebis miqceva, rac gulisxmobs mis gamoyenebas<br />
liturgiaSi, maT Soris galobisas, agreTve laTinuri eklesiis mTeli tradiciis<br />
gaTvaliswinebas�<br />
92� sakiTxavebTan dakavSirebiT gasaTvaliswinebelia Semdegi:<br />
a) wmida werilis sakiTavi ise unda ganewyos, rom saRmrTo sityvebis<br />
saunje martivad da meti sisruliT iyos xelmisawvdomi�<br />
b) ukeT unda iqnes amorCeuli sakiTxavebi, amokrebili mamaTa, moZRvar-<br />
Ta da saeklesio mweralTa Txzulebebidan�<br />
g) wmidanTa wamebani an cxovrebani istoriulad sarwmuno unda iyos�<br />
93� himnebi, Tu es mizanSewonilia, unda aRdges pirvandeli formiT� amasTanave,<br />
himnebidan unda amoRebul iqnas an Seicvalos is, rasac miTologiuri<br />
elferi aqvs an rac qristianul RmrTismosaobas naklebad Seesabameba�<br />
saWiroebisda mixedviT, dasaSvebia sxva himnebic, romlebic sagalobelTa<br />
saganZurSi moipoveba�<br />
94� dRis WeSmaritad wmidayofisTvis, agreTve imisaTvis, rom Jamnis ki-<br />
Txvas sulieri sargebloba hqondes, saWiroa Jamnis gangebulebisas drois<br />
dacva, romelic maqsimalurad uaxlovdeba calkeuli kanonikuri Jamnis<br />
namdvil dros�<br />
95� sakrebuloebma, romlebic gunds warmoadgenen, konventuri wirvis<br />
garda, yoveldRiurad unda aRasrulon saRmrTo msaxureba gundSi, kerZod:<br />
a) mTeli msaxureba unda aRasrulon kanonikebis, monazoni Zmebisa da debis<br />
ordenebma, romlebic kanonmdeblobiT an konstituciiT movaleni arian,<br />
gundi warmoadginon�<br />
b) sakaTedro an kolegiurma kapitulebma unda aRasrulon saRmrTo msaxurebis<br />
is nawilebi, romlebic maT sazogado an kerZo kanonmdeblobiT evalebaT�<br />
52<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong>
SACROSANCTUM CONCILIUM<br />
g) xolo im sakrebuloTa yvela wevrma, vinc an ufro maRal xarisxs ganekuTvneba,<br />
an is, visac sazeimod aRTqmebi aqvs dadebuli (garda konversebisa),<br />
martom (soli) unda ikiTxos Jamnis is nawilebi, romlebsac is gundSi<br />
ar asrulebs�<br />
96� samRvdeloni, romlebic ar arian valdebulni, gundSi monawileobdnen,<br />
valdebulni arian, Tu isini ufro maRal xarisxSi imyofebian, yoveldRiurad<br />
aRasrulon mTeli msaxureba, an erToblivad, an marto, 89-e muxlis<br />
normis Tanaxmad�<br />
97� wesebma unda gansazRvros, Tu aris mizanSewonili saRmrTo msaxurebis<br />
Senacvleba liturgiuli qmedebiT�<br />
calkeul SemTxvevaSi da sapatio mizeziT ordinariusebma SeiZleba<br />
mTlianad an nawilobriv gaaTavisuflon Tavisi qvemdgomni msaxurebis aRsrulebis<br />
valdebulebisgan, an es valdebuleba Secvalon�<br />
98� nebismieri srulyofili cxovrebis institutis wevrebi, romlebic,<br />
konstituciaTa ZaliT, saRmrTo msaxurebis zogierT nawils asruleben, eklesiisTvis<br />
sajaro locvas aRasruleben�<br />
sajaro locvas isini maSinac aRasruleben, Tu, konstituciebis ZaliT,<br />
warmoTqvamen mcire msaxurebas, im SemTxvevaSi, Tu is msaxurebis Sesabamisad<br />
aris Sedgenili da saTanadod aprobirebuli�<br />
99� saRmrTo msaxureba aris xma eklesiisa anu mTeli mistikuri sxeulisa,<br />
romelic RmerTs sajarod adidebs� amitom sasurvelia, rom samRvdelo pirebma,<br />
romlebsac gundSi monawileoba ar evalebaT, da upirveles yovlisa,<br />
mRvdelmsaxurebma, romlebic erTad cxovroben an erTad ikribebian, saRmr-<br />
To msaxurebis erTi nawili mainc erToblivan aRasrulon�<br />
vinc msaxurebas an gundSi aRasrulebs, an erToblivad, man es funqcia<br />
rac SeiZleba srulyofilad unda Seasrulos� es niSnavs rogorc Sinagan sulier<br />
mowiwebas, aseve mis garegan gamoxatulebas�<br />
100� dae, sulTa mwyemsebma izrunon imisTvis, rom umTavresi Jamni,<br />
upirveles yovlisa mwuxrni, erToblivad Sesruldes eklesiaSi kviradReobiT<br />
da, gansakuTrebiT, sazeimo dResaswaulebze� rekomendirebulia,<br />
Tavad saero pirebmac warmoTqvan saRmrTo msaxureba, an mRvdelmsaxurebTan<br />
erTad, an roca erTmaneTTan arian Sekrebilni, an Tundac<br />
TiToeulma martom�<br />
101� §1� laTinuri wesis saukunovani tradiciiT, samRvdelo pirebma saRmrTo<br />
msaxurebaSi unda SeinarCunon laTinuri ena� calkeul SemTxvevaSi ordinariuss<br />
eniWeba uflebamosileba, dauSvas, 36-e muxlis normis Tanaxmad,<br />
adgilobriv enaze Sesrulebuli Targmanis xmareba im samRvdeloTaTvis, visTvisac<br />
laTinuri enis xmareba seriozul dabrkolebas warmoadgens msaxurebis<br />
jerovnad Sesrulebis saqmeSi�<br />
§2�Uuzenaesma kompetenturma pirma SeiZleba ufleba misces monazon<br />
debs da srulyofili cxovrebis intitutebis wevrebs, rogorc<br />
arasamRvdelo mamakacebs, aseve qalebs, saRmrTo msaxurebaSi, agreTve<br />
gundSi msaxurebisas, gamoiyenon adgilobrivi ena, Tuki Targmani mowonebulia�<br />
§3� yoveli samRvdelo piri, romelsac saRmrTo msaxureba aqvs mindobili,<br />
da romelic mas erTgulTa jgufTan an maTTan erTad, vinc §2-Si iyo<br />
53
54<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
dasaxelebuli, adgilobriv enaze asrulebs, akmayofilebs misTvis dakisrebul<br />
movaleobas, Tu Targmanis teqsti mowonebulia�<br />
Tavi V<br />
liturgiuli weliwadi<br />
102� RmrTismosavi dedaeklesia Tavs valdebulad miiCnevs, izeimos Tavisi<br />
saRmrTo siZis macxovnebeli saqme� amas is akeTebs wlis ganmavlobaSi,<br />
garkveul dReebSi, wmida mogonebiT� yovel kviras, im dRes, romelsac man<br />
„uflis dRe“ uwoda, is moigonebs uflis aRdgomas� amasTanave, eklesia mas<br />
aRniSnavs weliwadSi erTxel, aRdgomis udidesi zeimiT, mis netar vnebebTan<br />
erTad�<br />
wliuri ciklis ganmavlobaSi eklesia ganmartavs qristes saidumloebas,<br />
dawyebuli ganxorcielebiTa da SobiT, vidre amaRlebamde, vidre ormocdameaTe<br />
dRemde da netari imedis molodinamde da uflis mosvlamde�<br />
ase ixsenebs eklesia gamomsyidvelis saidumloebebs� is cxads xdis er-<br />
TgulebisTvis uflis siqveleTa da damsaxurebaTa simdidreebs� amgvarad,<br />
maT yvela droSi awmyooba eniWeba, xolo erTgulebi mas exebian da gamoxsnis<br />
madliT aRivsebian�<br />
103� qristes saidumloebaTa am wliuri ciklis aRniSnvisas (celebrando),<br />
wmida eklesia gansakuTrebuli siyvaruliT scems Tayvans netar mariams,<br />
RmrTis dambadebels� is urRvevi kavSiriT aris dakavSirebuli Tavisi Zis gamoxsnis<br />
saqmesTan� mariamSi eklesia aRfrTovanebulia gamosyidvis ubrwyinvalesi<br />
nayofiT da mas ganadidebs� eklesias surs da imedi aqvs, iyos Tavadve<br />
mTlianad is, rasac igi mariamSi, rogorc uwmindes xatSi, sixaruliT<br />
Wvrets�<br />
104� wliur brunvaSi eklesiam Seitana mogonebebi martvilebsa da sxva<br />
wmidanebzec, romlebmac RmrTis mravalsaxovani madliT srulyofilebas<br />
miaRwies da gamoxsna ukve miiRes� isini srulyofil qebas ugaloben RmerTs<br />
caTa Sina da CvenTvis Suamdgomloben� wmidanTa mosaxsenebel dReebSi eklesia<br />
qadagebs aRdgomis saidumloebas qristesTan erTad Tanavnebul da Tanagandidebul<br />
wmidanebSi� igi erTgulebs maT qmedebebs rogorc magaliTebs<br />
sTavazobs, romlebic qristes meSveobiT yvelas mamisken miizidavs� wmidan-<br />
Ta damsaxurebebiT eklesia RmrTis wyalobas gamoiTxovs�<br />
105� dabolos, wlis sxvadasxva dros, tradiciuli discipilinebis mixedviT,<br />
eklesia srulyofs erTgulTa ganaTlebas, sulisa da sxeulis Rmr-<br />
Tismosavi wvrTniT, darigebebiT, locviT, agreTve sinanulisa da gulmowyalebis<br />
saqmeebiT�<br />
amitom ineba wmida <strong>kreba</strong>m, daedgina Semdegi:<br />
106� samociqulo tradiciiT (is dasabams Tavad qristes aRdgomidan<br />
iRebs), aRdgomis saidumloebas eklesia zeimobs yovel merve dRes� mas samarTlianad<br />
ewodeba uflis dRe anu kvira� am dRes qristes erTgulni<br />
unda erTad Seikribon, raTa RmrTis sityvis mosmeniTa da evqaristiaSi monawileobiT,<br />
moigonon ufali iesos vneba, aRdgoma da dideba, da uTxran madloba<br />
RmerTs, romelmac isini kvlav Soba „sasoebad cxoelad aRdgomiTa<br />
ieso qristesiTa mkudreTiT“ (1petr� 1, 3)� amitom aris uflis dRe upirvelesi<br />
dResaswauli� RmrTismosav erTgulebs is mudam Tvalwin unda edgas da<br />
mis Sesaxeb axsovdeT, raTa igi sixarulisa da Sromisagan dasvenebis dRec
SACROSANCTUM CONCILIUM<br />
gaxdes� sxva zeimebi (Tu ara marTlac umniSvnelovanesi) masze upiratesad<br />
ar unda migvaCndes, radgan igi aris saZirkveli da birTvi mTeli liturgiuli<br />
weliwadisa�<br />
107� liturgiuli weli ise unda gadaisinjos, rom Cveni epoqis garemoebaTa<br />
Sesabamisad wmida TariRebTan dakavSirebuli Cveulebebisa da wesebis<br />
Senaxvisa da aRdgenisas SenarCunebul iqnas maTi dasabamieri saxe, raTa er-<br />
TgulTa RmrTismosaoba saTanadod sazroobdes qristianuli gamosyidvis<br />
saidumloebaTa dResaswaulebze, gansakuTrebiT aRdgomis saidumloebisas�<br />
adaptaciebi, adgilis garemoebaTa mixedviT, Tuki isini aucilebelia, unda<br />
Seesabamos 39-e da 40-e muxlis normebs�<br />
108� erTgulTa sulebi unda mimarTuli iyos, upirveles yovlisa, uflis<br />
DdResaswaulebze, romlebzec wlis ganmavlobaSi aRiniSneba gamoxsnis saidumloebani�<br />
amitom uflis dResaswaulebma (Proprium de Tempore) misTvis Sesaferisi<br />
adgili unda daikavos, romelic aRemateba wmidanTa dResaswaulebs,<br />
raTa gamoxsnis saidumloebaTa mTeli cikli saTanadod aRiniSnos�<br />
109� didi marxvis periods ormagi datvirTva aqvs� is, upirveles yovlisa,<br />
naTlobis mogonebiT an misTvis mzadebiT, agreTve sinanuliT, erTgulebs<br />
ganawyobs imisTvis, rom ufro mondomebiT isminon uflis sityva, miecnen<br />
locvas da izeimon saaRdgomo saidumloeba� es ufro naTlad unda warmoCndes<br />
rogorc liturgiaSi, aseve liturgiul katexizaciaSi� aqedan gamomdinare,<br />
a) didi marxvis liturgiisTvis damaxasiaTebeli naTlobis elementebi<br />
ufro farTod unda iqnas gamoyenebuli� saWiroebis SemTxvevaSi, zogierTi<br />
ram Zveli tradiciidan unda aRdges�<br />
b) igive unda iTqvas sinanulis elementebze� rac Seexeba katexezacias,<br />
erTgulTa gulebSi unda aRibeWdos, codvis socialur SedegebTan er-<br />
Tad, sakuTriv sinanulis buneba, romelsac sZuls codva, rogorc RmrTis<br />
Seuracxyofa� amasTanave gasaTvaliswinebelia eklesiis roli sinanulis<br />
qmedebaSi� yuradReba unda mieqces locvas codvilTaTvis�<br />
110� didi marxvis ganmavlobaSi sinanuli ara marto Sinagani da individualuri<br />
unda iyos, aramed garegani da socialuric� saWiroa sinanulis<br />
praqtikisTvis xelSewyoba, Cveni epoqisa da sxvadasxva regionebis SesaZleblobaTa<br />
mixedviT, agreTve, erTgulTa mdgomareobis mixedviT� xelisufalni,<br />
romlis Sesaxeb aris laparaki 22-e muxlSi, amis rekomendacias unda<br />
iZleodnen�<br />
wmida unda iyos aRdgomis marxva, vnebis paraskevs da uflis sikvdilis<br />
dRes� misi aRniSnva yvelgan unda moxdes da, Tu saWiroa, SabaTsac gagrZeldes,<br />
rom amgvarad, amaRlebuli da Ria guliT, uflis aRdgomas SevxvdeT�<br />
111� tradiciis mixedviT, wmidanebs Tayvans scemen eklesiaSi, agreTve<br />
maT namdvil da warmosaxviT nawilebs� wmidanTa dResaswaulebi qadagebs<br />
qristes saswaulebs mis msaxurTa saxiT da erTgulebs sTavazobs Sesaferis<br />
magaliTebs misabaZad�<br />
wmidanTa dResaswaulebs ar unda hqondes upiratesoba im dResaswaul-<br />
Ta mimarT, romlebic Tavad gamoxsnis saidumloebas zeimoben� amitom bevri<br />
maTgani aRiniSneba calkeul eklesiaSi, ersa Tu moweseTa saZmoSi (Religiosae<br />
Familiae)� xolo sayovelTao eklesiaze is dResaswaulebi unda gavrceldes,<br />
romlebic marTlac sayovelTao mniSvnelobis wmidanebs moigonebs�<br />
55
56<br />
Tavi VI<br />
sasuliero musika<br />
112� sayovelTao eklesiis musikaluri tradicia fasdaudebeli saunjea,<br />
romelic xelovnebis sxva dargebs aRemateba, upirveles yovlisa imitom,<br />
rom sasuliero galoba, sityvebTan Serwymuli, warmoadgens sazeimo liturgiis<br />
aucilebel da ganuyofel nawils�<br />
marTlac, sasuliero galobis gandideba xdeboda rogorc wmida weriliT<br />
42 , aseve wmida mamebisa da romis pontifeqsebis mier, romlebmac ukanasknel<br />
dros, wmida pius X-sTan erTad, meti sizustiT warmoaCines sasuliero<br />
musikis msaxurebiTi funqcia RmrTismsaxurebaSi�<br />
amitom sasuliero musika miT ufro wmida iqneba, rac ufro mWidrod iqneba<br />
is dakavSirebuli liturgiul qmedebasTan, Tu is saamurad (suavis) gamoxatavs<br />
locvas, an xels Seuwyobs erTsulovnebas, an ufro mdidruls da<br />
sazeimos gaxdis wmida wesebs� amasTanave, eklesia iwonebs da RmrTismsaxurebaSi<br />
dauSvebs WeSmariti xelovnebis yvela formas, romlebic saTanado<br />
moTxovnilebebs akmayofilebs�<br />
wmida <strong>kreba</strong> icavs saeklesio tradiciis normebsa da miTiTebebs da iTvaliswinebs<br />
sasuliero musikis daniSnulebas, romelic RmrTis didebasa da<br />
erTgulTa wmidayofaSi mdgomareobs, da adgens Semdegs:<br />
113� liturgiuli qmedeba ufro keTilSobil saxes iZens, rodesac saRmr-<br />
To msaxureba sazeimod sruldeba simReriT, romlis aqtiuri monawilenic<br />
arian mRvdelmsaxurni da agreTve xalxi�<br />
rac Seexeba enas, romelic am dros unda iqnas gamoyenebuli, unda dacul<br />
iqnas 36-e muxlis miTiTebani; mesasTan dakavSirebiT – 54-e muxli; saidumloebTan<br />
dakavSirebiT – 63-e muxli; saRmrTo msaxurebasTan dakavSirebiT<br />
– 101-e muxli�<br />
114� sasuliero musikis saganZuri udidesi mzrunvelobiT unda iyos daculi<br />
da ganviTarebuli� mgalobelTa gundebisTvis gulmodgine xelSewyoba<br />
aris saWiro, gansakuTrebiT sakaTedro taZrebTan� episkoposebma da sul-<br />
Ta sxva mwyemsebma bejiTad unda izrunon, raTa nebismier saRmrTismsaxuro<br />
qmedebaSi, romelic galobiT sruldeba, erTgulTa mTelma sakrebulom misTvis<br />
Sesaferisi aqtiuri monawileoba miiRos, 28-e da 30-e muxlis normebis<br />
Tanaxmad�<br />
115� didi mniSvneloba unda mieniWos musikis swavlebasa da praqtikas seminariebSi,<br />
orive sqesis moweseTa noviciatSi da saswavlo saxlebSi, agreTve<br />
sxva kaTolikur institutebsa da skolebSi� amgvari aRzrdisaTvis saWiroa<br />
im moZRvarTa safuZvliani momzadeba, romlebsac sasuliero musikis swavleba<br />
ekisrebaT�<br />
garda amisa, sasurvelia daarsdes sasuliero musikis umaRlesi saswavleblebi<br />
iq, sadac es mizanSewonilia�<br />
musikosebs, mgaloblebs, upirveles yovlisa, _ bavSvebs, namdvili liturgiuli<br />
ganaTleba unda mieces�<br />
116� eklesia cnobs grigorianul galobas rogorc sakuTriv romauli<br />
liturgiisTvis damaxasiaTebels� amitom, sxva garemoebaTa Tanasworobis<br />
pirobebSi, man ZiriTadi adgili unda daikavos�<br />
amasTan erTad, saRmrTo msaxurebis aRsrulebisas sruliad ar aris gamoricxuli<br />
sasuliero musikis sxva Janrebi, upirveles yovlisa, polifonia, Tu<br />
42 Sdr� efes� 5, 19; kol� 3, 16�<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong>
SACROSANCTUM CONCILIUM<br />
is liturgiuli qmedebis suls pasuxobs, 30-e muxlis normis Sesabamisad�<br />
117� unda dasruldes grigorianuli galobis wignebis tipuri gamocema�<br />
garda amisa, unda momzaddes im wignebis ufro kritikuli gamocema, romlebic<br />
ukve gamoqveynda wm� pius X-is gardaqmnis Semdeg�<br />
sasurvelia, rom ufro momcro eklesiebSi saxmarad momzaddes iseTi gamocema,<br />
romelic ufro martiv melodiebs Seicavs�<br />
118� safuZvlianad unda xeli Seewyos religiur saxalxo galobas, ise,<br />
rom erTgulTa xmebs SeeZloT gaJRereba, wesdebaTa normebisa da miTiTebebis<br />
Sesabamisad, RmrTismosavi da sulieri wvrTnebisas da TviT liturgiul<br />
qmedebebSic�<br />
119� zogierT qveyanaSi, gansakuTrebiT misionerul qveynebSi, musikaluri<br />
tradiciis xalxi cxovrobs� am tradicias didi mniSvneloba aqvs maTi<br />
religiuri da socialuri cxovrebisTvis� aseT musikas saTanado dafaseba<br />
unda da Sesaferisi adgilis mikuTvneba sWirdeba, rogorc religiuri grZnobis<br />
formirebisas, aseve am xalxis Taviseburebis Sesabamisad kultmsaxurebis<br />
adaptaciisas�<br />
amitom misionerTa musikaluri formirebis procesSi didad aris saWiro<br />
zrunva imisaTvis, rom maT, SeZlebisdagvarad, xeli Seuwyon am xalxTa musikas<br />
rogorc skolebSi aseve wmida RmrTismsaxurebaSi�<br />
120� laTinur eklesiaSi didad pativsacemia organi (Organum tubulatum),<br />
rogorc tradiciuli musikaluri instrumenti� mis xmas SeuZlia saeklesio<br />
ceremoniebs gansacvifrebeli brwyinvaleba mianiWos, sulebi ki RmrTisken<br />
da zeciurisken Zlierad aRamaRlos�<br />
sxva instrumentebi SeiZleba daSvebul iqnas saRmrTo kultmsaxurebaSi<br />
adgilobrivi uflebamosili xelisuflebis gansjiTa da TanxmobiT, 22-e muxlis<br />
§2, 37 da 40-is Tanaxmad, ramdenadac isini sasuliero miznebisaTvis Sesaferisi<br />
aris, an SeiZleba aseTi gaxdes, agreTve Tu isini upasuxebs taZris<br />
Rirsebas da xels uwyobs erTgulTa WeSmarit aRzrdas�<br />
121� qristianuli suliT gamsWvalulma musikosebma unda igrZnon, rom<br />
maTi mowodebaa, ganaviTaron sasuliero musika da amravlon misi saunje�<br />
dae, maT Seqmnan melodiebi, romlebic WeSmariti musikis niSnebs atarebs�<br />
maTi Sesruleba ara marto mgalobelTa did gundebs unda SeeZlos, aramed<br />
ufro mcire gundebsac� es melodiebi xels unda uwyobdes erTgulTa mTeli<br />
sakrebulos aqtiur monawileobas�<br />
sasuliero daniSnulebis sagaloblebis teqstebi kaTolikur moZRvrebas<br />
unda Seesabamos� maTi wyaro umTavresad wmida werili da liturgiuli<br />
wyaroebi unda iyos�<br />
Tavi V<strong>II</strong><br />
sasuliero xelovneba da sasuliero nivTebi<br />
122� adamianis sulis ukeTilSobiles saqmianobebs samarTlianad miaku-<br />
Tvneben xelovnebis dargebs, upirveles yovlisa, religiur xelovnebas da<br />
mis mwvervals, sasuliero xelovnebas� Tavisi bunebiT isini mimarTulia<br />
usasrulo saRmrTo mSvenierebisken, romelic ama Tu im formiT adamianuri<br />
xerxebiT unda gamoixatos� isini srulad mieZRvneba RmerTs, mis qebasa da<br />
57
58<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
didebas, ramdenadac maT ara aqvs sxva mizani, garda erTisa: Tavisi qmnilebebiT<br />
adamianTaA sulebi maqsimalurad RmrTisken mimarTos�<br />
amitom masazrdoebeli deda eklesia mudam iyo xelovnebaTa megobari�<br />
is mudam mimarTavda maT keTilSobil msaxurebas da Tavad aRzrdida xelovanT,<br />
upirveles yovlisa, imisaTvis, raTa WeSmaritad Rirseuli, kazmuli<br />
da mSvenieri yofiliyo wmida kultmsaxurebasTan dakavSirebuli<br />
nivTebis _ uzenaesi realobis niSnebi da simboloebi� metic: eklesias<br />
mudam miaCnda, rom maTi erTgvarad gansjis ufleba hqonda� xelovnebis<br />
qmnilebaTa Soris is iseTebs gamoarCevda, romlebic rwmenas, RmrTismosaobasa<br />
da tradiciul religiur kanonebs Seesabameboda, da sasuliero<br />
daniSnulebisTvis Sesaferisi iyo�<br />
eklesia sagangebo gulmodginebiT zrunavda sasuliero nivTebisTvis:<br />
maT unda Rirseulad da lamazad emsaxuraT kultmsaxurebis kazmulobisTvis,<br />
mieRoT da gamoexataT masalaSi, formasa Tu morTulobaSi is cvlilebebi,<br />
romlebic droTa svlaSi teqnikis progresTan erTad gaCnda�<br />
amitom isurves mamebma am sakiTxTan dakavSirebiT Semdegi daedginaT:<br />
123� eklesias arasdros miaCnda xelovnebis romelime stili Tavis saku-<br />
Tar stilad� xalxTa Taviseburebebisa da pirobebis, agreTve sxvadasxva<br />
wesTa moTxovnilebebis Sesabamisad, man dauSva ama Tu im epoqis stili da<br />
saukuneTa manZilze Seqmna xelovnebis saganZuri, romelic didi mzrunvelobiT<br />
unda iqnas daculi� Cveni droisa da yvela xalxisa Tu regionis xelovneba<br />
Tavisuflad unda viTardebodes, ramdenadac is sasuliero saxlebsa<br />
da sasuliero wesebs Sesaferisi mowiwebiTa da saTanado pativiT emsaxureba,<br />
raTa amgvarad SeuerTos Tavisi xma didebis im gansacvifrebel galobas,<br />
romelic udidesma adamianebma ganvlil saukuneTa manZilze kaTolikur<br />
sarwmunoebas miuZRvnes�<br />
124� dae, WeSmaritad sasuliero xelovnebisTvis xelSesawyobad da dasaxmareblad<br />
ordinariusebma miznad daisaxon ufro keTilSobili mSveniereba,<br />
vidre carieli mdidruli kazmuloba� igive iTqmis sasuliero Sesamoslisa<br />
da samkaulTa Sesaxeb�<br />
episkoposebma unda izrunon imisTvis, rom RmrTis saxlebs da sxva wmida<br />
adgilebs dabejiTebiT moaridon xelovnebis iseTi qmnilebebi, romlebic<br />
sarwmunoebasa da zneT, agreTve qristianul RmrTismosaobas ewinaaRmdegeba<br />
da WeSmaritad religiur grZnobas Seuracxyofs, iqneba es formis<br />
simaxinjisa Tu xelovnebis naklulobis gamo, an imitom, rom isini saSualo<br />
donis an wabaZviTi arian�<br />
wmida saxlTa Senebisas guldasmiT gasaTvalisiwnebelia Semdegi: isini<br />
gankuTvnili unda iyos liturgiuli qmedebebis Sesasruleblad da erTgulTa<br />
mxriv aqtiuri monawileobis misaRebad�<br />
125� mtkiced unda iqnas SenarCunebuli eklesiebSi wmida gamosaxulebebis<br />
moTavsebis praqtika, erTgulTa mxridan Tayvaniscemis mizniT� amasTanave,<br />
maTi gamofena unda moxdes SezRuduli raodenobiT da saTanado wesiT,<br />
raTa maT qristian erSi metismeti gancvifreba ar gamoiwvion da ar ubiZgon<br />
erTgvarad arajansaRi mowiwebisken�<br />
126� xelovnebis nimuSTa Sefasebisas adgilobrivma ordinariusebma unda<br />
usminon diocezur komisias sasuliero xelovnebis sferoSi da, saWiroebis<br />
SemTxvevaSi, sxva gamocdil adamianebs, agreTve komisiebs, romelTa Sesaxeb<br />
laparakia 44-e, 45-e, 46-e muxlebSi�
SACROSANCTUM CONCILIUM<br />
ordinariusebma gulmodgined unda adevnon Tvalyuri imas, rom sasuliero<br />
nivTebi an Zvirfasi nivTebi, rogorc RmrTis saxlis samkaulebi, ar<br />
gasxvisdes da ar daikargos�<br />
127� episkoposebma unda izrunon xelovanTaTvis (an TviTon, an im mRvdelmsaxurTa<br />
meSveobiT, romlebic gamocdilni da xelovnebis erTgulni<br />
arian), raTa isini sasuliero xelovnebis suliTa da saRmrTo liturgiiT<br />
ganimsWvalon�<br />
garda amisa, rekomendirebulia daarsdes sasuliero xelovnebis skolebi<br />
an akademiebi xelovanTa aRsazrdelad im regionebSi, sadac es mizanSewonilia�<br />
xolo yvela xelovani, romelic Tavisi niWis erTgulia, miznad unda<br />
isaxavdes, emsaxuros RmrTis didebas wmida eklesiaSi� maT yovelTvis<br />
unda axsovdeT, rom saqme exeba Semoqmedi RmrTis wmida mibaZvas da kaTolikuri<br />
kultmsaxurebisTvis gankuTvnil nawarmoebebs, romelTa dani-<br />
Snulebaa erTgulTa aRzrda da RmrTismosaoba, agreTve maTi religiur<br />
damoZRvra�<br />
128� kanonebi da saeklesio dadgenilebebi, romlebic gareSe nivTebis wmida<br />
kultmsaxurebaSi moxmarebas exeba (aq igulisxmeba, upirveles yovlisa,<br />
sasuliero nagebobebis Rirseuli da Sesaferisi konstruqcia, sakurTxevelTa<br />
forma da agebuleba, evqaristiuli tabernakulumis keTilSobileba,<br />
ganlageba da daculoba, baptisteriumis moxerxebuloba da Rirseba, sasuliero<br />
gamosaxulebebis, dekoraciisa da morTulobis Sesaferisi ganlageba)<br />
saswrafod unda iqnas gadasinjuli, liturgiul wignebTan erTad, 25-e<br />
muxlis normis Tanaxmad� unda gaswordes an amoRebul iqnas is, rac liturgiis<br />
ganaxlebisTvis naklebad Sesaferisi Cans, xolo rac Sesaferisia, is<br />
unda SenarCundes da SemoRebul iqnas�<br />
am saqmeSi, upirveles yovlisa, sasuliero nivTebisa da Sesamoslis masalasa<br />
da formasTan dakavSirebiT, episkoposTa adgilobriv Sekrebebs eZleva<br />
SesaZlebloba, ganaxorcielos adgilobrivi moTxovnilebebisa da zne-<br />
Cveulebebis Sesaferisi adaptaciebi, mocemuli konstituciis 22-e muxlis<br />
normis Tanaxmad�<br />
129� samRvdelo pirebma, filosofiur da Teologiur ganaTlebasTan<br />
erTad, unda Seiswavlon sasuliero xelovnebis istoria da misi evolucia,<br />
agreTve Caswvden im jansaR sawyisebs, romlebic safuZvlad unda daedos<br />
sasuliero xelovnebis nimuSebs� maT unda daafason eklesiis pativdebuli<br />
Zeglebi da maT emsaxuron� maT unda SeeZloT, xelovanebs SemoqmedebiT procesSi<br />
Sesaferisi rCevebi miscen�<br />
130� mizanSewonilia, rom pontifikaliebiT sargeblobis ufleba darCeT<br />
im saeklesio pirebs, romlebic episkoposebi arian an raRac sxva gansaku-<br />
Trebuli iurisdiqcia gaaCniaT�<br />
59
60<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
damateba<br />
<strong>vatikanis</strong> wmida msoflio krebis deklaracia<br />
kalendris reformis Sesaxeb<br />
<strong>vatikanis</strong> wmida msoflio meore <strong>kreba</strong>s Zalze mniSvnelovnad miaCnia mravalTa<br />
mier gamoTqmuli survili, romelic iTvaliswinebs aRdgomis dResaswaulis<br />
garkveul kvira dRes dawesebas da myari kalendris SemoRebas� axali<br />
kalendris SemoRebidan gamomdinare yvela SesaZlo Sedegis gaTvalisiwnebis<br />
safuZvelze, <strong>kreba</strong> ganacxadebs Semdegs:<br />
1� wmida <strong>kreba</strong> ar aris winaaRmdegi, rom aRdgomis dResaswauli kviris<br />
garkveul dRes dawesdes grigorianul kalendarSi, Tu Tanaxmani arian isini,<br />
visac es sakiTxi exeba, upirveles yovlisa, Zmebi, romlebic samociqulo<br />
saydarTan erTobisgan gamocalkavebulni arian�<br />
2� amasTanave, wmida <strong>kreba</strong> ganacxadebs, rom is ar ewinaaRmdegeba wamowyebebs,<br />
romlebic samoqalaqo sazogadoebaSi mudmivi kalendris SemoRebas<br />
iTvaliswinebs�<br />
sxvadasxva sistemaTa Soris, romlebic mudmivi myari kalendris Seqmnisa<br />
da samoqalaqo sazogadoebaSi misi dawesebisTvis moiazreba, eklesia ar<br />
upirispirdeba mxolod iseTebs, romlebic inaxaven da icaven SviddRian<br />
kvireuls kvira dRiT, da ar SemoaqvT araviTari dReebi garda am Svidisa, ase<br />
rom kvireulebis mimdevroba xeluxlebeli rCeba� yovelive amis Secvlaze<br />
saubari SesaZlebelia mxolod Zalian seriozuli mizezebis SemTxvevaSi,<br />
romlebic samociqulo saydarma unda gansajos�<br />
yovelive erTad da cal-calke, rac am konstituciaSi<br />
gamocxadda, wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo<br />
uflebamosilebiT, romelic qristesgan gadmogveca,<br />
amas pativdebul mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT,<br />
vadgenT da vawesebT, da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda,<br />
gamoqveyndes sadideblad RmrTisa�<br />
romi, wm� petresTan, 1963 wlis 4 dekemberi<br />
me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />
(mohyveba mamaTa xelmowerebi)
dekreti<br />
sazogadoebrivi komunikaciis<br />
saSualebaTa Sesaxeb<br />
INTER MIRIFICA
pavle episkoposi,<br />
RmrTis msaxurTa ms axuri,<br />
wmida krebis mamebTan erTad,<br />
samudamo saxsovrad<br />
dekreti<br />
sazogadoebrivi komunikaciis<br />
saSualebaTa Sesaxeb<br />
Sesavali<br />
1� gansacvifrebel teqnikur gamogonebaTa Soris, romlebic adamianurma<br />
geniam gansakuTrebiT Cvens droSi, RmrTis SemweobiT, qmnili realobidan<br />
ganaxorciela, deda eklesia sagangebo mzrunvelobiT ekideba da imas<br />
iTvisebs, rac adamianis sulisTvis aris mniSvnelovani da rac axal gzebs<br />
xsnis nebismieri saxis informaciis, azrebisa da miTiTebebis advilad gadacemisTvis�<br />
am aRmoCenaTa Soris gansakuTrebiT Rirebulia is saSualebebi,<br />
romlebic Tavisi bunebiT SeiZleba ara marto calkeul adamianebs, aramed<br />
masebsa da mTels adamianur sazogadoebasac Seexos� aseTia presa, kinematografi,<br />
radio, televizia da sxva� amitom maT samarTlianad SeiZleba ewodos<br />
sazogadoebrivi komunikaciis saSualebebi�<br />
2� cxadia, deda eklesiam icis, rom swori moxmarebis SemTxvevaSi es saSualebebi<br />
kacobriobas did daxmarebas gauwevs� isini didad uwyobs xels sulier<br />
dasvenebasa da aRzrdas, RmrTis sasufevlis mofenasa da ganmtkicebas�<br />
magram eklesiam isic icis, rom adamianebs am saSualebebis saRmrTo Semoqmedis<br />
(Conditoris) ganzraxvis sawinaaRmdegod moxmareba da sakuTari Tavis sazianod<br />
mimarTvac SeuZliaT� deda eklesias guls stkens is ziani, romelic<br />
adamianTa sazogadoebisTvis am saSualebaTa borot gamoyenebas ara erTxel<br />
miuyenebia�<br />
wmida <strong>kreba</strong> ganagrZobs am mniSvnelovani saqmisTvis uzenaesi pontifeqsisa<br />
da episkoposTa fxizel mzrunvelobas� <strong>kreba</strong>s Tavis movaleobad miaCnia,<br />
ganixilos mniSvnelovani sakiTxebi, romlebic sazogadoebrivi urTierTobis<br />
saSualebebs exeba� amasTanave, is darwmunebulia, rom mis mier amgvarad<br />
gadmocemuli moZRvreba da disciplina sasargeblo iqneba ara marto qristes<br />
erTgulTa gamoxsnisaTvis, aramed mTeli kacobriobis progresisa-<br />
Tvis�<br />
Tavi I<br />
3� ufalma qristem kaTolike eklesia yvela adamianisaTvis gamoxsnis mosatanad<br />
daafuZna� amitomac eklesias gacnobierebuli aqvs saxarebis qadagebis<br />
aucilebloba� mas Tavis movaleobad miaCnia, gamoxsnis uwyebis gavrcelebisTvis,<br />
sxvaTa da sxvaTa Soris, sazogadoebrivi komunikaciis saSualebebs<br />
mimarTos da adamianebs maTi swori gamoyeneba aswavlos�<br />
amdenad, eklesias aqvs Tandayolili ufleba, iyenebdes da flobdes yvela<br />
amgvar saSualebas imdenad, ramdenadac isini aucilebelia da sasargebloa<br />
63
64<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
qristianuli aRzrdisa da yovelgvari saxis sulieri xsnisaTvis� sulieri<br />
mwyemsebis movaleobas warmoadgens erTgulebis ise darigeba da warmarTva,<br />
rom maT am saSualebebis daxmarebiT gamoxsnasa da sisrules miaRwion, rogorc<br />
TavisTvis, aseve adamianTa mTeli ojaxisaTvis�<br />
meores mxriv, gansakuTrebiT saeroni unda cxovelyofdnen amgvar saSualebebs<br />
adamianuri da qristianuli suliT, raTa maT srulad upasuxos kacobriobis<br />
did molodinsa (expectationi) da saRmrTo ganzraxvas�<br />
4� am saSualebaTa sworad moxmarebisTvis sruliad aucilebelia, rom yvelam,<br />
vinc maT iyenebs, icodes zneobrivi normebi da gumlodgined cdilobdes<br />
am sferoSi maT ganxorcielebas� amitom maT unda yuradReba miaqcion<br />
sagnis Sinaarss, romlis gadacema ama Tu im saSualebis TaviseburebiT ganisazRvreba�<br />
amasTanave, gasaTvaliswinebelia viTarebis anu garemoebis yvela<br />
aspeqti, rogoric aris mizani, pirovnebani, adgili, dro da sxva, _ e� i�<br />
yovelive is, ra mdgomareobaSic xdeba komunikacia da ramac SeiZleba misi<br />
Sinaarsi Secvalos an mas sulac axali saxe misces� maT ricxvs miekuTvneba<br />
TiToeuli saSualebisTvis damaxasiaTebeli moqmedebis forma, romlis gamo<br />
maTi zemoqmedebis Zala SeiZleba iseTi iyos, rom adamianebs (gansakuTrebiT<br />
moumzadeblebs) uWirT xolme misi gacnobiereba, gakontroleba da saTanadod<br />
mogerieba�<br />
5� upirveles yovlisa, aucilebelia, rom yvelam, visac es exeba, am saSualebaTa<br />
xmarebis Sesaxeb naTeli warmodgena Seiqmnas, gansakuTrebiT im saki-<br />
TxebTan mimarTebaSi, romlebic Cvens droSi cxare kamaTs iwvevs�<br />
pirveli sakiTxi gulisxmobs e� i� informacias, anu cnobebis Se<strong>kreba</strong>sa<br />
da gavrcelebas� cxadia, rom Tanamedrove sazogadoebis progresisa da mis<br />
wevrebs Soris sul ufro mWidro kavSiris gamo informacia Zalze saWiro<br />
da sruliad aucilebeli ram aris� marTlac, movlenaTa da saqmeTa Sesaxeb<br />
sajaro da drouli Setyobineba saSualebas aZlevs calkeul adamianebs, maT<br />
ufro Rrmad da vrclad Caswvdnen, raTa TiToeul maTgans SeeZlos, ufro<br />
nayofierad Seitanos Tavisi wvlili saerTo saqmeSi da yvelam erTad ufro<br />
advilad Seuwyos xeli mTeli samoqalaqo sazogadoebis mSeneblobas� amgvarad,<br />
adamianTa sazogadoebaSi arsebobs ufleba informaciaze imis Sesaxeb,<br />
rac adamianebs exeba, rogorc calkeul maTgans, aseve sazogadoebis wevrebs,<br />
konkretuli viTarebis Sesabamisad� Sinaarss rac Seexeba, am uflebis swori<br />
gamoyeneba imas niSnavs, rom informacia yovelTvis marTali unda iyos� amasTanave,<br />
samarTlianobisa da siyvarulis principi xeluxleblad unda iyos<br />
daculi, xolo informacia sruli unda iyos� rac Seexeba formas, is unda<br />
iyos patiosani da wesieri, rac imas niSnavs, rom cnobebis moZiebisas da gavrcelebisas<br />
wmidad unda iqnas daculi zneobrivi kanonebi, agreTve adamianis<br />
kanonieri uflebebi da misi Rirseba� rameTu yovelgvar codnas sargebeli<br />
ar moaqvs, „xolo siyuaruli aRaSenebs“ (1kor� 8, 1)�<br />
6� meore sakiTxi gulisxmobs mimarTebebs e� w� xelovnebis uflebasa da<br />
zneobrivi kanonis normebs Soris� am sakiTxis Sesaxeb kamaTis gamZafrebis<br />
mizezi xSirad eTikisa da esTetikis mcdari gagebis Sedegia� amasTan dakavSirebiT<br />
<strong>kreba</strong> ganacxadebs, rom obieqturi zneobrivi wesis upiratesobis<br />
aRiareba yvelasTvis sruliad savaldebuloa, radgan is aRemateba yvela<br />
sxva adamianur wess (xelovnebis CaTvliT), rogori didic ar unda iyos maTi<br />
Rirseba, da mxolod igi uzrunvelyofs maT harmoniul urTierTkavSirs�<br />
marTlac, mxolod zneobriv wesi moicavs adamians – RmrTis qmnilebas, gonebiT<br />
dajidlovebulsa da uzenaesisken mowodebuls – mTeli misi bunebiT� am
INTER MIRIFICA<br />
wesis mTlianad da erTgulad dacvas adamiani srulyofilebisa da netarebis<br />
srul miRwevamde mihyavs�<br />
7� mesame sakiTxi: ra Tqma udna, zneobrivi borotebis moTxrobas, aRweras<br />
an gamosaxvas SeuZlia, sazogadoebrivi komunikaciis saSualebaTa daxmarebiT,<br />
xeli Seuwyos adamianis ukeT Secnobasa da Seswavlas, WeSmaritebisa<br />
da sikeTis brwinvalebis gamovlenasa da gandidebas; mas SeuZlia, sasurvel<br />
dramatul efeqtebsac miaRwios� amitom is mTlianad unda daeqvemdebaros<br />
zneobriv kanonebs, raTa sulebs ki ar avnos, aramed argos, gansakuTrebiT,<br />
roca saqme iseT sakiTxebs exeba, romelTa ganxilva garkveul taqts moiTxovs,<br />
an romlebic pirveli codviT daWril adamianSi advilad aRZravs mdabal<br />
miswrafebebs�<br />
8� sajaro Sexedulebebs dRes udidesi Zala da avtoriteti aqvs yvela<br />
rangis moqalaqis pirad da sazogadoebriv cxovrebaSi� amitom sazogadoebis<br />
yvela wevri am sferoSic unda asrulebdes im movaleobas, romelic mas<br />
samarTali da siyvaruli akisrebs, da amave saSualebaTa daxmarebiT unda<br />
ecados, xeli Seuwyos swori sajaro Sexedulebebis Camoyalibebasa da gavrcelebas�<br />
9� gansakuTrebuli valdebuleba ekisreba yvela mimRebs, anu mkiTxvelebs,<br />
mayureblebsa da msmenelebs, romlebic pirovnuli da Tavisufali arCevanis<br />
safuZvelze iReben am saSualebebiT gavrcelebul informacias� swori arCevanis<br />
Sedegad maT yovelmxriv upiratesoba unda mianiWon imas, rac gamoirCeva<br />
zneobrivi, samecniero da mxatvruli RirebulebiT� isini unda moeridon<br />
yvelafers, rac maTive sulieri dakninebis mizezi an sababi SeiZleba gaxdes,<br />
ramac SeiZleba cudi magaliTi misces sxvebs da amiT isini safrTxis wina-<br />
Se daayenos, ramac SeiZleba kargi informacia Seaferxos, xolo cuds xeli<br />
Seuwyos� es xSirad maSin xdeba, rodesac fuls iseT informatorebs uxdian,<br />
romlebic am saSualebebs mxolod ekonomiuri mogebis mizniT iyeneben�<br />
imisaTvis, rom mimRebebma zneobriv kanons misdion, maT dauyovnebliv<br />
unda Seasrulon Tavisi movaleoba: droulad gaecnon im Sexedulebas, romelic<br />
am sakiTxebTan dakavSirebiT kompetenturma pirebma gamoTqves da<br />
gahyvnen maT ise, rogorc amas sindisi moiTxovs� saTanado saSualebaTa daxmarebiT,<br />
isini unda ecadon, sworad warmarTon da aRzardon Tavisi sindisi,<br />
raTa ufro advilad winaaRmdegoba gauwion uaryofiT gavlenebs, xolo ke-<br />
Tils xeli Seuwyon�<br />
10� mimRebni, upirveles yovlisa, axalgazrdebi, unda ecadon, am saSualebaTa<br />
moxmarebisas zomierni da disciplinirebulni iyvnen� nanaxi, mosmenili<br />
da wakiTxuli maT Rrmad unda gaacnobieron� amis Sesaxeb maT aRmzrdelebTan<br />
an am sakiTxebSi gamocdil adamianebTan unda imsjelon, raTa swori<br />
Sexedulebis SemuSaveba iswavlon� mSoblebs unda axsovdeT Tavisi movaleoba<br />
da iyvnen fxizlad, raTa sanaxaobebma, presam da sxva amdagvarma, rac sarwmunoebasa<br />
da zneobas ewinaRmdegeba, maT saxlSi ver SeaRwios da raTa maTi<br />
Svilebi amas sxvaganac ar waawydnen�<br />
11� gansakuTrebuli zneobrivi movaleoba sazogadoebrivi komunikaciis<br />
saSualebebis swori gamoyenebis saqmeSi ekisreba Jurnalistebs, mwerlebs,<br />
msaxiobebs, reJisorebs, prodiuserebs, distributorebs, gamqiraveblebs,<br />
gamsaReblebs, kritikosebsa da sxvebs, vinc ama Tu im saxiT monawileobs informaciis<br />
Seqmnasa da gadacemaSi� sruliad naTelia, ra didi da mZime pasu-<br />
65
66<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
xismgebloba ekisreba yvela maTgans kacobriobis ganviTarebis dRevandel<br />
etapze, roca informaciiTa da zewoliT kacobriobis sikeTiskenac warmar-<br />
Tvac aris SesaZlebeli da borotebiskenac�<br />
ekonomikuri, politikuri Tu kulturuli interesebis iseTi Sexameba<br />
aris saWiro, rom isini arasdros daupirispirdes sazogado sikeTes (bono<br />
communi)� am Sedegis advilad miRwevisaTvis sasurvelia profesiul gaer-<br />
TianebebSi Sesvla, romlebic avaldebulebs wevrebs, pativi scen zneobriv<br />
kanons maTi xelobis saqmeebsa da funqciebSi; saWiroebis SemTxvevaSi xel-<br />
Sekrulebac ideba zneobrivi kodeqsis erTguli dacvis Sesaxeb�<br />
dae, yvelas, visac es Tema exeba, mudam axsovdes, rom mkiTxvelTa da mayurebelTa<br />
didi nawili axalgazrdebisagan Sedgeba� maT sWirdebaT presa da<br />
sanaxaobebi, romlebic maT patiosan garTobas sTavazobs da sulierad aRamaRlebs�<br />
amasTanave, saWiroa zrunva imisTvis, rom religiur saqmeTa Sesaxeb<br />
informaciis damuSaveba Rirseul da gamocdil pirebs daekisros, romlebic<br />
am saqmes saTanado pativiscemiT Seasruleben�<br />
12� samoqalaqo xelisuflebas am saqmeSi gansakuTrebuli movaleobebi<br />
ekisreba, romlebic sazogado sikeTes (boni communis) iTvaliswinebs� swored<br />
amisken aris es saSualebebi mimarTuli� amave xelisuflebis funqcias warmoadgens<br />
informaciis WeSmariti da samarTliani Tavisuflebis dacva da<br />
mfarveloba� aseTi informacia Zalze sWirdeba dRevandel sazogadoebas<br />
ganviTarebisaTvis, gansakuTrebiT presis sferoSi� samoqalaqo xelisfuflebis<br />
funqcia aris agreTve religiisTvis, kulturisTvis, xelovnebisTvis<br />
xelSewyoba, xolo mimRebTaTvis maTi kanonieri uflebebiT Tavisuflad<br />
sargeblobis pirobebis Seqmna� garda amisa, samoqalaqo xelisufleba<br />
unda daexmaros sasargebo iniciativebs, romlebic am daxmarebis gareSe ver<br />
ganxorcieldeba, gansakuTrebiT, roca es iniciativebi axalgazrdobisa-<br />
Tvis aris sasrgeblo�<br />
dabolos, samoqalaqo xelisuflebas, romelic kanonierad zrunavs moqalaqeTa<br />
keTildReobisaTvis, aseTi movaleobac aqvs dakisrebuli: kanonis<br />
Sedgenisa da misi gulmodgined Sesrulebis zedamxedvelobiT, man samarTlianad<br />
da fxizlad Tvalyuri unda adevnos imas, rom am saSualebaTa<br />
boritad gamoyenebiT seriozuli ziani ar mieyenos sajaro zneobasa da sazogadoebis<br />
progress� aseTi fxizeli mzrunveloba araviTar SemTxvevaSi<br />
ar zRudavs calkeul pirTa Tu jgufTa Tavisuflebas, gansakuTrebiT im<br />
SemTxevaSi, Tu qmediT sirTxiles ar iCenen isini, vis samsaxurSic am saSualebebis<br />
gamoyeneba Sedis�<br />
sagangebo yuradReba gvmarTebs, raTa davicvaT axalgazrdebi iseTi presisa<br />
da sanaxaobebisgan, romlebic maT asakSi sazianoa�<br />
Tavi <strong>II</strong><br />
13� eklesiis yvela Svili erTsulovnad da SeTanxmebulad unda Seecados,<br />
rom sazogadoebrivi komunikaciis saSualebebi yovelgvari Seferxebis<br />
gareSe, udidesi gulmodginebiTa da nayofierebiT iqnas gamoyenebuli mravalricxovan<br />
samociqulo saqmeebSi, ise, rogorc amas viTareba da dro moi-<br />
Txovs� eklesiis Svilebi win unda aRudgnen mavne wamowyebebs, gansakuTrebiT<br />
im regionebSi, sadac zneobrivi da religiuri winsvla did Zalisxmevas<br />
moiTxovs�<br />
amitom sulieri mwyemsebi unda Seecadon, Seasrulon am sferoSi Tavisi<br />
movaleoba, romelic mWidrod aris dakavSirebuli maT Cveulebriv samsaxurTan:<br />
saxarebis qadagebasTan� saeronic, romlebic am saSualebaTa ga-
INTER MIRIFICA<br />
moyenebaSi monawileoben, qristesTvis unda mowmobdnen, upirveles yovlisa,<br />
sakuTari funqciebis safuZvlianad da mociquluri suliT Sesrulebis<br />
safuZvelze� garda amisa, maT uSualod unda gauwion daxmareba eklesiis<br />
samRvdlo saqmianobas teqnikuri, ekonomikuri, kulturuli da samxatvro<br />
saSualebaTa gamoyenebiT�<br />
14� upirveles yovlisa, saWiroa patiosani presis mxardaWeraa� imisaTvis,<br />
rom mkiTxvelebi mTlianad qristianuli suliT ganimsWvalon, unda Seiqmnas<br />
da ganviTardes WeSmaritad kaTolikuri presa, e� i� iseTi, romelic an<br />
uSualod saeklesio xelisuflebis an kaTolike pirebis mxardaWeriTa da<br />
xelmZRvanelobiT aSkarad imisTvis gamoicema, rom Camoayalibos, ganamtkicos<br />
da ganaviTaros sajaro Sexedulebebi, romlebic Seesabameba bunebriv<br />
samarTalsa da kaTolikur moZRvrebas, agreTve imisaTvis, raTa sworad gaavrcelos<br />
da ganmartos eklesiis cxovrebasTan dakavSirebuli faqtebi� er-<br />
Tgulebi unda darwmundnen, rom aucilebelia kaTolikuri presis kiTxva da<br />
gavrceleba, raTa yvela movlenis Sesaxeb qristianulad gansajon�<br />
yovelmxriv unda waxalisdes da ganxorcieldes iseTi filmebis warmoeba<br />
da Cveneba, romlebic jansaR dasvenebas uwyobs xels da romlebic kulturuli<br />
da mxatvruli TvalsazrisiT aris sasargeblo� gansakuTrebiT es exeba<br />
axalgazrdobisaTvis gankuTvnil filmebs� upirveles yovlisa, saWiroa<br />
Rirseul prodiuserTa da distributorTa saqmianobisa da iniciativebis<br />
mxardaWera da maTi urTierTTanamSromloba, Rirseuli filmebis waxaliseba<br />
dadebiTi kritikiTa da premiebis miniWebiT, agreTve im darbazebis urTierT-<br />
TanamSromlobiT, romlebic kaTolikeebsa da patiosan xalxs ekuTvnis�<br />
aseve qmediT daxmarebas saWiroebs is wesieri gadacemebi, romlebic radioTi<br />
da televiziiT gadmoicema, gansakuTrebiT saojaxo gadacemebi� didi<br />
xelSewyoba sWirdena kaTolikur gadacemebs, romlebic msmenelebsa da mayureblebs<br />
eklesiis cxovrebas aziarebs da religiuri WeSmaritebebs acnobs�<br />
iq, sadac es mizanSewonilia, unda Seiqmnas kaTolikuri sadgurebi� amasTanave,<br />
yuradReba unda mieqces maTi gadacemebis dones, romlebic Sesabamisi<br />
xarisxiTa da qmediTobiT unda gamoirCeodes�<br />
dabolos, unda vizrunoT imisTvis, raTa keTilSobiluri da Zveli sasceno<br />
xelovneba, romelic sazogadoebrivi komunikaciis saSualebebis meSveobiT<br />
ukve farTod aris gavrcelebuli, mayureblebis humanuri da zneobrivi<br />
aRzrdisken miiswrafvodes�<br />
15� zemoTxsenebuli moTxovnilebebis dasakmayofileblad saWiroa mRvdelmsaxurTa,<br />
moweseTa da saeroTa momzadeba� maT Sesabamisi gamocdileba<br />
unda miiRon am saSualebaTa samociqulo miznebisTvis gamoyenebis sferoSi�<br />
upirveles yovlisa, saero pirebma ganaTleba unda miiRon teqnikis, moZRvrebisa<br />
da zneobis sferoSi� amisaTvis unda gaizardos skolebis, fakultetebisa<br />
da institutebis ricxvi, sadac Jurnalistebi, kinomoRvaweni, radiosa<br />
da satelevizio gadacemaTa avtorebi, agreTve sxva dainteresebuli pirebi<br />
SeZleben srulyofili ganaTlebis miRebas, romelic gamsWvaluli iqneba<br />
qristianuli suliT da eklesiis socialur moZRvrebas gaiTvaliswinebs�<br />
agreTve saWiroa msaxiobebis aRzrda da maTTvis daxmarebis gaweva, raTa Tavisi<br />
xelovnebiT maT saTanado samsaxuri gauwion adamianTa sazogadoebas� da<br />
bolos, saWiroa literaturis, kinos, radios, televiziis da sxva saxis kritikosTa<br />
safuZvliani momzadeba� isini srulyofilad unda flobdnen Tavis<br />
sagans� maT unda SeeZloT da yovelTvis ecadon, iseTi daskvnebi gamoitanon,<br />
romlebSic zneobrivi aspeqti yovelTvis saTanado adgils daikavebs�<br />
67
68<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
16� sxvadasxva asakisa da sxvadasxva kulturis adamianebisTvis gankuTvnili<br />
sazogadoebrivi komunikaciis saSualebaTa swori gamoyeneba moiTxovs<br />
momzadebasa da praqtikas, romelic iTvaliswinebs rogorc informaciis<br />
mimRebTa, aseve Tavad saSualebaTa Taviseburebebs� amitom xeli unda SevuwyoT<br />
am miznisken mimarTul iniciativebs – gansakuTrebiT Tu isini axalgazrdobisTvis<br />
aris gankuTvnili – nebismieri donis kaTolikur skolebSi,<br />
seminariebsa da agreTve saero samociqulo gaerTianebebSi� aseTi iniciativebis<br />
ricxvma unda imatos� maTi saxelmZRvanelo principi qristianuli<br />
zneoba unda iyos� mizani rom swrafad ganxorcieldes, katexizmoSi mocemuli<br />
unda iyos am sakiTxis Sesaxeb kaTolikuri moZRvrebisa da disciplinis<br />
Sejameba da ganmarteba�<br />
17� eklesiis Svilebs ar SehferiT umoqmedoba, rodesac gamoxsnis sityvas<br />
teqnikuri sirTuleebi an didi xarjebi boWavs da aferxebs� xolo<br />
xarjebi, romlebsac xsenebuli saSualebebi moiTxovs, marTlac uzarmazaria�<br />
amitom wmida <strong>kreba</strong> eklesiis Svilebs maT movaleobas Seaxsenebs: maT<br />
unda mxari dauWiron da daxmareba gauwion kaTolikur Jurnalebs, periodikas,<br />
kinematografiul iniciativebs, radiosa da televiziis sadgurebsa<br />
da gadacemebs, romelTa umTavresi mizani aris WeSmaritebis gavrceleba da<br />
dacva, da qristianuli aRzrdisadmi adamianTa sazogadoebis ziareba� amave<br />
dros, <strong>kreba</strong> dabejiTebiT mouwodebs gaerTianebebsa da calkeul pirebs,<br />
romlebsac didi gavlena aqvT ekonomikisa da teqnikis sferoSi, rom Tavisi<br />
SesaZleblobebisa da gamocdilebis safuZvelze gulRiad da uxvad daexmaron<br />
am saSualebebs, ramdenac isini WeSmarit kulturasa da mociqulobas<br />
emsaxureba�<br />
18� imisaTvis, raTa sazogadoebrivi komunikaciis saSualebebTan dakavSirebiT<br />
eklesiis mravalferovani mociquloba ufro qmediTad ganmtkicdes,<br />
mTeli msoflios diocezebSi, episkoposTa gadawyvetilebiT, yovelwliurad<br />
unda aRiniSnos dRe, rodesac erTgulebs daarigeben am sferoSi maTi<br />
movaleobebis Sesaxeb, mouwodeben ilocon am saqmisaTvis da masSi Tavisi<br />
wvlili Seitanon� es gulisxmobs, mTeli kaTolikuri samyaros moTxovnilebebis<br />
gaTvaliswinebis safuZvelze, im institutebisa da iniciativebis mxardaWerasa<br />
da daxmarebas, romlebic am sferoSi eklesiam daamkvidra�<br />
19� uzenaes pontifeqss, romelic sazogadoebrivi komunikaciis saSualebebTan<br />
dakavSirebiT umaRles samwyso mzrunvelobas aRasrulebs, am saqmisTvis<br />
wmida saydris sagangebo samsaxuri aqvs� 1<br />
20� episkoposebis movaleoba aris, fxizlad adevnos Tvalyuri sakuTar<br />
diocezebSi amgvar saqmeebsa da iniciativebs, xeli Seuwyon da uxelmZRvanelon<br />
maT, ramdenadac isini sajaro mociqulobas exeba� gamonakliss ar<br />
unda warmoadgendes is saqmeebi, romlebic ordinariusis Zalauflebidan<br />
gamoyvanili mowesebis xelmZRvanelobiT sruldeba�<br />
21� mociquloba mTels qveyanaSi rom qmediTi iyos, azrTa da ZalTa er-<br />
Tianoba aris saWiro� amitom wmida <strong>kreba</strong> adgens da brZanebs, rom yvelgan<br />
unda daarsdes erovnuli samsaxurebi presis, kinematografis, radiosa da<br />
1 krebis mamebi siamovnebiT iReben “presisa da sanaxaobaTa organizaciis samdivnos”<br />
mimarTvas da mowiwebiT sTxoven uzenaes pontifeqss, am samsaxuris funqciebi da kompetecia<br />
gaavrcelos sazogadoebrivi komunikaciis yvela saSualebebze, presis CaTvliT,<br />
da am saqmeSi CarTos sxvadasxva erovnebis eqspertebi, maT Soris saeronic�
INTER MIRIFICA<br />
televiziisTvis, da maT yovelmxriv daxmareba unda gaewios� am samsaxurebis<br />
umTavresi amocana iqneba zrunva erTgulTa cnobierebis sworad formirebisTvis<br />
im sferoSi, romelic xsenebul saSualebaTa sworad gamoyenebas exeba�<br />
yvelaferi, rac am saqmisTvis kaTolikeebma gaakeTes, xsenebulma samsaxurebma<br />
unda ganaviTaron da moawesrigon�<br />
aseTi samsaxurebis xelmZRvaneloba TiToeul qveyanaSi episkoposTa sagangebo<br />
erTobas (coetui) an romelime delegirebul episkoposs unda miendos�<br />
am samsaxurebSi kaTolikur moZRvrebebsa da aseT saqmeebSi gamocdili saeronic<br />
unda monawileobdnen�<br />
22� sazogadoebrivi komunikaciis saSualebaTa moqmedebis sfero scildeba<br />
erovnul sazRvrebs� amgvarad, calkeuli adamiani adamianTa mTeli<br />
Tanamegobrobis moqalaqed iqceva� amitom am sferoSi erovnuli programebi<br />
saerTaSoriso urTierTTanamSromlobis doneze unda ganxorcieldes,<br />
xolo 21-e muxlSi xsenebuli samsaxurebma aqtiurad unda iTanamSromlon<br />
Sesabamis saerTaSoriso kaTolikur organizaciasTan (Consociatione)� ase-<br />
Ti saerTaSoriso organizaciebi legitimurad mxolod wmida saydris mier<br />
mtkicdeba da masze aris damokidebuli�<br />
daskvna<br />
23� imisaTvis, raTa ganxorcieldes wmida krebis yvela principi da norma,<br />
romlebic sazogadoebrivi komunikaciis saSualebebes exeba, krebis pirdapiri<br />
davalebiT, unda gamoqveyndes samwyso darigeba� es unda Seasrulos<br />
wmida saydris samsxurma, romlis Sesaxeb laparaki iyo 19-e muxlSi� mis SemadgenlobaSi<br />
sxvadasxva qveynis eqspertebi unda Sevidnen�<br />
24� dabolos, wmida <strong>kreba</strong> gamoTqvams imeds, rom eklesiis yvela Svili simovnebiT<br />
miiRebs da wmidad daicavs aq Camoyalibebul dadgenilebebsa da<br />
normebs� amitom am saSualebaTa gamoyeneba maTTvis ara Tu saziano ar iqneba,<br />
aramed piriqiT: rogorc marili da naTeli, isini miwas gaanoyierebs (condiant)<br />
da samyaros naTels mohfens� amasTan erTad, <strong>kreba</strong> mouwodebs keTili nebis<br />
yvela adamians da gansakuTrebiT am saSualebaTa ganmgeblebs, Seecadon,<br />
isini mxolod adamianTa sazogadoebis sakeTildReod gamoiyenon; sazogadoebis<br />
bedi xom dRiTidRe sul ufro metad aris am saSualebaTa swor moxmarebaze<br />
damokidebuli� dae, ganadidos saxeli uflisa Zveli xelovnebis<br />
nimuSebma da am axalma gamogonebebmac! rogorc mociquli ityvis, „ieso qriste<br />
guSin da dRes da igi Tavadi ars ukunisamde“ (ebr� 13, 8)�<br />
yovelive erTad da cal-calke, rac am dekretSi gamocxadda,<br />
wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo uflebamosilebiT,<br />
romelic qristesgan gadmogveca, amas pativdebul<br />
mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT, vadgenT,<br />
vawesebT da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda, gamoqveyndes<br />
sadideblad RmrTisa�<br />
romi, wm� petresTan, 1963 wlis 4 dekemberi<br />
me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />
(mohyveba mamaTa xelmowerebi)<br />
69
dogmaturi konstitucia<br />
eklesiis Sesaxeb<br />
LUMEN GENTIUM
pavle episkoposi,<br />
RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />
wmida krebis mamebTan erTad,<br />
samudamo saxsovrad<br />
dogmaturi konstitucia<br />
eklesiis Sesaxeb<br />
Tavi I<br />
eklesiis saidumloeba<br />
1� qriste aris xalxTa naTeli� suli wmidaSi Sekrebili wmida <strong>kreba</strong> yvela<br />
qmnilebas auwyebs saxarebas (mark� 16, 15)� mas Zlier surs, rom yvela adamiani<br />
gabrwyindes qristes naTliT, romelic eklesiaSi sxivosndeba� eklesia er-<br />
Tgvari saidumloa (sacramentum) qristeSi� igi aris RmerTTan Sinagani erTianobisa<br />
da mTeli kacobriobis erTobis niSani da saSualeba� amitom ganizraxavs<br />
eklesia, rom uwindeli krebebis Tema ganagrZos da Tavis erTgulebsa<br />
(fi�elib��) da mTel samyaros meti sizustiT amcnos Tavisi buneba da sayovel-<br />
Tao misia� dRevandel pirobebSi eklesiis es amocana gansakuTrebiT gadaudebelia:<br />
yvela adamianma, romelic dRes ufro mWidrod aris erTmaneTTan<br />
dakavSirebuli sxvadasxva jaWviT (socialuri, teqnikuri, kulturuli),<br />
qristeSi srul erTianobas unda miaRwios�<br />
2� saukuno mamam, Tavisi sibrZniTa da saTnoebiT, sruliad Tavisufali<br />
da dafaruli gadawyvetilebiT, Seqmna mTeli samyaro� man ganizraxa, adamianebi<br />
aRemaRlebina saRmrTo cxovrebis ziarebisken� RmerTma ar miatova<br />
adamianebi, roca isini adamSi daecnen� RmerTi mudam iyo adamianTa Semwe,<br />
raTa isini gamoexsna qristes, gamomsyidvelis, gamo, „romeli-igi ars xati<br />
RmrTisa uxilavisa¡, pirmSo¡ yovelTa dabadebulTa¡“ (kol� 1, 15)� Tavisi<br />
yvela rCeuli mamam saukuneTa uwin „winawar icnna winawarca ganaCinna<br />
Tana-msgavsad xatisa mis Zisa T¢sisa, ra¡Ta iyos pirmSo mravalTa Soris<br />
ZmaTa“ (rom� 8, 29)� manve gadawyvita, wmida eklesiaSi moexmo yvelasTvis,<br />
visac qriste swamda� eklesiaze miniSneba moxda winaswar, samyaros dasabamiTve�<br />
israelis xalxis istoriam da Zvelma aRTqmam (foedere) 1 eklesia saocrad<br />
moamzada� suli wmidis gamovlinebiT gancxadebuli eklesia uaxles<br />
droSi dafuZnda, xolo saukuneTa bolos igi didebiT dasruldeba� amgvarad,<br />
rogorc wmida mamebTan vkiTxulobT, adamis droidan yvela marTali,<br />
„marTali abelidan ukanasknel rCeulamde“, 2 Seikribeba mamasTan, sayovelTao<br />
eklesiaSi�<br />
3� maSasadame, movida qriste, movlinebuli mamisagan, romelmac samyaros<br />
Seqmnamde masSi amogvirCia da misi Sviloba winaswar gangvisazRvra, radgan<br />
isurva, rom yvelaferi qristeSi aRedgina (Sdr� ef� 1, 4-5 da 10)� amitom<br />
qristem, mamis nebis aRsasruleblad, dedamiwaze zeciuri sasufeveli daa-<br />
1 Sdr� CYPRIANUS, Epist. 64, 4: PL 3, 1017; CSEL (Hartel) <strong>II</strong>I B, p� 720� – S� HILARIUS PICT�,<br />
In Mt. 23, 6: PL 9, 1047� – S� AUGUSTINUS, bevrgan� – S� CYRILLUS ALEX�, Glaph. in Gen. 2, 10: PG 69,<br />
110A�<br />
2 Sdr� S� GREGORIUS M�, Hom. in Evang. 19, 1: PL 76, 1154 B� – S� AUGUSTINUS, Serm. 341, 9,<br />
11: PL 39, 1499� – S� Io� DAMASCENUS, Adv. Iconocl. 11: PG 96, 1357�<br />
73
74<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
fuZna, Tavisi saidumloeba (mysterium) gamogvicxada da Tavisi morCilebiT<br />
gamogvisyida� eklesia, qristes sasufeveli, romelic ukve mocemulia saidumloebaSi,<br />
RmrTis ZaliT samyaroSi xilulad izrdeba� mis dasabamsa da<br />
ganviTarebas gamoxatavs sisxli da wyali, romelic jvarcmuli qristes<br />
gverdidan, misi Wrilobidan moedineba (Sdr� ioan� 19, 34), xolo winaswarmetyveleba<br />
mocemulia uflis sityvebSi, romlebic jvarze mis sikvdils<br />
exeba: „da me odes avmaRlde queyaniT, yovelni movizidne Cemda“ (ioan� 12, 32)�<br />
Cveni gamosyidva sruldeba yovelTvis, roca sakurTxevelze ganadideben<br />
jvarcmis msxverpls, romelzec iTqmis: „zatikad CuenT¢s daikla qriste“<br />
(1kor� 5, 7)� amave dros, ziarebis puris saidumlo (sacramentum) ganasaxierebs<br />
da qmnis morwmuneTa erTobas, romlebic qristeSi erT sxeuls qmnian (Sdr�<br />
1kor� 10, 17)� yvela adamiani mowodebulia am erTobisken qristesTan, romelic<br />
aris qveynis naTeli: Cven am naTlidan warmovdgebiT, misi saSualebiT<br />
vcxovrobT, misken miviswrafiT�<br />
4� ormocdameaTe dRes, mas Semdeg, rac aRsrulda saqme, romelic<br />
mamam Zes daakisra dedamiwaze saqmnelad (Sdr� ioan� 17, 4), movlinebul<br />
iqna suli wmida, raTa man eklesia mudam wmidayos da erTgulebi qristes<br />
gziT, erTi sulis mier, mamas mieaxlon (Sdr� efes� 2, 18)� es aris cxovrebis<br />
suli, anu wyaro, romelic saukuno cxovrebad miedineba (Sdr� ioan� 4,<br />
14; 7, 38)� misi meSveobiT mama sicocxles aniWebs adamianebs, codvis gamo<br />
mkvdarT, sanam qristeSi maT mokvdav sxeulebs ar aRadgens (Sdr� rom� 8,<br />
10-11)� suli, rogorc taZarSi, mkvidrobs eklesiasa da morwmuneTa gulebSi<br />
(Sdr� 1kor� 3, 16; 6, 19)� igi maTSi loculobs da Svilebad maT aRiarebas<br />
mowmobs (Sdr� gal� 4, 6; rom� 8, 15-16 da 26)� eklesias igi srul We-<br />
SmaritebaSi miuZRveba (Sdr� ioan� 16, 13), urTierTobasa da msaxurebaSi<br />
mis erTianobas uzrunvelyofs, awesrigebs da warmarTavs mas sxvadasxva<br />
ierarqiul da qarizmatul niWTa saSualebiT da Tavisi nayofebiT amkobs<br />
(Sdr� efes� 4, 11-12; 1kor� 12, 4; gal� 5, 22)� saxarebis ZaliT igi eklesias<br />
aaxalgazrdavebs da mudam ganaaxlebs, da mas sasiZosTan srulyofili kavSirisken<br />
uZRveba� 3 amitom eubnebian suli da sZali ufals iesos: „modi!“<br />
(Sdr� gamocx� 22, 17)�<br />
amgvarad, sayovelTao eklesia warmogvidgeba rogorc „xalxi, gaerTianebuli<br />
mamis, Zisa da suli wmidis erTobisgan“� 4<br />
5� wmida eklesiis saidumloeba mis dafuZnebaSi vlindeba� ufalma iesom<br />
Tavis eklesias safuZveli maSin Cauyara, roca iqadaga sasixarulo ambavi:<br />
RmrTis sasufevlis mosvla� mas wmida werili aRgviTqvamda: „aRsrulebul<br />
ars Jami da moaxlebul ars sasufeveli RmrTisa¡“ (mark� 1, 15; Sdr� maT� 4, 17)�<br />
am sasufevlis naTeba adamianebs eZleva qristes sityvaSi, saqmeebsa da mis<br />
aqmyofobaSi (praesentia)� marTlac, RmrTis sityva Teslsa hgavs, mindorSi da-<br />
Tesils (mark� 4, 14): vinc rwmeniT ismens da qristes mcire samwysos (luk� 12,<br />
32) Seemateba, man miiRo sasufeveli� Semdeg Tesli ukve sakuTari ZaliT Rvivdeba<br />
da izrdeba, vidre mkis Jami moiwevs (Sdr� mark� 4, 26-29)� iesos saswaulebic<br />
adastureben, rom sasufevelma ukve moiwia dedamiwaze: „ukueTu me<br />
TiTiTa RmrTisa¡Ta ganvasxam eSmakTa, mo-same-wevnul ars Tquen zeda sasufeveli<br />
RmrTisa¡“ (luk� 11, 20; Sdr� maT� 12, 28)� da mainc, yvelaferze uwin<br />
sasufeveli vlindeba Tavad qristes pirovnebaSi, romelic aris Ze RmrTi-<br />
3 Sdr� S� IRENAUS, Adv. Haer. <strong>II</strong>I, 24, 1: PG 7, 966 B; HARVEY 2, 131; SAGNARD, Sources Chr�,<br />
p� 398�<br />
4 S� CYPRIANUS, De Orat. Dom. 23: PL 4, 553; CSEL (Hartel) <strong>II</strong>I A, p� 285� – S� AUGUSTINUS,<br />
Serm. 71, 20, 33: PL 38, 463 – S� Io� DAMASCENUS, Adv. Iconocl. 12: PG 96, 1358 D�
LUMEN GENTIUM<br />
sa da Ze adamianTa, mosuli imisaTvis, raTa emsaxuros da misces „suli T¢si<br />
sa£srad mravalTa“ (mark� 10, 45)�<br />
roca aRdga ieso, romelmac adamianebisTvis jvarze sikvdili daiTmina,<br />
igi warmodga rogorc ufali, qriste da mRvdeli, ukunisamde aseTad qmnili<br />
(constitutus) (Sdr� saqme 2, 36; ebr� 5, 6; 7, 17; 7, 21)� mowafeebs iesom mamisagan aR-<br />
Tqmuli suli mohfina (Sdr� saqme 2, 33)� amieridan eklesia, romelic aRWurvilia<br />
Tavisi damfuZneblis niWebiT da romelic mis mcnebebs _ siyvaruls,<br />
simdablesa da gandgomas erTgulad inaxavs, aseT misias kisrulobs: man unda<br />
auwyos qristesa da RmrTis sasufeveli da igi yvela erSi daamkvidros� eklesia<br />
dedamiwaze am sasufevlis ylortsa da sawyiss qmnis� amasobaSi, Tanda-<br />
TanobiT zrdisas, eklesia dasrulebuli sasufevlisTvis iRvwis (ad Regnum<br />
consummatum anhelat) da mTeli ZaliT imedovnebs da moelis, rom Tavis mefes<br />
didebaSi SeeuRleba�<br />
6� sasufevlis gamocxadeba Zvel aRTqmaSi xSirad saxeTa saSualebiT (sub<br />
fi��ri�) xdeba� axlac eklesiis Rrma (intima) buneba CvenTvis sxvadasxva igaviT<br />
cnaurdeba� es igavebi, romlebic aRebulia mwyemsuri, samiwaTmoqmedo, sam-<br />
Seneblo, ojaxuri Tu col-qmruli cxovrebidan, ukve winaswarmetyvelTa<br />
wignebSia gamoxatuli�<br />
marTlac, eklesia aris baga, romlis erTaderTi da aucilebeli kari qristea<br />
(ioan� 10, 1-10)� eklesia samwysoc aris; RmerTma winaswar gvauwya, rom<br />
misi mwyemsi Tavad iqneba (Sdr� es� 40, 11; ezek� 34, 11)� am samwysos cxvrebs,<br />
Tundac maT adamiani-mwyemsebi marTavdnen, mainc mudam uZRveba da kvebavs<br />
qriste, mwyemsi keTili da mwyemsmTavari (Sdr� ioan� 10, 11; 1petr� 5, 4), romelmac<br />
Tavisi cxovreba dasdo cxvrebisTvis (Sdr� 10, 11-15)�<br />
eklesia aris miwaTmoqmedeba, anu RmrTis mindori (1kor� 3, 9)� am mindorSi<br />
izrdeba Zveli zeTisxilis xe, romlis wmida fesvs patriarqebi warmoadgenen�<br />
masSi moxda da moxdeba iudevelTa da warmarTTa Serigeba (rom� 11, 13-26)� eklesia<br />
nargavia, romelsac zeciurma miwaTmoqmedma rCeuli venaxis saxe misca<br />
(maT� 21, 33-43; Sdr� es� 5, 1)� WeSmariti venaxi aris qriste, romelic cxovrebasa<br />
da nayofierebas aniWebs rtoebs, anu Cven, vinc eklesiis saSualebiT masSi vimyofebiT<br />
da mis gareSe arafris gakeTeba ar ZalgviZs (ioan� 15, 1-5)�<br />
eklesia sakmaod xSirad RmrTis aRmSeneblobad iwodeba (1kor� 3, 9)� ufali<br />
Tavad Seedara qvas, romelic mSeneblebma daiwunes, Tumca is Tavkidur qvad<br />
iqca (maT� 21, 42; Sdr� saqme 4, 11; 1petre 2, 7; fs� 117, 22)� am saZirkvelze mociqulebma<br />
eklesia aages (Sdr� 1kor� 3, 11), da amave saZirkvlidan eklesia simtkicesa<br />
da Tanxmobas iZens� es nageboba sxvadasxva saxelwodebiT Seamkes: RmrTis saxli<br />
(1tim� 3, 15), romelSic misi ojaxi cxovrobs, sulSi RmrTis sacxovrisi (efes�<br />
2, 19-22), adamianebTan erTad RmrTis samkvidrebeli (gamocx� 21, 3), da gansaku-<br />
TrebiT wmida taZari, romelsac, qvebiT agebuli samlocvelos saxiT warmodgenils,<br />
wmida mamebi ganadideben, xolo RmrTismsaxurebaSi mas samarTlianad<br />
adareben wmida qalaqs, axal ierusalems� 5 Cven, rogorc cocxali qvebi, masSi<br />
amqveynadve varT aRSenebulni (1petr� 2, 5)� ioane am wmida qalaqs Wvrets, samyaros<br />
ganaxlebisas zeciT RmrTisagan gardamomavals, ganmzadebuls, „viTarca<br />
sZali Semkuli qmrisa mimarT T¢sisa“ (gamocx� 21, 1)�<br />
eklesia iwodeba agreTve „zemo ierusalemad“ da „dedad Cvenad“ (gal� 4,<br />
26)� mas aRweren rogorc umwikvlo kravis umwikvlo sZals (gamocx� 19, 7; 21,<br />
5 Sdr� ORIGENES, In Mt. 16, 21: PG 13, 1443C� – TERTULLIANUS, Adv. Marc. 3, 7: PL 2, 357 C;<br />
CSEL 47, 3 p� 386� – RmrTismsaxurebasTan dakavSirebiT Sdr� Sacramentarium Gregorianum: PL 78,<br />
160 B� –an C� MOHLBERG, Liber Sacramentorum romanae ecclesiae, Romae, 1960, p� 111, XC: “RmerTo,<br />
yvela wmidaTa kavSiridan Sen saukuno samkvidrebels iSeneb���” – himni Urbs Ierusalem beata<br />
monastruli Jamnidan da Coelestis urbs Ierusalem romauli Jamnidan�<br />
75
76<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
2 da 9; 22, 17), romelic qristem Seiyvara „da Tavi T¢si misca misT¢s, ra¡Ta<br />
igi wmida-yos“ (efes� 5, 25-26)� qristem eklesia urRvevi kavSiriT daikavSira,<br />
igi mas gamudmebiT „asazrdoebs da uvlis“ (efes� 5, 29)� man isurva, rom<br />
ganwmedili eklesia mas SeuRloda da siyvaruliTa da erTgulebiT damorCileboda<br />
(Sdr� efes� 5, 24)� da bolos, man eklesia ciuri niWebiT aRavso, raTa<br />
vswvdeT RmrTisa da qristes Cvendami siyvaruls, romelic yovelgvar codnas<br />
aRemateba (Sdr� efes� 3, 19)� magram sanam eklesia, uflisgan gandgomili,<br />
amqveyniur gzas adgas (Sdr� 2kor� 5, 6), igi Tavs gandevnilad grZnobs� amitom<br />
eklesiis Zieba da fiqri zecisken aris mimarTuli, sadac qriste zis RmrTis<br />
marjveniT� iq, RmerTSi, qristesTan erTad, dafarulia eklesiis cxovreba,<br />
vidre igi Tavis sasiZosTan erTad didebiT ar gamoCndeba (Sdr� kol� 3, 1-4)�<br />
7� Ze RmrTisam adamianuri buneba miiRo da Tavisi sikvdiliTa da aRdgomiT<br />
sikvdils sZlia� man adamiani gamoisyida da igi axal qmnilebad gardaqmna<br />
(Sdr� gal� 6, 15; 2 kor� 5, 17)� Tavisi suli man Tavis Zmebs gadasca (Zmebs man<br />
yvela xalxidan uxmo), da amoucnobi gziT isini erTgvarad Tavis sxeulad<br />
aqcia�<br />
am sxeuliT qristes cxovreba Caedineba morwmuneebSi, romlebic saidumloTa<br />
(sacramenta) saSualebiT, dafaruli da realuri gziT, vnebulsa da gandidebul<br />
qristes uerTdebian� 6 marTlac, naTlobiT qristes vemsgavsebiT:<br />
„rameTu erTiTa suliTa Cuen yovelTa erTisa mimarT guamisa naTel-viReT“<br />
(1kor� 12, 13)� am wmida wesiT gamoixateba da sruldeba qristes sikvdilTan da<br />
aRdgomasTan kavSiri: „Tana-davefleniT mas naTlis-RebiTa miT sikudilsa<br />
missa“; da „ukueTu Tana-nerg veqmneniT msgavsebasa mas sikudilisa misisasa,<br />
egreTca aRdgomasa mas missa viyvneT“ (rom� 6, 4-5)� ziarebis puris gatexvisas<br />
Cven namdvilad vmonawileobT uflis sxeulSi da vmaRldebiT masTan da<br />
erTmaneTTan urTierTobamde� „rameTu erT pur da erT £orc Cuen mravalni<br />
ese varT, rameTu yovelTa erTisa misgan purisa moguaqus“ (1kor� 10, 17)�<br />
amgvarad, Cven yvelani am sxeulis asoni vxdebiT (Sdr� 1kor� 12, 27), „xolo<br />
TiToeuli urTierTas asoeb varT“ (rom� 12, 5)�<br />
magram rogorc adamianis sxeulis yvela aso, simravlis miuxedavad, mainc<br />
erT sxeuls qmnis, aseve arian erTgulni qristeSi (Sdr� 1kor� 12, 12)� qristes<br />
sxeulis agebulebaSic asoTa da funqciaTa mravalgvaroba sufevs� suli<br />
erTia, da Tavis sxvadasxva niWs igi eklesiis sasargeblod avrcelebs, Tavis<br />
simdidreTa Sesatyvisad da msaxurebaTa saWiroebis mixedviT (Sdr� 1kor� 12,<br />
1-11)� am niWTa Soris gamoirCeva mociqulTa madli, xolo mociqulTa uflebamosilebas<br />
Tavad sulma qarismatikosebic dauqvemdebara (Sdr� 1kor� 14)�<br />
suli TviTon aerTebs sxeuls, Tavisi ZaliTa da asoTa Sinagani kavSiriT,<br />
xolo morwmuneTa Soris igi siyvaruls warmoSobs da zrdis� „da Tu evnebin<br />
ra¡ erTsa asosa, mis Tana elmin yovelTa asoTa; da Tu ididebin erTi aso¡, mis<br />
Tana ididebied yovelni asoni“ (1kor� 12, 26)�<br />
am sxeulis Tavi aris qriste� igi uxilavi RmrTis xatia da masSia yvelaferi<br />
Seqmnili� igi yvelaferze uwin aris da yvelaferi masSia� igi Tavia sxeulisa,<br />
romelic aris eklesia� igi „ars dasabami, pirmSo¡ mkvdreTiT, ra¡Ta<br />
iyos igi Tavadi yovelsa Sina mTavar“ (kol� 1, 15-18)� Tavisi Zalis sidiadiT<br />
igi yovelive zeciursa da miwierze meufebs, da gardamatebuli srulyofilebiTa<br />
da moqmedebiT mTel sxeuls aRavsebs Tavisi didebis simdidriT<br />
(Sdr� efes� 1, 18-23)� 7<br />
yvela aso misi Tanaxati unda gaxdes, sanam qriste maTSi ar gamoixateba<br />
(Sdr� gal� 4, 19)� Cven misi cxovrebis saidumloebebs (mysteria) veziareT: misi<br />
6 Sdr� S� THOMAS, Summa Theol. <strong>II</strong>I, q� 62, a�5, ad 1�<br />
7 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mystici Corporis, 29 jun� 1943: AAS 35 (1943), p� 208�
LUMEN GENTIUM<br />
Tanasaxovanni varT, masTan erTad vkvdebiT da aRvdgebiT, sanam masTan er-<br />
Tad ar vimefebT (conregnemus) (Sdr� fil� 3, 21; 2 tim� 2, 11; ef� 2, 6; kol� 2, 12 da<br />
a� S�)� Cven jer kidev miwaze vmsxemobT, mis kvals wvalebasa da devnaSi vtkepniT,<br />
mis vnebebs verwymiT, rogorc sxeuli Tavs; masTan erTad vevnebiT, raTa<br />
masTan erTad vididoT (Sdr� rom� 8, 17)�<br />
misgan izrdeba saRmrTo zrdiT „mTeli sxeuli, saxsarTa da nawevarTagan<br />
Sekruli da SeerTebuli“ (kol� 2, 19)� Tavis sxeulSi, e� i� eklesiaSi, igi ganuwyvetlad<br />
anawilebs samsaxureobriv niWebs, romelTa saSualebiT, Tavad<br />
misi ZaliT, Cven erTmaneTs gamoxsnisaTvis vemsaxurebiT, raTa siyvarulSi<br />
WeSmariteba vqmnaT da yovelmxriv gavizardoT misken, romelic aris Tavi<br />
Cveni (Sdr� ef� 4, 11-16)�<br />
masSi rom ganuwyvetliv ganvaxldeT (Sdr� ef� 4, 23), man wili mogvca Tavisi<br />
sulisgan, romelic erTia da igive Tavsa da asoebSi; es suli mTel sxeuls<br />
cxovelyofs, aerTebs da amoZravebs� amitom wmida mamebma SesaZleblad cnes<br />
misi moqmedebis Sedareba im funqciasTan, romelsac adamianur sxeulSi sicocxlis<br />
sawyisi anu mSvinva (anima) asrulebs� 8<br />
qristes uyvars eklesia, rogorc Tavisi sZali� igi nimuSia kacisa, romelsac<br />
Tavisi coli rogorc Tavisi sxeuli uyvars (Sdr� ef� 5, 25-28)� eklesia mas<br />
emorCileba, vinc misi Tavia (iqve, 23-24)� „mas Sina damk¢drebul ars yovelive<br />
savseba¡ RmrTeebisa¡ £orcielad“ (kol� 2, 9), amitom aRavsebs igi Tavisi saRmrTo<br />
niWebiT eklesias, romelic misi sxeuli da sisavse aris (Sdr� ef� 1, 22-<br />
23), raTa eklesia ganivrcos da miiwios RmrTis sisavsemde (Sdr� 3, 19)�<br />
8� qristem, erTaderTma Suamavalma, xiluli kavSiris saxiT Seqmna da samudamod<br />
Seinaxa Tavisi wmida eklesia, romelic rwmenis, imedisa da siyvarulis<br />
amqveyniur erTobas warmoadgens� 9 eklesiis meSveobiT igi WeSmaritebasa da<br />
madls yvelasaTvis avrcelebs� ierarqiuli organoebiT aRWurvili sakrebulo<br />
da qristes saidumlo sxeuli, anu erTis mxriv, xiluli Se<strong>kreba</strong>, meores<br />
mxriv ki sulieri sakrebulo, miwieri eklesia da zeciuri niWebiT aRWurvili<br />
eklesia ori sxvadasxva ram ki ar aris, aramed erTi rTuli sinamdvilea,<br />
romelic adamianuri da saRmrTo sawyisisgan Sedgeba� 10 amitom, garkveuli<br />
analogiis safuZvelze, mas ganxorcielebul saidumlo sityvas adareben�<br />
saRmrTo sityvis mier miRebuli buneba sityvas emsaxureba, rogorc gamoxsnis<br />
cocxali organo, masTan urRvevad erTiani� aseve emsaxureba eklesiis<br />
socialuri kavSiri qristes suls, romelic am kavSirs sxeulis zrdisTvis<br />
sicocxles aniWebs (Sdr� ef� 4, 16)� 11<br />
es aris qristes erTaderTi eklesia, romelsac mrwamsSi vaRiarebT rogorc<br />
erTs, wmidas, kaTolikesa da samociqulos� 12 Cvenma macxovarma igi Tavisi<br />
aRdgomis Semdeg samwysod petres gadasca (ioan� 21, 17)� man petresa da<br />
sxva mociqulebs misi ganvrcoba da warmarTva daakisra (Sdr� maT� 28, 18-20)�<br />
man samudamod aRmarTa eklesia, rogorc „sueti da simtkice WeSmaritebisa¡“<br />
8 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Divinum illud, 9 maii 1897: ASS 29 (1896-97), p� 650� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl�<br />
Mystici Corporis, l� c�, pp� 219-220; DENZ� 2288 (3808)� – S� AUGUSTINUS, Serm. 268, 2: PL 38, 1232 da<br />
sxvagan� – S� Io� CHRYSOSTOMUS, In Eph. Hom� 9, 3: PG 62, 72� – DIDYMUS ALEX�, Trin. 2, 1: PG 39,<br />
449� – S� THOMAS, In Col. 1, 18, lect� 5: ed� MARIETTI, <strong>II</strong>, n� 46: “rogorc sulis erTianobidan er-<br />
Tiani sxeuli Sedgeba, aseve eklesia Sedgeba suli wmidis erTianobisgan���”<br />
9 LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Sapientiae christianae, 10 ian� 1890: ASS 2 (1889-90), p� 392� – misive, encycl�<br />
Satis cognitum, 29 iun� 1896: ASS 28 (1895-96), pp� 710, 724� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mystici Corporis, l� c� pp�<br />
199-200�<br />
10 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mystici Corporis, l�c�, p� 221� – misive, encycl� Humani generis, 12 aug�<br />
1950: AAS 42 (1950), p� 571�<br />
11 LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Satis cognitum, l�c�, p� 713�<br />
12 Sdr� Symbolum Apostolicum: DENZ� 6-9 (10-13)� – Symb. Nic.-Const.: DENZ� 86 (150)� – Coll�<br />
Prof. fidei Trid.: DENZ� 994 da 999 (1862 da 1868)�<br />
77
78<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
(1tim� 3, 15)� es eklesia, amqveynad sakrebulos saxiT Seqmnili da mowyobili,<br />
kaTolike eklesiaSi imyofeba, romelsac petres memkvidre da, masTan erTad,<br />
episkoposebi warmarTaven� 13 Tumca am kavSiris gareTac gvxdeba wmidadyofisa<br />
da WeSmaritebis mravali elementi, romlebic, rogorc sakuTriv qristes<br />
eklesiis niWni, kaTolikur erTianobas ganamtkiceben�<br />
qristem Cveni gamosyidva siRaribesa da devnaSi ganaxorciela, da eklesiac<br />
mowodebulia imisTvis, rom amave gzas daadges, raTa adamianebs gamoxsnis<br />
nayofi moutanos (communicet)� ieso qristem, „romeli-igi xati RmrTisa¡iyo,<br />
��� Tavi T¢si daimdabla da xati monisa¡ miiRo“ (fil� 2, 6), da CvenTvis „daglaxakna<br />
mdidari igi“ (2kor� 8, 9)� amgvarad, eklesia, Tumca mas Tavisi misiis<br />
Sesasruleblad adamianuri saSualebebi sWirdeba, miwieri didebis saZieblad<br />
ki ar Seqmnila, aramed imisTvis, rom simdablisa da gandgomisken yvelas<br />
sakuTari magaliTiTac mouwodos� mamam qriste warmogzavna@“maxarebelad<br />
glaxkTa,��� gankurnebad SemusrvilTa guliTa“ (luk� 4, 18), „moZiebad da<br />
cxorebad warwymedulisa“ (luk� 19, 10)� msgavsad amisa, eklesia siyvaruliT<br />
garemoicavs yvelas, vinc adamianuri sisustiT aris dauZlurebuli� metic,<br />
igi Raribebsa da tanjulebSi cnobs Tavisi damfuZneblis, Raribisa da<br />
tanjulis, xats, cdilobs, maT gaWirveba Seumsubuqos da surs, maTSi qristes<br />
emsaxuros� Tavad qriste aris „wmida, umanko, Seuginebeli“ (ebr� 7, 26),<br />
„romelman-igi ara icoda codva¡“ (2kor� 5, 21), da romelic mxolod imisTvis<br />
movida, „ra¡Ta ulxinebdes codvaTa erisaTa“ (ebr� 2, 17)� rac Seexeba eklesias,<br />
romelic Tavis wiaRSi codvilebs iRebs, igi wmidaa, magram amasTanave<br />
mas yovelTvis ganwmeda sWirdeba da igi mudam monaniebisa da ganaxlebis<br />
gzas adgas�<br />
eklesia „Tavis svlas axorcielebs amqveyniur devnasa da saRmrTo nugeSs<br />
Soris“� 14 igi uflis jvarsa da sikvdils gvauwyebs, „vidremdis movides“<br />
(1kor� 11, 26)� aRmdgari qristes Zala eklesias ganamtkicebs: moTminebiTa<br />
da siyvaruliT igi Tavis mRelvarebebsa da gaWirvebebs unda sZlevdes, Sinagansa<br />
da garegans, da erTgulad avlendes samyaroSi uflis saidumlos, jer<br />
kidev CrdiliT dafaruls, srul naTelSi mis saboloo gancxadebamde�<br />
Tavi <strong>II</strong><br />
RmrTis eri<br />
9. RmrTisaTvis yvela drosa da yvela xalxs Soris saTno is aris, „romelsa<br />
eSinis misa da iqms simarTlesa“ (saqme 10, 35)�@amitom isurva RmerTma, rom<br />
adamianebi wmida-eyo da gamoexsna ara calcalke, maT Soris raime kavSiris<br />
gareSe, aramed im erad Seekriba, romelic RmerTs WeSmaritebaSi Seicnobda<br />
da mas wmidad emsaxureboda� aseT erad RmerTma israelis xalxi amoirCia,<br />
masTan kavSiri (foedus) dado da igi TandaTanobiT ganaswavla� am eris istoriis<br />
manZilze RmerTi mas Tavisi nebis ganzraxvasa da Tavis Tavs gamoucxadebda<br />
da mas TavisTvis wmida-yofda� es iyo erTgvari mzadeba da saxe im<br />
axali da srulyofili kavSirisa, romelic qristes mier unda dadebuliyo,<br />
da im ufro sayovelTao gamocxadebisa, romelic RmrTis ganxorcielebul<br />
sityvas unda moetana� „aha, dReni movlen, - ity¢s ufali, - da aRuTqua saxlsa<br />
israƒlisasa da saxlsa iuda¡sasa aRTqma¡ axali��� mimcemelman SjulTa<br />
CemTaman gonebaTa mimarT maTTa da mkerdsa zeda gulTa maTTasa davwerne<br />
igini, da viyo maTda RmerTad, da igini iyunen Cemda erad��� rameTu yovelTa<br />
micodian me, mcirediTgan maTiT vidre didadmde maTda, _ Tqua ufalman“<br />
13 misi saxelwodebaa “wmida (kaTolike samociqulo) romauli eklesia”: Prof. fidei<br />
Trid., l�c� da �ON�� ��T� I� �e��� 3� ��n�t� ���m� De fi�e cat�� Dei filius: DENZ� 1782 (3001)�<br />
14 S� AUGUSTINUS, Civ. Dei, XV<strong>II</strong>I, 51, 2: PL 41, 614�
LUMEN GENTIUM<br />
(ier� 31, 31-34, mcxeT�)� es axali kavSiri (foedum) qristem daadgina; esaa axali<br />
aRTqma (testamentum) misi sisxlis mier (Sdr� 1kor� 11, 25)� man xalxs mouwoda<br />
iudevelTagan da warmarTTagan, romelic erTobas ara xorcis Tanaxmad,<br />
aramed sulismier Seqmnida da RmrTis axali eri gaxdeboda� marTlac,<br />
visac qriste swams, is xelaxla iSveba „ara Teslisagan ganxrwnadisa, aramed<br />
uxrwnelisa, sity¢Ta RmrTisa cxovelisa¡Ta“ (1petr� 1, 23), ara xorcisagan,<br />
aramed wylisa da sulisa wmidisagan (Sdr� ioan� 3, 5-6)� aseTi xalxiT iqmneba<br />
„naTesavi rCeuli, sameufo¡ samRdelo¡, Tesli wmida¡, eri mogebuli��� romelni-ege<br />
odesme ara er, xolo aw eri RmrTisa¡“ (1petr� 2, 9-10)�<br />
am mesianuri xalxis Tavi aris qriste, „romeli mieca codvaTa CuenTaT¢s<br />
da aRdga ganmarTlebisa CuenisaT¢s“ (rom� 4, 25)� amieridan man miiRo saxeli,<br />
yvela saxelze uzenaesi, da igi didebiT mefobs zecaSi� am eris mdgomareobas<br />
gamoxatavs RmrTis SvilTa Rirseba da Tavisufleba, romelTa gulebSi,<br />
rogorc taZarSi, suli wmida mkvidrobs� ers aqvs kanonad axali mcneba (mandatum):<br />
uyvardes, viTarca qristem Segviyvara Cven (Sdr� ioan� 13, 34)� da bolos,<br />
misi daniSnuleba aris RmrTis sasufeveli, romelsac Tavad RmerTma<br />
misca dasabami miwaze da romelic SemdgomSi unda ganivrcos, sanam saukuneTa<br />
bolos RmrTisganve ar aRsruldeba, „raJams qriste gamocxadnes, cxoreba¡<br />
igi Cueni“ (kol� 3, 4) da „T¢T igica dabadebuli gan-ve-Tavisufldes<br />
monebisagan xrwnilebisa aznaurebasa mas didebisa SvilTa RmrTisaTa“ (rom�<br />
8, 21)� amitom es mesianuri eri (miuxedavad imisa, rom is, faqtiurad, yvela<br />
adamians ar moicavs da zogjer sulac patara samwyos warmoadgens), mTeli<br />
adamianuri modgmisTvis aris erTobis, imedisa da xsnis umtkicesi ylorti�<br />
qristem es eri daafuZna ziar cxovrebaSi, siyvarulsa (caritatis) da WeSmaritebaSi,<br />
mas igi rogorc saSualebas mimarTavs, romliTac yvelas gamoisyidis,<br />
da romelic, rogorc naTeli qveynisa da marili miwisa (Sdr� maT� 5, 13-16),<br />
mTels msoflioSi warigzavneba�<br />
xolo rogorc israeli, romelic udabnoSi msxemobda (peregrinabatur), xorcielad<br />
ukve iwodeba RmrTis eklesiad (neem� 13� 1; Sdr� ricx� 20, 4; rjul�<br />
23, 1), aseve aris saxeldebuli axali israeli, am saukuneSi mosuli, romelic<br />
momavlis waruval qalaqs eZiebs (Sdr� ebr� 13, 14): igi „qristes eklesiad“<br />
iwodeba� es eklesia qristem „moigo sisxliTa T¢siTa“ (saqme 20, 28), aRavso<br />
Tavisi suliT da aRWurva iseTi saSualebebiT, romlebic eklesiis xilulsa<br />
da sazogadoebriv erTobas emsaxureba� RmerTma mouxmo maT krebuls,<br />
vinc rwmeniT Sehyurebs qristes - gamoxsnis winamZRvarsa da erTianobisa da<br />
mSvidobis dasabams� am krebulisgan RmerTma eklesia Seqmna _ yvelasTvis<br />
da TiToeulisTvis im erTobis xiluli saidumlo (sacramentum), romelsac<br />
gamoxsna moaqvs� 15 eklesia yvela kuTxeSi unda gavrceldes, igi kacobriobis<br />
istoriaSi Semodis, da imave dros erTa droebisa da sazRvrebis miRma<br />
aris� cTunebisa da gaWirvebis gzaze, eklesia mtkicdeba RmrTis wyalobiT,<br />
romelic mas uflisgan aqvs aRTqmuli, raTa xorcis siZabuneSi erTgulebis<br />
simtkice ar moakldes� eklesia Tavisi uflis Rirseul sasZlod unda dar-<br />
Ces da suliwmidis moqmedebiT sakuTari Tavi ganuwyvetliv srulyos, vidre<br />
jvris meSveobiT ar miaRwevs sinaTles, romelmac dabneleba ar icis�<br />
10� qriste ufalma, kacTagan arCeulma pontifeqsma (Sdr� ebr� 5, 1-5), axali<br />
eri qmna sameufod da mRvdelmsaxurad „RmrTisa da mamisa T¢sisa“ (gamocx�<br />
1, 6; Sdr� 5, 9-10)� marTlac, naTelRebulni, xelaxali SobiTa (per regenarationem)<br />
da suli wmidis cxebiT (unctionem) eziarebian (consecrantur) sulier saxls<br />
da wmida mRvdelmsaxurebas, raTa yovelgvari saqmiT, romelic qristians<br />
15 Sdr� S� CYPRIANUS, Epist. 69, 6: PL 3, 1142 B; CSEL (Hartel) 3 B, p� 754: “erTobis ganuyofeli<br />
siwmide”�<br />
79
80<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
Seefereba, Seswiron sulieri msxverpli da auwyon imis saTnoebani, vinc<br />
maT bnelidan mouwoda „sak¢rvelsa mas naTelssa missa“ (Sdr� 1petr� 2, 4-10)�<br />
amitom qristes yvela mowafe gankrZaluli unda iyos locvaSi da RmerTi<br />
aqos� (Sdr� saqme 2, 42-47)� isini unda wardgnen „msxuerplad cxovelad, wmidad,<br />
saTnod RmrTisa“ (rom� 12, 1), dedamiwis yvela kuTxeSi qristes Sesaxeb<br />
unda mowmobdnen da yvela dainteresebuls ganumarton saukuno cxovrebis<br />
is imedi, romelic Tavad aqvT (Sdr� 1petr� 3, 15)�<br />
erTgulTa sazogado mRvdelmsaxureba da msaxurebiTi (ministeriale) anu<br />
ierarqiuli mRvdelmsaxureba erTmaneTisgan ara mxolod xarisxiT gansxvavdeba,<br />
aramed arsebiTac� amave dros, isini urTierTdaqvemdebarebulni<br />
arian: erTica da meorec Taviseburad monawileobs qristes erTian mRvdelmsaxurebaSi�<br />
16 msaxurebiTi mRvdeli, im wmida ZalauflebiT, romelic mas<br />
aqvs, moZRvravs (efformat) da warmarTavs mRvdelmsaxur ers� qristes saxiT<br />
(in persona Christi) igi ziarebis msxverpls aRasrulebs da mas RmerTs uZRvnis<br />
mTeli xalxis saxeliT� xolo erTgulni, maTi sameufo mRvdelmsaxurebis<br />
ZaliT, ikribebian ziarebisas (in oblationem Eucharistii) 17 da mRvdelmsaxurebas<br />
asruleben saidumloTa (sacramentis) miRebiT, locviTa da samadlobeli qmedebiT,<br />
wmida cxovrebiT, gandgomiTa da qmediTi siyvaruliT�<br />
11� samRvdelmsaxuro sakrebulos wmida da organulad agebuli arseba<br />
qmediTi xdeba rogorc saidumloTa, aseve saTnoebaTa saSualebiT� erTgulebs,<br />
romlebic naTlobiT eklesiis wevrebi gaxdnen, qristianuli religiis<br />
RmrTismsaxurebisTvis (ad cultum religionis christianae) Sesaferisi Tvisebebi<br />
aqvT� isini xelmeored RmrTis Svilebad iSvebian da kisruloben, rom sarwmunoeba,<br />
romelic RmrTisagan eklesiis saSualebiT miiRes, adamianTa winaSe<br />
aRiaron (�r�fiteri)� 18 mironcxebis saidumloTi isini eklesias ufro mWidrod<br />
ukavSirdebian, suli wmidis gansakuTrebuli ZaliT mdidrdebian da, amgvarad,<br />
rogorc qristes WeSmariti mowmeni, ufro mtkiced iReben valdebulebas,<br />
rom sityviTa da saqmiTa sarwmunoeba gaavrcelon da daicvan� 19 isini<br />
monawileoben evqaristiul msxverplSi _ mTeli qristianuli cxovrebis<br />
wyarosa da mwvervalSi� amgvarad, maT RmerTTan miaqvT saRmrTo msxverpli<br />
da, masTan erTad, Tavisi Tavic� 20 maSasadame, rogorc cxebiT, aseve wmida<br />
ziarebiT, yvelas sakuTari wvlili Seaqvs liturgiul qmedebaSi, Tanac ara<br />
ganurCevlad, aramed TiToeuls Taviseburad� Semdeg, wmida trapezze qristes<br />
sxeuliT ganmtkicebulni, isini konkretuli saxiT gamoxataven RmrTis<br />
eris erTobas, romelsac es udidesi saidumlo saTanadod aRniSnavs da saocrad<br />
ganaxorcielebs�<br />
vinc monaniebis saidumlos uaxlovdeba, RmrTisTvis miyenebuli<br />
SeuracxyofisaTvis misive gulmowyaleobiT (misericordia) Sendobas (veniam)<br />
iRebs da, imave dros, eklesias Seurigdeba, romelsac codviT Wriloba<br />
miayena� maTi moqcevisaTvis eklesia iRwvis siyvaruliT, magaliTiT, locvebiT�<br />
sneulTa wmida cxebiTa da mRvdelTa locviT mTeli eklesia avadmyofebs<br />
vnebul da gandidebul ufals miandobs, raTa man isini gaamxnevos da<br />
gamoixsnas (Sdr� iak� 5, 14-16)� metic: eklesia maT mouwodebs, nebayoflo-<br />
16 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� Magnificate Dominum, 2 nov� 1954: AAS 46 (1954), p� 669� – Encycl� Mediator<br />
Dei, 20 nov� 1947: AAS 39 (1947), p� 555�<br />
17 Sdr� PIUS XI, encycl� Miserentissimus Redemptor, 8 maii 1928: AAS 20 (1928), p� 171 – PIUS X<strong>II</strong>,<br />
alloc� Vous nous avez, 22 sept� 1956: AAS 48 (1956), p� 714�<br />
18 Sdr� S� THOMAS, Summa Theol. <strong>II</strong>I, q� 63, a� 2�<br />
19 Sdr� S� CYRILLUS HIEROS�, Catech. 17, de Spiritu Sancto, <strong>II</strong>, 35-37: PG 33, 1009-1012� – NIC�<br />
CABASILAS, De Vita in Christo, lib� <strong>II</strong>I, de utilitate chrismatis: PG 150, 569-580� – S� THOMAS, Summa Theol.<br />
<strong>II</strong>I, q� 65, a� 3 et q� 72, a 1 da 5�<br />
20 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mediator Dei, 20 nov� 1947: AAS 39 (1947), gansakuTrebiT p� 552…
LUMEN GENTIUM<br />
biT eziaron qristes vnebasa da sikvdils (Sdr� rom� 8, 17; kol� 1, 24; 2 tim�<br />
2, 11-12; 1petr� 4, 13) da RmrTis eris sakeTildReod iRvawon� meores mxriv,<br />
erTgulTagan visac wmida xarisxi aqvs miRebuli, maT qristes saxeliT evalebaT,<br />
RmrTis sityviTa da madliT eklesia mwyemson� da bolos, qristiani<br />
meuRleebi, qorwinebis saidumlos (sacramenti) ZaliT, romliTac aRniSnaven<br />
da eziarebian erTianobisa da nayofieri siyvarulis saidumloebas (mysterium)<br />
(Sdr� efes� 5, 32), erTmaneTs exmarebian, raTa siwmide daicvan colqmrul<br />
cxovrebaSi, STamomavlobis gaCenasa da aRzrdaSi� amgvarad, Tavisi<br />
cxovrebis mdgomareobisa da wesis saxiT, maT RmrTis erSi sakuTari niWi (donum)<br />
gaaCniaT (Sdr� 1kor� 7, 7)� 21 am kavSiridan warmodgeba ojaxi, romelSic<br />
adamianTa sazogadoebis axali moqalaqeni ibadebian� suli wmidis madliT,<br />
isini naTlobiT RmrTis Svilebad iqcevian, raTa RmrTis erma saukuneTa man-<br />
Zilze iarsebos� aseT eklesiaSi, romelsac erTgvarad saojaxo xasiaTi aqvs,<br />
mSoblebi Svilebs magaliTs unda aZlevdnen sityviTa da saqmiT: maTTvis isini<br />
unda iyvnen rwmenis pirveli macneebi da yoveli maTganis mowodebas xeli<br />
unda Seuwyon, xolo vinc sulieri (sacram) saqmisTvis aris mowodebuli, misadmi<br />
gansakuTrebuli yuradRebis gamoCena marTebT�<br />
gamoxsnis aseTi saSualebebiT aRWurvili yvela qristiani, rogoric ar<br />
unda iyos misi mdgomareoba da statusi, TiToeuli Taviseburad, uflis<br />
mier aris mowodebuli siwmidis im srulyofilebisaken, romelic Tavad mamis<br />
srulyofileba aris�<br />
12� RmrTis wmida eri monawileobs qristes garkveul winaswarmetyvelur<br />
funqciaSic� igi RmrTis cocxal mowmeobas avrcelebs, upirveles yovlisa,<br />
sarwmunoebrivi cxovrebiTa da siyvaruliT, da qebis msxverpls uZRvnis<br />
RmerTs, ese igi nayofs bageTa, romelic mis saxels aRiareben (Sdr� ebr� 13,<br />
15)� erTgulTa erToba, romlebsac cxeba aqvT wmidisgan (Sdr� 1ioan� 2, 20 da<br />
27), rwmenaSi ver Secdeba: Tavis am gansakuTrebul unars igi amJRavnebs rwmenis<br />
im zebunebrivi gagebis (sensu) saSualebiT, romelic mTel ers axasiaTebs,<br />
roca yvela, „episkoposebidan ukanasknel saero morwmuneebamde“, 22 rwmenisa<br />
da zneobis sakiTxebSi sayovelTao Tanxmobas gamoxatavs� rwmenis aseTi gagebiT,<br />
romelsac WeSmaritebis suli aRZravs da inaxavs, RmrTis eri, wmida<br />
moZRvrobis winamZRolobiT, romelsac igi erTgulad emsaxureba, ukve ara<br />
marto adamianis sityvas iRebs, aramed, WeSmaritad, RmrTis sityvas (Sdr�<br />
1Tes� 2, 13)� igi uryevad misdevs erTxel da samudamod wmidanebisTvis gadmocemul<br />
wmida sarwmunoebas (Sdr� iud� 3), swori gansjiT masSi ufro Rrmad<br />
iWreba da cxovrebaSi mas ufro srulad iyenebs�<br />
garda amisa, igive suli wmida ara marto siwmideebiTa da msaxurebiT wmida-yofs<br />
da warmarTavs RmrTis ers da mas saTnoebebiT amkobs, aramed Tavis<br />
niWebs „ganuyofs T¢Toeulad kacad-kacadsa, viTarca hnebavs“ (1kor� 12, 11)�<br />
yvela saxis morwmunes igi uwildebs raRac gansakuTrebul madls, romlis<br />
meSveobiT mas Sesaferissa da mzas xdis sxvadasxva saqmisa da samsaxuris mi-<br />
RebisTvis� es sasargebloa eklesiis ganaxlebisa da farTo aRmSeneblobisTvis�<br />
naTqvamia: „xolo T¢Toeulsa Cuensa micemul ars gamocxadeba¡ igi<br />
sulisa¡ umjobesisaT¢s“ (1kor� 12, 7)� am qarizmebis miReba, ubrwyinvalesisa<br />
Tu Zalian martivisa da farTod gavrecelebulis, madlierebiT unda moxdes<br />
da simSvidis momgvreli iyos, radgan isini, upirveles yovlisa, eklesiis<br />
moTxovnebs Seesabameba da maTTvis aris saWiro� xolo gansakuTrebul<br />
21 1kor� 7, 7: “kacad-kacadsa T¢si madli aqus RmrTisagan, romelsame esreT da romelsame<br />
egreT”� Sdr� S� AUGUSTINUS, De Dono Persev. 14, 37: PL 45, 1015: “ara marto TavSekaveba<br />
(continentia) aris RmrTis madli, aramed meuRleTa ubiwoebac”�<br />
22 Sdr� S� AUGUSTINUS, De Praed. Sanct. 14, 27: PL 44, 980�<br />
81
82<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
niWebs SemTxveviT ar unda movelodeT da, TviTdajerebiT, arc imis imedi<br />
gvqondes, rom maTgan mociqulTa saqmeebis nayofs miviRebT� am niWTa We-<br />
Smaritebisa da saTanado gamoyenebis gankiTxva maTi saqmea, vinc eklesias<br />
winamZRvrobs da visac sagangebod Seefereba, suli ar daSritos, aramed yvelaferi<br />
gamoscados da sikeTes misdios (Sdr� 1Tes� 5, 12 da 19-21)�<br />
13� yvela adamiani mowodebulia imisTvis, rom RmrTis axali eri Seadginos�<br />
amitom es eri, romelic erTaderTia, mTel samyarosa da yvela saukuneSi<br />
unda gavrceldes, raTa aRsruldes RmrTis nebis ganzraxva, romelmac<br />
dasabamSive adamianuri buneba Seqmna rogorc erTiani da gadawyvita Seekriba<br />
Tavisi gabneuli Svilebi (Sdr� ioane 11, 52)� amisTvis moavlina RmerTma<br />
Tavisi Ze, romelic daayena yovlis memkvidred (Sdr� ebr� 1, 2), raTa iyos yvelas<br />
moZRvari, mefe da mRvdeli, RmrTis SvilTa axali da sayovelTao eris<br />
Tavi� da bolos, amisTvis moavlina RmerTma Tavisi Zis suli, ufali da cxovelmyofeli<br />
(�i�ificantem)� igi aris mTeli eklesiisTvis, TiToeuli da yvela<br />
morwmunisaTvis, Sekrebisa (congregationis) da erTianobis saTave, romelic mociqulTa<br />
moZRvrebaSi da ziarebaSi, puris gatexvasa da locvebSi xorcieldeba<br />
(Sdr� saqme 2, 42)�<br />
amgvarad, dedamiwis yvela xalxSi aris RmrTis erTi eri� yvela xalxidan<br />
RmerTi Tavis moqalaqeebs krebs, romlebic zeciuri da ara miwieri meufebisa<br />
arian� samyaroSi gafantuli yvela morwmune suli wmidis mier sxvebs eziareba;<br />
amgvarad, „vinc romSi cxovrobs, icis, rom indoelebi misi aso arian“� 23<br />
qristes meufeba „ara amis soflisagani ars“ (ioan� 18, 36), amitom eklesia anu<br />
RmrTis eri, romelic am meufebas amzadebs, ama Tu im ers warmavali simdidridan<br />
arafers aklebs; piriqiT, igi inaxavs da iTvisebs erTa SesaZleblobebs,<br />
simdidresa da Taviseburebebs, ramdenadac isini kargia, xolo SeTvisebis<br />
Sedegad maT ganwmeds, ganamtkicebs da aRamaRlebs� mas axsovs, rom im<br />
mefesTan erTad unda Sekribos, romelsac xalxi mieca samemkvidrod (Sdr�<br />
fs� 2, 8) da romlis qalaqSi ZRveni da siuxve moaqvT (Sdr� fs� 71 (72), 10; gamocx�<br />
21, 24)� sayovelTaobis es Tviseba, romelic RmrTis ers amSvenebs, Tavad<br />
uflis niWia, romlis saSualebiT kaTolike eklesia qmediTad da ganuwyvetliv<br />
iRwvis, raTa Tavi mouyaros mTel kacobriobas, misi yvela simdidriT,<br />
qristes TavqveS, misi sulis erTobaSi� 24<br />
am kaTolikobis ZaliT, calkeul nawils Tavisi niWebiT wvlili Seaqvs<br />
sxva nawilTa da mTeli eklesiis saqmeSi, raTa rogorc mTeli aseve calkeuli<br />
nawili sazrdoobdes yvelas urTierkavSiriTa da TanxmobiT da^erTobaSi<br />
ganxorcielebuli sisavsisken iswrafodes� amitom RmrTis eri ara marto<br />
sxvadasxva xalxisgan ikribeba, aramed Tavis TavSic sxvadasxva xarisxisgan<br />
Sedgeba, radgan mis asoTa Sorisac aris mravalferovneba� igi gamoixateba<br />
movaleobebSi (�ec�n��m ��ficia) (roca zogierTi wevri wmida moZRvrobis me-<br />
SveobiT Tavis ZmaTa sakeTildReod iRwvis), an garemoebasa da cxovrebis<br />
wyobaSi (roca mravalni, moweseTa statusSi myofni (in statu religioso), ufro<br />
viwro gziT iswrafvian siwmidisaken, da Zmebs Tavisi magaliTiT amxneveben)�<br />
amitom eklesiur urTierTobaSi kanonierad Tanaarsebobs calkeuli eklesia:<br />
TiToeuli Tavis tradiciebs misdevs� amasTanave, pirveloba ekuTvnis<br />
petres kaTedras, romelic uZRveba siyvarulis sayovelTao kavSirs (coetui), 25<br />
icavs kanonier mravalferovnebas da imave dros fxizlobs, rom calkeulma<br />
wevrma erTianobas ziani ar moutanos, aramed piriqiT, mas emsaxuros� swo-<br />
23 Sdr� S� Io� CHRISOSTOMUS, In Io. 65, 1: PG 59, 361�<br />
24 Sdr� S� IRENAEUS, Adv. Haer. <strong>II</strong>I, 16, 6; <strong>II</strong>I, 22, 1-3: PG 7, 925 C – 926A da 995 C – 958 A; HAR-<br />
VEY 2, 87 s� da 120-123; SAGNARD, Sources Chr., pp� 290-292 da 372 ss�<br />
25 Sdr� S� IGNATIUS M�, Ad Rom., Praef�: FUNK I, p� 252�
LUMEN GENTIUM<br />
red amis safuZvelze iqmneba eklesiis sxvadasxva nawilTa Soris Sinagani<br />
urTierTobis jaWvebi, romlebic sulier simdidres, samociqulo muSakebsa<br />
da droebiT damxmare saSualebebs moicavs� RmrTis eris asoni mowodebulni<br />
arian imisTvis, rom simdidre saziaro gaxadon; swored calkeul eklesias<br />
exeba mociqulis sityvebi: „kacad-kacadman, viTarca miiRo madli, egreTve<br />
urTierTas amsaxurebdeT mas, viTarca keTilni mneni mraval-ferisa mis<br />
niWisa RmrTisani“ (1petr� 4, 10)�<br />
amgvarad, yvela adamiani mowodebulia RmrTis eris am kaTolikuri er-<br />
Tianobisaken, romelic moaswavebs da ganapirobebs sayovelTao mSvidobas�<br />
mas sxvadasxva saxiT ganekuTvnebian Tu eqvemdebarebian rogorc morwmune<br />
kaTolikeebi, aseve sxvebi, visac qriste swams, da bolos, sruliad yvela adamiani,<br />
romelTac RmrTis madli gamoxsnisken mouwodebs�<br />
14� wmida <strong>kreba</strong> Tavis fiqrs upirveles yovlisa morwmune kaTolikeebisaken<br />
mimarTavs� wmida werilze da gadmocemaze dayrdnobiT, igi aswavlis,<br />
rom msxemi eklesia aucilebelia gamoxsnisTvis� marTlac, mxolod qriste<br />
aris Suamavali da gza, romelsac gamoxsnisken mivyavarT; Tavis sxeulSi,<br />
romelic aris eklesia, igi Cvens Tanamedroved iqceva (�rae�en� n�bi� fit)� sa-<br />
Tanado gamoTqmebiT man xazi gausva rwmenisa da naTlisRebis aucileblobas<br />
(Sdr� mark� 16, 16; ioan� 3, 5)� amiT man daadastura eklesiis aucilebloba,<br />
romelSic adamianebi naTlisRebiT, rogorc kariT, Sedian� amitom ver iqnebian<br />
gamoxsnilni is adamianebi, romlebmac ician, rom RmerTma, ieso qristes<br />
meSveobiT, daarsa kaTolike eklesia rogorc aucilebeli ram, magram masSi<br />
Sesvla an masSi darCena ara surT�<br />
eklesiis sakrebuloSi (societate) mTlianad is CaerTveba, vinc flobs qristes<br />
suls da vinc srulad scnobs eklesiis wyobasa da gamoxsnis yvela im<br />
saSualebas, romelic masSia dadgenili� aseTi adamianebi, eklesiis xiluli<br />
kavSiris saxiT, erTiandebian qristesTan, romelic eklesias uzenaesi pontifeqsisa<br />
da episkoposebis meSveobiT marTavs� es gaerTianeba xorcieldeba<br />
im kavSirebiT, romlebic rwmenis aRmsareblobas, saidumloebs, saeklesio<br />
mmarTvelobasa da ziarebas gulisxmobs� magram ar iqnebian gamoxsnilni isini<br />
(Tundac eklesiis wevrebi iyvnen), vinc siyvarulSi mtkice ar aris da eklesiis<br />
wiaRSi „sxeuliT“, da ara „guliT“ imyofeba� 26 eklesiis yvela Svils<br />
unda axsovdes, rom Tavisi mdgomareobis gansakuTrebuloba unda miaweros<br />
ara sakuTar damsaxurebebs, aramed qristes sagangebo madls� xolo vinc mas<br />
fiqriT, sityviTa da saqmiT ar pasuxobs, araTu ar iqneba gamoxsnili, aramed<br />
umkacresad ganisjeba� 27<br />
suli wmidis zemoqmedebiT, katexumenebi aSkarad gamoxataven Tavis nebas,<br />
gaxdnen eklesiis wevrebi� eklesiasTan isini Tavad am survilis safuZvelze<br />
erTiandebian� maT, rogorc sakuTar Svilebs, deda eklesia siyvaruliTa da<br />
mzrunvelobiT Semoevleba�<br />
15� rigi mizezebis gamo, eklesias miaCnia, rom igi dakavSirebulia imaT-<br />
Tan, vinc naTelRebulia da qristianad iwodeba, Tumca ar aris srulyofilad<br />
sarwmunoebis aRmsarebeli, an ar icavs, petres memkvidris winamZRolobiT,<br />
ziarebis erTobas� 28 mravalni arian, vinc pativs scems wmida werils, rogorc<br />
rwmenisa da cxovrebis normas, da amJRavnebs gulrwfel sarwmunobriv<br />
26 Sdr� S� AUGUSTINUS, Bapt. c. Donat. V, 28, 39: PL 43, 197: “sruliad cxadia, rom gamoTqmaSi:<br />
‘eklesiaSi – mis SigniT da gareT’, guli, da ara sxeuli unda vigulisxmoT”� – Sdr� iqve,<br />
<strong>II</strong>I, 19, 26: col� 152; V, 18, 24: col� 189; In Io. Tr� 61, 2: PL 35, 1800 da sxva�<br />
27 Sdr� luk� 12, 48: “rameTu yovelsa romelsa mieca didad, didadca iZios misgan”�<br />
– Sdr� agreTve maT� 5, 19-20; 7, 21-22; 25, 41-46; iak� 2, 14�<br />
28 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, epist� apost� Praeclara gratulationis, 20 iun� 1894: ASS 26 (1893-94), p� 707�<br />
83
84<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
gulmodginebas� maT guliT swamT mama RmerTi, yovlis SemZle, da qriste, Ze<br />
RmrTisa, macxovari� 29 maT naTlobis niSani aqvT, romliTac qristes uerTdebian<br />
da scnoben da iReben kidec sxva saidumloebs Tavis eklesiebSi an saeklesio<br />
sakrebuloebSi� maT Soris mravals saepiskoposo gaaCnia, isini wmida<br />
ziarebas asruleben da qalwul RmrTismSobels Tayvans scemen� 30 amas emateba<br />
ziareba locvebisa da sxva sulier sikeTeebSi (benefici�r�m), da kidev We-<br />
Smariti erToba suli wmidis mier� niWisa da madlis saSualebiT, suli wmida<br />
maTSi moqmedebs Tavisi wmidadmyofeli ZaliT; man zogierTs Tavganwirvis<br />
Zalac misca� amgvarad, qriste yvela mowafeSi aRZravs survilsa da qmedebas,<br />
raTa yvelani mSvidobianad gaerTiandnen erT samwysoSi, erTi mwyemsis<br />
winamZRolobiT, rogorc es qristem daadgina� 31 amis misaRwevad deda eklesias<br />
ar Seuwyvetia vedreba, imedi da moqmedeba� igi Svilebs amxnevebs, rom<br />
ganiwmidon da ganaxldnen, raTa eklesiis saxeze ufro naTlad gabrwyindes<br />
qristes niSani�<br />
16� dabolos, RmrTis ers Taviseburad isic ganekuTvneba, visac saxareba<br />
jer ar miuRia� 32 es, upirveles yovlisa, is eria, visac mieca aRTqmebi<br />
da dapirebebi da visganac qriste xorcielad gamovida (Sdr� rom� 9, 4-5)�<br />
es eri uZvirfasesia arCevanis Sedegad, mamaTa gamo, radgan RmrTis niWma<br />
da mowodebam sinanuli ar icis (Sdr� rom� 11, 28-29)� magram gamoxsnis neba<br />
imaTac moicavs, vinc Semoqmeds aRiarebs� maT Soris upirveles yovlisa<br />
musulmanebi arian, vinc abraamis sarwmunoebas misdevs da, amdenad, Cven-<br />
Tan erTad Tayvans scems erT RmerTs, mowyales, romelic gansjis adaminebs<br />
ukanasknel dRes� arc sxvebisTvis, vinc Crdilebsa da saxeebSi ucnob<br />
RmerTs eZebs, RmerTi Sors ar aris� RmerTi yvelas aniWebs cxovrebas,<br />
sunTqvasa da sxva yvelafers (Sdr� saqme 17, 25-28), radgan mxsnels surs,<br />
rom yvela adamiani gamoxsnili iyos (Sdr� 1tim� 2, 4)� saukuno gamoxsnas<br />
SeiZleba iseTma adamianmac miaRwios, vinc uneblied ar icnobs qristes<br />
saxarebas da mis eklesias, da mainc gulrwfelad eZiebs RmerTs da, madlis<br />
zemoqmedebiT, cdilobs, RmrTis neba saqmiT aRasrulos, ise, rogorc amas<br />
sindisi ukarnaxebs da amcnobs� 33 saRmrTo gangeba gamoxsnisTvis aucilebel<br />
Semweobas arc imaT moaklebs, visac uneburad jer cxadad ar ucvnia<br />
RmerTi, magram, RmrTis madliT, cdilobs, sworad icxovros� rac ki maT-<br />
Tan keTili da WeSmaritia, eklesias miaCnia saxarebisTvis mzadebad (praeparatio<br />
evangelica) 34 da imisgan saCuqrad, vinc yvela adamians aciskrovnebs,<br />
raTa maT, sabolood, sicocxle SeiZinon� xSirad xdeba, rom adamianebi,<br />
romlebic borotma Seacdina, „amao iqmnes gulis zraxviTa maTiTa“� maT<br />
„gardacvales WeSmariteba¡ RmrTisa¡ sicruved da hmsaxurebdes dabadebulTa“<br />
nacvlad dambadeblisa (Sdr� rom� 1, 21 da 25), anu isini cxovroben<br />
da kvdebian am samyroSi uRmrTod, ukiduresi uimedobisTvis ganwirulni�<br />
amitom axsovs eklesias, romelic zrunavs RmrTis didebisTvis da yvela<br />
maTganis gamoxsnisaTvis, gankarguleba uflisa, romelmac Tqva: „uqadageT<br />
saxareba¡ yovelsa dabadebulsa“ (mark� 16, 15), da igi gulmodgined<br />
zrunavs misiaTa xelSewyobisTvis�<br />
29 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Satis cognitum, 29 iun� 1896: ASS 28 (1895-96), p� 738� – Encycl� Caritatis<br />
studium, 25 iul� 1898: ASS 31 81898-99), p� 11� – PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radioph� Nell’alba, 24 dec� 1941: AAS 34<br />
(1942), p� 21�<br />
30 Sdr� PIUS XI, encycl� Rerum Orientalium, 8 sept� 1928: AAS 20 (1928), p� 287� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl�<br />
Orientalis Ecclesiae, 9 apr� 1944: AAS 36 (1944), p� 137�<br />
31 Sdr� in�tr� �� �� �� �� O�ficii� 20 �ec� 1949: ��� 42 (1950)� �� 142�<br />
32 Sdr� S� THOMAS, Summa Theol. <strong>II</strong>I, q� 8, a� 3, ad 1�<br />
33 Sdr� epist. S� C� S� OFFIC<strong>II</strong> ad Archiep� Boston�: DENZ� 3869-72�<br />
34 Sdr� EUSEBIUS CAES�, Praeparatio Evangelica, 1, 1: PG 21, 28 AB�
LUMEN GENTIUM<br />
17� rogorc Ze iqna mamisgan movlenili, aseve moavlina man mociqulebi<br />
(Sdr� ioan� 20, 21) da uTxra: „moimowafeniT yovelni warmarTni da neTelscemdiT<br />
maT saxeliTa mamisa¡Ta da Zisa¡Ta da sulisa wmidisa¡Ta, da aswavebdiT<br />
maT damarxvad yoveli, raodeni gamcen Tquen� da aha esera me Tquen Tana<br />
var yovelTa dReTa da vidre aRsasruladmde soflisa“ (maT� 28, 19-20)� qristes<br />
es didebuli davaleba, romelic gamoxsnis WeSmaritebas auwyebs, eklesiam<br />
miiRo mociqulebisgan, raTa igi aResrulebina „vidre dasasruladmde<br />
queyanisa“ (saqme 1, 8)� man gaiTavisa mociqulTa sityvebi: „va¡��� Cemda, ara Tu<br />
vaxarebde!“ (1kor� 9, 16)� amitom igi ganuwyvetliv wargzavnis macneebs, sanam<br />
ar moxdeba axali eklesiebis sruli dafuZneba da isini saxarebis saqmes<br />
TviTon ar ganagrZoben� suli wmida ubiZgebs maT TanamSromlobisken, raTa<br />
nayofierad aRsruldes RmrTis ganzraxva, romelmac qriste daadgin mTeli<br />
samyarosaTvis gamoxsnis sawyisad (principium)� saxarebis qadagebiT eklesia<br />
izidavs msmenelebs rwmenisken da rwmenis aRmsareblobisken, ganawyobs<br />
naTlobisken, gadaarCens Secdomis monobisgan da maT qristes ukavSirebs,<br />
raTa isini siyvarulis gziT qristes mier gaizardon da sisrules miaRwion�<br />
man Tavisi saqmeebi aRasrula, raTa is sikeTe, romelic daTesilia adamianTa<br />
gulsa da gonebaSi an maT wesebSi da eris kulturaSi ara Tu ar daiRupos,<br />
aramed gajansaRdes, gaizardos da srulyofili gaxdes RmrTis sadideblad,<br />
eSmakis Sesarcxvenad da adamianis sakeTildReod� qristes yvela mowafis<br />
valia, itvirTos, Tavis mxriv, rwmenis gavrceleba� 35 magram Tu nebismier<br />
adamians SeuZlia monaTlos morwmuneni, mRvdlis saqmea, rom sxeulis aRmSenebloba<br />
ziarebis msxverpliT ganaxorcielos, raTa aRsruldes RmrTis sityvebi:<br />
„didi iqneba Cemi saxeli xalxebSi mzis aRmosavleTidan dasavlamde;<br />
yovel adgilas daukmeven sakmevels Cems saxels da wmida ZRvens Semomwiraven“<br />
(mal� 1, 11)� 36 amgvarad, eklesia erTdroulad loculobs da Sromobs,<br />
raTa mTeli samyaros sisavse gadavides RmrTis erSi, uflis sxeulSi da<br />
suli wmidis taZarSi, da qristeSi, romelic yvelas Tavia, dabrundes yovelives<br />
Semoqmedisa da mamis Rirseba da dideba�<br />
Tavi <strong>II</strong>I<br />
eklesiis ierarqiuli agebuleba,<br />
kerZod, saepiskoposo<br />
18� RmrTis eris samwysod da mudam gasamravleblad, ufalma qristem Tavis<br />
eklesiaSi Seqmna sxvadasxva msaxureba (ministeria), mTeli sxeulis keTildReobisTvis<br />
gankuTvnili� wmida Zalauflebis mqone msaxurni Tavis Zmebs<br />
emsaxurebian, raTa RmrTis eris yvela wevrma, namdvili qristianuli Rirsebis<br />
mqonem, erTi da imave miznisken erTad, Tavisuflad da Tanmimdevrulad<br />
iswrafos da gamoxsnas miaRwios�<br />
es wmida <strong>kreba</strong> mihyveba <strong>vatikanis</strong> pirveli krebis kvals da masTan erTad<br />
aswavlis da ganacxadebs, rom ieso qristem, saukuno mwyemsma, aaSena wmida<br />
eklesia� man moavlina mociqulebi, rogorc Tavad iqna movlinebuli mamisagan<br />
(Sdr� ioan� 20, 21)� qristem ineba, rom mociqulTa memkvidreebi, ese igi<br />
episkoposebi, mis eklesiaSi saukuneTa aRsasrulamde mwyemsobdnen� Tavad<br />
saepiskoposo erTiani da ganuyofeli rom yofiliyo, man sxva mociqulTa sa-<br />
TaveSi netari petre daayena da misi saxiT Seqmna rwmenisa da ziarebis erTia-<br />
35 Sdr� BENEDICTUS XV, epist� apost� Maximum illud: AAS 11 (1919), p� 440, gansak� pp� 451 ss�<br />
– PIUS XI, encycl� Rerum Ecclesiae: AAS 18 (1926), pp� 68-69� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Fidei Donum, 21 apr� 1957:<br />
AAS 49 (1957), pp� 236-237�<br />
36 Sdr� Didache, 14: FUNK I, p� 32� – S� IUSTINUS, Dial. 41: PG 6, 564� – S� IRENAEUS, Adv. Haer.<br />
IV, 17, 5: PG 7, 1023; HARVEY, 2, pp� 199 s� – CONC� TRID�, Sess 22, cap� 1: DENZ� 939 (1742)�<br />
85
86<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
nobis uwyveti da xiluli sawyisi da saZirkveli� 37 wmida <strong>kreba</strong> xelaxla warudgens<br />
yvela morwmunes am moZRvrebas, raTa misi mtkiced swamdeT� moZRvreba<br />
exeba romis pontifeqsis wmida pirvelobas (Primatus), mis agebulebas (institutione),<br />
uwyvetobas, Zlierebasa da Sinaarss, agreTve mis ucTomel moZRvrobas,<br />
raTa misi mtkiced swamdeT� <strong>kreba</strong> am wamowyebas ganagrZobs da adgens, rom<br />
yvelas winaSe gancxaddes da ganimartos episkoposTa – mociqulTa memkvidreTa<br />
Sesaxeb moZRvreba, romelnic petres memkvidres _ qristes nacvalsa<br />
(Vicario) 38 da mTeli eklesiis xilul TavTan erTad, cxoveli RmrTis saxls<br />
marTaven�<br />
19� ufalma iesom mamisadmi locva aRavlina da mouwoda maT, vinc Tavad<br />
isurva� maTgan man Tormetni daayena, raTa masTan yofiliyvnen da raTa isini<br />
warevlina RmrTis sasufevlis saqadagod (Sdr� mark� 3, 13-19; maT� 10, 1-42)�<br />
am mociqulebs (Sdr� luk� 6, 13) ufalma kolegiis (collegii) anu myari kavSiris<br />
saxe misca, romelsac saTaveSi maTgan rCeuli petre dauyena (Sdr� ioan� 21,<br />
15-17)� man wargzavna isini jer israelis SvilebTan da yvela erTan (Sdr� rom�<br />
1, 16), raTa mociqulebs, romelnic mis Zalauflebas iyvnen ziarebulni, yvela<br />
xalxi mis mowafed gaexadaT, maTTvis naTeli ecaT da isini waremarTaT<br />
(Sdr� maT� 28, 16-20; mark� 16, 15; luk� 24, 45-48; ioan� 20, 21-23)� amgvarad, maT<br />
eklesia unda ganevrcoT da, uflis winamZRolobiT, misTvis mwyemsobiT emsaxuraT,<br />
yovel dRe saukunis aRsasrulamde (Sdr� maT� 28, 20)� am misiisTvis<br />
isini srulad damtkicdnen ormocdameaTe dRes (Sdr� saqme 2, 1-26), uflis<br />
aRTqmis Tanaxmad: „moiRoT Zali moslvada sulisa wmidisasa Tquen zeda, da<br />
iyvneT Cemda mowame ierusalƒms da yovelsa huriastansa da samariasa da vidre<br />
dasasruladmde queyanisa“ (saqme 1, 8)� saxarebis yvelgan qadagebiT (Sdr�<br />
mark� 16, 20), romelsac msmenelni suli wmidis zemoqmedebiT iTviseben, mociqulebi<br />
kreben sayovelTao eklesias, romelic ufalma mociqulebSi aago<br />
da maT meTaur netar petreze aRmarTa, romlis Tavsakiduri qva Tavad ieso<br />
qristea (Sdr� gamocx� 21, 14; maT� 16, 18; efes� 2, 20) 39 �<br />
20� es saRmrTo misia, qristes mier mociqulTaTvis mindobili, saukunis<br />
aRsasrulamde gagrZeldeba (Sdr� maT� 28, 20), radgan saxareba, romelic maT<br />
unda gadmoscen, eklesiisTvis yovelTvis aris cxovrebis dasabami� amitom<br />
mociqulebma izrunes imisaTvis, rom am ierarqiulad mowesrigebul sazogadoebaSi<br />
memkvidreebi daedginaT�<br />
mociqulebs msaxurebaSi (ministerio) sxvadasxva damxmare hyavdaT� 40 maT-<br />
Tvis mindobili misia maTi sikvdilis Semdegac rom gagrZelebuliyo, maT<br />
TiTqosda uanderZes Tavis uSualo TanamSromlebs, rom saqme, romelic<br />
Tavad daiwyes, maT aResrulaT da ganemtkicaT 41 , da mTeli samwysosTvis<br />
emeTvalyuraT, romlis wiaRSi isini suli wmidam RmrTis eklesiis samwysod<br />
daadgina (Sdr� saqme 20, 28)� aseT adamianebs daakisres mociqulebma es saqme<br />
da mas mere wesad SemoiRes, rom maTi gardacvalebis Semdeg maTi samsa-<br />
37 Sdr� CONC� VAT� I, Sess� 4 Const� dogm� Pastor aeternus: DENZ� 1821 (3050 s�)<br />
38 Sdr� CONC� FLOR�, Decretum pro Graecis: DENZ� 694 (1307) da CONC� VAT� I, ib�: DENZ�<br />
1826�<br />
39 Sdr� Liber sacramentorum S� GREGOR<strong>II</strong>, Ptaef� in natali S� Mathiae etS� Thomae: PL 78, 51 da<br />
152; Sdr� Cod� Vat� lat� 3548, f� 18� – S� HIALRIUS, In Ps. 67, 10: PL 9, 450; CSEL 22, p� 286� – S� HIERONY-<br />
MUS, Adv. Iovin. 1, 26: PL 23, 247 A� – S� AUGUSTINUS, In Ps. 86, 4: PL 37, 1103� – S� GREGORIUS M�, Mor.<br />
in iob, XXV<strong>II</strong>I, V: PL 76, 455-456� – PRIMASIUS, Comm. in Apoc. V: PL 68, 924 BC� – PASCHASIUS RADB�,<br />
In MT. L� V<strong>II</strong>I, cap� 16: PL 120, 561 C� – Cf� LEO X<strong>II</strong>, epist� Et sane, 17 dec� 1888: ASS 21 (1888), p� 321�<br />
40 Sdr� saqme 6, 2-6; 11, 30; 3, 1; 14, 23; 20, 17; 1Tes� 5, 12-13; fil� 1, 1; kol� 4, 11 da sxva�<br />
41 Sdr� saqme 20, 25-27; 2 tim� 4, 6, 1tim� 5, 22; 2tim� 2, 2; tit� 1, 5� – S� CLEM� ROM�, Ad Cor.<br />
44, 3: FUNK I, p� 156�
LUMEN GENTIUM<br />
xuri sxva gamocdil adamianebs unda gaewiaT� 42 sxvadasxva msaxurebas Soris,<br />
romlebic eklesiaSi Zveli droidan sruldeba, mTavari adgili, gadmocemis<br />
Tanaxmad, imaT funqcias (munus) ukavia, vinc saepiskoposoSia damkvidrebuli<br />
(romelic imTaviTve memkvidreobiT gadaecema) 43 da vinc samociqulo<br />
Teslebidan miRebul ylortebs flobs� 44 amgvarad, rogorc wmida irineosi<br />
mowmobs, samociqulo gadmocema mTels samyaroSi cxaddeba 45 da inaxeba imaT<br />
saSualebiT, vinc mociqulebma episkoposebad daayenes da vinc dRemde maTi<br />
memkvidreebi arian�<br />
maSasadame, sakrebulos msaxureba episkoposebs daekisra maT damxmareebTan<br />
– mRvdlebsa (presbyteris) da diakonebTan erTad� 46 isini iq dganan, sadac<br />
RmrTis adgilia, da samwysos winamZRoloben, 47 romlis mwyemsnic arian,<br />
rogorc moZRvrebis maswavleblebi, saRmrTo msaxurebis mRvdelni (sacri cultus<br />
sacerdotes) da mmarTvelobis msaxurni (gubernationis ministri)� 48 rogorc mudmivad<br />
arsebobs funqcia, uflisgan piradad petresTvis, mociqulTagan pirvelisTvis,<br />
gadacemuli, romelic mis memkvidreebsac unda gadaeces, aseve<br />
mudmivad arsebobs mociqulTa funqcia: isini eklesias unda mwyemsobdnen,<br />
risi uwyvetad aRsruleba episkoposTa wmida xarisxma (ordine) unda uzrunvelyos�<br />
49 amitom aswavlis wmida <strong>kreba</strong>, rom saRmrTo ganwesebiT episkoposebi,<br />
rogorc eklesiis mwyemsebi, mociqulTa memkvidreni arian� 50 vinc maT<br />
usmens, qristes ismens, xolo vinc maT uaryofs, uaryofs qristes da masac,<br />
vinc qriste moavlina (Sdr� luk� 10, 16)� 51<br />
21� maSasadame, episkoposTa saxiT, romelTac mRvdlebi (presbyteri) exmarebian,<br />
morwmuneTa garemoSi, maT gverdiT, dgas ufali ieso qriste, uzenaesi<br />
pontifeqsi (Pontifex Summus)� mama RmerTis marjveniT mjdomare, igi Tavisi<br />
mRvdelmTavrebis sakrebulos (congregatione) 52 mowyvetili ar aris, aramed<br />
swored maTi gansakuTrebuli msaxurebis saSualebiT yvela ers uqadagebs<br />
RmrTis sityvas da morwmuneebs amcnobs (administrat) rwmenis saidumloebs<br />
(sacramenta)� maTi mamobrivi funqciis safuZvelze (Sdr� 1kor� 4, 15) uzenaesi<br />
aRorZinebis Sedegad igi Tavis sxeuls axal asoebs umatebs, da bolos, maTi<br />
sibrZniTa da codniT uZRveba da warmarTavs axali aRTqmis xalxs mis msxemobaSi<br />
(peregrinatione) saukuno netarebisken� es mwyemsebi, rCeulni imisaTvis,<br />
rom uflis samwysos gauZRvnen, arian qristes msaxurni da RmrTis saidumloebaTa<br />
(mysteriorum) mneni (Sdr� 1kor� 4, 1), romelTac daekisra RmrTis madlis<br />
saxarebis damowmeba (Sdr� rom� 15, 16; saqme 20, 24), suli wmidis msaxureba<br />
da gamarTleba didebiT (Sdr� 2kor� 3, 8-9)�<br />
aseTi didi movaleobis Sesasruleblad qristem mociqulebi daasaCuqra<br />
gardamomavali suli wmidis gansakuTrebuli gamosvliT (effusione) (Sdr� saq-<br />
42 S� CLEM� ROM�, Ad Cor. 44, 2: FUNK I, pp� 154s�<br />
43 Sdr� TERTULLIANUS, Praescr. Haer. 32: PL 2, 52 s� – S� IGNATIUS M�, bevrgan�<br />
44 Sdr� TERTULLIANUS, Praescr. Haer. 32: PL 2, 53�<br />
45 Sdr� S� IRENAEUS, Adv. Haer. <strong>II</strong>I, 3, 1: PG 7, 848 A; HARVEY 2, 8; SAGNARD, Sources chret.,<br />
pp� 100 s: “manifestatam”�<br />
46 S� IGNATIUS M�, Philad., Praef�: FUNK I, p� 264�<br />
47 S� IGNATIUS M�, Philad., 1, 1; Magn. 6, 1: FUNK I, 264 da 234�<br />
48 S� CLEM� ROM�, l.c., 42, 3-4; 44, 3-4; 57, 1-2: FUNK I, 152, 156, 171 s� – S� IGNATIUS M�, Philad.<br />
2; Smyrn. 8, Magn. 3; Trall. 7: FUNK I, pp� 265s�; 282; 232; 246 s� etc� – S� IUSTINUS, Apoli, 1, 65; PG 6, 428�<br />
– S� CYPRIANUS, Epist. passim�<br />
49 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Satis cognitum, 29 jun� 1896: ASS 28 (1895-96), p� 732�<br />
50 Sdr� CONC� TRID�, Sess� 23, Decr� de sacr. Ordinis, cap� 4: DENZ� 960 (1768)� – CONC� VAT� I,<br />
Sess� 4, Const� Dogm� 1 De Ecclesia Christi, cap� 3: DENZ� 1828 (3061)� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mystic. Corporis,<br />
29 iun� 1943: AAS 35 (1943), pp� 209 et 212� – Cod. Iur. Can., c� 329 §1�<br />
51 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, epist� Et sane, 17 dec� 1888: ASS 21 (1888), pp� 321 s�<br />
52 S� LEO M�, Serm., 5, 3: PL 54, 154�<br />
87
88<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
me 1, 8; 2, 4; ioan� 20, 22-23)� maT Tavadac gadasces xeldasxmiT Tavis damxmareebs<br />
sulieri madli (Sdr� 1tim� 4, 14; 2tim� 1, 6-7), romelic Cvens droSic<br />
gadaicema saepiskoposo xeldasxmisas (consecratione) 53 � wmida <strong>kreba</strong> aswavlis,<br />
rom saepiskoposo xeldasxmiT (consecratione episcopali) gadmoicema xarisxis<br />
(Ordinis) saidumlos sisavse, rac, eklesiis liturgiuli Cvevisa da wmida mamebis<br />
sityvaTa Tanaxmad, iwodeba uzenaes mRvdlobad, wmida msaxurebis er-<br />
Tobliobad (summum sacerdotium, sacri ministeri summa) 54 � saepiskoposo ziareba,<br />
wmidayofis (�anctifican�i) funqciasTan erTad, gadascems agreTve swavlebisa<br />
da marTvis funqciasac, romelTa moqmedebaSi moyvana SeiZleba mxolod kolegiis<br />
TavTan da wevrebTan ierarqiul kavSirSi� gadmocemis safuZvelze,<br />
romelic, upirveles yovlisa, liturgiuli wesebiT dasturdeba aRmosavleTisa<br />
da dasavleTis eklesiaSi, cxadi xdeba, rom xeldasxmiTa da ziarebis<br />
sityvebiT gadaicema suli wmidis madli da daismeva wmida beWedi (sacrum characterem<br />
ita imprimi) 55 , raTa episkoposebma gansakuTrebulad da TvalnaTliv<br />
Tavad qristes – moZRvris, mwyemsisa da pontifeqsis adgili daikavon da misi<br />
piriT imoqmedon (in Eius persona agant)� 56 episkoposTa saqmea, saepiskopo sxeuls<br />
axali rCeulebi Sematon xarisxis saidumlos gziT (per Sacramentum Ordinis)�<br />
22� uflis gadawyvetilebiT, wmida petre da sxva mociqulebi erT samociqulo<br />
kolegias Seadgenen� msgavsi saxiT (pari ratione) erTmaneTTan dakav-<br />
Sirebuli arian romis pontifeqsi, petres memkvidre, da episkoposebi, mociqulTa<br />
memkvidreni� Zalian Zveli disciplina, romlis Tanaxmad mTels<br />
msoflioSi ganTavsebuli episkoposebi erTmaneTTan da romis episkoposTan<br />
urTierToben da erTianobis, siyvarulisa da mSvidobis kavSiriT arian<br />
Sekrulni, 57 agreTve krebebi, 58 romlebzec mniSvnelovan sakiTxebs erTad<br />
wyvetden 59 da mravalTa azri erToblivad aiwoneboda, 60 _ yovelive es mianiSnebs<br />
saepiskoposo xarisxis kolegialur Tvisebasa da Sinaarsze� amas adasturebs<br />
msoflio krebebi, saukuneTa manZilze rom tardeba� amas aRniSnavs<br />
adreve SemoRebuli wesi, romlis Tanaxmad mraval episkoposs iwveven, raTa<br />
maT monawileoba miiRon im dawinaurebaSi, romliTac axalarCeuli uzenaes<br />
samRvdelo samsaxurSi Sedis� saepiskoposo korpusis wevrebad xdebian saidumlo<br />
xeldasxmis ZaliTa da kolegiis meTavesTan da wevrebTan ierarqiuli<br />
urTierTobiT�<br />
kolegia anu episkoposTa korpusi Zalauflebas flobs mxolod romis<br />
pontifeqsTan erTad, romelic petres memkvidrea da am kolegiis Tavia� xel-<br />
53 CONC� TRID�, Sess� 23 cap� 3 damowmebulia 2tim� 1, 6-7, raTa cxadi iyos, rom xarisxi<br />
(Ordinem) namdvili saidumloa� DENZ� 959 (1766)�<br />
54 Trad. Apost. 3: BOTTE, Sources Chr., pp� 27-30-Si episkoposs ganekuTvneba “mRvdlobis<br />
pirveloba”� – Sdr� Sacramentum Leonianum: C� MOHLBERG, Sacramentarium Veronese, Romae, 1955,<br />
p� 119: “uzenaesi mRvdlobis msaxurs���… aRasrule Sens mRvdlebSi Seni saidumlos mTlianoba…”�<br />
– misive, Liber Sacramentorum Romanae Ecclesiae, Romae, 1960, pp� 121-122: “mieci maT, ufalo,<br />
saepiskoposo kaTedra Seni eklesiisa da mTeli xalxis samarTavad”� Sdr� PL 78, 224�<br />
55 CONC� TRID�, Sess� 23, cap� 4 aswavlis, rom xarisxis saidumlo svams waruSlel be-<br />
Weds: DENZ, 960 (1767)� – Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, alloc� Iubilate Deo, 8 maii 1960: AAS 52 (1960), p� 466�<br />
– PAULUS VI, hom� in Bas� Vatic�, 20 oct� 1963: AAS 55 (1963), p� 1014�<br />
56 S� CYPRIANUS, Epist. 63, 14: PL 4, 386; CSEL (Hartel) <strong>II</strong>I B, p� 713: “mRvdeli marTlac<br />
qristes enacvleba”� – S� IO� CHRYSOSTOMUS, In 2 Tim. Hom� 2, 4: PG 62, 612: mRvdeli qristes<br />
“simboloa”� – S� AMBROSIUS, In Ps. 38, 25-26: PL 14, 1051-52; CSEL 64, 203-204� – AMBROSIASTER,<br />
In 1 Tim. 5, 19: PL 17, 479 C da 503� – HESYCHIUS HIEROS�, In Lev. L� 2, 9, 23: PG 93, 894 B�<br />
57 Sdr� EUSEBIUS, Hist. Eccl., V, 24, 10: GCS <strong>II</strong>, 2, pp� 638 s�; BARDY, Sources Chr. <strong>II</strong>, p� 69� – DI-<br />
ONYSIUS, apud EUSEBIUM, ib. V<strong>II</strong>, 5, 2: GCS <strong>II</strong>, 2, pp� 638 s�; BARDY, <strong>II</strong>, pp� 168 s�<br />
58 Zveli krebebis Sesaxeb Sdr� EUSEBIUS, Hist. Eccl. V, 23-24: GCS <strong>II</strong>, 1, pp� 488 ss�; BARDY,<br />
<strong>II</strong>, pp� 66 ss� et passim� – CONC� NICAENUM, Can� 5: Conc. Oec. Decr., p� 7�<br />
59 TERTULLIANUS, De Ieiunio, 13: PL 2, 972 B; CSEL 20, p� 292, lin�<br />
60 S� CYPRIANUS, Epist. 56, 3: CSEL (Hartel) <strong>II</strong>I B, p� 650; BAYARD, p� 154�
LUMEN GENTIUM<br />
Seuxebia misi pirvelobis Zala rogorc mwyemsTa, ise morwmuneTa mimarT� Tavisi<br />
Tanamdebobis gamo, e� i� rogorc qristes nacvali da erTiani eklesiis<br />
mwyemsi, romis pontifeqsi flobs srul, uzenaes da sayovelTao Zalauflebas,<br />
romelic yovelTvis Tavisuflad SeuZlia ganaxorcielos� episkoposTa<br />
xarisxi mociqulTa kolegiis memkvidrea samRvdlo moZRvrobasa da marTva-<br />
Si� masSi mudam imyofeba samociqulo sxeuli, erTiani mis TavTan: romis pontifeqsTan,<br />
romlis gareSe is arasodes arsebobs; amdenad, es saepiskoposo<br />
sxeulic warmoadgens mTel eklesiaSi uzenaesi da sruli uflebamosilebis<br />
subieqts 61 , Tumca am uflebamosilebis gamoyeneba SeiZleba mxolod (nonnisi)<br />
romaeli pontifeqsis TanxmobiT� ufalma marto simoni daayena eklesiis<br />
klded (petram) da mis kliteTa mflobelad (Sdr� maT� 16, 18-19), da daayena<br />
igi mTeli Tavisi faris mwyemsad (Sdr� ioan� 21, 15���)� rac Seexeba Sekvrisa da<br />
ganxsnis funqcias, romelic petres daekisra (maT� 16, 19), igi udaod mieniWa<br />
mociqulTa kolegiasac, romelic mis meTavesTan erTiania (maT� 18, 18; 28,<br />
16-20) 62 � es kolegia, erTis mxriv, mravali wevrisgan Sedgeba da RmrTis eris<br />
mravalferovnebasa da sayovelTaobas gamoxatavs, xolo meores mxriv, mas<br />
erTi meTave warmarTavs, rac qristes samwysos erTianobas gamoxatavs� mas-<br />
Si episkoposebi erTgulad icaven im pirvelobasa da mesveurobas, romelic<br />
maT meTaves ekuTvnis, da imave dros Tavis sakuTar uflebamosilebas ganaxorcieleben<br />
Tavis erTgulTa da mTeli eklesiis sakeTildReod, romlis<br />
organul struqturasa da Tanxmobas ganuwyvetliv ganamtkicebs suli wmida�<br />
sayovelTao eklesiaSi uzenaesi Zala, romliTac moqmedebs es kolegia,<br />
sazeimoT sruldeba msoflio <strong>kreba</strong>ze� msoflio <strong>kreba</strong> tardeba im SemTxvevaSi,<br />
Tu is petres memkvidris mier iqna damtkicebuli an miRebuli mainc�<br />
romis pontifeqsis prerogativaa am krebis mowveva, misi Tavmjdomareoba da<br />
misi damtkiceba 63 � kolegialuri uflebamosileba SeiZleba ganxorcieldes<br />
dedamiwis sxvadasxva kuTxeSi gansaxlebul episkoposTa mier papTan erTad,<br />
im SemTxvevaSi, Tu kolegiis Tavi maT kolegialuri qmedebisken mouwodebs,<br />
an Tundac daeTanxmeba an Tavisuflad miiRebs dedamiwis sxvadasxva kuTxeSi<br />
mcxovreb episkoposTa erTian moqmedebas, rom amgvarad ganxorcieldes We-<br />
Smaritad kolegialuri qmedeba�<br />
23� kolegialuri erTianoba vlindeba TiToeuli episkoposis mimarTeba-<br />
Si calkeul eklesiebsa da msoflio eklesiasTan� romis pontifeqsi, rogorc<br />
petres memkvidre, aris rogorc episkoposTa, aseve erTgulTa simravlis<br />
erTianobis mudmivi da xiluli saTave da safuZveli� 64 rac Seexeba TiToeul<br />
episkoposs, is misi eklesiis erTianobis xiluli saTave da safuZvelia� 65<br />
calkeuli eklesiebi sayovelTao eklesiis xatad aris Seqmnili: maTSi da maT<br />
mier arsebobs erTi da erTaderTi kaTolike eklesia 66 � amitom TiToeuli<br />
episkoposi ganasaxierebs Tavis eklesias, xolo yvelani, papTan erTad, warmoadgenen<br />
mTlian eklesias mSvidobis, siyvarulisa da erTianobis kavSirSi�<br />
TiToeuli episkoposi, romelic calkeul eklesias uZRveba, axorcielebs<br />
Tavis samRvdlo mmarTvelobas RmrTis eris im nawilis mimarT, ro-<br />
61 oficialuri ganxilvisaTvis Sdr� ZINELLI, in CONC� VAT� I: MANSI 52, 1109 C�<br />
62 Sdr� CONC� VAT� I, proeqti Const� dogm� <strong>II</strong>, de Ecclesia Christi, c� 4: MANSI 53, 310� – Sdr�<br />
Kleutgen-is mier gadamuSavebuli proeqtis ganxilva: MANSI 53, 321 B – 322 B da ZINELLI-s gancxadeba:<br />
MANSI 52, 1110 A� – ix� agreTve S� LEO M�, Serm. 4, 3: PL 54, 151 A�<br />
63 Sdr� Cod. Iur. Can., c� 227�<br />
64 Sdr� CONC� VAT� I, Const� Dogm� Pastor aeternus: DENZ� 1821 (3050 s�)�<br />
65 Sdr� S� CYPRIANUS, Epist. 66, 8: CSEL (Hartel) <strong>II</strong>I, 2, p, p� 733: “episkoposi eklesiaSi da<br />
eklesia episkoposSi”�<br />
66 Sdr� S� CYPRIANUS, Epist. 55, 24: CSEL (Hartel), p� 642, lin� 13: “erTi eklesia, mTel msoflioSi<br />
mraval asod ganawilebuli”�<br />
89
90<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
melic mas aris mindobili, da ara sxva eklesiaTa an sayovelTao eklesiis<br />
mimarT� magram rogorc saepiskoposo kolegiis wevrebi da mociqulTa kanonieri<br />
memkvidreebi, isini unda zrunavdnen sayovelTao eklesiisTvis<br />
qristesgan miRebuli dadgenilebisa da ganwesebis safuZvelze 67 � es mzrunveloba,<br />
Tundac is ar sruldebodes samarTlebrivi aqtis meSveobiT, mainc<br />
xels uwyobs sayovelTao eklesiis keTildReobas� yvela episkoposma unda<br />
ganaviTaros da daicvas rwmenis erTianoba da mTeli eklesiis saerTo disciplina,<br />
ganaswavlos morwmuneni, raTa uyvardeT qristes mTeli saidumlo<br />
sxeuli, upirveles yovlisa, misi Raribi asoebi, tanjulni da devnilni<br />
simarTlisaTvis (Sdr� maT� 5, 10), da bolos, episkoposebma unda warmarTon<br />
yovelgvari saqmianoba, romelic saerToa mTeli eklesiisTvis, raTa upirveles<br />
yovlisa rwmena gaizardos da yvela adaminisaTvis sruli WeSmaritebis<br />
naTeli brwyinavdes� garda amisa, cnobilia, rom sakuTari eklesiis rogorc<br />
sayovelTao eklesiis nawilis kargad marTviT, episkoposebi ufro nayofierad<br />
Seuwyoben xels mTliani saidumlo sxeulis keTildReobas, romelic eklesiaTa<br />
sxeulic aris 68 �<br />
MmTel dedamiwaze saxarebis qadagebisTvis zrunva mwyemsTa mTel korpuss<br />
exeba� qristem maT yvelas erTad daakisra saerTo valdebuleba, rogorc<br />
ukve papi celestine miuTiTebda efesos krebis mamebs 69 � amitom calkeuli<br />
episkoposebi, ramdenadac amis saSualebas maTi sakuTari funqcia iZleva,<br />
unda Sevidnen samuSao kavSirSi erTmaneTTan da petres memkvidresTan, romelsac<br />
gansakuTrebiT didi movaleoba daekisra: qristianuli saxelis gavrceleba�<br />
70 mosavlis aRebisaTvis episkoposebma misiebi unda uzrunvelyon<br />
muSakebiT, sulierad da materialurad daexmaron maT� amas isini, erTis<br />
mxriv, TviTon unda akeTebdnen, meores mxriv ki morwmuneebi unda moamzadon<br />
mWidro TanamSromlobisaTvis� da bolos, episkoposebma siyvarulis<br />
sayovelTao ziarebaSi nebayoflobiT unda gauwion Zmuri daxmareba sxva<br />
eklesiebs, upirveles yovlisa yvelaze axlobelsa da gaWirvebuls, Zveli<br />
Rirebuli magaliTis Tanaxmad�<br />
saRmrTo gangebiT ise moxda, rom sxvadasxva eklesia, mociqulTa da<br />
maT memkvidreTa mier sxvadsxva adgilas daarsebuli, droTa svlaSi mraval<br />
erTmaneTTan organulad dakavSirebul sakrebulod (coetus) gaerTianda�<br />
rwmenis erTianobis SenarCunebisa da msoflio eklesiis ganumeorebeli<br />
saRmrTo agebulebis pirobebSi maT gaaCniaT sakuTari disciplinebi,<br />
sakuTari liturgiuli wesebi, Teologiuri da sulieri memkvidreoba� maT<br />
Soris zogierTma, kerZod Zvelma patriarqalurma eklesiebma, rogorc rwmenis<br />
dedebma (matrices), Sves sxva eklesiebi _ qaliSvilebi, romlebTanac<br />
isini dRemde dakavSirebulni arian siyvarulis gansakuTrebiT mWidro<br />
kavSiriT sakramentul cxovrebaSi, samarTleblivi da samsaxureobrivi<br />
urTierTpativiscemis safuZvelze 71 � adgilobriv eklesiaTa es erTsulovani<br />
mravalferovneba brwyinvaled cxadyofs ganuyofeli eklesiis kaTolikobas�<br />
amis msgavsad, saepiskoposo gaerTianebebs (coetus) Zala SeswevT,<br />
67 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Fidei Donum, 21 apr� 1957: AAS 49 (1957), p� 237�<br />
68 Sdr� S� HILARIUS PICT�, In Ps. 14, 3: PL 9, 206; CSEL 22, p� 86� – S� GREGORIUS M�, Moral.<br />
IV, 7, 12: PL 75, 643 C� – Ps� BASILIUS, In Is. 15, 296: PG 30, 637 C�<br />
69 S� COELESTINUS, Epist. 18, 1-2, ad Conc� Eph�: PL 50, 505 AB; SCHWARTZ, Acta Conc. Oec. I,<br />
1, 1, p� 22� – Sdr� BENEDICTUS XV, epist� apost� Maximum illud: AAS 11 (1919), p� 440� – PIUS XI, encycl�<br />
Rerum Ecclesiae, 28 febr� 1926: AAS 18 (1926), p� 69� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Fidei Donum, l�c�<br />
70 LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Grande munus, 30 sept� 1880: ASS 13 (1880), p� 145� – Sdr� Cod. Iur. Can., c�<br />
1327; c� 1350 §2�<br />
71 sapatriarqo kaTedraTa uflebaTa Sesaxeb Sdr� CONC� NIVAENUM, can� 6 aleqsandriisa<br />
da antioqiis Sesaxeb, can� 7 ierusalemis Sesaxeb: Conc. Oec. Decr., p� 8� – CONC� LATER�<br />
IV, anno 1215, Constitut� V: De dinitate Patriarcharum: ibid�, p� 212� – CONC� FERR�-FLOR�: ibid�, p� 504�
LUMEN GENTIUM<br />
rom mravalmxriv da nayofierad xeli Seuwyon kolegialuri grZnobis<br />
konkretul ganxorcielebas�<br />
24� episkoposebi, mociqulTa memkvidreebi, iReben misias uflisagan, romelsac<br />
mieca mTeli Zalaufleba caSi da miwaze� es misia mdgomareobs Semdeg-<br />
Si: maT unda aswavlon yvela xalxs da saxareba yvela qmnilebas uqadagon,<br />
raTa yvela adamianma miaRwios xsnas rwmeniT, naTlobiTa da mcnebaTa SesrulebiT<br />
(Sdr� maT� 28, 18; mark� 16, 15-16; saqme 26, 17)� am misiis Sesasruleblad<br />
qriste ufalma aRuTqva mociqulebs suli wmida da moavlina is zecidan ormocdameaTe<br />
dRes, raTa mociqulebi suli wmidis ZaliT qristes mowmeebad<br />
wardgnen yvelgan dedamiwis kidemde, xalxTa, erTa da mefeTa winaSe (Sdr�<br />
saqme 1, 8; 2, 1 Smd�, 9, 15)� es funqcia, romelic ufalma Tavisi eris mwyemsebs<br />
daakisra, namdvili samsaxuria, romelsac wmida werilSi Sesabamisad „diakonia“<br />
anu msaxureba (ministerium) ewodeba (Sdr� saqme 1, 17 da 25; 21, 19; rom� 11,<br />
13; 1tim� 1, 12)�<br />
episkoposTa kanonikuri misia SeiZleba Sesruldes im legitimuri CveulebebiT,<br />
romlebsac ar uaryofs eklesiis uzenaesi da sayovelTao Zalaufleba,<br />
an kanonebiT, romlebic imave xelisuflebis mier aris SemoRebuli<br />
Tu aRiarebuli, an kidev am misias uSualod asrulebs Tavad petres memkvidre�<br />
Tu is winaaRmdegia an samociqulo ziarebaze (communione) uars ambobs,<br />
maSin episkoposebs saqmis aRsruleba ar SeuZliaT 72 �<br />
25� episkoposTa ZiriTad funqciebs Soris gamoirCeva saxarebis qadageba<br />
73 � episkoposebi rwmenis macneebi arian� maT qristesTan axali mowafeebi<br />
mohyavT� isini namdvili maswavleblebi (doctores authentici) arian, e�i� qristes<br />
uflebamosilebiT arian aRWurvili� maTdami mindobil xalxs isini uqadageben<br />
rwmenas, raTa mas gahyvnen da igi zneobas miusadagon� rwmenas isini suli<br />
wmidis Suqze ganmartaven da gamocxadebis saunjidan axalsa da Zvels iReben<br />
(maT� 13, 52), rwmenas nayofiers xdian da fxizlad igerieben Secdomebs,<br />
romlebic samwysos emuqreba (Sdr� 2tim� 4, 1-4)� episkoposebs, romlebic swavlebas<br />
romis pontifeqsTan urTierTobaSi awarmoeben, yvela Tayvans unda<br />
scemdes rogorc saRmrTo da kaTolike WeSmaritebis mowmeebs, morwmuneni<br />
ki unda iziarebdnen maTi episkoposis mier qristes saxeliT warmoTqmul sityvas<br />
rwmenisa da zneTa Sesaxeb, da mas sulis religiuri morCilebiT unda<br />
daeTanxmon� nebisa da gonebis aseTi religiuri morCileba gansakuTrebiT<br />
gvmarTebs romis pontifeqsis namdvili moZRvrobis winaSe, Tundac is amis<br />
Sesaxeb ex cathedra ar metyvelebdes� amgvarad, mis uzenaes moZRvrobas mowiwebiT<br />
unda gaziareba da mis gamonaTqvamebs _ gulrwfeli mimxroba, Sesabamisad<br />
imisa, rasac misi azri da neba gamoxatavs, da rac upiratesad vlindeba<br />
sabuTebis xasiaTSi an erTi da imave moZRvrebis xSir gameorebasa Tu Tqmulis<br />
TaviseburebaSi�<br />
calkeul mesveurs ucdomelobis prerogativa ar gaaCnia, magram roca<br />
isini – Tundac dedamiwis sxvadasxva kuTxeSi iyvnen gafantulni – kavSirSi<br />
arian erTmaneTTan da petres memkvidresTan, namdvilad aswavlian rwmenisa<br />
da zneTa Sesaxeb da Tanxmdebian imaSi, rom erTi garkveuli moZRvreba sabolood<br />
unda iqnes miCneuli, maSin isinic ucdomelad gvamcnoben qristes<br />
72 Sdr� Cod. Iuris pro Eccl. Orient., c� 216-314: patriarqTa Sesaxeb; c� 324-339: ufrosi<br />
mTavarepiskoposebis Sesaxeb; c� 362-391: sxva uflebamosil (dignitariis) pirTa Sesaxeb; gansakuTrebiT<br />
c� 238 §3; 216; 240; 251; 255: episkoposTa Sesaxeb, romlebic patriarqma unda<br />
daniSnos�<br />
73 Sdr� CONC� TRID�, Decr� de reform., Sess� 5, c� 2, n� 9, da Sess� 24, can� 4; Conc. Oec. Decr., pp�<br />
645 da 739�<br />
91
92<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
moZRvrebas 74 � es kidev ufro cxadia maSin, roca isini ikribebian msoflio<br />
<strong>kreba</strong>ze da mTeli eklesiisTvis warmoadgenen rwmenisa da zneobaTa maswavleblebsa<br />
da mosamarTleebs, romelTa definiciebs rwmenis morCilebiT<br />
unda mivsdioT 75 �<br />
saRmrTo gamomsyidvelma (Redemptor) ineba, rom misi eklesia ucdomeli<br />
yofiliyo, raTa gansazRvruliyo moZRvreba rwmenisa da zneobaTa Sesaxeb�<br />
es ucdomeloba imdenad farToa, ramdenadac farToa saRmrTo gamocxadebis<br />
saunje, romelic unda iyos wmidad daculi da erTgulad (fi�eliter) gadmocemuli�<br />
romis pontifeqsi, episkoposTa meTauri, am ucdomelobas misi funqciis<br />
(muneris) safuZvelze flobs� yvela qristianis uzenaesi mwyemsi da moZRvari,<br />
igi Tavis Zmebs sarwmunoebaSi ganamtkicebs (Sdr� luk� 22, 32) da saboloo<br />
aqtiT ganacxadebs sarwmunoebisa da zneobaTa Sesaxeb moZRvrebas 76 � amitom<br />
sworia, rom misi gansazRvrebebi ucvlelad miiCneva maTive safuZvelze da<br />
ara eklesis Tanxmobis Sedegad, radgan maTi dadgena xdeba suli wmidis TanadgomiT,<br />
romelic misTvis netari petres saxiT iyi aRTqmuli� amitom maT<br />
ar sWirdeba sxvaTa mier damtkiceba, isini arc sxva sasamarTlosadmi apelacias<br />
eqvemdebareba� aseT SemTxvevaSi romis pontifeqss gadawyvetilebebi<br />
gamoaqvs ara rogorc kerZo pirs, aramed is gadmoscems an icavs kaTolikuri<br />
sarwmunoebis moZRvrebas 77 rogorc sayovelTao eklesiis uzenaesi maswavlebeli,<br />
romelSic ganumeoreblad mkvidrobs Tavad eklesiis ucdomelobis<br />
niWi (charisma)� eklesiisTvis aRTqmuli ucTomeloba mkvidrobs episkoposTa<br />
sxeulSic, rodesac is uzenaes moZRvrobas petres memkvidresTan erTad<br />
asrulebs� am gansazRvrebebs arasdros moakldeba eklesiis Tanxmoba imave<br />
suli wmidis moqmedebis gamo, romelic qristes mTel samwysos inaxavs da<br />
sarwmunoebis erTianobis saqmeSi mis winsvlas uzrunvelyofs� 78<br />
roca romis pontifeqsi an, masTan erTad, episkoposTa korpusi gadawyvetilebas<br />
iRebs, misi gamotana Tavad gamocxadebis Tanaxmad xdeba, romelsac<br />
yvela unda icavdes da esadagebodes da romelic xeluxleblad aris<br />
gadmocemuli werilobiTi gziT an kanonieri saepiskoposo memkvidreobis<br />
safuZvelze, upirveles yovlisa ki Tavad romis pontifeqsis zrunvis Sedegad�<br />
igi wmidad inaxeba da erTgulad gadmoicema eklesiaSi, WeSmaritebis manaTobeli<br />
(praelucente) sulis meSveobiT 79 � misi sworad wvdomisa da Sesaferisi<br />
gadmocemisTvis romis pontifeqsi da episkoposebi, Tavisi samsaxurisa da<br />
sakiTxis mniSvnelovnebis Sesabamisad, saTanado saSualebaTaA gamoyenebiT,<br />
saqmes gulmodgined asruleben, 80 magram axal sajaro gamocxadebas, romelic<br />
sarwmunoebis saRmrTo saunjes Seexeboda, ar iReben 81 �<br />
26� episkoposi, xarisxis (Ordinis) saidumlos sisavsiT aRWurvili, aris<br />
„uzenaesi mRvdelmsaxurebis (sacerdotii) madlis ganmgebeli (oeconomus)� 82 “ es,<br />
upirveles yovlisa, cxaddeba ziarebaSi, romelsac episkoposi Tavad aRas-<br />
74 Sdr� CONC� VAT� I, Const� dogm� Dei Filius, 3: DENZ� 1712 (3011)� – Sdr� SeniSnva I proeqtisa<br />
de Eccl. (amoRebulia S� Rob� BELLARMINO-dan): MANSI 51, 579 C; agreTve gadamuSavebuli<br />
proeqti Const� <strong>II</strong> de Ecclesia Christi, KLEUTGEN-is komentariT: MANSI 53, 313 AB� – PIUS IX,<br />
epist� Tuas libenter: DENZ� 1683 (2879)�<br />
75 Sdr� Cod. Iur. Can., c� 1322-1323�<br />
76 Sdr� CONC� VAT� I, Const� dogm� Pastor Aeternus: DENZ� 1839 (3074)�<br />
77 Sdr� GASSER-is ganmarteba CONC� VAT� I: MANSI 52, 1213 AC�<br />
78 GASSER, ib�: MANSI 1214 A��<br />
79 GASSER, ib�: MANSI 1215 CD, 1216-1217 A�<br />
80 GASSER, ib�: MANSI 1213�<br />
81 CONC� VAT� I, Const� dogm� Pastor Aeternus, 4: DENZ� 1836 (3070)�<br />
82 bizantiur wesSi saepiskoposo xeldasxmis (consecrationis) locva: Euchologion to mega,<br />
Romae, 1873, p� 139�
LUMEN GENTIUM<br />
rulebs an zrunavs imisTvis, raTa is aRasrulon, 83 da romliTac eklesia mudam<br />
cocxlobs da sazrdoobs� qristes es eklesia namdvilad arsebobs morwmuneTa<br />
yvela kanonier adgilobriv dajgufebaSi, romlebic Tavis mwyemsebs<br />
misdeven da axal aRTqmaSi eklesiebad iwodebian 84 � Tav-Tavis adgilas isini<br />
warmoadgenen axal ers, qristes mier mowodebuls suli wmidiTa da sruli<br />
darwmunebiT (Sdr� 1Tes� 1, 5)� maTSi erTgulebi ikribebian qristes saxarebis<br />
qadagebiT� isini aRasruleben (celebratur) uflis serobis saidumlos, „raTa<br />
saWmliTa da uflis sisxliT erT sxeulad Seikras mTeli Zmoba 85 “� nebismier<br />
sakurTxevlis sakrebuloSi, romelic episkoposis wmida moZRvrobas<br />
eqvemdebareba 86 , vlindeba simbolo am siyvarulisa da „saidumlo sxeulis<br />
erTobisa, romlis gareSe SeuZlebelia gamoxsna 87 “� am sakrebuloebSi (Tundac<br />
isini mcire, Raribi an gafantuli iyos) imyofeba qriste; misi ZaliT aris<br />
SekavSirebuli erTiani, wmida, kaTolike da samociqulo eklesia 88 , radgan<br />
„qristes sxeulsa da sisxlTan ziarebas Sedegad sxva araferi aqvs, Tu ara<br />
Cveni gardaqmna imad, rasac vigemebT 89 “�<br />
ziarebis yovelgvar kanonier aRsrulebas (celebratio) episkoposi warmar-<br />
Tavs� mas akisria valdebuleba, saRmrTo udidebulesobas (Divinae Maiestati)<br />
qristianuli religiis RmrTismsaxureba miuZRvnas da, uflisa da eklesiis<br />
mcnebaTa Sesabamisad, kanonebi ganagos, romelTa saboloo saxiT gansazRvra<br />
diocezisTvis piradad misi ganCinebis Sedegad xdeba�<br />
amgvarad, erisaTvis SromiTa da locviT, episkoposebi mas mravalmxriv<br />
da uxvad aniWeben qristes siwmidis sisavses� sityvis msaxurebiT isini<br />
RmrTis Zalas aziareben maT, visac gamoxsna swams (Sdr� rom� 1, 16), xolo<br />
saidumloTa saSualebiT (maT mowesrigebul da nayofier gadacemas (distributionem)<br />
episkoposebi Tavisi uflebamosilebiT axorcieleben) 90 - isini erTgulebs<br />
wmida-yofen� episkoposebi warmarTaven naTlobis aRsrulebas (collationem),<br />
romliTac qristes samefo mRvdelmsaxurebasTan (sacerdotii) ziareba<br />
xdeba� episkoposebi arian mironcxebis (c�nfirmati�ni�) upirvelesi msaxurni<br />
(ministri originarii); isini gascemen wmida xarisxebs (dispensatores sacrorum ordinum),<br />
agvareben monaniebis wess da Tavis ers mzrunvelobiT amxneveben da arigeben,<br />
raTa man rwmeniTa da krZalulebiT monawileoba miiRosA RmrTismsaxurebasa<br />
da, upirveles yovlisa, wmida mesis aRsrulebaSi (�acrifiti�)� dabolos,<br />
samagaliTo saqcieliT episkoposebi Tavis qveSevrdomebs unda daexmaron,<br />
yovelgvar borotebas moeridon da, SeZlebisdagvarad da uflis SemweobiT,<br />
sikeTisken miiqcnen, raTa miaRwion saukuno cxovrebas samwysosTan erTad,<br />
romelic maT aris mindobili 91 �<br />
27� episkoposebi marTaven maTTvis mindobil calkeul eklesias, rogorc<br />
qristes nacvalni da wargzavnilebi (vicarii et legati) 92 � isini marTaven rCeviT,<br />
darwmunebiT, magaliTiT, agreTve uflebamosilebiTa da wmida Zalaufle-<br />
83 Cf� S� IGNATIUS M�, Smyrn. 8, 1: FUNK I, 282�<br />
84 Sdr� saqme 8, 1; 14, 22-23; 20, 17 da sxva�<br />
85 mozarabuli locva: PL 96, 759B�<br />
86 Sdr� S� IGNATIUS M�, Smyrn. 8, 1: FUNK I, p� 282�<br />
87 S� THOMAS, Summa Theol. <strong>II</strong>I, q� 73, a�3�<br />
88 Sdr� S� AUGUSTINUS, C. Faustum, 12, 20: PL 42, 265; Serm. 57, 7: PL 38, 389, da a�S�<br />
89 S� LEO M�, Serm. 63, 7: PL 54, 357 C�<br />
90 Traditio Apostolica Hippolyti, 2-3: Botte, pp� 26-30�<br />
91 Sdr� gamokiTxvis (examinis) teqsti episkoposis xeldasxmis (consecrationis) dasawyis-<br />
Si da amave xeldasxmis locva mesis bolos, Te Deum-is Semdeg�<br />
92 BENEDICTUS XIV, Br� Romana Ecclesia, 5 oct� 1752, §1: Bullarium Benedicti XIV, t� IV, Romae,<br />
1758, 21: “episkoposi ganasaxierebs qristes da mis funqcias asrulebs”� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl�<br />
Mystici Corporis, 1� c�, p� 211: “TiToeuli maTgani im samwysos mwyemsavs da marTavs, romelic mas<br />
abaria”�<br />
93
94<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
biT, romelsac imisTvis mimarTaven, raTa Tavisi samwyso WeSmaritebasa da<br />
siwmideSi (sanctitate) amravlon� maT axsovT, rom udidesi unda iyos rogorc<br />
umciresi da winamZRvari – rogorc msaxuri (Sdr� luk� 22, 26-27)� es Zalaufleba,<br />
romelsac episkoposebi qristes saxeliT piradad axorcieleben, maTi<br />
kuTvnilia, maTTvis Cveulia da uSualoa, Tumca misi gamoyeneba saboloo<br />
jamSi eklesiis uzenaesi uflebamosilebiT warimarTeba da SeiZleba garkveul<br />
farglebSi SeizRudos kidec, eklesiisa da morwmuneTa interesebis<br />
gaTvaliswinebiT� am Zalauflebis safuZvelze episkoposebs gaaCniaT wmida<br />
ufleba da uflis winaSe movaleoba, Tavis qveSevrdomT miscen kanonebi, ganaxorcielon<br />
samarTali da warmarTon yvlaferi, rac RmrTismsaxurebasa da<br />
samociqulo xarisxs (apostolatusque ordinem) exeba�<br />
episkoposebs mTlianad ekisreba samRvdlo (pastorale) funqcia da Cveuli<br />
da yoveldRiuri zrunva sakuTari cxvrebisTvis� episkoposebi ar unda miviCnioT<br />
romis pontifeqsebis nacvlebad (vicarii), radgan isini sakuTar Zalauflebas<br />
axorcieleben da WeSmaritad im xalxis winamZRolni arian, romelsac<br />
marTaven 93 � amgvarad, maTi Zalaufleba ar irRveva uzenaesi da sayovelTao<br />
ZalauflebiT, aramed piriqiT, misi saSualebiT mkvidrdeba, ganmtkicdeba<br />
da daculi xdeba 94 , radgan suli wmida urRvevad inaxavs mmarTvelobis formas,<br />
romelic ufalma qristem Tavis eklesiaSi daadgina�<br />
episkoposs, romelsac ojaxis mama (Patrefamilias) misi ojaxis mmarTvelad<br />
moavlens, Tvalwin aqvs mwyemsi keTilis magaliTi, romelic movida ara imisTvis,<br />
raTa sxvebi imsaxuros, aramed raTa maT Tavad emsaxuros (Sdr� maT� 20, 28;<br />
mark� 10, 45) da Tavisi suli dados cxvrebisTvis (Sdr� ioan� 10, 11)� kacTagan<br />
moyvanilsa da uZlurebiT moculs, mas ZaluZs umecarTa da SecTomilTa<br />
TanagrZnoba (Sdr� ebr� 5, 1-2)� episkoposma unda usminos Tavis qveSevrdomT,<br />
romlebsac rogorc sakuTar Svilebs mfarvelobs da waaqezebs, raTa masTan<br />
gulmodgined iTanamSromlon� maTi sulebis Sesaxeb episkoposma angariSi<br />
unda agos RmrTis winaSe (Sdr� ebr� 13, 17), maTTvis izrunos locviT, qadagebiTa<br />
da nebismieri saqvelmoqmedo saqmiT, da sxvebisTvisac izrunos, vinc<br />
jer ar aris erTiani samwysos wevri; episkoposma unda icodes, rom isinic<br />
mas uflis mier (in Domino) abaria� dae, iyos igi, mociquli pavles msgavsad,<br />
yvelas mimarT movale, romelic mzadaa, yvelas axaros (Sdr� rom� 1, 14, 15) da<br />
waaqezos Tavisi erTgulni samociqulo da misioneruli moRvaweobisTvis�<br />
erTgulni gverdSi unda edgnen episkoposs, rogorc eklesia ieso qristes,<br />
da rogorc ieso qriste mamas, raTa yvelaferi erTobiT SeTanxmdes 95 da uxvobdes<br />
RmrTis sadidebelad (Sdr� 2kor� 4, 15)�<br />
28� qristem, romelic mamam wmidayo da qveynad moavlina (ioane 10, 36), Tavis<br />
mociqulTa saSualebiT aziara maTive mimdevrebi, anu episkoposebi, Tavis<br />
xeldasxmasa (consecrationis) da misias 96 � xolo episkoposebma, Tavis mxriv,<br />
Tavisi msaxurebis tvirTi kanonierad gadasces eklesiaSi sxvadasxva pirs,<br />
sxvadasxva odenobiT� amgvarad, saRmrTo gziT daarsebul saeklesio msaxurebas<br />
sxvadasxva xarisxSi asruleben isini, visac ZvelTaganve ewodeba episkoposi,<br />
mRvdeli da diakoni 97 � mRvdlebs ar gaaCnia pontifikatis umaRlesi<br />
funqcia (apicem) da Tavisi Zalauflebis ganxorcielebaSi isini episkoposeb-<br />
93 LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Satis cognitum, 29 iun� 1896: ASS 28 (1895-96), p� 732� – IDEM, epist� Officio<br />
sanctissimo, 22 dec� 1887: ASS 20 81887), p� 264� – PIUS IX, litt apost� ad Episcopos Germaniae, 12 mart� 1875,<br />
et alloc� const�, 15 mart� 1875: DENZ� 3112-3117, mxolod axal gamocemaSi�<br />
94 CONC� VAT� I, Const� dogm� Pastor aeternus, 3: DENZ� 1828 (3061)� – Sdr� ZINELLI-s damokidebuleba:<br />
MANSI 52, 1114 D�<br />
95 Sdr� S� IGNATIUS M�, Ad Ephes. 5, 1: FUNK I, p� 216�<br />
96 Sdr� S� IGNATIUS M�, Ad Ephes. 6, 1: FUNK I, p� 218�<br />
97 Sdr� CONC� TRID�, Sess� 23, De sacr. Ord., c� 2: DENZ� 958 (1765); et can� 6: DENZ� 966 (1776)�
LUMEN GENTIUM<br />
ze arian damokidebulni� amasTanave, isini dakavSirebulni arian episkoposebTan<br />
samRvdlo pativiTa 98 da xarisxis (Ordinis) saidumlos ZaliT� uzenaesi<br />
da saukuno mRvdlis – qristes xatad (ebr� 5, 1-10; 7, 24; 9, 11-28), mRvdlebi mowodebulni<br />
arian saxarebis qadagebisTvis, erTgulTa samwysod da saRmrTo<br />
msaxurebis aRsasruleblad, rogorc axali aRTqmis WeSmariti mRvdelmsaxurni<br />
99 � msaxurebis maTTvis Sesaferisi odenobiT, isini eziarebian qristes<br />
_ erTaderTi Suamdgomlis (1tim� 2, 5) funqcias da yvelas auwyeben saRmr-<br />
To sityvas� Tavis wmida funqcias isini gansakuTrebiT ziarebisas trapezze<br />
asruleben: am dros isini qristes piriT moqmedeben 100 da mis saidumloebas<br />
ganacxadeben, erTgulTa vedrebas maTi meTavis msxverpls uerTeben, ganasaxiereben<br />
da mimarTaven (applicant) axali aRTqmis erTaderT msxverpls, ese<br />
igi qristes, romelmac erTxel da samudamod Tavi mamas Seswira ubiwo msxverplad<br />
(Sdr� ebr� 9, 11-28)� erTgulTaTvis, romlebic inanieben an avadmyofoben,<br />
episkoposebi asruleben Serigebisa da Semsubuqebis did msaxurebas�<br />
isini mama RmerTs warudgenen erTgulTa gasaWirsa da Txovnas (Sdr� ebr� 5,<br />
1-4)� episkoposebi, maTi wili uflebamosilebis farglebSi, asruleben qristes,<br />
mwyemsisa da meTavis, funqcias� 101 isini kreben RmrTis ojaxs, rogorc<br />
erTsulovan saZmos 102 da igi qristes saSualebiT suli wmidiT mama RmerTTan<br />
mihyavT� samwysos wiaRSi isini mama RmerTs suliTa da WeSmaritebiT Tayvans<br />
scemen (Sdr� ioan� 4, 24)� da bolos, isini sityviTa da moZRvrebiT muSaoben<br />
(Sdr� 1tim� 5, 17)� maT swamT is, rasac uflis kanonSi dafiqrebiT kiTxuloben,<br />
aswavlian, rac swamT da hbaZaven imas, rac aswavles 103 �<br />
mRvdlebi, saepiskoposo xarisxis mzrunveli TanamSromlebi, misi damxmareni<br />
da saSualebani arian� isini RmrTis eris msaxurebisTvis arian mowodebulni�<br />
sxvadasxva movaleobis aRsasruleblad mRvdlebi, Tavis episkoposTan<br />
erTad, qmnian erTian presviteriums (presbyterium)� 104 erTgulTa<br />
calkeul adgilobr kongregaciebSi mRvdlebi erTgvarad Tandamswred<br />
warmoadgenen episkoposs, romelTanac maT ndoba da didsulovneba akav-<br />
Sirebs� mRvdlebi episkoposis funqciasa da mzrunvelobas iziareben da<br />
amas yoveldRiur saqmianobaSi gamoxataven� isini episkoposis uflebamosilebis<br />
qveS wmida yofen da marTaven uflis samwysos im nawils, romelic<br />
maT abaria� mRvdlebi xiluls xdian sayovelTao eklesias im adgilas, sadac<br />
Tavad arian da qristes mTliani sxeulis aSenebaSi (Sdr� efes� 4, 12)<br />
maT mniSvnelovani wvlili SeaqvT� RmrTis SvilebisTvis sikeTis motana<br />
mRvdelTa mudmivi sazrunavia� amasTanave, isini unda ecadon, mTeli diocezis<br />
samRvdlo saqmes argon, metic: mTeli eklesiis saqmes� mRvdelmsaxurebasa<br />
da misiaSi am monawileobis gamo mRvdlebi episkoposs namdvilad<br />
Tavis mamad cnoben da mas pativiscemiT emorCilebian, xolo episkoposs<br />
mRvdlebi, misi TanamSromlebi, unda miaCndes Svilebad da megobrebad,<br />
msgavsad qristesi, romelic Tavis mowafeebs monebs ki aRar uwodebs,<br />
aramed megobrebs (Sdr� ioan� 15, 15)� maSasadame, xarisxisa da msaxurebis<br />
wesiT, yvela mRvdelmsaxuri, rogorc diocezuri ise mowese (religiosi), epi-<br />
98 Sdr� INNOCENTIUS I, Epist. ad Decentium: PL 20, 554A; MANSI 3, 1029; DENZ� 98 (215):<br />
“presviterebi warmoadgenen meore rigis mRvdelmsaxurebs (sacerdotes), magram maT ar gaaCniaT<br />
pontifikatis uzenaesi funqcia”� – S� CYPRIANUS, Epist. 61, 3: CSEL (Hartel), p� 696�<br />
99 Sdr� INNOCENTIUS I, l�c� – S� GREGORIUS NAZ�, Apol. <strong>II</strong>, 22: PG 35, 432 B� – Ps� DIONY-<br />
SIUS, Eccl. Hier., 1, 2: PG 3, 372 D�<br />
100 Sdr� CONC� TRID�, Sess� 22: DENZ� 940 (1743)� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� mediator Dei, 20 nov� 1947:<br />
AAS 39 (1947), p� 553; DENZ� 2300 (3850)�<br />
101 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mediator Dei, l�c�, sub� n� 67�<br />
102 Sdr� S� CYPRIANUS, Epist. 11, 3: PL 4, 242 B; CSEL (Hartel) <strong>II</strong>, 2, p� 497�<br />
103 mRvdelTa xeldasxmis wesi, samosTa mosxmasTan dakavSirebiT�<br />
104 Sdr� S� IGNATIUS M�, Philad. 4: FUNK I, p� 266� – S� CORNELIUS I - S�CYPRIANUM, Epist.<br />
48, 2: CSEL (Hartel) <strong>II</strong>I, 2, p� 610�<br />
95
96<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
skoposTa korpusTan aris dakavSirebuli da, Tavisi mowodebiTa da madliT,<br />
mTeli eklesiis keTildReobas emsaxureba�<br />
saerTo wmida xeldasxmisa (ordinationis) da misiis ZaliT yvela mRvdeli erTmaneTTan<br />
dakavSirebulia Sinagani ZmobiT, romelic nebayoflobiTa da Tavisuflad<br />
vlindeba urTierTSemweobaSi, suliersa da nivTierSi, samRvdlosa da<br />
pirovnulSi, Sekrebebsa da ziar cxovrebaSi, Sromasa da siyvarulSi�<br />
mRvdlebma, rogorc mamebma qristes mier unda izrunon sulieri naTlobisa<br />
da moZRvrebis meSveobiT Sobili erTgulebisTvis (Sdr� 1kor� 4, 15;<br />
1petr� 1, 23)� maT samwysos magaliTi unda miscen (1petr� 5, 3) da ise uxelmZ-<br />
Rvanelon da emsaxuron Tavis adgilobriv sakrebulos, rom igi Rirsi iyos<br />
im saxeliT iwodebodes, romliTac RmrTis mTeli erTiani eri iwodeba, anu<br />
eklesiad (Sdr� 1kor� 1, 2; 2kor� 1, 1 da sxv�)� dae, axsovdeT mRvdlebs, rom yoveldRiuri<br />
qmedebiTa da zrunviT maT unda warudginon namdvilad samRvdlo<br />
da samwyso msaxurebis nimuSi morwmuneebsa da uwrmunoebs, kaTolikeebsa<br />
da arakaTolikeebs, da yvelas winaSe iyvnen WeSmaritebisa da cxovrebis<br />
mowmeni� rogorc keTilma mwyemsebma, maT isinic unda eZion (Sdr� luk� 15, 4-<br />
7), vinc moinaTla kaTolike eklesiaSi, magram Semdgom ganudga saidumloTa<br />
aRsrulebas (praxi) da rwmenasac ki�<br />
sadReisod adamianTa modgma sul ufro metad ikvreba samoqalaqo,<br />
ekonomikur da socialur erTobad� amitom gansakuTrebiT saWiroa, rom<br />
mRvdlelmsaxurebma, episkoposTa da uzenaesi pontifeqsis winamZRolobiT<br />
ganxorcielebuli zrunviTa da saqmiT, Tavidan aicilon yovelgvari danawileba,<br />
raTa mTeli adamianTa modgma miiyvanon RmrTis ojaxis erTianobamde�<br />
29� ierarqiis ufro dabal safexurze arian diakonebi, romelnic xeldasxmuli<br />
arian „ara mRvdlobisTvis, aramed msaxurebisTvis“ 105 � saidumlos<br />
madliT ganmtkicebulni, diakonebi emsaxurebian RmrTis xalxs liturgiis,<br />
sityvisa da siyvarulis „diakoniaSi,“ episkopossa da mis samRvdeloebasTan<br />
urTierTobaSi� diakonis saqmea, imisda mixedviT, rasac mas kompetenturi Zalaufleba<br />
ganusazRvravs, sazeimod naTlobis aRsruleba, evqaristiis Senaxva<br />
da danawileba, eklesiis saxeliT qorwinebis Tandaswreba da misi kurTxeva,<br />
momakvdavebTan zeTis mitana, erTgulTaTvis wmida werilis wakiTxva, xalxTa<br />
damoZRvra-darigeba, erTgulTa RmrTismsaxurebisas (cultui) da locvisas Tandaswreba,<br />
saidumloTa aRsruleba (sacramentalia ministrare), dakrZalvis ritualze<br />
daswreba� diakvnebs, romelTa saqme aris siyvarulisa da marTvis msaxureba,<br />
unda axsovdeT netari polikarpes darigeba: „iyvnen mowyaleni, bejiTni, iaron<br />
uflis WeSmaritebis gverdiT, romelic yvelas msaxuri gaxda 106 “�<br />
am funqciaTa Sesrulebas (rac eklesiis cxovrebisaTvis sruliad aucilebelia),<br />
bevr regionSi sadReisod sirTuleebi axlavs, laTinur eklesiaSi<br />
arsebuli wesis gamo� amitom momavalSi SeiZleba aRdges diakvnoba rogorc<br />
ierarqiis garkveuli da mudmivi safexuri� episkoposTa sxvadasxva uflebamosili<br />
teritorialuri kavSirebis saqmea, Tavad uzenaesi pontifeqsis<br />
Tanxmobis Sedegad gadawyviton, Tu sad jobs sulebisTvis zrunvis mizniT<br />
aseTi diakvnebis daniSnva� romis pontifeqsis TanxmobiT, aseTi diakvnoba<br />
SeiZleba mieniWos mowifuli asakis mamakacebs, imaTac, vinc qorwinebaSi<br />
cxovrobs, agreTve Sesaferis axalgazrdebs, Tumca maT mimarT celibatobis<br />
kanoni mtkiced unda iyos daculi�<br />
105 Constitutiones Ecclesiae aegypticae, <strong>II</strong>I, 2: FUNK, Didascalia, <strong>II</strong>, p� 103� – Statuta Eccl. Ant. 37-41:<br />
MANSI 3, 954�<br />
106 S� POLYCARPUS, Ad Phil. 5, 2: FUNK, I, p� 300: qristes Sesaxeb iTqmis, rom igi “yvelas<br />
diakoni – msaxuri – gaxda”� – Sdr� Didachè, 15, 1: ib�, p� 32� – S� IGNATIUS M�, Trall. 2, 3: ib�, p� 242�<br />
– Constitutiones Apostolorum, 8, 28, 4: FUNK, Didascalia, I, p� 530�
LUMEN GENTIUM<br />
Tavi IV<br />
saeroni<br />
30� wmida <strong>kreba</strong>m cxadyo ierarqiis funqciebi� axla mas surs, qristes im erTgulTa<br />
(��ri�tefi�eli�m) statusi ganixilos, visac „saeroni“ ewodeba� yvelaferi,<br />
rac RmrTis eris Sesaxeb iTqva, Tanabrad exeba eriskacebs (laicos), moweseebsa<br />
(religiosos) da mRvdelmsaxurebs (clericos)� da mainc, eriskacebs, mamakacebsac da<br />
qalebsac, maTi mdgomareobisa da funqciis Sesabamisad, zogi iseTi ram exeba,<br />
risi mizezebic, dRevandel viTarebaSi garkveuli movlenebis Tavmoyris<br />
gamo, gansakuTrebul yuradRebas imsaxurebs� sulierma mwyemsebma ician, ramdenad<br />
uwyoben xels saeroni mTeli eklesiis keTildReobas� maT isic ician,<br />
rom qristem isini imisTvis ar daayena, raTa maT martoebs etvirTaT gamoxsnis<br />
mTeli misia, romelic eklesias msoflios winaSe akisria� mRvdlebis SesaniSnavi<br />
funqciaa, erTgulebi ise mwyemson da maTi samsaxuri da niWni (charismata)<br />
ise Seicnon, rom yvelam Taviseburad yvelam Seitanos Tavisi wvlili saerTo<br />
saqmeSi, radgan saWiroa, rom „WeSmarit viyvneT siyuarulsa zeda da aRvaor-<br />
ZinebdeT misa mimarT yovelsa, romel ars Tav misa qriste, romlisagan yoveli<br />
guami Senawevrebul da Semtkicebul ars yovliTa SeaxlebiTa uxuebisa¡Ta<br />
Sewevnisaebr sazomisa T¢Toeulisa aso¡sa; siorZilsa mas guamisasa hyofdiT<br />
aRsaSenebelad Tavisa Tquenisa siyuaruliT�“ (efes� 4, 15-16)�<br />
31� cnebaSi „saeroni“ aq igulisxmeba yvela qristiani (c�ri�tifi�ele�), garda<br />
imaTi, visac sasuliero xarisxi an eklesiaSi damtkicebuli moweses (religiosi)<br />
statusi gaaCnia; maSasadame, igulisxmebian is qristianebi, romlebic naTlobiT<br />
qristes sxeuls SeuerTdnen (Christo incorporati), RmrTis eri Seadgines<br />
da Taviseburad gaxdnen qristes samRvdlo, winaswarmetyveluri da samefo<br />
funqciis moziareni� maT im misiis SesrulebaSi SeaqvT wvlili, romelsac samyarosa<br />
da eklesiaSi mTel qristian ers akisria�<br />
eriskacebs gansakuTrebiT sekularoba axasiaTebT� sasuliero xarisxis<br />
wevrebi zogjer saero saqmeebSi arian Cabmulni da saero profesiasac misdevden�<br />
da mainc, Tavisi gansakuTrebuli mowodebis gamo, isini ZiriTadad<br />
da aSkarad sasuliero msaxurebisTvis arian gankuTvnilni� meores mxriv,<br />
moweseebi (religiosi) Tavisi statusiT SesaniSnavad da cxadad mowmoben, rom<br />
sulis netarebis gareSe samyaro ver iqneba gardasaxuli (tran�fi��rari) da<br />
RmrTisaTvis miZRvnili� eriskacebis amocanaa, maTi mowodebis safuZvelze,<br />
warmavali saqmeebis warmarTvisa da RmrTis Sesaferisad maTi mogvarebis<br />
Sedegad, RmrTis sasufevlis Zieba� isini samyaroSi cxovroben, ese igi monawileoben<br />
qveynis yovelgvar samsaxursa da saqmeSi, saojaxo da socialuri<br />
cxovrebis Cveulebriv viTarebebSi, romelTagan erTgvarad maTi arseboba<br />
iqsoveba� aq isini RmrTis mier arian mowodebulni, raTa Tavisi funqcia<br />
Seasrulon da, saxarebis sulis winamZRolobiT, samyaros wmida-yofas<br />
erTgvarad Signidan, safuarsaviT, xeli Seuwyon� amgvarad, upirveles yovlisa<br />
Tavisi cxovrebis mowmobiT, rwmeniT, imediTa da siyvaruliT gasxivosnebulebma,<br />
eriskacebma qriste sxvebsac unda gamoucxadon (manifestent)�<br />
amitom maT gansakuTrebuli saxiT unda gaaSuqon da moawesrigon yovelgvari<br />
droebiTi saqmeebi, romlebTanac uSualo SexebaSi arian, raTa es saqmeni<br />
yovelTvis qristes Tanaxmad aRsruldes da ganviTardes, Semoqmedisa da<br />
gamomsyidvelis sadideblad�<br />
32� saRmrTo ganwesebis Tanaxmad (institutione), wmida eklesia saocari mravalferovnebiT<br />
aris agebuli da warmarTuli� „viTarca erTsa mas guamsa<br />
mraval asoeb aqus, xolo asoebsa mas yovelsa ara igive saqme aqus, egreTca<br />
97
98<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
Cuen yovelni erT guam varT qristes mier, xolo TiToeuli urTierTas asoeb<br />
varT“ (rom� 12, 4-5)�<br />
maSasadame, erTi aris RmrTis mier rCeuli eri: „erT ars ufal, erT sarwmunoeba,<br />
erT naTlis-Reba“ (efr� 4, 5); saerToa wevrTa Rirseba qristeSi<br />
maTi aRorZinebis gamo, saerToa mowodeba srulyofilebisken, erTia xsna,<br />
erTia imedi da ganuyofelia siyvaruli� amitom ar aris qristesa da eklesia-<br />
Si araviTari uTanasworoba warmoSobisa Tu erovnebis mixedviT, socialuri<br />
garemoebisa Tu sqesis mixedviT, radgan „ara ars huriaeba, arca warmarTeba;<br />
ara ars moneba, arca aznaureba; ara ars rCeva mamakacisa, arca dedakacisa,<br />
rameTu Tquen yovelni erT xarT qriste ieso¡s mier“ (gal� 3, 28; Sdr� kol� 3,<br />
11)�<br />
Tuki eklesiaSi yvela erTi da imave gziT ar midis, mainc yvela aris mowodebulia<br />
siwmidisaken (sanctitatem): maT Tanabrad ergoT sarwmunoeba RmrTis<br />
simarTliT (Sdr� 2petr� 1, 1)� da Tumca qristes nebiT zogierTi sxvisTvis<br />
warmoadgens maswavlebels, saidumloTa ganmgebels (mysteriorum dispensensatores)<br />
da mwyemss, mainc yvelas Soris sufevs WeSmariti Tanasworoba, romelic<br />
gulisxmobs Rirsebasa da yvela morwmunisTvis saerTo Sromas, mimarTuls<br />
qristes sxeulis asagebad� sxvaoba, romelic ufalma daawesa wmida msaxurTa<br />
da RmrTis danarCen ers Soris, moicavs erTianobasac, radgan mwyemsebi da<br />
sxva erTgulebi mWidro urTierTkavSirSi arian: eklesiis mwyemsebma unda<br />
misdion uflis magaliTs, raTa erTmaneTs da sxva erTgulebs emsaxuron,<br />
xolo es ukanasknelni, Tavis myriv, gulmodgined unda uwevdnen daxmarebas<br />
mwyemsebsa da maswavleblebs� amgvarad, mravalferovnebis gziT yvela mowmobs<br />
qristes sxeulSi saocari erTianobis arsebobas: Tavad madlTa, msaxurebaTa<br />
da samuSaoTa sxvadasxvagvaroba erTad krebs RmrTis Svilebs, radgan<br />
„amas yovelsa Seewevis erTi da igive suli“ (1kor� 12, 11)�<br />
maSasadame, eriskacebs saRmrTo pativis safuZvelze Zmad qriste hyavT,<br />
romelic, rogorc yvelas ufali, movida ara imisTvis, raTa mas emsaxuron,<br />
aramed raTa igi sxvebs emsaxuros (Sdr� maT� 20, 28)� amitom eriskacebs Zmebad<br />
hyvaT isinic, vinc wmida samsaxurSi dgas, qristes uflebamosilebiT<br />
aswavlis, wmida-yofs, marTavs da ise mwyemsavs RmrTis ojaxs, rom yvelas<br />
mier aRsruldes siyvarulis axali mcneba (mandatum)� amasTan dakavSirebiT<br />
wmida avgustine lamazad ambobs: „maSinebs is, rac TqvenTvis var, magram is<br />
manugeSebs, rom TqvenTan var� TqvenTvis episkoposi var, TqvenTan erTad ki<br />
_ qristiani� pirveli – samsaxuris saxelia, meore madls aRniSnavs� pirveli<br />
safrTxeze mianiSnebs, meore - gamoxsnaze 107 “�<br />
33� saeroni (vinc ar unda iyvnen isini), romelnic RmrTis erad Seikribnen<br />
da erTi Tavis qveS qristes erTian sxeulad Sedgnen, mowodebulni arian<br />
imisTvis, rom cocxal asoTa msgavsad xeli Seuwyon eklesiis zrdas da mis<br />
ganuwyvetel wmida-yofas yvela ZaliT, romelic Semoqmedis saTnoebiTa (benefici�)<br />
da gamomxsnelis wyalobiT miiRes�<br />
saeroTa mociquloba (apostolatus) aris eklesiis mxsnel misiaSi monawileoba�<br />
am mociqulobisTvis yvela mowodebulia Tavad uflis mier naTlobiTa<br />
da mironcxebiT (c�nfirmati�nem)� xolo saidumloTa saSualebiT,<br />
upirveles yovlisa wmida ziarebiT, xdeba RmrTisa da adamianTa mimarT am<br />
siyvarulis Setyobineba da zrda, romelic aris mTeli mociqulobis suli�<br />
saero pirebi gansakuTrebiT arian imisTvis mowodebuli, rom uzrunvelyon<br />
eklesiis Tandaswreba da qmediToba im adgilebsa da pirobebSi, sadac igi<br />
mxolod maT mier SeiZleba iqces miwis marilad 108 � amgvarad, yvela eriskaci,<br />
107 S� AUGUSTINUS, Serm. 340, 1: PL 38, 1483�<br />
108 Sdr� PIUS XI, encycl� Quadragesimo anno, 15 maii 1931: AAS 23 (1931), pp� 221 s – PIUS X<strong>II</strong>,
LUMEN GENTIUM<br />
im niWTa gamo, romlebic mas ergo, aris eklesiis mowme da cocxali instrumenti,<br />
„sazomisaebr niWisa qristesisa“ (efes� 4, 7)�<br />
am mociqulobis garda, romelic uklebliv yvela qristians exeba, saeroni<br />
SeiZleba sxvagvaradac iyvnen mowodebulni ierarqiis mociqulobasTan<br />
ufro mWidro TanamSromlobisTvis, 109 im kacTa da qalTa msgavsad, romlebic<br />
mociqul pavles saxarebaSi exmarebodnen da romlebmac uflis mier bevri<br />
iRvawes (Sdr� fil� 4, 3; rom� 16, 3)� garda amisa, maT ierarqiisgan eZlevaT<br />
SesaZlebloba, garkveuli saeklesio funqciebis SesrulebaSi miiRon monawileoba,<br />
romelic sulier miznebs emsaxureba�<br />
maSasadame, yvela eriskacs TanamSromlobis SesaniSnavi tvirTi akisria,<br />
rom gamoxsnis saRmrTo gegma sul ufro da ufro Seexos yvela drois yvela<br />
adamians, dedamiwis yvela kuTxeSi�<br />
34� uzenaesi da saukuno mRvdelmsaxurma ieso qristem ineba, Tavisi mowmoba<br />
da msaxureba eriskacTa meSveobiTac ganegrZo� igi maT Tavisi suliT<br />
cxovelyofs da ganuwyvetliv waaqezebs yovelgvari keTili da srulyofili<br />
saqmisken�<br />
xolo maT, vinc ufalma Rrmad daukavSira Tavis cxovrebasa da misias, igi<br />
aniWebs Tavisi samRvdlo movaleobis nawils, raTa sruldebodes sulieri<br />
RmrTismsaxureba RmrTis sadideblad da adamianTa gamosaxsnelad� amitom<br />
arian saeroni qristesTvis miZRvnilni (dicati) da suli wmidiT cxebulni� isini<br />
saocrad arian mowodebulni da ganswavlulni imisaTvis, rom maTSi suli<br />
wmidis sul ufro uxvi nayofi iqmnebodes� marTlac, maTi yvela saqme, locva<br />
da samociqulo wamowyeba, saqorwino da saojaxo cxovreba, yoveldRiuri<br />
Sroma, sulisa da sxeulis dasveneba, Tu is sulis mier (in Spirito) sruldeba,<br />
cxovrebis tkivilebic ki, Tu maTi atana moTminebiT xdeba, yovelive es iqceva<br />
„Sesawiravad msxuerplTa sulierTa, saTnoTa RmrTisaTa ieso qristes<br />
mier“ (1petr� 2, 5)� am msxverplis mamisTvis mirTmeva xdeba udidesi mowiwebiT<br />
ziarebis aRsrulebisas, uflis sxeulis mitanasTan erTad (quae in Eucharistiae<br />
celebratione, cum dominici Corporis onlatione)� amgvarad xdeba Tavad samyaros<br />
miZRvna RmrTisaTvis im eriskacTa meSveobiT, romlebic RmrTis Tayvanismcemelni<br />
arian da yovelTvis wmidad moqmedeban�<br />
35� qriste, didi winaswarmetyveli, romelmac cxovrebis mowmeobiT da<br />
sityvis ZaliT mamis meufeba (regnum) gamoacxada, Tavis winaswarmetyvelur<br />
funqcias asrulebs didebis srul gamovlenamde, ara marto ierarqiis meSveobiT,<br />
romelic uflis saxeliTa da ZaliT moZRvravs, aramed eriskacTa<br />
meSveobiTac, romlebic amisTvis mowmeebad daayena da sarwmunoebis grZnobiTa<br />
da sityvis madliT aRWurva (Sdr� saqme 2, 17-18; gamocx� 19, 10), raTa<br />
saxarebis Zala gabrwyindes yoveldRiur cxovrebaSi, ojaxursa da sazogadoebrivSi�<br />
isini aRTqmis (repromissionis) Svilebad warmodgebian, Tu mtkiceni<br />
rwmeniTa da imediT, awmyoTi isargebleben (Sdr� efes� 5, 16; kol� 4, 5) da momaval<br />
didebas moTminebiT moelian (Sdr� rom� 8, 25)� dae, am imeds sulis siRrmeSi<br />
nu daimarxaven, aramed mudmivi moqceviTa da brZoliT „soflis mpyrobelTa<br />
mimarT bnelisa mis amis sawuTro¡sa, sulTa mimarT ukeTurebisaTa“<br />
(efes� 6, 12) gamoxaton igi sekularuli cxovrebis struqurebSic�<br />
axali kanonis saidumloni, romlebiTac sazrdoobs erTgulTa cxovreba<br />
da mociquloba, saxavs axal casa da axal qveyanas (Sdr� gamocx� 21, 1)� aseve<br />
eriskacebi iqcevian Zlier mauwyeblebad im saqmeebisa, romlebsac moelian<br />
(Sdr� ebr� 11, 1), Tu uyoymanod ukavSireben sarwmunoebiT cxovrebas sarwmu-<br />
alloc� De quelle consolation, 14 oct� 1951: AAS 43 (1951), pp� 790 s�<br />
109 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� Six ans se sont écoulés, 5 oct� 1957: AAS 49 (1957), p� 927�<br />
99
100<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
noebis aRmsareblobas� aseTi saxareba, ese igi qristes Sesaxeb uwyeba (nuntium<br />
Christi), romelic cxovrebis mowmeobiTa da sityviT xorcieldeba, gansakuTrebul<br />
niSansa da Tavisebur qmediTobas imitom iZens, rom is saukunis<br />
Cveulebriv pirobebSi sruldeba�<br />
am msaxurebaSi gansakuTrebiT Zvirfasi Cans cxovrebis is statusi, romlis<br />
wmida-yofa gansakuTrebuli saidumloTi xdeba, anu saqorwino da ojaxuri<br />
cxovrebiT� eriskacTa mociqulobisTvis asparezi da brwyinvale skola<br />
iq aris, sadac qristianuli religia cxovrebis mTel wyobas msWvalavs da<br />
mas yoveldRiurad gardasaxavs� iq meuRleebs sakuTari mowodeba aqvT: erTmaneTisa<br />
da SvilebisTvis isini unda iyvnen sarwmunoebisa da qristes siyvarulis<br />
mowmeni� qristianuli ojaxi xmamaRla ganacxadebs rogorc RmrTis<br />
meufebis awmyo sikeTeebs, aseve netari cxovrebis imeds� amgvarad, Tavisi<br />
magaliTiTa da mowmeobiT igi samyaros amxels codvaSi da WeSmaritebis ma-<br />
Zieblebs anaTlebs�<br />
amitom eriskacebs, maSinac, roca isini droebiTi zrunviT arian dakavebulni,<br />
SeuZliaT da unda gaakeTon kidec Rirebuli saqme samyaros evangelizaciisTvis�<br />
maTgan zogierTi SeZlebisdagvarad garkveul wmida samsaxursac<br />
asrulebs, Mroca mRvdelmsaxurTa naklebobaa an roca mRvdelmsaxurni<br />
devnis pirobebSi Tavisuflad ver moqmedeben� mravali eriskaci mTel Tavis<br />
Zalas samociqulo saqmes axmars, da mainc yvelam unda iTanamSromlos samyaroSi<br />
qristes meufebis gavrcelebisa da zrdisaTvis� amitom eriskacebi<br />
ufro Rrmad unda Caswvdnen gancxadebul WeSmaritebas da RmerTs sibrZnis<br />
niWi daJinebiT sTxovon�<br />
36� qriste, romelic morCili gaxda sikvdilamde da amis gamo mamisgan iqna<br />
amaRlebuli (Sdr� fil� 2, 8-9), Tavisi meufebis didebaSi Sevida� mas yvela<br />
emorCileba, sanam igi mamas Tavis Tavsa da yvela qmnilebas daumorCilebs,<br />
raTa iyos RmerTi „yovlad yovelsa Sina“ (Sdr� 1kor� 15, 27-28)� es Zalaufleba<br />
man mowafeebs gauziara, raTa isinic samefo TavisuflebaSi damkvidrdnen<br />
da sakuTari Tavis uaryofiTa (sui abnegatione) da wmida cxovrebiT sZlion Tavis<br />
TavSi codvis meufebas (Sdr� rom� 6, 12); gauziara imisTvisac, raTa mowafeebi<br />
mas, qristes, sxva adamianTa meSveobiTac emsaxuron da Tavis Zmebs mor-<br />
CilebiTa da moTminebiT gauZRvnen mefesTan, romlisadmi msaxureba meufeba<br />
aris� marTlac, ufals surs Tavisi meufeba erTgul eriskacTa meSveobiTac<br />
gaavrcelos� es aris meufeba WeSmaritebisa da cxovrebis, siwmidisa da madlis,<br />
meufeba samarTlis, siyvarulisa da mSvidobis, 110 meufeba, romelSic<br />
„T¢T igica dabadebuli gan-ve-Tavisufldes monebisagan xrwnilebisa aznaurebasa<br />
mas didebisa SvilTa RmrTisaTa“ (rom� 8, 21)� marTlac didia dapireba<br />
da didia davaleba, romelic mowafeebs mieca: „yovelive Tqueni ars, xolo<br />
Tquen – qristesni, xolo qriste – RmrTisa¡“ (1kor� 3, 23)�<br />
maSasadame, erTgulebma RmrTis sadideblad unda cnon mTeli qmnilebis<br />
Sinagani buneba, Rirebuleba da daniSnuleba (ordinationem), da, ufro wmida<br />
cxovrebisaTvis, erTmaneTs sekularuli saqmeebiTac Seewion, raTa samyaro<br />
ganimsWvalos qristes suliT da meti warmatebiT miaRwios Tavis mizans samarTalSi,<br />
siyvarulsa da mSvidobaSi� am movaleobis sayovelTao aRsrulebaSi<br />
eriskacebs gansakuTrebuli adgili ukaviaT� dae, saero saqmeebSi Tavisi<br />
kompetenturobiTa da saqmianobiT, qristes Sinaganad amaRlebuli madliT,<br />
maT safuZvlianad xeli Seuwyon imas, rom sikeTeni, Seqmnilni Semoqmedis<br />
ganzraxviTa (ordinationem) da misi sityvis naTebiT (illuminationem), damuSavdnen<br />
adamianuri SromiT, teqnikiTa da kulturiT uklebliv yvela adamianis<br />
sakeTildReod, maT Soris ufro mizanSewonilad ganawildnen, raTa Tavise-<br />
110 Sesavlidan qriste-mefis dResaswaulisaTvis�
LUMEN GENTIUM<br />
burad migviyvanon sayovelTao progresamde adamianuri da qristianuli Tavisuflebis<br />
saqmeSi� amgvarad, eklesiis asoTa saSualebiT qriste sul ufro<br />
gaanaTebs mTels adamianur sazogadoebas Tavisi mxsneli naTeliT�<br />
garda amisa, eriskacebma gaerTianebuli ZalebiT unda gaajansaRon saqveyno<br />
dawesebulebani da arsebuli viTareba, Tu is codvisken ubiZgebs,<br />
raTa es yvelaferi Seesabamos samarTlis normebs� amgvarad, maT sikeTes dabrkolebebi<br />
ki ar unda Seuqmnan, aramed mis ganviTarebas Seuwyon xeli� aseTi<br />
qmedebiT isini kulturasa da adamianur saqmeebs moraluri RirebulebiT<br />
gamsWvalaven� qveynis mindori ase ufro kargad ganmzaddeba saRmrTi sityvis<br />
Teslebis misaRebad, da eklesiis karni ufro farTod ganiRebian, raTa<br />
maTi gziT Semovides mSvidobis uwyeba (praeconium)�<br />
Tavad gamoxsnis gangebulebis gamo erTgulebma unda iswavlon safuZvliani<br />
garCeva, erTis mxriv, im uflebebisa da movaleobebis, romlebic maT<br />
imis gamo akisriaT, rom isini eklesias ekuTvnian, meores mxriv ki im uflebebisa<br />
da movaleobebisa, romlebic maT rogorc adamianuri sazogadoebis<br />
wevrebs gaaCniaT� maT unda iRvawon imisTvis, rom erTica da meorec erTmaneTTan<br />
harmoniul kavSirSi moiyvanon, da unda axsovdeT, rom nebismier droebiT<br />
saqmeSi qristianuli sindisiT (conscientia) unda ixelmZRvanelon,üradgan<br />
arcerTi adamianuri qmedeba, maT Soris warmavali saqmec, RmrTis meufebas<br />
(imperio) ver ascdeba� Cvens droSi gansakuTrebiT aucilebelia, rom gansxvavebac<br />
da harmoniac rac SeiZleba ufro naTlad gamosWviodes erTgulTa<br />
qmedebaSi, raTa eklesiis misia ufro meti sisavsiT pasuxobdes dRevandeli<br />
samyaros ama Tu im garemoebas� maSasadame, erTis mxriv, unda vaRiaroT, rom<br />
miwieri qalaqi, (terrenam civitatem), sekularul zrunvas kanonierad mindobili,<br />
imarTeba sakuTari principebiT, xolo meores mxriv, damsaxurebulad<br />
unda uarvyoT is uazro moZRvreba, romelic cdilobs sazogadoebis aSenebas<br />
religiis sruliad gauTvaliswineblad, agreTve ebrZvis da spobs moqalaqeTa<br />
religiur Tavisuflebas� 111<br />
37� eriskacebs, rogorc yvela qristes erTguls, aqvT ufleba, wmida mwyemsebisgan<br />
uxvad miiRon daxmareba sulieri sikeTeebidan, upirveles yovlisa<br />
RmrTis sityvisa da saidumloTagan� 112 dae, am mwyemsebis winaSe maT naTeli<br />
gaxadon Tavisi moTxovnebi da survilebi im TavisuflebiTa da ndobiT,<br />
romelic Seefereba RmrTis Svilebsa da qristes mier Zmebs� codnis, kompetenturobisa<br />
da gamorCeulobis Sesabamisad, maT aqvT unari da zogjer valdebulebac,<br />
rom ganacxadon Tavisi azri imis Sesaxeb, rac eklesiis sikeTes<br />
exeba� 113 es SeZlebisdagvarad unda keTdebodes eklesiis mier am mizniT daarsebuli<br />
dawesebulebebis meSveobiT, keTdebodes mudam simarTliT, Tamamad<br />
da gonivrulad, pativiscemiTa da siyvaruliT maT mimarT, vinc Tavisi wmida<br />
movaleobis gamo qristes ganasaxierebs�<br />
eriskacebma, rogorc yvela qristes erTgulma, qristianuli morCilebiT<br />
da uyoymanod unda miiRon is, rasac adgenen eklesiaSi wmida mwyemsebi,<br />
rogorc qristes warmomadgenlebi, maswavleblebi da xelmZRvanelebi� isini<br />
mihyvebian qristes magaliTs, romelmac sikvdilamde Tavisi morCilebiT<br />
yvela adamians ganuRo RmrTis SvilTa Tavisuflebis netari gza� maT ar<br />
111 Sdr� LEO X<strong>II</strong>, encycl� Immortale Dei, 1 nov� 1885: ASS (1885), pp� 166ss� – misive, encycl� Sapientiae<br />
christianae, 10 ian� 1890: ASS 22 (1889-90), pp� 397ss� – PIUS X<strong>II</strong>, alloc� Alla vostra filiale, 23 mart�<br />
1958: AAS 50 (1958), p� 220: “la legitima sana laicità dello Stato” [“saxelmwifos kanonieri jansaRi<br />
saero xasiaTi”]�<br />
112 Cod. Iur. Can., can� 682�<br />
113 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� De quelle consolation, l�c�, p� 789: “gadamwyvet brZolebSi yvelaze<br />
ufro warmatebuli iniciativa zogjer frontis wina xazidan modis” – misive, alloc� L’importance<br />
de la presse catholique, 17 febr� 1950: AAS 42 (1950), p� 256�<br />
101
102<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
unda daaviwydeT, Tavisi locvebSi RmerTs warudginon (commendare) Tavisi<br />
winamZRvarni, romlebic fxizloben Cveni sulebisTvis, TiTqos maTTvis angariSi<br />
unda agon; „ra¡Ta sixaruliT amas hyofden da ara sulT-iTqumiden“<br />
(ebr� 13, 17)�<br />
Tavis mxriv, wmida mwyemsebma unda scnon eriskacTa Rirseba da pasuxismgebloba<br />
eklesiaSi da mas xeli Seuwyon� dae, nebayoflobiT isargeblon<br />
eriskacTa rCeviT, darwmunebiT miandon maT movaleoba eklesiis samsaxur-<br />
Si, samoqmedod Tavisufleba da asparezi dauTmon da gaamxnevon, raTa eriskacebma<br />
sakuTari surviliT saqme wamoiwyon� is gegmebi, survilebi da miswrafebebi,<br />
romlebic eriskacebisgan modis, mwyemsebma mamobrivi siyvaruliTa<br />
da dakvirvebiT qristeSi unda ganWvriton� 114 mwyemsebma pativiscemiT<br />
unda aRiaron samarTliani Tavisufleba, romelic miwier qalaqSi yvelas<br />
ekuTvnis�<br />
eriskacebsa da mwyemsebs Soris arsebuli es mWidro urTierToba eklesias<br />
bevr sikeTes uqadis: eriskacebSi mtkicdeba sakuTari pasuxismgeblobis<br />
grZnoba, viTardeba maTi mondomeba da ufro advilad erwymis maTi Zalebi<br />
mwyemsTa saqmianobas� am ukanasknelT, eriskacTa gamocdilebis daxmarebiT,<br />
SeuZliaT ufro zustad da ukeTesad gansajon rogorc sulieri<br />
aseve warmavali saqmeebi, raTa mTelma eklesiam, yvela Tavisi asoTi ganmtkicebulma,<br />
ufro nayofierad aRasrulos Tavisi misia samyaros cxovrebis<br />
sasargeblod�<br />
38� yoveli eriskaci unda iyos qveynis winaSe ufali iesos aRdgomisa da<br />
cxovrebis mowme da cocxali RmrTis niSani� yvelam erTad da TiToeulma<br />
calcalke sulieri nayofiT unda kvebos samyaro (Sdr� gal� 5, 22), masSi suli<br />
(spiritum) ganavrcos, romelic cxovel-yofs (animantur) im glaxakebs, mSvidebsa<br />
da mSvidobismyofelebs, romlebic ufalma saxarebaSi netarebad gamoacxada<br />
(Sdr� maT� 5, 3-9)� erTi sityviT, „rac mSvinva aris sxeulSi, is unda iyvnen<br />
qristianebi samyaroSi“� 115<br />
Tavi V<br />
sayovelTao mowodeba siwmidisaken eklesiaSi<br />
39� gvwams, rom Seuryevlad wmidaa eklesia, romlis saidumlos wmida <strong>kreba</strong><br />
warmogvidgens� xolo qristem, Zem RmrTisam, romelic mamasa da sulTan<br />
erTad „mxolod wmidad“ iwodeba (celebratur), 116 Seiyvara eklesia rogorc sZali<br />
Tvisi da „Tavi T¢si misca misT¢s, ra¡Ta igi wmida-yos“ (efes� 5, 25-26)� man<br />
eklesia rogorc Tavisi sxeuli SemoierTa da aavso igi suli wmidis niWiT<br />
RmrTis sadideblad� amitom eklesiaSi yvela – isinic, vinc ierarqias ekuTvnis<br />
da isinic, vinc misgan imwyemseba – mowodebulia siwmidisken, Tanaxmad<br />
mociqulisa: „rameTu ese ars neba¡ RmrTisa¡, siwmide ege Tqueni“ (1Tes� 4, 3;<br />
Sdr� efes� 1, 4)� eklesiis es siwmide uwyvetliv vlindeba da unda gamovlindes<br />
madlis im nayofebSi, romlebsac suli erTgulTa wiaRSi warmoqmnis� igi<br />
mravalferovnad gamoixateba yvelaSi, vinc Tavis cxovrebis wessSi siyvarulis<br />
srulyofisken miiswrafis da sxvebs ganaswavlis� raRac gansakuTrebuli<br />
saxiT igi vlindeba rCevaTa praqtikaSi, romlebsac Cveulebriv evangelurs<br />
uwodeben� rCevaTa es praqtika, romelic suli wmidis zemoqmedebiT<br />
114 Sdr� 1Tes� 5, 19 da 1ioan� 4, 1�<br />
115 Epist. ad Diognetum, 6: FUNK I, p� 400 � – Sdr� S� IO� CHRYSOSTOMUS, In Mt. Hom� 46 (47), 2:<br />
PG 58, 478 (safuaris Sesaxeb comSi)�<br />
116 Missale Romanum, Gloria in excelsis. – Sdr� luk� 1, 35; mark� 1, 24; luk� 4, 34; ioan� 6, 69 (ho<br />
hagios tou Theou); saqme 3, 14; 4, 27 da 30; ebr� 7, 26; 1ioan� 2, 20; gamocx� 3, 7�
LUMEN GENTIUM<br />
mravalma qristianma miiRo, iqneba es kerZod Tu eklesiis mier damtkicebul<br />
mdgomareobasa da statusSi, gvaZlevs da unda gvaZlevdes am siwmidis ucxades<br />
mowmobasa da magaliTs�<br />
40� yovelgvari srulyofis saRmrTo maswavlebelma da nimuSma, ufalma iesom<br />
uqadaga yvelasa da TiToeul Tavis mowafes, rogor pirobebSic ar unda<br />
yofiliyvnen isini, cxovrebis siwmide, romlis Semoqmedi da Semsrulebeli<br />
Tavad aris: „iyveniT Tquen srul, viTarca mama¡ Tqueni zecaTa¡ srul ars“<br />
(maT� 5, 48)� 117 marTlac, man yvelaSi moavlina suli wmida, romelic maT Signidan<br />
SeZravs, raTa mTeli Tavisi guliT, suliT, gonebiTa da ZaliT uyvardeT<br />
RmerTi (Sdr� mark� 12, 30) da erTmaneTic uyvardeT rogorc qristem Seiyvara<br />
isini (Sdr� ioan� 13, 34; 15, 12)� qristes mimdevarni, RmrTisagan mowodebulni<br />
da ufali iesos mier gamarTlebulni ara Tavis saqmeTa gamo, aramed RmrTis<br />
ganzraxviTa da madliT, namdvilad iqcnen rwmenis naTlobiT RmrTis Svilebad<br />
da saRmrTo bunebis moziareebad, da amdenad, marTlac wmidanebad�<br />
amitom es wmidayofa maT, RmrTis madliT, unda Tavisi cxovrebis gziT Seinaxon<br />
da srulyon� mociquli mouwodebs, icxovron „viTarca Suenis wmidaTa“<br />
(efes� 5, 3), da Semoison „viTarca rCeulTa RmrTisaTa, wmidaTa da sayuarel-<br />
Ta, mowyaleba¡, Sewynareba¡, sitkboeba¡, simdable, simS¢de, sulgrZeleba¡“<br />
(kol� 3, 12), da hqondeT nayofni sulisa siwmidisTvis (Sdr� gal� 5, 22; rom� 6,<br />
22)� „rameTu friad vscTebiT yovelnive“ (iak� 3, 2), mudam gvWirdeba RmrTis<br />
wyaloba da yoveldRe unda vilocoT: „da momiteven Cuen Tana-nadebni Cuenni“<br />
(maT� 6, 12)� 118<br />
amitom yvelasTvis cxadia, rom nebismieri statusisa Tu xarisxis qristes<br />
erTgulni mowodebulni arian qristianuli cxovrebis sisavsisa da siyvarulis<br />
srulyofilebisaken; 119 es siwmide xels uwyobs miwier sazogadoebaSic<br />
cxovrebis ufro humanuri wesis damkvidrebas� srulyofilebis misaRwevad<br />
erTgulebma qristesgan moniWebul Zalebs unda mouxmon, raTa mis kvals<br />
gahyvnen, misi Tanasaxovanni gaxdnen, yvelaferSi mamis nebas daemorCilon<br />
da mTeli suliT Tavi miuZRvnan mamis didebasa da axloblis msaxurebas� ase<br />
gadaizrdeba RmrTis eris siwmide nayofTa siuxveSi, rac naTlad vlindeba<br />
eklesiis istoriaSi mravali wmidanis cxovrebis magaliTze�<br />
41� sxvadasxva cxovrebis wessa da samsaxurSi yvela, visac RmrTis suli<br />
warmarTavs, srulqmnis erTsa da imave siwmides� isini emorCilebian mamis<br />
xmas, suliTa da WeSmaritebiT mama RmerTs scemen Tayvans da mihyvebian qristes<br />
– Raribs, mdabalsa da jvris mtvirTvels, raTa daimsaxuron misi didebis<br />
moziareoba� TiToeulma, Tavis sakuTar niWTa da funqciaTa Sesabamisad,<br />
mtkiced unda iaros cocxali sarwmunoebis gzaze, romelic imeds aRZravs<br />
da siyvaruliT moqmedebs�<br />
qristes samwysos mwyemsebma, upirveles yovlisa, unda aRasrulon Tavisi<br />
msaxureba wmidad da mondomebiT, mokrZalebiT da mtkiced, uzenaesi da saukuno<br />
mRvdelmsaxuris, Cveni sulebis mwyemsisa da episkoposis xatad� amgvarad<br />
aRsrulebuli msaxureba maTTvisve iqceva wmidayofis yvelaze ufro<br />
amaRlebul saSualebad� mRvdelsaxurebis sisrulisaTvis rCeulni iReben<br />
117 Sdr� ORIGENES, Comm. Rom. 7, 7: PG 14, 1122 B� – Ps�-MACARIUS, De Oratione, 11: PG 34,<br />
861 AB� – S� THOMAS, Summa Theol. <strong>II</strong>-<strong>II</strong>, q� 184, a� 3�<br />
118 Sdr� S� AUGUSTINUS, Retract. <strong>II</strong>, 18: PL 32, 637s� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mistici Corporis, 29 iun�<br />
1943: AAS 35 (1943), p� 225�<br />
119 Sdr� PIUS XI, encycl� Rerum omnium, 26 ian� 1923: AAS 15 (1923), p� 50 da pp� 59-60� – misive,<br />
encycl� casti Connubii, 31 dec� 1930: AAS 22 (1930), p� 548� – PIUS X<strong>II</strong>, Const� apost� Provida Mater, 2 febr�<br />
1947: AAS 39 (1947), p� 117� – Alloc� Annus sacer, 8 dec� 1950: AAS 43 (1951), pp� 27-28� – Alloc� Nel darvi, 1<br />
iul� 1956: AAS 48 (1956), pp� 574�<br />
103
104<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
saidumlo madls, raTa locviT, msxverplSewirviTa da qadagebiT, saepiskoposo<br />
zrunvisa da msaxurebis yvela saSualebiT, srulyofilad aRasrulon<br />
samRvdlo siyvarulis funqcia, 120 ar SeuSindnen, Tavisi suli dasdon cxvrebisTvis,<br />
samwysos nimuSad iqcnen (Sdr� 1petre 5, 3), da amgvarad, sakuTari<br />
magaliTiT eklesias sul ufro meti siwmidisken gauZRvnen�<br />
mRvdlebi, episkoposTa xarisxis msgavsad, romelTa sulier gvirgvinsac<br />
Tavad warmoadgenen, 121 maTi movaleobis madls eziarebian qristes mier, romelic<br />
aris saukuno da erTaderTi Suamavali� Tavisi msaxurebis yoveldRiuri<br />
aRsrulebiT mRvdlebi unda gaizardon RmrTisa da moyvasis siyvaruliT,<br />
SeinarCunon samRvdelmsaxuro urTierTobis kavSiri, aRivson yovelgvari<br />
sulieri sikeTiTa da yvelas warmoudginon RmrTis cocxali mowmoba, 122<br />
im mRvdelTa mibaZviT, vinc saukuneTa ganmavlobaSi, xSirad Tavmdabali da<br />
dafaruli msaxurebiT, datova siwmidis brwyinvale nimuSi� maTi qeba aris<br />
RmrTis eklesiaSi� Tavisi mrevlisa da RmrTis mTeli erisTvis msaxurebisas<br />
mlocvelni da msxverplis Semwirvelebi, isini acnobiereben, rasac akeTeben<br />
da baZaven, rasac aRasruleben� 123 samociqulo zrunvam, xifaTma da gansacdelma<br />
isini ar unda daabrkolos, piriqiT, maTi meSveobiT siwmidis kidev<br />
ufro did simaRleze unda avidnen, Wvretis siuxviT Tavisi qmedeba unda<br />
kvebon da asazrdoon, RmrTis mTeli eklesiis sasixarulod� dae, yvela mRvdelsa<br />
da gansakuTrebiT maT, vinc Tavisi sagangebo xeldasxmis gamo diocezuri<br />
mRvdelmsaxuris saxels atarebs, axsovdeT, ramdenad uwyobs xels maT<br />
wmida-yofas maTive episkoposTan erTguli kavSiri da keTilSobili TanamSromloba�<br />
uzenaesi mRvdelmsaxuris misiasa da madls gansakuTrebuli saxiT eziarebian<br />
ufro dabali xarisxis msaxurni, upirveles yovlisa diakonebi,<br />
romlebic unda emsaxuron qristesa da eklesiis saidumloebebs (mysteriis), 124<br />
mankierebisgan Tavi daicvan, RmerTs asiamovnon da adamianTaTvis yovelgvari<br />
sikeTe uzrunvelyon (Sdr� 1tim� 3, 8-10 da 12-13)� mRvdelmsaxurebma,<br />
romlebsac ufalma mouwoda da Tavis wilSi Caayena (in partem Eius depositi) da<br />
romlebic mwyemsTa zedamxedvelobiT msaxurebisTvis emzadebian, Tavisi<br />
goneba da guli unda miusadagon aseT brwyinvale rCeulobas, iyvnen locva-<br />
Si muyaiTni, siyvarulSi mgznebareni, fiqrobdnen imaze, rac WeSmaritia, samarTliania<br />
da sasaxelo, da yvelaferi aRasrulon RmrTis didebisa da pativisaTvis�<br />
maT emateba RmrTisgan rCeuli eriskacebi: samociqulo saqmeebs<br />
rom srulad miecnen, episkoposisgan mowodebulni, isini didi nayofierebiT<br />
iRwvian uflis mindorSi� 125<br />
xolo qristianma meuRleebma da mSoblebma unda misdion sakuTar gzas<br />
da erTguli siyvaruliT mTeli cxovrebis ganmavlobaSi erTmaneTs madliT<br />
daexmaron� maT unda gadascen qristianuli moZRvreba da saxarebiseuli sikeTeebi<br />
STamomavlobas, romelic RmrTisagan ergoT� ase aZleven isini yvelas<br />
dauRalavi da keTilSobili siyvarulis magaliTs, aSeneben siyvarulis<br />
Zmobas da xdebian deda eklesiis nayofierebis mowmeni da TanamSromlebi,<br />
niSnad da ziarebad im siyvarulisa, romliTac qristem Seiyvara Tavisi sZali,<br />
roca Tavi misca misTvis� 126 msgavs magaliTs sxvagvari saxiT warmogvid-<br />
120 Sdr� S� THOMAS, Summa Theol. <strong>II</strong>-<strong>II</strong>, q� 184, a� 5 da 6; De perf. vitae spir., c� 18� – ORIGENES,<br />
In Is. Hom� 6, 1: PG 13, 239�<br />
121 Sdr� S� IGNATIUS M�, Magn. 13, 1: FUNK I, p� 241�<br />
122 Sdr� S� PIUS X, exhort� haerent animo, 4 aug� 1908: ASS 41 (1908), pp� 560 s� – Cod. Iur. Can., can�<br />
124� – PIUS XI, encycl� Ad catholici sacerdotii, 20 dec� 1935: AAS 28 (1936), pp� 22 s�<br />
123 Ordo consecrationis sacerdotalis, in exhortatione initiali�<br />
124 Sdr� S� IGNATIUS M�, Trall. 2, 3: FUNK I, p� 244�<br />
125 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� Sous la maternelle protection, 9 dec� 1957: AAS 50 (1958), p� 36�<br />
126 PIUS XI, encycl� Casti Connubii, 31 dec� 1930: AAS 22 (1930), pp� 548s� – Sdr� S� IO� CHRYSOS-
LUMEN GENTIUM<br />
genen qvrivni da dauqorwinebelni: maTac SeuZliaT didad xeli Seuwyon eklesiaSi<br />
siwmidesa da qmediTobas� xolo isini, vinc SromiT, xSirad mZimeTi,<br />
aris datvirTuli, ufro srulyofilni unda gaxdnen am adamianuri saqmeebis<br />
meSveobiT; isini unda daexmaron Tanamoqalaqeebs da mTeli sazogadoeba<br />
da qmnileba win waswion� maT unda mibaZon qristes, romelic Tavad misdevda<br />
xeliT saqmianobas da yovelTvis iRwvoda mamasTan erTad yvelas gamoxsnisaTvis;<br />
qmediTi siyvaruliT, imediT savse sixaruliT, maT erTmaneTis tvir-<br />
Ti unda zidon da Tavisi yoveldRiuri SromiT avidnen ufro maRali donis<br />
siwmidemde, TviT samociqulo siwmidemdec�<br />
dae, icodnen maT, vinc siRaribiT, uZlurebiT, avadmyofobiTa da sxvadasxva<br />
gaWirvebiT aris Sewuxebuli, an devnas ganicdis simarTlisaTvis, rom<br />
isini gansakuTrebulad erTianni arian qristesTan, romelmac ivno samyaros<br />
gamoxsnisaTvis� ufalma isini saxarebaSi netarebad gamoacxada: „RmerTman<br />
yovlisa madlisaman, romelman giCinna Tquen saukunesa mas didebasa missa<br />
qriste ieso¡s mier, mcired-Ra Tu gevno, manve gangamtkicenin Tquen, gangaZlierenin<br />
da dagamyarenin“ (1petr� 5, 10)�<br />
amgvarad, yvela qristes erTguli sul ufro metad wmida gaxdeba Tavisi<br />
cxovrebis pirobebSi, saqmianobasa da garemoebaSi, _ da swored amis meSveobiT,<br />
_ Tu igi yvelafers rwmeniT miiRebs zeciuri mamis xelidan da saRmr-<br />
To nebasTan iTanamSromlebs, da Tavis droebiT msaxurebaSi yvelas gamoum-<br />
JRavnebs siyvaruls, romliTac mamam samyaro Seiyvara�<br />
42� @“RmerTi siyuaruli ars da romeli egos siyuarulsa zeda, RmerTi<br />
mis Tana hgies da igi RmrTisa Tana“ (1ioane 4, 16)� RmerTma Tavisi siyvaruli<br />
Cvens gulebSi ganfina „suliTa wmidiTa, romeli-igi mocemul ars Cuenda“<br />
(Sdr� rom� 5, 5)� amitom upirvelesi da Yyvelaze aucilebeli niWi siyvarulia,<br />
romliTac gviyvars RmerTi yvelaferze metad da gviyvars moyvasi RmrTis<br />
gamo� imisaTvis rom siyvaruli, rogorc keTili Tesli, izrdebodes da<br />
nayofs isxamdes sulSi, yvela erTgulma xalisiT unda isminos RmrTis sityva<br />
da, misi madlis xelSewyobiT, misi neba saqmiT aRasrulos� man unda xSirad<br />
miiRos monawileoba saidumloebSi, upirveles yovlisa ziarebaSi, agreTve<br />
RmrTismsaxurebaSi (sacris actionibus), gulmodgined mieces locvas, sakuTari<br />
Tavisgan gandgomas da misdios qmediT Zmur msaxurebasa da yovelgvari sike-<br />
Tis ganxorcielebas� marTlac, siyvaruli, rogorc sisrulis kavSiri da kanonis<br />
sisavse (Sdr� kol� 3, 14; rom� 13, 10), warmarTavs wmida-yofis yvela sa-<br />
Sualebas, saxes aZlevs maT da miznisken uZRveba� 127 amitom qristes WeSmariti<br />
mowafe aRiniSneba rogorc RmrTisadmi, aseve moyvasisadmi siyvaruliT�<br />
iesom, Zem RmrTisam, gamoavlina Tavisi siyvaruli, roca dado Tavisi<br />
suli CvenTvis, da aravis aqvs ufro didi siyvaruli, vidre mas, vinc dado<br />
Tavisi suli misTvis da Tavisi ZmebisTvis (Sdr� 1ioan� 3, 16; ioan� 15, 13)� zogierTi<br />
qristiani uZvelesi droidan iyo mowodebuli (da yovelTvis iqneba<br />
mowodebuli) imisaTvis, rom warmoadginos siyvarulis udidesi mowmoba yvelas<br />
winaSe, gansakuTrebiT mdevnelTa winaSe� amitom eklesia afasebs martvilobas,<br />
rogorc gansakuTrebul niWs da siyvarulis uzenaes gamocdas�<br />
martvilobiT mowafe emsgavseba maswavlebels, romelmac samyaros gamosxnisaTvis<br />
nebayoflobiT daiTmina sikvdili, da misi saxovani xdeba sisxlis<br />
daRvris Sedegad� Tumca es cota vinmes eZleva, mainc yvela unda mzad iyos<br />
qristes aRmsareblobisaTvis adamianTa winaSe da mas gahyves jvarcmis gzaze<br />
devnaTa dros, romelTa naklebobas eklesia arasdros ganicdis�<br />
TOMUS, In Ephes. hom� 20, 2: PG 62, 136ss�<br />
127 Sdr� S� AUGUSTINUS, Enchir. 121, 32: PL 40, 288� – S� THOMAS, Summa Theol. <strong>II</strong>-<strong>II</strong>, q� 184, a�<br />
1� – PIUS X<strong>II</strong>, adhort� apost� Menti nostrae, 3 sept� 1950: AAS 42 (1950), p� 660�<br />
105
106<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
eklesiis siwmides sagangebod asazrdoebs mravalgvari rCeva (consiliis),<br />
romlebic gansaxilvelad ufalma saxarebaSi Tavis mowafeebs SesTavaza� 128<br />
maT Soris gamoirCeva saRmrTo madlis Zvirfasi niWi, romelic mamisgan<br />
zogierTs eZleva (Sdr� maT� 19, 11; 1kor� 7, 7), raTa qalwulobaSi an dauqorwineblobaSi,<br />
ganuyofeli guliT (Sdr� 1kor� 7, 32-34) advilad miuZRvnan<br />
Tavi mxolod RmerTs� 129 am srulyofil SezRudvas (continentia), ganxorcielebuls<br />
cis sasufevlisTvis, eklesia yovelTvis didi pativiT epyroboda,<br />
rogorc siyvarulis niSansa da stimuls da samyaroSi sulieri nayofierebis<br />
gansakuTrebul wyaros�<br />
eklesia ixsenebs mociqulis gafrTxilebasac, romelic erTgulebs siyvarulisken<br />
mouwodebs, da aqezebs, igive igrZnon, rasac ieso qriste grZnobda,<br />
romelmac „Tavi T¢si daimdabla da xati monisa¡ miiRo,��� iqmna igi morCil<br />
vidre sikudildmde“ (fil� 2, 7-8) da CvenTvis „daglaxakna mdidari igi“ (2kor�<br />
8, 9)� aucilebelia, rom mowafeebma mudam mibaZon qristes am siyvarulsa da<br />
simdables da mas mowmobdnen� amitom deda eklesias uxaria, rom mis wiaRSi<br />
meti kacebi da qalebi Semodian, romlebic macxovris dacalierebas (exininationem)<br />
ufro erTgulad mihyvebian da mas ufro aSkarad avlenen, siglaxakes<br />
RmrTis SvilTa TavisuflebaSi iReben da sakuTar nebaze uars amboben� isini<br />
RmrTis gulisTvis adamians emorCilebian, iseTi srulyofilebiT, romelic<br />
mcnebis zRvarsac ki scildeba, raTa morCilebiT kidev ufro metad miemsgavson<br />
qristes� 130<br />
amgvarad, yvela qristes erTguli mowodebulia imisTvis, rom iswrafodes<br />
siwmidisa da sakuTari mdgomareobis srulyofisaken� dae, ecadon,<br />
Tavisi grZnobebi sworad warmarTon, raTa miwier saqmeTa sargeblobam da<br />
simdidrisadmi midrekilebam, romelic saxarebiseuli siglaxakis suls upirispirdeba,<br />
ar daabrkolos miswrafeba srulyofili siyvarulisken� mociquli<br />
gvafrTxilebs: „romelni imsaxurebden sofelsa amas, viTarmca ara imsaxureben,<br />
rameTu warmaval ars xati amis soflisa¡“ (1kor� 7, 31)� 131<br />
Tavi VI<br />
moweseni<br />
43� RmrTisadmi miZRvnili ubiwoebis, siglaxakisa da morCilebis Sesaxeb<br />
saxarebiseuli rCevebi emyareba uflis sityvebsa da magaliTebs da maT mociqulebi,<br />
eklesiis mamebi da mwyemsebi gvTavazoben� es rCevebi warmoadgens<br />
saRmrTo niWs, romelic eklesiam Tavisi uflisgan miiRo da, misi madliT,<br />
mas mudam inaxavs� eklesiis Zalauflebam suli wmidis winamZRolobiT izruna<br />
maTi ganmartebis, Sesrulebisa da maT safuZvelze cxovrebis myari<br />
formebis CamoyalibebisTvis� rogorc RmrTivboZebuli nergidan aRmocenebuli<br />
xe gansacvifreblad da mravalferovnad ganitota uflis mindorSi,<br />
ise amoizarda gandegili Tu sazogado cxovrebis sxvadasxva forma da sxvadasxva<br />
ojaxi, romelic sasargebloa rogorc misi wevrebisTvis, aseve qri-<br />
128 rCevaTa Sesaxeb zogadad Sdr� ORIGENES, Comm. Rom. X, 14: PG 14, 1275 B� – S� AU-<br />
GUSINUS, De S. Virginitate, 15, 15: PL 40, 403� – S� THOMAS, Summa Theol. I-<strong>II</strong>, q� 100, a� 2 c (bolos); <strong>II</strong>-<strong>II</strong>,<br />
q� 44, a� 4, ad 3�<br />
129 wmida qalwulobis gansakuTrebulobisTvis Sdr� TERTULLIANUS, Exhort. Cast. 10:<br />
PL 2, 925 C� – S� CYPRIANUS, Hab. Virg. 3 da 22: PL 4, 443 B da 461 A s� – S� ATHANASIUS, De Virg.: PG<br />
28, 252 ss� – S� IO� CHRYSOSTOMUS, De Virg. : PG 48, 533 ss�<br />
130 sulieri siglaxakis Sesaxeb Sdr� maT� 5, 3 da 19, 21; mark� 10, 21; luk� 18, 22; morCilebasTan<br />
dakavSirebiT qristes magaliTi mocemulia: ioan� 4, 34 da 6, 38; fil� 2, 8-20; ebr�<br />
10, 5-7� – xSiria mamebTan da ordenebis damfuZneblebTan�<br />
131 rCevaTa warmatebiT gamoyenebis Sesaxeb, romlebic yvelasTvis savaldebulo ar<br />
aris, Sdr� S� IO� CHRYSOSTOMUS, In Mt. hom� 7, 7: PG 57, 81s� – S� AMBROSIUS, De Viduis, 4, 23: PL<br />
16, 241 s�
LUMEN GENTIUM<br />
stes mTeli sxeulis keTildReobisTvis� 132 es ojaxebi uzrunvelyofen Tavisi<br />
wevrebisTvis cxovrebis stabilurobasa da simtkices, moZRvrebas, srulyofilebisken<br />
swrafvisTvis gankuTvnils, saZmo kavSirs qristes mxedrobaSi<br />
(in militia Christi), agreTve morCilebiT ganmtkicebul Tavisuflebas, raTa<br />
SeeZloT moweseTa saqmianobis (professionem) mtkiced Sesruleba, misi erTgulad<br />
Senaxva da sulismieri sixaruliT siyvarulis gzaze winsvla� 133<br />
es statusi, Tu gaviTvaliswinebT eklesiis saRmrTo da ierarqiul agebulebs,<br />
ar warmoadgens Sualeds mRvdelmsaxurebsa da eriskacTa mdgomareobas<br />
Soris, aramed orive mxridan zogierTi qristes erTguli mowodebulia<br />
imisaTvis, raTa gaixaros eklesiis cxovrebaSi gansakuTrebuli niWiT da,<br />
TiToeuli Taviseburad, emsaxuros eklesiis gamomxsnel misias� 134<br />
44� aRTqmebi da sxva wmida kavSirebi Tavisi arsiT im aRTqmebs hgavs, romelTa<br />
gamo qristes erTguli movalea, Seasrulos sami zemoxsenebuli saxarebiseuli<br />
rCeva� igi mTlianad eZleva RmerTs, romelic yvelaze ufro<br />
sayvarelia, raTa axali da gansakuTrebuli statusiT (titulo) Tavi miuZRvnas<br />
RmrTis msaxurebas da mis pativiscemas� naTlobis Sedegad igi mokvda codvisTvis<br />
da RmrTisaTvis iqna miZRvnili� magram naTlobis madlis meti nayofi<br />
rom mokribos, igi cdilobs, eklesiaSi saxarebiseuli rCevebis SesrulebiT<br />
gaTavisufldes im dabrkolebebisgan, romlebsac SeuZlia xeli SeuSalos<br />
siyvarulis mgznebarebasa da saRmrTo msaxurebis srulyofilebaSi� amitom<br />
uZRvnis igi Tavs meti siRrmiT saRmrTo msaxurebas� 135 Tavis es miZRvna miT<br />
ufro srulyofilia, rac ufro Zlieri da mtkice kavSiriT aris gamoxatuli<br />
qriste, Tavis sZalTan – eklesiasTan urRvevi kavSiriT SeerTebuli�<br />
saxarebiseuli rCevebis meSveobiT siyvarulisken midian isini, vinc maT<br />
misdevs 136 da isini gansakuTrebuli saxiT ukavSirdebian eklesiasa da mis saidumlos,<br />
amitom maTi sulieri cxovrebac mTeli eklesiis sikeTes unda mieZRvnas�<br />
maTi movaleobaa, SeZlebisdagvarad da sakuTari mowodebis Seasabamisad,<br />
locviT an raime qmediTi saqmiT iRvawon sulebSi qristes meufebis dafuZnebisa<br />
da ganmtkicebisTvis da yvela qveanaSi misi gavrcelebisTvis� amitom eklesia<br />
icavs da inaxavs moweseTa sxvadasxva insitutis Taviseburebas�<br />
Sesabamisad, saxarebiseuli rCevebis aRiareba warmoadgens erTgvar<br />
niSans, romelsac SeuZlia (da kidec unda gaakeTos es) warmatebiT moaxdinos<br />
gavlena eklesiis yvela wevrze, raTa maT qristianuli mowodebis movaleobani<br />
gulmodgined Seasrulon� RmrTis ers mudmivi qalaqi ar gaaCnia, aramed<br />
is momavlis qalaqs eZebs� moweseebis statusi, romelic aTavisuflebs<br />
maT mimdevrebs miwieri sazrunavisgan, yvela morwmunes ukve amqveynad gamouvlens<br />
ciur sikeTeebs da mowmobs axal da saukuno cxovrebas, mopovebuls<br />
qristesmieri gamosyidviT, da amcnobs momaval aRdgomasa da zeciuri<br />
sasufevlis didebas� garda amisa, es statusi ukeTesad asaxavs da eklesia-<br />
Si yovelTvis gamoxatavs cxovrebis im formas, romelic Zem RmrTisam miiRo,<br />
roca movida qveynad mamis nebis aRsasruleblad da romelic man Tavis<br />
mimdevar mowafeebs SesTavaza� da bolos, igi gansakuTrebulad cxadyofs<br />
132 Sdr� ROSWEYDUS, Vitae Patrum, Antwerpiae, 1628� – Apophtegmata Patrum: PG 65� – PAL-<br />
LADIUS, Historia Lauciaca: PG 34 995 ss�: ed� C� BUTLER, Cambridge 1898 (1904)� – PIUS XI, Const� apost�<br />
Umbratilem, 8 iul� 1924: AAS 16 (1924), pp� 386-387� – PIUS X<strong>II</strong>, alloc� Nous sommes hereux, 11 apr� 1958: AAS<br />
50 (1958), p� 283�<br />
133 PAULUS VI, alloc� Magno gaudio, 23 maii 1964: AAS 56 (1964), p� 566�<br />
134 Sdr� Cod. Iur. Can., c� 487 da 488, 4°� – PIUS X<strong>II</strong>, alloc� Annus sacer, 8 dec� 1950: AAS 43 (1951),<br />
pp� 27s� – PIUS X<strong>II</strong>, Const� apost� Provida Mater, 2 febr�1947: AAS 39 (947), pp� 120ss�<br />
135 PAULUS VI, l�c�, p� 567�<br />
136 Sdr� S� THOMAS, Summa Theol. <strong>II</strong>-<strong>II</strong>, q� 184, a� 3 da q� 188, a� 2� – S� BONAVENTURA, Opusc�<br />
XI, Apologia Pauperum, c� 3, 3: QUARACCHI, t� 8, 1898, p� 245 a�<br />
107
108<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
RmrTis sasufevlis uzenaesobas yovelive miwierTan SedarebiT da mis umaRles<br />
moTxovnebs� igi aCvenebs yvela adamians meufe qristes Zlierebis sidiades<br />
da suli wmidis usazRvro Zalas, romelic gansacvifreblad moqmedebs<br />
eklesiaSi�<br />
amgvarad, es statusi arsebobs saxarebiseul rCevaTa Sesrulebis safuZvelze;<br />
eklesiis ierarqiul struqturas igi ar exeba, magram misi cxovrebisa<br />
da siwmidis ganuyofel nawils warmoadgens�<br />
45� saeklesio ierarqiis movaleoba aris RmrTis eris mwyemsva da misi gayvana<br />
noyier saZovarze (Sdr� ezek� 34, 14), amitom manve Tavisi kanonebiT unda<br />
brZnulad warmarTos saxarebiseuli rCevebis Sesruleba, romelTa xelSewyobiT<br />
RmrTisa da moyvasis mimarT siyvaruli gansakuTrebiT srulyofili<br />
xdeba� 137 Tavad ierarqia morCilad misdevs suli wmidis miswrafebas, iRebs<br />
wesebs, brwyinvale kacTa da qalTa mier mocemuls, Semdgom daamuSavebs<br />
maT da WeSmaritad aRiarebs� garda amisa, igi Tavisi uflebamosilebiT zedamxedvelobs<br />
da mfarvelobs qristes sxeulis agebisaTvis aqa Tu iq daarsebul<br />
institutebs, raTa isini gaizaron da ayvavdnen maTi damarseblebis<br />
sulis msgavsad�<br />
uzenaes pontifeqss, sayovelTao eklesiaSi misi pirvelobis ZaliTa da<br />
sazogado sargeblobis gaTvaliswinebiT, SeuZlia gamoricxos srulyofis<br />
nebismieri instituti da misi calkeuli wevri adgilobriv ordinariusTa<br />
iurisdiqciidan, raTa isini mxolod mas, pontifeqss daeqvemdebaron� 138 aseve<br />
SesaZloa, isini miandon an miabaron sakuTar sapatriarqo xelisuflebas�<br />
wevrebi, romlebic eklesias Tavisi cxovrebis TaviseburebaTa Sesabamisad<br />
emsaxurebian, kanonikuri wesebiT Tanaxmad unda avlendnen pativiscemasa da<br />
morCilebas eposkoposTa mimarT, calkeul eklesiaSi maTi samwyso (pastoralem)<br />
uflebamosilebis gamo da samociqulo muSaobaSi aucilebeli erTianobisa<br />
da TanxmobisaTvis� 139<br />
eklesias Tavisi sanqciiT moweseTa saqmianoba (professionem religiosam) ara<br />
marto kanonikuri Rirsebis statusamde ahyvas, aramed liturgiuli qmedebiT<br />
mis RmrTisadmi miZRvnil statussac warmoaCens� Tavad eklesia, RmrTisagan<br />
boZebuli uflebamosilebiT, iRebs aRmsarebelTa aRTqmebs, Tavis<br />
sajaro locvaSi RmerTs sTxovs maTTvis daxmarebasa da madls, maT RmerTs<br />
miandobs, sulierad dalocavs (spiritualem benedictionem impertitur) da maT ZRvens<br />
(oblationem) evqaristiul msxverplSewirvas uerTebs�<br />
46� moweseni gulmodgined unda iswrafodnen imisken, rom maTi meSveobiT<br />
eklesia sul ufro ukeTesad warmouCendes qristes rogorc erTgulebs,<br />
aseve ara erTgulebs, roca igi, mTaze Cafiqrebuli (contamplantem), xalxs<br />
(turbis) RmrTis sasufevels gamoucxadebs, an sneulebsa da sustebs kurnavs<br />
da codvilebs keTili nayofisken moaqcevs, an kidev bavSvebs dalocavs� igi<br />
yvelas keTilismyofelia da yovelTvis emorCileba nebas mamisas, romelmac<br />
moavlina� 140<br />
da bolos, yvelas unda esmodes, rom saxarebiseul rCevaTa Sesrulebas<br />
Tumca ki mosdevs gandgoma im sikeTeebisgan, romelTa Rirebuleba udaoa,<br />
137 Sdr� CONC� VAT� I, sqema De Ecclesia Christi, cap� XV da SeniSnva 48: MANSI 51, 549 s� da<br />
619s� – LEO X<strong>II</strong>, epist� Au milieu des consolations, 23 dec� 1900: ASS 33 (1900-01), p� 361� – PIUS X<strong>II</strong>, Const�<br />
apost� Provida Mater, l�c�, pp� 114 s�<br />
138 Sdr� LEO X<strong>II</strong>, Const� Romanos Pontifices, 8 maii 1881: ASS 13 (1880-81), p� 483� – PIUS X<strong>II</strong> alloc�<br />
Annus sacer, 8 dec� 1950: AAS 43 (1951), pp� 28 s�<br />
139 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� annus sacer, l�c�, p� 28� – PIUS X<strong>II</strong>, Const� apost� Sedes Sapientiae, 31 maii<br />
1956: AAS 48 (1956), p� 355� - PAULUS VI, l�c�, pp� 570-571�<br />
140 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mystici Corporis, 29 iun� 1943: AAS 35 (1943), pp� 214 s�
LUMEN GENTIUM<br />
is mainc ar warmoadgens dabrkolebas adamianis pirovnebis WeSmariti ganviTarebisTvis,<br />
aramed piriqiT: mas Tavisi bunebiT yovelmxriv xels uwyobs�<br />
rCevebi, romlebsac TiToeuli adamiani Tavisi pirovnuli mowodebis<br />
Sesabamisad nebayoflobiT iRebs, gulis ganwmedasa da sulier Tavisuflebas<br />
didad exmareba� isini ganuwyvetliv aRZraven siyvarulis mgzebarebasa<br />
da, upirveles yovlisa, maT SeuZliaT qristiani adamiani Seusabamon<br />
im qalwulebrivi da glaxaki cxovrebis saxeobas, romelic qriste ufalma<br />
irCia da romelic misma qalwulma dedam SeiTvisa, rasac mravlricxovan<br />
wmida damaarsebelTa magaliTi adasturebs� aravin ifiqros, rom moweseebi<br />
Tavisi Sewiruli cxovrebiT (consecratione) adamianTagan gaucxovdebian<br />
da miwier qalaqSi usargebloni xdebian� miuxedavad imisa, rom isini Tavis<br />
Tanamedroveebs uSualod gverdSi yovelTvis ar udganan, ufro Rrma gagebiT<br />
isini maT gverdSi udganan qristes wiaRSi (visceribus) da maTTan sulierad<br />
TanamSromloben, raTa miwieri qalaqis mSenebloba mudam ufals<br />
efuZnebodes da misken miemarTebodes, rom amaod ar daSvrnen misi maSenebelni�<br />
141<br />
amitom wmida <strong>kreba</strong> amxnevebs da aqebs kacebsa da qalebs, Zmebsa da debs,<br />
romlebic monastrebSi, skolebSi, saavdamyofoebsa Tu misiebSi mudmivi da<br />
Tavmdabali erTgulebiT amkoben qristes sZals zemoxsenebuli Sewiruli<br />
cxovrebiT (in consecratione) da yvela adamians keTilSobil da mravalgvar samsaxurs<br />
aRmouCenen�<br />
47� xolo vinc mowodebulia rCevaTa SesrulebisTvis (ad professionem consiliorum<br />
vocatus), gulmodgined unda ecados, mudam misdios im mowodebas, romelic<br />
RmrTisgan miiRo da am saqmeSi met warmatebas miaRwios, raTa iyos eklesia<br />
ufro wmida da ufro didebuli erTiani da ganuyofeli sameba, romelic<br />
qristeSi da qristes mier aris yovelgvari siwmidis wyaro da dasabami�<br />
Tavi V<strong>II</strong><br />
msxemi eklesiis esqatologiuri xasiaTi<br />
da misi kavSiri zeciur eklesiasTan<br />
48� eklesia, romliskenac ieso qriste yvelas mogviwodebs da romelSic<br />
RmrTis madliT siwmides viZenT, dasrulebas mxolod zeciur didebaSi hpovebs,<br />
roca mova Jami yvelafris aRdginebisa (restitutionis) (Sdr� saqme 3, 21) da<br />
roca adamianur modgmasTan erTad mTeli samyaro (igi adamianTan Sinaganad<br />
aris dakavSirebuli da adamianis meSveobiT Tavis mizans aRwves), srulyofilad<br />
ganaxldeba qristeSi (Sdr� efes� 1, 10; kol� 1, 20; 2petr� 3, 10-13)�<br />
qriste amaRlda miwidan da yvela Tavisken miizida (Sdr� ioan� 12, 32)�<br />
mkvdreTiT aRmdgarma, (Sdr� rom� 6, 9) man mouvlina mowafeebs Tavisi cxovelmyofeli<br />
suli da misi meSveobiT Tavisi sxeuli, romelic aris eklesia,<br />
gaxada sayovelTao gamoxsnis saidumlod� mamis marjveniT mjdomare, igi<br />
mudam moqmedebs samyaroSi, raTa adamianebi eklesiasTan miiyvanos, eklesiis<br />
meSveobiT isini ufro mWidrod daikavSiros, asazrdoos Tavisi sxeuliTa<br />
da sisxliT, da amgvarad, Tavisi didebuli cxovrebis moziareebad aqcios�<br />
aRTqmuli aRdgena, romelsac moveliT, ukve daiwyo qristeSi, igi viTardeba<br />
suli wmidis movlinebiT da suli wmidis mier grZeldeba eklesiaSi, sadac<br />
rwmenis saSualebiT vigebT Cveni warmavali cxovrebis azrsac, roca momaval<br />
sikeTeTa imediT aRvasrulebT saqmes, romelic mamam amqveynad mogvando,<br />
da Cvens gamoxsnas viqmT (Sdr� fil� 2, 12)�<br />
141 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� Annus sacer, l� c�, p� 30� – Alloc� Sous la maternelle protection, 9 dec� 1957:<br />
AAS 50 (1958), pp� 39 s�<br />
109
110<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
rameTu Cvenamde ukve moiwia JamTa aRsasrulma (Sdr� 1kor� 10, 11)� samyaros<br />
aRdgena Seuqcevlad aris dadgenili da ukve Cvens droSi mosaldoneli<br />
(anticipatur): eklesia xom ukve dedamiwaze gamoirCeva WeSmariti siwmidiT,<br />
Tundac arasruliT� sanam iqneba axali ca da axali miwa, romlebSic samarTle<br />
mkvidrobs (Sdr� 2petre 3, 13), msxem eklesias Tavis saidumloebsa da institutebSi,<br />
romlebic amJamindelobas ganekuTvneba, aqvs Cveni warmavali<br />
saukunis saxe� eklesia mkvidrobs dabadebulTa Soris da yoveli maTgani<br />
„Tana-kunesis da Tana-elmis moaqamde“ da moelis RmrTis SvilTa gamocxadebas<br />
(rom� 8, 19-22)�<br />
Cven, eklesiaSi qristesTan gaerTianebulni da suli wmidiT aRbeWdilni,<br />
„romel-igi ars windi mk¢drobisa Cuenisa¡“ (efes� 1, 14), WeSmaritad viwodebiT<br />
da varT RmrTis Svilni (Sdr� 1ioane 3, 1), magram jer ar gamovcxadebulvarT<br />
qristesTan erTad didebiT (Sdr� kol� 3, 4), romliTac RmrTis msgavsni<br />
viqnebiT, rameTu vixilavT mas, „viTarca igi ars“ (Sdr� 1ioane 3, 2)� amitom<br />
„vidre sxeulSi vsaxlobT, vmsxemobT uflisgan Sors“ (2kor� 5, 6); sulis<br />
sawyisTa mflobelni, „TavTa Sina CuenTa vkunesiT“ (Sdr� rom� 8, 23) da gvsurs<br />
qristesTan yofna (Sdr� fil� 1, 23)� igive siyvaruli gvibiZgebs, metad vicxovroT<br />
misTvis, CvenTvis „momkudrisa da aRdgomilisa“ (2kor� 5, 15)� maSasadame,<br />
vcdilobT, yvelaferSi saTnoni viyoT RmrTisaTvis (Sdr� 2kor� 5, 9)<br />
da vimosavT RmrTis saWurvels, raTa SevZloT eSmakis xrikebs win aRvudgeT<br />
da borotebas davupirispirdeT (Sdr� efes� 6, 11-13)� Cven ar viciT arc dRe<br />
da arc saaTi, amitom, rogorc ufali gvafrTxilebs, mudam unda vfxizlobdeT,<br />
rom Cveni miwieri cxovrebis erTaderTi gzis dasrulebisas (Sdr� ebr�<br />
9, 27) davimsaxuroT masTan erTad saqorwinod Sesvla da mivekuTvnoT kur-<br />
TxeulT (benedictis) (Sdr� maT� 25, 31-46), da ar gvebrZanos, rogorc ukeTur da<br />
zarmac monebs (Sdr� maT� 25, 26), Sesvla „cecxlsa mas saukunesa“ (Sdr� maT�<br />
25, 41), „bnelsa mas garesknelsa“, sadac „iyos tirili da RrWena¡ kbilTa¡“<br />
(maT� 22, 13 da 25, 30)� marTlac, sanam gavmefdebiT qristesTan didebiT, „Cuen<br />
yovelni gancxadebad varT winaSe saydarTa qristesTa, ra¡Ta miiRos kacadkacadman<br />
£orcTa amaTgan, ra¡ca-igi qmna, gina Tu keTili gina Tu boroti“<br />
(2kor� 5, 10) da qveynis aRasrulisas „gamovidodian keTilis-moqmedni aRdgomasa<br />
cxorebisasa, xolo borotis-moqmedni aRdgomasa sasjelisasa“ (ioan�<br />
5, 29; Sdr� maT� 25, 46)� amitom vfiqrobT, rom „ver Rirs arian vnebani igi amis<br />
Jamisani mermisa mis Tana didebisa, romel gamoCinebad ars Cuenda momarT“<br />
(rom� 8, 18; Sdr� 2tim� 2, 11-12), da, rwmeniT mtkiceni, moveliT „netarsa mas<br />
sasoebasa da gamoCinebasa didebasa didisa RmrTisa da macxovrisa Cuenisa<br />
ieso qristesi“ (tit� 2, 13), „romelman gardacvalnes £orcni ese simdablisa<br />
Cuenisani, ra¡Ta iyvnen igini Tanaxat £orcTa maT didebisa misisaTa“ (fil� 3,<br />
21) da romelic mova „didebad Soris wmidaTa misTa da sak¢rvelebad yovel-<br />
Ta Soris morwmuneTa“ (2Tes� 1, 10)�<br />
49� maSasadame, sanam mosula ufali „didebiTa T¢siTa, da yovelni angelozni<br />
misni mis Tana“ (maT� 25, 31), ganqarda sikvdili, yvelaferi ufals<br />
daemorCila (Sdr� 1kor� 15, 26-27), zogierTi misi mowafe msxemobs dedamiwaze,<br />
zogmac daasrula es cxovreba da ganiwmideba, sxvebi ki, gandidebulni,<br />
Wvreten „naTelSi Tavad RmerTs: sampirovansa (trinum) da erTs – iseTs,<br />
rogoric is aris�“ 142 amave dros Cven yvelani (Tumca sxvadasxva xarisxiTa da<br />
formiT), vurTierTobT erTi da imave siyvaruliT RmrTisa da moyvasis mimarT<br />
da didebis erTsa da imave himns vumReriT Cvens RmerTs� yvelas, vinc<br />
qristesi aris, misi suli aqvs, isini erT eklesiad Senawevrdebian da erTmaneTs<br />
qristeSi Seekvrebian (Sdr� efes� 4, 16)� amitom araviTar SemTxvevaSi ar<br />
142 CONC� FLOR. Decretum pro Graecis: DENZ� 693 (1305)�
LUMEN GENTIUM<br />
wydeba maTi erToba, vinc gzaSia (viatorum), imaTTan, vinc ganisvena qristes mSvidobiT;<br />
piriqiT, eklesiis mudmivi rwmenis Tanaxmad, igi Zlierdeba sulier<br />
sikeTeTa gadacemiT� 143 imis gamo, rom cis moqalaqeni (coelites) ufro mWidrod<br />
arian qristesTan dakavSirebulni, isini mTel eklesias siwmideSi ufro metad<br />
ganamtkiceben da aRamaRleben RmrTismsaxurebas, romelsac eklesia<br />
miwaze RmerTs uZRvnis, da mravalgvarad xels uwyoben mis ufro farTo mSeneblobas<br />
(Sdr� 1kor� 12, 12-27)� 144 samSobloSi miRebulni da ufalTan wardgenilebi<br />
(Sdr� 2kor� 5, 8), isini uflis meSveobiT, ufalTan erTad da ufalSi<br />
mudam Suamdgomloben CvenTvis mamasTan, 145 cxadyofen damsaxurebebs, romlebic<br />
Tavad moipoves miwaze RmerTsa da adamianebs Soris erTaderTi Suamavlis<br />
_ ieso qristes meSveobiT, radgan yovelmxriv RmerTs emsaxurebodnen<br />
da Tavisi xorciT avsebdnen qristes vnebaTa nakls misi sxeulis sasargeblod,<br />
romelic aris eklesia (Sdr� kol� 1, 24)� 146 amitom maTi Zmuri zrunva<br />
didad exmareba Cvens sisustes�<br />
50� qristianuli religiis dasabamidan msxemTa (viatorum) eklesia, romelmac<br />
safuZvlianad icis ieso qristes saidumlo sxeulis es kavSiri, didi<br />
mowiwebiT miagebda pativs gardacvlilTa xsovnas 147 da maTTvis locvasac<br />
(suffragia) aRavlenda, radgan wmida da RmrTismosavia fiqri, romlis Tanaxmad<br />
unda vilocoT gardacvliTaTvis, raTa isini codvebisgan gaTavisufldnen<br />
(Sdr� 2mak� 12, 45)� eklesias mudam swamda, rom mociqulebi da qristes martvilebi,<br />
romlebmac Tavisi sisxli daRvares da rwmenisa da siyvarulis uzenaesi<br />
mowmeni iyvnen, CvenTan ufro metad arian qristes mier dakavSirebulni�<br />
eklesia maT gansakuTrebuli grZnobiT Tayvans scemda, 148 netar qalwul<br />
mariamsa da wmida angelozebTan erTad, da maT Semweobas sTxovda� male maT<br />
isinic miakuTvnes, vinc qristes umankoebas (virginitatem) da sigalxakes gansakuTrebiT<br />
mtkiced misdevda, 149 da bolos isinic, vinc qristianul siqveleTa<br />
SesaniSnavi SesrulebiTa 150 da saRmrTo qarismiT erTgulTa RmrTismosavi<br />
mimdevari da mimbaZveli gaxda� 151<br />
maTi cxovrebis Wvreta, vinc qristes erTgulad misdevda, gvibiZgebs<br />
imisken, rom axleburad veZioT momavali qalaqi (Sdr� ebr� 13, 14 da 11, 10)�<br />
amave dros, vswavlobT viaroT usafrTxo gziT, romliTac SevZlebT, miwier<br />
cvalebadobaTa gavliT, TiToeulisTvis Sesaferisi mdgomareobisa<br />
da garemoebis Sesabamisad, mivaRwioT qristesTan srulyofil erTianobas<br />
anu siwmides� 152 maT cxovrebaSi, vinc Cvens adamianur beds iziarebs da sru-<br />
143 garda ufro Zveli dokumentebisa, romlebic sulTa gamoZaxebis nebismieri formis<br />
winaaRmdeg aris mimarTuli, aleqsandre IV-is droidan (27 seqtemberi 1258), Sdr� encycl�<br />
S� S� C� S� OFFIC<strong>II</strong>, De magnetismi abusu: 4 aug� 1856: ASS (1865), pp� 177-178, DENZ� 1653-1654 (2823-<br />
2825); pasuxi: S�S�C�S� OFFIC<strong>II</strong>, 24 apr� 1917: AAS 9 (1917), p� 268, DENZ� 2182 (3642)�<br />
144 pavles am moZRvrebis sinTezuri gadmocemisTvis ix� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mystici Corporis:<br />
AAS 35 (1943), pp� 200 et passim�<br />
145 Sdr� magaliTad, S� AUGUSTINUS, Enarr. in Ps. 85, 24: PL 37, 1099� – S� HIEONYMUS, Liber<br />
contra Vigilantium, 6: PL 23, 344� – S� THOMAS, In 4m Sent., d� 45, q� 3, a� 2� – S� BONAVENTURA, In 4m<br />
Sent., d� 45, a� 3, q� 2; etc�<br />
146 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mystici Corporis: AAS 35 (1943), p� 245�<br />
147 Sdr� mravalricxovani warwerebi romaul katakombebSi�<br />
148 Sdr� GELASIUS I, Decretalis De libris recipiendis, 3: PL 59, 160, DENZ� 165 (353)�<br />
149 Sdr� S� METHODIUS, Symposion, V<strong>II</strong>, 3: GCS (Bonwetsch), p� 74�<br />
150 Sdr� BENEDICTUS XV, Decretum approbationis virtutum in Causa beatificationis et canonizationis<br />
Servi Dei Ioannis Nepomuceni Neumann: AAS 14 (1922), p� 23�- pius XI-is mravali sityva wmidanTa<br />
Sesaxeb: Inviti all’eroismo: Dicorsi…, t� I-<strong>II</strong>I, Romae 1941-1942, passim� – PIUS X<strong>II</strong>, Discorsi e Radiomessagi,<br />
t� 10, 1949, pp� 37-43�<br />
151 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Meiator Dei: AAS 39 (1947), p� 581�<br />
152 Sdr� ebr� 13, 7; Eccli 44-50; ebr� 11, 3-40� – Sdr� agreTve PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mediator Dei:<br />
AAS 39 (1947), pp� 582-583�<br />
111
112<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
lyofilad qristes xatad gardaiqmneba (Sdr� 2kor� 3, 18), RmerTi adamianebs<br />
Tavis Tandaswrebasa da saxes cocxlad warmouCens� maTi meSveobiT igi Cven<br />
gvesaubreba da Tavisi meufebis niSans gvaZlevs, 153 riskenac Zlier miviltviT,<br />
radgan gars gvaxlavs amdeni mowme (Sdr� ebr, 12, 1) da gvaqvs saxarebis<br />
WeSmaritebis aseTi dadastureba�<br />
magram cis moqalaqeTa xsovnas pativs vcemT ara marto rogorc magaliTs,<br />
aramed ufro imisTvis, raTa Zmuri siyvarulis ganxorcielebis safuZvelze<br />
gaZlierdes mTeli eklesiis erTianoba sulSi (Sdr� efes� 4, 1-6)�<br />
rogorc msxemTa (viatores) Soris arsebul qristianul kavSirs ufro axlo<br />
mivyavarT qristesTan, aseve wmidanebTan erToba qristesTan gvakavSirebs,<br />
romlisganc, rogorc wyarosa da Tavisgan, momdinareobs yovelgvari madli<br />
da Tavad RmrTis eris cxovreba� 154 amitom sruliad aucilebelia, gviyvardes<br />
ieso qristes es megobrebi da Tanamemkvidreni, Cveni Zmebi da gamorCeuli<br />
keTilismyofelebi, maT gamo RmerTs Sesaferisi madloba vuTxraT, 155 „maT<br />
vedrebiT movuwodoT da mivmarToT maT locvebs, daxmarebasa da Semweobas,<br />
raTa RmerTs sikeTe (beneficia) SevsTxovoT misi Zis, ieso qristes, Cveni<br />
uflis mier, romelic aris Cveni erTaderTi gamomsyidveli da macxovari�“ 156<br />
yoveli WeSmariti mowmoba, romelsac Cven warmovudgenT cis moqalaqeebs,<br />
Tavisi bunebiT iswrafvis qristesken da sruldeba masTan, romelic aris<br />
„gvirgvini yvela wmidaTa“, 157 xolo misi meSveobiT midis RmerTTan, romelic<br />
gansacvifrebelia Tavis wmidanebSi da maTSi ganidideba�“ 158<br />
zeciur eklesiasTan Cveni erToba yvelaze ufro amaRlebulad wmida<br />
liturgiaSi xorcieldeba� masSi suli wmidis Zala Cvenze saidumloTa niSnebis<br />
meSveobiT (per signa sacramentalia) zemoqmedebs, saerTo aRfrTovanebaSi<br />
saRmrTo udidebulesobis (divinae maiestati) qebiT erTad vxarobT, 159 da yvelani,<br />
yvela tomis, enisa da eris warmomadgenelni, qristes sisxliT gamosyidulni<br />
(Sdr� gamocx� 5, 9) da erT eklesiad Sekrebilni, vadidebT RmerTs,<br />
erTsa da samgvamovans (trinum), qebis erTiani simReriT� amgvarad, ziarebis<br />
msxverplSewirvis zeimiT Cven maqsimalurad vuerTdebiT zeciuri eklesiis<br />
kults, vurTierTobT da Tayvans vcemT, upirveles yovlisa, mudam didebuli<br />
qalwuli mariamis xsovnas, agreTve netari iosebis, netar mociqulTa,<br />
martvilTa da yvela wmidanisa� 160<br />
51� Cvens winaparTa am saTayvano rwmenas, romelic ZmebTan cocxal ur-<br />
Tierobas exeba (Zmebi, romlebic zeciur didebaSi arian da sikvdilis Semdgom<br />
jer kidev ganiwmidebian), wmida <strong>kreba</strong> didi mowiwebiT iRebs da xelaxla<br />
gvTavazobs nikeis <strong>II</strong>, 161 florenciisa 162 da tridentis 163 wmida krebebis dadgenilebebs<br />
(decreta)� amave dros, Tavisi mwyemsuri mzrunvelobiT is mouwodebs<br />
yvelas, visac es exeba, rom Tu ki sadme Tavi iCina darRvevebma, gadametebulobam<br />
an naklulobam, isini unda ecadon maT Sekavebas an gamosworebas� maT<br />
yvelaferi ise unda ganaaxlon, rom qristesa da RmrTis qeba ufro srulyo-<br />
153 Sdr� CONC� VAT� I, Const� De fide catholica, cap� 3: DENZ� 1794 (3013)�<br />
154 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mystici Corporis: AAS 35 (1943)� p� 216�<br />
155 Tavad wmidanTa mimarT madlierebis Sesaxeb Sdr� E� Diehl, inscriptiones latinae christianae<br />
veteres, I, Berolini, 1925, nn� 2008 2383 et passim�<br />
156 CONC� TRID�, Sess� 25, De invocatione… Sanctorum: DENZ� 984 (1821)�<br />
157 romauli Jamni, yvela wmidaTa dResaswaulis invitatoriumi�<br />
158 Sdr� mag� 2 Tes� 1, 10�<br />
159 CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� de Sacra Liturgia, cap� 5, n� 104�<br />
160 romauli mesis kanoni�<br />
161 CONC� NICAENUM <strong>II</strong>, Act� V<strong>II</strong>: DENZ� 302 (600)�<br />
162 CONC� FLOR�, Decretum pro Graecis: DENZ� 693 (1304)�<br />
163 CONC� TRID�, Sess� 25, de invocatione, veneratione et reliquiis Sanctorum et sacris imaginibus:<br />
Decretum de iustificatione, can� 30: DENZ� 840 (1580)�
LUMEN GENTIUM<br />
fili iyos� dae, maT aswavlon erTgulebs, rom wmidanTa namdvili Tayvaniscema<br />
ara imdenad garegan qmdebaTa simravleSi mdgomareobs, aramed, gacilebiT<br />
metad, Cveni qmediTi siyvarulis ZalaSi, romlis safuZvelzec, Cveni da<br />
eklesiis meti keTildReobisaTvis, wmidanebTan veZiebT „urTierTobis nimuSs,<br />
kavSiris gaziarebas, Suamdgomlobis gziT Semweobas�“ 164 meores mxriv,<br />
dae, aswavlon erTgulebs, rom Cveni urTierToba zecis moqalaqeebTan, Tu<br />
is aRiqmeba rwmenis ufro sruli naTeliT, arafriT ar amcirebs im Tayvaniscemas,<br />
romelsac mama RmerTs qristes mier sulSi mivagebT, aramed piriqiT,<br />
mas kidev ufro amdidrebs� 165<br />
marTlac, sanam urTierTsiyvaruliTa da uwmidesi samebis erTiani qebiT<br />
vurTierTobT, Cven yvelani, vinc RmrTis Svilebi varT da qristes mier erT<br />
ojaxs vqmniT (Sdr� ebr� 3, 6), SeveferebiT eklesiis Sinagan mowodebas da winaswar<br />
moveliT, monawileoba miviRoT dasrulebuli didebis liturgiaSi� 166<br />
roca gamoCndeba qriste da moxdeba mkvdarTa didebuli aRdgoma, RmrTis<br />
naTeli ganabrwyinebs zeciur qalaqs da misi manaTobeli kravi iqneba (Sdr�<br />
gamocx� 21, 24)� maSin wmidanTa mTeli eklesia siyvarulis uzenaes netareba-<br />
Si Tayvans scems RmerTsa da daklul kravs (Sdr� gamocx� 5, 12) da erTxmad<br />
ganacxadebs: „romeli zis saydarTa zeda da kravisa, kurTxeva¡ da pativi da<br />
dideba¡ da simtkice ukuniTi ukunisamde“ (gamocx� 5, 13)�<br />
I. Sesavali<br />
Tavi V<strong>II</strong>I<br />
netari RmrTismSobeli<br />
qalwuli mariami<br />
qristesa da eklesiis saidumloSi<br />
52� yovlad keTilma da brZenma RmerTma, romelmac isurva samyaros gamosyidvis<br />
aRsruleba, „odes moiwia aRsasruli JamTa¡, moavlina RmerTman Ze<br />
T¢si, Sobili dedakacisagan,��� ra¡Ta Svileba¡ igi moviRoT“ (gal� 4, 4-5), „romeli<br />
CvenTvis, kacTaTvis, da Cvenisa cxovrebisaTvis gardamoxda zeciT da<br />
xorcni Seisxna sulisagan wmidisa da mariamisagan qalwulisa, da gankacna�“ 167<br />
gamoxsnis es saRmrTo saidumlo CvenTvis cxaddeba da grZeldeba eklesiaSi,<br />
romelic ufalma daarsa rogorc Tavisi sxeuli� erTgulebma, meTave – qristes<br />
mimdevrebma, romlebic yvela mis wmidanebTan urTierToben, eklesiaSi<br />
unda scen pativi „uwinares yovlisa, mudam didebul qalwul mariams, RmrTisa<br />
da Cveni uflis ieso qristes dedas�“ 168<br />
53� qalwul mariams (angelozis mier xarebisas man RmrTis sityva guli-<br />
Ta da sxeuliT miiRo da samyaros cxovreba moutana), aRiareben da Tayvans<br />
scemen rogorc RmrTisa da gamomsyidvelis dedas� Tavisi Zis damsaxurebaTa<br />
gamo uzenaesad gamosyiduli da masTan mWidro da urRvevi kavSiriT erTiani,<br />
igi udidesi funqciiTa da RirsebiT aris aRWurvili, radgan igi dedaa<br />
RmrTis Zisa da, Sesabamisad, mamis usayvarlesi asuli da suli wmidis siwmide<br />
164 Missale romanum, winasityvaoba wmidanTa dResaswaulisaTvis, safrangeTis diocezebSi<br />
gamosayeneblad�<br />
165 Sdr� S� PETRUS CANISIUS, Catechismus Maior seu Summa Doctrinae christianae, cap� <strong>II</strong>I (ed�<br />
crit� F� Streicher), Pars I, pp� 15-16, n� 44 et pp� 100-101, n� 49�<br />
166 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� de sacra Liturgia, cap� 1, n� 8�<br />
167 mrwamsi romaul mesaSi: konstantinopolis simbolo: MANSI 3, 566� – Sdr� CONC�<br />
EPHESIENUM, iqve, 4, 1130 (iqve, 2, 665 da 4, 1071)� – CONC� CHALCEDON�, iqve 7, 111-116� – CONC�<br />
CONST� <strong>II</strong>, iqve 9, 375-396�<br />
168 romauli mesis kanoni�<br />
113
114<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
(sacrarium)� madlis am gansakuTrebuli niWiT igi didad aRemateba yvela sxva<br />
qmnilebas, zeciursa da miwiers� amave dros, rogorc adamis Camomavali, igi<br />
dakavSirebulia yvela adamianTan, romlebsac gamoxsna sWirdebaT� metic,<br />
igi „namdvilad aris (qristes) asoTa deda,��� radgan man siyvaruliT xeli<br />
Seuwyo eklesiaSi erTgulTa gaCenas, romlebic am meTavis asoni arian�“ 169<br />
amitom mas miesalmebian rogorc eklesiis uzenaes da sruliad gansakuTrebul<br />
wevrsac, romelic aris rwmenasa da siyvarulSi misi saxe da nimuSi� mas,<br />
rogorc usayvarles dedas, kaTolike eklesia, suli wmidis mier ganswavluli,<br />
SvilisTvis Sesaferisi mowiwebiT epyroba�<br />
54� wmida <strong>kreba</strong> gadmoscems moZRvrebas eklesiis Sesaxeb, romlis Tanaxmad<br />
saRmrTo gamomsyidveli gamoxsnas axorcielebs� <strong>kreba</strong>s ganzraxuli aqvs,<br />
safuZvlianad naTelyos rogorc netari qalwulis roli ganxorcielebuli<br />
sityvisa da saidumlo sxeulis saidumloSi, aseve gamosyidul adamianTa<br />
movaleobani RmrTismSoblis mimarT, romelic aris qristes deda da adamianebis,<br />
upirveles yovlisa, erTgulTa, deda� <strong>kreba</strong>s ara aqvs ganzraxuli mariamis<br />
Sesaxeb sruli moZRvrebis gadmocema an im kiTxvebze pasuxi, romlebic<br />
RmrTismetyvelTa Sromis Sedegad jer srulad ar garkveula� amgvarad,<br />
ZalaSi rCeba is Sexedulebebi, romlebsac kaTolikur skolebSi Tavisufali<br />
formiT gamoTqvamen mis Sesaxeb, visac wmida eklesiaSi qristes Semdeg umaRlesi,<br />
xolo CvenTvis uaxloesi adgili ukavia� 170<br />
<strong>II</strong>. netari qalwulis roli gamoxsnis gangebulebaSi<br />
55� wmida werili, rogorc Zveli, aseve axali aRTqma da pativsacemi gadmocema<br />
sul ufro didi sicxadiT warmogvidgens gamoxsnis gangebulebas<br />
da mas, ase vTqvaT, gansaxilvelad gvTavazobs� Zveli aRTqmis wignebi aRweren<br />
gamoxsnis istorias, romelic nelnela mzaddeba qristes samyaroSi mosvliT�<br />
es Zveli sabuTebi, ise, rogorc isini eklesiaSi ikiTxeba da Semdgomi<br />
da sruli gamocxadebis Suqze gaiazreba, TandaTanobiT meti sicxadiT<br />
warmoaCens qalis figuras, romelic aris gamomsyidvelis deda� am Suqze igi<br />
winaswarmetyvelurad isaxeba ukve im dapirebaSi, romelic codvaSi Cavardnil<br />
winaprebs mieca da romelic gvelze gamarjvebas moaswavebs (Sdr� dab�<br />
3, 15)� msgavsad amisa, igi aris qalwuli, romelic muclad iRebs da Sobs Zes,<br />
romelsac uwodeben saxelad emanuels (Sdr� es� 7, 14; Sdr� miq� 5, 2-3� – maT� 1,<br />
22-23)� igi aris upirvelesi uflis mdabalTa da glaxakTa Soris, romlebic<br />
misgan darwmunebiT moelian da iReben gamoxsnas� da bolos, masTan, sionis<br />
gamorCeul asulTan erTad, dapirebis xangrZlivi molodinis Semdeg, sruldebian<br />
Jamni da dgeba axali gangebuleba, mas mere rac Ze RmrTisam misgan mii-<br />
Ro adamianis buneba, raTa Tavisi xorcis saidumloebiT adamiani codvisgan<br />
gaaTavisuflos�<br />
56� mamam mowyalebisam ineba, rom ganxorcielebamde yofiliyo imis Tanxmoba<br />
(acceptatio), visac dedoba gangebiT hqonda gansazRvruli; qalma Seuwyo<br />
xeli sikvdils, qalmave unda xeli Seuwyos sicocxles� es gansakuTrebiT<br />
exeba iesos dedas: man samyaros mouvlina cxovreba, romelic yvelafers ganaaxlebs,<br />
da igi RmrTisagan dajildovebulia niWebiT, romlebic aseT did<br />
movaleobis Seefereba� amitom ar aris gasakviri, rom wmida mamebTan damkvidrda<br />
Cveuleba, romlis Tanaxmad RmrTismSobels yovlad wmidas uwodeben,<br />
169 S� AUGUSTINUS, De S. Virginitate, 6: PL 40, 399�<br />
170 Sdr� PAULUS VI, <strong>kreba</strong>ze warmoTqmuli sityva, 1963 wlis dekembris 4: AAS 56 (1964),<br />
p� 37�
LUMEN GENTIUM<br />
codvis yovelgvari naklisagan daculs; miaCniaT, rom igi erTgvarad suli<br />
wmidis qmnilebaa, axal arsebad saxeqmnili� 171 nazareTel qalwuls, romelic<br />
Tavisi Casaxvis pirveli wamidan sruliad gansakuTrebuli siwmidis brwyinvalebiT<br />
iyo dajildovebuli, angelozi xarebisas, RmrTis davalebiT, misalmebisas<br />
eubneba: „madliT aRsavseo“ (Sdr� luk� 1, 28), xolo igi pasuxobs<br />
zeciur maxarebels (nuntio): „aha m£evali uflisa¡; meyavn me sity¢saebr Senisa“<br />
(luk� 1, 38)� ase daeTanxma saRmrTo sityvas mariami, asuli adamisa, da gaxda<br />
iesos deda� mas araviTari codva ar abrkolebda, man mTeli guliT SeiTvisa<br />
saRmrTo sityva da, rogorc uflis mxevalma, Tavi mTlianad miuZRvna Tavis<br />
Zes da mis saqmes (personae et operi Filii sui), raTa misi winamZRolobiT (sub Ipso) da<br />
masTan erTad, yovladZlieri RmrTis madliT, emsaxura gamosyidvis saidumlosTvis�<br />
amitom wmida mamebs samarTlianad miaCniaT, rom mariami pasiuri<br />
iaraRi ki ar iyo RmrTis xelSi, aramed igi Tavisufali rwmeniTa da adamianuri<br />
morCilebiT xels uwyobda adamianTa gamoxsnas� wm� ireneosi ambobs, rom<br />
igi, „morCili, gaxda gamoxsnis mizezi TavisTvis da mTeli adamianuri modgmisTvis�“<br />
172 masTan erTad mravali Zveli mama Tavis qadagebaSi siamovnebiT<br />
ganacxadebs, rom „evas urCobiT Sekruli kvanZi mariamis morCilebam gaxsna;<br />
is, rac qalwulma evam urwmunoebiT Sekra, qalwulma mariamma rwmeniT ganxsna�“<br />
173 evasTan mariamis Sedarebisas, mariams „cocxalTa dedas“ 174 uwodeben<br />
da xSirad amboben: „sikvdili evasgan, sicocxle mariamisgan�“ 175<br />
57� gamoxsnis saqmeSi SvilTan dedis erToba qristes qalwulebrivi Casaxvis<br />
droidan mis sikvdilamde vlindeba� pirvelad es moxda, roca mariami<br />
saswrafod adga, rom elisabedTan misuliyo da elisabedma mas „netari“ uwoda,<br />
radgan mariams aRTqmuli gamoxsnisa swamda, da winamorbedi (praecursor) kr-<br />
Teboda mis saSoSi (Sdr� luk� 1, 41-45)� Semdgom es gamovlinda Sobisas, roca<br />
gaxarebulma RmrTismSobelma mwyemsebsa da mogvebs aCvena Tavisi mxolod-<br />
Sobili Ze, romelmac misi qalwuloba ara Tu daarRvia, aramed wmida yo� 176<br />
Semdeg, roca RaribTa ZRveni miitana da taZarSi Tavisi Ze ufals warudgina,<br />
man usmina simeons, romelmac im dros winaswarmetyvelebda, rom misi Ze iqneboda<br />
ganxeTqilebis niSani da dedis suls maxvili gaseravda, raTa mravali<br />
gulis zraxvani gamJRavnebuliyo (Sdr� luk� 2, 34-35)� roca yrma ieso daikarga<br />
da mas didi mwuxarebiT eZebdnen, mSoblebma igi taZarSi ipoves, misi mamis<br />
saqmiT dakavebuli� Svilis sityvas mSoblebma ver gauges, magram deda yovelive<br />
amas dafiqrebiT gulSi imarxavda (Sdr� luk� 2, 41-51)�<br />
58� iesos sajaro cxovrebaSi dedamisi Tavidanve mkafiod Cans: qorwilisas<br />
galileis kanaSi, TanagrZnobiT gamsWvalulma, man Tavisi SuamdgomlobiT<br />
iesos _ mesiis niSnebs daudo dasabami (Sdr� ioan� 2, 1-11)� iesos qadagebisas<br />
RmrTismSobelma miiRo sityvebi, romelTa Tanaxmad Ze meufebas ayenebda<br />
gonierebaze, xorcisa da sisxlis kavSirebze maRla da netarebad acxadebda<br />
maT, vinc RmrTis sityvas ismenda da icavda (Sdr� mark� 3, 35, luk� 11, 27-28),<br />
171 Sdr� S� GERMANUS CONST�, Hom. in Annunt. Deiparae: PG 98, 328 A; In Dorm. 2: col� 357�<br />
– ANASTASIUS ANTIOCH�, Serm. 2 de Annunt�,: PG 89, 1377 AB; Serm. 3, 2: col� 1388 C� – S� ANDREAS<br />
CRET�, Can. in B.V. Nat. 4: PG 97, 1321 B; In B. V. Nat., 1: col� 812 A; Hom. in dorm. 1: col� 1068 C� – S� SOPH-<br />
RONIUS, Or. 2 in Annunt, 18: PG 87 (3), 3237 BD�<br />
172 S� IRENEUS, Adv. Haer. <strong>II</strong>I, 22, 4: PG 7, 959A; HARVEY 2, 123�<br />
173 S� IRENAEUS, ibidem; HARVEY, 2, 124�<br />
174 S� EPIPHANIUS, Haer. 78, 18: PG 42, 728 CD – 729 AB�<br />
175 S� IERONYMUS, Epist. 22, 21: PL 22, 408� – Cf� S� AUGUSTINUS, Serm. 51, 2, 3: PL 38, 335;<br />
Serm. 232, 2: col� 1108� – S� CYRILLUS HIEROS�, Catech. 12, 15: PG 33, 741 AB� – S� IO� CHRYSOSTOMUS,<br />
In Ps. 44, 7: PG 55, 193� – S� IO� DAMASCENUS, Hom. 2 in dorm. B. M. V., 3: PG 96, 728�<br />
176 Sdr� CONC� LATERANENSE anni 649, can� 3: MANSI 10, 1151� – S� LEO M�, Epist. ad Flav.: PL<br />
54, 759� – CONC� CHALCEDON�: MANSI 7, 462� – S� AMBROSIUS, De instit. virg. : PL 16, 320�<br />
115
116<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
ise erTgulad, rogorc amas RmrTismSobeli akeTebda (Sdr� luk� 2, 19 da 51)�<br />
ase, rwmeniT msxemobda netari RmrTismSobeli, erTgulad inarCunebda Tavis<br />
erTobas ZesTan vidre jvramde, sadac igi saRmrTo ganzraxvam daayena<br />
(Sdr� ioan� 19, 25)� igi mZimed itanjeboda Tavis mxolodSobil ZesTan erTad<br />
da mis msxverpls dedobrivi suliT eziara� man siyvaruliT misca Tanxmoba<br />
msxverplis Sewirvas, romelic TviTon Soba� da bolos, jvarze momakvdavma<br />
ieso qristem igi mowafes warudgina, rogorc misi deda da Tqva: „dedakaco,<br />
aha Ze Seni!“ (ioan� 19, 26)� 177<br />
59� RmerTs surda, rom adamianTa gamoxsnis saidumlo cxadi manam ar<br />
gaexada, sanam qristes mier aRTqmul suls ar mohfenda� amitom vxedavT,<br />
rom ormocdameaTe dRemde mociqulebi „iyvnes gankrZalul locvasa da<br />
vedrebasa erTbamad dedebiTurT da mariam dediT ieso¡siT da ZmebiTurT<br />
misiT“ (saqme 1, 14)� vxedavT agreTve mariams, Tavisi locvebiT suli wmidis<br />
niWis mavedrebels; sulma ukve moicva igi xarebisas� dabolos, roca<br />
umwikvlo qalwulma, romelsac araviTari pirvelqmnili codvis dacema<br />
ar Sexebia, 178 miwieri cxovrebis gza daasrula, igi sxeuliTa da suliT<br />
iqna miRebuli zeciur didebaSi, 179 da, rogorc samyaros (universorum) dedofali,<br />
uflis mier iqna amaRlebuli, raTa ufro srulad Tanasaxovani<br />
gamxdariyo Tavisi Zisa, romelic aris ufali uflebaTa (Sdr� gamocx� 19,<br />
16), mZle codvisa da sikvdilisa� 180<br />
<strong>II</strong>I. netari qalwuli da eklesia<br />
60� mociqulis sityvaTa Tanaxmad, erTaderTia Cveni Suamdgomeli, „rame-<br />
Tu erT ars RmerTi da erT ars Sua-mdgomel RmrTisa da kacTa, kaci ieso<br />
qriste, romelman misca Tavi T¢si sa£srad yovelTa“ (1tim� 2, 5-6)� mariamis<br />
dedobrivi movaleoba adamianTa mimarT arafriT ar Crdilavs da ar amcirebs<br />
qristes am erTaderT Suamdgomlobas, aramed piriqiT, mis Rirsebas<br />
avlens� netari qalwulis mxsneli gavlena adamianebze gamomdinareobs ara<br />
raime nivTieri aucileblobidan, aramed saRmrTo keTilganzraxvidan (beneplacito)�<br />
igi qristes damsaxurebaTa siuxvidan gamodis, mis Suamdgomlobas<br />
emyareba, savsebiT aris masze damokidebuli da misganve ikrebs mTel Tavis<br />
Zalas� igi ara Tu abrkolebs morwmuneTa uSualo erTobas qristesTan, aramed<br />
xels uwyobs mas�<br />
61� netar qalwuls saukuniTgan, saRmrTo sityvis ganxorcielebasTan<br />
erTad, winaswar gansazRvruli hqonda, rom igi RmrTis deda iqneboda� saRmrTo<br />
gangebis gadawyvetilebiT, igi amqveynad moevlina rogorc saRmrTo<br />
gamomsyidvelis masazrdoebeli (alma) deda, romelic sruliad gansakuTrebuli<br />
saxiT da sxvebze metad iyo misi keTilSobili Tanamgzavri (socia) da<br />
uflis mdabali (humilis) mxevli� man qriste Casaxa, Soba, gamokveba, taZarSi<br />
mamas warudgina� igi itanjeboda Tavis ZesTan erTad, roca is jvarze kvdeboda�<br />
man sruliad ganumeorebeli wvlili Seitana macxovris saqmeSi, raTa<br />
misi morCilebiT, rwmeniT, imediTa da mgznebare siyvaruliT sulTa zebunebrivi<br />
cxovreba aRmdgariyo� amitom madliT igi dedaa Cveni�<br />
177 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mystici Corporis, 29 iun� 1943: AAS 35 (1943), pp� 247-248�<br />
178 Sdr� PIUS IX, bulla Ineffabilis, 8 dec� 1854: Acta Pii IX, 1, I, p� 616; DENZ� 1641 (2803)�<br />
179 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, Const� apost� munificentissimus, 1 nov� 1950: AAS 42 (1950); DENZ� 2333 (3903)�<br />
180 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Ad coell Reginam, 11 oct� 1954: AAS 46: AAS 46 81954), pp� 633-636;<br />
DENZ� 3913 ss�
LUMEN GENTIUM<br />
62� mariamis es dedoba madlis gangebulebaSi ganuwyvetliv grZeldeba:<br />
dawyebuli TanxmobiT, romelic xarebisas rwmeniT misca da romelsac jvris<br />
qveS mtkiced inaxavda, yvela rCeulis saukuno srulyofamde� zecaSi amaRlebis<br />
Semdegac mas ar Seuwyvetia xsnis momtani msaxureba, piriqiT: mravalgvari<br />
SuamdgomlobiT igi ganagrZobs CvenTvis gamoxsnis niWTa mopovebas� 181<br />
Tavisi dedobrivi siyvaruliT RmrTismSobeli zrunavs Tavisi Zis ZmebisTvis,<br />
romlebic jerac msxemoben, xifaTsa da gaWirvebaSi imyofebian, sanam<br />
ar mivlen bednier samSobloSi� amitom netar qalwuls eklesiaSi moixsenieben<br />
agreTve rogorc damcvels, damxmares, Semwes, Suamdgomels� 182 xolo es<br />
ise gaigeba, rom qristes, erTaderT Suamdgomels Rirsebasa da qmediTobas<br />
araferi akldeba da araferi emateba� 183<br />
arcerTi qmnileba arasdros ar iqneba ganxorcielebuli sityvisa da<br />
gamomsyidvelis toli� magram rogorc qristes mRvdelmsaxurebaSi monawileoben<br />
sxvdasxva doneze msaxurnica (ministris) da erTguli xalxic, da<br />
rogorc RmrTis erTi sikeTe namdvilad vrceldeba sxvadasxva saxis qmnilebaSi,<br />
aseve gamomsyidvelis erTiani Suamdgomloba ki ar gamoricxavs qmnilebaTa<br />
mravalgvar ziar TanamSromlobas, erTi wyarodan momdinares, aramed<br />
piriqiT, warmoSobs mas�<br />
eklesia uyoymanod aRiarebs mariamis am daqvemdebarebul movaleobas,<br />
igi mas ganuwyvetliv gamoscdis da erTgulTa guls sTavazobs, raTa isini<br />
am dedobrivi sayrdenis mfarvelobiT ufro Rrmad daukavSirdnen Suamdgomelsa<br />
da macxovars�<br />
63� saRmrTo dedobis niWiTa da movaleobiT netari qalwuli erTiania ZesTan<br />
– gamomsyidvelTan, xolo Tavisi ganumeorebel madlTa da funqciaTa<br />
gamo mas eklesiasTanac mWidro kavSiri aqvs: rogorc wm� ambrosi aswavlida,<br />
RmrTismSobeli eklesiis nimuSia rwmenaSi, siyvarulsa da qristesTan<br />
srulyofili erTobis saqmeSi� 184 marTlac, eklesiis saidumloebaSi, romelic<br />
Tavadac samarTlianad iwodeba dedad da qalwulad, netar qalwul mariams<br />
uwinaresi adgili ukavia; igi warmoadgens rogorc qalwulobis aseve<br />
dedobis amaRlebul da gansakuTrebul magaliTs� 185 morwmunem da morCilma,<br />
man miwaze Ze mamisa Soba, mamakacis gareSe, suli wmidiT moculma, rogorc<br />
axalma evam, romelmac ara Zvel gvels, aramed RmrTis macnes gamoucxada rwmena,<br />
eWvisTvis miuwvdomeli� man Ze Soba, romelic RmerTma daayena pirmSod<br />
mraval Zmas Soris (rom� 8, 29), anu erTgulTa Soris, romelTa Sobasa da aRzrdaSi<br />
RmrTismSobeli dedobrivi siyvaruliT TanamSromlobs�<br />
64� eklesia RmrTismSoblis farul siwmides Wvrets da mis siyvaruls<br />
baZavs� igi mamis nebas erTgulad asrulebs da RmrTis sityvis meSveobiT,<br />
romelsac erTgulad iRebs, Tavadac xdeba deda: qadagebiTa da naTlobiT,<br />
suli wmidisgan Casaxulsa da RmrTisagan dabadebul Zeebs eklesia axali da<br />
181 Sdr� KLEUTGEN, gadamuSavebuli teqsti De mysterio Verbi incarnati, cap� IV: MANSI 53,<br />
290� – Sdr� S� ANDREAS CRET�, In nat. Mariae, sermo 4: PG 97, 865 A� – S� GERMANUS CONST�, In annunt.<br />
Deiparae: PG 98, 321 BC; In dorm. Deiparae, <strong>II</strong>I: col� 361 D� – S� IO� DAMASCENUS, In dorm. B. V.<br />
Mariae, hom� 1, 8: PG 96, 712 BC – 713 A�<br />
182 Sdr� LEO X<strong>II</strong>, encycl� adiutricem populi, 5 sept� 1895: ASS 15 (1895-96), p� 303� – S� PIUS X,<br />
encycl� Ad diem illum, 2 febr� 1904: Acta, I, p� 154; DENZ� 1978 a (3370)� – PIUS XI, encycl� Miserentissimus, 8<br />
maii 1928: AAS 20 (1928), p� 178� – PIUS X<strong>II</strong>, radioTi gamosvla, 1946 wlis 13 maisi: AAS 38 (1946),<br />
p� 266�<br />
183 S� AMBROSIUS, Epist. 63: PL 16, 1218�<br />
184 S� AMBROSIUS, Expos. Lc. <strong>II</strong>, 7: PL 15, 1555�<br />
185 Sdr� PS�-PETRUS DAM�, Serm. 63: PL 144, 861 AB� – GODEFRIDUS A S� VICTORE, In nat. B.<br />
M., Ms� Paris, Mazarine, 1002, fol� 109 r� – GERHOHUS REICH�, De gloria et honore Filii hominis, 10: PL 194,<br />
1105 AB�<br />
117
118<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
ukvdavi cxovrebisaTvis warmoSobs� igi Tavad aris qalwuli, romelic xeluxleblad<br />
da wmidad icavs im rwmenas, romelic sasiZos misca� eklesia baZavs<br />
Tavisi uflis dedas da suli wmidis ZaliT qalwulebrivad inaxavs xeluxlebel<br />
rwmenas, mtkice imeds, wrfel siyvaruls�<br />
65� eklesiam, unetaresi qalwulis saxiT, ukve miaRwia umwikvlo da uzado<br />
srulyofilebas (Sdr� efes� 5, 27), xolo qristes erTgulni jer kidev<br />
cdiloben, codva daamarcxon da siwmideSi gaizardon� isini Tavis mzeras<br />
mariamisken aRmarTaven, romelic rCeulTa mTeli sakrebulosTvis brwyinavs,<br />
rogorc siqveleTa nimuSi� eklesia RmrTismSoblis Sesaxeb mowiwebiT<br />
fiqrobs da mas Wvrets naTelSi sityvisa, romelic adamiani gaxda� igi<br />
pativiscemiT iWreba ganxorcielebis uzenaesi saidumlos sul ufro did<br />
siRrmeebSi da sul ufro metad Tavisi sasiZos Tanasaxovani xdeba� mar-<br />
Tlac, mariami Rrmad Sevida gamoxsnis istoriaSi; igi garkveulwilad Tavis<br />
TavSi aerTianebs da asaxavs rwmenis umTavres debulebebs, da roca mis<br />
Sesaxeb qadageben da mas Tayvans scemen, igi morwmuneebs mouwodebs Tavisi<br />
Zisken, misi msxerplisken da mamis siyvarulisken� eklesia, romelic<br />
mihyveba qristes didebas, ufro metad emsgavseba Tavis umaRles nimuSs,<br />
roca mudmivad win midis rwmenaSi, imedsa da siyvarulSi, yvelaferSi<br />
eZiebs saRmrTo nebas da mas emorCileba� amitom Tavis samociqulo saqme-<br />
Sic eklesia damsaxurebulad uyurebs mas, vinc qriste Soba, suli wmidisgan<br />
Casaxuli da qalwulisgan dabadebuli, raTa eklesiis meSveobiT igi<br />
erTgulTa gulebSic dabadebuliyo da gazrdiliyo� qalwulma Tavisi<br />
cxovrebiT dedobrivi siyvarulis is magaliTi warmoadgina, romliTac<br />
unda suldgmulobdes (animentur) eklesiis samociqulo misiis yvela wevri,<br />
adamianTa aRorZinebisTvis moRvawe�<br />
IV. netari qalwulis Tayvaniscema eklesiaSi<br />
66� mariami, RmrTis madliT, Zis Semdeg yvela angelozsa da adamianze<br />
metad iqna amaRlebuli, rogorc RmrTis uwmidesi deda, romelic qristes<br />
saidumloebSi monawileobs� eklesia mas gansakuTrebuli TayvaniscemiT<br />
damsaxurebulad pativs scems� marTlac, netar qalwuls uZvelesi<br />
droidan eTayvanebian da „RmrTismSobels“ uwodeben� yovelgvar xifaTsa<br />
da gaWirvebaSi erTgulebi locviT misi mfarevlobis qveS iyrian Tavs� 186<br />
RmrTis eris Tayvaniscema mariamis mimarT saocrad gaizarda efesos<br />
krebis Semdeg da es gamovlinda mowiwebasa da siyvarulSi, mimarTvasa<br />
da mibaZvaSi, Tanaxmad RmrTismSoblis winaswarmetyveluri sityvebisa:<br />
„rameTu aha esera amieriTgan mnatriden me yovelni naTesavni, rameTu<br />
yo Cem Tana didebulman Zlierman“ (luk� 1, 48)� es Tayvaniscema eklesia-<br />
Si yovelTvis arsebobda, da mainc is sruliad gansakuTrebuli aris� igi<br />
arsebiTad gansxvavdeba im Tayvaniscemisgan (a cultu adorationis), romelsac<br />
ganxorcielebul sityvas, agreTve mamas an suli wmidas miageben, da am<br />
ukanasknels didad uwyobs xels� RmrTismSoblis mimarT mowiwebis sxvadasxva<br />
forma arsebobs, romlebic eklesiam gamoscada jansaRi da marTlmorwmune<br />
(orthodoxae) moZRvrebis farglebSi, droisa da adgilis garemoebaTa<br />
gaTvaliswinebiT, agreTve morwmuneTa xasiaTisa da niWis mixedviT�<br />
dedis Tayvaniscemisas, wesisamebr, Seicnoben, uyvarT da adideben Zes, da<br />
asruleben mis mcnebebs, romlis gamo aris yoveli (Sdr� kol� 1, 15-16) da<br />
romelSic saukuno mamam isurva, mTeli sisavse damkvidrebuliyo (Sdr�<br />
kol� 1, 19)�<br />
186 “Seni mfarvelobis qveS�”
LUMEN GENTIUM<br />
67� am kaTolikuri moZRvrebas wmida <strong>kreba</strong> garkveuli ganzraxviT aswavlis<br />
da imave dros aqezebs eklesiis yvela Svils, raTa keTilSobilurad<br />
xeli Seuwyon netari RmrTismSoblis mimarT Tayvaniscemas, pirvel rig-<br />
Si liturgiuls� maT didi mniSvneloba unda mianiWon RmrTismSoblis mimarT<br />
mowiwebis gamoxatvis wes-Cveulebebs (praxes et exercitia), romlebsac<br />
saukuneTa manZilze moZRvroba gvTavazobda da rwmeniT (religiose) Seinaxon<br />
is, rac warsulSi dadgenil iqna qristes, netari qalwulisa da wmidaTa<br />
gamosaxulebaTa TayvaniscemasTan dakavSirebiT� 187 <strong>kreba</strong> dabejiTebiT<br />
mouwodebs RmrTismetyvelebsa da saRmrTo sityvis mqadageblebs, rom<br />
RmrTismSoblis Rirsebis Sesaxeb msjelobisas gulmodgined Tavi Seikavon<br />
rogorc yovelgvari mcdari gadaWarbebisgan, aseve azrobrivi SezRudulobisgan�<br />
188 vinc moZRvrobis xelmZRvanelobiT Seiswavlis wmida werils,<br />
wmida mamebsa da eklesiisa da liturgiis maswavleblebs, unda sworad<br />
gaaSuqon netari qalwulis funqciebi da priviligiebi, romlebic mudam<br />
mimarTulia qristeze – mTeli WeSmaritebis, siwmidisa da mowiwebis sa-<br />
Taveze� isini gulmodgined unda moeridon sityvebsa Tu saqmeebSi yvelafers,<br />
ramac SeiZleba SecdomaSi Seiyvanos Cvengan dacilebuli Zmebi da<br />
sxva danarCenebic eklesiis WeSmarit moZRvrebasTan dakavSirebiT� erTgulebs<br />
unda axsovdeT, rom WeSmariti krZaluleba (devotione) arc unayofo<br />
da warmaval grZnobas niSnavs da arc advilad dajerebas, aramed igi<br />
WeSmariti rwmenidan momdinareobs� es rwmena gviZRveba RmrTismSoblis<br />
gansakuTreblobis Secnobisken, igi aRagznebs CvenSi Svilobriv siyvaruls<br />
Cveni dedis mimarT da misi siqvelis mibaZvisken gvibiZgebs�<br />
V. mariami — mtkice rwmenisa da nugeSis niSani<br />
RmrTis msxemi erisaTvis<br />
68� rogorc iesos deda, sxeuliTa da suliT zecaSi ukve gandidebuli,<br />
aris xati da dasabami eklesiisa, romelic momaval saukuneSi dasruldeba,<br />
aseve brwyinavs igi amqveynad, uflis dRis mowevnamde (Sdr� 2petr� 3,<br />
10), rogorc mtkice rwmenisa da nugeSis niSani RmrTis msxemi erisTvis�<br />
69� am wmida <strong>kreba</strong>s did sixarulsa da nugeSs hgvris is faqti, rom Cvengan<br />
daSorebul ZmaTa Sorisac mravalni saTanado pativs miageben uflisa da<br />
macxovris dedas� es gansakuTrebiT TvalsaCinoa aRmosavleTis eklesiebSi<br />
(apud Orientales), sadac RmrTismSoblis – marad qalwulis Tayvaniscemas mgzenabarebiTa<br />
da krZalulebiT (fervido impuslo ac devoto animo) misdeven� 189 dae,<br />
qristes yvela erTgulma mxurvale vedrebiT mimarTos RmrTis dedas da<br />
adamianTa dedas, romelic Tavisi locvebiT eklesias dasabamSive gverdiT<br />
edga, xolo exla yvela netarsa da angelozze maRlaa aRzevebuli; dae, evedron<br />
RmrTismSobels, raTa igi, yvela wmidanTan kavSirSi, Suamdgomlobdes<br />
Tavisi Zis winaSe, sanam ar Seikribeba erTa yvela ojaxi (is, visac qristianobis<br />
saxeli amkobs da isic, visac Tavisi macxovari jer ar Seucvnia) RmrTis<br />
erTian erad, bednierad, mSvidobasa da TanxmobaSi, uwmidesi da ganuyofeli<br />
samebis sadideblad�<br />
187 CONC: NICAENUM <strong>II</strong>, anno 787: MANSI 13, 378-379; DENZ� 302 (600-601)� – CONC� TRID�,<br />
Sess� 25: MANSI 33, 171-172�<br />
188 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, radioTi gamosvla, 1954 wlis 14 oqtomberi: AAS 46 (1954), p� 679� – Encycl�<br />
Ad coeli Reginam, 11 oct� 1954: AAS 46 (1954), p� 637�<br />
189 Sdr� PIUS XI, encycl� Ecclesiam Dei, 12 nov� 1923: AAS 15 (1923), p� 581� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl�<br />
Fulgens Corona, 8 sept� 1953: AAS 45 (1953), pp� 590-591�<br />
119
120<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
yovelive erTad da cal-calke, rac am dogmatur konstituciaSi<br />
gamocxadda, wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im<br />
samociqulo uflebamosilebiT, romelic qristesgan gadmogveca,<br />
amas pativdebul mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT,<br />
vadgenT da vawesebT, da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze<br />
dadginda, gamoqveyndes sadideblad RmrTisa�<br />
romi, wm� petresTan, 1964 wlis 21 noemberi<br />
me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />
(mohyveba mamaTa xelmowerebi)<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> wmida msoflio krebis aqtebidan<br />
notifikaciebi<br />
gakeTebuli maRalyovladusamRvdeloesi generaluri mdivnis mier<br />
wmida krebis 125-e generalur kongregaciaze<br />
1964 wlis 16 noembers<br />
daisva sakiTxi, Tu rogori Teologiuri kvalifikacia unda mieces eklesiis<br />
Sesaxeb proeqtSi gadmocemul moZRvrebas, romelsac kenWi eyreba�<br />
am SekiTxvas moZRvrebis komisiam (Commissio Doctrinalis) eklesiis Sesaxeb<br />
proeqtis mesame TavisTvis SemoTavazebuli cvlilebebis (modusTa) ganxilvisas<br />
ase upasuxa:<br />
„TavisTavad cxadia, rom krebis teqsti yovelTvis unda ganimartos zogadi,<br />
yvelasTvis cnobili, wesebis Sesabamisad“�<br />
amasTan dakavSirebiT samoZRvro komisia miuTiTebs Tavis 1964 wlis 6<br />
martis deklaraciaze� mogvyvavs misi teqsti: „<strong>kreba</strong>Ta Cveulebisa da mocemuli<br />
krebis samRvdlo miznis gaTvaliswinebiT, rwmenisa da zneTa Sesaxeb<br />
sityvebidan am wmida <strong>kreba</strong>s mxolod is miaCnia eklesiisTvis savaldebulod,<br />
rac aSkarad aseTad gamoacxada�<br />
rac Seexeba wmida krebis mier SemoTavazebul sxva sakiTxebs, isini, rogorc<br />
eklesiis uzenaesi moZRvrobis swavleba, yvela da TiToeulma qristes<br />
erTgulma unda miiRos da SeiTvisos Tavad krebis sulis Tanaxmad, romelic<br />
vlindeba gansaxilvel saganSi an gamoxatvis formaSi, saRmrTismetyvelo<br />
ganmartebis normaTa Sesabamisad�“<br />
*<br />
eklesiis Sesaxeb moZRvrebis mesame TavSi modusebTan dakavSirebiT ma-<br />
Rali avtoritetisgan mamebs mieca winaswari ganmartebiTi SeniSvna� mesame<br />
TavSi gadmocemuli moZRvreba unda ganimartos da gaazrebul iqnas am Seni-<br />
Snvis azrisa da ganzraxvis Sesabamisad�<br />
winaswari ganmartebiTi SeniSvna<br />
„komisiam gadawyvita, rom modusTa ganxilvas Semdegi dakvirvebi warumZRvaros�<br />
I� kolegia ar gaigeba mkacrad iuridiuli azriT, ese igi rogorc TanasworTa<br />
jgufi, romelic Tavis uflebamosilebas Tavis Tavmjdomares<br />
miandobs� kolegia aris myari jgufi, romlis struqtura da avtoriteti<br />
gamocxadebidan unda momdinareobdes� amitom 12-e modusTan dakavSirebiT<br />
aSkarad aris naTqvami TormetTa Sesaxeb, rom ufalma isini daadgina „kolegiis<br />
anu myari jgufis saxiT“ Sdr� modusi 53, c� – amave mizeziT episkoposTa
LUMEN GENTIUM<br />
kolegiis Sesaxeb xSirad ixmareba gamoTqmebi „xarisxi“ (Ordo) da „sxeuli“<br />
(Corpus)� paralelizmi, erTis mxriv, petresa da sxva mociqulebs Soris, da,<br />
meores mxriv, uzenaes pontifeqssa da episkoposebs Soris ar gulisxmobs mociqulTa<br />
gansakuTrebuli Zalauflebis gadacemas maTi memkvidreebisTvis,<br />
arc, ra Tqma unda, Tanasworobas (aequalitatem) meTavesa (Caput) da kolegiis<br />
wevrebs (membra) Soris, aramed gulisxmobs mxolod proporciulobas (proportionalitatem)<br />
pirvelsa (petre – mociqulebi) da meore (papi – episkoposebi)<br />
mimarTebas Soris� amitom komisiam gadawyvita, rom §22-Si daewera ara igive<br />
(eadem) saxiT, aramed msgavsi (pari) saxiT� Sdr� modusi 57�<br />
2� kolegiis wevrad xdebian saepiskoposo xeldasxmisa (consecrationis) da kolegiis<br />
meTavesa da wevrebTan ierarqiuli urTierTobis safuZvelze� Sdr�<br />
§22, I abzacis bolo�<br />
xeldasxma (consecratione) gamoxatavs wmida funqciebSi (sacrorum munerum)<br />
ontologiur monawileobas, rasac udaod mowmobs gadmocema, maT Soris<br />
liturgiuli� aq Segnebulad gamoiyeneba sityva funqciebi (munerum) da ara<br />
uflebamosilebani (potestatum), radgan es ukanaskneli SeiZleba gagebul iqnas<br />
iseT uflebamosilebad, romelic realurad xorcieldeba� magram imisa-<br />
Tvis, rom aseTi ganxorcielebuli uflebamosileba gvqondes, mas unda Tan<br />
axldes kanonikuri anu iuridiuli gansazRvreba (determinatio), SemuSavebuli<br />
ierarqiuli avtoritetis mier� uflebamosilebis es gansazRvreba SeiZleba<br />
mdgomareobdes calkeuli Tanamdebobis wardgenaSi an qvemdgomTa dani-<br />
SnvaSi, da am uflebamosilebis miniWeba xdeba uzenaesi avtoritetis mier<br />
damtkicebuli normebis Tanaxmad� Semdgom amgvar normas sagnis buneba moi-<br />
Txovs, radgan saqme exeba funqciebs, romlebic unda sruldebodes ramdenime,<br />
qristes nebiT ierarqiulad urTierTTanamSromeli, subieqtis mier� cxadia,<br />
rom eklesiis cxovrebaSi es „urTierToba“ esadageboda drois cvlas,<br />
sanam igi samarTalSi (in iure) iqneboda kodificirebuli�<br />
amitom aris cxadad naTqvami, rom eklesiis meTavesa da wevrebTan ierarqiuli<br />
urTierToba aris saWiro� urTierToba aris cneba, romelic Zvel<br />
eklesiaSi didi pativiT sargeblobda� igi dResac did pativSia, gansakuTrebiT<br />
aRmosavleTSi� oRond is gaigeba ara raRac bundovani grZnobad (affectu),<br />
aramed organul sinamdviled (realitate organica), romelic iuridiul formas<br />
moiTxovs da imave dros siyvaruliT suldgmulobs� amitom komisiam TiTqmis<br />
erTsulovani TanxmobiT daadgina, rom unda eweros: „ierarqiuli urTier-<br />
TobiT“ (in hierarchica communione“)� Sdr� modusi 40 da agreTve is, rac iTqmis<br />
kanonikuri misiis Sesaxeb §24-Si�<br />
uzenaesi pontifeqsis ukanaskneli dokumentebi, romlebic episkoposTa<br />
iurisdiqcias exeba, unda ganimartos (interpretanda sunt) uflebamosilebaTa am<br />
aucilebeli gansazRvrebis Sesabamisad�<br />
3� kolegiis Sesaxeb, romelic meTauris gareSe ar arsebobs, naTqvamia:<br />
„isic aris sruli uflebamosilebis subieqti sayovelTao eklesiaSi“� amis<br />
aRiareba aucilebelia, raTa eWvqveS ar daisvas romis pontifeqsis uflebamosilebis<br />
sisrule� kolegia aucileblad gaiazreba Tavis meTavesTan<br />
erTad, romelic kolegiaSi xeluxleblad inaxavs Tavis funqcias: qristes<br />
nacvali (Vicarii) da sayovelTao eklesiis mwyemsi� sxva sityvebiT rom vTqvaT,<br />
gansxvaveba mdgomareobs ara romis pontifeqssa da episkoposTa erTobliobas<br />
Soris, aramed calke romis pontifeqssa da episkoposebTan erToblioba-<br />
Si myof romis pontifeqss Soris� xolo radganac uzenaesi pontifeqsi kolegiis<br />
meTavea, mas martos SeuZlia iseTi qmedebebis ganxorcieleba, romlebic<br />
araviTar SemTxvevaSi ar Sedis episkoposTa kompetenciaSi, magaliTad:<br />
121
122<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
kolegiis mowveva da warmarTva, qmedebis normaTa damtkiceba da a�S� Sdr�<br />
modusi 81� uzenaesma pontifeqsma, romelsac qristes mTeli samwysos zrunva<br />
akisria, drois mixedviT cvladi eklesiis aucileblobaTa mixedviT uda<br />
gansazRvros is forma, romliTac es zrunva unda ganxorcieldes: pirovnulad<br />
Tu kolegialurad� eklesiis sakeTildReod kolegialuri saqmianobis<br />
samarTavad, mis xelSesawyobad da dasamtkiceblad romis pontifeqsi saku-<br />
Tari gansjis Tanaxmad moqmedebs�<br />
4� uzenaesma pontifeqsma, rogorc eklesiis uzenaesma mwyemsma, Tavisi<br />
uflebamosileba yvela droSi Tavisi Sexedulebis Tanaxmad SeiZleba ganaxorcielos,<br />
rogorc amas misi funqcia (munere) moiTxovs� xolo kolegia, Tumca<br />
is yovelTvis arsebobs, mudmivad ar moqmedebs mkacrad kolegialurad�<br />
sxva sityvebiT rom vTqvaT, igi yovelTvis ar aris „srul qmedebaSi“, aramed<br />
ufro drodadro moqmedebs mkacrad kolegialuri qmedebiT da mxolod<br />
(nonnisi) meTavis TanxmobiT� vambobT: „meTavis TanxmobiT“, raTa ar vigulisxmoT<br />
raRac gareSeze damokidebuleba; cneba „Tanxmoba“ ki, piriqiT, mogvagonebs<br />
urTierTobas (communionem) meTavesa da wevrebs Soris da gulisxmobs<br />
qmedebis aucileblobas, romelic sakuTriv meTaves Seefereba� es pirdapir<br />
dasturdeba §22-is 2-e abzacSi da iqve, boloSi, ganimarteba� uaryofiTi<br />
formula „mxolod“ („nonnisi“) yvela SemTxvevas gulisxmobs, saidanac cxadia,<br />
rom uzenaesi avtoritetis mier damtkicebuli normebi mudam daculi<br />
unda iyos� Sdr� modusi 84�<br />
yovelive aqedan cxadia, rom saqme exeba episkoposTa mWidro kavSirs (coniunctione)<br />
maT meTavesTan, da ara episkoposTa qmedebas, damoukidebels papisgan�<br />
aseT SemTxvevaSi, Tuki saxeze ar aris meTavis qmedeba, episkoposebi<br />
rogorc kolegia ver imoqmedeben, rasac Tavad cneba „kolegia“ adasturebs�<br />
uzenaes pontifeqsTan yvela episkoposis es ierarqiuli urTierToba udaod<br />
damaxasiaTebelia gadmocemisTvis�<br />
N.B. ierarqiuli urTierTobis gareSe ar SeiZleba ganxorcieldes sakramentalur-ontologiuri<br />
funqcia, romelic unda ganvasxvavoT kanonikuriuridiuli<br />
aspeqtisgan� magram komisiam gadawyvita, ar CaRrmavdes daSvebulobisa<br />
(liceitate) da qmediTobis (validitate) sakiTxebSi da isini gansaxilvelad<br />
Teologebs dautovos� es exeba zogierT aRmosavleTis eklesiaSi realurad<br />
ganxorcielebul uflebamosilebasac, romlis gansamartavad sxvadasxva<br />
Sexeduleba arsebobs“�<br />
† perikle feliCi<br />
samosateli tit� mTavarepiskoposi<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> wm� msoflio krebis<br />
generaluri mdivani
dekreti<br />
aRmosavleTis kaTolike eklesiaTa<br />
Sesaxeb<br />
ORIENTALIUM ECCLESIARUM
pavle episkoposi,<br />
RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />
wmida krebis mamebTan erTad,<br />
samudamo saxsovrad<br />
dekreti<br />
aRmosavleTis kaTolike eklesiaTa<br />
Sesaxeb<br />
Sesavali<br />
1� kaTolike eklesia didad afasebs aRmosavleTis eklesiaTa dawesebulebebs,<br />
liturgiul wesebs, saeklesio tradiciebsa da qristianuli cxovrebis<br />
wyobas (disciplinam)� pativsadebi siZvelis gamo, maTSi is tradicia<br />
brwinavs, romelic mociqulebisgan mamebs gadaeca� 1 is warmoadgens msoflio<br />
eklesiis saRmrTod gamocxadebuli da ganuyofeli memkvidreobis<br />
nawils� aRmosavluri eklesiebi am tradiciis cocxali mowmeni arian�<br />
mocemuli wmida msoflio <strong>kreba</strong> (Sancta et Oecumenica Synodus) am eklesiebisTvis<br />
zrunavs, mas surs maTi ganviTareba, raTa maT axali samociqulo<br />
simtkiciT Tavisi funqcia Seasrulon� amitom <strong>kreba</strong>m gadawyvita, garda im<br />
sakiTxebisa, romlebic mTels eklesias exeba, daedgina zogierTi sagangebo<br />
principi, xolo danarCeni gansaxilvelad aRmosavluri sinodebisa da<br />
arasamociqulo saydrebisTvis (non Sedis Apostolicae) miendo�<br />
calkeuli eklesiebi anu wesebi (ritus)<br />
2� wmida kaTolike eklesia aris qristes saidumlo sxeuli� is erTgulebisgan<br />
Sedgeba, romlebic suli wmidaSi organulad erTiandebian erTi<br />
sarwmunoebis, erTi da imave saidumloTa, erTi da igive mmarTvelobis<br />
ZaliT� isini ierarqiulad erTmaneTTan dakavSirebul sxvadasxva jgufebad<br />
ikribebian da qmnian calkeul eklesiebs anu wesebs� maT Soris gansacvifrebeli<br />
urTierToba sufevs� mravalferovneba eklesiaSi ara Tu ar<br />
uSlis xels mis erTianobas, aramed mas ufro cxads xdis� kaTolike eklesiis<br />
ganzraxvac xom es aris: xeluxleblad dacul iqnas yoveli calkeuli<br />
eklesiis tradiciebi anu wesebi� amasTanave, kaTolike eklesias surs,<br />
sakuTari cxovreba sxvadasxva droisa Tu adgilis moTxovnilebebs Seusabamos�<br />
2<br />
1 LEO <strong>II</strong>I, litt� apost� Orientalium dignitatis, 30 nov� 1894: Acta Leonis X<strong>II</strong>I, vol� XIV pp� 201-202�<br />
2 Sdr� LEO IX, litt� In terra pax, an� 1053: “Ui enim”� – INNOCENTIUS <strong>II</strong>I, Synodus Lateranensis<br />
IV, an� 1215, cap� IV: “Licet Graecos”; Litt� Inter quator, 2 aug� 1206: “Postulati postmodum”� – INNOCENTIUS<br />
IV, epist� Cum de cetero, 27 aug� 1247; Epist� Sub catholicae, 6 mart� 1254, prooem� – NICOLAUS <strong>II</strong>I, instructio<br />
Istud est memoriale, 9 oct� 1278� – LEO X, litt� apost� Accepimus nuper, 18 maii 1521� – PAULUS <strong>II</strong>I, litt� apost�<br />
Dudum, 23 dec� 1534� – PIUS IV, const� Romanus Pontifex, 16 febr� 1564, § 5� – CLEMENS V<strong>II</strong>I, const� Magnus<br />
Dominus, 23 dec� 1595, § 10� – PAULUS V, const� Solet circumspecta, 10 dec� 1615, §3� – BENEDICTUS XIV,<br />
encycl� Demandatam, 24 dec� 1743, § 3: Encycl� Allatae sunt, 26 iun� 1755, §3,6-19, 32� – PIUS VI, encycl� Catholicae<br />
communionis, 24 maii 1787� – PIUS IX, litt� In suprema, 6 ian� 1848, § 3; Litt� apost� Ecclesiam Christi,<br />
26 nov� 1853; Const� Romani Pontificis, 6 ian� 1862� – LEO X<strong>II</strong>I, litt� apost� Praeclara, 20 iun� 1894, n� 7; Litt<br />
apost� Orientalium dignitas, 30 nov� 1984, prooem�, etc�<br />
125
126<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
3� calkeuli eklesiebi, rogorc aRmosavleTisa aseve dasavleTis, erTmaneTisgan<br />
nawilobriv gansxvavdeba wesebiT, anu liturgiiT, saeklesio<br />
discipliniTa da sulieri memkvidreobiT� amasTanave, isini Tanabrad mindobilni<br />
arian romis pontifeqsis samRvdlo mmarTvelobas (pastorali gubernio<br />
��mani P�ntifici�)� romelic, saRmrTo nebiT, rogorc netari petres memkvidre,<br />
mTels eklesias udgas saTaveSi� amitom es eklesiebi Tanasworni arian RirsebiT,<br />
arcerTi maTgan ar aRemateba sxvas wesis TvalsazrisiT, isini erTnairi<br />
uflebebiT sargebloben da maT erTnairi movaleobebi aqvT, romlebsac<br />
ganekuTvneba saxarebis qadagebac mTels msoflioSi (Sdr� mark� 16, 15), romis<br />
pontifeqsis xelmZRvanelobiT�<br />
4� amitom mTels dedamiwaze saWiroa yvela calkeuli eklesiisTvis xel-<br />
Sewyoba da maTi dacva� amisTvis unda daarsdes sakrebuloebi da sakuTari<br />
ierarqia, iq, sadac amas erTgulTa sulieri keTildReoba moiTxovs� xolo<br />
sxvadasxva calkeuli eklesiebis ierarqiebma, romlebsac erTsa da imave teritoriaze<br />
aqvs iurisdiqcia, periodul krebebze Tavmoyrisas unda izrunos<br />
qmedebis erTianobisaTvis da, erToblivi ZalebiT, saerTo saqmis keTebisa-<br />
Tvis, raTa ufro metad Seewyos xeli religiis keTildReobas da ufro warmatebiT<br />
iqnas daculi samRvdeloTa disciplina� 3 yvela samRvdelo da wmida<br />
xarisxSi aRsayvani piri kargad unda iqnas ganswavluli wesebSi, upirveles<br />
yovlisa ki, im praqtikuli normebis sferoSi, romlebic wesTa urTierTmimarTebas<br />
gulisxmobs� saero pirebmac, katexeturi swavlebisas, darigebebi<br />
unda miiRon wesebisa da maTi normebis Sesaxeb� dae, yvela kaTolikem erTad<br />
da TiToeulma cal-calke, agreTve nebismier arakaTolike eklesiaSi Tu<br />
sakrebuloSi monaTlulebma, romlebic kaTolikuri urTierTobis sisrulisken<br />
miemarTebian, yvelgan Seinaxon sakuTari wesi, Tayvani scen mas da SeZlebisdagvarad<br />
daicvan� 4 amasTanave, ZalaSi rCeba ufleba, romlis Tanaxmad<br />
gansakuTrebul SemTxvevebSi, romlebic exeba pirovnebebs, sakrebuloebs<br />
an regionebs, SeiZleba mihmarTon samociqulo saydars, romelic, rogorc<br />
umaRlesi msajuli eklesiaTa Soris urTierTobebSi, msoflio suliskveTebiT<br />
izrunebs maTi moTxovnilebebis dasakmayofileblad� amas is an TviTon<br />
gaakeTebs, an sxva xelisufalTa meSveobiT, saTanado wesebis, dekretebisa<br />
Tu pasuxebis (rescriptis) gacemis safuZvelze�<br />
aRmosavleTis eklesiaTa<br />
sulieri memkvidreobi dacva<br />
5� istoria, tradiciebi da mravali saeklesio dawesebuleba ucxadesad<br />
mowmobs imas, Tu ra didi damsaxureba miuZRvis aRmosavleTis eklesiebs<br />
msoflio eklesiis winaSe� 5 amitom wmida <strong>kreba</strong> am saeklesio da sulier<br />
memkvidreobas ara marto saTanado pativiscemiTa da samarTliani qebiT<br />
moixseniebs, aramed mtkiced miiCnevs, rom is aris qristes msoflio eklesiis<br />
memkvidreoba� amis gamo <strong>kreba</strong> sazeimod ganacxadebs, rom eklesiebs,<br />
– rogorc aRmosavlurs, aseve dasavlurs, _ aqvs ufleba da movaleoba,<br />
ixelmZRvanelos Tavisi sagangebo ganwesebebiT (disciplinas)� es ukanasknelebi<br />
gamoirCeva sapatio siZveliT, gansakuTrebiT kargad ewyoba Tavis erT-<br />
3 PIUS X<strong>II</strong>, Motu proprio Cleri sanctitati, 2 iun� 1957, can� 4�<br />
4 PIUS X<strong>II</strong>, Motu proprio Cleri sanctitati, 2 iun� 1957, can� 8: “samociqulo saydris nebarTvis<br />
gareSe”, gasul saukuneTa praqtikis Tanaxmad� igive iTqmis monaTlul arakaTolikeTa Sesaxeb::<br />
“maT SeuZliaT is wesi airCion, romelic surT”� miTiTebul teqstSi dadebiTad aris<br />
ganxiluli sakiTxi wesis dacvis Sesaxeb yvelasTvis da yvelgan�<br />
5 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, litt� apost� Orientalium dignitatis, 30 nov� 1894; Epist� apost� Praeclara gratulationis,<br />
20 iun� 1894, agreTve 2-e SeniSnvaSi motanili dokumentebi�
ORIENTALIUM ECCLESIARUM<br />
gulTa zne-Cveulebebs da, cxadia, kargad Seefereba moRvaweobas sulieri<br />
keTildReobisaTvis�<br />
6� dae, yvela aRmosavlurma [eklesiam] icodes da darwmunebuli iyos,<br />
rom mudam SeuZlia da kidec unda SeinarCunos Tavisi kanonieri liturgiuli<br />
wesebi da Tavisi disciplina: maTi cvlileba ar unda moxdes, Tu<br />
ara sakuTriv maTive organuli ganviTarebisTvis� amgvarad, aRmosavlurma<br />
[eklesiebma] Tavad unda daicvan isini maqsimaluri erTgulebiT�<br />
amisaTvis [am eklesiebis warmomadgenlebma] sul ufro metad unda<br />
gaiRrmavon codna sakuTar wesTa Sesaxeb da daxvewon maTi gamoyenebis<br />
praqtika� da Tu mainc, samwuxarod, droisa Tu pirovnebaTa zegavleniT,<br />
isini winaparTaAtradicias moswydnen, dae, Seecadon, mas kvlav daubrundnen�<br />
xolo vinc sakuTari movaleobisa Tu samociqulo msaxurebis gamo<br />
xSirad aris kontaqtSi aRmosavleTis eklesiebsa Tu maT erTgulebTan,<br />
Tavisi samsaxuris mniSvnelovanebis gamo, safuZvlianad unda ganiswavlos<br />
aRmosavluri [eklesiebis] wesebis, disciplinis, moZRvrebis, istoriisa<br />
da TaviseburebaTa sferoSi� 6 xolo laTinuri wesis moweseebsa da<br />
asociaciebs, romlebic aRmosavleTis regionebSi an aRmosavleTi erTgulTa<br />
Soris moRvaweoben, dabejiTebiT vurCevT, mociqulobis meti qmediTobisTvis,<br />
SeZlebisdagvarad daarson aRmosavluri wesis saxlebi da<br />
proviniciebic ki� 7 ^^<br />
aRmosavleTis patriarqebi<br />
7� eklesiaSi uZvelesi droidan arsebobs sapatriarqo dawesebuleba, romelic<br />
ukve pirvelma msoflio krebebma scno� 8<br />
aRmosavleTis patriarqad igulisxmeba episkoposi, romelsac aqvs iurisdiqcia<br />
yvela episkoposze, mitropolitebis CaTvliT, agreTve samRvdeloebasa<br />
da mocemuli teritoriisa Tu wesis xalxze, samarTlis normis Tanaxmad<br />
da romis pontifeqsis pirvelobis dacvis pirobebSi� 9<br />
yvelgan, sadac ama Tu im wesis ierarqi dainiSneba sapatriarqo teritoriis<br />
sazRvrebs gareT, is kvlav ganekuTvneba, samarTlis normis Tanaxmad,<br />
mocemuli wesis sapatriarqos�<br />
8� aRmosavleTis eklesiebis patriarqTa Soris zogierTi, sxvebTan SedarebiT,<br />
droiT ufro axalia, Tumca sapatriarqo Rirsebis TvalsazrisiT<br />
yvela Tanasworia� amasTan erTad, ZalaSi rCeba kanonierad dadgenili sapatio<br />
ufrosoba (praecedentia honoris)� 10<br />
9� uZvelesi saeklesio tradiciis Tanaxmad, sagangebo pativi miegeba aRmosavleTis<br />
eklesiebis patriarqebs, radgan TiToeuli maTgani, rogorc<br />
mama da meTauri, Tavis sapatriarqos xelmZRvanelobs�<br />
6 Sdr� BENEDICTUS XV, Motu proprio Orientis catholici, 15 oct� 1917� – PIUS XI, encycl� Rerum<br />
orientalium, 8 sept� 1928, etc�<br />
7 pius XI-is, pius X<strong>II</strong>-is, ioane XX<strong>II</strong>I-is drois kaTolike eklesiis praqtika uxvad<br />
adasturebs am moZraobas�<br />
8 Sdr� CONC� NICAENUM I, can�6� – CONC� CONST� I, can� 2 et 3� – CONC� CHALCEDONENSE,<br />
can�� 28, can�9� – CONC� CONST�IV, can� 17; can� 21� – CONC� LATERANENSE IV, can� 5; can� 30� – CONC:<br />
FLOR�, Decr� pro Graecis, etc.<br />
9 Sdr� CONC� NICAENUM I, can� 6� – CONC� CONST� I, can� 3� – CONC� CONST� IV, can� 17�<br />
– PIUS X<strong>II</strong>, Motu proprio Cleri sanctitati, can� 216, § 2, 1°�<br />
10 msoflio krebebze: NICAENA; I, can� 6� – CONST� I, can� 3� – CONST� IV, can� 21� – LATERA-<br />
NENSI IV, can� – FLOR�, Decr� pro Graecis, 6 iul� 1439, § 9� – Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, Motu proprio Cleri sanctitati, 2<br />
iun� 1957, can� 219, etc�<br />
127
128<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
amitom wmida <strong>kreba</strong>m daadgina, rom unda aRdges maTi uflebebi da privilegiebi<br />
calkeuli eklesiis Zveli tradiciebisa da msoflio <strong>kreba</strong>Ta dekretebis<br />
Sesabamisad� 11<br />
es is uflebebi da privilegiebia, romlebic arsebobda aRmosavleTisa<br />
da dasavleTis erTianobis periodSi, Tumca, SesaZlebelia, saWiro gaxdes<br />
dRevandeli viTarebisadmi maTi misadageba�<br />
patriarqebi TavianTi sinodebiT warmoadgenen umaRles instancias sapatriarqos<br />
nebismieri saqmisTvis� es gulisxmobs, sxvaTa da sxvaTa Soris,<br />
axali eparqiebis daarsebasa da mocemuli wesis episkoposebis daniSnvas sapatriarqos<br />
teritoriis sazRvrebSi� amasTanave, ZalaSi rCeba romis pontifeqsis<br />
ganuxreli ufleba, Caerios calkeul SemTxvevebSi�<br />
10� is, rac patriarqebis Sesaxeb iTqva, exeba, samarTlis normis Tanaxmad,<br />
umaRles mTavarepiskoposebsac, romlebic saTaveSi udganan mTels calkeul<br />
eklesias anu wess� 12<br />
11� sapatriarqo dawesebuleba aRmosavleTis eklesiebSi tradiciuli<br />
mmarTvelobis formas warmoadgens� amitom wmida msoflio <strong>kreba</strong>s surs, rom<br />
iq, sadac saWiroa, Seiqmnas axali sapatriarqoebi, romelTa Seqmnis ufleba<br />
msoflio krebis an romis pontifeqsis prerogativaa� 13<br />
saidumloTa disciplina<br />
12� wmida msoflio <strong>kreba</strong> adasturebs da mxars uWers aRmosavleTis eklesiebSi<br />
arsebul saidumloTa Zvel disciplinas da survils gamoTqvams, rom<br />
saWiroebis SemTxvevaSi is aRdgenil iqnas�<br />
13� srulad unda aRdges uZvelesi droidan aRmosavlur [eklesiebSi] arsebuli<br />
disciplina wm� cxebis (Chrismatis) msaxuris Sesaxeb� am saidumlos aRsruleba<br />
mRvdlebs (presbyteri) SeuZliaT, patriarqisa Tu episkoposis mier<br />
nakurTxi sacxeblis (Chrismate) gamoyenebiT� 14<br />
14� yvela aRmosavlel mRvdels (presbyteri) SeuZlia qmediTad aRasrulos<br />
es saidumlo, an naTlobasTan erTad an calke, nebismieri _ maT Soris Lla-<br />
Tinuri _ wesis erTgulebisTvis� amasTanave, uflebamosilebis uzrunvelsayofad<br />
(ad liceitatem), unda dacul iqnas sazogado da kerZo samarTlis ganwesebebi�<br />
15 laTinuri wesis mRvdlebsac (presbyteri), im SesaZleblobaTa mixedviT,<br />
11 Sdr� zemoT, Sen� 8�<br />
12 Sdr� CONC: EPHES�, can� 8� – CLEMENS V<strong>II</strong>, Decret Romanum Ponificem, 23 febr� 1596� – PIUS<br />
V<strong>II</strong>, 2 iun� 1957, can� 324-339� – CONC� CARTHAGINEN�, an� 419, can� 17�<br />
13 CONC: CARTHAGINEN�, an� 419, can� 17 et 57� – CONC� CHALCEDONENSE, an 451, can� 12�<br />
– S� INNOCENTIUS I, litt� Et onus et honor, a�c� 415: “Nam quid sciscitaris”� – S� NICOLAUS I, litt� Ad consulta<br />
vetra, 13 nov� 866: “A qou autem”� – INNOCENTIUS <strong>II</strong>I, litt� Rex regum, 25 febr� 1204� – LEO X<strong>II</strong>, const� apost�<br />
Petrus Apostolorum Princeps, 15 aug� 1824� – LEO X<strong>II</strong>I, litt� apost� Christi Domini, an� 1895� – PIUS X<strong>II</strong>, Motu<br />
proprio Cleri sanctitati, 2 iun� 1957, can� 1959�<br />
14 Sdr� INNOCENTIUS IV, epist� Sub catholicae, 6 mart� 1254, § 3, n� 4� – CONC� LUDGUN� <strong>II</strong>,<br />
an� 1274 (�r��e��i� fi�ei �ic�aeli� Pale�l��i Gre��ri� X �blata)� – EUGENIU� I�� in �yn� Florentina, Const.<br />
Exsultate Deo, 22 nov� 1439, § 11� – CLEMENS V<strong>II</strong>I, instr� Sanctissimus, 31 aug� 1595� – BENEDICTUS XIV,<br />
const� Etsi pastoralis, 26 maii 1742, § <strong>II</strong>, n� 1, §<strong>II</strong>I, n� 1, etc� – Syn� Laodicena, an� 347/381, can� 48� – Syn� Sisen�<br />
Armenorum, an� 1342� – Syn� Libanen� Maronitarum, an� 1736, P� <strong>II</strong>, Cap� <strong>II</strong>I, n� 2 da sxva calkeuli krebebi�<br />
15 Sdr� S� C� S� OFFICI, instr� (ad Ep� Scepuseien), an� 1783� – S� C� De Prop� Fide (pro Coptis), 15<br />
mart� 1790, n� xiii; Decr� 6 oct� 1863, C�a� – S�C� pro ECCL� ORIENT�, 1 maii 1948� – S� C� S� OFFIC<strong>II</strong>, resp� 22<br />
apr� 1896 cum litt� 19 maii 1896�
ORIENTALIUM ECCLESIARUM<br />
romlebic maT saidumlos aRsrulebis (ministrare) sferoSi gaaCniaT, SeuZliaT<br />
is aRmosavluri eklesiebis erTgulebisTvisac aRasrulon, miuxedavad gansxvavebuli<br />
wesisa� amasTanave, uflebamosilebis uzrunvelsayofad (ad liceitatem),<br />
unda dacul iqnas sazogado da kerZo samarTlis ganwesebebi� 16<br />
15� erTgulebi movaleni arian, kvira dReobiT da dResaswaulebze monawileoba<br />
miiRon saRmrTo liturgiaSi, an, sakuTari wesis miTiTebebisa Tu<br />
Cveulebis Tanaxmad, saRmrTo qebaTa aRsrulebaSi� 17 imisaTvis, rom erTgulebma<br />
es movaleoba advilad Seasrulon, dadgenilia, rom xelsayreli dro<br />
am miTiTebis Sesasruleblad grZeldeba wina dRis saRamodan (a vesperis vigiliae)<br />
kvira dRis an dResaswaulis bolomde� 18 erTgulebisTvis dabejiTebiT<br />
rekomendirebulia, rom am dReebSi – an ufro xSirad, Tundac yoveldRe,<br />
miiRon wmida evqaristia� 19<br />
16� aris SemTxvevebi, rodesac sxvadasxva calkeuli eklesiis erTgulebi<br />
erTsa da imave aRmosavlur regionsa Tu teritoriaze sistematurad Sereulad<br />
cxovroben� aseT dros nebismieri wesis mRvdelTa uflebamosileba _<br />
miiRon aRsareba, maTi ierarqebis mier wesisamebr da yovelgvari SezRudvis<br />
gareSe daSvebuli _ vrceldeba am uflebamosilebis damSvebi piris mier<br />
mTels teritoriaze, agreTve mocemuli wesis yvela adgilsa da erTgulze,<br />
romlebic amave teritoriaze imyofeba, Tuki adgilobrivma ierarqma es<br />
aSkarad ar uaryo Tavisi wesis Sesabamisi adgilebisTvis� 20<br />
17� imisaTvis, raTa aRmosavleTis ekelesiebSi kvlav ZalaSi Sevides xarisxis<br />
(Ordinis) saidumlos Zveli disciplina, mocemul wmida <strong>kreba</strong>s surs,<br />
rom mudmivi diakonobis (diconatus) instituti aRdges iq, sadac is moiSala� 21<br />
rac Seexeba subdiakonobas da qveda xarisxebs, agreTve maT uflebebsa da movaleobebs,<br />
es ukve TiToeuli calkeuli eklesiis kanonieri xelisuflebis<br />
gadasawyvetia� 22<br />
18� imisaTvis, raTa Tavidan aviciloT qorwinebebi, romlebic ZalaSi<br />
ar aris (igulisxmeba aRmosavleTis kaTolikeTa qorwineba aRmosavleTis<br />
monaTlul arakaTolikeebTan), agreTve qorwinebis simtkicis, siwmidisa<br />
16 CIC, can� 782, §4� – S� C� PRO ECCL� ORIENT�, decretum “de Sacramento Confirmationis administrando<br />
etiam fidelibus orientalibus a presbyteris latini ritus, qui hoc indulto gaudent pro fidelibus sui ritus”, 1<br />
maii 1948�<br />
17 Sdr� SYN� LAODICEN�, an� 347/381, can� 29� – S� NICEPHORUS CP�, cap� 14� – SYN� DUINEN�<br />
ARMENORUM, an� 719, can� 31� – S� THEODORUS STUDITA, sermo 21�- S� NICOLAUS I, litt� Ad consulta<br />
vestra, 13 nov� 866: “In quorum Apostolorum”; “Nos cupitis”; “Quod interrogatis”; “Praeterea consultis”; “Si die<br />
Dominico”; da calkeuli (adgilobrivi) krebebi�<br />
18 es aris siaxle, yovel SemTxvevaSi iq, sadac arsebobs wm� liturgiaSi monawileobis<br />
valdebuleba� Tumca, es Seefereba aRmosavlel [qristianebSi] liturgiul dRes�<br />
19 Sdr� Canones apostolorum, 8 et 9� – SYN� ANTIOCHENA, an� 341, can� 2� – TIMOTHEUS ALEX-<br />
ANDRINUS, Interrogat. 3� – INNOCENTIUS <strong>II</strong>I, const� Quia divinae, 4 ian� 1215; agreTve aRmosavleTis<br />
eklesiaTa bolo drois mravali adgilobrivi <strong>kreba</strong>�<br />
20 iurisdiqciis teritorialuri xasiaTis dacvis pirobebSi, kanoni cdilobs, sul-<br />
Ta keTildReobisaTvis, erTsa da imave teritoriaze iurisdiqciis pluralizmi uzrunvelyos�<br />
21 Sdr� CONC� NICAENUM I, can� 18� – SYN� NEOCAESARIEN�, an� 314/325, can� 12� – SYN�<br />
SARDICEN�, an� 343, can� 8� – S� LEO M�, litt� Omnium quidem, 13 ian� 444� – CONC� CHALCEDONENSE,<br />
can� 6� – CONC� CONST� IV, can� 23, 26, etc�<br />
22 mravali aRmosavleTis eklesia subdiakonobas mcire xarisxad miiCnevs, magram<br />
Motu proprio pius X<strong>II</strong>-isa, Cleri sanctitati, mas ufrosi xarisxebis movaleobani miewereba� kanoni<br />
gvTavazobs, davubrundeT calkeul eklesiaTa Zvel disciplinas subdiakvanTa movaleobebis<br />
TvalsazrisiT, “Cleri sanctitati”-s saerTo kanonis (iuris communis) SezRudviT�<br />
129
130<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
da ojaxuri simSvidisaTvis, wmida <strong>kreba</strong> adgens, rom am qorwinebaTa aRsrulebis<br />
kanonikuri forma savaldebuloa mxolod misi uflebamosilebisTvis<br />
(ad liceitatem), xolo imisaTvis, rom qorwinebebi ZalaSi iyos, sakmarisia<br />
mRvdelmsaxuris (ministri sacri) Tandaswreba, Tuki daculia samar-<br />
Tlis sxva wesebi� 23<br />
saRmrTo kultmsaxureba<br />
19� amieridan mxolod msoflio krebis an samociqulo saydris saqmea, yvela<br />
aRmosavleTis eklesiebisTvis saerTo dResaswaulebis dadgena, gadatana<br />
an moxsna� rac Seexeba calkeuli eklesiisTvis dResaswaulebis dadgenas,<br />
gadatanas an moxsnas, es exeba ara mxolod samociqulo saydars, aramed sapatriarqo<br />
da samTavarepiskoposo sinodebsac� aseT SemTxvevaSi saTanadod<br />
unda iqnes gaTvaliswinebuli mTeli regioni da sxva calkeuli eklesiebi� 24<br />
20� sasurvelia, yvela qristianma SeTanxmebis Sedegad aRdgomis dResaswauli<br />
erTsa da imave dRes izeimos� xolo sanam es moxdeba, patriarqebi<br />
Tu uzenaesi adgilobrivi saeklesio xelisufalni, erTsa da imave regionsa<br />
Tu qveyanaSi mcxovreb qristianTa Soris erTobis gansamtkiceblad, azrTa<br />
erTsulovnebisa da dainteresebul mxareebTan TaTbiris safuZvelze, unda<br />
SeTanxmdnen imis Taobaze, rom aRdgomis dResaswauli erTsa da imave kviradRes<br />
izeimon� 25<br />
21� rac Seexeba wmida JamTa kanons, aq calkeul erTgulebs, romlebic<br />
maTi sakuTari wesis regionisa Tu teritoriis gareT imyofebian, SeuZliaT<br />
mTlianad Seewyon im adgilis disciplinas wes-Cveulebebs, sadac cxovroben�<br />
Sereuli wesis ojaxebSi es kanoni SeiZleba erT-erTi wesis mixedviT iqnas<br />
daculi� 26<br />
22� dae, aRmosavleTis samRvdelo pirebma da moweseebma sakuTari disciplinis<br />
ganwesebaTa da tradiciaTa mixedviT saRmrTo qebani (Laudes Divinas)<br />
izeimon, romlebic Zveli droidan yvela aRmosavlur eklesiaSi did pativSi<br />
iyo� 27 dae, erTgulebmac, winaparTa magaliTis mixedviT, mowiwebiT, sakuTari<br />
SesaZleblobebis farglebSi, monawileoba miiRon saRmrTo qebebSi�<br />
23 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, Motu proprio Crebrae allatae, 22 febr� 1949, can� 32, § 2, n� 5° (facultas patriarcharum<br />
dispensandi a forma 9� – PIUS X<strong>II</strong>, Motu proprio Cleri sanctitati, 2 iun� 1957, can� 267 (facultas patriarcharum<br />
sanandi in radice)� – wm� msaxurebis wm� kongregaciam da aRmosavluri eklesiebis saqmeTa<br />
wm� kongregaciam gasca formisgan gandgomisa (dispensandi) da formis naklulovanebisgan<br />
gaTavisuflebis uflebamosileba (xuTi wliT): “patriarqTa garda, mitropolitebisa da<br />
sxva adgilobrivi ordinariusebisTvis, romlebsac aravin hyavT zemdgomi, garda wmida<br />
saydrisa”�<br />
24 Sdr� S� LEO M�, litt, Wuod saepissime, 15 apr� 454: “Petitionem autem”� – S� NICEPHORUS CP�,<br />
cap� 13� – SYN� SERG<strong>II</strong> PATRIARCHIAE; 18 sept� 1596, can� 17� – PIuS VI, litt� apost� Assueto paterne, 8 apr�<br />
1755, etc�<br />
25 Sdr� CONC: VAT� <strong>II</strong>, Const� de Sacra Liturgia.<br />
26 Sdr� CLEMENS V<strong>II</strong>I, instr� Santissimus, 31 aug� 1595, §6: “Si ipsi graeci”� – S�C� S� OFFIC<strong>II</strong>, 7 iun�<br />
1673, ad 1 et 3; 13 mart� 1727, ad 1� – S� C� DE PROP� FIDE, decret� 18 aug� 1913, art� 33; Decret� 14 aug� 1914,<br />
art� 27; Decret� 27 mart� 1916, art� 14� – S� C� Pro ECCL� ORIENT�, decret� 1 mart� 1929, art� 36; Decret� 4 maii<br />
1930, art� 41�<br />
27 Sdr� SYN� LAODICEN�, 347/381, can� 18� – SYN� MAR ISSACI CHALDAEORUM an� 410, can�<br />
15� – SYN� NERSES GLAIEN� ARMENORUM, an� 1166� – INNOCENTIUS IV, epist� Sub catholicae, 6 mart�<br />
1254� § 8�- BENEDICTUS XIV, const� Etsi pastoralis, 26 maii 1742, § 7,n� 5; Instr� Eo quamvis tempore, 4 maii<br />
1745, §§ 42 ss� – bolo drois adgilobrivi krebebi: somexTa (1911), koptebisa (1898), maronitebisa<br />
(1736), ruminelebisa (1872), sirielebisa (1888)�
ORIENTALIUM ECCLESIARUM<br />
23� patriarqs sinodTan erTad an yoveli eklesiis uzenaes xelisufals<br />
ierarqTa <strong>kreba</strong>sTan erTad aqvs ufleba, gansazRvros enaTa gamoyeneba wmida<br />
liturgiul qmedebebSi� maT agreTve SeuZliaT, samociqulo saydrisTvis<br />
moxsenebis Sedegad, adgilobriv enaze teqstebis Targmanebis damtkiceba� 28<br />
urTierToba gamijnuli eklesiebis ZmebTan<br />
24� aRmosavleTis eklesiebs, romlebic urTierTobaSi arian romis samociqulo<br />
saydarTan, gansakuTrebuli movaleoba akisria: mocemuli wmida<br />
krebis ekumenizmis Sesaxeb dekretis Tanaxmad, maT xeli unda Seuwyon yvela<br />
qristianis, gansakuTrebiT, aRmosavlel qristianTa erTobas� es, upiveles<br />
yovlisa, unda ganxorcieldes locvebiT, cxovrebis magaliTiT, Zveli aRmosavluri<br />
tradiciebis mimarT RmrTismosavi (religiosa) erTgulebiT, Rrma<br />
urTierTgagebiT, TanamSromlobiTa da Zmuri pativiscemiT saganTa da adamianTa<br />
mimarT� 29<br />
25� gamijnuli aRmosavleli [qristianebisgan], romlebic suli wmidis<br />
madlis zemoqmedebiT kaTolikuri erTianobisaken midian, imaze meti ar<br />
unda moviTxovoT, rasac kaTolikuri sarwmunoebis ubralo aRmsarebloba<br />
(professio) moiTxovs� maT namdvili mRvdelmsaxureba Semoinaxes, amitom aRmosavlur<br />
samRvdelo pirebs, romlebic kaTolikuri erTianobisken midian,<br />
SeuZliaT sakuTari xarisxi awarmoon (excercendi), uflebamosili selisuflebis<br />
mier dadgenili normebis Tanaxmad� 30<br />
26� erToba saidumloebebSi, romelic zians ayenebs eklesiis erTobas<br />
an ganapirobebs formaluri Secdomis daSvebas, iwvevs sarwmunoebaSi gzis<br />
abnevas, xiblsa da indiferentulobas, saRmrTo kanoniT ikrZaleba� 31 rac<br />
Seexeba aRmosavlel Zmebs, samRvdlo praqtika adasturebs, rom SesaZlebelia<br />
da saWiroc aris calkeul pirTa viTarebis gaTvaliswineba, Tuki<br />
eklesiis erTianobas safrTxe ar emuqreba da xifaTis winaSe ara vdgevarT,<br />
da roca amas moiTxovs gamoxsnis aucilebloba da sulTa sulieri<br />
keTildReoba� amitom, drois, adgilisa da pirovnebaTa konkretuli viTarebis<br />
gaTvaliswinebiT, kaTolike eklesia xSirad mimarTavda da mimarTavs<br />
qmedebis ufro rbil formas, yvelas sTavazobs gamoxsnis saSualebebsa<br />
da qristianTa Soris siyvarulis mowmobas saidumloebSi, sxva qmedebebsa<br />
da wmida saqmeebSi� „imisaTvis, raTa Sexedulebis simkacris gamo ar davabrkoloT<br />
isini, vinc unda gamoxsnil iqnas“, 32 agreTve imisaTvis, raTa<br />
ganmtkicdes erToba Cvengan gamijnul aRmosavleTis eklesiebTan, wmida<br />
<strong>kreba</strong> moqmedebis Semdeg wess adgens�<br />
27� zemoaRniSnul principTa safuZvelze, SesaZlebelia, rom keTili rwmeniT<br />
gamsWvalul aRmosavlel [qristianebs], kaTolike eklesiisagan gamijnulT,<br />
mivawodoT sinanulis, evqaristiisa da sneulTa cxebis saidumloni,<br />
Tuki isini amas Tavad moiTxoven da saTanadod iqnebian ganwyobilni� metic:<br />
kaTolikeebmac SeiZleba sTxovon saidumloni im arakaTolike msaxurebs,<br />
romelTa eklesiaSi moipoveba namdvili saidumloni� es SesaZlebelia yvela<br />
im SemTxvevaSi, rodesac amas aucilebloba an WeSmariti sulieri saWiroeba<br />
28 aRmosavluri tradiciidan�<br />
29 sxvadasxva aRmosavlel kaTolikeTa eklesiebis erTobis bulaTa Sinaarsidan�<br />
30 krebis valdebuleba gamijnul aRmosavlel ZmaTa da yvela saxis xarisxis mimarT,<br />
rogorc saRmrTo, aseve saeklesio samarTlisa�<br />
31 es moZRvreba gamijnul eklesiebSic aris ZalaSi�<br />
32 S� BASILIUS M�, Epist. canonica ad amphilochium: PG 32, 699 B�<br />
131
132<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
moiTxovs, xolo kaTolike mRvdelmsaxuri fizikurad an moralurad miuwvdomeli<br />
aris� 33<br />
28� amave principebis safuZvelze, garkveul viTarebaSi, dasaSvebia ur-<br />
TierToba wmida qmedebebSi, sagnebsa da adgilebSi kaTolikeebsa da gamijnul<br />
aRmosavlel Zmebs Soris� 34<br />
es saqme _ ufro Serbilebuli erToba saidumloebebSi aRmosavleTis gamijnuli<br />
eklesiebis ZmebTan – mindobil iqna adgilobriv ierarqTa brZnul<br />
sifxizlesa da xelmZRvanelobas� erTmaneTTan TaTbirisa da, saWiroebis<br />
SemTxvevaSi, gamijnul eklesiaTa ierarqebis mosmenis Sedegad, maT, saTanado<br />
qmediTi miTiTebebiTa da normebiT, qristianTa Soris urTierTobebi<br />
unda moawesrigon�<br />
daskvna<br />
30� wmida <strong>kreba</strong> didad moxarulia aRmosavleTis da dasavleTis kaTolike<br />
eklesiaTa Soris arsebuli nayofieri da qmediTi TanamSromlobis gamo� amasTan<br />
dakavSirebiT is ganacxadebs: yvela es samarTlebrivi miTiTebebi (dispositiones)<br />
dgindeba amJamindeli viTarebisTvis, im dromde, sanam kaTolike<br />
eklesia da gamijnuli aRmosavluri eklesiebi urTierTobis sisrulemde<br />
mivlen�<br />
amave dros ki, yvela qristians, rogorc aRmosavlels, aseve dasavlels,<br />
<strong>kreba</strong> dabejiTebiT mouwodebs, RmerTs mimarTon mxurvale da gulmodgine<br />
_ yoveldRiuri locvebiTac ki, raTa uwmidesi RmrTismSoblis SemweobiT,<br />
yvela erT iqmnas� dae, ilocon, rom nebismieri eklesiis yvela qristianze,<br />
romlebic ganuxrelad qristes saxelis aRmsareblebi (�r�fitente�) arian, igvemebian<br />
da itanjebian, gardamovides wmida nugeSinismcemeli suli, savse TanadgomiTa<br />
da simSvidiT�<br />
„ZmaT moyuarebiTa urTierTas mowled mosurne iyveniT; pativis-cemasa<br />
urTierTas uswrobdiT“ (rom� 12, 10)�<br />
yovelive erTad da cal-calke, rac am dekretSi gamocxadda,<br />
wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo uflebamosilebiT,<br />
romelic qristesgan gadmogveca, amas pativdebul<br />
mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT, vadgenT,<br />
vawesebT da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda, gamoqveyndes<br />
sadideblad RmrTisa�<br />
romi, wm� petresTan, 1964 wlis 21 noemberi<br />
me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />
(mohyveba mamaTa xelmowerebi)<br />
33 am Serbilebis safuZvlad miCneulia Semdegi: 1� saidumloTa qmediToba; 2� keTili<br />
rwmena da ganwyoba; 3� saukuno gamoxsnis aucilebloba; 4� sakuTari mRvdelmsaxuris aryofna;<br />
5� Tavidan asacilebeli safrTxisa da Secdomisadmi formaluri midrekilebis ararseboba�<br />
34 laparakia e�w� “gare-sakramentul saidumloTa erTobaze”� am Serbilebas <strong>kreba</strong><br />
iZleva, xolo rac saWiroa, is unda SenarCunebul iqnas�
dekreti<br />
ekumenizmis Sesaxeb<br />
UNITATIS REDINTEGRATIO
pavle episkoposi,<br />
RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />
wmida krebis mamebTan erTad,<br />
samudamo saxsovrad<br />
dekreti<br />
ekumenizmis Sesaxeb<br />
Sesavali<br />
1� xeli SevuwyoT yvela qristians Soris erTobis aRdgenas: aseTia <strong>vatikanis</strong><br />
meore wmida msoflio krebis erT-erTi mTavari amocana� ufalma qristem erTi<br />
eklesia daamkvidra, Tumca bevri qristianuli sakrebulo adamianTa winaSe<br />
sakuTar Tavs ieso qristes WeSmarit memkvidred warmoadgens� yvelas Tavi qristes<br />
mowafed miaCnia, Tumca maT sxvadasxvagvari aRqma da gansxvavebuli gzebi<br />
aqvT, TiTqos Tavad qristec ganyofiliyo� 1 cxadia, rom aseTi ganyofa aSkarad<br />
ewinaaRmdegeba qristes nebas, macTuria msofliosTvis da sazianoa wmida saqmisTvis,<br />
romelic yvela qmnilebisTvis saxarebis qadagebas gulisxmobs�<br />
magram ufalma saukuneTa, romelic sibrZniTa da moTminebiT asrulebs<br />
saqmes da Cven, codvilebs, Tavis madls gvaniWebs, ukanasknel dros ufro<br />
uxvad daiwyo erTmaneTisgan gamijnul qristianebSi monaniebisa da erTobis<br />
survilis aRZrva� am madliT moculi adamiani yvelgan bevria� Cvengan<br />
gamijnul ZmebSic, suli wmidis madlis zemoqmedebiT, Caisaxa da Tanda-<br />
TanobiT gafardovda moZraoba, romelic yvela qristians Soris erTobis<br />
aRdgenisTvis aris gamiznuli� erTianobisken mimarTul am moZraobaSi,<br />
romelsac „ekumenuri“ ewodeba, isini monawileoben, vinc RmerTs samebad<br />
mouxmobs ( qui Deum Trinum invocant) da iesos rogorc ufalsa da macxovars<br />
aRiarebs; amas isini ara calke, TavisTvis unda akeTebdnen, aramed im<br />
sakrebuloebTan erTad, romlebSic maT saxareba moismines da romlebsac<br />
TiToeuli maTgani Tavis da RmrTis eklesias uwodebs� maT Soris TiTqmis<br />
yvela, Tumca sxvadasxva saxiT, miiswrafvis RmrTis erTiani da xiluli<br />
eklesiisken, romelic iqneba WeSmaritad sayovelTao da mTeli samyarosTvis<br />
movlinebuli, raTa samyaro saxarebisken moiqces da ase iqnas gamoxnili<br />
sadideblad uflisa�<br />
yovelive amas wmida <strong>kreba</strong> sixaruliT aRiqvams� man ukve ganacxada eklesiis<br />
Sesaxeb Tavisi moZRvreba� igi gamsWvalulia surviliT, damyardes er-<br />
Tianoba qristes yvela mowafes Soris� amitom <strong>kreba</strong>s surs, yvela kaTolikes<br />
SesTavazos saSualebebi, gzebi da xerxebi, romlebic maT SesaZleblobas miscemen,<br />
upasuxon am saRmrTo mowodebasa da madls�<br />
Tavi I<br />
ekumenizmis<br />
kaTolikuri principebi<br />
2� Cvens Soris RmrTis siyvaruli imiT gancxadda, rom RmrTis mxolodSobili<br />
Ze mamam samyaroSi moavlina, raTa mas, adamianad qmnils, gamosyidviT<br />
1 Sdr� 1kor� 1, 13�<br />
135
136<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
kacobrioba aRedgina da erTad Seekriba� 2 sanam jvris samsxverploze Tavs<br />
ubiwo msxverplad Seswiravda, man yvela morwmuneTaTvis mamas locviT mimarTa<br />
da Tqva: „ra¡Ta yovelni erT iyvnen, viTarca Sen, mamao, Cemdamo, da<br />
me Sendami, ra¡Ta iginica Cuen Soris erT iyvnen, ra¡Ta sofelsa hrwmenes,<br />
rameTu Sen momavline me“ (ioan� 17, 21)� Tavis eklesiaSi man daamkvidra evqaristiis<br />
gansacvifrebeli saidumlo, romelic aRniSavs da kidec ganaxorcielebs<br />
eklesiis erTobas� Tavis mowafeebs man urTierTsiyvarulis axali<br />
mcneba misca 3 da maT nugeSinismcemel suls Sehpirda, 4 raTa igi, ufali da<br />
cxovelmyofeli, maTTan saukunod darCeniliyo�<br />
jvarze aRmarTulma da gandidebulma ufalma iesom aRTqmuli suli<br />
mohfina� misi meSveobiT man mouwoda axali aRTqmis ers, romelic aris<br />
eklesia, da is Sekriba sarwmunoebis, imedisa da siyvarulis erTobaSi,<br />
rogorc amas mociquli aswavlis: „erT £orc da erT sul, viTarca-igi<br />
iCineniT erTiTa miT sasoebiTa Cinebisa Tquenisa¡Ta; erT ars ufal, erT<br />
sarwmunoeba, erT naTlis-Reba“ (efes� 4, 4-5)� „rameTu raodenTa qristes<br />
mimarT naTel-iReT, qriste SeimoseT��� rameTu Tquen yovelni erT xarT<br />
qriste ieso¡s mier“ (gal� 3, 27-28)� suli wmida, romelic morwmuneebSi<br />
mkvidrobs, aRavsebs da warmarTavs mTels eklesias, axorcielebs morwmuneTa<br />
am gansacvifrebel urTierTobas da ise mWidrod akavSirebs yvelas<br />
qristeSi, rom is eklesiis principi xdeba� is axorcielebs madlTa<br />
da msaxurebaTa ganyofas, 5 is aniWebs ieso qristes eklesias sxvadasxva<br />
funqcias, „dasamtkicebelad wmidaTa, saqmed msaxurebisa, aRsaSenebelad<br />
guamisa qristesisa“ (efes� 4, 12)�<br />
xolo imisaTvis, rom saukuneTa aRsasrulamde qristes wmida eklesia<br />
yvelgan damkvidrebuliyo, qristem TormetTa dass miando swavlebis, mar-<br />
Tvisa da wmida-yofis funqcia� 6 maT Soris man petre airCia� mas Semdeg, rac<br />
petrem sarwmunoeba aRiara, qristem ganizraxa, Tavisi eklesia masze aRemar-<br />
Ta� igi mas cis sasufevlis klites Sehpirda 7 da roca petrem Tavisi siyvaruli<br />
daumtkica, qristem yvela kravis rwmenaSi ganmtkiceba 8 da srulyofil<br />
erTobaSi maTi mwyemsoba mas miando� 9 xolo Tavad ieso qriste saukunod rCeba<br />
Tavsakidur qvad 10 da Cveni sulebis mwyemsad� 11<br />
mociqulTa da maTi memkvidreebis, anu episkoposTa meSveobiT, romelTa<br />
saTaveSi petres memkvidre dgas, xorcieldeba saxarebis erTguli qadageba,<br />
saidumloTa ganweseba da marTva siyvarulSi� yovelive amis safuZvelze da<br />
suli wmidis moqmedebiT, ieso qristes misi eris gazrda surs da igi srulyofs<br />
eris kavSirs erTobaSi (ei��q�e c�mm�ni�nem �erficit in �nitate), rac erTi sarwmunoebis<br />
aRsarebas, saRmrTo RmrTismsaxurebis (divini cultus) erTobliv aRsrulebas<br />
da RmrTis ojaxis Zmur Tanxmobas gulisxmobs�<br />
amgvarad, eklesia aris RmrTis erTiani samwyso, viTarca niSani, erTaTvis<br />
aRmarTuli� 12 mTeli kacobriobisTvis mSvidobis saxarebis mimniWebeli, 13 igi<br />
imediT msxemobs miznisken - zeciuri samSoblosken� 14<br />
2 Sdr� 1ioan� 4, 9; kol� 1, 18-20; ioan� 11, 52�<br />
3 Sdr� ioan� 13, 34�<br />
4 Sdr� ioan� 16, 7�<br />
5 Sdr� 1kor� 12, 4-11�<br />
6 Sdr� maT� 28, 18-20; Sdr� ioan� 20, 21-23�<br />
7 Sdr� maT� 16, 19, Sdr� maT� 18, 18�<br />
8 Sdr� luk� 22, 32�<br />
9 Sdr� ioan� 21, 15-17�<br />
10 Sdr� efes� 2, 20�<br />
11 Sdr� 1pet� 2, 25� – CONC� VAT� I, Sess� 4 (1870), Constitutio Pastor Aeternus: Coll� Lac� 7, 482�<br />
12 Sdr� es� 11, 10-12�<br />
13 Sdr� efes� 2, 17-18, Sdr� mark� 16, 15�<br />
14 Sdr� 1petre 1, 3-9�
UNITATIS REDINTEGRATIO<br />
aseTia eklesiis erTobis wmida saidumlo qristeSi da qristes mier, suli<br />
wmidis moqmedebiT sxvadasxva msaxurebebSi ganxorcielebuli� am saidumlos<br />
uzenaesi nimuSi da saTave aris erTi RmrTis - mamis, Zisa da suli wmidis<br />
pirTa erToba samebaSi�<br />
3� RmrTis am erTian da erTaderT eklesiaSi imTaviTve gaCnda garkveuli<br />
ganxeTqilebani, 15 romlebsac mociquli mkacrad kicxavs� 16 momdevno<br />
saukuneebSi Tavi iCina ufro mniSvnelovanma dapirispirebebma da sakrebuloTa<br />
didi ricxvi gaemijna kaTolike eklesiasTan srulyofil kav-<br />
Sirs� zogjer es Tavad adamianebis brali iyo, rogorc erTi, aseve meore<br />
mxridan� magram ganxeTqilebis codvas maT ver mivawerT, vinc aseT<br />
sakrebuloebSi axla gaCnda da vinc qristes rwmeniT aris gamsWvaluli�<br />
kaTolike eklesia maT Zmuri pativiscemiTa da siyvaruliT iRebs� xolo<br />
visac qriste swams da wesisamebr naTloba aqvs miRebuli, is mainc aris<br />
garkveul – Tundac arasrulyofil _ urTierTobaSi kaTolike eklesiasTan�<br />
ra Tqma unda, maTsa da kaTolike eklesias Soris arsebul sxvadasxva<br />
dapirispirebis gamo, romlebic Tavs iCens samoZRvro (in re doctrinali) da<br />
zogjer disciplinaTa sakiTxebSi, agreTve eklesiis struqturasTan<br />
dakavSirebiT, Cndeba sxvadasxvagvari winaaRmdegoba, zogjer sakmaod<br />
seriozulic, romelic xels uSlis srul saeklesio urTierTobas� swored<br />
amis gadalaxvas cdilobs ekumenuri moZraoba� da mainc, gamijnulnic,<br />
naTlobis rweniT gamarTlebulni (i��tificati ex fi�e in ba�ti�mati)� qristes<br />
esisxlxorcebian (Christo incorporantur)� 17 amitom maT samarTlianad ewodeba<br />
qristianebi, xolo kaTolike eklesiis Svilebi maT uflismier Zmebad (fratres<br />
in Domino) miiCneven� 18<br />
amasTanave, zogierTi im elementebidan Tu Rirebulebebidan (bonis), (zogjer<br />
isini sakmaod mravalricxovani da mniSvnelovanic arian) romelTa er-<br />
TobliobiT igeba da cxoveliyofa eklesia, SeiZleba arsebobdes kaTolike<br />
eklesiis xiluli sazRvrebis gareTac� aseTebia: dawerili saRmrTo sityva,<br />
madlis cxovreba (vita gratiae), rwmena, imedi da siyvaruli, agreTve suli wmidis<br />
Sinagani niWni da xiluli elementebi� yovelive es, rac qristesgan gamodis<br />
da misken miuZRveba, samarTlianad ganekuTvneba qristes erTaderT<br />
eklesias�<br />
Cvengan gamijnul ZmaTa Sorisac sruldeba qristianuli religiis mravali<br />
wmida qmedeba� maTi meSveobiT udaod SeiZleba, calkeuli eklesiisa Tu<br />
sakrebulosTvis damaxasiaTebel garemoebaTa Sesabamisad, aRmocendes madlis<br />
cxovreba� unda iTqvas, rom maTi meSveobiT ixseba gza gamoxsnis ziarebisken<br />
(in salutis communionem)�<br />
amitom, Tumca vfiqrobT, rom am eklesiebsa 19 da gamijnul sakrebuloebs<br />
garkveuli nakli aqvs, maT mainc gaaCnia mniSvneloba da Rirebuleba gamoxsnis<br />
saidumloebaSi� marTlac, qristes suli ar aris winaaRmdegi, rom isini<br />
rogorc gamoxsnis saSualebebi gamoiyenos, romelTa Zala madlisa da WeSmaritebis<br />
im sisavsidan momdinareobs, romelic kaTolike eklesias aris mindobili�<br />
magram Cvengan gamijnul Zmebs, rogorc calcalke, aseve maT sakrebuloebsa<br />
da eklesiebs, ar gaaCnia is erToba, romlis miniWeba ieso qristes<br />
15 Sdr� 1kor� 11, 18-19; gal� 1, 6-9; 1ioan� 2, 18-19�<br />
16 Sdr� 1kor� 1, 11; 11, 22�<br />
17 Sdr� CONC� FLOR�, Sess� 8 (1439), Decretum Exultate Deo: MANSI 31, 1055 A�<br />
18 Sdr� S� Augustinus, In Ps. 32, Enarr. <strong>II</strong>, 29: PL 36, 299�<br />
19 Sdr� CONC� LATERNANENSE IV (1215, Constitutio IVa: MANSI 22, 990� – CONC� LUDGU-<br />
NEN�E <strong>II</strong> (1274)� Pr��e��i� fi�ei �ic�aeli� Pale�l��i: ��N�I 24� 71 E� – �ON�� FLO��� �e��� 6 (1439)� Definitio<br />
Laetentur caeli: MANSI 31, 1026 E�<br />
137
138<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
yvelasTvis surda, vinc man erTiani sxeulisa da ganaxlebuli cxovrebisTvis<br />
aRadgina da cxovelyo, rasac wmida werili da pativdebuli saeklesio<br />
tradicia mowmobs� mxolod qristes kaTolike eklesiis meSveobiT _<br />
igi gamoxsnis sayovelTao saSualebaa _ SeiZleba miRweul iqnas gamoxsnis<br />
saSualebaTa sruli sisavse� gvwams, rom mxolod samociqulo saydars,<br />
romelsac petre uZRveba, ufalma miando axali aRTqmis mTeli simdidre,<br />
raTa miwaze damkvidrebuliyo (constituendum) qristes erTiani sxeuli, romelSic<br />
srulyofilad unda Sevides yvela, vinc ama Tu im saxiT RmrTis<br />
ers ukve ekuTvnis� miwieri msxemobis ganmavlobaSi es eri, mis calkeul<br />
wevrTa saxiT, codvisgan dazRveuli ar aris, magam is mainc izrdeba qristeSi�<br />
RmerTi, Tavisi saidumlo ganzraxvis Sesabamisad, am ers miuZRvis,<br />
sanam is, sixaruliT aRsavse, zeciur ierusalimSi saukuno didebis srul<br />
sisavses ar miaRwevs�<br />
4� dRes samyaros bevr kuTxeSi, suli wmidis madliT, locviT, sityviTa<br />
da saqmiT bevri ram keTdeba erTobis im sisrulis misaRwevad, romelic surs<br />
ieso qristes� amitom wmida sinodi mouwodebs yvela kaTolike erTguls,<br />
amoicnon drois niSnebi da aqtiuri monawileoba miiRon ekumenur saqmeSi�<br />
„ekumenuri moZraoba“ gulisxmobs qristianTa erTobisTvis gankuTvnil<br />
da organizebul saqmianobebsa da iniciativebs, romlebic xorcieldeba<br />
eklesiis sxvadasxva moTxovnilebebisa da garemoebaTa safuZvelze�<br />
aseTia, upirveles yovlisa, yovelgvari mcdeloba, Tavidan aviciloT<br />
iseTi gamoTqmebi, gansjani da saqmeebi, romlebic samarTlianobisa da<br />
WeSmaritebis TvalsazrisiT ar Seesabameba gamijnuli Zmebis mdgomareobas<br />
da amitom maTTan urTierTobas kidev ufro arTulebs� garda amisa,<br />
„ekumenuri moZraoba“ gulisxmobs „dialogs“, romelic religiur xasia-<br />
Ts atarebs da, saTanadod ganswavlul specialistTa monawileobiT, sxvadasxva<br />
eklesiebisa Tu sakrebuloebis warmomadgenelTa Sekrebebze imar-<br />
Teba� am dros TiToeuli warmomadgeneli ufro Rrmad ganmartavs Tavisi<br />
sakrebulos moZRvrebasa da ufro naTlad warmoadgens mis Taviseburebebs�<br />
aseTi dialogis meSveobiT yvela iZens ufro WeSmarit codnas ama<br />
Tu im sakrebulos moZRvrebis Sesaxeb, ukeTesad ecnoba mis cxovrebas da<br />
ufro sworad afasebs yovelive amas� aseTi gziT es sakrebuloebi ufro<br />
farTod TanamSromloben sxvadasxva saqmeSi saerTo keTildReobisaTvis,<br />
romelic mTeli qristianul sakrebulos sindisis moTxovnebs Seesabameba�<br />
ramdenadac SesaZlebelia, erTsulovnebas isini saerTo locvaSi<br />
aRweven� da bolos, yvela mowmobs eklesiasTan mimarTebaSi qristes nebisadmi<br />
Tavis erTgulebas da saTanado SemarTebiT Seudgeba ganaxlebisa<br />
da cvlilebis (reformationis) saqmes�<br />
kaTolike eklesiis erTgulni, romlebic mRvdelTa zedamxedvelobiT<br />
yovelive amas gonivrulad da moTminebiT akeTeben, xels uwyoben samar-<br />
Tlianobisa da WeSmaritebis, Tanxmobisa da TanamSromlobis damyarebas,<br />
agreTve Zmobisa da erTobis sulis gaRvivebas� am gziT, TanadaTanobiT, im<br />
dabrkolebaTa gadalaxviT, romlebic xels uSlis srulyofili saeklesiao<br />
sakrebulos arsebobas, yvela qristiani, evqaristiis erTian aRsrulebaSi,<br />
Seikribeba erTiani da erTaderTi eklesiis im erTobaSi, romelic qristem<br />
Tavis eklesias dasabamiTve mianiWa� gvwams, rom is ganuxrelad arsebobs ka-<br />
Tolike eklesiaSi da, imedi gvaqvs, sul ufro ganmtkicdeba saukuneTa aRsasrulamde�<br />
cxadia, rom im calkeul pirTa momzadebisa da Serigebis saqme, romel-<br />
Tac sruli kaTolikuri erToba surT, Tavisi bunebiT gansxvavdeba ekumenuri<br />
iniciativisgan� da mainc, maT Soris ar aris araviTari dapirispi-
UNITATIS REDINTEGRATIO<br />
reba, radgan erTica da meorec RmrTis gansacvifrebeli gangebulebidan<br />
(dispositione) momdinareobs�<br />
ekumenur saqmianobaSi kaTolike erTgulebi, udaod, unda zrunavdnen<br />
Tavisi gamijnuli ZmebisTvis, ilocon maTTvis, esaubron maT saeklesio<br />
saqmeTa Sesaxeb da gadadgan maTken pirveli nabijebi� upirveles<br />
yovlisa, maT unda gulrwfelad da dakvirvebiT gaiazron yvelaferi,<br />
rac Tavad kaTolikur ojaxSi unda ganaxldes da ganxorcieldes, raTa<br />
misi cxovreba ufro erTgulad da naTlad mowmobdes im moZRvrebisa da<br />
ganwesebaTa (institutisque) Sesaxeb, romelic qristem mociqulTa meSveobiT<br />
gadmosca�<br />
RmerTma kaTolike eklesia WeSmaritebiTa da madlis yvela saSualebebiT<br />
daajildova, da mainc misi wevrebi mTeli gulmodginebiT ar cxovroben�<br />
amis gamo eklesiis saxe arasakmarisad brwinavs Cveni gamijnuli Zmebisa da<br />
mTeli samyarosTvis, Senelebulia RmrTis sasufevlis zrda� amitom yvela<br />
kaTolike unda miiswrafodes qristianuli sisrulisaken� 20 sakuTari SesaZleblobis<br />
farglebSi yoveli maTgani unda ecados, rom eklesia, romelic<br />
sakuTar TavSi iesos damdablebas da sikvdils atarebs, 21 TandaTanobiT ganiwmidos<br />
da ganaxldes, sanam qriste mas ar warudgens rogorc didebuls,<br />
umwikvlosa da ubiwos� 22<br />
aucilebel sakiTxebSi erTobis dacvasTan erTad, TiToeulma, im funqciis<br />
Sesabamisad, romelic mas akisria, unda SeinarCunos Tavisufleba sulieri<br />
cxovrebisa da disciplinis sxvadasxva formaSi, liturgiul wesTa<br />
mravalgvarobasa da TviT gamocxadebuli WeSmaritebis Teologiur damuSavebaSic<br />
ki: maT yvelaferSi siyvaruli unda Teson� aseTi qmedebiT isini sul<br />
ufro srulad gamoxataven eklesiis kaTolikobas da, amasTanave mis samociquloobas�<br />
meores mxriv, aucilebelia, rom kaTolikeebma sixaruliT aRiaron da<br />
daafason WeSmaritad qristianuli Rirebulebebi, saerTo memkvidreobis<br />
nayofi, romelic Cvengan gamijnul ZmebTan moipoveba� samarTliania da xsnis<br />
momtania qristes simdidreebisa da ZalTa moqmedebis aRiareba sxvaTa cxovrebaSi,<br />
vinc qristes mowmobs, zogjer sakuTari sisxlis fasadac: RmerTi<br />
mudam gansacvifrebelia da aRtacebis Rirsia Tavis saqmeebSi�<br />
ar unda dagvaviwydes, rom is, rac suli wmidis madliT Cvengan gamijnul<br />
ZmebSi sruldeba, SeiZleba Cveni ganaTlebisTvisac iyos sasargeblo� WeSmaritad<br />
qristianuli arasdros upirispirdeba rwmenis namdvil Rirebulebebs,<br />
aramed yovelTvis SeiZleba xels uwyobdes qristesa da eklesiis saidumloebis<br />
ufro srulad miRwevas�<br />
da mainc, gansxvavebebi qristianTa Soris xels uSlis eklesias, ganaxorcielos<br />
misTvis damaxasiaTebeli kaTolikobis sisrule Tavis SvilebSi,<br />
romlebic mas naTlobiT ekuTvnian, magram masTan sruli urTierTobisgan<br />
gamijnulni arian� metic: Tavad eklesiisTvisac sul ufro Zneli xdeba ka-<br />
Tolikobis sisrulis gamoxatva yvela aspeqtiT, Tavad cxovrebis sinamdvileSi�<br />
mocemuli wmida sinodi sixaruliT adasturebs, rom dRiTi dRe izrdeba<br />
erTgul kaTolikeTa monawileoba ekumenur saqmianobaSi� igi mTeli msoflios<br />
episkoposebs akisrebs am saqmianobis gulmodgine xelSewyobasa da<br />
mis gonivrul warmarTvas�<br />
20 Sdr� iak� 1, 4; rom� 12, 1-2�<br />
21 Sdr� 2kor� 4, 10; fil� 2, 5-8�<br />
22 Sdr� efes� 5, 27�<br />
139
140<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
Tavi <strong>II</strong><br />
ekumenizmis ganxorcieleba<br />
5� erTobis aRdgenisTvis zrunva mTels eklesias ekisreba, rogorc er-<br />
Tgulebs, aseve mRvdlebs, TiToeuls – sakuTari SesaZleblobis mixedviT,<br />
rogorc yoveldRiur qristianul cxovrebaSi, aseve Teologiur da istoriul<br />
ZiebebSi� es zrunva ukve garkveuli saxiT gamoxatavs yvela qristians<br />
Soris kavSiris arsebobas da, RmrTis nebiT, sayovelTao da sruli erTobisaken<br />
gviZRveba�<br />
6� eklesiis yovelgvari ganaxleba 23 arsebiTad misi mowodebisadmi mzard<br />
erTgulebas niSnavs� udavoa, rom erTobisken mimarTuli moZraoba am ganaxlebaSi<br />
iRebs dasabams� eklesias, misi msxemobis gzaze, qriste mudmivi gardaqmnisaken<br />
(reformationem) mouwodebs� eklesia amas ganuwyvetliv saWiroebs,<br />
radgan is adamianuri da miwieri institutia� xdeba xolme, rom garkveul<br />
viTarebaSi romeliRac sakiTxi, iqneba es zneobis sfero, saeklesio disciplina<br />
Tu moZRvrebis uwyebis forma – rac mkafiod unda ganvasxvavoT Tavad<br />
sarwmunoebis saunjisagan _ arasakmarisi gulisyuriT ganixeba; aseTi<br />
Secdomebi xelsayrel dros, swored da saTanadod unda gaswordes�<br />
maSasadame, am ganaxlebas ekumenuri mniSvneloba aqvs� ganaxleba eklesiis<br />
cxovrebis sxvadasxva formebis meSveobiT sruldeba� es aris bibliuri da<br />
liturgiuli moZraoba, saRmrTo sityvis qadageba da katexizacia, saeroTa<br />
mociquloba, religiuri cxovrebis axali formebi, qorwinebis sulieri xasiaTi,<br />
eklesiis moZRvreba da moRvaweoba sazogadoebriv saqmeSi� yovelive<br />
es unda miviCnioT im sawindarad da niSnad, romlebic momavalSi ekumenizmis<br />
ganviTarebas moaswavebs�<br />
7� Sinagani moqcevis gareSe namdvili ekumenizmi ar arsebobs� erTobis<br />
survili xom gonebis ganaxlebidan, 24 sakuTari Tavis uaryofidan da<br />
siyvarulis Tavisufali gamovlenidan momdinareobs da iZens simwifes�<br />
amitom suli wmidas unda SevTxovoT madli gulrwfeli uaryofisa, simdablisa<br />
da simSvidisa msaxurebaSi, agreTve sxvaTa mimarT Zmuri sulgrZelebisa�<br />
“glocav Tqven me“, ambobs xalxTa mociquli, „kruli ese<br />
uflis mier, ra¡Ta Rirsad x¢dodiT CinebiTa miT, romliTa iCineniT,<br />
yovliTa simdabliTa da simS¢didiTa da sulgrZelebiTa, Tavs-idebdiT<br />
urTierTas siyuaruliTa, iswrafdiT damarxvad erTobasa mas sulisasa<br />
sakrveliTa miT mS¢dobisa¡Ta“ (efes� 4, 1-3)� es darigeba exeba, upirveles<br />
yovlisa maT, vinc wmida xarisxSi aris aRyvanili qristes misiis gasagr-<br />
Zeleblad, romelic Cvens Soris „ara movida, raQ¡Tamca imsaxura, aramed<br />
msaxurebad“ (maT� 20, 28)�<br />
erTobasTan mimarTebaSi SecdomaTa Sesaxeb sayuradReboa wm� ioanes mowmoba:<br />
„ukueTu vTquaT, viTarmed ara vcodeT, mtyuvrad gamovaCinebT mas<br />
da sityua¡ misi ara ars Cuen Soris“ (1ioan� 1, 10)� morCili locviT patiebas<br />
viTxovT RmrTisa da gamijnuli Zmebisgan, rogorc Tavad mivutevebT Cvens<br />
movaleT�<br />
dae, yvela qristes erTguls axsovdes, rom isini miT ufro metad Seuwyoben<br />
xels qristianTa erTobas – metic: ganaxorcieleban mas, _ rac ufro<br />
metad Seecdebian, icxovron wminda saxarebiseuli cxovrebiT� rac ufro<br />
mWidrod iqneba maTi kavSiri mamasTan, sityvasa da suli wmidasTan, miT ufro<br />
Rrma da advili gaxdeba urTierTZmoba�<br />
23 Sdr� CONC� LATERNANENSE V, Sess� 12 (1517), Constitutio Constituti: MANSI 32, 988 B-C�<br />
24 Sdr� efes� 4, 23�
UNITATIS REDINTEGRATIO<br />
8� es sulieri moqceva (haec cordis conversio) da cxovrebis siwmide, qristian-<br />
Ta erTobisaTvis kerZo da sajaro locvebTan erTad, mTeli ekumenuri<br />
moZraobis sulad unda miviCnioT da mas savsebiT kanonzomierad SeiZleba<br />
sulieri ekumenizmi vuwodoT�<br />
kaTolikeTa sazeimo Cveulebaa, xSirad Seikribon eklesiis erTobisaTvis<br />
im locvis gamo, romliTac gardacvalebis wina dRes Tavad macxovari mxurvaled<br />
evedra mamas: „ra¡Ta yovelni erT iyvnen“ (ioan� 17, 21)�<br />
garkveul viTarebaSi, rogoric aris locvebi „erTobisaTvis“, agreTve<br />
ekumenur Sekrebebze (conventibus), dasaSvebia da sasurvelic, rom kaTolikeebi<br />
Tavis gamijnul ZmebTan locvisas urTierTobdnen� aseTi erToblivi<br />
locvebi udaod Zalze efeqturi saSualebaa erTobis madlisTvis savedreblad<br />
da WeSmariti erTobis niSanic aris, romelic kaTolikeebs gamijnul<br />
ZmebTan dRemde akavSirebs: „rameTu sadaca iyvnen orni gina samni Sekrebul<br />
saxelisa CemisaT¢s, mun var me Soris maTsa“ (maT� 18, 20)�<br />
amasTanave, saidumloTa gziT urTierToba (communicatio in sacris) ar unda<br />
miviCnioT iseT saSualebad, romelic ganurCevlad SeiZleba iqnas gamoyenebuli<br />
qristianuli erTobis aRsadgenad� am urTierTobas, upirveles yovlisa,<br />
ori principi gansazRvravs: eklesiis erTobis aRniSnva da madlis sa-<br />
SualebebSi monawileoba� erTobis aRniSnva ZiriTadad xels uSlis urTier-<br />
Tobas, xolo madlis mosapoveblad is zogjer saWiroa� rac Seexeba qmedebis<br />
konkretul formas, mis Sesaxeb gonivrulad unda gansajos adgilobrivma<br />
saepiskoposo xelisuflebam, Tuki episkoposTa konferenciam, sakuTari<br />
normebis Sesabamisad, sxvagvari dadgenileba ar miiRo, an wmida saydarma<br />
sxvagvarad ar gadawyvita�<br />
9� gamijnul ZmaTa sulieri ganwyobis codna aris saWiro� amisaTvis aucilebelia<br />
swavla, romelic WeSmaritebis Sesabamisad da keTilganwyobiT<br />
unda warimarTos� saTanadod momzadebuli kaTolikeebi ufro Rrmad unda<br />
Caswvdnen Zmebis moZRvrebasa da istorias, sulier cxovrebasa da RmrTismsaxurebas,<br />
religiur fsiqologiasa da kulturas� amis miRwevas didad uwyobs<br />
xels Sereuli Sekrebebi� iq, upirveles yovlisa, Teologiuri sakiTxebi<br />
ganixileba, sadac yvelas Tanabrad aqvs sityvis ufleba, Tuki monawileni,<br />
winamZRvarTa meTvalyureobis pirobebSi, namdvilad kompeteturni arian�<br />
aseTi dialogi ufro naTlad cxadyofs, Tu rogoria kaTolike eklesiis We-<br />
Smariti mdgomareoba� am gziT ukeTesad SevZlebT, erTis mxriv, gamijnuli<br />
Zmebis suliskveTebis Secnobas, xolo meores mxriv, Cvens sarwmunoebas maT<br />
ufro adeqvaturad warmovudgenT�<br />
10� wmida RmrTismetyvelebis darigebani da sxva disciplinebi, gansaku-<br />
TrebiT istoriuli sagnebi, ekumenuri aspeqtiTac unda iswavlebodes, raTa<br />
maT realur viTarebas ukeTesad upasuxon�<br />
marTlac, Zalian mniSvnelovania, rom momavali mRvdlebi da mRvdelmsaxurni<br />
zustad Camoyalibebul Teologias daeuflon, da ara iseTs, romelic<br />
sakamaTo mdgomareobaSia, gansakuTrebiT roca sakiTxi exeba kaTolike eklesiasTan<br />
gamijnuli Zmebis urTierTobas�<br />
swored mRvdelTa momzadebaze aris damokidebuli erTgulTa da mowese-<br />
Ta aucilebeli ganaTleba da sulieri aRzrda�<br />
kaTolikeni, romlebic misionerul saqmianobas im qveynebSi ewevian, sadac<br />
sxva qristianebic arian, unda gaecnon (es dRes gansakuTrebiT mniSvneloavania)<br />
im sakiTxebsa da Sedegebs, romlebsac ekumenizmi maTi mociqulobis<br />
winaSe ayenebs�<br />
141
142<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
11� kaTolikuri sarwmunoebis gamoxatvis forma da xasiaTi ar unda abrkolebdes<br />
ZmebTan dialogs� mTeli moZRvreba cxadad unda iqnas gadmocemuli�<br />
araferi ise ucxo ar aris ekumenizmisTvis, rogorc is cru irenizmi, romelic<br />
kaTolikuri moZRvrebis siwmides zians ayenebs da mis WeSmarit da zust<br />
Sinaarss Crdilavs�<br />
kaTolikuri sarwmunoeba ufro Rrmad da sworad unda ganimartos, iseTi<br />
formiTa da eniT, romelic gamijnuli ZmebisTvisac iqneba gasagebi�<br />
amasTanave, ekumenur dialogSi, eklesiis moZRvrebis erTgulma ka-<br />
Tolike Teologebma, gamijnul ZmebTan erTad saRmrTo saidumloebaTa<br />
kvlevisas unda imoqmedon WeSmaritebis siyvaruliT, keTilganwyobiTa<br />
da simdabliT� moZRvrebaTa Sejerebisas maT unda axsovdeT, rom arsebobs<br />
kaTolikuri moZRvrebis WeSmaritebaTa rigi anu „ierarqia“, radgan<br />
sxvadasxva aris maTi kavSiri qristianuli sarwmunoebis safuZvelTan�<br />
ase iqneba gakvaluli gza, romelic am Zmuri Sejibris meSveobiT yvelas<br />
miiyvans qristes gamoukvlevel simdidreTa ufro Rrma codnisa da naTeli<br />
gamovlenisken� 25<br />
12� dae, yvela xalxTa winaSe yvela qristianma aRiaros rwmena RmrTisa,<br />
erTisa da samis, ganxorcielebuli Zisa, Cveni gamomsyidvelisa da Cveni<br />
uflisa, da erToblivi mcdelobiT, urTierTpativiscemiT, daamowmos<br />
Cveni imedi, romelic ar wariSleba� dRes, roca Camoyalibda Zalian farTo<br />
TanamSromloba sazogadoebriv saqmeebSi, uklebliv yvela adamiani mowodebulia<br />
saerTo saqmisTvis, upirveles yovlisa isini, visac RmerTi swams,<br />
da gansakuTrebiT isini, vinc qristianebad iwodebian� yvela qristianis TanamSromloba<br />
cocxlad gamoxatavs im kavSirs, romelic maT ukve aerTianebs<br />
erTmaneTTan, da ufro naTlad warmoaCens qristes, rogorc msaxuris saxes�<br />
es TanamSromloba ukve mraval qveyanaSia Camoyalibebuli� is sul ufro<br />
srulyofili unda gaxdes, gansakuTrebiT im regionebSi, sadac socialuri<br />
Tu teqnikuri evolucia mimdinareobs� TanamSromloba unda moicavdes adamianis<br />
pirovnebis sworad Sefasebis sferos, mSvidobisaTvis xelSewyobas,<br />
socialuri sferosadmi saxarebis misadagebas, qristianuli suliskveTebiT<br />
mecnierebisa da xelovnebis ganviTarebas, daxmarebis sxvadasxva saSualeba-<br />
Ta gamoyenebas Tanamedrove ubedurebaTa sferoSi, rogorica sris SimSili<br />
da ubedureba, wera-kiTxvis ucodinaroba da siRatake, sacxovreblis nakleboba<br />
da simdidreTa araTanaswori ganawileba� am TanamSromlobis meSveobiT<br />
yvela, visac qriste swams, advilad SeZlebs iswavlos, sxvebs ukeTesad<br />
rogor gaugos, metad rogor daafasos da rogor gaikvalos gza qristianTa<br />
erTobisken�<br />
Tavi <strong>II</strong>I<br />
romis samociqulo saydrisagan<br />
gamijnuli eklesiebi da sakrebuloebi<br />
13� axla ganvixilavT gamijnvis or ZiriTadad kategorias, romlebmac zemoqmedeba<br />
moaxdines Seukerav qitonze�<br />
pirvelad maT aRmosavleTSi iCines Tavi, efesosa da qalkedonis <strong>kreba</strong>Ta<br />
dogmatur gansazRvrebaTa dadgenisas (contestatione), an, mogvianebiT, aRmosavleTis<br />
sapatriarqoebsa da romaul saydars Soris saeklesio urTierTobis<br />
rRvevisas�<br />
sxvebi dasavleTSi gaCnda oTx saukuneze meti xnis Semdeg, im movlenaTa<br />
Semdgom, romlebic Cveulebriv reformaciis saxels atarebs� amis Sedegad<br />
25 Sdr� efes� 3, 8�
UNITATIS REDINTEGRATIO<br />
romaul saydars mravali sakrebulo gaemijna, rogorc erovnuli, aseve konfesiuri�<br />
zogierT maTganSi nawilobriv SenarCunebulia kaTolikuri tradiciebi<br />
da struqturebi� maT Soris gansakuTrebuli adgili anglikanur<br />
sakrebulos ukavia�<br />
es sxvadasxva ganyofani erTmaneTisgan didad gansxvavdeba, ara marto<br />
warmomavlobis, adgilisa da drois safuZvelze, aramed, upirveles yovlisa,<br />
bunebiTa da im sakiTxTa mniSvnelobiT, romlebic saeklesio sarwmunoebasa<br />
da struqturas Seexeba�<br />
mocemuli wmida <strong>kreba</strong>, erTis mxriv, ar ugulebelyofs viTarebaTa sxvadasxvaobas,<br />
romlebSic sxvadasxva jgufi imyofeba, da arc im kavSirebs<br />
iviwyebs, romlebic, ganyofis miuxedavad, maT Soris kvlavac arsebobs� gonivruli<br />
ekumenuri qmedebis ganxorcielebisTvis <strong>kreba</strong>s mizanSewonilad<br />
miaCnia, warmoadginos qvemoT motanili ganazrebebi�<br />
I. aRmosavleTis eklesiaTa sagangebo ganxilva<br />
14� ukve ramdenime saukunea, aRmosavleTisa da dasavleTis eklesiebi<br />
Tav-TavianT gzas mihyvebodnen, gaerTianebulni sarwmunoebis Zmuri erTobiTa<br />
da sakramentaluri cxovrebiT� saerTo TanxmobiT, romis saydari aris<br />
warmmarTveli Zala, rodesac eklesiaTa Soris warmoiqmneba uTanxmoebani<br />
sarwmunoebasa Tu disciplinasTan dakavSirebiT� wmida sinodi moxarulia<br />
yvelas moagonos, rom sxva mniSvnelovan faqtebTan erTad, aRmosavleTSi<br />
arsebobs mravali calkeuli anu adgilobrivi eklesia, romelTa Soris pirveli<br />
adgili sapatriarqo eklesiebs ukavia; mravali maTgani amayobs imiT,<br />
rom dasabams Tavad mociqulTagan iRebs� amitom aRmosavleTis eklesiebis<br />
axasiaTebs zrunvisa da Zalisxmevis mimarTva sarwmunoebasa da siyvarulSi<br />
im Zmuri kavSirebis SenarCunebisaken, romlebic unda arsebobdes adgilobriv<br />
eklesiebs, viTarca debs Sors�<br />
arc is unda dagvaviwydes, rom aRmosavleTis eklesiebs imTaviTve gaaCnia<br />
saganZuri, romlidanac dasavleTis eklesiam bevri ram gadmoiRo liturgiis,<br />
sulieri tradiciisa da samarTlebriv sferoSi� arc is faqti unda<br />
ugulebelvyoT, rom qristianuli sarwmunoebis ZiriTadi dogmatebi samebisa<br />
da qalwuli mariamisgan ganxorcielebuli RmrTis sityvis Sesaxeb aRmosavleTSi<br />
Semdgar msoflio krebebze ganisazRvra� am sarwmunoebis SenaxvisaTvis<br />
xsenebulma eklesiebma bevri ram daiTmines da axlac iTmenen�<br />
mociqulTa memkvidreoba sxvadasxva formiTa da saxiT iqna miRebuli� eklesiis<br />
dasabamiTganve is sxvadasxvagvarad ganimarteboda sxvadasxva adgilas,<br />
niWisa da cxovrebis garemoebaTa TaviseburebaTa mixedviT� yovelive<br />
es, garda gareSe mizezebisa, agreTve urTierTgagebisa da siyvarulis naklebobisa,<br />
gamijnvaTa sababi xdeboda�<br />
amitom wmida <strong>kreba</strong> mouwodebs yvelas, - gansakuTrebiT ki maT, visac ganzraxulia<br />
aqvs, iRvawos aRmosavlur eklesiebsa da kaTolike eklesias Soris<br />
sasurveli sruli kavSiris dasamyareblad, _ saTanadod gaiTvaliswinon<br />
aRmosavleTis eklesiebis gaCenisa da zrdis gansakuTrebuli pirobebi da<br />
im urTierTobaTa Tavisebureba, romelic maTsa da romis saydars Soris gamijnvamde<br />
arsebobda, da yovelive amis Sesaxeb Sesabamisi Sexeduleba Seimu-<br />
Savon, rac Zalian sasargeblo iqneba sasurveli dialogisTvis�<br />
15� yvelam icis, rogori siyvaruliT asruleben aRmosavleTis qristianebi<br />
wmida liturgias, upirveles yovlisa, evqaristias, eklesiis cxovrebis<br />
wyarosa da momavali didebis sawindars, romliTac erTgulebi, episkoposTan<br />
erTianni, mamas mieaxlebian Zis – ganxorcielebuli sityvis meSveobiT,<br />
143
144<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
romelmac ivno da gandidebul iqna, da, suli wmidis gamodinebaSi, Sedian<br />
urTierTobaSi uwmides samebasTan, „saRmrTo¡sa mis ziar bunebisa“ (I petre<br />
1, 4) qmnilni� amitom RmrTis eklesia Sendeba da izrdeba TiToeul mis eklesiaSi<br />
uflis evqaristiis aRsrulebiT, 26 xolo erToblivi aRsruleba maT<br />
erTobas gamoavlens�<br />
liturgiul RmrTismsaxurebaSi aRmosavleTis qristianebi umSvenieresi<br />
himnebiT ganadideben mariams, marad qalwuls, romelic efesos msoflio<br />
<strong>kreba</strong>m sazeimod gamoacxada uwmides RmrTismSoblad, raTa qriste, wmida<br />
werilis Sesabamisad, WeSmaritad da namvilad ecnoT Zed RmrTisad da Zed<br />
kacisad� isini mraval wmidansac ganadideben, maT Soris msoflio eklesiis<br />
mamebs�<br />
es eklesiebi, maTi gamijnulobis miuxedavad, floben WeSmarit saidumloebs,<br />
gansakuTrebiT – samociqulo memkvidreobis safuZvelze _ mRvdlobas<br />
da evqaristias, ris gamoc maT dRemde umWidroesi kavSiri aqvT CvenTan�<br />
amitom siwmideebSi urTierToba Sesaferis viTarebasa da saeklesio xelisuflebis<br />
TanxmobiT ara marto SesaZlebelia, aramed sasurvelic�<br />
aRmosavleTSi sulier tradiciaTa simdidre moipoveba, romlebsac,<br />
upirveles yovlisa, monazvnoba gamoxatavs� iq xom brwyinvale wmida mamaTa<br />
droidan is monastruli (monastica) sulieroba ganviTarda, romelic Semdeg<br />
dasavleTSic gavrcelda da laTinuri samoweseo dadgenilebebis (religiosum<br />
latinorum institutum) wyarod iqca, xolo SemdgomSi mas gamudmebiT axal Sinaarss<br />
aniWebda� amitom dabejiTebiT rekomendirebulia, rom kaTolikeebma ufro<br />
xSirad mimarTon aRmosavleTis mamaTa am sulier simdidreebs, romlebic<br />
mTlianad aRamaRlebs adamians saRmrTo [saidumloTa] Wvretisken�<br />
dae, yvelam icodes, ra didi mniSvneloba aqvs aRmosavleTis umdidresi<br />
liturgiuli da sulieri memkvidreobis codnas, Tayvaniscemas, Senaxvasa da<br />
ganviTarebas, imisaTvis, raTa erTgulad iqnas daculi qristianuli tradiciis<br />
sisavse da moxdes Serigeba aRmosavleTisa da dasavleTis qristianTa<br />
Soris�<br />
16� aRmosavleTis eklesiebi imTaviTve misdevdnen sakuTar wesebs (disciplinas),<br />
romlebic daSvebuli iyo wmida mamebisa da sinodebis mier, msoflio<br />
krebis mierac ki� zemoT ukve iqTva, rom eklesiis erTobas sruliad ar uSlis<br />
xels wes-CveulebaTa sxvadasxvaoba, piriqiT, is ufro mSveniers xdis eklesias<br />
da didad uwyobs xels misi misiis ganxorcielebas� amitom, yovelgvari<br />
eWvis Tavidan asacileblad, wmida sinodi acxadebs, rom aRmosavleTis eklesiebs,<br />
romelTac axsovdT mTeli eklesiis erTobis aucilebloba, SeuZliaT<br />
sakuTari wesebiT (disciplinas), ixelmZRvanelon, radgan es wesebi ufro Seefereba<br />
maT erTgulTa xasiaTs da ufro mizanSewonilia sulTa keTildReobisaTvis�<br />
am tradiciuli prinicipis srulyofilad SenarCuneba (sxvaTaSoris,<br />
is yovelTvis ar yofila daculi), aris erTgvari winapiroba, romelic sruliad<br />
aucilebelia erTobis aRdgenisaTvis�<br />
17� rac zemoT iTqva kanonikuri gansxvavebebis Sesaxeb, igive unda iTqvas<br />
moZRvrebaTa sxvadasxvagvar gadmocemasTan dakavSirebiT� saqme is aris, rom<br />
gamocxadebuli WeSmaritebis kvlevisas aRmosavleTSi da dasavleTSi mimar-<br />
Tavdnen sxvadasxvagvar meTodebsa da saSualebebs saRmrTo [WeSmaritebis]<br />
Sesacnobad da gamosaxatavad� amitom ar aris gasakviri, rom gamocxadebuli<br />
saidumloebis zogierTi aspeqti vinmem ukeTesad gaigo da ufro naTlad<br />
warmoaCina, vidre sxvam� xSirad es gansxvavebuli Teologiuri formulebi<br />
ufro metad avsebs, vidre upirispirdeba, erTmaneTs� rac Seexeba aRmosav-<br />
26 Sdr� S� Io� CHRYSOSTOMUS; In Io. homilia 46: PG 59, 260-262�
UNITATIS REDINTEGRATIO<br />
leTis auTentur saRmrTismetyvelo tradiciebs, unda vaRiaroT, rom maT<br />
brwinvaled aqvs fesvebi gamdgari wmida werilSi� isini viTardeba da gamoixateba<br />
liturgiul cxovrebaSi, ikvebeba cocxali samociqulo tradiciiTa<br />
da aRmosavleTis mamebisa da sasuliero mwerlebis TzulebebiT� isini<br />
cxovrebis swori wyobisa da qristianuli WeSmaritebis srulad Wvretisken<br />
aris mimarTuli�<br />
<strong>kreba</strong> madlobas uZRvnis RmerTs imisaTvis, rom kaTolike eklesiis<br />
bevri aRmosavluri Svili, am memkvidreobis damcvelni da ufro wminda<br />
da srulyofili cxovrobiT misi Senaxvis msurveli, ukve srul kavSir-<br />
Sia (in plena communione) dasavluri tradiciiT mcxovreb ZmebTan� amasTan<br />
dakavSirebiT <strong>kreba</strong> acxadebs, rom mTeli sulieri, liturgiuli, disciplinaruli<br />
da saRmrTismetyvelo memkvidreoba, sxvadasxva tradiciaSi<br />
gamoxatuli, eklesiis sruli kaTolikurobisa da samociquloobis kuTvnilebaa�<br />
18� yovelive amis kargad ganxilvis Sedegad wmida <strong>kreba</strong> xelaxla acxadebs<br />
imas, rac winamavalma wmida krebebma da romis pontifeqsebma daadgines:<br />
kavSirisa da erTobis aRsadgenad da SesanarCuneblad saWiroa,<br />
„ra¡Ta ararai umetesi t¢rTi davdvaT Tquen zeda, garna romelni-ese<br />
saswrafo arian“ (saqme 15, 28)� mas mxurvaled surs, rom am miznis Tanda-<br />
TanobiT misaRwevad mimarTuli iyos yvela mcdeloba, ganxorcielebuli<br />
saeklesio cxovrebis sxvadasxva institutebsa da formebSi, upirveles<br />
yovlisa, locvasa da Zmur dialogSi, romelic exeba moZRvrebasa da Cvens<br />
droSi mRvdelmsaxurebis yvelaze ufro gadaudebel amocanebs� amasTanave,<br />
<strong>kreba</strong> akisrebs mRvdlebsa da kaTolike eklesiis erTgulebs, kavSiri<br />
daamyaron maTTan, vinc aRmosavleTSi ki aRar cxovrobs, aramed Sors aris<br />
samSoblosagan, raTa gaZlierdes maTTan Zmuri TanamSromloba, siyvarulis<br />
suliT gamsWvaluli da yovelgvari Sejibrisagan Tavisufali� wmida<br />
sinods imedi aqvs, rom Tu am saqmes mTeli suliTa da guliT SevudgebiT,<br />
dasavleTisa da aRmosavleTis eklesiis gammijnavi sazRvris moxsnasTan<br />
erTad iqneba erTaderTi samkvidrebeli, ganmtkicebuli Tavsakidur qvaze,<br />
ieso qristeze, romelic orivedan erTs Seqmnis� 27<br />
<strong>II</strong>. gamijnuli eklesiebi da sakrebuloebi dasavleTSi<br />
19� eklesiebsa da saeklesio sakrebuloebs, romlebic gamoeyo romis samociqulo<br />
saydars an umZimesi krizisis xanaSi (is dasavleTSi jer kidev Sua<br />
saukuneebSi daiwyo), an ufro mogvianebiT, kaTolike eklesiasTan gansaku-<br />
Trebuli siaxlove da urTierToba akavSirebs, im xangrZlivi Tanacxovrebis<br />
safuZvelze, romelic qristianma xalxma wina saukuneebSi saeklesio ur-<br />
TierTobaSi (communione) ganvlo�<br />
sxvadasxva warmomavlobis, moZRvrebisa da sulieri cxovrebis gamo es<br />
eklesiebi da sakrebuloebi ara marto Cvengan, aramed erTmaneTisganac gansxvavdeba�<br />
amitom maTi zusti aRwera urTulesi sakiTxia, romelsac aq ar SevexebiT�<br />
ekumenuri moZraoba da kaTolike eklesiasTan mSvidobis survili jer<br />
yvelgan ar ganmtkicebula� miuxedavad amisa, imedi gvaqvs, rom TandaTanobiT<br />
yvelaSi gaRvivdeba ekumenuri grZnoba da urTierTpativiscema�<br />
amasTanave unda vaRiaroT, rom, erTis mxriv, am eklesiebsa da sakrebuloebs,<br />
xolo meores mxriv kaTolike eklesias Soris mniSvnelovani gansxvavebebi<br />
arsebobs, ara marto istoriuli, sociologiuri, fsiqologiuri da<br />
27 Sdr� �ON�� FLO��� �e��� 6 (1439)� Definiti� Laetentur caeli: MANSI 31, 1026 E�<br />
145
146<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
kulturuli Taviseburebebis gamo, aramed, upirveles yovlisa, gamocxadebuli<br />
WeSmaritebis ganmartebis sferoSi� am gansxvavebaTa miuxedavad, ekumenuri<br />
dialogis damyareba ufro advili rom gaxdes, gvsurs, SemdgomSi zogierT<br />
sakiTxs SevexoT, romlebic SeiZleba am dialogis safuZvelad da mis<br />
amosaval wertilad iqces�<br />
20� Cveni fiqri, upirveles yovlisa, im qristianebisken aris mimarTuli,<br />
vinc Riad scnobs, rom ieso qriste aris RmerTi, ufali da erTaderTi Suamavali<br />
RmerTsa da adamianebs Soris, sadideblad erTi RmrTisa, mamisa, Zisa<br />
da suli wmidisa� viciT, ra Tqma unda, rom arsebobs sakmaod mniSvnelovani<br />
gansxvavebebi kaTolike eklesiis moZRvrebisagan, romelic exeba qristes<br />
– RmrTis ganxorcielebul sityvasa da gamosyidvis saqmes, eklesiis saidumloebasa<br />
da msaxurebas, agreTve mariamis rols gamoxsnis saqmeSi� da mainc<br />
gvixaria, rom gamijnuli Zmebi qristes mimarTaven rogorc saeklesio ur-<br />
TierTobis wyarosa da centrs� qristesTan erTobis surviliT aRZrulni,<br />
isini sul ufro eZieben erTobas da cdiloben, yvelgan erTa Soris daamowmon<br />
sakuTari sarwmunoeba�<br />
21� wmida werilis siyvarulsa da Tayvaniscemas, lamis mis kults, Cveni<br />
Zmebi mihyavs wmida teqstis mudmiv da gulmodgine SeswavlasTan, „rameTu<br />
Zali RmrTisa¡ ars macxovrad yovlisa morwmunisa, huriisa pirvelad da<br />
merme warmarTisa“ (rom� 1, 16)�<br />
isini suli wmidas uxmoben da Tavad wmida werilSi RmerTs eZieben� Rmer-<br />
Ti maT qristeSi esaubreba, romelic winaswarmetyvelebma winaswar gvauwyes�<br />
is aris sityva RmrTisa, Cvens gamo ganxorcielebuli� wmida werilSi isini<br />
Wvreten qristes cxovrebasa da imas, rac saRmrTo moZRvarma adamianTa gamosaxsnelad<br />
aswavla da gaakeTa, upirveles yovlisa ki misi sikvdilisa da<br />
aRdgomis saidumloebebs�<br />
Cvengan gamijnuli qristianebi adastureben saRmrTo wignebis avtoritets,<br />
Tumca isini Cvengan gansxvavebulad (maT Sorisac aris azrTa sxvadasxvaoba)<br />
aRiqvamen mimarTebas wmida werilsa da eklesias Soris� am ukanasknelSi,<br />
kaTolikuri sarwmunoebis Tanaxmad, sagangebo adgili ukavia We-<br />
Smarit moZRvrebas, raTa moxdes dawerili saRmrTo sityvis ganmarteba da<br />
qadageba�<br />
miuxedavad amisa, wmida saubrebi (Eloquia) Tavad dialogSi aris SesaniSnavi<br />
iaraRi, RmrTis Zlier xelSi im erTobis misaRwevad gankuTvnili, romlsac<br />
macxovari yvela adamians sTavazobs�´´<br />
22� yovelTvis, roca naTlobis saidumlo, uflis ganwesebis Tanaxmad, wesisamebr<br />
sruldeba da misi miReba saTanado sulieri ganwyobiT xdeba, adamiani<br />
marTlac erwymis (incorporatur) jvarcmul da gandidebul qristes da<br />
aRorZinedeba saRmrTo cxovrebis gaziarebisaTvis, Tanaxmad mociqulisa:<br />
„mis Tana daefleniT naTlis-RebiTa miT, romlisa Tanaca aRsdegiT sarwmunoebiTa<br />
miT SewevniTa RmrTisa¡Ta, romelman-igi aRadgina mkudreTiT“<br />
(kol� 2, 12)� 28<br />
maSasadame, naTloba warmoadgens erTobis saidumlo kavSirs, romelic<br />
arsebobs yvela mis mier aRorZinebul [wevrs] Soris� TavisTavad naTloba<br />
aris mxolod sawyisi da amosavali, mTlianad qristeSi cxovrebis sisrulis<br />
miRwevisaken mimarTuli� amitom naTloba gamiznulia sarwmunoebis sruli<br />
aRsarebisTvis (professionem), gamoxsnis ganwesebaSi (institutum) sruli monawileobisTvis<br />
(incorporationem), rogorc es Tavad qristem isurva, dabolos,<br />
28 Sdr� rom� 6, 4�
UNITATIS REDINTEGRATIO<br />
evqaristiul urTierTobaSi (communionem eucharisticam) sruli CarTvisTvis<br />
(insertionem)�<br />
Cvengan gamijnuli saeklesio sakrebuloebi moklebulni arian Cven-<br />
Tan srul erTobas, naTlobidan gamomdinares� gvwams, rom maT ver Semoinaxes<br />
evqaristuli saidumloebis namdvili da sruli arsi, upirveles<br />
yovlisa, xarisxis saidumlos (Sacramenti Ordinis) uqonlobis gamo� da<br />
mainc, wmida serobisas uflis sikvdilisa da aRdgomis mogonebiT isini<br />
aRiareben, rom cxovreba qristesTan ziarebas niSnavs, da misi didebiT<br />
mosvlas elian� amitom dialogis sagani unda gaxdes moZRvreba uflis<br />
serobis Sesaxeb, sxva saidumloni, RmrTis Tayvaniscema (cultum) da eklesiis<br />
msaxurebani�<br />
23� am ZmaTa qristianuli cxovreba sazrdoobs qristes rwmeniT, mtkicdeba<br />
naTlobis madliTa da RmrTis sityvis SesmeniT, xolo gamoixateba is<br />
kerZo locvaSi, bibliis Sesaxeb fiqrSi, qristianuli ojaxis cxovrebaSi,<br />
RmrTis sadideblad Tavmoyrili sakrebulos RmrTismsaxurebaSi (cultu)� xSirad<br />
maTi msaxureba (cultus) Zveli erToblivi liturgiis aSkara elementebs<br />
Seicavs�<br />
qristes rwmena nayofs iZleva qebasa da madlierebaSi, romelic miRebuli<br />
saRmrTo sikeTisTvis gamoixateba� amas emateba samarTlianobis cocxali<br />
aRqma da moyvasis gulrwfeli siyvaruli� am qmediTma rwmenam Seqmna mravali<br />
instituti sulieri da xorcieli siRatakis Sesamsubuqeblad, axalgazrdobis<br />
aRsazrdelad, cxovrebis socialuri pirobebis gasaumjobeseblad,<br />
yvelgan mSvidobis ganmtkicebisTvis�<br />
Tumca bevr qristians yovelTvis ise ar esmis saxareba zneobis saki-<br />
TxebSi, rogorc kaTolikeebs, da dRevandeli sazogadoebis saWirboroto<br />
problemebis gadaWris gansxvavebul gzebs saxavs, mainc maT CvensaviT<br />
surT, erTgulni iyvnen qristes sityvisa, rogorc qristianuli Zalis<br />
wyarosi, da daemorCilon mociqulis mcnebas: „da yovelsave, rasaca iqmodiT<br />
sity¢T gina Tu saqmiT, yovelsave saxeliTa uflisa ieso¡siTa, hmadlobdiT<br />
RmerTsa da mamasa mis mier“ (kol� 3, 17)� ase SeiZleba daiwyos<br />
ekumenuri dialogi zneobis sferoSi saxarebis gamoyenebis (applicatione)<br />
Sesaxeb�<br />
24� amgvarad, Cven mokled gadmoveciT ekumenuri saqmianobis viTareba da<br />
mivuTiTeT im principebze, romlebic mas unda warmarTavdes� axla ki mzera<br />
rwmeniT momavlisken mivmarToT� wmida <strong>kreba</strong> mouwodebs erTgulebs, Tavi<br />
Seikavon yovelgvari zerelobisa da aragonivruli miswrafebisgan, romelmac<br />
erTobisken WeSmarit winsvlas SeiZleba ziani miayenos� maTi ekumenuri<br />
saqmianoba ver ganxorcieldeba, Tu is ar iqna sruliad da gulrwfelad<br />
kaTolikuri, anu im WeSmaritebis erTguli, romelic mociqulebisa da<br />
mamebisgan miviReT, da im sarwmunoebasTan Sexamebuli, romelsac kaTolike<br />
eklesia mudam aRiarebda (professa)� amasTanave, is iseTi sisrulisken unda<br />
miiswrafvodes, romelsac, ufals surs, rom droTaA viTarebaSi, zrdis procesSi,<br />
misma sxeulma miaRwios�<br />
wmida <strong>kreba</strong>s dabejiTebiT surs, rom kaTolike eklesiis SvilTa iniciativebi<br />
gamijnul ZmaTaA iniciativebTan erTobaSi xorcieldebodes, ise, rom<br />
araviTari dabrkoleba ar Seiqmnas gangebis gzebze da suli wmidis miswrafebebi<br />
(impulsionisbus) winaswar ar ganisajos� <strong>kreba</strong> acxadebs, rom mas gacnobierebuli<br />
aqvs Semdegi: mocemuli wmida amocana – yvela qristianis Serigeba<br />
qristes erTiani da erTaderTi eklesiis erTobaSi – aRemateba adamianur<br />
Zalebsa da SesaZleblobebs� amitom <strong>kreba</strong> Tavis imeds amyarebs eklesii-<br />
147
148<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
sTvis qristes locvaze, Cvens mimarT mamis siyvarulze, suli wmidis Zalaze�<br />
„xolo sasoebaman ar arcx¢nis, rameTu siyuaruli RmrTisa¡ ganfenil ars<br />
gulTa Sina CuenTa suliTa wmidiTa“ (rom� 5, 5)�<br />
yovelive erTad da cal-calke, rac am dekretSi gamocxadda,<br />
wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo uflebamosilebiT,<br />
romelic qristesgan gadmogveca, amas pativdebul<br />
mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT, vadgenT,<br />
vawesebT da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda, gamoqveyndes<br />
sadideblad RmrTisa�<br />
romi, wm� petresTan, 1964 wlis 21 dekemberi�<br />
me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />
(mohyveba mamaTa xelmowerebi)
dekreti<br />
eklesiaSi episkoposTa<br />
samoZRvro msaxurebis Sesaxeb<br />
CHRISTUS DOMINUS
pavle episkoposi,<br />
RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />
wmida krebis mamebTan erTad,<br />
samudamo saxsovrad<br />
dekreti<br />
eklesiaSi episkoposTa<br />
samoZRvro msaxurebis Sesaxeb<br />
Sesavali<br />
1� ufali qriste, cxoveli RmrTis Ze, movida, raTa Tavisi eri codvaTagan<br />
gamoexsna 1 da yvela adamiani wmidaeyo� Tavadac mamis mier movlinebulma,<br />
man Tavisi mociqulebi moavlina, 2 wmidayo isini da suli wmida gadasca, raTa<br />
maT mama dedamiwaze ganedidebinaT da adamianebi gamoexsnaT, „aRsaSenebelad<br />
guamisa qristesisa“ (efes� 4, 12)�<br />
2� romis pontifeqsi petres memkvidrea, romelsac qristem Tavisi cxvrebi<br />
da kravebi samwysod miando� qristes am eklesiaSi, saRmrTo ganwesebiT, igi<br />
sulTa mzrunvelobis uzenaesi, sruli, uSualo da sayovelTao uflebamosilebiT<br />
sargeblobs� igi yvela erTgulTa mwyemsad iqna movlinebuli, raTa<br />
ezruna sayovelTao eklesiis saerTo sikeTisaTvis da calkeul eklesiaTa<br />
sikeTisTvisac� amitom mas yvela eklesiaze xarisxobrivi (ordinariae) Zalauflebis<br />
upiratesoba gaaCnia�<br />
magram Tavad episkoposebic, suli wmidis mier dasmulni, mociqulTa adgils<br />
ikaveben, rogorc sulTa mwyemsebi� 3 uzenaes pontifeqsTan erTad movlinebulni,<br />
isini mis xelisuflebas eqvemdebarebian, raTa saukuno mwyemsis<br />
– qristes saqme mudmivad aRasrulon� 4 mociqulebsa da maT memkvidreebs qristem<br />
davaleba da ufleba misca, daemoZRvraT yvela xalxebi, xolo adamianebi<br />
wmidaeyoT da emwysoT� amgvarad, maTTvis miniWebuli suli wmidis mier<br />
episkoposebi gaxdnen sarwmunoebis namdvili da WeSmariti moZRvarni, pontifeqsebi<br />
da mRvdlebi� 5<br />
3� episkoposebi yvela eklesiis sazrunavs iziareben� saepiskopo xeldasxmis<br />
(per consecrationem) Sedegad maT saepiskoposo funqcia miiRes, 6 romelic<br />
RmrTis sayovelTao eklesiasTan mimarTebaSi moZRvrobasa da samRvdlo<br />
mmarTvelobas gulisxmobs� am funqcias isini erTobaSi da uzenaesi pontifeqsis<br />
meTaurobiT asruleben, kolegiaSi anu [erT] sxeulad gaerTianebulni�<br />
funqcias, romelic maTTvis rwmunebuli uflis samwysos nawilze vrceldeba,<br />
isini calcalke asruleben; TiToeuli misTvis mindobili calkeuli<br />
eklesiisTvis zrunavs, zogjer ki sxvadasxva eklesiaTa saerTo problemebs<br />
1 Sdr� maT� 1, 21�<br />
2 Sdr� ioan� 20, 21�<br />
3 Sdr� CONC� VAT� I, Const� dogm� I, de ecclesia Christi, Pastor aeternus, cap� 3, D 1821 (3061)�<br />
4 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de ecclesia Christi, Prooem., D 1821 (3050)�<br />
5 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de ecclesia, Lumen Gentium, cap� <strong>II</strong>I, nn� 21, 24, 25: AAS 57<br />
(1965), p� 24-25, 29-31�<br />
6 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de ecclesia, Lumen Gentium, cap� <strong>II</strong>I, n� 21: AAS 57 (1965), pp�<br />
24�25�<br />
151
152<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
erToblivad agvareben� wmida <strong>kreba</strong> iTvaliswinebs adamianTa sazogadoeba-<br />
Si arsebul mdgomareobas, romelic Cvens droSi axal iersaxes iZens, 7 da ganizraxavas,<br />
ufro zustad gansazRvros episkoposTa samRvdlo funqcia� man<br />
Semdegi daadgina�<br />
Tavi I<br />
episkoposebi da sayovelTao eklesia<br />
I. episkoposTa roli sayovelTao eklesiasTan mimarTebaSi<br />
4� sakramentuli xeldasxmisa da kolegiis meTaursa da wevrebTan ierarqiuli<br />
erTobis (communione) ZaliT episkoposebi saepiskoposo sxeulis wevrebs<br />
warmoadgenen� 8 „episkoposTa xarisxi mociqulTa kolegiis memkvidrea<br />
samRvdlo moZRvrobasa da marTvaSi� masSi mudam imyofeba samociqulo sxeuli,<br />
erTiani mis TavTan: romis pontifeqsTan, romlis gareSe is arasodes<br />
arsebobs; amdenad, es saepiskoposo sxeulic warmoadgens mTel eklesiaSi<br />
uzenaesi da sruli uflebamosilebis subieqts, Tumca am uflebamosilebis<br />
gamoyeneba mxolod romaeli pontifeqsis TanxmobiT SeiZleba�“ 9 es uflebamosileba<br />
„sazeimod sruldeba msoflio <strong>kreba</strong>ze�“ 10 amitom wmida <strong>kreba</strong> adgens,<br />
rom yvela episkoposs, vinc saepiskoposo kolegiis wevria, msoflio<br />
<strong>kreba</strong>ze monawileobis ufleba aqvs�<br />
„kolegialuri uflebamosileba SeiZleba ganxorcieldes dedamiwis sxvadasxva<br />
kuTxeSi gansaxlebul episkoposTa mier papTan erTad, im SemTxveva-<br />
Si, Tu kolegiis Tavi maT kolegialuri qmedebisken mouwodebs, an Tundac<br />
daeTanxmeba an Tavisuflad miiRebs dedamiwis sxvadasxva kuTxeSi mcxovreb<br />
episkoposTa erTian moqmedebas, rom amgvarad ganxorcieldes WeSmaritad<br />
kolegialuri qmedeba�“ 11<br />
5� dedamiwis sxvadasxva kuTxidan SerCeuli episkoposebi eklesiis uzenaes<br />
mwyemss, <strong>kreba</strong>ze Zalze qmediT daxmarebas uweven, im saxiT, romelic papma<br />
daadgina an daadgens� <strong>kreba</strong>s sakuTriv „episkoposTa sinodi ewodeba“ da<br />
rogorc mTeli kaTolikuri saepiskopos warmomadgeneli, is aRniSnavs, rom<br />
yvela episkoposi ieraqiuli erTobis saxiT msoflio eklesiisTvis mzrunvelobis<br />
monawilea� 12<br />
6� episkoposebma, rogorc mociqulTa legitimurma memkvidreebma da<br />
saepiskoposo kolegiis wevrebma, mudam unda icodnen, rom isini erTmaneTTan<br />
arian dakavSirebulni; isini yvela eklesiebisTvis unda zrunabdnen,<br />
radgan saRmrTo dadgenilebiTa da samociqulo funqciis ganwesebiT, Ti-<br />
Toeuli episkoposi, sxva episkoposebTan erTad, pasuxismgebelia eklesiisTvis�<br />
13 maT gansakuTrebiT im regionebisTvis unda izrunon, sadac RmrTis<br />
sityvis uwyeba jer ar momxdara, an sadac mRvdleTa mcirericxovnebis gamo<br />
qristes erTgulebs qristianuli cxovrebis mcnebebisgan ganSoreba an sulac<br />
rwmenis dakargva emuqreba�<br />
7 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>, Const� apost� Humane salutis, 25 dec� 1961: AAS 54 (1962), p� 6�<br />
8 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, Const� apost� Humane salutis, 25 dec� 1961: AAS 54 (1961), p� 6�<br />
9 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de ecclesia, Lumen Gentium, cap� <strong>II</strong>I, n� 22: AAS 57 (1965), pp�<br />
25-27�<br />
10 CONST� VAT� <strong>II</strong>, Cost� dogm� de ecclesia, ibid�<br />
11 CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de ecclesia, ibid�<br />
12 Sdr� PAULUS VI, Motu proprio Apostolica Sollicitudo, 15 sept� 1965: AAS 57 (1965), pp� 775-<br />
790�<br />
13 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de ecclesia, cap� <strong>II</strong>I, n� 23: AAS 57 (1965), pp� 27-28�
CHRISTUS DOMINUS<br />
amitom mTeli gulmodginebiT unda Seecadon, rom erTgulebma mxurvaled<br />
xeli Seuwyon da ganaviTaron evangelizaciisa da mociqulobis saqme�<br />
amasTan erTad, yuradReba unda miaqcion imas, rom sasuliero msaxurebma,<br />
agreTve damxmareebma (rogorc moweseebma, aseve saero pirebma) Sesaferisi<br />
momzadeba gaiaron misiebsa da im regionebSi samuSaod, romlebic samRvdeloTa<br />
naklebobiT gamoirCeva� episkoposebma imisTvisac unda izrunon, rom,<br />
SeZlebisdagvarad, maTi mRvdelmsaxurebis zogierTi waramomadgeneli xsenebul<br />
misiebs Seudges da diocezebSi wavides, raTa iq mudmivad an Tundac<br />
garkveuli droiT wmida msaxureba aRasrulos�<br />
garda amisa, episkoposebs yovelTvis unda axsovdeT, rom saeklesio qonebiT<br />
sargeblobisas maT ara mxolod Tavisi diocezebis moTxovnilebebi<br />
unda gaiTvaliswinon, aramed sxva calkeuli eklesiebisac: isini xom qristes<br />
erTiani eklesiis nawilebia� amgvarad, maT sxva diocezebsa Tu regionebsac<br />
unda miaqcion yuradReba, raTa maTi gaWirveba Seumsubuqon�<br />
7� upirveles yovlisa, isini Zmuri siyvaruliT unda moeqcnen im sasuliero<br />
mesveurebs, romlebic qristes saxelisaTvis gaWirvebasa da tanjvas iTmenen,<br />
sapatimroSi imyofebian, an saSualeba ara aqvT, Tavisi msaxureba Seasrulon�<br />
maT mimarT WeSmariti qmediTi zrunva aris saWiro, rom TanamoZmeTa<br />
locviTa da mxardaWeriT, maTi tkivili mineldes da Semsubuqdes�<br />
<strong>II</strong>. episkoposebi da samociqulo saydari<br />
8� a) episkoposebs, rogorc mociqulTa memkvidrebs, maTTvis rwmunebul<br />
diocezebSi TavisTavad aqvT xarisxobrivi (ordinaria), sakuTari da uSualo<br />
uflebamosileba, romelic maTi samRvdlo funqciis SesrulebisTvis aris<br />
saWiro� amasTanave, mudam da yvelaferSi uryevi rCeba sayovelTao uflebamosileba,<br />
romelic romis pontifeqsma Tavad an sxva avtoritetis SemTxvevaSi<br />
SeiZleba gamoiyenos�<br />
b) calkeul SemTxvevaSi TiToeul episkoposs SeuZlia gaaTavisuflos<br />
(dispensandi) eklesiis saerTo kanonisagan erTgulebi, romlebzec samarTlis<br />
normiT misi uflebamosileba vrceldeba� amis gaakeTeba mas yovelTvis<br />
SeuZlia, Tu miiCnevs, rom es erTgulTa sulier keTildReobas argebs, Tu,<br />
ra Tqma unda, eklesiis uzenaesi avtoritetis mier sagangebo miTiTebebi ar<br />
iqna mocemuli�<br />
9� sayovelTao eklesiaSi uflebamosilebis uzenasi, sruli da uSualo aRsrulebisas<br />
romis pontifeqsi sargeblobs romauli kuriis dikasteriebiT,<br />
romlebic, Sesabamisad, Tavis fuqncias misi saxeliTa da uflebamosilebiT,<br />
eklesiis sakeTildReod da sulier mwyemsTa msaxurebiTvis asruleben�<br />
da mainc, wmida krebis mamebis survilia, rom es dikasteriebi, romlebmac<br />
marTlac udidesi daxmareba gauwies romis pontifeqssa da eklesiis<br />
mwyemsebs, daeqvemdebaros axal wess, drois, regionebisa da wes-Cveulebebis<br />
moTxovnilebebaTa Sesabamisad� es gansakuTrebiT exeba maT ricxvs, saxelwodebas,<br />
kompetencias, procedurebsa da maTi muSaobis urTierTkoordinacias�<br />
14 mamebs agreTve surT, rom im samwyso funqciis gaTvaliswinebiT,<br />
romelic episkoposebs gaaCniaT, ufro zustad ganisazRvros romis pontifeqsis<br />
legatebis samsaxuri�<br />
14 Sdr� PAULUS VI; allocutio ad em�mos patres cardinales, exc�mos praesules, rev�mos praelatos ceter��q�e<br />
��manae c�riae ��ficiale�� 21 �e�t� 1963: ��� 55 (1963)� �� 793 ���<br />
153
154<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
10� es dikasteriebi mTeli eklesiis sakeTildReod aris Seqmnili� amitom<br />
sasurvelia, rom, misi wevrebi, TanamSromlebi da mrCevelni, agreTve romis<br />
pontifeqsis legatebi SeZlebisdagvarad, ufro meti odenobiT warmoadgendnen<br />
eklesiis sxvadasxva regionebs, ise, rom kaTolike eklesiis samsaxurma<br />
anu centralurma organoebma marTlac sayovelTao saxe miiRos�<br />
sasurvelia agreTve, rom dikasteriebis wevrTa Soris ramdenime episkoposic<br />
iqnes daSvebuli, gansakuTrebiT diocezebis episkoposebi, romlebic<br />
SeZleben, ufro srulad warmoadginon uzenasi pontifeqsis winaSe yvela eklesiaTa<br />
Sexedulebebi, imedebi da moTxovnilebebi�<br />
dabolos, krebis mamebs miaCniaT, rom Zalze sasargeblo iqneba, Tu dikasteriebi<br />
ufro metad mimarTaven daxmarebisTvis Rirseul, mcodne da gamocdil<br />
saero pirebs, raTa maTac TavisTvis Sesaferisi monawileoba miiRon<br />
saeklesio saqmeebSi�<br />
Tavi <strong>II</strong><br />
episkoposebi da calkeuli eklesiebi anu diocezebi<br />
I. diocezuri episkoposebi<br />
11� diocezi RmrTis eris nawilia, romelic episkoposs aris mindobili�<br />
episkoposi mas samRvdeloebasTan TanamSromlobaSi mwyemsavs� Tavis mwyemss<br />
mindobili da, saxarebisa da evqaristiis meSveobiT, episkoposis mier suli<br />
wmidaSi Sekrebili diocezi calke (particularem) eklesias warmoadgens, romelSic<br />
WeSmaritad mkvidrobs da moqmedebs qristes erTiani, wmida, kaTolike<br />
da samociqulo eklesia�<br />
TiToeuli episkoposs calkeuli eklesiebisTvis zrunva aqvT dakisrebuli�<br />
uzenaesi pontifeqsis uflebamosilebiT, is Tavis cxvrebs uflis saxeliT<br />
mwyemsavs, rogorc maTi sakuTari, ordinariusi da uSualo mwyemsi� ase<br />
ganaxorcielebs igi Tavis funqcias: swavlebas, wmidayofasa da xelmZRvanelobas�<br />
amasTanave, man Tavadac unda scnos is uflebebi, romlebic patriarqebsa<br />
Tu ierarqiis sxva avtoritetebs kanonierad ekuTvniT� 15<br />
episkoposebi unda ecadon, aRasrulon Tavisi samociqulo funqcia, rogorc<br />
qristes mowmeebma yvela adamianis winaSe� maT mxolod maTTvis ki ar<br />
unda izrunon, vinc ukve mihyveba mTavar mwyemss, aramed mTeli suliT unda<br />
iRvawon maTTvisac, vinc ase Tu ise ascda WeSmaritebis gzas, an qristes saxareba<br />
da misi gamomxsneli gulmowyaleba (misericordiam) ar icis, sanam bolos<br />
yvela ar iqneba moculi “yovliTa keTiliTa da simarTliTa da WeSmaritebi-<br />
Ta” (efes� 5, 9)�<br />
12� Tavisi funqciis Sesrulebisas, romelic swavlebas gulisxmobs, maT<br />
adamianebs qristes saxareba unda auwyon; episkopoTa mniSvnelovan funqciaTa<br />
Soris es movaleoba gansakuTrebulia� 16 suli [wmidis] ZaliT episkoposebma<br />
adamianebs sarwmunoebisken unda mouwodon, an cxoveli rwmena ganumtkicon�<br />
qristes saidumloeba episkoposebma adamianebs srulad unda<br />
SesTavazon, kerZod, is WeSmaritebebi, romelTa arcodna qristes arcodna<br />
aris, agreTve gza, RmrTiv gamocxadebuli sadideblad RmrTisa da amasTanave<br />
saukuno netarebis mosapoveblad� 17<br />
15 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de ecclesiis orientalibus catholicis, Orientalism Ecclesiarum, nn� 7-!!:<br />
AAS 57 (1965), pp� 79-80�<br />
16 Sdr� CONC� TRID�, sess� V, decr� de reform., c�2, Msi 33, 30; sess� XXIV, decr� de reform., c� 4�, Msi<br />
33, 159; CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de ecclesia, Lumen Gentium, cap� <strong>II</strong>I, n� 25: AAS 57 (1965), p� 29 ss�<br />
17 Sdr� CONC: VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de ecclesia, Lumen Gentium, cap� <strong>II</strong>I, n� 25: AAS 57 (1965), pp�<br />
29-31�
CHRISTUS DOMINUS<br />
garda amisa, maT unda aCvenon, rom miwieri sinamdvile da adamianuri instituciebic,<br />
Semoqmedi RmrTis ganzraxvis Tanaxmad, adamianTa gamosaxsnelad<br />
aris mowyobili da maT, Sesabamisad, sakmaod didi wvlilis Setana<br />
SeuZliaT qristes sxeulis aSenebis saqmeSi� dae, aswavlon, eklesiis moZRvrebis<br />
Tanaxmad, ra didad aris dasafasebeli, adamianis pirovneba, Tavisi<br />
TavisuflebiTa da sxeulebrivi cxovrebiT; ojaxi, Tavisi erTianobiTa da<br />
simyariT, STamomavlobis gaCeniTa da aRzrdiT; samoqalaqo sazogadoeba,<br />
Tavisi kanonebiTa da profesiebiT; samuSao da dasveneba, xelovnebis dargebi<br />
da teqnikuri gamogonebebi; siRaribe da simdidre� dabolos, maT unda<br />
warmoadginon principebi, romelTa safuZvelze gadawydeba iseTi urTulesi<br />
problemebi, rogoric aris materialuri qonebis floba, zrda da swori<br />
ganawileba, mSvidoba da omi, yvela eris Zmuri Tanacxovreba� 18<br />
13� qristianuli moZRvreba episkoposebma drois moTxovnilebebis Sesabamisad<br />
unda warmoadginon� moZRvrebam im sirTuleebsa da kiTxvebs unda<br />
upasuxos, romlebic adamianebs gansakuTrebiT awuxebs da aSinebs� moZRvrebas<br />
isini unda gaufrTxildnen, xolo erTgulebs misi dacva da gavrceleba<br />
unda aswavlon� misi gadacemiT episkoposebma unda daamowmon eklesiis dedobrivi<br />
mzrunveloba yvela adamianis – rogorc erTgulis, aseve ara erTgulis<br />
mimarT� gansakuTrebuli yuradReba Ratakebisa da sustebis mimarT<br />
unda gamoavlinon; ufalma xom isini maTi evangelizaciisTvis moavlina�<br />
eklesiis amocanaa, sasaubrod mivides adamianur sazogadoebasTan, romelSic<br />
Tavad cxovrobs� 19 episkoposTa upirvelesi movaleoba aris, mividnen<br />
adamianebTan, raTa maTTan saubari daiwyon da ganagrZon� WeSmariteba mudam<br />
siyvarulTan, xolo goniereba sikeTesTan (amore) unda iyos dakavSirebuli�<br />
amitom gamoxsnis es saubari unda gamoirCeodes enis sicxadiT da, amasTanave,<br />
simdabliTa da sirbiliT, agreTve saTanado gonivrulobiT, romelsac<br />
ndoba unda axldes, radgan is megobrobas uwyobs xels da, bunebrivia, erTsulovnebas<br />
badebs� 20<br />
isini unda ecadon, qristianuli moZRvrebis uwyebisaTvis sadReisod arsebuli<br />
saxvadasxva saSualebebi gamoiyenon, upirveles yovlisa ki qadageba<br />
da katexeturi swavleba, romlebsac yovelTvis pirveli adgili ukavia�<br />
garda amisa, maT unda isargeblon moZRvrebis gadmocemiT skolebSi, akademiebSi,<br />
konferenciebsa da nebismier gaerTianebze� moZRvrebis gavrceleba<br />
SesaZlebelia sajaro deklaraciebis saxiTac, romlebsac ama Tu im movlenis<br />
gamo aqvs adgili, presisa da sazogadoebrivi komunikaciis sxva saSualebebiT,<br />
romlebic qristes saxarebis sauwyeblad srulyofilad unda iqnas<br />
gamoyenebuli� 21<br />
14� episkoposebma yuradReba unda miaqcion, rom katexeturi swavlebis mizania,<br />
moZRvrebis meSveobiT naTelyofili sarwmunoeba adamianebSi cocxali,<br />
gasagebi da qmediTi gaxados� episkoposebma yuradReba unda miaqcion,<br />
rom es swavleba gulmodgined miewodos bavSvebsa da mozardebs, axalgazrdebsa<br />
da zrdasrulebs� am gadacemis procesSi gasaTvaliswinebelia ara mxolod<br />
sagnisTvis Sesaferisi wesi da meTodi, aramed msmenelTa xasiaTi, SesaZleblobebi,<br />
asaki da cxovrebis pirobebi� es swavleba wmida werils, tradicias,<br />
liturgias, moZRvrobasa da cxovrebas unda emyarebodes�<br />
18 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, Litt encycl� Pacem in terris, 11 apr� 1963, passim: AAS 55 (1963), pp� 257-<br />
304�<br />
19 Sdr� PAULUS VI, litt� encycl� Ecclesiam Suam, 6 aug� 1964: AAS 56 (1964), p� 639�<br />
20 Sdr� PAULUS VI, litt� encycl� Ecclesiam Suam, 6 aug� 1964: AAS 56 (1964), p� 644-645�<br />
21 Sdr� CONC: VAT� <strong>II</strong>, Decr� de instrumentis communicationis socialis, Inter mirifica, AAS 56 (1964),<br />
pp� 145-153�<br />
155
156<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
episkoposebma unda izrunon imisaTvis, rom katexetebi Tavisi funqciisaTvis<br />
saTanadod moemzadon, safuZvlianad gaecnon eklesiis moZRvrebas,<br />
agreTve Teoriulad da praqtikulad Seiswavlon pedagogieuri disciplinebi�<br />
episkoposebi agreTve unda Seecadon, ganaaxlon mozrdilTa katexeturi<br />
swavleba, an misi adaptacia moaxdinon�<br />
15� Tavisi funqciis Sesrulebisas, romelic wmidayofaSi gamoixateba,<br />
episkoposebs unda axsovdeT, rom Tavadac adamianTagan iyvnen rCeulni<br />
da adamianebisTvis dayenebulni, raTa RmerTTan urTierTierTobisas<br />
codvebisTvis ZRveni da msxverpli mietanaT� marTlac, episkoposebs axarebs<br />
xarisxis saidumlos sisavse� maTi uflebamosilebis aRsrulebisas<br />
maTze damokidebulni arian mRvdlebi (saepiskoposo xarisxis mzrunveli<br />
TanamSromlebi rom yofiliyvnen, isinic axali aRTqmis WeSmarit mRvdelmsaxurebad<br />
iqnen xeldasxmulni) da diakonebic (msaxurebisTvis dani-<br />
Snulni (ordinati), isini RmrTis ers episkoposTan da mis samRvdeloebasTan<br />
(presbyterio) erTad emsaxurebian)� amgvarad, Tavad episkoposebi RmrTis<br />
saidumloebaTa mTavari ganmkarguleblebi (dispensatores) arian� isini warmarTaven,<br />
asazrdoeben da icaven maTTvis rwmunebul mTels liturgiul<br />
cxovrebas eklesiaSi� 22<br />
episkoposebi mudam unda ecadon, rom qristes erTgulebma evqaristiis<br />
meSveobiT ufro Rrmad Seicnon da SeigrZnon (vivant) aRdgomis saidumloeba,<br />
raTa mWidrod Seikrnen erTi sxeulad, qristes siyvarulis erTianobaSi� 23<br />
“locvasa da msaxurebasa amis sity¢sasa” (saqme 6, 5) gankrZalulni, episkoposebi<br />
cdiloben, rom yvelani, visTvisac zrunva maT abariaT, erTsulovnad<br />
locvaSi iyvenen gankrZalulni, 24 saidumloTa miRebiT madlSi gaizardon da<br />
uflisTvis erTguli mowmeni iyvnen�<br />
episkoposebi srulyofilebisken miiswrafvian da cdiloben, xeli Seuwyon<br />
Tavis samRvdeloTa, moweseTa da saeroTa sulierobis daxvewas, TiToeuli<br />
maTganis mowodebis Sesabamisad� 25 amasTanave maT unda axsovdeT, rom Tavad<br />
unda miscen sulierobis magaliTi siyvarulSi, simdablesa da cxovrebis simartiveSi�<br />
episkoposebma unda wmidayon maTTvis mindobili eklesiebi, raTa<br />
maTSi srulad gabrwyindes qristes sayovelTao eklesiis gancda� amitom maT<br />
maqsimalurad xeli unda Seuwyon samRvdelmsaxuro da samoweseo mowodebas<br />
da misionerul mowodebas gansakuTrebuli yuradReba dauTmon�<br />
16� Tavis funqciaSi, romelic mamobasa da mRvdlobas gulisxmobs, episkoposebi<br />
TavisianTa Soris unda iyvnen rogorc masaxurni, 26 keTili mwyemsebi,<br />
romlebic icnoben Tavis cxvrebs da isinic icnoben maT, WeSmariti mamebi,<br />
romlebic gamoirCevian siyvarulis suliTa da yvelas mimarT mzrunvelobiT<br />
da vis RmrTivmoniWebul avtoritetsac yvela nebayoflobiT daemor-<br />
Cileba� maT Tavisi samwysos mTeli ojaxi ise unda Sekribon da daawyon, rom<br />
yvelas gacnobierebuli hqondes Tavisi movaleobebi da yvelam siyvarulis<br />
erTobaSi icxovros da imoqmedos�<br />
es rom ufro qmediTad ganxorcieldes, episkoposebma, “yovlisa-ve-T¢s<br />
saqmisa keTilisa ganmzadebul” (2tim� 2, 21) da yovlisa damTmenebma “rCeul-<br />
22 Sdr� CONC� VAT�<strong>II</strong>, Const� de sacra liturgia, Sacrosanctum Consilium, AAS 56 (1964), p� 97 ss�;<br />
PAULUS VI, Motu proprio Sacrum Liturgiam, 25 jan� 1964: AAS 56 (1964), p� 139 ss�<br />
23 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, Litt� encycl� Mediator Dei, 20 nov� 1947: AAS 39 (1947), p� 521 ss�; PAULUS VI,<br />
Litt� encycl� Mysterium Fidei, 3 sep� 1965: AAS 57 (1965), pp� 753-774�<br />
24 Sdr� saqme 1, 14 da 2, 46�<br />
25 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de ecclesia, Lumen Gentium, cap� VI, n� 44-45: AAS 57 (1965),<br />
pp� 50-52�<br />
26 Sdr� luk� 22, 26-27�
CHRISTUS DOMINUS<br />
Ta maTT¢s” (2tim� 2, 10), Tavisi cxovreba ise unda moawyon, rom is drois<br />
moTxovnilebebs Seesabamebodes�<br />
episkoposebi yovelTvis gansakuTrebuli siyvaruliT unda moepyran mRvdelmsaxurebs:<br />
isini xom episkoposTa funqciebisa da mzrunvelobis nawils<br />
Tavis Tavze iReben da maT yoveldRiuri gulmodginebiT asruleben� episkoposebma<br />
isini Svilebad da megobrebad unda miiCnion, 27 mzad iyvnen, maT mousminon<br />
da ase, ndobiT aRsavse urTierTobaSi, mTeli diocezis samwyso saqmisTvis<br />
iRvawon�<br />
maT sulier, inteleqtualur da materialur pirobebs episkoposebi<br />
yuradRebiT unda moekidon, raTa mRvdelmsaxurebs SeeZloT, jansaRad da<br />
RmrTismosavad icxovron da Tavisi msaxureba erTgulad da nayofierad<br />
Seasrulon� amitom episkoposebma instituciebs xeli unda Seuwyon da sagangebo<br />
Sexvedrebi moawyon, romlebic mRvdlemsaxurebs dro da dro Sekrebis<br />
SesaZleblobas miscems, raTa cxovrebis ganaxlebisTvis ufro xangrZlivi<br />
sulieri wvrTna gaiaron da saeklesio disciplinebSi codna gaiRrmavon� es<br />
exeba, upirveles yovlisa, wmida werilsa da Teologias, umniSvnelovanes<br />
socialur sakiTxebs, agreTve samRvdlo moqmedebis axal meTodebs� qmediTi<br />
gulmowyalebiT episkoposebi im mRvdelmsaxurebs unda moekidon, vinc ama<br />
Tu im saxiT safrTxeSi imyofeba an raRacaSi Secda�<br />
imisaTvis, raTa episkoposebma erTgulTa keTildReobisTvis ise iRvawon,<br />
rogorc es TiToeuli maTganis mdgomareobas Seefereba, unda Seecadon,<br />
namdvilad gaigon maTi moTxovnilebebi im socialuri viTarebis pirobeb-<br />
Si, romlebSic isini cxovroben� amisaTvis maT saTanado saSualebebs unda<br />
mimarTon, upirveles yovlisa, socialur gamokiTxvebs� maT yvelas mimarT<br />
marTebT yuradReba, ganurCevlad asakis, mdomareobis, erovnebis, iqnebian<br />
isini adgilobrivi macxovreblebi, Camosulebi Tu wamsvlel-momsvlelebi�<br />
am samwyso mzrunvelobis aRsrulebisas episkoposebma Tavis erTgulebs<br />
maTi wili saeklesio saqmeebisa unda miandon, scnon maTi movaleoba da<br />
ufleba, romelic qristes saidumlo (mystici) sxeulis SenebaSi qmediT Tanam-<br />
Sromlobas niSnavs�<br />
episkoposebi siyvaruliT unda moepyran gamijnul Zmebs, urCion erTgulebs,<br />
maT mimarT didi humanuroba da sikeTe (caritate) gamoavlinon, agreTve<br />
xeli Seuwyon ekumenizms, ise, rogorc is eklesias esmis� 28 Tavad mounaTlavebsac<br />
ki isini gulisyuriT unda moepyran, raTa maTTvisac gabrwindes ieso<br />
qristes sikeTe, romlis mowmenic yvelas winaSe episkoposebi arian�<br />
17� saWiroa xeli Seewyos mociqulobis sxvadasxva formas, agreTve,<br />
episkoposis xelmZRvanelobiT, rogorc sayovelTao diocezSi, aseve mis<br />
calkeul regionebSi, yvela samociqulo saqmis koordinaciasa da Sinagan<br />
kavSirs, raTa yvela iniciativa da institucia (katexeturi, misioneruli,<br />
saqvelmoqmedo, socialuri, saojaxo, saswavlo da nebismieri sxva), samwyso<br />
miznisken iyos mimarTuli da SeTanxmebuli moqmedebiT warimarTos, rac<br />
diocezis erTianobasac ufro naTlad warmoaCens�<br />
gansakuTrebul yuradRebas imsaxurebs erTgulTa movaleoba, romelic,<br />
TiToeuli maTganis mdgomareobisa da SesaZleblobis Sesabamisad, mociqulobis<br />
aRsrulebas (excercendum) gulisxmobs� sasurvelia, maT monawileoba<br />
miiRon saeroTa mociqulobis sxvadasxva saqmeebSi, upirveles yovlisa, ka-<br />
Tolikur qmedebaSi, da xeli Seuwyon mas� agreTve saWiroa im asociaciebisTvis<br />
xelSewyoba da daxmareba, romlebic, pirdapir Tu iribad, zebunebrivi<br />
miznisken miiswrafvis, anu ufro srulyofili cxovrebisken miiltvis, cdi-<br />
27 Sdr� ioan� 15, 15�<br />
28 Sdr� CONC� VAT�<strong>II</strong>, Decr� de oecumenismo, Unitatis redintegratio, AAS 57 (1965), pp� 90-107�<br />
157
158<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
lobs, qristes saxareba yvelas auwyos, qristianul moZRvrebasa da sajaro<br />
kultmsaxurebas xeli Seuwyos, socialuri miznebi ganaxorcielos, RmrTismosavi<br />
Tu saqvelmoqmedi saqmeebi aRasrulos�<br />
mociqulobis formebi Zireulad unda Seesabamos dRevandelobis moTxovnilebebs�<br />
isini adamianTa ara marTo sulier da zneobriv viTarebas iTvalisiwinebdes,<br />
aramed socialurs, demografiulsa da ekonomikursac� yovelive<br />
amis efeqturad da nayofierad Sesrulebas didad uwyobs xels socialuri<br />
da religiuri Ziebani, romlebsac pastoraluri sociologiis samsaxurebi<br />
awarmoebs� maT dabejiTebiT vuwevT rekomendacias�<br />
18� sagangebo yuradRebas imsaxureben is erTgulebi, romlebic [garkveuli]<br />
cxovrebis pirobebis gamo ar SeuZliaT, sakmarisad isargeblon sakrebuloTa<br />
saerTo xarisxobrivi (ordinaria) samwyso mzrunvelobiT, an mas mTlianad<br />
arian moklebulni� aseTebi arian mravalricxovani migrantebi, devnilebi da<br />
ltolvilni, mezRvaurebi da mfrinavebi, momTabareni da sxva msgavsi adamianebi�<br />
Sesabamisi samwyso meTodebi unda SemuSavdes imisaTvis, raTa xeli<br />
Seewyos im adamianTa sulier cxovrebas, vinc dasvenebis mizniT droebiT<br />
sxva regionebisken miemarTeba�<br />
episkoposTa konferenciebma, upirveles yovlisa, qveynis SigniT, gulmodgined<br />
unda Seiswavlos gadaudebeli sakiTxebi, romlebic zemoxsenebul<br />
jgufebs exeba, da, saTanado saSualebebiTa da instituciebiT, erTsulovnad<br />
da SeerTebuli ZalebiT Seecados, maTTvis sulierad izrunos� upirveles<br />
yovlisa, maT unda gaiTvaliswinon samociqulo saydris mier dadgenili<br />
29 an dasadgeni normebi, romlebic drois, adgilisa da pirovnebaTa viTarebas<br />
unda Seesabamebodes�<br />
19� Tavisi samociqulo funqciis aRsrulebisas, romelic sulTa gamoxsnisken<br />
aris mimarTuli, episkoposebi nebismieri samoqalaqo xelisuflebisgan<br />
sruli da SeuzRudavi TavisuflebiTa da damoukideblobiT sargebloben�<br />
amitom ar SeiZleba saeklesio funqciis wvrTnisas maTTvis pirdapir Tu<br />
iribad xelis SeSla, an samociqulo saydarTan da sxva saeklesio avtoritetebTan<br />
da Tavis qveSevrdomebTan Tavisuflad urTierTobis akrZalva�<br />
wmida mwyemsebi, Tavisi samwysos sulieri zrunviT moculni, qmediTad<br />
xels uwyoben socialur da samoqalaqo sferoSi winsvlasa da keTildReobas�<br />
amisaTvis isini, Tavisi movaleobis farglebsa da episkoposebisTvis<br />
Sesaferisi saxiT, aqtiurad exmarebian sajaro xelisuflebas, mouwodeben<br />
samarTliani kanonebisadmi morCilebisa da kanonierad dadgenili xelisuflebisadmi<br />
pativiscemisken�<br />
20� episkoposTa samociqulo funqcia ufali qristes mier iqna dadgenili�<br />
is sulieri da zebunebrivi miznisken aris mimarTuli� amitom wmida<br />
<strong>kreba</strong> ganacxadebs, rom episkoposTa dasaxeleba da dayeneba warmoadgens<br />
kompetenturi saeklesio xelisuflebis sakuTriv, sagangebo da TavisTavad<br />
eqskluziur uflebas�<br />
eklesiis Tavisuflebis sworad dacvisa da erTgulTa keTildReobisTvis<br />
ufro efeqturad da advilad xelSewyobis mizniT, wmida <strong>kreba</strong> gamoTqvams<br />
survils, rom momavalSi samoqalaqo xelisuflebas ar mieniWos araviTari<br />
ufleba da privilegia, romelic saepiskoposo movaleobasTan dakavSirebiT<br />
arCevas, dasaxelebas, wardgenas an daniSnvas gulisxmobs� xolo samoqalaqo<br />
29 Sdr� S� PIUS X�, Motu proprio Iampridem, 19 mart� 1914: AAS 6 (1914), p� 173 ss�; PIUS X<strong>II</strong>,<br />
Const� ad� Exsul Familia, 1 aug� 1952: AAS 44 (1952), p� 649 ss�; Leges Operis Apostolatus Maris, 21 nov� 1957:<br />
AAS 50 (1958), pp� 375-383�
CHRISTUS DOMINUS<br />
xelisufalT, romelTa keTilganwyobas saeklesio nebis mimarT wmida <strong>kreba</strong><br />
madlierebiT aRiarebs da didad afasebs, igi umorCilesad (humanissime)<br />
sTxovs, samociqulo saydarTan TaTbiris Sedegad, nebayoflobiT Tqvas<br />
uari uflebebsa da privilegiebze, romlebiTac amJamad SeTanxmebisa Tu<br />
Cveulebis safuZvelze sargeblobs�<br />
21� episkoposTa samwyso funqcia Zalze mniSvnelovania da mZimea� amitom<br />
dabejiTebiT movuwodebT diocezis episkoposebs an uflebebiT maT tol<br />
pirebs, rom nebayoflobiT an kompetenturi uflebamosili piris SeTavazebiis<br />
safuZvelze, uari Tqvan Tavis movaleobaze, Tuki xandazmulobis an<br />
sxva seriozuli mizezis gamo Tavisi funqciis Sesruleba uWirT� Tu kompetenturma<br />
uflebamosilma pirma gadadgoma daakmayofila, man unda izrunos<br />
imisaTvis, rom gadamdgari piri saTanado xelSewyoba hqondes da misTvis Sesaferisi<br />
uflebebi gaaCndes�<br />
<strong>II</strong>. diocezebis sazRvrebis dadgena<br />
22� imisaTvis, raTa diocezma Tavisi mizani Seasrulos, eklesiis buneba<br />
naTlad unda gamovlindes RmrTis erSi, romelic am diocezs ekuTvnis�<br />
episkoposebs unda SeeZloT, nayofierad Seasrulon maTSi Tavisi samwyso<br />
funqciebi� da bolos, RmrTis eris gamoxsnisadmi msaxureba rac SeiZleba<br />
srulyofilad unda ganxorcieldes�<br />
yovelive es moiTxovs diocezebis sazRvrebis Sesabamis dadgenas, agreTve<br />
samRvdeloebisa da saxsrebis gonivrul, mociqulobis moTxovnilebebis Sesabamis<br />
ganawilebas� es yvelaferi sasikeToa ara marto samRvdelobisa da<br />
qristes erTgulebisTvis (maT es pirdapir exeba), aramed mTeli kaTolike<br />
eklesiisTvisac�<br />
amitom, diocezebis sazRvrebis dadgenasTan dakavSirebiT, wmida <strong>kreba</strong><br />
adgens: ramdenadac amas sulTa keTildReoba moiTxovs, SeZlebisdgvarad<br />
male, saTanado sifrTxiliT, am sakiTxis gadasinjva unda moxdes: diocezebi<br />
SeiZleba gaimijnos, danawildes an gaerTiandes, maTi sazRvrebi Seicvalos,<br />
saepiskoposo saydrisTvis ufro Sesaferisi adgili SeirCes, an sulac (gansakuTrebiT<br />
es exeba didi qalaqebisgan Sedgenil diocezebs) axali Sinagani<br />
danawileba moxdes�<br />
23� diocezuri sazRvrebis dadgenisas, upirveles yovlisa, xeluxleblad<br />
unda iqnas miCneuli TiToeuli diocezis organuli erTianoba pirovnebebTan,<br />
samsaxurebsa da instituciebTan: yovelive aman rogorc cocxalma<br />
organizma unda iarsebos� calkeul SemTxvevebSi yvela garemoebis guldasmiT<br />
gaTvalisiwnebis safuZvelze, SeiZleba Semdegi zogadi kriteriumebiT<br />
vixelmZRvaneloT:<br />
1) diocezis sazRvrebis dadgenisas SeZlebisdagavarad gasaTvaliswinebelia<br />
RmrTis eris Semadgenlobis mravalferovneba� aman SeiZleba didad<br />
Seuwyos xeli samwyso mzrunvelobis ganxorcielebas� amasTanave saWiroa<br />
zrunva imisaTvis, rom SeZlebisdagvarad erTianad iqnas SenarCunebuli am<br />
eris demografiul Sedgenilobasa da samoqalaqo samsaxurebsa Tu socialur<br />
instituciebs Soris erToba, romlebic mis organul struqturas qmnis�<br />
amitom TiToeuli diocezis teritoria erT mTlianobas unda warmoadgendes�<br />
amavdroulad, yuradReba unda mieqces samoqalaqo sazRvrebis farglebs,<br />
agreTve adamianebisa da adgilebis gansakuTrebul viTarebebs, magaliTad,<br />
fsiqologiurs, ekonomikurs, geografiuls, istoriuls�<br />
159
160<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
2) diocezuri teritoriis sidide da misi macxovreblebis raodenoba<br />
sazogadod iseTi unda iyos, rom, erTis mxriv, Tavad episkoposma (Tundac<br />
sxvebis daxmarebiT), SeZlos, Seasrulos pontifikaliebi da samwyso vizitebi<br />
gaakeTos, saTanadod warmarTos da SeaTanxmos diocezaSi samociqulo<br />
saqme, gaicnos, upiveles yovlisa, Tavisi mRvdelmsaxurni, agreTve moweseni<br />
da saeroni, romlebic diocezur saqmeebSi monawileoben� meores mxriv, sakmarisad<br />
didi da saTanado asparezi unda arsebobdes imisaTvis, raTa yvelam,<br />
rogorc episkoposma aseve samRvdeloebam, mTeli Tavisi Zala msaxurebas<br />
moaxmaron� amasTanave, isini yovelTvis unda iTvaliswinebdnen sayovelTao<br />
eklesiis moTxovnilebebs�<br />
3) diocezSi gamoxsnis msaxureba ufro nayofierad rom ganxorcieldes,<br />
Semdegi wesis gaTvaliswineba aris saWiro: TiToeul diocezs Tavis gankargulebaSi<br />
unda hyavdes samRvdeloni, romlebic raodenobiTa da SesaZleblobebiT<br />
RmrTis eris mwysobas kargad SeZleben� ar unda iyos samsaxurebis,<br />
instituciebisa da saqmeebis nakleboba, romlebic calkeuli eklesiisTvis<br />
aris gankuTvnili da kargi mmarTvelobisa da samociqulo saqmis aRsasruleblad<br />
aris aucilebeli� da bolos, unda arsebobdes (an momavalSi mainc<br />
gonivruli windaxedulobiT mopovebul iqnas) saxsrebi pirovnebebisa da instituciebis<br />
Sesanaxad�<br />
amave mizans unda iTvaliswinebdes diocezuri episkoposis zrunva sulieri<br />
moTxovnilebebisTvis iq, sadac gansxvavebuli wesis erTgulebi cxovroben�<br />
episkoposs SeuZlia, es mRvdelmsaxurTa an mocemuli wesis sakrebuloebis<br />
meSveobiT ganaxorcielos, an saepiskoposo vikariusis meSveobiT,<br />
romelic saTanado uflebamosilebiT aris aRWurvili da, SesaZloa, saepiskoposo<br />
niSniTac aris Semkuli� episkoposma Tavadac SeiZleba Seasrulos<br />
gansxvavebul wesTa ordinariusis funqcia� Tuki yovelive es, garkveuli<br />
mosazrebiT, samociqulo saydris gadawyvetilebiT, SeuZlebelia, maSin gansxvavebuli<br />
wesebisTvis maTi sakuTari ierarqia unda dawesdes�<br />
msgavs viTarebaSi saWiroa yuradReba im erTgulTa mimarT, romlebsac<br />
gansxvavebuli ena aqvT� es unda moxdes im mRvdelmsaxurTa meSveobiT an amave<br />
enis parusiebis saSualebiT, an saepiskoposo vikariusis SuamavlobiT,<br />
romelic enas kargad flobs da, garkveul SemTxvevaSi, saepiskoposo niSni-<br />
Tac aris Semkuli� yovelive es SeiZleba sxva, ufro mizanSewonili gadawyvetilebebiTac<br />
mowesrigdes�<br />
24� 22-23-e muxlebis Sesabamisad, diocezebis Secvlasa da ganaxlebas<br />
rac Seexeba, xeluxlebeli rCeba aRmosavleTis eklesiebis disciplina�<br />
amave dros, sasurvelia, rom kompetenturma saepiskoposo konferenciebma<br />
es saqmeebi ganixilon, TiToeulma – Tavisi teritoriisaTvis� saWiroebis<br />
SemTxvevaSi maT SeuZliaT sagangebo saepiskoposo komisia moiwvion� magram<br />
manamde yovelTvis unda mousminon Sesabamisi provinciebisa Tu regionebis<br />
episikoposebs, xolo Semdeg Tavisi ganzraxvebi da survilebi samociqulo<br />
saydars SesTavazon�<br />
I. samRvdlo funqciaSi diocezuri episkoposis TanamSromlebi<br />
1) TanaSemwe da damxmare episkoposebi<br />
25� diocezebis mmarTvelobaSi episkoposTa samRvdlo funqcisTvis<br />
zrunva yovelTvis unda iTvaliswinebdes uflis samwysos keTildReobas,<br />
rogorc umaRles princips� imisaTvis, rom es saTanadod ganxorcieldes,<br />
damxmare episkoposebis dayeneba aris saWiro, radgan zogjer diocezuri
CHRISTUS DOMINUS<br />
episkoposi TviTon ver asrulebs yvela saepiskoposo funqcias, ise, rogorc<br />
amas sulTa keTildReoba moiTxovs� amis mizezi sxvadasxva SeiZleba<br />
iyos: diocezis sidide, mcxovrebTa didi ricxvi, mociqulobis sagangebo<br />
viTareba an sxvagvari mizezebi� zogjer gansakuTrebuli aucilebloba moi-<br />
Txovs, rom Tavad diocezuri episkoposis dasaxmareblad TanaSemwe episkoposis<br />
dayeneba moxdes� episkoposis TanaSemweebi da damxmareebi Sesabamisi<br />
ZalauflebiT unda iyvnen aRWurvilni, raTa yovelTvis SenarCunebuli<br />
iyos docezuri mmarTvelobis erTianoba da, imavdroulad, maTi saqmianoba<br />
ufro qmediTi gaxdes, xolo sakuTriv episkoposebTa Rirseba kargad iqnas<br />
daculi�<br />
maSasadame, TanaSemwe da damxmare episkoposebi mowodebulni arian imisaTvis,<br />
raTa gaiziaron diocezuri episkoposebis mzrunveloba� amitom<br />
maT Tavisi funqcia ise unda Seasrulon, rom yvela saqmeSi masTan srul<br />
TanxmobaSi iyvnen� garda amisa, maT mudam unda gamoavlinon morCileba da<br />
mowiweba diocezuri episkoposis mimarT, romelsac, Tavis mxriv, Zmurad<br />
unda uyvardes TanaSemwe da damxmare episkoposebi da maT pativiscemiT<br />
epyrobodes�<br />
26� Tu sulTa keTildReoba amas moiTxovs, diocezur episkoposi ar unda<br />
moeridos, ulebamosil xelisuflebas erTi an meti damxmare sTxovos, romlebic<br />
diocezisTvis memkvidrebis uflebis gareSe iqnebian daniSnulni�<br />
Tu daniSnvis Sesaxeb werilebi mocemul sakiTxTan dakavSirebiT winaswar<br />
arafers iTvaliswinebs, diocezurma episkoposma Tavis damxmare Tu damxmareebi<br />
unda daniSnos generalur vikariusebad an sapiskoposo vikariusebad<br />
mainc, romlebic mxolod misi xelisuflebisgan iqnebian damokidebulni�<br />
episkoposi maT unda daeTaTbiros mniSvnelovani sakiTxebis mogvarebisas,<br />
gansakuTrebiT samociqulo xasiaTisa�<br />
Tu uflebamosilma xelisuflebam sxvagvarad ar daadgina, damxmare<br />
episkoposebisTvis kanoniT gansazRvruli uflebamosilebebi da SesaZleblobebi<br />
diocezuri episkoposis funqciasTan erTad ar amoiwureba� sasurvelia<br />
agreTve, rom saydris vakanturobis SemTxvevaSi, funqcia, romelic<br />
diocezis marTvas gulisxmobs, miendos damxmare episkoposs, an, Tu isini<br />
ramdenime arian, erTerT damxmares, Tu ra Tqma unda, seriozuli mizezebi<br />
sxva gamosavlisken ar mianiSnebs� TanaSemwe episkoposi, romelic, cxadia,<br />
memkvidred iqneba dasaxelebuli, diocezurma episkoposma yovelTvis generalur<br />
vikariusad unda daayenos� sagangebo SemTxvevebSi uflebamosilma<br />
xelisufalma mas SeiZleba ufro didi uflebebic mianiWos�<br />
diocezis awmyo da momavali keTildReobis maqsimalurad uzrunvelsayofad,<br />
episkoposi da TanaSemwe umniSvnelovanes sakiTxebSi erTmaneTTan<br />
TaTbirs ar unda moeridon�<br />
2) diocezuri kuria da sabWoebi<br />
27� diocezur kuriaSi yvelaze gamorCeuli aris generaluri vikariusis<br />
samsaxuri� yovelTvis, roca swori diocezuri mmarTveloba amas moiTxovs,<br />
episkoposma SeiZleba daayenos erTi an ramdenime saepiskoposo vikariusi�<br />
diocezis gansazRvrul nawilSi, moqmedebis garkveul sferoSi, an garkveuli<br />
wesis erTgulebTan mimarTebaSi isini im uflebamosilebiT sargebloben,<br />
romelsac sayovelTao samarTali generalur vikariuss miakuTvnebs�<br />
diocezur mmarTvelobaSi episkoposis TanamSromelTa ricxvs isinic<br />
ekuTvnian, vinc mis senatsa Tu mis sabWos Seadgens, magaliTad, sakaTedro<br />
Tavi, mrCevelTa jgufi an sxva sabWoebi, adgilis garemoebisa Tu Tavisebu-<br />
161
162<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
rebis Sesabamisad� saWiroebosda mixedviT, es instituciebi, gansakuTrebiT<br />
sakaTedro meTaurebi, axali wesis moTxovnilebebs unda daeqvemdebaros�<br />
mRvdelmsaxurebma da saero pirebma, romlebic diocezur kurias eku-<br />
Tvnian, unda icodnen, rom isini Tavad uweven daxmarebas episkoposis samRvdlo<br />
msaxurebas�<br />
diocezuri kuria ise unda moewyos, rom episkoposisTvis mosaxerxebel<br />
saSualebad iqces, ara marto diocezur mmarTvelobaSi, aramed samociqulo<br />
saqmis aRsrulebaSic�<br />
didad sasurvelia, rom calkeul diocezSi sagangebo samRvdlo sabWo<br />
daarsdes, romelsac Tavmjdomareobas Tavad diocezuri episkoposi gauwevs<br />
da romelSic sagangebod arCeuli samRvdeloni, moweseebi da saeroni<br />
miiReben monawileobas� am sabWos amocana iqneba, gamoikvlios, Seiswavlos<br />
da praqtikuli daskvnebi gamoitanos yovelive imis mimarT, rac samRvdlo<br />
(pastoralia) saqmeebs exeba�<br />
3. diocezuri samRvdeloeba<br />
28� yvela mRvdeli (presbyteri), rogorc diocezuri, aseve mowese, qristes<br />
erTian mRvdelmsaxurebas episkoposTan erTad asrulebs� isini saepiskoposo<br />
xarisxis mzrunvel TanamSromlebs warmoadgenen� amitom sulTaTvis<br />
zrunvis saqmeSi pirveli adgili diocezur mRvdelmsaxurebs ukaviaT� isini<br />
calkeuli eklesiisTvis arian incardinati an gankuTvnilni (addicti) da mTeli Tavisi<br />
arsebiT mas unda emsaxuron, raTa uflis samwysos erTi nawili mwyemson�<br />
amitom isini erT samRvdlos (presbyterium) da erT ojaxs Seadgenen, romlis<br />
mama episkoposi aris� Tavis mRvdlmsaxurTa Soris wmida msaxurebaTa ukeTesad<br />
da ufro Tanasworad ganawilebisTvis, mas aucileblad unda gaaCndes<br />
Tavisufleba Tanamdebobebisa da beneficiebis miniWebisTvis (conferendis)�<br />
amitom unda moixsnas is uflebebi da privilegiebi, romlebic am Tavisuflebas<br />
ama Tu im saxiT xels uSlis�<br />
urTierTobebi episkopossa da diocezur mRvdelmsaxurebs Soris,<br />
upirveles yovlisa, zebunebrivi siyvarulis kavSirebs unda efuZnebodes�<br />
episkoposis nebasTan mRvdelmsaxurTa nebis erTobam maTi samRvdlo moqmedeba<br />
ufro nayofieri unda gaxados� sulieri msaxurebis ganviTarebis mizniT,<br />
sasurvelia, episkoposma miiwvios mRvdelmsaxurni, upirveles yovlisa,<br />
samRvdlo saqmis Sesaxeb sasaubrod� es unda moxdes ara marto garkveul<br />
SemTxvevebSi, aramed, SeZlebisdagvarad, regularulad, dadgenil dros�<br />
garda amisa, yvela diocezuri mRvdelmsaxuri erTmaneTTan dakavSirebuli<br />
unda iyos� maT mTeli diocezis sulieri simdidrisTvis zrunva unda<br />
amoZravebdeT� maT unda axsovdeT, rom is simdidre, romelsac isini saeklesio<br />
msaxurebis safuZvelze iZenen, maT wmida funqciasTan aris dakavSirebuli�<br />
isini unda Seecadon, ramdenadac SeuZliaT, uxvad Seewion diocezis<br />
materialur moTxovnilebebsac�<br />
29� episkoposis uaxloesi TanamSromlebi is mRvdelmsaxurebic arian,<br />
romlebsac man samRvdlo funqcia an zesakrebulos xasiaTis samociqulo<br />
saqme miando� is SeiZleba diocezis gansazRvruli teritoriisTvis, er-<br />
TgulTa sagangebo jgufisTvis an moqmedebis garkveuli tipisTvis iyos<br />
gankuTvnili�<br />
gansakuTrebiT sasargeblo saqmes ewevian is mRvdelmsaxurni, romlebsac<br />
episkoposma skolebSi, sxva instituciebsa Tu gaerTianebebSi mociqulobis<br />
sxvadasxva funqciebi miando� is mRvdelmsaxurnic, romlebic zediocezuri
CHRISTUS DOMINUS<br />
saqmeebisTvis arian gankuTvnilni, brwinvale samociqulo saqmeebs axorcieleben�<br />
sasurvelia, rom isini, upirveles yovlisa, im episkoposis sagangebo<br />
mzrunvelobis qveS imyofebodnen, vis diocezSic mkvidroben�<br />
30� garkveuli azriT, episkoposis TanamSromlebi arian sakrebulos<br />
winamZRvrebi, romlebsac, rogorc sakuTriv mRvdlebs, diocezebis<br />
garkveul nawilebSi episkoposis uflebamosilebis qveS sulTaTvis zrunva<br />
aqvT mindobili�<br />
1� am zrunvis ganxorcielebisas sakrebulos winamZRvrebma Tavis damxmareebTan<br />
erTad ise unda Seasrulon swavlebis, wmidayofisa da xelmZRvanelobis<br />
funqcia, rom erTgulebma da sakrebulos wevrebma Tavi diocezisa da<br />
mTelis sayovelTao eklesiis namdvil wevrebad igrZnon� amitom maT unda<br />
iTanamSromlon sxva winamZRvrebsa da mRvdelmsaxurebTan, romlebic samRvdlo<br />
funqcias mocemul teritoriaze asruleben (mag� saolqo vikariusebi,<br />
dekanebi), an romlebic zesakrebulos xasiaTis saqmeebisTvis arian gankuTvnilni,<br />
raTa samRvdlo zrunva diocezSi erTianobas moklebuli ar iyos da<br />
ufro efeqturi gaxdes�<br />
garda amisa, sulTaTvis zrunva mudam unda iyos misioneruli suliT<br />
gamsWvaluli, raTa is saTanadod iyos gavrcelebuli yvelaze, vinc sakrebuloSi<br />
cxovrobs� Tu samRvdelo pirebs garkveul jgufebamde miRweva ar<br />
SeuZliaT, maT dasaxmareblad sxvebs unda mouxmon, maT Soris saero pirebsac,<br />
raTa isini samociqulo saqmeSi maT mxarSi amoudgnen�<br />
sulTaTvis zrunva ufro qmediTi rom gaxdes, Zalze sasurvelia mRvdelmsaxurTa<br />
erToblivi cxovreba, gansakuTrebiT maTi, vinc erTsa da imave<br />
sakrebulos ekuTvnis� is xels uwyobs samocqiulo qmedebas da erTgulebs<br />
siyvarilisa da erTobis magaliTs aZlevs�<br />
2� moZRvrobis funqciis Sesrulebisas sakrebuloebis winamZRvarTa movaleobas<br />
warmoadgens yvela qristes erTgulisTvis RmrTis sityvis qadageba,<br />
raTa isini, sarwmunoebaze, imedsa da siyvarulze dafuZnebulebma, qristeSi<br />
gaizardon da qristianulma sakrebulom siyvaruli ise daamowmos, rogorc<br />
es ufalma gvirCia� 30 maTi movaleoba isic aris, rom katexeturi swavlebiT<br />
erTgulebi miiyvanon gamoxsnis saidumloebis srul (asakisTvis Sesaferis)<br />
codnamde� am swavlebis gadacemisTvis maT ara mxolod moweseTa daxmarebas<br />
unda mimarTon, aramed saeroTa TanamSromlobasac� maT erTgvari qristianuli<br />
moZRvrebis Zmoba unda Camoayalibon�<br />
wmidayofis saqmis aRsrulebisas sakrebulos winamZRvrebma unda izrunon<br />
imisaTvis, rom evqaristiuli msxverplis zeimi qristianuli sakrebulos<br />
mTeli cxovrebis centri da mwvervali iyos� amasTanave, isini unda Seecadon,<br />
rom erTgulebi saidumloTa RmrTismosavi da xSiri miRebisa da liturgiaSi<br />
Segnebuli da aqtiuri monawileobis safuZvelze sulieri sazrdoTi ikvebebodnen�<br />
sakrebulos winamZRvars isic unda axsovdeT, rom sinanulis saidumlo<br />
gansakuTrebiT uwyobs xels qristianul cxovrebas� amitom isini mzad<br />
unda iyvnen, mousminon erTgulTa aRsarebebs, xolo saWiroebis SemTxveve-<br />
Si amisTvis sxva mRvdelmsaxurebsac mouwodon, romlebic sxvadasxva enebs<br />
floben�<br />
samRvdlo samsaxuris aRsrulebisasas sakrebulos winamZRvrebma, upirveles<br />
yovlisa, Tavisi samwysosTvis unda izrunon� amave dros, isini yvela<br />
cxvris msaxurni arian, amitom maT qristianuli cxovrebis ganviTarebas<br />
xeli unda Seuwyon rogorc calkeul erTgulebSi, aseve ojaxebsa da gaer-<br />
TianebebSi (gansakuTrebiT maTSi, romlebic Tavs mociqulobas uZRvnian),<br />
agreTve mTels samrevlo sakrebuloSi� maT unda moinaxulon saxlebi da<br />
30 Sdr� ioan� 13, 35�<br />
163
164<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
skolebi, rogorc amas samRvdlo funqcia moiTxovs, didi yuradReba gamoi-<br />
Cinon mozardebisa da axalgazrdebis mimarT, Raribebsa da sneulebs mamobrivi<br />
siyvaruliT moepyran, da bolos, sagangebo yuradReba mSromelebis<br />
mimarT gamoavlinon da Seecadon, erTgulebi ise warmarTon, rom maT samociqulo<br />
saqmeTa aRsrulebaSi Tavisi wvlili Seitanon�<br />
3� sakrebulos vikariusebi, rogorc sakrebuloebis TanamSromlebi,<br />
samRvdlo msaxurebaSi yoveldRiurad Zvirfas da qmediT saqmes asruleben,<br />
sakrebulos winamZRvris uflebamosilebisadmi daqvemdebarebiT� amitom<br />
winamZRvrebsa da vikariusebs Soris Zmuri urTierToba unda iyos, da ur-<br />
TierTsiyvaruli da pativiscema mudam sufevdes� isini erTmaneTs unda<br />
Seewion rCevebiT, daxmarebiTa da magaliTiT da sakrebulos mimarT zrunva<br />
erTsulovani nebiTa da erToblivi mondomebiT ganaxorcielon�<br />
31� rodesac episkoposma unda gansajos, Tu ramdenad Sesaferisia mRvdelmsaxuri<br />
ama Tu im sakrebulos warmarTvisaTvis, man ara marto misi<br />
moZRvreba [anu Teoriuli codna] unda gaiTvaliswinos, aramed misi RmrTismosaoba,<br />
mociquluri gulmodgineba da sxva niWebi da Tvisebebi, romlebic<br />
sulTaTvis zrunvis saTanadod ganxorcielebisTvis aris aucilebeli�<br />
sakrebulos funqciis mTeli arsi sulier keTildReobaSi mdgomareobs�<br />
imisaTvis, raTa episkoposma sakrebuloTa aRWurva (provisionem) ufro advilad<br />
da ukeTesad SeZlos, moweseTa ufleba unda SenarCunebul iqnas, xolo nebismieri<br />
uflebebi [Tanamdebobaze] wardgenis, daniSnvis an misi SenarCunebis Sesaxeb<br />
unda gauqmdes� aseve unda gauqmdes konkursis wesi (Tu aseTi arsebobs),<br />
iqneba is sazogado Tu kerZo� winamZRvrebma TavianT sakrebuloebSi unda gaixaron<br />
maTi samsaxuris simdgradiT, romelsac sulieri keTildReoba moiTxovs�<br />
amgvarad, moixsneba gansxvaveba gadayenebad (amovibiles) da gadauyenebad (inamovibiles)<br />
sakrebuloTa Soris, gadaisinjeba da gamartivdeba procedura, romelic<br />
winamZRvrebis gadayvanasa (translatione) da gadayenebas (amotione) gulisxmobs�<br />
amgvarad, bunebrivi da kanonikuri Tanasworobis SenarCunebiT, episkoposi<br />
ukeTesad daakmayofilebs sulieri keTildReobis moTxovnilebebs�<br />
xolo sakrebuloTa winamZRvrebs, romlebsac xandazmuloba an sxva seriozuli<br />
mizezi xels uSlis, samsaxuri wesisamebr da nayofierad Seasrulon,<br />
dabejiTebiT movuwodebT, sakuTari surviliT an episkoposis SeTavazebis<br />
safuZvelze, samsaxurze uari Tqvan� episkoposma gadamdgarni Sesaferisi<br />
pirobebiT unda uzrunvelyos�<br />
32� da bolos, sulTa gamoxsna is kriteriumi unda iyos, romliTac ganisazRvreba<br />
an gadaisinjeba sakrebuloTa Seqmna (erectiones) an gauqmeba (supressiones),<br />
agreTve sxva saxis siaxleebi, romlebsac episkoposma sakuTari uflebamosilebiT<br />
SeiZleba ganaxorcielos�<br />
4. moweseni<br />
33� yvela moweseni (maT Semdgom sxva instituciebis wevrebic ganekuTvnebian,<br />
romlebic evangelur rCevebs aRiareben), Tavisi mowodebis Sesabamisad,<br />
movaleni arian, didi gulmodginebiT iRvawon qristes mTeli saidumlo<br />
sxeulis Senebisa da zrdisaTvis, agreTve calkeuli eklesiebis keTildReobisaTvis�<br />
am miznisken isini, upirveles yovlisa, locviT, monaniebis saqmeebiTa da<br />
sakuTari cxovrebis magaliTiT unda miiswrafvodnen� wmida <strong>kreba</strong> maT yovelive<br />
amis pativiscemisa da gulmodgined ganxorcielebisken mouwodebs,<br />
rac maTi ganuxreli zrdis safuZveli unda iyos� isini sul ufro metad
CHRISTUS DOMINUS<br />
unda CaerTon gareSe samociqulo saqmeebSi da mxedvelobaSi hqondeT Tavisi<br />
sakuTari wesis (religionis) xasiaTi�<br />
34� mowese mRvdelmsaxurebma, romlebic samRvdelo samsaxurSi imyofebian<br />
da Tavadac saepiskoposo xarisxis mzrunveli TanamSromlebi arian,<br />
dRes, mzardi sulieri moTxovnilebebis gamo, episkoposebs SeiZleba didi<br />
daxmareba gauwion� amitom, garkveuli gagebiT, SeiZleba iTqvas, rom isini<br />
marTlac miekuTvnebian diocezis samRvdeloebas, radgan, sulier winamZRvarTa<br />
(praesulum) xelmZRvanelobiT sulebisTvis zrunvasa da samociqulo<br />
saqmeebSi monawileoben� xarisxis sxva wevrebic, kacebi da qalebic, romlebic<br />
Tavadac garkveuli saxiT diocezur ojaxs ganekuTvnebian, wmida ierarqias<br />
did daxmarebas uweven� maT SeuZliaT (da es kidec unda gaakeTon) kidev<br />
ufro metadac daexmaron mas, risi aucileblobac samociqulo moTxovnilebebis<br />
zrdiT aris ganpirobebuli�<br />
35� imisaTvis, raTa samociqulo saqme calkeul diocezSi yovelTvis sruliad<br />
SeTanxmebulad sruldebodes da diocezuri disciplinis erToba savsebiT<br />
daculi iyos, Semdegi ZiriTadi principebi aris dadgenili:<br />
1� yvela moweseebi, rogorc mociqulTa memkvidreni, episkoposis mimarT<br />
erTgulad morCilni da mowiwebulni unda iyvnen� yovelTvis, rodesac isini<br />
mociqulobis saqmisken kanonierad arian mowodebulni, maT Tavisi funqcia<br />
ise unda Seasrulon, rom Tavad gaxdnen episkoposis damxmareni da misdami<br />
daqvemdebarebulni� 31 moweseni gulmodgined da erTgulad unda misdevdnen<br />
episkoposTa dadgenilebebsa da mowodebebs, raTa kacobriobis gamoxsnis<br />
msaxurebaSi mniSvnelovani wvlili Seitanon� amasTanave, instituciis saxe<br />
ucvleli da konstituciaTa Sesabamisi rCeba� am ukanasknelTa modifikacia,<br />
aucileblobis SemTxvevaSi, mizandasaxulad, krebis am dekretis Tanaxmad<br />
SeiZleba moxdes� sulieri moTxovnilebebisa da diocezuri samRvdeloebis<br />
naklebobis gamo, episkoposma SeiZleba mouwodos ara mxolod mWvretelobiTi<br />
cxovrebiT dakavebul samoweseo instituciebs, daxmareba gauwion mas<br />
sxvadasxva samRvdlo msaxurebaSi, TiToeuli instituciis TaviseburebaTa<br />
Sesabamisad� zemdgomebma SeZlebisdagvarad mxari unda dauWiron am daxmarebas,<br />
romelic SeiZleba sakrebuloze droebiT pasuxismgeblobis aRebasac<br />
gulisxmobdes�<br />
2� moweseni, gareSe mociqulobisaTvis mivlenilni, sakuTari wesis (religionis)<br />
suliT unda iyvnen gamsWvalulni da regularuli meTvalyureobisa da<br />
Tavis zemdgomTa mimarT daqvemdebarebis mimarT mudam erTgulni rCebodnen�<br />
Tavad episkoposebi am movaleobas ar unda amZafrebdnen�<br />
3� aRmoyvana, romliTac papi an sxva saeklesio uflebamosili piri moweseebs<br />
TavisTan gaiwvevs, ris Sedegadac isini episkoposTa iurisdiqciidan<br />
gamodian, upirveles yovlisa, instituciaTa Sinagan wess exeba� misi meSveobiT<br />
instituciebSi yvelaferi ufro organulad unda iyos dakavSirebuli,<br />
rac samoweseo urTierTobebis ganviTarebisa da srulyofis safuZveli unda<br />
gaxdes� 32 amasTanave, man saSualeba unda misces uzenaes pontifeqss, rom isini<br />
Tavis gankargulebaSi hyavdes sayovelTao eklesiis sasikeTod, 33 an sxva<br />
uflebamosil pirs _ Tavisi iurisdiqciis eklesiaTa sasikeTod� amsTanave,<br />
aRmoyvana ar gamoricxavs imas, rom TiToeul diocezSi moweseebi episkopo-<br />
31 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, Allocutio, 8 dec� 1950:Ö AAS 43 (1951), p� 28; PAULUS VI, Allocutio, 23 maii<br />
1964: AAS 56 (1964), p� 571�<br />
32 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, Const� ap� Roamnos Pontifices, 8 maii 1881: acta Leonis X<strong>II</strong>I, vol� <strong>II</strong> (1882), p� 234<br />
ss�<br />
33 Sdr� PAULUS VI, Allocutio, 23 maii 1964: AAS 56 (1964), pp� 570-571�<br />
165
166<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
sTa iurisdiqcias daeqvemdebarebian samarTlis wesis Tanaxmad, ramdenadac<br />
amas moiTxovs maTi samRvdlo funqciis Sesruleba da sulTaTvis zrunvis<br />
sworad warmarTva� 34<br />
4� yvela moweseni, rogorc aRmoyvanilni, aseve araaRmoyvanilni, adgilobriv<br />
ordinariusTa xelisuflebas eqvemdebarebian, rac Semdeg sferoebs<br />
moicavs: RmrTismsaxurebis sajaro aRsruleba (amasTanave, daculi<br />
unda iyos wesTa mravalferovneba), sulTaTvis zrunva, xalxisTvis wmida<br />
winaswarmetyvelebis gadacema, qristes erTgulTa – upirveles yovlisa, bavSvebis<br />
– religiuri da moraluri aRzrda, katexeturi swavleba da liturgiuli<br />
ganaTleba, agreTve samRvdeloebis statusis Rirseba da sxvadasxva<br />
saqmeebi, romlebic wmida mociqulobis aRsrulebas gulisxmobs� saerTo<br />
wesisa da meTvalyureobis TvalsazrisiT, moweseTa kaTolikuri skolebic<br />
adgilobriv ordinariusebs eqvemdebareba� amasTanave, ZalaSi rCeba mowese-<br />
Ta ufleba, romelic am skolaTa xelmZRvanelobas gulisxmobs� Tavis mxriv,<br />
moweseni valdebulni arian gaiTvaliswinon yvelaferi, rasac episkoposTa<br />
krebebi Tu konferenciebi kanonierad yvelasTvis savaldebulod adgens�<br />
5� TanamSromloba unda ganviTardes sxvadasxva samoweseo instituciaTa<br />
Soris, agreTve maTsa da diocezur samRvdeloebas Soris� unda arsebobdes<br />
mWidro koordinacia yvela samociqulo saqmesa da moqmedebas Soris� isini<br />
mTlianad unda iyos damokidebuli sulTa da gonebaTa zebunebriv mizanswrafvaze,<br />
romelic siyvarulze iqneba aRmocenebuli da dafuZnebuli�<br />
samociqulo saydari am koordinaciisTvis sayovelTao eklesiis masStabiT<br />
zrunavs, sulieri mwyemsebi imaves Tavis diocezSi akeTeben, da bolos, sapatriarqo<br />
krebebi da episkoposTa konferenciebi sakuTar teritoriaze moqmedeben�<br />
episkoposebma an episkoposTa konferenciebma, agreTve zemdgomma moweseebma<br />
an umaRles zemdgom [pirTa] konferenciebma, im samociqulo saqmeTa<br />
interesebidan gamomdinare, romlebic moweseTa mier sruldeba, winaswari<br />
urTierTTaTbiris Sedegad unda imoqmedon�<br />
6� episkoposebsa da moweseTa Soris urTierTobebi SeTanxmebulad da<br />
nayofierad rom ganviTardes, episkoposebi da zemdgomi moweseebi gansazRvrul<br />
drosa da sasurveli sixSiriT unda Seikribon, raTa ganixilon saki-<br />
Txebi, romlebic sazogadod mocemul teritoriaze mociqulobas exeba�<br />
Tavi <strong>II</strong>I<br />
episkoposTa TanamSromloba mraval eklesiaTa saerTo<br />
keTildReobisaTvis<br />
I. sinodebi, krebebi da gansakuTrebiT episkoposTa konferenciebi<br />
36� eklesiis [arsebobis] pirveli saukuneebidan moyolebuli, episkoposebi,<br />
miuxedavad imisa, rom isini calkeuli eklesiebis mesveurni iyvnen,<br />
siyvarulis Zmuri erTobiTa da mociqulebisTvis gadacemuli sayovel-<br />
Tao misiisTvis zrunviT, erToblivi ZaliTa da nebiT iRwvodnen rogorc<br />
sazogado, aseve calkeul eklesiaTa keTildReobisaTvis� am mosazrebiT<br />
daarsda sinodebi, adgilobrivi (provincialia) krebebi, dabolos, plenaruli<br />
krebebi� maTze episkoposebi adgenen Tanabar wesebs, romlebic daculi<br />
unda iyos sxvadasxva eklesiebSi rogorc sarwmunoebis WeSmaritebis<br />
swavlebisTvis, aseve saeklesio disciplinisTvis�<br />
wmida msoflio <strong>kreba</strong>s surs, rom sinodebisa da krebebis pativdebuli instituciebi<br />
kvlav ganmtkicdes, raTa ukeTesad da ufro efeqturad ganxor-<br />
34 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, Allocutio, 8 dec� 1950: l�c�
CHRISTUS DOMINUS<br />
cieldes sarwmunoebis zrda da disciplinis SenarCuneba sxvadasxva eklesiaSi,<br />
drois moTxovnilebebis Sesabamisad�<br />
37� gansakuTrebiT Cvens droSi episkoposebi xSirad saTanado nayofierebiT<br />
ver asruleben Tavis funqcias, Tu isini sxva episkoposebTan mWidro<br />
Tanxmobasa da TanamSromlobaSi ar moqmedeben� episkoposTa konferenciebma,<br />
mraval qveynebSi ukve daarsebulma, nayofieri mociqulobis ucxadesi<br />
sabuTebi warmoadgina� amitom mocemuli wmida <strong>kreba</strong> mizanSewonilad miiCnevs,<br />
rom mTels dedamiwaze erTi qveynisa Tu regionis episkoposebi erTad<br />
Seikribon� isini dadgenil dros unda Sexvdnen erTmaneTs, raTa erTmaneTs<br />
Tavisi codna da gamocdileba gauziaron� azrTa urTierTgacvlis Sedegi<br />
ZalTa erTsulovneba iqneba, romelic eklesiaTa saerTo keTildReobas moxmardeba�<br />
yovelive zemoTqmulis safuZvelze, <strong>kreba</strong>s episkoposTa konferenciebis<br />
Taobaze Semdegi dadgenileba gamoaqvs:<br />
38� 1) episkoposTa konferencia aris erTgvari Se<strong>kreba</strong>, romelzec erTi<br />
qveynisa Tu teritoriis episkoposebi Tavis samRvdlo funqcias erToblivad<br />
asruleben, raTa xeli Seuwyon im udides sikeTes, romelsac eklesia<br />
adamians sTavazobs� es, upirveles yovlisa, mociqulobis formaTa da me-<br />
Todebis saSualebiT xorcieldeba, romlebic drois moTxovnilebebs unda<br />
Seeferebodes�<br />
2) episkoposTa konferenciaSi Sedis nebismieri wesis (ritus) yvela adgilobrivi<br />
ordinariusi (generaluri vikariusebis garda), TanaSemweebi, damxmareebi<br />
da sxva titularuli episkoposebi, romlebic samociqulo saydris an<br />
episkoposTa konferenciebis mier dakisrebul sagangebo funqcias asruleben�<br />
sxva titularuli episkoposebi, agreTve romis pontifeqsis legatebi<br />
kanonierad ar warmoadgenen konferenciis wevrebs im misiis gamo, romelsac<br />
isini ama Tu im teritoriaze asruleben�<br />
adgilobriv ordinariusebsa da TanaSemweebs gadamwyveti xma ekuTvnis�<br />
damxmare da sxva episkoposebs, romlebsac konferenciaSi monawileobis<br />
ufleba aqvT, konferenciis wesdeba gadamwyvet an mrCevel xmas miakuTvnebs�<br />
3) episkoposTa yovelma konferenciam Tavisi wesdeba unda SeimuSavos,<br />
romelic samociqulo saydarma unda scnos� masSi, sxva saSualebebis gverdiT,<br />
is samsaxurebi unda iqnas gaTvaliswinebuli, romlebic miznis miRwevas<br />
gansakuTrebiT efeqturad uwyobs xels� aseTebia, magaliTad, episkoposTa<br />
mudmivi sabWo, saepiskoposo komisiebi, generaluri samdivno�<br />
4) episkoposTa konferenciis gadawyvetilebebs iuridiulad savaldebulo<br />
Zala aqvT, Tu isini legitimurad iqna miRebuli im winamZRvarTa (Praesulum)<br />
ara nakleb ori mesamedi xmiT, romlebsac gadamwyveti xma aqvT konferenciaze,<br />
da Tu es gadawyvetilebebi samociqulo saydarma scno� yovelive<br />
ZalaSia mxolod im SemTxvevaSi, rodesac es saerTo kanoniT aris gansazRvruli<br />
an samociqulo saydris sagangebo mandatiT aris dadgenili, romlis<br />
gacema sakuTari iniciativiT an Tavad konferenciis TxovniT xdeba�<br />
5) Tu amas sagangebo viTareba moiTxovs, ramdenime qveynis episkoposebs,<br />
samociqulo saydris TanxmobiT, SeuZliaT erTiani konferencia daarson�<br />
garda amisa, saerTo keTildReobis ganviTarebisa da dacvisaTvis, xeli unda<br />
Seewyos sxvadasva erTa saepiskoposo konferenciebs Soris urTierTobebs�<br />
6) aRmosavluri eklesiebis winamZRvrebma (Praesules) Tavisi eklesiebis disciplina<br />
sinodebze unda daicvan da religiis sakeTildReod mimarTul moqmedebas<br />
efeqturad xeli Seuwyon� amitom dabejiTebiT rekomendiebulia,<br />
167
168<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
rom maT mTeli teritoriis saerTo keTildReobasac gauwion angariSi, sadac<br />
svadasxva wesis ramdenime eklesia arsebobs� amisaTvis saWiroa TaTbiri<br />
gansxvavebuli wesis Sekrebebze, uflebamosili xelisuflebis mier dadgenili<br />
normebis Sesabamisad�<br />
<strong>II</strong>. saeklesio provinciaTa sazRvrebi<br />
da saekleisio regionTa Camoyalibeba<br />
39� sulTa keTildReoba moiTxovs ara marto diocezebis, aramed saeklesio<br />
provinciebis sazRvrebis saTanado dadgenas da mianiSnebs saeklesio<br />
regionebis Seqmnis aucileblobas, raTa mociquloba socialuri da adgilobrivi<br />
viTarebis Sesabamisad ukeT ganviTardes, xolo episkoposTa urTier-<br />
Tobebi erTmaneTTan, mitropolitebsa da imave qveynis sxva episkoposebTan,<br />
agreTve samoqalaqo xelisufalTan ufro martivi da nayofieri gaxdes�<br />
40� mocemuli miznebis misaRwevas, wmida <strong>kreba</strong> Semdegs daadgens:<br />
1) saTanadod unda gadaisinjos saeklesio provinciebis sazRvrebi, xolo<br />
mitropolitebis uflebebi da privilegiebi axali da Sesaferisi normebiT<br />
unda ganisazRvros�<br />
2) wesad unda iqces, rom yvela diocezi da sxva teritorialuri sazRvrebi,<br />
romlebic uflebiT diocezs utoldeba, erTsa da imave saeklesio<br />
provincias miekuTvnebodes� amitom diocezebi, romlebic amJamad samociqulo<br />
saydars uSualod eqvemdebareba da arcerT sxva diocezTan gaerTianebuli<br />
ar aris, an erT axal saeklesio provincias unda qmnides an yvelaze<br />
axlomdebare Tu Sesabamis provincias miuerTdes� saerTo kanonis normis<br />
Tanaxmad, isini mTavarepiskoposis samitropolito uflebamosilebas unda<br />
daeqvemdebaros�<br />
3) mizanSewonili Tu iqneba, saeklesio konferenciebi saeklesio regionebad<br />
unda gaerTiandes, romelTa organizacia iuridiulad unda damtkicdes�<br />
41� sasurvelia, episkoposTa uflebamosilma konferenciebma, 23-e da 24-e<br />
muxlSi dadgenili normebis Sesabamisad, dasvas sakiTxi provinciaTa sazRvrebis<br />
dadgenisa Tu regionebis Camoyalibebis Sesaxeb, da Tavisi rCevebi da<br />
survilebi samociqulo saydars moaxsenos�<br />
<strong>II</strong>I. episkoposebi, romlebic<br />
diocezTaSoris urTierTobebs asruleben<br />
42� samRvdlo moTxovnilebebi sul ufro metad moiTxovs, rom garkveuli<br />
samRvdlo funqciebi SeTanxmebulad warimarTebodes da sruldebodes�<br />
garkveuli regionisa Tu qveynis yvela an ramdenime diocezebisTvis unda<br />
daarsdes samsaxurebi, romelTa Sesruleba episkoposebsac SeiZleba miendos�<br />
wmida krebis rCevis Tanaxmad, prelatebsa Tu am funqciaTa Semsrulebel<br />
episkoposebs, diocezur episkoposebsa da saepiskoposo konferenciebs Soris<br />
mudam unda arsebobdes Zmuri urTierToba da erTsulovneba samRvdlo<br />
mzrunvelobis saqmeSi, risi pirobebic saerTo wesiT unda ganisazRvros�<br />
43� samxedroebisTvis sulieri mzrunveloba, maTi cxovrebis pirobebis<br />
sagangebo viTarebebis gamo, gansakuTrebul yuradRebas moiTxovs� amitom<br />
yvela qveyanaSi, SeZlebisdagvarad, unda daarsdes vikariati samxedroebi-
CHRISTUS DOMINUS<br />
sTvis� vikariusebma da kapelanebma, diocezur episkoposebTan SeTanxmebiT,<br />
Tavi am rTul saqmes unda miuZRvnan� 35<br />
amitom diocezurma episkoposebma samxedroTaTvis vikariusebs sakmarisad<br />
bevri mRvdelmsaxurebi unda gadascen, romlebic am mniSvnelovani funqciisTvis<br />
Sesaferisni iqnebian� amasTanave, episkoposebma mxari unda dau-<br />
Wiron samxedroTa sulieri keTilReobisTvis sasargeblo iniciativebs� 36<br />
ZiriTadi miTiTebebi<br />
44� wmida <strong>kreba</strong> Semdegs daadgens: kanonikuri samarTlis kodeqsis gadasinjvisas<br />
saTanadod unda ganisazRvros kanonebi, im principebis normaTa<br />
Sesabamisad, romlebic mocemul dekretSi aris Camoyalibebuli� amasTanave,<br />
gaTvaliswinebuli unda iyos komisiaTa da <strong>kreba</strong>Ta mamebis mier gamoTqmuli<br />
SeniSnvebi�<br />
wmida <strong>kreba</strong> daadgens, rom unda Seiqmnas generaluri saxelmZRvaneloebi<br />
(Directoria) sulebisaTvis zrunvis saqmeSi� es saWiroa episkoposebisa da sakrebuloTa<br />
winamZRvrebisTvis, raTa maT mtkice safuZvlebi gaaCndeT Tavisi<br />
samRvdlo funqciis ufro advilad da efeqturad SesrulebisTvis�<br />
unda Sedges agreTve specialuri saxelmZRvanelo (Directorium), romelic<br />
moxmardeba samRvdlo zrunvas erTgulTa gansakuTrebuli jgufebis mimarT,<br />
sxvadasxva qveynebisa da regionebisTvis damaxasiaTebeli viTarebebis<br />
gaTvaliswinebiT� saWiroa agreTve Sedges saxelmZRvenelo (Directorium)<br />
qristiani xalxis katexeturi aRzrdisaTvis� masSi gadmocemuli unda iyos<br />
am aRzrdis funamenturi principebi da mimarTulebebi, agreTve ganxiluli<br />
iyos im wignebis momzadeba, romlebic am Temas exeba� mocemul saxelmZRvaneloTa<br />
Sedgenisas unda gaTvaliswinebul iqnas is SeniSvnebi, romlebic komisiebma<br />
an <strong>kreba</strong>Ta mamebma gamoTqves�<br />
yovelive erTad da cal-calke, rac am dekretSi gamocxadda,<br />
wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo uflebamosilebiT,<br />
romelic qristesgan gadmogveca, amas pativdebul<br />
mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT, vadgenT,<br />
vawesebT da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda, gamoqveyndes<br />
sadideblad RmrTisa�<br />
romi, wm� petresTan, 1965 wlis 28 oqtomberi<br />
me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />
(mohyveba mamaTa xelmowerebi)<br />
35 Sdr� S�C� CONSISTORIALIS, Instructio de Vicariis Castrensibus: 23 apr� 1951: AAS 43 (1951), pp�<br />
562-565; Formula servanda in relatione de statu Vicariatus Castrensis conficienda, 20 oct� 1956: AAS 49 (1957),<br />
pp� 150-163; Decr� De Sacrorum Liminum Visitatione a Vicariis Castrensibus peragenda, 28 febr� 1959: AAS 51<br />
(1959), pp� 272-74; Decr� Facultas audiendi confessiones militum Cappellanis extenditur, 27 nov� 1960: AAS 53<br />
(1961), pp� 49-50� – Sdr� agreTve S� C� De RELIGIOSIS, Instructio de Cappellanis militum religiosis, 2 febr�<br />
1955: AAS 47 (1955), pp� 93-97�<br />
36 Sdr� S� C� CONSISTORIALIS, Epistula a Em�mos PP� DD� Carinales atque Exc�mos Exc�mos PP� PP� DD� DD� Archi- ArchiArchiepiscopos, Episcopos ceterosque Ordinarios Hispanicae Ditionis, 21 iun� 1951: AAS 43 (1951), p� 566�<br />
169
dekreti<br />
samoweseo cxovrebis<br />
ganaxlebis Sesaxeb<br />
PERFECTAE CARITATIS
pavle episkoposi,<br />
RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />
wmida krebis mamebTan erTad,<br />
samudamo saxsovrad<br />
dekreti<br />
samoweseo cxovrebis<br />
ganaxlebis Sesaxeb<br />
1� konstituciaSi, romelsac Lumen gentium _ „xalxTa naTeli“ ewodeba,<br />
wmida <strong>kreba</strong>m winaswarve miuTiTa, rom srulyofili siyvarulis Zieba saxarebiseuli<br />
rCevebis saSualebiT dasabams saRmrTo moZRvris swavlebasa da magaliTebSi<br />
iRebs� is zeciuri sasufevlis ucxades niSans warmoadgens� axla<br />
ki <strong>kreba</strong>s ganzraxuli aqvs, ganixilos sakiTxi im instituciaTa cxovrebisa<br />
da disciplinis Sesaxeb, romelTa wevrebi ubiwoebas, siRatakesa da morCilebas<br />
aRiareben, da maTi moTxovnilebebi Cveni drois viTarebis Sesabamisad<br />
daakmayofilos�<br />
eklesiis dasabamiTgan arsebobdnen iseTi mamakacebi da qalebi, romlebic<br />
saxarebiseul rCevaTa meSveobiT cdilobdnen, rac SeiZleba ufro Tavisuflad<br />
gahyolodnen qristes da misTvis miebaZaT� maT Soris mravali,<br />
suli wmidis STagonebiT, ganmartoebiT cxovrobda, an aarsebda samoweseo<br />
ojaxebs, romlebsac eklesia sixaruliT iRebda da Tavisi uflebamosilebiT<br />
dadebiTad afasebda� amis Sedegad, saRmrTo ganzraxviT, religiur jgufTa<br />
gansacvifrebeli simravle aRmocenda, ramac didad Seuwyo xeli imas, rom<br />
eklesia ara marto ganmzadebuliyo „yovlisa mimarT saqmisa keTilisa“ (2tim�<br />
3, 17) da „saqmed msaxurebisa, aRsaSeneblad guamisa qristesisa“ (efes� 4, 12)<br />
aramed Tavis SvilTa sxvadasxva niWebiT Semosili, warmoCinebuliyo „viTarca<br />
sZali Semkuli qmrisa mimarT T¢sisa“ (gamocx� 21, 2), da misi meSveobiT gancxadebuliyo<br />
„mravalferi igi sibrZne RmrTisa¡“ (Sdr� efes� 3, 10)�<br />
niWTa aseT mravalferovnebaSi yvela, visac RmerTi saxarebiseul rCevaTa<br />
ganxorcielebisken mouwodebs da vinc maT erTgulad aRiarebs, ufals Tavs<br />
gansakuTrebulad uZRvnis da mihyveba qristes, umankosa da Rataks (Sdr� maT�<br />
8, 20; luk� 9, 58), romelmac morCilebiT vidre „sikudiliTa miT juarisa¡Ta“<br />
(Sdr� fil� 2, 8) adamianebi gamoisyida da wmida yo� ase, STagonebulni siyvaruliT,<br />
romelic maT gulebSi suli wmidam ganfina (Sdr� rom� 5, 5), isini sul<br />
ufro metad cxovroben qristesa da misi sxeulisaTvis, „romel ars eklesia¡“<br />
(Sdr� kol� 1, 24)� rac ufro mxurvaled SeuerTdebian isini qristes Tavisi ZRveniT,<br />
romelic mTel maT cxovrebas moicavs, miT ufro gamdidrdeba eklesiis<br />
cxovreba da ufro nayofieri gaxdeba misi mociquloba�<br />
saxarebiseul rCevaTa aRsarebis safuZvelze uflisadmi miZRvnili<br />
cxovrebis udidesi Rirebuleba ukeTesad rom warmoCndes da is Tavisi aucilebeli<br />
funqciiT Tanamedrove viTarebaSi eklesiis keTildReobas kidev<br />
ufro metad rom emsaxuros, mocemuli wmida <strong>kreba</strong> ayalibebs debulebebs,<br />
romlebic samoweseo instituciebis cxovrebisa da disciplinis ganaxlebisa<br />
da adaptaciis mxolod ZiriTad principebs moicavs (gaTvaliswinebulia institituciaTa<br />
Taviseburebebi), agreTve erToblivi cxovrebis im sazogadoebaTa<br />
ZiriTad principebs, romlebic aRTqmebisa da saero instituciebis<br />
gareSe arseboben� xolo kerZo normebi, romlebic ZiriTadi principebis da-<br />
173
174<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
muSavebisa da gamoyenebisTvis aris aucilebeli, kompetenturma uflebamosilma<br />
pirebma krebis Semdgom unda daadginon�<br />
2� samoweseo cxovrebis ganaxleba da adaptacia mTeli qristianuli<br />
cxovrebis wyaroebsa da instituciebis dasabamier STagonebasTan mudmiv<br />
dabrunebas da, imavdroulad, drois cvalebad viTarebasTan maT SeTanxmebas<br />
niSnavs� es ganaxleba, suli wmidisa da eklesiis impulsiT warmarTuli,<br />
Semdegi principebis Tanaxmad unda ganxorcieldes:<br />
a) samoweseo cxovrebis umaRlesi norma gulisxmobs: gavyveT qristes,<br />
ise, rogorc amas saxareba gvaswavlis� es unda iyos yvela instituciebisTvis<br />
uzenaesi wesi�<br />
b) Tavad eklesiis keTildReoba moiTxovs, rom instituciebs Tavisi sakuTari<br />
saxe da funqcia hqondeT� amitom maT unda aRiaron da erTgulad<br />
daicvan damfuZnebelTa suli da sakuTari ganzraxvebi, agreTve jansaRi<br />
tradiciebi, rac erTobliobaSi ama Tu im instituciis memkvidreobas warmoadgens�<br />
g) yvela instituciam monawileoba unda miiRos eklesiis cxovrebaSi� sakuTari<br />
Taviseburebebis Sesabamisad, man eklesiis iniciativebi da ganzraxvebi<br />
unda gaiTavisos da SeZlebisdagvarad ganaviTaros� es exeba bibliis,<br />
liturgiis, dogmatikis, samRvdlo, ekumenur, misionarul da socialur<br />
sferoebs�<br />
d) instituciebma Tavis wevrebs sakmarisi informacia unda miawodos<br />
Tanamedrove adamianis cxovrebis pirobebisa da eklesiis problemaTa Sesaxeb,<br />
raTa sarwmunoebis Suqze maT brZnulad gansajon Tanamedrove viTareba<br />
da, samociqulo moSurneobiT (zelo) aRgznebulebma, adamianebs ufro qmedi-<br />
Ti daxmareba aRmouCinon�<br />
e) samoweseo cxovreba, upirveles yovlisa, gulisxmobs imas, rom moweseni<br />
qristes unda gahyvnen da RmerTTan saxarebiseul rCevaTa aRsarebis safuZvelze<br />
gaerTiandnen� saWiroa seriozulad dafiqreba imis Sesaxeb, rom optimaluri<br />
adaptacia Cveni drois moTxovnilebebisadmi Sedegs ver gamoiRebs,<br />
Tu is ganaxlebis suliT ar iqna STagonebuli� is yovelTvis ZiriTad rols<br />
unda asrulebdes, TviT sagareo saqmianobaSic�<br />
3� cxovrebis, locvisa da moRvaweobis wesi yvelgan, gansakuTrebiT ki misiaTa<br />
adgilebSi, saTanadod unda Seesabamebodes moweseTa sadReiso fizikur<br />
da fsiqikur pirobebs, agreTve - TiToeuli instituciis Taviseburebis<br />
mixedviT - mociqulobis aucileblobas, kulturul moTxovnilebebsa da<br />
socialur Tu ekonomikur garemoebebs�<br />
amave kriteriumebis mixedviT unda gadaisinjos institutebis mmarTvelobis<br />
arsic�<br />
konstituciebi, „saxelmZRvaneloebi“ („directoria“), Cveulebebis (usuum),<br />
locvebisa da wesebisa (caeremoniarum) wignebi, agreTve sxva saxis kodeqsebi<br />
saTanadod unda gadaisinjos da, moZvelebuli miTiTebebis gauqmebis Sedegad,<br />
mocemuli wmida krebis dokumentebis Sesabamisad gaformdes�<br />
4� ganaxleba mxolod im SemTxvevaSi iqneba warmatebuli da adaptacia<br />
swori, Tu is instituciis yvela wevris TanamSromlobiT ganxorcieldeba�<br />
xolo ganaxlebisa da adaptaciis normebis dadgena da kanonebis Camoyalibeba,<br />
agreTve sakmarisi da gonivruli gamocdilebis gansazRvra kompetenturi<br />
uflebamosili pirebis, upirveles yovlisa, generaluri meTaurebis<br />
saqmea� amasTanave, ramdenadac saWiroa, ZalaSi rCeba, samarTlis normis<br />
Tanaxmad, wmida saydris an adgilobriv ordinariusTa mier damtkiceba� Ta-
PERFECTAE CARITATIS<br />
vis mxriv, zemdgomni saTanado formiT unda daeTaTbiron da mousminon Tavisi<br />
instituciis wevrebs im sakiTxebSi, romlebic mTeli intituciisTvis<br />
saintereso problemebs exeba�<br />
qalTa monastrebis ganaxlebisa da adaptaciisaTvis SeiZleba movusminoT<br />
federaciebis asambleisa da sxva kanonierad Sekrebil gaerTianebaTa<br />
survilebsa da rCevebs�<br />
yvelas unda axsovdes, rom ganaxlebis imedi ufro metad unda emyarebodes<br />
wesebisa da konstituciebis dacvas, vidre kanonTa ricxvis zrdas�<br />
5� yvela intituciis wevrebs unda axsovdeT, rom saxarebiseul rCevaTa<br />
aRsarebiT maT saRmrTo mowodebas pasuxi gasces� amitom isini ara marto<br />
mkvdarni arian codvisTvis (Sdr� rom� 6, 11), aramed samyaroze uaris TqmiT,<br />
mxolod RmrTisaTvis cxovroben� mTeli Tavisi cxovreba maT mis msaxurebas<br />
miuZRvnes� swored es warmoadgens erTgvar gansakuTrebul xeldasxmas,<br />
romelsac naTlobis xeldasxmaSi Rrmad aqvs fesvebi gamdgari da mas ufro<br />
srulad gamoxatavs�<br />
maT isic unda icodnen, rom radgan es TviTmiZRvna eklesiam miiRo, maT<br />
eklesiis msaxurebac evalebaT�<br />
RmrTis msaxureba maTSi saTnoebaTa (virtutum) wvrTnas unda moiTxovdes<br />
da aviTarebdes, upirveles yovlisa, simdablisa da morCilebis, simtkicisa<br />
da ubiwoebis, romelTa meSveobiTac isini qristes damdablebas (Sdr� fil� 2,<br />
7-8) da, amave dros, mis sulismier cxovrebas (Sdr� rom� 8, 1-13) iziareben�<br />
amitom moweseni, Tavisi aRTqmis erTgulni, qristesTvis yvelafers toveben<br />
(Sdr� maT� 10, 28) da mas Seudgebian, rogorc erTaderT saxmars (Sdr�<br />
luk� 10, 42; maT� 19, 21)� isini ismenen mis sityvas (Sdr� luk� 10, 39) da zrunaven<br />
RmrTisaze (Sdr� 1kor� 7, 32)�<br />
amitom nebismieri instituciis wevrebma, romlebic, upirveles yovlisa,<br />
mxolod RmerTs eZieben, unda Seurwyan mWvreteloba (misi meSveobiT isini<br />
gonebiTa da guliT RmerTs ukavSirdebian) samociqulo siyvaruls (misi meSveobiT<br />
isini cdiloben, gamosyidvis saqmeSi monawileoba miiRon da RmrTis<br />
sasufeveli gaavrcelon)�<br />
6� vinc samociqulo rCevebs aRiarebs, upirveles yovlisa, RmerTs unda<br />
eZiebdes da uyvares igi, romelmac Cven pirvelma Segviyvara (Sdr� 1ioan� 4,<br />
10)� yvela viTarebaSi is unda Seecados, qristesTan erTad RmerTSi dafarul<br />
cxovrebas ewios (Sdr� kol� 3, 3)� aqedan momdinareobs da sazrdoobs moyvasis<br />
siyvaruli samyaros gamosaxsnelad da eklesiis aRsaSeneblad� am siyvaruliT<br />
cxoveliyofa da xelmZRvanelobs saxarebiseul rCevaTa gamocdilebac�<br />
amitom instituciaTa wevrebi gulmodgine sibejiTiT unda Seecadon,<br />
qristianuli sulierobis WeSmariti wyaroebis safuZvelze, asazrdoon<br />
locvis suli da Tavad locva� upirveles yovlisa, maT yoveldRiurad xelSi<br />
unda eWiroT wmida werili, raTa misi kiTxviTa da masze fiqriT Seiswavlon<br />
gardamatebuli mecniereba ieso qristesi (Sdr� fil� 3, 8)� maT unda guliTa<br />
da bagiT aRasrulon saRmrTo liturgia, gansakuTrebiT wmida evqaristiis<br />
saidumloeba, eklesiis sulis Sesabamisad, da am umdidresi warodan Tavisi<br />
sulieri cxovreba asazrdoon�<br />
saRmrTo kanonisa da wmida sakurTxevlis trapezTan danayrebulT, maT<br />
Zmurad unda uyvardeT qristes asoebi, xolo mRvdelTa mimarT isini Svilebriv<br />
mowiwebasa da siyvaruls unda amJRavneben� isini sul ufro metad<br />
unda cxovrobdnen da ganicdidnen eklesiasTan erTad, da mis misias Tavi mTlianad<br />
miuZRvnan�<br />
175
176<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
7� instituciebi, romlebic mTlianad mWvretelobisTvis aris gankuTvnili<br />
(maTi wevrebi mxolod RmrTisaTvis arian moclilni martoobasa da dumilSi,<br />
bejiT locvasa da sasixarulo monaniebaSi), yovelTvis inarCuneben<br />
(rogori mZafric ar unda iyos qmediTi mociqulobis aucilebloba) ubrwyinvales<br />
nawils qristes mistikur sxeulSi, romelSic „asoebsa mas yovelsa<br />
ara igive saqme aqus“ (rom� 12, 4)� Tavisi qebiT maT RmrTisaTvis udidesi<br />
msxverpli moaqvT, RmrTis ers siwmidis uxvi nayofebiT asxivosneben, Tavisi<br />
magaliTiT aRafrTovaneben da mis zrdas nayofieri mociqulobiT uzrunvelyofen�<br />
amgvarad, isini eklesiis Rirsebasa da zeciur madlTa wyaros warmoadgenen�<br />
da mainc, maTi cxovrebis wesi zemoT ganxiluli principebisa da<br />
ganaxlebisadmi misadagebuli kriteriumebis Sesabamisad unda gadaisinjos�<br />
amasTanave, uwmidesad unda iyos SenarCunebuli maTi gandgoma samyarosagan<br />
da mWvretelobiTi cxovrebisTvis damaxasiaTebeli wvrTna�<br />
8� eklesiaSi mravali institucia arsebobs, rogorc samRvdelo, aseve saero,<br />
romlebic sxvadasxva samociqulo saqmeebisadmi aris miZRvnili� maT sxvadasxva<br />
niWebi gaaCnia, maTTvis micemuli madlis Sesabamisad: „gina romeli<br />
hmsaxurebdes msaxurebiTa miT; gina romeli aswavebdes – swavliTa miT; [���]<br />
romeli miscemdes – uxuebiT; romeli zeda-adgebodis – moswrafebiT; romeli<br />
swyalobdes – mxiarulebiT“ (rom� 12, 5-8)� „xolo ganyofani madlTani<br />
arian, da igive suli ars“ ( 1kor� 12, 4)�<br />
am instituciebSi Tavad samoweseo cxovrebis bunebas warmoadgens samociqulo<br />
qmedeba da qvelmoqmedeba, rogorc wmida msaxureba da siyvarulis<br />
saqme, romelsac maT eklesia miandobs da romelic eklesiis saxeliT sruldeba�<br />
amitom misi wevrebis mTeli samoweseo cxovreba samociqulo suliT<br />
unda ganimsWvalos, xolo maTi mTeli samociqulo qmedeba samoweseo suliT<br />
unda aigos� samoweseo instituciebis wevrebma, upirveles yovlisa, Tavis<br />
mowodebas rom upasuxon, anu qristes gahyvnen da mas misi asoebis saxiT emsaxuron,<br />
aucilebelia, rom maTi samociqulo moqmedeba masTan mWidro er-<br />
Tobas emyarebodes� aqedan gamomdinare, ganmtkicdeba Tavad siyvarulic<br />
RmrTisa da moyvasis mimarT�<br />
am instituciebma Tavisi wes-Cveulebebi saTanadod unda Seusabamos mociqulobis<br />
moTxovnilebebs, romlebsac isini Tavad eZRvneba� samoweseo<br />
cxovreba, samociqulo saqmeebisadmi miZRvnili, mravalferovani formebiT<br />
imoseba� ganaxleba da adaptacia am mravalferovnebas aucileblad unda<br />
iTvaliswinebdes, xolo sxvadasxva instituciebSi maTi wevrebis cxovreba,<br />
qristes msaxurebisTvis gankuTvnili, maTi sakuTari da maTTvis Sesaferisi<br />
saSualebebiT unda sazrdoobdes�<br />
9� samonastro cxovrebis pativsadebi institucia erTgulad unda iyos<br />
daculi� is yoveldRiurad sul ufro metad unda gabrwyindes Tavisi WeSmariti<br />
suliT, rogorc aRmosavleTSi, aseve dasavleTSi� saukuneTa manZilze<br />
man didi damsaxureba moipova eklesiisa da adamianTa Tanamegobrobis wina-<br />
Se� monazonTa mTavar movaleobas warmoadgens Tavmdabali da amave dros<br />
keTilSobili msaxureba, romelsac isini monastris kedlebSi saRmrTo didebulebas<br />
uZRvnian� maT SeiZleba saRmrTo kults mTlianad miuZRvnan Tavi<br />
dafarul cxovrebaSi an legitimurad Seasrulon mociqulobisa Tu qristianuli<br />
siyvarulis esa Tu is saqme� amitom, instituciis Taviseburebis<br />
SenarCunebis pirobebSi, unda ganaxldes Zveli saqvelmoqmedo tradiciebi<br />
da ise SeeTanxmos isini dRevandel sulier moTxovnilebebs, rom monastrebi<br />
qristianuli xalxis aRmSeneblobis erTgvar cocxal centrebad (seminaria)<br />
iqces�
PERFECTAE CARITATIS<br />
aseve im ordenebma (religiones), romlebic Tavisi ganwesebiTa Tu dadgenilebiT<br />
mWidrod arian dakavSirebuli samociqul cxovrebasTan, sagundo<br />
samsaxursa da samonastro wesrigTan, Tavisi cxovrebis wesi ise unda Seusabamon<br />
maTTvis Sesaferis samociqulo moTxovnilebebs, rom eklesiis sasike-<br />
Tod erTgulad SeinarCunon maTTvis damaxasiaTebeli cxovrebis forma,�<br />
10� mowese saeroTa cxovreba, rogorc mamakacebisa, aseve qalebisa, TavisTavad<br />
warmoadgens saxarebiseul rCevaTa aRsarebis srulyofil statuss�<br />
es cxovreba Zalze sasargebloa eklesiis samRvdlo funqciisaTvis axalgazrdobis<br />
aRzrdis, avadmyofTaTvis zrunvisa da sxva saxis msaxurebaTa<br />
aRsrulebis saqmeSi� amitom wmida <strong>kreba</strong> mas didad afasebs, mis wevrebs maT<br />
mowodebaSi ganamtkicebs da mouwodebs maT, Tavisi cxovreba dRevandelobis<br />
moTxovnilebebs Seusabamon�<br />
wmida <strong>kreba</strong> ganacxadebs, rom ZmaTa instituciebSi (maTi saero xasiaTis<br />
SenarCunebis viTarebaSi), generaluri meTavis gadawyvetilebiT, araferi<br />
uSlis xels imas, rom zogierTma wevrma TavianT saxlebSi, samRvdelmsaxuro<br />
moTxovniolebebis dasakmayofileblad, wmida xarisxi miiRos�<br />
11� sekularuli instituciebi Tumca ar aris samoweseo instituciebi,<br />
isini mainc warmoagens saxarebiseul rCevaTa WeSmarit da srul aRsarebas<br />
im samyaroSi, romelsac eklesia cnobs� am aRsarebas xeldasxma moaqvs mamakacebisa<br />
da qalebisaTvis, saero da samRvdelo pirebisaTvis, romlebic<br />
samyaroSi cxovroben� amitom isini unda Seecadon, mTlianad uZRvnan Tavi<br />
RmerTs srulyofil siyvarulSi, xolo Tavad instituciebma Tavisi sakuTari<br />
da gansakuTrebuli, e�i� sekularuli saxe SeinarCunon, raTa warmatebiT<br />
da yvelgan _ ase vTqvaT, samyaroSi da samyarosagan _ aRasrulon mociquloba,<br />
romlis aRsasrulebladac Seiqmnen�<br />
maT cxadad unda icodnen, rom ver SeZleben aseTi funqciis Sesrulebas,<br />
Tu maTi wevrebi saRmrTo da adamianur saqmeebSi ise ar iqnebian ganswavlulni,<br />
rom marTlac iyvnen safuari samyaroSi qristes sxeulis gansamtkiceblad<br />
da sazrdelad� amitom xelmZRvanelebma seriozulad unda izrunon<br />
Tavisi instituciebis wevrTa aRzrdisaTvis (upirveles yovlisa, sulierisTvis),<br />
agreTve xeli Seuwyon mis Semdgom gaRrmavebas�<br />
12� ubiwoeba „sasufevlisaT¢s caTa¡sa“ (maT� 19, 12), romelsac moweseni<br />
aRiareben, madlis ukidures niWad unda iqnes miCneuli� is gansakuTrebuli<br />
saxiT aTavisuflebs adamianis guls (Sdr� 1kor� 7, 32-35), raTa is sul ufro<br />
metad aRegznos siyvaruliT RmrTisa da yvela adamianis mimarT� amitom<br />
ubiwoeba aris ciur sikeTeTa gansakuTrebuli niSani da yvelaze ufro Sesaferisi<br />
saSualeba, romliTac moweseebs SeuZliaT, mondomebiT miuZRvnan<br />
Tavi saRmrTo msaxurebas da samociqulo saqmeebs� ase moagoneben isini yvela<br />
qristes erTguls am gansacvifrebel kavSirs, RmrTis mier daarsebuls,<br />
romelic momaval saukuneSi mTlianad unda gancxaddes� am kavSiris ZaliT<br />
eklesias erTaderT saqmrod qriste hyavs�<br />
amitom aucilebelia, rom moweseebs, romlebic Tavis aRTqmaTa erTgulad<br />
dacvas cdiloben, swamdeT uflis sityvebisa� isini unda endobodnen<br />
RmrTis Semweobas da Tavisi Zalebi gadaWarbebulad ar Seafason� isini<br />
xorcis mokvdinebisken unda iswrafodnen da grZnobebs imorCilebdnen� maT<br />
ar unda ugulebelyon bunebrivi saSualebebic, romlebic gonebriv da sxeulebriv<br />
sijansaRes uwyobs xels� ase isini ar ahyvebian mcdar Teoriebs,<br />
romelTa Tanaxmad srulyofili Tavis Sekaveba SeuZlebelia an sazianoa<br />
adamianis ganviTarebisaTvis� erTgvari sulieri instinqtiT isini uaryofen<br />
177
178<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
yvelafers, rac maT ubiwoebas safrTxes uqmnis� yvelas, gansakuTrebiT ki<br />
zemdgomT (Superiores) unda axsovdeT, rom ubiwoeba ufro saimedod maSin aris<br />
daculi, rodesac instituciis wevrebs Soris erTobliv cxovrebaSi WeSmaritad<br />
Zmuri siyvaruli sufevs�<br />
srulyofili Sekavebis dacva adamianuri bunebis Sinagan midrekilebebs<br />
exeba� amitom kandidatebs ubiwoebis aRsareba (professionem castitatis) dacva<br />
mxolod im SemTxvevaSi SeuZliaT da isini mxolod maSin miiReben amis uflebas,<br />
rodesac gaivlian namdvilad sakmaris gamocdas da aucilebel fsiqologiur<br />
da afeqtur simwifes miaRweven� isini unda gaafrTxilon ara marto<br />
im saSiSroebis Sesaxeb, romelic ubiwoebas emuqreba, aramed isini unda aRzardon<br />
kidec ise, rom maT RmrTisadmi miZRvnili uqorwinebloba mTlianoba-<br />
Si maTi pirovnebis sikeTed miiTvalon�<br />
13� nebayoflobiTi siRatake, romelic qristes mimdevrobas gulisxmobs,<br />
misi niSania, romelic dRes gansakuTrebiT fasobs� moweseebi siRatakes<br />
gulmodgined unda misdevdnen da, Tu saWiroa, is axali formebiTac unda<br />
gamoxaton� misi meSveobiT qristes siRatakes veziarebiT, romelic CvenTvis<br />
„dagalxakna mdidari igi“, raTa Cven misi siRaribiT gavmdidrebuliyaviT<br />
(Sdr� 2kor� 8, 9; maT� 8, 20)�<br />
rac Seexeba samoweseo siRatakes, ara kmara zemdgomebisadmi morCileba<br />
qonebiT sargeblobis saqmeSi, aramed aucilebelia, rom moweseni iyvnen saqmiTa<br />
da suliT Ratakni, xolo saunje caSi hqondeT (Sdr� maT� 6, 20)�<br />
Tavis msaxurebaSi yvelas gacnobierebuli unda hqondes, rom is muSaobis<br />
saerTo kanons eqvemdebareba� cxovrebisaTvis da Tavisi saqmisTvis aucilebeli<br />
saxsrebis mopovebiT maT uari unda Tqvan yovelgvar araaucilebel<br />
sazrunavze da miendon zeciuri mamebis gangebas (Sdr� maT� 6, 25)�<br />
samoweseo kongregaciebma Tavis konstituciebSi SeiZleba neba darTon<br />
Tavis wevrebs, uari Tqvan memkvidreobiT miRebul an misaReb simdidreze�<br />
adgilobrivi garemoebebis gaTvaliswinebis safuZvelze, instituciebi<br />
unda miiswrafvodnen siRatakis erTgvarad koleqtiuri mowmobisaken� isini<br />
nebayoflobiT unda aZlevdnen Tavis qonebas eklesiis sxva moTxovnileba-<br />
Ta dasakmayofileblad da RaribTa dasaxmareblad, romlebic yvela moweses<br />
guliTadad unda uyvardes (Sdr� maT� 19, 21; 25, 34-46; iak� 2, 15-16; 1ioan� 3, 17)�<br />
instituciaTa provinciebma da saxlebma erTmaneTSi materialuri dovlaTi<br />
unda gainawilon: visac meti aqvs, ufro xelmokleebs unda daexmaros�<br />
instituciebs (Tu maTi wesebi da konstituciebi sapirispiros ar iTvaliswinebs)<br />
aqvT ufleba, hflobdnen yvelafers, rac aucilebelia droebiTi<br />
cxovrebisa da saqmisaTvis� amasTan erTad, isini unda eridon yovelgvar fufunebas,<br />
gadaWarbebul momxveWelobasa da simdidris dagrovebas�<br />
14� morCilebis aRTqmiT moweseni mTlianad uZRvnian Tavis nebas RmerTs,<br />
TiTqosda msxverplad swiraven mas sakuTar Tavs da amis saSualebiT ufro<br />
myarad da saimedod uerTdebian gamomxsnel saRmrTo nebas� rogorc qriste,<br />
romelic mamis nebis aRsasruleblad movida (Sdr� ioan� 4, 34; 5, 30; ebr� 10, 7;<br />
fsalm� 40 (39), 9), „xati monisa¡ miiRo“ (fil� 2, 7) da vnebaTagan morCileba iswavla<br />
(Sdr� ebr� 5, 8), ase moweseni, suli wmidis zemoqmedebiT, sarwmunoeba-<br />
Si emorCilebian zemdgomebs, romlebic RmerTs ganasaxiereben da qristeSi<br />
maT yvela ZmaTa msaxurebisken miuZRvebian, rogorc Tavad qriste mamisadmi<br />
morCilebis gamo Zmebs emsaxureboda da mravalTa gamosasyidad Tavisi suli<br />
dado (Sdr� maT� 20, 28; ioan� 10, 14-18)� amgvarad, isini sul ufro mWidrod<br />
uekavSirdebian eklesiis msaxurebas da cdiloben, miaRwion qristes asakis<br />
sisrules (Sdr� efes� 4, 13)�
PERFECTAE CARITATIS<br />
amitom moweseebma Tavisi zemdgomebis mimarT unda gamoavlinon mor-<br />
Cileba, saRmrTo nebis mimarT rwmenisa da siyvarulis suliT gamsWvaluli,<br />
Tanaxmad wesdebaTa da konstituciaTa normebisa� ganawesebis ganxorcielebisa<br />
da maTTvis mindobili funqciebis aRsasruleblad moweseebma<br />
unda moixmaron Tavisi gonebisa da nebis Zalebi, agreTve bunebisa<br />
da madlis niWni� maT unda gacnobierebuli hqondeT, rom isini, saRmrTo<br />
ganzraxvis Sesabamisad, qristes sxeulis aSenebisTvis iRwvian� aseTi samoweseo<br />
morCileba ara marto amcirebs adamianuri pirovnebis Rirsebas,<br />
aramed piriqiT, simwifisken mihyavs is, radgan afarTovebs RmrTis Svil-<br />
Ta Tavisuflebas�<br />
xolo zemdgomni, maTTvis mindobili sulebisaTvis pasuxismgebelni (Sdr�<br />
ebr� 13, 17), Tavisi funqciis SesrulebaSi RmrTis nebis morCilni, ZmaTaTaTvis<br />
msaxurebis suliT gamsWvalulni, ise unda sargeblobdnen Tavisi uflebamosilebiT,<br />
rom siyvaruli gamoxaton, romliTac RmerTs isini uyvars�<br />
maT qveSevrdomebs rogorc RmrTis Svilebs unda uxelmZRvanelon, pativi<br />
scen adamianis pirovnebas, xeli Seuwyon maT nebayoflobiT daqvemdebarebas<br />
da aucileblad Tavisufleba mianiWon, gansakuTrebiT im sferoSi, romelic<br />
monaniebis saidumlosa da sulier xelmZRvanelobas exeba� isini moweseebs<br />
amzadeben imisaTvis, rom maTi funqciebis Sesrulebasa da sxvadasxva wamowyebebSi<br />
TanamSromlobisas aqtiuri da pasuxismgeblobiT aRsavse morCileba<br />
gamoavlinon� amitom zemdgomni mzad unda iyvnen moweseTa mosasmenad da mxari<br />
dauWiron maT erTsulovnebas instituciisa da eklesiis sakeTildReod�<br />
amasTanave, ZalaSi rCeba maTi uflebamosileba, gadawyviton da gansazRvron<br />
is, rac aris gasakeTebeli�<br />
meTaveebi (Capitula) da sabWoebi erTgulad unda asrulebdnen mmarTvelobis<br />
saqmeSi maTTvis mindobil funqcias� TiTouli maTgani Tvaiseburad<br />
unda gamoxatavdes yvela wevrTa monawileobasa da mzrunvelobas mTeli sakrebulos<br />
sasikeTod�<br />
15� maT erToblivi cxovrebiT unda icxovron, pirveladi eklesiis msgavsad,<br />
romelSic „simravlisa mis morwmuneTa¡sa iyo guli da goneba¡ erT“<br />
(Sdr� saqme 4, 32)� es cxovreba unda sazrdoobdes saxarebiseuli moZRvrebiT,<br />
wmida liturgiiTa da gansakuTrebiT evqaristiiT� is erTi da imave sulis<br />
(spiritus) locvasa da ziarebaSi unda mimdinareobdes (Sdr� saqme 2, 42)� moweseni,<br />
rogorc qristes asoebi, „ZmaT moyuarebiTa urTierTas mowled mosurne,“<br />
urTierTpativiscemiT erTmaneTs unda uswrebdnen (Sdr� rom� 12, 10) da<br />
„urTierTars simZime“ itvirTon (gal� 6, 2)� RmrTis siyvaruli, suli wmidis<br />
meSveobiT gulebSia ganfenili (Sdr� rom� 5, 5) da sakrebulo, rogorc WeSmariti<br />
ojaxi, uflis saxeliT Sekrebili, misi TandaswrebiT xarobs (Sdr� maT�<br />
18, 20)� „aRmasrulebeli Sjulisa¡ siyuaruli ars“ (rom� 13, 10), „siyuaruli,<br />
romel-igi ars simtkice srulebisa¡“ (kol� 3, 14)� misi meSveobiT Cven viciT,<br />
rom „mivicvaleniT sikudilisagan cxorebas“ (1ioan� 3, 14)� metic: ZmaTa er-<br />
Toba qristes mosvlas cxadyofs (Sdr� ioan� 13, 35; 17, 21) da misgan mociqulobis<br />
didi Zala momdinareobs�<br />
wevrTa Soris Zmobis kavSirebi ufro mWidro rom iyos, isini, visac „moqceulni“,<br />
„TanamSromlebi“ an sxva saxeli ewodeba, cxovrebasa da sakrebulos<br />
saqmeebTan mWidro urTierTobaSi unda iyvnen� Tu garemoebani marTlac<br />
sxvas ar gvTavazobs, unda SevecadoT, qalTa instituciebSi debis erT xarisxze<br />
(genus) gadavideT� am dros unda SenarCunebul iqnas mxolod is gansxvaveba<br />
pirTa Soris, romelsac saqmeTa sxvadasxvaoba moiTxovs, im saqme-<br />
Ta, romlebisTvisac debi gansakuTrebuli saRmrTo mowodebiT an sagangebo<br />
unarebiT arian gankuTvnilni�<br />
179
180<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
rac Seexeba mamakacTa monastrebsa da instituciebs, romlebic mxolod<br />
saero pirTagan ar Sedgeba, maTi Taviseburebisa da konstituciebis normebis<br />
miedviT, maT SeuZliaT Tanabari pirobebiT, Tanaswori uflebebiTa da<br />
movaleobebiT samRvdeloebisa da saeroTa miReba, garda maTi, vinc wmida xarisxidan<br />
momdinareoben�<br />
16� papis klauzura ZalaSi unda darCes monazoni qalebisaTvis, romlebic<br />
mxolod mWvretelobiT cxovrebas ewevian, magram is unda Seicvalos droisa<br />
da adgilis garemoebaTa Sesabamisad, moixsnas moZvelebuli Cveulebebi da<br />
mosmenil iqnas Tavad monasterTa xmebi�<br />
xolo sxva monazoni qalebi, romlebic dadgenilebiT sagareo mociqulobas<br />
uZRvnian Tavs, papis klauzuridan unda iqnen aRmoyvanilni, raTa maT<br />
maTTvis mindobili mociqulobis fuqnciebis ukeTesad Sesruleba SeZlon�<br />
amasTanave, unda SenarCunebul iqnas klauzura konstituciaTa normaTa Tanaxmad�<br />
17� samoweseo samosi, rogorc xeldasxmis niSani, martivi da mokrZalebuli,<br />
Raribi da amasTanave Rirseuli unda iyos� garda amisa, is unda pasuxobdes<br />
janmrTelobis, droisa da adgilis garemoebebs, unda esadagebodes<br />
moiqulobis moTxovnilebebs� samosi, rogorc mamakacebisa, aseve qalebis,<br />
romelic am normebs ar Seesabameba, unda Seicvalos�<br />
18� instituciebis ganaxleba da adaptacia maqsimalurad damokidebulia<br />
misi wevrebis momzadebaze� amitom instituciis wevrebi, romlebic samRvdeloni<br />
ar arian, aseve mowese qalebi,samociqulo saqmeebis Sesasruleblad<br />
maSinve noviciatis Semdeg ar unda dainiSnon� maTi samoweseo, samociqulo,<br />
samoZRvro da teqnikuri momzadeba, romelic Sesabamisi wodebebis miRebasac<br />
gulisxmobs, am miznisaTvis saTanadod aRWurvil saxlebSic unda gagr-<br />
Zeldes�<br />
samoweseo cxovrebis Tanamedrove pirobebis moTxovnilebebisadmi adaptacia<br />
mxolod garegnuli rom ar iyos, xolo vinc dadgenilebis Tanaxmad gareSe<br />
mociqulobiT aris dakavebuli, man Tavisi funqciis Sesruleba SeZlos,<br />
maT unda Tanmimdevrulad, gonebrivi niWisa da pirovnuli Taviseburebebis<br />
Sesatyvisad, Tanamedrove sazogadoebrivi cxovrebis zne-Cveulebebsa da<br />
aRqmisa Tu fiqris formebs gaecnon� es aRzrda elementebis harmoniuli Serwymis<br />
safuZvelze ise unda ganxorcieldes, rom man wevrTa erTobas xeli<br />
Seuwyos�<br />
mTeli Tavisi cxovrebis manZilze wevrebi unda ecadon, gulmodgined<br />
srulyon es sulieri, samoZRvro da teqnikuri kultura� am miznis ganxorielebisTvis<br />
zemdgomni maT SeZlebisdagvarad saTanado pirobebiTa da droiT<br />
unda uzrunvelyofdnen�<br />
zemdgomTa movaleobas warmoadgens agreTve zrunva imisaTvis, rom xelmZRvanelebi,<br />
sulieri moZRvarni da maswavleblebi optimalurad iyvnen<br />
SerCeulni da safuZvlianad momzadebulni�<br />
19� axali instituciebis Seqmnisas saWiroa seriozulad dafiqreba maTi<br />
aucileblobis an Tundac didi sargeblobisa da ganviTarebis SesaZleblobebis<br />
Sesaxeb, rom ar Seiqmnas usargeblo an Tundac aucilebel Zalas moklebuli<br />
intituciebi� axal eklesiebSi xeli unda ganviTardes samoweseo<br />
cxovrebis is formebi, romlebic mosaxleobis zneTa Taviseburebasa da adgilobriv<br />
Cveulebebsa Tu garemoebebs iTvaliswinebs�
PERFECTAE CARITATIS<br />
20� instituciebma unda erTgulad SeinarCunon da ganaviTaron maTi saku-<br />
Tari saqme da, mTeli eklesiisa da diocezis sargeblobis gaTvaliswinebiT,<br />
Seusabamon isini droisa da adgilis moTxovnilebebs� amisTvis maT saTanado<br />
saSualebebi unda gamoiyenon, maT Soris axali� amasTanave, maT uari unda<br />
Tqvan iseT saqmianobaze, romelic instituciis sulsa da mis WeSmarit bunebas<br />
dRes aRar pasuxobs�<br />
samoweseo instituciebSi mTlianad unda iyos daculi misioneruli suli<br />
da, TiToeuli maTganis xasiaTis Sesabamisad, is ise unda Seesabamebodes dRevandel<br />
moTxovnilebebs, rom saxarebis qadageba yvela xalxebisaTvis kidev<br />
ufro qmediTi gaxdes�<br />
21� im instituciebsa da monastrebs, romlebic, adgilobriv ordinariusTa<br />
azriTa da wmida saydris gansjiT, momavali ganviTarebis imeds ar iZleva,<br />
unda aekrZalos momavalSi novicebis miReba� es instituciebi, ramdenadac<br />
es SesaZlebelia, unda SeuerTon sxva instituciebs an ufro warmatebul<br />
monasters, romlebic misgan mizniTa da suliskveTebiT didad gansxvavebuli<br />
ar iqneba�<br />
22� saWiroebis mixedviT da wmida saydris nebarTvis safuZvelze, damoukidebelma<br />
instituciebma da monastrebma unda Camoayalibos federaciebi (Tu<br />
isini ama Tu saxiT erTsa da imave samoweseo ojaxs miekuTvneba), kavSirebi<br />
(Tu maT TiTqmis erTnairi konstituciebi aqvs da maTi moxmarebis formac<br />
erTnairi suliskveTebiT aris gamsWvaluli, gansakuTrebiT Tu isini metismetad<br />
sustia) an asociaciebi (Tu isini erTi da imave an msgavsi sagareo saqmeebiT<br />
aris dakavebuli)�<br />
23� saWiroa mxari davuWiroT ufros zemdgomTa konferenciebsa Tu sabWoebs,<br />
romlebic wmida saydris mier Seiqmna� maT SeiZleba warmatebiT Seuwyos<br />
xeli calkeul instituciaTa mier maTi miznis ufro srulyofilad<br />
miRwevas, eklesiis sakeTildReod ufro qmediTi erTsulovnebis ganviTarebas,<br />
gansazRvrul teritoriaze saxarebis muSakTa ufro gawonasworebul<br />
ganawilebas, agreTve moweseebisTvis saerTo sakiTxTa ganxilvas� mociqulobis<br />
ganxorcielebasTan dakavSirebiT saepiskoposo konferenciebTan sa-<br />
Tanado koordinacia da TanamSromloba unda damyardes�<br />
msgvasi konferenciebi SeiZleba sekularuli instituciebisTvisa daarsdes�<br />
24� mRvdelmsaxurebi da qristianuli aRmzrdelebi seriozulad unda<br />
Seecadon, rom eklesiis moTxovnilebaTa Sesabamisad kvlav gaizardos samoweseo<br />
mowodebani, romlebic guldasmiT da safuZvlianad iqneba Ser-<br />
Ceuli� Cveulebriv (ordinaria) qadagebaSic ufro xSirad aris saWiro saubari<br />
saxarebisuli rCevebisa da samoweseo statusis miRebis Sesaxeb� mSoblebi,<br />
romlebic Tavis Svilebs qristianul zneobaTa Sesabamisad aRzrdian, maT<br />
gulebSi samoweseo mowodeba unda ganaviTaron da daicvan�<br />
instituciebisTvis nebadarTulia gaavrcelon Tavis Sesaxeb cnobebi da<br />
moZebnon kandidatebi, oRond im pirobiT, Tu es saTanado gonivrulobiTa<br />
da wmida saydrisa da adgilobrivi ordinariusis mier dadgenil normaTa<br />
dacviT gakeTdeba�<br />
amasTan erTad, moweseebs unda axsovdeT, rom maTi sakuTari cxovrebis<br />
magaliTi warmoadgens maTi instituciis saukeTeso rekomendaciasa da samoweseo<br />
cxovrebis miRebis mowodebas�<br />
181
182<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
25� instituciebi, romlebisTvisac adaptaciisa da ganaxlebis es normebi<br />
dgindeba, mzad unda iyvnen, Tavis saRmrTo mowodebasa da Cveni drois eklesiaSi<br />
Tavis funqcias upasuxon� wmida <strong>kreba</strong> didad afasebs maTi cxovrebis<br />
wess, romelic ubiwoebaSi, siRatakesa da morCilebaSi mimdinareobs� aseTi<br />
cxovrebis nimuSi Tavad ufali qristea� <strong>kreba</strong>s maTi nayofieri saqmis didi<br />
imedi aqvs, rogorc dafarulis, aseve Riasi� amitom moweseebma sruli rwmeniT,<br />
RmrTisa da moyvasisadmi siyvaruliT, jvrisadmi siyvaruliTa da momavali<br />
didebis imediT qristes Sesaxeb keTili uwyeba mTels samyaroSi unda<br />
gaavrcelon, raTa maTi mowmoba yvelam miiRos da Cveni mama, romelic aris<br />
caTa Sina, gandidebul iqnas (Sdr� maT� 5, 16)� ase, uwmidesi RmrTismSoblis,<br />
qalwuli mariamis locviT, „romlis cxovreba yvelasTvis wesia,“ 1 isini yoveldRiurad<br />
gaizrdebian da gamoxsnis ufro uxv nayofs moitanen�<br />
yovelive erTad da cal-calke, rac am dekretSi gamocxadda,<br />
wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo uflebamosilebiT,<br />
romelic qristesgan gadmogveca, amas pativdebul<br />
mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT, vadgenT,<br />
vawesebT da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda, gamoqveyndes<br />
sadideblad RmrTisa�<br />
1 S� AMBROSIUS, De Virginitate, 1� <strong>II</strong>, c� <strong>II</strong>, n� 15�<br />
romi, wm� petresTan, 1965 wlis 28 oqtomberi�<br />
me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />
(mohyveba mamaTa xelmowerebi)
dekreti<br />
mRvdelTa aRzrdis Sesaxeb<br />
OPTATAM TOTIUS
Sesavali<br />
pavle episkoposi,<br />
RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />
wmida krebis mamebTan erTad,<br />
samudamo saxsovrad<br />
dekreti<br />
mRvdelTa aRzrdis Sesaxeb<br />
wmida <strong>kreba</strong>s savsebiT gacnobierebuli aqvs, rom mTeli eklesiis sasurveli<br />
ganaxleba didad aris damokidebuli qristes suliT STagonebul<br />
mRvdelTa msaxurebaze� 1 <strong>kreba</strong> adasturebs samRvdlo aRzrdis uaRresad<br />
did mniSvnelobas da ganacxadebs zogierT Zireul princips, romlebic<br />
saukuneTa manZilze aprobirebul kanonebs ganamtkicebs� <strong>kreba</strong>s maTSi<br />
garkveuli siaxleebi Seaqvs, romlebic mocemuli wmida krebis konstituciebsa<br />
da dekretebs, agreTve drois cvalebad pirobebs Seesabameba�<br />
Tavad kaTolikuri mRvdelmsaxurebis erTianobis safuZvelze es samRvdlo<br />
momzadeba orive samRvdeloebisa da nebismieri wesis (ritus) mRvdelmsaxurTaTvis<br />
aris aucilebeli� amitom mocemuli miTiTebebi, romlebic<br />
uSualod diocezur samRvdeloebas Seexeba, saTanado modifikaciebiT<br />
yvelasTvis Rirebulia�<br />
I. mRvdelTa aRzrdis programa calkeul qveynebSi<br />
1� xalxTa da regionTa udidesi mravalferovnebis gamo mxolod zogadi<br />
kanonebis Camoyalibeba aris SesaZlebeli� calkeuli qveynebisa da TiToeuli<br />
wesisTvis „mRvdelTa aRzrdis programa“ unda SemuSavdes, romelsac<br />
episkoposTa konferencia daadgens� 2 garkveuli drois Semdeg is unda gadaisinjos<br />
da samociqulo saydris mier iqnas aprobirebuli� universaluri<br />
kanonebi unda Seesabamos adgilisa da drois sagangebo viTarebebs, raTa mRvdelTa<br />
aRzrda mudam Seesabamebodes im regionTa samRvdlo moTxovnilebebs,<br />
romlebSic msaxureba unda ganxorcieldes�<br />
1 RmrTis mTeli eris winsvla, Tavad qristes nebiT, didad aris damokidebuli<br />
mRvdelTa msaxurebaze� es cxadia im sityvebidan, romlebiTac ufalma mociqulebi da maTi<br />
mimdevrebi Tu TanamSromlebi daadgina saxarebis mauwyeblebad (praecones), axlad rCeuli<br />
eris winmZRolebad da RmrTis saidumloTa ganmgeblebad (dispensatores)� amasve adasturebs<br />
mamebisa da wmidanebis gamonaTqvamebi, agreTve uzenaesi pontifeqsebis mravaljeradi dokumentebi�<br />
ix� upirveles yovlisa, S� PIUS X, exhort� ad clerum Haerent animo, 4 aug� 1908: S� P<strong>II</strong><br />
X Acta IV, pp� 236-264� – PIUS XI, encycl� Ad catholici Sacedrotii, 20 dec� 1935: AAS 28 (1936), gansakuTrebiT<br />
pp� 37-52� – PIUS X<strong>II</strong>, adhort� apost� Menti Nostrae, 23 sept� 1950: AAS 42 (1950), pp� 657-702�<br />
– IOANNES XX<strong>II</strong>I, enycl� Sacerdotii Nostri primordia, 1 aug� 1959: AAS 51 (1959), pp� 545-579� – PAULUS<br />
VI, epist� apost� Summi Dei Verbum, 4 nov� 1963: AAS 55 (1963), pp� 979-995�<br />
2 samRvdelmsaxuro ganaTleba mTlianobaSi, anu seminariis organizacia, sulieri<br />
ganaTleba, saswavlo programa, aRsazrdelTa erToblivi cxovreba da disciplina, agreTve<br />
samRvdlo praqtika sxvadasxva adgilobriv viTarebebs unda Seesabamos� es adaptacia Ziri-<br />
Tad sakiTxebSi saerTo normebis Tanaxmad unda ganxorcieldes: sekularuli (samRvdeloebisTvis<br />
– episkoposTa konferenciebis mier, xolo regularuli samRvdeloebisTvis,<br />
Sesabamisad, uflebamosili zemdgomebis mier (Sdr� Statuta generalia constitutioni apostolicae Sedes<br />
Sapientiae adnexa, art� 19)�<br />
185
186<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
<strong>II</strong>. samRvdlo mowodebisaTvis meti xelSewyoba<br />
2� mowodebebisaTvis xelSewyoba aris is movaleoba, 3 romelic mTels<br />
qristianul sazogadoebas exeba� man is, upirveles yovlisa, sruli qristianuli<br />
cxovrebiT unda ganaxorcielos, rasac xels uwyoben ojaxebi,<br />
sarwmunoebis, siyvarulisa da mowiwebis suliT STagonebulni (isini er-<br />
Tgvar dawyebiT seminariebs warmoadgenen), agreTve sakrebuloebi, romelTa<br />
nayofier cxovrebaSi TviT mozardebic ki monawileoben� moZRvarni<br />
da yvela, vinc ama Tu im saxiT bavSvebisa da axalgazrdebis aRzrdisaTvis<br />
zrunavs, gansakuTrebiT ki kaTolikuri gaerTianebani, unda Seecadon,<br />
maTTvis mindobili mozardebi ise aRzardon, rom isini saRmrTo mowodebas<br />
Caswvdnen da mas sixaruliT gahyvnen� yvela mRvdelmsaxurma maqsimaluri<br />
mociquluri gulmodginebiT xeli unda Seuwyos mowodebebs da<br />
mozardTa sulebi mRvdelmsaxurebisken sakuTari cxovrebis magaliTiT<br />
miizidos� misi cxovreba unda iyos mokrZalebuli, qmediTi da sixaruliT<br />
aRsavse, samRvdelmsaxuro urTierTsiyvaruliTa da aqtiuri urTierT-<br />
TanamSromlobiT gamsWvaluli�<br />
rac Seexeba episkoposebs, maTi movaleoba aris, Seagulianon samwyso,<br />
raTa xeli Seuwyon mowodebebs da izrunon yvela Zalisa da Sromis gaerTianebisTvis�<br />
dae, isini, rogorc mamebi, msxverpls ar moeridon da Semweoba aRmouCinon<br />
maT, visac uflis xvedrisTvis mowodebulad miiCneven�<br />
RmrTis eris es qmediTi erTsulovneba mowodebebisTvis xelSewyobis saqmeSi<br />
saRmrTo gangebis qmedebas Seesabameba, romelmac qristes ierarqiul<br />
mRvdelmsaxurebaSi monawileobisTvis RmrTiv rCeuli adamianebi Sesabamisi<br />
niWebiT daajildova da maT Tavisi madliT daexmara� eklesiis kanonier<br />
msaxurebs is avalebs, mouwodon kandidatebs, romlebic aseTi didi funqciis<br />
Sesrulebisken gulrwfeli suliskveTebiTa da srulad Tavisuflad<br />
miiswrafvian, Semowmebis Sedegad, isini suli wmidis beWdiT daamtkicon da<br />
eklesiis msaxurebas miuZRvnan� 4<br />
wmida krebis rCevaa, gamoyenebul iqnas, upirveles yovlisa, erToblivi<br />
TanamSromobis tradiciuli saSualebebi, rogoric aris gulmodgine locva,<br />
qristianuli monanieba, agreTve qristes erTgulTa aRzrda, romelic ufro<br />
safuZliani unda gaxdes; is xorcieldeba qadagebiT, katexizaciiT, agreTve<br />
sazogadoebrivi komunikaciis saxvadasxva saSualebebiT, romlebic samRvdelmsaxuro<br />
mowodebis aucileblobas, mis bunebasa da sidiades cxadyofen�<br />
garda amisa, <strong>kreba</strong> brZanebs, rom mowodebis saqmeni, romlebic calkeuli<br />
diocezis, regionisa Tu qveynis farglebSi am sakiTxTan dakavSirebuli<br />
papis dokumentebis Sesabamisad ukve gakeTda an unda gakeTdes, unda warimarTos<br />
mowodebaTa xelSesawyobad mimarTuli sayovelTao samRvdlo moqmedebis<br />
saxiT, meTodurad da Tanmimdevrulad, brZnulad da mondomebiT,<br />
yvela Sesaferisi saSualebis gamoyenebiT, romlebsac dRes fsiqologia da<br />
sociologia gvTavazobs� 5<br />
3 yvelaze ufro mZime gasaWirTa Soris, romlebsac eklesia dRes ganicdis, TiTqmis<br />
yvelgan mowodebaTa didi deficiti dominirebs� - Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, adhort� apost� Menti Nostrae:<br />
“rogorc kaTolikur regionebSi, aseve misionerul miwebze mRvdelmsaxurTa ricxvi<br />
umetes SemTxvevaSi mzard moTxovnilebebs ar Seesabameba”: AAS 42 (1950), p 682� – IOANNES<br />
XX<strong>II</strong>I: “saeklesio da samoweseo mowodebaTa problema papis yoveldRiuri zrunvis sagania”<br />
(Ex allocutione ad I Congressum Internationalem de Vocationibus ad Status Perfectionis, 16 dec� 1961:<br />
L’Osservatore Romano, 17 dec� 1961)�<br />
4 PIUS X<strong>II</strong>, const� apost� Sedes Sapientiae, 31 maii 1956: AAS 48 (1956), p�357� – PAULUS VI, epist�<br />
apost� Summi Dei Verbum, 4 nov� 1963: AAS 55 (1963), pp� 984 ss�<br />
5 Sdr� gansakuTrebiT PIUS X<strong>II</strong>, Motu proprio Cum nobis “�e P�ntifici� O�ere ��ati�n�m �acerdotalium<br />
apud S� Congregationem Seminariis et Studiorum Universitatibus praepositam constituendo”, 4 nov�<br />
1941: AAS 33 (1941), p� 479; amave kongregaciis mier 8 seqtembers gamoqveynebuli dadgenile-
OPTATAM TOTIUS<br />
amasTanave aucilebelia, rom mowodebaTa xelSewyoba Tavisi guluxvobiT<br />
gascdes calkeuli diocezis, qveynis, samoweseo ojaxisa da wesis farglebs�<br />
sayovelTao eklesiis moTxovnilebaTa gaTvaliswinebis safuZvelze, upirveles<br />
yovlisa, im regionebs unda gaewios daxmareba, sadac uflis venaxis<br />
muSakebi gansakuTrebiT saWironi arian�<br />
3� mcire seminariebSi, romlebic mowodebis Canasaxebis ganviTarebisTvis<br />
iqna daarsebuli, sagangebo samoweseo momzadebis meSveobiT, upirveles<br />
yovlisa ki saTanado sulieri xelmZRvanelobiT, aRsazrdelebi unda moamzadon<br />
imisaTvis, rom isini keTilSobili suliTa da wminda guliT gahyvnen<br />
qristes – gamomsyidvels� zemdgomTa mamobrivi xelmZRvanelobiTa da mSoblebis<br />
saTanado TanamSromlobis pirobebSi, maT unda icxovron mozardTa<br />
asakis, sulisa da ganviTarebisaTvis Sesaferisi cxovrebiT, romelic jansaR<br />
fsiqologiur normebs savsebiT Seesabameba� ugulebelsayofi ar aris<br />
saTanado cxovrebiseuli gamocdileba da ojaxTan damokidebuleba� 6 ufrosi<br />
seminariebisTvis dadgenili wesebi SeiZleba gamoyenebul iqnas mcire<br />
seminariebSic, Tuki isini am seminariebis mizansa da programas Seesabameba�<br />
aRsazrdelTa mecadineoba ise unda iyos organizebuli, rom maT misi gagr-<br />
Zeleba daubrkolebliv sxvaganac SeZlon, Tu isini cxovrebis sxva statuss<br />
airCeven�<br />
aseTive mzrunvelobiT unda ganvaviTaroT mozardebisa da axalgazrdebis<br />
mowodebis Canasaxebi sagangebo instituciebSi, romlebic garkveuli<br />
adgilobrivi viTarebis gamo imave miznebs emsaxureba, rasac mcire seminariebi,<br />
agreTve maTi, vinc sxva skolebsa Tu ganaTlebis kerebSi aRizrdeba�<br />
safuZvlianad unda xeli Seewyos agreTve instituciebsa da sxva iniciativebsac,<br />
gankuTvnils maTTvis, vinc mowiful asakSi gadawyvita, rom mowodebas<br />
gahyoloda�<br />
<strong>II</strong>I. ufrosi seminariebis organizacia<br />
4� ufrosi seminariebi mRvdelmsaxurTa momzadebisTvis aris aucilebeli�<br />
maTSi mowafeTa aRzrdis miyani maTi WeSmarit sulier mwyemsebad Camoyalibeba<br />
unda iyos, Cveni uflis ieso qristes msgavsad, romelic aris moZRvari,<br />
mRvdelmsaxuri da mwyemsi� 7 maSasadame, saWiroa maTi momzadeba (a) sityvis<br />
msaxurebisTvis, raTa isini ufro Rrmad Caswvdnen RmrTis gamocxadebul sityvas,<br />
dafiqrebiT SeiTvison is da gamoxaton eniTa da zneobiT; (b) kultmsaxurebisa<br />
da wmidayofisTvis, raTa locvisa da wmida liturgiisas gamoxsnis<br />
saqme evqaristuli msxverpliTa da saidumloTa meSveobiT aRasrulon; (g)<br />
mRvdelTa msaxurebisTvis, raTa icodnen, rogor warmoadginon qriste adamianTa<br />
winaSe, romelic „ara movida, viTarmca imsaxura, aramed msaxurebad<br />
da micemad suli T¢si sa£srad mravalTa“ (mark� 10, 45; Sdr� ioan� 13, 12-17),<br />
raTa yvelas monad qceulma, umravlesni SeiZinos (Sdr� 1kor� 9, 19)�<br />
amitom aRzrdis yvela aspeqti (sulieri, gonebrivi da disciplinaruli)<br />
SeTanxmebuli qmedebiT am samwyso miznisaken unda mivmarToT� xolo yvela<br />
xelmZRvaneli da moZRvari am miznis miRwevisaken dabejiTebiT da SeTanxmebulad<br />
unda miiswrafodes� amave dros, isini erTgulad unda daemorCilon<br />
episkoposTa uflebamosilebas�<br />
bebisa da normebis danarTTan erTad� – Motu proprio Cum supraemae “�e P�ntifici� O�ere �rimari�<br />
religiosarum vocationum”, 11 febr� 1955: AAS 47 (1955), p� 266; wmida kongregaciis mier gamoqveynebuli<br />
dadgenilebebisa da normebis danarTiT (iqve, gv� 298-301)� – CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de<br />
accomodata renovatione vitae religiosae, n� 24� – Decr� de pastorali Episcoporum munere in Ecclesia, n� 15�<br />
6 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, adhort� apost� Menti Nostrae, 23 sept� 1950: AAS 42 (1950), p� 685�<br />
7 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>; Const� dogm� de Ecclesia, n. 28.<br />
187
188<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
5� mowafeTa aRzrda didad aris damokidebuli brZnul kanonebsa da karg<br />
aRmzrdelebze� amitom seminariaTa xelmZRvanelebi da moZRvarni saukeTeso<br />
adamianTagan unda iyvnen arCeulni� 8 saWiroa maTi guldasmiT momzadeba<br />
safuZvliani swavlebis, saTanado samRvdlo gamocdilebisa da sagangebo<br />
sulieri da pedagogiuri ganaTlebis meSveobiT� am miznis misaRwevad aucilebelia<br />
instituciebis daarseba, an saTanadod organizebuli kursebis Camoyalibeba<br />
mainc, agreTve seminariaTa xelmZRvanelebis Se<strong>kreba</strong>Ta organizacia,<br />
romlebic garkveuli sixSiriT Catardeba�<br />
rac Seexeba xelmZRvanelebsa da moZRvarT, maT unda gaacnobieron, rom<br />
mowafeTa aRzraSi warmateba didad aris damokidebuli maTi azrovnebisa<br />
da moqmedebis wesze� reqtoris xelmZRvanelobiT, maT suliTa da qmedebiT<br />
umWidroes Tanxmobas unda miaRwion� erTmaneTTan da aRsazrdelebTan er-<br />
Tad maT is ojaxi unda Camoayalibon, romelic uflis locvas Seefereba:<br />
„ra¡Ta iyvnen erTobiT“ (ioan� 17, 11)� aRsazrdelebSi maT im sixaruls unda<br />
gaufrTxildnen, romelic maTi mowodebiT aris ganpirobebuli� episkoposi<br />
gulmodgined da siyvaruliT unda amxnevebdes seminariis TanamSromlebsa<br />
da aRsazrdelebs� igi maT winaSe unda wardges, rogorc WeSmariti mama qristeSi�<br />
da bolos, yvela mRvdelmsaxuri seminarias rogorc diocezis guls<br />
unda aRiqvamdes da mas sixaruliT exmarebodes� 9<br />
6� TvalmouxuWavi mzrunvelobiT, TiToeuli aRsazrdelis asakisa da ganviTarebis<br />
donis mixedviT, saWiroa dakvirveba, Tu ramdenad sworia kandidatebis<br />
ganzraxva da Tu aris maTi gadawyvetileba Tavisufali nebiT ganpirobebuli�<br />
amasTanave, unda Semowmdes maTi sulieri, zneobrivi da gonebrivi<br />
mzadyofna, fizikuri da fsiqiuri sijansaRe� gasaTvaliswinebelia agreTve<br />
ojaxisgan memkividerobiT gadmocemuli midrekileba� mniSvnelovania isic,<br />
aqvT Tu ara kandidatebs unari, itvirTon samRvdelmsaxuro movaleoba da<br />
aRasrulon samwyso funqciebi� 10<br />
yvelaferSi, rac aRsazrdelTa arCevasa da Semowmebas exeba, aucilebelia<br />
sulis simtkice, maSinac ki, rodesac mRvdelmsaxurTa savalalo naklebobas<br />
ganvicdiT, 11 radgan RmerTi ar dauSvebs, rom mis eklesias msaxurni<br />
moakldes, Tu mxolod Rirseulebs warvadgenT� xolo visac mRvdelmsaxurebis<br />
saTanado unari ar gaaCnia, mamobrivi zrunviT unda warvmarToT ise,<br />
rom maT Sesaferis dros sxva pasuxismgebloba itvirTon� maT qristianuli<br />
mowodebis gaacnobierebaSi unda davexmaroT, raTa isini saero mociqulobas<br />
sixaruliT Seudgnen�<br />
7� iq, sadac calkeul diocezebs ar SeuZliaT Tavisi sakuTari seminaria<br />
kargad moawyon, ramdenime diocezisTvis an mTeli regionisTvis saerTo se-<br />
8 Sdr� PIUS XI, encycl� Ad Catholici Sacerdotii, 20 dec� 1935: AAS 28 (1936), p� 37: “upirvelesi<br />
saqme xelmZRvanelTa da moZRvarTa safuZvliani arCevani unda iyos� mieciT… aseTi<br />
saxis wmida seminariebs udidesi RirsebiT dajildovebuli mRvdelmsaxurni� nu moeridebiT,<br />
gverdze gadaadebinoT maT seriozuli movaleobebi: isini SeiZleba ufro mniSvnelovnadac<br />
gamoiyurebodes, magram mainc ver Seedreba am mTavar saqmes, romelsac veraferi<br />
Secvlis”� saukeTesoTa arCevis am principis Sesaxeb laparakobs pius X<strong>II</strong> brazilieli ordinariusebisadmi<br />
mimarTul samociqulo werilSi (23 aprili 1947), Discorsi e Radiomessaggi IX,<br />
pp� 579-580�<br />
9 seminariebisTvis daxmarebis aRmoCenis saerTo movaleobis Sesaxeb Sdr� PAULUS<br />
VI, epist� apost� Summi Dei Verbum, 4 nov� 1963: AAD 55 (1963), p� 984�<br />
10 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, adhort� apost� Menti Nostrae, 23 sept� 1950: AAS 42 (1950), p� 684� – Sdr� S� C�<br />
DE SACRAMENTIS, litt� circulares Magna equidem ad locorum Ordinarios, 27 dec� 1935, n� 10� – moweseTa<br />
Sesaxeb Sdr� Statuta Generalia adnexa Const� apost� Sedes Sapientiae, 31 maii 1956, art� 33� – PAUKUS VI,<br />
epist� apost� Summi Dei Verbum, 4 nov� 1963: AAS 55 (1963), pp� 987 s�<br />
11 Sdr� PIUS XI, encycl� Ad Catholici Sacerdotii, 20 dec� 1935: AAS 28 (1936), p� 41�
OPTATAM TOTIUS<br />
minariebi unda daarsdes da ganviTardes� es saSualebas mogvcems, aRsazrdelebs<br />
ufro safuZvliani ganaTleba mivceT, rac am saqmis uzenaesi kanonia�<br />
aseTi seminariebi, rogorc regionaluri aseve nacionaluri, im wesdebebiT<br />
unda xelmZRvanelobdes, romlebic am saqmiT dainteresebulma episkoposebma<br />
12 daadgines da samociqulo saydarma daamtkica�<br />
im seminariebSi, sadac bevri aRsazrdelia, mmarTvelobisa da swavlebis<br />
erTianoba unda davicvaT� sasurvelia aRsazrdelebis danawileba mcire<br />
jgufebad, raTa maTi pirovnuli ganviTareba ufro nayofieri iyos�<br />
IV. sulieri aRzrdis gaRrmaveba<br />
8� sulieri aRzrda mWidrod unda iyos dakavSirebuli samoZRvro da<br />
samRvdlo aRzrdasTan� sulieri xelmZRvanelis daxmarebiT, 13 is ise unda<br />
ganxorcieldes, rom aRsazrdelebma mamasTan misi Zis ieso qristes meSveobiT<br />
Rrma da safuZvlian kavSirSi cxovreba iswavlon� xeldasxmis meSveobiT<br />
isini qristes – mRvdelmsaxurs unda daemsgavson� isini unda mieCvion, masTan<br />
mTeli cxovreba, rogorc megobrebma, mWidro urTierTobaSi gaataron� 14<br />
qristes aRdgomis saidumloeba maT ise unda ganicadon, rom momavalSi mas<br />
is xalxic aziaron, romelic maT iqneba mindobili� qristes Zieba maT unda<br />
iswavlon RmrTis sityvis Sesaxeb erTgulad fiqrSi, eklesiis wmida saidumloebebTan<br />
aqtiur urTierTobaSi, upirveles yovlisa, evqaristiasa da saRmrTo<br />
msaxurebaSi (in ��fici� �i�in�); 15 episkoposSi, romelmac isini moavlina da<br />
adamianebSi, romlebTanac Tavad movlenil iqnen, gansakuTrebiT RatakebSi,<br />
bavSvebSi, sneulebSi, codvilebsa da urwmunoebSi� maT Svilebrivi ndobiT<br />
unda uyvardeT da Tayvans scemdnen unetares qalwuls mariams, romelic<br />
jvarze momakvdavma qristem mowafes rogorc deda miando�<br />
didad dasafasebelia wvrTnani mowiwebaSi, romelTa mniSvneloba eklesiis<br />
sapatio gamocdilebam daadastura� amave dros, sulieri aRzrda mxolod<br />
maT erTobliobas ar warmoadgens da ara mxolod samoweseo grZnobas<br />
unda aviTarebdes� aRsazrdelebma, upirveles yovlisa, saxarebiseulad<br />
cxovreba unda iswavlon, gaZlierdnen rwmenaSi, imedsa da siyvarulSi, raTa<br />
am RirebulebaTa wvrTnaSi locvis suli moipovon, 16 Tavisi mowodeba ganamtkicon<br />
da daicvan, sxva saTnoebebsac Zala Sehmaton da yvela adamianis<br />
qristesTvis SeZenis surviliT ganimsWvalon�<br />
9� aRsazrdelebi unda ganimsWvalon eklesiis saidumloebiT, romelsac<br />
mocemulma wmida <strong>kreba</strong>m sagangebod naTeli mohfina� mdabali da<br />
Svilobrivi siyvaruliT Sepyrobilni, mRvdelmsaxurebad aRzrdilni,<br />
isini Tavis episkoposs rogorc erTguli TanamSromlebi gverdSi unda<br />
edgnen da ZmebTan erTad saerTo saqme akeTon� maT is erToba unda daamowmon,<br />
romelic adamianebs qristesken miizidavs� 17 maT unda iswavlon,<br />
12 dadgenilia, rom regionaluri Tu nacionaluri seminariebis wesdebaTa gansazRvrebaSi<br />
yvela dainteresebuli episkoposi unda monawileobdes� amasTanave gauqmebulia<br />
1357-e kanonis miTiTeba, §4 CIC�<br />
13 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, exhort� apost� Menti Nostrae, 23 sept� 1950: AAS 42 (1950), p� 674� – S�C� De SEM�<br />
ET STUD� UNIV�, La Formazione spirituale del candidato al sacerdozio, Città del Vaticao 1965�<br />
14 Sdr� S� PIUS X, exhort� ad Clerum catholicum, Haerent animo, 4 aug� 1908: S� P<strong>II</strong> X Acta, IV, p�<br />
242-244� – PIUS X<strong>II</strong>, adhort� apost� Menti Nostri Mrimordia, 1 aug� 1959: AAS 51 (1959), pp� 550 s�<br />
15 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mediator Dei, 20 nov� 1947: AAS 39 (1947), pp� 547 ss� da 572 s� – IOAN-<br />
NES XX<strong>II</strong>I, adhort� apost� Sacrae Laudis, 6 ian� 1962: AAS 54 (1962), p� 69� – CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� de Sacra<br />
Liturgia, art� 16 da 17� – S�C� RITUUM, Instructio ad exsecutionem Constitutionis de Sacra Liturgia recte ordinandam,<br />
26 sept� 1964, nn� 14-17: AAS 56 (1964), pp� 880 s�<br />
16 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Sacerdotii Nostri Primordia: AAS 51 (1959), pp� 559 s�<br />
17 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 28�<br />
189
190<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
guluxvad miiRon monawileoba mTeli eklesiis cxovrebaSi, Tanaxmad wm�<br />
avgustinesi: „ramdenadac qristes eklesia gviyvars, imdenad gagvaCnia<br />
suli wmida“� 18 aRsazrdelebma naTlad unda gaacnobieron, rom isini ara<br />
mbrZaneblobisTvis an pativisTvis arian mowodebulni, aramed mTlianad<br />
RmerTs unda emsaxuron da samRvdlo msaxureba aRasrulon� maTSi gansakuTrebiT<br />
yuradRebiT unda ganvaviTaroT samRvdelmsaxuro morCileba,<br />
Ratakad cxovrebis wesi da sakuTari Tavis uaryofis suli, 19 ise, rom<br />
SeeZloT ucbad uari Tqvan imazec, rac akrZaluli ar aris, magram usargebloa,<br />
da jvarcmul qristes daemsgavson�<br />
aRsazrdelebma unda icodnen im tvirTis Sesaxeb, romelic maTi xvedria�<br />
maT ar unda davumaloT samRvdelmsaxuro cxovrebis sirTuleebi� miuxedavad<br />
amisa, maT momaval garjaSi mxolod safrTxe ki ar unda dainaxon, aramed<br />
ufro metad sulieri cxovrebisTvis unda moemzadon, romelsac maTi samRvdlo<br />
qmedeba maqsimalur simtkices SesZens�<br />
10� aRsazrdelebi, romlebic maTi wmida da mtkice kanonebis Sesabamisad<br />
samRvdlo uqorwinebulobis sapatio tradicias misdeven, safuZvlianad unda<br />
iyvnen momzadebulni am statusisaTvis, romelSic isini „sasufevlisaT¢s<br />
caTa¡sa“ (maT� 19, 12) saqorwino erTobaze uars amboben� isini ufals misdeven<br />
ganuyofeli siyvaruliT, 20 romelic Zireulad Seefereba axal aRTqmas, mowmoben<br />
momavali saukunis aRdgomas (Sdr� luk� 20, 36) 21 da saocrad Sesaferis<br />
daxmarebas hpoveben im srulyofili siyvarulis mudmiv wvrTnaSi, romelic<br />
maT saSualebas aZlevs, samRvdelmsaxuro msaxurebaSi yvelasaTvis yvelaferi<br />
gaxdnen� 22 maT Rrmad unda Seignon, rogori madlierebiT unda miiRon es<br />
statusi; maT is ara marto rogorc saeklesio kanonis miTiTeba unda miiRon,<br />
aramed rogorc RmrTis Zvirfasi niWi, romelic mokrZalebiT unda iTxovon<br />
da romelsac Tavisuflad da uxvad unda upasuxon, suli wmidis madlis zemoqmedebiTa<br />
da SemweobiT�<br />
aRsazrdelebma kargad unda icodnen qristianuli qorwinebis movaleobaTa<br />
da Rirsebis Sesaxeb, romelic qristesa da eklesias Soris siyvaruls<br />
ganasaxierebs (Sdr� efes� 5, 32)� maT naTlad unda icodnen qristesadmi miZRvnili<br />
qalwulobis upiratesoba, 23 raTa mowifulad mofiqrebuli da didsulovani<br />
arCevanis safuZvelze, sxeuliTa da suliT Tavi ufals mTlianad<br />
miuZRvnan�<br />
isini unda gavafrTxiloT im saSiSroebaTa Sesaxeb, romlebic gansaku-<br />
TrebiT Tanamedrove sazogadoebaSi emuqreba maT siwmides� 24 saRmrTo da<br />
adamianuri saSualebebis gamoyenebiT, maT ise unda iswavlon qorwinebaze<br />
uaris Tqma, rom maTi cxovreba da moRvaweoba uqorwinebelobisagan ara marto<br />
sruliad ar dazaraldes, aramed piriqiT: ukeTesad SeZlon sulisa da<br />
sxeulis warmarTva, met simwifes miaRwion da ufro srulyofilad Caswvdnen<br />
saxarebis netarebas�<br />
18 S� AUGUSTINUS, In Io. tract. 32, 8: PL 35, 1646�<br />
19 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, adhort� apost� Menti Nostrae: AAS 42 (1950), pp� 662 s�, 685, 690� – IOANNES<br />
XX<strong>II</strong>I, encycl� Sacerdotii Nostri Primordia: AAS 51 (1959), pp� 551-553; 556 s� – PAULUS VI, encycl� Ecclesiam<br />
suam, 6 aug� 1964: AAS 56 (1964), pp� 634 s� – CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, gansakuTrebiT<br />
Sen� 8�<br />
20 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Sacra Virginitas, 25 mart� 1954: AAS 46 (1954), pp� 165 ss�<br />
21 Sdr� S� CYPRIANUS, De habitu virginum, 22: PL 4, 475� – S� AMBROSIUS, De virginibus I, 8, 52:<br />
PL 16, 202 s�<br />
22 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, adhort, apost� Menti Nostrae: AAS 42 (1950), p� 663�<br />
23 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Sacra Virginitas, l�c�, pp� 170-174�<br />
24 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, adhort� apost� Menti Nostrae, l�c�, pp� 664 da 690�
OPTATAM TOTIUS<br />
11� qristianuli aRzrdis normebi wmidad unda iyos daculi� saWiroa maTi<br />
saTanado Sevseba uaxlesi fsiqologiuri da pedagogiuri aRmoCenebiT� amitom<br />
brZnulad warmarTuli aRzrdis safuZvelze mowafeebSi unda Camoyalibdes<br />
saTanado adamianuri simwife, romelic, upirveles yovlisa, sulis<br />
garkveul simtkiceSi, azriani gadawyvetilebebis miRebis unarSi, agreTve<br />
movlenebisa da adamianebis Sesaxeb swor gansjaSi gamoixateba� aRsazrdelebi<br />
Tavisi xasiaTis formirebas unda mieCvion, sulis simtkice gamoimuSavon<br />
da saerTod, im RirebulebaTa dafaseba iswavlon, romlebic adamianTa Soris<br />
gansakuTrebiT fasobs da maT qristes msaxurebisken izidavs� 25 aseTia<br />
gulrwfeloba, samarTlianisTvis dauRalavi zrunva, dapirebis Sesruleba,<br />
urTierTobaSi zrdiloba, saubarSi mokrZalebuloba, siyvarulTan Sezavebuli�<br />
seminariis cxovrebis disciplina unda Sefasdes ara marto rogorc er-<br />
Toblivi cxovrebisa da siyvarulis mtkice sayrdeni, aramed rogorc mTeli<br />
aRzrdis ganuyofeli nawilic� is aucilebelia imisaTvis, rom adamiani saku-<br />
Tari Tavis ganmgebeli iyos, miaRwios srul pirovnul simwifes da Camoiyalibos<br />
sxva sulieri Tvisebebi, romlebic eklesiis gegmazomier da nayofier<br />
moRvaweobas maqsimalurad xels uwyobs� es disciplina ise unda ganxorcieldes,<br />
rom aRsazrdelebi zemdgomTa uflebamosilebas damorCildnen<br />
Sinagani mzadyofnis anu sindisis safuZvelze (Sdr� rom� 13, 5), agreTve zebunebrivi<br />
mizezebiT� disciplinis normebi aRsazrdelTa asaks ise unda miesadagos,<br />
rom isini TandaTan mieCvion damoukideblobasa da TavisuflebiT<br />
gonivrulad sargeblobas, spontanurad da mondomebiT moqmedebas, 26 Zmebsa<br />
da saero pirebTan TanamSromlobas�<br />
seminariis mTeli ganrigi, mowiwebisa da dumilisken swrafviT, agreTve<br />
urTierTdaxmarebis surviliT gamsWvaluli, ise unda iyos organizebuli,<br />
rom is mRvdelmsaxuris momavali cxovrebis erTgvari iniciacia iyos�<br />
12� imisaTvis, rom sulier aRzrdas ufro myari safuZveli hqondes da<br />
aRsazrdelebi Tavis mowodebas mowifuli gadawyvetilebis safuZvelze<br />
gahyvnen, episkoposebma unda gansazRvron Sesaferisi vada ufro intensiuri<br />
dawyebiTi sulieri swavlebisTvis� maT movaleobas warmoadgens agreTve imis<br />
gansazRvra, mizanSewonilia Tu ara swavlaSi erTgvari wyvetilis SemoReba<br />
anu dawyebiTi samRvdlo praqtikis SemoReba, rac mRvdelmsaxurobis kandidatebis<br />
ukeTesad Semowmebis SesaZleblobas iZleva� calkeuli regionis<br />
TaviseburebaTa Sesabamisad, episkoposebma unda gadawyviton, saWiroa Tu<br />
ara asakobrivi zRvaris gadaweva xeldasxmisaTvis, romelic amJamad saer-<br />
To kanoniT aris gansazRvruli� episkoposebma unda gadawyviton agreTve,<br />
mizanSewonilia Tu ara, rom saRmrTismetyvelo kursis Semdgom aRsazrdelebma<br />
garkveuli drois manZilze diakonuri xarisxi aRasrulon, sanam mRvdelmsaxurni<br />
gaxdebian�<br />
V. saeklesio ganaTlebis gadasinjva<br />
13� aRsazrdelebis sakuTriv saeklesio ganaTlebis dawyebamde maT iseTi<br />
humanitaruli da sabunebismetyvelo ganaTleba unda miiRon, romelic axalgazrdebs<br />
maT qveyanaSi umaRlesi ganaTlebis miRebaSic daexmareba� garda<br />
amisa, maT unda Seiswavlon laTinuri ena, romelic aucilebelia maTTvis<br />
Zalze mravalricxovani wyaroebisa da saeklesio dokumentebis gagebisa da<br />
25 Sdr� PAULUS VI, epist� apost� Summi Dei Verbum, 4 nov� 1963: AAS 55 (1963), p� 991�<br />
26 Sdr� PIUS X<strong>II</strong> adhort� apost� Menti Nostrae, l�c�, p� 686�<br />
191
192<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
gamoyenebisaTvis� 27 savaldebulod unda iqnas miCneuli liturgiuli enis<br />
Seswavlac, romelic yovel calkeul wesSi gamoiyeneba� da bolos, sasurvelia<br />
wmida werilisa da gadmocemis enaTa saTanado codnac�<br />
14� saeklesio ganaTlebis gadasinjvisas, upirveles yovlisa, yuradReba<br />
Semdegs unda mieqces: filosofiuri da Teologiuri disciplinebi ufro<br />
harmoniulad unda Seewyos erTmaneTs da erToblivad iyos mimarTuli<br />
aRsazrdelTa gonebaTaTvis qristes saidumloebis sul ufro metad gaxsnisken�<br />
es saidumloeba mTels kacobriobas exeba, is ganuwyvetliv viTardeba<br />
eklesiaSi da, upirveles yovlisa, samRvdlo msaxurebis meSveobiT moqmedebs�<br />
28<br />
aseTi xedva aRsazrdelebs Tavidanve rom CamouyalibdeT, saeklesio<br />
ganaTlebas win Sesavali unda uZRodes, romelsac garkveuli moculoba<br />
eqneba� gamoxsnis saidumloeba SesavalSi ise unda iyos gadmocemuli, rom<br />
aRsazrdelebi Caswvdnen saeklesio disciplinaTa mniSvnelobas, maT mimdevrobasa<br />
da samRvdlo mizans� maT unda davexmaroT, raTa SeZlon, mTeli Tavisi<br />
cxovreba sarwmunoebaze daafuZnon, sarwmunoebiT gamsWvalon da ganmtkicdnen<br />
Tavis mowodebaSi, romelic pirovnuli mzadyofniTa da sixaruliT<br />
unda aRasrulon�<br />
15� filosofiuri disciplinebi ise unda vaswavloT, rom aRsazrdelebi<br />
adamianis, samyarosa da RmrTis Sesaxeb safuZvlian da myar codnas<br />
daeuflon� amisaTvis isini unda icnobdnen mudam Rirebul filosofiur<br />
memkvidreobas, 29 gaiTvaliswinon Tanamedrove filosofiuri gamokvlevebi,<br />
gansakuTrebiT iseTebi, romlebsac maT qveyanaSi yvelaze didi gavlena<br />
aqvT, agreTve uaxlesi samecniero progresi, raTa sworad Caswvdnen dRevandelobis<br />
Taviseburebas da saTanadod moemzadon Tavisi drois adamianebTan<br />
saubrisaTvis� 30<br />
filosofiis istoria ise unda gadmovceT, rom aRsazrdelebma gaigon sxvadasxva<br />
sistemaTa sawyisi principebi, miiRon is, rac maTSi aris WeSmariti,<br />
xolo Secdomebi safuZvelSive SeniSnon da uaryon�<br />
Tavad swavlebis meTodi siyvaruls unda aRvivebdes aRsazrdelebSi� is<br />
WeSmaritebis mkacri Ziebisken, dacvisa da damtkicebisken gvibiZgebs, rac<br />
imavdroulad adamianuri Semecnebis sazRvrebis patiosan aRiarebasac gulisxmobs�<br />
Zalian didi yuradReba unda mieqces filosofiasa da cxovrebis<br />
WeSmariti problemebs Soris mimarTebas, agreTve SekiTxvebs, romelebic<br />
aRsazrdelebs aRelvebs� maT unda davexmaroT, gaigon kavSiri filosofiur<br />
gansjasa da gamoxsnis saidumloebebs Soris, romlebic TeologiaSi sarwmunoebis<br />
umaRles Suqze ganixileba�<br />
16� sarwmunoebis Suqze da eklesiis moZRvrobis xelmZRvanelobiT 31 Teologiuri<br />
disciplinebi ise unda iyos gadmocemuli, rom aRsazrdelebma<br />
27 Sdr� PAULUS VI, epist� apost� Summi Dei Verbum, l� c�, p� 993�<br />
28 Sdr� CONC� VAT�<strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, nn� 7 da 28�<br />
29 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Humani generis, 12 aug� 1950: AAS 42 (1950), pp� 571-575�<br />
30 Sdr� PAULUS VI, encycl� Ecclesiam suam, 6 aug� 1964: AAS 56 (1964), pp� 637 ss�Humani generis,<br />
12 aug� 1950: AAS 42 (1950), pp� 567-569� – Allocutio Si diligis, 31 maii 1954: AAS 46 (1954), pp� 314 s�<br />
– P�ULU� �I� all�c�ti� in Gre��riana P�ntificia �t��i�r�m Uni�er�itate �abita� 12 mart� 1964: AAS 56 (1964),<br />
pp� 364 s� – CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia,n� 25�<br />
31 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Humani generis, 12 aug� 1950: AAS 42 (1950), pp� 567-569� – Allocutio Si<br />
diligis, 31 maii 1954: ��� 46 (1954)� ��� 314 �� – P�ULU� �I� all�c�ti� in Gre��riana P�ntificia �t��i�r�m<br />
Universitate habita, 12 mart� 1964: AAS 56 (1964), pp� 364 s� – CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia,n�<br />
25�
OPTATAM TOTIUS<br />
kaTolikuri moZRvreba saRmrTo gamocxadebidan safuZvlianad SeiTvison,<br />
masSi Rrmad Sevidnen, is Tavisi sulieri cxovrebis sazrdod aqcion 32 da misi<br />
samRdlo msaxurebaSi uwyeba, gadmocema da dacva SeZlon�<br />
wmida werilis swavlas (is mTeli Teologiis erTgvari suli unda iyos) 33<br />
aRsazrdelebi gansakuTrebuli mondomebiT unda vaziaroT� saTanado Sesavlis<br />
Semdeg isini safuZvlianad unda gaecnon egzegezis meTods da Caswvdnen<br />
saRmrTo gamocxadebis ZiriTad Temebs� wmida wignebis yoveldRiur kiTvasa<br />
da maTze fiqrSi maT stimuli da sazrdo unda miiRon� 34<br />
dogmaturi Teologiis gadmocemisas jer bibliuri Temebi unda iyos mocemuli�<br />
aRsazrdelebs unda vaCvenoT, Tu ra wvlili Seitanes aRmosavluri<br />
da dasavluri eklesiebis mamebma gamocxadebis calkeul WeSmaritebaTa erTgulad<br />
gadmocemisa da damuSavebis saqmeSi� Semdgom unda gadmoices dogmis<br />
istoria, gaTvaliswinebul iqnas misi kavSiri eklesiis zogad istoriasTan, 35<br />
rac SeiZleba meti naTeli unda moefinos gamoxsnis saidumloebebs; aRsazrdelebma,<br />
wm� Tomas moZRvrebis Tanaxmad, maTSi Rrmad Sesvla da maT Soris<br />
urTierTkavSiris danaxva unda iswavlon� 36 maT unda SeeZloT am saidumloebaTa<br />
amocnoba liturgiul qmedebebsa 37 da eklesiis mTels cxovreba-<br />
Si, sadac isini mudam arseboben da moqmedeben� aRsazrdelebma adamianuri<br />
problemebis gadawyveta gamocxadebis Suqze unda eZion, misi saukuno WeSmaritebebi<br />
adamianTa cvalebad samyaros miusadagon da Tanamedroveebs isini<br />
maTTvis Sesaferisi formiT gadascen� 38<br />
aseve unda ganaxldes sxva Teologiuri disciplinebi qristes saidumlosa<br />
da gamoxsnis istoriasTan maTi mimarTebis kuTxiT� gansakuTrebul<br />
yuradRebas saWiroebs moraluri Teologiis srulyofa, romlis samecniero<br />
gadmocemam (is arsebiTad emyareba wmida werilis moZRvrebas) na-<br />
Teli unda mohfinos erTgulTa amaRlebul mowodebas qristeSi da maT<br />
movaleobas, samyaros cxovrebisaTvis siyvaruliT nayofi gamoiRon� kanonikuri<br />
samarTlisa da saeklesio istoriis gadmocemaSi gasaTvaliswinebelia<br />
eklesiis saidumlo, Tanaxmad dogmaturi konstitucisa „eklesiis<br />
Sesaxeb“, romelic am <strong>kreba</strong>m gamosca� wmida liturgia, romelic<br />
32 Sdr� S� BONAVENTURA, Intenarium mentis in Deum, Prol�, n� 4: “(nuravin) daijerebs,<br />
rom sakmarisia kiTxva cxebis gareSe, spekulacia gacemisaTvis mzadyofnis gareSe, kvleva<br />
Tayvaniscemis gareSe, mimoxilva aRtacebis gareSe, mecniereba RmrTismosaobis gareSe,<br />
Wkua simdablis gareSe, sibejiTe saRmrTo madlis gareSe, mWvreteloba RmrTiv STagonebuli<br />
sibrZnis gareSe” (S� BONAVENTURA, Opera Omnia, V, Qaracchi 1891, p. 296).<br />
33 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I; ENCYCL: Providentissimus Deus, 18 nov� 1893: ASS 26 (1893-94), p� 283�<br />
34 Sdr� COMMISSIO BIBLICA, Instructio de Sacra Scriptura recte docenda, 13 maii 1950: AAS 42<br />
(1950), p� 502�<br />
35 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Humani Generis, 12 aug� 1950: AAS 42 (1950), pp� 568 s�: “���wmida disciplinebi<br />
mudam axalgazrdoavdeba wmida wyaroTa SeswavliT� gamocdilebidan viciT, rom<br />
sapirispiro Tvalsazrisi, romelic wmida memkvidreobis Semdgom kvlevas ugulebelyofs,<br />
unayofo xdeba�”<br />
36 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, Sermo ad Alumnos Seminariorum, 24 iunii 1939: AAS 31 (1931), p� 247: “WeSmaritebis<br />
Ziebasa da gavrcelebaSi Sejibri,……���<br />
wmida Tomas moZRvrebis rCevaTa Sesabamisad,<br />
ara Tu moixsneba, aramed piriqiT, gaZlierdeba da ufro mtkiced warimarTeba”� – PAULUS<br />
VI, Allocutio in Gregoriana Pont� Studiorum Univ� habita, 12 mart� 1964: AAS 56 (1964), p� 365: “(maswavleblebi)���<br />
mowiwebiT unda…ismendnen eklesiis moZRvarTa xmas, romelTa Soris saRmrTo<br />
aqvinels upirevelesi adgili ukavia� doqtor angelikusis niWis Zala iseTi didia, iseTi<br />
gulrwfelia WeSmaritebis siyvaruli da iseTi Rrma aris misi sibrZne, romelic umaRlesi<br />
WeSmaritebebis gamokvlevaSi, ganmartebasa da maT erTmaneTTan dakavSirebaSi vlindeba,<br />
rom misi moZRvreba yvelaze ufro qmediTi xaSualeba xdeba ara marto sarwmunoebis<br />
safuZvlebis mtkiced SenaxvisaTvis, aramed jansaRi ganviTarebis nayofis sasargeblo da<br />
utyuari mopovebisTvis”� – Sdr� agreTve 1965 wlis 10 seqtembers Tomistebis VI saerTaSoriso<br />
kongresis winaSe warmoTqmuli sityva�<br />
37 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� de Sacra Liturgia, nn� 7 da 16�<br />
38 Sdr� PAULUS VI, encycl� Ecclesiam suam, 6 aug� 1964: AAS 56 (1964), pp� 640 s�<br />
193
194<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
WeSmaritad qristianuli sulis pirvel da aucilebel wyarod unda miviCnioT,<br />
unda iswavlebodes wmida liturgiis Sesaxeb konstituciis 15-e da<br />
16-e konstituciis Tanaxmad� 39<br />
sxvadasxva regionebSi arsebuli viTarebis saTanadod gaTvaliswinebis<br />
safuZvelze, aRsazrdelebs meti informacia unda miewodos eklesiebisa da<br />
saeklesio sakrebuloebis Sesaxeb, romlebic romis samociqulo saydrisgan<br />
aris gamijnulni, raTa maT, mocemuli wmida krebis miTiTebaTa Sesabamisad,<br />
SeZlon, yvela qristians Soris erTobis aRdgenis saqmeSi Tavisi wvlili<br />
Seitanon� 40<br />
aRsazrdelebs sxva religiebic unda gavacnoT, romlebic ama Tu im regionSi<br />
gansakuTrebiT aris gavrcelebuli� maT unda gaigon, RmrTis ganzraxviT,<br />
ra gaaCniaT am religiebs kargi da WeSmariti, iswavlon Secdomebis<br />
uaryofa da SeZlon WeSmaritebis naTlis gadmocema maTTvis, visac is ar<br />
gaaCnia�<br />
17� samoZRvro aRzrdis mizani marto cnebaTa gadmocema ki ar aris,<br />
aramed aRsazrdelTa WeSmariti Sinagani formirebaa� amitom unda gadaisinjos<br />
didaqtikuri meTodebi, romlebsac leqciebSi, saubrebsa da<br />
savarjiSoebSi viyenebT, agreTve aRsazrdelTa mecadineobiT (rogorc<br />
individualuriT, aseve jgufuriT) dainteresebis saSualebebi� yurad-<br />
Reba unda mieqces mTlianobaSi aRzrdis erTianobasa da simtkices, Tavi<br />
unda avaridoT disciplinaTa da leqciaTa metismetad did raodenobas<br />
da SeveSvaT im kiTxvebs, romlebsac TiTqmis aRaraviTari mniSvneloba<br />
ara aqvT; sjobs, isini ufro maRali akademiuri kvlevis sagani gavxadoT�<br />
18� episkoposebma unda izrunon imisaTvis, rom saTanado xasiaTiT, RirsebiTa<br />
da niWiT dajildovebuli axalgazrdebi gavagzavnoT specialur institutebSi,<br />
fakultetebze Tu universitetebSi wmida mecnierebaTa da sxva<br />
saWiro saganTa Sesaswavlad� amgvarad unda movamzadoT umaRlesi samecniero<br />
ganaTlebis mqone mRvelmsaxurni, romlebic SeZleben mociqulobis sxvadasxva<br />
moTxovnilebebis dakmayofilebas� araviTar SemTxvevaSi ar unda<br />
ugulebelvyoT maTi sulieri da samRvdlo ganaTleba, gansakuTrebiT Tu<br />
isini jer mRvdelmsaxurni ar gamxdaran�<br />
VI. sakuTriv samRvdlo aRzrdis gaumjobeseba<br />
19� samRvdlo mzrunveloba, romelmac mTlianobaSi aRsazrdelTa ganaTlebaze<br />
unda moaxdinos gavlena, 41 gulisxmobs maT safuZvlian momzadebasac<br />
wmida moZRvrobasTan sagangebod dakavSirebul sakiTxebSi� ase-<br />
39 CONC�VAT�<strong>II</strong>, Const� de Sacra Liturgia, nn� 10, 14, 15, 16� – S�C� RITUUM, Instructio ad exsecutionem<br />
Constitutionis de Sacra Liturgia recte ordinandam, 26 sept� 1964, nn� 11 et 12: AAS 56 (1964), pp� 879 s�<br />
40 Sdr� CONC�VAT�<strong>II</strong>, Decretum de Oecumenismo, nn� 1, 9, 10�<br />
41 Tu rogori unda iyos mRvdlis srulyofili saxe, amis Sesaxeb SeiZleba davaskvnaT<br />
ukanaskneli pontifeqsebis sabuTebidan, sadac dawvrilebiT aris laparaki mRvdelmsaxurTa<br />
cxovrebis, niWTa da aRzrdis Sesaxeb� ix� upirveles yovlisa, S� PIUS X, exhortatio<br />
ad Clerum Haerent animo: S�P<strong>II</strong> X Acta IV, pp� 237 ss� – PIUS XI, encycl, As Catholici Sacerdotii: AAS 28<br />
(1936), pp� 5 ss� – PIUS X<strong>II</strong>, adhort� apost� Menti Nostrae: AAS 42 (1950), pp� 657 ss� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, enycl�<br />
Sacerdotii Nostri primordia: AAS 51 (1959), pp� 545 ss� – PAULUS VI, epist� apost� Summi Dei Verbum: AAS<br />
55 (1963), pp� 979 ss� – samRvdlo momzadebis Sesaxeb mravali cnobisTvis ix� agreTve encycl�<br />
Mystici Corporis (1943), Mediator Dei (1947), Evangelii Praecones (1951), Sacra Virginitas (1954), Musicae<br />
Sacrae Disciplina (1955), Princeps Pastorum (1959), agreTve Const� apost� Sedes Sapientiae (1956) moweseTa<br />
Sesaxeb� – pius X<strong>II</strong>, ioane XX<strong>II</strong>I da pavle VI seminarielebisa da mRvdelmsaxurTa mimarT<br />
warmoTqmul sityvebSi xSirad ganmartavdnen keTili mwyemsis saxes�
OPTATAM TOTIUS<br />
Tebia, upirveles yovlisa, katexizacia da qadageba, liturgiuli kultmsaxureba<br />
da saidumloTa ganweseba (sacramentorum administratione), qvelmoqmedeba,<br />
SemcdarTa da urwmunoTaTvis daxmarebis gawevis movaleoba,<br />
agreTve sxva samRvdlo funqciebi� saWiroa maTi safuZvliani ganaTleba<br />
sulieri xelmZRvanelobis saqmeSic, raTa SeeZloT, eklesiis yvela Svili<br />
moamzadon sruliad gacnobierebuli da samociqulo qristianuli<br />
cxovrebisaTvis da Tavisi statusisaTvis damaxasiaTebeli movaleobis<br />
SesrulebisaTvis� aseTive mzrunvelobiT maT unda iswavlon daxmarebis<br />
gaweva mowese kacebisa da qalebisaTvis, raTa isini Tavisi mowodebis<br />
madliT iyvnen moculni da, sxvadasxva instituciaTa Taviseburebis<br />
Sesabamisad, warmatebas miaRwion� 42<br />
aRsazrdelebSi unda ganviTardes saTanado unar-Cvevebi, romlebic xels<br />
Seuwyobs adamianebTan dialogis damyarebas� aseTia sxvebis mosmenis unari<br />
da qvelmoqmedebiT gamsWvaluli gulRiaoba sxvadasxva adamianuri problemis<br />
winaSe� 43<br />
20� aRsazrdelebma unda iswavlon damxmare saSualebebiT sargebloba,<br />
romlebsac pedagogiuri, fsiqologiuri Tu sociologiuri disciplinebi<br />
gvTavazobs, 44 zusti meTodebisa da saeklesio xelisuflebis mier dadgenili<br />
normebis Sesabamisad� isini safuZvlianad unda movamzadoT imisaTvis,<br />
rom maT SeZlon, ganawyon saeroni samociqulo moRvaweobisaTvis 45 da xeli<br />
Seuwyon mociqulobis sxvadasxva, ufro nayofieri formebis ganviTarebas�<br />
aRsazrdelebi unda ganimsWvalon WeSmaritad kaTolikuri suliT, romelic<br />
maT aCvevs sakuTari diocezis, qveynisa Tu wesis sazRvrebis gadalaxvas da<br />
mTeli eklesiisTvis daxmarebis gawevas, raTa Sinaganad mzad iyvnen, saxareba<br />
yvelgan iqadagon� 46<br />
21� aRsazrdelebma aucileblad unda iswavlon mociqulobis aRsrulebis<br />
xelovneba, ara marto Teoriulad, aramed praqtikuladac� maT unda SeeZloT<br />
moqmedeba sakuTari pasuxismgeblobiT da sxvebTan TanamSromlobaSi�<br />
amitom swavlis periodSic da ardadegebis drosac isini Sesaferisi wvrTnis<br />
meSveobiT unda Seudgnen samRvdlo praqtikas, rac aRsazrdelTa asakisa da<br />
adgilobrivi viTarebis Sesabamisad unda ganxorcieldes, episkoposTa ke-<br />
Tilgonieri gansjis Tanaxmad, meTodurad da samRvdlo saqmeSi gamocdil<br />
adamianTa xelmZRvanelobiT� mudam unda gvaxsovdes zebunebriv saSualeba-<br />
Ta mniSvnelobac� 47<br />
V<strong>II</strong>. saswavlo periodis Semdgomi ganaTleba<br />
22� dRevandeli sazogadoebisTvis damaxasiaTebeli viTarebaSi sruliad<br />
aucilebelia, seminariebSi swavlis dasrulebis Semdegac gagrZeldes da<br />
42 statusis mniSvnelobis Sesaxeb, romelic saxarebiseul rCevaTa aRsarebiT ganisazRvreba,<br />
Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, cap� VI; Decret� de accommodata renovatione<br />
vitae religiosa.<br />
43 Sdr� PAULUS VI, encycl� Ecclesiam suam, 6 aug� 1964: AAS 56 (1964) xSirad, gansakuTrebiT<br />
gv� 635�<br />
44 Sdr� gansakuTrebiT IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra, 15 maii 1961: AAS 53 (1961),<br />
pp� 401 ss�<br />
45 Sdr� gansakuTrebiT CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 33�<br />
46 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 17�<br />
47 papis mravali dokumenti gvafrTxilebs, rom saxifaToa samRvdlo moqmedebaSi<br />
zebunebrivi miznis ugulebelyofa an Tundac praqtikulad zebunebriv saSualebaTa gau-<br />
Tvaliswinebloba� Sdr� gansakuTrebiT 41-e SeniSvnaSi xsenebuli dokumentebi�<br />
195
196<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
srulyofa ganicados samRvdelmsaxuro ganaTlebam� 48 episkoposTa konferenciebis<br />
movaleobaa, TiToeul qveyanaSi gamoiyenon Sesaferisi saSualebebi,<br />
rogoric aris samRvdlo institutebi, romlebic saTanadod SerCeul<br />
sakrebuloebTan TanamSromloben, perioduli Sekrebebi da saTanado wvrTnani<br />
(praqtika)� maTi saSualebiT axalgazrda samRvdeloeba SeZlebs sulieri,<br />
inteleqtualuri da samRvdlo aspeqtiT TandaTanobiT eziaros samRvdelmsaxuro<br />
cxovrebasa da samociqulo moRvaweobas, kidev ufro metad<br />
ganaaxlos da ganaviTaros isini�<br />
daskvna<br />
mocemuli wmida krebis mamebi ganagrZoben tridentis <strong>kreba</strong>ze dawyebul<br />
saqmes da ndobiT akisreben seminariaTa xelmZRvanelebsa da moZRvrebs, aRzardon<br />
qristes momavali mRvdelmsaxurebi ganaxlebis suliT, romelsac es<br />
wmida <strong>kreba</strong> uWers mxars� mamebi dabejiTebiT mouwodeben maT, vinc emzadeba<br />
samRvdlo msaxurebisTvis, gaacnobieron, rom maT mindobilia eklesiis imedi<br />
da sulTa gamoxsna� dae, maT sixaruliT miiRon mocemuli dekretis normebi<br />
da moitanon uxvi nayofi, romelic saukunod darCeba�<br />
yovelive erTad da cal-calke, rac am dekretSi gamocxadda,<br />
wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo uflebamosilebiT,<br />
romelic qristesgan gadmogveca, amas pativdebul<br />
mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT, vadgenT,<br />
vawesebT da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda, gamoqveyndes<br />
sadideblad RmrTisa�<br />
romi, wm� petresTan, 1965 wlis 28 oqtomberi<br />
me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />
(mohyveba mamaTa xelmowerebi)<br />
48 wm� saydris ukanaskneli dokumentebi dabejiTebiT miuTiTeben axal mRvdelmsaxurTaTvis<br />
zrunvis aucileblobaze� aRsaniSnavia, upirveles yovlisa, Semdegi: PIUS X<strong>II</strong>,<br />
Motu proprio quandoquidem, 2 aprilis 1949: AAS 41 (1949), pp� 165-167; exhortatio apost� Menti Nostrae, 23<br />
septembris 1950: AAS 42 (1950); constitutio apostolica (pro Religiosis) Sedes Sapientiae, 31 maii 1956 et Statuta<br />
generalia adnexa; allocutio ad sacerdotes “Convictus Barcinonensis”, 14 iunii 1957: Discorsi e Radiomessagi,<br />
XIX, pp� 271-273� – PAULUS VI, allocutio coram sacerdotibus Intituti “Gian Matteo Giberti” diocesis Veronensis,<br />
13 martii 1964�
deklaracia<br />
qristianuli aRzrdis Sesaxeb<br />
GRAVISSIMUM EDUCATIONIS
NOSTRA AETATE<br />
pavle episkoposi,<br />
RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />
wmida krebis mamebTan erTad,<br />
samudamo saxsovrad<br />
deklaracia<br />
qristianuli aRzrdis Sesaxeb<br />
Sesavali<br />
aRzrdis mniSvneloba is sakiTxia, romelsac wmida msoflio <strong>kreba</strong> yuradRebiT<br />
swavlobs: Cvens droSi adamianis cxovrebaSi ganaTlebas didi<br />
adgili ukavia da misi gavlena sazogadoebaze sul ufro izrdeba� 1 axalgazrdebis<br />
aRzrda, agreTve zrdasrulTa mudmivi aRzrda Cvens droSi<br />
sul ufro advili da Tan sul ufro Zneli xdeba� adamianebi ufro srulyofilad<br />
acnobiereben Tavis Rirsebas da movaleobebs� maT surT, ufro<br />
aqtiuri monawileoba miiRon sazogadoebriv cxovrebaSi, gansakuTrebiT<br />
ekonomikursa da politikurSi� 2 gansacvifrebeli teqnikuri da samecniero<br />
kvlevis progresi, agreTve socialuri komunikaciis axali saSualebebi<br />
ufro xelmisawvdoms xdis adamianebisTvis (maT axla meti Tavisufali dro<br />
aqvT) sulier da kulturul memkvidreobas, xolo mWidro urTierTobebis<br />
arseboba ara marto adamianTa jgufebs, aramed erTa Sorisac maT srulyofas<br />
uwyobs xels�<br />
amitom yvelgan sul ufro metad cdiloben aRzrdis saqmisTvis xel-<br />
Sewyobas� adamianTa – kerZod, bavSvebisa da mSoblebis – Zireuli uflebebi,<br />
romlebic aRzrdas exeba, cxaddeba da mtkicdeba sajaro dokumentebiT�<br />
3 aRsazrdelTa ricxvis swrafi matebis gamo izrdeba skolaTa<br />
ricxvi da xdeba maTi srulyofa, imneba sxva saswavlo dawesebulebebi�<br />
axali eqsperimentebiT viTardeba swavlisa da aRzrdis meTodebi� did<br />
Zalisxmeva xmardeba imas, rom es yvelaferi yvela adamianisaTvis iyos<br />
xelmisawvdomi, Tumca Zalze bevri bavSvi da axalgazrda dRemde moklebulia<br />
elementaruli ganaTlebis miRebis SesaZleblobas, xolo sxvebs<br />
1 mravali dokumentidan, sadac gaSuqebulia ganTlebis sakiTxi, upirveles yovlisa,<br />
Sdr� BENEDICTUS XV, epist� apost� Communes Litteras, 10 apr� 1919: AAS 11 (1919), p� 172� – PIUS<br />
XI, enycl� Divini Illius Magistri, 31 dec� 1929: AAS 22 (1930), pp� 49-86� – PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad Iuvenes A�C�I�, 20<br />
apr� 1946: Discorsi e Radiomessagi 8, pp� 53-57� – ID�, alloc� ad Patres familiae Galliae, 18 sept� 1951: Discorsi e<br />
Radiomessaggi 13, pp� 241-245� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, nuntius tricessimo exacto anno ex quo encycl� Divini Illius<br />
Magistri editae sunt, 30 dec� 1959: AAS 52 (1960), pp� 57-59� – PAULUS VI, alloc� ad sodales F�I�D�A��E� (Federazione<br />
Istituti Dipendenti dall’Autorità Ecclesiastica), 30 dec� 1963: Encicliche e Discorsi di S. S. Paolo VI, I,<br />
Roma 1964, pp� 601-603� – garda amisa, ix� Acta et Documenta Concilio Oecumenico Vaticano <strong>II</strong> apparando,<br />
series I, Antepraeparatoria, vol� <strong>II</strong>I, pp� 363-364, 370-371, 373-374�<br />
2 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra, 15 maii 1961: AAS 53 (1961), pp� 413, 415-417,<br />
424� – misive, encycl� Pacem in terris, 11 par� 1963: AAS 55 (1963), pp� 278 s�<br />
3 Sdr� Professionem Universalem iurium humanorum (Déclaration des droits de l’homme) (adamianis<br />
uflebaTa deklaracia), romelic damtkicda 1948 wlis 10 dekembers gaerTianebuli<br />
erebis organizaciis generaluri sabWos mier� – Sdr� agreTve Déclaration des droits de l’enfant<br />
(bavSvis uflebaTa deklaracia), 1959 wlis 20 noemberi� – Protocole additionnel à la convention<br />
de sauvegarde des droits de l’homme et des libertés fondamentale (adamianis uflebebisa da Zireul<br />
TavisuflebaTa dacvis konvenciis damatebiTi protokoli), parizi, 1952 wlis �20 marti�<br />
– adaminis uflebebis sayovelTao deklaraciasTan dakavSirebiT ix� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl�<br />
Pacem in terris, 11 apr� 1963: AAS 55 (1963), pp� 295s�<br />
199
200<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
Sesaferisi aRzrda ara aqvT, romelic WeSmaritebasac asazrdoebs da siyvarulsac�<br />
wmida deda eklesiam Tavisi misia unda Seasrulos, romelic man misi saRmr-<br />
To damfuZneblisgan miiRo: man gamoxsnis saidumloeba yvela adamians unda<br />
auwyos da yvelaferi qristeSi aRadginos� amisTvis eklesiam unda izrunos<br />
adamianis cxovrebaze mTlianobaSi, maT Soris mis miwier cxovrebazec, imdenad,<br />
ramdenadac is zeciur mowodebasTan aris dakavSirebuli� 4 MmaSasadame,<br />
eklesia monawileobs eklesia aRzrdis ganviTarebisa da gavrcelebis saqme-<br />
Si� amitom acxadebs wm� <strong>kreba</strong> qristianuli aRzrdis zogierT fundamentur<br />
princips, gansakuTrebiT skolebTan dakavSirebiT� krebis Semdeg es principebi<br />
unda daxvewos specialurma komisiam, xolo episkoposTa konferenciebma<br />
isini unda ganaxorcielos adgilobrivi pirobebis gaTvaliswinebiT�<br />
1� yvela adamians, ganurCevlad rasis, mdgomareobisa Tu asakisa, aqvs<br />
pirovnuli Rirseba da, Sesabamisad aRzrdis ganuxreli ufleba, 5 romelic<br />
Seesabameba TiToeulis mowodebas, 6 agreTve xasiaTis, sqesis, kulturisa<br />
da erovnuli tradiciebis Taviseburebebs� amasTan erTad, is unda iyos Ria<br />
sxva erebTan Zmuri urTierTobisTvis, raTa xeli Seewyos msoflioSi WeSmarit<br />
erTobas da mSvidobas� WeSmariti aRzrdis daniSnuleba aris adamianis<br />
pirovnebis formireba, misi umaRlesi miznisa da, amave dros, sazogadoebis<br />
keTildReobis gaTvaliswinebiT, romlis wevrsac adamiani warmoadgens da<br />
romelSic is Tavis funqcias Seasrulebs, roca gaizrdeba�<br />
amrigad, fsiqologiuri, pedagogiuri da didaqtikuri mecnierebis progresis<br />
gaTvaliswinebiT, saWiroa bavSvebisa da axalgazrdebisaTvis daxmarebis<br />
gaweva, raTa maT harmoniulad ganaviTaron fizikuri, moraluri da<br />
inteleqtualuri monacemebi, TandaTanobiT ufro srulyofilad igrZnon<br />
pasuxismgebloba, ganuxrelad ecadon, swored warmarTon piradi cxovreba<br />
da miaRwion WeSmarit Tavisuflebas, dabrkolebaTa gabedulad da mtkiced<br />
gadalaxviT� garkveul asakSi saWiroa maTi pozitiuri da gonivruli aRzrda<br />
seqsualur sferoSi� amasTanave, isini unda movamzadoT sazogadoebriv<br />
cxovrebaSi monawileobisTvis, ise, rom aucilebeli da xelsayreli saSualebebis<br />
sworad gamoyenebiT SeZlon, aqtiurad Caeban sxvadasxva sazogadoebri<br />
gaerTianebaSi, mzad iyvnen sxvebTan dialogisTvis da siamovnebiT iRvawon<br />
sazogado keTildReobisTvis�<br />
amasTanave, wmida <strong>kreba</strong> ganacxadebs: bavSvebsa da axalgazrdebs aqvT<br />
ufleba, vubiZgoT imisken, rom maT sworad da sindisierad Seafason<br />
zneobrivi Rirebulebebi, Tavisi pirovnuli simpaTiiT (adhaesione) aRiqvan<br />
isini, da sul ufro srulyofilad Seicnon da uyvardeT RmerTi� amitom<br />
<strong>kreba</strong> dabejiTebiT sTxovs yvelas, vinc xalxs marTavs an aRzrdas xelmZ-<br />
Rvanelobs, izrunos imisTvis, rom axalgazrdobas es ufleba arasdros<br />
waerTvas� xolo eklesiis Svilebs <strong>kreba</strong> mouwodebs, keTilSobilurad iRvawon<br />
aRzrdis yvela sferoSi, upirveles yovlisa imisaTvis, rom aRzrdisa<br />
da ganaTlebis jerovani sikeTe rac SeiZleba swrafad gavrceldes<br />
mTels msoflioSi yvela adamianze� 7<br />
2� yvela qristians, vinc wylidan da suli wmididan xelaxali SobiT axal<br />
4 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I� encycl� Mater et Magistra, 15 maii 1961: AAS 53 (1961), p� 402� – CONC�<br />
VAT� <strong>II</strong>, Const� Dogm� de Ecclesia, n� 17�<br />
5 PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radioph�, 24 dec� 1942: AAS 35 (1943), pp� 12, 19� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem<br />
in terris, 11 apr� 1963: AAS 55 (1963), pp� 259 s� – Sdr� agreTve adamianis uflebaTa deklaracia,<br />
SeniSvna 3�<br />
6 Sdr� PIUS XI, encycl� Divinis Illius Magistri, 31 dec� 1929: AAS 22 (1930), pp� 50s�<br />
7 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra, 15 maii 1961: AAS 53 (1961), pp� 441 s�
GRAVISSIMUM NOSTRA AETATE EDUCATIONIS<br />
qmnilebad iqca, 8 vinc RmrTis Svilad iwodeba da aris kidec aseTi, aqvs uleba<br />
qristianuli aRzrdisa� es aRzrda mxolod imisTvis ar aris gamiznuli,<br />
rom adamianis pirovnebam simwifes miaRwios, ise, rogorc es zemoT iyo aRwerili�<br />
misi ZiriTadi mizandasaxuleba mdgomareobs SemdegSi: monaTlulebma,<br />
romlebic TandaTanobiT gamoxsnis saidumloebas eziarebian, sul<br />
ufro metad unda gaacnobieron sarwmunoebis niWi, romelic miiRes; maT<br />
unda iswavlon _ upirveles yovlisa, liturgiul qmedebaSi _ RmrTis _<br />
mamis Tayvaniscema suliTa da WeSmaritebiT (Sdr� ioan� 4, 23) da sakuTari<br />
cxovrebis gardasaxva axali adamianis Sesaferisad, „simarTliTa da siwmidiTa<br />
WeSmaritebisa¡Ta“ (efes� 4, 22-24), raTa iqcnen „mamakacad srulad,<br />
sazomad hasakisa savsebisa mis qristesisa“ (efes� 4, 13), da xeli Seuwyon mistikuri<br />
sxeulis zrdas� garda amisa, maT gacnobierebuli unda hqondeT Tavisi<br />
mowodeba, sCveodeT, mowmobdnen im sasoebas, romelic maT Soris aris<br />
(Sdr� 1petr� 3, 15) da xels uwyobdnen samyaros qristianul gardasaxvas� ase<br />
moxmardeba bunebrivi Rirebulebebi, qristesgan adamianis gamosyidvaSi nagulisxmevi<br />
da CarTuli, mTeli sazogadoebis keTildReobas� 9 amitom es wm�<br />
<strong>kreba</strong> sulTa mwyemsebs Seaxsenebs maT umniSvnelovanes movaleobas: yvelaferi<br />
gaiRon imisaTvis, rom es qristianuli aRzrda yvela erTgulisaTvis<br />
iyos misawvdomi, upirveles yovlisa ki axalgazrdobisaTvis, romlebic eklesiis<br />
imeds warmoadgenen� 10<br />
3� mSoblebs, raki maT Svilebs sicocxle misces, umniSvnelovanesi movaleoba<br />
_ STamomavlebis aRzrda _ akisriaT� maT pirvel da mTavar aRmzrdelebad<br />
mSoblebi unda miviCnioT� 11 aRzrda Zalze mniSvnelovani movaleoba<br />
aris� aRzrdisas raRacis nakleboba veRar anazRaurdeba� mSoblebis amocanaa,<br />
Seqmnan ojaxuri garemo, RmrTisa da adamianTa mimarT siyvaruliTa da<br />
mowiwebiT gacxovelebuli, rac xels Seuwyobs mTlianobaSi SvilTa aRzras,<br />
rogorc pirovnuli, aseve sazogadoebrivi TvalsazrisiT� maSasadame, ojaxi<br />
aris im sazogadoebriv RirebulebaTa pirveli skola, romlebsac nebismieri<br />
sazogadoeba saWiroebs� gansakuTrebiT qristianul ojaxSi, romelsac mini-<br />
Webuli aqvs qorwinebis saidumlos madli da movaleoba, Svilebs adreuli<br />
asakidan unda aswavlidnen, naTlobisas miRebuli sarwmunoebis Tanaxmad,<br />
Seicnon RmerTi da Tayvani scen mas, agreTve uyvardeT moyvasi� aqve iReben<br />
isini rogorc jansaRi adamianuri sazogadoebis, aseve eklesiis pirvel<br />
gamocdilebas� da bolos, ojaxis meSveobiT isini TandaTan xdebian samoqalaqo<br />
sazogadoebisa da RmrTis eris wevrebi� amitom mSoblebma unda igrZnon,<br />
ra didi mniSvneloba aqvs WeSmaritad qristianul ojaxs RmrTis eris<br />
cxovrebisa da ganviTarebisaTvis� 12<br />
aRmzrdelobiTi funqciis SesrulebisTvis, romelic upirveles yovlisa<br />
ojaxs akisria, mTeli sazogadoebis xelSewyobaa saWiro� garda mSobelTa<br />
da sxvaTa uflebebisa, visac aRzrdaSi monawileoba miandes, garkveuli movaleobebi<br />
da uflebebi akisria samoqalaqo sazogadoebas� misi movaleobaa,<br />
moawesrigos is, rac aucilebelia droebiTi saerTo keTildReobisTvis�<br />
sazogadoebis movaleobas armoadgens agreTve sxvdasxva formiT axalgazrdobis<br />
aRzrdisTvis xelSewyoba: mSobelTa da, Sesabamisad, im pirTa<br />
uflebebisa da movaleobebis dacva, vinc aRzrdaSi monawileobs, da maTTvis<br />
8 Sdr� PIUS XI, encycl� Divini Illius Magistri, l�c� p� 83�<br />
9 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 36�<br />
10 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decret� de Pastorali Episcoporum munere in Ecclesia, nn� 12-14�<br />
11 Sdr� PIUS XI, encycl� Divini Illius Magistri, l�c� pp� 59 s� – misive, encycl� Mit brennender Sorge,<br />
14 martii 1937: AAS 29 (1937), pp� 164 s� – PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad primum congressum nationalem Consociationis<br />
Italicae Magistrorum catholicorum (A�I�M�C�), 8 sept� 1946: Discorsi e Radiomessaggi 8, p� 218�<br />
12 Sdr� CONC� VAT, Const� dogm� de Ecclesia, nn� 11, 35�<br />
201
202<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
daxmarebis gaweva, xolo mSobelTa da sxva sazogadoebaTa mxridan iniciativis<br />
naklebobis SemTxvevaSi, aRzrdis saqmis warmarTva subsidiarobis principis<br />
Sesabamisad, oRond mSobelTa survilebis gaTvaliswinebiT� garda<br />
amisa, samoqalaqo sazogadoebis saqmea, daarsos sakuTari skolebi da institutebi,<br />
ramdenadac amas saerTo keTildReoba moiTxovs� 13<br />
dabolos, aRzrdis funqcia gansakuTrebulad eklesias akisria, ara marto<br />
imitom, rom mas, rogorc adamianTa sazogadoebas, aRzrda ZaluZs, aramed<br />
upirveles yovlisa imitom, rom misi movaleoba aris, auwyos yvela adamians<br />
gamoxsnis gza, acnobos morwmuneebs qristes cxovreba da daexmaros maT ganuwyveteli<br />
mzrunvelobiT, raTa SeZlon, am cxovrebis sisavses miaRwion� 14<br />
amitom eklesia, rogorc deda, unda ecados, Tavisi Svilebi ise aRzardos,<br />
rom maTi cxovreba qristes suliT ganimsWvalos� amave dros, eklesia daxmarebas<br />
sTavazobs yvela ers, iRvawos adamianis pirovnebis yovelmxrivi<br />
srulyofisTvis, miwieri sazogadoebis keTildReobisa da ufro humanuri<br />
msoflios aSenebisTvis� 15<br />
4� Tavis aRmzrdelobiT saqmianobaSi eklesia cdilobs, gamoiyenos yvela<br />
Sesaferisi saSualeba� upirveles yovlisa, is zrunavs im saSualebebze,<br />
romlebic sakuTriv misia� maT Soris pirveli ki aris katexizaciuri aRzrda,<br />
16 romelic rwmenas naTels hfens da ganamtkicebs, cxovrebas qristes<br />
sulis Tanaxmad asazrdoebs, gviZRveba liturgiul saidumloebaSi Segnebuli<br />
da qmediTi monawileobisken 17 da gvibiZgebs samociqulo qmedebisken�<br />
eklesia didad afasebs sxva saSualebebsac, romlebic kacobriobis saerTo<br />
memkvidreobas ganekuTvneba da xels uwyobs sulier daxvewasa da adamianis<br />
formirebas� eklesia cdilobs, es saSualebebic Tavisi suliT gansWvalos<br />
da aRamaRlos� maT ricxvs miekuTvneba socialuri komunikaciis saSualebebi,<br />
18 mravalricxovani kavSirebi, romlebic sulier da fizikur wvrTnas emsaxureba,<br />
axalgazrduli gaerTianebebi da, gansakuTrebiT, skolebi�<br />
5� aRzrdis saSualebaTa Soris gansakuTrebiT mniSvnelovania skola� 19<br />
misi misiis Sesruleba gamoixateba SemdegSi: dauRalavi zrunvis Sedegad<br />
is aviTarebs gonebriv SesaZleblobebs, xels uwyobs gansjis unaris gamomuSavebas,<br />
aziarebs moswavleebs winaparTagan gadmocemul kulturul<br />
memkvidreobas, aviTarebs RirebulebaTa aRqmas, amzadebs profesiuli<br />
cxovrebisTvis, Sobs megobrul urTierTobas aRsazrdelTa Soris, romlebic<br />
xasiaTiTa da socialuri mdgomareobiT gansxvavdebian, aRvivebs maTSi<br />
13 Sdr� PIUS XI, encycl� Divini Illius Magistri, l�c� pp� 63 s� – PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radioph� 1 iunii 1941:<br />
AAS 33 (1941), p� 200� – misive, alloc� ad primum Congressum nationalem Consociationis Italicae Magistrorum<br />
catholicorum, 8 sept� 1946: Discorsi e Radiomessagi 8, p� 218� – subsidiarobis principisaTvis Sdr�<br />
IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris, 11 apr� 1963: AAS 55 (1963), p� 294�<br />
14 Sdr� PIUS XI, encycl� Divini Illius Magistri, l�c� pp� 53 s�, 56 s� – misive, encycl� Non abbiamo<br />
bisogno, 29 iunii 1931: AAS 23 (1931), pp, 311 s� – PIUS X<strong>II</strong>, litt� Secretariae Status ad XXV<strong>II</strong>I Hebdaomadam<br />
Soc� Ital� 20 sept� 1955: L’Osservatore Romano, 29 sept� 1955�<br />
15 eklesia iwonebs im samoqalaqo, adgilobriv, nacionalur da internacionalur<br />
xelisufalT, romlebsac gacnobierebuli aqvT Tanamedroveobis gadaudebeli amocanebi<br />
da yvela Rones xmaroben imisaTvis, rom yvela erisTvis xelmisawvdomi iyos ufro srulyofili<br />
aRzrda da kultura� – Sdr� PAULUS VI, alloc� coram Foederatarum Nationum Coetu generali,<br />
4 oct� 1965: L’Osservatore Romano, 6 oct 1965�<br />
16 Sdr� PIUS XI, Motu proprio Orbem catholicum, 29 iunii 1923: AAS 15 (1923), pp� 327-329� – Decret�<br />
Provide sane, 12 ian� 1935: AAS 27 (1935), pp� 145-152� – CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decret� de Pastorali Episcoporum<br />
munere in Ecclesia, nn� 13, 14�<br />
17 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� de Sacra Liturgia, n� 14�<br />
18 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decret� de Instrumentis communicationis socialis, nn� 13 et 14�<br />
19 Sdr� PIUS XI, encycl� Divini Illius Magistri, l�c�, p� 76� – PIUS X<strong>II</strong>; alloc� ad Associationuem Magistrorum<br />
Catholicorum Bavariae, 31 dec� 1956: Discorsi e Radiomessaggi 18, p� 746�
GRAVISSIMUM NOSTRA AETATE EDUCATIONIS<br />
urTierTgagebis grZnobas� garda amisa, skola warmoadgens erTgvar centrs,<br />
romlis moRvaweobasa da winsvlaSi erTad unda monawileobdnen ojaxebi,<br />
maswavleblebi, sxvadasxvagvari gaerTianebebi, romlebic aviTareben kulturul,<br />
samoqalaqo, religiur cxovrebas, samoqalaqo sazogadoebasa da<br />
adamianTa mTel erTobas�<br />
lamazi da mZime tvirTi aris maTi mowodeba, vinc mSoblebs maTi movaleobis<br />
SesrulebaSi exmareba da, adamianTa erTobis saxeliT, skolaSi aRzrdis<br />
funqcias kisrulobs� es mowodeba gansakuTrebul niWs moiTxovs, rogorc<br />
gonebrivs, aseve suliers� igi saWiroebs ufaqizes momzadebas da mudmiv mzadyofnas<br />
ganaxlebisa da adaptaciisTvis�<br />
6� mSoblebi, romelTa pirveli da ganuxreli movaleoba da ufleba aris<br />
Svilebis aRzrda, skolaTa arCevanSi Tavisuflebi unda iyvnen� amitom sajaro<br />
xelisuflebam, romlis amocana moqalaqeTa Tavisuflebis dacvaa, unda<br />
izrunos samarTliani ganawilebisTvis, raTa sajaro subsidiebi ise gaices,<br />
rom mSoblebs SeeZloT sakuTari sindisis karnaxiT marTlac Tavisuflad<br />
airCion skolebi� 20<br />
garda amisa, saxelmwifos saqmea, izrunos imisaTvis, rom yvela moqalaqes<br />
SeeZlos jerovani monawileoba miiRos kulturaSi da saTanadod moemzados<br />
samoqalaqo movaleobebisa da uflebebis ganxorcielebisTvis� amitom Tavad<br />
saxelmwifom unda uzrunvelyos saTanado saskolo aRzrda, rac bavSv-<br />
Ta uflebis dacvas niSnavs� saxelmwifo unda zrunavdes maswavlebelTa<br />
kompetenturobisa da swavlis donisTvis, aRsazrdelTa janmrTelobisTvis<br />
da saerTod, mTeli saskolo sistemis ganviTarebisTvis� aucilebelia subsiadiarobis<br />
principis gaTvaliswineba da, Sesabamisad, skolaTa yovelgvari<br />
monopoliis gamoricxva, romelic ewinaaRmdegeba adamianis pirovnebis bunebriv<br />
uflebebs, Tavad kulturis winsvlasa da gavrcelebas, moqalaqeTa<br />
mSvidobian Tanaarsebobas, agreTve pluralizms, romelic dRes mraval sazogadoebaSi<br />
arsebobs� 21<br />
wm� <strong>kreba</strong> mouwodebs qristes erTgulebs, eZion aRzrdis saTanado meTodebi<br />
da swavlebis principebi, izrunon maswavlebelTa formirebaze, raTa<br />
maT SeZlon axalgazrdebis sworad aRzrda, da arsebuli saSualebebiT daxmareba<br />
gauwion mTel saskolo muSaobas (upirveles yovlisa, mSobelTa kav-<br />
Sirebis meSveobiT), gansakuTrebiT zneobrivi aRzrdis saqmeSi, romelsac<br />
skola unda iZleodes� 22<br />
7� amasTan erTad, aucilebelia, rom eklesia grZnobdes UumniSvnelovanes<br />
movaleobas: gulmodgined izrunos yvela Tavisi Svilis zneobrivi da religiuri<br />
aRzrdisTvis� gansakuTrebuli siyvaruliTa da zrunviT eklesia<br />
gverdSi unda edgas im mraval bavSvs, romlebic arakaTolikur skolebSi<br />
swavloben� es Tanadgoma unda ganxorcieldes maswavlebelTa da xelmZRvanelTa<br />
cxovrebis mowmobiT, amxanagTa samociqulo moRvaweobiT, 23 agreTve<br />
im mRvdelTa da saero pirTa msaxurebiT, vinc maT gadascems gamoxsnis moZ-<br />
20 Sdr� CONC� PROV� CINCINNATENSE <strong>II</strong>I, a� 1861: Collatio Lacensis, <strong>II</strong>I, col� 1240, c/d� – PIUS<br />
XI, encycl� Divini Illius Magistri, l�c� pp� 60, 63 s�<br />
21 Sdr� PIUS XI, encycl� Divini Illius Magistri, l� c� p� 63� – misive, encycl� Non abbiamo bisogno, 29<br />
iunii 1931: AAS 23 (1911), p� 305� – PIUS X<strong>II</strong>, litt Secretariae Status ad XXV<strong>II</strong>I Hendomadam Soc� Ital�, 20 sept�<br />
1955: L’Osservatore Romano, 29 sept� 1955� – PAULUS VI, alloc� ad Associationem Chriatianam Operariorum<br />
Italiae (A�C�L�I�), 6 oct� 1963: Encicliche e Discorsi di Paolo VI, I, Roma 1964, p� 230�<br />
22 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, nuntius tricesimo exacto anno es quo litt� encycl� Divini Illius Magistri editae<br />
sunt, 30 dec� 1959: AAS 52 (1960), p� 57�<br />
23 eklesia didad afasebs samociqulo moRvaweobas, romelsac SeiZleba eweodnen<br />
amave skolebSi kaTolike maswavleblebi da moswavleebi�<br />
203
204<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
Rvrebas maTi asakisa da mdgomareobis Sesabamisad, agreTve uwevs sulier<br />
daxmarebas sasargeblo iniciativebiT, droisa da garemoebaTa gaTvaliswinebiT�<br />
mSoblebs eklesia Seaxsenebs, rom maT seriozuli movaleoba akisriaT:<br />
uzrunvelyon da moiTxovon kidec, rom maT bavSvebs SeeZloT daxmarebiT<br />
sargebloba da winsvla qristianuli da saero ganaTlebis urTierTSexamebiT�<br />
amitom eklesia miesalmeba im samoqalaqo xelisuflebebsa da sazogadoebebs,<br />
romlebic iTvaliswineben dRevandeli sazogadoebis pluralizms<br />
da zrunaven religiuri TavisuflebisaTvis, agreTve exmarebian ojaxebs,<br />
imisaTvis, rom SvilTa aRzrda yvela skolaSi maTi ojaxebis zneobrivi da<br />
religiuri principebis Sesabamisi iyos� 24<br />
8� eklesiis roli saskolo sferoSi gansakuTrebuli saxiT vlindeba ka-<br />
Tolikur skolaSi� ra Tqma unda, kaTolikuri skolisTvis, aranakleb sxva<br />
skolebze, mniSvnelovania kulturuli miznebi da axalgazrdebis humanuri<br />
formireba� amasTanave, mas sakuTari amocanac aqvs: Seqmnas saskolo erTobisTvis<br />
garemo, gacxovelebuli Tavisuflebisa da siyvarulis evangeluri<br />
suliT; daxmareba gauwios axalgazrdebs, raTa isini ganviTardnen pirovnulad<br />
da imave dros gaizardon axali qmnilebis Sesabamisad, rogorebic naTlobis<br />
Sedegad gaxdnen; da bolos, man mTeli adamianuri kultura unda warmarTos<br />
gamoxsnis uwyebisken, ise, rom aRsazrdelTa mier samyaros, cxovrebisa<br />
da adamianis Sesaxeb SeZenili codna rwmenam gananaTlos� 25 amgvarad,<br />
kaTolikuri skola, romelic jerovnad Riaa Tanamedrove viTarebisaTvis,<br />
aCveves Tavis aRsazrdelebs, rom qmediTad iRvawon miwieri qalaqis keTild-<br />
ReobisaTvis, da amzadebs maT msaxurebisTvis, romlis mizani aris RmrTis<br />
meufebis gavrceleba� samagaliTo da samociqulo cxovrebaSi wvrTniT isini<br />
erTgvar gamoxsnis safuarad unda iqcnen adamianTa erTobisaTvis�<br />
arsebul viTarebaSi kaTolikur skolas kvlav didi mniSvneloba aqvs�<br />
mas SeuZlia, didad Seuwyos xeli RmrTis eris misiis Sesrulebasa da eklesiasa<br />
da adamianTa erTobas Soris dialogs, romelic orive mxrisaTvis sasargebloa�<br />
amitom es wmida <strong>kreba</strong> kvlav acxadebs, rom eklesias aqvs ufleba,<br />
daarsos da marTos nebismieri saxisa da xarisxis skolebi� es ufleba ukve<br />
deklarirebulia moZRvrobis mraval dokumentSi� 26 <strong>kreba</strong> Segvaxsenebs, rom<br />
am uflebis ganxorcieleba xels uwyobs sindisis Tavisuflebisa da mSobel-<br />
Ta uflebebis dacvas, agreTve Tavad kulturis ganviTarebas�<br />
moZRvarT unda axsovdeT, rom arsebiTad maTze aris damokidebuli, ramdenad<br />
SeZlebs kaTolikuri skola Tavisi ganzraxvebisa da iniciativebis ganxorcielebas�<br />
27 amitom maTi momzadeba gansakuTrebuli gulmodginebiT aris<br />
saWiro, raTa isini daeuflon rogorc saero, aseve religiur mecnierebas,<br />
hqondeT Sesabamisi wodeba da pedagogiuri unar-Cvevebi, romlebic Taname-<br />
24 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad Associationem Magistrorum Cathol� Bavariae, 31 dec� 1956: Discorsi e<br />
Padiomessaggi 18, pp� 745 s�<br />
25 Sdr� CONC� PROV� WESTMONASTERIENSE I, a� 1852: Collatio Lacensis <strong>II</strong>I, col� 1334 a/b�<br />
– PIUS XI, encycl� Divini Illius Magistri, l�c� pp� 77 s� – PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad Associationem Magistrorum Catholicorum<br />
Bavariae, 31 dec� 1956: Discorsi e Radiomessaggi 18, p� 746� – PAULUS VI, alloc� ad sodales F�I�D�A�E�<br />
(Federazioni Istituti Dipendenti dall’Autorità Ecclesiastica), 30 dec� 1963: Encicliche e Discorsi di Paolo VI; I,<br />
Roma 1964, pp� 602 s�<br />
26 Sdr, upirveles yovlisa, I SeniSvnaSi xsenebuli dokumentebi� garda amisa, eklesiis<br />
am uflebis Sesaxeb ganacxadebs mravali adgilobrivi <strong>kreba</strong>, agreTve episkoposTa<br />
araerTi konferenciis ukanaskneli deklaraciebi�<br />
27 Sdr� PIUS XI, encycl� Divini Illius Magistri, l�c� pp 80 s� – PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad Consociationem<br />
Catholic� Italicam Magistrorum scholarum secundarium (U�C�I�I�M�), 5 ian� 1954: Discorsi e Radiomessaggi 15,<br />
pp� 551-556� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, alloc� ad VI Congressum Associationis Italicae Magistrorum Catholicorum<br />
(A�I�M�C�), 5 sept� 1959: Discorsi, Messagi, Colloqui, I, Roma 1960, pp� 427-431�
GRAVISSIMUM NOSTRA AETATE EDUCATIONIS<br />
drove aRmoCenebs Seesabameba� erTmaneTTan da mowafeebTan siyvaruliT dakavSirebulebmaA<br />
da samociqulo suliT gamsWvalulebma, maT cxovrebiTac da<br />
moZRvrebiTac unda warmoudginon mowmoba erT moZRvars – qristes� upirveles<br />
yovlisa, maT mSoblebTan unda iTanamSromlon� maTTan erTad, mTels aRzrdaSi<br />
unda gaiTvaliswinon sqesTa gansxvaveba da orive sqesis daniSnuleba, romelic<br />
maT ojaxsa da sazogadoebaSi saRmrTo gangebam ganusazRvra� isini unda Seecadon,<br />
aRsazrdelebs piradi iniciativisken ubiZgon, xolo skolis damTavrebis<br />
Semdeg unda ganagrZon maTTvis daxmarebis gaweva rCeviT, megobrobiT, agreTve<br />
garkveuli gaerTianebebis dafuZnebiT, romlebic WeSmaritad eklesiuri<br />
suliT iqneba gamsWvaluli� wm� <strong>kreba</strong> ganacxadebs, rom am moZRvarTa msaxureba<br />
namdvili mociqulobaa, romelic dRevandelobisTvis Zalian Sesaferisia da<br />
aucilebeli, da, amave dros, WeSmariti samsaxuria, sazogadoebisTvis gaweuli�<br />
mSobel-kaTolikeebs <strong>kreba</strong> Seaxsenebs maT movaleobas: SeZlebisdagvarad maT<br />
Tavisi Svilebi kaTolikur skolebSi unda miabaron, maT yovelmxriv daexmaron<br />
da, Tavis SvilTa sakeTildReod, maTTan iTanamSromlon� 28<br />
9� SeZlebisdagvarad amgvari unda iyos yvela ase Tu ise eklesiaze damokidebul<br />
skola, Tumca adgilobrivi viTarebis Sesabamisad, kaTolikurma<br />
skolam SeiZleba sxvadasxvagvari saxec miiRos� 29 eklesiisTvis Zalian Zvirfasia<br />
is kaTolikuri skolebic (gansakuTrebiT isini, romlebic ufro axali<br />
eklesiebis teritoriebze imyofeba), romlebSic arakaTolike aRsazrdelebic<br />
arian�<br />
kaTolikuri skolebis daarsebisas da organizaciisas gasaTvaliswinebelia<br />
Tanamedrove progresis moTxovnilebebi� dawyebiTi da saSualo skolebis<br />
mfarvelobasTan erTad (isini aRzrdis saZirkvels warmoadgens), didad<br />
dasafasebelia is skolebic, romlebic dRevandeli viTarebis specifikis<br />
gamo gansakuTrebiT aucilebelia� aseTia profesiuli 30 da teqnikuri skolebi,<br />
institutebi mozrdilTa ganaTlebisTvis, socialuri daxmarebis<br />
gawevisaTvis, agreTve maTTvis, vinc bunebrivi naklis gamo mzrunvelobas<br />
saWiroebs, aseve skolebi, romlebSic maswavleblebi daxelovndebian religiuri<br />
ganaTlebisa da aRzrdis sxva sferoebSi�<br />
wmida <strong>kreba</strong> dabejiTebiT mouwodebs eklesiis mwyemsebsa da qristes yvela<br />
erTguls, ar daiSuron msxverpli kaTolikuri skolebis dasaxmareblad,<br />
raTa maT ufro srulyofilad aRasrulon Tavisi movaleoba da gansakuTrebiT<br />
maTTvis izrunon, vinc Ratakia materialurad da moklebulia ojaxis<br />
daxmarebasa da siyvaruls, an visTvisac ucxoa sarwmunoebis niWi�<br />
10� eklesia didad zrunavs umaRlesi skolebisTvisac, gansakuTrebiT<br />
universitetebisa da fakultetebisTvis� eklesia, ra Tqma unda, cdilobs,<br />
rom masze damokidebul skolebSi calkeuli disciplina Seiswavlebodes<br />
misi sakuTari principebis, meTodebisa da samecniero kvlevisTvis damaxasiaTebeli<br />
TavisuflebiT, raTa ufro Rrmad moxdes maTi daufleba, ufro<br />
safuZvlianad iqnes ganxiluli axali epoqis SekiTxvebi da YZiebebi, ufro<br />
cxadi gaxdes sarwmunoebisa da gonebis erTsulovneba� es aris eklesiis moZ-<br />
RvarTa, kerZod, wm� Toma akvinelis, gza� 31 ase, sajarod, stabilurad da uni-<br />
28 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad Consociationem Cathol� Italicam Magistrorum scholarum secundarium<br />
(U�I�C�I�I�M�), 5 ian� 1954, l�c� p� 555�<br />
29 Sdr� P�ULU� �I� all�c� a� O�fici�m Internati�nale E��cati�ni� �at��licae (O�I�E���)� 25 �ebr�<br />
1964: Encicliche e Discorsi di Paolo VI, <strong>II</strong>, Roma 1964, p� 232�<br />
30 Sdr� PAULUS VI, alloc� ad Associationem Christianam Operariorum Italiae (A�C�L�I�), 6 oct� 1963:<br />
Encicliche e Discorsi di Paolo VI, I, Roma 1964, p� 229�<br />
31 Sdr� PAULUS VI, alloc� coram VI Congressu Thomistico Onternaionali, 10 spt� 1965: L’Osservatore<br />
Romanoo, 13-14 sept� 1965�<br />
205
206<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
versalurad unda monawileobdes qristianuli azri ufro maRali kulturis<br />
ganviTarebis mcdelobaSi, xolo am institutebis aRsazrdelebi ganswavlul<br />
adamianebad unda Camoyalibdnen, romlebic mzad iqnebian, Seasrulon<br />
sazogadoebaSi seriozuli movaleobebi da iyvnen sarwmunoebis mowmeni<br />
samyaroSi� 32<br />
kaTolikur universitetebSi, sadac ar aris Teologiis fakulteti, unda<br />
iyos Teologiis instituti an kaTedra, sadac leqciebs saero studentebsac<br />
waukiTxaven� cxadia, rom mecnierebis winsvla ganisazRvreba maRal samecniero<br />
doneze Sesrulebuli specialuri kvlevebiT� amitom kaTolikur universitetebSi<br />
da fakultetebze gansakuTrebiT im institutebs sWirdeba<br />
mxardaWera, romlebic, upirveles yovlisa, samecniero gamokvlevebs emsaxureba�<br />
wmida krebis dabejiTebiTi rCevaa, ganviTardes kaTolikuri universitetebi<br />
da fakultetebi, gavrcelebuli dedamiwis sxvadasxva kuTxeSi, gamorCeuli<br />
ara imdenad raodenobiT, rogorc samecniero doniT� isini xelmisawvdomi<br />
unda gaxdes niWieri studentebisTvis, maT Soris xelmokleTaTvis,<br />
gansakuTrebiT ki axali erebis warmomdgenlebisTvis�<br />
sazogadoebisa da Tavad eklesiis bedi mWidrod aris dakavSirebuli<br />
axalgazrdebis warmatebebTan, romlebic umaRles ganaTlebas iReben� 33 amitom<br />
eklesiis mwyemsebma ara marto gulmodgined unda izrunon kaTolikuri<br />
universitetebis aRsazrdelTa sulieri cxovrebisTvis, aramed yvela Tavis<br />
Svilze unda ifiqron� episkoposTa Soris saTanado Tanxmobisas, maT arakaTolikur<br />
universitetebSic unda uzrunvelyon kaTolikuri sacxovreblebisa<br />
da kaTolikuri sauniversiteto centrebis arseboba, romlebSic<br />
mRvdelmsaxurni, rogorc moweseni, aseve saeroni, guldasmiT arCeulni da<br />
momzadebulni, mudam gauweven sulier da inteleqtualur daxmarebas sauniversiteto<br />
axalgazrdobas� kaTolikuri Tu sxva universitetebis gansakuTrebiT<br />
niWieri axalgazrdebi, swavlebis an kvlevis unariT dajildevebulni,<br />
sagangebo mzrunvelobiT unda aRizardon da moZRvrobisTvis moemzadon�<br />
11� eklesia bevrs moelis wmida mecnierebaTa fakultetebis saqmianobisagan�<br />
34 eklesia maT miandobs umniSvnelovanes movaleobas: moamzadon saku-<br />
Tari aRsazrdelebi ara marto samRvdelo msaxurebisTvis, aramed umaRles<br />
saeklesio dawesebulebebSi swavlebisaTvis, individualuri samecniero<br />
muSaobisTvis, inteleqtualuri mociqulobis gansakuTrebiT rTuli amocanebisTvis�<br />
aseve am fakultetebis saqmea wmida disciplinaTa sxvadasxva<br />
sferoebis safuZvliani kvleva, raTa ufro Rrmad iyos gagebuli wmida<br />
gamocxadeba, ufro xelmisawvdomi gaxdes winaparTagan gadmocemuli qristianuli<br />
sibrZnis memkvidreoba, ganviTardes dialogi ZmebTan da araqristianebTan,<br />
da gaeces pasuxi SekiTxvebs, romlebic mecnierebaTa progresis<br />
gamo daisva� 35<br />
32 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad magistros et alumnos Institutorum Superiorum Cathol� Galliae, 21 sept�<br />
1950: Discorsi e Radiomessaggi 18, pp� 219-221� – misive, litt� ad XX<strong>II</strong> Congressum “Pax Romana”, 12 aug�<br />
1952: Discorsi e Radiomeesagi 14, pp� 567-569� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, alloc� ad Foederationem Universitatum<br />
Catholicarum, 1 apr� 1959: Discorsi, Messagi, Colloqui, Im Roma 1960, pp� 226-229� – PAULUS VI, alloc� ad<br />
Senatum Academicum Universitatis Catholicae Mediolanensis, 5 apr� 1964: Encicliche e Discorsi di Paolo VI, <strong>II</strong>,<br />
Roma 1964, pp� 438-443�<br />
33 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad Senatum Academicum er alumnos Universitatis Romanae, 15 iunii 1952:<br />
Discorsi e Radiomessaggi 14, p� 208: “xvalindeli sazogadoebis mmarTveloba arsebiTad efuZneba<br />
dRevandeli universitetebis gonebasa da guls�”<br />
34 Sdr� PIUS XI, Const� apost� Deus Scientiarum Dominus, 24 maii 1931: AAS 23 (1931), pp� 245-<br />
247�<br />
35 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Humani Generis, 12 aug� 1950: AAS 42 (1950), pp� 568 s�, 578� – PAULUS
GRAVISSIMUM NOSTRA AETATE EDUCATIONIS<br />
amitom saeklesio fakultetebma, sakuTari kanonebis saTanadod gadasinjviT,<br />
safuZvlianad unda ganaviTaron wmida mecnierebebi da monaTesave<br />
disciplinebi, gamoiyenon uaxlesi meTodebi da saSualebebi, da moamzadon<br />
msmenelebi ufro Rrma gamokvlevebisTvis�<br />
12� TanamSromloba, romelic diocezur, erovnul da saerTaSoriso doneze<br />
sul ufro saWiro da mtkice xdeba, saskolo saqmeSic Zalian aucilebelia�<br />
amitom yovelgvari Zalisxmeva aris saWiro kaTolikur skolebs Soris<br />
koordinaciis dasamyareblad, agreTve maT da sxva skolebs Soris TanamSromlobis<br />
ganviTarebisTvis, rac adamianTa mTeli erTobis keTildReobas<br />
emsaxureba� 36<br />
ufro safuZvliani koordinacia da erToblivi saqme ufro did nayofs<br />
gamoiRebs, gansakuTrebiT umaRles skolebSi� amitom yvela universitetis<br />
sxvadasxva fakulteti erTmaneTs unda daexmaros, ramdenadac amis saSualebas<br />
sagani iZleva� Tavad universitetebSic unda miiswrafodnen mWidro ur-<br />
TierTTanamSromlobisken, erTad unda moawyon saerTaSoriso konferenciebi,<br />
gainawilon samecniero kvlevis sferoebi, swrafad acnobon erTmaneTs<br />
aRmoCenebi da droebiT gacvalon pedagogebi, mokled, yvelaferi gaakeTon<br />
TanamSromlobis gansamtkiceblad�<br />
daskvna<br />
wm� <strong>kreba</strong> dabejiTebiT mouwodebs axalgazrdebs, gaacnobieron aRmzrdelobiTi<br />
amocanebis mniSvneloba da keTilSobilurad iyvnen mzad am saqmisaTvis,<br />
gansakuTrebiT im qveynebSi, sadac maswavlebelTa nakleboba safrTxes<br />
uqmnis axalgazrdebis aRzrdas�<br />
wm� <strong>kreba</strong> uRrmes madlobas gamoTqvams mRvdelmsaxurebis, mowese Zmebisa<br />
da debis, agreTve saero pirebis mimarT� saxarebis suliT gamsWvalulni, isini<br />
SesaniSnav movaleobas asruleben da aRmzrdelobiT saqmes nebismieri saxisa<br />
da donis skolaSi ewevian� wm� <strong>kreba</strong> mouwodebs maT, ganagrZon saqme, romelic<br />
ikisres, aRsazrdelebi qristes suliT STaagonon, da ise gamorCeulni<br />
iyvnen pedagogiur xelovnebasa da samecniero muSaobaSi, rom ara marto<br />
eklesiis Sida ganaxlebas Seuwyon xeli, aramed Seinaxon da gaaRrmavon misi<br />
keTilmyofeli arseboba (praesentiam) dRevandel samyaroSi, gansakuTrebiT<br />
inteleqtualur sferoSi�<br />
yovelive erTad da cal-calke, rac am deklaraciaSi gamocxadda,<br />
wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc amas im samociqulo<br />
uflebamosilebiT, romelic qristesagan gadmogveca, pativdebul<br />
mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT, vadgenT da<br />
vawesebT, da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda, gamoqveyndes<br />
sadideblad RmrTisa�<br />
romi, wm� petresTan, 1965 wlis 28 noemberi<br />
me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />
(mohyveba mamaTa xelmowerebi)<br />
VI, encycl� Ecclesiam suam, Pars <strong>II</strong>I, 6 aug� 1964: AAS 56 (1964), pp� 637-659� – CONC�VAT� <strong>II</strong>, Decret� de<br />
Oecumenismo.<br />
36 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris, 11 apr� 1963: AAS 55 (1963), pp� 284 et passim�<br />
207
deklaracia<br />
eklesiis damokidebulebis Sesaxeb<br />
araqristianuli religiebis mimarT<br />
NOSTRA AETATE
pavle episkoposi,<br />
RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />
wmida krebis mamebTan erTad,<br />
samudamo saxsovrad<br />
deklaracia<br />
eklesiis damokidebulebis Sesaxeb<br />
araqristianuli religiebis mimarT<br />
1� Cvens droSi, roca kacobrioba sul ufro mWidrod erTiandeba da izrdeba<br />
kavSirebi sxvadasxva erebs Soris, eklesia ufro Rrmad ufiqrdeba saki-<br />
Txs, Tu rogori unda iyos misi damokidebuleba araqristianuli religiebis<br />
mimarT� eklesiis movaleobaa, xeli Seuwyos erTianobasa da siyvaruls adamianTa<br />
Soris da, Sesabamisad, xalxTa Sorisac� amitom eklesia, upirveles<br />
yovlisa, ufiqrdeba imas, Tu ra aqvT adamianebs saerTo da ra ubiZgebs maT<br />
urTierTobisaken�<br />
yvela xalxi erT sazogadoebas warmoadgens, maT erTi warmomavloba aqvT�<br />
RmerTma xom adamianTa mTeli modgma mTels dedamiwaze ganasaxla� 1 maT aqvT<br />
erTi mizani: RmerTi, romlis winaswargangeba, sikeTis mowmoba da gamoxsnis<br />
Sesaxeb fiqrebi yvelaze ganefineba, 2 sanam rCeulni ar gaerTiandebian wmida<br />
qalaqSi, romelsac gananaTlebs RmrTis dideba, da sadac xalxebi ivlian mis<br />
naTelSi� 3<br />
sxvadasxva religiebisgan adamianebi elian pasuxs adamianuri yofierebis<br />
dafarul amocanebze, romlebic, rogorc uwin, aseve dResac, adamianTa gulebs<br />
Rrmad aRelvebs: mainc ra aris adamiani? ra azri da ra mizani aqvs Cvens<br />
cxovrebas? ra aris sikeTe da ra aris codva? saidan warmoiqmneba tanjva da<br />
ra daniSnuleba aqvs mas? romeli gza migviyvans WeSmarit bednierebasTan?<br />
ra aris sikvdili, samsjavro da sazRauri sikvdilis Semdgom? dabolos, ra<br />
aris is ukanaskneli da gamouTqmeli saidumloeba, romelic moicavs Cvens<br />
arsebobas, saidanac warmoviqmnebiT da saiTkenac miviswrafviT�<br />
2� ukve Zveli droidan dRemde sxvadasxva xalxebSi arsebobs erTgvari<br />
aRqmis unari im dafaruli Zalis mimarT, romelic adamianis cxovrebaSi saganTa<br />
da movlenaTa cvlis Tanaarsia� zogjer es aris uzenaesi RmrTaebis<br />
an sulac mamis aRiareba� es aRqma da aRiareba maT cxovrebas Rrma religiuri<br />
SinaarsiT msWvalavs� religiebi, romlebic kulturis progresTan aris<br />
dakavSirebuli, cdilobs, amave SekiTxvebs pasuxi gasces ufro faqizi cnebebiTa<br />
da ufro daxvewili eniT� ase, induizmSi adamianebi ikvleven saRmr-<br />
To saidumloebas da gamoxataven mas miTebis amouwuravi nayofierebiTa da<br />
filosofiis gamWvalavi cnebebiT� isini cdiloben, gaTavisufldnen Cveni<br />
yofierebis SiSebisagan� amisTvis isini mimarTaven asketuri cxovrebis formebs,<br />
Rrma meditacias, an siyvaruliTa da ndobiT TavSesafars pouloben<br />
RmerTSi� budizmSi, misi sxvadasxva formis Sesabamisad, aRiareben am cvalebadi<br />
samyaros ukidures ukmarisobas da aswavlian im gzis Sesaxeb, romli-<br />
Tac adamianebi, RmrTismosavi da ndobiT aRsavse guliT, SeZleben miaRwion<br />
1 Sdr� saqme 17, 26�<br />
2 Sdr� sibr� 8, 1; saq� 14, 17; rom� 2, 6-7; 1tim� 2, 4�<br />
3 Sdr� gamocx� 21, 23s�<br />
211
212<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
sruli Tavisuflebis statuss an uzenaes gasxivosnebas, sakuTari SesaZleblobebiTa<br />
Tu zemodan SemweobiT� aseve sxva religiebi, romlebic mTels<br />
msoflioSi arsebobs, cdilobs, sxdasxva saSualebebiT dauxvdes adamianTa<br />
sulier mousvenrobas da SesTavazos gzebi, ese igi moZRvrebani, cxovrebiseuli<br />
darigebebi da wmida wesebi�<br />
kaTolike eklesia ar uaryofs arafers iqidan, rac am religiebSi aris<br />
WeSmariti da wmida� is gulwrfeli pativiscemiT ganixilavs moqmedebisa da<br />
cxovrebis im formebs, darigebebsa da moZRvrebebs, romlebsac – miuxedavad<br />
maTi didi gansxvavebisa imisgan, rasac Tavad eklesia emxroba da aswavlis –<br />
xSirad moaqvs sxivi im WeSmaritebisa, romelic yvela adamians gananaTlebs�<br />
is auwyebs da ganuxrelad unda auwyebdes qristes, romelic aris „gza, WeSmariteba<br />
da cxovreba“ (ioan� 14, 6)� masSi adamianebi hpoveben religiuri cxovrebis<br />
sisavses, romelSic RmerTma yvelaferi Semoiriga� 4<br />
maSasadame, is mouwodebs Tavis Svilebs, rom gonivrulad da siyvaruliT,<br />
sxva religiaTa mimdevrebTan saubrisa da TanamSromlobis gziT, maT daamowmon<br />
qristianuli sarwmunoeba da cxovreba, aRiaron, Seinaxon da ganavi-<br />
Taron is sulieri da moraluri sikeTeebi da is socio-kulturuli Rirebulebebi,<br />
romlebic maT aqvT�<br />
3� eklesia pativiscemiT uyurebs muslimebsac, romlebic Tayvans scemen<br />
erT RmerTs, cocxalsa da arsebuls (subsistentem), mowyalesa da yovlis-<br />
SemZles, cisa da miwis Semoqmeds, 5 adamianebTan mosaubres� isini mTeli suliT<br />
cdiloben, mis dafarul zraxvebsac (decretis) ki daemorCilon, rogorc<br />
abrahami daemorCila RmerTs (islamuri sarwmunoeba siamovnebiT imowmebs<br />
xolme mas)� muslimebi ar aRiareben iesos rogorc RmerTs, magram pativs<br />
scemen mas rogorc winaswarmetyvels da eTayvanebian mis dedas, qalwul<br />
mariams, romelsac zogjer mowiwebiT uxmoben kidec� amasTan erTad, isini<br />
elian gankiTxvis dRes, rodesac RmerTi miuzRavs yvela aRmdgar adamians�<br />
amrigad, isini pativs scemen zneobriv cxovrebas da RmerTs Tayvans scemen<br />
locviT, mowyalebiTa da marxviT�<br />
saukuneTa manZilze mravali uTanxmoeba da mtroba gaCnda qristianebsa<br />
da muslimebs Soris, da mainc, wmida <strong>kreba</strong> yvelas mouwodebs, daiviwyon warsuli,<br />
gulrwfelad Seecadon, gaugon erTmaneTs da yvela adamianisaTvis<br />
daicvan da ganaviTaron socialuri samarTlianoba, zneobrivi Rirebulebebi,<br />
mSvidoba da Tavisufleba�<br />
4� eklesiis saidumloebis kvlevisas es wmida <strong>kreba</strong> mogvagonebs im kavSiris<br />
Sesaxeb, romliTac axali aRTqmis xalxi abrahamis modgmasTan aris dakavSirebuli�<br />
qristes eklesia scnobs, rom misi sarwmunoebisa da rCeulobis sawyisebi,<br />
gamoxsnis saRmrTo saidumloebis Tanaxmad, ukve gvaqvs patriarqebTan,<br />
mosesa da winaswarmetyvelebTan� igi aRiarebs, rom qristes yvela erTguli,<br />
sarwmunoebiT abrahamis Svili, 6 mowodebulia am patriarqis mier, xolo<br />
eklesiis gamoxsna saidumlod miniSnebulia rCeuli eris gamosvlaSi monobis<br />
miwidan� amitom eklesias ar SeuZlia daiviwyos, rom man Zveli aRTqmis<br />
gamocxadeba miiRo im eris meSveobiT, romelTanac RmerTma Tavisi gamou-<br />
Tqmeli gulmowyaleobiT Zveli kavSiris dadeba ineba� eklesia verc imas<br />
daiviwyebs, rom is sazrdoobs im keTili zeTisxilis fesvisgan, romelzec<br />
4 Sdr� 2kor� 5, 18-19�<br />
5 Sdr� S� GREGORIUS V<strong>II</strong>, Epist. 21 ad Anzir (Nacir), regem Mauritaniae: ed� CASPAR in MGH Ep.<br />
sel. <strong>II</strong>, 1920, I, p� 288, 11-15; PL 148, 450 s�<br />
6 Sdr� gal� 3, 7�
NOSTRA AETATE<br />
damynobilia veluri zeTisxilis rtoebi – warmarTni� 7 eklesias swams, rom<br />
qristem, mSvidobam Cvenma, jvris meSveobiT Seariga iudevelebi da warmar-<br />
Tebi da Tavis TavSi orive gaaerTiana� 8<br />
eklesias yovelTvis Tvalwin aqvs mociquli pavles sityvebi misi modgmis<br />
adamianTa Sesaxeb: „romelTa¡-iyo Svileba¡ da dideba¡ da aRTqumani da Sjulis-debani<br />
da msaxurebani da miTxrobani; romelTani iyvnes mamani da romelTagan<br />
qriste £orcielad“ (rom� 9, 4-5), romelic aris Ze qalwuli mariamisa�<br />
eklesias isic axsovs, rom mociqulebi – eklesiis saZirkvelni da svetni<br />
- iudevelTa erSi iSvnen, iseve rogorc maTi pirveli mowafeebi, romlebmac<br />
qristes saxareba auwyes samyaros�<br />
wmida werilis mowmobiT, ierusalimma ver Seicno Tavisi moxilvis Jami, 9<br />
iudevelebma ar miiRes saxarebis didi nawili, bevri maTgani ki sulac daupirispirda<br />
mis gavrcelebas� 10 miuxedavad amisa, mociqulis Tanaxamad, iudevelebi,<br />
mamaTa gamo, dRemde sayvarelni arian RmrTisaTvis, romlis niWni da<br />
mowodeba Seunanebelia� 11 winaswarmetyvelebTan da imave mociqulTan erTad<br />
eklesia elodeba dRes, romelic mxolod RmrTisaTvis aris cnobili, rodesac<br />
yvela eri erTxmad mouwodebs ufals da „mas erTsulovnad emsaxureba“<br />
(sof� 3, 9)� 12<br />
Zalze didi sulieri memkvidreoba saerToa qristianebisa da iudevelebisTvis�<br />
amitom wmida <strong>kreba</strong>s surs, xeli Seuwyos da ganaviTaros urTierTgageba<br />
da pativiscema orive mxridan, rac, upirveles yovlisa, bibliuri da<br />
Teologiuri kvleviTa da Zmuri saubrebiT miiRweva�<br />
iudevel xelisufalTa da maTi momxreebis moTxovna iyo qristes sikvdili�<br />
13 miuxedavad amisa, mis vnebaSi damnaSaved ver miviCnevT ganurCevlad yvela<br />
iudevels, arc maT, vinc maSin cxovrobda, arc Cvens Tanamedroves� eklesias<br />
SeiZleba vuwodoT RmrTis axali eri� amis miuxedavad, iudevelebi ar<br />
unda warmovadginoT rogorc RmrTisagan gankicxulebi da dawyevlilebi,<br />
TiTqos es wmida werilidan gamomdinareobdes� amitom sayuradReboa, rom<br />
katexizmoSi da RmrTis sityvis qadagebaSi ar aswavlon is, rac ar Seesabameba<br />
saxarebis WeSmaritebas da qristes suls�<br />
eklesia kicxavs yovelgvar devnas nebismieri adamianis mimarT� mas axsovs,<br />
rom saerTo memkvidreoba aqvs iudevelebTan� mas politikuri mosazrebebi<br />
ki ar amoZravebs, aramed saxarebiseuli siyvaruli� is Rrmad wuxs yovelgvari<br />
siZulvilis, devnisa da antisemitizmis gamovlinebis gamo, rac ki odesme<br />
an vinmes mier iudevelTa winaaRmdeg yofila mimarTuli�<br />
eklesia yovelTvis miiCnevda da miiCnevs, rom qristem Tavisi usazRvro<br />
siyvaruliT nebayoflobiT daiTmina vneba da sikvdili yvela adamianis codvis<br />
gamo, raTa yvela gamoxsniliyo� eklesiis amocanaa, qadagebisas auwyos<br />
qristes jvari, rogorc RmrTis sayovelTao siyvarulis niSani da yoveli<br />
madlis wyaro�<br />
5� Cven ar SegviZlia movuwodoT RmerTs, yvelas mamas, Tu uars vambobT<br />
Zmurad movepyraT zogierT adamians, RmrTis xatad Seqmnils� adamianis mimarTeba<br />
RmrTisadmi – mamisadmi da adamianis mimarTeba adamianebisadmi<br />
– Zmebisadmi imdenad aris erTmaneTTan dakavSirebuli, rom wmida werili<br />
ambobs: „romelsa ara uyuardes, man ara icis RmerTi“ (1ioan� 4, 8)�<br />
7 Sdr� rom� 11, 17-24�<br />
8 Sdr� efes� 2, 14-16�<br />
9 Sdr� luk� 19, 44�<br />
10 Sdr� rom� 11, 28�<br />
11 Sdr� rom� 11, 28-29� – Sdr� Const� dogm� Lumen Gentium, n� 16�<br />
12 Sdr� es� 66, 23; fs� 66, 4<br />
13 Sdr� ioan� 19, 6�<br />
213
214<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
amgvarad, safuZveli ecleba yovelgvar Teoriasa Tu praqtikas, romelsac<br />
Semoaqvs gansxvaveba Rirsebisa da, Sesabamisad, uflebebis sakiTxSi adamiansa<br />
da adamians Soris, xalxsa da xalxs Soris�<br />
maSasadame, eklesia gmobs adamianTa Soris yovelgvar diskriminacias da<br />
Zaladobas rasisa Tu kanis feris, socialuri mdgomareobisa Tu religiis<br />
gamo� amitom wmida <strong>kreba</strong>, romelic mihyveba wmida mociqulTa _ petresa da<br />
pavles kvals, mxurvaled evedreba qristes erTgulebs: „slva¡ Tqueni warmarTTa<br />
Soris gaqunden keTili“ (1petre 2, 12), rom maT hqondeT, Tu SesaZlebelia,<br />
mSvidoba yvela adamianTan, 14 raTa SeWmaritad iyvnen Svilebi mamisa,<br />
romelic aris caTa Sina� 15<br />
14 Sdr� rom� 12, 18�<br />
15 Sdr� maT� 5, 45<br />
yovelive erTad da cal-calke, rac am deklaraciaSi gamocxadda,<br />
wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo<br />
uflebamosilebiT, romelic qristesgan gadmogveca, amas pativdebul<br />
mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT, vadgenT<br />
da vawesebT, da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda, gamoqveyndes<br />
sadideblad RmrTisa�<br />
romi, wm� petresTan, 1965 wlis 28 oqtomberi<br />
me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />
(mohyveba mamaTa xelmowerebi)
dogmaturi konstitucia<br />
saRmrTo gamocxadebis Sesaxeb<br />
DEI VERBUM
DEI VERBUM<br />
pavle episkoposi,<br />
RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />
wmida krebis mamebTan erTad,<br />
samudamo saxsovrad<br />
dogmaturi konstitucia<br />
saRmrTo gamocxadebis Sesaxeb<br />
Sesavali<br />
1� RmrTis sityvis krZalulebiT msmeneli da darwmunebiT ganmcxadebeli<br />
wmida <strong>kreba</strong> misdevs wm� ioanes sityvebs: „giTxrobT Tquen cxorebasa mas<br />
saukunesa, romeli iyo mamasa Tana da gamog¢Cnda Cuen; romeli guesma da vixileT,<br />
giTxrobT Tquen, ra¡Ta Tquenca ziareba¡ gaqundes Cuen Tana da ziareba¡<br />
Cueni mamisa Tana da Zisa misisa Tana ieso qristessa“ (1ioane 1, 2-3)� amitom<br />
<strong>kreba</strong>s, tridentisa da <strong>vatikanis</strong> I <strong>kreba</strong>Ta mimdevars, ganzraxuli aqvs warmoadginos<br />
WeSmariti moZRvreba saRmrTo gamocxadebisa da misi gadmocemis<br />
Sesaxeb, raTa gamoxsnis uwyebis mosmeniT mTelma msofliom irwmunos, rwmeniT<br />
imedovnebdes, imedovnebiT uyvardes� 1<br />
Tavi I<br />
Tavad gamocxadeba<br />
2� RmerTma misi saTnoebiTa da sibrZniT isurva Tavisi Tavis gamocxadeba da<br />
uwyeba Tavisi nebis saidumlosi (Sdr� efes� 1, 9), romliTac adamianebi qristes,<br />
ganxorcielebuli sityvis saSualebiT suli wmidaSi mamas mieaxlebian da saRmr-<br />
To bunebis Tanamoziareni xdebian (Sdr� efes� 2, 18; 2 petr� I, 4)� am gamocxadebiT<br />
uxilavi RmerTi (Sdr� kol� I, 15; 1tim� 1, 17) Tavisi siyvarulis siuxviT adamianebs,<br />
rogorc megobrebs, mimarTavs (Sdr� gamosvl� 33, 11; ioane 15, 14-15) da maT-<br />
Tan saubrobs (Sdr� bar� 3, 38), raTa isini TavisTan saurTierTod miiwvios da am<br />
urTierTobis wevrebad miiRos� gamocxadebis es gangebuleba iqmneba qmedebaTa<br />
da sityvaTa Sinagani urTierTkavSiriT, iseve rogorc saqmeni, gamoxsnis istoriaSi<br />
RmrTis mier aRsrulebulni, cxadyofen da ganamtkiceben moZRvrebasa da<br />
mas, rac sityvebiT gamoxatula, xolo sityvebi gvauwyeben saqmeebs da aSuqeben<br />
saidumlos, romelsac isini Seicaven� rogorc RmrTis, aseve adamianTa gamoxsnis<br />
Sesaxeb Rrma WeSmariteba CvenTvis am gamocxadebiT qristeSi sxivosndeba,<br />
romelic aris Suamavali da imavdroulad mTeli gamocxadebis sisavse� 2<br />
3� RmerTma, sityviT yovelives Semqmnelma (Sdr� ioan� 1, 3) da Semnaxvelma, _<br />
romelic qmnilebebSi mudmivad amowmebs Tavis Tavs adamianTaTvis (Sdr� rom� I,<br />
19-20) da uzenaesi gamoxsnis gzis gaxsnas ganizraxavs, _ dasabamiTve gamouCina<br />
Tavisi Tavi Cvens pirvelwinaparT� maTi dacemis Semdeg man isini gamosyidvis<br />
dapirebiT gamoxsnis imediT aRadgina (Sdr� dab� 3, 15)� igi ganuwyvetlad zrunavda<br />
adamianTa modgmisTvis, rom yvelasTvis, vinc erTgulebiT keTil saqmeebSi<br />
gamoxsnas eZiebda, saukuno cxovreba eCuqebina (Sdr� rom� 2, 6-7)� Tavis droze<br />
man abraams mouwoda, raTa misi STamomavloba did xalxad eqcia (Sdr� dab� 12,<br />
1 Sdr� S� AUGUSTINUS, De cathechizandis rudibus, c� IV, 8: PL 40, 316�<br />
2 Sdr� maTe 11, 27; ioane 1, 14 da 17; 14, 6; 17, 1-3; 2 kor� 3, 16 da 4, 6; ef� 1, 3-14�<br />
217
218<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
2)� RmerTma es xalxi patriarqebis Semdeg mosesa da winaswarmetyvelTa mier ganaswavla,<br />
raTa xalxs igi ecno erTaderT cocxal da WeSmarit RmerTad, winaganmgebel<br />
mamad da samarTlian msajulad, da dalodeboda aRTqmul mxsnels�<br />
ase, saukuneTa manZilze, man ganumzada gza saxarebas�<br />
4� mas Semdeg, rac RmerTma mravalgzis da mravalgvarad winaswarmetyvel-<br />
Ta piriT ilaparaka, igi „ukuana¡sknelTa amaT dReTa metyoda Cuen Zisa mier<br />
T¢sisa“ (ebr� 1, 1-2)� man marTlac gamogzavna Tavisi Ze _ saukuno sityva, romelic<br />
yvela adamians gananaTlebs (illuminat), raTa Zem icxovros adamianTa<br />
Soris da maT RmrTis saidumloni auwyos (Sdr� ioan� 1, 1-18)� ieso qriste,<br />
ganxorcielebuli sityva, „adamiani adamianebTan“ movlinebuli, 3 „sityua-<br />
Ta RmrTisaTa ity¢s“ (ioan� 3, 34) da asrulebs gamoxsnis saqmes, romelic mas<br />
mamam misca saqmnelad (Sdr� ioan� 5, 36; 17, 4)� amitom igi, visi mxilvelic xedavs<br />
mamasac (Sdr� ioan� 14, 9), srulad aRasrulebs gamocxadebas, aRasrulebs<br />
mTeli Tavisi aqmyofobiTa (praesentia) da gamoCinebiT, sityvebiTa da<br />
saqmeebiT, niSnebiTa da saswaulebiT, gansakuTrebiT ki Tavisi sikvdili-<br />
Ta da mkvdreTiT brwyinvale aRdgomiT, da bolos WeSmaritebis suli wmidis<br />
movlinebiT� saRmrTo mowmeobiT ieso qriste adasturebs, rom RmerTi<br />
namdvilad CvenTan aris, raTa codvisa da sikvdilis wyvdiadisagan gagvaTavisuflos<br />
da saukuno cxovrebaSi aRgvadginos�<br />
maSasadame, qristianuli gangebuleba, ramdenadac is aris axali da saboloo<br />
kavSiri (��e������ �efiniti��m), arasodes gardava, da ukve ar aris mosalodneli<br />
araviTari axali sajaro gamocxadeba brwyinvale gamoCinebamde uflisa<br />
Cvenisa ieso qristesi (Sdr� 1tim� 6, 14 da tit� 2, 13)�<br />
5� gamomcxadebeli RmrTis mimarT Segvferis „sarwmunoebis morCileba“<br />
(rom� 16, 26; Sdr� rom� 1, 5; 2 kor� 10, 5-6), romliTac adamiani mTlianad da Tavisuflad<br />
eZleva RmerTs, roca „gonebasa da nebas srulad uqvemdebarebs“<br />
gamomcxadebel RmerTs 4 da misgan mocemul gamocxadebas nebayoflobiT<br />
iRebs� am sarwmunoebis arsebobisTvis saWiroa RmrTis madli, romelic mas<br />
winuZRvis da exmareba, da suli wmidis Sinagani Semweoba, romelic aRZravs<br />
guls da mas RmrTisken miaqcevs, gonebas Tvals uxels, da aniWebs „yvelas<br />
WeSmaritebis miRebisa da rwmenis sitkboebas�“ 5 imisaTvis, raTa kidev ufro<br />
gaRrmavdes gamocxadebis gageba, suli wmida Tavis niWTa saSualebiT (per<br />
dona sua) ganuwyvetliv srulyofs sarwmunoebas�<br />
6� RmerTma ineba, saRmrTo gamocxadebiT gamoeCina da emcno Tavisi Tavi<br />
da adamianTa gamoxsnasTan dakavSirebuli Tavisi nebis saukuno gadawyvetilebebi<br />
(decreta), „raTa isini saRmrTo saTnoebebs eziaron, romlebic sruliad<br />
aRemateba adamianuri gansjisaTvis xelmisawvdom gagebas�“ 6<br />
wmida <strong>kreba</strong> aRiarebs (c�nfitet�r)� rom „RmerTi, yovelives Tavi da bolo,<br />
namdvilad SeiZleba Secnobil iqnas qmnilebaTa safuZvelze adamianuri gonebis<br />
bunebrivi naTliT“ (Sdr� rom� 1, 20)� <strong>kreba</strong> aswavlis, rom am gamocxadebas<br />
unda vumadlodeT, „rom is, rac saRmrTo saqmeTa Soris adamianuri<br />
gonebisTvis TavisTavad miuwvdomeli ar aris, yvelam SeiZleba Seicnos<br />
adamianuri modgmis dRevandel mdgomareobaSic, Seicnos advilad, mtkice<br />
darwmunebulobiTa da Secdomis yovelgvari minarevis gareSe�“ 7<br />
3 Epist. ad Diognetum, 8, 4: Funk I, 403�<br />
4 Conc� Vat� I, Const� dogm� De fide cath., ca�� 3 �e fi�e: DENZ� 1789 (3008)�<br />
5 Conc� Araus, <strong>II</strong>, can� 7: Denz� 180 (377)� – Conc� Vat� I, l. c.: DENZ, 1791 (3010)�<br />
6 Conc� Vat� I, Const� dogm� De fide cath., cap� 2 de revelatione: DENZ� 1786 (3005)�<br />
7 iqve, DENZ� 1785 da 1786 (3004 da 3005)�
DEI VERBUM<br />
Tavi <strong>II</strong><br />
saRmrTo gamocxadebis gadmocema<br />
7� rac RmerTma yvela xalxTa xsnisaTvis gamogvicxada, man es ukeTilesad<br />
ise ganawesa, rom saukunod xelisSeuxebad egos (permanerent) da yvela Taobas<br />
gadmoeces� amitom qristem _ ufalma, romelSic uzenaesi RmrTis mTeli gamocxadeba<br />
sruldeba (Sdr� 2 kor� 1, 20; 3, 16 _ 4, 6), daakisra mociqulebs, rom<br />
saxareba, adre winaswarmetyvelTa mier aRTqmuli, Tavad mis mier aRsrulebuli<br />
da sakuTari piriT gancxadebuli, yvelas uqadagon, rogorc xsnis<br />
yvela WeSmaritebisa da zneobrivi wesis wyaro, 8 da amcnon saRmrTo niWni� es<br />
erTgulad Seasrules im mociqulebma, romlebmac zepir qadagebaSi, magaliTebsa<br />
da dawesebulebebSi (institutionibus) is gadmosces, rac qristes bage-<br />
Tagan, saubridan Tu saqmeTagan Seityves an suli wmidis CagonebiT Seicnes,<br />
aseve im mociqulebma da samociqulo mamebma, romelTac, imave suli wmidis<br />
STagonebiT, werilobiT gvauwyes xsnis Sesaxeb� 9<br />
imisaTvis, raTa saxareba yovelTvis xelSeuxeblad da cocxlad Senaxuliyo<br />
eklesiaSi, mociqulebma memkvidreebad datoves episkoposebi, romelTac<br />
„Tavisi sakuTari samoZRvro xarisxi gadasces“� 10 es wmida gadmocema da orive<br />
aRTqmis wmida werili aris sarkesaviT, romelSic eklesia Tavis miwier gzaze<br />
Wvrets RmerTs; RmrTisagan eklesia yvelafers iRebs, sanam ar miva iqamde, rom<br />
RmerTi pirispir ixilos, imgvarad, rogoric is aris (Sdr� 1ioan� 3, 2)�<br />
8� amgvarad, samociqulo qadageba, romelic STagonebis gziT daweril<br />
wignebSi gansakuTrebuli saxiT gadmoica, droTa dasasrulamde uwyveti<br />
memkvidreobiT unda Senaxuliyo� amitom mociqulebi, romlebic gadmoscemen<br />
imas, rac Tavad miiRes, mouwodeben erTgulT, misdion gadmocemebs,<br />
romlebic sityvisa Tu werilis saSualebiT SeiTvises (Sdr� 2Tes� 2, 15), da<br />
ibrZolon sarwmunoebisTvis, romelic maT erTxel gadmoecaT (Sdr� iud�<br />
3)� 11 mociqulTagan gadmocemuli moicavs yvelafers, rac xels uwyobs Rmr-<br />
Tis xalxis cxovrebis wmidad warmarTvasa da sarwmunoebis zrdas� ase, Tavis<br />
moZRvrebaSi, cxovrebasa da RmrTismsaxurebaSi eklesia maradamyofebs (perpetuat)<br />
da yvela Taobas gadascems yovelives, rac Tavad aris, yovelives, rac<br />
swams�<br />
mociqulTagan momdinare es gadmocema suli wmidis SemweobiT eklesia-<br />
Si viTardeba: 12 izrdeba gadmocemul saqmeTa da sityvaTa wvdoma, rogorc<br />
morwmuneTa WvretiTa da swavliT, romlebic yovelive amas Tavis gulSi<br />
Semoikreben (Sdr� luk� 2, 19 da 51), aseve gancdil sulier saqmeTa Sinagani<br />
gagebiT, da agreTve imaTi uwyebiT (praeconio), vinc saepiskoposo memkvidreobiT<br />
WeSmaritebis myari (certum) qarizma miiRo� ase, saukuneTa svlaSi, eklesia<br />
ganuwyvetliv miiswrafis saRmrTo WeSmaritebis sisavsisaken, sanam masSi ar<br />
aRsruldeba sityvani RmrTisani�<br />
wmida mamaTa naTqvamni adastureben am gadmocemis macocxlebel awmyoobas<br />
(praesentiam), romlis simdidre morwmune da mlocveli (orantis) eklesiis<br />
moRvaweobasa da cxovrebas Seerwymis� amave gadmocemiT cnobili xdeba wmida<br />
wignTa mTliani kanoni; Tavad wmida wignebi eklesiaSi ufro Rrmad gai-<br />
8 Sdr� Mt� 28, 19 – 20 da Mc� 16, 15� – Conc� Trid�, Sess� 4, decr� De canonicis Scripturis : DENZ�<br />
783 (1501)�<br />
9 Sdr� Conc� Trid�, l. c. – Conc� Vat� I, Sess� 3, Const� dogm� De fide catholica, cap� 2 de revelatione :<br />
DENZ, 1787 (3006)�<br />
10 S� IRENAEUS, Adv. Haer. <strong>II</strong>I, 1: PG 7, 848; Harvey, 2, p� 9<br />
11 Sdr� Conc� Nicaenum <strong>II</strong>: Denz� 303 (602)� – Conc� Const� IV, Sess� 10, can� 1: DENZ� 336 (650-<br />
652)�<br />
12 Sdr� Conc� Vat� I, Const� dogm� De fide catholica, ca�� 4 �e fi�e et rati�ne: DENZ� 1800 (3020)�<br />
219
220<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
geba da ganuwyvetliv cxovelmoqmedi xdeba� ase RmerTi, romelmac adre<br />
ilaparaka da romelic Tavisi sayvareli Zis sZals ganuwyvetliv esaubreba,<br />
da suli wmida, romlis saSualebiT saxarebis cocxali xma JRers eklesiaSi,<br />
xolo eklesiis saSualebiT – samyaroSi, morwmuneT uZRveba WeSmaritebis<br />
sisavseSi da maTSi amkvidrebs qristes sityvas (Sdr� kol� 3, 16)�<br />
9� amgvarad, wmida gadmocema da wmida werili erTmaneTTan mWidrod kav-<br />
Sirsa da urTierTobaSi arian: orive, erTi da imave saRmrTo wyarodan momdinare,<br />
garkveulwilad erT mTlianobad Seirwymis da erTi da imave miznisken<br />
iswrafvis� marTlac, wmida werili aris RmrTis laparaki (locutio), ramdenadac<br />
is saRmrTo sulis STagonebiT Seqmnili naweriT dasturdeba, xolo<br />
wmida gadmocema sityvas RmrTisas (verbum Dei), romelic ufalma qristem da<br />
suli wmidam mociqulebs miando, maT memkvidreebs srulad gadascems, raTa<br />
mas, WeSmaritebis manaTobeli sulis SemweobiT, Tavisi qadagebiT erTgulad<br />
emsaxuron, ganmarton is da gaavrcelon� maSasadame, eklesia Tavis darwmunebulobas<br />
yovelive gamocxadebulTan mimarTebaSi mxolod wmida werilidan<br />
ar iZens� amitom orives miReba da Tayvaniscema krZalvisa (pietatis) da pativiscemis<br />
Tanabari gancdiT gvmarTebs� 13<br />
10� Owmida gadmocema da wmida werili Seadgenen saRmrTo sityvis erT wmida<br />
saunjes, romelic eklesiisTvis iqna mindobili� masze damokidebuli<br />
mTeli wmida xalxi, Tavis mwyemsebTan erTiani, mudmivad gankrZalulia (perservat)<br />
mociqulTa moZRvrebasa da ziarebaSi, puris gatexvasa da locvebSi<br />
(Sdr� saqm� 2, 42)� ase, gadmocemuli sarwmunoebis SenaxvaSi, aRsrulebasa da<br />
aRsarebaSi aRmocendeba winamZRvarTa da morwmuneTa (�nti�tit�m et fi�eli�m) ganumeorebeli<br />
erTsulovneba� 14<br />
saRmrTo sityvis, dawerilisa Tu gadmocemulis, namdvili ganmartebis<br />
movaleoba mxolod eklesiis cocxal moZRvrobas (magisterium) daekisra, 15<br />
romlis uflebamosileba (auctoritas) ieso qristes saxeliT sruldeba� es<br />
moZRvroba RmrTis sityvis zemdgomi ki ar aris, aramed mas emsaxureba; is<br />
aswavlis mxolod imas, rac gadmoica, radgan saRmrTo davalebiTa (mandato)<br />
da suli wmidis SemweobiT sityvas krZalviT ismens, mas wmidad icavs da<br />
erTgulad ganmartavs; is rwmenis erTiani saunjidan iZens yovelive imas,<br />
rasac warmogvidgens RmrTivgamocxadebulad da amdenad rogorc sarwmunos�<br />
amgvarad, cxadia, rom wmida gadmocema, wmida werili da eklesiis moZRvroba,<br />
RmrTis ubrZnesi ganzraxvis (consilium) Tanaxmad, imdenad urTier-<br />
TdakavSirebuli da Tanaziaria (consociari), rom uerTmaneTod ar arseboben,<br />
da yvela erTad da TiToeuli Taviseburad, erTiani suli wmidis moqmedebiT,<br />
warmatebiT uwyobs xels sulTa gamoxsnas�<br />
Tavi <strong>II</strong>I<br />
wmida werilis RmrTivSTagonebuloba da misi ganmarteba<br />
11� yovelive saRmrTod gamocxadebuli, rasac wmida werili Seicavs da<br />
warmogvidgens, suli wmidis CagonebiT Caiwera� samociqulo sarwmunoe-<br />
13 Sdr� Conc� Trid�, Sess� 4, l. c.: DENZ� 783 (1501)�<br />
14 Sdr� Pius X<strong>II</strong>, Const� apost� Munificentissimus Deus, 1 nov� 1950: AAS 42 (1950), p� 756, S� Cypriani,<br />
Epist. 66, 8: CSEL (Hartel) <strong>II</strong>I, B, p� 733: “eklesia, mRvdelTan erTiani xalxi da Tavis mwyemsze<br />
damokidebuli samwyso”�<br />
15 Sdr� Conc� Vat� I, Const� dogm� De fide catholica, ca�� 3 �e fi�e: DENZ� 1792 (3011)�
DEI VERBUM<br />
bis safuZvelze, wmida dedas – eklesias wmidad da kanonikurad miaCnia rogorc<br />
Zveli, aseve axali aRTqmis wignebi, mTlianad, maTi yvela nawiliTurT,<br />
imitom rom maT, suli wmidis STagonebiT dawerilT (Sdr� ioan� 20, 31; 2 tim�<br />
3, 16, 2pet� 1, 19-21; 3, 15-16), avtorad RmerTi hyavT, da aseTebad gadmoecnen<br />
isini eklesias� 16 wmida wignebis Sesadgenad RmerTma marTlac is adamianebi<br />
airCia, romlebsac TavianT unarebisa da SesaZleblobebis sruli gamoyenebiT,<br />
17 Tavad RmrTis maTSi da maTi saSualebiT moqmedebis safuZvelze, 18<br />
werilobiT, rogorc namdvil avtorebs, yovelive is da mxolod is unda gadmoecaT,<br />
rac Tavad mas surda� 19<br />
yvelaferi, rasac ganacxadeben STagonebuli avtorebi anu hagiografebi,<br />
suli wmidisgan gancxadebulad unda vcnoT (retineri) da vaRiaroT, rom<br />
wmida werilis wignebi mtkiced, erTgulad da ucdomelad aswavlian im We-<br />
Smaritebas, romelic RmerTma isurva, rom Cveni gamoxsnis mizniT, wmida<br />
nawerTa saxiT (Litteris Sacris) aRbeWdiliyo� 20 amgvarad, „werili erTobili<br />
RmrTivSTagonebul da sargebel samoZRureblad ars da samxilebelad,<br />
gamosasworebelad da saswavlelad simarTlisa, ra¡Ta srulqmnili iyos<br />
kaci RmrTisa, yoveli keTili saqmisT¢s ganmzadebuli“ (2tim� 3, 16-17)�<br />
12� wmida werilSi RmerTma ilaparaka adamianTa piriT, rogorc adamianma�<br />
21 imisaTvis, rom wmida werilis ganmmartebeli Caswvdes imas, risi Setyobinebac<br />
RmerTs CvenTvis surda, man yuradRebiT unda gamoikvlios, Tu ris<br />
gamoxatvas ganizraxavdnen sinamdvileSi hagiografebi da risi gancxadeba<br />
indoma RmerTma maTi sityvebiT�<br />
hagiografTa ganzraxvis amosaxsnelad sxvaTa da sxvaTa Soris gasa-<br />
Tvaliswinebelia „literaturuli Janrebi“� WeSmariteba xom sxvadasxvagvarad<br />
warmogvidgeba da gamoixateba sxvadasxva teqstSi, iqneba is istoriuli,<br />
winaswarmetyveluri, poeturi Tu kidev sxva romelime Janrisa�<br />
ganmmartebelmac is azri unda eZios, romlis gamoxatva surda hagiografs<br />
garkveul pirobebSi, droisa da kulturis garemos Sesabamisad,<br />
da romelsac is im droisTvis damaxasiaTebeli literaturuli Janris<br />
gamoyenebiT gamoxatavda� 22 imisTvis, rom sworad gavigoT is, risi gancxadeba<br />
surda Tavisi naweriT wmida saqmeTa aRmwers (sacer auctor), saTanadod<br />
unda gaviTvaliswinoT gancdis, Tqmis, Txrobis Cveuli, mkvidri Taviseburebebi,<br />
romlebic hagiografis dros iyo gabatonebuli, aseve is Taviseburebebi,<br />
romlebic im xanaSi iyo damaxasiaTebeli sazogadod adamian-<br />
Ta urTierTobebisTvis� 23<br />
wmida werili unda wakiTxul iqnes da ganimartos imave sulis saSualebiT,<br />
romlis saSualebiTac is daiwera� 24 amitom wmida teqstebis azris swori<br />
gagebisaTvis aranakleb sagulisxmoa mTliani werilis Sinaarsi da misi er-<br />
Tianoba, mTeli eklesiis cocxali gadmocemisa da sarwmunoebis Tanxmobis<br />
16 Sdr� Conc� Vat� I, Const� dogm� de fide catholica, cap� 2 de revelatione: DENZ� 1787 (3006)� –<br />
��mm� �I�LI��� Decr� 18 i�nii 1915: DENZ� 2180 (3629); E� 420� (Enc�r� �ibl�)� – �� �� �� �� O�ficii� e�i�t�<br />
22 dec� 1923: EB 499�<br />
17 Sdr� Pius X<strong>II</strong>, encycl� Divino afflante Spiritu, 30 sept� 1943: AAS 35 (1943), p� 314; EB 556�<br />
18 adamianSi da adamianis saSualebiT: Sdr� ebr� 1, 1 da 4, 7; 2 sam� 23, 2; maTe 1, 22 da sxv�<br />
– Conc� Vat� I: Schema de doctr. cath., nota 9: Coll� Lac� V<strong>II</strong>, 522�<br />
19 Leo X<strong>II</strong>I, encycl� Providentissimus Deus, 18 nov� 1893: DENZ� 1952 (3293); EB 125�<br />
20 Sdr� S� AUGUSTINUS, Gen. ad litt. 2, 9, 20: PL 34, 270-271; Epist. 82, 3: PL 33, 277; CSEL 34, 2,<br />
p� 354� – S� THOMAS, De ver. q� 12, a� 2, c� – CONC� TRID�, Sess� 4, de canonicis Scripturis: DENZ� 783 (1501)�<br />
– Leo X<strong>II</strong>I, encycl� Providentissimus: EB 121, 126-127� – Pius X<strong>II</strong>, encycl� Sivino afflante: EB 539�<br />
21 S� AUGUSTINUS, De Civ. Dei, XV<strong>II</strong>, 6, 2: PL 41, 537; CSEL XL, 2, 228�<br />
22 S� AUGUSTINUS, De Doctr. Christ., <strong>II</strong>I, 18, 26: PL 34, 75-76�<br />
23 PIUS X<strong>II</strong>, l. c.: DENZ� 229 (3829-3830); EB 557-562�<br />
24 Sdr� BENEDICTUS XV, encycl� Spiritus Paraclitus, 15 sept� 1920: EB 469� – S� HIERONYMUS,<br />
In Gal. 5, 19-21: PL 26, 417 A��<br />
221
222<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
gaTvaliswinebiT� am wesebis Sesabamisad, egzegetebma xeli unda Seuwyon wmida<br />
werilis azris ufro Rrmad gagebasa da gadmocemas, raTa maTi erTgvarad<br />
mosamzadebeli SeswavliT eklesiis msjavri (iudicum) mwifdebodes� yvelaferi,<br />
rac werilis ganmartebis Taviseburebas Seexeba, sabolood eqvemdebareba<br />
eklesiis msjavrs, eklesia ki RmrTis sityvis SenaxviTa da ganmartebiT<br />
asrulebs saRmrTo davalebasa da samsaxurs� 25<br />
13� amgvarad, wmida werilSi vlindeba, RmrTis Seuryvneli WeSmaritebisa<br />
da siwmidis samudamo Senaxvisas, saukuno sibrZnis saocari „Camosvla“ (condescensio),<br />
raTa viswavloT RmrTis gamouTqmeli saTnoeba, da is, Tu rogor<br />
mdabldeba igi Tavis metyvelebaSi, roca Cvens bunebas winaganagebs da misTvis<br />
zrunavs�“ 26 marTlac, RmrTis sityvani, adamianur enebze gamoxatulni,<br />
adamianuri metyvelebis msgavsni Seiqmnen, iseve rogorc odesRac adamianTa<br />
msgavsi Seiqmna saukuno mamis sityva, romelmac adamianuri xorcis siZabune<br />
miiRo�<br />
Tavi IV<br />
YYZveli<br />
aRTqma<br />
14� uaRresad mosiyvarule RmerTma, romelic mzrunvelad ganizraxavs da<br />
amzadebs mTeli adamianuri modgmis gamoxsnas, gansakuTrebuli gegmis safuZvelze<br />
TavisTvis airCia xalxi, romelsac dapirebebs miandobda� RmerTma<br />
kavSiri daamyara abraamTan (Sdr� dab� 15, 18) da, moses gziT, israelis xalxTan<br />
(Sdr� gamosvl� 24, 8), xolo am kavSiris saSualebiT gamoecxada, sityvebSica<br />
da saqmeebSic, Tavis rCeul xalxs erTaderT WeSmarit da cocxal RmerTad�<br />
es moxda imisTvis, raTa israels gamoecada, Tu ra saRmrTo gzebi midis adamianebisken,<br />
da, winaswarmetyvelTa piriT RmrTis saubris safuZvelze, es<br />
gzebi dRidan dRemde sul ufro Rrmad da mkafiod gaego da maT Sesaxeb codna<br />
sul ufro farTod gaevrcelebina xalxebSi (Sdr� fs� 21, 28-29; 95, 1-3; is� 2,<br />
1-4; ier� 3, 17)� gamoxsnis gangebuleba, wmida avtorTa mier winaswarnauwyebi,<br />
moTxrobili da ganmartebuli, Zveli aRTqmis wignebSi warmodgeba rogorc<br />
sityva RmrTisa� amitom es RmrTivSTagonebuli wignebi waruval Rirebulebas<br />
inaxaven: „rameTu raodeni-igi daiwera, Cuenda samoZRureblad daiwera,<br />
ra¡Ta moTminebiTa miT da nugeSinis-cemiTa wignTa¡Ta sasoeba¡ guaqundes“<br />
(rom� 15, 4)�<br />
15� Zveli aRTqmis gangebuleba upirveles yovlisa gankuTvnili iyo<br />
imisTvis, rom moemzadebina qristes _ sayovelTao gamomxsnelis (redemptoris)<br />
mosvla da misi mesianuri meufebis dadgoma, winaswarmetyvelurad<br />
emcno is (Sdr� luk� 24, 44; ioan� 5, 39; 1pet� 1, 10) da sxvadasxva niSniT gamoexata<br />
(Sdr� 1kor� 10, 11)� Zveli aRTqmis wignebi (isini adamianTa modgmis<br />
im mdgomareobas^iTvaliswineben, romelic qristes mier gamoxsnis droTa<br />
uwinaresia) yvelasTvis cxadyofen imis codnas, Tu vin aris RmerTi da<br />
vin – adamianebi, da Tu rogor moqmedebs mosamarTle da mowyale RmerTi<br />
adamianebTan mimarTebaSi� rac unda arasrulyofilsa da droebiTs Seicavdes<br />
es wignebi, isini mainc WeSmarit saRmrTo pedagogias amJRavnebs; 27<br />
isini gamoxatavs RmrTis cocxal aRqmas (sensum), maTSi Senaxulia umaRlesi<br />
moZRvrebani RmrTis Sesaxeb, mxsneli sibrZne adamianuri cxovrebis<br />
Sesaxeb, locvaTa saocari saganZuri da, bolos, maTSi Cveni gamoxsnis<br />
25 Sdr� CONC� VAT� I, Const� dogm� De fide catholica, cap� 2 de revelatione: DENZ� 1788 (3007)�<br />
26 S� Io� CHRYSOSTOMUS, In Gen. 3, 8 (hom� 17, 1): PG 53, 134�<br />
27 PIUS XI, encycl� Mit brenennder Sorge, 14 martii 1937: AAS 29 (1937), p� 151�
DEI VERBUM<br />
saidumloa dafaruli� amitom qristianebma es wignebi mowiwebiT (devote)<br />
unda miiRon�<br />
16� maSasadame, RmerTma, aRTqmaTa orive wignis STamagonebelma da avtorma,<br />
brZnulad ise ganawesa, rom axali aRTqma dafarulia ZvelSi, axalSi ki<br />
Zveli ixsneba� 28 miuxedavad imisa, rom qristem Tavis sisxlSi daafuZna axali<br />
kavSiri (Foedus) (Sdr� luk� 22, 20; 1kor� 11, 25), mainc, Zveli aRTqmis wignebi,<br />
saxarebis uwyebaSi mTlianad miRebulni, 29 axal aRTqmaSi iZenen da avlenen<br />
Tavis srul mniSvnelobas (Sdr� maT� 5, 17; luk� 24, 27; rom� 16, 25-26; 2kor� 3,<br />
14-16), xolo axal aRTqmas isini, Tavis mxriv, naTels hfenen da ganmartaven�<br />
Tavi V<br />
axali aRTqma<br />
17� sityva RmrTisa, romelic aris Zliereba RmrTisa yvela morwmunis gamosaxsnelad<br />
(Sdr� rom� 1, 16), axali aRTqmis nawerebSi araCveulebrivi saxiT<br />
warmodgeba da Tavis Zalas avlens� roca moiwia JamTa sisavse (Sdr� gal� 4, 4),<br />
sityva xorciel iqmna da damkvidrda Cvens Soris, savse madliTa da WeSmaritebiT<br />
(Sdr� ioan� 1, 14)� qristem daamyara miwaze meufeba RmrTisa, moqmedebebiTa<br />
da sityvebiT gamoavlina Tavisi mama da Tavisi Tavi, xolo sikvdiliT,<br />
aRdgomiTa da brwyinvale amaRlebiT, agreTve suli wmidis gamogzavniT<br />
Tavisi saqme aRasrula� miwidan amaRlebuli, yvelas Tavisken miizidavs<br />
(Sdr� ioan� 12, 32) Tavad igi, erTaderTi, visac saukuno cxovrebis sityvani<br />
aqvs (Sdr� ioan� 6, 68)� magram es saidumlo ar iyo ganxsnili sxva TaobaTaTvis<br />
ise, rogorc is axla gamoecxada suli wmidaSi mis wmida mociqulebsa da<br />
winaswarmetyvelebs (Sdr� efes� 3, 4-6), gamoecxada imisTvis, rom maT saxareba<br />
eqadagaT, iesosadmi, qristesa da uflisadmi rwmena aReZraT da eklesia<br />
SeekribaT� am saqmeTa mudmiv da saRmrTo mowmeobas axali aRTqmis nawerebi<br />
warmoadgenen�<br />
18� yvelasTvis cnobilia, rom yvela nawerTa Soris, TviT axali aRTqmisac<br />
ki, saxarebebi damsaxurebulad gamorCeulia, radgan isini ganxorcielebuli<br />
sityvis, Cveni gamomxsnelis cxovrebisa da moZRvrebis gansakuTrebul<br />
mowmeobas warmoadgenen�<br />
eklesia yovelTvis da yvelgan cnobda da cnobs oTxi saxarebis samociqulo<br />
warmomavlobas� qristes gankargulebiT mociqulebma is iqadages, rac<br />
Semdeg maT da maTTan daaxlovebulma samociqulo mamebma suli wmidis STagonebiT<br />
Cven werilobiT gadmogvces, rogorc rwmenis safuZveli, _ oTxTavi<br />
anu maTes, markozis, lukasa da ioanes saxareba� 30<br />
19� wmida deda eklesia mtkiced da sruliad ucvlelad cnobda da cnobs,<br />
rom oTxi xsenebuli saxareba, romelTa istoriulobas igi uyoymanod adasturebs,<br />
sarwmunod gadmoscems imas, rasac ieso Ze RmrTisa, adamianTa<br />
Soris mkvidri, maTi saukuno gamoxsnisTvis akeTebda da aswavlida, vidre<br />
dRemde misi amaRlebisa (Sdr� saqme 1, 1-2)� xolo is, rac mas uTqvams da gauke-<br />
Tebia, mociqulebma uflis amaRlebis Semdeg msmenelebs gagebis im gansaku-<br />
Trebuli sisavsiT gadmosces, romelic Tavad miiRes, 31 qristes brwyinvale<br />
28 S� AUGUSTINUS, Quest. in Hept. 2, 73: PL 34, 623�<br />
29 S� IRENAEUS, Adv. Haer. <strong>II</strong>I, 21, 3: PG 7, 950 ( = 25, 1: HARVEY 2, p� 115)� – S� CYRILLUS<br />
HIEROS�, Catech. 4, 35: PG 33, 497� – THEODORUS MOPS�, In Soph. 1, 4-6: PG 66, 452D – 453A��<br />
30 Sdr� S� IRENAEUS, adv. Haer. <strong>II</strong>I, 11, 8: PG 7, 885; SAGNARD, p� 194�<br />
31 ioane 2, 22; 12, 16; Sdr� 14, 12; 16, 12, 12-13; 7, 39�<br />
223
224<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
movlenebiT darigebulebma da WeSmaritebis sulis naTebiT ganswavlulebma�<br />
32 wmida avtorebma Seadgines oTxi saxareba, romelSic zogi ram zepiri an<br />
sulac ukve werilobiTi gadmocemidan SerCevis Sedegad Seitanes, zogisac<br />
sinTezi gaakeTes, an eklesiaTa mdgomareobis gaTvaliswinebiT ganmartes�<br />
saboloo jamSi maT macneobis (praeconii) forma ise SeinarCunes, rom is, rasac<br />
iesos Sesaxeb gvatyobinebdnen, mudam WeSmariti da gulwrfeli yofiliyo� 33<br />
isini werdnen TavianTi sakuTari xsovnisa da mogonebis Tu imaTi mowmeobis<br />
safuZvelze, „romelni dasabamiTgan T¢T-mxilvel da msaxur yofil iyvnes<br />
sity¢sa mis,“ maTi ganzraxva iyo is, rom Cven gvecno im sityvebis „WeSmariteba“,<br />
romlebic gviswavlia (Sdr� luk� 1, 2-4)�<br />
20� oTxi saxarebis garda, axali aRTqmis kanoni Seicavs wmida pavles epistoleebsa<br />
da sxva samociqulo nawerebsac, romlebic suli wmidis STagonebiT<br />
Seiqmna� RmrTis brZnuli ganzraxviT (consilio), am nawerebiT is dasturdeba,<br />
rac ufal qristes ukavSirdeba� es nawerebi sul ufro metad ganacxadeben<br />
mis WeSmarit moZRvrebas (genuina Eius doctrina), gvamcnoben qristes saRmrTo<br />
saqmis gamomxsnel Zalas, mogviTxroben eklesiis dasabamisa da misi saocari<br />
gavrcelebis Sesaxeb, da winaswar gvauwyeben mis brwyinvale dasrulebas�<br />
ufali ieso, dapirebisamebr, Tavis mociqulebTan iyo (Sdr� maT� 28, 20);<br />
man mociqulebs gamougzavna nugeSinismcemeli suli, romelic maT WeSmaritebis<br />
sisavseSi gaZRoloda (Sdr� iovan� 16, 13)�<br />
Tavi VI<br />
wmida werili eklesiis cxovrebaSi<br />
21� eklesia mudam Tayvans scemda wmida werils, iseve rogorc Tavad<br />
sxeuls uflisas� rogorc RmrTis sityvis, aseve qristes sxeulis sufridan<br />
igi yovelTvis, gansakuTrebiT wmida liturgiaSi, iRebs purs da mas morwmuneT<br />
sTavazobs� eklesias mudam miaCnda da miaCnia wmida werili, wmida<br />
gadmocemasTan erTad, Tavisi sarwmunoebis uzenaes wesad� wmida werili,<br />
RmrTivSTagonebuli da erTxel da samudamod naweriT dadasturebuli,<br />
ucvlelad gvauwyebs Tavad RmrTis sityvas da winaswarmetyvelTa da mociqulTa<br />
sityvebSi aJRerebs suli wmidis xmas� amitom, saeklesio mqadagebloba<br />
(praedicatio), iseve rogorc Tavad qristianuli religia, wmida weriliT<br />
unda sazrdoobdes da xelmZRvanelobdes� mama, romeli ars caTa Sina, Tavis<br />
Svilebs siyvaruliT egebeba da esaubreba wmida wignebSi� RmrTis sityvaSi<br />
iseTi simtkice da Zalaa (vis ac virtus), rom is eklesiisTvis warmoadgens sayrdensa<br />
da energias, eklesiis SvilTaTvis ki sarwmunoebis simZlavres, sulis<br />
sazrdosa (animae cibus) da sulieri cxovrebis (vitae spiritualis) sufTa da mudmiv<br />
wyaros� amitom wmida werilsac SesaniSnavad miesadageba es sityvebi: „rame-<br />
Tu cxovel ars sityua¡ RmrTisa¡ da moqmed“ (ebr� 4, 12), „romeli SemZlebel<br />
ars aRSenebad da mocemad Tquenda mk¢drobisa yovelTa Sina wmidaTa�“ (saqme<br />
20, 32; Sdr� 1 Tes� 2, 13)�<br />
22� qristianebs farTod unda miesvlebodeT wmida werilTan� amitom eklesiam<br />
dasabamiTve Zveli aRTqmis is uZvelesi berZnuli Targmani cno Tavisad,<br />
romelic samocdaaTi kacis saxels atarebs� eklesia yovelTvis pativiscemiT<br />
epyroba sxva, aRmosavlursa da laTinur Targmanebsac, upirveles<br />
yovlisa ki imas, romelsac „vulgata“ ewodeba� sityva RmrTisa yvela drois<br />
32 Sdr� ioane 14, 26; 16, 13�<br />
33 Sdr� instruqcia Sancta Mater Ecclesia, gamocemuli bibliis Seswavlis papis sabWos<br />
mier: AAS 56 (1964), p� 715�
DEI VERBUM<br />
gankargulebaSi unda iyos, amitom eklesia dedobrivad zrunavs imisTvis,<br />
rom sxvadasxva enis Targmanebi Sesabamisi da zusti iyos da Targmani Ziri-<br />
Tadad wmida wignebis pirveladi teqstebidan ganxorcieldes� Tu es Targmanebi,<br />
xelsayrel pirobebSi da eklesiis Zalauflebis (auctoritate) TanxmobiT,<br />
Sesrulda Cvengan gamijnul ZmebTan TanamSromlobis safuZvelze, isini<br />
mainc SeiZleba gamoiyenos yvela qristianma�<br />
23� ganxorcielebuli sityvis sZali, eklesia, ganswavluli suli wmidisgan,<br />
cdilobs, yoveldRiurad sul ufro Rrmad Caswvdes wmida werilis gagebas,<br />
rom Tavisi Svilebi uwyvetliv asazrdoos saRmrTo saubriT (eloquiis)�<br />
amitom, wesisamebr, igi mxars uWers wmida mamebis, rogorc aRmosavleTis,<br />
aseve dasavleTis, da wmida liturgiebis Seswavlas� kaTolike egzegetebma<br />
da wmida RmrTismetyvelebis sxva moRvaweebmac (cultores), ZalTa gulmodgined<br />
gaerTianebiT imisTvis unda iRvawon, rom wmida moZRvrobis zedamxedvelobiT,<br />
Sesabamisi damxmare saSualebebis gamoyenebiT, saRmrTo werilebi<br />
ise gamoikvlion da warmoadginon, rom saRmrTo sityvis rac SeiZleba met<br />
msaxurs SeeZlos RmrTis xalxisTvis werilobiTi sazrdos uxvad miwodeba�<br />
es gananaTlebs gonebas, ganamtkicebs nebas da aRagznebs adamianTa gulebs<br />
RmrTis siyvarulisken� 34 wmida <strong>kreba</strong> Seagulanebs eklesiis Svilebs, bibliis<br />
mcodneT (cultoribus), rom bednierad wamowyebuli saqme yoveldRiurad da ganuxrelad<br />
ganagrZon ganaxlebuli ZalebiTa da mTeli gulmodginebiT, eklesiis<br />
suliskveTebis Sesabamisad�<br />
24� wmida RmrTismetyveleba, wmida gadmocemasTan erTad, eyrdnoba Rmr-<br />
Tis daweril sityvas rogorc uryev saZirkvels� igi masSi Zlierdeba da mudam<br />
axalgazrdavdeba, roca qristes saidumloSi dafarul mTel WeSmaritebas<br />
sarwmunoebis naTliT ikvlevs� wmida werili Seicavs sityvas RmrTisas;<br />
RmrTivSTagonebulni, is WeSmaritad RmrTis sityvaa� amitom wmida werilis<br />
Seswavla wmida RmrTismetyvelebis samSvinvels hgavs� 35 wmida werilis am<br />
sityviT jansaRad ikvebeba da wmidad Zlierdeba sityvis msaxureba, kerZod<br />
samoZRvro qadageba, katexizacia da yovelgvari qristianuli darigeba, romelSic<br />
liturgiul homilias gansakuTrebuli adgili unda ekavos�<br />
25� amitom yvela RmrTismsaxurni, upirveles yovlisa qristes mRvdelni<br />
da sxvebi, rogorebic arian diakonni da katexizatorni, romelnic wesisamebr<br />
sityvis samsaxurSi dganan, gulmodgine sulismieri (sacra) kiTxviTa<br />
da gamowvlilviTi SeswavliT wmida werils unda daeyrdnon, raTa romelime<br />
maTgani ar gaxdes „RmrTis sityvis uSinaarso da zedapirulad mqadagebeli,<br />
Tu is Sinaganad misi msmeneli ar aris“� 36 gansakuTrebiT wmida liturgiaSi<br />
maT unda gadascen saRmrTo sityvis ukidegano simdidre maTTvis mindobil<br />
morwmuneebs� wmida <strong>kreba</strong> dabejiTebiTa da sagangebod mouwodebs yvela<br />
qristians, gansakuTrebiT moweseebs, rom saRmrTo werilis xSiri kiTxviT<br />
Seiswavlon „gardamatebuli mecniereba ieso qristesi“ (fil� 3, 8), radgan<br />
„wmida werilis arcodna qristes arcodnaa“� 37 ase rom xalisiT Seudgnen Tavad<br />
wmida teqstis wvdomas, iqneba es wmida liturgiis gziT, romelic saR-<br />
34 Sdr� Pius X<strong>II</strong>, encycl� Divino afflante: EB 551, 553, 567� – Comm� BIBLICA, Instructio de S.<br />
Scriptura in Clericorum Seminariis et Religiosorum Collegiis recte docenda, 13 maii 1950: AAS 42 (1950), pp�<br />
495-505�<br />
35 Sdr� Leo X<strong>II</strong>I, encycl� Providentissimus: EB 114� – BENEDICTUS XV, encycl� Spiritus Paraclitus:<br />
EB 483�<br />
36 S� AUGUSTINUS, Serm. 179, I : PL 38, 966�<br />
37 S� Hieronymus, Comm. in Is., Prol�: PL 24, 17� – Sdr� BENEDICTUS XV, encycl� Spiritus Paraclitus:<br />
EB 475-480� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Divino afflante: EB 544�<br />
225
226<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
mrTo sityvebiT aris datvirTuli, an krZalulebiTi kiTxvis meSveobiT, an<br />
amisTvis gankuTvnili dawesebulebaTa gziT, an sxva damxmare saSualebebiT,<br />
romlebic Cvens droSi yvelgan sanaqebod vrceldeba eklesiis mwyemsTa<br />
TanxmobiTa da mzrunvelobiT� sagulisxmoa, rom locvas Tan unda axldes<br />
wmida werilis kiTxva, raTa RmerTsa da adamians Soris Sedges saubari, radgan<br />
„mas vesaubrebiT, roca vloculobT, mas vismenT, roca saRmrTo gamona-<br />
TqvamT vkiTxulobT“� 38<br />
eklesiis mesveurT (sacris���Antistitibus), „visTanac aris samociqulo moZRvreba“,<br />
39 Sehferis, rom saTanadod ganaswavlon maTTvis mindobili morwmuneebi,<br />
Tu rogor gamoiyenon maT saRmrTo wignebi, gansakuTrebiT axali<br />
aRTqma da, upirveles yovlisa, saxareba� es SesaZlebelia wmida teqstebis im<br />
TargmanTa daxmarebiT, romlebsac aucilebeli da namdvilad sakmarisi ganmartebebi<br />
axlavT, raTa eklesiis Svilebi uxifaTod da sargebliT urTier-<br />
Tobdnen wmida werilTan da misi suliT garemoicvan (imbuantur)�<br />
garda amisa, unda momzaddes wmida werilis gamocemani, saTanado SeniSvnebis<br />
darTviT, romlebsac araqristiannic moixmaren da romlebic maTTvis<br />
Sesabamisi garemoebebis gaTvaliswinebiT unda Sedges� sulTa mwyemsebma (animarum<br />
Pastores) da nebismieri mdgomareobis qristianebma gonivrulad unda<br />
izrunon maTi gavrcelebisTvis�<br />
26� dae, wmida wignTa kiTxviTa da swavliT „sityua¡ RmrTisa¡ rbiodes da<br />
ididebodis“ (2 Tes� 3, 1) da gamocxadebis saunje, eklesiisTvis mindobili,<br />
adamianTa gulebs sul ufro metad avsebdes� rogorc ziarebis saidumloebaSi<br />
gulmodgine xSiri (frequente) matulobs eklesiis cxovreba, aseve SeiZleba<br />
imedi gvqondes, rom sulier cxovrebas axal biZgs miscems mometebuli<br />
Tayvaniscema RmrTis sityvisa, romelic „hgies ukunisamde“ (es� 40, 8; Sdr�<br />
1pet� 1, 23-25)�<br />
yovelive erTad da cal-calke, rac am dogmatur konstituciaSi<br />
gamocxadda, wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im<br />
samociqulo uflebamosilebiT, romelic qristesgan gadmogveca,<br />
amas pativdebul mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT,<br />
vadgenT, vawesebT da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda,<br />
gamoqveyndes sadideblad RmrTisa�<br />
romi, wm� petresTan, 1965 wlis 18 noemberi<br />
me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />
(mohyveba mamaTa xelmowerebi)<br />
38 S� AMBROSIUS, De officiis ministrorum I, 20, 88: PL 16, 50�<br />
39 S� IRENAEUS, Adv. Haer. IV, 32, 1: PG 7, 1071 ( = 49, 2 HARVEY, 2, p� 255)�
dekreti<br />
saeroTa mociqulobis Sesaxeb<br />
APOSTOLICAM ACTUOSITATEM
pavle episkoposi,<br />
RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />
wmida krebis mamebTan erTad,<br />
samudamo saxsovrad<br />
dekreti<br />
saeroTa mociqulobis Sesaxeb<br />
Sesavali<br />
1� wmida <strong>kreba</strong>s surs, rom RmrTis eris samociqulo moRvaweoba ufro intensiuri<br />
gaxdes� 1 is did yuradRebas uTmobs qristes erTgul saero pirebs�<br />
man sxvagan ukve ilaparaka maTi gansakuTrebuli da sruliad aucilebeli<br />
rolis Sesaxeb� 2 saeroTa mociquloba, Tavad qristianuli mowodebidan gamomdinare,<br />
eklesiaSi arasdros ar unda Sesustdes� wmida werili brwinvaled<br />
aCvenebs (Sdr� saqme 11, 19-21; 18, 26; rom� 16, 1-16; fil� 4, 3), rogori qmediTi<br />
da nayofieri iyo es moRvaweoba Zvels eklesiaSi�<br />
Cvens droSic saeroTa aranaklebi Zalisxmeva aris saWiro� metic: dRevandeli<br />
viTareba maTgan kidev ufro metad moiTxovs intensiursa da farTo<br />
mociqulobas� ganuwyvetliv izrdeba mosaxleoba, progress ganicdis mecniereba<br />
da teqnika, adamianTa Soris urTierTobebi sul ufro mWidro xdeba�<br />
yovelive aman uzomod gaafarTova saero pirTa mociqulobis sivrce, romelic<br />
xSir SemTxvevaSi mxolod maTTvis aris xelmisawvdomi� amave, dros,<br />
Cndeba axali problemebi, romlebic maTgan ganuwyvetliv yuradRebasa da<br />
Zalisxmevas moiTxovs� amgvari mociquloba axla kidev ufro aucilebelia,<br />
radgan Zalze ganmtkicda adamianuri cxovrebis mravali sferos avtonomia<br />
(es asec unda iyos), rac zogjer eTikuri da religiuri wesisgan gandgomas<br />
iwvevs da qristianuli cxovrebisTvisac saxifaToa� amasTanave, mraval regionSi,<br />
sadac mRvdelmsaxurni jer mravalricxovanni ar arian an msaxurebisTvis<br />
aucilebel Tavisuflebas zogjer moklebulni arian, eklesia saeroTa<br />
moRvaweobis gareSe faqtiurad ver SeZlebda aqtualuri (praesens) da<br />
qmediTi yofiliyo�<br />
am mravaferovan da gadaudebel aucileblobas naTlad gamoxatavs suli<br />
wmidis qmedeba, romelic saero pirebs dRes kidev ufro metad aniWebs saku-<br />
Tari pasuxismgeblobis SegrZnebas da maT qristesa da eklesiis msaxurebisken<br />
ubiZgebs� 3<br />
mocemul dekretSi <strong>kreba</strong> apirebs naTeli mohfinos mociqulobis bunebas,<br />
xasiaTsa da mravalsaxeobas, auwyos misi ZiriTadi principebis Sesaxeb<br />
da Camoayalibos samRvdlo miTiTebebi, romlebic mociqulobis ufro<br />
efeqturad aRsrulebisTvis iqneba gamiznuli� kanonikuri samarTlis gadasinjvisas<br />
yovelive es saeroTa mociqulobis mimarT normad unda iqnas<br />
miCneuli�<br />
1 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, const� apost� Humanae Salutis, 25 dec� 1961: AAS 54 (1962), pp� 7-10�<br />
2 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, nn� 33 ss� – Sdr� agreTve Const� de Sacra liturgia,<br />
nn� 26-40� – Secr� de intrumentis communicationis socialis. – Decr� de Oecumenismo. – Decr� de pastorali<br />
Episcoporum munere in Ecclesia, nn� 16, 17, 19� – Declaratio de educatione christiana, nn� 3, 5, 7�<br />
3 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad Cardinales, 18 febr� 1946: AAS 38 (1946), pp� 101-102� – misive, sermo<br />
ad Iuvenes Operarios Catholicos, 25 aug� 1957: AAS 49 (1957), p� 843�<br />
229
230<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
Tavi I<br />
mociqulobisaTvis saeroTa mowodeba<br />
2� eklesia imisTvis Seiqmna, rom man qristes meufeba RmrTis sadideblad<br />
mTels dedamiwaze gaavrcelos da yvela adamiani gamomxsneli gamosyidvis<br />
monawileni gaxados, 4 raTa maTi meSveobiT mTeli samyaro WeSmaritad qristesken<br />
iyos mimarTuli� mistikuri sxeulis yovelgvari qmedeba, am miznisken<br />
gankuTvnili, mociqulobad iwodeba, romelsac eklesia yvela Tavisi<br />
wevris meSveobiT axorcielebs, Tumca sxvadasxva saSualebebiT; qristianuli<br />
mowodeba xom Tavisi bunebiT mociqulobisken mowodebac aris� rogorc<br />
cocxali sxeulis agebulebaSi arcerTi aso ar aris sruliad pasiuri, aramed<br />
yvela monawileobs sxeulis cxovrebasa da mis qmedebaSi, aseve qristes<br />
sxeulSi, romelic aris eklesia, mTeli sxeuli izrdeba „Sewevnisaebr sazomisa<br />
T¢Toeulisa aso¡sa“ (efes� 4, 16)� metic: asoTa kavSiri da Senawevreba am<br />
sxeulSi iseTia (Sdr� efes� 4, 16), rom asos Sesaxeb, romelic Tavisi SesaZleblobis<br />
farglebSi sxeulis zrdas ar emsaxureba, unda iTqvas, rom is usargebloa<br />
eklesiisTvis da sakuTari TavisTvisac�<br />
eklesiaSi aris sxvadasxvagvari msaxureba, magram misia erTiania� mociqulebsa<br />
da maT memkvidreebs qristem daakisra funqcia, romelic misi saxeliT<br />
swavlebas, wmidayofasa da mmarTvelobas gulisxmobs� magram saeronic, romlebmac<br />
gaiziares qristes funqciebi - mRvdelmsaxureba, qadageba, mefoba - eklesiasa<br />
da samyaroSi RmrTis mTeli eris misiidan Tavis kuTvnil wils asruleben�<br />
5 Tavisi moRvaweobiT isini realurad axorcieleben mociqulobas adamianTa<br />
evangelizaciisa da wmidayofisTvis, warmaval saganTa wesis evangeluri<br />
suliT gamsWvalvisa da srulyofisaTvis� am sferoSi maTi moRvaweoba qristes<br />
naTel mowmobas warmoadgens da adamianTa gamoxsnas emsaxureba� saeroTa statusi<br />
samyaroSi arsebobasa da saero saqmeebiT cxovrebas gulisxmobs� RmerTi<br />
maT mouwodebs, Tavisi mociquloba samyaroSi sulieri simtkiciT aRasrulon�<br />
3� saero pirebs aqvT mociqulobis movaleoba da ufleba, romelic qristesTan<br />
– meTavesTan (Capite) maT erTobas emyareba� naTlobiT qristes<br />
sxeulSi damkvidrebulni, mironcxebiT (�er ��nfirmati�nem) suli wmidis madliT<br />
ganmtkicebulni, isini Tavad uflis mier arian mociqulobisTvis<br />
gankuTvnilni� isini miZRvnilni arian samRvdlo sameufos da wmida xalxs<br />
(Sdr� 1petre 2, 4-10), raTa yovelgvari saqmiT sulieri msxverpli Seswiron<br />
da dedamiwis zurgze yvelgan qristes mowmeni iyvnen� xolo saidumloTa sa-<br />
SualebiT, upirveles yovlisa, uwmidesi evqaristiiT, is siyvaruli gadaicema<br />
da sazrdoobs, romelic mTeli mociqulobis suls warmoadgens� 6<br />
mociquloba sruldeba rwmenaSi, imedsa da siyvarulSi, romlebic suli<br />
wmidam eklesiis yvela wevris gulSi gaavrcela� siyvarulis mcneba, romelic<br />
uflis umTavresi davalebaa, yvela qristes erTguls ubiZgebs, moipovos<br />
RmrTis dideba misi sasufevlis mosvliT da saukuno cxovreba yvela<br />
adamianisaTvis, raTa maT icodnen „mxolo¡ WeSmariti RmerTi“ da is, vinc<br />
ieso qriste moavlina (Sdr� ioan� 17, 3)�<br />
maSasadame, yvela qristes erTguls brwyinvale movaleoba akisria: iRvawon<br />
imisaTvis, raTa gamoxsnis saRmrTo uwyeba yvela adamianma mTels dedamiwaze<br />
Seicnos da miiRos�<br />
am mociqulobis aRsasruleblad suli wmida RmrTis eris wmidayofas msaxurebisa<br />
da saidumloTa meSveobiT axorcielebs, erTgulebs gansakuTre-<br />
4 Sdr� PIUS XI, encycl� Rerum Ecclesiae: AAS 18 (1926), p� 65�<br />
5 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 31�<br />
6 Sdr� iqve, 33; Sdr� agreTve 10�
APOSTOLICAM ACTUOSITATEM<br />
bul niWebs argunebs (Sdr� 1kor� 12, 7), „ganuyofs T¢Toeulad kacad-kacadsa,<br />
viTarca hnebavs“ (1kor� 12, 11), raTa TiToeuli emsaxuros sxvas im madliT,<br />
romelic miiRo, da Tavad isini iyvnen „viTarca keTilni mneni mraval-ferisa<br />
mis niWisa RmrTisani“ (I petr� 4, 10), mTeli sxeulis siyvaruliT aRsaSeneblad<br />
(Sdr� efes� 4, 16)� am qarizmaTa (Tundac martivebis) miRebidan TiToeul<br />
morwmunes eZleva ufleba da ekisreba movaleoba, gamoiyenos (exercendi) isini<br />
adamianTa sasikeTod da eklesiis aRsaSeneblad, rogorc eklesiaSi, aseve<br />
samyaroSi, suli wmidis TavisuflebiT, romelic qris iq, sadac surs (ioan� 3,<br />
8), da imave dros, qristesmieri urTierTobiT ZmebTan, gansakuTrebiT Tavis<br />
mRvdlebTan� maTi movaleoba aris, gansajon qarizmaTa WeSmariti bunebisa<br />
da maTi swori gamoyenebis Sesaxeb, ara dasavsebelad sulisa, aramed raTa<br />
yovelive gamoscadon da keTili SeikrZalon (Sdr� 1Tes� 5, 12� 19� 21)� 7<br />
4� qriste, mamis mier movlinebuli, eklesiis mTeli mociqulobis wyaro<br />
da dasabamia� cxadia, rom saeroTa mociqulobis nayofiereba qristesTan<br />
cxovel erTobaze aris damokidebuli, Tanaxmad uflis sityvisa: „romeli<br />
daadgres Cem Tana, da me mis Tana, aman moiRos nayofi mravali, rameTu<br />
T¢nier Cemsa arara¡ Zal-gic yofad arca erTi“ (ioan� 15, 5)� es cxovreba, qristesTan<br />
mWidro erTobiT gamsWvaluli, eklesiaSi sulieri saSualebebiT<br />
sazrdoobs, romlebic yvela erTgulebisTvis saziaroa, gansakuTrebiT<br />
wmida liturgiaSi aqtiuri monawileobis gamo� 8 es saSualebebi saero pirebma<br />
ise unda gamoiyenon, rom yoveldRiuri cxovrebis pirobebSi miwieri<br />
movaleobebis Sesrulebisas qristesTan erToba maTi cxovrebisgan ki<br />
ar gamijnon, aramed Tavisi saqme RmrTis nebis Sesabamisad akeTon da am<br />
erTobiT kidev ufro gaizardon� am gziT saeroni gulmodgined da sixaruliT<br />
meti siwmidisken unda miiswrafvodnen, xolo sirTuleebis gadalaxvas<br />
gonivrulad da moTminebiT unda Seecadon� 9 arc ojaxuri zrunva,<br />
arc sxva saero saqmianoba sulieri cxovrebis arsisgan gaucxoebuli ar<br />
unda iyos, Tanaxmad mociqulisa: „yovelsave, rasaca iqmodiT sity¢T gina<br />
Tu saqmiT, yovelsave saxeliTa uflisa ieso¡siTa, hmadlobdiT RmerTsa<br />
da mamasa mis mier“ (kol� 3, 17)�<br />
aseTi cxovreba rwmenis, imedisa da siyvarulis gamudmebul wvrTnas moi-<br />
Txovs�<br />
mxolod sarwmunoebis naTelSi da RmrTis sityvis Sesaxeb fiqrSi SeiZleba<br />
yovelTvis da yvelgan RmrTis Secnoba, romelSic „cxovel varT da viqceviT<br />
da varT“ (saqme 17, 28)� mxolod ase SevZlebT yvela movlenaSi misi nebis<br />
Ziebas, yvela adamianSi, axlobelsa Tu ucxoSi, qristes amocnobas, agreTve<br />
sworad gansjas warmaval saganTa WeSmariti mniSvnelobisa da Rirebulebis<br />
Sesaxeb, romlebic maT TavisTavad da adamianis daniSnulebasTan (a� finem)<br />
mimarTebaSi gaaCnia�<br />
visac aseTi rwmena aqvs, is RmrTis SvilTa gamocxadebis imediT cxovrobs�<br />
mas axsovs uflis jvari da aRdgoma�<br />
qristesTan erTad RmerTSi dafarulni, simdidreTa msaxurebisgan Tavisufalni,<br />
isini saukuno sikeTisaken miiswrafvian� am cxovrebis msxemobaSi<br />
isini Tavs guluxvad uZRvnian mTlianad RmrTis sasufevlis gavrcelebas,<br />
warmavali sagnebis wesis qristianuli suliT formirebasa da srulyofas�<br />
cxovrebis winaaRmdegobaTa wiaRSi isini imedSi Zalas ikreben, radgan miaCniaT,<br />
rom „ver Rirs arian vnebani igi amis Jamisani mermisa mis Tana didebisa,<br />
romel gamoCinebad ars Cuenda momarT“ (rom� 8, 18)�<br />
7 Sdr� iqve, 12�<br />
8 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� de Sacra Liturgia, n� 11�<br />
9 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 32; Sdr� agreTve 40-41�<br />
231
232<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
RmrTisagan momdinare siyvaruliT STagonebulni, isini sikeTes qmnian<br />
„yovelTave mimarT, xolo ufro¡sad saxleulTa maT mimarT sarwmunoebisa-<br />
Ta“ (gal� 6, 10)� maT ganiSores „yoveli zakuveba¡ da orguleba¡ da Suri da<br />
yovelive Z¢ris sityua¡“ (1petre 2, 1) da ase miizidaven adamianebs qristesken�<br />
xolo „siyuaruli RmrTisa¡ ganfenil ars gulTa Sina CuenTa suli-<br />
Ta wmidiTa, romeli-igi mocemul ars Cuenda“ (rom� 8, 18)� igi saero pirebs<br />
aniWebs unars, realurad Tavis cxovrebaSi gamoxaton netarebaTa suli� isini<br />
gahyvnen Ratak qristes, amitom arc warmaval simdidreTa naklebobiT da-<br />
Rondebian da arc siWarbiT moiwoneben Tavs� mdabali qristes mimbaZvelni,<br />
isini amao didebas ar daewafebian (Sdr� gal� 5, 26), aramed Seecdebian, Rmer-<br />
Ts ufro moawonon Tavi vidre adamianebs, mudam mzad iyvnen, qristesTvis<br />
yvelaferi datovon (Sdr� luk� 14, 26) da iyvnen devnilni simarTlisaTvis<br />
(Sdr� maT� 5, 10), radgan axsovT uflis sityvebi: „romelsa hnebavs Semodgomad<br />
Cemda, uvaryavn Tavi T¢si da aRiRen juari T¢si da Semomidegin me“ (maT�<br />
16, 24)� qristianuli megobrobiT Sekrulni, isini erTmaneTs yovelgvar gasaWirSi<br />
unda daexmaron�<br />
saeroTa sulieri cxovrebis am wesma gansakuTrebuli Tviseba unda SeiZinos,<br />
Sesabamisad maTi statusisa, iqneba es qorwineba, ojaxi, uqorwinebuloba,<br />
qvrivoba, sneuleba, profesiuli Tu socialuri saqmianoba� amitom maT<br />
gamudmebiT unda ganaviTaron maTi is Tvisebebi da niWni, romlebic am mdgomareobebs<br />
Seesabameba, da gamoiyenon agreTve is niWni, romlebic sakuTriv<br />
maT suli wmidisgan miiRes�<br />
garda amisa, saeroni, romlebic, Tavis mowodebis Sesabamisad, eklesiis<br />
mier aprobirebul erTerT asociaciasa Tu institutSi Sevidnen, unda Seecadon,<br />
maTTvis damaxasiaTebeli sulieri cxovrebis Taviseburebac SeiTvison�<br />
maT didad unda daafason profesiuli gamocdileba, ojaxuri da samoqalaqo<br />
grZnoba, agreTve is Rirebulebebi, romlebic socialur urTierTobebs<br />
exeba, rogoric aris patiosneba, samarTlianobis suli, gulrwfeloba,<br />
humanuroba, sulieri simtkice, romelTa gareSe WeSmariti qristianuli<br />
cxovreba ver iarsebebs�<br />
amgvari sulieri samociqulo cxovrebis saukeTeso nimuSs warmoadgens<br />
unetaresi qalwuli mariami, mociqulTa dedofali� is dedamiwaze yvelasa-<br />
Tvis saerTo cxovrebiT cxovrobs, romelic savsea ojaxuri zrunviTa da<br />
garjiT� amasTanave, is yovelTvis Sinaganad dakavSirebuli iyo Tavis ZesTan<br />
da sruliad gansakuTrebulad monawileobda macxovris saqmeSi� axla ki igi,<br />
zecaSi amaRlebuli, „Tavisi dedobrivi siyvaruliT zrunavs Tavisi Zis ZmebisTvis,<br />
romlebic jerac msxemoben, xifaTsa da gaWirvebaSi imyofebian, sanam<br />
ar mivlen bednier samSobloSi�“ 10 mas yvelam udidesi mowiwebiT unda sces<br />
Tayvani da mis dedobriv zrunvas Tavisi cxovreba da mociquloba miandos�<br />
Tavi <strong>II</strong><br />
miznebi<br />
5� qristes gamosyidvis saqme, romelic TavisTavad adamianTa gamoxsnas<br />
Seexeba, mTeli warmavali wesis ganaxlebasac moicavs� amitom eklesiis misia<br />
ara marto qristes uwyebasa da misi madlis adamianebisTvis motanas gulisxmobs,<br />
aramed saxarebiseuli suliT warmaval saganTa wesis gamsWvalvasa da<br />
srulyofasac� amgvarad, saeroni, romlebic eklesiis am misias asruleben,<br />
Tavis mociqulobas axorcieleben eklesiasa da samyaroSi, sulier da warmaval<br />
wesSic� es wesebi erTmaneTisgan gansxvavdeba, magram RmrTis erTian<br />
10 Sdr� iqve, 62� Sdr� agreTve 65�
APOSTOLICAM ACTUOSITATEM<br />
ganzraxvaSi isini ise mWidrod aris erTmaneTTan dakavSirebuli, rom Tavad<br />
RmerTs nebavs, mTeli samyaro, rogorc axali qmnileba, qristeSi aRadginos,<br />
jer amqveynad, xolo Semdeg, srulyofilad, ukanasknel dRes� orive wesis<br />
Tanaxmad, saero piri, romelic erTgulic aris da moqalaqec, mudam erTiani<br />
qristianuli sindisiT unda xelmZRvanelobdes�<br />
6� eklesiis misia adamianTa gamoxsnas exeba, romlis miRweva sarwmunoebi-<br />
Ta da misi madliT xdeba� eklesiisa da yvela misi wevris mociqulobis mizani,<br />
upirveles yovlisa, samyarosaTvis qristes uwyebis sityvebiTa da saqmeebiT<br />
gamocxadeba da misi madlis gaziarebaa, rac, arsebiTad, sityvisa da saidumloTa<br />
msaxurebiT xorcieldeba� es samRvdeloebis sagangebo movaleoba<br />
aris, romelSic saeronic did rols asruleben, radgan isini „WeSmaritebis<br />
TanaSemweni“ (3 ioane 8) arian� swored am sferoSi saeroTa mociquloba da<br />
samRvdlo msaxureba erTmaneTs avsebs�<br />
saero pirebs uamravi SesaZlebloba aqvT, ganaxorcielon evangelizaciisa<br />
da wmida-yofis mociquloba� Tavad qristianuli cxovrebis mowmobasa<br />
da keTil saqmeebs, zebunebrivi suliT aRsrulebuls, aqvs unari, miizidos<br />
adamianebi rwmenasa da RmerTTan� radgan ufali ambobs: „egreT brwyinevdin<br />
naTeli Tqueni winaSe kacTa, ra¡Ta ixilen saqmeni Tquenni keTilni da adidebden<br />
mamasa Tquensa zecaTasa“ (maT� 5, 16)�<br />
aseTi saxis mociquloba ara marto cxovrebis mowmobaSi mdgomareobs� We-<br />
Smariti mociquloba eZebs SesaZleblobas, qriste sityvebiT auwyos urwmunoebs,<br />
raTa isini rwmenasTan miiyvanos, da morwmuneebs, raTa isini daarigos,<br />
ganamtkicos da ufro mgznebare cxovrebisken miizidos; „rameTu siyuaruli<br />
igi qristesi mawuevs Cuen“ (2kor� 5, 14), da yvelas gulSi unda gaismas mociqulis<br />
sityvebi: „va¡ ars Cemda, ara Tu vaxarebde“ (1kor� 9, 16)� 11<br />
Cvens epoqaSi axali SekiTxvebi ibadeba da saxezea umZimesi Secdomebi,<br />
romlebic religiis, zneobrivi wesisa da Tavad adamianTa sazogadoebis Zireuli<br />
dangrevisken mivyavarT� amitom es wm� <strong>kreba</strong> dabejiTebiT mouwodebs<br />
saero pirebs, rom TiToeulma Tavisi niWisa da codnis mixedviT, eklesiis<br />
sulis Sesabamisad, ufro aqtiurad miiRos monawileoba qristianuli principebis<br />
ganmartebaSi, dacvasa da Tanamedrove problemebisadmi maTi misadagebis<br />
saqmeSi�<br />
7� samyaros mimarT RmrTis ganzraxva gulisxmobs imas, rom adamianebma Se-<br />
Tanxmebulad aRadginon da ganuwyvetliv srulyon warmaval saganTa wesi�<br />
yvelaferi, rac warmaval sferos Seadgens (aseTebia cxovrebisa da ojaxis<br />
Rirebulebebi, kultura, ekonomikuri sinamdvile, xelovnebis dargebi da<br />
profesiebi, politikuri erTobis instituciebi, saerTaSoriso urTierTobebi<br />
da sxva amdagvari, agreTve maTi evolucia da progresi) ar aris mxolod<br />
saSualebebi, romlebic adamianis saboloo miznis miRwevas emsaxureba, aramed<br />
maT sakuTari Rirebulebac aqvT, RmrTisagan miniWebli� es asea, ra kuTxiTac<br />
ar unda SevxedoT maT: TavisTavad Tu rogorc sayovelTao warmavali sferos<br />
nawils: „da ixilna RmerTman yovelni, raodenni qmnna� da aha keTil friad“ (dab�<br />
1, 31)� es maTi bunebrivi sikarge gansakuTrebul Rirebulebas iZens adamianis<br />
pirovnebasTan maTi urTierTobis safuZvelze, romelTa msaxurebisTvisac<br />
isini Seiqmnen� da bolos, RmerTma ineba rogorc bunebrivi aseve zebunebrivi<br />
sinamdvile ieso qristeSi Seerwya, „ra¡Ta iyos igi Tavadi yovelsa Sina mTavar“<br />
(kol� 1, 18)� es mizandasaxuloba ar niSnavs imas, rom warmaval wess ar gaaCnia<br />
TavisTavadoba, sakuTari miznebi, kanonebi, saSualebebi an is ar aris adamian-<br />
11 Sdr� PIUS XI, encycl� Ubi arcano, 23 dec� 1922: AAS 14 (1922), p� 659� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Summi<br />
Pontificatus, 20 oct� 1939: AAS 31 (1939), pp� 442-443�<br />
233
234<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
Ta keTildReobisaTvis mniSvnelovani� piriqiT: is kidev ufro ganamtkicebs<br />
mis Zalasa da sakuTriv mis Rirsebas da, amave dros, mas Seusabamebs im saerTo<br />
mowodebas, romelic adamians amqveynad gaaCnia�<br />
istoriis manZilze warmaval saganTa moxmareba mZime SecdomebiT waibilwa�<br />
adamianebi, pirveladi codviT daRdasmulebi, xSirad cdebodnen<br />
WeSmarit RmerTTan, adamianis bunebasa da zneobriv kanonebTan mimarTeba-<br />
Si� amis Sedegi iyo adamianur zneTa da instituciebis mankiereba da Tavad<br />
adamianuri pirovnebis ugulebelyofa� Cvens droSic mraval adamians sabunebismetyvelo<br />
mecnierebaTa da teqnikis progresis metismetad sjera� maT<br />
warmavali sinamdvile TiTqos kerpad aqcies da axla ufro metad misi monebi<br />
arian, vidre uflisa�<br />
mTeli eklesiis amocanaa, iRvawos imisaTvis, rom adamianebma SeZlon warmavali<br />
sinamdvilis wesis sworad ageba da RmrTisaken misi mimarTva� mRvdlebis<br />
movaleobas warmoadgens, cxadad auwyon qmnilebis miznisa da samyaroTi<br />
sargeblobis Sesaxeb, zneobrivi da sulieri daxmareba gauwion adamianebs,<br />
raTa warmavali sinamdvilis wesi qristeSi aRdges�<br />
xolo saero pirebma warmavali wesis aRdgena sakuTar movaleobad unda<br />
miiCnion da am sferoSi, saxarebis Suqisa da eklesiis sulis winamZRolobiT,<br />
pirdapir da garkveulad imoqmedon� rogorc moqalaqeebma, maT sxva moqalaqeebTan<br />
unda iTanamSromlon� maT sakuTari gamocdileba unda gamoiyenon<br />
da pasuxismgebloba Tavis Tavze aiRon� yvelgan da yvelaferSi maT Rmr-<br />
Tis sasufevlis samarTali unda eZion� warmavali wesi ise unda aRdges, rom<br />
misi sakuTari kanonebis srulad dacvis pirobebSi is qristianuli cxovrebis<br />
umaRles principebs unda Seesabamebodes da sxvadasxva adgils, drosa da<br />
erebs esadagebodes� aseTi saxis mociqulobis saqmeTa Soris gansakuTrebiT<br />
mniSvnelovania qristianTa sazogadoebrivi moRvaweoba� wmida <strong>kreba</strong>s surs,<br />
rom is gavrceldes mTels droebiT sferoze, maT Soris kulturazec� 12<br />
8� mociqulobis yovelgvari aRsruleba dasabamsa da Zalas siyvarulSi<br />
unda iRebdes� zogierTi saqme Tavisi bunebiT aris iseTi, rom SeiZleba am<br />
siyvarulis cxovel gamoxatulebad iqces� ufalma qristem ineba, rom aseTi<br />
saqmeebi misi mesianuri misiis niSnebi yofiliyo (Sdr� maT� 11, 4-5)�<br />
kanonSi yvelaze didi mcneba gulisxmobs RmrTis mTeli guliT siyvarulsa<br />
da moyvasis rogorc sakuTari Tavis siyvaruls (Sdr� maT� 22, 37-40)�<br />
qristem gaiTavisa moyvasis mimarT siyvarulis es mcneba da mas axali mniSvneloba<br />
SesZina� man ineba, Tavadac yofiliyo siyvarulis iseTi obieqti, rogorc<br />
misi Zmebi arian� man Tqva: „raodeni uyavT erTsa amas mcireTagansa Zma-<br />
Ta CemTasa, igi me miyavT“ (maT� 25, 40)� adamianuri bunebis miRebiT maT raRac<br />
zebunebrivi solidarobiT mTeli kacobrioba erT ojaxad Semoikriba da<br />
siyvaruli Tavisi mowafeebis niSnad aqcia� man Tqva: „amiT cnan yovelTa, vi-<br />
Tarmed Cemni mowafeni xarT, ukueTu iyuarebdeT urTierTas“ (ioan� 13, 35)�<br />
wmida eklesia evqaristiul serobas imTaviTve „agape“-s ukavSirebda�<br />
siyvarulis kavSiriT igi cxadyofda Tavis srul erTianobas qristesTan� igi<br />
yovelTvis siyvarulis am niSniT Seicnoba� mas uxaria sxvebis iniciativa da,<br />
amave dros, mas miaCnia, rom saqvelmoqmedo saqmeebi mis movaleobasa da ganuxrel<br />
uflebas warmoadgens� amitom eklesia gansakuTrebiT pativs scems<br />
gulmowyalebas RatakTa da sneulTa mimarT, e� w� saqvelmoqmedo saqmeebsa<br />
da urTierTdaxmarebas, mimarTuls yovelgvari adamianuri gaWirvebis Sesamsubuqeblad�<br />
13<br />
12 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Rerum Novarum: AAS 23 (1890-91), p� 647� – PIUS XI, encycl� Quadrogesimo<br />
Anno: AAS 23 (1931), p� 190� – PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radioph�, 1 iunii 1941: AAS 33 (1941), p� 207�<br />
13 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra: AAS 53 (1961), p� 402�
APOSTOLICAM ACTUOSITATEM<br />
axla urTierTobis saSualebebi ufro swrafi gaxda, adamianebs Soris<br />
manZili gadailaxa da mTeli msoflios mosaxleobam erTi ojaxis saxe mii-<br />
Ro� aseT viTarebaSi saqvelmoqmedo moRvaweobam da saqmeebma ufro gadaudebeli<br />
da universaluri saxe SeiZina� saqvelmoqmedo saqmeebiT dRes yvela<br />
adamianisa da yvela moTxovnilebis dakmayofileba aris SesaZlebeli da aucilebelic�<br />
sadac ar unda iyvnen is adamianebi, romlebsac ara aqvT sakvebi,<br />
sasmeli, samosi, saxl-kari, wamali, samuSao, ganaTleba da sxva ram, rac<br />
normaluri cxovrebis SesaZleblobas iZleva, an isini, visac gasaWiri Tu<br />
sneuleba tanjavs, vinc devnas an patimrobas ganicdis, maT yvelgan qristianuli<br />
siyvaruli unda eZiebdes da hpovebdes, daudgromeli mzrunvelobiT<br />
amxnevebdes da daxmarebis aRmoCeniT tkivils umsubuqebdes� es movaleoba,<br />
upirveles yovlisa, calkeul adamianebsa da im xalxs ekisreba, romlebic<br />
gansakuTrebiT mdidrebi arian� 14<br />
aseTi siyvarulis ganxorcieleba yovelgvar eWvze maRla rom idges da<br />
aseTad warmoCndes, saWiroa Semdegi: moyvasSi unda davinaxoT RmrTis xati,<br />
romlis mixedviTac igi Seiqmna, da ufali qriste, romelsac marTlac sTavazoben<br />
imas, rasac Rataks aZleven; gansakuTrebuli adamianobiT pativi unda<br />
vceT im pirovnebis Tavisuflebasa da Rirsebas, romelic daxmarebas iRebs;<br />
ganzraxvis siwmide ar unda SeibRalos raime piradi sargeblobis ZiebiT an<br />
batonobis mcdelobiT; 15 upirveles yovlisa, unda dakmayofilebul iqnas<br />
samarTlianobis moTxovnilebebi, raTa saqvelmoqmedo saCuqariviT ar mivitanoT<br />
is, rac samarTlianobiT isedac aucileblad unda iyos mocemuli�<br />
amasTanave, ara marto borotebis Sedegebi unda ganadgurdes, aramed mizezebic,<br />
xolo daxmareba ise unda ganxorcieldes, rom isini, vinc mas iRebs,<br />
TandaTanobiT gaTavisufldnen garegani damokidebulebisagan da sakuTari<br />
moTxovnilebebis dakmayofileba TviTon SeZlon�<br />
saeroni didad unda afasebdnen da SeZlebisdagvarad daexmaron saqvelmoqmedo<br />
saqmeebsa da sazogadoebriv wamowyebebs, iqneba isini kerZo, sazogado<br />
Tu saerTaSoriso� maTi meSveobiT SesaZlebelia daxmarebis gaweva<br />
calkeuli met-naklebad gaWirvebuli adamianebisa da xalxebisaTvis� am saqmeSi<br />
yvela keTili nebis adamianTan TanamSromloba aris saWiro� 16<br />
Tavi <strong>II</strong>I<br />
mociqulobis sxvadasxva asparezi<br />
9� saeroni Tavis mravalferovan mociqulobas eklesiaSic da samyaro-<br />
Sic axorcieleben� erTsa da meore SemTxvevaSic samociqulo moRvaweobis<br />
sxvadasxva asparezi ixsneba� gavixsenoT maT Soris yvelaze mniSvnelovnebi�<br />
esenia: saeklesio sakrebuloebi, ojaxebi, axalgazrdebi, socialuri garemo,<br />
erovnuli da saerTaSoriso seqtorebi� xolo radganac Cvens droSi qalebi<br />
ufro aqtiurad arian Cabmulni mTlianad sazogadoebriv cxovrebaSi,<br />
amitom gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba maTi monawileobis gafarToebas<br />
eklesiis mociqulobis sxvadasxva sferoSi�<br />
10� saeroni, qristes – mRvdelmsaxuris, winaswarmetyvelisa da mefis<br />
funqciis moziareni, aqtiur monawileobas iReben eklesiis cxovrebasa da<br />
moRvaweobaSi� eklesiis sakrebuloebSi maTi moRvaweoba imdenad mniSvnelo-<br />
14 Sdr� iqve, gv� 440-441�<br />
15 Sdr� iqve, gv� 442-443�<br />
16 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad “Pax Romana M.I.C.”, 25 apr� 1957: AAS 49 (1957), pp� 298-299; da<br />
gansakuTrebiT IOANNES XX<strong>II</strong>I, Ad Conventum Consilii “Food and Agriculture Organisation” (F.A.O.), 10<br />
nov� 1959: AAS 51 (1959), pp� 856, 866�<br />
235
236<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
vania, rom mis gareSe mRvdelTa mociquloba umetes SemTxvevaSi Tavis mizans<br />
srulyofilad ver aRwevs� WeSmaritad samociqulo suliT dajildovebuli<br />
saeroni, im kacebisa da qalebis msgavsad, romlebic saxarebis uwyebaSi pavles<br />
TanaSemweni iyvnen (Sdr� saqme 18, 18, 26; rom� 16, 3), avseben imas, rac maT<br />
Zmebs daaklda, da amSvideben rogorc mRvdelTa, aseve danarCeni erTguli<br />
xalxis suls (Sdr� 1kor� 16, 17-18)� seroni sazrdoobon Tavisi sakrebulos<br />
liturgiul cxovrebaSi qmediTi TanamSromlobiT da aqtiurad monawileoben<br />
mis samociqulo saqmeebSi; maT eklesiaSi mohyavT adamianebi, romlebic<br />
misgan SeiZleba Sors yofiliyvnen; isini gulmodgined muSaoben RmrTis sityvis<br />
gadmocemaze, gansakuTrebiT katexeturi aRzrdis meSveobiT;LTavisi<br />
gamocdilebis safuZvelze isini ufro warmatebiT axorcieleben sulTa-<br />
Tvis mzrunvelobas da ganageben eklesiis qonebas�<br />
sakrebulo samociqulo sakrebulos TvalsaCino magaliTs warmoadgens�<br />
igi erTad krebs masSi arsebul adamianTa mravalferovnebas da mas eklesiis<br />
universalobis wevrad aqcevs� 17 saero pirebs Cveulebad unda eqceT, Tavis<br />
mRvdelmsaxurebTan ufro mWidro TanamSromlobaSi imuSavon� 18 maT eklesiis<br />
sakrebulos unda miandon Tavisi da samyaros problemebi, agreTve Seki-<br />
Txvebi, romlebic adamianTa gamoxsnas exeba, raTa maTi Seswavla da gamokvleva<br />
saerTo TaTbiris safuZvelze moxdes� SesaZleblobis farglebSi isini<br />
unda daexmaron Tavisi saeklesio ojaxis yovelgvar samociqulo da misionerul<br />
iniciativas�<br />
saeroni mudam unda acnobierebdnen, rom isini diocezs ekuTvnian, romlis<br />
ujredsac sakrebulo warmoadgens� isini mudam mzad unda iyvnen, monawileoba<br />
miiRon diocezur wamowyebebSi, roca maTi mRvdeli amisken mouwodebs�<br />
metic: qalaqebisa da soflis regionTa moTxovnilebebis dakmayofilebis<br />
mizniT, 19 maT Tavisi TanamSromloba ar unda SezRudon parusiis an<br />
diocezis sazRvrebiT, aramed unda Seecadon, ganavrcon is sakrebuloTa-<br />
Soris, interdiocezur, nacionalur an internacionalur donemde, miTumetes,<br />
rom TandaTanobiT izrdeba xalxTa migracia, urTierTkavSirebis zrda<br />
da komunikaciis simartive ukve aRar aZlevs sazogadoebis ama Tu im nawils<br />
TavisTavSi Caketvis saSualebas� maSasadame, saero pirebma mTels dedamiwis<br />
zurgze RmrTis eris moTxovnilebaTa dasakmayofileblad unda izrunon�<br />
maT unda gaiTavison misioneruli saqmeebi da, materialuri an piradi daxmarebis<br />
saxiT, maTSi Tavisi wvlili Seitanon� qristianebisTvis movaleoba da<br />
pativi aris, daubrunon RmerTs simdidris is nawili, romelsac isini misgan<br />
iReben�<br />
11� yvelafris Semoqmedma adamianTa sazogadoebis sawyisad da safuZvlad<br />
saqorwino kavSiri daawesa� Tavisi madliT man is qristesa da eklesiaSi did<br />
saidumloebad aqcia (Sdr� efes� 5, 32)� amitom meuRleTa da ojaxTa mociqulobas<br />
gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs rogorc eklesiisTvis, aseve samoqalaqo<br />
sazogadoebisTvis�<br />
qristiani meuRleebi erTmaneTisTvis, Tavisi Svilebisa da sxva ojaxebisTvis<br />
madlis TanaSemweebsa da sarwmunoebis mowmeebs warmoadgenen� Tavisi<br />
SvilebisTvis isini sarwmunoebis pirveli mauwyeblebi da maswavleblebi<br />
17 Sdr� S� PIUS X, litt� apost� Creationis duarum novarum paroeciarum, 1 iunii 1905: AAS 38 (1905),<br />
pp� 65-67� – PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad fideles Paroeciae S. Saba, 11 ian� 1953: Discorsi e Radiomessagi di S. S. Pio X<strong>II</strong>,<br />
14 (1952-1953), pp� 449-454� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, alloc� Clero et christefidelibus e diocesi suburbicaria Albanensi,<br />
ad Arcem Gandulfi habita, 26 aug� 1962: AAS 54 (1962), pp� 656-660�<br />
18 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, alloc�, 28 ian� 1894: Acta, 14 (1894), pp� 424-425�<br />
19 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad Parochos, etc., 6 feb� 1951: Discorsi e Radiomessaggi di S. S. Pio X<strong>II</strong>, 12<br />
(1950-1951), pp� 437-443; 8 martii 1952: ibid., 14 (1952-1953), pp� 5-10; 27 martii 1953: ibid., 15 (1953-1954),<br />
pp� 27-35; 28 febr� 1954: ibid., pp� 585-590�
APOSTOLICAM ACTUOSITATEM<br />
arian� sityviTa da saqmiT isini maT qristianuli da samociqulo cxovrebisTvis<br />
amzadeben, brZnulad exmarebian maT mowodebis arCevanSi da mTeli yuradRebiT<br />
mfarveloben wmida mowodebas, Tuki is maTSi Tavs iCens�<br />
meuRleTa movaleoba (rac dRes maTi mociqulobis nawili aris) yovel-<br />
Tvis es iyo: Tavisi cxovrebiT maT unda saqorwino kavSiris urRvevoba da<br />
siwmide eCvenebinaT da daemtkicebinaT; maT unda mtkiced daedasturebinaT<br />
mSobelTaTvis da meurveTaTvis miniWebuli ufleba, qristianulad aRzardon<br />
bavSvebi; maT unda daecvaT ojaxis Rirseba da legitimuroba� amitom<br />
maT da sxva qristes erTgulebma keTili nebis adamianebTan unda iTanam-<br />
Sromlon, raTa samoqalaqo kanonmdeblobaSi es uflebebi xeluxleblad<br />
iyos daculi, xolo sazogadoebis marTvis sakiTxSi gaTvaliswinebul iqnas<br />
ojaxebis moTxovnilebebi, romlebic sacxovrebels, bavSvebis aRzrdas, mu-<br />
Saobis pirobebs, socialur dazRvevasa da gadasaxadebs exeba; migraciebis<br />
mowesrigebisas ojaxis erToblivi cxovreba yvelgan unda iyos daculi� 20<br />
Tavad ojaxma es misia RmrTisagan miiRo, rac imas niSnavs, rom ojaxi sazogadoebis<br />
pirveli da cocxali ujredi unda iyos� is am misias Seasrulebs,<br />
Tu wevrTa urTierTmowiwebiTa da RmrTisadmi erToblivad aRvlenili<br />
locviT is eklesiis erTgvar Sinaur samlocvelod (sanctuarium) warmodgeba;<br />
Tu mTeli ojaxi eklesiis liturgiul RmrTismsaxurebaSi CaerTveba; da bolos,<br />
Tu ojaxi aqtiur stumarTmoyvareobas gamoamJRavnebs, daicavs samar-<br />
Tlianobasa da sxva keTil saqmeebs, romlebic yvela ZmaTa moTxovnilebebis<br />
dakmayofilebas emsaxureba� saojaxo mociqulobis sxvadasxva saqmeTa Soris<br />
Semdegi SeiZleba davasaxeloT: mitovebuli bavSvebis Sviloba, ucxoel-<br />
Ta keTilad miReba, skolaTa organizaciis saqmeSi daxmarebis gaweva, axalgazrdobisTvis<br />
mxarSi amodgoma rCeviTa da saqmeebiT, daniSnulTaTvis daxmarebis<br />
gaweva qorwinebisTvis maqsimalurad kargad momzadebis saqmeSi, daxmarebis<br />
gaweva katexizatoruli saqmisTvis, materialurad an moralurad<br />
gaWirvebuli meuRleebisa da ojaxebisTvis Semweobis aRmoaCena, moxucebis<br />
ara marto imiT uzrunvelyofa, rac aucilebelia, aramed maTTvis ekonomikuri<br />
progresis Sedegad miRebuli nayofis samarTlianad miniWebac�<br />
yovelTvis da yvelgan, magram gansakuTrebiT im regionebSi, sadac saxarebis<br />
pirveli Tesli mimoifanteba, anu iq, sadac eklesia Tavis sawyis mdgomareobaSi<br />
imyofeba an raRac mZime gaWirvebas ganicdis, qristianuli ojaxebi<br />
mTeli Tavisi cxovrebiT saxarebas misdeven da qristianuli qorwinebis<br />
nimuSs warmoadgenen, riTac isini samyaros winaSe qristes Sesaxeb uZvirfases<br />
mowmobas gvTavazoben� 21<br />
mociqulobis miznebis ufro advilad misaRwevad SeiZleba ojaxebis<br />
garkveul jgufebad gaerTianebac iyos mizanSewonili� 22<br />
12� axalgazrdebi dRevandel sazogadoebaSi Zalze mniSvnelovan rols<br />
asruleben� 23 arsebiTad Seicvala maTi cxovrebis pirobebi, mentaliteti,<br />
agreTve sakuTar ojaxebTan urTierToba� xSirad isini Zalian swrafad gadadian<br />
axal socialur da ekonomikur´viTarebaze� izrdeba maTi socialuri<br />
20 Sdr� PIUS XI, encycl� Casti Connubii: AAS 22 (1930), p� 554� – PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radiophonicus, 1<br />
ian� 1941: AAS 33 (1941), p� 203� – IDEM, Delegatis ad Conventum Unionis Internationalis sodalitatum ad iura<br />
familiae tuenda, 20 sept� 1949: AAS 41 (1949), p� 552� – IDEM, Ad patresfamilias e Gallia Romam peregrinantes,<br />
18 sept� 1951: AAS 43 (1951), p� 731� – IDEM, nuntius radioph� in Natali Domini 1952: AAS 45 (1953), p�<br />
41� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra, 15 maii 1961: AAS 53 (1961), pp� 429, 439�<br />
21 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Evangelii Praecones, 2 iunii 1951: AAS 43 (1951), p� 514�<br />
22 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, Delegatis ad Conventum Unionis Internationalis sodalitatum ad iura familiae tuenda,<br />
20 sept� 1949: AAS 41 (1949), p� 552�<br />
23 Sdr� S�PIUS, alloc, ad catholicam Associationem Iuventutis Gallicae de pietate, scientia et actione,<br />
25 sept� 1904: AAS 37 (1904-1905), pp� 296-300�<br />
237
238<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
da agreTve politikuri mniSvneloba, magram isini TiTqos axal valdebulebaTa<br />
tvirTisTvis mzad ar arian�<br />
sazogadoebaSi maTi mniSnelobis zrda maTgan Sesabamis samociqulo qmediTobas<br />
moiTxovs� maTi xasiaTis bunebac maT amisken ubiZgebs� sakuTari pirovnulobis<br />
gacnobierebis momwifebasTan erTad, cxovrebis qarcecxliTa<br />
da moRvaweobis dauokeblobiT aRgznebulni, isini pasuxismgeblobas Tavis<br />
Tavze iReben da cdiloben, sazogadoebriv da kulturul cxovrebaSi<br />
garkveuli roli iTamaSon� Tu es swrafva qristes suliT ganimsWvaleba da<br />
eklesiis mwyemsTa mimarT morCilebiTa da siyvaruliT gacxoveldeba, maSin<br />
misgan Zalze uxv nayofs SeiZleba velodoT� axalgazrebis pirveli da uSualo<br />
mociqulebi Tavad axalgazrebi unda gaxdnen, erTmaneTisadmi mociquloba<br />
maT erTmaneTis meSveobiT unda aRasrulon, im socialuri garemos ga-<br />
TvaliswinebiT, romelSic cxovroben� 24<br />
ufrosebma unda izrunon axalgazrdebTan megobruli dialogis damyarebisTvis,<br />
romelic saSualebas miscems orive mxares, asakobrivi distanciis<br />
gadalaxviT, Seicnon erTmaneTi da Tavis Rirebulebebs aziaron� magaliTiT<br />
da, saWiroebis SemTxvevaSi, gonieri rCeviTa da qmediTi daxmarebiT ufrosebma<br />
axalgazrdobas mociqulobisken unda mouwodon� axalgazrdebi ufrosebs<br />
pativs unda scemdnen da endobodnen� da Tumca axalgazrdoba Tavisi<br />
bunebiT siaxleebisken miiswrafvis, is Rirseul tradiciebsac jerovnad<br />
unda afasebdes�<br />
bavSvebic Taviseburad samociqulo moRvaweobas unda eweodnen� isinic<br />
xom, Tavisi SesaZleblobebis farglebSi, amxanagTa Soris qristes cocxali<br />
mowmeebi arian�<br />
13� mociquloba sazogadoebriv garemoSi niSnavs mcdelobas, qristianuli<br />
suliT gamsWvalos mentaliteti da zne-Cveulebebi, kanonebi da<br />
struqtura im sazogadoebaSi, romelSic yoveli Cvengani cxovrobs� es<br />
aris saeroTa movaleoba da tvirTi, romelsac sxva veravin verasdros<br />
ase kargad ver Seasrulebs� am sferoSi saero pirebi mociqulobas Tavisive<br />
msgavsTa mimarT asruleben� aq isini cxovrebis mowmobas sityvis<br />
mowmobiT srulyofen� 25 am sferoSi maT gansakuTrebiT kargad SeuZliaT<br />
daexmaron Zmebs samuSaos, profesiis, kvlevis, cxovrebis, dasvenebis,<br />
gaerTianebaTa sakiTxebSi�<br />
samyaroSi eklesiis am misias saeroni, upirveles yovlisa, sarwmunoebasTan<br />
cxovrebis Tanxmobis safuZvelze asruleben, ris gamoc isini samyaros<br />
naTeli xdebian� nebismier saqmeSi patiosnebiT maT SeuZliaT yvela adamianSi<br />
siyvaruli aRZran WeSmaritebisa da sikeTisadmi, qristesa da eklesiisadmi�<br />
Zmuri siyvaruliT isini ZmaTa cxovrebisa da muSaobis pirobebs, gaWirvebasa<br />
da imeds iziareben da ase, TandaTanobiT da SeumCnevlad, yvelas gulebs<br />
gamomxsneli madlis moqmedebisken ganawyoben� isini srulad acnobiereben<br />
Tavis rols sazogadoebis mSeneblobaSi da cdiloben, Tavisi Sinauri, sazogadoebrivi,<br />
profesiuli da qristianuli moRvaweoba qristianuli didsulovnebiT<br />
gamsWvalon� maTi moRvaweobis wesi TandaTanobiT cxovrebisa da<br />
muSaobis garemoSic aRwevs�<br />
am mociqulobam yvela adamiani unda moicvas, rogori didic ar unda<br />
iyos maTi ricxvi� ar unda iqnas daviwyebuli arcerTi sulieri Tu warmavali<br />
simdidre, romelic SeiZleba maT mieniWos� Tumca, WeSmariti moci-<br />
24 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, epist� Dans quelques semaines, ad Archiepiscopum Marianopolitanum, de conventibus<br />
a iuvenibus operariis christianis canadiensibus indictis, 24 mai 1947: AAS 39 (1947), p� 257; nuntius<br />
radioph� ad J. O. C. Bruxelles, 3 sept� 1950: AAS 42 (1950), pp� 640-641�<br />
25 Sdr� PIUS XI, encycl� Quadragesimo Anno, 15 maii 1931: AAS 23 (1931), pp� 225-226�
APOSTOLICAM ACTUOSITATEM<br />
qulebi mxolod am moRvaweobiT ar kmayofildebian da cdiloben, qriste<br />
moyvass sityvebiTac auwyon� bevr adamians xom saxarebis mosmena da qristes<br />
Secnoba mxolod maT gverdiT myof saeroTa meSveobiT SeuZlia�<br />
14� mociqulobas uzarmazari asparezi exsneba erovnul da saerTaSoriso<br />
niadagze, sadac swored saeroni arian qristianuli sibrZnis msaxurni� qveynis<br />
mimarT mowiwebisa da samoqalaqo movaleobis erTguli SesrulebiT ka-<br />
Tolikeebi Tavs valdebulad miiCneven, xeli Seuwyon WeSmarit saerTo keTildReobas�<br />
maT Tavis Sexedulebas iseTi wona unda SesZinon, rom samoqalaqo<br />
xelisufleba samarTlianad aRsruldes, xolo kanonebi zneobriv moTxovnilebebsa<br />
da saerTo keTildReobas Seesabamebodes� kaTolikeebma, romlebic<br />
gamocdilni arian saxelmwifo saqmeSi da mtkiced misdeven sarwmunoebasa da<br />
moZRvrebas, ar unda Tqvan uari sajaro saqmianobaze, radgan misi Rirseuli<br />
SesrulebiT isini SeZleben, xeli Seuwyon saerTo keTildReobas da, amasTanave,<br />
gza gaukvalon saxarebas�<br />
kaTolikeebi unda Seecadon, iTanamSrolon yvela keTili nebis adamian-<br />
Tan, raTa xeli Seuwyon yovelives, „raodeni ars WeSmarit, raodeni patiosan,<br />
raodeni marTal, raodeni wmida, raodeni sayuarel“ (fil� 4, 8)� kaTolikeebi<br />
maTTan dialogs unda awarmoebdnen, maT gonivrulad da humanurad unda<br />
dauxvdnen da Seecadon gamoikvlion, Tu rogor SeiZleba gaumjobesdes socialuri<br />
da sajaro instituciebi saxarebis sulis Sesabamisad�<br />
Cveni drois TaviseburebaTa Soris gansakuTrebuli aRniSnvis Rirsia<br />
yvela xalxebSi solidarobis mzardi da dauokebeli grZnoba� saeroTa mociqulobis<br />
movaleobas warmoadgens am grZnobis mzrunvelobiT ganviTareba<br />
da misi gadaqceva Zmobis gulrwfel da WeSmarit gancdad� garda amisa, saeroebma<br />
unda gaacnobieron saerTaSoriso sarbielis, agreTve im sakiTxebisa<br />
da gadawyvetilebebis (rogorc samoZRvro (doctrinalium), aseve praqtikulis)<br />
arseboba, romlebic am sferoSi warmoiqmneba, gansakuTrebiT im xalxebTan<br />
mimarTebaSi, romlebic progresisken miiswrafvian� 26<br />
yvelas, vinc ucxo qveynebSi muSaobs an maT exmareba, unda axsovdes, rom<br />
erTa Soris WeSmariti Zmuri urTierTobis damyareba aris saWiro, romelSic<br />
orive mxare erTdroulad gamcemic iqneba da mimRebic� xolo maT, vinc saer-<br />
TaSoriso saqmeebis gamo an dasvenebis mizniT mogzaurobs, unda axsovdeT,<br />
rom isini yvelgan qristes msxem macneebs (praecones itinerantes) warmoadgenen,<br />
da marTlac aseTebi unda iyvnen�<br />
Tavi IV<br />
mociqulobis sxvadasxva saxeebi<br />
15� saeroebs Tavisi mociquluri moRvaweobis aRsruleba SeuZliaT rogorc<br />
individualurad, aseve sxvadasxva sazogadoebebsa Tu asociaciebSi<br />
gaerTianebis safuZvelze�<br />
16� mociquloba, romelic individualurad sruldeba, uxvad gamomdinareobs<br />
WeSmaritad qristianuli cxovrebis wyarodan (Sdr� ioan� 4, 14)� is aris<br />
saeroTa yovelgvari mociqulobis – maT Soris koleqtiuris _ safuZveli<br />
da piroba, da arafers SeuZlia misi Senacvleba�<br />
yvela saero piri mowodebula amgvari mociqulobisaTvis da valdebulia,<br />
is aRasrulos, rogor garemoebaSic ar unda imyofebodes is, miuxedavad imisa,<br />
eqneba mas gaerTianebebSi TanamSromlobis SesaZlebloba Tu ara� individualuri<br />
mociquloba yovelTvis da yvelgan nayofieria, xolo zogjer is<br />
26 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra, 15 maii 1961: AAS 53 (1961), pp� 448-450�<br />
239
240<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
warmoadgens mociqulobis erTaderT formas, romelic arsebul viTarebas<br />
Seefereba da saerTod SesaZlebelia�<br />
mociqulobis mravali forma arsebobs, romelTa saSualebiTac saeroni<br />
eklesias aSeneben, samyaros wmida- yofen da mas qristeSi cxovel-yofen�<br />
mTeli saero cxovrebis mowmoba, romelic sarwmunoebidan, imedidan da<br />
siyvarulidan gamomdinareobs, warmoadgens individualuri mociqulobis<br />
gansakuTrebul formasa da Cveni droisTvis yvelaze ufro Sesaferis ni-<br />
Sans, romelic cxadyofs, rom qriste mis erTgulebSi cxovrobs� xolo mociqulobis<br />
sityvis meSveobiT (garkveul viTarebaSi is sruliad aucilebelia)<br />
saeroni qristes auwyeben, Tavisi mdgomareobisa da gamocdilebis Sesabamisad<br />
mis moZRvrebas ganmartaven, avrceleben da erTgulad aRiareben�<br />
garda amisa, rogorc am qveynis moqalaqeebma, romlebic warmavali wesis<br />
mSeneblobisa da marTvis sferoSi TanamSromloben, saero pirebma sarwmunoebis<br />
Suqze unda eZion moqmedebis ufro maRali kriteriumebi ojaxur,<br />
profesiul, kulturul da socialiur cxovrebaSi da, saWiroebis SemTxvevaSi,<br />
isini sxvebsac ganumJRavnon� amasTanave maT unda gaacnobieron, rom<br />
Tavad xdebian Semoqmedi, gamomsyidveli da wmida-myofeli RmrTis Tanam-<br />
Sromlebi, da mas ganadideben�<br />
da bolos, saero pirebma Tavisi cxovreba siyvaruliT unda cxovelyon<br />
da SeZlebisdagvarad saqmeebiT gamoxaton�<br />
dae, axsovdes yvelas, rom sajaro kultmsaxurebiTa da locviT, monaniebiT,<br />
garjaTa da cxovrebis gaWirvebaTa Tavisuflad miRebiT, riTac isini<br />
vnebul qristes emsgavsebian (Sdr� 2kor� 4, 10; kol� 1, 24), maT SeuZliaT, yvela<br />
adamianamde miaRwion da mTeli samyaros gamoxsnas xeli Seuwyon�<br />
17� individualuri mociquloba gansakuTrebiT iq aris aucilebeli,<br />
sadac eklesiis Tavisufleba didad SezRudulia� am urTules viTareba-<br />
Si saeroni SeZlebisdagvarad mRvdlebs cvlian, sakuTar Tavisuflebas da<br />
zogjer sicocxlesac safrTxis qveS ayeneben, garemomcvelebs qristianul<br />
moZRvrebas aswavlian, maT religiuri cxovrebisa da kaTolikuri sulis<br />
Sesabamisad aRzrdian, mouwodeben, saidumloni xSirad miiRon da mowiweba<br />
gamoavlinon, gansakuTrebiT evqaristiis mimarT� 27 wmida <strong>kreba</strong> guliTadad<br />
madlobelia RmrTisa, romelic Cvens droSic devnaTa SuagulSi saero pirebs<br />
gmiruli gabedulebis Zalas aniWebs, da maT mamobrivi siyvaruliTa da<br />
madlierebiT exveva�<br />
gansakuTrebul rols individualuri mociquloba im regionebSi asrulebs,<br />
sadac kaTolikeebi mcirericxovanni da gafantulni arian� aseT adgilebSi<br />
mizanSewonilia, rom saeroni (raki maT mociqulobis aRsruleba<br />
zemoTxsenebuli mizezebis gamo an maTi profesiuli moRvaweobisTvis damaxasiaTebeli<br />
sagangebo viTarebis safuZvelze mxolod individualurad<br />
SeuZliaT) gaerTiandnen mcire jgufebad, instituciisa Tu organizaciis<br />
nebismieri ufro mkacri formis gareSe, raTa yvelasTvis cxadi gaxdes eklesiis<br />
erTobis niSani, rogorc siyvarulis WeSmariti mowmoba� amgvarad, megobrobisa<br />
da gamocdilebis gaziarebis safuZvelze, erTmaneTisadmi sulieri<br />
daxmarebiT isini Zalas ikreben, raTa gadalaxon cxovrebisa da metismetad<br />
daqsaqsuli moRvaweobis sirTuleebi da mociqulobis ufro uxvi nayofi gamoiRon�<br />
18� qristes erTgulTa mowodebaa, Tavisi cxovrebis sxvadasxva viTarebaSi<br />
mociquloba individualurad aRasrulon� amasTanave, maT unda<br />
27 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad I Conventum ex Omnibus Gentibus Laicorum Apostolatui proveheno, 15<br />
oct� 1951: AAS 43 (1951), p� 788�
APOSTOLICAM ACTUOSITATEM<br />
axsovdeT, rom adamians bunebiT socialuroba axasiaTebs� amitom RmerTma<br />
isurva, qristes morwmuneni RmrTis erad Seekriba (Sdr� 1petre 2, 5-10)<br />
da erT sxeulad gaeerTianebina (Sdr� 1kor� 12, 12)� maSasadame, erToblivi<br />
mociquloba kargad pasuxobs qristes erTgulTa rogorc adamianur,<br />
aseve qristianul moTxovnilebebs� amave dros, is warmoadgens eklesiis<br />
kavSirisa da erTobis niSans qristeSi, romelmac Tqva: „rameTu sadaca<br />
iyvnen orni gina samni Sekrebul saxelisa CemisaT¢s, mun var me Soris ma-<br />
Tsa“ (maT� 18, 20)�<br />
amitom qristes erTgulebis mociqulobas erTsulovneba unda axasiaTebdes�<br />
28 isini mociqulebi unda iyvnen rogorc Tavis ojaxur sakrebuloebSi,<br />
aseve sakrebuloebsa da diocezebSi (isini xom Tavadac mociqulobis sazogadoebriv<br />
xasiaTs gamoxtaven), agreTve Tavisufal jgufebSi, romlebSic<br />
maT gaerTianeba gadawyvites�<br />
xSirad mociquloba erTobliv moqmedebas moiTxovs, rogorc saeklesio<br />
sakrebuloebSi, aseve sxvadasxva garemoSi; erToblivi mociquloba (apostolatus<br />
consociatus) amitomac aris mniSvnelovani� asociaciebi, erToblivi samociqulo<br />
moqmedebisTvis Seqmnili, exmarebian Tavis wevrebs da maT mociqulobisTvis<br />
amzadeben, sworad ganageben da warmarTaven maT mociqulur saqmianobas,<br />
rac imeds iZleva, rom nayofi ufro uxvi iqneba, vidre im SemTxvevaSi,<br />
roca yvela cal-calke moqmedebs�<br />
Tanamedrove viTarebaSi sruliad aucilebelia, rom saeroTa moRvaweobis<br />
sferoSi mociqulobis erToblivi da organizebuli forma ganviTardes,<br />
radgan mxolod ZalTa mWidro erTobiT SesaZlebelia Tanamedrove mociqulobis<br />
yvela miznis miRweva da misi Rirebulebebis WeSmariti dacva� 29 am<br />
saqmeSi gansakuTrebiT mniSvnelovania, rom mociquloba Seexmianos im adamianTa<br />
sulier ganwyobasa da socialur viTarebas, visac is exeba� sxvagvarad<br />
maTTvis arsebiTad Zneli iqneba, winaaRmdegoba gauwion sajaro Sexedulebebisa<br />
Tu instituciebis zewolas�<br />
19� samociqulo gaerTianebaTa didi mravalferovneba arsebobs� 30 zogierTi<br />
maTgani miznad eklesiis zogadi amocanebs isaxavs, sxva garkveuli<br />
formiT evangelizaciisa da wmida-yofisken iswrafvis, an warmavali<br />
wesis qristianul cxovelyofas cdilobs, zogierTi ki qristes Taviseburad<br />
_ gulmowyalebisa da saqvelmoqmedo saqmeTa meSveobiT mowmobs�<br />
am gaerTianebaTa Soris, upirveles yovlisa, unda ganvixiloT iseTi kavSirebi,<br />
romlebic xels uwyoben da Rirebuls xdian wevrTa yoveldRiuri<br />
cxovrebis erTianobas maT rwmenasTan� es gaerTianebebi TviTmizans ar warmoadgenen�<br />
isini unda daexmaron eklesias, Seasrulon misi misia samyarosTan<br />
mimarTebaSi� maTi mociquluri Rirebuleba eklesiis miznebTan maTi SesabamisobiT<br />
ganisazRvreba, agreTve mTeli asociqciis calkeul wevrTa qristianuli<br />
mowmobiTa da evangeluri suliT�<br />
instituciaTa progresisa da dRevandeli sazogadoebis winsvlis pirobebSi<br />
eklesiis universaluri misia moiTxovs, rom kaTolikeebis samociqulo<br />
wamowyebebma saerTaSoriso asparezze ufro metad srulyon erTobis<br />
sxvadasxva formebi� saerTaSoriso kaTolikuri organizaciebi ukeTesad<br />
miaRweven Tavis mizans, Tu maTSi Semavali jgufebi maTTan ufro mWidro<br />
kontaqts daamyareben�<br />
28 iqve, gv� 787-788�<br />
29 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Le pèlerinage de Lourdes, 2 iulii 1957: AAS 49 (1957), p� 615�<br />
30 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad Consilium Foederationis internationalis virorum catholicorum, 8 dec�<br />
1956: AAS 49 (1957), pp� 26-27�<br />
241
242<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
saeklesio xelisuflebasTan aucilebeli kavSiris SenarCunebis pirobeb-<br />
Si 31 saero pirebs aqvT ufleba, daafuZnon gaerTianebebi, 32 uxelmZRvanelon<br />
maT da Sevidnen ukve arsebul gaerTianebebSi� amave dros, Tavi unda avaridoT<br />
ZalTa xarjvas, rasac adgili eqneba, Tu sakmarisi mizezis gareSe xeli<br />
Seewyoba axal asociaciebsa da saqmeebs, an Tu ufro didxans, vidre saWiroa,<br />
SenarCunebuli iqneba moZvelebuli asociaciebi an meTodebi� yovelTvis ar<br />
aris mizanSewonili ganurCevlad im formebis gadmonergva, romlebic sxva<br />
qveyanaSi gamoiyeneba� 33<br />
20� ukve mravali aTwleuli gavida mas Semdeg, rac saero pirebi, romlebic<br />
sul ufro metad uZRvnian Tavs mociqulobas, erTiandebian sxvadasxva<br />
moZraobebad da asociaciebad, romlebic inarCuneben umWidroes kavSirs ierarqiasTan<br />
da, amavdroulad, misdevdnen da misdeven sakuTar miznebs� am da<br />
sxva msgavs ufro Zvel instituciaTa Soris gansakuTrebiT aRniSnvis Rirsia<br />
isini, romlebmac, miuxedavad imisa, rom isini moqmedebis sxvadasxva meTods<br />
iyenebden, mainc udidesi nayofi moutanes qristes meufebas� uzenaesma pontifeqsebma<br />
da mravalma episkoposma isini damsaxurebulad moiwones da maT<br />
xeli Seuwyves� maTgan am instituciebma „kaTolikuri moRvaweobis“ saxeli<br />
miiRes� Zalian xSirad maT axasiaTeben rogorc saeroTa TanamSromlobas ierarqiis<br />
mociqulobaSi� 34<br />
mociqulobis es formebi, ewodebaT maT „kaTolikuri moRvaweoba“ Tu<br />
sxva ram, Cvens droSi Zalze Rirebul mociqulobas asruleben� isini Semdegi<br />
niSnebis erTobliobiT xasiaTdeba:<br />
a) amgvari organizaciebis uSualo mizans warmoadgens eklesiis samociqulo<br />
mizani, anu adamianTa evangelizaciisken, wmida-yofisa da maTi cnobierebis<br />
qristianuli aRzrdisken swrafva, raTa maT saxarebis suliT moicvan<br />
sxvdasxva sazogadoebebi da wreebi�<br />
b) saeroni, romlebic ierarqiasTan Taviseburad TanamSromloben, Tavis<br />
gamocdilebas iyeneben da pasuxismgeblobas iReben am organizaciaTa xelmZRvanelobis<br />
saqmeSi, im viTarebaTa SefasebaSi, romlebSic eklesiis samRvdlo<br />
moRvaweoba unda mimdinareobdes, agreTve moqmedebis programis SemuSavebasa<br />
da SesrulebaSi�<br />
g) saeroni erTiani organuli sxeulis msgavsad moqmedeben, raTa ufro<br />
kargad warmoCndes eklesiis erToba da mociquloba ufro nayofieri gaxdes�<br />
d) saeroni, romlebic an nebayoflobiT mzad arian, uSualod iTanam-<br />
Sromlon ierarqiul mociqulobasTan, an mowveulni arian am saqmisaTvis,<br />
moqmedeben Tavad iqrarqiis uzenaesi xelmZRvanelobiT, romelsac aseTi<br />
TanamSromlobisaTvis sanqciis gacema eqsplicituri mandatis meSveobiT<br />
SeuZlia�<br />
Tu ierarqia daadgens, rom saerTo jamSi organizaciebs es niSnebi axasia-<br />
Tebs, maSin isini kaTolikur moRvaweobad (Actio Catholica) unda scnon, Tumca,<br />
ama Tu im adgilisa da eris moTxovnilebebidan gamomdinare, maT SeiZleba<br />
sxvadasxva forma da saxeli hqondes�<br />
wmida <strong>kreba</strong> dabejiTebiT rekomendacias uwevs am instituciebs� mraval<br />
qveyanaSi isini udaod pasuxobs eklesiis mociqulobis moTxovnebs� wmida<br />
<strong>kreba</strong> mouwodebs mRvdelmsaxurebsa da saero pirebs, romlebic am institu-<br />
31 Sdr� qvemoT, Tavi V, 24�<br />
32 Sdr� S� C� CONCIL<strong>II</strong> Resolutio Corrienten., 13 nov� 1920: AAS 13 (1931), p� 139�<br />
33 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Princeps Pastorum, 10 dec� 1959: AAS 51 (1959), p� 856�<br />
34 Sdr� PIUS XI, epist� Quae nobis, ad Card. Bertran, 13 nov. 1928: AAS 20 (1928), p� 385� – Sdr�<br />
agreTve PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad. A. C. Italicam, 4 sept� 1940: AAS 32 (1940), p� 362�
APOSTOLICAM ACTUOSITATEM<br />
ciebSi muSaoben, rac SeiZleba ufro efeqturad ganaxorcielon zemoTxsenebuli<br />
niSnebi da mudam Zmurad iTanamSrolon eklesiaSi mociqulobis yvela<br />
sxva formasTan�<br />
21� mociqulobis yvela organizacia sworad unda iqnes Sefasebuli� xolo<br />
isini, romlebic droisa da adgilis moTxovnilebaTa Sesabamisad ierarqiam<br />
moiwona, maT rekomendacia gauwia an maTi saswrafod daarseba gadawyvita,<br />
mRvelmsaxurebma, moweseebma da saero pirebma pirvel adgilze unda daayenon<br />
da maTTvis Sesaferisi formiT ganaviTaron� maT Soris dRes gansakuTebiT<br />
aRsaniSnavia saerTaSoriso kaTolikuri organizaciebi an gaerTianebebi�<br />
22� sagangebo pativisa da dafasebis Rirsi is saeroni arian (rogorc<br />
dauqorwineblebi, aseve daqorwinebulni), romlebic Tavis profesiuli gamocdilebiT<br />
sakuTar Tavs uZRvnian am instituciaTa da maTi saqmianobis<br />
mudmiv an droebiT msaxurebas� eklesias didad uxaria, rom yoveldRiurad<br />
matulobs saero pirTa ricxvi, romlebic daxmarebas uweven asociaciebsa da<br />
samociqulo saqmeebs Tavisi qveynebis farglebSi Tu internacional asparezze,<br />
misiaTa kaTolikur sazogadobebsa da axal eklesiebSi�<br />
dae, eklesiis mwyemsebma aseTi saeroni xalisiTa da madlierebiT miiRon,<br />
izrunon imisaTvis, rom maTi mdgomareoba maqsimalurad akmayofilebdes<br />
samarTlianobis, Tanasworobisa da siyvarulis moTxovnebs, gansakuTrebiT<br />
im sferoSi, romelic maTi da maTi ojaxebis Rirseulad SenaxvisTvis aris<br />
saWiro� saero pirebs unda hqondeT aucilebeli ganaTleba, sulieri mxardaWera<br />
da stimuli�<br />
Tavi V<br />
wesis dacva<br />
23� saeroTa mociqulobam, romelsac qristes erTgulni individualurad<br />
an erToblivad aRasruleben, saTanado adgili unda daikavos mTeli eklesiis<br />
mociqulobaSi� metic: erToba maTTan, vinc suli wmidam RmrTis eklesiis<br />
samwysod daayena (Sdr� saqme 20, 28), qristianuli mociqulobis arsebiT<br />
elements warmoadgens� aranakleb aucilebelia TanamSromloba sxvadasxva<br />
saxis samociqulo wamowyebaTa Soris, romelsac saTanado saxiT ierarqia<br />
unda xelmZRvanelobdes�<br />
erTobis sulisTvis xelSewyobis mizniT, imisaTvis, raTa eklesiis mTels<br />
mociqulobaSi gabrwyindes Zmuri siyvaruli, saerTo miznebis misaRwevad<br />
da imisaTvis, raTa Tavidan iqnas acilebuli zianis momtani qiSpoba, aucilebelia<br />
eklesiaSi yvela saxis mociqulobis pativiscema da maTi saTanado<br />
urTierTSeTanxmeba, ise, rom TiToeuli maTganisTvis damaxasiaTebeli Taviseburebac<br />
SevinarCunoT� 35<br />
es gansakuTrebiT Sesaferisia maSin, rodesac eklesiaSi sagangebo qmedeba<br />
moiTxovs orive saxis samRvdeloebis, moweseebisa da saeroTa harmoniasa<br />
da samociqulo TanamSromlobas�<br />
24� ierarqiis amocanas warmoadgens saeroTa mociqulobisTvis xelSewyoba,<br />
principebiTa da sulieri xelSewyobiT misi aRWurva, mociqulobis aRsruleba<br />
mTeli eklesiis sakeTildReod da yuradRebis miqceva imisaTvis,<br />
rom daculi iyos moZRvreba da wesi�<br />
saeroTa mociquloba gulisxmobs ierarqiasTan sxvadasxva saxis urTierTobebs,<br />
mociqulobis formebisa da miznebis formaTa mravalgvarobis Sesabamisad�<br />
35 Sdr� PIUS XI, encycl� Quamvis Nostra, 30 apr� 1936: AAS 28 (1936), pp� 160-161�<br />
243
244<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
eklesiaSi bevri samociqulo wamowyeba arsebobs, romlebic saeroTa Tavisufal<br />
arCevans emyareba da maTi brZnuli gansjiT xelmZRvanelobs� aseTi<br />
wamowyebebis wyalobiT garkveul viTarebaSi eklesiis misia SeiZleba ukeTesad<br />
Sesruldes, amitom ierarqia mas xSirad aqebs da rekomendacias uwevs� 36<br />
magram vercerTi wamowyeba ver daisakuTrebs saxelwodebas „kaTolikuri“,<br />
Tu amaze ar iqneba legitimuri saeklesio xelisuflebis Tanxmoba�<br />
ama Tu im saxiT ierarqia eqspliciturad cnobs saeroTa mociqulobis<br />
zogierT formas�<br />
eklesiis saerTo keTildReobis moTxovnilebaTa gaTvaliswinebiT,<br />
saeklesio xelisuflebam, SeiZleba airCios is samociqulo asociaciebi da<br />
wamowyebebi, romlebic uSualod miiswrafvian sulieri miznisken, gansaku-<br />
Trebuli mfarveloba gauwios maT da maTze sagangebo pasuxismgebloba TavisTavze<br />
aiRos� amgvarad, ierarqia, romelic sxvadasxvagvarad, garemoeba-<br />
Ta Sesabamisad, warmarTavs mociqulobas, ama Tu im formas ufro mWidrod<br />
ukavSirebs Tavis samociqulo funqcias� amave dros, is inarCunebs orive saxis<br />
mociqulobisTvis damaxasiaTebel bunebasa da Taviseburebas, ris gamoc<br />
saero pirebs ar waerTmevaT SesaZlebloba, Tavisi nebiT imoqmedon� ierarqiis<br />
am aqts sxvdasxva saeklesio dokumentSi „mandati“ ewodeba�<br />
dabolos, ierarqia andobs saeroebs zogierT funqcias, romlebic<br />
mWidrod aris dakavSirebuli mRvdelTa movaleobebTan� is amas akeTebs qristianuli<br />
moZRvrebis gadmocemaSi, garkveul liturgiul aqtebSi, sulTa-<br />
Tvis zrunvaSi� am misiis ZaliT saeroni mTlianad eqvemdebarebian uzenaes<br />
saeklesio xelmZRvanelobas im saqmeSi, romelic funqciaTa Sesrulebas gulisxmobs�<br />
rac Seexeba warmavali wesis saqmeebsa da instituciebs, saeklesio ierarqiis<br />
funqcias warmoadgens im zneobrivi principebis swavleba da auTenturad<br />
interpretacia, romlebsac warmaval saqmeebSi unda mivsdioT� garda<br />
amisa, mas SeuZlia, saTanado fiqrisa da gamocdil adamianTa daxmarebiT,<br />
gansajos zneobriv principebTan am saqmeebisa Tu instituciebis Sesabamisobis<br />
Sesaxeb, da gadawyvitos, ra aris aucilebeli zebunebrivi wesis dacvisa<br />
da ganviTarebisTvis�<br />
25� episkoposebs, winamZRvrebs, sxva mRvdelmsaxurebs erTi Tu meore<br />
samRvdeloebidan unda axsovdeT, rom mociqulobis aRsruleba aris saerTo<br />
ufleba da movaleoba yvela erTgulisTvis, samRvdeloebisa Tu saero pirisTvis�<br />
37 amitom maT saero pirebTan erTad Zmurad unda iRvawon eklesiaSi<br />
da eklesiisTvis, sagangebod izrunon saero pirebisaTvis maT samociqulo<br />
saqmeebSi� 38<br />
aucilebelia mRvdelmsaxurTa gulmodgine SerCeva, romlebic saTanaod<br />
da Sesaferisad iqnebian momzadebulni saeroTa mociqulobis sagangebo<br />
formebis mxardasaWerad� 39 is, vinc ierarqiisgan misiis miRebis Sedegad am<br />
msaxurebas aRasrulebs, man ierqarqia Tavis samociqulo saqmianobaSi unda<br />
warmoadginos, xeli Seuwyos Sesabamis urTierTobebs masTan da eklesiis<br />
sulisa da moZRvrebis mudam erTguli iyos� misTvis mindobili kaTolikuri<br />
gaerTianebebi man sulieri cxovrebiTa da samociqulo grZnobiT unda<br />
asazrdoos; Tavisi brZnuli rCeviT igi am gaerTianebaTa samociqulo moRvaweobas<br />
unda daexmaros da maT iniciativebs xeli Seuwyos� saero pirebTan<br />
36 Sdr� S�C� CONCILI Resolutio Corrienten., 13 nov� 1920: AAS 13 (1921), pp� 137-140�<br />
37 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad <strong>II</strong> Conventum ex Omnibus Gentibus Laicorum Apostolatui provehendo, 5<br />
oct� 1957: AAS 49 (1957), p� 927�<br />
38 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 37�<br />
39 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, adhort� apost� Menti Nostrae, 23 sept� 1950: AAS 42 (1950), p� 660�
APOSTOLICAM ACTUOSITATEM<br />
mudmivi kavSiris damyarebiT is unda dafiqrdes imis Sesaxeb, Tu rogori<br />
unda iyos formebi, romlebic samociqulo moRvaweobas ufro nayofiers gaxdis;<br />
man erTobis suli unda asazrdoos rogorc Tavad gaerTianebis SigniT,<br />
aseve sxvebTan mimarTebaSi�<br />
da bolos, moweseni, Zmebic da debic, pativs unda scemdnen saeroTa samociqulo<br />
saqmeebs� Tavisi instituciebis sulisa da normebis mixedviT isini<br />
sixaruliTa unda Caeban saeroTa saqmeebSi 40 da Seecadon, samRvdlo funqciaTa<br />
SesrulebaSi maT daxmareba gauwion, mxari dauWiron da srulyofileba<br />
mianiWon�<br />
26� diocezebSi SeZlebisdagvarad sabWoebi unda Camoyalibdes, romlebic<br />
daexmareba eklesiis samociqulo saqmes evangelizaciisa da wmidayofis,<br />
agreTve saqvelmoqmedo, socialur da sxva asparezze� aq samRvdeloebma da<br />
moweseebma saero pirebTan saTanado formiT unda iTanamSromlon� sabWoebma<br />
SeiZleba xeli Seuwyos sxvadasxva saero pirTa gaerTianebaTa da wamowyebaTa<br />
urTierTkoordinacias� amasTanave daculi unda iyos TiToeuli maTganis<br />
Tavisebureba da avtonomia� 41<br />
aseTi sabWoebi, Tu es SesaZlebelia, unda arsebobdes agreTve sakrebulos<br />
Tu sakrebuloTaSoris, interdiocezul garemoSi, agreTve nacionalur<br />
an internacionalur doneze� 42<br />
garda amisa, wmida saydarTan unda Camoyalibdes gansakuTrebuli samdivno�<br />
igi emsaxureba da stimuls aZlevs saeroTa mociqulobas, rogorc centri,<br />
romelsac SeeZleba, garkveuli saSualebebiT mogvawodos informacia<br />
saeroTa sxvadasxva wamowyebebis Sesaxeb, Seiswavlos problemebi, romlebic<br />
amJamad am sferoSi warmoiqmneba, daexmaros Tavisi rCevebiT ierarqiasa da<br />
saero pirebs samociqulo saqmeebSi� sadivnoSi monawileoba unda miiRos<br />
mTels samyaroSi arsebulma saeroTa mociqulobis sxvadasxva moZraobam da<br />
iniciativam, xolo samRvdeloebam da moweseebma saero pirebTan unda iTanamSromlon�<br />
27� saerTo evangeluri memkvidreoba da aqedan gamomdinare qristianuli<br />
mowmobis saerTo movaleoba sasurvels xdis da xSirad moiTxovs<br />
kidec kaTolikeTa TanamSromlobas sxva qristianebTan, romelsac<br />
calkeuli piri da eklesiis sakrebuloebi axorcieleben, calkeuli qmedebis<br />
an gaerTianebaTa saxiT, rogorc nacionalur, aseve internacionalur<br />
asparezze� 43<br />
qristianebma, romlebic samociqulo miznebisken miiswrafvian, unda iTanamSromlon<br />
maTTan, vinc qristiani ar aris, magram am Rirebulebebs aRiarebs�<br />
amas xSirad moiTxovs saerTo adamianuri Rirebulebebi�<br />
am dinamiuri da gonivruli TanamSromlobiT, 44 romelic did rols Tama-<br />
Sobs warmaval saqmianobaSi, saeroni mowmoben qristesTvis, samyaros macxovrisTvis,<br />
da adamianTa ojaxis erTobisaTvis�<br />
40 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� De accommodata renovatione vitae religiosae, n� 8�<br />
41 Sdr� BENEDICTUS XIV, De Synodo Diocesana, I, <strong>II</strong>I, c� IX, n� V<strong>II</strong>-V<strong>II</strong>I: Opera omnia in tomos<br />
XV<strong>II</strong> distributa, tom� XI (Prati, 1844), pp� 76-77�<br />
42 Sdr� PIUS XI, encycl� Quamvis Nostra, 30 apr� 1936: AAS 28 (1936), pp� 160-161�<br />
43 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra, 15 maii 1961: AAS 53 (1961), pp� 456-457� -<br />
Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Oecumenismo, n� 12�<br />
44 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Oecumenismo, n� 12� – Sdr� agreTve Const� dogm� de Ecclesia, n�<br />
15�<br />
245
246<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
Tavi VI<br />
mociqulobisTvis momzadeba<br />
28� mociqulobam Tavis srul qmediTobas SeiZleba mxolod mravalgvari<br />
da sruli momzadebis safuZvelze miaRwios� amas moiTxovs ara marto<br />
Tavad saero piris mudmivi sulieri da samoZRvro winsvla, aramed sxvadasxva<br />
garemoebasTan, pirovnebasa da movaleobasTan dakavSirebuli<br />
viTareba, romlebsac unda miesadagos maTi moRvaweoba� mociqulobisa-<br />
Tvis es momzadeba unda daemyaros im debulebebs, romlebic wmida <strong>kreba</strong>m<br />
sxvagan Camoayaliba da ganacxada� 45 garda im momzadebisa, romelic yvela<br />
qristianisTvis aris saerTo, mociqulobis mravali forma, pirTa da garemoebaTa<br />
mravalgvarobis gamo, gansakuTrebul da sagangebo momzadebas<br />
moiTxovs�<br />
29� saeroni Taviseburad monawileoben eklesiis misiaSi� maTi samociqulo<br />
momzadeba gansakuTrebul xasiaTs iZens, romelic sakuTriv saero piris<br />
sekularuli xasiaTidan da misi sulieri cxovrebidan momdinareobs�<br />
samociqulo momzadeba erTgvar mTlian adamianur momzadebas gulisxmobs,<br />
romelic TiToeuli adamianis niWsa da mdgomareobas Seesabameba� saero<br />
piri, romelmac kargad icis Tanamedrove samyaro, Tavisi sazogadoebisa<br />
da misi kulturis srulyofili wevri unda iyos�<br />
magram upirveles yovlisa, saero pirma unda iswavlos qristesa da eklesiis<br />
misiis Sesruleba� man rwmeniT unda ganicados Sesaqmisa da gamosyidvis<br />
saRmrTo saidumloeba� es unda moxdes suli wmidis zemoqmedebiT, romelmac<br />
RmrTis eri cxovel-yo, yvela adamians STaunerga siyvaruli mama RmerTisa,<br />
xolo masSi – samyarosi da adamianebisa� es momzadeba yovelgvari nayofieri<br />
mociqulobis saZirkvlad da pirobad unda miviCnioT�<br />
sulieri momzadebis garda, saWiroa safuZvliani samoZRvro momzadeba,<br />
kerZod Teologiuri, eTikuri, filosofiuri, asakis, garemoebisa da niWis<br />
sxvadasxvaobis Sesabamisad� praqtikul da teqnikur momzadebasTan erTad<br />
zogadi kulturis mniSvnelobac ar unda daviviwyoT�<br />
keTili adamianuri urTierTobebisTvis xelSesawyobad WeSmaritad adamianuri<br />
Rirebulebebis dafaseba aris saWiro� maT Soris, upirveles yovlisa,<br />
aRsaniSnavia Zmurad Tanacxovrebisa da TanamSromlobis niWi, agreTve<br />
urTierTobis damyarebis unari�<br />
mociqulobisTvis momzadeba Teoriuli ganaTlebiT ar amoiwureba� saero<br />
pirma imTaviTve TandaTanobiT da gonivrulad unda iswavlos sarwmunoebis<br />
Suqze yvelafris ganxilva, gansja da keTeba� Tavad qmedebaSi man sxvebTan<br />
erTad unda iswavlos sakuTari Tavis formireba da srulyofa, da, amgvarad,<br />
eklesiis qmediTi msaxurebis dawyebac� 46 es momzadeba, romelmac gamudmebiT<br />
srulyofa unda ganicados adamianis pirovnebis mzardi simwifisa da problemaTa<br />
evoluciis gamo, dRiTi dRe ufro Rrma codnasa da Sesabamis moqmedebas<br />
moiTxovs� momzadebis yvela moTxovnilebis srulad dakmayofilebis<br />
mizniT yovelTvis mxedvelobaSi unda gvqondes adamianuri pirovnebis er-<br />
Tianoba da mTlianoba, raTa misi harmonia da wonasworoba iyos SenarCunebuli�<br />
amgvarad, saero piri Rrmad da aqtiurad ebmeva Tavad warmaval sinamdvileSi<br />
da warmatebiT asrulebs Tavis rols saqmeTa organizaciaSi� amave<br />
45 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, cap� <strong>II</strong>, IV, V� – Sdr� agreTve dekreti de Oecumenismo,<br />
nn� 4, 6, 7, 12� – Sdr� agreTve zemoT, n� 4�<br />
46 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� Ad I Conferentiam internationalem “boy-scouts”, 6 iunii 1952: AAS 44<br />
(1952), pp� 579-580� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra, 15 maii 1961: AAS 53 (1961), p� 456�
APOSTOLICAM ACTUOSITATEM<br />
dros, is, rogorc eklesiis cocxali wevri da mowme, warmaval sinamdvileSi<br />
aqtualobasa da qmediTobas sZens eklesias� 47<br />
30� mociqulobisTvis momzadeba dasabams bavSvebis dawyebiT ganaTlebaSi<br />
iRebs� mozardebi da axalgazrebi gansakuTrebulad unda eziaron mociqulobas<br />
da misi suliT ganimsWvalon� es momzadeba, axali funqciebis miRebasTan<br />
erTad, mTeli cxovrebis ganmavlobaSi srulyofas unda ganicdides�<br />
amitom cxadia, rom maT, visac qristianuli aRzrda exeba, mociqulobisTvisac<br />
momzadebis valdebulebac akisriaT�<br />
mSobelTa amocanaa, Tavisi Svilebi bavSvobidanve ganawyon yvela adamianis<br />
mimarT RmrTis siyvarulis Sesacnobad� TandaTanobiT, upirveles yovlisa,<br />
sakuTari magaliTiT, maT bavSvebs unda aswavlon moyvasis rogorc<br />
materialuri, aseve sulieri moTxovnilebebis dakmayofilebisTvis zrunva�<br />
amgvarad, mTeli ojaxi da erToblivi cxovreba masSi erTgvarad mociqulobis<br />
pirvel nabijad unda iqces�<br />
garda amisa, bavSvebi ise unda aRizardon, rom ojaxuri sazRvrebis gadalaxvisas<br />
maTi guli Ria iyos rogorc saeklesio, aseve saero sazogadoebisTvis�<br />
adgilobriv sakrebuloSi maTi integracia ise unda moxdes, rom maT<br />
Tavi RmrTis eris cocxal da aqtiur wevrebad gaacnobieron� mRvdelmsaxurebs<br />
katexizaciasa da sityvis msaxurebaSi, agreTve sulieri xelmZRvanelobisas<br />
da sxva saxis samRvdlo msaxurebaSi mxedvelobaSi mociqulobisTvis<br />
momzadeba unda hqondeT�<br />
skolebis, kolegiumebisa da sxva saganmanaTleblo kaTolikuri instituciebis<br />
amocanas axalgazrdebSi kaTolikuri Segnebis Camoyalibeba da samociqulo<br />
moRvaweobisTvis xelSewyoba warmoadgens� Tu aseTi momzadeba ar<br />
iqna (imitom rom axalgazrdebi aseT skolebSi ar dadian, an raRac sxva mizeziT),<br />
is mSoblebma, sulierma mwyemsebma da samociqulo gaerTianebebma unda<br />
uzrunvelyon� xolo moZRvrebma da aRmzrdelebma, romlebic Tavisi mowodebiTa<br />
da movaleobiT saeroTa mociqulobis yvelaze ufro daxvewil formas<br />
asruleben, unda Rrmad SeiTvison moZRvreba da ganimsWvalon pedagogiuri<br />
xelovnebiT, raTa ufro warmatebiT SeZlon am ganaTlebis gadacema�<br />
saeroTa jgufebi da gaerTianebebi, romlebic mociqulobisken an sxva<br />
zebunebrivi mizezebisken miiswrafvian, Tavisi miznebisa da Taviseburebebis<br />
Sesabamisad mociqulobisTvis momzadebas gulmodgined da bejiTad unda<br />
warmarTavdnen� 48 xSirad isini Tavad warmoadgenen mociqulobisTvis saTanado<br />
momzadebis Cveulebriv gzas� maTSi xorcieldeba samoZRvro, sulieri<br />
da praqtikuli momzadeba� maTi wevrebi, Tavis kolegebTan da megobrebTan<br />
mcire jgufebad gaerTianebuli, Tavisi samociqulo moRvaweobis meTodebsa<br />
da Sedegebs swavloben da Tavisi yoveldRiuri cxovrebis arss saxarebas<br />
adareben�<br />
amgvari momzadebisas saeroTa mTeli mociquloba unda iyos gaTvaliswinebuli,<br />
romelic ara marto gaerTianebaTa jgufebs SigniT unda<br />
ganxorcieldes, aramed yovlgvar garemoSi, mTeli cxovrebis manZilze, gansakuTrebiT<br />
profesiul da socialur cxovrebaSi� metic: mociqulobisaTvis<br />
yvela TviTon unda moemzados, rac gansakuTrebiT mniSvnelovania mozrdil<br />
asakSi� asakTan erTad sulieri zrda mimdinareobs, amitom TiToeul adamians<br />
saSualeba eZleva, ufro Rrmad moiZios niWi, romliTac RmerTma misi<br />
suli daajildova, da ufro warmatebiT gamoiyenos is qarizmebi, romlebic<br />
mas suli wmidam misi Zmebis sakeTildReod mianiWa�<br />
47 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 33�<br />
48 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra, 15 maii 1961: AAS 53 (1961), p� 455�<br />
247
248<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
31� mociqulobis sxvadasxva formebi uTuod saWiroebs Sesaferis momzadebas�<br />
a) rac Seexeba adamianTa evangelizaciisa da wmida-yofis mociqulobas,<br />
am SemTxvevaSi saeroTa specialuri momzadeba aris saWiro, raTa damyardes<br />
saubari sxvebTan – morwmuneebsa da urwmunoebTan, yvelasTvis qristes<br />
uwyebis gamosacxadeblad� 49<br />
Cvens droSi yvelgan – kaTolikeTa Sorisac ki _ farTod vrceldeba materializmis<br />
sxvadasxva saxeoba� amitom saero pirebma ara marto safuZvlianad<br />
unda Seiswavlon kaTolikuri moZRvreba, gansakuTrebiT sadao sakiTxebi,<br />
aramed materializmis nebismieri formis winaaRmdeg evangeliuri cxovrebiTac<br />
unda mowmobdnen�<br />
b) rac Seexeba warmaval saganTa wesis qristianul gardaqmnas, am sferoSi<br />
saero pirebs unda vaswavloT droebiTi keTildReobis WeSmariti mniSvnelobisa<br />
da Rirebulebis Sesaxeb, rogorc TavisTavad, aseve da adamianuri<br />
pirovnebis miznebTan mimarTebaSic� saeroni unda gaiwafon saganTa sworad<br />
moxmarebisa da institituciaTa organizaciis sakiTxSi� eklesiis moraluri<br />
da socialuri moZRvrebis Sesabamisad, maT mudam mxedvelobaSi unda hqondeT<br />
saerTo keTildReoba� saero pirebma ise unda Seiswavlon socialuri<br />
moZRvrebis safuZvlebi da misi daskvnebi, rom SeZlon, Tavisi wvli Seitanon<br />
am moZRvrebis ganviTarebaSi da yovel calkeul SemTxvevaSi is sworad gamoiyenon�<br />
50<br />
g) qvelmoqmedeba da gulmowyaleba qristianuli cxovrebis brwyinvale<br />
mowmobas warmoadgens� amitom samociqulo momzadeba maT ganxorcielebisken<br />
unda iyos mimarTuli, raTa qristes erTgulebma bavSvobidan<br />
iswavlon, Zmebs TanaugrZnon da gasaWirSi didsulovnad daexmaron� 51<br />
32� saero pirebs, romlebmac Tavi mociqulobas miuZRvnes, ukve gaaCniaT<br />
mravali damxmare saSualeba, rogoric aris sesiebi, kongresebi, ganmeorebiTi<br />
Sekrebebi, sulieri wvrTnani, xSiri Sexvedrebi, wignebi, komentarebi,<br />
romlebic xels uwyobs wmida werilisa da kaTolikuri moZRvrebis ufro<br />
Rrma gagebas, winsvlas sulier cxovrebaSi, samyaroSi arsebuli viTarebis<br />
wvdomas, agreTve saTanado meTodebis aRmoCenasa da SemuSavebas� 52<br />
momzadebis es saSualebebi iTvaliswineben mocemul garemoSi ganxorcielebuli<br />
mociqulobis sxvadasxva formas�<br />
am mizans emsaxureba centrebisa Tu umaRlesi saswavlo dawesebulebebis<br />
daarseba, romlebmac ukve mogvces brwyinvale Sedegebi�<br />
wmida <strong>kreba</strong>s axarebs amgvari wamowyebebi, romlebic ukve ganxorcielda<br />
zogierT regionSi, da imedi aqvs, rom maT sxva adgilebSic eqneba mxardaWera,<br />
iq, sadac amis aucilebloba arsebobs�<br />
amasTan erTad, mociqulobis yvela sferoSi unda daarsdes dokumentaciisa<br />
da kvlevis centrebi� es exeba ara marto Teologias, aramed anTropologias,<br />
fsiqologias, sociologiasa da meTodologias, raTa ufro nayofierad<br />
ganviTardes saeroTa bunebrivi niWi, kacebisa da qalebisac, axalgazrdebisa<br />
da zrdasrulebisac�<br />
49 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Sertum laetitiae, 1 nov� 1939: AAS 31 (1939), pp� 635-644� – misive, As<br />
“laureati” Act. Cath. It. 24 maii 1953: AAS 45 (1953), pp� 413-414�<br />
50 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad Congressum Universalem Foederationis Mundialis Iuventutis Femineae<br />
Catholicae, 18 apr� 1952: AAS 44 (1952), pp� 414-419� – misive, alloc� ad Associationiem Christianam Operariorum<br />
Italiae (A.C.L.I.), 1 maii 1955: AAS 47 (1955), pp� 403-404�<br />
51 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, Ad Delegatos Conventus Sodalium Caritatis, 27 apr� 1952, pp� 470-471�<br />
52 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra, 15 maii 1961: AAS 53 (1961), p� 454�
APOSTOLICAM ACTUOSITATEM<br />
mowodeba<br />
33� maSasadame, wmida <strong>kreba</strong> uflis saxeliT mouwodebs yvela saero pirs,<br />
nebayoflobiT, didsulovnad da Tamamad upasuxon qristes xmas (igi maT<br />
amJamad kidev ufro dabejiTebiT mimarTavs) da suli wmidis STagonebas� dae,<br />
axalgazrdebma gaacnobieron, rom es mimarTva swored maTTvis aris ganku-<br />
Tvnili, da miiRon is mxned da gulRiad� Tavad ufali am wm� krebis meSveobiT<br />
kvlav iwvevs yvela saero pirs, raTa masTan ufro mWidro urTierToba<br />
hqondeT, misi gancdebi gaiTavison (Sdr� fil� 2, 5) da mis gamomxsnel misiaSi<br />
gaerTiandnen� igi kvlav miavlens maT yvela qalaqsa da adgilas, sadac Tavad<br />
unda wavides (Sdr� luk� 10, 1)� eklesiis erTiani mociqulobis sxvadasxva<br />
formiTa da saSualebiT (isini mudam unda Seeferebodes drois axal moTxovnilebebs)<br />
saero pirebma unda aCvenon, rom misi TanamSromlebi arian, mudam<br />
uflis saqmes akeTeben da ician, rom maTi Sroma „ara cudad iyos uflisa<br />
mier“ (1kor� 15, 58)�<br />
yovelive erTad da cal-calke, rac am dekretSi gamocxadda,<br />
wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo uflebamosilebiT,<br />
romelic qristesgan gadmogveca, amas pativdebul<br />
mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT, vadgenT,<br />
vawesebT da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda, gamoqveyndes<br />
sadideblad RmrTisa�<br />
romi, wm� petresTan, 1965 wlis 18 noemberi<br />
me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />
(mohyveba mamaTa xelmowerebi)<br />
249
deklaracia<br />
religiuri Tavisuflebis Sesaxeb<br />
DIGNITATIS HUMANAE
pavle episkoposi,<br />
RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />
wmida krebis mamebTan erTad,<br />
samudamo saxsovrad<br />
deklaracia<br />
religiuri Tavisuflebis<br />
Sesaxeb<br />
socialuri da samoqalaqo Tavisuflebis ufleba,<br />
romelic religiis sferoSi aqvs pirovnebasa da sazogadoebebs<br />
1� adamianuri pirovnebis Rirsebas Cvens droSi adamianebi ufro da ufro<br />
ukeTesad acnobiereben� 1 izrdeba maTi ricxvi, vinc moiTxovs, rom adamianebi,<br />
sakuTari gansjisa da pasuxismgeblobis safuZvelze, Tavisufalni<br />
iyvnen da Tavisuflad moqmedebdnen� isini iZulebas ki ar unda emorCilebodnen,<br />
aramed movaleobis Segnebas� amasTanave isini moiTxoven sajaro<br />
xelisuflebis kanonmdeblobiT Sekvecas, raTa metismetad ar SeizRudos<br />
rogorc pirovnebis, aseve gaerTianebaTa namdvili Tavisuflebis sazRvrebi�<br />
Tavisuflebis es moTxovna adamianTa sazogadoebaSi yvelaze ufro exeba<br />
adamianis sulier Rirebulebebs, rac, upirveles yovlisa, gulisxmobs<br />
sazogadoebaSi religiis Tavisuflad wvrTnas (exercitium)� <strong>vatikanis</strong> <strong>kreba</strong><br />
guldasmiT ganixilavs am sulier miswrafebebs� igi miznad isaxavs, ganacxados,<br />
ramdenad Seesabameba isini WeSmaritebasa da samarTals� eklesiis wmida<br />
tradiciisa da moZRvrebis gamokvleviT, is midis siaxlesTan, romelic<br />
mudam eTanxmeba Zvels�<br />
amitom wmida <strong>kreba</strong> aRiarebs, rom Tavad RmerTma gauxsna gza kacobriobas,<br />
romliTac, RmrTis msaxurebis meSveobiT, adamianebi SeiZleba<br />
gamoxsnilni da netarni gaxdnen qristeSi� gvwams, rom es erTaderTi WeSmariti<br />
religia arsebobs kaTolike da samociqulo eklesiaSi, romelsac<br />
ufalma iesom miando movaleoba, gaavrcelos is yvela adamianTa Soris da<br />
uTxras mociqulebs: „warvediT da moimowafeniT yovelni warmarTni da<br />
naTel-scemdiT maT saxeliTa mamisa¡Ta da Zisa¡Ta da sulisa wmidisa¡Ta“<br />
(maT� 28, 19-20)� Tavis mxriv, yvela adamiani unda eZiebdes WeSmaritebas,<br />
gansakuTrebiT im sferoSi, romelic exeba RmerTsa da mis eklesias, xolo<br />
misi Secnobis Sedegad – misi miReba da Senaxva�<br />
wmida <strong>kreba</strong> aseve aRiarebs, rom es movaleoba exeba da avaldebulebs<br />
adamianTa sindiss, xolo WeSmaritebis danergva sxvagvarad ver moxdeba,<br />
Tu ara Tavad WeSmaritebis ZaliT, romelic gonebaSi rbilad da Tan mtkiced<br />
iWreba� religiuri Tavisufleba, romelsac adamianebi moiTxoven imisaTvis,<br />
raTa aRasrulon movaleoba - Tayvani scen RmerTs, _ gulisxmobs<br />
samoqalaqo sazogadoebaSi iZulebis ararsebobas� is xeluxleblad tovebs<br />
tradiciul kaTolikur moZRvrebas adamianTa da sazogadoebaTa zneobrivi<br />
movaleobebis Sesaxeb WeSmariti religiisa da qristes erTaderTi eklesiis<br />
mimarT� garda amisa, wmida <strong>kreba</strong> ganixilavs am religiuri Tavisuflebis<br />
sakiTxs da ganizraxavs, ganaviTaros ukanaskneli uzenaesi pontifeqsebis<br />
1 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encicl� Pacem in terris, 11 aprilis 1963: AAS 55 (1963), p� 279; ibid., p� 265<br />
– Pius X<strong>II</strong> nuntius radiophonicus, 24 dec� 1944: AAS 37 (1945), p� 14�<br />
253
254<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
moZRvreba pirovnebis uflebaTa dacvisa da sazogadoebis samarTleblivi<br />
wesrigis Sesaxeb�<br />
I. religiuri Tavisuflebis zogadi principebi<br />
2� <strong>vatikanis</strong> es <strong>kreba</strong> acxadebs, rom adamianis pirovnebas aqvs religiuri<br />
Tavisuflebis ufleba� amgvari Tavisufleba mdgomareobs imaSi, rom yvela<br />
adamiani unda iyos daculi iZulebisgan calkeuli pirisa Tu socialur<br />
jgufTa mxridan, agreTve nebismieri adamianuri xelisuflebis mxridan�<br />
amgvarad, religiis sferoSi veravin unda aiZulon, imoqmedos sakuTari sindisis<br />
winaaRmdeg da verc xeli unda SeuSalon, imoqmedos sakuTari sindisis<br />
Tanaxmad, gansazRvrul farglebSi, rogorc kerZo, aseve sajaro saqmeebSi,<br />
martom Tu sxvebTan erTad� garda amisa, <strong>kreba</strong> ganacxadebs, rom religiuri<br />
Tavisuflebis ufleba WeSmaritad efuZneba Tavad adamianuri pirovnebis<br />
Rirsebas, ise, rogorc is gamocxadebaSi mocemuli RmrTis sityviTa da Tavad<br />
gonebiTac Seicnoba� 2 religiuri Tavisuflebis es ufleba, romelic<br />
adamianur pirovnebas gaaCnia, sazogadoebis samarTlebriv wyobaSi imgvarad<br />
unda iyos aRiarebuli, rom is samoqalaqo samarTlad iqces�<br />
sakuTari Rirsebis Sesabamisad, yvela adamiani, ramdenadac isini pirovnebani<br />
arian, gonebiTa da Tavisufali nebiT dajildovebulni, xolo amis safuZvelze,<br />
pirovnuli pasuxismgeblobiT aRWurvilni, TavisTavad sakuTari<br />
bunebiT arian ganwyobilni da zneobrivi valdebulebiT gamsWvalulni,<br />
raTa eZion WeSmariteba, upirveles yovlisa religiis sferoSi� isini unda<br />
icavdnen Secnobil WeSmaritebas da mTel Tavis cxovrebas WeSmaritebis<br />
moTxovnilebebis mixedviT awesrigebdnen� xolo am moTxovnilebis dakmayofileba<br />
adamianebs, Tavisi bunebis Sesabamisad, ar SeuZliaT sxvagvarad Tu<br />
ara fsiqologiuri Tavisuflebis pirobebSi, agreTve garegani iZulebisgan<br />
daculobis pirobebSi� maSasadame, religiur Tavisuflebis uflebis safuZveli<br />
mdgomareobas ara pirovnebis subieqtur ganwyobaSi, aramed Tavad mis<br />
bunebaSi� amitom amgvari daculobis ufleba vrceldeba maTzec, vinc ar akmayofilebs<br />
WeSmaritebis Ziebisa da misi dacvis valdebulebas; ar SeiZleba<br />
am uflebis ganxorcielebisTvis xelis SeSla, Tuki SenarCunebulia samarTliani<br />
sajaro wesi�<br />
3� yovelive es ufro cxadi gaxdeba, Tu gaviTvaliswinebT, rom adamianis<br />
cxovrebis umaRlesi norma aris Tavad saRmrTo kanoni, saukuno, obieqturi<br />
da sayovelTao, romliTac RmerTi asrulebs sibrZnisa da siyvarulis saRmr-<br />
To ganzraxvas da ganagebs, xelmZRvanelobs da warmarTavs mTels samyaros<br />
da adamianTa sazogadoebis gzebs� RmerTi adamians am kanons aziarebs, raTa<br />
adamianma, saRmrTo gangebis saamuri xelmZRvanelobiT, sul ufro metad<br />
SeZlos ucvleli WeSmaritebis Secnoba� amitom TiToeulis movaleoba da,<br />
Sesabamisad, uflebac aris, eZios WeSmariteba religiur sferoSi, raTa, sa-<br />
Tanado saSualebebis daxmarebiT, sindisiis Sesabamisi, swori da WeSmariti<br />
Sexeduleba SeimuSavos�<br />
xolo WeSmariteba unda veZioT ise, rogorc es Seefereba adamianur pirovnebasa<br />
da mis socialur bunebas, anu Tavisufali ZiebiT, moZRvrobiTa<br />
Tu darigebiT, urTierTobiTa da dialogiT� maTi meSveobiT adamianebi<br />
erTmaneTs umJRavneben WeSmaritebas, romelic maT aRmoaCines an fiqro-<br />
2 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris, 11 aprilis 1963: AAS 55 (1963), pp� 260-261� – PIUS<br />
X<strong>II</strong>, nuntius radiophonicus, 24 dec� 1942: AAS 35 (1954), p� 19� – PIUS XI, encycl� Mit brennender Sorge, 14<br />
martii 1937: AAS 29 (1937), p� 160� – LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Libertas praestantissimum, 20 iunii 1888: Acta Leonis<br />
X<strong>II</strong>I 8, 1888, pp� 237-238�
DIGNITATIS HUMANAE<br />
ben, rom aRmoaCines, raTa erTmaneTs WeSmaritebis ZiebaSi daexmaron, xolo<br />
WeSmaritebis povnis Semdeg mas mtkiced misdion piradi gadawyvetilebis<br />
safuZvelze�<br />
saRmrTo kanonis miTiTebebs (dictamina) adamiani swvdeba Tavisi sindisis<br />
meSveobiT� is unda erTgulad misdevdes mas mTels Tavis saqmianobaSi, raTa<br />
mivides RmerTTan, romelic misi mizania� amitom is ar unda iyos iZulebuli,<br />
imoqmedos Tavisi sindisis winaaRmdeg� amasTanave ar SeiZleba mas xeli Sevu-<br />
SaloT, imoqmedos Tavisi sindisis Sesabamisad, upirveles yovlisa religiis<br />
sferoSi� religiis wvrTna, Tavisi xasiaTidan gamomdinare, mdgomareobs,<br />
upirveles yovlisa, Sinaganad nebayoflobiT da Tavisufal qmedebebSi,<br />
romlebiTac adamiani Tavis Tavs pirdapir RmrTisken mimarTavs: amgvari<br />
qmedebebs mxolod adamianis Zala verc warmarTavs da verc akrZalavs� 3 Tavad<br />
adamianis socialuri buneba moiTxovs, rom adamianma religiis Sinagani<br />
aqtebi garegnulad gamoxatos, religiis sakiTxebSi urTierToba hqondes<br />
sxvebTan da Tavisi religia sazogadeobrivi formiT aRiaros (�r�fiteat�r)�<br />
usamarTloba iqneba adamianuri pirovnebisa da Tavad wesis mimarT, romelic<br />
RmerTma adamianebs daudgina, Tu adamianebi ugulebelyofen religiis<br />
Tavisufal wvrTnas, maSin, roca daculia samarTliani sajaro wyoba�<br />
garda amisa, religiuri aqtebi, romelTa meSveobiT adamianebi kerZod da<br />
sajarod miiswrafian RmrTisaken Tavisi sulieri gadawyvetilebis safuZvelze,<br />
Tavisi bunebiT aRemateba saganTa miwier da droSi arsebul wess� amitom<br />
samoqalaqo xelisufleba, romlis mizani aris droebiTi saerTo keTildReobisTvis<br />
zrunva, unda scnos moqalaqeTa religiuri cxovreba da mas xeli Seuwyos�<br />
magram unda iTqvas, rom es xelisufleba gadadis Tavis sazRvrebs, Tu<br />
Cemulobs uflebas, uxelmZRvanelos an xeli SeuSalos religiur aqtebs�<br />
4� Tavisufleba an iZulebisgan daculoba religiur sferoSi, romelic<br />
calkeul pirovnebebs exeba, ZalaSia maTi erToblivad moqmedebis pirobebSic�<br />
religiuri erTobebis moTxovnileba arsebobs rogorc adamianis,<br />
aseve religiis socialuri bunebis gamo�<br />
amitom, Tu ar irRveva sajaro wesis samarTliani moTxovnilebebi, es er-<br />
Tobebi samarTliT unda iyvnen daculni� es imas niSnavs, rom maT unda gaaCndeT<br />
TviTmmarTveloba sakuTari normebis mixedviT, unda SeeZloT, sajaro<br />
kultmsaxurebiT Tayvani scen uzenaes RmrTaebas, xeli Seuwyon Tavis wevrebs<br />
religiuri cxovrebis organizaciaSi, daexmaron moZRvrebiT, Seewion<br />
instituciebs, romlebSic maTi wevrebi TanamSromloben, raTa warmarTon<br />
sakuTari cxovreba Tavisi religiuri principebis Sesabamisad�<br />
religiur erTobebs agreTve aqvT imis ufleba, rom samoqalaqo xelisuflebis<br />
sakonmdeblo RonisZiebebma an admianistraciulma qmedebam xeli<br />
ar SeuSalos maT msaxurTa arCevaSi, aRzrdaSi, daniSnvasa da gadayvanaSi,<br />
agreTve religiur xelisufalTan da erTobebTan urTierTobaSi, romlebic<br />
dedamiwis sxva kuTxeebSi imyofebian, religiuri Senobebis agebaSi, saWiro<br />
qonebis mopovebasa da moxmarebaSi�<br />
religiur erTobebs agreTve gaaCniaT Tavisi sarwmunoebis zepirad Tu<br />
werilobiT swavlebisa da mowmobis ufleba� religiuri sarmunoebis gavrcelebasa<br />
da CveulebaTa damkvidrebisas mudam aucilebelia iseTi qmedebisgan<br />
TavSekaveba, romelic iZulebasa Tu upatiosno da umarTebuli darwmunebas<br />
waagavs, gansakuTrebiT roca saqme exeba naklebad ganaTlebul an Ratak<br />
adamianebs� amgvari moqmedeba unda miCneul iqnas sakuTari uflebis borotad<br />
gamoyenebad da sxvaTa uflebis darRvevad�<br />
3 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris, 11 aprilis 1963: AAS 55 (1963), p� 270� – PAULUS<br />
VI, nuntius radiophonicus, 22 dec� 1964: AAS 57<br />
255
256<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
garda amisa, religiuri Tavisufleba moiTxovs, rom religiur erTobebs<br />
xeli ar SeeSaloT, Tavisuflad gamoxaton Tavisi moZRvrebis gansakuTrebuli<br />
Zala, raTa moxdes sazogadoebis mowyoba da mTelma adamianurma qmedebam<br />
sicocxle SeiZinos� adamianis socialur bunebaSi da Tavad religiis<br />
xasiaTSi dafuZnebulia ufleba, romliTac adamianebs, romlebic sakuTar<br />
religiur grZnobas misdeven, SeuZliaT Tavisuflad gaerTiandnen (conventus<br />
habere) da Camoayalibon saganmanaTleblo, kulturuli, saqvelmoqmedo da<br />
socialuri asociaciebi�<br />
5� yovel ojaxs, rogorc sazogadoebas sakuTari ZvelisZveli uflebiT, is<br />
uflebac gaaCnia, Tavisuflad ganagos Tavisi saSinao religiuri cxovreba<br />
mSobelTa xelmZRvanelobiT� xolo am ukanasknelT gaaCniaT ufleba, gansaz-<br />
Rvron, Tu ra religiuri ganaTleba miscen Svilebs, sakuTari religiuri<br />
Sexedulebis (persuasionem) Sesabamisad� amgvarad, samoqalaqo xelisuflebam<br />
unda scnos mSobelTa ufleba, WeSmaritad Tavisuflad airCion skolebi<br />
Tu ganaTlebis sxva saSualebebi, xolo arCevanis amgvari Tavisuflebis<br />
gamo maT ar unda daekisroT pirdapiri Tu arapirdapiri saxiT is, rac maT<br />
mimarT usamarTlo tvirTi iqneba� mSobelTa uflebebi im SemTxvevaSic ilaxeba,<br />
Tu bavSvebs aiZuleben, daeswron skolis im gakveTilebs, romlebic ar<br />
Seesabameba mSobelTa religiur Sexedulebas, an Tu ganaTlebis erTaderTi<br />
formis danergva xdeba, romelic sruliad gamoricxavs religiur aRzrdas�<br />
6� sazogadoebis saerTo keTildReoba _ jami im socialuri cxovrebis<br />
garemoebebisa, romelTa meSveobiT adamianebs SeuZliaT ufro srulyofilad<br />
da advilad miaRwion sakuTar srulyofas – mdgomareobs, upirveles<br />
yovlisa, adamianuri pirovnebis uflebebisa da movaleobebis dacvaSi, 4<br />
xolo zrunva religiuri Tavisuflebis uflebisaTvis ekisreba rogorc<br />
moqalaqeebs, aseve socialur jgufebs, agreTve samoqalaqo xelisufalT,<br />
eklesiasa da sxva religiur erTobebs, TiToeuls Taviseburad, saerTo ke-<br />
TildReobis mimarT maTi movaleobis Sesabamisad�<br />
nebismieri samoqalaqo xelisuflebis movaleobaa, daicvas da xeli Seuwyos<br />
adamianis xeluxlebel uflebebs� 5 amitom samoqalaqo xelisuflebam unda<br />
ikisros samarTliani kanonebisa da sxva Sesaferisi saSualebebis meSveobiT<br />
yvela moqalaqis religiuri Tavisuflebis qmediTi dacva, agreTve uzrunvelyofa<br />
iseTi pirobebisa, romlebic sasurvelia religiuri cxovrebis ganviTarebisTvis,<br />
raTa moqalaqeebs namdvilad SeeZloT religiuri uflebis<br />
ganxorcieleba da Sesabamisi movaleobebis Sesruleba, da Tavad sazogadoebam<br />
isargeblos samarTlisa da mSvidobis sikeTeebiT, romlebic gamomdinareobs<br />
RmrTisa da misi wmida nebis mimarT adamianTa erTgulebidan� 6<br />
Tu erTaTvis damaxasiaTebel gansakuTrebul garemoebaTa gaTvaliswinebiT<br />
erT religiur erTobas sagangebo samoqalaqo aRiareba ergeba, aucilebelia,<br />
rom amasTanave cnon da daicvan religiur sferoSi yvela moqalaqisa<br />
da religiuri erTobis Tavisuflebis ufleba�<br />
dabolos, samoqalaqo xelisuflebam unda izrunos imisTvis, rom moqalaqeTa<br />
samarTlebrivi Tanasworoba, romelic sazogadoebis keTildReobis<br />
kuTvnilebaa, arasdros dazaraldes religiuri mosazrebebiT arc aSkarad<br />
arc farulad, da arc moqalaqeTa Soris iyos diskriminacia�<br />
4 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra, 15 maii 1961: AAS 53 (1961), p� 417� – misive,<br />
encycl� Pacem in terris, 11 aprilis 1963: AAS 55 (1963), p� 273�<br />
5 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris, 11 aprilis 1963: AAS 55 (1963), pp� 273-274� –<br />
PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radiophonicaus, 1 iunii 1941: AAS 33 (1941), p� 200�<br />
6 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Immortale Dei, 1 nov� 1885: AAS 18 (1885), p� 161�
DIGNITATIS HUMANAE<br />
aqedan gamomdinare, dauSvebelia, sajaro xelisuflebam ZaliT, SiSiT an<br />
sxva saSualebebiT moqalaqeebs Tavs moaxvios ama Tu im religiis aRmsarebloba<br />
(professionem) an misi uaryofa, agreTve xeli SeuSalos vinmes, Sevides<br />
ama Tu im religiur erTobaSi an dastovos is� miT ufro metad ewinaaRmdegeba<br />
RmrTis nebas, pirovnebisa da xalxTa ojaxis wmida uflebas iseTi qmedeba,<br />
rodesac ama Tu im saxiT mimarTaven Zalas religiis gasanadgureblad an<br />
misTvis dabrkolebis Sesaqmnelad, iqneba es mTels kacobriobaSi, romelime<br />
qveyanaSi Tu garkveul jgufSi�<br />
7� religiur sferoSi Tavisuflebis ufleba adamianur sazogadoebaSi<br />
sruldeba� amitom am uflebiT sargebloba garkveul normebs eqvemdebareba�<br />
nebismieri TavisuflebiT sargeblobisas aucilebelia rogorc pirovnul,<br />
aseve sazogadoebriv doneze moraluri pasuxismgeblobis principis<br />
dacva: moraluri kanonis ganxorcieleba avaldebulebs calkeul adamianebsa<br />
da socialur jgufebs gaiTvaliswinon sxvaTa uflebebic, agreTve Tavisi<br />
movaleobebi sxvaTa mimarT da sayovelTao keTildReobac� yvelas mimarT<br />
samarTlianad da humanurad unda moqceva�<br />
samoqalaqo sazogadoebas aqvs ufleba, Tavi daicvas im damaxinjebaTa<br />
winaaRmdeg, romlebsac SeiZleba adgili hqondes religiuri Tavisuflebis<br />
preteqstiT� amitom, aseTi dacvis uzrunvelyofa, upirveles yovlisa, samoqalaqo<br />
xelisuflebis saqmea� magram es unda moxdes ara nebismierad an er-<br />
TerTi mxarisTvis usamarTlo xelSewyobiT, aramed samarTlebrivi normebis<br />
Tanaxmad, romlebic Seesabameba obieqtur zneobriv wess� es normebi saWiroa<br />
uflebaTa qmediTi dacvisTvis, rac yvela moqalaqis keTildReobas da maT<br />
mSvidobian Tanxmobas emsaxureba� maTi daniSnuleba aris im Rirseuli saxalxo<br />
mSvidobisaTvis zrunvac, romelic warmoadgens WeSmarit samarTalSi mowesrigebul<br />
Tanacxovrebas da sajaro zneobis dacvas� yovelive es Seadgens<br />
saerTo keTildReobis arsebiT nawils da ganisazRvreba, rogorc sajaro<br />
wesi� sxvamxriv sazogadoebaSi aucilebelia sruli Tavisuflebis principis<br />
dacva, romlis Tanaxmad adamians maqsimalurad meti Tavisufleba ekuTvnis<br />
da misi SezRudva mxolod maSin SeiZleba da iseTi odenobiT, rodesac da<br />
ramdenadac es aucilebelia�<br />
8� Cvens droSi adamianebi sxvadasxva mizeziT zewolas ganicdian� maT safrTxe<br />
emuqreba, rom isini Tavisufal arCevans ver gaakeTeben� meores mxriv,<br />
bevrni TiTqos ise arian ganwyobilni, rom Tavisuflebis safariT uaryofen<br />
yovelgvar daqvemdebarebas da ugulebelyofen aucilebel morCilebas�<br />
amitom <strong>vatikanis</strong> es <strong>kreba</strong> mouwodebs yvelas, upirveles yovlisa ki maT,<br />
vinc sxvaTa ganaTlebisTvis zrunavs, Seecadon aRzardon iseTi adamianebi,<br />
romlebic zneobrivi wesis dacvisas legitimur xelisuflebas daemorCilebian<br />
da WeSmariti Tavisuflebis moyvarulnic iqnebian� aseTi adamianebi<br />
sagnebs sakuTari Sexedulebis Tanaxmad, WeSmaritebis Suqze gansjian, imoqmedeben<br />
pasuxismgeblobis grZnobiT, miiswrafian imisken, rac WeSmaritia da<br />
samarTliani, da sxvebTan siamovnebiT iTanamSromloben�<br />
maSasadame, sazogadoebriv cxovrebaSi movaleobaTa Sesrulebas adamianebi<br />
gansakuTrebuli pasuxismgeblobiT unda moekidon� es aris is mizani,<br />
romelsac religiuri Tavisufleba unda emsaxurebodes�<br />
<strong>II</strong>. religiuri Tavisufleba gamocxadebis Suqze<br />
9� <strong>vatikanis</strong> es <strong>kreba</strong> acxadebs religiur Tavisuflebaze adamianis uflebas�<br />
mis safuZvels pirovnebis Rirseba warmoadgens, romlis moTxovni-<br />
257
258<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
lebebi saukunovani gamocdilebis safuZvelze ufro cxadi xdeba adamianuri<br />
gonebisaTvis� metic: Tavisuflebis Sesaxeb am moZRvrebis fesvebi wmida<br />
gamocxadebaSi Zevs� amitom qristianebs gansakuTrebiT marTebT misi wmidad<br />
Senaxva� Tumca gamocxadeba pirdapir ar adasturebs religiis sferoSi garegani<br />
iZulebisgan daculobis uflebas, is mainc srulad warmoaCens adamianuri<br />
pirovnebis Rirsebas, aCvenebs qristes pativiscemas adamianis Tavisuflebis<br />
mimarT, romelic xorcieldeba mis movaleobaSi: RmrTis sityvis<br />
rwmenaSi, da gvaswavlis sulis Sesaxeb, romelic aseTi moZRvris mowafeebma<br />
yvelaferSi unda amoicnon da misdion� yvela am ZiriTadi principiT cxadi<br />
xdeba, Tu ras efuZneba mocemuli deklaraciis moZRvreba religiuri Tavisuflebis<br />
Sesaxeb� upirveles yovlisa, religiuri Tavisufleba sazogadoebaSi<br />
srulad Seesabameba qristianuli rwmenis aqts�<br />
10� kaTolikuri moZRvrebis erT-erTi mTavari debulebis Tanaxmad, romelic<br />
RmrTis sityvaSi aris mocemuli da romelsac mamebi mudam qadageben, 7<br />
adamianma RmerTs rwmeniT nebayoflobiT unda upasuxos� amitom ar SeiZleba,<br />
vinme vaiZuloT, sarwmunoeba miiRos� 8 rwmenis aqti Tavisi bunebiT nebayoflobiTia:<br />
adamiani, qriste macxovris mier gamosyiduli da Svilobisken<br />
ieso qristes mier mowodebuli, 9 mxolod im SemTxvevaSi SeZlebs, gahyves<br />
RmerTs, romelic Tavis Tavs gamoacxadebs, Tu is, mamis mier mowodebuli, 10<br />
RmerTs rwmenis gonivrul da Tavisufal morCilebas warmoudgens� amgvarad,<br />
rwmenis bunebas savsebiT Sesabamisi iqneba is realoba, rodesac religiur<br />
sferoSi adamianTa mxridan gamoricxulia nebismieri saxis iZuleba� aqedan<br />
gamomdinare, religiuri Tavisuflebis principi sagrZnoblad uwyobs xels<br />
saganTa iseT viTarebas, rodesac adamianebi advilad SeiZleba iqnen mowodebulni<br />
qristianuli sarwmunoebisken, raTa nebayoflobiT moicvan is da<br />
qmediTad aRiaron cxovrebis mTel wesSi�<br />
11� RmerTi mouwodebs adamianebs, emsaxuron mas sulsa da WeSmaritebaSi�<br />
amitom isini valdebulebas iReben sindisSi da ara iZulebiT� RmerTi iTvaliswinebs<br />
Rirsebas adamianuri pirovnebisa, romelic Tavad Seqmna� mas saku-<br />
Tari Sexeduleba unda warmarTavdes, is TavisuflebiT unda sargeblobdes�<br />
uzenaesi saxiT es ieso qristeSi gamovlinda: masSi RmerTma srulyofilad<br />
gamoavlina sakuTari Tavi da Tavisi gzebi� qristem, romelic aris Cveni moZ-<br />
Rvari da ufali, 11 mSvidi da mdabali guliT, 12 moTminebiT miizida da mouwoda<br />
mowafeebs� 13 saswaulebiT is, ra Tqma unda, adasturebda da ganamtkicebda<br />
Tavis winaswarmetyvelebas, raTa msmenelTa rwmena aRegzno da gaemyarebi-<br />
7 Sdr� LACTANTIUS, Divinarum Institutionum, V, 19: CSEL 19, pp� 463-464, 465; PL 6, 614, 616<br />
(cap�) 20)� – S� AMBROSIUS, Epistola 21 ad Valentianum Imp. : PL 16, 1005� - S� AUGUSTINUS, Contra litteras<br />
Petiliani, <strong>II</strong>, 83: CSEL 52, p� 112; PL 43, 315; cf� C� 23, q� 5, c� 33: FRIEDBERG, col� 939� – IDEM, Epistola<br />
23: PL 33, 98� – IDEM, Epistola 34: PL 3, 132� – IDEM, Epistola 35: PL 33, 135� – S� GREGORIUS M�, Epistola<br />
ad Virgilium et Theodorum Episcopos Massiliae Galliarum, Registrum Epistolarum I, 45: MGH Ep� 1 p� 72; PL<br />
77, 510-511 (lib� I, ep� 47)� – ID�, Epistola p� 210; PL 77, 649 (lib� <strong>II</strong>I, ep� 53); cf� D� 45, c� 1: FRIEDBERG, col�<br />
160� – CONC� TOLET� IV, c� 57: MANSI 10, 633; cf� D� 45, c� 5: FRIEDBERG, col� 161-162� – CLEMENS <strong>II</strong>I:<br />
X, V, 6, 9: FRIEDBERG, col� 774� – INNOCENTIUS <strong>II</strong>I, Epistola ad Arelatensem Archiepiscopum, X�, <strong>II</strong>I, 42,<br />
3: FRIEDBERG, col� 646�<br />
8 Sdr� CIC, c� 1351� – PIUS X<strong>II</strong>, allocutio ad Praelatos auditores caeterosque aofficiales et administros<br />
Tribunalis S. Romanae Rotae, 6 oct� 1946: AAS 38 (1946), p� 394� – IDEM, encycl� Mystici Corporis, 29<br />
iunii 1943: AAS 35 (1943), p� 243�<br />
9 Sdr� efes� 1, 5�<br />
10 Sdr� ioan� 6, 44�<br />
11 Sdr� ioan� 13, 13�<br />
12 Sdr� maT� 11, 29�<br />
13 Sdr� maT� 11, 28-30; ioan� 6, 67-68�
DIGNITATIS HUMANAE<br />
na, magram ara maTi iZulebis mizniT� 14 cxadia, is sayvedurobda urwmuno msmenelT,<br />
magram dasja man RmerTs miando sasjelis dRes� 15 man moavlina mociqulebi<br />
qveyanaze da uTxra maT: „romelsa hrwmenes da naTel-iRos, cxovndes;<br />
da romelsa ara hrwmenes, daisajos“ (mark� 16, 16)� man icoda, rom ifqli<br />
RvarZlTan erTad iyo daTesili, da brZana, orivesTvis ecliaT aRorZineba<br />
vidre Jamamde mkisa, romelic iqneba saukunis aRsasrulisas� 16 mas ar surda,<br />
yofiliyo politikuri mesia da ZaliT gamefebuli� 17 man amjobina, wodebuliyo<br />
Zed kacisa, romelic movida „msaxurebad da micemad suli T¢si sa£srad<br />
mravalTa“ (mark� 10, 45)� man Tavisi Tavi warmoadgina RmrTis srulyofil msaxurad,<br />
18 romelmac „lerwami Semusrvili ara gantexos da patruki mbnd¢nvare<br />
ara daSritos“ (maT� 12, 20)� man scno samoqalaqo xelisufleba da misi uflebebi<br />
da brZana, xarki miecaT keisrisTvis� amave dros man cxadad gaafrTxila,<br />
rom daculi unda iyos RmrTis uzenaesi uflebebi: „mieciT keisrisa¡<br />
keisarsa da RmrTisa¡ RmerTsa“ (maT� 22, 21)� da bolos, jvarze gamosyidvis<br />
aRsrulebisas, romliTac adamianebi gamoxsnasa da WeSmarit Tavisuflebas<br />
iZenen, man Tavisi gamocxadeba srulyo� man daamowma WeSmariteba, 19 magram<br />
ar isurva, is mowinaaRmdegeTaTvis ZaliT Tavs moexvia, radgan misi meufeba<br />
maxviliT ki ar moipoveba, 20 aramed WeSmaritebis mowmobiTa da mosmeniT<br />
myardeba� is izrdeba im siyvaruliT, romliTac qriste, jvarze amaRlebuli,<br />
adamianebs Tavisken miizidavs� 21<br />
mociqulebi, qristes sityviTa da magaliTiT ganswavlulni, amave gzas<br />
gahyvnen� Tavad eklesiis dasabamidan qristes mowafeebi iRwvodnen imisTvis,<br />
rom adamianebi ufali qristes aRsarebisken moiqcnen ara iZulebiT an<br />
eSmakobiT, romelic saxarebis uRirsia, aramed upirveles yovlisa RmrTis<br />
sityvis ZaliT� 22 isini yvelas Tamamad amcnobdnen macxovris – RmrTis ganzraxvas,<br />
„romelsa yovelTa kacTa¡ hnebavs cxoreba¡ da mecnierebasa WeSmaritebisasa<br />
moslva¡“ (1 tim� 2, 4)� amave dros isini pativs scemdnen sustebs,<br />
Tundac maT mcdarad ecxovraT� amgvarad cxadyofdnen isini, Tu rogor „kacad-kacadman<br />
Cuenman Tavisa T¢sisaT¢s sityua¡ misces RmerTsa“ (rom� 14, 12)� 23<br />
aseTi adamiani sakuTar sindiss emorCileba� qristes msgavsad, mociqulebi<br />
yovelTvis cdilobdnen daemowmebinaT RmrTis WeSmariteba da, xalxisa da<br />
mmarTvelTa winaSe, didi gabedulebiT „ityodes sityuasa mas RmrTisasa gancxadebulad“<br />
(saqme 4, 31) 24 � mtkice rwmeniT maT marTlac miaCndaT, rom saxareba<br />
„Zali RmrTisa¡ ars macxovrad yovlisa morwmunisa“� 25 yvela „xorcieli<br />
saWurvelis“ 26 uaryofiT, isini misdevdnen qristes simSvidisa da mokrZalebis<br />
magliTs� isini qadagebdnen RmrTis sityvas, sruliad darwmunebulni,<br />
rom am sityvas Seswevs saRmrTo Zala, daamarcxos RmrTis mowinaaRmdege<br />
Zalebi 27 da miiyvanos adamianebi qristes rwmenasa da mis morCilebamde� 28 ro-<br />
14 Sdr� maT� 9, 28-29; mark� 9, 23-24; 6, 5-6� – PAULUS VI, encycl� Ecclesiam suam, 6 aug� 1964:<br />
AAS 56 (1964), pp� 642-643�<br />
15 Sdr� maT� 11, 20-24; rom� 12, 19-20; 2Tes� 1, 8�<br />
16 Sdr� maT� 13, 30 da 40-42�<br />
17 Sdr� maT� 4, 8-10; ioan� 6, 15�<br />
18 Sdr� es� 42, 1-4�<br />
19 Sdr� ioan� 18, 37�<br />
20 Sdr� maT� 26, 51-53; ioan� 18, 36�<br />
21 Sdr� ioan� 12, 32�<br />
22 Sdr� 1kor� 2, 3-5; 1Tes� 2, 3-5�<br />
23 Sdr� rom� 14, 1-23; 1kor� 8, 9-13; 10, 23-33�<br />
24 Sdr� efes� 6, 19-20�<br />
25 rom� 1, 16�<br />
26 Sdr� 2kor� 10, 4; 1Tes� 5, 8-9�<br />
27 Sdr� efes� 6, 11-17�<br />
28 Sdr� 2kor� 10, 3-5�<br />
259
260<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
gorc moZRvarma, aseve mociqulebma scnes kanonieri samoqalaqo xelisufleba:<br />
„yoveli suli £elmwifebasa mas umTavresisasa daemorCilen;��� romeli<br />
aRdgebodis £elmwifebasa, RmrTisa brZanebasa aRdgebis“ (rom� 13, 1-2)� 29 amasTanave<br />
maT ar SeeSindaT sajaro xelisuflebasTan dapirispireba, romelic<br />
ewinaaRmdgeboda RmrTis wmida nebas: „morCileba¡ jer-ars RmrTisa¡ ufro¡s<br />
vidre kacTa¡“ (saqme 5, 29)� 30 am gzas mihyveboda mravali martvili da erTguli<br />
saukuneTa manZilze mTels msoflioSi�<br />
12� eklesia, saxarebis WeSmaritebis erTguli, mihyveba qristesa da mociqulebis<br />
gzas, roca igi aRiarebs, rom religiuri Tavisuflebis principi<br />
Seesabameba adamianis Rirsebasa da RmrTis gamocxadebas� eklesia xels<br />
uwyobs am Tavisuflebas� igi droTa msvlelobaSi icavda da gadascemda moZ-<br />
Rvrebas, miRebuls moZRvrisa da mociqulebisagan� RmrTis eri msxemobda kacobriobis<br />
istoriis bedukuRmarTobis gzaze� mis cxovrebaSi zogjer Tavs<br />
iCenda moqmedebis iseTi forma, romelic naklebad Seefereboda saxarebis<br />
suls, da sulac ewinaaRmdegeboda kidec mas� miuxedavad amisa, mainc mudam<br />
ZalaSi rCeboda eklesiis moZRvreba, romlis Tanaxmad rwmenis iZulebiT<br />
Tavs moxveva SeuZlebelia�<br />
amgvarad, saxarebis safuari didxans moqmedebda adamianTa gonebaSi� man<br />
didad Seuwyo xeli imas, rom droTa ganmavlobaSi adamianebs ufro safuZvlianad<br />
gaecnobierebinaT Tavisi pirovnuli Rirseba� amasTanave, unda momwifebuliyo<br />
Sexeduleba, romlis Tanaxmad saxelmwifoSi pirovneba mudam<br />
unda iyos daculi religiur sferoSi yovelgvari iZulebisgan�<br />
13� rac Seexeba eklesiis keTildReobasa da Tavad miwier qalaqs, da rac<br />
yvelgan da yovelTvis unda iyos SenarCunebuli da yovelgvari xelyofisagan<br />
daculi, aqedan yvelaze gansakuTrebuli, udaod, aris is, rom eklesias<br />
gaaCnia moqmedebis Tavisufleba, imdenad, ramdenadac amas moiTxovs zrunva<br />
adamianTa gamoxsnisaTvis� 31 es aris is wmida Tavisufleba, romliTac mxolodSobilma<br />
RmrTis Zem aRWurva eklesia, romelic man Tavisi sisxliT moipova�<br />
is imdenad bunebrivia eklesiisTvis, rom vinc mas ebrZvis, is RmrTis<br />
nebis winaaRmdeg moqmedebs� eklesiis Tavisufleba aris Zireuli principi<br />
im urTierTobebSi, romlebic arsebobs, erTis mxriv, eklesias, xolo meores<br />
mxriv, sajaro xelisuflebasa da mTels samoqalaqo wess Soris�<br />
adamianTa sazogadoebaSi da nebismieri sajaro xelisuflebis winaSe eklesia<br />
pretenzias acxadebs Tavisuflebaze, radgan is aris sulieri xelisufleba,<br />
ufali qristes mier damkvidrebuli, romelic saRmrTo mcnebiT<br />
asrulebs davalebas, romlis Tanaxmad mas mTels msoflioSi da yvela dabadebulisTvis<br />
unda eqadaga saxareba� 32 eklesia pretenzias acxadebs Tavisuflebaze<br />
agreTve imitom, rom is aris adamianTa sazogadoeba, romelTac aqvT<br />
ufleba, icxovron samoqalaqo sazogadoebaSi qristianuli sarwmunoebis<br />
mcnebebis Tanaxmad� 33<br />
mxolod iq, sadac religiuri Tavisuflebis principi ara marto sityvierad<br />
aris gancxadebuli an mxolod kanonebiT dadgenili, aramed namdvilad<br />
aris saqmeSi ganxorcielebuli, eklesias gaaCnia myari garantia, iuridiuli<br />
da faqtiuri, imisa, rom saRmrTo misiaSi ganxorcieldes aucilebeli<br />
29 Sdr� 1petr� 2, 13-17�<br />
30 Sdr� saqme 4, 19-20�<br />
31 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, litterae Officio sanctissimo, 22 dec� 1887: ASS 20 (1887), p� 269� – misive, litterae<br />
Ex litteris, 7 aprilis 1887: ASS 19 (1886), p� 465�<br />
32 Sdr� mark� 16, 15; maT� 28, 18-20� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Summi Pontificatus, 20 oct� 1939: AAS 31<br />
(1939), pp� 445-446�<br />
33 Sdr� PIUS XI, litterae Firmissimam constantiam, 28 martii 1937: AAS 29 (1937), p� 196�
DIGNITATIS HUMANAE<br />
damoukidebloba, romelsac sazogadoebaSi sul ufro meti dabejiTebiT<br />
moiTxovdnen saeklesio xelisufalni� 34 amasTanave, qristes erTgulni, iseve<br />
rogorc sxva adamianebi, sargebloben samoqalaqo uflebiT, icxovron saku-<br />
Tari sindisis Tanaxmad� maSasadame, arsebobs Tanxmoba eklesiis Tavisuflebasa<br />
da im religiur Tavisuflebas Soris, romelic unda vaRiaroT rogorc<br />
yvela adamianisa da sazogadoebaTa ufleba, da romelic iuridiulad unda<br />
iyos daculi�<br />
14� „moimowafeniT yovelni warmarTni“ (maT� 28, 19) – am saRmrTo mcnebis<br />
morCili rom iyos, kaTolike eklesiam dauRalavad unda iRvawos, „ra¡Ta sityua¡<br />
RmrTisa¡ rbiodes da ididebodis“ (2Tesal� 3, 1)�<br />
amitom eklesia dabejiTebiT moiTxovs Tavisi Svilebisagan, rom hyofdnen<br />
„vedrebasa, locvasa, Tayuanis-cemasa da madlobasa yovelTa kacTaT¢s���<br />
rameTu ese ars keTil da saTno winaSe macxovrisa Cuenisa RmrTisa, romelsa<br />
yovelTa kacTa¡ hnebavs cxoreba¡ da mecnierebasa WeSmaritebisasa moslva¡“<br />
(1tim� 2, 1-4)�<br />
qristes erTgulebi, Tavisi sindisis formirebisTvis, seriozulad unda<br />
iTvaliswinebdnen eklesiis wmida da mtkice moZRvrebas� 35 qristes nebiT, ka-<br />
Tolike eklesia aris WeSmaritebis damrigebeli (magistra), da misi movaleobaa,<br />
auwyos WeSmariteba, romelic aris qriste, da mis Sesaxeb namdvilad aswavlos�<br />
amasTanave man Tavisi avtoritetiT unda ganacxados da ganamtkicos<br />
zneobrivi principebi, romlebic Tavad adamianuri bunebidan momdinareobs�<br />
garda amisa, qristianebi brZnulad unda epyrobodnen maT, vinc gareSe aris,<br />
da Seecadon, „suliTa wmidiTa, siyuaruliTa SeuorgulebeliTa, sity¢Ta<br />
WeSmaritebisa¡Ta“ (2kor� 6, 6-7), gaavrcelon cxovrebis naTeli „yovliTa gancxadebulebiTa“<br />
36 da samociqulo simtkiciT, sakuTari sisxlis fasadac ki�<br />
mowafes seriozuli valdebuleba akisria moZRvari qristes winaSe: man<br />
ufro da ufro srulad unda Seicnos WeSmariteba, romelic misgan miiRo,<br />
erTgulad auwyos is da Tamamad daicvas, im saSualebaTa gareSe, romlebic<br />
ewinaaRmdegeba saxarebis suls� amasTanave, qristes siyvaruli ubiZgebs mas,<br />
siyvaruliT, gonivrulad da moTminebiT moepyras adamianebs, romlebsac<br />
rwmenis mimarT mcdari warmodgena an arasakmarisi codna gaaCniaT� 37 amitom<br />
gasaTvaliswinebelia movaleoba qristes – cxovelmyofeli sityvis mimarT,<br />
romlis qadagebaa saWiro, agreTve adamianis uflebebi da madlis xarisxi,<br />
romelic RmerTma qristes meSveobiT mianiWa adamians, mowodebuls imisTvis,<br />
rom nebayoflobiT miiRos sarwmunoeba da misi aRmsarebeli iyos�<br />
15� cxadia, rom amJamad adamianebs surT, Tavisuflad SeeZloT religiis<br />
aRsareba, rogorc kerZod, aseve sajarod� metic: religiuri Tavisufleba<br />
ukve gamocxadebulia mraval konstituciaSi rogorc samoqalaqo samarTali,<br />
da sazeimod aris aRiarebuli saerTaSoriso dokumentebiT 38 �<br />
magram arsebobs iseTi reJimebic, sadac Tavad sajaro xelisufleba cdilobs,<br />
moqalaqeebi moaridos religiis aRmsareblobas da religiuri erTobebis<br />
cxovreba ufro rTuli da saxifaTo gaxados�<br />
wmida <strong>kreba</strong> sixaruliT miesalmeba Cveni drois sasikeTo niSnebs da mwuxarebiT<br />
ganacxadebs mocemuli savalalo faqtebis Sesaxeb� is mouwodebs<br />
kaTolikeebsa da yvela adamians, yuradRebiT Caufiqrdnen kiTxvas, Tu ram-<br />
34 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, allocutio Ci riesce, 6 dec� 1953: AAS 45 (1953), p� 802�<br />
35 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radiophonicus, 23 martii 1952� AAS 44 (1952), pp� 270-278�<br />
36 saqme 4, 29�<br />
37 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris, 11 aprilis 1963: AAS 55 (1963), pp� 299-300�<br />
38 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris, 11 aprilis 1963: AAS 55 (1963), p� 295-296�<br />
261
262<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
denad aucilebelia religiuri Tavisufleba, gansakuTrebiT adamianuri<br />
ojaxis dRevandel mdgomareobaSi�<br />
cxadia, rom TanadaTan yvela xalxi sul ufro erTiandeba, sxvadasxva<br />
kulturisa da religiis adamianebs Soris sul ufro mWidro urTierTobebi<br />
myardeba, da bolos, izrdeba TiToeuli adamianis piradi pasuxismgebloba�<br />
adamianTa Soris mSvidobiani urTierTobebisa da Tanxmobis damyarebisa da<br />
ganmtkicebisTvis aucilebelia, rom religiuri Tavisufleba yvelgan iyos<br />
uzrunvelyofili qmediTi samarTlebrivi garantiiT, agreTve daculi iyos<br />
adamianTa uzenaesi movaleobebi da uflebebi, romlebic maT saSualebas aZlevs,<br />
Tavisuflad icxovron sazogadoebaSi religiuri cxovrebiT�<br />
dae, RmerTma da yvelas mamam qmnas ise, rom adamianTa ojaxi, sazogadoebaSi<br />
religiuri Tavisuflebis principis gulmodgined dacviT, qristes<br />
madliTa da suli wmidis ZaliT mivides uzenaes da saukuno „aznaurebasa mas<br />
didebisa SvilTa RmrTisaTa“ (rom� 8, 21)�<br />
yovelive erTad da cal-calke, rac am deklaraciaSi gamocxadda,<br />
wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo<br />
uflebamosilebiT, romelic qristesgan gadmogveca, amas pativdebul<br />
mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT, vadgenT<br />
da vawesebT, da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda, gamoqveyndes<br />
sadideblad RmrTisa�<br />
romi, wm� petresTan, 1965 wlis 7 dekemberi<br />
me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />
(mohyveba mamaTa xelmowerebi)
dekreti<br />
eklesiis samisionero moRvaweobis<br />
Sesaxeb<br />
AD GENTES DIVINITUS
pavle episkoposi,<br />
RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />
wmida krebis mamebTan erTad,<br />
samudamo saxsovrad<br />
dekreti<br />
eklesiis samisionero moRvaweobis<br />
Sesaxeb<br />
1� xalxTan RmrTivmovlenili, eklesia “sayovelTao gamoxsnis saidumlo”1<br />
unda iyos� Sinagani sayovelTaobis (“kaTolikurobis”) moTxovnilebiT, Tavisi<br />
damfuZneblis mcnebisadmi morCili (Sdr� mark� 16, 15), eklesia cdilobs,<br />
yvela adamians auwyos saxareba� Tavad mociqulebi, romlebzec eklesia dafuZnda,<br />
qristes kvals mihyvebodnen, “qadagebdnen WeSmaritebis sityvasa<br />
da qmnidnen eklesiebs”�2 maTi memkvidreebis movaleoba am saqmis mudmivi<br />
gagrZeleba warmoadgens, “ra¡Ta sityua¡ RmrTisa¡ rbiodes da ididebodis”<br />
(2 Tes� 3, 1) da yvelgan moxdes RmrTis sasufevlis uwyeba da damyareba�<br />
magram dRevandel viTarebaSi, romelic kacobriobis axali mdgomarebis<br />
safuZvelia, eklesia, romelic aris marili miwisa da naTeli qveynisa (Sdr�<br />
maT� 5, 13-14), dabejiTebiT aris mowodebuli yvela qmnilebis gamoxsnisa da<br />
ganaxlebisTvis, raTa yvelaferi aRdges qristeSi da masSi adamianebma erTi<br />
ojaxi da RmrTis erTiani eri Seadginon�<br />
amitom es wmida sinodi madlobas uxdis RmerTs im brwinvale saqmeebisTvis,<br />
romlebic mTeli eklesiis keTilSobiluri ZalisxmeviT aRsrulda�<br />
mas surs SeimuSavos misioneruli moRvaweobis principebi da Tavi mouyaros<br />
yvela erTgulis Zalas, raTa RmrTis erma, jvris viwro gziT mavalma, yvelgan<br />
gaavrcelos qristes, uflisa da saukuneTa mWvretelis (Sdr� zir� 36, 17)<br />
sasufeveli (regnum), da misi mosvlisTvis gzebi moamzados�<br />
Tavi I<br />
samoZRvro safuZvlebi<br />
2� msxemi eklesia Tavisi bunebiT misioneruli aris, radgan igi dasabams<br />
iRebs Zis misiaSi da suli wmidis misiaSi, Tanaxmad mama RmerTis gangebulebisa<br />
(propositum)� 3<br />
es gangebuleba momdinareobs “siyvarulis saTavidan”, anu mama Rmer-<br />
Tis siyvarulisgan� is aris usawyiso sawyisi, romlisganac Svili iSveba<br />
da suli wmida gamodis Zis meSveobiT� Tavisi usazRvro da gulmowyale<br />
sikeTiT man Cven Tavisuflad Segvqmna da, amasTanave, madlierad mogviwoda,<br />
masTan cxovreba da dideba gaviziaroT� man uxvad ganavrco saRmrTo<br />
sikeTe, romelsac amJamadac ganavrcobs, raTa is, vinc aris yvelafris<br />
Semoqmedi, iyos “yoveli yovelsa Sina” (1kor� 15, 28), riTac is erTdroulad<br />
Tavis didebasac uzrunvelyofs da Cvens netarebasac� xolo RmerTma<br />
isurva, moewodebina adamianebisTvis, raTa monawileoba mieRoT mis cxovrebaSi�<br />
man mouwoda maT ara marto cal-calke, erTmaneTTan yovelgvari<br />
1 CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 48�<br />
2 S� AUGUSTINUS, Enar. in Ps. 44, 23: PL 36, 508; CChr 38, 510�<br />
3 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 1�<br />
265
266<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
kavSiris gareSe, aramed rogorc erT ersac, “ra¡Ta Svilnica RmrTisani<br />
ganbneulni Sekribnes erTad” (ioan� 11, 52)�<br />
3� RmrTis es sayovelTao gangebuleba, adamianTa gamosaxsnelad mimar-<br />
Tuli, sruldeba ara marto ase vTqvaT saidumlod – adamianTa gonebasa da<br />
maT wamowyebebSi (Tundac religiurSi), romelTa meSveobiT isini mravalgvarad<br />
eZieben RmerTs, TiTqos masTan Sexeba an misi povna surdeT, “rameTu<br />
arca Sors ars kacad-kacadisagan Cuenisa” (saqme 17, 27): aseTi wamowyebebi<br />
ganaTlebasa da gasworebas moiTxovs, Tumca RmrTis keTili gansjis meSveobiT,<br />
isini zogjer SeiZleba miviCnioT aRmzrdelobiT saSualebad, romelsac<br />
RmerTTan mivyavarT, an saxarebiseul momzadebad (preparatione evangelica)� 4<br />
xolo mSvidobis dasamyareblad, anu Tavis TavTan ziarebisTvis, agreTve<br />
Zmuri urTierTobis dasamyareblad adamianTa Soris, romlebic arian codvilni,<br />
RmerTma gadawyvita, axleburad da sabolood Semosuliyo adamian-<br />
Ta istoriaSi� man moavlina Tavisi Svili Cvens xorcSi, raTa adamianebi misi<br />
meSveobiT ixsnas wyvdiadisa da satanis Zalisgan (Sdr� kol� 1, 13; saqme 10,<br />
38) da masSi samyaro Semoirigos (Sdr� 2kor� 5, 19)� amitom Ze, “romlisaganca<br />
Seqmnna saukuneni”, 5 man daayena yvelafris memkvidred, raTa yvelaferi masSi<br />
aRadginos (Sdr� efes� 1, 10)�<br />
ieso qriste samyaroSi moivlina rogorc WeSmariti Suamavali Rmer-<br />
Tsa da adamianebs Soris� is RmerTia, amitom “mas Sina damk¢drebul ars<br />
yovelive savseba¡ RmrTeebisa¡ £orcielad” (kol� 2, 9), xolo Tavisi adamianuri<br />
bunebis Tanaxmad is, axali adami, ganaxlebuli kacobriobis me-<br />
Taved dgindeba, “savse madliTa da WeSmaritebiTa” (ioan� 1, 14)� amvarad,<br />
Ze RmrTisa movida WeSmariti ganxorcielebis gzebiT, raTa adamianebi<br />
saRmrTo bunebis moziared gaexada� is mdidari iyo da CvenTvis daglaxakda,<br />
raTa Cven gavmdidrdeT misi siglaxakiT (2kor� 8, 9)� Ze kacisa movida<br />
ara imisTvis, rom mas emsaxuron, aramed raTa Tavad emsaxuros da<br />
misces Tavisi suli mravalTa - e�i� yvelas gamosasyidad (Sdr� mark� 10,<br />
45)� wmida mamebi mudam acxadeben: ar ganikurneba is, rac ar iqna qristes<br />
mier miRebuli� 6 xolo man srulad – garda codvisa - miiRo adamianuri<br />
buneba, rogoric is Cven, Ratakebsa da glaxakebs gagvaCnia (Sdr� ebr� 4,<br />
15; 9, 28)� xolo qristem, “romeli-igi mamam wmida-yo da moavlina soflad”<br />
(ioan� 10, 36), Tavis Sesaxeb ase Tqva: “suli uflisa¡ Cem zeda, romlisaT¢s<br />
mcxo me maxarebelad glaxakTa, momavlina me gankurnebad SemusrvilTa<br />
guliTa, qadagebad tyueTa gantevebisa da brmTa axilvad” (luk� 4, 18)� da<br />
kidev: “rameTu movida Ze kacisa¡ moZiebad da cxorebad warwymedulisa”<br />
(luk� 19, 10)�<br />
4 Sdr� IRENAEUS, Adv. Haer. <strong>II</strong>I, 18, 1: „sityva arsebobs RmerTTan, romlis mierac Seiqmna<br />
yvelaferi, da romelic yovelTvis iyo adamianTa modgmasTan����“: PG 7, 932� – iqve, IV, 6,<br />
7: “Ze, dasabamiTve Tavisi qmnilebis Tanamdgomi, gamoucxadebs mamas yvelas, visac surs,<br />
roca surs da rogorc es mamas surs”: PG 7, 990� – Sdr� iqve, IV, 20, 6 et 7: PG 7, 1037� – ID�, Demonstratio<br />
n� 34: PO X<strong>II</strong>, 773; Sources chr. 62, Paris 1958, p� 87� – CLEMENS ALEX�, Protrept. 112, 1: GCS Clemens<br />
I, 79� – ID�, Strom. VI, 6, 44, 1: CCS Clemens <strong>II</strong>, 453; 13, 106, 3 da 4: GCS, iqve, 485� – am moZRvrebisTvis<br />
Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, nuntium radioph�, 31 dec� 1952� – CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 16�<br />
5 ebr� 1, 2; Sdr� ioan� 1, 3 da 10; 1 kor� 8, 6; kol� 1, 16�<br />
6 Sdr� S� ATHANASIUS, Epist. ad Epictetzm, 7: PG 26, 1060� – S� CYRILLUS HIEROS�, Catech. 4,<br />
9: PG 33, 465� – MARIUS VICTORINUS, Adv. Arium 3, 3: PL 8, 1101� – S� BASILIUS, Epist. 261, 2: PG 32,<br />
969� – S� GREGORIUS NAZ�, Epist., 101: PG 37, 181� – S� GREGORIUS NYSS�, Antirrheticus, adv. Apoli.,<br />
17: PG 45, 1156� – S� AMBROSIUS, Epist. 48, 5: PL 16, 1153� – S� AUGUSTINUS, In Io. Evang. tr� XX<strong>II</strong>I, 6:<br />
PL 35, 1585; CCHR� 36, 236� – garda amisa, ase is ganacxadebs, rom suli wmidam imitom ar gamogvisyida,<br />
rom ar iyo ganxorcielebuli: De Agone Christ. 22, 24: PL 40, 302� – S� CYRILLUS ALEX�,<br />
Adv. Nestor. I, 1: PG 76, 20� – S� FULGENTIUS, Epist. 17, 3, 5: PL 65, 454� – ID�, Ad Trasimundum <strong>II</strong>I, 21: PL<br />
65, 284: de tristitia et timore�
AD GENTES DIVINITUS<br />
xolo rac erTxel ufalma iqadaga da rac kacobriobis gamoxsnisaTvis<br />
masSi aRsrulda, imis qadageba da gavrcelebaa saWiro “vidre dasasruladmde<br />
queyanisa” (saqme 1, 8) da dawyebuli ierausalimiT (Sdr� luk� 24, 47),<br />
raTa iman, rac erTxel aRsrulda yvelas gamosaxsnelad, droTa msxvlelobaSi<br />
yvelaferSi Sedeg gamoiRos�<br />
4� amis ganxorcielebisTvis qristem mamisgan moavlina suli wmida, romelic<br />
Signidan aRasrulebs Tavis gamomxsnel saqmes da eklesias gafarToebisken ubiZgebs�<br />
udaoa, rom qristes gandidebamde suli wmida ukve moqmedebda samyaroSi� 7<br />
ormocdameaTe dRes suli mowafeebSi gardamovida, raTa maTTan erTad darCes<br />
saukunod (Sdr� ioan� 14, 16), eklesia sajarod gamoecxada mravals, daiwyo qadagebiT<br />
saxarebis gavrceleba xalxTa Soris, da bolos, kaTolikur sarwmunoebaSi,<br />
miniSnebuli iyo erTa erTianoba axali aRTqmis eklesiiT� igi yvela enaze<br />
laparakobs, mas siyvaruliT yvela ena esmis da igi yvela enas moicavs, da ase<br />
gadalaxavs babilonis ganbnevas� 8 suli wmidis gadmosvliT xom daiwyo “saqmeni<br />
mociqulTani”, iseve rogorc qalwul mariamze suli wmidis gardamosvliT<br />
qriste Caisaxa, xolo suli wmidis CamosvliT mlocvel qristeze igi Tavis msaxurebas<br />
Seudga� 9 Tavad ufalma iesom, sanam man Tavisi nebiT dado Tavisi cxovreba<br />
samyarosTvis, ise moawyo samociqulo msaxureba da Sehpirda suli wmidis<br />
movlinebas, rom orive gaerTianebuliyo gamoxsnis saqmeSi, romelic yvelgan<br />
da yovelTvis unda ganxorcieldes� 10 suli wmida aerTianebs mTels eklesias<br />
yvela droSi “urTierTobasa da msaxurebaSi, aRWuravs mas sxvadasxva ierarqiuli<br />
niWiTa da qarismebiT”, 11 cxovel-yofs saeklesio instituciebs, rogorc<br />
maTive suli 12 da erTgulTa sulebSi imave misiis suls STaberavs, romelic Tavad<br />
qristes amoZravebda� zoger is TvalnaTliv win uswrebs samociqulo moRvaweobas,<br />
13 da ganuwyvetliv sxvadasxva saxiT Tana sdevs da warmarTavs mas� 14<br />
7 es sulia, romelmac winaswarmetyvelTa meSveobiT ilaparaka: Symbol Constantinopol.<br />
: DENZ� – SCHOENMETZER, 150� – S� LEO MAGNUS, Sermo 76: PL 54, 405-406: “rodesac ormocdameaTe<br />
dRes suli wmidam aRavso uflis mowafeebi, es ar yofila msaxurebis dasawyisi, aramed<br />
iyo siuxvis axali gamovlena, radgan patriarqebi, mRvdelmsaxurebi day vela wmidani,<br />
romlebic uwindel droSi iyvnen, amave sulis wmida yofiT sazrdoobdnen��� Tumca niWTa<br />
zoma igive ar yofila”� – agreTve Sermo 77, 1: PL 54, 412� – LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Divinum illud: ASS 1897,<br />
650-651� – agreTve S� IO� CHRYSOSTOMUS, Tumca is xazs usvams suli wmidis misiis siaxles<br />
ormocdameaTe dRes: In Eph. c� 4, hom� 10, 1: PG 62, 75�<br />
8 babilonisa da suli wmidis gadmosvlis Sesaxeb wm� mamebi xSirad laparakoben:<br />
ORIGENES, In Genesim, c� 1: PG 12, 112� – S� GREGORIUS NAZ�, Oratio 41, 16: PG 36, 449� – S� IO�<br />
CHRYSOSTOMUS, Hom. 2 in Pentec., 2: PG 50, 467� – ID�, In Act. Apost.: PG 60, 44� – S� AUGUSTINUS, En.<br />
in Ps. 54, 11: PL 36, 636; CChr� 39, 664 s� – ID�, Sermo 271: PL 38, 1245� – S� CYRILLUS ALEX�, Glaphyra in<br />
Genesim <strong>II</strong>: PG 69, 79� – S� GREGORIUS M�, Hom. in Evang., lib� <strong>II</strong>, hom� 30, 4: PL 76, 12222� – S� BEDA, In<br />
Hexaem., lib� <strong>II</strong>I: PL 91, 125� – ix� agreTve gamosaxuleba wm� markozis atriumSi veneciaSi� – eklesia<br />
yvela enaze laparakobs da amdenad, yvelas Tavs uyris sarwmunoebis kaTolikurobaSi:<br />
S� AUGUSTINUS, Sermones 266, 267, 268, 269: PL 38, 1225-1237� – ID�, Sermo 175, 3: PL 38, 946� – S�<br />
IO� CHRYSOSTOMUS, In Epist. 1 ad Cor., 35: PG 61, 29� – S� CYRILLUS ALEX�, Fragm. in Ac. : PG 74, 758�<br />
– S� FULGENTIUS, Sermo 8, 2-3: PL 65, 743-744� – suli wmidis gadmosvlis rogorc mociqulTa<br />
xeldasxmis Sesaxeb Sdr� J� A� CRAMER, Catena in Acta SS. Apostolorum, Oxford 1938, pp� 24 s�<br />
9 Sdr� luk� 3, 22; 4, 1; saqme 10, 38�<br />
10 Sdr� ioan� 14-17� – PAULUS VI, sityva, warmoTqmuli <strong>kreba</strong>ze 1964 wlis 14 seqtembers:<br />
AAS 56 (1964), p� 807�<br />
11 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 4�<br />
12 S� AUGUSTINUS, Sermo 267, 4: PL 38, 1231: „suli wmida imas akeTebs mTels eklesiaSi,<br />
rasac suli akeTebs erTiani sxeulis yvela asoSi“� – Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia,<br />
n� 7, 8�<br />
13 Sdr� saqme 10, 44-47; 11, 15; 15, 8�<br />
14 Sdr� saqme 4, 8; 5, 32; 8, 26� 29�39; 9, 31; 10; 11, 24� 28; 13, 2� 4� 9; 16, 6-7; 20, 22-23; 21, 11<br />
da sxva�<br />
267
268<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
5� ufalma iesom imTaviTve “mouwoda, romelTa¡ unda mas (���)� da yvna aTormetni<br />
igi, ra¡Ta iyvnen mis Tana da waravlinnes igini qadagebad” (mark� 3, 13;<br />
Sdr� maT� 10, 1-42)� ase mociqulebi iqcnen axali israelis ylortebad da, amave<br />
dros, wmida ierarqiis sawyisad� Semdeg, rodesac ufalma Tavisi sikvdiliTa<br />
da aRdgomiT Tavis TavSi aRasrula Cveni gamoxsnis saidumloeba, man,<br />
romelsac mieca “yoveli £elmwifeba¡ caTa Sina da queyanasa zeda” (Sdr� maT�<br />
28, 18), vidre amaRlda zecad (Sdr� saqme 1, 11), daafuZna Tavisi eklesia rogorc<br />
gamoxsnis saidumlo da waravlina mociqulebi mTels sayaroSi, iseve,<br />
rogorc Tavad igi moavlina mamam (Sdr� ioan� 20, 21), da daavala (mandans) maT:<br />
“warvediT da moimowafeniT yovelni warmarTni da naTel-scemdiT maT saxeliT<br />
mamisa¡Ta da Zisa¡Ta da sulisa wmidisa¡Ta� da aswavebdiT maT damarxvad<br />
yoveli, raodeni gamcen Tquen” (maT� 28, 19-20)� “warvediT yovelsa sofelsa<br />
da uqadageT saxareba¡ ese yovelsa dabadebulsa� romelsa hrwmenes da na-<br />
Tel-iRos, cxovndes; da romelsa ara hrwmenes, daisajos” (mark� 16, 15-16)�<br />
es niSnavs, rom eklesias ekisreba movaleoba gaavrcelos qristes rwmena da<br />
gamoxsna� amas isini axorcieleben pirdapiri mcnebiT (episkoposTa qarizma,<br />
romelsac mRvdlebi petres memkvidris, eklesiis uzenaes mRvdelTan er-<br />
Tad exmarebian, es mcneba mociqulebisgan memkvidreobiT miiRo), agreTve im<br />
cxovrebiT, romelsac qriste Tavis asoebSi STaasxams, “romlisagan yoveli<br />
guami Senawevrebul da Semtkicebul ars yovliTa SeaxlebiTa uxuebisa¡Ta<br />
Sewevnisaebr sazomisa T¢Toeulisa aso¡sa; siorZilsa mas guamisasa hyofdiT<br />
aRsaSenebelad Tavisa Tquenisa siyuaruliT” (efes� 4, 16)� amitom eklesiis<br />
misia sruldeba im moqmedebaSi, romliTac igi, qristes mcnebis morCili da<br />
suli wmidis madliTa da siyvaruliT aRZruli, yvela adamianisa Tu eris<br />
winaSe mTeli Tavisi qmedebiT warmosdgeba, raTa cxovrebisa da qadagebis<br />
magaliTiT, saidumloTa gziT da sxva saSualebebiT isini miiyvanos qristes<br />
rwmenamde, Tavisuflebamde da mSvidobamde, raTa maT gaexsnaT Tavisufali<br />
da mtkice gza qristes saidumloebis srul ziarebmade�<br />
radgan es misia grZeldeba da istoriis msvlelobaSi aviTarebs Tavad<br />
qristes misias, romelic moivlina glaxakTaTvis saxarebis uwyebisaTvis,<br />
amitom eklesia, qristes suliT STagonebuli, imave gzas unda gahyves, romelsac<br />
qriste mihyveboda, anu siRatakis, morCilebis, msaurebisa da sikvdilamde<br />
Tavganwirvis gzas, saidanac is Tavisi aRdgomiT gamarjvebuli gamodis�<br />
ase, imediT mimodioda yvela mociquli, romlebmac mravali tanjviTa da<br />
vnebebiT Seavses is, rac daaklda qristes vnebebs “guamisaT¢s misisa, romel<br />
ars eklesia¡” (kol� 1, 24)� xSirad Tavad qristianTa sisxli iqceva Teslad� 15<br />
6� es funqcia episkoposTa xarisxma, romelsac saTaveSi petres memkvidre<br />
udgas, mTeli eklesiis locviTa da TanamSromlobiT unda Seasrulos� funqcia<br />
ki mudam igivea, miuxedavad garemoebisa, Tumca viTarebaTa Sesabamisad<br />
is sxvadasxvagvarad xorcieldeba� amitom gansxvavebebi, romlebic eklesiis<br />
am moRvaweobaSi unda davinaxoT, Cndeba ara Tavad misiis Sinagani bunebidan,<br />
aramed im garemoebaTagan, romelTa viTarebaSic es misia sruldeba�<br />
Tavad es garemoebani an eklesiazea damokidebuli, an xalxze, an jgufebsa<br />
da im adamianebze, romlebzec aris misia mimarTuli� Tumca eklesia moicavs<br />
gamoxsnis saSualebaTa erTobliobasa da sisavses, is mainc yovelTvis<br />
da ucbad ar moqmedebs mTlianad da arc SeuZlia ase moqmedeba� mis moqmedebaSi,<br />
romliTac is saRmrTo gangebulebis (propositum) ganxorcielebas cdilobs,<br />
aris dasabami da safexurebi� metic: warmatebiT wamowyebuli winsvlis<br />
Semdeg mas ukan daxeva uwevs, an is erTgvar naxevrad savse da daukmayofileblebis<br />
mdgomareobaSi imyofeba� rac Seexeba adamianebs, jgufebsa da erebs,<br />
15 TERTULLIANUS, Apologeticum 50, 13: PL 1, 534; CChr� 1, 171�
AD GENTES DIVINITUS<br />
eklesia maT TandaTanobiT aRwevs da msWvalavs, da ase iRebs maT kaTolikur<br />
sisavseSi� nebismier mdgomareobas an statuss unda pasuxobdes Sesabamisi<br />
moqmedebebi an saTanado saSualebebi�<br />
sagangebo wamowyebebi, romelTa saSualebiTac eklesiidan movlenili<br />
mqadagebelni (praecones) mTels samyaroSi dadian, saxarebas qadageben da im<br />
xalxebsa da jgufebSi eklesias amkvidreben, sadac qristesi jer ara swamT,<br />
zogadad “misiebad” iwodeba� isini misioneruli moRvaweobis safuZvelze<br />
sruldeba da, umetes SemTxvevaSi, garkveul teritoriaze xorcieldeba,<br />
romlebsac wmida saydari scnobs� am misiuri moRvaweobis mizani sakuTriv<br />
aris eklesiis evangelizacia da damkvidreba erebsa Tu jgufebSi, sadac mas<br />
jer fesvi ar gaudgams� 16 ase, RmrTis sityvis Teslidan unda aRmocendes<br />
adgilobrivi calkeuli eklesiebi, romlebic mTels samyaroSi sakmarisi<br />
odenobiT iqneba� maT sakuTari Zalebi da simwife unda unda gaaCndeT� maT<br />
eqnebaT sakuTari ierarqia, erTgul erTan erTiani, da sakmarisi damxmare<br />
saSualebebi, romlebic WeSmaritad qristianulad cxovrebis SesaZleblobas<br />
iZleva� maT mTeli eklesiis sasargeblod saerTo saqmeSi Tavisi wvlili<br />
unda Seitanon� aseTi danergvis saSualeba aris ieso qristes saxarebis qadageba,<br />
romlis mauwyeblad ufalma Tavisi mowafeebi mTels samyaroSi waravlina,<br />
raTa adamianebi, RmrTis sityviT meored Sobilni (Sdr� 1petr� 1,<br />
23), naTlobiT eklesias SeuerTdnen, romelic, rogorc ganxorcielebuli<br />
sxeulis sityva, RmrTis sityviTa da evqaristuli puriT sazrdoobs da cxovrobs<br />
(Sdr� saqme 2, 42)�<br />
eklesiis am misiur moRvaweobaSi Tavs iCens sxvadasxva urTierTgadajaWvuli<br />
viTareba: jer wamowyeba da danergva, Semdeg – siaxle da axalgazrdoba�<br />
magram amiT ar sruldeba eklesiis misiuri moRvaweoba: ukve daarsebul<br />
calkeul eklesiebs evaleba am movaleobis gagrZeleba da saxarebis<br />
qadageba calkeuli pirebisTvis, romlebic jer kidev gareT arian�<br />
garda amisa, jgufebi, romelTa SigniTac eklesia trialebs, sxvadasxva<br />
mizezTa gamo xSirad savsebiT icvleba, ise, rom SeiZleba sruliad axali pirobebi<br />
warmoiqmnes� eklesiam unda ganixilos, xom ar moiTxovs es viTarebebi<br />
misi misioneruli moRvaweobis ganaxlebas� garda amisa, viTareba zogjer<br />
iseTia, rom droebiT SeuZlebelia saxarebis uSualod da maSinaTve qadageba�<br />
aseT SemTxvevaSi misionerebma moTminebiT, keTilgonivrulad da amave dros<br />
didi simtkiciT unda daamowmon qristes siyvaruli da sikeTe� uflisTvis<br />
gza maT ase unda moamzadon da erTgvarad misi Tandaswreba uzrunvelyon�<br />
cxadia, rom misioneruli moRvaweoba Tavad eklesiis bunebidan momdinareobs�<br />
is vrceldeba gamomxsnel sarwmunoebaze, afarToebs da srulyofs<br />
mis kaTolikur erTianobas� am moRvaweobas xels uwyobs misive mociquloba,<br />
is asazrdoebs ierarqiis kolegialur grZnobas, mowmobs mis siwmides, avrcelebs<br />
da aviTarebs mas� misioneruli moRvaweoba xalxebSi gansxvavdeba<br />
rogorc samRvdlo moRvaweobisagan erTgulTa wreSi, aseve im wamowyebebisgan,<br />
romlebic qristianTa erTobis aRdgenisken aris mimarTuli� es ori ram<br />
16 ukve wm� Toma laparakobs samociqulo funqciis Sesaxeb, romelic eklesiis damkvidrebaSi<br />
mdgomareobs, Sdr� Sent., lib� 1, dist� 16, q� 1, a� 2 ad 2 et ad 4; a� 3 sol� – ID�, Summa theol. I,<br />
q� 43, a� 7 ad 6: I-<strong>II</strong>, q� 106, a� 4 ad 4� – Cf� BENEDICTUS XV, Maximum illud, 30 nov� 1919: AAS 11 (1919),<br />
pp� 445 et 453� – PIUS XI, Rerum Ecclesiae, 28 febr� 1926: AAS 18 (1926), p� 74� – PIUS X<strong>II</strong>, 30 apr� 1939, ad<br />
Directores OO� PP� MM�; ID�, 24 iun� 1944, ad Directores OO� PP� MM�: AAS 38 (1944), p� 210, rursus in AAS<br />
42 (190), p� 727, et 43 (1951), p� 508� – ID�, 29 iun� 1951 ad clerum indigenum: AAS 40 (1948), p� 374� – ID�,<br />
Evangelii Praecones, 2 iun� 1951: AAS 43 (1951), p� 507� – ID�, Fidei donum, 15 ian� 1957: AAS 49 (1957),<br />
p� 236� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, Princeps pasorum, 28 nov� 1959: AAS 51 (1951), p� 835� – PAULUS VI, hom� 18<br />
oct� 1964: AAS 56 (1964), p� 911� – wm� pontifeqsebi, iseve rogorc mamebi da sqolastikosebi,<br />
xSirad saubroben eklesiis “gavrcelebis” (dilatatione) Sesaxeb: S� THOMAS, Comm. in Matth. 16,<br />
28� – LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Sancta Dei Civitas: ASS (1880), p� 241� – BENEDICTUS XV, encycl� Maximum illud:<br />
AAS 11 (1919), p� 442� – PIUS XI, encycl� Rerum Ecclesiae: AAS 18 (192), p� 65�<br />
269
270<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
umWidroesad aris dakavSirebuli eklesiis misionerul moRvaweobasTan� 17<br />
qristianTa ganyofa xom saxarebis qadagebis uwmidesi miznisTvis sazianoa<br />
da bevrs sarwmunoebisken gzasac uRobavs� amgvarad, misiis aucileblobidan<br />
gamomdinare, yvela monaTluli mowodebulia imisaTvis, rom erT samwysod<br />
Seikribos da saSualeba hqondes erTsulovnad mowmobdes xalxTa winaSe<br />
qristes, Tavisi uflis Sesaxeb� Tu maT jer ar SeuZliaT mowmobdnen erTi<br />
sarwmunoebis Sesaxeb, maSin isini urTierTpativiscemiTa da siyvaruliT<br />
mainc unda iyvnen STagonebulni�<br />
7� am misioneruli moRvaweobis arsi RmrTis nebidan momdinareobs,<br />
“romelsa yovelTa kacTa¡ hnebavs cxoreba¡ da mecnierebasa WeSmaritebisasa<br />
moslva¡� rameTu erT ars RmerTi da erT ars Sua-mdgomel RmrTisa<br />
da kacTa, kaci ieso qriste, romelman misca Tavi T¢si sa£srad yovelTa<br />
sawamebelad JamTa T¢sTa” (1tim� 2, 4-5), “da aravina¡ ars sx¢T cxoreba¡”<br />
(saqme 4, 12)� amitom saWiroa, rom yvelam mas mimarTos� xolo misi Secnoba<br />
eklesiis qadagebiT xdeba� mas da eklesias, romelic misi sxeulia, naTlobiT<br />
unda daukvSirdnen� Tavad qristem “xazi gausva rwmenisa da naTlisRebis<br />
aucileblobas (Sdr� mark� 16, 16; ioan� 3, 5)� amiT man daadastura eklesiis<br />
aucilebloba, romelSic adamianebi naTlisRebiT, rogorc kariT,<br />
Sedian� amitom ver iqnebian gamoxsnilni is adamianebi, romlebmac ician,<br />
rom RmerTma, ieso qristes meSveobiT, daarsa kaTolike eklesia rogorc<br />
aucilebeli ram, magram masSi Sesvla an masSi darCena ara surT�” 18 Rmer-<br />
Ts SeuZlia is adamianebi, romlebmac saxareba Zalauneburad ar ician,<br />
misTvis cnobili gzebiT miiyvanos sarwmunoebasTan, romlis gareSec<br />
SeuZlebelia misi saTno yofa (Sdr� ebr� 11, 6)� da mainc, eklesias akisria<br />
evangelizaciis movaleoba (Sdr� I kor� 9, 16), rac, amave dros, misi wmida<br />
uflebac aris� amitom misioneruli moRvaweoba dResac da yovelTvis<br />
inarCnebs Tavis mniSvnelobasa da aucileblobas�<br />
misi meSveobiT qristes mistikuri sxeuli ganuxrelad ikrebs Zalebs<br />
da maT sakuTari zrdisaTvis moixmars (Sdr� efes� 4, 11-16)� am moRvaweobis<br />
gansaxorcieleblad eklesiis wevrebs is siyvaruli ubiZgebs, romliTac<br />
maT RmerTi uyvarT da romliTac yvela adamianebTan urTierToba<br />
surT rogorc awmyo, aseve momavali cxovrebis sulier RirebulebaTa<br />
sferoSi�<br />
dabolos, am misioneruli moRvaweobis meSveobiT RmerTi srulad aris<br />
gandidebuli, radganac adamianebi Segnebulad da srulad iReben mis gamomxsnel<br />
saqmes, romelic man qristeSi aRasrula� am moRvaweobis meSveobiT<br />
sruldeba saRmrTo ganzraxva (propositum), romelsac qriste morCilad<br />
da siyvaruliT emsaxura sadideblad mamisa, romelmac moavlina igi, 19 raTa<br />
mTelma kacobriobam RmrTis erTi eri Seadginos, Seirwyas qristes erT<br />
sxeulad da aigos suli wmidis erT taZrad� cxadia, rom es yvelaferi Zmur<br />
Tanxmobas mogvagonebs, pasuxobs yvela adamianis Sinagan miswrafebas� ase<br />
aRsruldeba, WeSmaritad, Semoqmedis ganzraxva, romelmac adamiani Tavis<br />
xatad da msgavsad Seqmna, rodesac yvela, vinc adamianur bunebas aris nazia-<br />
17 misioneruli moRvaweobis es cneba realurad moicavs laTinuri amerikis is nawilebsac,<br />
romlebSic ar arsebobs saTanado ierarqia da romlebic ar xasiaTTdeba qristianul<br />
cxovrebis simwifiT an saxarebis sakmarisi qadagebiT� scnobs Tu ara wmida saydari<br />
am teritoeriebs misionerul teritoriebad, <strong>kreba</strong>ze damokidebuli ar aris� amitom iq,<br />
sadac laparakia kavSirze misioneruli moRvaweobis cnebasa da garkveul teritorias Soris,<br />
sagangebod iTqmis, rom aseTi moRvaweoba xorcieldeba “ZiriTadad” garkveul teritoriebze,<br />
romlebsac wmida saydari scnobs�<br />
18 CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 14�<br />
19 Sdr� ioan� 7, 18; 8, 30 da 44; 8, 50; 17, 1�
AD GENTES DIVINITUS<br />
rebi, suli wmidis mier qristeSi aRorZinebuli, RmrTis didebis erTsulovnad<br />
mWvreteli, SeZlebs Tqvas: „mamao Cveno“� 20<br />
8� misionerulis moRvaweoba Tavad adamianur bunebasTanac da mis miswrafebebTan<br />
mWidrod aris dakavSirebuli� qristes gamovleniT eklesia adamianebs<br />
gamoucxadebs namdvil WeSmaritebas maTi mdgomareobisa da mTeli<br />
mowodebis Sesaxeb, radgan qriste aris dasabami da nimuSi im ganaxlebuli<br />
kacobriobisa, romelic gamsWvalulia Zmuri siyvaruliT, gulrwfelobi-<br />
Ta da mSvidobis suliT, romliskenac yvela miisrafvis� qriste, da eklesia,<br />
romelic mis Sesaxeb evangeluri qadagebiT mowmobs, yovelgvar rasobriv da<br />
erovnul niSanze maRla dgas, ise, rom veravin da versad miiCnevs maT ucxoebad�<br />
21 Tavad qriste aris WeSmariteba da gza, romlebsac evangeluri qadageba<br />
yvelas gamoucxadebs, roca yvelas yuramde qristes es sityvebi miaqvs:<br />
„SeinaneT da grwmenin saxarebisa¡“ (mark� 1, 15)� xolo radganac „romelsa<br />
ara hrwmenes, awve dasjil ars“ (ioan� 3, 18), amitom qristes sityvebi aris<br />
erTdroulad sityvebi gansjisa da wyalobisa, sikvdilisa da sicocxlisa�<br />
radgan mxolod Zvelis mokvdinebiT SegviZlia cxovrebis ganaxlebamde mivideT�<br />
es exeba, upirveles yovlisa, adamianebs, magram agreTve ama qveynis<br />
sxvadasxva Rirebulebebs, romlebac rogorc adamianis codvis, aseve saRmr-<br />
To kurTxevis daRi adevT: „rameTu yovelTa Sescodes da daklebul arian<br />
didebisagan RmrTisa“ (rom� 3, 23)� TavisTavad aravin ar Tavisufldeba codvisagan<br />
da ar amaRldeba Tavis Tavze maRla, aravin Tavisufldeba srulad<br />
Tavisi uZlurebisgan, martoobisgan an monobisgan; 22 yvelas sWirdeba qriste<br />
rogorc nimuSi, moZRvari, ganmaTavisuflebeli, gamomxsneli, cxovelmyofeli�<br />
kacobriobis istoriaSi, Tundac warmavalSi, saxareba WeSmaritad iyo<br />
Tavisuflebisa da winsvli safuari� is ganuwyvetliv warmogvidgeba Zmobis,<br />
erTobisa da mSvidobis safuarad� tyuilad ar aris, rom erTgulebi qristes<br />
pativiT moixsenieben rogorc „erTa molodins da maT gamomsxnels�“ 23<br />
9� maSasadame, misioneruli moRvaweobis dro aris uflis pirvel da meore<br />
moslvas Soris, rodesac eklesia, oTx qarTagan RmrTis sasufevelSi mosa-<br />
20 am sinTezuri azrisTvis ix� wm� ireneosi, de Recapitulatio� Sdr� agreTve HYPPOLYTUS,<br />
De Antichriste 3: „mas yvela surs, yvelas gamoxsna nebavs da, unda, yvela RmrTis Svilebad<br />
gaxados� igi mouwodebs yvela wmidans, erTi srulyofili adamiani Seadginon“: PG 10, 732;<br />
GCS Hippolyt� I, 2, p� 6� – ID�, Benedictiones Iacob, 7: TU, 38-1, p� lin� 4 ss� – ORIGENES, In Ioann., I, n� 16:<br />
“RmrTis Semecneba iqneba erTaderTi saqme maTi, vinc RmerTTan miva im sityvis winamZRolobiT,<br />
romelic aris RmerTTan, raTa yvela Svili safuZvlianad aRizardos mamis Sesacnobad,<br />
ise, rogorc exla mxolod Zem icis mama“: PG 14, 49; GCS Orig� IV, 20� – S� AUGUSTINUS,<br />
De serm. Domini in monte, I, 41: „gviyvardes is, ramac SeiZleba migviyvanos im samefobde, sadac<br />
aravin ityvis: mamao Cemo, aramed sadac yvela etyvis erT RmerTs: mamao Cveno“: PL 34, 1250�<br />
– S� CYRILLUS ALEX�, In Ioann. I: “yvelani varT qristeSi da saerTo adamianuri pirovneba<br />
masSi xelaxla cocxldeba� amitom iwodeba is axal adamad��� Cvens Soris mkvidrobda igi,<br />
romelic bunebiT aris Zed da RmerTi; amitom mis sulSi SevZaxebT: abba, mamao! xolo sityva<br />
mkvidrobs yvelas Soris erT taZarSi, romelic man CvenTvis da Cvengan miiRo, raTa yvela<br />
Tavis TavSi hyavdes da yvela erT sxeulSi, rogorc pavle ambobs, mamasTan Searigos”: PG 73,<br />
161-164�<br />
21 BENEDICTUS XV, encycl� Maximum illud: AAS 11 (1919), p� 445: “rogorc RmrTis eklesia<br />
aris sayovelTao (“kaTolikuri”) da ar aris ucxo arcerTi xalxisa Tu eris mimarT���”<br />
– Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater etMagistra: “saRmrTo samarTliT eklesia yvela xalxs<br />
swvdeba��� is TiTqos Tavis Zalas STaasxams ama Tu im eris venebSi, amitom arc aris da arc<br />
miaCnia Tavis Tavi am erisaTvis garedan moxveul raRac instituciad��� amitom isini adgenen<br />
da srulyofen yvelafers, rac miaCniT, rom aris kargi da patiosani”: AAS 53 (1961), p�<br />
444�<br />
22 Sdr� S� IRENAEUS, Adv. Haer., <strong>II</strong>I, 15, 3: PG 7, 919: „isini WeSmaritebis mqadageblebi da<br />
Tavisuflebis mociqulebi iyvnen�“<br />
23 Ant� O, 23 dekemberi�<br />
271
272<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
vlad Seikribeba� 24 xolo uflis moslvamde yvela erebSi saxarebis qadageba<br />
aris saWiro (Sdr� mark� 13, 10)�<br />
misioneruli moRvaweoba – arc meti, arc naklebi – aris saRmrTo<br />
ganzraxvis gamocxadeba anu epifania da ganxorcieleba samyarosa da mis<br />
istoriaSi, romelSic RmerTi misiis meSveobiT cxadad aRasrulebs gamoxsnis<br />
istorias� qadagebis sityviTa da saidumloTa aRsrulebiT, romel-<br />
Ta centri da mwvervali uwmidesi evqaristia aris, es moRvaweoba qristes,<br />
rogorc gamoxsnis Semoqmeds, Tandamswred xdis� yovelive WeSmaritsa da<br />
madliers (rasac erebi uwinac ukve ganicdidnen rogorc RmrTis erTgvari<br />
dafarul Tandaswrebas), es moRvaweoba aTavisuflebs mavne gavlenebigan<br />
da ubrunebs qristes – Tavis Semqmnels, romelic amarcxebs eSmakis<br />
batonobas da danaSaulTa mravalferovnebis borotebas Seakavebs� amgvarad,<br />
yvelafero keTili, adamianTa gulsa da gonebaSi, xalxTa wes-CveulebebSi<br />
daTesili, ara marto ar iRupeba, aramed ganikurneba, amaRldeba<br />
da sruldeba RmrTis sadideblad, eSmakis Sesarcxvenad da adamianis saki-<br />
TildReod� 25 amgvarad, misi meSveobiT misioneruli moRvaweoba esqatologiuri<br />
sisrulisaken: 26 im zomamde da dromde miiswrafvis, “romelniigi<br />
mamaman dasxna T¢siTa £elmwifebiTa” (saqme 1, 7)� ase vrceldeba RmrTis<br />
eri, romlis mimarTac iyo winaswarmetyvelurad naTqvami: “gaafarTove<br />
Seni karvis adgili da gadaWime Seni Cardaxebis gadasaxuravni� nu dainaneb!”<br />
(es� 54, 2); 27 izrdeba mistikuri sxeuli qristes asakis savsebis zomamde<br />
(Sdr� efes� 4, 139), da izrdeba sulieri taZari, sadac RmerTs Tayvans<br />
scemen sulsa da WeSmaritebaSi (Sdr� ioan� 4, 23), “aRSenebul safuZvelsa<br />
zeda mociqulTasa da winawarmetyueTasa, romlisa Tav sakidurTa misTa<br />
ars qriste ieso” (efes� 2, 20)�<br />
Tavi <strong>II</strong><br />
Tavad samisionero saqme<br />
10� eklesia qristem moavlina, raTa man RmrTis siyvaruli yvela adamiansa<br />
da ers gamoucxados da gauziaros� eklesias esmis, rom mas jer kidev win aqvs<br />
udidesi misioneruli saqme� or miliard adamians (maTi ricxvi sul ufro<br />
izrdeba), romlebic stabiluri kulturuli kavSirebiT, Zveli religiuri<br />
tradiciebiT da socialuri urTierTobebis mtkice jaWvebiT did da mtkice<br />
jgufebad arian gaerTinebulni, jer ar smenia saxarebiseuli uwyeba an sul<br />
exlaxan gaigones� zogierTi maTgani erTerT did religias misdevs, sxvebisTvis<br />
Tavad RmrTis cnebac ucxoa, zogi sulac aSkarad uaryofs mis arsebobas,<br />
metic: zogjer ewinaaRmdegeba kidec mas� eklesiam rom yvelas gamoxsnis<br />
saidumlo da RmrTisgan boZebuli cxovreba moutanos, is yvela jgufSi imave<br />
motiviT unda Sevides, romliTac Tavad qriste Tavisi ganxorcielebiT<br />
im adamianTa socialur da kulturul garemos daukavSirda, romlebTanac<br />
Tavad cxovrobda�<br />
24 Sdr� maT� 24, 31� – Didaché, 10, 5: FUNK I, 32�<br />
25 CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 17� – S� AUGUSTINUS, De Civ. Dei, 19, 17: PL 41,<br />
646� – S� C� DE PROPAGANDA FIDE, Istructio: Collectanea I, n� 135, p� 42�<br />
26 origenes Tanaxmad, saxarebis qadageba saWiroa am samyaros dasasrulamde: Hom. in<br />
Lc. XXI: GCS Orig� IX, 136, 21 ss� – ID�, In Matth. comm. ser. 39: ibid� XI, 75, 25 ss�; 76, 4 ss� – ID�, Hom. in<br />
Ierem. <strong>II</strong>I, 2: ibid� V<strong>II</strong>I, 308, 29 ss� – S� THOMAS, Summa theol. I-<strong>II</strong>, q� 106, a� 4 ad 4�<br />
27 S� HILARIUS PICT�, In Ps. 14: PL 9, 301� - CAES�, In Isaiam, 54, 2-3: PG 24: 462-463� – S� CYRIL-<br />
LUS ALEX�, In Isaiam V, cap� 54, 1-3: PG 70, 1193�
I. qristianuli mowmoba<br />
AD GENTES DIVINITUS<br />
11� adamianTa eklesia aseT jgufebSi Tavisi Svilebis meSveobiT unda<br />
monawileobdes, romlebic amave jgufebebSi cxovroben an maTTan arian movlinebulni�<br />
yvela qristes erTguli, sadac ar unda cxovrobdes is, Tavisi<br />
cxovrebis magaliTiTa da sityvis mowmobiT ise unda warmoadgendes axal<br />
adamians, romelic naTlobiTa da suli wmidiT Semoses (am ukanasknelma isini<br />
mironcxebiT ganamtkica), rom sxvebma maTi saqmeebis xilviT mama adidon<br />
(Sdr� maT� 5, 16) da ufro srulyofilad Caswvdnen adamianuri cxovrebis We-<br />
Smarit arssa da adamianTa urTierTobis sayovelTao kavSirebs�<br />
qristes Sesaxeb nayofieri mowmobisaTvis isini unda gaerTiandnen am<br />
adamianebTan pativiscemasa da siyvarulSi, sakuTari Tavi gaacnobieron<br />
adamianTa im jgufis wevrebad, sadac isini cxovroben, monawileoba mii-<br />
Ron kulturul da socialur cxovrebaSi sxvadasxva, adamianisaTvis Cveuli,<br />
kavSiriTa da saqmianobiT� isini ufro axlo unda gaecnon maT erovnul<br />
da religiur tradiciebs, sixaruliTa da pativiscemiT gamoavlinon maTSi<br />
dafaruli sityvis fesvebi� amasTanave maT yuradReba unda miaqcion Rrma<br />
cvlilebebs, romlebic xalxSi xdeba, da izrunon imisaTvis, rom Cveni Tanamedroveni,<br />
amJamindeli samyaros mecnierebiTa da teqnikiT metismetad<br />
dakavebulni, ki ar ganudgnen saRmrTo saqmeebs, aramed piriqiT, ufro didi<br />
surviliT aRiZran RmrTivgamocxadebuli WeSmaritebisa da siyvarulis mimarT�<br />
Tavad qristem gamoscada adamianTa guli da WeSmaritad adamianuri<br />
saubris gziT isini saRmrTo naTelTan miiyvana; aseve misma mowafeebma, qristes<br />
suliT Rrmad gamsWvalulebma, is adamianebi unda Seicnon, romelTa<br />
Sorisac Tavad cxovroben, da maTTan isaubron, raTa gulrwfeli da momTmeni<br />
dialogiT Seicnon, ra simdidreebi uboZa xalxebs mowyale RmerTma� amave<br />
dros, isini unda Seecadon, es simdidreebi saxarebiseuli naTliT gaanaTon,<br />
gaaaTavisuflon da RmrTis – macxovris sasufevelSi miitanon�<br />
12� qristes erTgulTa Tandaswreba adamianTa gaerTianebebSi im siyvaruliT<br />
unda suldgmulobdes, romliTac RmerTma Cven Segviyvara� mas xom surs, rom<br />
Cvenc erTmaneTi imave siyvaruliT gviyvardes (Sdr� 1ioan� 4, 11)� qristianuli<br />
siyvaruli marTlac yvelaze vrceldeba, rasis, socialuri Tu religiuri mdgomareobis<br />
ganurCevlad� is ar elis arc mogebas, arc madlierebas� rogorc<br />
RmerTma Segviyvara uangaro siyvaruliT, aseve erTgulebma Tavisi siyvaruliT<br />
unda izrunon adamianisaTvis da is imave mizanswrafviT uyvardeT, romliTac<br />
RmerTma moiZia adamiani� qriste xom yvela qalaqsa da dabas Semoivlida, kurnavda<br />
yovelgvar uZlurebasa da sneulebas RmrTis sasufevlis mosvlis niSnad<br />
(Sdr� maT� 9, 35; saqme 10, 38), raTa eklesiac Tavisi Svilebis saSualebiT nebismieri<br />
mdgomareobis adamianebTan gaerTianebuliyo, gansakuTrebiT Ratakebebsa da<br />
tanjulebTan, da siamovnebiT maTTvis Tavi gaeRo (Sdr� 2kor� 12, 15)� is iziarebs<br />
maT sixarulsa da tkivilebs, icis maTi cxovrebis miswrafebebi da gamocanebi,<br />
da TanaugrZnobs maT sikvdilis SiSSi� mas surs, mSvidobis maZieblebs Zmuri dialogiT<br />
upasuxos, saxarebidan mSvidoba da naTeli moutanos�<br />
qristes erTgulebma ZalRone ar unda daiSuron da yvelasTan iTanam-<br />
Sromlon, raTa ekonomikuri da socialuri saqmeebi sworad warmarTon� maT<br />
gansakuTrebuli mzrunveloba unda gamoiCinon bavSvebisa da axalgazrdebis<br />
aRzrdis mimarT sxvadasxva skolebSi, romlebic unda ganvixiloT ara marto<br />
qristinuli axalgazrdobis momzadebisa da winsvlis saSualebad, aramed<br />
adamianebisTvis gaweul Zalze Rirebul samsaxurad, gansakuTrebiT ganvi-<br />
Tarebad qveynebSi, rac emsaxureba adamianuri Rirsebis amaRlebas da adamianisaTvis<br />
ufro Sesaferisi pirobebis Seqmnas� garda amisa, maT monawileo-<br />
273
274<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
ba unda miiRon im erTa mcdelobaSi, romlebic ebrZvian SiSs, umecrebasa<br />
da avadmyofobebs, cdiloben cxovrebis pirobebis gaumjobesebasa da samyaroSi<br />
mSvidobis ganmtkicebas� am moRvaweobaSi erTgulebs Zalze surT<br />
gonivruli daxmarebis gaweva kerZo, sajaro, samTavrobo da saerTaSoriso<br />
instituciebis, agreTve qristianuli da araqrsitianuli religiuri sazogadoebebis<br />
wamowyebebSi�<br />
eklesias araviTar SemTxvevaSi ar surs Caerios miwieri qalaqis marTvaSi�<br />
is TavisTvis sxva araviTar Zalauflebas ar moiTxovs, garda imisa, rom Rmr-<br />
Tis SewevniT, siyvaruliTa da erTguli msaxurebiT adamianebs emsaxuros<br />
(Sdr� maT� 20, 26; 23, 11)� 28<br />
Tavisi cxovrebiTa da moRvaweobiT qristes mowafeebi mWidrod arian<br />
adamianebTan dakavSirebuli� maT imedi aqvT, rom adamianebs moutanen<br />
WeSmarit mowmobas qristes Sesaxeb, da iRvaweben maTi gamoxsnisaTvis,<br />
iqac ki, sadac ver SeZleben qristes srulyofilad uwyebas� isini mxolod<br />
adamianTa materialul progressa da keTildReobas ki ar misdeven,<br />
aramed xels uwyoben maT Rirsebasa da Zmur erTobas, aswavlian religiuri<br />
da moraluri WeSmaritebebis Sesaxeb, romlebic qristem Tavisi<br />
naTliT gaabrwina, da ase, TandaTanobiT, ufro metad xsnian RmrTisaken<br />
mimaval gzas� ase iReben adamianebi daxmarebas, raTa RmrTisa da moyvasisadmi<br />
siyvarulis meSveobiT gamoxsnas miaRwion� ase iwyebs naTebas qristes<br />
saidumloeba, romelSic axali adamiani Cndeba, romelic RmrTis<br />
mixedviT aris Seqmnili (Sdr� efes� 4, 24), da romelSic RmrTis siyvaruli<br />
cxaddeba�<br />
<strong>II</strong>. saxarebis qadageba da RmrTis eris Se<strong>kreba</strong><br />
13� yvelgan, sadac RmerTi sityvis kars aRebs qristes saidumloebis sa-<br />
Tqmelad (Sdr� kol� 4, 3), yvela adamians (Sdr� mark� 16, 15) gabedulad da dabejiTebiT<br />
(Sdr� saqme 4, 13� 29� 31; 9, 27� 28; 13, 46; 14, 3; 19, 8; 26, 26; 28, 31; 1Tes�<br />
2, 2; 2kor� 3, 12; 7, 4; fil� 1, 20; efes� 3, 12; 6, 19, 20) unda euwyos RmerTi cxoveli<br />
da is, vinc man yvelas gamosaxsnelad moavlina, ieso qriste (Sdr� 1Tes� 1,<br />
9-10; 1kor� 1, 18-21; gal� 1, 31; saqme 14, 15-17; 17, 22-31), raTa araqristianebma,<br />
romlebsac suli wmida Tavis guls ganuRebs (Sdr� saqme 16, 14), irwmunon da<br />
nebiT moiqcnen uflisken da gulrwfelad Seudgnen mas, radgan is aris “gza,<br />
WeSmariteba da cxovreba” (ioan� 14, 6) da Seasrulebs maT yovelgvar sulier<br />
molodins, metic: maT usazRvrod gadaaWarbebs�<br />
es moqceva, ra Tqma unda, unda ganvixiloT rogorc dawyebiTi� amasTanave,<br />
is sakmarisia, rom adamianma codvas zurgi aqcios da Sevides saRmrTo siyvarulis<br />
saidumloebaSi� xolo RmerTi mas mouwodebs, piradi urTierToba hqondes<br />
masTan qristeSi� marTlac, RmrTis madlis moqmedebiT, axladmoqceuli (neoconversus)<br />
Seudgeba sulier gzas, romliTac is ukve rwmeniT urTierTobs sikvdilisa<br />
da aRdgomis saidumloebasTan da gadadis Zveli adamianidan axali adamianisken,<br />
romelic srulyofilia qristeSi (Sdr� kol� 3, 5-10; efes� 4, 20-24)� es gadasvla,<br />
romelsac mohyveba azrTa da zne-CveulebaTa TandaTaobiTi cvlileba,<br />
unda gamovlindes Tavis socialur SedegebSi da nelnela ganviTardes kaTakmevlobis<br />
(catechumenatis) dros� ufali, romlisac swamT, aris niSani dapirispirebisa<br />
(contradictionis) (Sdr� luk� 2, 34; maT� 10, 34-39), amitom moqceuli adamiani<br />
xSirad ganicdis ganxeTqilebebsa da ganSorebebs, magram man is sixarulic icis,<br />
romelsac mas RmerTi usazRvrod aniWebs (Sdr� 1Tes� 1, 6)�<br />
eklesia mkacrad krZalavs vinmes sarwmunoebasTan miyvanas iZulebiTa Tu<br />
moxiblviT, uRirsi saSualebebis gamoyenebis safuZvelze� meores mxriv, is<br />
28 Sdr� PAULUS VI, allocutio die 21 nov� 1964 in Concilio habita: AAS 56 (1964), p� 1013�
AD GENTES DIVINITUS<br />
dabejiTebiT icavs yoveli adamianis uflebas, ar iqnas moridebuli sarwmunoebas<br />
usamarTlo devniT� 29<br />
uZvelesi saeklesio wesis Tanaxmad, unda ganxilul iqnas moqcevis motivebi<br />
da, Tu aucilebelia, maTi ganwmeda moxdes�<br />
14� vinc qristes rwmena RrTisagan eklesiis meSveobiT miiRo, 30 kaTakmevlobaSi<br />
liturgiuli ceremoniebiT daiSveba� is gulisxmobs ara marto dogmatebisa<br />
da miTiTebebis gadmocemas, aramed mTeli qristianuli cxovrebis swavlebas<br />
da saTanado xangrZlivobis mosamzadebel periods, riTac mowafeebi<br />
moZRvar qristesTan arian erTobaSi� kaTakmevelni saTanadod unda vaziaroT<br />
gamoxsnis saidumloebas da saxarebiseuli zne-Cveulebebisa da wmida wesebis<br />
praqtikiT, romlebic droSi erTmaneTis miyolebiT sruldeba, 31 SeviyvanoT<br />
RmrTis eris sarwmunoebis, liturgiisa da siyvarulis cxovrebaSi�<br />
Semdgom, qristianuli ziarebis saidumloTa meSveobiT wyvdiadis Zal-<br />
Tagan gaTavisuflebulni (Sdr� kol� 1, 13), 32 qristesTan erTad mkvdarni, masTan<br />
erTad damarxulni da aRmdgarni (Sdr� rom� 6, 4-11; kol� 2, 12-13; 1petre<br />
3, 21-22; mark� 16, 16), isini iReben Svilobis suls (Sdr� 1Tes� 3, 5-7; saqme 8,<br />
14-17) da mTlianobaSi RmrTis erTan erTad aRniSnaven uflis sikvdilisa da<br />
aRdgomis xsovnas�<br />
sasurvelia, rom liturgia didi marxvis da aRdgomis dros ise Seicvalos,<br />
rom man kaTakmevlebis suli mimarTos saaRdgomo saidumloebis aRsaniSnavad�<br />
maTi sazeimo Sesrulebisas isini naTlobis meSveobiT qristeSi<br />
aRorZindebian�<br />
magram am qristianuli ziarebisTvis kaTakmevlebs Soris ara marto katexistebi<br />
an mRvdlebi unda zrunavdnen, aramed erTgulTa mTeli sakrebulo,<br />
gansakuTrebiT naTliebi (patrinis), raTa kaTakmevlebi imTaviTve grZnobdnen,<br />
rom isini RmrTis ers ekuTvnian� eklesiis cxovreba aris samociqulo,<br />
amitom evangelizaciisa da eklesiis Senebis mizniT kaTakmevlebma unda iswavlon<br />
aqtiuri TanamSromloba, rac maTi cxovrebis mowmobiTa da sarwmunoebis<br />
aRsarebiT xorcieldeba�<br />
dabolos, naTlad unda ganisazRvros kaTakmevlebis iuridiuli statusi<br />
axal kodeqsSi� isini xom ukve dakavSirebulni arian eklesiasTan, 33 , ukve<br />
qristes saxlisani arian 34 da xSirad ukve ewevian sarwmunoebiT, imediTa da<br />
siyvaruliT savse cxovrebas�<br />
<strong>II</strong>I. qristianuli sakrebulos Seqmna<br />
15� suli wmida, romelic yvela adamians sityvis Teslebisa da saxarebis<br />
qadagebis meSveobiT qristesken mouwodebs da gulebSi sarwmunoebis<br />
morCilebas aRZravs, naTlobis wyaros wiaRSi axali cxovrebisTvis Sobs<br />
maT, visac qristesi swams, da maT krebs RmrTis erTian erad, romelic<br />
aris “naTesavi rCeuli, sameufo¡ samRvdelo¡, Tesli wmida¡, eri mogebuli”<br />
(1petre 2, 9)� 35<br />
29 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Declar� de libertate religiosa, n� 2, 4, 10� – ID�, Const� past� de Ecclesia in<br />
mundo huius temporis, n� 21�<br />
30 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 17�<br />
31 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� de Sacra Liturgia, n� 64-65�<br />
32 eSmakisa da wyvdidis monobisagan gaTavisuflebisTvis saxarebaSi Sdr� maT� 12,<br />
28; ioan� 8, 44; 12, 31 (Sdr� 1ioan� 3, 8; efes� 2, 1-2)� – naTlobis liturgiaSi Sdr� romauli<br />
rituali�<br />
33 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 9�<br />
34 Sdr� S� AUGUSTINUS, Tract. in Ioann. 11, 4: PL 35, 1476<br />
35 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 9�<br />
275
276<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
amitom misionerebma, RmrTis TanaSemweebma (Sdr� 1kor� 3, 9), unda daarson<br />
erTgulTa sakrebuloebi, Rirsni im mowodebisa, romliTac arian mowodebulni<br />
(Sdr� efes� 4, 1), romlebic aRasruleben maTTvis mindobil samRvdelmsaxuro,<br />
winaswarmetyvelur da sameufo funqciebs� ase iqceva qristianuli<br />
sakrebulo samyaroSi RmrTis Tandaswrebis niSnad: evqaristuli msxverpliT<br />
is qristesTan erTad ganuwyvetliv mamasTan gadadis, 36 gulmodgined<br />
sazrdoobs saRmrTo sityviT 37 da qristes mowmobs; 38 da bolos, mas siyvaruli<br />
amoZravebs da samociqulo suli aRagznebs� 39<br />
qristianuli sakrebulo imTaviTve ise unda Camoyalibdes, rom Tavisi<br />
moTxovnilebebis dakmayofileba TviTonve SeZlos�<br />
erTgulTa am sakrebulos, Tavisi xalxis kulturuli memkvidreobiT<br />
mdidars, Rrmad aqvs erSi fesvebi gamdgari: dae, ayvavdnen saxarebiseuli<br />
suliT gamsWvaluli ojaxebi 40 da maT Sesaferisi skolebi daexmaron� unda<br />
daarsdes asociaciebi da jgufebi, romelTa meSveobiT saeroTa mociquloba<br />
SeZlebda, mTeli sazogadoeba evangeluri suliT ganemsWvala� dae, sxvadasxva<br />
wesis kaTolikeebs Soris siyvaruli brwinavdes� 41<br />
ekumenuri suli unda sufevdes neofitebs Sorisac, romlebic darwmunebulni<br />
unda iyvnen, rom Zmebi, romlebsac qriste swamT, qristes mowafeebi<br />
arian, naTlobiT aRorZinebulni, romlebic RmrTis eris uricxv sikeTeebs<br />
eziarebian� ramdenadac amis saSualebas religiuri garemo iZleva, imdenad<br />
unda ganviTardes ekumenuri moRvaweoba, ise, rom kaTolikeebma Tavidan<br />
airidon yovelgvari indeferentuloba da ganurCeveli aRreva, agreTve<br />
arajansaRi Sejibri, da SeZlebisdagvarad ganaxorcielon RmrTisa da ieso<br />
qristesadmi rwmenis saerTo aRsareba xalxTa winaSe� maT unda SeZlon Zmuri<br />
TanamSromloba maTgan gamijnul ZmebTad socialur, teqnikur, kulturul<br />
da religiur saqmeebSi, ekumenizmis Sesaxeb dekretis normaTa Sesabamisad�<br />
maT, upirveles yovlisa, qristes gamo – is maTi saerToO ufalia – unda iTanamSromlon:<br />
dae, misma saxelma isini gaaerTianos! es TanamSromloba ar unda<br />
damyardes mxolod kerZo pirTa Soris, aramed, adgilobrivi ordinariusis<br />
gansjis Tanaxmad, agreTve eklesiebsa Tu saeklesio sakrebuloebsa da maT<br />
saqmeebs Sorisac�<br />
qristes erTgulni, xalxTagan Sekrebilni da eklesiaSi gaerTianebulni,<br />
„sxva adamianebisgan ar gansxvavdebian arc mmarTvelobiT, arc sityviT, arc<br />
cxovrebis politikuri instituciebiT“� 42 amitom maT unda icxovron Rmr-<br />
Tisa da qristesTvis, sakuTari xalxis Rirseuli wes-Cveulebebis mixedviT�<br />
rogorc keTil moqalaqeebs, maT WeSmaritad da qmediTad unda uyvardeT<br />
samSoblo� amave dros, maTTvis sruliad ucxo unda iyos sxva rasebisadmi<br />
siZulvili da gadaWarbebuli nacionalizmi� maT xeli unda Seuwyon adamian-<br />
Ta Soris sayovelTao siyvaruls�<br />
yovelive amis misaRwevad mniSvnelovanni arian da gansakuTrebul yuradRebas<br />
imsaxureben saero pirebi, anu qristes erTgulni, romlebic qristesTan<br />
naTlobiT arian Serwymulni (incorporati) da samyaroSi cxovroben� es maTi<br />
amocanaa: qristes suliT gamsaWvalulebma, warmavali saqmeebi safuariviT<br />
Signidan unda ganasulieron da moawesrigon, raTa isini mudam qristes Tanaxmad<br />
xorcieldebodes� 43<br />
36 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 10, 11, 34�<br />
37 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de divina Revelatione, n� 21�<br />
38 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 12; 35�<br />
39 Sdr� iqve, 23, 26�<br />
40 Sdr� iqve, 11, 35, 41�<br />
41 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Ecclesiis orientalibus, n� 30�<br />
42 Sdr� Epist. ad Diognetum, 5: PG 2, 1173� – Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 38�<br />
43 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 32� – ID�, Decr� de Apostolatu laicorum.
AD GENTES DIVINITUS<br />
amasTanave, ara kmara, rom qristiani xalxi imyofebodes da ganmtkicebuli<br />
iyos romelime erSi� arc is kmara, rom man mociquloba magaliTiT ganaxorcielos�<br />
is imisTvis mtkicdeba da imis gamo imyofeba ama Tu im adgilas,<br />
rom sityviTa da saqmiT auwyos qriste Tavis ara-qristian Tanamoqalaqeebs<br />
da maT qristes srulad miRebis saqmeSi Seewios�<br />
amasTanave, eklesiis damkvidrebisa da qristianuli sakrebulos zrdisaTvis<br />
aucilebelia sxvadasxva msaxureba, romlebic saRmrTo mowodebiT<br />
Tavad erTgulTa erTobidan warmoiqmna� isini gulmodgine mzrunvelobas,<br />
mxardaWerasa da xelSewyobas saWiroeben� maT ganekuTvneba mRvdelmsaxur-<br />
Ta, diakonTa da katexistTa msaxureba, agreTve kaTolikuri moRvaweoba�<br />
mowese kacebi da qalebi locviT Tu qmediTi saqmiT garkveul movaleobas<br />
asruleben� is imisTvis aris aucilebeli, rom qristes meufeba sulebSi<br />
damkvidrdes, ganmtkicdes da ufro farTod gavrceldes�<br />
16� eklesia didi sixaruliT madlobas ambobs samRvdelmsaxuro mowodebis<br />
im aRuracxeli niWisTvis, romelic RmerTma qristesken axladmoqceul<br />
xalxTa Soris amden axalgazrdas arguna� eklesia xom ufro mtkice fesvebs<br />
gaidgams adamianTa nebismier jgufSi, Tu erTgulTa sxvadasxva sakrebulos<br />
Tavisi wevrebidan eyolebaT gamoxsnis msaxurebi episkoposTa, mRvdelTa<br />
da diakonTa xarisxSi� isini Tavis Zmebs unda emsaxurebodnen, ise, rom axalma<br />
eklesiebma Tavis samRvdeloebasTan erTad TandaTanobiT diocezuri<br />
struqtura SeiZinon�<br />
is, rac mocemulma <strong>kreba</strong>m samRvdelmsaxuro mowodebisa da momzadebis<br />
Sesaxeb daadgina, wmidad unda iyos daculi iq, sadac eklesia pirvelad mkvidrdeba,<br />
da iq, sadac axali eklesiebi iqmneba� gansakuTrebuli yuradReba<br />
unda mieqces sulier momzadebas: is mWidrod unda iyos dakavSirebuli samoZRvro<br />
da samRvdlo momzadebasTan� is saxarebis Tanaxmad cxovrebasac<br />
unda gulisxmobdes, sakuTari pirovnuli Tu ojaxuri interesebisgan damoukideblad,<br />
agreTve imas, rac eklesiis saidumloebis Sinagani grZnobis<br />
ganviTarebas niSnavs� maSasadame, isini SesaniSnavad iswavlian, rogor miuZRvnan<br />
mTlianad Tavi qristes sxeulis msaxurebasa da saxarebis saqmes, gahyvnen<br />
Tavis episkoposs rogorc misi erTguli TanaSemweni da Tavis TanamoZmeebTan<br />
erTad saerTo saqme akeTon� 44<br />
am saerTo miznis misaRwevad aRsazrdelTa mTeli momzadeba gamoxsnis<br />
Suqze unda mimdinareobdes, ise, rogorc es wmida werilSia mocemuli� qristesa<br />
da adamianTa gamoxsnis saidumloeba maT liturgiaSi unda hpovon da<br />
amiT icxovron� 45<br />
samRvdelmsaxuro (maT Soris samRvdlo da praqtikuli) momzadebis<br />
es saerTo moTxovnilebebi, krebis normebis Tanaxmad, 46 unda Sesabamebodes<br />
mocemuli xalxis miswrafebas garkveuli tipis azrovnebisa da<br />
moqmedebisken� aRsazrdelTa goneba ise unda gaixsnas da daixvewos, rom<br />
maT SeZlon Tavisi xalxis kulturis ukeTesad Secnoba da Sefaseba� filosofiur<br />
da Teologiur disciplinebSi isini unda Caswvdnen im principebs,<br />
romlebic aris safuZveli gansxvavebisa, erTis mxriv, maT sakuTar<br />
tradiciebsa da religias, meores mxriv ki qristianul religias Soris� 47<br />
amasTanave, samRvdelmsaxuro momzadeba unda iTvaliswinebdes mocemuli<br />
regionis samRvdlo moTxovnilebebs: aRsazrdelebma unda iswavlon<br />
istoria, eklesiis misioneruli moRvaweobis mizani da meTodi, da saku-<br />
44 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Institutione sacerdotali, n� 4, 8, 9�<br />
45 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de sacra Liturgia, n� 17�<br />
46 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Institutione sacerdotali, n� 1�<br />
47 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Princeps Pastorum: AAS 51(1959), pp� 843-844�<br />
277
278<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
Tari xalxis garkveuli socialuri, ekonomikuri da kulturuli viTarebebi�<br />
maTi ganaTleba ekumenuri suliskveTebiT unda moxdes� isini araqristian<br />
ZmebTan dialogisTvis unda moemzadon� 48 yovelive es moiTxovs,<br />
rom aRsazrdelebma samRvdelmsaxuro momzadebisas SeZlebisdagvarad<br />
SeinarCunon mWidro kavSiri Tavis erTan da mis CveulebebTan� 49 da bolos,<br />
saWiroa yuradReba mieqces maT momzadebas saTanado saeklesio mmarTvelobisTvis,<br />
maT Soris ekonomikis sferoSi�<br />
garda amisa, saWiroa Sesaferisi mRvdelmsaxurebis SerCeva, romlebic,<br />
garkveuli samRvdlo praqtikis Semdeg, daasruleben umaRles sauniversiteto<br />
swavlas, gansakuTrebiT romSi, agreTve sxva samecnier institutebSi,<br />
raTa axal eklesiebs Tavis gankargulebaSi hyavdes adgilobrivi samRvdeloeba,<br />
romelsac gansakuTrebiT rTuli saeklesio funqciebis SesrulebisTvis<br />
saTanado codna da gamocdileba eqneba�<br />
iq, sadac episkoposTa konferencia amas mizanSewonilad miiCnvs, unda<br />
aRdges diakonobis xarisxi, rogorc cxovrebis mudmivi statusi, „eklesiis<br />
Sesaxeb“ konstituciis normis Tanaxmad� 50 sasurvelia, rom kacebi,<br />
romlebic WeSmaritad diakonur msaxurebas asruleben, an saRmrTo<br />
sityvas rogorc katexistebi qadageben, sakrebulos winamZRvrisa da<br />
episkoposis saxeliT marTaven, an socialur Tu saqvelmoqmedo saqmeebSi<br />
qvelmoqmedebas ewevian, xeldasxmiT ganmtkicdnen, rac maT mociqulebisgan<br />
gadmoecaT, da ufro mWidrod gaerTiandnen sakurTxevelTan, raTa<br />
ufro warmatebiT Seasrulon Tavisi msaxureba diakonobis saidumlo madlis<br />
meSveobiT�<br />
17� qebis Rirsia katexistebis krebuli, romelmac araqristianTa mimarT<br />
misiis saqmeSi didi damsaxureba moipova� masSi Sedian kacebica da qalebic,<br />
romlebic gamsWvaluli arian samociqulo suliT da romlebic Tavisi gansakuTrebuli<br />
da sruliad aucilebeli SromiT xels uwyoben sarwmunoebisa<br />
da eklesiis gavrcelebas�<br />
Cvens droSi, rodesac aseTi mavalricxovani xalxis evangelizaciisa da<br />
samRvdlo msaxurebis ganxorcielebisTvis samRvdeloeba Zalze mcirericxovania,<br />
katexistebis funqcia gansakuTrebul mniSvnelobas iZens� maTi<br />
momzadeba ise unda ganxorcieldes da ise unda Seesabamos kulturul progress,<br />
rom maT, rogorc samRvdelmsaxuro xarisxis efeqturma TanamSromlebma,<br />
rac SeiZleba ukeTesad SeZlon Tavisi funqciis Sesruleba, romelic<br />
sul ufro rTuli xdeba axali da ufro farTo movaleobaTa gamo�<br />
amitom unda gaizardos diocezuri da regionaluri skolebis ricxvi,<br />
romlebSic momavali katexistebi Seiswavlian kaTolikur moZRvrebas (upirveles<br />
yovlisa, bibliuri da liturgiuli sagnebis saxiT) da, amasTanave,<br />
katexetur meTodsa da samRvdlo praqtikas� isini SeiTviseben qristianul<br />
zneobas 51 da ganuxrelad Seecdebian daicvan mowiweba da cxovrebis siwmide�<br />
garda amisa, saWiroa Sekrebebis an kursebis mowyoba, romlebzec katexistebs<br />
saSualeba eqnebaT, garkveul droSi ganaaxlon codna da daxelovneba,<br />
romelic maT msaxurebisTvis sWirebaT, agreTve asazrdoon da ganamtkicon<br />
Tavisi sulieri cxovreba� xolo isini, vinc mTlianad Tavs uZRvnis am saqmes,<br />
samarTliani anazRaurebis safuZvelze, uzrunvelyofilni unda iyvnen<br />
Rirseuli cxovrebiTa da socialuri uzrunvelyofiT� 52<br />
48 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Oecumenismo, n� 4�<br />
49 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Princeps Pastorum: AAS 51 (1959), p� 842�<br />
50 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 29�<br />
51 Sdr, IOANNES XX<strong>II</strong>I,, encycl� Princeps Pastorum: AAS 51 (1959), p� 855� aq laparakia „mudmiv<br />
katexistebze“�<br />
52 aq laparakia „mudmiv katexistebze“�
AD GENTES DIVINITUS<br />
sasurvelia, rom katexistebis momzadebisa da SenaxvisaTvis saTanadod<br />
iyos gaTvaliswinebuli sarwmunoebis propagandis wm� dikasteriumis sagangebo<br />
subsidiebi� saWiroebis SemTxvevaSi, unda daarsdes fondi (Opus) katexistebisTvis�<br />
eklesiam madlierebiT unda miiRos katexistebis keTilSobiluri Sroma,<br />
romelTa daxmarebac mas dasWirdeba� Tavis sakrebuloebSi isini locvebs<br />
uZRvebian da moZRvrebas gadmoscemen� saWiroa saTanadod zrunva maTi samoZRvro<br />
da sulieri momzadebisTvis� amasTanave sasurvelia, rom iq, sadac<br />
es miznaSewonili iqneba, katexistebs miendos kanonikuri misia liturgiul<br />
qmedebaSi misi sajarod aRsrulebisTvis, raTa isini xalxis winaSe sarwmunoebas<br />
meti avtoritetiT emsaxuron�<br />
18� eklesiis damkvidrebisTanave samoweseo cxovrebisTvis gulmodgined<br />
xelSewyoba aris saWiro� aseTi cxovreba ara marto Rirebul da sruliad<br />
aucilebel daxmarebas gauwevs misionerul moRvaweobas, aramed naTlad<br />
cxadyofs da aRniSnavs qristianuli mowodebis Rrma bunebas eklesiaSi Rmr-<br />
Tisadmi miZRvnis meSveobiT� 53<br />
samoweseo instituciebma, romlebic eklesiis damkvidrebisTvis iRwvian,<br />
mistikuri simdidriT gamsWvalulebma, romliTac ganTqmulia eklesiis samoweseo<br />
tradicia, unda Seecadon gamoxaton da gadascen isini TToeuli<br />
eris niWisa da xasiaTis Sesabamisad� maT yuradRebiT unda ganixilon, Tu rogor<br />
SeiZleba SeiTvisos qristianulma samoweseo cxovrebam is asketikuri<br />
da mWvretelobiTi tradiciebi, romelTa Teslebi RmerTma Zvel kultureb-<br />
Si jer kidev saxarebis qadagebamde Cado�<br />
axal eklesiebSi xeli unda Seewyos samoweseo cxovrebis sxvadasxva formebs,<br />
raTa maT gamoavlinon qristes misiisa da saeklesio cxovrebis sxvadasxva<br />
aspeqtebi, Tavi miuZRvnan sxvadasxva samwyso saqmeebs da Tavisi wevrebi<br />
saTanadod moamzadon maTi aRsrulebisTvis� xolo episkoposebma konferenciebSi<br />
yuradReba unda miaqcion imas, rom im kongregaciebis ricxvi,<br />
romlebic erTsa da imave samociqulo mizans isaxaven, ar gaizardos samoweseo<br />
cxovrebisa da mociqulobis sazianod�<br />
gansakuTrebuli aRniSnvis Rirsia is mravalgvari wamowyeba, romelTa<br />
mizani mWvretelobiTi cxovrebis damkvidrebaa� maTi meSveobiT zogi cdilobs<br />
Tavisi ordenis umdidresi tradiciis damkvidrebas (amave dros, isini<br />
inarCuneben samonazvno instituciis ZiriTad elementebs), xolo sxvebi<br />
Zveli monazvnobis ufro martiv formas ubrundeba� dae, yvela Seecados,<br />
rac SeiZloeba ukeTesad miesadagos adgilobriv viTarebas� mWvretelobiTi<br />
cxovreba eklesiis awmyoobis sisrulisTvis aris mniSvnelovani, amitom is<br />
yvelgan unda iyos aRdgenili�<br />
Tavi <strong>II</strong>I<br />
calkeuli eklesiebi<br />
19� eklesiis damkvidrebis saqme adamianTa gansazRvrul garemoSi<br />
garkveul wertils aRwevs, rodesac erTgulTa erToba, romelsac ukve<br />
gamdgari aqvs fesvebi socialur cxovrebaSi da romelic ase Tu ise adgilobriv<br />
kulturas Seesabameba, erTgvar stabilurobasa da simyares aRwevs� es<br />
imas niSnavs, rom mas hyavs sakuTari, Tundac arasakmarisi, raodenobis mRvdelmsaxurebi,<br />
moweseebi da saeroni, agreTve msaxurebani da instituciebi,<br />
romlebic aucilebelia imisaTvis, rom RmrTis eri Tavisi episkoposis xelmZRvanelobiT<br />
cxovrobdes da winsvlas ganicdides�<br />
53 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 31, 44�<br />
279
280<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
aseT axalgazrda eklesiebSi RmrTis eris cxovreba qristianuli cxovrebis<br />
yvela sferoSi unda momwifdes da am krebis normebis Tanaxmad ganaxldes�<br />
erTgulTa erTobebi, romlebic sul ufro metad acnobiereben yvelafers,<br />
sarwmunoebis, liturgiisa da siyvarulis cocxal sakrebuloebad<br />
iqcevian� saeroni Tavisi samoqalaqo da samociqulo moRvaweobiT qalaqSi<br />
siyvarulisa da samarTlianobis damyarebas cdiloben� sazogadoebrivi ur-<br />
TierTobis saSualebebi mizanSewonilad da gonivrulad gamoiyeneba� ojaxebi,<br />
romlebic WeSmarit qristianul cxovrebas ewevian, saeroTa mociqulobis,<br />
agreTve samRvdelmsaxuro da samoweseo mowodebis nergebad iqcevian�<br />
da bolos, sarwmunoeba saTanado katexizaciis meSveobiT iswavleba da misi<br />
aRsruleba xdeba liturgiaSi, romelic eris bunebas Seesabameba, xolo kanonikuri<br />
legalizebis gziT is sapatio instituciebSi da adgilobriv CveulebebSi<br />
Semodis�<br />
episkoposebi, Tavis samRvdeloebasTan erTad, qristesa da eklesiis suliT<br />
sul ufro metad gamsWvalulebi, sayovelTao eklesiasTan erTobaSi<br />
unda fiqrobdnen da cxovrobdnen� axal eklesiebsa da mTel eklesias Soris<br />
mWidro kavSiri unda damyardes� misi tradiciuli elementebi maT sakuTar<br />
kulturas unda daukavSiron da ZalTa urTierTSerwyma mistikuri sxeulis<br />
zrdas moaxmaron� 54 amitom unda ganviTardes is Teologiuri, fsiqologiuri<br />
da adamianuri elementebs, romlebmac SeiZleba xeli Seuwyos sayovel-<br />
Tao eklesiasTan erTobis grZnobas�<br />
es eklesiebi Zalze xSirad samyaros uRaribes kuTxeebSi iyofebian� isini<br />
jer kidev ganicdian mRvdelmsaxurTa did naklebobas da materialur saxsarTa<br />
simwires� amitom maT eklesiis mxridan Zalze sWirdebaT ganuwyveteli<br />
misioneruli moRvaweobis saxiT daxmareba� es daxmareba pirvel rigSi<br />
unda emsaxurebodes adgilobrivi eklesiis ganviTarebas da qristianuli<br />
cxovrebis momwifebas� aseTi misioneruli moRvaweoba im eklesiebsac unda<br />
daexmaros, romlebic didi xnis win daarsda da romlebic amJamad ukusvlis<br />
an sisustis stadiaSi arian�<br />
am eklesiebma unda gamoavlinon erToblivi samRvdlo Zalisxmeva da wamoiwyon<br />
Sesabamisi saqmeebi, romelTa saSualebiT diocezur samRvdeloebaSi<br />
da samoweseo instituciebSi mowodeba ricxobrivad unda gaizardos,<br />
ufro myarad iyos gansazRvruli da warmatebiT ganviTarebuli, 55 raTa am<br />
eklesiebma TandaTanobiT SeZlon sakuTari Tavis uzrunvelyofa da sxvebisTvisac<br />
daxmarebis gaweva�<br />
20� calkeuli eklesia maqsimalurad srulyofilad unda warmoadgendes<br />
sayovelTao eklesias� amitom man kargad unda icodes, rom is im adamianebTanac<br />
aris movlenili, visac qristesi ara swams, magram am eklesiasTan erTad<br />
imave teritoriaze cxovrobs� TiToeuli erTgulisa da mTeli sakrebulos<br />
cxovrebis mowmobiT eklesia unda gaxdes niSani, romelic maT qristeze miu-<br />
TiTebs�<br />
garda amisa, saWiroa sityvis msaxureba, raTa saxareba yvelas miswvdes�<br />
episkoposi, upirveles yovlisa, sarwmunoebis mqadagebeli unda iyos, romelsac<br />
axali mowafeebi qristesTan mihyavs� 56 am maRali funqciis saTanado doneze<br />
SesrulebisTvis is jargad unda icnobdes pirobebs, romelSic misi samwyso<br />
cxovrobs, agreTve icodes Tavisi Tanamoqalaqeebis gulis siRrmeSi fesvgamdgari<br />
Sexedulebebi RmrTis Sesaxeb, angariSi gauwios im cvlilebebs, romlebic<br />
54 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Princeps Pastorum: AAS 51 (1959), p� 838�<br />
55 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Presbyterorum ministerio et vita, n� 11� – Id�, Decr� de Institutione<br />
sacerdotali, n� 2�<br />
56 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 25�
AD GENTES DIVINITUS<br />
moaqvs urbanizacias, migraciebsa da religiur indiferentulobas�<br />
adgilobrivi mRvdlebi axal eklesiebSi gulmodgined unda Seudgnen<br />
evangelizaciis saqmes, saerTo saqme awarmoon ucxoel misionerebTan, romelTan<br />
erTadac isini erTian samRvdeloebas qmnian, episkoposis uflebamosilebis<br />
qveS gaerTianebuls� amis mizani ara marto erTgulTa mwysoba<br />
da saRmrTo kultis aRsrulebaa, aramed saxarebis qadagebac aris maTTvis,<br />
vinc gareT aris� isini mzad unda iyvnen – xolo saWiroebis SemTvxevaSi sixaruliT<br />
SesTavazon daxmareba Tavis episkoposs – wamoiwyon misioneruli<br />
saqmianoba Tavisi diocezis moSorebul an mitovebul regionebSi, an sxva<br />
diocezebSi�<br />
aseTive mondomebiT unda zrunavdnen Tavisi moqalaqeebisTvis, gansaku-<br />
TrebiT RatakebisTvis, mowese qalebi da kacebi, agreTve saeronic�<br />
konferenciis episkoposebma yuradReba unda miaqcion imas, rom dadgenil<br />
vadebSi Catardes kursebi, romlebic miznad isaxavs bibliuri, Teologiuri,<br />
sasuliero da samRvdlo codnis gaxsenebas, raTa mRelvare da cvalebad<br />
garemoSi samRvdeloebam ufro srulyofili codna SeiZinos saRmrTismetyvelo<br />
mecnierebasa da samRvdlo meTodebSi�<br />
sxvamxriv wmindad unda iyos daculi is, rac am <strong>kreba</strong>m daadgina, gansaku-<br />
TrebiT dekretSi mRvdelTa msaxurebisa da cxovrebis Sesaxeb�<br />
calkeuli eklesiis es misioneruli saqme rom ganxorcieldes, saWiroa<br />
saTanado msaxurebi, romlebic droulad unda iqnen momzadebulni TiToeuli<br />
eklesiisTvis Sesaferisi gzebiT� adamianebi sul ufro metad erTiandebian<br />
jgufebad� amitom mizanSewonilia, rom episkoposTa konferenciebi<br />
erTmaneTs eTaTbirebodnen am jgufebTan dialogis Taobaze� magram Tu<br />
zogierT regionSi aris adamianTa jgufebi, romlebsac kaTolikuri sarwmunoebis<br />
miRebisagan akavebs is, rom maT ar SeuZliaT Seewyon im konkretul<br />
formas, romelic iqaur eklesias gaaCnia, maSin sasurvelia, asset viTarebas<br />
sagangebo yuradReba daeTmosa, 57 sanam yvela qristiani erT sakrebuloSi ar<br />
Seikribeba� xolo Tu samociqulo saydars am miznisaTvis misionerebi hyavs,<br />
maSin episkoposebma maT Tavis diocezebSi unda mouwodon, sixaruliT mii-<br />
Ron isini da qmediTad mxari dauWiron maT wamowyebebs�<br />
amgvari misioneruli mizanswrafva samSoblos mkvidrTa Soris rom gaRvivdes,<br />
sasurvelia, rom axalma eklesiebma SeZlebidagvarad male monawileoba<br />
miiRon sayovelTao eklesiis saqmeSi� maT misionerebic unda gagzavnon<br />
(Tundac Tavad samRvdeloebis naklebobas ganicdidnen), romlebic dedamiwis<br />
zurgze yvelgan auwyeben saxarebas� sayoevlTao eklesiasTan urTier-<br />
Toba erTgvarad dasrulebuli maSin iqneba, rodesac Tavad isinic aqtiur<br />
monawileobas miiReben sxva xalxTa mimarT ganxorcielebul misionerul<br />
moRvaweobaSi�<br />
21� eklesia ar aris WeSmaritad dafuZnebuli, is ar cxovrobs sruli cxovrebiT<br />
da ar aris qristes srulyofili niSani adamianTa Soris, Tu ierarqiasTan<br />
erTad ar arsebobs da ar moRvaweobs namdvili saero sazogadoeba�<br />
saero pirTa aqtiuri monawileobis (praesentia) gareSe saxareba ama Tu im eris<br />
sulSi, cxovrebasa da samuSaoSi Rrmad ver damkvidrdeba� Sesabamisad, ukve<br />
eklesiis daarsebisas didi yuradReba unda mieqces qristianul saero sazogadoebas,<br />
romelmac simwifes unda miaRwios�<br />
erTguli saeroni mTlianad miekuTvnebian RmrTis ersac da samoqalaqo<br />
57 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Presbytererom ministerio et vita, n� 10, sadac sxvadasxva socialuri<br />
jgufisTvis sagangebo samRvdlo muSaobis gaadvilebis mizniT gaTvaliswinebulia<br />
personaluri prelaturebis Camoyalibeba, imdenad, ramdenadac amas moiTxovs mociqulobis<br />
swori ganxorcieleba�<br />
281
282<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
sazogadoebasac� isini ekuTvnian im xalxs, romelTa Sorisac daibadnen da<br />
romlis kulturuli memkvidreobis gaziareba ganaTlebis miRebiT daiwyes�<br />
mis cxovrebasTan isini mravalgvari socialuri kavSiriT urTierToben, mis<br />
progress isini sakuTari profesiuli ZalisxmeviT uwyoben xels, mis problemebs<br />
isini rogorc sakuTars ganicidan da maT gadaWras cdiloben� isini<br />
qristesac ekuTvnian, imitom rom isini aRorZinebulni arian eklesiaSi<br />
sarwmunoebisa da naTlobis meSveobiT, raTa cxovrebisa da saqmis siaxliT,<br />
qristesni iyvnen (Sdr� I kor� 15, 23), rom qristeSi yvelaferi RmerTs daemor-<br />
Cilos, “ra¡Ta iyos RmerTi yovlad yovelsa Sina” (1kor� 15, 28)�<br />
maTi upirvelesi movaleoba, kacebisac da qalebisac, aris qristes mowmoba,<br />
rasac isini unda akeTebdnen cxovrebiTa da saqmiT ojaxSi, Tavis socialur<br />
jgufsa da profesiul garemoSi� maTSi unda warmoCndes axali adamiani,<br />
romelic RmrTis mixedviT aris Seqmnili “simarTliTa da siwmidiTa<br />
WeSmaritebisa¡Ta” (efes� 4, 24)� cxovrebis es siaxle maT unda gamoxaton<br />
samSoblos socialur da kulturul garemoSi, Tavisi eris tradiciaTa Sesabamisad�<br />
maT unda icodnen es kultura, isini unda ganwmendnen mas da inaxavdnen,<br />
ganaviTarebdnen mas uaxlesi viTarebis mixedviT, da bolos, unda<br />
srulyofdnen mas qristeSi, raTa qristes rwmena da eklesiis cxovreba ucxo<br />
aRar iyos im sazogadoebisTvis, romelSic isini cxovroben, da maT maT misi<br />
gamsWvalva da gardaqmna daiwyon� isini unda gaerTiandnen Tavis TanamoqalaqeebTan<br />
gulrwfeli siyvaruliT da maT urTierTobaSi unda gamovlindes<br />
qristes saidumloebidan SeZenili sayovelTao erTobisa da solidarobis<br />
axali kavSiri� maT qristes rwmena imaT Sorisac unda gaavrcelon, visTanac<br />
maT cxovreba da profesia akavSirebs� es valdebuleba imitom aris gansaku-<br />
TrebiT mniSvnelovani, rom bevr adamians saxarebis mosmena da qristes Secnoba<br />
mxolod axlobel saero pirTa daxmarebiT SeuZlia� iq, sadac es SeiZleba,<br />
saero pirebi unda mzad iyvnen, ierarqiasTan uSualo urTierTobiT Seasrulon<br />
sagangebo misia saxarebis sauwyeblad da qristianuli moZRvrebis<br />
gadasacemad, raTa axladaRorZinebul eklesias meti Zala Sehmaton�<br />
eklesiis msaxurni didad unda afasebdnen saero pirTa mociqulobas� maT<br />
unda aRzardon saero pirebi ise, rom maT, rogorc qristes asoebma, gaacnobieron<br />
Tavisi pasuxismgebloba sxva adamianTa winaSe� maT safuZvlianad<br />
unda aswavlon qristes saidumloeba, gaacnon praqtikuli meTodebi da daexmaron<br />
maT sirTuleebSi, Tanaxmad konstituciisa Lumen Gentium da dekretisa<br />
Apostolicam Actuositatem.<br />
mRvdelTa da saeroTa funqciebisa da pasuxismgeblobis dacvis pirobebSi,<br />
mTeli axali eklesia unda warmoadgendes qristes erTian mowmobas,<br />
cocxalsa da myars, raTa iyos gamoxsnis naTeli niSani, romelic CvenTan<br />
qristeSi movida�<br />
22� Tesli, romelic aris RmrTis sityva, keTil niadagze aRmocenebuli<br />
da saRmrTo cvariT danamuli, nests sisveles, gardaqmnis da iTavisebs mas,<br />
raTa bolos didi nayofi gamoiRos� marTlac, ganxorcielebis gangebulebis<br />
msgavsad (ad instar oeconomiae Incarnationis), axali eklesiebi, qristeSi damkvidrebulni<br />
da mociqulTa saZirkvelze aSenebulni,, sakvirveli urTierTobis<br />
saxiT iTviseben erTa yvela simdidres, romlebic qristes memkvidreobiT<br />
ergo (Sdr� fs� 2, 8)� Tavis erTa zne-Cveulebebidan da tradiciebidan,<br />
sibrZnidan da moZRvrebidan, xelovnebaTagan da disciplinebidan maT unda<br />
aiRon yvelaferi, rac emsaxureba Semoqmedis didebas, cxadyofs macxovris<br />
madls da xels uwyobs qristianuli cxovrebis sworad mowyobas� 58<br />
am Sedegis misaRwevad aucilebelia, rom ase vTqvaT, yovel did socio-<br />
58 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 13�
AD GENTES DIVINITUS<br />
kulturul teritoriaze iseTi Teologiuri azris ganviTarebas Seewyos<br />
xeli, romelic sayovelTao eklesiis tradiciis naTelSi axali kvlevis sagnad<br />
gaxdis RmrTis mier gamocxadebul saqmeebsa da sityvebs, wmida weril-<br />
Si aRbeWdilsa da eklesiis mamebisa da moZRvrobis mier ganmartebuls� ase<br />
ufro naTeli gaxdeba, Tu ra gzebiT SeiZleba sarwmunoeba, filosofiisa da<br />
saxalxo sibrZnis gaTvaliswinebiT, Seesabamebodes gonebas, da rogor SeiZleba<br />
wes-Cveulebebi, cxovrebisadmi damokidebuleba da socialuri wesi<br />
Seesabamebodes zneobas, romelsac saRmrTo gamocxadeba gvamcnobs� ase qristianuli<br />
cxovrebis mTels sivrceSi gaixsneba gzebi, romlebic ufro meti<br />
adaptaciis SesaZleblobas mogvcems� aseTi qmedebis Sedegad gamoiricxeba<br />
sinkretizmisa da tyuili partikularizmis yovelgvari saxeoba, qristianuli<br />
cxovreba Seesabameba TiTouli kulturis bunebasa da Taviseburebas, 59<br />
xolo calkeuli tradiciebi xalxTa Sesabamisi ojaxis TaviseburebebTan<br />
erTad, saxarebis SuqiT gasxivosnebulni, kaTolikur erTianobaSi iqnebian<br />
miRebulni� da bolos, axali calkeuli eklesiebi, Tavisi tradiciebiT<br />
Semkulni, Tavis adgils daikaveben saeklesio urTierTobSi� amasTanave<br />
xeluxlebeli darCeba petres kaTedris pirveloba, romelic siyvarulis<br />
sayovelTao erTobas uZRveba� 60<br />
amgvarad, sasurvelia, metic: mizanSewonilia, rom saepiskoposo konferenciebi<br />
calkeuli didi socio-kulturuli teritoriis sazRvrebSi ise<br />
gaerTiandnen, rom adaptaciis am mizans erTsulovnad da SeTanxmebulad<br />
misdion�<br />
Tavi IV<br />
misionerebi<br />
23� Tumca sarwmunoebis gavrceleba qristes yvela mowafes ekisreba, 61<br />
ufali qriste mowafeTa ricxvidan yovelTvis mouwodebs maT, vinc Tavad<br />
surs, raTa isini iyvnen masTan erTad da raTa waravlinos isini xalxebTan<br />
qadagebisTvis (Sdr� mark� 3, 13)� suli wmidis meSveobiT, romelic qarizmebs<br />
sargeblobisTvis anawilebs, viTarca hnebavs (1kor� 12, 11), is misionerul<br />
mowodebas calkeul gulSi STaagonebs da, amasTanave, aaRorZinebs eklesiaSi<br />
institutebs� 62 isini Tavis movaleobad aRiqvamen evangelizaciis funqcias,<br />
romelic mTeli eklesiis saqmea�<br />
gansakuTrebuli mowodebiT isini arian aRbeWdilni, vinc dajildovebulia<br />
Sesabamisi bunebrivi TaviseburebiT, da Tavisi niWebiTa da gonierebiT<br />
mzad aris, ikisros misioneruli saqme, 63 iqnebian isini adgilobrivi mkvidrni<br />
Tu ucxoelebi: mRvdelmsaxurni, moweseni, saeroni� kanonieri xelisuflebis<br />
mier mivlenilni, isini rwmeniTa da morCilebiT midian maTTan, vinc Sors<br />
aris qristesgan, gamijnulni saqmisaTvis, romlisTvisac arian rCeulni<br />
(Sdr� saqme 13, 2), rogorc msaxurni saxarebisa, “ra¡Ta iyos msxuerpli igi<br />
warmarTTa¡ Sewirul da ganwmedil suliTa wmidiTa” (rom� 15, 16)�<br />
24� xolo RmrTis mowodebas adamiani marTlac ise unda pasuxobdes, rom<br />
xorcisa da sisxlis daukiTxavad (Sdr� gal� 1, 16) Tavi mTlianad saxarebis<br />
saqmes miuZRvnas� xolo aseTi pasuxis gacema SeuZlebelia suli wmidis STa-<br />
59 Sdr� PAULUS VI, allocutio in canonisatione SS: Mart� Ugandens: AAS 56 (1964), p� 908�<br />
60 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 13�<br />
61 CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� deEcclesi, n� 17�<br />
62 „institituciebad“ iwodeba is ordenebi, kongregaciebi, instituciebi da asociaciebi,<br />
romlebic misiebSi muSaoben�<br />
63 Sdr� PIUS XI, encycl� Rerum Ecclesiae: AAS 18 (1926), pp� 69-71� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Saeculo<br />
exeunte: AAS 32 (1940), p� 256� – ID�, encycl� Evangelii praecones: AAS 43 (1951), p� 506�<br />
283
284<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
gonebisa da simtkicis gareSe� igi, movlinebuli, xom mis cxovrebasa da misia-<br />
Si Semodis, romelmac “Tavi T¢si daimdabla da xati monisa¡ miiRo” (fil� 2, 7)�<br />
amitom is unda mzad iyos mTeli cxovreba Tavisi mowodebis simaRleze idges,<br />
uaryos sakuTari Tavi da yvelaferi, rac aqamde hqonda, da yvelasTvis<br />
yovelived Seiqmnes (Sdr� 1kor� 9, 22)�<br />
xalxTa Soris saxarebis qadagebisas man mgznebared unda auwyos qristes<br />
saidumloeba, romlisTvisac is macnes movaleobas asrulebs� amasTanave,<br />
mas unda hqondes qristesmieri gambedaoba (ita ut in Ipso audeat),<br />
raTa ilaparakos ise, rogorc saWiroa (Sdr� efes� 6, 19; saqme 4, 31) da ar<br />
Sercxves jvris xiblisa (scandalum)� igi unda misdevdes Tavisi moZRvris,<br />
guliT keTilisa da mdablis, kvals, da daamtkicos, rom misi uReli tkbilia,<br />
xolo tvirTi msubuqia (maT� 11, 29-30)� WeSmaritad evangeluri<br />
cxovrebiT, 64 didi moTminebiT, sulgrZelebiT, sitkboTi, arapirferuli<br />
siyvaruliT (Sdr� 2kor� 6, 4) is unda mowmobdes Tavisi uflisTvis, da, Tu<br />
aucilebelia, misTvis sisxlic daRvaros� is gamoiTxovs RmrTisagan Zalasa<br />
da simtkices, raTa mravali gansacdelisa da udidesi siRatakis mZafr<br />
gamocdaSi sixarulis siuxve Seicnos (Sdr� 2kor� 8, 2)� is darwmunebuli<br />
unda iyos, rom morCileba qristes msaxuris gansakuTrebuli saTnoebaa�<br />
qristem xom morCilebiT gamoisyida kacobrioba�<br />
saxarebis mqadageblebma, raTa ar ugulebelyon madli, romelic maTSia,<br />
dRiTi dRe Tavisi gonebis suliT unda ganaxldnen (Sdr� 1tim� 4, 14; efes� 4,<br />
23; 2 kor� 4, 16)� ordinariusebma da zemdgomebma (Superiores) dadgenil dros<br />
unda Sekribon misionerebi, raTa isini ganmtkicdnen mowodebis imediTa da<br />
ganaxldnen samociqulo msaxurebaSi� amisaTvis specialuri saxlebic SeiZleba<br />
dafuZnes�<br />
25� aseTi SesaniSnavi saqmisTvis momavali misioneri sulierad da zneobrivad<br />
unda moemzados� 65 is unda mzad iyos iniciativisTvis, medgrad miiyvanos<br />
saqme bolomde, iyos mtkice gasaWirSi� mas moTminebiT da sulis simtkiciT<br />
unda SeeZlos martoobis, daRlilobis, unayofo Sromis atana� adamianebs is<br />
gaxsnili gonebiTa da gaSlili guliT unda dauxvdes� misTvis mindobili movaleoba<br />
man siamovnebiT unda itvirTos� is keTilSobilurad unda Seewyos<br />
ucxo xalxebis wes-Cveulebebs da sxvadasxvagvar pirobebs� erTsulovani<br />
TanxmobiTa da urTierTsiyvarulis safuZvelze man saerTo saqme unda ake-<br />
Tos Tavis ZmebTan da yvelasTan erTad, vinc imave saqmes miuZRvna Tavi, raTa<br />
samociqulo sakrebulos msgavsad, is suliTa da guliT erTgulebTan er-<br />
Tad iyos (Sdr� saqme 2, 42; 4, 32)�<br />
sulis aseTi ganwyoba momzadebis periodSive gulmodgined unda iwr-<br />
Tobodes da viTardebodes� mas sulieri cxovreba unda aRamaRlebdes da<br />
asazrdoebdes� cocxali rwmeniTa da uryevi imediT gamsWvaluli, misioneri<br />
locvis kaci unda iyos� is unda aRgznebuli iyos Zlierebis, siyvarulisa<br />
da siwmidis suliT (Sdr� 2 tim� 1, 7)� man unda iswavlos imiT dakmayofileba,<br />
rac aqvs (Sdr� fil� 4, 11)� msxverplis sulis meSveobiT man Tavis TavSi unda<br />
ataros iesos sikvdili, raTa iesos cxovreba moqmedebdes maTSi, visTanac is<br />
iqna mivlenili (Sdr� 2kor� 4, 10-12)� sulebisTvis zrunvaSi is mzad unda iyos,<br />
yvelaferi gaiRos da sakuTari Tavic gaiRos sulebisaTvis (Sdr� 2kor� 12,<br />
15), iqamde, rom Tavisi msaxurebis yoveldRiuri aRsrulebiT is RmrTisa da<br />
64 Sdr� BENEDICTUS XV, encycl� Maximum illud: AAS 11 (1919), pp� 449-450�<br />
65 Sdr� BENEDICTUS XV, encycl� Maximum illud: AAS 11 (1919), pp� 448-449� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl�<br />
Evangelii praecones: AAS 43 (1951), p� 507� – mRvdelmsaxur misionerTa momzadebisas isic gasa-<br />
Tvalisiwnebelia, rac dadginda dekretSi de Institutione sacerdotali Conc� Vat� <strong>II</strong>�
AD GENTES DIVINITUS<br />
moyvasis siyvarulSi unda gadaizardos 66 � ase, qristesTan erTad mamis nebis<br />
morCili, is mis misias eklesiis ierarqriuli xelisuflebis xelmZRvanelobiT<br />
ganagrZobs da xels Seuwyobs gamoxsnis saidumloebas�<br />
26� isini, vinc sxvadasxva xalxebTan iqneba mivlinebuli, rogorc qristes<br />
keTili msaxuri, unda sazrdoobdnen “sity¢Ta sarwmunoebisa¡Ta da keTili-<br />
Ta moZRurebiTa” (1tim� 4, 6)� mas, upirveles yovlisa, wmida werilidan aiReben<br />
da gamoikvleven qristes saidumloebas, romlis mqadageblebi da mowmeebic<br />
iqnebian�<br />
amitom yvela misionerma – mRvdelmsaxurebma, Zmebma, debma, saero pirebma<br />
– unda iseTi momzadeba da aRzrda gaiaros, romelic TiToeuli maTganis<br />
mdgomareobas Seesabameba, raTa Seuferebelni ar aRmoCndnen im moTxovnebisTvis,<br />
romelsac maT momavali saqme waruyenebs� 67 Tavidanve maTi samoZRvro<br />
ganaTleba ise unda warimarTos, rom is eklesiis sayovelTaobasac da<br />
xalxTa mravalferovnebasac iTvaliswinebdes� es exeba yvela disciplinas,<br />
romelTa meSveobiT isini msaxurebisTvis emzadebian, agreTve sxva mecnierebebs,<br />
romelTa Seswavla maTTvis sasargeblo iqneba, raTa zogadi warmodgena<br />
hqondeT erebis, kulturebis, religiaTa Sesaxeb, ara marto warsulis,<br />
aramed awmyosic� is, vinc sxva erTan unda mivides, didad pativi unda sces<br />
mis samSoblos, enebsa da zne-Cveulebebs� momavali misioneri, upirveles yovlisa,<br />
unda CauRrmavdes misiologiis Seswavlas, anu Caswvdes eklesiis im<br />
moZRvrebasa da normebs, romlebic misionerul aqtiurobas Seexeba, icodes<br />
gzebi, romlebsac saukuneTa ganmavlobaSi mihyvebodnen saxarebis macneebi,<br />
agreTve icodes misiaTa awmyo mdgomareoba da meTodebi, romlebic amJamad<br />
yvelaze ufro efeqturad miiCneva� 68<br />
es yovelmxrivi ganaTleba unda gamsWvaluli iyos samRvdlo mzrunvelobiT�<br />
amave dros, saWiroa sagangebo da mizandasaxuli samociqulo momzadeba,<br />
romelic moicavs rogorc samoZRvro, aseve praqtikul wvrTnas� 69<br />
maqsimalurad bevr Zmasa da das unda mivceT ganaTleba katexizaciis xelovnebaSi,<br />
da ise movamzadoT isini, rom maT ukeTesad SeZlon TanamSromloba<br />
mociqulobaSi�<br />
maTac ki, vinc droebiT iRebs monawileobas misionerul saqmeSi, Tavisi<br />
mdgomareobis Sesaferisi ganaTleba unda miiRon�<br />
ganaTlebis es formebi ise unda Seivsos im qveynebSi, sadac maTi mivlineba<br />
xdeba, rom misionerebi ufro farTod gaecnon istorias, socialur<br />
struqurasa da xalxTa Cveulebebs, Caswvdnen zneobriv da religiur wesebs,<br />
agreTve im dafarul azrebs, romlebic maT Tavisi wmida tradiciebis Sesabamisad<br />
RmrTis, samyarosa da adamianis Sesaxeb SeimuSaves� 70 maT enebi im donemde<br />
unda Seiswavlon, rom SeeZloT maTi Tavisuflad da sworad gamoyeneba,<br />
da ase ufro advilad miudgnen adamianTa gonebasa da guls� 71 garda amisa,<br />
isini saTanadod unda gaecnon adgilobrivi samRvdlo moTxovnilebebis Taviseburebebs�<br />
66 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 41�<br />
67 Sdr� BENEDICTUS XV, encycl� Maximum illud: AAS 11 (1919), p� 440� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Evangelii<br />
praecones: AAS 43 (1951), p� 507�<br />
68 BENEDICTUS XV, encycl� Maximum illud: AAS 11 (1919), p� 448� – S�C� DE PROPAGANDA<br />
FIDE, decr� 20 maii 1923: AAS 15 (1923), pp� 369-370� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Saeculo exeunte: AAS 32 (1940), p�<br />
256� – ID�, encycl� Evangelii praecones: AAS 43 (1951), p� 507� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Princeps pastorum:<br />
AAS 51 (1959), pp� 843-844�<br />
69 CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Institutione sacerdotali, n� 19-21� – Const� apost� Sedes Sapientiae cum<br />
Statutibus generalibus�<br />
70 PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Evangelii praecones: AAS 43 (1951), pp� 523-424�<br />
71 BENEDICTUS XV, encycl� Maximum illud: AAS 11 (1919), p� 448� – PIUS, encycl� Evangelii praecones:<br />
AAS 43 (1951), p� 507�<br />
285
286<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
zogierTi maTgani ufro Rrmad unda moemzados misiologiur institutebsa<br />
da sxva fakultetebsa Tu universitetebSi, raTa ufro warmatebiT<br />
Seasrulos specialuri movaleobebi 72 da Tavisi erudiciiT sxva misionerebs<br />
daexmaros misioneruli saqmis aRsrulebaSi, romelic gansakuTrebiT<br />
Cvens droSi amdeni sirTule da upiratesoba axasiaTebs� garda amisa,<br />
Zalze sasurvelia, rom episkoposTa regionalur konferenciebs sakmarisi<br />
odenobiT gamocdili specialisti hyavdes da maT SeeZloT maTi codnisa<br />
da gamocdilebis nayofierad gamoyeneba Tavisi funqciis moTxovnilebaTa<br />
Seabamisad� ar unda ganvicdideT im xalxis naklebobac, visac srulyofilad<br />
SeuZlia teqnikisa da masiuri komunikaciis saSualebaTa gamoyeneba, romel-<br />
Ta mniSvneloba yvelam unda gaiTvaliswinos�<br />
27� yovelive es sruliad aucilebelia TiToeuli adamianisaTvis, romelic<br />
ama Tu im xalxTan aris mivlinebuli� magram calkeuli individi amas ver<br />
ganaxorcielebs� Tavad misionerul saqmes, rogorc gamocdileba aCvenebs,<br />
calkeuli piri ver Seasrulebs� amitom saerTo mowodebam calkeuli pirebi<br />
gaaerTiana instituciebSi, sadac SeerTebuli ZalebiT isini Sesabamis gana-<br />
Tlebas miiReben da am saqmes eklesiis saxeliT da ierarqiuli xelisuflebis<br />
nebiT aRasruleben� ukve mravali saukunis ganmavlobaSi es instituciebi<br />
itandnen klimatur sirTuleebs� isini misionerul saqmes Tavs mTlianad an<br />
nawilobriv uZRvnidnen� xSirad wmida saydari maT evangelizaciisTvis did<br />
teritoriebs abarebda, sadac isini RmrTisaTvis axal ers krebdnen, - adgilobriv<br />
eklesias, romelic Tavis mRvdlebs mihyveba� eklesiebi, romlebic<br />
maT Tavisi ofliT, metic: sisxliT daafuZnes, mondomebiTa da gamocdilebiT<br />
moemsaxurebian Zmuri TaamSromlobis safuZvelze, an sulTaTvis zrunviT,<br />
an saerTo keTildReobisaTvis gankuTvnili specialuri funqciis SesrulebiT�<br />
zogjer isini Tavis Tavze aiReben regionisTvis yvelaze ufro gadaudebel<br />
samuSaos, magaliTad, im jgufebisa Tu erebis evangelizacias, romlebsac<br />
ama Tu im mizezis gamo evangeluri uwyeba jer ar miuRiaT an mas jer kidev<br />
ewinaaRmdegebian� 73<br />
saWiroebis SemTxvevaSi isini mzad unda iyvnen, Tavisi gamocdilebiT aRzardon<br />
da daexmaron maT, vinc misionerul moRvaweobas droebiT Tavs uZRvnis�<br />
am mizezTa gamo, agreTve imitom, rom aqamde arsebobs mravali xalxebi,<br />
romlebic qristesTan unda miviyvanoT, es institutebi sruliad aucilebelia�<br />
Tavi V<br />
misioneruli moRvaweobis<br />
organizacia<br />
28� qristes erTgulebs sxvadasxva niWebi aqvT (Sdr� rom� 12, 6)� maT Tavisi<br />
SesaZleblobis, saSualebis, qarizmisa da msaxurebis Sesabamisad (Sdr� 1kor�<br />
3, 10) saxarebaSi unda iTanamSromlon� amitom yvelani, vinc Tesavs da vinc<br />
imkis (Sdr� ioan� 4, 37), vinc rgavs da vinc rwyavs, erianni unda iyvnen (Sdr�<br />
1kor� 3, 8), raTa “nebayoflobiTA da wesisamebr erTi miznisken miiswrafvodnen”<br />
74 da erTsulovnad iRvawon eklesiis mSeneblobisTvis�<br />
72 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Fidei donum: AAS 49 (1957), p� 234�<br />
73 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Presbyterorum ministerio et vita, n� 10, sadac laparakia diocezebis,<br />
personaluri prelaturebisa da sxva amgvaris Sesaxeb�<br />
74 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 18�
AD GENTES DIVINITUS<br />
amitom saxarebis mqadageblebis Sroma da qristes sxva erTgulebis daxmareba<br />
ise unda warimarTos da gaerTiandes, rom misioneruli moRvaweobisa<br />
da TanamSromlobis yvela sferoSi “yovelive Sueniereba¡ da wesierad iqmneboden”�<br />
29� mTels dedamiwaze saxarebis uwyebisaTvis zrunva, upirveles yovlisa,<br />
episkoposTa mTels korpuss ekisreba� 75 amitom episkoposTaAsinodi anu<br />
“episkoposTa mudmivi sabWo sayovelTao eklesiisTvis”, 76 sazogadod mni-<br />
Svnelovan saqmeebTan erTad, 77 gansakuTrebul yuradRebas unda uTmobdes<br />
misionerul moRvaweobas, romelic eklesiis udides da uwmides funqcias<br />
warmoadgens� 78<br />
yvela misiisa da mTeli misioneruli moRvaweobisaTvis unda arsebobdes<br />
mxolod erTi uflebamosili _ kerZod, “sarwmunoebis propagandis” dikasteriumi,<br />
romelmac mTels msoflioSi unda uxelmZRvanelos da koordinacia<br />
gauwios Tavad misionerul saqmes da misionerul TanamSromlobas, aRmosavluri<br />
eklesiebis uflebis dacviT� 79<br />
Tumca suli wmida mravalgvarad aRZravs misionerul suls RmrTis eklesiaSi<br />
da xSirad winaswar Wvrets maT moqmedebas, vinc eklesiis cxovreba<br />
unda marTos, mainc am dikasteriummac, Tavis mxriv, xeli unda Seuwyos<br />
misionerul mowodebasa da sulierobas, swrafvas misioneruli moRvaweobisken<br />
da misTvis locvas, agreTve warmoadginos maT Sesaxeb WeSmariti da<br />
adekvaturi cnobebi� man unda miavlinos da regionTa saWirboroto moTxovnilebebis<br />
Sesabamisad gaanawilos misionerebi� man unda SeimuSavos moqmedebis<br />
mwyobri gegma, gamosces saxelmZRvanelo normebi da evangelizaciasTan<br />
Sexamebuli principebi; impulsebi misgan unda modiodes� man unda wamoiwyos<br />
da Tavi mouyaros sxvadasxva saxis daxmarebas, romelic unda ganawildes<br />
saWiroebisa da moxmarebis Sesabamisad, agreTve teritoriis sididis Tanaxmad,<br />
erTgulTa da araerTgulTa ricxvis mixedviT saqmeTa da instituciaTa<br />
mixedviT, agreTve msaxurebisa da misionerebis Sesabamisad�<br />
qristianTa erTianobis xelSewyobisTvis arsebul sekretariatTan er-<br />
Tad man unda moZebnos gzebi da saSualebebi, romlebic xels Seuwyobs da<br />
moawesrigebs Zmur TanamSromlobas, agreTve keTil urTierTobas sxva qristianuli<br />
misiur wamowyebebTan, raTa SeZlebisdagvaradA Tavidan iqnas acilebuli<br />
ganyofis safrTxe�<br />
amgvarad, aucilebelia, rom es dikasteriumi iyos rogorc administraciuli<br />
saSualeba, aseve dinamiuri marTvis organo, romelic sargeblobs<br />
samecniero meTodebiTa da Tanamedrove viTarebisadmi misadagebuli saSualebebiT,<br />
iTvaliswinebs dRevandel Teologiur, meTodologiur da samRvdlo-misionerul<br />
kvlevebs�<br />
am dikasteriumis marTvaSi aqtiur monawileoba, gadamwyveti xmis uflebiT,<br />
unda miiRon im warmomadgenlebma, romlebic arCeulni iqnebian yvela im<br />
pirTa Soris, vinc misionerul saqmeSi TanamSromlobs: episkoposebi mTeli<br />
msofliodan, saepiskoposo konferenciebis gaTvaliswinebiT, agreTve institutebisa<br />
da papis saqmeebis xelmZRvanelebi, romis pontifeqsis mier dadgenili<br />
meTodebiTa da kriteriumebis Tanaxmad� isini yvelani unda Seikri-<br />
75 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 23�<br />
76 Sdr� Motu proprio Apostolica Sollicitudo, 15 sept� 1965�<br />
77 Sdr� PAULUS VI, allocutio die 21 nov� 1964 in Concilio habita: AAS 56 (1964)�<br />
78 Sdr� BENEDICTUS XV, encycl� Maximum illud: AAS 11 (1919), pp� 39-40�<br />
79 Tu sxvadasxva mizezebis gamo zogierTi misia jer kidev droebiT emorCileba sxva<br />
dikasteriumebs, amitom mizanSewonilia, rom am dikasteriumebs kavSiri hqondes propagandis<br />
wm� kongregaciasTan, raTa yvela misiis organizaciasa da marTvaSi SegveZlos davicvaT<br />
sruliad mudmivi da erTgvarovani meTodi�<br />
287
288<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
bon dadgenil dros da uzenaesi pontifeqsis xelmZRvanelobiT aRasrulon<br />
mTeli misioneruli saqmis umTavresi organizacia�<br />
am dikasteriums mudam saTaveSi unda edgas gamocdil konsultantTa<br />
jgufi, romelTa codna da gamocdileba udaoa� sxvaTa da sxvaTa Soris, maTi<br />
movaleoba iqneba sxvadasxva lokalur regionSi garemoebebisa da adamianTa<br />
ama Tu im jgufSi arsebuli Sexedulebebis, agreTve evangelizaciis meTodebis<br />
gamoyenebis Sesaxeb cnobebis Segroveba� garda amisa, maT unda warmoadginon<br />
mecnierulad dasabuTebuli daskvnebi misioneruli saqmisa da Tanam-<br />
Sromlobis Sesaxeb�<br />
agreTve saTanadod unda iyos warmodgenili mowese qalTa institutebi,<br />
regionaluri saqmeebi misiebisa da saero pirTa organizaciebi, upirveles<br />
yovlisa, saerTaSoriso�<br />
30� imisaTvis, raTa misionerul saqmeSi mizani da Sedegi miRweuli iyos,<br />
yvelasTvis, vinc misioneruli moRvaweobis sferoSoi muSaobs, “guli da goneba¡<br />
erT” unda hqondes (saqme 4, 32)�<br />
episkoposis (igi aris reqtori da diocezur samociquloSi erTianobis<br />
centri) saqmea, xeli Seuwyos, warmarTos da koordinacia gauwios misionerul<br />
moRvaweobas, ise, rom maTi uSualo wamowyebebi, vinc saqmeSi monawileobs,<br />
daculi iyos da viTardebodes� yvela misioneri, maT Soris moweseebi<br />
(exemptis), eqvemdebarebian mis Zalauflebas sxvadasxva saqmeebSi, romlebic<br />
wmida mociqulobis ganxorcielebas exeba� 80 ukeTesi koordinaciisTvis,<br />
episkoposebma SeZlebisdagvarad unda daaweson samRvdlo sabWo, romelSic<br />
samRvdeloeba, moweseebi da saeroni rCeuli delegatebis meSveobiT<br />
miiReben monawileobas� garda amisa, episkoposma yuradReba unda miaqcios<br />
imas, rom samociqulo moRvaweoba ar amoiwuros mxolod moqceulebiT: TanamSromelTa<br />
da saSualebaTa aseTive odenoba araqristianTa evangelizaciisTvis<br />
unda iyos gankuTvnili�<br />
31� saepiskoposo konferenciebis amocanas warmoadgens saerTo Tanxmobis<br />
safuZvelze umTavresi problemebisa da gansakuTrebiT aucilebeli<br />
problemebis mimoxilva, da, amasTanave, adgilobrivi gansxvavebebis gaTvaliswinebac�<br />
81 imisaTvis, rom ar gaifantos adamianTa da saxsarTa arasakmarisi<br />
odenoba, raTa ar moxdes – Tu es aucilebeli ar aris – wamowyebaTa<br />
ricxvis zrda, sasurvelia, erToblivi ZalebiT iseTi saqmeebis gakeTeba,<br />
romlebic sayovelTao keTildReobas emsaxureba, rogoric aris, magali-<br />
Tad, seminariebi, umaRlesi da teqnikuri skolebi, samRvdlo, katexeturi,<br />
liturgiuli da agreTve socialuri urTierTobis saSualebebi�<br />
aseTi saxis TanamSromloba saWiroebis SemTxvevaSi sxvadasxva saxis<br />
saepiskoposo konferenciebs Sorisac unda Camoyalibdes�<br />
32� sasrgebloa agreTve im moRvaweobis koordinacia, romelic saeklesio<br />
institutebisa Tu asociaciebis mier sruldeba� isini yvela, rogori saxisac<br />
ar unda iyvnen, yvelaferSi, rac misionerul moRvaweobas exeba, unda<br />
daeqvemdebaron adgilobriv ordinariuss� amitom didad sasargeblo iqneba<br />
aqreTve calkeuli SeTanxmebebis ganxorcieleba, romelTa meSveobiT ganisazRvreba<br />
mimarTebebi adgilobriv ordinariussa da isntitutis xelmZRvanels<br />
Soris�<br />
rodesac isntituts garkveuli teritoria aqvs mindobili, maSin saeklesio<br />
zedamxedvelsa (Superiori) da institutes survili eqnebaT, yvelaferi ise<br />
80 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de pastorali Episcoporum munere in Ecclesia, n� 35, 4�<br />
81 Sdr� iqve, 36-38�
AD GENTES DIVINITUS<br />
warmarTon, rom axali qristianuli sakrebulo adgilobriv eklesiad gadaizardos,<br />
romelsac saTanado dros warmarTavs misi mRvdeli Tavis samRvdeloebasTan<br />
erTad�<br />
rodesac amoiwureba periodi, romlis ganmavlobaSic institutes mocemuli<br />
teritoria hqonda mindobili, axali viTareba Seiqmneba� aseT dros<br />
episkoposTa konferenciebma da institutebma erToblivi SeTanxmebiT unda<br />
daawesos normebi, romlebic awesrigeben kavSirebs adgilobriv ordinariusebsa<br />
da institutebs Soris� 82 wmida saydris movaleoba iqneba zogadi principebis<br />
SemuSaveba, romelTa Sesabamisad regionaluri da agreTve kerZo<br />
SeTanxmebebi ganxorcieldeba�<br />
institutebi mzad iqnebian, gaagrZelon dawyebuli saqme da iTanamSromlon<br />
ordinariul msaxurebasTan (Ministerio) sulTaTvis zrunvis saqmeSi� da<br />
mainc, adgilobrivi samRvdleoebis matebasTan erTad, saWiroa yuradRebis<br />
miqceva imisaTvis, rom institutebi, ramdenadac es maT mizans Seefereba,<br />
diocezis erTgulebi darCnen da Tavis Tavze aiRon gansakuTrebuli saqmeebisaTvis<br />
an romelime regionisTvis zrunva�<br />
33� institutebma, romlebic erTsa da imave teritoriaze misioneruli<br />
saqmeebiT arian dakavebulni, unda moZebnon gzebi da saSualebebi, romlebiTac<br />
Tavis Sromas warmarTaven� Aamitom gansakuTrebiT saWiroa mowese kacebis<br />
konferenciebi da mowese qalebis kavSirebi, romlebSic monawileobas<br />
iRebs erTi da imave qveynisa Tu regionis yvela instituti� am konferenciebma<br />
unda gamoikvlion, Tu ra SeiZleba gakeTdes erToblivi ZalebiT� maTve<br />
unda daamyaron mWidro urTierToba saepiskoposo konferenciebTan�<br />
Aamave mizeziT yovelive es unda gavrceldes misioneruli institutebis<br />
TanamSromlobaze maT mSobliur qveynebSi, raTa ufro advilad da naklebad<br />
problemurad mogvardes saerTo sakiTxebi da wamowyebebi, rogoricaa momavli<br />
misionerebis samoZRvro (Doctrinalis) momzadeba, agreTve kursebi misionerebisa-<br />
Tvis, kavSirebi sajaro xelisufalTan an saerTaSoriso organoebTan�<br />
34� misioneruli moRvaweobis swori da gegmazomieri SesrulebisTvis<br />
saWiroa, rom evangeluri muSakebi mecnierulad iyvnen momzadebulni Tavisi<br />
funqciebisTvis, upirveles yovlisa, dialogisTvis qristianul religiebsa<br />
da kulturebTan� Aam funqciis Sesrulebisas maT qmediTi daxmareba unda<br />
gaewios� Aamitom sasurvelia, rom misiaTa sasikeTod Zmurad da megobrulad<br />
TanamSromlobdnen nebismieri institutebi, romlebic misiologiiT da sxva<br />
– misiebisTvis sasargeblo - disciplinebiT an xelovnebebiT arian dakavebulni�<br />
aseTia eTnologia da lingvistika, istoria da religiaTmcodneoba,<br />
sociologia, samRvdlo xelovnebani da sxva amgvari�<br />
Tavi VI<br />
TanamSromloba<br />
35� mTeli eklesia misionerulia da evangelizaciis saqme RmrTis eris<br />
ZiriTadi movaleobaa� amitom wmida sinodi mouwodebs yvelas Sinagani Rrma<br />
ganaxlebisken, raTa maT cocxlad gaacnobieron Tavisi pasuxismgebloba saxarebis<br />
gavrcelebis saqmeSi da misionerul moRvaweobaSi erTa winaSe Tavisi<br />
wili saqme ikisron�<br />
36� rogorc qristes cocxali asoebi, romlebic misi sxeulis nawilebad<br />
iqcnen naTlobiT, mironcxebiT da evqaristiiT, yvela erTguli misi sxeu-<br />
82 Sdr� iqve, 35, 5-6�<br />
289
290<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
lis gavrcelebisa da ganviTarebisaTvis unda TanamSromlobdes, raTa rac<br />
SeiZleba swrafad miiyvanos is sisrulemde (efes� 4, 13)�<br />
eklesiis yvela Svilma cocxlad unda gaacnobieros Tavisi pasuxismgebloba<br />
samyaros winaSe, aRzardos Tavis TavSi WeSmaritad kaTolikuri suli<br />
da Tavisi Zalebi moaxmaros evangelizaciis saqmes� amasTanave, yvelam unda<br />
icodes, rom maTi pirveli da yvelaze mTavari amocana, romelic sarwmunoebis<br />
gavrcelebas emsaxureba, aris Rrmad qristianuli cxovrebiT cxovreba�<br />
RmrTisadmi maTi mgznebare msaxureba da moyvasis siyvaruli mTels eklesias<br />
axal sunTqvas moutans, romelic warmoCndeba rogorc niSani, erTaTvis<br />
aRmarTuli (Sdr� es� 11, 12), “naTeli soflisa” (maT� 5, 14) da “marili queyanisa”<br />
(maT� 5, 13)� cxovrebis es mowmoba ufro advilad gamoiRebs Sedegs, Tu<br />
is mocemuli iqneba sxva qristianul jgufebTan erTad, ekumenizmis Sesaxeb<br />
dekretis Tanaxmad� 83<br />
am ganaxlebuli sulidan erTgulebi Tavisi nebiT, locviTa da monaniebis<br />
saqmeebiT mivlen RmerTTan, raTa man misionerTa saqme Tavisi madliT nayofieri<br />
gaxados� garda amisa, aRmocendeba misioneruli mowodebebi da Semova<br />
saxsrebi, romlebic misiebisTvis aris saWiro�<br />
qristes erTgulebma – yvelam erTad da TiToeulma calcalke – zustad<br />
unda icodnen eklesiis dRevandeli mdgomareoba samyaroSi da isminon mravalTa<br />
SeZaxili: “Semewie Cuen” (saqme 16, 9)� amisTvis saWiroa, komunikaciis<br />
Tanamedrove saSualebaTa gamoyenebiTac, iseTi misioneruli informaciis<br />
mowodeba, rom maT gaiTavison misioneruli moRvaweoba da gulRia iyvnen<br />
adamianTa Zalze didi da Rrma moTxovnilebebis mimarT da maTTvis daxmarebis<br />
gaweva SeZlon�<br />
aucilebelia agreTve informaciis koordinacia da erovnul da saerTa-<br />
Soriso organizaciebTan TanamSromloba�<br />
37� RmrTis eri cxovrobs sakrebuloebSi, upirveles yovlisa, diocezursa<br />
da samrevloSi, da garkveulwilad maTi saxiT xdeba xiluli� amitom isinic<br />
unda mowmobdnen qristes xalxTa winaSe�<br />
ganaxlebis madli sakrebuloebSi mxolod maSin gaizrdeba, Tu TiToeuli<br />
maTgani Tavisi siyvarulis sazRvrebs mTels dedamiwaze ganhfens da iseve<br />
izrunebs maTTvis, vinc misgan Sors aris, rogorc is maTTvis zrunavs, vinc<br />
misi wevria�<br />
ase loculobs mTeli sakrebulo, TanamSromlobs da xalxTa Soris moRvaweobs<br />
Tavisi Svilebis meSveobiT, romlebsac RmerTi am SesaniSnavi saqmisaTvis<br />
irCevs�<br />
Zalze sasargeblo iqneba (Tu amasTanave ar ugulebelvyofT sayovel-<br />
Tao misionerul saqmes) kavSiris SenarCuneba im misionerebTan, romlebic<br />
Tavad sakrebulodan arian gamosulni, an misiebis ama Tu im sakrebulosa Tu<br />
diocezTan, raTa sakrebuloebs Soris kavSiri TvalnaTliv Candes da ur-<br />
TierTSenebas Seewyos xeli�<br />
38� yvela episkoposi aris aso episkoposTa sxeulisa, romelic, Tavis<br />
mxriv, mociqulTa kolegiis monacvlea� episkoposTa xeldasxma xdeba ara<br />
ama Tu im diocezisTvis, aramed mTeli qveynis gamoxsnisaTvis� qristes mcneba,<br />
romelic yvela qmnilebisaTvis saxarebis qadagebas gulisxmobs (mark�<br />
16, 15), upirveles yovlisa da uSualod maT exeba, petresTan erTad da petres<br />
meTaurobiT� amis safuZvelze Cndeba eklesiaTa is urTierToba da<br />
TanamSromloba, romelic dRes ase aucilebelia evangelizaciis saqmis gagrZelebisTvis�<br />
am urTierTobis wyalobiT TiToeuli eklesia zrunavs yve-<br />
83 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Oecumenismo, n� 12�
AD GENTES DIVINITUS<br />
la danarCenisTvis, eklesiebi erTmaneTs Tavis problemebs umJRavneben da<br />
erTmaneTs Tavis simdidres uziareben, radgan qristes sxeulis gavrceleba<br />
episkoposTa mTeli kolegiis funqcia aris� 84<br />
Tavis diocezSi, romelTan erTadac is erT mTels warmoadgens, episkoposi<br />
xels uwyobs misionerul saqmes, ganaviTarebs mas da xelmZRvanelobs� is<br />
RmrTis eris misionerul sulsa da gulmxurvalebas aqtualursa (praesentem)<br />
da erTgvarad xiluls xdis, ise, rom mTeli diocezi misioneruli xdeba�<br />
episkoposma Tavis erSi, gansakuTrebiT sxneulebsa da tanjulebSi, ise-<br />
Ti sulebi (animas) unda aRZras, romlebic locvebsa da monaniebis saqmeebs<br />
RmerTs samyaros gamoxsnisaTvis Ria guliT miutanen� isini siamovnebiT<br />
xels Seuwyoben axalgazrdebisa da samRvdelobis mowodebas misionerul<br />
institutebSi, madlierni iqnebian, Tu RmerTi airCevs vinmes eklesiis misionerul<br />
saqmeSi monawileobisTvis, Sekreben diocezur kongregaciebs da<br />
daexmarebian maT, raTa monawileoba miiRon misiebSi, xels Seuwyoben misionerul<br />
institutebs Tavis erTgulTa Soris, gansakuTrebiT misionerul<br />
pontifeqsur saqmeebs� am saqmeebs samarTlianad ekuTvnis pirveloba� isini<br />
saSualebas warmoadgens imisaTvis, rom kaTolikeebi bavSvobidan ganimsWvalon<br />
sayovelTao da misioneruli suliT, agreTve imisaTvis, rom moxdes<br />
saSualebaTa efeqturi Tavmoyra yvela misiaTa sakeTildReod, TiToeuli<br />
maTganis moTxovnilebaTa Sesabamisad� 85<br />
yoveldRiurad sul ufro metad saWironi xdebian uflis venaxis mu-<br />
Sakebi, da diocezur mRvdelmsaxurebs surT, Tavadac aqtiuri monawileoba<br />
miiRon samyaros evangelizaciaSi� amitom wmida sinods imedi aqvs, rom<br />
episkoposebi gaacnobiereben mRvdelmsaxurTa did naklebobas, romelic<br />
didad xels uSlis mravali regionis evangelizacias da saTanado momzadebis<br />
Semdeg miavlenen zogierT Tavis saukeTeso mRvdelmsaxurs, romlebic<br />
Tavs misionerul saqmes uZRvnian, im diocezebSi, sadac samRvdeloebis naklebobaa,<br />
raTa maT Tundac droebiT msaxurebis (servitii) suliT aRasrulon<br />
misioneruli msaxureba (ministerium)� 86<br />
imisaTvis, rom episkoposTa misioneruli moRvaweoba mTeli eklesiis<br />
sakeTildReod ukeTesad ganxorcieldes, mizanSewonilia, rom saepiskoposo<br />
konferenciebma moawesrigon saqmeebi, romlebic sakuTari regionis gegmazomier<br />
TanamSromlobas gulisxmobs�<br />
Tavis konferenciebze episkoposebma unda ganixilon diocezuri samRvdeloebis<br />
im mRvdelmsaxurTa sakiTxebi, vinc Tavs xalxTa evangelizacias<br />
uZRvnis� maT unda imsjelon gansazRvruli Tanxis Sesaxeb, romelic TiToeulma<br />
Tavisi Semosavlis Sesabamisad yovelwliurad unda Seitans misioneruli<br />
saqmisTvis, 87 agreTve imaze, Tu ra gzebiTa da meTodebiT moxdes im sa-<br />
Sualebebis warmarTva da organizacia, romlebic uSualod misiaTa dasaxmareblad<br />
aris mimarTuli� maT unda gansazRvron, rogor daexmaron diocezuri<br />
samRvdeloebis misionerul instituciebsa da seminariebs, da saWiroebis<br />
SemTxvevaSi, maTi daarsebis Sesaxeb� maT unda imsjelon am institutebsa da<br />
diocezebs Soris ufro mWidro urTierTobebis ganviTarebis Sesaxebac�<br />
saepiskoposo konferenciebma safuZveli unda Cauyaron da xeli Seuwyon<br />
saqmeebs, romelTa meSveobiTac Zmurad miiReben da samRvdlo mzrunvelobiT<br />
daexmarebian maT, vinc muSaobisa da swavlis gamo misioneruli qveynidan<br />
emigrirebs� maTi wyalobiT xom erTmaneTisgan dacilebuli adamianebi<br />
84 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 23-24�<br />
85 Sdr� BENEDICTUS XV, encycl� Maximum illud: AAS 11 (1919), pp� 453-454� – PIUS XI, encycl�<br />
Rerum Ecclesiae: AAS 18 (1926), pp� 71-73� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Evangelii praecones: AAS 43 (1951), pp� 525-<br />
526� – ID�, encycl� Fidei donum: AAS 49 (197), p� 241�<br />
86 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� fidei donum: AAS 49 (1957), pp� 245-246�<br />
87 CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Pastorali Episcoporum munere, n� 6�<br />
291
292<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
garkveulwilad erTmaneTis axloblebi xdebian, xolo uZvelesi droidan<br />
arsebul qristianul sakrebuloebs SesaniSnavi saSualeba eZleva dialog-<br />
Si Sevidnen erebTan, romlebsac saxareba jer ar miuRiaT, da maT sakuTari<br />
siyvarulis msaxurebiTa da daxmarebiT qristes WeSmariti saxe aCvenon� 88<br />
39� mRvdlebi ganasaxarieben qristes da saepiskoposo xarisxis TanamSromlebi<br />
arian mis sammag wmida msaxurebaSi, romelic Tavisi bunebiT eklesiis misias<br />
ganekuTvneba� 89 amitom maT Rrmad unda gaacnobieron, rom maTi cxovreba<br />
misiaTa msaxurebasac (servitium) aris miZRvnili� Tavisi sakuTari msaxurebiT<br />
(ministerium) – rac, upirveles yovlisa, evqaristiaSi mdgomareobs, romelic eklesias<br />
srulyofs – isini urTierToben qristesTan – meTavesTan da sxvebic<br />
am urTierTobasTan mihyavT� SeuZlebelia, isini ar grZnobdnen, ramdeni aklia<br />
sxeulis sisrules da amis gamo ramdenia kidev gasakeTebeli, rom is dRiTi dRe<br />
gaizardos� amitom Tavisi samRvdlo mzrunveloba maT ise unda warmarTon, rom<br />
man xeli Seuwyos araqristianTa Soris saxarebis gavrcelebas�<br />
samRvdlo mzrunvelobaSi mRvdlebi erTgulTa Soris aRZraven da daicaven<br />
miswrafebas samyaros evangelizaciisken� katexizmosa da qadagebis<br />
gziT isini daarigeben maT eklesiis funqciis ASesaxeb, romelic xalxTaTvis<br />
qristes uwyebaSi mdgomarebs� maT unda aswavlon qristianul ojaxebs Tavis<br />
SvilebSi misioneruli mowodebebis aRzrdis aucileblobisa da pativis<br />
Sesaxeb� kaTolikuri skolebisa da asociaciebis axalgazrdaTa Soris unda<br />
ganviTardes misioneruli suliskveTeba, ise, rom maTgan saxarebis momavali<br />
mqadageblebi miviRoT� dae, ergulebma iswavlon misiebisTvis locva da ar<br />
SercxveT maT Sesawiravi sTxovon: isini xom erTgvarad maTxovarni xdebian<br />
qristesa da sulTa gamoxsnisaTvis�<br />
seminariebisa da universitetebis maswavleblebi studentebs samyarosa<br />
da eklesiis WeSmarit mdgomareobas auxsnian, raTa araqristianTa evangelizaciis<br />
mzardi aucilebloba maTTvis naTeli gaxdes da maTi miswrafeba<br />
asazrdoos� dogmaturi, bibliuri, zneobrivi da istoriuli disciplinebis<br />
gadmocemisas maT Suqi unda mohfinon maTSi mocemul misionerul Sinaarss,<br />
da ase Camoayalibon misioneruli cnobiereba momaval mRvdelmsaxurebSi�<br />
40� rogorc mWvretelobiTi, aseve qmediTi cxovrebis moweseTaA institutebi<br />
dRemde udides monawileobas iRebdnen da iReben samyaros evangelizaciaSi�<br />
wmida sinodi sixaruliT aRiarebs maT damsaxurebas da RmerTs madlobas<br />
eubneba amdeni msxverplisTvis, romlebic RmrTis didebisa da sul-<br />
Ta msaxurebisTvis iqna motanili, da maT mouwodebs, ganuxrelad ganagrZon<br />
dawyebuli saqme, radgan maT ician siyvarulis Zala, romelic Tavisi mowodebis<br />
Sesabamisad sul ufro metad unda srulyon da romelic maT WeSmaritad<br />
kaTolikuri sulisken ubiZgebs da aseT cxovrebas avaldebulebs� 90<br />
mWvretelobiTi cxovrebis institutebi Tavisi locvebiT, monaniebis<br />
saqmeebiTa da gancdili gaWirvebiT Zalze mniSvnelovani aris sulTa moqcevis<br />
saqmeSi, radgan es Tavad RmerTi is, vinc sapasuxod mialens muSakebs<br />
Tavis samkalSi (Sdr� maT� 9, 38), ganaRebs araqristianTa sulebs saxarebis<br />
mosasmenad (Sdr� saqme 16, 14) da maT gulebSi asazrdoebs gamoxsnis sityvas<br />
(Sdr� 1kor� 3, 7)� metic: am institutebs sTxoven, saxlebi daafuZnon misiebis<br />
adgilas, rac mravalma ukve gaakeTa kidec, raTa iq adgilobrivi xalxis tradiciis<br />
Sesabamisad icxovron da RmrTis didebisa da siyvarulis, agreTve<br />
qristeSi erTobis mowmeni iyvnen araqristianTa Soris�<br />
88 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Fidei donum: AAS 49 (1957), p� 245�<br />
89 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>; Const� dogm� de Ecclesia, n� 28�<br />
90 Sdr� CONC: VAT� <strong>II</strong>; Const� dogm� de Ecclesia, n� 44�
AD GENTES DIVINITUS<br />
xolo qmediTi cxovrebis institutebi, imisda miuxedavad, isaxaven isini<br />
miznad mkacrad misionerul mizans Tu ara, gulrwfeli guliT ekiTxebian<br />
RmerTs: SeuZliaT Tu ara maT gaSalon Tavisi moRvaweoba RmrTis sasufevlis<br />
gasavrceleblad xalxTa Soris? SeuZliaT Tu ara sxvebs gadaabaron zogier-<br />
Ti Tavisi msaxureba, raTa sakuTari Zalebi misiebs moaxmaron? SeuZliaT Tu<br />
ara daiwyon Tavisi moRvaweoba misiebSi da, aucileblobis SemTxvevaSi, Tavis<br />
konstituciebSi cvlilebebi Seitanon, magram ise, rom es maTi damfuZneblis<br />
principebs Seesabamebodes? SeuZliaT Tu ara maT wevrebs SesaZleblobis<br />
farglebSi monawileoba miiRon misionerul moRvaweobaSi? aris Tu ara<br />
maTi Cveuli cxovrebis wesi saxarebis mowmoba, romelic eris Taviseburebasa<br />
da mdgomareobas upasuxebs?<br />
suli wmidis STagonebiT eklesiaSi yoveldRiurad matulobs saero (saecualaria)<br />
institutebis ricxvi� amitom maTi saqmeebi, episkoposis uflebamosilebiT<br />
ganxoriclebuli, SeiZleba nayofieri iyos misiebSi, rogorc samyaros<br />
evangelizaciisadmi sruli miZRvnis niSani�<br />
41� saeroni evangelizaciis saqmeSi eklesiasTan TanamSromloben� isini<br />
monawileoben masSi rogorc mowmeni da rogorc cocxali iaraRebi mis gamomxsnel<br />
misiaSi, 91 gansakuTrebiT Tu RmrTisagan arian mowodebulni da am<br />
saqmisTvis maT episkoposebi mouwodeben�<br />
qveynebSi, romlebic ukve qristianulni arian, saeroni TanamSromloben<br />
evangelizaciis saqmeSi, xels uwyoben Tavis TavSi da sxvebSi misiebis codnasa<br />
da siyvaruls, aRZraven mowodebebs Tavis ojaxebSi, kaTolikur asociaciebsa<br />
da skolebSi, da sTavazoben nebismieri saxis daxmarebas, raTa sarwmunoebis<br />
niWi, romelic saCuqrad miiRes, sxvebsac gadaeces�<br />
misiaTa qveynebSi saero pirni, rogorc mosulni, aseve adgilobrivni,<br />
skolebSi unda aswavlidnen, warmaval saqmeebs xelmZRvanelobdnen, sakrebulos<br />
da diocezur saqmianobaSi TanamSromlobdnen, saeroTa mociqulobis<br />
sxvadasxva formebs awesebdnen da ganaviTarebdnen, raTa axal eklesiaTa<br />
erTgulebma rac SeiZleba swrafad SeZlon Tavadac monawileoba miiRon eklesiis<br />
cxovrebaSi� 92<br />
saero pirebma siamovnebiT unda gauwion ekonomikur-socialur Tanam-<br />
Sromloba erebs, romlebic evoluciis gzaze imyofebian� es TanamSromloba<br />
miT ufro metad aris qebis Rirsi, rac ufro metad exeba isini institutebis<br />
daarsebas, romlebic socialuri cxovrebis fundamentur struqturebs<br />
moicavs, an gamiznulia maT mosamzadeblad, visac saxelmwifoSi pasuxismgebloba<br />
akisria�<br />
sagangebo qebis Rirsni is saero pirebi arian, vinc universitetebsa Tu<br />
samecniero institutebSi Tavisi istoriuli Tu samecniero-religiuri kvlevebiT<br />
xels uwyobs erTa da religiaTa Sesaxeb codnis gamdidrebas, exmareba<br />
saxarebis mqadageblebsa da amzadebs dialogs ara-qristianebTan�<br />
dae, maT Zmurad iTanamSrmlon qristianebTan da ara-qristianebTan, gansakuTrebiT<br />
saerTaSoriso asociaiaTa wevrebTan, da mudam iTvaliswinebdnen<br />
imas, rom „miwieri qalaqis mSenebloba mudam ufals efuZnebodes da<br />
misken miemarTebodes“� 93<br />
imisaTvis, rom es yvela movaleoba asruldes, saeroni unda moemzadon<br />
teqnikurad da sulierad, rac unda moxdes am miznisaTvis Seqmnil institutebSi,<br />
raTa maTi cxovreba iyos mowmoba ara-qristianTa Soris qriste-<br />
91 Sdr� iqve, 33, 35�<br />
92 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Evangelii praecones: AAS 43 (1951), pp� 510-514� – IOANNES XX<strong>II</strong>I,<br />
encycl� Princeps Pastorum: AAS 51 (1959), pp� 851-852�<br />
93 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 46�<br />
293
294<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
sTvis, Tanaxmad uflis sityvisa: “daubrkolebel iyveniT huriaTa mimarT<br />
da warmarTTa da eklesiaTa RmrTisaTa, viTarca me yovelTave yovelTa saTno-veyofvi,<br />
rameTu ara veZieb Tavisa Cemisa umjobƒssa, aramed mravalTasa,<br />
ra¡Ta cxonden” (1kor� 10, 32-33)�<br />
daskvna<br />
eklesiis mamebi, romis pontifeqsTan erTad, Rrmad grZnoben movaleobas,<br />
romelic uflis sasufevlis yvelgan gavrcelebas gulisxmobs� amitom isini<br />
siyvaruliT esalmebian saxarebis yvela mqadagebels, upirveles yovlisa<br />
maT, vinc qristesTvis devnas ganicdis, da maT vnebebs iziareben� 94<br />
isini imave siyvaruliT arian aRgznebulni, romliTac qriste iyo adamianTa<br />
mimarT anTebuli� maT gacnobierebuli aqvT, rom es RmerTma qmna, rom<br />
misi sasufeveli miwaze modis, da sxva qristes erTgulebTan erTad locvebs<br />
aRavlenen, raTa qalwuli mariamis, mociqulTa dedoflis SuamdgomlobiT,<br />
xalxebi rac SeiZleba swrafad mividnen WeSmaritebis codnamde (1tim� 2, 4),<br />
da RmrTis dideba, romelic brwyinavs ieso qristes saxeze, suli wmidis me-<br />
SveobiT yvelasTvis ganaTdes (2kor� 4, 6)�<br />
yovelive erTad da cal-calke, rac am dekretSi gamocxadda,<br />
wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo uflebamosilebiT,<br />
romelic qristesgan gadmogveca, amas pativdebul<br />
mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT, vadgenT da<br />
vawesebT, da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda, gamoqveyndes<br />
sadideblad RmrTisa�<br />
romi, wm� petresTan, 1965 wlis 7 dekemberi<br />
me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />
(mohyveba mamaTa xelmowerebi)<br />
94 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Evangelii praecones: AAS 43 (1951), p� 527� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, enycl�<br />
Princeps pastorum: AAS 51 (1959), p� 864�
dekreti<br />
mRvdelTa msaxurebisa da cxovrebis<br />
Sesaxeb<br />
PRESBYTERORUM ORDINIS
pavle episkoposi,<br />
RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />
wmida krebis mamebTan erTad,<br />
samudamo saxsovrad<br />
dekreti mRvdelTa<br />
msaxurebisa da cxovrebis<br />
Sesaxeb<br />
Sesavali<br />
1� mocemulma wmida <strong>kreba</strong>m ukve mravaljer Segvaxsena im udidesi Rirebulebis<br />
Sesaxeb, romelic eklesiaSi mRvdelTa xarisxs aqvs� 1 am xarisxs qristes<br />
eklesiis ganaxlebaSi gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs da urTulesi roli<br />
akisria� amitom Zalze sasargeblod migvaCnia, ufro dawvrilebiT da Rrmad<br />
vimsjeloT mRvdelTa Sesaxeb� rac aq iTqmis, yvela mRvdels exeba, gansaku-<br />
TrebiT ki maT, vinc sulTaTvis zrunvas emsaxureba� rac Seexeba mowese mRvdlebs,<br />
maTTan dakavSirebiT saTanado modifikaciebi aris saWiro� episkoposebisgan<br />
miRebuli xeldasxmiTa da misiiT mRvdelni emsaxurebian qristes<br />
– moZRvars, mRvdelmsaxursa da mefes, monawileoben mis msaxurebaSi, romlis<br />
saSualebiT eklesia amqveynad ganuwyvetliv Sendeba rogorc RmrTis eri,<br />
qristes sxeuli da suli wmidis taZari� imisaTvis, raTa arsebul samRvdlo<br />
da adamianur garemoSi (xSir SemTxvevaSi Zalze saxecvlilSi) ufro advili<br />
iyos maTi msaxurebisTvis xelSewyoba da maTi cxovrebis mowyoba, mocemuli<br />
wmida sinodi acxadebs da adgens Semdegs�<br />
Tavi I<br />
mRvdloba eklesiis misiaSi<br />
2� ufali ieso, „romeli-igi mamam wmida-yo da moavlina soflad“ (ioan� 10,<br />
36), mTels Tavis mistikur sxeuls sulis im cxebis moziared xdis, romliTac<br />
Tavad aris cxebuli� 2 masSi yvela erTguli asrulebs wmida da sameufo mRvdlobas<br />
(sacerdotium)� ieso qristes meSveobiT maT sulieri msxverpli miaqvT<br />
RmerTTan da naTels hfenen imis saTnoebebs, vinc maT wyvdiadidan Tavis<br />
gansacvifrebel naTelSi mouwoda� 3 amgvarad, yvela aso monawileobs mTeli<br />
sxeulis misiaSi: yvelam unda wmida yos ieso Tavis gulSi 4 da mis Sesaxeb<br />
winaswarmetyveluri suliT mowmobdes� 5<br />
imisaTvis, raTa erTgulebi erT sxeulad gaerTiandnen, romelSic „asoebsa<br />
mas yovelsa ara igive saqme aqus“ (rom� 12, 4), Tavad ufalma daayena msaxurebi,<br />
romlebsac erTgulTa sakrebuloSi xeldasxmis wmida ZaliT SeeZlebaT msxverplis<br />
mitana da codvebis miteveba, 6 agreTve adamianebisTvis qristes saxeliT<br />
samRvdelmsaxuro movaleobis sajarod Sesruleba� amgvarad, qristem moavlina<br />
1 CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� de Sacra Liturgia. – Const� dogm� de Ecclesia. – Decr� de pastorali Epsicoporum<br />
munere in Ecclesia. – Decr� de institutione sacerdotali.<br />
2 Sdr� maT� 3, 16; luk� 4, 18; saqme 4, 27; 10, 38�<br />
3 Sdr� 1petre 2, 5 da 9�<br />
4 Sdr� 1petre 3, 15�<br />
5 Sdr� gamocx� 19, 10� – CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 35�<br />
6 CONC� TRID�, Sess� 23, cap� 1 et can� 1: DENZ� 957 et 961 (1764 et 1771)�<br />
297
298<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
mociqulebi, rogorc Tavad iyo movlenili mamis mier� 7 Tavisi xeldasxmisa da<br />
misiis monawileebad qristem mociqulTa memkvidreebi, episkoposebi daayena, 8<br />
romelTa msaxurebis funqcia subordinaciuli wesiT mRvdlebs (Presbyteris) gadaeca,<br />
9 raTa maT, mRvdlobis xarisxSi damtkicebulebma (constituti), samociqulo<br />
misiis saTanadod Sesrulebisas saepiskoposo xarisxTan iTanamSromlon� 10<br />
mRvdelTa funqcia episkoposTa xarisxTan aris dakavSirebuli� is im Zalauflebis<br />
monawilea, romliTac Tavad qriste Tavis sxeuls agebs, wmida yofs da<br />
marTavs� mRvdelTa msaxureba (sacerdotium Presbyterorum), romelic qristianuli<br />
xeldasxmis (initiationis) saidumloebs gulisxmobs, im saidumloTi<br />
gadaicema, romliTac mRvdlebi, suli wmidis cxebiT, gansakuTrebuli niSniT<br />
aRibeWdebian da imdenad emsgavsebian qriste-mRvdelmsaxurs, rom Zala SeswevT<br />
meTavis – qristes piriT imoqmedon� 11<br />
mRvdlebi mociqulTa funqcias iziareben� maT RmerTma madliT daakisra,<br />
iyvnen ieso qristes msaxurni xalxSi da aRasrulon saxarebis wmida movaleoba,<br />
raTa xalxis Semosawiruleba (oblatio) miRebul iqnas da suli wmidaSi ganiwmidos�<br />
12 mociqulTa mier saxarebis uwyeba mouwodebs da krebs RmrTis ers, raTa<br />
yvelam, vinc am xalxs ekuTvnis, suli wmidiT ganwmendilma, miitanos sakuTari<br />
Tavi „msxverplad cxovelad, wmidad, saTnod RmrTisa“ (rom� 12, 1)� mRvdelTa<br />
msaxurebis meSveobiT erTgulTa es sulieri msxverpli sruldeba qristes<br />
– erTaderTi Suamavlis - msxverplTan erTobaSi� misi mitana xdeba mRvdelTa<br />
xeliT, mTeli eklesiis saxeliT, usisxlod da saidumlod (sacramentaliter), vidre<br />
mova Tavad ufali� 13 amisken miiswrafvis mRvdelTa msaxureba da aq sruldeba<br />
is� xolo maTi msaxureba, romelic saxarebiseuli uwyebiT iwyeba, Tavis Zalasa<br />
da mniSvnelobas qristes msxverplSi iZens� is imisken aris mimarTuli, rom<br />
„didma mRvdelmsaxurma RmerTs sayovelTao msxverplad miutanos mTeli gamosyiduli<br />
qalaqi, anu wmidaTa sazogadoeba da erToba� am mRvdelmsaxurma xom<br />
vnebiT Tavi msxverplad Seswira CvenTvis, raTa Cven aseTi mniSvnelovani Tavis<br />
sxeulad SeviqmneT�“ 14<br />
maSasadame, mizani, romliskenac mRvdelni Tavisi msaxurebiTa da cxovrebiT<br />
miiswrafvian, aris qristeSi mama-RmerTis didebis ganxorcieleba� es<br />
imas niSnavs, rom adamianebma Segnebulad, Tavisuflad da madlierebiT mii-<br />
Ron qristeSi aRsrulebuli RmrTis saqme da is mTeli Tavisi cxovrebiT gamoxaton�<br />
mRvdlebi xels uwyoben RmrTis didebis zrdasa da saRmrTo cxovrebaSi<br />
adamianTa winsvlas, iqneba es locviTa Tu TayvaniscemiT, sityvis<br />
qadagebiTa Tu evqaristuli msxverplis SewirviT an danarCen saidumloTa<br />
ganwesebiTa da adamianebisTvis sxva msaxurebaTa aRsrulebiT� yovelive es<br />
qristes paseqidan momdinareobs da uflis didebiT mosvlaSi dasruldeba,<br />
rodesac igi mefobas RmerTsa da mamas gadascems� 15<br />
3� mRvdlebs adamianTagan irCeven da adamianebisTvis niSnaven, saRmrTo saqmeTa<br />
aRsrulebis mizniT, raTa ZRveni da msxverpli miitanon codvebisaTvis� 16<br />
7 Sdr� ioan� 20, 21� – CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 18�<br />
8 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 28�<br />
9 Sdr� iqve�<br />
10 Sdr� Pont. Rom., “De Ordinatione Presbyteri”, Praefatio� es sityvebi gvxvdeba agreTve<br />
teqstSi Sacramentario veronensi (MOHLBERG, Romae 1956, p� 122); ix� agreTve Missali Francorum<br />
(MOHLBERG, Romae 1957, p� 9), Libro Sacramentorum Romanae Ecclesiae (MOHLBERG, Romae 1960, p�<br />
25); Pontificali Romano-Germanico (Vogel-Eltze, Città del Vaticano 1963, vol� I, p� 34)�<br />
11 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 10�<br />
12 Sdr� rom� 15, 16�<br />
13 Sdr� 1kor� 11, 26�<br />
14 S� AUGUSTINUS, De civitate Dei, 10, 6: PL 41, 284�<br />
15 Sdr� 1 kor� 15, 24�<br />
16 Sdr� ebr� 5, 1�
PRESBYTERORUM ORDINIS<br />
mRvdlebi sxva adamianebTan erTad, rogorc ZmebTan, cxovroben� ufali iesoc,<br />
Ze RmrTisa, mamam adamianebTan adamianad moavlina� man Cvens Soris icxovra da<br />
ineba, yvelaferSi, garda codvisa, ZmaTa msgavsi yofiliyo,� 17 mas ukve mibaZes<br />
wmida mociqulebma: netari pavle, xalxTa moZRvari (Doctor gentium), „rCeuli<br />
saxarebasa mas RmrTisasa“, Tavadac mowmobs: „yovelTa veqmen yovlad, ra¡Ta<br />
yovelni vacxovnne“� 18 axali aRTqmis mRvdlebi, Tavisi mowodebiTa da xeldasxmiT<br />
erTgvarad RmrTis eris wiaRidan SeirCevian, oRond ara imisTvis, rom mas<br />
an nebismier adamians gaemijnon, aramed imisTvis, rom srulad miuZRvnan Tavi<br />
saqmes, romlisTvisac maT ufalma mouwoda� 19 isini ver SeZlebdnen qristes msaxurebas,<br />
rom ar yofiliyvnen sxva – aramiwieri – cxovrebis mowmeni da ganmgebelni<br />
(dispensatores)� isini verc adamianebs moemsaxurebodnen, maTi cxovrebisa<br />
da garemoebebis mimarT gaucxovebulni rom yofiliyvnen� 20 Tavad maTi msaxureba<br />
sagangebod moiTxovs maTgan, amqveyniurobas ar miemsgavson� 21 amave dros,<br />
is moiTxovs, rom maT amqveynad icxovron adamianTa Soris, da rogorc keTili<br />
mwyemsebi, Tavis cxvrebs icnobdnen� isini unda Seecadon, is cxvrebic moiyvanon,<br />
romlebic am samwysosi ar arian, raTa maTac qristes xma isminon da „iyvnen<br />
erT samwyso da erT mwyems“� 22 am miznis miRwevas Zalze Seuwyobs xels is Rirebulebebi,<br />
romlebsac adamianTa sazogadoeba didad afasebs� aseTebia sikeTe,<br />
gulrwfeloba, sulis simtkice da simdgrade, riskenac mogviwodebs mociquli<br />
pavle, romelic ambobs: „raodeni ars WeSmarit, raodeni patiosan, raodeni<br />
marTal, raodeni wmida, raodeni sayuarel, raodeni saqebel, raodeni saTno da<br />
raodeni qebul, mas zraxevdiT“ (fil� 4, 8)� 23<br />
17 Sdr� ebr� 2, 17; 4, 15�<br />
18 Sdr� 1kor� 9, 22�<br />
19 Sdr� saqme 13, 2�<br />
20 “es mcdeloba, mimarTuli religiuri da zneobrivi srulyofisaken, sul ufro<br />
metad aris ganpirobebuli im garegani viTarebiTac, romelSic eklesia cxovrobs� is ver<br />
darCeba ucvleli da gulgrili adamianTa im mdgomareobis mimarT, romelic mas gars<br />
axvevia, aTasgvar gavlenas axdens mis moRvaweobaze da mas garkveul wessa da garemoebebs<br />
uqvemdebarebs� cxadia, eklesia ar aris gamijnuli adamianTa sazogadoebisgan� piriqiT,<br />
is mis wiaRSi arsebobs� maSasadame, eklesiis Svilebi sazogadoebis gavlenas ganicdian,<br />
mis kulturas iTviseben, kanonebs emorCilebian da mis zne-Cveulebebs iziareben� eklesiis<br />
es mWidro kavSiri adamianur sazogadoebasTan ganuwyvetliv badebs rTul kiTxvebs,<br />
romlebic dRes gansakuTrebiT saWirboroto aris���…(���) warmarTTa (xalxTa) mociquli ase<br />
mouwodebs Tavisi drois qristianebs: “nu iqmnebiT Tana-meuRle urwmunoTa, rameTu ra¡<br />
moyuseba ars simarTlisa da uSjuloebisa¡? anu ra¡ ziareba¡ ars naTlisa da bnelisa? ��� anu<br />
ra¡ nawil uc morwmunesa urwmuno¡sa Tana?” (2 kor� 6, 14-15)� amitom vinc axla eklesiaSi aRmzrdelTa<br />
da damrigebelTa rols asrulebs, maT unda Seaxsenon kaTolike axalgazrdobas<br />
misi gansakuTrebuli mdgomareobisa da aqedan gamomdinare movaleobis Sesaxeb, rac imas<br />
niSnavs, rom unda vicxovroT am samyaroSi, magram ara amqveyniurad, Tanaxmad uflisa, romelmac<br />
uTxra Tavis mowafeebs: „ara vity¢, ra¡Ta aRixune igini soflisagan, aramed ra¡Ta<br />
daicvne igini borotisagan� soflisaganni ara arian, viTarca me ara soflisagani var�“<br />
(ioan� 17, 15-16)� es survili eklesiamac gaiTavisa� miuxedavad amisa, amgvari gansxvaveba ar<br />
niSnavs gamijnvas� es ar aris gulgrloba, SiSi an ugulebelyofa� da Tumca eklesia saku-<br />
Tar Tavs adamianTa modgmisgan ganasxvavebs, is mas ki ar upirispirdeba, aramed piriqiT, mas<br />
ukavSirdeba“� (PAULUS VI, encycl� Ecclesiam suam, 6 aug� 1964: AAS 56 (1964), pp� 627 et 638�<br />
21 Sdr� rom� 12, 2�<br />
22 ioan� 10, 14-16�<br />
23 Sdr� S� POLYCARPUS, Epist. ad Philippenses, VI, 1: “da mRvdlebmac unda icodnen TanagrZnoba,<br />
isini unda iyvnen gulmowyaleni yvelas mimarT� maT unda moabrunon Secdenilni,<br />
moinaxulon yvela sneuli, uyuradRebod ar datovon qvrivi, bavSvi Tu Rataki� isini mudam<br />
unda zrunavdnen sikeTisaTvis RmrTisa da adamianTa winaSe, ganudgnen yovelgvar risxvas,<br />
pirovnul mikerZoebas, usamarTlo gansjas� isini Sors unda iyvnen yovelgvari sixarbisagan,<br />
ar irwmunon swrafad sxvisi danaSauli da ar gansajon metismetad mkacrad� maT unda<br />
icodnen, rom Cven yvelani codvis movaleni varT�” (FUNK I, 303)�<br />
299
300<br />
I. mRvdelTa funqciebi<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
Tavi <strong>II</strong><br />
mRvdelTa msaxureba<br />
4� RmrTis eri, upirveles yovlisa, cxoveli RmrTis sityviT ikribeba, 24<br />
romelsac mRvdlelTa bageTagan moveliT� 25 xolo radgan veravin iqneba gamoxsnili<br />
sanam ar irwmunebs, 26 mRvdlebis, rogorc episkoposTa TanamSromlebis,<br />
pirveli movaleoba aris RmrTis saxarebis yvelasTavis xareba� 27 ase<br />
unda aRasrulon maT uflis mcneba: „warvediT yovelsa sofelsa da uqadageT<br />
saxareba¡ ese yovelsa dabadebulsa“ (mark� 16, 15), 28 Seqmnan da gazardon<br />
RmrTis eri� gamomxsneli sityva xom sarwmunoebas urwmunoTa gulSi aRvi-<br />
Zebs, xolo morwmuneTa gulSi mas asazrdoebs� sarwmunoebiT iwyeba da izrdeba<br />
erTgulTa sakrebulo, Tanaxmad mociqulisa: „sarwmunoeba smenisagan<br />
aris, xolo smena – qristes sityviT“ (Sdr� rom� 10, 17)� amgvarad, mRvdlebi<br />
yvelas winaSe arian valdebulni: maT yvelas unda auwyon saxarebis WeSmariteba,<br />
29 romliTac Tavad isini uflis mier (in Domino) xaroben� rasac ar unda<br />
akeTebdnen mRvdlebi: eweodnen qvel cxovrebas warmarTTa Soris, raTa miiyvanon<br />
isini RmrTis sadideblad, 30 Riad iqadagon da urwmunoebs auwyon<br />
qristes saidumloeba, gadmoscen qristianuli swavleba (catechesim) an ganmarton<br />
eklesiis moZRvreba, ecadon, qristes Suqze ganixilon Tanamedrove<br />
problemebi, - nebismier SemTxvevaSi maT sakuTari sibrZne ki ar unda aswavlon,<br />
aramed RmrTis sityva, da yvelas mouwodon moqcevisa da siwmidisaken� 31<br />
samRvdelmsaxuro qadagebam (dRevandel viTarebaSi misi ganxorcieleba xSirad<br />
Zalze rTuldeba) msmenelTa gonebaze ukeTesad rom imoqmedos, RmrTis<br />
sityva ara marto zogadad da abstraqtulad unda gamoixatos, aramed saxarebis<br />
maradiuli WeSmariteba cxovrebis konkretul viTarebebs unda miesadagos�<br />
sityvis msaxureba mravalgvarad xorcieldeba, msmenelTa moTxovnileba-<br />
Ta Taviseburebisa da mqadagebelTa qarizmaTa Sesabamisad� araqristianul<br />
regionebsa Tu garemoSi evangeluri uwyeba adamianebs gamoxsnis saidumloe-<br />
24 Sdr� 1 petre 1, 23; saqme 6, 7; 12, 24� mociqulebma “iqadages WeSmaritebis sityva da<br />
warmoSves eklesiebi” (S� AUGUSTINUS, In Ps., 44, 23: PL 36, 508)�<br />
25 Sdr� mal� 2,7; 1 tim� 4, 11-13; 2 tim� 4, 5; tit� 1, 9�<br />
26 Sdr� mark� 16, 16�<br />
27 Sdr� 2 kor� 11, 7� mRvdlebi episkoposTa TanamSromlebi arian da maT mimarT Zala-<br />
Sia isic, rac episkoposTa Sesaxeb iTqmis� Sdr� Statuta Ecclesiae Antiqua, c� 3, (CH� MUNIER, Paris<br />
1960, p� 79)� – Decretum Gratiani, C� 6, D� 88 (FRIEDBERG, I, 307)� – CONC� TRID�, Decr� de reform., Sess�<br />
5, c� 2, n� 9 (Conc. Oec. Decreta, ed� Herder, Romae 1963, p� 645); Sess� 24, c� 4 (p� 739)� – Conc� Vat� <strong>II</strong>, Const�<br />
dogm� de Ecclesia, n� 25�<br />
28 Sdr� Constitutiones Apostolorum, <strong>II</strong>, 26, 7: “dae, (mRvdlebi) iyvnen saRmrTo mecnierebis<br />
maswavleblebi, rogorc es Tavad ufalma dagvavala: wadiT, aswavleT, da a�S�” (FUNK, Didascalia<br />
et Constitutiones Apostolorum, I, Padeborn 1905, p� 105)� – Sacramentarium Leonianum da sxva sakramentariumebi<br />
vidre Pontificale Romanum, mRvelTa xeldasxmis Sesavali: “am winagangebiT,<br />
ufalo, Sen daudgine Seni Svilis mociqulebs Tanamgzavrebad sarwmunoebis moZRvarni,<br />
romlebiTac maT, rogorc meore mqadageblebiT (an: qadagebebiT), mTeli msoflio aavses”�<br />
– Liber Ordinum Liturgiae Mozarabicae, Sesavali mRvdelTa xeldasxmisaTvis: “dae, xalxTa maswavlebelma<br />
da damorCilebulTa mmarTvelma wesisamebr Seinaxos kaTolikuri sarwmunoeba,<br />
da WeSmariti gamoxsna yvelas auwyos” (M� FÉROTIN, Paris 1904, col� 55)�<br />
29 Sdr� gal� 2, 5�<br />
30 Sdr� I petr� 2, 12�<br />
31 Sdr� mRvdlis xeldasxmis wesi iakobitebis aleqsandriul eklesiaSi: “���Semoikribe<br />
Seni eri moZRvrebis sityvasTan, rogorc dedam, romelic Tavis bavSvebs kvebavs” (H�<br />
DENZIGER, Ritus Orientalium, <strong>II</strong>, Würzburg 1863, p� 14)�
PRESBYTERORUM ORDINIS<br />
biskan miuZRveba� 32 Tavad qristianul sakrebuloSi, gansakuTrebiT maTTvis,<br />
visac SeiZleba arasakmarisad swamdes an esmodes is, rasac praqtikulad ganaxorcielebs,<br />
sityvis qadageba saWiroa Tavad saidumloTa msaxurebisTvis,<br />
radgan swored isini warmoadgenen sarwmunoebis saidumloebs, romlebic<br />
sityvisgan ibadeba da misgan sazrdoobs� 33 es gansakuTrebiT sworia sityvis<br />
liturgiisTvis wirvis aRsrulebisas (celebratione), sadac ganuyoflad erTiandeba<br />
uflis sikvdilisa da aRdgomis uwyeba, pasuxi erisa, romelic ismens<br />
da Tavad msxverpli (oblatio), romliTac qristem Tavis sisxlSi axali aRTqma<br />
daamtkica� am msxverpls (oblationi) erTgulebi aRTqmebiTa (votis) da saidumlos<br />
miRebiT ukavSirdebian� 34<br />
5� RmerTma, romelic erTaderTi wmidani da wmidamyofeli aris, ineba, adamianebi<br />
Tavis TanamSromleblad da TanaSemweebad mieRo, raTa isini morCilad<br />
emsaxuron wmidayofis saqmes� amgvarad, mRvdlebis xeldasxma xdeba RmrTis<br />
mier, episkoposis meSveobiT, raTa isini qristes mRvdelmsaxurebis sagangebo<br />
monawileni gaxdnen da saRmrTo samsaxuri aRasrulon (in Sacris celebrandis ��� agant)�<br />
mRvlebi xom imis msaxurni arian, vinc liturgiaSi Tavis samRvdlo funqcias<br />
Tavisi sulis meSveobiT CvenTvis gamudmebiT asrulebs� 35 naTlobiT maT adamianebi<br />
RmrTis erSi SehyavT; sinanulis saidumloTi isini codvilebs RmerTsa<br />
da eklesiasTan Searigeben, xolo sneulTaTvis zeTis kurTxeviT maT tanjvas<br />
umsubuqeben; upirveles yovlisa ki, wirvis aRsrulebiT (celebratione praesertim<br />
Missae) isini sakramentulad msxverpls swiraven qristes� yvela saidumloTa<br />
aRsrulebisas (rasac eklesiis uZveles droSic mowmobda egnate martvili), 36<br />
mRvdlebi sxvadasxva saxiT ierarqiulad ukavSirdebian episkoposs, rac mas<br />
erTgulTa TiToeul sakrebuloSi erTgvar mowmed aqcevs� 37<br />
danarCeni saidumloni, iseve rogorc yvela saeklesio msaxurebebi da<br />
samociqulo saqmeebi, dakavSirebulia wmida evqaristiasTan da misken aris<br />
mimarTuli� 38 uwmides evqaristiaSi xom eklesiis mTeli sulieri simdidre<br />
aris mocemuli, 39 anu Tavad qriste, Cveni paseqi da puri cxoveli� Tavisi<br />
xorcis meSveobiT, romelic aris suli wmidiT cxovelyofili da cxovelmyofeli,<br />
igi cxovrebas aniWebs adamianebs� es mouwodebs maT da ubiZgebs,<br />
masTan erTobaSi msxverplad miitanon sakuTari Tavi, Tavisi Sroma da mTeli<br />
qmnileba� amitom evqaristia warmoadgens CvenTvis mTeli evangelizaciis wyarosa<br />
da kulminacias: maSin rodesac kaTakmevlebs TandaTanobiT amzadeben<br />
evqaristiaSi monawileobis misaRebad, is erTgulebi, romlebic ukve aRbeWdilni<br />
arian wmida naTlobiTa da xeldasxmiT, evqaristiis miRebiT srulad<br />
CaerTvebian qristes sxeulSi�<br />
32 Sdr� maT� 28, 19; mark� 16, 16� – TERTULLIANUS, De baptismo, 14, 2 (Corpus Christianorum,<br />
Series latina, I, p� 289, 11-13)� – S� ATHANASIUS, Adv. Arianos, 2, 42 (PG 26, 237)� – S� HIERONIMUS; In<br />
Mat., 28, 19 (PL 26, 218 BC): “isini jer aswavlian yvela xalxebs, Semdeg ki ukve ganswavlulebs<br />
wyals apkureben� radgan SeuZlebelia, sxeulma miiRos naTlobis saidumlo, sanam suli<br />
sarwmunoebis WeSmaritebas ar miiRebs�” – S� THOMAS, Expositio primae Decretalis, § 1: “Cvenma<br />
macxovarma, romelic mowafeebs qadagebisTvis agzavnis, maT sami davaleba misca� pirveli:<br />
aswavlon sarwmunoeba; meore: morwmuneni saidumoebiT gamsWvalon” (ed� Marietti, Opuscula<br />
Theologica, Taurini, Romae 1954, 1138)�<br />
33 Sdr� CONC VAT� <strong>II</strong>, Const� de Sacra Liturgia, n� 35, 2�<br />
34 Sdr� iqve, nn� 33, 35, 48, 52�<br />
35 Sdr� iqve, n� 7� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mystici Corporis, 29 iun� 1943: AAS 35 (1943), p� 230�<br />
36 S� IGNATIUS M�, Smyrn., 8, 1-2 (FUNK, p� 282, 6-15)� – Constutiones Apostolorum, V<strong>II</strong>I, 12, 3<br />
(FUNK, p� 496); V<strong>II</strong>I, 29, 2 (p� 532)�<br />
37 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 28�<br />
38 evqaristia aris erTgvarad sulieri cxovrebis dasruleba da yvela saidumloTa<br />
mizani” (S� THOMAS, Summa Theol. . <strong>II</strong>I, q� 73, a� 3 c); Sdr� <strong>II</strong>I, q� 65, a� 3�<br />
39 Sdr� S THOMAS, Summa Theol� <strong>II</strong>I, q� 65, a� 3, ad 1; q� 79, a� 1, c, et ad 1�<br />
301
302<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
amgvarad, evqaristuli msxverplSewirva aris erTgulTa sakrebulos<br />
centri, romelsac mRvdeli uZRveba� mRvdlebi erTgulebs aswavlian, mamas<br />
miarTvan saRmrTo msxverpli (victimam) mesaze (�acrifici� �i�ae) da masTan<br />
erTad Tavisi cxovrebac Seswiron (oblationem vitae suae facere)� qriste-mRvdlis<br />
suliT gamsWvalulni (in Spiritu Pastoris), isini erTgulebs aswavlian, Tavisi<br />
codvebi morCili guliT monaniebis saidumlos dauqvemdebaron, raTa ufro<br />
metad moiqcnen uflisken da misi sityvebi daimaxsovron: „SeinaneT, rameTu<br />
moaxlebul ars sasufeveli caTa¡“ (maT� 4, 17)� amasTanave, isini arigeben erTgulebs,<br />
ise miiRon monawileoba wmida liturgiis aRsrulebaSi (celebrationes),<br />
rom masSic rogorme gulrwfel locvamde mividnen� isini erTgulebs miuZ-<br />
Rvebian, raTa maT mTeli Tavisi cxovrebis ganmavlobaSi locvis suli sul<br />
ufro da ufro srulyon, TiToeulis madlisa da moTxovnilebis mixedviT�<br />
isini yvelas aRuZraven survils, Seasrulon Tavisi statusis Sesabamisi movaleobebi,<br />
xolo ufro warCinebulebs mouwodeben, daicvan saxarebis mcnebebi<br />
maTTvis Sesaferisi formiT� isini aswavlian erTgulebs, Tavis gulebSi<br />
umReron ufals galobani da qebani, da hmadlobdnen „yovelTaT¢s saxeliTa<br />
uflisa Cuenisa ieso qristesiTa RmerTsa da mamasa�“ 40<br />
qebasa da madlierebas, romlebsac mRvdlebi evqaristiis aRsrulebisas<br />
gamoxataven, Jamnis Sesrulebisas dRis sxvadasxva saaTze ganavrcoben� eklesiis<br />
saxeliT, isini RmerTs evedrebian maTTvis mindobili mTeli erisTvis<br />
da metic: mTeli msofliosaTvis�<br />
locvis saxlSi, sadac erTgulebi ikribebian, sruldeba da inaxeba uwmidesi<br />
evqaristia� aq, erTgulTa dasaxmareblad da sanugeSeblad, Tayvans<br />
scemen RmrTis Svilis, Cveni macxovris Tandaswrebas, romelic samsxverploze<br />
CvenTvis iqna mitanili� es saxli unda iyos lamazi, locvisa da RmrTismsaxurebisTvis<br />
Sesaferisi� 41 masSi mowveulni arian mRvdlebi da erTgulebi,<br />
raTa madlierebiT upasuxon imis niWs (dono), vinc Tavisi adamianobiT ganuwyvetliv<br />
avrcelebs saRmrTo cxovrebas Tavisi sxeulis asoebSi� 42 mRvdlebma<br />
unda izrunon liturgiuli mecnierebisa da xelovnebis saTanadod ganvi-<br />
TarebisTvis, raTa Tavisi liturgiuli msaxurebiT maTTvis mindobili qristianuli<br />
sakrebuloebi sul ufro metad srulyofilad aqebdnen RmerTs,<br />
mamasa da Zes da suli wmidas�<br />
6� mRvdlebi, romlebic qristes – meTavisa da mRvdlis funqcias Tavisi<br />
uflebamosilebis farglebSi asruleben, episkoposis saxeliT kreben<br />
RmrTis ojaxs rogorc erTsulovan saZmos, da mihyavT isini qristes meSveobiT<br />
sulSi (in Spiritu) mama RmerTTan� 43 am msaxurebis, iseve rogorc mRvdlebis<br />
sxva funqciebis aRsasruleblad, maT eniWeba sulieri Zalaufleba, romelic<br />
aRsaSenebelad eZleva� 44 eklesiis aRSenebaSi mRvdlebi, uflis msgavsad,<br />
yvelas udidesi adamianobiT unda moeqcnen� isini maT ar unda epyrobodnen<br />
40 efes� 5, 19-20�<br />
41 Sdr� S� HIERONYMUS, Epist., 114, 2: “…wmida barZimi, wmida saburvelebsa (velamina)<br />
da sxva yvelafers, rac uflis vnebaTa kults exeba, uflis sxeulsa da sisxlTan kavSiris<br />
gamo, iseTive mowiwebiT unda vceT Tayvani, rogorc mis sxeulsa da mis sisxls”� – (PL 22,<br />
934)� – Vid� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� de Sacra Liturgia, nn� 122-127�<br />
42 “garda amisa, erTgulebs ar unda daaviwydeT, rom dRis ganmavlobaSi mividnen<br />
(visitationem) uwmindes saidumlosTan (Sacramenti)� liturgiuli kanonebis Tanaxmad, is unda<br />
daculi iyos eklesiebSi yvelaze Rirseul da sapatio adgilas� aseTi misvla aris madlierebis<br />
niSani aq myofi qristes – Cveni uflis mimarT� amave dros, es aris siyvarulis sabuTi<br />
da saTanado Tayvaniscemis movaleoba”� (PAULUS VI, encycl� Mysterium Fidei, 3 sept� 1965: AAS 57<br />
(1965), p� 771)�<br />
43 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 28�<br />
44 Sdr� 2kor� 10, 8; 13, 10�
PRESBYTERORUM ORDINIS<br />
ise, rogorc es adamianebs moswonT, 45 aramed ise, rogorc amas moZRvreba da<br />
qristianuli cxovreba moiTxovs� maT unda aRzardon adamianebi da maT rogorc<br />
usayvarles Svilebs aswavlon, 46 Tanaxmad mociqulisa: „zeda-adeg JamiTi-uJamod,<br />
amxile, Sehrisxen da nugeSinis-ec yovliTa sulgrZelebiTa da<br />
moZRurebiTa“ (2 tim� 4, 2)� 47<br />
amitom mRvdelmsaxurebi, rogorc sarwmunoebaSi ganmanaTlebelni, an<br />
TviTon an sxvebis meSveobiT, unda zrunavdnen imisaTvis, rom TiToeulma<br />
erTgulma suli wmidaSi SeZlos, Tavisi mowodeba saxarebis Sesabamisad ganaviTaros,<br />
miaRwios gulrwfel, qmediT siyvarulsa da Tavisuflebas, romli-<br />
Tac qristem gagvaTavisufla� 48 usargebloa ceremoniebi (Tundac mSvenieri)<br />
da gaerTianebebi (Tundac warmatebuli), Tu maTi mizani adamianTa aRzra da<br />
qristianuli simwifis miRweva ar aris� 49 amisaTvis mRvdlebi unda daexmaron<br />
adamianebs, amoicnon Tavad movlenebSi, didsa Tu pataraSi, is, rasac saqme<br />
moiTxovs, is, rac aris RmrTis neba� qristianebi ise unda aRizardon, rom<br />
ara marto TavisTvis icxovron, aramed, siyvarulis axali kanonis moTxovniT,<br />
TiToeuli sxvebs unda emsaxuros im niWiT, romelic Tavad miiRo, 50 raTa<br />
qristianul sazogadoebaSi yvelam qristianulad aRasrulos Tavisi movaleoba�<br />
mRvdlebi yvelas movaleni arian, Tumca gansakuTrebul pasuxismgeblobas<br />
isini Ratakebisa da sustebis mimarT unda grZnobdnen: Tavad<br />
ufalic xom maTTan iyo dakavSirebuli, 51 xolo maTi eveangelizacia mesianuri<br />
saqmis niSans warmoadgens� 52 gansakuTrebuli yuradReba unda<br />
mieqces axalgazrdebs, agreTve meuRleebsa da mSoblebs� sasurvelia,<br />
isini urTierTdaxmarebis mizniT megobrul jgufebad gaerTiandnen,<br />
raTa Tavisi cxovreba, xSirad sakmaod rTuli, ufro advilad da meti<br />
srulyofilebiT qristianulad gaataron� mRvdlebs unda axsovdeT, rom<br />
yvela mowese, kaci Tu qali, uflis saxlis yvelaze brwyinvale nawils<br />
warmoadgens� amitom maTi sulieri srulyofa gansakuTrebuli mzrunvelobis<br />
Rirsia da is mTeli eklesisiis keTildReobas emsaxureba� sagangebo<br />
yuradReba mRvdlebs marTebT sneulTa da momakvdavTa mimarT� maT<br />
isini unda moinaxulon da ufalSi ganamtkicon� 53<br />
MmRvdlebis funqcia ar amoiwureba calkeul erTgulTaTvis zrunviT:<br />
is WeSmaritad qristianuli sakrebulos Camoyalibebasac gulisxmobs�<br />
xolo imisTvis, rom sakrebulos suli saTanadod ganviTardes, man ara<br />
marto adgilobrivi eklesia unda moicvas, aramed sayovelTao eklesiac�<br />
xolo adgilobrivi sakrebulo mxolod Tavisi erTgulebisTvis ki ar<br />
unda zrunavdes, aramed, misioneruli suliT gamsWvalulma, manN yvela<br />
adamians unda gauxsnas gza qristesken� pirvel rigSi, mas evaleba zrunva<br />
kaTakmevelTa da neofitebisaTvis, romlebic TandaTanobiT unda<br />
aRvzardoT imisaTvis, rom maT qristianuli cxovreba Seicnon da mas misdion�<br />
45 Sdr� gal� 1, 10�<br />
46 Sdr� 1kor� 4, 14�<br />
47 Sdr� Didascalia, <strong>II</strong>, 34, 3; <strong>II</strong>, 46, 6; <strong>II</strong>, 47, 1; Constitutiones Apostolorum, <strong>II</strong>, 47, 1: FUNK, Didascalia<br />
et Constitutiones, I, 116, 142, 143�<br />
48 Sdr� gal� 4, 3; 5, 1, 13�<br />
49 Sdr� S� HIERONYMUS, Epist., 58, 7: “ra azri aqvs, roca kedlebi brwyinavs Zvirfasi<br />
qvebiT, Tu qriste Ratakad mokvda?” (PL 22, 584)�<br />
50 Sdr� 1petre 4, 10�<br />
51 Sdr� maT� 25, 34-45�<br />
52 Sdr� luk� 4, 18�<br />
53 SeiZleba vaxsenoT sxva kategoriis xalxic, magaliTad, migrantebi, momTabareni<br />
da sxva� maT Sesaxeb laparakia dekretSi „eklesiaSi episkoposTa samRvdlo funqciis Sesaxeb“,<br />
18�<br />
303
304<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
magram vercerTi qristianuli sakrebulo ver aSendeba, Tu misi fesvi<br />
da guli uwmidesi evqaristiis aRsrulebaSi ara Zevs� is aris yovelgvari<br />
aRzrdis sawyisi, mimarTuli sakrebulos sulis mopovebisken� 54 evqaristiis<br />
aRsruleba gulrwfeli da sruli rom iyos, mas Sedegad unda<br />
mohyves sxvadasxva saqvelmoqmedo saqme da urTierTdaxmareba, agreTve<br />
misioneruli moRvaweoba da qristianuli mowmobis sxvadasxva forma�<br />
garda amisa, siyvaruliT, locviT, magaliTiTa da monaniebis saqmeebiT<br />
saeklesio sakrebulo WeSmrit dedobas aRmouCens sulebs, raTa<br />
isini qristesTan miiyvanos� is aris qmediTi iaraRi, romelic qristesa<br />
da misi eklesiisken gzas uCvenebs an ganuxsnis maT, visac jer ara swams,<br />
xolo morwmuneebs sulieri brZolisTvis aRviZebs, asazrdoebs da ganamtkicebs�<br />
qristianuli sakrebulos mowyobisas mRvdlebi arasdros emsaxurebian<br />
romelime erT ideologias an adamianTa partias, aramed, rogorc saxarebis<br />
mqadageblebi da eklesiis mwyemsebi, Tavis Zalebs qristes sxeulis sulier<br />
zrdas axmaren�<br />
<strong>II</strong>. mRvdelTa urTierToba sxvebTan<br />
7� yvela mRvdeli episkoposebTan erTad qristes erTsa da imave mRvdlobasa<br />
da msaxurebaSi (sacerdotium et ministerium) monawileobs, ise, rom<br />
Tavad xeldsxmisa (consecrationis) da misiis es erTianoba moiTxovs mRvdlebis<br />
ierarqiul urTierTobas (communionem) episkoposTa xarisxTan, 55<br />
rasac isini Cveulebriv liturgiis erTobliv aRsrulebaSi saukeTesod<br />
amJRavneben: isini xom episkoposebTan erTad aRasruleben evqaristul<br />
msxverpls� 56 amitom suli wmidas niWiT, romelic mRvdlebs wmida xeldasxmaSi<br />
miecaT, episkoposebs isini hyavT rogorc damxmareni da mrCevelebi<br />
msaxurebasa da movaleobis aRsrulebisas, romelic RmrTis<br />
xalxis swavlebas, wmida yofasa da mwyemsobas gulisxmobs� 57 amas eklesiis<br />
adreul periodSive dabejiTebiT mowmobdnen liturgiuli dokumentebi,<br />
rodesac sazeimod iTxovdnen RmrTisagan, xeldasasxmel mRvdelze<br />
gadmodinebuliyo „madlisa da gansjis (consilii) suli, raTa igi wmida guliT<br />
daexmaros ers da marTos is,“ 58 rogorc udabnoSi moses suli gadavi-<br />
54 Sdr� Didascalia, <strong>II</strong>, 59, 1-3: „swavlebisas mouwode xalxs da moiTxove, xSirad movidnen<br />
eklesiaSi da araviTar SemTxveaSi ar daakldnen mas; dae, yovelTvis Seikribon da eklesia<br />
ar daamciron Tavisi gandgomiTa da qristes sxeulisTvis asoTa moklebiT��� Tqven<br />
Tavadac qristes asoebi xarT� amitom nu ganudgebiT eklesias masSi Se<strong>kreba</strong>ze uaris TqmiT�<br />
qriste Tqveni Tavia, romelic, Tanaxmad misi dapirebisa, mudam TqvenTan aris da urTier-<br />
Tobs TqvenTan� amitom nu ugulebelyofT sakuTar Tavs, nu gaaucxoebT macxovars misive<br />
asoebisgan, nu dayofT da daaqucmacebT mis sxeuls���“: FUNK I, 170� – PAULUS VI�, mimarTva „di<br />
aggiornamento pastorale“ italiuri samRvdeloebis mimarT X<strong>II</strong>I kongresze urbinoSi 1963 wlis 6<br />
seqtembers: AAS 55 (1963), pp� 750 ss�<br />
55 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 28�<br />
56 Sdr� e�w� Constitutio Ecclesiastica Apostolorum, XV<strong>II</strong>I: mRvdlebi arian saidumloTa “sinmistebi”<br />
da “sinepimaqebi” (TH� SCHERMANN, Die allgemeine Kirchenordnung, I, Padeborn 1914, p� 26;<br />
A� HARNACK, T� u� U�, <strong>II</strong>, 4, p� 13, n� 18 et 19)� – PSEUDO-HIERONYMUS, De Septem Ordinibus Ecclesia:<br />
„��� kurTxevaSi (in benedictione) isini episkoposebTan erTad saidumloTa monawileni (consortes)<br />
arian” (A� W� KALFF, Würzburg 1937, p� 45)� – S� ISIDORUS HISPALENSIS, De Ecclesiasticis Officiis, c�<br />
V<strong>II</strong>: “isini qristes eklesias uZRvebian da, episkoposebTan erTad, sxeulisa da sisxlis SeqmnaSi<br />
(confectione) monawileoben, iseve rogoc xalxis damoZRvrasa da qadagebis saqmeSi” (PL<br />
83, 787)�<br />
57 Sdr� Didascalia, <strong>II</strong>, 28, 4: FUNK, 108� – Constitutiones Apostolorum, <strong>II</strong>, 28, 4; <strong>II</strong>, 34, 3: ibid�, pp�<br />
109 et 117�<br />
58 Const. Apost. V<strong>II</strong>I, 16, 4: FUNK I, 522, 13� – Sdr� Epitome Const. Aposz., VI, ibid�, <strong>II</strong>, p� 80, 3-4�<br />
– Testamentum Domini: “…mieci mas madlis, gansjisa (consilii) da didsulovnebis suli, suli
PRESBYTERORUM ORDINIS<br />
da samocdaaT brZen kacze, 59 „raTa maTi meSveobiT advilad marTos eris<br />
uricxvi simravle�“� 60 mRvdlobasa da msaxurebaSi am urTierTobis gamo<br />
episkoposebs mRvdlebi Zmebad da megobrebad unda miaCndeT� 61 isini, SeZlebisdagvarad,<br />
mRvdelTa materialuri da, upirveles yovlisa, sulieri<br />
keTildReobisaTvis unda iRwvodnen� swored episkoposebs akisria mZime<br />
pasuxismgebloba Tavisi mRvdelmsaxurebis siwmidisaTvis� 62 amitom maT<br />
gansakuTrebiT unda izrunon mRvdlebis mudmivi ganaTlebisTvis� 63 isini<br />
mzad unda iyvnen mRvdlebis mosasmenad, Tavadac rCeva hkiTxon da imsjelon<br />
maTTan imis Sesaxeb, rac samRvdlo saqmesa da diocezis sikeTes<br />
exeba� xolo imisaTvis, rom am saqmem Sedegi gamoiRos, amJamindeli viTarebisa<br />
da moTxovnilebebis Sesabamisad, 64 samarTliT dadgenili formiTa<br />
da normebiT, daarsdeba samRvdeloebis (Presbyterium) warmomadgenel<br />
mRvdelmsaxurTa jgufi an senati, 65 romelsac SeeZleba, Tavisi rCevebiT<br />
qmediTad daexmaros episkoposs diocezis marTvaSi�<br />
xolo mRvdlebs unda axsovdeT xarisxis saidumlos sisrule, romelic<br />
episkoposebs gaaCniaT da misi saxiT Tayvani scen qristes – uzenaesi mwyemsis<br />
uflebamosilebas� amitom isini episkoposs gulrwfeli siyvaruli-<br />
Ta da morCilebiT unda Seudgnen� 66 es samRvdelmsaxuro morCileba, Ta-<br />
mRvdlobisa, raTa daexmaros Sens ers da marTos is saqmiT, moSiSebiT, wmida guliT” (B�<br />
BOTTE, La Tradition apostolique, Muenster i� W� 1963, p� 20)�<br />
59 Sdr� ricxvTa 11, 16-25�<br />
60 Pont. Rom., „De Ordinatione Presbyteri“, Sesavali: es sityvebi ukve aris Sacramentarium<br />
Leonianum, Sacramentarium Gelasianum da Sacramentarium Gregorianum-Si� msgavsi ram gvaqvs aRmosavleTis<br />
liturgiebSic, Sdr� Trad. Apost.: „Sexede Sens am monas da aRWurve is madlisa da<br />
gansjis suliT, raTa daexmaros mRvdlebs da marTos eri Seni wmida guliT, ise, rogorc<br />
Sens mier rCeul ers Sexede da moses ubrZane, mRvdlebi amoerCia� Sen isini Seni suliT aRavse,<br />
romelic Sens msaxurs mieci“ (veronis Zveli laTinuri versiidan, gamomc� B� BOTTE,<br />
La Tradition apostolique de S. Hippolyte. Essai de reconstruction, Muenster i� W� 1963, p� 20)� – Const. Apost.<br />
V<strong>II</strong>I, 16, 4: FUNK I, 522, 16-17� – Epist. Const. Apost. 6: FUNK <strong>II</strong>, 20, 5-7� – Testamentum Domini: trad� I�E�<br />
RAHMANI, Moguntiae 1899, p� 69� – Euchologium Serapionis, XXV<strong>II</strong>: FUNK, Didascalia et Constitutiones, <strong>II</strong>,<br />
p� 190, lin� 1-7� – Ritus Ordinationis in ritu Maronitarum: trad� H� DENZIGER, Ritus Prientalium, <strong>II</strong>, Würzburg<br />
1863, p� 161� – mamaTa Soris SeiZleba davasaxeloT: THEODORUS MOPS�, In 1 Tim. 3, 8: SWETE, <strong>II</strong>,<br />
119-121� – THEODORETUS, Quaest. in Numeros, XV<strong>II</strong>I: PG 80, 372 b�<br />
61 Sdr� CONC� VAT: <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 28� Decr� de pastorali Episcoporum munere in<br />
Ecclesia, nn� 15 et 16�<br />
62 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Sacerdotii Nostri primordia, 1 aug� 1959: AAS 51 (1959), p� 576�<br />
– S� PIUS X, exhort� ad clerum Haerent animo, 4 aug� 1908: S� P<strong>II</strong> X Acta, vol� IV (1908), pp� 237 ss�<br />
63 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de pastorali Episcoporum munere in Ecclesia, nn� 15 et 16�<br />
64 samarTlaSi ukve arsebobs sakaTedro Tavi, episkoposis erTgvari „senati da sabWo“<br />
(CIC, c� 391), an, misi ararsebobis SemTxvevaSi, diocezuri konsultantebis jgufi (Sdr�<br />
CIC, cc� 423-428)� sasurvelia am instituciebis gadasinjva, raTa maT ukeTesad upasuxos Tanamedrove<br />
viTarebasa da moTxovnilebebs� cxadia, mRvdelTa amgvari jgufi gansxvavdeba<br />
samRvdlo sabWosagan, romlis Sesaxebac aris laparaki dekretSi de pastorali Epsicoporum munere<br />
in Ecclesia, n� 27� am ukanasknelSi saero pirebis Sedian da misi amocana mxolod samRvdlo<br />
moRvaweobasTan dakavSirebuli sakiTxebis ganxilvaSi mdgomareobs� mRvdlebis rogorc<br />
episkoposTa mrCevelebis Sesaxeb ix� Didascalia, <strong>II</strong>, 28, 4: FUNK I, 108� – Const. Apost., <strong>II</strong>, 28, 4: FUNK<br />
I, 109� – S� IGNATIUS M�, Magn., 6, 1� FUNK 234, 10-16; Trall., 3, 1: FUNK 244, 10-12� – ORIGENES, Adv.<br />
Celsum, 3, 30: mRvdlebi mrCevelni arian (“buleutai”): PG 11, 957 d – 960 a�<br />
65 S� IGNATIUS M�, Magn., 6, 1� „mogiwodebT, SeecadoT, yvelaferi aRasruloT saRmrTo<br />
TanxmobaSi, rom episkoposi iyos Tavmjdomared RmrTis adgilas, mRvdlebi – mociqulTa senatis<br />
adgilas, xolo CemTvis uZvirfases diakonebs daekisros ieso qristes msaxureba, romelic<br />
saukuneTa uwin mamasTan iyo da bolos moegvevlina” (FUNK, 234, 10-13)� – S� IGNATIUS M�, Trall., 3, 1:<br />
“masgavsad amisa, yvelam Tayvani sces diakonebs rogorc ieso qristes, da episkoposs, romelic<br />
mamis saxea (typus), xolo mRvdlebs – rogorc saRmrTo senatsa da mociqulTa sabWos: maT<br />
gareSe eklesia ar Seikribeba (non vocatur)” (FUNK, p� 244� 10-12)� – S� HIERONYMUS, In Isaiam, <strong>II</strong>, 3 (PL<br />
24, 61 A): “Cvenc gvaqvs eklesiaSi Cveni senati: mRvdelTa Se<strong>kreba</strong>”�<br />
66 Sdr� PAULUS VI, allocutio ad Urbis curiones et quadragenarii temporis oratores in Aede Sixtina<br />
habita, die 1 martii 1965: AAS 57 (1965), p� 326�<br />
305
306<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
namSromlobis suliT gamsWvaluli, efuZneba saepiskoposo msaxurebaSi<br />
im monawileobas, romelic mRvdlebs xarisxis saidumlosa da kanonikuri<br />
misiis meSveobiT gadaecema� 67<br />
Cvens droSi mRvdlebis episkoposebTan kavSiri gansakuTrebiT aucilebelia�<br />
sxvadasxva garemoebaTa gamo, samociqulo wamowyebebi ara marto mravalferovani<br />
SeiZleba gaxdes, aramed SeiZleba gavides kidec erTi sakrebulos<br />
Tu diocezis sazRvrebs gareT� amitom vercerTi mRvdeli ver Seasrulebs<br />
Tavis misias TviTon an marto, Tu ar gaaerTiana Tavisi Zalebi sxva<br />
mRvdlebTan maTi winamZRolobiT, vinc eklesias udgas saTaveSi�<br />
8� mRvdlebi, xeldasxmiT mRvdlobis xarisxSi ayvanilni, erTmaneTTan<br />
mWidrod arian dakavSirebulni saidumlo ZmobiT� amasTanave, isini warmoadgenen<br />
erTian samRvdeloebas diocezSi, romelsac eZRvneba maTi msaxureba<br />
maTive episkoposis meTaurobiT� sxvadasxva msaxurebis Sesrulebis miuxedavad,<br />
isini adamianebisTvis erTian samRvdlo msaxurebas ewevian� yvela mRvdeli<br />
movlenilia am saqmeSi TanamSromlobisaTvis, sulerTia, asruleben<br />
isini msaxurebas sakrebuloSi Tu mis gareT, awarmoeben samecniero kvlevas<br />
Tu ewevian pedagogiur samuSaos, an sulac xeliT muSaoben da iq, sadac amas<br />
uflebamosili xelisufleba mizanSewonilad miiCnevs, muSaTa cxovrebas<br />
iziareben, an sulac sxva samociqulo an mociqulobisTvis gankuTvnil saqmeebs<br />
asruleben� sabolood xom yvela erTi miznisken miiswrafvis: qristes<br />
sxeulis aSenebisken, romelic, gansakuTrebiT Cvens droSi, moiTxovs<br />
mravalgvar samsaxursa da axlebur midgomas� amitom Zalian mniSvnelovania,<br />
rom yvela mRvdeli, rogorc diocezuri aseve mowese, erTmaneTs daexmaros,<br />
raTa isini yovelTvis WeSmaritebis TanaSemweni iyvnen� 68 TiToeuli mRvdeli<br />
dakavSirebulia am samRvdeloebis sxva wevrebTan sagangebo samociqulo<br />
siyvarulis, msaxurebisa da Zmobis kavSirebiT� es uZvelesi droidan aRiniSneboda<br />
liturgiaSi: is xom damswre mRvdlebs iwvevs xeldamsxmel episkoposTan<br />
erTad, raTa man daasxas xeli axladarCeuls, da wmida evqaristiac<br />
xom erTsulovnad sruldeba� amgvarad, yoveli mRvdeli TanamoZmeebTan er-<br />
TobaSia siyvarulis, locvisa da yovelgvari TanamSromlobis kavSiriT� ase<br />
vlindeba is erTianoba, romlis daarseba qristem ineba TavisianTa Soris,<br />
raTa samyaros Seecno, rom mamam Ze moavlina 69<br />
amitom ufrosebi umcrosebs rogorc WerSmarit Zmebs unda epyrobodnen,<br />
daexmaron maT pirvel wamowyebebsa da msaxurebis dasawyisSi� isini unda Seecadon<br />
gaigon maTi goneba-ganwyoba, Tundac is maTTgan gansxvavdebodes, da<br />
keTilganwyobiT Tvali adevnon maT iniciativebs� amasTanave, axalgazrdebic<br />
pativs unda scemdnen ufrosebis asaksa da gamocdilebas, maTTan erTad<br />
unda ganixilon sasuliero sakiTxebi da xalisiT iTanamSromlon maTTan�<br />
dae, Zmuri sulis winamZRolobiT, mRvdlebma ar daiviwyon stumarTmoyvareoba,<br />
70 misdion qvelmoqmedebasa da qonebis gaziarebas, 71 gansakuTrebuli<br />
mzrunveloba gamoiCinon maT mimarT, vinc avad aris, sasowarkveTilia,<br />
SromiT qancgawyvetilia, martosulia, samSoblodan gaZevebulia, an devnilia�<br />
72 dae, isini xalisiTa da sixaruliT Seikribon, sulierad daisvenon da<br />
gaixsenon, rogor miipatiJa Tavad ufalma daRlili mociqulebi: „movediT<br />
67 Sdr� Const. Apost., V<strong>II</strong>I, 47, 39: „mRvdlebi���episkoposis Tanxmobis gareSe nurafers<br />
gaakeTeben, radgan swored mas hyavs mindobili uflis eri da is agebs pasuxs maTi sulebisTvis”<br />
(FUNK, 577)�<br />
68 Sdr� 3 ioan� 8�<br />
69 Sdr� ioan� 17, 23�<br />
70 Sdr� ebr� 13, 1-3�<br />
71 Sdr� ebr� 13, 16�<br />
72 Sdr� maT� 5, 10
PRESBYTERORUM ORDINIS<br />
Tquen T¢sagan udabnosa adgilsa da ganisueneT mcired“ (mark� 6, 31)� sulieri<br />
da inteleqtualuri cxovrebis daxvewaSi mRvdlebi erTmaneTs rom daexmaron,<br />
msaxurebaSi erTmaneTTan ukeTesad iTanamSromlon da Tavidan aicilon<br />
safrTxe, romelic SeiZleba martoobam ganapirobos, saWiroa damkvidrdes<br />
erToblivi (communis) cxovreba, an misi raime saxeoba, romelmac, bunebrivia,<br />
SeiZleba sxvadasxva forma miiRos, pirovnul Tu samRvdlo Tavisebureba-<br />
Ta Sesabamisad� aseTia, magaliTad, Tanacxovreba, romelic amis saSualebas<br />
iZleva, agreTve erToblivi Wama, xSiri an regularuli Sexvedrebi� aseTi<br />
gaerTianebebi didad dasafasebelia da maT xeli unda Seewyos� uflebamosili<br />
saeklesio xelisuflebis mier aRiarebuli dadgenilebebis safuZvelze,<br />
isini warmoadgenen saTanado wesiT mowyobili cxovrebisa da Zmuri<br />
urTierTdaxmarebis safuZvels, rac xels uwyobs mRvdlebs, wmidad aRasrulon<br />
msaxureba� xolo yovelive es, rasakvirvelia, mRvdelTa mTel xarisxs<br />
emsaxureba�<br />
dabolos, mRvdelmsaxurebaSi aseTi urTierTobis gamo, mRvdlebma unda<br />
icodnen, rom maT gansakuTrebuli movaleoba akisriaT maT mimarT, vinc sir-<br />
Tuleebs ganicdis� mRvdlebi maT saswrafod unda daexmaron da, Tu saWiroa,<br />
TavSekavebulad gafrTxilebasac mimarTon� xolo maT, vinc raRac Secdoma<br />
dauSva, isini yovelTvis Zmuri siyvaruliT da keTilad unda moepyran, gamudmebiT<br />
evedron maTTvis RmerTs da maT mimarT WeSmariti Zmoba da megobroba<br />
gamoavlinon�<br />
9� xarisxis saidumlos ZaliT, axali aRTqmis mvdelmsaxurebi RmrTis<br />
erSi da erisTvis mamisa da moZRvris funqcias asruleben, magram amave dros,<br />
yvela qristes erTgulTan erTad, isinic uflis mowafeebi arian, romlebic,<br />
saRmrTo madlis mowodebiT, misi mefobis moziareni gaxdnen� 73 naTloba-<br />
Si yvela aRorZinebulisaTvis mRvdlebi arian Zmani ZmaTa Soris, 74 rogorc<br />
asoni qristes erTi sxeulisa, romlis aSeneba yvelas daekisra� 75<br />
amitom mRvdlebi ise unda winamZRolobdnen, rom Tavisi ki ara, aramed<br />
ieso qristesi eZion� 76 maT erTgul saero pirebTan unda iTanamSromlon da,<br />
moZRvris darad, maT Soris iqceodnen, romelic “ara movida, ra¡Tamca imsaxura,<br />
aramed msaxurebad da micemad suli T¢si sa£srad mravalTaT¢s” (maT�<br />
20, 28)� mRvdlebi gulrweflad unda scnobdnen da xels uwyobdnen saeroTa<br />
Rirsebasa da sakuTriv maT wvlils eklesiis misiaSi� isini jerovnad pativs<br />
unda scemdnen samarTlian Tavisuflebas, romlis uflebac yvelas aqvs miwier<br />
qalaqSi� maT xalisiT unda usminon saero pirebs, Zmurad gaiTvaliswinon<br />
maTi survilebi, aRiaron maTi gamocdileba da kompetencia adamianuri<br />
moRvaweobis sxvadasxva sferoSi, raTa maTTan erTad Seecadon, amoikiTxon<br />
drois niSnebi� sulTa gamocdiT, “ukueTu RmrTisagan iyvnen”, 77 mRvdlebma<br />
rwmeniT unda amoicnon saero pirTa mravalferovani qarismebi – sruliad<br />
mokrZalebulica da amaRlebulic� maT sixaruliT unda scnon isini da gulmodgined<br />
xeli Seuwyon maT� RmrTis sxvadasxva niWTa Soris, romlebic uxvad<br />
moipoveba erTgulebSi, gansakuTrebuli yuradRebis Rirsi is aris, rac<br />
mraval adamians ufro maRali sulieri cxovrebisken miizidavs� mRvdlebs<br />
73 Sdr� 1 Tes� 2, 12; kol� 1, 13�<br />
74 Sdr� maT� 23, 8� – „Zmurad unda moveqceT adamianebs swored imitom, rom gvinda<br />
viyoT maTi mRvdlebi, mamebi, moZRvarni” (PAULUS VI, encycl� Ecclesiam suam, 6 aug� 1964: AAS 58<br />
(1964), p� 647)�<br />
75 Sdr� efes� 4, 7 da 16� – Const. Apost., V<strong>II</strong>I, 1, 10: „arc episkoposi unda aRzevdes diakonebze<br />
da mRvdlebze (presbyteros) maRla, arc mRvdlebi xalxze, radgan erToba orivesgan<br />
Sedgeba“ (FUNK I, 467)�<br />
76 Sdr� fil� 2, 21�<br />
77 1 ioan� 4, 1�<br />
307
308<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
unda gaaCndeT erTgulTa ndoba da maT eklesiis msaxurebisTvis gankuTvnili<br />
movaleobebi daakisron, miscen maT Tavisuflad moqmedebis SesaZlebloba<br />
da asparezi, metic: SesTavazon, SeZlebisdagvarad sakuTari iniciativiT<br />
imoqmedon� 78<br />
saboloo jamSi xom mRvdlebs saero pirTa Soris aqvT adgili gankuTvnili,<br />
raTa yvelas siyvarulis erTobisken gauZRvnen, rac niSnavs: “ZmaT moyuarebiTa<br />
urTierTas mowled mosurne iyveniT; pativis-cemasa urTierTsa uswrobdiT”<br />
(rom� 12, 10)� maT sxvadasxva mentaliteti ise unda SeaTanxmon, rom<br />
erTgulTa sakrebuloSi Tavi ucxod aravin igrZnos� isini xom, episkoposTa<br />
saxeliT, sazogado keTildReobisTvis iRwvian� amasTanave, isini medgrad<br />
icaven WeSmaritebas, raTa erTgulni ar viyoT “mimotacebul yovelsa mas<br />
qarsa moZRurebisasa”� 79 maT sagangebo mzrunvelobas isinic arian mindobilni,<br />
vinc ganudga saidumloTa aRsrulebasa da TviT sarwmunoebasac ki� mRvdlebma,<br />
rogorc keTilma mwyemsebma, isini ar unda daiviwyon�<br />
ekumenizmis miTiTebebis Tanaxmad, 80 mRvdlebma arc is Zmebi unda daiviwyon,<br />
romlebic CvenTan srul saeklesio urTierTobas moklebulni arian�<br />
da bolos, isini pasuxismgebelni unda iyvnen yvelasTvis, vinc qristes<br />
Tavis macxovrad ara scnobs�<br />
xolo Tavad qristes erTgulebs gacnobierebuli unda hqondeT valdebuleba<br />
Tavis mRvdlebis winaSe da Svilobrivi siyvaruliT epyrobodnen<br />
maT, rogorc Tavis mwyemsebsa da mamebs� maT unda gaiziaron mRvdelTa sazrunavi<br />
da SeZlebisdagvarad maT locviTa da saqmiT Seewion, raTa mRvdlebma<br />
warmatebiT SeZlon sirTuleebis gadalaxva da Tavisi movaleobis ufro<br />
nayofierad Sesruleba� 81<br />
<strong>II</strong>I. mRvdlebis danawileba da samRvdelmsaxuro mowodebebi<br />
10� sulieri niWi, romelsac mRvdlebi xeldasxmisas iReben, maT SezRuduli<br />
da kerZo misiisTvis ki ar amzadebs, aramed gamoxsnis ufarToesi da saovelTao<br />
misiisaTvis, “vidre dasasruladmde queyanisa” (saqme 1, 8), radgan nebismieri<br />
samRvdlo msaxureba moziarea misiis im sayovelTao gavrcelebisa,<br />
romelic qristem mociqulebs miando� qristes mRvdlemsaxureba, romlis<br />
monawilenic mRvdlebi namdvilad gaxdnen, aucileblad yvela erisa da yvela<br />
droisTvis aris gankuTvnili� is ar aris SezRuduli naTesauri, erovnuli<br />
Tu asakobrivi sazRvrebiT� melqisedeqi amis idumali miniSneba iyo�82 dae,<br />
axsovdeT mRvdlebs, rom maT yvela eklesiis mimarT zrunva marTebT� amitom<br />
im diocezebis mRvdlebi, sadac MEmowodeba<br />
metia, mzad unda iyvnen, sakuTari<br />
ordinariusis nebarTvisa Tu mowvevis safuZvelze, Tavisi msaxureba sam-<br />
Rvdeloebas moklebul regionebSi, misiebsa Tu saqmeebSi aRarsulon�<br />
garda amisa, inkardinaciisa da eqskardinaciis normebi ise unda gadaisinjos,<br />
rom am uZvelesma instituciam, erTis mxriv, mtkiced ganagrZos arseboba,<br />
meores mxriv ki, ukeTesad upasuxos dRevandel samRvdlo moTxovnilebebs�<br />
iq, sadac mociquloba amas moiTxovs, xeli unda Seewyos ara<br />
marto mRvdlebis saTanado ganawilebas, aramed gansakuTrebuli samRvdlo<br />
saqmeebis aRsrulebasac, romlebic sxvadasxva socialuri jgufisTvis<br />
aris gankuTvnili garkveuli regionis, qveynisa Tu kontinentis fargleb-<br />
Si� amisTvis SeiZleba didad sasargeblo iyos saerTaSoriso seminariebis,<br />
78 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 37�<br />
79 efes� 4, 14�<br />
80 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de oecumenismo.<br />
81 Sdr CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 37�<br />
82 Sdr� ebr� 7, 3�
PRESBYTERORUM ORDINIS<br />
sagangebo diocezebisa Tu personaluri prelaturebisa da sxva amgvari<br />
instituciebis daarseba, romlebsac mRvdlebi SeiZleba mieCinon an inkardinirebul<br />
iqnen mTeli eklesiis sakeTildReod, calkeuli wamowyebisTvis<br />
gamomuSavebuli normebis mixedviT, adgilobriv ordinariusTa uflebebis<br />
ganuxrelad dacvis pirobebSi�<br />
meores mxriv, SeZlebisdagvarad unda SevecadoT, mRvdlebi TiTo-TiTod<br />
ar mivavlinoT axal regionSi, gansakuTrebiT iq, sadac isini enasa da zne-<br />
Cveulebebs kargad ar icnoben� qristes mowafeTa magaliTis Tanaxmad, 83 umjobesia,<br />
aseT adgilebSi orni an samni gaemgzavron, raTa SeeZloT, erTmaneTs<br />
daexmaron� aucilebelia maTi sulieri cxovrebisTvis zrunva, agreTve<br />
maTi fsiqiuri da fizikuri sijansaRis uzrunvelyofa� SeZlebisdagvarad<br />
saWiroa maTTvis iseTi adgilisa da samuSao viTarebis momzadeba, romelic<br />
TiToeuli maTganis individualur Taviseburebebs Seesabameba� Zalze mniSvnelovania,<br />
rom axal qveyanaSi vinc miemgzavreba, ara marto adgilobrivi<br />
ena Seiswavlos, aramed im xalxis fsiqoloiuri da socialuri Taviseburebebsac<br />
gaecnos, romlebsac mokrZalebiT unda emsaxuros� mRvdlebs maT-<br />
Tan maqsimalurad srulyofili kontaqti unda hqondeT, raTa misdion mociquli<br />
pavles magaliTs, romelsac sakuTari Tavis Sesaxeb SeeZlo, eTqva:<br />
“rameTu Tavisufal viyav yovelTagan da yovelTa Tavi Cemi davamone, ra¡Ta<br />
umravlesni SeviZinne� viqmen huriaTa Tana viTarca huria¡, ra¡Ta huriani SeviZine���”<br />
(1kor� 9, 19-20)�<br />
11� mwyemsma da Cveni sulebis moRvawem (“episkoposma”) 84 ise daafuZna Tavisi<br />
eklesia, rom ers, romelic man amoirCia da Tavisi sisxliT moigo, 85 mudam<br />
da saukuneTa aRsasrulamde Tavisi mRvdelmsaxurni unda hyavdes, raTa<br />
qristianebi arasdros iyvnen “viTarca cxovarni, romelTa ara aqun mwyemsi”� 86<br />
mociqulebma icodnen qristes nebis Sesaxeb� suli wmidis STagonebiT, maT<br />
gansajes, rom maTi movaleoba aris msaxurTa amorCeva, “romelni SemZlebel<br />
iyvnen sxuaTaca swavlad” (2 tim� 2)� es movaleoba Tavad samRvdelmsaxuro<br />
misias ganekuTvneba� misi meSveobiT mRvdeli mTeli eklesiis sazrunavis<br />
monawilea, romlis mizanic is aris, rom RmrTis ers aq, dedamiwaze, muSakni<br />
ar mohklebodes� xolo radganac “gemis kapitansa da mgzavrebs���…saerTo mizani<br />
aqvT”, 87 amitom mTels qristian ers Segnebuli unda hqondes, rom misi<br />
movaleoba aris gulmodgine locviTa da sxva arsebuli saSualebebiT 88 yovelmxriv<br />
xeli Seuwyos imas, rom eklesias mudam hyavdes is mRvdelmsaxurebi,<br />
romlebic aucilebelni arian misi saRmrTo misiis aRsasruleblad� amgvarad,<br />
mRvdlebis umTavresi mizania, sityvis msaxurebiTa da sakuTari cxovrebis<br />
mowmobiT, romelic cxadayofs msaxurebis sulsa da WeSmarit saaRdgomo<br />
sixaruls, erTgulebs TvalnaTliv aCvenos mRvdelmsaxurebis mniSvneloba<br />
da aucilebloba� ZalTa dauzogavad da sirTuleTa miuxedavad, isini unda<br />
daexmaron maT, visac dafiqrebis Sedegad aseTi msaxurebisTvis Sesaferisad<br />
miiCneven, sulerTia, iqnebian isini axalgazrdebi Tu zrdasrulebi, raTa<br />
isini saTanadod moemzadon im dRisaTvis, rodesac maTi garegani da Sinagani<br />
Tavisuflebis sruli dacvis pirobebSi, maT SeiZleba episkoposma mouwodos�<br />
am miznis misaRwevad Zalze sasargebloa yuradRebiani da gonivruli<br />
sulieri xelmZRvaneloba� mSoblebma, moZRvrebma da yvelam, vinc ama Tu im<br />
saxiT dakavSirebulia bavSvebisa da axalgazrdebis aRzrdasTan, ise unda<br />
83 Sdr� luk� 10, 1�<br />
84 Sdr� 1petre 2, 25�<br />
85 Sdr� saqme 20, 28�<br />
86 maT� 9, 36�<br />
87 Pont. Rom., „De Ordinatione Presbyteri“�<br />
88 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Institutione sacerdotali, n� 2�<br />
309
310<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
aRzardos isini, rom maT SeigrZnon uflis zrunva Tavisi samwysosaTvis,<br />
gaacnobieron eklesiis moTxovnilebani da mzad iyvnen, winaswarmetyvelTan<br />
erTad didsulovnad upasuxon uflis mowodebas: “aha, mimavline” (es� 6, 8)�<br />
magram ar unda movelodeT, rom uflis mowodebis es xma raRac saocari gziT<br />
miaRwevs momavali mRvdlis smenamde� umjobesia, is im niSnebidan amovicnoT<br />
da gavarCioT, romlebiTac keTilgonieri qristianebi yoveldRiurad igeben<br />
RmrTis nebas� mRvdlebma es niSnebi yuradRebiT unda ganixilon� 89<br />
amitom mRvdlebs didad vurCevT, monawileoba miiRon mowodebis<br />
saqmeebSi, rogorc diocezurSi, aseve erovnulSi� 90 qadagebaSi, katexizaciaSic,<br />
presaSic saWiroa eklesiis (rogorc adgilobrivis, aseve sayovelTaos)<br />
moTxovnilebebis warmoCena, samRvdlo msaxurebis arsisa da<br />
mniSvnelobis naTelyofa� saWiroa vaCvenoT, rom masSi udidesi Sroma<br />
udides sixaruls erwymis, da, rogorc mamebi gvaswavlian, upirveles yovlisa<br />
swored misi saSualebiT aris SesaZlebeli, qristes mivarTvaT siyvarulis<br />
udidesi mowmoba� 91<br />
Tavi <strong>II</strong>I<br />
mRvdelTa cxovreba<br />
I. mRvdelTa mowodeba srulyofisaken<br />
12� xarisxis saidumloTi mRvdlebi qriste-mRvdels emsgavsebian (confi��rat�r)�<br />
rogorc Tavis msaxurebma da saepiskoposo xarisxis TanamSromlebma,<br />
maT unda moawyon da aaSenon misi mTeli sxeuli, romelic aris<br />
eklesia� ra Tqma unda, ukve naTlobis xeldasxmaSi (consecratione), rogorc<br />
yvela qristianma, maT ukve miiRes am didi mowodebisa da madlis niSani<br />
da niWi, raTa adamianur uZlurebaSic 92 SeZlon sisrulisken miswrafeba,<br />
Tanaxmad uflis sityvisa: “iyveniT Tquen srul, viTarca mama¡ Tqueni<br />
zecaTa¡ srul ars” (maT� 5 48)� am sisrulis miRweva gansakuTrebiT mniSvnelovania<br />
mRvdelmsaxurebisTvis� isini xom RmerTs xarisxis miRebis Sedegad<br />
axleburad iqnen RmrTisadmi miZRvnilni (consecrati)� isini qristes<br />
– saukuno mRvdelmsaxuris cocxal instrumentebad iqcnen, raTa droTa<br />
msvlelobaSi ganagrZon misi sakvirveli saqme, romlis udidesi ZaliT man<br />
mTeli kacobrioba aRadgina� 93 yvela mRvdelmsaxuri Taviseburad qristes<br />
ganasaxierebs (ipsius Christi personam great)� amitom mas gansakuTrebuli<br />
madli eniWeba, raTa misadmi mindobil xalxsa da RmrTis mTels ers<br />
emsaxuros da meti warmatebiT SeZlos imis sisrulisaken swrafva, visac<br />
Tavad ganasaxierebs� amave madliT adamianis xorcis uZlureba imis siwmidiT<br />
unda ganikurnos, vinc CvenTvis gaxda pontifeqsi, “wmida¡, umanko¡,<br />
Seuginebeli, ganSorebuli codvaTagan” (ebr� 7, 26)�<br />
qristem, romelic mamam “wmidayo da moavlina soflad”, 94 “misca Tavi T¢si<br />
CuenT¢s, ra¡Ta mi£snnes Cuen yovlisagan urCulebisa da ganwmidnes Tavisa<br />
T¢sisa erad mogebulad, mobaZavad keTilTa saqmeTa” (tit� 2, 14) da ase vnebiT<br />
Sevida Tavis didebaSi� 95 aseve mRvdelni, suli wmidis cxebiT xeldasxmulni<br />
da qristesgan movlinebulni, xorciels klaven Tavis saqmeebSi da mTlianad<br />
89 PAULUS VI, allocutio habita die 5 maii 1965: L’Osservatore Romano, 6-V-65, p� 1�<br />
90 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de institutione sacerotali, n� 2�<br />
91 amas aswavlian mamebi, rodesac ganmartaven qristes sityvebs petres mimarT:<br />
„guyuar mea?��� damswysen cxovarni Cemni“� asea wm� ioane oqropirTan, De sacerdotio, <strong>II</strong>, 1-2: PG<br />
47-48; 633� – S� GREGORIUS M�, Reg. Past. Liber, P� I� c� 5: PL 77, 19 a�<br />
92 Sdr� 2 kor� 12, 9�<br />
93 Sdr� PIUS XI, encycl� Ad catholici sacerdotii, 20 dec� 1935: AAS 28 (1936), p� 10�<br />
94 ioan� 10, 36�<br />
95 Sdr luk� 24, 26�
PRESBYTERORUM ORDINIS<br />
adamianTa msaxurebas eZlevian� amgvarad, siwmidiT, romelic qristeSi miecaT,<br />
maT SeuZliaT srulyofil mamakacs miuaxlovdnen� 96<br />
masasadame, sulisa da simarTlis msaxurebis 97 aRsrulebiT, isini sulier<br />
cxovrebaSi mtkicdebian, Tuki emorCilebian qristes suls, romelic<br />
maT cxovelyofs da uZRveba� mRvdlebi xom cxovrebis sisrulisaken yoveldRiuri<br />
wmida qmedebebiT miiswrafvian, anu mTeli Tavisi msaxurebiT,<br />
romelsac episkopossa da sxva mRvdlebTan erTad aRasruleben� mRvdlebis<br />
siwmide didad uwyobs xels maTi msaxurebis nayofierad Sesrulebas: marTalia,<br />
RmrTis madlma gamoxsnis saqme uRirsi msaxurebis meSveobiTac SeiZleba<br />
aRasrulos, magram mainc RmerTi Tavis saocar saqmeTa gamovlinebas<br />
maTi meSveobiT amjobinebs, vinc suli wmidis mowodebasa da winamZRolobas<br />
(impulsui et ductui) emorCileba da visac qristesTan Sinagani erTobisa da cxovrebis<br />
siwmidis safuZvelze SeuZlia Tqvas: “xolo cxovel me arRara var,<br />
aramed cxovel ars Cem Tana qriste” (gal� 2, 20)�<br />
amitom, Tavisi samwyso miznebis ganxorcielebisTvis, eklesiis Sinagani<br />
ganaxlebisa da mTels msoflioSi saxarebis gavrcelebisTvis, wmida sinodi<br />
dabejiTebiT mouwodebs yvela mRvdelmsaxurs, eklesiis mier SemoTavazebuli<br />
saTanado saSualebaTa gamoyenebiT, 98 ganuxrelad miiswrafodnen sul<br />
ufro meti siwmidisaken� amiT isini kidev ufro Sesaferis instrumentebad<br />
iqcevian RmrTis mTeli eris samsaxurSi�<br />
13� mRvdlebi siwmides miaRweven, Tu Tavis funqciebs suli wmidaSi<br />
gulrwfelad da ganuxrelad Seasruleben�<br />
saRmrTo sityvis msaxurni, isini yoveldRiurad kiTxuloben da ismenen<br />
RmrTis sityvas, romelic sxvebs unda aswavlon� dae, Seecadon, is amave dros<br />
Tavadac miiRon� maSin isini uflis ufro srulyofil mowafeebad iqcevian,<br />
rogorc pavle mociqulma uTxra timoTes: “amas iwurTid da amas Sina iyav,<br />
ra¡Ta warmatebuleba¡ ege Seni cxad iyos yovelsa Sina� ekrZale Tavsa Sensa<br />
da moZRurebiTa miT daadger maT zeda, rameTu amas ra¡ hyofde, Tavica Seni<br />
acxovno da morCilnica Senni” (I tim� 4, 15-16)� Ziebisas, Tu rogor ukeTesad<br />
gadascen sxvebs is, rac Tavad ganWvrites, 99 maT ufro Rrmad ecodinebaT “gamoukuleveli<br />
igi simdidre qristesi” (efes� 3, 8) da “mravalferi igi sibrZne<br />
RmrTisa¡�” 100 maT unda axsovdeT, rom ufali is aris, vinc gulebs ganaRebs, 101<br />
xolo upiratesoba ara maTgan momdinareobs, aramed RmrTis Zlierebisgan� 102<br />
maSin sityvis gadacemisas isini ufro mWidrod daukavSirdebian qristes –<br />
moZRvars da mis suls gahyvebian� qristesTan aseTi urTierTobis Sedegad<br />
isini RmrTis siyvaruls eziarebin, romlis saidumlo, saukuniTgan dafaruli,<br />
103 qristeSi gancxadda�<br />
rogorc liturgiis (Sacrorum) msaxurni, mRvdlebi, upirveles yovlisa<br />
mesis msxverplSi, sagangebo saxiT qristes ganasaxiereben, romelmac Tavisi<br />
Tavi msxverplad misca adamianTa wmidayofisTvis� amitom maT unda mibaZon<br />
imas, rasac akeTeben: uflis sikvdilis aRsrulebisas (celebrantes) maT<br />
Tavisi asoebis mokvdinebisTvis unda izrunon da Tavi daicvan codvaTa da<br />
96 Sdr� efes� 4, 13�<br />
97 Sdr� 2kor� 3, 8-9�<br />
98 Sdr� sxvaTa Soris, S� PIUS X, exhortatio ad clerum Harent animo, 4 aug� 1908: S� P<strong>II</strong> X Acta,<br />
vol� IV (1908), pp� 237 ss� – PIUS XI, encycl� Ad catholici sacerdotii, 20 dec� 1935: AAS 28 (1936), pp� 5 ss�<br />
– PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Sacerdotii Nostri primordia, 1 aug� 1959: AAS 51 (1959), pp� 545 ss�<br />
99 Sdr� S� THOMAS, Summa Theol., <strong>II</strong>-<strong>II</strong>, q� 188, a� 7�<br />
100 efes� 3, 9-10�<br />
101 Sdr� saqme 16, 14�<br />
102 Sdr� 2 kor� 4, 7�<br />
103 Sdr� efes� 3, 9�<br />
311
312<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
ltolvaTagan� 104 evqaristiuli saidumlos msxveprlSi, romelSic mRvdelmsaxurebi<br />
Tavis funqcias asruleben, ganuwyvetliv xdeba Cveni gamosyidva�<br />
105 amitom sasurvelia misi yoveldRiuri aRsruleba, rac aris qristesa<br />
da eklesiis qmedeba (actus), Tundac erTgulebi mas ver daeswron� 106 amgvarad,<br />
MmRvdlebi uerTdebian qristes – mRvdelmsaxuris qmedebas, yoveldRiurad<br />
isini mTlianad RmerTs eZlevian (offert), qristes sxeuliT sazrdooben<br />
da mTeli suliTa da guliT eziarebien imis siyvaruls, vinc Tavi sazrdod<br />
misca erTgulebs� msgavsad amisa, saidumloTa aRsrulebisas isini zraxvi-<br />
Ta da siyvaruliT qristes uerTdebian� es gansakuTrebiT xdeba maSin, roca<br />
isini aCveneben, rom mudam mzad arian, gadascen monaniebis saidumlo, roca<br />
erTgulebi amis Sesaxeb keTilgonivrulad sTxoven� saRmrTo msaxurebis<br />
aRsrulebisas isini xmas eklesias aZleven, romelic mTeli kacobriobis saxeliT<br />
ganuwyvetliv loculobs qristesTan erTad, xolo igi “samaradisod<br />
cxovel ars meoxad maTTvis” (ebr� 7, 25)�<br />
RmrTis eris mmarTvelni da mwyemsebi, keTili mwyemsis siyvaruliT<br />
arian STagonebulni, raTa Tavisi suli dadon Tavisi cxvrebisTvis� 107 isini<br />
mzad arian umaRlesi msxverplisTvisac, radgan misdeven im mRvdelmsaxurTa<br />
magaliTs, romlebmac Cvens droSic Tavi uyoymanod gawires� aRmzrdelebs<br />
sarwmunoebaSi, maT aqvT “kadniereba¡ Sesvlad siwmideTa maT<br />
sisxliTa” qristesi (ebr� 10, 19)� isini RmerTs mieaxlebian “WeSmaritiTa<br />
guliTa, gul-savsebiTa sarwmunoebisa¡Ta” (ebr� 10, 22)� maT aqvT mtkice<br />
imedi Tavisi erTgulebisa, 108 raTa SeeZloT “nugeSinis-cemad yovelTa<br />
maT WirveulTa nugeSinis-cemiTs miT, romliTa nugeSinis-cemul” arian<br />
Tavad RmrTisa mier� 109 sakrebulos ufrosni, isini sulTa mwyemsebisTvis<br />
Cveul askezas misdeven, uars amboben sakuTar upiratesobebze, eZieben<br />
ara imas, rac maTTvis aris umjobesi, aramed imas, rac umjobesia mraval-<br />
TaTvis, “ra¡Ta cxonden”� 110 isini ganuxrelad win miiweven samRvdlo saqmis<br />
ufro srulyofilad aRsrulebisTvis, raTa saWiroebis SemTxvevaSi mzad<br />
iyvnen, daadgnen axal samRvdlo gzebs siyvarulis sulis winamZRolobiT,<br />
romelic iq qris, sadac surs� 111<br />
14� dRevandel samyaroSi, sadac adamianebs amdeni ram aqvT gasakeTebeli,<br />
da sadac maT bevri - xSirad gadaudeblad gadasaWreli - problema awuxebT,<br />
advilia am mravalferovnebis winaSe dabneva� mRvdlebi Tavisi funqciis<br />
uamravi valdebulebiT arian dakavebulni da gatacebulni� amitom maT SeiZleba<br />
SiSiT ikiTxon, rogor SeiZleba SeaTanxmon garegan qmedebasTan Tavisi<br />
Sinagani cxovreba� cxovrebis aseT erTianobas ver ganapirobebs arc samRvdlo<br />
msaxurebis garegani saqmeebi, arc mxolod RmrTismosaobis wvrTna<br />
104 Sdr� Pont. Rom., „De Ordinatione Presbyteri“�<br />
105 Sdr� Missale Romanum, Oratio super oblata dominicae IX post Pentecosten�<br />
106 „nebismieri mesa, Tundac mas mRvdelmsaxuri kerZod asrulebdes, aris ara kerZo<br />
saqme, aramed qristesa da eklesiis qmedeba� eklesia swavlobs, msxverplSi, romelic mas<br />
moaqvs, Tavisi Tavi miitanos sayovelTao msxverplad� is iyenebs jvris msxverplis erTaderT<br />
da usasrulo gamosyidviT Zalas mTeli msoflios gamosaxsnelad� yvela mesa xom<br />
mxolod calkeul adamianTa gamoxsnisTvis ar sruldeba, aramed mTeli msoflios gamoxsnisaTvisac<br />
(���)� amitom Cven mamobrvad da dabejiTebiT vurCevT mRvdelmsaxurebs, romlebic<br />
Cvens gansakuTrebul sixarulsa da ufalSi Cvbens gvirgvins warmoadgenen, mesa yoveldRiurad<br />
da mowiwebiT aRasrulon”� (PAULUS VI, encycl� Mysterium Fidei, 3 sept� 1965: AAS 57<br />
(1965), pp� 761-762)� – Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� de Sacra Liturgia, nn� 26, 27�<br />
107 Sdr� ioan� 10, 11�<br />
108 Sdr� 2kor� 1, 7�<br />
109 Sdr� 2kor� 1, 4�<br />
110 Sdr� 1kor� 10, 33�<br />
111 Sdr� ioan� 3, 8�
PRESBYTERORUM ORDINIS<br />
(praxis), ramdenadac ar unda uwyobdes is mas xels� magram mRvdlebs namdvilad<br />
SeuZliaT am erTianobis aSeneba, Tu msaxurebis aRsrulebaSi gahyvebian<br />
ufali qristes magaliTs, romlis sakvebi iyo imis nebis qmna, vinc igi misi<br />
saqmis aRsasruleblad moavlina� 112<br />
marTlac, eklesiis meSveobiT samyaroSi mamis nebis ganuxrelad aRsrulebisTvis<br />
qriste Tavis msaxurTa meSveobiT moqmedebs� igi mudam rCeba maTi<br />
cxovrebis erTianobis sawyisad da wyarod� amitom mRvdlebma es erTianoba<br />
qristesTan maTi erTobis safuZvelze unda ganaxorcielon, Seicnon mamis<br />
neba da dadon Tavisi Tavi maTTvis mindobili samwysosTvis� 113 ase, keTili<br />
mwyemsis gansaxierebiT, samRvdlo siyvarulis ganxorcielebaSi, isini samRvdelmsaxuro<br />
srulyofilebis kavSirs hpoveben, romelic maT cxovrebasa<br />
da moqmedebas kravs� es samRvdlo siyvaruli 114 gamomdinareobs, upirveles<br />
yovlisa, evqaristuli msxverplidan, romelic xdeba mRvdlis mTeli cxovrebis<br />
Suaguli da fesvi� samRvdelmsaxuro sulma unda gaiTavisos is, rac<br />
samsxverplo sakurTxevelze xdeba� es mxolod maSin aris SesaZlebeli, Tu<br />
mRvdlebi locviT sul ufro da ufro Rrmad SeiWrebian qristes saidumloebaSi�<br />
Tavisi cxovrebis erTianobis konkretuli ganxorcielebisTvis maT<br />
yvela Tavis wamowyebasTan dakavSirebiT unda gamoscadon, ra aris RmrTis<br />
neba, 115 anu ramdenad Seesabameba es wamowyebebi eklesiis evangeluri misiis<br />
normebs� qristesadmi erTguleba xom eklesiisadmi erTgulebisgan ganuyofelia�<br />
amitom samRvdlo siyvaruli moiTxovs, rom mRvdlebi sicarieleSi ki<br />
ar darbodnen, 116 aramed mudam muSaobdnen mWidro urTierTobaSi episkoposebTan<br />
da mRvdlobaSi sxva ZmebTan� amgvari qmedebiT mRvdlebi moipoveben<br />
sakuTari cxovrebis erTianobas Tavad eklesiis misiis erTianobaSi� amgvarad,<br />
isini Tavis ufals SeuerTdebian, xolo misi saSualebiT, suli wmidaSi,<br />
- mamas, raTa SeZlon, iyvnen savseni nugeSiTa da sixarulis siuxviT� 117<br />
<strong>II</strong>. gansakuTrebuli sulieri moTxovnilebebi mRvdelTa cxovrebaSi<br />
15� im siqveleTa Soris, romelsac mRvdelTa msaxureba sagangebod moiTxovs,<br />
aRsaniSnavia sulieri ganwyoba, romelic maT mudam ubiZgebs iyon mzad,<br />
eZion ara Tavisi, aramed maTi momavlinebelis neba� 118 saRmrTo saqme, romlis<br />
Sesasruleblad maT suli wmidam mouwoda, 119 yvela adamianur Zalasa da<br />
adamianur sibrZnes aRemateba, radgan “uZlurni igi soflisani gamoirCina<br />
RmerTman, ra¡Ta arcx¢nos ZlierTa” (I kor� 1, 27)� qristes WeSmariti msaxuri<br />
acnobierebs Tavis uZlurebas da simdableSi muSaobs� igi gamoscdis, “ra¡igi<br />
ars saTno uflisa”, 120 da, TiTqos “kruli suliTa”, 121 igi yvelaferSi imis<br />
nebiT xelmZRvanelobs, visac yvela adamianis gamoxsna surs� mas SeuZlia, es<br />
neba amoxsnas da mas yoveldRiur cxovrebaSi misdios, simdabliT emsaxurs<br />
yvelas, vinc RmerTma mas miando misadmi dakisrebul samsaxursa da misi<br />
cxovrebis mravalgvar movlenebSi�<br />
112 Sdr� ioan� 4, 34�<br />
113 Sdr� 1ioan� 3, 16�<br />
114 „siyvarulis movaleoba uflis cxvrebis mwysoba unda iyos” (S� AUGUSTINUS, Tract.<br />
in Io., 123, 5: PL 35, 1967)�<br />
115 Sdr� rom� 12, 2�<br />
116 Sdr� gal� 2, 2�<br />
117 Sdr� 2 kor� 7, 4�<br />
118 Sdr� ioan� 4, 34; 5, 30; 6, 38�<br />
119 Sdr� saqme 13, 2�<br />
120 efes� 5, 10�<br />
121 Sdr� saqme 20, 22�<br />
313
314<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
samRvdlo msaxureba Tavad eklesiis msaxurebaa, amitom is SeiZleba mxolod<br />
mTeli sxeulis ierarqiul urTierTobaSi Sesruldes� samRvdlo siyvaruli<br />
mRvdlebs aiZulebs, am urTierTobaSi muSaobisas morCilebis gziT<br />
Tavisi neba RmrTisa da ZmaTa msaxurebas miuZRvnan, rwmenis sulSi miiRon<br />
da Seasrulon uzenaesi pontifeqsis, maTi episkoposis an sxva winamZRvrebis<br />
miTiTebebi da rCevebi� isini siamovnebiT gascemen yvelafers, maT Soris sakuTar<br />
Tavsac 122 nebismieri maTTvis dakisrebuli movaleobis Sesrulebisas,<br />
rogori mdabali da arasaxarbieloc ar unda iyos is� amiT isini inaxaven da<br />
ganamtkiceben aucilebel erTobas Tavis ZmebTan msaxurebaSi, gansakuTrebiT<br />
maTTan, vinc ufalma Tavisi eklesiis xilul mmarTvelebad (rectores)<br />
daayena, da xels uwyoben qristes sxeulis Senebas, romelic izrdeba “yovliTa<br />
SeaxlebiTa uxuebisa¡Ta”� 123 es morCileba, romelsac RmrTis Svilebi<br />
ufro momwifebuli Tavisuflebisken mihyavs, bunebrivad moiTxovs, rom<br />
mRvdlebi, Tavisi funqciis aRsrulebisas, siyvaruliT STagonebulni, gonivrulad<br />
eZiebdnen axal gzebs eklesiis sakeTildReod, ndobiT iuwyebodnen<br />
Tavisi wamowyebebis Sesaxeb da Tamamad ganacxadebdnen maTTvis mindobili<br />
samwysos saWiroebaTa Sesaxeb� amasTanave, isini mudam mzad unda iyvnen,<br />
daemorCilon maT gansjas, vinc RmrTis eklesiis marTvaSi uzenaes funqcias<br />
asrulebs�<br />
am simdabliT, agreTve pasuxismgeblobiT aRsavse da nebayoflobiTi<br />
morCilebiT mRvdlebi qristes emsgavsebian� isini imasve grZnoben, rasac<br />
ieso qriste, romelmac “Tavis T¢si daimdabla da xati monisa¡ miiRo��� da iqmna<br />
igi morCil vidre sikudildmde” (fil� 2, 7-9)� am morCilebiT man daamarcxa<br />
da gamoisyida adamis urCoba, rogorc amas mociquli mowmobs: “viTarca-igi<br />
erTisa mis kacisa urCebiTa codvilni Semo£des mravalni, egreca erTisa mis<br />
kacisa morCilebiTa marTalni Semoviden mravalni” (rom� 5, 19)�<br />
16� mravali qristes erTguli saukuneTa manZilze da Cvens droSic ki siamovnebiT<br />
iziarebs da sanaqebod icavs srulyofil da mudmiv TavSekavebas<br />
caTa sasufevlisTvis, romelsac ufali qriste gvTavazobs, 124 � eklesias is<br />
yovelTvis gansakuTrebiT mniSvnelovnad miaCnda samRvdelmsaxuro cxovrebisaTvis�<br />
is aris samRvdlo siyvarulis niSani da, amave dros, misi stimulic,<br />
agreTve samyaroSi sulieri nayofierebis gansakuTrebuli wyaro� 125 ra Tqma<br />
unda, mas ar moiTxovs Tavad samRvdelmsaxuro buneba, rasac adreuli eklesiis<br />
praqtika 126 da aRmosavluri eklesiebis tradicia cxadyofs: iq, garda<br />
maTi, vinc Tavis episkoposebTan erTad madlis niWiT celibatobis Senaxva<br />
irCia, didad damsaxurebuli daqorwinebuli mRvdlebic arian� amitom, wmida<br />
sinodis mier saeklesio celibatobis SemoTavazeba srulebiT ar gulisxmobs<br />
im gansxvavebuli disciplinis Secvlas, romelic kanonierad moqmedebs<br />
aRmosavlur eklesiebSi� <strong>kreba</strong> siyvaruliT mouwodebs yvelas, vinc ukve<br />
daqorwinebulma miiRo mRvdloba, SeinarCunos wmida mowodeba da Tavisi<br />
cxovreba srulad da uxvad miuZRvnas misadmi midnobil samwysos� 127<br />
Tumca, celibatoba mRvdelmsaxurebas mravalmxriv Seefereba� mRvdelmsaxuris<br />
misia xom mTlianad axali kacobriobis msaxurebas eZRvneba, romelsac<br />
qriste, sikvdilis mZleveli, Tavisi sulis meSveobiT samyaroSi aRadgens<br />
(suscitat)� mas dasabami aqvs “ara sisxlTagan, arca nebiTa mamakacTa¡Ta, aramed<br />
RmrTisagan” (ioan� 1, 13)� caTa sasufevlisTvis qalwulobis an celibatobis<br />
122 Sdr� 2 kor� 12, 15�<br />
123 Sdr� efes� 4, 11-16�<br />
124 Sdr� efes� 4, 11-16�<br />
125 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 42�<br />
126 Sdr� 1 tim� 3, 2-5; tit� 1, 6�<br />
127 Sdr� PIUS XI, encycl� Ad catholici sacerdotii, 20 dec� 1935: AAS 28 (1936), p� 28�
PRESBYTERORUM ORDINIS<br />
dacviT 128 mRvdlebi axleburad da gansakuTrebuli saxiT SeZleben, Tavi qristes<br />
miuZRvnan, ufro advilad Seudgnen mas ganuyofeli guliT, 129 masSi da<br />
misi meSveobiT ufro Tavisuflad miuZRvnan Tavi RmrTis msaxurebas, ufro<br />
warmatebiT emsaxuron mis meufebasa da uzenaesi ganaxlebis saqmes� amgvarad,<br />
isini ukeTesad SeZleben qristeSi mamobis ufro farTod miRebas� ase mowmoben<br />
isini adamianTa winaSe Tavis survils, Tavi uklebliv maTTvis mindobil<br />
funqcias miuZRvnan, rac niSnavs: miaTxovon erTgulebi “erTsa mamakacsa<br />
qalwulad wmidad wardginebad qristesa”� 130 ase moagoneben isini saidumlo<br />
qorwinebis Sesaxeb, romelic RmerTma daamkvidra da romelic momavalSi<br />
srulad gamomJRavndeba� igi gulisxmobs, rom eklesias erTi saqmro (Sponsum)<br />
hyavs: qriste� 131 garda amisa, isini iqcevian momavali samyaros cocxal<br />
niSnad, romelic sarwmunoebisa da siyvarulis meSveobiT ukve arsebobs da<br />
romelSic aRdgomis Svilebi ar gaTxovdebian da ar daqorwindebian� 132<br />
qristes saidumlosa da mis misiidan gamomdinare, celibatoba, romelic<br />
uwin mRvdelmsaxurebisTvis iyo gankuTvnili, SemdgomSi laTinur eklesiaSi<br />
kanoniT daekisra yvelas, vinc wmida xarisxSi unda avides� mocemuli<br />
wmida sinodi am kanonmdeblobas mxars uWers da amtkicebs mas imaT mimarT,<br />
vinc mRvdlobisTvis aris gankuTvnili� mas imedi aqvs sulisa da is darwmunebulia,<br />
rom mama uxvad gascems celibatobis niWs, romelic ase Sefereba<br />
axali aRTqmis mRvdlobas, Tuki isini, vinc qristes mRvdlobaSi xarisxis<br />
saidumlos meSveobiT monawileobs, agreTve sayovelTao eklesia, mas mowiwebiTa<br />
da dabejiTebiT moiTxoven� wmida sinodi mouwodebs yvela mRvdles,<br />
romlebmac, RmrTis madlis ndobiT, qristes magaliTis Sesabamisad,<br />
Tavisuflad da nebayoflobiT miiRes celibatoba, mas mTeli suliTa da<br />
guliT misdion, erTgulad Seinaxon es mdgomareoba da scnon is im brwyinvale<br />
niWad, romelic maT mamam uboZa da romelsac ase aSkarad ganadidebs<br />
ufali, 133 agreTve axsovdeT didi saidumloebebi, romlebic misi meSveobiT<br />
aRiniSneba da sruldeba� da rac ufro metad SeuZleblad eCveneba dRevandel<br />
samyaroSi mraval adamians sruli TavSekaveba, miT ufro meTi simdabli-<br />
Ta da dabejiTebiT mRvdlebi eklesiasTan erTad gamoiTxoven erTgulebis<br />
madls, romelzec mTxovnels uari arasdros eTqmis� amisTvis isini mimarTaven<br />
rogorc zebunebriv aseve bunebriv saSualebebs, romlebic yvelasTvis<br />
xelmisawvdomia� upirveles yovlisa, maT unda misdion im asketur normebs,<br />
romlebic eklesiis gamocdilebam daadastura da romlebic aseve aucilebelia<br />
dRevandel samyaroSi� amgvarad, mocemuli wmida sinodi mouwodebs<br />
ara marto mRvdelmsaxurebs, aramed yvela erTgulsac, gaufrTxildnen celibatobis<br />
am Zvirfas niWs da sTxovon RmerTs, am niWiT Tavisi eklesia yovelTvis<br />
uxvad daajildovos�<br />
17� erTmaneTTan da sxva adamianebTan megobruli da Zmuri urTierToba<br />
saSualebas miscems mRvdlebs, iswavlon adamianuri Rirebulebebis pativiscema<br />
da miwier saqmeTa (bona creata) rogorc RmrTis niWTa dafaseba� isini<br />
samyaroSi cxovroben da unda icodnen, rom Cveni uflisa da moZRvris sityvis<br />
Tanaxmad, “soflisaganni ar arian”� 134 isini unda “imsaxurebden sofelsa<br />
128 Sdr� maT� 19, 12�<br />
129 Sdr� 1kor� 7, 32-34�<br />
130 2kor� 11, 2�<br />
131 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, nn� 42, 44� – Decr� de accomodata renovatione vitae<br />
religiosae, n� 12�<br />
132 Sdr� luk� 20, 35-36� – PIUS XI, encycl� Ad catholici sacerdotii, 20 dec� 1935: AAS 28 (1936), pp�<br />
24-28� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Sacra Virginitas, 25 mart� 1954: AAS 46 (1954), pp� 169-172�<br />
133 Sdr� maT� 19, 11�<br />
134 Sdr� ioan� 17, 14-16�<br />
315
316<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
amas, viTarmca ara imsaxureben”, 135 da mividnen im Tavisuflebamde, romelic<br />
gaaTavisuflebs maT yovelgvari uwesrigo sazrunavisgan da miscems SesaZleblobas,<br />
yoveldRiur cxovrebaSi saRmrTo xma isminon� am Tavisuflebisa<br />
da aRqmis unaris Sedegad gaizrdeba sulieri diferenciaciis unari, romlis<br />
safuZvelzec SemuSavdeba samyarosa da miwier sikeTeTa mimarT swori damokidebuleba�<br />
aseTi damokidebuleba uaRresad mniSvnelovnia mRvdlebisTvis,<br />
radgan eklesiis misia samyaroSi sruldeba da miwieri saqmeebic (bona<br />
creata) sruliad aucilebelia adamianis pirovnuli ganviTarebisTvis� amitom<br />
isini madlobelni unda iyvnen yvelafrisTvis, rasac maT uxvad aniWebs mama<br />
zecieri cxovrebis sworad warmarTvisaTvis� magram isic aucilebelia, rom<br />
yvelaferi, rac gzad SexvdebaT, maT ganixilon sarwmunoebis Suqze, raTa ase<br />
mividnen miwier saqmeTa swor sargeblobamde, Tanaxmad saRmrTo nebisa, da<br />
uari Tqvan yvelaferze, rac maTi misiisTvis mavnea�<br />
mRvdlemsaxurni, romelTa “wili da samkvidro” aris ufali (ricx� 18, 20),<br />
unda sargeblobdnen warmavali simdidriT mxolod im miznebisTvis, romlebic<br />
daSvebulia ufali qristes moZRvrebiTa da eklesiis ganwesebebiT�<br />
rac Seexeba sakuTriv eklesiis qonebas, mRvdelmsaxurni unda ganagebdnen<br />
mas bunebrivad da saeklesio kanonTa normebis Sesabamisad da, SeZlebisdagvarad,<br />
gamocdil saero pirTa daxmarebiT� is yovelTvis unda gankuTvnili iyos<br />
im miznebisTvis, romlebic eklesias saSualebas miscems flobdes warmaval<br />
simdidres, rac gulisxmobs saRmrTo kultis organizacias, samRvdeloebisTvis<br />
Rirseuli cxovrebis pirobebis Seqmnas, agreTve mociqulobisa Tu<br />
siyvarulis saqmeTa xelSewyobas, upirveles yovlisa, gaWirvebulTa sasargeblod�<br />
136 rac Seexeba qonebas, romelsac isini ama Tu im saeklesio movaleobis<br />
aRsrulebisas iZenen, mRvdlebma, iseve rogorc episkoposebma, calkeuli<br />
uflebis dacvis pirobebSi (salvo iure particulari), 137 is unda gamoiyenon upirveles<br />
yovlisa sakuTari TavisTvis Rirseuli cxovrebis pirobebis Sesaqmnelad da<br />
Tavisi statusisaTvis Sesaferisi movaleobebis Sesasruleblad, xolo rac<br />
darCeba, eklesiis keTildReobasa da saqvelmoqmedo saqmeebs moaxmaron�<br />
amgvarad, maT ar unda ganixilon saeklesio Tanamdeboba rogorc gamdidrebis<br />
wyaro, da misgan miRebuli Semosavali ar unda gamoiyenon sakuTari saojaxo<br />
simdidris gasazrdelad� 138 amitom mRvdelmsaxurni, romlebic sul ar<br />
miiswrafvian simdidrisken, 139 yovelTvis unda moeridon yovelgvar angarebas<br />
da dabejiTebiT Tavi Seikavon yovelgvari vaWrobisagan�<br />
metic: maTTvis rekomendirebulia nebayoflobiTi siRatakis miReba,<br />
romelic maT kidev ufro metad miamsgavsebs qristes da wmida msaxurebisTvis<br />
ufro Sesaferiss gaxdis� qriste Cveni gulisTvis Seiqmna Rataki, raTa<br />
Cven gavmdidrdeT misi siRatakiT� 140 Tavis mxriv, mociqulebmac daamowmes,<br />
rom usasyidlod unda gaices is, rasac RmerTi usasyidlod aniWebs, 141 da<br />
saWiroa vicodeT cxovreba simdidreSic da siRatakeSic� 142 qonebiT erToblivad<br />
sargeblobac, im saerTo qonebis msgavsad, romelic Zveli eklesiis<br />
istoriaSia gandidebuli, 143 SesaniSnavad uxsnis gzas samRvdlo siyvaruls�<br />
135 1 kor� 7, 31�<br />
136 CONC� ANTIOCH�, can� 25: MANSI 2, 1328� – Decretum Gratiani, c� 23, C� 12, q� 1: FRIEDBERG,<br />
I, 684-685�<br />
137 aq upirveles yovlisa igulisxmeba is uflebebi da Cveulebebi, romlebic aRosavlur<br />
eklesiebSi moqmedebs�<br />
138 CONC� PARIS�, a� 829, can� 15: MGH, Sect� <strong>II</strong>I, Concilia, t� 2, pars 6, 622� – CONC� TRID�, Sess� 25,<br />
de reform�, cap� 1�<br />
139 Sdr� fs� 61, 11�<br />
140 Sdr� 2 kor� 8, 9�<br />
141 Sdr� saqme 8, 18-25�<br />
142 Sdr� fil� 4, 12�<br />
143 Sdr� saqme 2, 42-47�
PRESBYTERORUM ORDINIS<br />
aseTi cxovrebiT mRvdlebs sanaqebod SeuZliaT ganaxorcielon qristes<br />
mier aRTqmuli siRatakis suli�<br />
uflis sulis winamZRolobiT, romelmac scxo macxovars da moavlina is<br />
“maxarebelad glaxakTa”, 144 mRvdlebma da episkoposebma Tavi unda aaridon<br />
yovelive imas, rac maT ama Tu im saxiT Ratakebs daacilebs� qristes sxva<br />
mowafeebze metad maT unda uaryon amaoebis natamalic Tavis saqmeebSi� Tavisi<br />
sacxovrebeli maT ise unda moawyon, rom is aravis ar moeCvenos moiuwvdomlad,<br />
raTa aravis, Zalian mokrZalebul adamiansac ki, ar moeridos iq<br />
misvla�<br />
<strong>II</strong>I. mRvdlebis cxovrebis uzrunvelyofa<br />
18� imisaTvis, rom cxovrebis sxvadasxva pirobebSi qristesTan kavSiris<br />
ganmtkiceba SeZlon, mRvdlebs, Tavisi msaxurebis Segnebuli aRsrulebis<br />
garda, saSualebebic gaaCniaT – rogorc sazogado, aseve kerZo,<br />
axalica da Zvelic� maTi warmoeba suli wmidas arasdros Seuwyvetia Rmr-<br />
Tis erSi, xolo eklesia maT sTavazobs, zogjer pirdapir awesebs kidec<br />
Tavisi wevrebis wmida yofisTvis� 145 yvela sulier saSualebaTa Soris gamoirCeva<br />
is qmedebani, romelTa meSveobiTac qristes erTgulebi sazrdooben<br />
RmrTis sityviT wmida werilis ormagi trapezidan da evqaristiidan�<br />
146 yvelam icis, ramdenad mniSvnelovania maTi xSirad aRsruleba<br />
mRvdelTa wmida yofisTvis�<br />
madlis msaxurebi mWidrod ukavSirdebian qristes - macxovarsa da mRvdels�<br />
es xdeba saidumloTa nayofieri miRebiT, gansakuTrebiT monaniebis<br />
saidumlos xSiri aRsrulebiT, romelic mzaddeba sindisis yoveldRiuri<br />
gamocdiT da didad xels uwyobs imas, rom guli mimarTuli iyos gulmowyale<br />
mamis siyvarulisken� sarwmunoebis Suqze, romelic saRmrTo werilis<br />
kiTxviT sazrdoobs, maT SeuZliaT cxovrebis sxvadasxva movlenebSi<br />
guldasmiT eZion RmrTis nebis niSnebi da misi madlis mowodeba (impulses)�<br />
ase isini sul ufro da ufro morCilni xdebian (��cili�re�… fieri) misiisa,<br />
romelic suli wmidaSi miiRes� aseTi morCilebis saocar nimuSs yovel-<br />
Tvis hpoveben wmida qalwul mariamSi, romelmac, suli wmidis winamZRolobiT,<br />
mTlianad miuZRvna Tavi adamianTa gamosyidvis saidumlos� 147 mRvdlebi<br />
Svilobrivi erTgulebiTa da mowiwebiT Tayvans unda scemdnen mas<br />
da uyvardeT igi, rogorc uzenaesi da saukuno mRvdelmsaxuris deda da<br />
mociqulebis dedofali, romelic maTi msaxurebis sayrdenic aris�<br />
Tavisi msaxurebis erTgulebiT SesrulebisTvis mRvdlebisTvis mniSvnelovani<br />
unda iyos yoveldRiuri urTierToba ufal qristesTan misvliTa<br />
(visitatione) da uwmidesi evqaristiis pirovnuli kultiT� maT unda uyvardeT<br />
sulieri mosveneba da unda afasebdnen sulier xelmZRvanelobas� sxvadasxva<br />
saxiT, gansakuTrebiT gamocdili gonismieri locviT, agreTve sxvagvari<br />
locvebiT, romlebsac isini Tavisuflad irCeven, mRvdlebi eZieben da Rmer-<br />
Ts dabejiTebiT sTxoven im WeSmariti Tayvaniscemis suls, romliTac isini,<br />
maTTvis mindobil xalxTan erTad, mWidrod ukavSirdebian qristes – axali<br />
aRTqmis Suamavals� amgvarad, maTac, rogorc ZeT Svilobisa, SeuZliaT Ses-<br />
Zaxon: “abba, mamao” (rom� 8, 15)�<br />
144 Sdr� luk� 4, 18�<br />
145 Sdr� CIC, can� 125 ss�<br />
146 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de accomodata renovatione vitae religiosae, n� 6� – Const� dogm� de<br />
Divina Revelatione, n� 21�<br />
147 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const�dogm� de Ecclesia, n� 65�<br />
317
318<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
19� xeldasxmis wmida wesSi episkoposi mouwodebs mRvdlebs, “iyvnen<br />
mowifulni codnaSi”, raTa maTi moZRvreba “RmrTis erisaTvis sulieri wamali”<br />
iyos� 148 wmida msaxurTa codnac wmida unda iyos, radgan is wmida wyarodan<br />
moedineba da wmida miznisken miemarTeba� misi SeZena xdeba, upirveles<br />
yovlisa, wmida werilis kiTxvisa da mis Sesaxeb fiqris safuZvelze� 149 is nayofierad<br />
sazrdoobs agreTve wmida mamebisa da moZRvarTa SeswavliTa da gadmocemis<br />
sxva Zeglebis ganxilviT� garda amisa, imisaTvis, rom pasuxi gaeces<br />
SekiTxves, romlebsac Cveni Tanamedroveni svamen, mRvdlebi safuZvlianad<br />
unda icnobdnen moZRvrobisa da, gansakuTrebiT, krebebisa da romis pontifeqsebis<br />
dokumentebs� amasTanave, maT unda mimarTon Teologiur mecnierebaTa<br />
saukeTeso da gamocdil mwerlebs�<br />
xolo radganac Cvens droSi adamianuri kultura, iseve rogorc sasuliero<br />
mecnierebani, ganaxlebasa da ganviTarebas ganicdis, amitom mRvdlebma<br />
dabejiTebiT unda izrunon imisaTvis, rom saTanadod da ganuwyvetliv<br />
srulyon Tavis codna saRmrTo da adamianur saqmeTa Sesaxeb, raTa ase moemzadon<br />
saubrisaTvis Tavis TanamedroveebTan�<br />
imisaTvis, raTa mRvdlebisTvis ufro advili iyos mecadineoba da maT<br />
ufro efeqturad SeZlon evangelizaciisa da mociqulobis meTodebis Seswavla,<br />
saWiroa maTi yovelmxrivi aRWurva aucilebeli damxmare saSualebebiT�<br />
aseTebia, calkeul teritorialur TaviseburebaTa gaTvaliswinebiT,<br />
kursebisa Tu kongresebis Camoyalibeba, samRvdlo saswavlo-kvleviTi (studiis)<br />
centrebis daarseba, biblioTekaTa dafuZneba da Sesaferis pirTa mier<br />
saswavlo-kvleviTi samuSaoebis (studiorum) saTanadod xelmZRvaneloba� garda<br />
amisa, episkoposebma, erTad Tu calcalke, unda gamonaxon gansakuTrebiT<br />
moxerxebuli saSualebebi imisaTvis, raTa maT yvela mRvdels SeeZlos<br />
garkveul dros (kerZod, ramdenime wlis mere maTi xeldasxmidan) 150 kursebze<br />
daswreba� es maT miscems saSualebas SeiZinon ufro sruli codna samRvdlo<br />
meTodebisa da saRmrTismetyvelo mecnierebis sferoSi, ganamtkicon Tavisi<br />
sulieri cxovreba da Zmebs gauziaron samociqulo gamocdileba� 151 am da<br />
sxva Sesaferisi saSualebebiT saWiroa daxmarebis gaweva axal winamZRvarTa-<br />
Tvis da maTTvis, vinc iwyebs axal samRvdlo saqmianobas an sxva diocezSi an<br />
qveyanaSi gadadis�<br />
dabolos, episkoposebma unda izrunon imisaTvis, rom zogierTma mRvdelma<br />
Tavi miuZRvnas saRmrTo saqmeTa ufro Rrma Seswavlas, raTa arasdros<br />
mogvakldes moZRvarni, romelnic samRvdeloebis ganaTlebas moemsaxurebian�<br />
amiT isini daxmarebas gauweven danarCen mRvdelmsaxurebsa da<br />
erTgulebs maTTvis saWiro codnis SeZenaSi, rac, Tavis mxriv, eklesiisTvis<br />
sruliad aucilebeli sasuliero disciplinebis jansaRad ganviTarebis safuZvelia�<br />
20� mRvdlebi maTTvis dakisrebuli movaleobis SesrulebiT RmerTs emsaxurebian�<br />
isini samarTliani sazRauris Rirsni arian, “rameTu Rirs ars<br />
muSaki sasyidelisa T¢sisa” (luk� 10, 7), 152 da “ufalman brZana, romelni-igi<br />
saxarebasa miuTxroben, saxarebisagan cxoreba¡” (1kor� 9, 14)� amitom, Tu mRvdlebis<br />
samarTliani anazRaureba sxvagvarad ar iqneba gaTvaliswinebuli,<br />
maSin Tavad erTgulebs, romelTa sasikeTod iRwvian mRvdlebi, namdvilad<br />
ekisrebaT valdebuleba, izrunon maTTvis patiosani da Rirseuli cxovre-<br />
148 Pont. Rom., „De Ordinatione Presbyteri“�<br />
149 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Divina Revelatione, n� 25�<br />
150 es kursi ar aris is kursi, romelic uSualod mosdevs xeldasxmas� am ukanasknelis<br />
Sesaxeb ix� Decr� de institutione acerdotali, n�22�<br />
151 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de pastorali Episcoporum munere in Ecclesia, n� 16�<br />
152 Sdr� maT� 10, 10; 1kor� 9, 7; 1tim� 5, 18�
PRESBYTERORUM ORDINIS<br />
bis pirobebis Sesaqmnelad� xolo episkoposebma unda Seaxsenon erTgulebs<br />
maTi am movaleobis Sesaxeb da izrunon – TiToeulma Tavis diocezSi, an,<br />
jobs, ramdenimem saerTo teritoriaze – normebis dadgenisaTvis, romlebic<br />
xels Seuwyobs wesieri cxovrebis pirobebis Seqmnas maTTvis, vinc Rmr-<br />
Tis eris samsaxurSi ama Tu im funqcias asrulebs an asrulebda� sazRauri<br />
TiToeulisaTvis Tavad funqciis TaviseburebiT, droisa da adgilis garemoebiT<br />
ganisazRvreba, magram ZiriTadad is erTi da igive unda iyos yvelasaTvis,<br />
vinc erTsa da imave pirobebSi imyofeba� is unda Seesabamebodes maT<br />
mdgomareobasa da, garda amisa, Zlevdes maT, ara marto saTanadod uzrunvelyon<br />
maTi anazRaureba, vinc sakuTar Tavs mRvdelTa msaxurebas uZRvnis,<br />
aramed daexmaron kidevac gaWirvebulebs, radgan es msaxureba RatakTa sasargeblod<br />
eklesiaSi dasabamiTganve did pativSia� garda amisa, anazRaureba<br />
iseTi unda iyos, rom mRvdlebs yovelwliurad SeeZloT isargeblon maT-<br />
Tvis kuTvnili da sakmarisi odenobis SvebulebiT� amasTanave, episkoposebma<br />
yuradReba unhda miaqcion imas, rom mRvdlebma am SvebulebiT sargebloba<br />
marTlac SeZlon�<br />
magram umTavresi yuradReba unda daeTmos movaleobas, romelsac sasuliero<br />
(sacri) msaxurni asruleben� amitom egreT wodebuli beneficiebis sistema<br />
unda gauqmdes, an ise mainc gardaiqmnas, rom beneficiuri nawili, anu<br />
ufleba Semosavalze dotaciidan, romelic movaleobasTan aris dakavSirebuli,<br />
meorexarisxovnad iqnes miCneuli, xolo iuridiulad pirveli adgili<br />
Tavad saeklesio Tanamdebobas unda miekuTvnos, romelic amieridan unda<br />
gagebul iqnas rogorc nebismieri stabiluri funqcia, romelic sasuliero<br />
miznisaTvis sruldeba�<br />
21� yovelTvis unda gvaxsovdes ierusalimis Zveli eklesiis morwmune-<br />
Ta magaliTi, romlebsac hqondaT “yovelive maTda zogad” (saqme 4, 32), “da<br />
miecemoda kacad-kacadsa, ra¡ca vis u£mda” (saqme 4, 35)� amitom didad sasurvelia,<br />
rom im qveynebSi mainc, sadac samRvdeloebis Senaxva mTlianad<br />
an didwilad mainc damokidebulia erTgulTa Semowirulobaze (oblationibus),<br />
arsebobdes diocezuri institucia, sadac moxdeba am miznisTvis gankuTvnili<br />
SemowirulobaTa Segroveba� mas episkoposi unda ganagebdes, romelsac<br />
am saqmisTvis amorCeuli mRvdelmsaxurebi daexmarebian, xolo saWiroebis<br />
SemTxvevaSi ekonomiur saqmeebSi gamocdili saero pirebic� garda amisa, sasurvelia,<br />
rom calkeul diocezSi da regionSi SeZlebisdagvarad daarsdes<br />
saerTo qonebrivi fondi, romelic saSualebas miscems episkoposebs, Seasrulon<br />
sxva movaleobanic im pirTa mimarT, romlebic eklesias emsaxurebian,<br />
da daakmayofilon diocezis sxvadasxva moTxovnilebebi� amis Sedegad ufro<br />
SeZlebuli diocezebi SeZleben daexmaron ufro Raribebs, raTa maTi simdidre<br />
sxvebis naklulebas avsebdes� 153 es saerTo fondi, upirveles yovlisa,<br />
erTgulTa Semowirulobebisgan unda Sedgebodes, Tumca mas sxva wyaroebic<br />
unda asazrdoebdes, romlebsac samarTlebrivi gansazRvra sWideba�<br />
garda amisa, im qveynebSi, sadac samRvdeloebis socialuri dazRveva sa-<br />
Tanado doneze ara dgas, episkoposTa konferenciebma, saeklesio da samoqalaqo<br />
kanonebis gaTvaliswinebiT, unda izrunon imisaTvis, rom arsebobdes<br />
diocezuri instituciebi, romlebic erTmaneTTan iqneba gaerTianebuli, an<br />
sxvadasxva diocezisTvis Seqmnili instituciebi, an sulac erTi mTliani teritoriisTvis<br />
Camoyalibebuli asociacia� ierarqiis zedamxedvelobiT, maT<br />
sakmarisad unda uzrunvelyon rogorc saTanado samedicino dazRveva da<br />
daxmareba, aseve mRvdlebis uzrunvelyofa Rirseuli sacxovrebeli pirobebiT<br />
avadmyofobis, invalidobis an xandazmulobis SemTxvevaSi� mRvdelm-<br />
153 Sdr� 2 kor� 8, 14�<br />
319
320<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
saxurebma mxari unda dauWiron arsebul instituciasac� isini ganmsWvaluli<br />
unda iyvnen solidarobis grZnobiT Tavis ZmebTan, maTi gaWirveba unda<br />
gaiziaron� 154 momaval bedze uzrunvelad, maT ufro meti evangeluri mondomebiT<br />
unda iRvawon siRatakisTis da mTlianad miuZRvnan Tavi sulTa gamoxsnas�<br />
da bolos, isini, visac es exeba, unda Seecadon, erTmaneTs daukavSiron<br />
aseTi instituciebi sxvadasxva qveynebSi, maTi ganmtkicebisa da ufro far-<br />
Tod gavrcelebis mizniT�<br />
daskvna da mowodeba<br />
22� mocemuli wmida sinodi iTvaliswinebs samRvdelmsaxuro cxovrebis<br />
sixaruls, magram mas ar SeuZlia Tvali daxuWos im sirTuleebze, romelsac<br />
dRevandel cxovrebaSi mRvdlebi ganicdian� man icis, rogor safuZvlianad<br />
gardaiqmneba socialuri da ekonomikuri pirobebi, agreTve adamianTa<br />
zne-Cveulebebi, da ramdenad icvleba Rirebulebebi adamianTa SefasebaSi�<br />
amitom eklesiis msaxurebi, da zogjer qristes sxva erTgulebic samyaro-<br />
Si Tavs ucxoebad grZnoben� isini SiSiT kiTxuloben, Tu ra saSualebebiTa<br />
da sityvebiT SeuZliaT masTan urTierTobaSi Sesvla� axali dabrkolebebi,<br />
romlebic sarwmunoebis gzaze gvxdeba, Sesrulebuli samuSaos moCvenebiTi<br />
amaoeba, agreTve martoobis mZime gancda, - yovelive aman SeiZleba isini sasowarkveTilebaSi<br />
Caagdos�<br />
xolo es samyaro – im saxiT, rogorc is dRes eklesiis mwyemsTa siyvarulsa<br />
da msaxurebas aris mindobili, - RmerTma ise Seiyvara, “viTarmed Zeca T¢si<br />
mxolod-Sobili mosca mas�” 155 WeSmaritad, es samyaro, mravali codvebiT<br />
damZimebuli, magram amave dros didi SesaZleblobebis mqone, eklesias sTavazobs<br />
“cxovel lodebs”, 156 romlebic TanaaRSenebulni arian “samk¢dreblad<br />
RmrTisa suliTa”� 157 igive suli wmida mouwodebs eklesias, gaiyvanos axali<br />
gzebi, mimavali Tanamedrove samyarosaken� is sTavazobs samRvdlo msaxurebisTvis<br />
Sesaferis siaxleebs da mxars uWers maT�<br />
mRvdlebs unda axsovdeT, rom Tavisi saqmis aRsrulebisas isini arasdros<br />
arian martoebi: isini yovelTvis eyrdnobian yovlisSemZle RmrTis Zalas�<br />
maT swamT qristesi, romelmac mouwoda maT, raTa misi mRvdloba (Sacerdotium)<br />
gaeziarebinaT da mTeli mondomebiT mis msaxurebas miscemodnen� maT<br />
unda icodnen, rom RmerTs Zala Seswevs, maTSi siyvaruli gazardos� 158 maT<br />
isic unda axsovdeT, rom maTi Zmebi mRvdlobaSi, agreTve mTeli samyaros<br />
erTgulni maTi Tanamzraxvelni arian� yvela mRvdeli xom iRwvis ganxorcielebisTvis<br />
RmrTis gamomxsneli gegmisa, anu qristes saidumloebisa,<br />
- “saidumlo¡sa mis dafarulisa¡ saukuniTgan RmrTisa Tana”, 159 romelic<br />
mxolod TandaTanobiT xorcieldeba, qristes sxeulis SenebaSi sxvadasxva<br />
msaxurTa TanamSromlobis Sedegad, sanam ar Sesruldeba misi asaki� yovelive<br />
es “dafarul ars qristeTurT RmrTisa Tana”, 160 da is arsebiTad SeiZleba<br />
rwmeniT iqnas gagebuli� RmrTis eris winamZRolni rwmeniT unda midiodnen�<br />
isini unda misdevdnen erTguli abrahamis magaliTs, romelic “erCda gamoslvad<br />
adgilsa mas, romeli dapyrobad iyo misa samk¢drebelad; da gamovida<br />
da ara uwyoda, vidre movidoda” (ebr� 11, 8)� WeSmaritad SeiZleba saRmrTo<br />
saidumloebaTa ganmgebeli (dispensator) SevadaroT mindorSi mTesvels, rom-<br />
154 Sdr� fil� 4, 14�<br />
155 ioan� 3, 16�<br />
156 Sdr� 1petre 2, 5�<br />
157 efes� 2, 22�<br />
158 Sdr� Pont. Rom., „De Ordinatione Presbyteri“�<br />
159 efes� 3, 9<br />
160 kol� 3, 3�
PRESBYTERORUM ORDINIS<br />
lis Sesaxeb ufalma Tqva: “da daiZinis; da aRdges Rame da dRe, da Tesli igi<br />
aRmoscendis da ganorZndebin, viTar-igi man ara uwyin” (mark� 4, 27)� Tumca,<br />
roca ufalma qristem Tqva: “nu geSinin, rameTu me miZlevies sofelsa” (ioan�<br />
16, 33), am sityvebiT igi ar Sehpirebia Tavis eklesias srul gamarjvebas am<br />
saukuneSi� magram wmida sinods uxaria, rom miwas, saxarebis TeslebiT mimofenils,<br />
axla bevr adgilas moaqvs nayofi uflis sulis winamZRolobiT, romelic<br />
avsebs samyaros da mravali mRvdelmsaxurisa da erTgulis gulebSi<br />
aRagznebs WeSmaritad misionerul suls� yovelive amisTvis wmida <strong>kreba</strong> udidesi<br />
siyvaruliT madlobas uxdis mTeli msoflios mRvdlebs: “xolo romeli-igi<br />
SemZlebel ars ufro¡s yovlisa yofad umetes, romelsa-igi viTxovT<br />
gina Tu vscnobT Zalisa misebr Sewevnisa Cuen Soris, misa dideba¡ eklesiasa<br />
Sina qriste ieso¡s” (efes� 3, 20-21)�<br />
yovelive erTad da cal-calke, rac am dekretSi gamocxadda,<br />
wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo uflebamosilebiT,<br />
romelic qristesgan gadmogveca, amas pativdebul<br />
mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT, vadgenT,<br />
vawesebT da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda, gamoqveyndes<br />
sadideblad RmrTisa�<br />
romi, wm� petresTan, 1965 wlis 7 dekemberi�<br />
me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />
(mohyveba mamaTa xelmowerebi)<br />
321
samoZRvro konstitucia<br />
Tanamedrove samyaroSi eklesiis<br />
Sesaxeb<br />
GAUDIUM ET SPES
pavle episkoposi,<br />
RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />
wmida krebis mamebTan erTad,<br />
samudamo saxsovrad<br />
samoZRvro konstitucia 1 D<br />
Tanamedrove samyaroSi eklesiis<br />
Sesaxeb<br />
winaTqma<br />
1� (eklesiis mWidro kavSiri xalxTa mTel ojaxTan)� sixaruli da imedi, Cveni<br />
drois adamianTa mwuxareba da SiSi, upirveles yovlisa glaxakTa da yvela<br />
tanjulisa, qristes mowafeebis sixaruli da imedic aris, maTi mwuxareba da<br />
SiSic aris, da araferia WeSmaritad adamianuri, rac maT gulSi gamoZaxils<br />
ara hpovebda� maTi sakrebulo (communitas) xom qristes mier gaerTianebuli<br />
adamianebisgan Sedgeba� mamis meufebisken maT msxemobas suli wmida uZRveba�<br />
maT miiRes gamoxsnis Sesaxeb uwyeba, romelic yvelas unda amcnon� amitom sakrebulo<br />
namdvilad acnobierebs Tavis mWidro kavSirs adamianTa modgmasa<br />
da mis istoriasTan�<br />
2� (vis mimarTavs <strong>kreba</strong>)� eklesiis saidumloebis Rrmad kvlevis Semdeg,<br />
<strong>vatikanis</strong> meore <strong>kreba</strong> dauyovnebliv mimarTavs ara marto eklesiis Svilebsa<br />
da yvelas, vinc qristes saxels uxmobs, aramed sruliad yvela adamians�<br />
<strong>kreba</strong>s surs, yvelas mouTxros, rogor esmis dRevandel samyaroSi eklesiis<br />
roli (praesentiam) da misi moRvaweoba�<br />
maSasadame, <strong>kreba</strong>s mxedvelobaSi aqvs adamianTa samyaro anu mTeli adamianuri<br />
ojaxi, im saganTa erTobliobiT, romelTa garemocvaSi is cxovrobs�<br />
samyaro Teatria, romelic kacobriobis istorias asaxavs� igi maTi saqmianobiT,<br />
marcxiTa da gamarjvebebiT aris daRdasmuli� qristes erTgulebs<br />
swamT, rom samyaro qristes siyvaruliT Seiqmna da Seinaxa; codvis monobaSi<br />
moqceuli, igi qristem gaaTavisufla: jvarcmulma da aRmdgarma, man borotis<br />
(Maligni) Zala gatexa, raTa samyaro, RmrTis ganzraxvis Tanaxmad, gardasaxuliyo<br />
(transformetur) da dasrulebuliyo�<br />
1 samoZRvro konstitucia “dRevandel samyaroSi eklesiis Sesaxeb” ori nawilisgan<br />
Sedgeba, romlebic erT mTels qmnis�<br />
es konstitucia “samoZRvrod” iwodeba Semdegi mizezebis gamo: igi eyrdnoba samoZ-<br />
Rvro principebs da cdilobs gamoxatos eklesiis damokidebuleba dRevandeli samyarosa<br />
da adamianebis mimarT� amitom arc pirvel nawils aklia samRvdlo mizandasaxuloba, arc<br />
meores – samoZRvro�<br />
pirvel nawilSi eklesia aviTarebs Tavis moZRvrebas adamianisa da samyaros Sesaxeb,<br />
romelSic adamiani cxovrobs, agreTve maT mimarT Tavisi damokidebulebis Sesaxeb� meore<br />
nawilSi ufro dawvrilebiT ganixileba dRevandeli cxovrebisa da adamianTa sazogadoebis<br />
sxvadasxva aspeqti� aq sagangebo yuradReba eTmoba Cveni droisTvis gansakuTrebiT<br />
mniSvnelovan kiTxvebsa da problemebs� amitom meore nawilis masala, Tumca is samoZRvro<br />
principebs eqvemdebareba, Seicavs ara marto mudmiv elementebs, aramed droebiTsac�<br />
maSasadame, es konstitucia unda ganimartos Teologiuri ganmartebis zogadi<br />
normebis mixedviT� gasaTvaliswinebelia, gansakuTrebiT meore nawilSi, garemoebaTa cvlileba,<br />
romlebic ganxilvis sagans bunebrivad Tan axlavs�<br />
325
326<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
3� (adamianisadmi msxureba)� Cvens droSi, roca kacobriobas misive gamogonebebi<br />
da SesaZleblobebi ancvifrebs, mas mainc awuxebs kiTxvebi, romlebic<br />
exeba dRevandeli samyaros ganviTarebas, msoflioSi adamianis adgilsa<br />
da daniSnulebas, individualuri da koleqtiuri Zalisxmevis azrs, da bolos,<br />
saganTa da adamianTa saboloo mizans� <strong>kreba</strong> mowmobs da gadmoscems<br />
RmrTis mTeli eris, qristes mier Sekrebilis, rwmenas� <strong>kreba</strong> mxolod im Sem-<br />
TxvevaSi SeZlebs mWermetyvelurad gamoxatos eris kavSiri, pativiscema da<br />
siyvaruli mTeli adamianuri ojaxis mimarT, romelsac eri ekuTvnis, Tu am<br />
ojaxTan dialogs gamarTavs misi sxvadasxva problemebis Taobaze, moutans<br />
maT saxarebidan mopovebul naTels, miscems adamianTa modgmas gamomxsnel<br />
Zalebs, romlebsac Tavad eklesia, suli wmidis winamZRolobiT, Tavisi damfuZneblisgan<br />
iRebs� maS, unda gamoxsnil iqnas adamianis pirovneba da ganaxldes<br />
adamianTa sazogadoeba� amitom mTeli Cveni ganmartebis qvakuTxedi<br />
iqneba adamiani, mis erTianobasa da mTlianobaSi, sxeuliTa da suliT, guli-<br />
Ta da sindisiT, gonebiTa da nebiT�<br />
amgvarad, wmida <strong>kreba</strong> aRiarebs adamianis umaRles mowodebas da adasturebs,<br />
rom adamianSi saRmrTo marcvalia Cadebuli� adamianTa modgmas <strong>kreba</strong><br />
sTavazobs gulrwfel TanamSromlobas eklesiasTan, raTa damyardes sayovelTao<br />
Zmoba, romelic am mowodebas pasuxobs� eklesias miwieri ambicia ar<br />
amoZravebs� mas mxolod erTi surs: nugeSinismcemeli sulis winamZRolobiT,<br />
Tavad qristes saqme ganagrZos, romelic movida samyaroSi, raTa WeSmariteba<br />
daamowmos, movida gamosaxsnelad da ara gansasjelad, movida, raTa<br />
sxvebs emsaxuros da ara imisTvis, rom sxvebi imsaxuros� 2<br />
Sesavali<br />
adamianis mdgomareoba dRevandel samyaroSi<br />
4� (imedi da SiSi)� Tavisi daniSnuleba rom Seasrulos, eklesia yvela dro-<br />
Si movalea, drois niSnebi gamoikvlios da isini saxarebis Suqze ganmartos�<br />
man unda SeZlos, TiToeul Taobas Sesaferisi pasuxi gasces adamianTa mudmiv<br />
SekiTxvebze, romlebic awmyo da momavali cxovrebis azrsa da maT ur-<br />
TierTmimarTebas exeba� amgvarad, Cven unda SevicnoT da gavigoT samyaro,<br />
romelSic vcxovrobT, misi imedebi, misi swrafvebi da misi xSirad dramatuli<br />
saxe� dRevandeli samyaros ZiriTadi niSnebi Semdegnairad SeiZleba<br />
Sejamdes:<br />
kacobriobis istoriaSi dRes axal etapia: Rrma da swrafi cvlilebebi<br />
TandaTanobiT mTels msoflios moicavs� adamianis WkuiTa da Semoqmedebi-<br />
Ti saqmianobiT gamowveuli es cvlilebebi isev adamianze axdens gavlenas,<br />
mis gansjaze, individualur da koleqtiur survilebze, misi azrovnebisa<br />
da moqmedebis wesze, romelic sagnebsa da adamianebs exeba� amgvarad, Cven<br />
SegviZlia vilaparakoT WeSmariti socialuri da kulturuli cvlilebis<br />
Sesaxeb, romelic religiur cxovrebazec vrceldeba�<br />
yovelgvar zrdas krizisi axlavs da am cvlilebasac seriozuli sir-<br />
Tuleebi mohyveba� didia adamianis Zalaufleba, magram is yovelTvis ver<br />
axerxebs, es Zalaufleba Tavis samsaxurSi Caayenos� xSirad, roca adamiani<br />
cdilobs, Rrmad Caixedos Tavis sulSi, mas sakuTari Tavis rwmena ekargeba�<br />
nabij-nabij is ukeT igebs socialuri cxovrebis kanonebs, magram eWvobs da<br />
ar icis, isini ra mimarTulebiT ganaviTaros�<br />
arasdros hqoniaT adamianebs ase Warbad simdidre, SesaZleblobebi da<br />
ekonomikuri potencia� da mainc, samyaros mkvidrTa mniSvnelovan nawils<br />
SimSili da siRaribe tanjavs, mravalma wera-kiTxvac ar icis� arasdros hqo-<br />
2 Sdr� ioan� 3, 17; 18, 37; maT� 20, 28; mark� 10, 45�
GAUDIUM ET SPES<br />
niaT adamianebs Tavisuflebis iseTi mZafri gancda, rogorc dRes, swored<br />
maSin, roca Cndeba socialuri da fsiqiuri dakabalebis axal-axali formebi�<br />
samyaro cocxlad aRiqvams sakuTar erTianobasa da sayovelTao urTier-<br />
Tdamokidebulebas� mas gacnobierebuli aqvs solidarobis aucilebloba�<br />
amave dros, mas xleCs dapirispirebul ZalTa brZola� mwvave uTanxmoebebi<br />
dRemde arsebobs: politikuri, socialuri, ekonomikuri, rasobrivi da<br />
ideologiuri, da arc omis saSiSroebaa moxsnili, romelsac Zirfesvianad<br />
yvelafris ganadgureba SeuZlia� izrdeba azrTa urTierTgacvla, magram<br />
Tavad sityvebi, romlebic umniSvnelovanes cnebebs gamoixatavs, sxvadasxva<br />
ideologiaSi sruliad sxvadasxva Sinaarss iZens� da bolos, gulmodgined<br />
veZiebT ufro srulyofil miwier wyobas, magram sulieri zrda Sesabamis<br />
winsvlas ar ganicdis�<br />
aseTi rTuli garemoebebis zegavleniT mraval Cvens Tanamedroves<br />
namdvilad uWirs, amoicnos mudmivi Rirebulebebi da, amave dros, isini axal<br />
aRmoCenebs SeuTanxmos� imedsa da SiSs Soris meryevni, mousvenrobiT Sepyrobilni,<br />
isini dRevandeli viTarebis Sesaxeb kiTxvebs svamen� es viTareba<br />
adamianebs mouwodebs da kidec aiZulebs, SekiTxvebs pasuxi gascen�<br />
5� (Rrma cvlilebis pirobebi)� sulTa amJamindeli mRelvareba da cxovrebis<br />
pirobaTa cvlileba farTo gardaqmnasTan aris dakavSirebuli�<br />
amis Sedegad sulier CamoyalibebaSi (in mentibus efformandis) prioritetuli<br />
xdeba maTematikuri, sabunebismetyvelo da Tavad adamianis Semswavleli<br />
mecnierebani, xolo moqmedebis sferoSi – teqnika, romelic am mecnierebaTa<br />
Svilia� mecnieruli suli (mens) sxvagvarad, vidre warsulSi Zerwavs<br />
kulturul garemosa da azrovnebis wess� teqnikis ganviTarebas dedamiwis<br />
iersaxis cvlileba mohyveba da igi ukve zemiwieri sivrcis dasapyrobad<br />
miiswrafvis�<br />
adamianis inteleqti erTgvarad droTa miRmac avrcelebs Tavis meufebas:<br />
warsulSi – istoriuli SemecnebiT, momavalSi – perspeqtivebiTa da gegmebiT�<br />
biologiur, fsiqologiur da socialur mecnierebaTa winsvla xels<br />
uwyobs ara marto adamianis mier sakuTari Tavis ukeT Secnobas, aramed mas<br />
imis saSualebasac aZlevs, teqnikuri meTodebis daxmarebiT uSualo gavlena<br />
moaxdinos sazogadoebriv cxovrebaze� amave dros, adamianebi ufro metad<br />
fiqroben imis Sesaxeb, windawin rogor ganWvriton da warmarTon demografiuli<br />
zrda�<br />
Tavad istoria ise swrafad midis win, rom zogierTebi Zlivs axerxeben misTvis<br />
fexis awyobas� adamianTa sazogadoebis (consortionis) bedi saerTo xdeba:<br />
igi aRar iSleba sxvadasxva e�w� istoriebad� amgvarad, kacobrioba gadadis<br />
saganTa wesis ufro metad statikuri gagebidan ufro dinamiursa da evlouciur<br />
gagebaze� aqedan ibadeba udidesi problemebis axali kompleqsi, romelic<br />
axali analizisa da sinTezisken mogviwodebs�<br />
6� (sazogadoebrivi tipis cvlilebebi)� amave mizeziT sul ufro did<br />
cvlilebebs ganicdis adgilobrivi tradiciuli sazogadoebebi, rogoric<br />
aris patriarqaluri ojaxebi, „klanebi“, tomebi, Temebi, sxvadasxva jgufi<br />
da socialuri kavSirebi�<br />
TandaTan vrceldeba industriuli sazogadoebis tipi, romelsac qveynebi<br />
ekonomikuri simdidrisken mihyavs� igi Zirfesvianad gardaqmnis socialuri<br />
cxovrebis cnebebsa da pirobebs� Sesabamisad, viTardeba qalaquri<br />
cxovrebis wesi da matulobs misadmi interesi� es xdeba qalaqebisa da maTi<br />
macxovreblebis ricxvis zrdis Sedegad, an im gavlenis gamo, romelsac qalaquri<br />
cxovreba sofelze axdens�<br />
327
328<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
socialuri kavSirebis axali da sul ufro srulyofili saSualebebi<br />
xels uwyobs movlenebis Seswavlas, azrebisa da grZnobebis uswrafessa<br />
da Zalze farTo gavrcelebas, rac mraval jaWvur reaqcias iwvevs�<br />
sagulisxmoa, rom adamianebi, sxvadasxva mizeziT migraciaSi myofni, cxovrebis<br />
wess icvlian�<br />
amgvarad, adamianTa Soris arsebuli urTierTkavSirebi ganuwyvetliv<br />
izrdeba� Tavad „gasocialurebac“ („sozialisatio“) axal kavSirebs badebs,<br />
Tumca mas yovelTvis ar mohyveba pirovnebis Sesabamisi simwife da<br />
namdvilad pirovnuli urTierTobebi, anu e�w� personalizacia („personalizationem“)�<br />
es progresi ufro naTlad warmoCndeba im erebSi, romlebic ukve<br />
sargebloben progresis ekonomikuri da teqnikuri upiratesobebiT�<br />
garkveulwilad is ganviTarebad xalxebsac exeba, romlebsac surT, maT<br />
regionebsac eRirsos industrializacia da urbanizacia� amasTanave, es<br />
xalxi (gansakuTrebiT isini, vinc Zvel tradiciebs misdevs) miiswrafvis<br />
pirovnuli Tvisuflebis ufro srulyofili da farTo gancdisken�<br />
7� (fsiqologiuri, zneobrivi da religiuri cvlilebebi)� mentalobisa da<br />
struqturaTa cvlileba xSirad kiTxvis niSnis qveS ayenebs memkvidreobiT<br />
miRebul Rirebulebebs, gansakuTrebiT axalgazrdebSi: isini xSirad ara-<br />
Tu mouTmenlobiT gamoirCevian, aramed Sinagani mRelvarebebis gamo meamboxenic<br />
xdebian� maT gacnobierebuli aqvT sakuTari roli sazogadoebriv<br />
cxovrebaSi da surT, masSi Tavisi adgili rac SeiZleba swrafad daikavon�<br />
amitom aris, rom xSirad mSoblebi da aRmzrdelebi Tavisi movaleobebis Sesrulebisas<br />
did sirTuleebs ganicdian�<br />
xSirad aris, rom winaparTagan gadmocemuli instituciebi, kanonebi da<br />
azrovnebisa da aRqmis wesi srulyofilad veRar esadageba dRevandelobas�<br />
amis Sedegia areuloba qcevasa da mis normebSi�<br />
da bolos, axali garemoebebi religiur cxovrebazec axdens gavlenas�<br />
erTis mxriv, kritikuli gansjis gamZafrebuli unari mas aTavisuflebs<br />
samyaros magiuri gagebisgan da dRemde arsebuli crurwmenebisgan� igi<br />
moiTxovs rwmenisadmi sul ufro metad pirovnul da aqtiur damokidebulebas,<br />
ris Sedegad mravalni RmerTs ufro cocxlad aRiqvamen� meores<br />
mxriv, sul ufro metni scildebian religiur praqtikas� warsulisgan<br />
gansxvavebiT, RmerTisa Tu religiis uaryofa an maTgan gandgoma aRaraa<br />
uCveulo da individualuri movlena� xSirad aseTi damokidebuleba gamoiyureba<br />
rogorc samecniero progresisa da raRac axali saxis humanizmis<br />
moTxovna� bevr regionSi es yvelaferi gamoixateba ara marto filosofiur<br />
SexedulebebSi, aramed Zalian farTod zemoqmedebs literaturaze,<br />
xelovnebaze, humanitaruli mecnierebebisa da istoriis interpretaciaze,<br />
TviT samoqalaqo kanonebzec ki� amis Sedegi aris mRelvareba,<br />
romelic mravals moicavs�<br />
8� (Seusabamobebi dRevandel samyaroSi)� viTarebis aseTi swrafi cvla,<br />
romelic xSirad uwesrigod mimdinareobs, da, kidev ufro metad, samyaroSi<br />
arsebuli uTanxmobebis gamZafrebuli aRqma warmoSobs da zrdis dapirispirebebsa<br />
da Seusabamobas�<br />
Tavad pirovnebaSi sul ufro xSirad Cndeba Seusabamoba Tanamedrove<br />
inteleqtualur praqtikasa da Teoriul azrovnebas Soris, romelic ver<br />
axerxebs mis xelT arsebuli codnis erTobliobis warmarTvas an sinTezis<br />
saxiT mis saTanado mowesrigebas� msgavsi Seusabamoba Cndeba praqtikaSi<br />
efeqturobis miRwevis survilsa da zneobrivi cnobierebis moTxovnebs So-
GAUDIUM ET SPES<br />
ris, agreTve cxovrebis koleqtiuri pirobebisa da pirovnuli azrovnebis,<br />
gansakuTrebiT mWvretelobiTi cxovrebis saWiroebaTa dapirispirebisas�<br />
da bolos, Seusabamoba Tavs iCens adamianuri saqmianobis specializaciasa<br />
da saganTa universalur xedvas Soris�<br />
Seusabamobebi ojaxSic Cndeba gamZafrebuli demografiuli, ekonomikuri<br />
da socialuri pirobebis gamo, an urTierTmonacvle TaobaTa Soris warmoqmnili<br />
sirTuleebis Sedegad, agreTve kacebsa da qalebs Soris axali socialuri<br />
urTierTobebis safuZvelze�<br />
didi Seusabamobebi warmoiqmneba rasebs Soris, sazogadoebis sxvadasxva<br />
fenas Soris, mdidar, naklebad mdidarsa da Rarib erebs Soris� da bolos,<br />
Seusabamobebi Tavs iCens saerTaSoriso instituciebsa (isini mSvidobisken<br />
xalxTa swrafvis Sedegad aRmocendnen) da sakuTari ideologiis gavrcelebis<br />
ambiciasa Tu koleqtiur egoizms Soris, romlebic erebsa da sxva jgufebSi<br />
arsebobs�<br />
amis Sedegad warmoiqmneba ormxrivi undobloba da mtroba, konfliqtebi<br />
da ubedurebebi, romelTa mizezica da msxverplic Tavad adamiania�<br />
9� (adamianuri modgmis ufro farTo survilebi)� amasobaSi matulobs<br />
rwmena, rom adamianur modgmas ara marto Tavisi Zalauflebis gavrceleba<br />
SeuZlia qmnilebaze da man es kidec unda gaakeTos, aramed, garda amisa,<br />
mas SeuZlia da unda kidec daamyaros iseTi politikuri, socialuri da<br />
ekonomikuri wesrigi, romelic sul ufro metad moemsaxureba adamians<br />
da xels Seuwyobs TiToeuls, ganamtkicos da ganaviTaros sakuTari Rirseba�<br />
amitom bevri dabejiTebiT moiTxovs im simdidres, romelic – amas<br />
isini cxadad acnobiereben – maT usamarTlo da araTanabari ganawilebis<br />
gamo ar gaaCniaT� erebs, romlebic progresis gzas adganan an romlebmac<br />
es-es aris damoukidebloba moipoves, surT, eziaron dRevandeli civilizaciis<br />
simdidreebs ara marto politikur, aramed ekonomikur sferoSi<br />
da Tavisuflad Seasrulon Tavisi roli samyaroSi� TandaTan izrdeba<br />
ufskruli maTsa da sxva, ufro mdidar da swrafad ganviTarebad<br />
erebs Soris� amave dros, isini sul ifro metad xdebian maTze damokidebulni,<br />
sxvaTa da sxvaTa Soris ekonomikuradac� SimSiliT Sewuxebuli<br />
xalxebi pasuxs ufro SeZlebul xalxebs sTxoven� qalebi moiTxoven<br />
mamakcebTan de iure da de facto Tanasworobas, iq, sadac aseTi Tanasworoba<br />
jer ar arsebobs� muSebsa da glexebs ara marto arsebobisTvis aucilebeli<br />
minimumis mopoveba surT, aramed muSaobiT Tavisi pirovnuli<br />
SesaZleblobebis ganviTarebac undaT� metic: maT surT, monawileoba<br />
miiRon ekonomikuri, socialuri, politikuri da kulturuli cxovrebis<br />
marTvaSi� kacobriobis istoriaSi yvela xalxi darwmunebulia imaSi,<br />
rom kulturis monapovari marTlac yvelasTvis SeiZleba da unda iyos<br />
xelmisawvdomi�<br />
yvela am moTxovnis miRma imaleba ufro Rrma da ufro farTo survili:<br />
pirovnebebsa da jgufebs swyuriaT Tavisufali cxovreba, romlis<br />
Rirsic aris adamiani� maT surT, Tavis samsaxurSi Caayenon yvelaferi,<br />
rasac dRevandeli samyaro ase uxvad sTavazobs� garda amisa, erebi sul<br />
ufro metad cdiloben, Seqmnan erTgvari universaluri sazogadoeba�<br />
aseT viTarebaSi dRevandeli samyaro warmogvidgeba rogorc Zlieri<br />
da imave dros umweo� mas SeuZlia warmoSvas udidesi sikeTe da udidesi<br />
borotebac� mis winaSe xsnilia gza Tavisuflebisa da monobisken, winsvlisa<br />
da ukusvlisken, Zmobisa da siZulvilisken� amasTanave adamiani<br />
acnobierebs, rom man sworad unda warmarTos Tavisi Zalebi, romlebic<br />
329
330<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
Tavad gamoaRviZa, radgan maT misi daCagvrac SeuZliaT da misTvis samsaxuris<br />
gawevac� amitom adamiani Tavisive Tavs usvams kiTxvebs�<br />
10� (kacobriobis fundamenturi kiTxvebi)� Seusabamoba, romlic dRevandel<br />
samyaros axasiaTebs, dakavSirebulia im ZiriTad SeusabamobasTan,<br />
romelic adamianis gulSi mkvidrobs� adamianSi mravali ram ewinaaRmdegeba<br />
erTmaneTs� erTis mxriv, igi Tavs qmnilebad aRiqvams, romelic<br />
mravalmxriv sasrulia, meores mxriv ki grZnobs, rom Tavisi survilebis<br />
gamo usasruloa da uzenaesi cxovrebisken aris mowodebuli� mraval<br />
cTunebas ayolili, man mudam raRac unda airCios an uaryos� susti da<br />
codvili, igi xSirad imas akeeTebs, rac ar unda, xolo imas, rac unda, ar<br />
akeTebs� 3 amgvarad, igi Tavisive TavSi ganicdis winaaRmdegobas, ris Sedegadac<br />
Tavs iCens is mwvave da mravalricxovani winaaRmdegobebi, romlebic<br />
sazogadoebaSi arsebobs� marTalia, bevri adamiani, romelTa cxovreba<br />
praqtikuli materializmiT aris inficirebuli, Tvals xuWavs am<br />
dramatul mdgomareobaze, an ubralod, siRaribiT datanjuls, masze fiqric<br />
ar SeuZlia� bevrs hgonia, rom simSvides sinamdvilis mravalferovan<br />
axsnaSi hpovebs� zogic moelis, rom kacobriobis WeSmariti da sruli<br />
gaTavisufleba mxolod adamianis mcdelobis Sedegi iqneba; isini darwmunebulni<br />
arian, rom momavalSi adamianis miwaze meufebisas misi yvela<br />
natvra aRsruldeba� iseTebic arian, visac cxovrebis sazrisisa aRar<br />
swams; isini im xalxis simamaces aqeben, vinc fiqrobs, rom adamianuri arseboba<br />
TavisTavad sazriss moklebulia, da vinc cdilobs, mas es sazrisi<br />
mxolod sakuTari unaris (ingenio) safuZvelze mianiWos� miuxedavad amisa,<br />
samyaros dRevandeli ganviTarebis pirobebSi sul ufro matulobs maTi<br />
ricxvi, vinc yvelaze fundamentur kiTxvebs svams an am kiTxvebs axali<br />
simZafriT ganicdis: ra aris adamiani? ra azri aqvs tkivils, borotebas,<br />
sikvdils, romlebic, miuxedavad aseTi progresisa, mainc arsebobs? vis<br />
rad unda es gamarjvebebi, aseT fasad mopovebuli? ra SeuZlia moutanos<br />
sazogadoebas adamianma, an Tavad misgan ras unda elodes? am miwieri<br />
cxovrebis mere ra iqneba?<br />
eklesias swams, rom qriste, romelic yvelasTvis mokvda da aRdga, 4 Tavisi<br />
sulis meSveobiT adamians aniWebs naTelsa da Zalebs, raTa man SeZlos<br />
upasuxos Tavis uzenaes daniSnulebas� eklesias swams, rom ar aris sxva<br />
saxeli cis qveS adamianebisTvis mocemuli, romliTac isini unda iqnen gamoxsnilni�<br />
5 eklesias aseve swams, rom mTeli adamianuri istoriis gasaRebi,<br />
Suaguli da dasasruli mis ufalsa da moZRvarSia� garda amisa, eklesia<br />
amtkicebs, rom yvela cvlilebaSi aris bevri iseTi ram, rac ar icvleba da<br />
rasac Tavisi yvelaze arsebiTi safuZveli aqvs qristeSi, romelic igive<br />
aris guSin, dRes da ukunisamde� 6 amitom <strong>kreba</strong> ganizraxavs, naTelSi qristesi,<br />
„romeli-igi ars xati RmrTisa uxilavisa¡, pirmSo¡ yovelTa dabadebulTa¡,“<br />
7 mimarTos yvelas, raTa gamJRavndes adamianis saidumlo da<br />
xeli Seewyos Cveni drois umniSvnelovanes kiTxvebze pasuxis Ziebas�<br />
3 Sdr� rom� 7, 15-16�<br />
4 Sdr� 2 kor� 5, 15�<br />
5 Sdr� saqme 4, 12�<br />
6 Sdr� ebr� 13, 8�<br />
7 kol� 1, 15�
GAUDIUM ET SPES<br />
nawili pirveli<br />
eklesia da adamianis mowodeba<br />
11� (pasuxi sulis miswrafebebze)� RmrTis ers rwmena amoZravebs da am<br />
rwmenis safuZvelze swams, rom mas suli wmida uZRveba, romelic dedamiwas<br />
avsebs� RmrTis eri, Cveni drois sxva adamianebTan erTad, monawilea movlenebis,<br />
moTxovnilebebisa da survilebisa, romlebSic igi RmrTis Tandaswrebisa<br />
da ganzraxvis WeSmariti niSnebis amocnobas cdilobs� rwmena marTlac<br />
yvelafers axal Suqs hfens da mTlianobaSi adamianis mowodebasTan dakav-<br />
SirebiT RmrTis nebas (propositum) cxadyofs� amdenad, igi Cvens gonebas savsebiT<br />
adamianuri gadawyvetilebebisken warmarTavs�<br />
upirveles yovlisa, <strong>kreba</strong> ganizraxavs, gansajos is Rirebulebebi,<br />
romlebic sadReisod yvelaze ufro didad fasobs da isini kvlav maT<br />
saRmrTo wyarosTan mimarTebaSi ganixilos� es Rirebulebebi momdinareobs<br />
adamianis unaridan (ingenio), romelic mas RmerTma mianiWa, amitom<br />
isini kargia� magram adamianis guli SeiZleba mcdar gzas gahyves� aseT<br />
SemTxvevaSi Rirebulebebi scdeba maTTvis dadgenil wess� amitom maT<br />
ganwmeda sWirdeba�<br />
ras fiqrobs eklesia adamianis Sesaxeb? ra rCevebia saWiro dRevandeli<br />
sazogadoebis asaSeneblad? da bolos, ra azri aqvs sayaroSi adamianis moRvaweobas?<br />
es kiTxvebi pasuxs iTxovs� amis Sedegad ufro naTlad warmoCndeba,<br />
rom RmrTis eri da adamianTa modgma, romelsac is ekuTvnis, erTmaneTs<br />
emsaxureba� ase gamovlindeba eklesiis misiis religiuri da, swored amis<br />
gamo, misi sruliad adamianuri xasiaTi�<br />
Tavi I<br />
adamianis pirovnuli Rirseba<br />
12� (adamiani rogorc RmrTis xati)� morwmuneni da isinic, visac ara swams,<br />
faqtiurad iziareben im azrs, rom yvelaferi, rac miwazea, gankuTvnili<br />
unda iyos adamianisTvis, rogorc misi centrisa da mwvervalisTvis�<br />
maS ra aris adamiani? man bevri ram Tqva sakuTari Tavis Sesaxeb� am<br />
azrebs, sxvadasxvagvarsa da winaaRmdegobrivsac ki, igi exlac gamoTqvams�<br />
igi xSirad aRazevebs Tavis Tavs rogorc absolutur normas, an piriqiT,<br />
uimedobaSi vardeba� amitom eWvobs da SiSobs� eklesia Rrmad grZnobs<br />
am sirTuleebs� RmrTis gamocxadebiT ganswavluls, mas pasuxis gacema<br />
SeuZlia, romelic adamianis WeSmarit mdgomareobas gamoxatavs, axsnis<br />
mis sisusteebs da, amavdroulad, misi Rirsebisa da mowodebis sworad<br />
amocnobas SeZlebs�<br />
wmida werili aswavlis, rom adamiani „RmrTis xatad“ aris Seqmnili� mas<br />
Tavisi Semoqmedis Secnoba da siyvaruli ZaluZs, romelmac igi yvela miwieri<br />
qmnilebis meufed daadgina, 8 raTa isini marTos da gamoiyenos, da RmerTi<br />
adidos� 9 „ra¡ ars kaci, rameTu moi£sene misi, anu Ze kacisa¡, rameTu moxedav<br />
mas? daakle igi mcired ra¡me angelozTa, didebiTa da pativiTa g¢rg¢nosan<br />
hyav igi� daadgine igi qmnuls £elTa SenTasa, yovelive daamorCile queSe<br />
fer£Ta misTa“ (fs� 8, 5-7)�<br />
magram RmerTs mxolod adamiani ar Seuqmnia: man xom imTaviTve „mamakacad<br />
da dedakacad qmna igini“ (dab� 1, 27)� maTi kavSiriT Seiqmna pirovnebaTa<br />
urTierTobis pirveli forma� Tavisi Sinagani bunebiT adamiani aris sazoga-<br />
8 Sdr� dab� 1, 26; sibrZn� 2� 23�<br />
9 Sdr� ziraq� 17, 3-10�<br />
331
332<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
doebrivi arseba da sxvebTan urTierTobis gareSe mas arc cxovreba SeuZlia<br />
da arc Tavis niWTa (dotes) ganviTareba�<br />
amgvarad, RmerTma, vkiTxulobT wmida werilSi, ixila „yovelni, raodenni<br />
qmnna, da aha keTil friad“ (dab� 1, 31)�<br />
13� (codva)� RmrTis mier samarTalSi damkvidrebulma adamianma, borotis<br />
(Maligno) mier Secdenilma, Tavisufleba borotad gamoiyena da, RmrTis winaaRmdeg<br />
amxedrebulma, isurva, Tavisi miznisTvis RmrTis gareSe (extra) mieRwia�<br />
„rameTu icodes RmerTi, da ara RmrTeebr adidebdes mas��� da daubnelda ugulisxmo¡<br />
igi guli maTi��� da msaxurebdes dabadebulsa da ara dambadebelsa�“ 10<br />
rasac saRmrTo gamocxadeba gvauwyebs, is Cvens sakuTar gamocdilebas Seesabameba�<br />
adamiani Tu Tavis gulSi Caixedavs, dainaxavs, rom is borotebiskenac<br />
aris midrekili� is mravalricxovan borotebaSia CaZiruli, romelTa mizezi<br />
misi keTili Semoqmedi ver iqneba� adamians xSirad uTqvams uari, RmerTi Tavis<br />
mizezad ecno� man daarRvia aucilebeli wesi, romelic mas misi miznisken warmarTavda,<br />
da amave dros daSala mTeli wesrigi, romelic mas sakuTar TavTan,<br />
sxva adamianebsa da yvela qmnilebasTan akavSirebda�<br />
maSasadame, adamiani Tavis TavSive aris gaorebuli� mTeli adamianuri<br />
cxovreba, rogorc erTeuli aseve koleqtiuri, warmogvidgeba dramatul<br />
brZolad sikeTesa da borotebas, naTelsa da bnels Soris� adamiani xedavs,<br />
rom mas TviTon ar SeuZlia warmatebiT moigerios borotebis agresia� Ti-<br />
Toeuli maTgani Tavs ise grZnobs, TiTqos jaWvebiT iyos Sekruli� magram<br />
movida Tavad ufali, raTa adamiani gaeTavisuflebina da enugeSa, Signidan<br />
ganeaxlebina da gareT ganegdo „mTavari igi amis soflisa¡“ (ioan� 12, 31), romelic<br />
mas codvis monobaSi akavebda� 11 codva akninebs adamians, akavebs mas<br />
srulyofilebis miRwevisagan�<br />
am gamocxadebis Suqze Tavis saboloo mniSvnelobas iZens uzenaesi mowodebac<br />
da udablesi siglaxakec, romlebsac adamiani ganicdis�<br />
14� (adamianis agebuleba)� sxeuliTa da suliT erTiani, Tavisi xorcieli<br />
mdgomareobiT adamiani aerTianebs Tavis TavSi materialuri samyaros elementebs,<br />
raTa misi meSveobiT am elementebma Tavis mwvervals miaRwion da Semoqmedis<br />
Tavisufali qebisTvis xma aRavlinon� 12 amitom adamians ar marTebs<br />
xorcieli cxovrebis ugulebelyofa� piriqiT: mas sikeTisa da pativis Rirsad<br />
unda miaCndes Tavisi sxeuli, RmrTis mier Seqmnili, romelic ukanasknel<br />
dRes unda aRdges� codviT daWrili, adamiani sxeulis amboxs ganicdis�<br />
amitom adamianis Rirseba moiTxovs, rom man RmerTi Tavisi xorciT adidos, 13<br />
da ar dauSvas, Tavisi gulis mankier miswrafebebs emsaxuros�<br />
namdvilad ara cdeba adamiani, roca acnobierebs, rom igi sxeulebrivze<br />
maRla dgas da sakuTar Tavs ar aRiqvams mxolod bunebis nawilad an adamian-<br />
Ta sazogadoebis anonimur elementad� Tavisi Sinagani bunebiT igi saganTa<br />
erTobliobas aRemateba: adamiani ubrundeba am Rrma Sinaarss, roca Tavis<br />
guls mimarTavs: iq mas RmerTi elodeba, romelic gulebs ikvlevs, 14 iq, Rmr-<br />
Tis Tvalwin, adamiani Tavis beds wyvets� amgvarad, adamianma icis, rom masSi<br />
aris sulismieri da ukvdavi samSvinveli� igi ar tyuvdeba cru SexedulebiT,<br />
romelic mxolod fizikur da socialur garemoebebs emyareba� piriqiT: adamiani<br />
sinamdvilis Rrma WeSmaritebas swvdeba�<br />
10 Sdr� rom� 1, 21-25�<br />
11 Sdr� ioan� 8, 34�<br />
12 Sdr� dan� 3, 57-90�<br />
13 Sdr� 1kor� 6, 13-20�<br />
14 Sdr� 1mef� 16, 7; ier� 17, 10�
GAUDIUM ET SPES<br />
15� (gonebis Rirseba, WeSmariteba da sibrZne)� adamiani aris saRmrTo gonebis<br />
naTlis moziare� igi sworad gansjis, rom Tavisi gonebiT saganTa samyaroze<br />
maRla dgas� saukuneTa manZilze adamiani ganuwyvetliv wvrTnis Tavis<br />
niWs� man did warmatebebs miaRwia empiriul mecnierebebSi, teqnikasa da<br />
xelovnebaSi� Cvens droSi man sanimuSo warmateba moipova, upirveles yovlisa,<br />
materialuri samyaros kvleviTa da misi damorCilebiT� igi mudam eZiebda<br />
da hpovebda ufro Rrma WeSmaritebas� goneba mxolod movlenaTa SemecnebiT<br />
ar Semoifargleba: mas ZaluZs WeSmariti sizustiT swvdes gonismier<br />
sinamdviles, Tundac codvis gamo iyos dabinduli da dasustebuli�<br />
sabolood, adamianuri pirovnebis gonismieri buneba srulyofilebas sibrZnis<br />
meSveobiT aRwevs� es asec unda iyos� sibrZne SeumCnevlad ubiZgebs<br />
adamianis gonebas WeSmaritebisa da sikeTis Ziebisa da siyvarulisken� sibrZniT<br />
gamsWvaluli adamiani xilulidan uxilavisken gadadis�<br />
Cvens epoqas warsul saukuneebze metad sWirdeba iseTi sibrZne, romelic<br />
adamianis nebismier axal aRmoCenas ufro humanurs gaxdis� momavali<br />
samyaros beds safrTxe emuqreba, Tu ufro brZeni adamianebi ar gamoCndnen�<br />
garda amisa, gasaTvaliswinebelia, rom bevr ers, ekonomikurad Raribs, magram<br />
sibrZniT dajildovebuls, SeuZlia sxvebs didi daxmareba moutanos�<br />
suli wmidis niWis meSveobiT, adamiani rwmeniT udgeba saRmrTo ganzraxvis<br />
saidumlos Wvretasa da da Semecnebas�<br />
16� (sindisis Rirseba)� adamiani sindisis wiaRSi kanons aRmoaCens� mas es<br />
kanoni TviTon ar miucia TavisTvis da igi mas unda daemorCilos� kanonis xma<br />
adamians mouwodebs, mudam uyvardes da qmnas sikeTe, xolo borotebas Tavi<br />
aridos� roca saWiroa, is gulSi reks: gaakeTe es, moeride imas� adamians xom<br />
gulSi aqvs kanoni, RmrTis mier dawerili� am kanonisadmi morCileba adamianis<br />
Rirsebas warmoadgens da igi am kanoniT ganisjeba� 15 sindisi adamianis<br />
yvelaze saidumlo birTvia: aq adamiani martoa RmerTTan, romlis xmac masSi<br />
JRers� 16 sindisiT saocrad cxaddeba is kanoni, romelic RmrTisa da moyvasisadmi<br />
siyvarulSi sruldeba� 17 sindisisadmi erTgulebis safuZvelze qristianebi<br />
ukavSirdebian sxva adamianebs, raTa eZion WeSmariteba da sworad<br />
gadawyviton is mravali zneobrivi problema, romlebic axasiaTebs rogorc<br />
erTeulTa cxovrebas, aseve sazogadoebriv Tanaarsebobas� rac ufro metad<br />
imarjvebs WeSmariti sindisi, miT ufro uaryofen calkeuli pirovnebebica<br />
da jgufebic brma Tavisufal arCevans da cdiloben, zneobis obieqturi<br />
normebis Sesabamisad imoqmedon� magram xSirad isec xdeba, rom sindisi cdeba,<br />
gadaulaxavi ucodinarobis gamo, Tumca is arc maSin kargavs Tavis Rirsebas�<br />
magram amas ver vityviT adamianze, romelic ar cdilobs, WeSmaritebasa<br />
da sikeTes misdios: codvisadmi midrekileba sindiss TandaTan abrmavebs�<br />
17� (Tavisuflebis mniSvneloba)� daadgeba Tu ara adamiani sikeTis gzas<br />
- amas mxolod misi Tavisufali neba gansazRvravs� Cveni Tanamedroveni<br />
did pativs scemen am Tavisuflebas da mas mxurvaled icaven� es sworic<br />
aris� Tumca xSirad mas arasworad iyeneben, radgan Tavisufleba esmiT<br />
rogorc yvelafris gakeTebis ufleba, Tundac cudis� rac Seexeba WeSmarit<br />
Tavisuflebas, is aris adamianSi saRmrTo xatobis gansakuTrebuli<br />
niSani� RmerTma ineba, adamiani misi sakuTari ganzraxvis amara daetovebi-<br />
15 Sdr� rom� 2, 14-16�<br />
16 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radioph� de conscientia christiana in iuvenibus recte efformanda, 23 martii<br />
1952: AAS 44 (1952), p� 271�<br />
17 Sdr� maT� 22, 37-40; gal� 5, 14�<br />
333
334<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
na, 18 raTa mas Tavad eZia RmerTi, mas Tavisuflad gahyoloda da sruli da<br />
netari srulyofilebisTvis mieRwia� maSasadame, adamianis Rirseba misgan<br />
moiTxovs, imoqmedos Segnebuli da Tavisufali arCevanis Tanaxmad,<br />
ese igi pirovnulad: Sinagani impulsisa da gadawyvetilebis safuZvelze<br />
da ara brma Sinagani impulsiT an mxolod garegani aucileblobiT� aseT<br />
Rirsebas adamiani maSin iZens, roca vnebaTa monobisgan sruliad Tavisufldeba,<br />
miznisken swrafvas sikeTes Tavisufali arCevanis safuZvelze<br />
axorcielebs da cdilobas, amisTvis saWiro xerxebs efeqturad da moxerxebulad<br />
mimarTos� adamianis Tavisuflebam, codvis gamo naklulma,<br />
mxolod RmrTis madliT SeiZleba sruli efeqturobiT ganaxorcielos<br />
Tavisi daniSnuleba RmerTTan mimarTebaSi� TiToeuli maTgani agebs pasuxs<br />
Tavisi cxovrebisTvis RmrTis samsjavros winaSe, imisda mixedviT,<br />
rac qmna, keTili Tu boroti� 19<br />
18� (sikvdilis saidumlo)� adamianuri yofnis gamocana gansakuTrebul<br />
simkveTres sikvdilis winaSe iZens� tkivilsa da sxeulis rRvevaze metad adamians<br />
samudamo gauCinarebis SiSi tanjavs� gulis karnaxiT, adamiani sworad<br />
gansjis, roca sakuTari Tavis srul daSlasa da saboloo gaqrobas SiSiT<br />
uaryofs� maradiulobis ylorti, romelsac adamiani Tavis TavSi atarebs,<br />
mxolod materiaze ar daiyvaneba� igi sikvdilis winaaRmdeg aRimarTeba�<br />
teqnikis mTeli Zalisxmeva, rogori sasargebloc ar unda iyos, uZluria<br />
daaokos adamianis mRelvareba: sicocxlis biologiur gaxangrZlivebas ar<br />
SeuZlia daakmayofilos momavali cxovrebis is survili, romelic mis gul-<br />
Si uryevad aris damkvidrebuli�<br />
sikvdilis winaSe yovelgvari warmosaxva uZluria� da mainc, saRmrTo<br />
gamocxadebiT ganswavluli eklesia amtkicebs, rom adamiani RmrTis mier netari<br />
miznisTvis aris Seqmnili, romelic miwieri siduxWiris miRma Zevs� garda<br />
amisa, qristianuli rwmena aswavlis, rom xorcieli sikvdili (adamiani misgan<br />
Tavisufali iqneboda, rom ar Seecoda) 20 damarcxdeba, roca yovladZlieri<br />
da mowyale macxovari adamians gamoxsnas moutans, romelic adamianma Tavisi<br />
mizeziT dakarga� RmerTma adamians mouwoda da kvlav mouwodebs, raTa igi<br />
mTeli Tavisi bunebiT urTierTobdes RmerTTan waruvali saRmrTo cxovrebis<br />
mudmiv kavSirSi� es gamarjveba qristem moipova, roca adamiani sikvdilisgan<br />
Tavisi sikvdiliT gaaTavisufla da Tavad aRdga� 21 amitom rwmena, Zlieri argumentebiT<br />
ganmtkicebuli, yvela moazrovne adamians sTavazobs pasuxs, romelic<br />
momavalTan dakavSirebul mis SiSebs exeba� amave dros, igi ukve gardacvlil<br />
sayvarel ZmebTan qristesmieri (in Christo) urTierTobis saSualebas iZleva da<br />
imeds gvaniWebs, rom maT RmerTTan WeSmariti cxovreba moipoves�<br />
19� (aTeizmis formebi da fesvebi)� adamiani RmerTTan urTierTobisTvis<br />
aris mowodebuli� amaSi mdgomareobs misi Rirsebis uzenaesi arsi� RmerTTan<br />
saubrisTvis adamiani misi gaCenis dRidan aris mowveuli: adamiani imitom arsebobs,<br />
rom mas, siyvaruliT Seqmnils, mudam siyvaruli inaxavs� igi WeSmaritad<br />
mxolod maSin cxovrobs, roca am siyvaruls Tavisuflad aRiarebs da<br />
sakuTar Tavs Semoqmeds miandobs� magram bevri Cveni Tanamedrove sul ver<br />
amCnevs da aSkarad ugulebelyofs RmerTTan am Sinagan da cocxal kavSirs�<br />
amitom aTeizmi Cveni drois yvelaze mZime realobaa, romelic safuZvlian<br />
ganxilvas moiTxovs�<br />
18 Sdr� ziraq� 15, 14�<br />
19 Sdr� 2kor� 5, 10�<br />
20 Sdr� sibrZn� 1, 13; 2, 23-24; rom� 5, 21; 6, 23; iak� 1, 15�<br />
21 Sdr� 1kor� 15, 56-57�
GAUDIUM ET SPES<br />
„aTeizmis“ saxeliT erTmaneTisgan sakmaod gansxvavebuli movlenebi<br />
iwodeba� zogi RmerTs pirdapir uaryofs, sxvebi fiqroben, rom adamians mis<br />
Sesaxeb arafris mtkiceba ar SeuZlia� zogic RmrTis Sesaxeb sakiTxs iseTi<br />
meTodiT ganixilavs, rom mas TiTqos azric ekargeba� bevri umarTebulod<br />
gadadis pozitiuri mecnierebebis sazRvrebs da cdilobs, yvelaferi an<br />
mxolod mecnieruli gansjiT axsnas, an piriqiT, araviTari absoluturi<br />
WeSmariteba ar dauSvas� zogi adamians ise aRazevebs, rom RmrTis rwmenas lamis<br />
Zala ekargeba; rogorc Cans, isini ufro adamianis mniSvnelobis mtkicebisken<br />
ixrebian, vidre RmrTis uaryofisken� zogs RmerTi ise warmoudgenia,<br />
rom is saxe, romelsac isini uaryofen, sul ar aris saxarebis RmerTi� zogic<br />
saerTod ar exeba RmrTis Sesaxeb sakiTxebs: rogorc Cans, maT religiuri<br />
mousvenroba ar awuxebT; arc esmiT, religiaze ratom unda ifiqron� xSirad<br />
aTeizmi Cndeba samyaroSi borotebis winaaRmdeg Zlieri protestis Sedegad,<br />
an imitom, rom zogierT adamianur Rirebulebas umarTebulod eniWeba absoluturi<br />
Sinaarsi, ise, rom isini ukve RmrTis adgils ikaveben� dRevandel<br />
civilizaciasac (ara TavisTavad, aramed miwier saqmeebTan metismeti gadajaWvulobis<br />
gamo) SeuZlia RmerTTan mimavali gza gaarTulos�<br />
ra Tqma unda, arc is aris ucodveli, vinc nebayoflobiT cdilobs Rmer-<br />
Ti Tavisi gulidan amoiRos da Tavisi sindisis karnaxs ar misdevs, Tumca<br />
amgvari pasuxismgebloba garkveulwilad xSirad Tavad morwmuneebsac<br />
unda daekisros� zogadad aTeizmi ar warmoadgens raRac TviTmyofads: mas<br />
metwilad sxvadasxva mizezi aqvs, romelTa ricxvs miekuTvneba religiaTa<br />
(gansakuTrebiT qristianobis) winaaRmdeg kritikuli reaqciac, romelic<br />
sxvadasxva qveyanaSi iCens Tavs� amitom aTeizmis warmoSobaSi mniSvnelovan<br />
rols SeiZleba morwmuneebic TamaSobdnen: roca isini ugulebelyofen rwmenis<br />
swavlebas, mcdarad gadmoscemen moZRvrebas, an roca maTi religiuri,<br />
zneobrivi Tu socialuri cxovreba mankieria, maSin SeiZleba iTqvas, rom<br />
isini RmrTisa da religiis namdvil saxes ufro metad faraven, vidre mas na-<br />
Tels hfenen�<br />
20� (sistemuri aTeizmi)� Tanamedrove aTeizmi xSirad sistematuri formiT<br />
warmodgeba� sxva mizezebTan erTad, mas iqamde mihyavs adamianis swrafva<br />
avtonomiisken, rom RmerTze nebismieri damokidebulebis warmodgena Zneli<br />
xdeba� vinc aseT aTeizms aRiarebs, misi azriT, Tavisufleba SemdegSi mdgomareobs:<br />
adamiani Tavad aris sakuTari Tavis mizani, sakuTari istoriis Semoqmedi<br />
da MmWedeli, rac, am Teoriis mimdevarTa Tanaxmad, SeuTavsebelia<br />
uflis, rogorc yvelafris Semqmnelisa da miznis aRiarebasTan; sxva Tu<br />
araferi, aseTi mtkiceba sruliad zedmeti xdeba�<br />
dRevandeli aTeizmis sxvadasxva formas Soris gasaTvaliswinebelia is<br />
saxeobac, romelic adamianisTvis Tavisuflebis mopovebas upirveles yovlisa<br />
ekonomikuri da socialuri Tavisuflebidan moelis� Tavisi bunebiT<br />
religia cdilobs, aseT Tavisuflebas daupirispirdes, ramdenadac is adamians<br />
aRuZravs momavali da moCvenebiTi cxovrebis imeds da mas miwieri qalaqis<br />
mSeneblobisgan akavebs� amitom roca aseTi moZRvrebis mxardamWerni<br />
saxelmwifo Zalauflebas euflebian, isini iwyeben mZlavr Setevas religiaze<br />
da avrceleben aTeizms, gansakuTrebiT axalgazrdebis ganaTlebaSi,<br />
zewolis im saSualebaTa daxmarebiT, romlebic sajaro (publica) xelisuflebas<br />
gaaCnia�<br />
21� (aTeizmisadmi eklesiis damokidebuleba)� eklesias, erTguls rogorc<br />
RmrTisa, aseve adamianebisa, ar SeuZlia tkiviliTa da sruli simtkiciT ar<br />
uaryos (iseve, rogorc amas uwin akeTebda) is saxifaTo moZRvrebebi da qmede-<br />
335
336<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
bebi, romlebic ewinaaRmdegeba saR azrs da saerTo adamianur gamocdilebas<br />
da adamianisTvis mis Tandayolil Rirsebas ucxos xdis� 22<br />
eklesia cdilobs, Caswvdes RmrTis uaryofis mizezebs, aTeistebis<br />
azrovnebaSi dafaruls� eklesia acnobierebs aTeizmis mier wamoWrili<br />
kiTxvebis mniSvnelobas� mas yvela adamianis mimarT siyvaruli amoZravebs da<br />
miaCnia, rom es kiTxvebi seriozul da Rrma Seswavlas moiTxovs�<br />
eklesia darwmunebulia, rom RmrTis aRiareba sruliad ar upirispirdeba<br />
adamianis Rirsebas, radgan es Rirseba Tavad RmerTSia dafuZnebuli da<br />
igi masSi sruldeba� adamiani damkvidrebulia sazogadoebaSi misi Semoqmedi<br />
RmrTis mier, rogorc moazrovne da Tavisufali arseba� da mainc, adamiani,<br />
upirveles yovlisa, rogorc Ze aris mowodebuli RmerTTan urTierTobisa<br />
da misi bednierebis gaziarebisTvis� amasTanave eklesia aswavlis, rom<br />
esqatologiuri imedi ki ar akninebs miwier movaleobaTa mniSvnelobas, aramed<br />
maT Sesrulebas axali motivebiT ganamtkicebs� da piriqiT: saRmrTo<br />
saZirkvelisa da saukuno cxovrebis imedis gareSe adamianis Rirseba umZimes<br />
dartymas ganicdis, rac dRes xSirad saxezea� amouxsneli rCeba sicocxlisa<br />
da sikvdilis, Secdomisa da tkivilis gamocana� amitom adamianebs xSirad<br />
uimedoba eufleba�<br />
yoveli adamiani Tavisive TavisTvis rCeba amoucnob, bundovnad aRqmul<br />
kiTxvad� zogierT momentSi, gansakuTrebiT roca cxovrebaSi mniSvnelovani<br />
ram xdeba, aravis SeuZlia Tavi aaridos aRniSnul kiTxvas� mas srul da<br />
savsebiT mtkice pasuxs mxolod RmerTi scems, romelic adamians mouwodebs<br />
ufro Rrma fiqrisa da Tavmdabali Ziebisken�<br />
rac Seexeba aTeizmis wamals, mas unda velodeT rogorc saTanadod gadmocemuli<br />
moZRvrebisgan, aseve eklesiisa da misi wevrebis ubiwo cxovrebisgan�<br />
eklesiis amocanaa, warmoaCinos mama RmerTisa da misi ganxorcielebuli<br />
Zis aqmyofoba da erTgvari xiluloba� suli wmidis winamZRolobiT, eklesia<br />
ganuwyvetliv ganaxldeba da ganiwmideba� 23 es, upirveles yovlisa, miiRweva<br />
rwmenis cocxali da mwife mowmobiT, anu iseTiT, romelic mzad aris, naTlad<br />
ganWvritos da gadalaxos sirTuleebi� mravali martvili warmoadgenda<br />
da warmoadgens am rwmenis naTel mowmobas� rwmenam Tavisi nayofiereba<br />
unda gamoavlinos, morwmuneTa cxovreba _ maT Soris miwieric (profanam) _<br />
mTlianad gamsWvalos, aRuZras morwmuneebs samarTlisa da siyvarulisken<br />
swrafva, gansakuTrebiT RatakTa sasargeblod� sabolood, RmrTis aqmyofobis<br />
gamovlenas yvelaze ufro xels uwyobs erTgulTa Zmuri siyvaruli,<br />
romlebic erTsulovnad TanamSromloben saxarebis sarwmunoebisTvis da<br />
Tavad warmoadgenen erTianobis niSans�<br />
eklesia mTlianad uaryofs aTeizms da mainc gulrwfelad aRiarebs,<br />
rom yvela adamianma, morwmunemac da urwmunomac, xeli unda Seuwyos<br />
am samyaros swor mSeneblobas, romelSic Cven yvelani vcxovrobT� amis<br />
gakeTeba SeuZlebelia gulrwfeli da gonivruli dialogis gareSe� amitom<br />
eklesia ukmayofilia morwmuneTa da urwmunoTa Soris arsebuli<br />
diskriminaciiT, im saxelmwifo meTaurebis mier gatarebuliT, romlebic<br />
pirovnebis ZiriTad uflebebs ar scnoben� morwmuneebisTvis eklesia<br />
moiTxovs WeSmarit Tavisuflebas, raTa maT amqveynad SeZlon RmrTis<br />
taZris aRmarTva, xolo aTeistebs keTilad mouwodebs, Ria guliT<br />
ganixilon qristes saxareba�<br />
22 Sdr� PIUS XI; encycl� Divini Redemptoris, 19 martii 1937: AAS 29 (1937), pp� 65-106� – PIUS X<strong>II</strong>,<br />
encycl� Ad Apostolorum Principis, 29 iuni 1958: AAS 50 (1958), pp� 601-614� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater<br />
et Magistra, 15 maii 1961: AAS 53 (1961), pp� 451-453� – PAULUS VI, encycl� Ecclesiam suam, 6 augusti 1954�<br />
AAS 56 (1964), pp� 651-653�<br />
23 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>; Const� dogm� de Ecclesia, n� 8�
GAUDIUM ET SPES<br />
eklesiam SesaniSnavad icis, rom misi uwyeba (nuntium) eTanxmeba adamianis<br />
gulis yvelaze saidumlo zraxvebs, roca igi adamianis Rirsebas icavs da<br />
imeds aRudgens maT, visac Tavisi maRali daniSnulebisa aRar swams� eklesiis<br />
uwyeba ara Tu akninebs adamians, aramed mis winsvlisTvis naTels, sicocxlesa<br />
da Tavisuflebas Tesavs� adamianis gulis dakmayofileba mis garda<br />
arafers ZaluZs: „Sen Cven SenTvis Segvqmeni“, ufalo, „da mousvenaria Cveni<br />
guli, sanam ar ganisvenebs SenSi�“ 24<br />
22� (qriste, axali adamiani)� marTlac, adamianis saidumlo ara marto<br />
ganxorcielebuli sityvis saidumloSi cxaddeba� adami, pirveli adamiani,<br />
iyo saxe momavalis, 25 romelic aris ufali qriste� qriste, uaxlesi adami,<br />
mamisa da misi siyvarulis saidumlos gamocxadebiT mTlianad warmoudgens<br />
adamians TviT adamians da masve uCvenebs mis uzenaes daniSnulebas� amitom<br />
gasakviri ar aris, rom zemoT xsenebuli WeSmaritebani masSi Tavis wyaros<br />
hpovebs da mwvervals aRwevs�<br />
„romeli-igi ars xati RmrTisa uxilavisa¡“ (kol� 1, 15), 26 igi Tavad aris<br />
srulyofili adamiani� man aRudgina adamis Svilebs saRmrTo msgavseba, pirveli<br />
codvis Semdeg damaxinjebuli� adamianuri buneba, romelic qristem<br />
miiRo, amiT ar darRveula: 27 piriqiT, swored amis gamo igi CvenSi uzenaes<br />
Rirsebamde iqna amaRlebuli� Tavisi ganxorcielebiT Ze RmrTisa Ggarkveulwilad<br />
yovel adamians SeuerTda� man saqme adamianuri xelebiT qmna, adamianuri<br />
gonebiT ifiqra, adamianuri nebiT imoqmeda, 28 adamianuri guliT Seiyvara�<br />
RmrTismSobeli mariamisgan Sobili, igi marTlac Seiqmna erTerT Cvenganad,<br />
yvelaferSi Cvens msgavsad, codvis garda� 29<br />
umanko kravma Tavisi sisxli nebiT gaiRo da CvenTvis sicocxle moipova�<br />
masSi RmerTma Semogviriga da erTmaneTs Segvariga, 30 dagvixsna eSmakisa<br />
da codvis monobisagan, raTa ToToeul Cvengans SeeZlos, mociqulTan<br />
erTad Tqvas: Ze RmrTisam „Semiyuara me da misca Tavi T¢si CemT¢s“ (gal� 2,<br />
20)� CvenTvis vnebulma, man ara marto magaliTi mogvca, rom mis kvals gavyolodiT,<br />
31 aramed gzac aRgvidgina: mas Tu davadeqiT, cxovreba da sikvdili<br />
wmida-iyofa da axal Sinaarss SeiZens�<br />
qristianma adamianma, saxeqmnilma Zis xatad, romelic aris pirmSo mravalTa<br />
Soris ZmaTa, 32 miiRo „pirveli nayofi sulisa¡“ (rom� 8, 23)� es mas Sesa-<br />
Zleblobas aZlevs aRasrulos siyvarulis axali kanoni� 33 am sulis mier,<br />
„romel-igi ars windi mk¢drobisa“ (efes� 1, 14), adamiani Sinaganad mTlianad<br />
aRdgeba, vidre gamosyidvamde sxeulisa (Sdr� rom� 8, 23): „ukueTu suli igi<br />
24 S� AUGUSTINUS, Confess. I, 1: PL 32, 661�<br />
25 Sdr� rom� 5, 14� – Sdr� TERTULLIANUS, De carnis resurr. 6: “ra saxec ar unda mieRo<br />
miwas (limus), igulisxmeboda qriste – momavali adamiani”: PL 2, 802 (848); CSEL, 47, p� 33, 1� 12-<br />
13�<br />
26 Sdr� 2 kor� 4, 4�<br />
27 Sdr� CONC� CONST� <strong>II</strong>, can� 7: “arc RmerTi-sityva gardaisaxa xorciel bunebad,<br />
arc xorci gardaiqmna sityvis bunebad”: DENZ� 219 (428)� – Sdr� agreTve CONC� CONST� <strong>II</strong>I:<br />
“arc misi uwmidesi da ubiwo, mSvinvierad qceuli (animata) xorci ar darRveula ganRmrTobis<br />
Sedegad, aramed darCa Cveuli mdgomareobisa da wesis Tanaxmad”: DENZ� 291 (556)� – Sdr�<br />
CONC� CHALCEDON�: “or bunebaSi Seurevnelad, ucvlelad, ganuyoflad Sesacnobi”: DENZ�<br />
148 (302)�<br />
28 Sdr� CONC� CONST� <strong>II</strong>I: “aseve misi adamianuri buneba ar gamqrala ganRmrTobis<br />
Sedegad”: DENZ� 291 (556)�<br />
29 Sdr� ebr� 4, 15�<br />
30 Sdr� 2kor� 5, 18-19; kol� 1, 18�<br />
31 Sdr� 1petr� 2, 21; maT� 16, 24; luk� 14, 27�<br />
32 Sdr� rom� 8, 29; kol� 1, 18�<br />
33 Sdr� rom� 8, 1-11�<br />
337
338<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
aRmadginebelisa ieso¡si mkudreTiT mk¢dr ars Tquen Soris, romelman-igi<br />
aRadgina qriste mkudreTiT, ganacxovelnes mokudavnica ege £orcni Tquenni<br />
damk¢drebulisa mis mier Tquen Soris sulisa misisa“ (rom� 8, 11)� 34 udaod,<br />
qristianisTvis aucilebloba da movaleoba imaSi mdgomareobs, rom mravali<br />
gaWirvebis fasad borotebas SeebrZolos da sikvdilic daiTmonos� da<br />
mainc, aRdgomis saidumloebas ziarebuli (consociatus), Tana-xatad qristes<br />
sikvdilisa, imediT ganmtkicebuli, igi aRdgomisken midis� 35<br />
es exeba ara marto qristes erTgulebs, aramed yvela keTili nebis adamians,<br />
romelTaAgulSi uxilavad madli moqmedebs� 36 qriste yvelasTvis mokvda<br />
37 da adamianis umaRlesi mowodeba namdvilad aris erTi anu RmrTaebrivi�<br />
amitom unda gvwamdes, rom suli wmida yvelas aZlevs saSualebas, eziaron<br />
aRdgomis saidumlos, im gziT, romelic RmerTma icis�<br />
es aris da aseTi didia adamianis saidumlo, romelic qristianuli<br />
gamocxadebis saSualebiT morwmuneebs asxivosnebs� maSasadame, qristes<br />
mier da qristeSi naTeli efineba tkivilisa da sikvdilis gamocanas, romelic<br />
misi saxarebis gareSe gvTrgunavs� qriste aRdga: sikvdiliT sikvdilis<br />
damTrgunvelma, man uxvad mogvaniWa cxovreba, 38 raTa Zeebma ZeSi, SevZaxoT<br />
sulSi: abba, mamao! 39<br />
Tavi <strong>II</strong><br />
adamianTa erToba<br />
23� (krebis mizani)� dRevandeli samyaros erTerTi ZiriTadi aspeqti adamianTa<br />
Soris urTierTkavSirebis zrda aris, ris ganviTarebasac didad xels<br />
uwyobs dRevandeli teqnikuri progresi� da mainc, adamianTa Zmuri dialogi<br />
xorcieldeba ara am progresis meSveobiT, aramed igi, ufro Rrmad, sruldeba<br />
pirovnebaTa erTobaSi, romelic mTeli maTi Rirsebis mimarT urTierTpativiscemas<br />
moiTxovs� pirovnebaTa Soris am erTobis ganviTarebas Zalian<br />
exmareba qristianuli gamocxadeba: mas socialuri cxovrebis im kanonTa<br />
gagebamdec mivyavarT, romlebic Semoqmedma adamianTa sulier da moralur<br />
bunebaSi Cawera�<br />
eklesiis moZRvrobis axal dokumentebSi farTod iqna ganxiluli adamianuri<br />
sazogadoebis Sesaxeb qristianuli moZRvreba� 40 amitom <strong>kreba</strong> mxolod<br />
zogierT ZiriTad WeSmaritebas mogvagonebs da maT gamocxadebis Suqze gadmoscems�<br />
Semdeg is yuradRebas gaamaxvilebs zogierT Sedegze, romlebic<br />
dRes gansakuTrebiT mniSvnelovania�<br />
24� (RmrTis ganzraxvis Tanaxmad, adamianis mowodeba erTobas gulisxmobs)�<br />
RmerTma, romelic mamobrivad zrunavs yvelaferze, ineba, rom adamianebma<br />
erTi ojaxi Seqmnanöda erTmaneTs Zmuri suliT moepyran� yvelani<br />
xom RmrTis xatad arian Seqmnilni, romelmac „Seqmnna erTisagan sisxlisa<br />
yovelni naTesavni kacTani damk¢drebad yovelsave zeda pirsa queyanisasa“<br />
(saqme 17, 26)� yvelani mowodebulni arian erTi da imave miznisken, romelic<br />
Tavad RmerTia�<br />
34 Sdr� 2kor� 4, 14�<br />
35 Sdr� fil� 3, 10; rom� 8, 17�<br />
36 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de ecclesia, n� 16�<br />
37 Sdr� rom� 8, 32�<br />
38 Sdr� Liturgia Pascalis Byzantina�<br />
39 Sdr� rom� 8, 15 da gal� 4, 6; Sdr� agreTve ioan� 1, 12 da 1ioan� 3, 1-2�<br />
40 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra, 15 maiii 1961 AAS 53 (1961), pp� 401-464;<br />
encycl� Pacem in terris, 11 aprilis 1963: AAS 55 (1963), pp� 257-304� – PAULUS VI, encycl� Ecclesiam suam, 6<br />
augusti 1964: AAS 56 (1964), pp� 609-659�
GAUDIUM ET SPES<br />
amitom RmrTisa da moyvasis siyvaruli aris pirveli da udidesi mcneba�<br />
wmida werili gvaswavlis, rom RmrTis siyvaruli moyvasisadmis siyvarulisgan<br />
ganuyofelia: „���da sxua¡ Tu ra¡me mcneba¡ ars, amiTve sity¢Ta aResrulebis,<br />
viTarmed: Seiyuaro moyuasi Seni, viTarca Tavi T¢si��� aRmasrulebeli<br />
Sjulisa¡ siyuaruli ars“ (rom� 13, 9-10; Sdr� 1ioan� 4, 20)� cxadia, rom amis<br />
didi mniSvneloba adamianebisTvis dasturdeba imiT, rom isini sul ufro<br />
metad xdebian erTmaneTze damokidebulni, xolo samyaro sul ufro metad<br />
erTiandeba�<br />
metic: roca ufali ieso mamas evedreba: „ra¡Ta yovelni erT iyvnen���, vi-<br />
Tarca Cuen erT varT“ (ioan� 17, 21-22), igi adamianuri gonebisTvis miuwvdomel<br />
horizonts xsnis da mianiSnebs erTgvar msgavsebaze, romelic arsebobs<br />
saRmrTo pirTa erTobasa da RmrTis SvilTa WeSmaritebasa da siyvarulSi<br />
erTobas Soris� es msgavseba cxadyofs, rom adamians (igi dedamiwaze erTaderTi<br />
arsebaa, romlis Seqmna RmerTma misTvisve – adamianisTvis ineba) Tavisi<br />
Tavis srulad povna mxolod sakuTari Tavis gulrwfeli gacemis gziT<br />
SeuZlia (per sincerum sui ipsius donum)� 41<br />
25� (pirovnebisa da sazogadoebis urTierTdamokidebuleba)� adamianis<br />
socialuri xasiaTi avlens im urTierTdamokidebulebas, romelic pirovnebis<br />
winsvlasa da Tavad sazogadoebis zrdas Soris arsebobs� pirovnebas<br />
Tavisi bunebiT aucileblad sWirdeba sazogadoebrivi cxovreba� amitom pirovneba<br />
aris da unda iyos yvela sazogadoebrivi instituciis sawyisi, subieqti<br />
da mizani� 42 xolo radganac sazogadoebrivi cxovreba adamianisTvis<br />
raRac garegani ar aris, amitom sxvebTan urTierTobiT, ziari movaleobebiT,<br />
ZmebTan saubriT adamiani yvela Tavis niWs zrdis� ase mas SeuZlia Tavis<br />
daniSnulebas upasuxos�<br />
sazogadoebrivi kavSirebidan, romlebic aucilebelia adamianis ganviTarebisTvis,<br />
zogierTi ufro uSualod aris dakavSirebuli mis Sinagan bunebasTan<br />
(aseTia ojaxi da politikuri erToba (communitas), zogi ki ufro metad<br />
misi Tavisufali nebidan momdinareobs� sxvadasxva mizezTa gamo Cvens droSi<br />
izrdeba urTierTkavSirebi da urTierTdamokidebulebebi� amitom warmoiqmneba<br />
sxvadasxva asociaciebi da organizaciebi, rogorc saxalxo, ise kerZo<br />
xasiaTis� Tavad es faqti, romelsac „socializacia“ ewodeba, ra Tqma unda,<br />
xifaTs moklebuli ar aris, magram mas mainc didi sargebloba moaqvs pirovnebis<br />
Tvisebebis ganmtkicebisa da gafarToebisTvis, agreTve misi uflebebis<br />
dacvisTvis� 43<br />
Tavisi mowodebis - maT Soris religiuris – Sesasruleblad pirovneba<br />
bevrs iRebs am sazogadoebrivi cxovrebidan� da mainc ver uarvyofT, rom im<br />
socialuri pirobebidan gamomdinare, romelSic adamianebi cxovroben da<br />
romelSic bavSvobidan arian Caflulni, isini xSirad ganudgebian sikeTis<br />
qmnas da borotebisken miiqcevian� cxadia, rom areulobebi, romlebsac ase<br />
xSirad aqvs adgili socialur wyobaSi, nawilobriv warmoiqmneba ekonomikuri,<br />
politikuri da socialuri daZabulobis Sedegad� magram ufro metad<br />
isini warmoiqmneba adamianTa egoizmisa da qedmaRlobidan, romlebic socialur<br />
garemosac amaxinjebs� iq, sadac viTareba codvis SedegebiT aris daRdasmuli,<br />
adamians, romelsac dabadebidan borotebisken aqvs midrekileba,<br />
codvisken axali impulsebi ubiZgebs� maT is mxolod mtkice Zalisxmevis Sedegad<br />
moereva, madlis SewevniT�<br />
41 Sdr� luk� 17, 33�<br />
42 Sdr� S� THOMAS, 1 Ethic., lect� 1�<br />
43 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra: AAS 53 (1961), p� 418� – Sdr� agreTve PIUS<br />
XI, encycl� Quadragesimo anno, 15 maii 1931: AAS 23 (1931), pp� 222 ss�<br />
339
340<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
26� (saerTo keTildReobisTvis xelSewyoba)� sul ufro mWidro urTier-<br />
Tdamokidebulebis Sedegad, romelic mTels msoflioSi vrceldeba, saer-<br />
To keTildReoba (vgulisxmobT sazogadoebrivi cxovrebis im pirobaTa er-<br />
Tobliobas, romlebic saSualebas aZlevs rogorc jgufebs, aseve calkeul<br />
wevrebs warmatebiT da swrafad miaRwion Tavis srulyofas) dRes sul ufro<br />
universaluri xdeba da, amis Sedegad, moicavs im uflebebsa da movaleobebs,<br />
romlebic mTels kacobriobas exeba� nebismieri jgufi angariSs unda uwevdes<br />
sxva jgufebis moTxovnilebebsa da kanonier pretenziebs da, miTumetes,<br />
adamianTa mTeli ojaxis saerTo sikeTes� 44<br />
amave dros, izrdeba adamianis pirovnuli Rirsebis gansakuTrebulobis<br />
Segneba� adamiani sxva yovelives aRemateba da misi uflebebi da movaleobebi<br />
aris sayovelTao da Seulaxavi� amitom adamianisTvis xelmisawvdomi unda<br />
gavxadoT yvelaferi, rac mas imisTvis sWirdeba, rom adamianurad icxovros�<br />
aseTebia: sakvebi, tansacmeli, sacxovrebeli, agreTve uflebebi, romlebic<br />
gulisxmobs cxovrebis statusis Tavisufal arCevans, ganaTlebas, muSaobas,<br />
keTil saxels, pativiscemas, saWiro informaciis mopovebas, sakuTari sindisis<br />
Tanaxmad moqmedebas, piradi cxovrebis dacvasa da samarTlian Tavisuflebas,<br />
maT Soris religiur saqmeebSi�<br />
socialuri wesrigi da misi progresi mudam pirovnebaTa sasikeTod unda<br />
iyos mimarTuli, radgan saganTa wesi pirovnebaTa wess unda daeqvemdebaros<br />
da ara piriqiT� Tavad ufalma gvauwya es, roca Tqva: „SabaTi kacisT¢s<br />
daebada, da ara kaci SabaTisT¢s“� 45 es wesrigi ganuwyvetliv unda viTardebodes,<br />
igi WeSmaritebas unda emyarebodes da samarTlis Sesabamisad aigos�<br />
mas sicocxle siyvarulma unda mianiWos, xolo TavisuflebaSi man ufro da<br />
ufro metad humanuri wonasworoba unda moipovos� 46 magram amis misaRwevad<br />
gonebis ganaxleba unda moxdes da sazogadoebis farTo gardaqmnebi ganxorcieldes�<br />
RmrTis suli, romelic gansacvifrebeli winagangebiT droTa dinebas<br />
warmarTavs da dedamiwis pirs ganaaxlebs, am evoluciis mowmea� xolo saxarebiseuli<br />
safuari aRZravda da aRZravs adamianis gulSi Rirsebis dauokebel<br />
moTxovnilebas�<br />
27� (pirovnebis pativiscema)� <strong>kreba</strong> gadadis praqtikul da gansakuTrebiT<br />
aqtualur daskvnebze da yuradRebas amaxvilebs adamianis pativiscemaze:<br />
TiToeulma, yovelgvari gamonaklisis gareSe, moyvasi unda ganixilos rogorc<br />
„sxva Tavisi Tavi“ (alterum seipsum), ifiqros, upirveles yovlisa, mis<br />
cxovrebasa da im saSualebebze, romelic cxovrebis Rirseulad gatarebisTvis<br />
aris saWiro, 47 da ar mibaZos im mdidars, romelmac araviTari mzrunveloba<br />
ar gamoiCina glakaxaki lazares mimarT� 48<br />
dRes gansakuTrebiT gvmarTebs, nebismieri adamianisTvis moyvasni<br />
viyoT da, Tu Cveni gzebi gadaikveTa, mas qmediTad vemsaxuroT, iqneba is<br />
yvelasgan mitovebuli moxuci Tu usamarTlod damcirebuli ucxoeli<br />
muSa, devnili adamiani Tu arakanonieri kavSiris Sedegad gaCenili bavSvi,<br />
daumsaxureblad tanjuli im codvisaTvis, romelic mas ar Caudenia, an<br />
is mSieri, romelic Cvens sindiss mimarTavs, roca uflis sityvebs mogvagonebs:<br />
„raodeni uyavT erTsa amas mcireTagansa ZmaTa CemTasa, igi me miyavT“<br />
(maT� 25, 40)�<br />
44 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra: AAS 53 (1961), p� 417�<br />
45 mark� 2, 27�<br />
46 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris: AAS 55 (1963), p� 226�<br />
47 Sdr� iak� 2, 15-16�<br />
48 Sdr� luk� 16, 19-31�
GAUDIUM ET SPES<br />
garda amisa, yvelaferi, rac Tavad cxovrebas upirispirdeba (nebismieri<br />
saxis mkvleloba, genocidi, aborti, evTanazia da nebayoflobiTi TviTmkvlelobac<br />
ki), yvelaferi, rac pirovnebis mTlianobis mimarT Zaladobas warmoadgens<br />
(dasaxiCreba, sxeulisa Tu gonebisTvis miyenebuli tanjva, sulTa<br />
daokebis mcdeloba), yvelaferi, rac adamianur Rirsebas laxavs (araadamianuri<br />
cxovrebis pirobebi, ganukiTxavi dapatimrebebi, deportaciebi, monoba,<br />
prostitucia, qalebiTa da axalgazrdebiT vaWroba, agreTve muSaobis samarcxvino<br />
pirobebi, roca muSebs mxolod mogebis saSualebad aRiqvamen, da<br />
ara Tavisufal da pasuxismgebel pirebad) – yovelive es da sxva amgvari ram<br />
namdvilad samarcxvinoa� essneuls xdis adamianTa civilizacias, Seuracxyofs<br />
usamarTlobis Camdens ufro metad, vidre mas, visac misi daTmena uwevs,<br />
da sruliad ewinaaRmdegeba Semoqmedis Rirsebas (honori)�<br />
28� (mowinaaRmdegeTa mimarT pativiscema da siyvaruli)� pativiscema da<br />
siyvaruli maTzec unda gavrceldes, vinc sazogadoebriv, politikur Tu<br />
religiur saqmeebSi Cvengan gansxvavebulad fiqrobs an iqceva� rac ufro<br />
Rrmad, humanurad da siyvaruliT CavwvdebiT maTi azrovnebis wess, miT<br />
ufro advilad SevZlebT maTTan dialogs�<br />
ra Tqma unda, am siyvarulma da keTilganwyobam gulgrilni ar unda gagvxados<br />
WeSmaritebisa da sikeTis mimarT� metic: Tavad sikeTe ubiZgebs qristes<br />
mowafeebs, yvela adamians gamoucxadon gamoxsnis WeSmariteba� magram<br />
erTmaneTisgan unda ganvasxvavoT ori ram: Secdoma, romelic yovelTvis<br />
unda iqnes uaryofili, da is, vinc cdeba, magram mudam inarCunebs pirovnebis<br />
Rirsebas, maSinac, roca mcdar da arasakmarisad swor religiur Sexedulebebs<br />
is SecdomaSi SehyavT� 49 mxolod RmerTi aris msajuli da gulTamxilveli,<br />
amitom gvikrZalavs, vinmes Sinagani Secdoma ganvsajoT� 50<br />
qristes moZRvreba Seuracxyofis mitevebasac moiTxovs 51 da siyvarulis<br />
moTxovnas yvela mterze avrcelebs� es aris axali aRTqmis mcneba: „gesma, rameTu<br />
Tqumul ars; Seiyuaro moyuasi Seni da moiZulo mteri Seni� xolo me<br />
gety¢ Tquen: giyuarded mterni Tquenni da akurTxevdiT mwyevarTa TquenTa<br />
da keTilsa uyofdiT moZuleTa TquenTa da ulocevdiT maT, romelni gmZlavrobden<br />
Tquen da gdevniden Tquen“ (maT� 5, 43-44)�<br />
29� (yvela adamianis Tvisobrivi Tanasworoba da socialuri samarTlianoba)�<br />
yvela adamians, goniseuli suliT (anima rationali) aRWurvilsa da RmrTis<br />
xatad Seqmnils, erTi da igive buneba da erTi da igive warmomavloba aqvs�<br />
qristes mier gamosyidulT, maT erTi da igive mowodeba da saRmrTo dani-<br />
Snuleba aqvT� amitom gansakuTrebiT Rrma Seswavlas moiTxovs sayovelTao<br />
Zireuli Tanasworoba�<br />
ra Tqma unda, fizikur ZalTa sxvadasxvaobisa da inteleqtualuri da<br />
zneobrivi mravalferovnebis gamo yvela adamiani Tanaswori ar aris� magram<br />
yovelgvari diskriminacia, romelic exeba pirovnebis Zireul uflebebs,<br />
socialursa Tu kulturuls, sqesis, rasis, feris, socialuri mdgomareobis,<br />
enisa Tu religiis mixedviT, unda gadalaxul iqnas da moixsnas, rogorc<br />
RmrTis ganzraxvis sawinaaRmdego� marTlac samwuxaroa, rom pirovnebis es<br />
Zireuli uflebebi yvelgan saTanadod ar aris daculi: magaliTad, iq, sadac<br />
qals uars eubnebian uflebaze, Tavisuflad airCios saqmro da garkveuli<br />
cxovrebis statusi, an miiRos is ganaTleba da eziaros im kulturas, romelic<br />
mamakacisTvis Sesaferisad aris miCneuli�<br />
49 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris: AAS 55 (1963), pp� 299 et 300�<br />
50 Sdr� luk� 6, 37-38; maT� 7, 1-2; rom� 2, 1-11; 14, 10-12�<br />
51 Sdr� maT� 5, 43-47�<br />
341
342<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
da kidev: miuxedavad imisa, rom adamianTa Soris kanonieri gansxvavebebi<br />
arsebobs, pirovnebaTa Rirsebis Tanasworoba moiTxovs cxovrebis ufro<br />
humanur da Tanabar pirobebs� marTlac, adamianTa erTi ojaxis wevrebs anu<br />
xalxebs Soris metismeti ekonomikuri da socialuri uTanabrobebi aRSfo-<br />
Tebas iwvevs da upirispirdeba socialur samarTlianobas, Tanasworobas,<br />
pirovnebis Rirsebas, agreTve sazogadoebriv da saerTaSoriso mSvidobas�<br />
adamianuri organizaciebi, rogorc kerZo aseve sajaro, cdiloben, emsaxuron<br />
adamianis Rirsebasa da mizans� amave dros, isini aqtiurad ebrZvian<br />
nebismier monobas, rogorc socialurs, aseve politikurs, da nebismieri<br />
politikuri reJimis pirobebSi icaven adamianTa Zireul uflebebs� metic:<br />
isini TandaTanobiT SesabamisobaSi unda movidnen sulier sinamdvilesTan,<br />
romelic yvelaferze uzenaesia, Tundac sasurvel mizanTan misvlas sakmaod<br />
didi dro dasWirdes�<br />
30� (individualisturi eTikis gadalxvis aucilebloba)� pirobaTa Rrma<br />
da swrafi cvlileba dabejiTebiT moiTxovs: garemoebaTa cvlilebisadmi<br />
uyuradRebobis an inertulobis gamo aravin unda Seuwyos xeli wminda individualistur<br />
eTikas� samarTlianobisa da siyvarulis movaleobis ukeT<br />
Sesrulebas is ganapirobebs, rom TiToeuli adamiani, sakuTari SesaZleblobebisa<br />
da sxvaTa moTxovnilebebis Sesabamisad, saerTo sikeTes uwyobs<br />
xels, wvlili Seaqvs sajaro Tu kerZo organizaciebis ganviTerebis saqmeSi,<br />
romlebic adamianTa cxoverebis pirobebis gaumjobesebas emsaxureba� arian<br />
iseTebic, vinc farTo da keTilSobilur azrebs qadagebs, magram TviTon<br />
ise cxovrobs, TiTqos sul ar awuxebs sazogadoebis moTxovnilebebisTvis<br />
zrunva� metic: bevr regionSi arafrad agdeben kanonebsa da socialur normebs�<br />
bevrs, sxvadasxva tyuiliTa da eSmakobiT, ar scxvenia Tavi aaridos<br />
kanonier gadasaxadebs an sxva saxis valdebulebas, romelic sazogadoebis<br />
winaSe akisria� arian iseTebic, vinc yuradRebas ar aqcevs sazogadoebrivi<br />
cxovrebis zogierT normas, romelTa daniSnulebaa, magaliTad, janmrTelobis<br />
dacva an moZraobis wesebis regulireba: ar esmiT, rom aseTi uzrunvelobiT<br />
safrTxeSi agdeben rogorc sakuTar, aseve sxvebis sicocxles�<br />
adamianis dRevandel movaleobaTa Soris yvelam Tavis wmida valad unda<br />
cnos sazogadoebrivi urTierTobebis pirvelobis aRiareba da maTTvis<br />
zrunva� rac ufro metad erTiandeba samyaro, miT ufro cxadi xdeba, rom<br />
adamianTa movaleobebi calkeul jgufTa sazRvrebs scildeba da TandaTan<br />
mTel samyaroze vrceldeba� es SeiZleba mxolod im SemTxvevaSi moxdes, Tu<br />
calkeuli adamianebi da maTi jgufebi zneobriv da socialur Rirebulebebs<br />
sakuTar TavSi gazrdian da maT sazogadoebaSi gaavrceleben, raTa saRmrTo<br />
madlis aucilebeli daxmarebiT, gamoCndnen marTlac axali adamianebi da<br />
axali kacobriobis Semqmnelebi�<br />
31� (pasuxismgebloba da monawileoba)� yovelma adamianma ufro wesierad<br />
rom Seasrulos is, rasac mas sindisi avalebs rogorc sakuTari Tavis<br />
mimarT, aseve sxvadasxva jgufis mimarT, romelTa wevrsac is warmoadgens,<br />
amisTvis safuZvlianad unda ganxorcieldes ufro farTo kulturuli ganaTleba,<br />
im uamrav damxmare saSualebaTa gamoyenebiT, romelic dRes kacobriobas<br />
gaaCnia� upirveles yovlisa, nebismieri socialuri warmomavlobis<br />
axalgazrdebis ganaTleba ise unda iyos awyobili, rom warmoCndnen kacebi<br />
da qalebi, romlebic ara marto ganaTlebiT gamoirCevian, aramed suliTac<br />
Zlierni arian, rac Cvens droSi gansakuTrebiT aucilebelia�<br />
magram adamians gauWirdeba pasuxismgeblobis grZnobis gamomuSaveba,<br />
Tu cxovrebis pirobebi mas saSualebas ar miscems, gaacnobieros sakuTari
GAUDIUM ET SPES<br />
Rirseba da upasuxos Tavis mowodebas: miuZRvnas Tavisi Tavi RmerTsa da<br />
sxvebs� xSirad ukiduresi gaWirveba asustebs adamianis Tavisuflebas� is<br />
maSinac kargavs fass, roca adamiani metismetad iol cxovrebas eweva da Ti-<br />
Tqos oqroTi mosil martoobaSi iketeba� da piriqiT: Tavisufleba Zlierdeba,<br />
roca adamiani cnobs sazogadoebrivi cxovrebis gardauval aucileblobebs,<br />
asrulebs adamianTa erTobis mravalferovan moTxovnilebebs da<br />
kisrulobs valdebulebas, emsaxuros adamianTa sazogadoebas�<br />
amitom yvela adamianSi unda gamoiRviZos nebam, romelic saerTo saqmeebSi<br />
monawileobisken iqneba mimarTuli� qebis Rirsia im qveynebis qmedeba,<br />
romelTa moqalaqeTa maqsimalurad didi nawili sazogadoebriv saqmeeb-<br />
Si namdvilad Tavisuflad monawileobs� amasTanave gasaTvaliswinebelia<br />
calkeuli xalxis realuri viTareba da sazogadoebrivi xelisuflebis simtkicis<br />
aucilebloba� yvela moqalaqe unda iswrafodes, monawileoba mii-<br />
Ros im gaerTianebaTa cxovrebaSi, romlebic sazogadoebriv sxeuls qmnis�<br />
es rom ganxorcieldes, moqalaqeebma am gaerTianebebSi is Rirebulebebi<br />
unda hpovon, romlebic maTTvisac mimzidveli iqneba da maT sxvebisTvis<br />
samsaxuris gawevisTvisac ganawyobs�^samarTlianad SeiZleba vifiqroT, rom<br />
kacobriobis momavali bedi maT xelSia, vinc SeZlebs, momdevno Taobebs sicocxlisa<br />
da imedis azri gadasces�<br />
32� (ganxorcielebuli sityva da adamianTa solidaroba)� RmerTs imisa-<br />
Tvis ar Seuqmnia adamianebi, rom maT calcalke ecxovraT, aramed imisTvis,<br />
rom sazogadoebrivi erToba SeeqmnaT� man aseve „ineba, ��� rom adamianebi wmida<br />
eyo da gamoexsna ara cal-calke, maT Soris yovelgvari urTierTkavSiris<br />
gareSe, aramed isini erad Seekriba, romelic mas [ufals] WeSmaritebaSi<br />
cnobda da mas wmidad emsaxureboda�“ 52 amitom gamoxsnis saidumloebis dasawyisSive<br />
man adamianebi amoirCia ara rogorc kerZo pirebi, aramed rogorc<br />
garkveuli erTobis (communitatis) wevrebi� am rCeulebs RmerTma Tavisi ganzraxva<br />
gamoucxada da maT „Tavisi eri“ (gamosvl� 3, 7-12) uwoda, romelTanac<br />
man Semdgom sinaze aRTqma dado� 53<br />
ieso qristes saqme am sazogadoebriv xasiaTs (indoles communitaria) srulyofs<br />
da asrulebs� ganxorcielebulma sityvam Tavad ineba, adamianTa Tanamegobrobis<br />
(consortionis) monawile yofiliyo� igi daeswro qorwils kanaSi, Sevida<br />
zaqes saxlSi, Wama mezvereebsa (publicanis) da codvilebTan erTad� man<br />
adamianebs gamoucxada mamis siyvaruli da maTi gansakuTrebuli mowodeba�<br />
am dros is miuTiTebda yvelaze ufro Cveulebriv sazogadoebriv saqmeebze,<br />
xmarobda yoveldRiuri cxovrebis gamoTqmebsa da saxeebs� man wmida-yo adamianTa<br />
Soris arsebuli kavSirebi, upirveles yovlisa ojaxuri, romlidanac<br />
warmoiSveba sazogadoebrivi urTierTobebi, da nebayoflobiT daemorCila<br />
Tavisi samSoblos kanonebs� man ineba, Tavisi droisa da kuTxis xelosnis<br />
cxovrebiT ecxovra�<br />
Tavis winaswarmetyvelebaSi man cxadad amcno RmrTis Svilebs, rom isini<br />
erTmaneTs rogorc Zmebi unda eqceodnen� Tavis locvaSi man iTxova, rom<br />
yvela mowafe „erTi“ iyos� metic: yvelas gamomsyidvelma, man yvelasTvis<br />
Tavi gawira� „ufro¡si amissa siyuaruli aravis aqus, ra¡Ta suli T¢si dadvas<br />
megobarTa T¢sTaT¢s“ (ioan� 15, 13)� mociqulebs man ubrZana, yvela xalxebisTvis<br />
saxareba ewinaswarmetyvelaT, raTa adamianTa modgmas RmrTis ojaxi<br />
Seeqmna, romelSic kanonis sisavse siyvaruli iqneboda�<br />
mraval ZmaTa Soris pirmSom, man Tavisi sikvdilisa da aRdgomis Semdeg<br />
suli wmidis niWiT axali saZmo (fraternam communionem) maT Soris Seqmna, vinc<br />
52 CONC: VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 9�<br />
53 Sdr� gamosvl� 24, 1-8�<br />
343
344<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
mas rwmeniTa da siyvaruliT iRebs� igi mis sxeulSi Seiqmna, romelic aris eklesia�<br />
masSi yvela aso erTmaneTs unda emsaxuros, im sxvadasxva niWis Sesabamisad,<br />
romelic maT mieca�<br />
es solidaroba mudam unda gaizardos dRemde Tavis dasasrulisa, roca<br />
madliT gamoxsnili adamianebi RmerTs srulyofilad ganadideben, rogorc<br />
RmrTisa da ZmisTvis – qristesTvis – sayvareli ojaxi�<br />
Tavi <strong>II</strong>I<br />
adamianTa moRvaweoba samyaroSi<br />
33� (sakiTxis dasma)� adamiani yovelTvis cdilobda, sakuTari SromiTa da<br />
niWiT Tavisi cxovreba ufro farTo asparezze gaeyvana� dRes misi meufeba<br />
TiTqmis mTel bunebaze gavrcelda da kvlavac ganuwyvetliv vrceldeba�<br />
adamianTa ojaxi TandaTanobiT Tavs acnobierebs da ayalibebs samyaroSi<br />
arsebul erTian sazogadoebad, rac, upirveles yovlisa, xorcieldeba erTa<br />
Soris urTierTgacvlis mravalgvari saSualebebis ganviTarebis safuZvelze�<br />
amis Sedegad mraval sikeTes, romelsac adamiani uwin uzaenaesi Zalebisgan<br />
eloda, dRes igi ukve sakuTari mondomebiT moipovebs�<br />
am didi wamowyebis winaSe, romelmac ukve moicva mTeli kacobrioba, adamianebs<br />
mravali SekiTxva uCndebaT� ra azri da Rirebuleba aqvs maT saqmianobas?<br />
rogor unda moxdes mopovebulis gamoyeneba? ra mizans emsaxureba<br />
calkeuli adamianisa Tu sazogadoebebis mcdelobebi? eklesia icavs Rmr-<br />
Tis sityvis winds, romlidanac is religiuri da zneobrivi xasiaTis safuZvlebs<br />
iRebs� da Tumca eklesiasac yovelTvis ar gaaCnia mza pasuxi calkeul<br />
SekiTxvebze, mas mainc surs, rom gamocxadebis naTeli yvelas gamocdilebas<br />
daukavSiros, raTa ganaTdes gza, romelsac kacobrioba axlaxan daadga�<br />
34� (adamianTa moRvaweobis Rirebuleba)� morwmuneTaTvis cxadia, rom<br />
adamianTa moRvaweoba, individualuric da koleqtiuric, anu is uzarmazari<br />
Zalisxmeva, romliTac adamianebi saukuneTa ganmavlobaSi Tavisi cxovrebis<br />
pirobebis gaumjobesebas cdilobdnen, TavisTavad ganxiluli, pasuxobs<br />
RmrTis ganzraxvas� RmrTis xatad Seqmnilma adamianma xom miiRo davaleba<br />
(mandatum), romlis Tanaxmad man unda daimorCilos dedamiwa mis yvela arsTan<br />
erTad, samyaros simarTliTa da siwmidiT ganagebdes, 54 RmerTi yovelives<br />
Semoqmedad cnos da mas Seufardos (ad Ipsum referret) sakuTari Tavi da<br />
yvelafris erToblioba, raTa yvelafris adamianisadmi morCilebisas didebuli<br />
iyos RmrTis saxeli mTels dedamiwaze� 55<br />
es exeba yoveldRiur saqmeebsac� kacebsa da qalebs, romlebic cxovrebisTvis<br />
aucilebel saxsrebs TavisTvis da ojaxisTvis moipoveben da Tavis<br />
moRvaweobas sazogadoebisTvis sasargeblod warmarTaven, samarTlianad<br />
SeiZleba miaCndeT, rom isini Tavisi muSaobiT Semoqmedis saqmes ganagrZoben,<br />
Tavis ZmaTa keTildReobas xels uwyoben da istoriaSi saRmrTo ganzraxvis<br />
ganxorcielebas SeZlebisdagvarad emsaxurebian� 56<br />
amitom qristianebs ar hgoniaT, rom saqmeebi, romlebsac adamianebi Tavisi<br />
niWiTa da RirsebiT axorcieleben, RmrTis Zalis sapirispiroa� maT ar<br />
miaCniaT, rom gonieri qmnileba (creaturamque rationalem) Semoqmedis erTgvari<br />
metoqea� piriqiT: isini darwmunebulni arian, rom kacobriobis gamarjvebebi<br />
aris RmrTis didebis (magnitudinis) niSani da misi gamouTqmeli ganzraxvis<br />
nayofi� rac ufro izrdeba adamianTa Zliereba, miT ufro farTovdeba<br />
54 Sdr� dab� 1, 26-27; 9, 2-3; sibrZn� 9, 2-3�<br />
55 Sdr� fs� 8, 7 da 10�<br />
56 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris: AAS 55 (1963), p� 297�
GAUDIUM ET SPES<br />
maTi movaleobebis sfero, rogorc calkeul pirTa, aseve sazogadoebebis�<br />
es cxadyofs, rom qristianuli uwyeba (nuntio) adamianebs ar ubiZgebs, zurgi<br />
Seaqcion samyaros Senebas da ar aiZulebs, moyvasTa keTildReoba ugulebelyon,<br />
aramed piriqiT: am movaleobis Sesrulebas kidev ufro mtkiced<br />
avaldebulebs� 57<br />
35� (adamianTa moRvaweobis mimarTuleba)� adamianTa moRvaweoba, ramdenadac<br />
is adamianidan momdinareobs, adamianzevea mimarTuli� adamiani moqmedebisas<br />
ara marto sagnebsa da sazogadoebas gardaqmnis, aramed sakuTar<br />
Tavsac srulyofs� is bevr rames swavlobs, Tavis SesaZleblobebs aviTarebs,<br />
sakuTari Tavis gareT gadis da Tavis Tavze maRla dgeba� aseTi zrda, sworad<br />
gagebuli, ufro faseulia, vidre is simdidreebi, romlebic garedan<br />
SeiZleba iqnas SeZenili� adamiani ufro imiT fasobs, rac aris, vidre imiT,<br />
rac aqvs� 58 yvelaferi, rasac adamianebi akeTeben meti samarTlianobis, ufro<br />
farTo Zmobisa da sazogadoebriv urTierTobebSi ufro adamianuri wesrigis<br />
misaRwevad, ufro Rirebulia, vidre teqnikuri progresi� am tipis progresebs<br />
xom erTgvarad SeuZlia masala warmoadginos adamianis ganviTarebisTvis,<br />
magram TavisTavad misi ganxorcieleba ar SeuZliaT�<br />
aqedan gamomdinareobs adamianuri moRvaweobis norma: saRmrTo ganzraxvisa<br />
da nebis Tanaxmad, is unda Seesabamebodes kacobriobis WeSmarit sike-<br />
Tes� man saSualeba unda misces adamians, rogorc calkeuls, aseve sazogadoebis<br />
wevrs, Tavisi mowodeba mTeli sisruliT ganaxorcielos�<br />
36� (miwier saqmeTa samarTliani avtonomia)� bevr Cvens Tanamedroves, rogorc<br />
Cans, eSinia, rom ufro mWidro kavSiri adamianur moRvaweobasa da religias<br />
Soris Seaferxebs adamianebis, sazogadoebebis an mecnierebaTa avtonomias�<br />
Tu miwier saqmeTa avtonomias ise gavigebT, rom qmnilebebsa da Tavad sazogadoebebs<br />
sakuTari kanonebi da Rirebulebebi gaaCniaT, romlebic adamianma<br />
TandaTanobiT unda Seicnos, gamoiyenos da warmarTos, maSin aseTi<br />
avtonomiis moTxovna srulebiT samarTliania: mas ara marto Cveni drois<br />
adamianebi iTxoven, aramed igi Semoqmedis nebasac eTanxmeba� Tavad Seqmnis<br />
pirobidan gamomdinare, yvelaferi aRWurvilia sakuTari simtkiciT, WeSmaritebiT,<br />
sikeTiT, sakuTari kanonebiTa da wesiT� adamianma amas pativi unda<br />
sces da gaacnobieros, rom TiToeul mecnierebas da xelovnebas sakuTari<br />
meTodebi gaaCnia� amitom, Tu yvela disciplinaSi meToduri kvleva marTlac<br />
mecnierulad da zneobrivi normebis Sesabamisad warimarTeba, igi arasdros<br />
daupirispirdeba rwmenas, radgan rogorc miwieri, aseve rwmenis sferos<br />
(re� �r��anae et re� fi�ei) sawyisi aris RmerTi� 59 metic: vinc morCili da medgari<br />
suliT cdilobs, Caswvdes sinamdvilis saidumloebebs, mas TiTqos RmrTis<br />
xeli marTavs (Tundac man amis Sesaxeb araferi icodes), romelsac yvelaferi<br />
upyria (sustinens) da romelic mas imad aqcevs, rac aris� amasTan dakav-<br />
SirebiT Tavs uflebas mivcemT sinanuli gamovxatoT im sulieri ganwyobis<br />
gamo, romelic erT dros SeimCneoda qristianTa Soris, roca arasakmarisad<br />
gacnobierebuli hqondaT mecnierebis kanonieri avtonomia, rasac Sedegad<br />
mohyveboda kamaTebi da winaaRmdegobebi, da bevri mivida im daskvnamde, rom<br />
rwmena da mecniereba erTmaneTs ewinaaRmdegeba� 60<br />
57 Sdr� Nuntius ad universos homines a Patribus missus ineunte Concilio Vaticano <strong>II</strong>, oct� 1962: AAS<br />
54 (1962), p� 823�<br />
58 Sdr� PAULUS VI, alloc� ad Corpus diplomaticum, 7 ianuar� 1965: AAS 57 (1965), p� 232�<br />
59 Sdr� CONC� VAT� I, Const� dogm� De fide cath., cap� <strong>II</strong>I: DENZ� 1785-1786 (3004-3005)�<br />
60 Sdr� PIUS PASCHINI, Vita e opere di Galileo Galilei, 2 vol�, Vatic�, 1964�<br />
345
346<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
Tuki sityvebi: „droebiTi sagnebis avtonomia“ imas gulisxmobs, rom Seqmnili<br />
sagnebi RmerTze damokidebuli ar aris, da adamians SeuZlia isini gamoiyenos<br />
SemoqmedTan mimarTebis gareSe, maSin yvela, vinc RmerTs scnobs,<br />
igrZnobs, ramdenad mcdaria aseTi Sexedulebebi� qmnileba xom Semoqmedis<br />
gareSe ararad iqceva� garda amisa, nebismieri religiis yvela morwmunes mudam<br />
esmoda Semoqmedis xma da qmnilebaTa enaSi Semoqmedis gamovlineba� metic:<br />
RmrTis daviwyeba qmnilebasac Crdilavs�<br />
37� (adamianTa moRvaweoba, romelic codviT aris darRveuli)� wmida werili,<br />
romelsac eTanxmeba saukunovani gamocdileba, adamianTa ojaxs aswavlis,<br />
rom progresi, romelic Zalian kargia adamianebisTvis, imave dros did<br />
cTunebasac Seicavs: roca irRveva RirebulebaTa rigi da boroti keTils<br />
Seereva, maSin calkeuli adamianebi da jgufebic mxolod TavisTvis zrunaven,<br />
da ara sxvebisTvis� amis Sedegad samyaro aRar warmoadgens WeSmariti<br />
Zmobis sivrces, xolo adamianis mzardi Zala Tavad kacobriobas ganadgurebiT<br />
emuqreba�<br />
kacobriobis mTeli istoria aris bneli Zalebis winaaRmdeg mZime brZola�<br />
es brZola samyaros dasabamidan daiwyo da is, uflis Tanaxmad, ukanasknel<br />
dRemde gastans� 61 am brZolaSi Cabmuli adamiani ganuwyvetliv unda ibrZodes,<br />
raTa sikeTesTan kavSiri Seinaxos (ut bono adhaereat)� mxolod didi SromiT,<br />
RmrTis madliT, SeZlebs igi Tavis TavSi erTianobis mopovebas�<br />
amitom qristes eklesias, romelsac swams Semoqmedis ganzraxva da romelic<br />
aRiarebs, rom progress SeuZlia adamianTa WeSmarit bednierebas emsaxuros,<br />
ar SeuZlia ar gamoexmauros mociqulis naTqvams: „nu Tana-xat eqmnebiT<br />
sofelsa amas“ (rom� 12, 2), anu im amaoebasa da sulis cbierebas (malitiae),<br />
romelic adamianTa moRvaweobas, RmrTisa da adamianebis msaxurebisTvis<br />
gankuTvnils, codvis iaraRad aqcevs�<br />
Tu vinme ikiTxavs, Tu rogor SeiZleba am ubedurebis gadalaxva, qristianebi<br />
aRiareben, rom adamianis yovelgvari moRvaweoba, romelsac qedmaRloba<br />
da uzomo egoisturi siyvaruli yovel dRe safrTxis qveS ayenebs, unda<br />
ganiwmidos da srulyofili gaxdes qristes jvriTa da aRdgomiT� qristeSi<br />
gamosyidul da suli wmidaSi axal qmnilebad qceul adamians SeuZlia da unda<br />
uyvardes is, rac RmerTma Seqmna� adamiani xom mis qmnilebebs RmrTisgan Rebulobs,<br />
igi maT rogorc RmrTis xelidan gamosuls aRiqvams da pativs scems<br />
da amisaTvis Tavis keTilismyofels madlobas eubneba� sulis siRatakesa da<br />
TavisuflebaSi adamiani sargeblobs da xarobs qmnilebiT da samyaros WeSmarit<br />
mflobelobas aRwevs: is aris arafrismqone da yvelafris mflobeli� 62<br />
„yovelive Tqueni ars� xolo Tquen – qristesni, xolo qriste – RmrTisa¡“<br />
(1kor� 3, 22-23)�<br />
38� (adamianis moRvaweoba, romelic aRdgomis saidumloSi srulyofilebas<br />
aRwevs)� RmrTis sityva, romlis mier Seiqmna yoveli, Tavad xorciel<br />
iqmna da adamianTa miwaze damkvidrda� 63 igi istoriaSi srulyofil adamianad<br />
Sevida, romelmac istoria gaiTavisa da sakuTar TavSi moicva� 64 igi<br />
gamogvicxadebs, rom „RmerTi siyvaruli (caritas) aris“ (1ioan� 4, 8), da amasTanave<br />
gvaswavlis, rom adamianis srulyofisa da, amdenad, samyaros gardasaxvis<br />
ZiriTadi kanoni aris axali trfialebis (dilectionis) mcneba (mandatum)�<br />
xolo maT, visac saRmrTo siyvarulisa swams, igi arwmunebs, rom<br />
61 Sdr� maT� 24, 13; 13, 24-30 da 36-43�<br />
62 Sdr� 2kor� 6, 10�<br />
63 Sdr� ioan� 1, 3 da 14�<br />
64 Sdr� efes� 1, 10�
GAUDIUM ET SPES<br />
trfialebis gza yvelasTvis xsnilia da sayovelTao Zmobis aRdgenis cda<br />
amao ar aris� amasTanave igi gvafrTxilebs, rom am siyvaruls unda movsdioT<br />
ara marto did saqmeebSi, aramed, upirveles yovlisa, yoveldRiur<br />
cxovrebaSi� man yvela CvenTvis, codvilebisTvis, sikvdili daiTmina� 65<br />
Tavisi magaliTiT igi gvaswavlis, rom is jvaric unda vataroT, romelsac<br />
xorci da samyaro maT mxrebze sdebs, vinc mSvidobasa da simarTles<br />
eZiebs� qriste Tavisi aRdgomiT ufali Seiqmna� mas mieca „yoveli £elmwifeba¡<br />
caTa Sina da queyanasa zeda“� 66 igi ukve moqmedebs Tavisi sulis<br />
ZaliT adamianTa gulebSi, riTac ara marto momavali saukunis wyurvils<br />
aRZravs, aramed im keTilSobilur survilebsac acxovelebs, ganwmeds da<br />
aZlierebs, romelTa meSveobiT adamianTa ojaxi cdilobs, Tavisi cxovreba<br />
ufro adamianuri gaxados da mTeli dedamiwa am mizans dauqvemdebaros�<br />
suli wmidis niWi sxvadasxvagvaria: zogs mouwodebs, zeciuri samkvidreblis<br />
survili cxadad daamowmos da es mowmoba adamianTa ojaxSi cocxlad<br />
Seinaxos, sxvebs ki mouwodebs, adamianebisTvis samsaxuris gawevas miwier<br />
sferoSi miecnen da am msaxurebiT cis meufebisTvis niadagi moamzadon�<br />
magram is yvelas aTavisuflebs, raTa maT egoisturi siyvaruli (proprio<br />
amore) uaryon, yvela miwieri Zala adamianur cxovrebas moaxmaron da ase<br />
wavidnen momavlisken, sadac Tavad kacobrioba gaxdeba RmrTisaTvis sasurveli<br />
msxverpli (oblatio)� 67<br />
ufalma Tavisianebs am imedis windi da zveri (viaticum) saidumlos saxiT<br />
dautova: masSi adamianis mier moyvanili bunebis nayofebi (naturae elementa, ab<br />
hominibus exculta) iqceva sxeulad da didebul sisxlad� es aris Zmuri urTier-<br />
Tobis (communionis) seroba (coena) da ciuri nadimis winaswar gemeba (praelibatione)�<br />
39� (axali miwa da axali ca)� miwisa da kacobriobis dasrulebis dro ucnobia<br />
CvenTvis� 68 arc is viciT, rogor gardaisaxeba msoflio� „warmaval<br />
ars xati amis soflisa¡“, 69 codvis gamo saxecvlilisa, magram imasac vigebT,<br />
rom RmerTi axal samkvidrebelsa da axal miwas gvimzadebs, „romelsa Sina<br />
simarTle damk¢drebul ars“, 70 da romlis netareba aRavsebs da gadaaWarbebs<br />
mSvidobis yovelgvar survils, adamianTa gulebSi aRZruls� 71 amgvarad,<br />
sikvdilis ZleviT, RmrTis Svilebi qristeSi aRdgebian da is, rac sisustesa<br />
da xrwnilebaSi daiTesa, uxrwnelebas Seimosebs� 72 rCeba siyvaruli da misi<br />
saqme, 73 amaoebis monobisgan Tavisufldeba mTeli is qmnileba, 74 romelic<br />
RmerTma adamianis gamo Seqmna�<br />
cxadia, gvaxsovs, rom adamians arafers argebs, Tu mTels samyaros Sei-<br />
Zens, xolo Tavis Tavs warwymeds� 75 axali miwis molodini ar unda Sesustdes,<br />
aramed ufro aRigznos, raTa moxdes am miwis damuSaveba, sadac izrdeba<br />
adamianTa axali ojaxis is sxeuli, romelmac ukve SeiZleba mogvces axali<br />
saukunis saxe� amitom, Tumca miwieri progresi safuZvlianad unda ganvasxvavoT<br />
qristes meufebis zrdisagan, mas mainc didi mniSvneloba aqvs RmrTis<br />
65 Sdr� ioan� 3, 16; rom� 5, 8-10�<br />
66 Sdr� saqme 2, 36; maT� 28, 18�<br />
67 Sdr� rom� 15, 16�<br />
68 Sdr� saqme 1, 7�<br />
69 1kor� 7, 31� – S� IRENAEUS, Adv. Haer., V, 36, 1: PG 7, 1222�<br />
70 Sdr� 2kor� 5, 2; 2 petr� 3, 13�<br />
71 Sdr� 1kor� 2, 9; gamocx� 21, 4-5�<br />
72 Sdr� 1kor� 15, 42 da 53�<br />
73 Sdr� 1kor� 13, 8; 3, 14�<br />
74 Sdr� rom� 8, 19-21�<br />
75 Sdr� luk� 9, 25�<br />
347
348<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
meufebisTvis, radgan SeuZlia xeli Seuwyos adamianTa sazogadoebis ukeT<br />
mowyobas� 76<br />
adamianuri Rirsebis, Zmuri urTierTobisa da Tavisuflebis Rirebulebebs,<br />
anu bunebisa da Cveni saqmianobis yvela am keTil nayofs gavavrcelebT<br />
uflis sulSi da, misi mcnebis (mandatum) Tanaxmad, dedamiwaze� maT xelaxla<br />
vipoviT, ganwmedils yovelgvari uwmindurebisgan, ganaTebulsa da gardasaxuls,<br />
maSin, roca qriste mamas gadascems saukuno da sayovelTao meufebas,<br />
romelic aris „WeSmaritebisa da cxovrebis meufeba, siwmidisa da madlis<br />
meufeba, simarTlis, siyvarulisa da mSvidobis meufeba“� 77 dedamiwaze meufeba<br />
ukve aris saidumloSi mocemuli� igi uflis mosvliT dasruldeba�<br />
Tavi IV<br />
eklesiis funqcia dRevandel samyaroSi<br />
40� (eklesiisa da samyaros urTierTkavSiri)� yvelaferi, rac vTqviT adamianis<br />
pirovnuli Rirsebis, adamianTa erTobis, adamianuri moRvaweobis<br />
Rrma azris Sesaxeb, warmoadgens eklesiasa da samyaros Soris arsebuli kav-<br />
Siris saZirkvelsa da maTi dialogis safuZvels� 78 amitom, imis gaTvaliswinebiT,<br />
rac am <strong>kreba</strong>m daadgina eklesiis saidumloebis Sesaxeb, am TavSi igive<br />
eklesia ise ganixileba, rogorc is am samyaroSi arsebobs, masTan Tanacxovrobs<br />
da moqmedebs�<br />
saukuno mamis siyvarulidan aRmocenebuls, 79 qriste-gamomsyidvelis<br />
mier droSi daarsebuls, suli wmidaSi Sekrebils, 80 eklesias gamomxsneli<br />
da esqatologiuri dasasruli aqvs, romlis savsebiT miRwevas is mxolod<br />
momaval saukuneSi SeZlebs� magram is ukve amqveynad arsebobs, adamianebisgan<br />
_ miwieri qalaqis wevrebisgan – Sedgenili� isini imisTvis arian mowodebuli,<br />
rom kacobriobis istoriaSive Seqmnan RmrTis SvilTa ojaxi, romelic<br />
uflis mosvlamde mudam unda izrdebodes� es ojaxi, im ciuri sikeTeebisTvis<br />
gaerTianebuli, romelic mas mieniWa, qristes mier aris „amqveynad<br />
dadgenili da mowyobili“ 81 da „xiluli da socialuri erTobisTvis saWiro<br />
saSualebebiT“ 82 aRWurvili� amgvarad, eklesia, erTdroulad „xiluli kav-<br />
Siri da sulieri erToba“, 83 mTels kacobriobasTan erTad mavali, samyaros<br />
miwier beds iziarebs� igi aris erTgvari safuari da adamianTa im sazogadoebis<br />
suli, 84 romelic qristeSi unda ganaxldes da RmrTis ojaxad gardaiqmnas�<br />
miwieri da zeciuri qalaqebis es urTierTziareba (compenetratio) mxolod<br />
rwmeniT SeiZleba iyos wvdomili� metic: igi rCeba saidumloebad kacobriobis<br />
istoriisa, romelic RmrTis SvilTa didebis srul gamocxadebamde codviT<br />
aris darRveuli� eklesia misdevs Tavis gamomxsnel mizans (finem) da<br />
adamians ara marto saRmrTo cxovrebas amcnobs (communicat), aramed am cxovrebidan<br />
gamosxivebul naTels erTgvarad mTels samyaroze avrcelebs,<br />
upirveles yovlisa imis saSualebiT, rom pirovnebis Rirsebas kurnavs da<br />
aRamaRlebs, adamianTa sazogadoebis erTianobas (compaginem) ganamtkicebs<br />
da adamianTa yoveldRiur saqmianobas ufro Rrma azrsa da mniSvnelobas<br />
76 Sdr� PIUS XI, encycl� Quadragesimo anno: AAS 23 (1931), p� 207�<br />
77 qristes-mefis dResaswaulis Sesavali�<br />
78 Sdr� PAULUS VI, encycl� Ecclesiam suam, <strong>II</strong>I: AAS 56 (1964), pp� 637-659�<br />
79 Sdr� tit� 3, 4: philanthropia�<br />
80 Sdr� efes� 1, 3� 5-6� 13-14� 23�<br />
81 CONC: VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 8�<br />
82 iqve, n� 9; Sdr� n� 8�<br />
83 iqve, n� 8�<br />
84 Sdr� iqve, n� 38, n�9-sTan erTad�
GAUDIUM ET SPES<br />
aniWebs� amgvarad, eklesias swams, rom calkeuli wevrisa da mTeli Tavisi<br />
erTobis meSveobiT SeZlebs, didad Seuwyos xeli adamianTa ojaxisa da misi<br />
istoriisTvis ufro humanuri saxis micemas�<br />
garda amisa, kaTolike eklesias pativi aqvs (libenter) didad daafasos is<br />
wvlili, romelic am miznis ganxorcielebisTvis erToblivi saqmianobiT (socia<br />
opera) SehqondaT da SeaqvT sxva qristianul eklesiebs an saeklesio gaer-<br />
Tianebebs (communitates)� amasTanave is mtkiced aris darwmunebuli, rom samyaros<br />
didad da mravalgvarad SeuZlia xeli Seuwyos saxarebisTvis momzadebas<br />
(in praeparatione Evangelii), rogorc calkeuli adamianebis, aseve adamian-<br />
Ta sazogadoebis meSveobiT, maTi niWebiTa da moRvaweobiT� aq ganvixilavT<br />
im urTierTobisa da daxmarebis saTanado ganviTarebis ramdenime ZiriTad<br />
princips, romlebic ama Tu im saxiT saerToa eklesiisa da samyarosTvis�<br />
41� (daxmareba, romelic eklesias surs calkeul adamianebs gauwios)�<br />
Tanamedrove adamiani dgas gzaze, romelsac is misi pirovnulobis ufro<br />
sruli ganviTarebisa da misi uflebebis ukeT gacnobierebisa da ganmtkicebisken<br />
mihyavs� eklesias mindobili aqvs RmrTis (igi adamianTa ukanaskneli<br />
mizania) saidumlos gamocxadeba� amasTanave eklesia adamians gamouvlens<br />
misive, adamianis, arsebobis azrs, anu adamianis Sesaxeb Rrma WeSmaritebas�<br />
eklesiam namdvilad icis, rom mxolod RmerTi, romelsac is, eklesia,<br />
emsaxureba, pasuxobs adamianis gulis Rrma survilebs, romlebic miwieri<br />
sakvebiT srulyofilad verasdros dakmayofildeba� man isic icis, rom adamiani<br />
mudam RmrTis sulis mier aris waqezebuli da religiuri problemebis<br />
mimarT savsebiT gulgrili is verasdros iqneba� amas ara marto ganvlili<br />
saukuneebis gamocdileba adasturebs, aramed Cveni drois mravalricxovani<br />
gamocdilebac� adamians yovelTvis eqneba survili icodes, Tundac bundovnad,<br />
Tu raSi mdgomareobs misi cxovrebis, misi moRvaweobisa da misi sikvdilis<br />
mniSvneloba� Tavad eklesiis Tandaswreba mas am problemebs moagonebs�<br />
magram mxolod RmerTi, romelmac adamiani Tavis xatad Seqmna da codvisgan<br />
gamoisyida, am SekiTxvebs mTeli sisruliT pasuxs scems� amas is akeTebs gamocxadebiT<br />
qristeSi – Tavis ZeSi, romelic ganxorcielda� vinc gahyveba<br />
qristes – srulyofil adamians, is Tavadac ufro adamiani xdeba�<br />
am rwmenis safuZvelze eklesias ZaluZs adamianuri bunebis Rirseba yovelgvar<br />
SexedulebaTa cvalebadobisgan daixsnas, romlebic adamianis<br />
sxeuls an metismetad amcirebs, an uzomod aRazevebs� arcerT adamianur<br />
kanons ar SeuZlia adamianis pirovnuli Rirseba da Tavisufleba ise srulad<br />
daicvas, rogorc qristes saxarebas, romelic eklesias iqna mindobili�<br />
saxareba amcnobs da acxadebs RmrTis SvilTa Tavisuflebas, uaryofs<br />
yovelgvar monobas, romelic saboloo jamSi codvidan momdinareobs, 85 wmidad<br />
scems pativs sindisis Rirsebas da mis Tavisufal gadawyvetilebas, ganuxrelad<br />
mogvagonebs, rom yvela adamianuri talanti RmrTis samsaxursa<br />
da adamianTa keTildReobas unda moxmardes, da bolos, yvelas mouwodebs<br />
urTierTsiyvarulisken (omnes denique omnium commendans caritati)� 86 es Seesabameba<br />
qristianuli gangebulebis ZiriTad kanons� da Tumca RmerTi Semoqmedic<br />
aris da macxovaric, aris rogorc adamianTa istoriis, aseve gamoxsnis<br />
istoriis ufali, amis miuxedavad, swored am saRmrTo wesiT ara Tu irRveva<br />
qmnilebisa da, upirveles yovlisa, adamianis samarTliani avtonomia, aramed<br />
piriqiT: is aRdgeba da mtkicdeba mis RirsebaSi�<br />
amitom eklesia, im ZaliT, romelic mas mieniWa, acxadebs adamianTa uflebebs,<br />
acnobierebs da didad afasebs dRevandel dinamizms, romlis meSveo-<br />
85 Sdr� rom� 8, 14-17�<br />
86 Sdr� maT� 22, 39�<br />
349
350<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
biT es uflebebi yvelgan viTardeba� amgvari moZraoba unda ganimsWvalos<br />
saxarebis suliT da daculi iqnas yovelgvari cru avtonomiisgan� Cven xom<br />
gvacdunebs azri, viTom Cveni uflebebi mxolod maSin iqneba srulad daculi,<br />
roca gavTavisufldebiT saRmrTo kanonis yovelgvari normisgan� magram<br />
es gza adamianis pirovnul Rirsebas ufro daRupavs, vidre ixsnis�<br />
42� (daxmareba, romlis gaweva surs eklesias adamianTa sazogadoebisTvis)�<br />
adamianTa ojaxis erTobas didad ganamtkicebs da srulyofs qristeSi<br />
dafuZnebul 87 RmrTis SvilTa ojaxi�<br />
sakuTriv is misia, romelic qristem Tavis eklesias ando, ar aris politikuri,<br />
ekonomikuri Tu socialuri rigis: mizani, romelic qristem mas dausaxa,<br />
religiuria� 88 swored am misiidan gamomdinareobs religiuri funqcia,<br />
naTeli da Zalebi, romlebsac SeuZlia, adamianTa erTobas saRmrTo kanonis<br />
Sesabamisad mowyobasa da ganmtkicebaSi xeli Seuwyos� aseve, saWiroebisda<br />
mixedviT, droisa da adgilis garemoebaTa Sesabamisad, eklesias SeuZlia<br />
– man es kidec unda gaakeTos – ganaxorcielos saqmeebi, romlebic sayovel-<br />
Tao samsaxurSi Cadgeba, upirveles yovlisa ki gaWirvebulebisTvis iqneba<br />
gankuTvnili, rogoricaa qvelmoqmedeba da sxva amgvari ram�<br />
amasTanave eklesia scnobs yvelafers, rac kargia dRevandel socialur<br />
dinamizmSi: upirveles yovlisa, es aris winsvla erTianobisken, saRi socializaciis,<br />
samoqalaqo da ekonomikuri erTobis procesi� erTianobisTvis<br />
xelSewyoba xom Tanxvdeba eklesiis misiis arss, romelic aris „qristeSi er-<br />
Tgvari saidumlo, anu RmerTTan Sinagani kavSirisa da mTeli kacobriobis<br />
erTobis niSani da saSualeba“� 89 amgvarad, is aCvenebs samyaros, rom namdvili<br />
garegani socialuri kavSiri gonebisa da gulis erTobidan momdinareobs,<br />
ese igi im rwmenidan da siyvarulidan, romelsac urRvevad emyareba suli<br />
wmidaSi misi erToba� Zala, romelic dRevandel eklesias SeuZlia adaniamTa<br />
sazogadoebas misces, mdgomarobs im rwmenasa da siyvarulSi, romlebic<br />
cxovrebaSi realurad sruldeba, da ara raRac gareSe meufebaSi, romelic<br />
mxolod adamianuri saSualebebiT xorcieldeba�<br />
metic: Tavisi misiiTa da bunebiT eklesia ar aris dakavSirebuli adamianuri<br />
kulturis romelime kerZo formasTan, an politikur, ekonomikur Tu<br />
socialur sistemasTan� amitom, am Tavisi sayovelTaobis safuZvelze, eklesia<br />
SeiZleba warmoadgendes umWidroes kavSirs sxvadasxva adamianur sazogadoebasa<br />
da ers Soris, Tu ki maT misi ndoba aqvT da Tu isini mis WeSmarit<br />
Tavisuflebas aRiareben, romelic misi misiis Sesasruleblad aris saWiro�<br />
am mizezis gamo eklesia Tavis Svilebs da yvela adamians mouwodebs, RmrTis<br />
SvilTa aseTi ojaxuri erTsulovnebiT gadalaxon yvela uTanxmoeba erebsa<br />
da rasebs Soris da Sinagani simtkice mianiWon adamianTa samarTlian gaer-<br />
Tianebebs�<br />
amitom <strong>kreba</strong> didi pativiscemiT epyroba yvelafers, rac aris WeSmariti,<br />
keTili da samarTliani sxvadasxva organizaciebSi, romlebic kacobriobam<br />
TavisTvis Seqmna da romlebsac ganuwyvetliv qmnis� garda amisa, is ganacxadebs,<br />
rom eklesias surs daexmaros da xeli Seuwyos aseT organizaciebs,<br />
87 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 9�<br />
88 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>m allocutio ad cultores historiae et artis, 9 martii 1956: AAS 48 (1956), p� 212� [“misma<br />
saRmrTo damfuZnebelma, ieso qristem, mas arc araferi daavala da arc araviTari kulturuli<br />
mizani dausaxa� mizani, romelzec qristem miuTiTa, mkacrad religiuria (���)� eklesiam<br />
adamianebi RmerTTan unda miiyvanos, raTa isini mas mTlianad miecnen (���)� eklesias<br />
arasdros ar unda gamorCes mxedvelobidan es mkacrad religiuri, zebunebrivi mizani�<br />
misi yovelgvari saqmianobis azri, misi kodeqsis ukanasknel kanonamde, SeiZleba mxolod<br />
amisTvis xelSewyoba iyos, pirdapiri Tu arapirdapiri gziT”]�<br />
89 CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 1�
GAUDIUM ET SPES<br />
ramdenadac es maszea damokidebuli da mis misias SeiZleba Seesabamos� xolo<br />
Tavad eklesias yvelaze metad is unda, yvelas keTilad emsaxuros, SeeZlos,<br />
Tavisuflad ganviTardes nebismieri reJimis pirobebSi, romelic pirovnebisa<br />
da ojaxis Zireul uflebebsa da sazogado sikeTis moTxovnilebas aRiarebs�<br />
43� (daxmareba, romelic eklesias surs, rom qristianTa meSveobiT adamianTa<br />
moRvaweobas gauwios)� <strong>kreba</strong> mouwodebs qristianebs, orive qalaqis<br />
moqalaqeebs, raTa ecadon, Tavisi miwieri samsaxuri erTgulad Seasrulon<br />
da saxarebis suls gahyvnen� WeSmaritebisgan Sors aris, vinc icis, rom „ara<br />
maqus Cuen aqa sayoflad qalaqi, aramed mermesa mas veZiebT,“ 90 amitom ugulebelyofs<br />
Tavis miwier movaleobebs da ver amCnevs, rom maTi Sesrulebisken<br />
swored rwmena ubiZgebs, im mowodebis Sesabamisad, riskenac TiToeuli aris<br />
mowodebuli� 91 aranakleb cdeba is, vinc, piriqiT, fiqrobs, rom SeuZlia mieces<br />
miwier saqmeebs, romlebic religiuri cxovrebisTvis TiTqos sruliad<br />
ucxoa, radgan religiuri cxovreba, maTi azriT, mxolod RmrTismsaxurebasa<br />
da zogierTi zneobrivi movaleobis SesrulebaSi mdgomareobs� es gamijnva<br />
rwmenis aRsarebasa (fi�em q�am �r�fitent�r) da mravalTa yoveldRiur cxovrebas<br />
Soris Cveni drois yvelaze mZime Secdomebs unda mivakuTvnoT: cTuneba,<br />
(scandalum) romelic winaswarmetyvelebma ukve Zvel aRTqmaSi mkacrad<br />
(vehementer) amxiles 92 da romelsac kidev ufro metad axal aRTqmaSi Tavad<br />
ieso qriste mZime sasjeliT emuqreboda� 93 amitom umarTebulod erTmaneTs<br />
ar unda davupirispiroT, erTis mxriv, profesionaluri da sazogadoebrivi<br />
saqmianoba, xolo meores mxriv religiuri cxovreba� qristiani, romelic<br />
ugulebelyofs Tavis warmaval movaleobebs, ugulebelyofs Tavis movaleobasac<br />
moyvasisa da, metic, RmrTis mimarT, da Tavis saukuno gamoxsnas safrTxis<br />
qveS ayenebs� qristianebs unda uxarodeT, rom misdeven qristes magaliTs,<br />
romelic xelosnobda: maT xom Tavisi miwieri saqmis keTeba SeuZliaT,<br />
romelic erTian cocxal sinTezad aerTebs adamianur, ojaxur, profesiul,<br />
samecniero da teqnikur Zalisxmevas religiur RirebulebebTan, romelTa<br />
uzenaesobiT yvelaferi RmrTis sadideblad ewyoba�<br />
saeroTa Taviseburebaa – Tumca ara erTaderTi – miwieri (saecularia) movaleobebi<br />
da moRvaweoba� roca isini, calcalke Tu erTobis saxiT, imoqmedeben<br />
rogorc msoflios moqalaqeni, maSin isini ara marto calkeuli<br />
disciplinis kanonebs daicaven, aramed Seecdebian, am sferoSi WeSmariti<br />
gamocdileba miiRon� isini siamovnebiT iTanamSromleben maTTan, visac<br />
aseTive miznebi aqvT� maT rwmenis moTxovnebi unda gaacnobieron, misi ZaliT<br />
aRiWurvon da ganuxrelad, sadac saWiroa, axali wamowyeba ganizraxon<br />
da ganaxorcielon� maTi ukve saTanadod Camoyalibebuli sindisis<br />
saqmea, rom saRmrTo kanoni miwieri qalaqis cxovrebaSi Caiweros� xolo<br />
mRvdelTagan saeroni unda moelodnen naTelsa da sulier Zalas� oRond<br />
ar unda ifiqron, rom maTi mwyemsebi imdenad gamocdilni arian, rom yovel<br />
axlad gaCenil SekiTxvaze, rTulzec ki, isini maSinve pasuxis gacemas<br />
SeZleben, an rom es aris maTi misia� jobs, qristianuli codniT ganswavlulebma,<br />
moZRvrobis swavlebas erTgulad misdion da Tavis saqmis keTebas<br />
TviTon Seudgnen�<br />
xSirad sakiTxTa (rerum) qristianuli xedva Tavad ubiZgebs maT Sesabamis<br />
viTarebaSi ama Tu im gadawyvetilebisken� xolo sxva erTgulebi, aranakle-<br />
90 ebr� 13, 14�<br />
91 Sdr� 2Tes� 3� 6-13; efes� 4, 28�<br />
92 Sdr� es� 58, 1-12�<br />
93 Sdr� maT� 23, 3-33; mark� 7, 10-13�<br />
351
352<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
bad gulrwfelni, am sakiTxs sxvagvarad gansjian� es xSirad xdeba da asec<br />
unda iyos� Tuki erTi Tu meore mxridan SemoTavazebuli gadawyvetilebebi<br />
(Tundac mxareTa ganzraxvis gareSe) mravalTa TvalSi advilad ukavSirdeba<br />
saxarebiseul uwyebas (nuntio evangelico), aseT SemTxvevaSi sagulisxmoa, rom<br />
aravis aqvs ufleba, sakuTari Sexedulebisa da mxolod TavisTvis isargeblos<br />
eklesiis avtoritetiT� dae, gulrwfel dialogSi yovelTvis Seecadon,<br />
sakiTxs ormxrivad naTeli mohfinon, urTierTsiyvaruli Seinaxon da,<br />
upirveles yovlisa, saerTo sikeTisTvis izrunon�<br />
saeroni, romlebsac eklesiis mTels cxovrebaSi aqtiuri monawileobis<br />
miReba uwevT, unda ecadon, samyaro qristianuli suliT gamsWvalon� isini<br />
imisTvisac arian mowodebulni, rom yvelaferSi, kerZod, adamianTa Tanamegobrobis<br />
wiaRSi, qristes mowmeni iyvnen�<br />
xolo episkoposebma, romelTa movaleoba aris RmrTis eklesiis marTva,<br />
Tavis presviterebTan (presbyteris) erTad qristes uwyeba ise unda iqadagon,<br />
rom erTgulTa yvela miwier saqmianobas saxarebis naTeli moefinos� garda<br />
amisa, yvela mRvdels (pastores) unda axsovdes, rom Tavisi yoveldRiuri<br />
saqcieliTa da mzrunvelobiT 94 isini samyaros eklesiis saxes aCveneben, rac<br />
adamianebs warmodgenas uqmnis qristianuli uwyebis Zalisa da WeSmaritebis<br />
Sesaxeb� cxovrebiTa da sityviT, moweseebsa da Tavis erTgulebTan erToba-<br />
Si, maT unda daamtkicon, rom eklesia, Tundac mxolod Tavisi aq-myofobiT,<br />
yvela Tavisi niWiT, aris im RirebulebaTa (virtutum) uSreti wyaro, romelic<br />
dRes samyaros ase sWirdeba� dae, bejiTi mecadineobiT ise moemzadon, rom<br />
SeZlon, samyarosa da nebismieri Sexedulebis mqone adamianebTan dialogis<br />
damyarebaSi Tavisi wvlili Seitanon� upirveles yovlisa ki, maT unda<br />
gulSi daimarxon am krebis sityvebi: „dRes kacobrioba sul ufro da ufro<br />
erTiandeba samoqalaqo, ekonomikur da socialur erTobad, amitom miT<br />
ufro saWiroa, rom mRvdelmsaxurebma (Sacerdotes), saerTo mzrunvelobiTa<br />
da saqmiT, episkoposTa da uzenaesi pontifeqsis winamZRolobiT, gvaSoron<br />
ganxeTqilebis yovelgvar safuZvels, raTa mTeli kacobrioba RmrTis ojaxis<br />
erTianobamde mivides“� 95<br />
Tumca suli wmidis ZaliT eklesia Tavisi uflis erTgul sZlad darCa da<br />
igi mudam iyo samyaroSi gamoxsnis niSani, man mainc icis, rom mis asoTa Soris,<br />
96 iqnebian isini mRvdelmsaxurni (clericos) Tu saeroni, mravali saukunis<br />
manZilze RmrTis sulis araerTgulnic iyvnen� Cvens droSic eklesiisTvis<br />
ar aris dafaruli, ramdenad aris erTmaneTisgan daSorebuli misgan gamosuli<br />
uwyeba da adamianuri sisuste im pirTa, visac saxareba iqna mindobili�<br />
rogorc ar unda gansajos istoriam amgvari nakli, Cven is unda gavacnobieroT<br />
da mas mtkiced vebrZoloT, raTa man ziani ar moutanos saxarebis<br />
gavrcelebas� eklesiam icis, saukuneTa gamocdilebis safuZvelze TviTon<br />
ramdenad unda momwifdes, rom srulyos Tavisi kavSiri samyarosTan� suli<br />
wmidis winamZRolobiT, deda eklesia Tavis Svilebs ganuxrelad „mouwodebs<br />
ganwmedisa da ganaxlebisken, raTa eklesiis saxeze ufro naTlad gabrwyindes<br />
qristes niSani�“ 97<br />
44� (daxmareba, romelsac eklesia dRevandeli samyarosgan iRebs)� rogorc<br />
samyarosTvis aris mniSvnelovani, rom man eklesia istoriis sazogadoebriv<br />
sinamdviled da mis safuarad cnos, aseve eklesiam icis, ramdeni ram<br />
SeiTvisa man kacobriobis istoriidan da evoluciidan�<br />
94 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 28�<br />
95 iqve, n� 28�<br />
96 Sdr� S� AMBROSIUS, De virginitate, V<strong>II</strong>, 48: PL 16, 278�<br />
97 Const� dogm� de Ecclesia, n� 15�
GAUDIUM ET SPES<br />
warsul saukuneTa gamocdileba, mecnieruli progresi, adamianTa kulturis<br />
sxvadasxva formaSi damarxuli saunjeebi, romlebic ufro srulyofilad<br />
gamoavlens adamianis bunebas da WeSmaritebisken axal gzebs xsnis,<br />
aseve sasargebloa eklesiisTvis� man xom Tavisi istoriis dasabamiTve iswavla<br />
qristes uwyebis gamoxatva sxvadasxva erTa cnebebisa da enebis saSualebiT�<br />
metic: is Seecada, es uwyeba filosofosTa sibrZnis daxmarebiT ganemarta,<br />
imisaTvis, rom saxareba SeZlebisdagvarad sayovelTao gagebasa da<br />
brZenTa moTxovnilebebTan SeeTanxma� gamocxadebuli sityvis swored aseTi<br />
morgebuli qadageba yovelgvari evangelizaciis kanonad unda darCes� ase<br />
aRiZvreba yvela xalxebSi unari, Taviseburad gamoxaton qristes uwyeba;<br />
amave dros, viTardeba urTierToba eklesiasa da sxvadasxva eris kulturebs<br />
Soris� 98 aseTi urTierTobebis zrdisaTvis, gansakuTrebiT Cvens dro-<br />
Si, roca viTareba uswrafesad icvleba da azrovnebis formebic Zalian mravalgvaria,<br />
eklesias gansakuTrebiT maTi daxmareba sWirdeba, vinc samyaro-<br />
Si cxovrobs, kargad erkveva sxvadasxva instituciebsa da disciplinebSi da<br />
maTi arsi Rrmad esmis� aseTebi SeiZleba iyvnen morwmuneni da urwmunonic�<br />
RmrTis mTeli eris, upirveles yovlisa ki mRvdlebisa da Teologebis movaleobaa,<br />
suli wmidis SemweobiT, mousminon Cveni drois sxvadasxva xmebs,<br />
isini ganarCion, ganmarton da saRmrTo sityvis Suqze gansajon, raTa SesaZlebeli<br />
iyos gamocxadebuli WeSmaritebis sul ufro Rrmad wvdoma, ukeTesad<br />
gageba da ufro adekvaturi gadmocema�<br />
eklesias aqvs xiluli sazogadoebrivi struqtura – qristeSi misi er-<br />
Tianobis niSani� amitom eklesias SeuZlia gamdidrdes adamianTa sazogadoebrivi<br />
cxovrebis ganviTarebiT da igi mdidrdeba kidec amiT, ara imitom,<br />
rom raRac aklia mis wyobas, romelic qristesgan mieniWa, aramed imisTvis,<br />
raTa misi Secnoba ufro Rrma iyos, gamoxatva – ukeTesi da Cvens drosTan<br />
Sesabamisoba ufro adekvaturi� eklesia madlierebiT aRiarebs, rom Tavad<br />
is (rogorc erToba an misi cal-calke Svilis saxiT) mravalgvar daxxmarebas<br />
iRebs sxvadasxva rangisa da mdgomareobis mqone adamianisgan� marTlac,<br />
yvela, vinc xels uwyobs adamianTa erTobis ganviTarebas, iqneba es ojaxsa<br />
Tu kulturaSi, cxovrebis ekonomikur Tu socialur sferoSi, nacionalur<br />
Tu internacionalur politikaSi, RmrTis ganzraxvis Sesabamisad, did daxmarebas<br />
uwevs saeklesio erTobas, imdenad, ramdenadac es ukanaskneli gare<br />
samyarozea damokidebuli� metic: eklesias miaCnia, rom man didi sargebeli<br />
miiRo da SeiZleba miiRos maTi winaaRmdegobidanac, vinc mas upirispirdeba<br />
da sdevnis� 99<br />
45� (qriste, alfa da omega)� eklesia, romelic Tavad exmareba samyaros<br />
da misgan bevrs iRebs, mxolod erTisken iswrafvis: dadges RmrTis meufeba<br />
da moxdes adamianTa modgmis gamoxsna� yovelgvari sikeTe, romelic RmrTis<br />
ers Tavisi miwieri msxemobis dros SeuZlia moutanos adamianTa ojaxs, gamomdinareobs<br />
iqidan, rom eklesia aris „sayovelTao gamoxsnis saidumlo,“ 100<br />
romelic erTdroulad avlens da axorcielebs adamianis mimarT RmrTis<br />
siyvarulis saidumloebas�<br />
RmrTis sityva, romlis meSveobiT iqmna yoveli, Tavad ganxorcielda,<br />
raTa mas, srulyofil adamians, yvela gamoexsna da yvelafrisTvis Tavi<br />
98 CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 13�<br />
99 Sdr� IUSTINUS, Dialogus cum Tryphone, 110: PG 6, 729; ed� Otto, 1897, pp� 391-393: “…xolo<br />
rac ufro gvesxmian ase Tavs, miT ufro metni xdebian, iesos saxeliT, erTgulni da Rmr-<br />
Tismosavni”� – Sdr� TERTULLIANUS, Apologeticus, cap� L, 13: CORPUS CHRIST�, ser� lat� I, p� 171: “rac<br />
ufro gvcelavT, miT ufro mravalricxovanni vxdebiT: Teslia qristianTa sisxli”� – Sdr�<br />
Const� dogm� de Ecclesia, n� 9�<br />
100 CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 48�<br />
353
354<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
moeyara (recapitularet)� ufali aris adamianTa istoriis mizani (fini�) - wertili,<br />
romelSic Tavs iyris istoriisa da civilizaciis survulebi� igi kacobriobis<br />
centria, yvela gulis sixaruli da maTi miswrafebis sisavse� 101 igi mamam<br />
mkvdreTiT aRadgina, aRamaRla, Tavis marjveniT dasva da daayena cocxalTa<br />
da mkvdarTa msajulad� mis sulSi cxovelyofilni da gaerTianebulni, Cven<br />
kacobriobis istoriis dasrulebisken mivdivarT, romelic savsebiT Seesabameba<br />
misi siyvarulis ganzraxvas: „Tav-yofad yovelive qristes mimarT,<br />
ra¡-igi ars caTa Sina da queyanasa zeda“ (efes� 1, 10)�<br />
Tavad ufali ambobs: „da aha esera moval adre, da sasyideli Cemi Cem Tana<br />
migebad TiToeulsa, viTarca saqme misi iyos� me var ani da ¥, pirveli da<br />
ukua¡naskneli, dasabami da dasasruli“ (gamocx� 22, 12-13)�<br />
nawili meore<br />
zogierTi gansakuTrebiT<br />
mniSvnelovani problemis Sesaxeb<br />
46� (winaTqma)� <strong>kreba</strong>m aCvena, ra aris pirovnebis Rirseba da samyaroSi ra<br />
funqciis (individualurisa Tu socialuris) SesrulebisTvis aris is mowodebuli�<br />
amis Semdeg <strong>kreba</strong> yvelas mogvmarTavs, ganvixiloT, saxarebis Suqze<br />
da adamianuri gamocdilebis safuZvelze, Cveni droisTvis zogierTi gansakuTrebiT<br />
mniSvnelovani (urgentiores) Tema, romlebic adamianebze Zlier zemoqmedebs�<br />
mraval sakiTxTa Soris, romlebic dRes yvelas aRelvebs, upirveles<br />
yovlisa yuradsaRebia Semdegi: qorwineba da ojaxi, kultura, ekonomikursocialuri<br />
da politikuri cxovreba, xalxTa ojaxis kavSiri da mSvidoba�<br />
maTgan TiToeuli unda gaSuqdes qristesgan momdinare principebiTa da na-<br />
TliT, romlebic qristes erTgulebs miuZRveba da yvela adamians anaTlebs<br />
Zalze rTuli problemebisTvis gamosavlis Ziebisas�<br />
Tavi I<br />
qorwinebisa da ojaxis Rirsebis dacva<br />
47� (qorwineba da ojaxi dRevandel samyaroSi)� pirovnebisa da sazogadoebis<br />
(rogorc zogadad adamianTa, aseve qristianTa) gamoxsna<br />
mWidrod aris dakavSirebuli colqmruli da ojaxuri erTobis keTildReobasTan�<br />
amitom qristianebs, yvelasTan erTad, vinc am erTobas did<br />
pativs scems, gulrwfelad axarebs sxvadasxva saxis daxmareba, romlebic<br />
adamians xels uwyobs, dRes am sazogadoebaSi siyvarulis dacviTa da<br />
cxovrebis pativiscemiT sazrdoobdes, xolo meuRleebsa da mSoblebs<br />
maTi gansakuTrebuli funqciis SesrulebaSi exmareba� amis Sedegad qristianebi<br />
kidev ufro met keTildReobas elian da am saqmeSi maT Tavisi<br />
wvlilic SeaqvT�<br />
samwuxarod, am institutis Rirseba yvelgan erTnairad ar brwyinavs, radgan<br />
mas zians ayenebs poligamia, ganqorwinebis seni, e�w� Tavisufali siyvaruli<br />
da sxva gadaxrebi� colqmrul cxovrebas xSirad amaxinjebs egoizmi,<br />
hedonizmi da Sobis sawinaaRmdego ukanono praqtika� dRevandeli ekonomikuri,<br />
socialur-fsiqologiuri da samoqalaqo viTareba ojaxSic mniSvnelovan<br />
garTulebebs iwvevs� da bolos, mRelvarebiT vakvirdebiT zogierT<br />
regionSi demografiuli zrdis Sedegad warmoqmnil problemebs� yovelive<br />
101 Sdr� PAULUS VI, allocutio die 3 feb� 1965 habita�
GAUDIUM ET SPES<br />
es aSinebs adamianTa cnobierebas� da mainc, qorwinebisa da ojaxis institutis<br />
Zalasa da simtkices isic mowmobs, rom am institutis WeSmarit saxes<br />
Zalian xSirad da sxvadasxvagvarad warmoaCens dRevandeli sazogadoebis<br />
Rrma cvlilebebic, maTgan gamomdinare sirTuleebis miuxedavad�<br />
amitom <strong>kreba</strong> sagangebod ganixilavs eklesiis moZRvrebis zogierT Tavs<br />
da ganizraxavs, gananaTlos da ganamxnevos qristianebi da yvela adamiani,<br />
romlebic qorwinebis Tavdapirveli statusisa da misi gansakuTrebuli Rirebulebis<br />
Senaxvasa da ganmtkicebas cdiloben�<br />
48� (qorwinebisa da ojaxis siwmide)� colqmruli cxovrebisa da siyvarulis<br />
Sinagani erToba, romelic Semoqmedma daamkvidra da Sesabamisi kanonebiT<br />
aRWurva, dgindeba saqorwino kavSiriT anu Seuqcevadi pirovnuli<br />
TanxmobiT� amgvarad, adamianuri aqtiT, romliTac meuRleebi urTierToben,<br />
saRmrTo ganzraxvis Tanaxmad (ordinatione) - da Tanac sazogadoebis winaSe<br />
_ iqmneba mtkice instituti� es wmida kavSiri, romelic sasikeToa rogorc<br />
meuRleebisa da maTi SvilebisTvis, aseve sazogadoebisTvis, ar eqvemdebareba<br />
adamianis Tavisufal arCevans� Tavad RmerTi aris Semoqmedi qorwinebisa,<br />
romelic sxvadasxva sikeTiTa da mizniT aris aRWurvili� 102 yvela maTgans<br />
udidesi mniSvneloba aqvs adamianTa modgmis gagrZelebisTvis, ojaxis<br />
calkeuli wevris pirovnuli srulyofisa da saukuno bedisTvis, Tavad ojaxisa<br />
da adamianTa mTeli sazogadoebis Rirsebis, stabilurobis, mSvidobisa<br />
da keTildReobisaTvis� Tavisi bunebrivi niSniT, qorwinebis instituti da<br />
col-qmruli siyvaruli gamiznulia STamomavlobis gaCenisa da ganaTlebisTvis,<br />
romelic maT gvirgviniviT amkobs� amgvarad, kaci da qali, romlebic<br />
col-qmruli kavSiris safuZvelze „arRara arian or, aramed erT £orc“ (maT�<br />
19, 6), erTmaneTs exmarebian da emsaxurebian pirTa da saqmeTa erTianobis<br />
safuZvelze� isini acnobiereben sakuTar erTobas da mas sul ufro metad<br />
srulyofen� es Sinagani erToba aris ori pirovnebis urTierTZRveni� iseve,<br />
rogorc bavSvebis keTildReoba, is meuRleebisgan moiTxovs srul erTgulebasa<br />
da urRvev erTobas� 103<br />
ufalma qristem uxvad daloca es mravalferovani siyvaruli, romelic<br />
saRmrTo trfialebis wyarodan momdinareobs da uflis eklesiasTan erTobis<br />
nimuSad aris Seqmnili� iseve rogorc RmerTma odesRac dado siyvarulisa<br />
da erTgulebis kavSiri Tavis erTan, 104 aseve modis axla adamianTa macxovari<br />
da eklesiis siZe 105 qorwinebis saidumlos meSveobiT qristian meuRleebTan<br />
Sesaxvedrad� igi SemdgomSic maTTan rCeba, raTa meuRleebi erTmaneTs<br />
miecnen da mudmivi erTgulebiT erTmaneTi uyvardeT, iseve rogorc<br />
Tavad ufalma Seiyvara eklesia da misTvis Tavi misca� 106 namdvili colqmruli<br />
siyvaruli saRmrTo siyvarulSi miiReba� mas warmarTavs da amdidrebs<br />
qristes gamomsyidveli Zala da eklesiis macxovari qmedeba, imisaTvis, rom<br />
meuRleebi warmatebiT iqnen miyvanili RmerTTan da maT daxmareba gaewios<br />
da nugeSi mieces dedisa da mamis uzenaesi movaleobis SesrulebaSi� 107 am ZaliT<br />
aRasruleben isini Tavis col-qmrul da ojaxur movaleobas, da, qristes<br />
suliT gamsWvalulni, romelic mTel maT cxovrebas aRavsebs rwmeniT,<br />
102 Sdr� S� AUGUSTINUS, De bono coniug.: PL 40, 375-376 et 394� – S� THOMAS, Summa Theol.,<br />
Suppl� q� 49, a� 3 ad 1� – decretum pro Armenis: DENZ� 702 (1327)� – PIUS XI, encycl� casti Connubli: AAS 22<br />
(1930), pp� 543-555; DENZ� 2227-2238 (3703-3714)�<br />
103 Sdr� PIUS XI, encycl� Casti Connubii: AAS 22 (1930), pp� 546-547; DENZ� 2231 (3706)�<br />
104 Sdr� os� 2; ier� 3, 6-13; ezek� 16 da 23; es� 54�<br />
105 Sdr� maT� 9, 15; mark� 2, 19-20; luk� 5, 34-35; ioan� 3, 29; 2kor� 11, 2; efes� 5, 27; gamocx�<br />
19, 7-8; 21, 2 da 9�<br />
106 Sdr� efes� 5, 25�<br />
107 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 11, 35, 41�<br />
355
356<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
imediTa da siyvaruliT, sul ufro metad aRweven sakuTar srulyofas da<br />
erTmaneTis wmidad yofas, da, Sesabamisad, RmrTis erTobliv gandidebas�<br />
roca mSoblebis magaliTi da erToblivi locva saxezea, Svilebi da yvela,<br />
vinc ojaxur wreSi cxovrobs, ufro advilad ipovis adamianobis, gamoxsnisa<br />
da siwmidis gzas� xolo meuRleni, mamobisa da dedobis RirsebiTa da<br />
movaleobiT Semkulni, ufro gulmodgined Seasruleben aRmzrdelTa funqcias,<br />
gansakuTrebiT religiur sferoSi, romelic upirveles yovlisa maT<br />
akisria�<br />
bavSvebi, rogorc ojaxis cocxali wevrebi, Taviseburad xels uwyoben<br />
mSobelTa wmida-yofas� isini madlierebis grZnobiT, mowiwebiTa da ndobiT<br />
upasuxeben mSobelTa sikeTes da, rogorc Svilebs SehferiT, daexmarebian<br />
maT gaWirvebasa da, siberis Jams, martoobaSi� qvrivobas, romelic mtkice<br />
sulisTvis colqmruli mowodebis gagrZelebaa, yvela scems pativs� 108 ojaxi<br />
uxvad gauziarebs Tavis sulier simdidreebs sxva ojaxebs� amgvarad, qristianuli<br />
ojaxi, qorwinebis safuZvelze warmoqmnili, romelic aris xati<br />
da monawile qristesa da eklesiis siyvarulis kavSirisa, 109 yvelas warmou-<br />
Cens macxovris cocxal Tandaswrebas samyaroSi da eklesiis namdvil bunebas,<br />
rogorc meuRleTa siyvarulis saSualebiT, keTilSobiluri siuxviT,<br />
erTobiTa da erTgulebiT, aseve yvela wevris megobruli TanamSromlobiT�<br />
49� (col-qmruli siyvaruli)� saRmrTo sityva mravalgzis mouwodebs daniSnulebsa<br />
da SeuRlebulebs, rom niSnoba kvebon da asazrdoon umwikvlo<br />
siyvaruliT, xolo col-qmroba – ganuyofeli trfialebiT� 110 mravali Cveni<br />
Tanamedrove did mniSvnelobas aniWebs WeSmarit siyvaruls qmarsa da cols<br />
Soris, romelic sxvadasxvagvarad vlindeba saTanado wesCveulebebSi, imisda<br />
mixedviT, Tu romel xalxTan Tu epoqasTan gvaqvs saqme� es uaRresad<br />
adamianuri siyvaruli, romelic pirovnebidan pirovnebisken nebis zemoqmedebiT<br />
gadadis, mTlianad pirovnebis sikeTes moicavs� amitom mas SeuZlia<br />
sxeulisa da sulismier gamoxatulebebs, rogorc col-qmruli megobrobis<br />
elementebsa da sagangebo niSnebs, gansakuTrebuli Rirseba da keTilSobileba<br />
mianiWos� am siyvaruls ufalma madlisa da siyvarulis gansakuTrebuli<br />
niWiT aRirsa gajansaReba, srulyofa da amaRleba� aseT siyvaruls, romelic<br />
erTdroulad adamianursa da saRmrTos akavSirebs, meuRleebi iqamde<br />
mihyavs, rom isini sakuTar Tavs erTmaneTs Tavisuflad uZRvnian, rasac nazi<br />
grZnobebi da saqme adasturebs� es siyvaruli mTel maT cxovrebas msWvalavs�<br />
111 Tavisi keTilSobiluri qmedebis safuZvelze is srulyofas ganicdis<br />
da izrdeba� amitom igi didad aRemateba wminda erotikul miswrafebas, romelic,<br />
egoisturad aRmocenebuli, swrafad da sabralod qreba�<br />
gansakuTrebulad am siyvarulis gamoxatva da srulyofa xdeba sakuTriv<br />
saqorwino qmedebiT� amitom qmedebebi, romelTa saSualebiT SeuRlebulni<br />
Rrmad da umwikvlod erTmaneTs uerTdebian, patiosania da Rirseuli� We-<br />
Smaritad adamianurad ganxorcielebulni, isini aRniSnaven da xels uwyoben<br />
urTierTgacemas, romliTac meuRleebi erTmaneTs sixaruliTa da madlierebiT<br />
amdidreben� es siyvaruli, urTierTerTgulebiT ganmtkicebuli da<br />
gansakuTrebiT qristes saidumloTi wmida-yofili (sancitus), bedsa da ubedobaSi<br />
xorciTa da suliT urRvevad erTguli aris; amitom misTvis ucxoa<br />
yovelgvari siZva da ganqorwineba� Tanabari pirovnuli Rirseba – rogorc<br />
108 Sdr� 1tim� 5, 3�<br />
109 Sdr� efes� 5, 32�<br />
110 Sdr� dab� 2, 22-24; igav� 5, 18-20; 31, 10-31; tob� 8, 4-8; qeb� 1, 1-3; 2, 16; 7, 8-11; 1 kor� 7,<br />
3-6; efes� 5, 25-33�<br />
111 Sdr� PIUS XI, encycl� Casti Connubii: AAS 22 (1930), pp� 547 et 548; DENZ� 2232 (2707)�
GAUDIUM ET SPES<br />
qalisa, aseve kacis, romelic upirobo urTierTsiyvarulSi vlindeba, ufro<br />
naTlad warmoaCens qorwinebis erTobas, romelic uflisgan aris damtkicebuli�<br />
am qristianuli mowodebidan momdinare movaleobebis mudmivad<br />
SesrulebisTvis saWiroa gansakuTrebuli siqvele: amitom meuRleni, wmida<br />
cxovrebisTvis madliT ganmtkicebulni, gamudmebiT zrunaven siyvarulis<br />
simtkicisaTvis, didsulovnebisa da samsxverplod mzadyofnisaTvis (spirit�m<br />
�acrificii) da yovelive amas locviT iTxoven�<br />
namdvili colqmruli siyvaruli kidev ufro metad iqneba dafasebuli da<br />
mis Sesaxeb swori Sexeduleba SemuSavdeba, Tu qristiani meuRleebi gamor-<br />
Ceulni iqnebian erTgulebisa da harmoniis mowmobiT, agreTve Svilebis gana-<br />
TlebisTvis zrunviT da Tavis wvlils Seitanen aucilebel kulturul, fsiqologiur<br />
da socialur ganaxlebaSi qorwinebisa da ojaxis sasargeblod�<br />
axalgazrdebma – ZiriTadad Tavad ojaxis wiaRSi – Sesaferisad da droulad<br />
unda miiRon darigebani col-qmruli siyvarulis Rirsebis, movaleobisa da<br />
misi ganxorcielebis Sesaxeb, raTa umwikvlobisadmi pativiscemiT aRzrdilni,<br />
saTanado asakSi, Rirseuli niSnobis Semdeg, SeZlon daqorwineba�<br />
50� (qorwinebis nayofiereba)� Tavisi bunebiT qorwinebisa da col-qmruli<br />
siyvarulis daniSnuleba aris STamomavlobis gaCena da misi aRzrda� Svilebi<br />
qorwinebis yvelaze ufro didebul saCuqars (donum) warmoadgenen da Tavad<br />
mSoblebis bednierebas didad uwyoben xels� Tavad RmerTs, romelmac Tqva:<br />
„ar aris kargi adamianis marto yofna“ (dab� 2, 18) da „romelmac��� adamiani<br />
dasabamiTve kacad da qalad Seqmna“ (maT� 19, 4), surda, adamiani Tavisi SemoqmedebiTi<br />
saqmianobis gansakuTrebul monawiled gaexada� man kaci da qali<br />
akurTxa da Tqva: „iyaviT nayofierni da imravleT“ (dab� 1, 28)� amitom colqmruli<br />
siyvarulis WeSmariti pativiscemasa da masze damyarebul ojaxuri<br />
cxovrebis struqturas erTi mizandasaxuloba aqvs: col-qmari unda iyos –<br />
oRond ise, rom qorwinebis sxva miznebic mxedvelobidan ar gamorCes – mtkice<br />
sayrdeni Semoqmedisa da macxovris siyvarulisa; radgan Semoqmeds surs,<br />
Tavisi ojaxi meuRleTa meSveobiT sul ufro gazardos da gaamdidros�<br />
movaleoba, romelic adamianuri sicocxlis gadacemasa da ganaTlebis micemaSi<br />
mdgomareobs, sakuTriv meuRleTa funqcias warmoadgens� maT ician,<br />
rom RmrTis – Semoqmedis siyvarulis xelSemwyobni da misi erTgvari interpretatorebi<br />
arian� amitom isini Tavis movaleobas adamianuri da qristianuli<br />
pasuxismgeblobiT Seasruleben da, RmrTisadmi morCili pativiscemiT,<br />
erToblivi ganzraxvisa da mondomebis safuZvelze, swor gadawyvetilebas<br />
miiReben da izruneben rogorc Tavisi keTildReobisTvis, aseve bavSvebis<br />
(rogorc ukve gaCenilis, aseve momavlis) sasikeTod, droisa da cxovrebis<br />
pirobebis (rogorc materialuris, aseve sulieris) gaTvaliswinebiT� da bolos,<br />
isini emsaxurebian ojaxuri erTobis, saero sazogadoebisa da Tavad<br />
eklesiis keTildReobas� sabolood es swori gadawyvetileba meuRleebma<br />
RmrTis winaSe Tavad unda miiRon� Tavis qmedebasTan dakavSirebiT qristianma<br />
meuRleebma yovelTvis unda icodnen, rom maT nebismierad moqmedeba ki<br />
ar SeuZliaT, aramed maT sindisi unda warmarTavdes, romelic Tavis mxriv<br />
saRmrTo kanons unda Seesabamebodes� meuRleebi eklesiis moZRvrobis mimarT<br />
morCilni unda iyvnen, romelic am kanons saxarebis Suqze WeSmaritad<br />
(authentice) ganmartavs� es saRmrTo kanoni srulad warmoaCens col-qmruli<br />
cxovrebis mniSvnelobas, icavs mas da WeSmaritad adamianuri srulyofisken<br />
warmarTavs� amgvarad, qristiani meuRleebi, saRmrTo gangebas mindobilni<br />
da samsxverplo sulis mzrdelni, 112 ganadideben Semoqmeds da iswrafvian<br />
srulyofisaken qristeSi, roca mSoblobis keTilSobiluri funqciis<br />
112 Sdr� 1kor� 7, 5�<br />
357
358<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
ganxorcielebiT adamianursa da qristianul movaleobas asruleben� im<br />
meuRleTa Soris, vinc ase asrulebs RmrTisgan dakisrebul movaleobas, gansakuTrebiT<br />
aRsaniSnavi arian isini, vinc gonivruli erToblivi ganzraxviT<br />
didsulovnad ekideba STamomavlobis (maSinac, roca is sakmaod mravalricxovania)<br />
saTanado aRzrdas� 113<br />
magram qorwineba mxolod STamomavlobis gaCenisTvis ar aris dawesebuli:<br />
pirovnebaTa Soris uryevi kavSiris xasiaTi da STamomavlobis sikeTe<br />
moiTxovs, meuRleTa urTierTsiyvarulis saTanado gamoixatvas, ganviTarebasa<br />
da momwifebas� amitom maSinac, roca xSirad ase sasurveli Svilebi<br />
ara hyavT, qorwineba, rogorc mTeli cxovrebis kavSiri da erToba, inaxeba<br />
da inarCunebs Tavis Rirebulebasa da urRvevobas�<br />
51� (col-qmruli siyvaruli da adamianuri cxovrebisadmi pativiscema)�<br />
<strong>kreba</strong>m icis, rom dRes meuRleebs, cxovrebis garkveul garemoebaTa gamo,<br />
xeli eSleba col-qmruli cxovrebis harmoniul mowyobaSi; isini zogjer<br />
iseT pirobebSi SeiZleba imyofebodnen, roca SvilTa ricxvi – Tundac droebiT<br />
– ver moimatebs, xolo siyvarulSi erTgulebisa Tu cxovrebaSi sruli<br />
erTobis SenarCuneba sirTuleebTan aris dakavSirebuli� xSirad, roca<br />
meuRleTa intimuri cxovreba wydeba, erTgulebac SeiZleba safrTxis qveS<br />
dadges, xolo bavSvTa keTildReoba daknindes: am dros xifaTi emuqreba rogorc<br />
bavSvTa aRzrdas, aseve sulis simtkices, romelic Semdgomi STamomavlobis<br />
gaCenisTvis aris saWiro�<br />
arian iseTebic, visac gambedaoba hyofnis, rom am problemebis gadawyveta<br />
arapatiosani gziT scados da vinc mkvlelobis winaSec ki ukan ar ixevs�<br />
eklesia Segvaxsenebs, rom SeuZlebelia arsebobdes namdvili dapirispireba<br />
im saRmrTo kanonebs Soris, romlebic, erTis mxriv, sicocxlis gadacemas<br />
ukavSirdeba, xolo meores mxriv, WeSmariti col-qmruli siyvarulis Senaxvas<br />
gulisxmobs�<br />
RmerTma, cxovrebis ufalma, adamianebs SesaniSnavi samsaxuri miando,<br />
romelic cxovrebis SenarCunebisTvis aris gankuTvnili� adamianma is<br />
Rirseulad unda Seasrulos� amitom cxovrebas imTaviTve didi mzrunvelobiT<br />
unda movepyraT� aborti da bavSvis mkvleloba saSineli danaSaulia�<br />
seqsualoba, romelic adamians axasiaTebs, agreTve misi mSobelobiTi<br />
unari saocrad aRemateba imas, rac sicocxlis qveda safexurebze<br />
arsebobs� amitom Tavad col-qmruli cxovrebis aqtebi, romlebic WeSmariti<br />
adamianuri Rirsebis Sesabamisad sruldeba, did pativiscemas imsaxurebs�<br />
amdenad, roca laparakia col-qmruli siyvarulis Sesabamisobaze<br />
bavSvTa gaCenasTan, romelsac pasuxismgebloba ganapirobebs, maSin<br />
qcevis zneobrivi xasiaTi damokidebulia ara marto gulrwfel ganzraxvasa<br />
da motivebis Sefasebaze, aramed is unda ganisazRvros obieqturi<br />
kriteriumebiTac, pirovnebis bunebidan da misi qmedebebidan gamomdinare�<br />
es kriteriumebi inarCunebs meuRleTa urTierTgacemisa da adamianTa<br />
gaCenis mTel Sinaarss WeSmariti siyvarulis konteqstSi� xolo es SeuZlebelia,<br />
Tu col-qmruli patiosnebis Rirseba (virtus castitatis coniugalis)<br />
gulrwfelad ar aris daculi� eklesiis Svilebi, romlebic am principebs<br />
emyarebian, Sobadobis regulirebisas ver gahyvebian im gzas, romelsac<br />
moZRvroba saRmrTo kanonis ganmartebisas uaryofs� 114<br />
113 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, allocutio Tra le visite, 20 ian� 1958: AAS 50 (1958), p� 91�<br />
114 Sdr� PIUS XI, encycl� Casti Connubii: AAS 22 (1930), pp� 559-561; DENZ� 2239-2241 (3716-<br />
3718)� – PIUS X<strong>II</strong>, allocutio Conventui Unionis Italicae inter Obstetrices, 29 oct� 1951: AAS 43 (1951), pp�<br />
835-854� – PAULUS VI, allocutio ad Em�mos Patres Purpuratos, 23 iunii 1964: AAS 56 (1964), pp� 581-589�<br />
zogierTi sakiTxi, romlebic Semdgom ufro seriozul kvlevas saWiroebs, uzenaesi pontifeqsis<br />
gankargulebiT, gadaeca mosaxleobis, ojaxisa da Sobadobis Semswavlel komisias�
GAUDIUM ET SPES<br />
dae, yvelam icodes, rom adamianTa cxovreba da misi gagrZelebis movaleoba<br />
mxolod am saukuniT ar Semoifargleba, ar ganizomeba da ar moiazreba:<br />
is yovelTvis unda Seesabamoebodes adamianis maradiul daniSnulebas�<br />
52� (qorwineba da ojaxi yvelas sazrunavia)� ojaxi kacobriobis nayofieri<br />
ganviTarebis erTgvari skolaa� misi cxovrebisa da misiis srulad ganxorcielebisTvis<br />
aucilebelia meuRleTa keTilganwyobili erTsulovneba da<br />
Tanamoazreoba, iseve rogorc mSobelTa TanamSromloba SvilTa aRzrdaSi�<br />
mamis Tanadgoma (praesentia) didad uwyobs xels SvilTa Camoyalibebas� meores<br />
mxriv, aucilebelia pirobebis Seqmna dedis ojaxuri mzrunvelobisTvis, romelsac<br />
gansakuTrebiT axalgazrda bavSvebi saWiroeben, Tumca amiT ziani ar<br />
unda mieyenos qalis kanonier socialur ganviTarebas� bavSvebi ise unda aRizardon,<br />
rom roca gaizrdebian, sruli pasuxismgeblobis grZnobiT gahyvnen<br />
Tavis mowodebas, maT Soris religiurs, da ecadons airCion cxovrebis ise-<br />
Ti statusi, romelic saSualebas miscems, daqorwinebis Sedegad Tavisi ojaxi<br />
saTanado zneobriv, socialur da ekonomikur garemoSi aaSenon� mSobelTa<br />
an aRmzrdelTa movaleobaa, brZnuli rCeviT uxelmZRvanelon axalgazrdebs<br />
ojaxis SeqmnaSi� rCeva iseTi unda iyos, rom axalgazrdebma is xalisiT<br />
moisminon, ufrosebi ki unda eridon, rom axalgazrdebi pirdapiri Tu iribi<br />
zewoliT daqorwindnen an meuRle airCion�<br />
amgvarad, sazogadoebis saZirkvels warmoadgens ojaxi, romelSic sxvadasxva<br />
Taoba Sedis� isini erTmaneTs exmarebian ufro didi sibrZnis dauflebasa<br />
da cxovrebis sxva socialur moTxovnilebebTan pirovnebaTa uflebebis<br />
SeTanxmebaSi� amitom yvelam, vinc gavlenas axdens sazogadoebasa da socialur<br />
jgufebze, ufro qmediTad unda Seuwyos xeli qorwinebisa da ojaxis<br />
ganviTarebas� dae, samoqalaqo celisuflebam Tavis wmida movaleobad miiCnios<br />
maTi WeSmariti saxis Secnoba, mfarveloba da ganviTareba, sazogadoebrivi<br />
zneobriobis dacva da ojaxuri keTildReobisTvis zrunva� saWiroa<br />
mSobelTa uflebis dacva, romelic bavSvTa gaCenasa da ojaxis wiaRSi maT<br />
aRzrdas gulisxmobs� SorsmWvreteluri kanonmdeblobiTa da sxvadasxva<br />
iniciativiT mfarveloba da saTanado daxmareba unda gaewios maT, vinc saubedurod<br />
ojaxis qonebis bednierebas moklebulia�<br />
dae, qristes erTgulebma, romlebic awmyos fasi ician 115 da saukunos<br />
cvladi formebisgan ganasxvaveben, gulmodgined iRvawon qorwinebisa da<br />
ojaxis sasikeTod, rogorc sakuTari cxovrebis magaliTze, aseve keTili<br />
nebis adamianebTan SeTanxmebuli qmedebiT� ase, sirTuleebis gadalaxviT,<br />
isini daakmayofileben ojaxis moTxovnilebebs da uzrunvelyofen mas im<br />
upiratesobebiT, romlebic Tanamedrove epoqa gvTavazobs� am miznis miRwevas<br />
didad Seuwyobs xels erTgulTa qristianuli grZnoba, adamianTa swori<br />
zneobrivi cnobiereba, agreTve maTi sibrZne da gamocdileba, vinc saRmrTo<br />
disciplinebis specialistia (qui in sacris disciplinis versati sunt)�<br />
mecnierebebSi ganswavlulebs (kerZod, biologiaSi, medicinaSi, socialur<br />
mecnierebebSi, fsiqologiaSi) SeuZliaT didi samsaxuri gaswion<br />
qorwinebisa da ojaxis keTildReobisa da sindisis simSvidis sasargeblod,<br />
Tu erToblivi kvleviT Seecdebian, meti sizustiT gaaSuqon sxvadasxva garemoebebi,<br />
romlebic xels uwyobs adamianebSi Sobadobis wesier regulacias�<br />
mRvdelmsaxurTa saqmea, ojaxur sakiTxebSi saTanadod ganswavlis safuZvelze,<br />
sxvadasxva samRvdlo saSualebiT, saRmrTo sityvis qadagebiT,<br />
mas Semdeg, rac komisia Tavis movaleobas Seasrulebs, uzenaesi pontifeqsi dadgenilebas<br />
miiRebs� wmida <strong>kreba</strong> ar apirebs, uSualod gamoitanos konkretuli gadawyvetilebebi mocemuli<br />
saxiT arsebul moZRvrebasTan dakavSirebiT�<br />
115 Sdr� efes� 5, 16; kol� 4, 5�<br />
359
360<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
RmrTismsaxurebiTa da sxva sulieri daxmarebiT xeli Seuwyon meuRleTa<br />
mowodebas maT col-qmrul da ojaxur cxovrebaSi, keTilad da moTminebiT<br />
Zala miscen gaWirvebaSi da siyvaruliT anugeSon, raTa WeSmaritad gabrwyinebuli<br />
ojaxebi Camoyalibdes�<br />
sxvadasxva organizaciebi, gansakuTrebiT ojaxTa gaerTianebebi, cdilobs,<br />
moZRvrebiTa da saqmiT ganamtkicos axalgazrdebi da meuRleebi, gansakuTrebiT<br />
axladdaqorwinebulebi, da isini ojaxuri, sazogadoebrivi da<br />
samociqulo cxovrebisTvis aRzardos�<br />
da bolos, dae, Tavad meuRleebi, cxoveli RmrTis xatad Seqmnilni da<br />
WeSmaritad pirovnebaTa rigSi Camdgarni, iyvnen erTsulovanni, Tanamzraxvelni<br />
da urTierTsiwmideSi erTianni, 116 raTa mowodebis sixarulsa da<br />
msxerplSi misdion qristes, cxovrebis sawyiss, 117 da Tavisi erTguli siyvaruliT<br />
gaxdnen im saidumlo siyvarulis mowmeni, romelic ufalma samyaros<br />
sikvdiliTa da aRdgomiT gamoucxada� 118<br />
Tavi <strong>II</strong><br />
kulturuli progresisTvis xelSewyobis aucilebloba<br />
53� (Sesavali)� adamianis pirovnebis Taviseburebaa, rom mxolod kulturis<br />
meSveobiT, an bunebis sikeTeebisa da RirebulebaTa ganviTarebiT,<br />
SeuZlia amaRldes WeSmarit da srul adamianobamde� amitom yovelTvis,<br />
roca laparakia adamianur sicocxleze, igulisxmeba bunebisa da kulturis<br />
Zalian mWidro kavSiri�<br />
farTo gagebiT, sityva „kultura“ aRniSnavs yvelafers, riTic adamiani<br />
xvewavs da aviTarebs sulisa da sxeulis mravalferovan niWebs, cdilobs,<br />
mTeli samyaro SemecnebiTa da muSaobiT Tavis Zalauflebas dauqvemdebaros�<br />
zneTa da instituciaTa ganviTarebis safuZvelze adamiani ufro humanurs<br />
xdis socialur cxovrebas, rogorc ojaxSi, aseve mTel samoqalaqo<br />
sazogadoebaSi� saukuneTa manZilze is Tavis qmnilebebSi gamoxatavs, gadascems<br />
da inaxavs mraval sulier gamocdilebasa da miswrafebas, raTa isini<br />
mravali adamianis – metic: mTeli kacobriobis winsvlas moxmardes�<br />
aqedan gamomdinare, adamianuri kultura aucileblad gulisxmobs<br />
istoriul da socialur aspeqts, xolo sityva „kultura“ xSirad sociologiur<br />
da eTnologiur mniSvnelobasac ki iZens� am gagebiT laparakoben<br />
kulturaTa pluralizmze� gansxvavebas, romelic arsebobs<br />
saganTa moxmarebis wesSi, muSaobis organizaciasa da TviTgamoxatvaSi,<br />
religiur praqtikasa (colendi) da zneobriv aRzrdaSi, kanonmdeblobasa<br />
da samarTlebriv instituciebSi, mecnierebisa Tu xelovnebis dargTa<br />
ganviTarebasa da mSvenierebisadmi damokidebulebaSi, Sedegad mohyveba<br />
sazogadoebrivi cxovrebis sxvadasxa wesisa da cxovrebis Rirebuleba-<br />
Ta mimarT damokidebulebis gansxvavebuli formebis Camoyalibeba� ase,<br />
tradiciuli wes-Cveulebebidan iqmneba is memkvidreoba, romelic adamianTa<br />
ama Tu im sazogadoebis Taviseburi kuTvnilebaa� aseve yalibdeba<br />
gansazRvruli, istoriuli garemo, romelSic eqceva adamiani, romeli<br />
xalxis Tu epoqis warmomadgenelic ar unda iyos; aqedanve iZens is im Rirebulebebs,<br />
romlebic adamianuri da samoqalaqo kulturis gaviTarebas<br />
uwyobs xels�<br />
116 Sdr� Sacramentarium Gregorianum: PL 78, 262�<br />
117 Sdr� rom� 5, 15 da 18; 6, 5-11; gal� 2, 20�<br />
118 Sdr� efes� 5, 25-27�
qveTavi I<br />
kultura dRevandel samyaroSi<br />
GAUDIUM ET SPES<br />
54� (cxovrebis axali formebi)� dRevandeli adamianis cxovrebis pirobebi<br />
socialuri da kulturuli TvalsazrisiT Rrmad Seicvala, imdenad, rom SesaZlebelia<br />
laparaki kacobriobis istoriis axali epoqis Sesaxeb� 119 Sesabamisad,<br />
ixsneba axali gzebi kulturis srulyofisa da misi farTod gavrcelebisTvis�<br />
isini moamzada sabunebismetyvelo da humanitarul, agreTve sazogadoebriv<br />
mecnierebaTa mniSvnelovanma ganviTarebam, teqnikis zrdam, agreTve<br />
progresma im saSualebaTa gamomuSavebasa da sworad ganawilebaSi, romelTa<br />
gziT adamianebi erTmaneTTan urTierToben� maSasadame, Tanamedrove kultura<br />
Semdegi niSnebiT xasiaTdeba: e�w� „zusti mecnierebani“ maqsimalurad aviTarebs<br />
kritikuli msjelobis unars; fsiqologiis uaxlesi gamokvlevebi ufro<br />
Rrmad xsnis adamianur qmedebas; istoriuli disciplinebi didad uwyobs<br />
xels imas, rom sagnebi ganxilul iqnas maTi cvalebadobisa da evoluciis<br />
TvalsazrisiT; cxovrebis wes-Cveulebebi da zneni sul ufro erTgvarovani<br />
xdeba; industrializacia, urbanizacia da sxva mizezebi, romlebic cxovrebas<br />
ufro sazogadoebrivs xdis, qmnis kulturis axal formebs (maskulturas),<br />
romlidanac iSveba grZnobis, moqmedebisa da Tavisufali drois gamoyenebis<br />
axali formebi� amasTanave, sxvadasxva xalxebsa da sazogadoebis jgufebs Soris<br />
urTierTgacvlis zrda ufro farTod xsnis yvelasa da TiToeulis winaSe<br />
kulturis gansxvavebul formaTa saunjes� ase mzaddeba TandaTan adamianuri<br />
kulturis ufro universaluri forma� rac ufro ukeTesad icavs is gansxvavebul<br />
kulturaTa Taviseburebebs, miT ufro metad uwyobs xels kacobriobis<br />
erTianobas da miT ufro cxadad gamoxatavs mas�<br />
55� (adamiani – kulturis Semoqmedi)� nebismier jgufsa Tu qveyanaSi matulobs<br />
kacebisa da qalebis ricxvi, romlebic Tavis Tavs aRiqvamen Tavisi<br />
sazogadoebis kulturis xelovanad da Semqmnelad� mTels samyaroSi sul<br />
ufro izrdeba avtonomiisa da, imave dros, pasuxismgeblobis grZnoba, rac<br />
kacobriobis sulieri da zneobrivi simwifisTvis gansakuTrebiT mniSvnelovania�<br />
es kidev ufro cxadi gaxdeba, Tu mxedvelobaSi miviRebT samyaros<br />
gaerTianebasa da Cvens movaleobas, romelic WeSmaritebasa da samarTalSi<br />
ukeTesi samyaros Senebas gulisxmobs� amgvarad, Cven varT axali humanizmis<br />
gaCenis mowmeni, sadac adamians, upirveles yovlisa, gansazRvravs misi movaleoba<br />
Tavisi Zmebisa da istoriis winaSe�<br />
56� (sirTuleebi da movaleobebi)� gasakviri ar aris, rom am pirobebSi<br />
adamiani, romelic kulturis progresis mimarT Tavis movaleobas grZnobs,<br />
amaRlebuli imediT sazrdoobs� amasTanave, is mRelvarebiT Sehyurebs mraval<br />
winaaRmdegobas, romelic Tavad unda gadawyvitos�<br />
ra unda gakeTdes, rom kulturuli urTierTgacvlis zrdiT, romelmac<br />
sxvadasxva jgufi da qveyana WeSmarit da nayofier dialogamde unda miiyvanos,<br />
ar dairRvas sazogadoebaTa cxovreba, ar moispos winaparTa sibrZne,<br />
safrTxe ar Seeqmnas ama Tu im xalxis TavisTavadobas?<br />
rogor unda Seewyos xeli axali kulturis dinamizmsa da gavrcelebas da<br />
amasTan erTad ar gaqres cocxali erTguleba tradiciaTa memkvidreobis<br />
mimarT? es kiTxva gansakuTrebiT mwvaved iq ismis, sadac mecnierebis, xelovnebisa<br />
da teqnikis grandiozuli progresis Sedegad warmoqmnili kultura<br />
unda SeeTanxmos im sulier kulturas, romelic sazrdoobs sxvadasxva tradiciis<br />
Sesabamisi klasikuri memkvidreobiT�<br />
119 Sdr� am konstituciis Sesavali nawili (4-10)�<br />
361
362<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
rogor SeiZleba calkeul disciplinaTa aseTi swrafi da progresirebadi<br />
danawevreba SeeTanxmos maT sinTezs, agreTve adamianSi Wvretisa da<br />
gakvirvebis unaris SenarCunebas, rac sibrZnis winapiroba aris?<br />
ra unda gakeTdes, rom yvela adamiani samyaroSi kulturul sikeTeTa<br />
monawile iyos, roca rCeulTa kultura sul ufri amaRlebuli da rTuli<br />
xdeba?<br />
da bolos, rogor unda miviCnioT kanonierad avtonomia, romlis pretenziac<br />
aqvs kulturas, ise, rom wmida miwier humanizmad ar iqces da, miTumetes,<br />
religias ar daupirispirdes?<br />
am antinomiaTa SuagulSi dRes ise unda viTardebodes adamianuri kultura,<br />
rom man mTeli adamianuri pirovneba harmoniulad gazardos da daexmaros<br />
adamianebs im movaleobaTa SesrulebaSi, romliskenac yvelaa mowodebuli,<br />
upirveles yovlisa ki - qristes erTgulebi, Zmurad gaerTianebulni<br />
erT adamianur ojaxad�<br />
qveTavi <strong>II</strong><br />
zogierTi principi kulturis ganviTarebasTan dakavSirebiT<br />
57� (rwmena da kultura)� qristes erTgulebi, zeciuri qalaqisken msxemobaSi,<br />
zecisas unda eZiebdnen da zraxvidnen� 120 amis Sedegad ara Tu mcirdeba,<br />
aramed izrdeba maTi funqciis mniSvneloba, romlis mizania yvela adamianTan<br />
TanamSromloba da, amis safuZvelze, ufro humanuri samyaros aSeneba� swored<br />
qristianuli rwmenis saidumloeba maT gansakuTrebulad STaagonebs da xels<br />
uwyobs, rom es funqcia ufro gulmodgined Seasrulon da, rac mTavaria, gaSalon<br />
im saqmianobis sruli mniSvneloba, romlis wyalobiT adamianuri kultura<br />
mTlianad adamianis mowodebis gansakuTrebul nawils warmoadgens�<br />
roca adamiani Tavisi xeliT an teqnikuri saSualebebiT amuSavebs miwas,<br />
raTa man nayofi gamoiRos da mTeli adamianuri ojaxis Rirseul samkvidrod<br />
iqces, da roca adamiani Segnebulad iRebs monawileobas socialur jguf-<br />
Ta cxovrebaSi, maSin is asrulebs RmrTis ganzraxvas, dasabamSive gamocxadebuls,<br />
miwis dauflebasa 121 da qmnilebis srulyofasTan dakavSirebiT, da<br />
sakuTar Tavsac zrdis� amave dros, is icavs qristes did mcnebas, romlis<br />
Tanaxmad Tavi unda misce ZmaTa samsaxurod�<br />
garda amisa, roca adamiani swavlobs sxvadasxva disciplinas (filosofia,<br />
istoria da maTematikuri mecnierebani, bunebismetyveleba) da xelovnebas<br />
misdevs, mas maqsimalurad SeuZlia xelSewyoba imisTvis, rom adamianebis<br />
ojaxi avides WeSmaritebis, sikeTisa da mSvenierebis ufro amaRlebul gagebamde<br />
da sayovelTao Rirebulebis gansjamde, da amgvarad ufro naTlad<br />
gabrwyindes gansacvifrebeli sibrZniT, romelic saukuniTgan RmerTTan<br />
iyo, yvelafers masTan erTad awyobda, dedamiwis zurgze laRobda da Rmr-<br />
Tis SvilebTan yofniT xarobda� 122<br />
amiT adamianis suls, saganTa monobisgan ufro metad ganTavisuflebuls,<br />
ufro advilad SeuZlia amaRldes Semoqmedis Tayvaniscemasa da Wvretamde�<br />
metic: igi mzadaa, madlis zemoqmedebiT, RmrTis sityva Seicnos, romelic<br />
ganxorcielda, raTa yvela gamoexsna da Tavis TavSi Seekriba (in Se recapitulanda),<br />
Tumca ganxorcielebamdec igi ukve iyo samyaroSi, rogorc „naTeli<br />
WeSmariti, romeli gananaTlebs yovelsa kacsa“ (ioan� 1, 9)� 123<br />
120 Sdr� kol� 3, 1-2�<br />
121 Sdr� dab� 1, 28�<br />
122 Sdr� igav� 8, 30-31�<br />
123 Sdr� S� IRENAEUS, Adv. Haer� <strong>II</strong>I, 11, 8: SAGNARD, Sources chr., p� 200; Sdr� iqve, 16, 6: pp�<br />
290-292; 21, 10-22: pp� 370-372; 22, 3: p� 378, etc�
GAUDIUM ET SPES<br />
ra Tqma unda, dRevandel progress mecnierebisa da teqnikisa (Tavisi me-<br />
Todis gamo isini saganTa siRrmeebs ver swvdebian) SeuZlia xeli Seuwyos er-<br />
Tgvar fenomenalizmsa da agnosticizms� es xdeba maSin, roca am disciplinebis<br />
mier gamoyenebul kvlevis meTodebs umarTebulod mimarTaven rogorc<br />
mTeli WeSmaritebis kvlevis uzenaes wess� garda amisa, arsebobs saSiSroeba,<br />
rom adamians, romelic metismetad endoba dRevandel gamogonebebs, TviTkmarobis<br />
grZnoba daeufleba da igi kidev ufro didi simaRleebis dapyrobas<br />
aRar Seecdeba�<br />
da mainc, sulac ar aris aucilebeli, rom dRevandel kulturas Sedegad<br />
aseTi arasasurveli ram mohyves� amitom nu avyvebiT misi dadebiTi Rirebulebebis<br />
uaryofis cTunebas� am RirebulebaTa Soris aRsaniSnavia Semdegi:<br />
mecnierebaTa Seswavla da samecniero kvlevebSi WeSmaritebis mimarT uryevi<br />
erTguleba; teqnikur jgufebSi sxvebTan erTad erToblivi muSaobis aucilebloba;<br />
saerTaSoriso solidarobis grZnoba; swavlulTa sul ufro metad<br />
gacxovelebuli pasuxismgebloba adamianTa winaSe, maTTvis daxmarebis<br />
gawevisa da maTi dacvis mizniT; neba, mimarTuli yvelasTvis ufro xelsayreli<br />
cxovrebis pirobebis Sesaqmnelad, upirveles yovlisa ki maTTvis, vinc<br />
Tavis Tavze pasuxs ver agebs an kulturis siRatakis gamo itanjeba� yovelive<br />
es niSnavs erTgvar mzadebas saxarebis uwyebis misaRebad, romlis aRsruleba<br />
saRmrTo siyvaruliT SeiZleba: misi siyvaruliT, vinc movida, raTa<br />
samyaro ixsnas�<br />
58� (kavSirTa mravalsaxeoba qristes keTil uwyebasa da adamianur kulturas<br />
Soris)� gamoxsnis uwyebasa da adamianur kulturas Soris mravali<br />
kavSiri arsebobs� roca RmerTi, ganxorcielebul ZeSi srul gamoCenamde<br />
Tavis ers gamoecxadeboda, igi im kulturis Sesabamisad laparakobda, romelic<br />
sxvadasxva epoqis kuTvnilebaa�<br />
eklesiac, droTa msvlelobaSi sxvadasxva pirobebSi myofi, sargeblobda<br />
sxvadasxva kulturis monapovriT, raTa Tavis qadagebaSi qristes uwyeba<br />
yvela xalxisTvis miewodebina da ganemarta, gamoekvlia da Rrmad gaeazrebina,<br />
agreTve liturgiul msaxurebasa da erTgulTa mravalferovani sakrebulos<br />
cxovrebaSi is ukeT gamoexata�<br />
amave dros, eklesia, yvela droisa da qveynis xalxebTan mivlinebuli,<br />
ar aris sagangebod da urRvevad dakavSirebuli romelime rasasa Tu erTan,<br />
raime gansakuTrebuli tipis znesTan, an Zvelsa Tu axal CveulebasTan� igi<br />
Tavisi tradiciis erTguli aris da, imave dros, Tavisi misiis universalobas<br />
acnobierebs: mas sxvadasxva formis kulturebTan urTierTobaSi Sesvla<br />
SeuZlia, es ki orivesTvis sasargebloa: rogorc eklesiisTvis, aseve kulturebisTvis�<br />
qristes keTili uwyeba ganuwyvetliv ganaaxlebs dacemuli adamianis<br />
cxovrebasa da kulturas� is ebrZvis da Tavidan gvacilebs Secdomebsa da<br />
borotebas - codviT cTunebis mudmivi safrTxis Sedegs� is ganuxrelad ganwmeds<br />
da aRamaRlebs xalxTa znes� uzenaesi simdidriT, TiTqosda Signidan,<br />
is anayofierebs, ganamtkicebs, srulyofs da qristeSi aRadgens nebismieri<br />
erisa da nebismieri saukunis sulier mSvenebasa da niWs� 124 amgvarad, eklesia,<br />
Tavisi funqciis Sesrulebisas, 125 ukve TavisTavad aviTarebs da xels uwyobs<br />
adamianur da samoqalaqo kulturas� misi qmedeba, maT Soris liturgiuli,<br />
adamians Sinagani TavisuflebisTvis aRzrdis�<br />
124 Sdr� efes� 1, 10�<br />
125 Sdr� verba P<strong>II</strong> XI as R� P� M�-D� Roland-Gosselin: Semaines sociales de France, Versailles, 1936,<br />
pp� 461-462�<br />
363
364<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
59� (adamianuri kulturis formebis sxvadasxva sawyisebi)� zemoaRniSnuli<br />
mizezebis gamo, eklesia yvelas moagonebs, rom kultura unda ganvixiloT<br />
mTlianad pirovnebis srulyofasTan, sazogadoebisa da mTeli kacobriobis<br />
sikeTesTan mimarTebaSi� amitom suli ise unda aRizardos, rom ganviTardes<br />
gancvifrebis, Sinagani xedvis, Wvretisa da sakuTari Sexedulebis SemuSavebis<br />
unari, agreTve aRizardos religiuri, zneobrivi da socialuri grZnoba�<br />
kulturas, romelic uSualod gamomdinareobs adamianis gonismieri da<br />
socialuri xasiaTidan, ganuwyvetliv sWirdeba samarTliani Tavisufleba<br />
sakuTari ganviTarebisa da, kanonierebis farglebSi, damoukidebeli, saku-<br />
Tari principis Sesabamisi qmedebisaTvis� amitom kultura samarTlianad<br />
moiTxovs pativiscemas da sargeblobs erTgvari xeluxleblobiT, im pirobiT,<br />
rom SenarCunebulia pirovnebisa da sazogadoebis uflebebi, rogorc<br />
kerZo, aseve sayovelTao, saerTo sikeTis farglebSi�<br />
wmida <strong>kreba</strong> mogvagonebs imas, rac gvaswavla pirvelma <strong>vatikanis</strong> <strong>kreba</strong>m,<br />
da ganacxadebs, rom unda ganvasxvavoT „Semecnebis ori saxe“, anu Semecneba<br />
rwmeniT da Semecneba gansjiT� is agreTve ganacxadebs, rom eklesia, ra Tqma<br />
unda, ar krZalavs, rom „adamianis xelovnebam da kulturis dispiplinebma���<br />
Tavis sferoSi sakuTari pricipebi gamoiyenos da sakuTari meTodiT isargeblos�“<br />
amitom, „am samarTliani Tavisuflebis aRiarebiT,“ eklesia amtkicebs<br />
adamianuri kulturisa da, upirveles yovlisa, mecnierebaTa legitimur<br />
avtonomias� 126<br />
yovelive es moiTxovs imasac, rom adamians, zneobrivi normebisa da sazogado<br />
sargebelis dacvis pirobebSi, Tavisuflad SeeZlos WeSmaritebis<br />
Zieba, Tavisi Sexedulebis gamoxatva da gavrceleba� mas aseve unda SeeZlos,<br />
gahyves nebismieri saxis xelovnebis dargs da, saboloo jamSi, xeli miuwvdebodes<br />
sajaro movlenebis Sesaxeb WeSmarit informaciaze� 127<br />
rac Seexeba sajaro xelisuflebas, misi saqmea ara adamianuri kulturis<br />
formaTa Taviseburebis gansazRvra, aramed iseTi pirobebisa da daxmarebis<br />
uzrunvelyofa, romelic xels Seuwyobs kulturuli cxovrebis yvelas<br />
sasikeTod ganviTarebas, maT Soris ama Tu im qveynis umciresobebisTvis� 128<br />
amitom pirvel rigSi aucilebelia vizrunoT imisaTvis, rom kultura ar<br />
ascdes sakuTar mizans da ar iyos iZulebuli emsaxuros politikur da ekonomikur<br />
Zalebs�<br />
qveTavi <strong>II</strong>I<br />
qristianTa zogierTi aucilebeli movaleoba kulturasTan mimarTebaSi<br />
60� (kulturasTan ziarebis ufleba yvelas aqvs da es ufleba realurad<br />
unda ganxorcieldes)� axla aris imis SesaZlebloba, rom adamianTa umetesobam<br />
Tavis daaRwios ucodinarobis siduxWires� amitom Tanamedroevobis,<br />
upirveles yovlisa ki qristianebis yvelaze Sesaferisi amocanaa, gulmodgined<br />
imuSaon rogorc ekonomikur, aseve politikur sferoSi, erovnul da<br />
saerTaSoriso asparezze, raTa miRebul iqnas fundamenturi gadawyvetilebebi,<br />
romelTa safuZvelze sayovelTaod iqneba aRiarebuli da realurad<br />
ganxorcielebuli yvelas ufleba adamianur da samoqalaqo kulturaze,<br />
pirovnebis RirsebasTan SesabamisobaSi, yovelgvari rasobrivi, sqesobrivi,<br />
erovnuli da religiuri diskriminaciis gareSe, agreTve socialuri pozi-<br />
126 CONC� VAT� I, Const� dogm� De fide cath., cap� IV: DENZ� 1975, 1799 (3015, 3019)� – Cf� PIUS XI,<br />
encycl� Quadragesimo Anno: AAS 23 (1931), p� 190�<br />
127 IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris: AAS 55 (1963), p� 260�<br />
128 IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris: AAS 55 (1963), p� 283� – PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radioph�, 24<br />
dec� 1941: AAS 34 (1942), pp� 16-17�
GAUDIUM ET SPES<br />
ciis ganurCevlad� amitom yvela uzrunvelyofili unda iyos kulturuli<br />
RirebulebaTa sakmarisi odenobiT, upirveles yovlisa ki yvela unda iyos<br />
ziarebuli imas, rasac e�w� fundamenturi kultura warmoadgens, raTa werakiTxvis<br />
ucodinarobis gamo da sapasuxismgeblo qmediTobas moklebuli<br />
mravali adamiani ar moswydes saerTo sikeTeze mimarTul WeSmarit humanur<br />
TanamSromlobas�<br />
amgvarad, unda vecadoT, rom adamianebs, romlebsac saTanado monacemebi<br />
aqvT, SesaZlebloba hqondeT ufro maRali donis kvleva awarmoon, ise, rom<br />
maT sazogadoebaSi SeZlebisdagvarad is funqciebi, movaleobebi da samsaxuri<br />
itvirTon, romlebic maT niWsa da SeZenil gamocdilebas Seesabameba�<br />
129 ase SeZlebs nebismieri adamiani da nebismieri eris socialuri jgufi<br />
miaRwios Tavisi kulturuli cxovrebis srul ganviTarebas, Tavisi niWisa<br />
da tradiciebis Sesabamisad�<br />
saWiroa agreTve muSaoba imaze, rom yvelam gaacnobieros, rom aqvs ufleba<br />
eziaros kulturas, da, rom imave dros movalea, Tavad ganviTardes da<br />
sxvebs daexmaros� cxovrebisa da muSaobis pirobebi xSirad aferxebs adamian-<br />
Ta kulturul miswrafebebs da maTSi kulturisadmi midrekilebas asustebs�<br />
garkveuli mizezebis gamo es exeba glexebsa da muSebs, romlebsac muSaobis<br />
iseTi pirobebi unda SevuqmnaT, romlebic maT kulturas ki ar daaqveiTebs,<br />
aramed piriqiT, mas xels Seuwyobs� qalebi ukve muSaoben cxovrebis TiTqmis<br />
yvela sferoSi� amitom maT Tavisi roli sakuTari SesaZleblobis Sesabamisad<br />
srulad unda Seasrulon� yvelas amocana is iqneba, rom aRiaron qalebis<br />
specifiuri da aucilebeli monawileoba kulturul cxovrebaSi da mas xeli<br />
Seuwyon�<br />
61� (adamianis saerTo kulturaze mimarTuli ganaTleba)� dRes ufro Znelia,<br />
vidre es odesme yofila, Semecnebis sxvadasxva disciplinisa da xelovnebis<br />
sinTezSi moyvana� kulturis Semadgeneli elementebis simravlisa da<br />
mravalferovnebis zrdasTan erTad mcirdeba calkeuli adamianis unari,<br />
SeZlon maTi wvdoma da organulad erTmaneTTan dakavSireba� ase sul ufro<br />
da ufro qreba „universaluri adamianis“ saxe� da mainc, TiToeuli adamianis<br />
movaleobad kvlav rCeba mTeli adamianuri pirovnebis Sinaarsis SenarCuneba�<br />
am drois gansakuTrebiT mniSvnelovania gonebis, nebis, sindisisa da Zmobis<br />
Rirebulebebi� maTi safuZveli Semoqmed RmerTSi Zevs, xolo maTi gajansaReba<br />
(sanati) da amaRleba gansacvifreblad moxda qristeSi�<br />
aseTi aRzrdis, ase vTqvaT, deda da ZiZa, upirveles yovlisa, aris ojaxi,<br />
romelSic bavSvebi, siyvaruliT garemoculni, ufro advilad euflebian<br />
Rirebulebebis swor wess, xolo adamianuri kulturis gamocdili formebi<br />
TiTqosda bunebrivad gadaecema mozardi axalgazrdobis sulebs�<br />
dRevandeli sazogadoebebi iZleva aseTi ganaTlebis SesaZleblobas,<br />
upirveles yovlisa, wignebis gavrcelebis zrdisa da komunikaciis axali<br />
kulturuli da socialuri saSualebebis arsebobis safuZvelze, ramac SeiZleba<br />
xeli Seuwyos universaluri kulturis ganviTarebas� marTlac, samu-<br />
Sao dro bevrgan mcirdeba, amitom mraval adamians emqneba meti komfortis<br />
SesaZlebloba� sulis relaqsaciisa da gonebisa da sxeulis gajansaRebis<br />
mizniT dasveneba sworad unda iyos gamoyenebuli� amisTvis saWiroa Tavisufali<br />
saqmianoba da mecadineba, sxva qveynebSi mogzauroba (turizmi xvews gonebas,<br />
xolo adamianebi urTierTgacnobiT mdidrdebian), agreTve sportuli<br />
varjiSi da sanaxaobebi, rac xels uwyobs sulier wonasworobas, rogorc pirovnuls,<br />
aseve sazogadoebisas, agreTve emsaxureba Zmuri urTierTobebis<br />
damyarebas sxvadasxva mdgomareobis, erovnebisa Tu rasis adamianebs Soris�<br />
129 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris: AAS 55 (1963), p� 260�<br />
365
366<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
qristes erTgulebma unda iTanamSromlon, raTa kulturis movlenebi da<br />
koleqtiuruli RonisZiebebi, romlebsac Cvens droSi aqvs adgili, adamianuri<br />
da qristianuli suliT ganimsWvalos�<br />
magram yvela es upiratesoba ver uzrunvelyofs adamianis ganaTlebis<br />
srulyofil ganviTarebas, Tu ugulebelvyofT Zireul SekiTxvebs adamianis<br />
pirovnebisTvis kulturisa da mecnierebis mniSvnelobis Sesaxeb�<br />
62� (kulturasa da qristianobas Soris Tanxmoba)� eklesiam didad Seuwyo<br />
xeli kulturis progress� da mainc, gamocdileba aCvenebs, rom kulturasa<br />
da qristianobas Soris Tanxmobas xSirad garkveuli mizezebis gamo sirTuleebi<br />
axlavs�<br />
aucilebeli ar aris, rom am sirTuleebma sarwmunobriv cxovrebas ziani<br />
miayenos� piriqiT: maT SeiZleba gonebas ubiZgos rwmenis ufro zusti da Rrma<br />
gagebisaken� marTlac, mecnierebaTa dargSi, agreTve istoriisa da filosofiis<br />
sferoSi warmoebulma ukanasknelma gamokvlevebma da aRmoCenebma axali<br />
SekiTxvebi dabada, romlebic cxovrebisTvisac mniSvnelovan daskvnebs<br />
Seicavs da Teologebisganac axal kvlevas moiTxovs� garda amisa, Teologebis<br />
amocanaa, sakuTriv Teologiuri mecnierebis meTodebisa da moTxovnilebebis<br />
dacviT, mudam eZion ufro farTo saSualebebi imisaTvis, rom Tanamedroveni<br />
moZRvrebas aziaron; radgan erTia rwmenis saunje (depositum) anu<br />
WeSmaritebani, da sxva aris is saSualebebi, romlebic maT gamoxatavs, Tumca<br />
mniSvneloba da Sinaarsi erTi da igive unda iyos� 130 samRvdlo saqmianobaSi<br />
(in cura pastorali) saTanadod unda iyos aRiarebuli da gamoyenebuli ara marto<br />
Teologiuri safuZvlebi, aramed saero mecnierebaTa aRmoCenebic, upirveles<br />
yovlisa, fsiqologiisa da sociologiis, raTa erTgulnic ufro wminda<br />
da mowiful sarwmunoebriv cxovrebas daadgnen�<br />
Taviseburad literaturasa da xelovnebas didi mniSvneloba aqvs eklesiis<br />
cxovrebisTvis� isini xom cdiloben Caswvdnen adamianis arss, mis<br />
problemebsa da mis gamocdilebas rogorc sakuTari Tavis, aseve samyaros<br />
Semecnebisa da srulqmnis saqmeSi; iRwvian imisTvis, rom cxadi gaxadon<br />
misi adgili istoriasa da samyaroSi, naTeli mohfinon adamianTa<br />
siRatakesa da sixaruls, moTxovnilebebsa da SesaZleblobebs, dasaxon<br />
adamianis ukeTesi momavali� amgvarad, maT ZaluZs aRamaRlon adamianis<br />
cxovreba, romelsac, droisa da adgilis Sesabamisad, sxvdasxva formaTa<br />
saSualebiT warmoaCenen�<br />
amitom unda vecadoT, rom xelovnebis muSakebma igrZnon, rom eklesia<br />
maT saqmianobas aRiarebs� dae, maT saTanado Tavisufleba gaaCndeT da ufro<br />
advilad daamyaron kavSiri qristianul sakrebulosTan� dae, eklesiam scnos<br />
xelovnebis axali formebi, romlebic Seefereba Cvens TanamedroveT, erTa<br />
da qveyanaTa Taviseburebis Sesabamisad� dae, isinic miRebul iqnan taZarSi,<br />
Tu maTi gamoxatvis forma, ewyoba da Seesabameba liturgiis moTxovnilebebis<br />
da, maTTan Sewyobili, gonebas RmrTisken mimarTavs� 131<br />
ase ukeT gancxaddeba RmrTis cneba (notitia Dei) da adamianTa gonebisTvis<br />
ufro gasagebi xdeba saxarebis qadageba: is maTi arsebobis organul nawilad<br />
gamoiyureba�<br />
dae, erTgulebma sxva TanamedroveebTan erTadac ufro mWidro urTier-<br />
TobaSi icxovron da Seecadon, srulyofilad swvdnen maTi azrovnebisa da<br />
grZnobis saxeebs, kulturis meSveobiT gamoxatuls� dae, Seurwyan axal mec-<br />
130 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, Oratio, warmoTqmuli 1962 wlis 11 oqtombers, krebis gaxsnisas:<br />
AAS 54 (1962), p� 792�<br />
131 Sdr� CONST� de sacra Liturgia, n� 123� – PAULUS VI, discorso agli artisti romani, 7 maii 1964:<br />
AAS 56 (1964), pp� 439-442�
GAUDIUM ET SPES<br />
nierebaTa da moZRvrebaTa, agreTve axal gamogonebaTa codna qristianul<br />
zneebsa da qristianuli moZRvrebis swavlebas, raTa maTTan religiuri cxovreba<br />
(cultus) da sulis siwrfele mecnierebaTa codnasa da teqnikis yoveldRiur<br />
winsvlasTan erTad viTardebodes� ase SeZleben isini yvela movlenis<br />
namdvilad qristianuli gagebiT Sefasebasa da interpretacias�<br />
vinc saRmrTismetyvelo disciplinebs seminariebsa da universiteteb-<br />
Si misdevs, unda ecados, erToblivi ZalebiTa da azrTa urTierTgacvlis<br />
safuZvelze iTanamSromlos mecnierebis sxva dargebSi gamorCeul adamianebTan�<br />
amasTanave, Teologiuri kvlevis mizania, Rrmad Caswvdes gamocxadebul<br />
WeSmaritebas da ar ugulebelyos Tavis drosTan kavSiri, rac sxvadasxva<br />
disciplinaSi ganswavlul adamians rwmenis ufro srulyofilad wvdomas<br />
gauadvilebs� es saerTo saqme didad Seuwyobs xels iseT RmrTismsaxurTa<br />
Camoyalibebas, romlebic SeZleben RmrTis, adamianisa da samyaros Sesaxeb<br />
eklesiis moZRvreba ufro Tanamedroved ganmarton, ise, rom Tanamedrovenic<br />
ufro xalisiT mousmenen� 132 metic: sasurvelia, rom bevrma saero pirmac<br />
sasuliero disciplinebSi saTanado ganaTleba miiRos, maTgan zogierTic<br />
am saqmes profesiulad moekidos da metad ganaviTaros� xolo imisTvis, rom<br />
maT Tavisi funqciis Sesruleba SeZlon, unda vaRiaroT, rom erTgulebs,<br />
rogorc klerikebs, aseve saeroebs, samarTlianad aqvT kvlevisa da Ziebis<br />
Tavisufleba, agreTve SesaZlebloba Tavmdablurad da Tamamad gamoxaton<br />
is, rac maT ician� 133<br />
Tavi <strong>II</strong>I<br />
ekonomikur-socialuri cxovreba<br />
63� (ekonomikuri cxovrebis zogierTi aspeqti)� ekonomikur-socialur<br />
cxovrebaSic pativi unda eces da xeli Seewyos adamianis pirovnebis Rirsebas<br />
da mTlianobaSi mis mowodebas, agreTve mTeli sazogadoebis sikeTes�<br />
adamiani xom mTeli ekonomikur-socialuri cxovrebis avtori, centri da<br />
mizani aris�<br />
dRevandel ekonomikaSi, iseve rogorc socialuri cxovrebis sxva sferoebSi,<br />
aRiniSneba bunebaze adamianis dominirebis zrda, ufro mWidro da<br />
intensiuri urTierTobebi da urTierTdamokidebuleba moqalaqeebs, jgufebsa<br />
da xalxebs Soris, agreTve politikuri Zalauflebis ufro xSirad<br />
Careva� amave dros, progresma warmoebis sferoSi, agreTve produqciisa da<br />
momsaxurebis urTierTgacvlaSi, ekonomika aqcia saTanado iaraRad imisa-<br />
Tvis, rom dakmayofildes adamianTa ojaxis mzardi moTxovnilebebi�<br />
da mainc, sakmarisad bevri mizezi gvaqvs SeSfoTebisTvis� mravali adamiani,<br />
gansakuTrebiT ekonomikurad ganviTarebul regionebSi, TiTqos ekonomikis<br />
mier arian damonebuli, ise rom TiTqmis mTeli maTi piradi da socialuri<br />
cxovreba erTgvari ekonomizmis suliT aris gamsWvaluli� es exeba im<br />
qveynebs, romlebic koleqtivistur ekonomikas mfarvelobs da exeba sxvebsac�<br />
swored im momentSi, roca ekonomikuri cxovrebis zrda, misi racionalurad<br />
da humanurad warmarTvisa da koordinaciis pirobebSi, SeZlebda socialuri<br />
uTanasworobebis Semcirebas, mas, piriqiT, xSirad maTi gamwvaveba<br />
mosdevs, rac aqa-iq gadaizrdeba uZlurTa socialur pirobaTa gauaresebasa<br />
da RatakTa ugulebelyofaSi� dRemde Zalian bevri adamiani moklebulia<br />
aucileblobis sagnebs, maSin roca sxvebi (maT Soris naklebad ganviTarebul<br />
regionebSic) mdidrulad cxovroben da qonebas flangaven� simdidre da<br />
siRatake Tanaarsebobs� roca cotas aqvs gadawyvetilebis miRebis Tavisu-<br />
132 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de institutione sacerdotali et de educatione christiana.<br />
133 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 37�<br />
367
368<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
fleba, bevri TiTqmis saerTod moklebulia SesaZleblobas, sakuTari iniciativiTa<br />
da pasuxismgeblobiT imoqmedos, da xSirad cxovrebisa da muSaobis<br />
iseT pirobebSi xvdeba, romelic adamianis pirovnebis sakadrisi ar aris�<br />
ekonomikuri da socialuri wonasworobis msgavsi darRvevebi gvxdeba<br />
soflis meurneobis, industriisa da momsaxurebis sferoebSi, agreTve erTi<br />
da igive qveynis sxvadasxva regionSi� ekonomikurad ganviTarebul qveynebsa<br />
da danarCen qveynebs Soris sul ufro Zlieri dapirispireba vlindeba, romelsac<br />
SeuZlia, safrTxis winaSe daayenos msoflio mSvidoba�<br />
Cveni Tanamedroveni sul ufro da ufro cocxlad acnobiereben am uTanasworobebs�<br />
isini Rrmad darwunebulni arian, rom ufro farTo teqnikur<br />
da ekonomikur SesaZleblobebs, romlebic dRevandel samyros axasiaTebs,<br />
SeuZlia am savalalo viTarebis gamosworeba, da es kidec unda moxdes� magram<br />
amisTvis mravali reformaciaa saWiro ekonomikur-socialur cxovrebaSi;<br />
garda amisa, yvelas cnobiereba da Cveva unda Seicvalos� amisTvis eklesia<br />
saukuneTa ganmavlobaSi saxarebis Suqze amuSavebda (exaravit) da acxadebda<br />
(gansakuTrebiT ukanasknel dros) samarTlisa da Tanasworobis principebs,<br />
romlebsac saRi azri moiTxovs, rogorc kerZo Tu sazogadoebrivi, aseve<br />
saerTaSoriso cxovrebisTvis� wmida <strong>kreba</strong> ganizraxavs, ganamtkicos es pricipebi<br />
Cveni drois garemoebaTa Sesabamisad da zogierTi miTiTeba mogvces,<br />
upirveles yovlisa, ekonomikuri progresis moTxovnilebaTa gaTvaliswinebiT�<br />
134<br />
qveTavi I<br />
ekonomikuri progresi<br />
64� (ekonomikuri progresi adamianis samsaxurSi)� dRes ufro metad, vidre<br />
uwin, mosaxleobis matebasTan dakavSirebiT da kacobriobis mzardi moTxovnilebebis<br />
dasakmayofileblad, samarTlianad cdiloben gazardon sosoflo-sameurneo<br />
da industriuli produqcia, agreTve momsaxurebis sfero�<br />
amitom xeli unda Seewyos teqnikur progress, novaciis suls, SemoqmedebiT<br />
wamowyebasa da winsvlisken miswrafebas, warmoebis saTanado meTodis Semu-<br />
Savebas, agreTve maT mcdelobas, vinc warmoebis sferoSi monawileobs: erTi<br />
sityviT, yvelafers, rac am progress emsaxureba� aseTi warmoebis ZiriTadi<br />
mizani aris ara ubralod warmoebis zrda, ara mogeba an Zalaufleba, aramed<br />
adamianisTvis samsaxuris gaweva, adamianisaTvis mTlianobaSi� gasaTvaliswinebelia<br />
rogorc misi materialuri saWiroebani, aseve misi cxovrebis<br />
inteleqtualuri, zneobrivi, sulieri da religiuri moTxovnilebebi� es<br />
exeba yvela adamians da adamianTa yvela jgufs, nebismieri rasisa Tu nebismieri<br />
qveynis warmomadgenels� amitom ekonomikuri saqmianoba unda warmoebdes<br />
Sesabamisi meTodebisa da kanonebis Tanaxmad, zneobrivi kanonebis<br />
farglebSi, 135 raTa aRsruldes adamianis mimarT RmrTis ganzraxva� 136<br />
65� (ekonomikuri progresi adamianis zedamxedvelobiT)� ekonomikuri<br />
progresi adamianis zedamxedvelobiT unda warimarTos� is ar unda iqnas<br />
mindobili im gadawyvetilebebs, romlebsac iReben mcirericxovani adamianebi,<br />
ekonomikurad gansakuTrebiT Zlieri jgufebi, an mxolod politikuri<br />
sazogadoeba, an yvelaze mZlavri qveynebi� piriqiT: saWiroa, rom ekonomiku-<br />
134 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, nuntius 23 martii 1952: AAS 44 (1952), p� 273� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, allocutio ad<br />
A�C�L�I�, 1 maii 1959: AAS 51 (1959), p� 358�<br />
135 Sdr� PIUS XI, encycl� Quadragesimo ammo: AAS 23 (1931), pp� 190 ss� – PIUS X<strong>II</strong>, nuntius, 23<br />
martii 1952: AAS 44 (1952), pp� 276 ss� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra: AAS 53 (1961), p� 450<br />
– CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Instrumentis communicationis socialis, n� 6�<br />
136 Sdr� maT� 16, 26; luk� 16, 1-31; kol� 3, 17�
GAUDIUM ET SPES<br />
ri progresis warmarTvaSi nebismier doneze rac SeiZleba metma adamianma<br />
miiRos aqtiuri monawileoba, xolo iq, sadac saqme saerTaSoriso urTier-<br />
Tobebs exeba, am saqmeSi yvela qveyana unda CaerTos� aseve aucilebelia, rom<br />
calkeul adamianTa da Tavisufal gaerTianebaTa spontanuri saqmianoba<br />
koordinirebuli iyos sajaro xelisuflebis wamowyebebTan, mas saTanadod<br />
esadagebodes da Seesabamebodes�<br />
ganviTareba ar unda davtovoT mxolod calkeul pirTa an mxolod sajaro<br />
xelisuflebis ekonomikuri saqmianobis mdinarebis (zogjer meqanikuris)<br />
amara� saWiroa im moZRvrebaTa Secdomebis gamovlena, romlebic cru Tavisuflebis<br />
saxeliT aucilebel gardaqmnebs ewinaaRmdegeba, iseve rogorc<br />
isini, romlebic calkeul pirTa da jgufTa Zireul uflebebs warmoebis koleqtiur<br />
organizacias uqvemdebarebs� 137<br />
garda amisa, moqalaqeebs unda axsovdeT, rom maTi ufleba da movaleobaa<br />
(romelic samoqalaqo xelisuflebamac unda scnos), SeZlebisdagvarad xeli<br />
Seuwyon Tavisi sazogadoebis WeSmarit progress� upirveles yovlisa, ekonomikurad<br />
CamorCenil regionebSi, sadac yvela saSualeba saswrafod unda<br />
iqnes gamoyenebuli, sazogado keTildReobas gansakuTrebiT isini emuqrebian,<br />
vinc Tavis unayofo qonebas malavs an -migraciis pirovnuli uflebis<br />
arsebobis pirobebSi - sazogadoebas misTvis aucilebel materialur Tu sulier<br />
daxmarebas ar uwevs�<br />
66� (gansakuTrebiT didi socialur-ekonomikuri gansxvavebebis moxsna)�<br />
samarTlianobisa da Tanasworobis moTxovnilebebis dasakmayofileblad,<br />
saWiroa gulmodgined vecadoT, pirovnebaTa uflebebisa da TiToeuli erisTvis<br />
damaxasiaTebeli saxis SenarCunebiT, rac SeiZleba swrafad movxsnaT<br />
gansakuTrebiT didi ekonomikuri uTanasworobebi� isini dakavSirebulia individualur<br />
da socialur uTanasworobebTan, romlebic dResac arsebobs<br />
da xSir SemTxvevaSi matulobs kidec� amasTanave, bevr regionSi, soflis<br />
meurneobisTvis damaxasiaTebeli sirTuleebis gaTvaliswinebiT, romlebic<br />
warmoebasa da gayidvas Tan sdevs, daxmareba unda gaewios glexebs, raTa<br />
produqcia gaizardos da gaiyidos, ganxorcieldes aucilebeli gardaqmnebi<br />
da ganaxlebebi, miRebul iqnas saTanado Semosavali, raTa glexebi ar<br />
darCnen dabali rangis moqalaqeTa rigSi, rogorc es xSirad xdeba xolme�<br />
Tavis mxriv, soflis meurneobis muSakebi, gansakuTrebiT axalgazrdebi,<br />
yovelmxriv unda Seecadon, srulyon Tavisi profesiuli gamocdileba, ris<br />
gareSec soflis meurneobis winsvla SeuZlebelia� 138<br />
samarTlianoba da Tanasworoba moiTxovs, rom mobiluroba, romelic<br />
aucilebelia ekonomikis progresisaTvis, ise warimarTos, rom calkeuli<br />
adamianebisa da maTi ojaxebis cxovreba ar iyos aramdgradi da daucveli�<br />
rac Seexeba im muSakebs, romlebic sxva regionidan warmodgebian da erisa<br />
Tu qveynis ekonomikur winsvlas Tavisi muSaobiT xels uwyoben, aq uTuod<br />
Tavidan unda iqnas acilebuli yovelgvari diskriminacia, romelic<br />
anazRaurebisa Tu muSaobis pirobebs exeba� garda amisa, yvela, upirveles<br />
yovlisa ki sajaro xelisuflebis warmomadgenlebi, unda aRiqvamdnen maT<br />
ara ubralod warmoebis iaraRad, aramed pirovnebebad: isini mSromelebs<br />
unda exmarebodnen, raTa maT SesaZlebloba hqondeT, ojaxic Tavis gverdiT<br />
hyavdeT da Sesaferisi sacxovrebeli pirobebi hqondeT� amasTanave,<br />
137 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Libertas praestantissimum, 20 iunii 2888: ASS 20 (1887-1888), pp� 597<br />
ss� – PIUS XI, encycl� Quadragesimo anno: AAS 23 (1931), p� 191 ss� – misive, Divini Redemptoris: AAS 29<br />
(1937), pp� 65 ss� – PIUS X<strong>II</strong>, nuntius natalicus 1941: AAS 34 (942), pp� 10 ss� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater<br />
et Magistra: AAS 53 (1961), pp� 401-464�<br />
138 soflis meurneobis problemaTa Sesaxeb ix� upirveles yovlisa IOANNES XX<strong>II</strong>I,<br />
encycl� Mater et Magistra: AAS 53 (1961), pp� 341 ss�<br />
369
370<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
xeli unda Seewyos maT integracias mimRebi erisa Tu qveynis socialur<br />
cxovrebaSi� amasTanave, saWiroa, rom samuSao adgilebi SeZlebisdagvarad<br />
maTive regionebSi Seiqmnas�<br />
ekonomikis sferoSi, romelic dRes cvlilebebs ganicdis (aseTia industriuli<br />
sazogadoebis axali formebi, sadac, magaliTad, viTardeba avtomatizacia),<br />
aucilebelia yuradReba mieqces imas, rom TiToeuls hqondes sakmarisi<br />
da Sesaferisi samuSao, agreTve saTanado teqnikuri da profesiuli<br />
ganaTlebis miRebis SesaZlebloba� amasTanave, saWiroa adamianis arsebobisa<br />
da Rirsebis uzrunvelyofa, upirveles yovlisa ki maTi, vinc avadmyofobisa<br />
Tu asakis gamo gansakuTrebul sirTuleebs ganicdis�<br />
qveTavi <strong>II</strong><br />
mTeli ekonomikur-socialuri cxovrebis warmmarTveli principebi<br />
67� (samuSao da samuSao pirobebi, dasveneba)� adamianTa samuSao, romelic<br />
dovlaTis warmoebasa da gacvlaSi, agreTve ekonomikuri samsaxuris gaweva-<br />
Si xorcieldeba, ekonomikuri cxovrebis sxva elementebs aRemateba, radgan<br />
maT aqvT mniSvneloba mxolod rogorc samuSao iaraRebs�<br />
marTlac, es samuSao, sakuTari iniciativiTa Tu sxvisi xelmZRvanelobiT<br />
Sesrulebuli, uSualod pirovnebidan momdinareobs, romelic bunebas<br />
erTgvarad Tavis daRs asvams da mas Tavis nebas uqvemdebarebs� Tavisi mu-<br />
SaobiT adamiani Cveulebriv Tavis Tavsa da Tavisianebs inaxavs, ukavSirdeba<br />
da emsaxureba Tavis Zmebs; mas SeuZlia WeSmariti siyvarulis gamovlena da<br />
saRmrTo Semoqmedebis srulyofisaTvis xelSewyoba� metic: migvaCnia, rom<br />
RmrTisadmi miZRvnili samsaxuriT adamiani eziareba ieso qristes gamomsyidvel<br />
saqmes, romelmac muSaobas uzenaesi Rirseba mianiWa, roca nazareTSi<br />
sakuTari xelebiT iSroma� aqedan gamomdinareobs ori ram: yoveli adamianis<br />
movaleobaa, imuSaos keTilsindisierad da, imave dros, yvelas aqvs muSaobis<br />
ufleba� xolo sazogadoebis saqmea, garemoebaTa gaTvaliswinebiT, Tavis<br />
mxriv, daexmaros moqalaqeebs, raTa maT damakmayofilebeli samuSaos mopoveba<br />
SeZlon� da bolos, samuSao ise unda iyos anazRaurebuli, rom adamianebs<br />
SesaZlebloba hqondeT, Rirseulad warmarTon Tavisi da Tavisianebis<br />
materialuri, socialuri, kulturuli da sulieri cxovreba, TiToeulis<br />
movaleobisa da produqtiulobis, warmoebis pirobebisa da sazogado keTildReobis<br />
gaTvaliswinebiT� 139<br />
ekonomikuri moRvaweoba ZiriTadad warmoiqmneba adamianTa erToblivi<br />
muSaobis Sedegad� amitom usamarTloa da arahumanuria misi ise mowyoba da<br />
warmarTva, rom romelime mSromeli dazaraldes� magram Cvens droSic xSirad<br />
xdeba, rom mSromelebi sakuTari namuSevris msaxurebad iqcevian� amas<br />
e�w� ekonomikuri kanonebi araviTar SemTxvevaSi ar amarTlebs� amitom nayofieri<br />
muSaobis mTeli procesi unda esadagebodes pirovnebis moTxovnilebebsa<br />
da misi cxovrebis wess, upirveles yovlisa mis ojaxur cxovrebas (rac<br />
yvelaze metad dedebs exeba); yovelTvis unda iyos gaTvaliswinebuli sqesi<br />
da asaki� garda amisa, mSromelebs unda mieces SesaZlebloba, Tavisi samu-<br />
Saos meSveobiT ganaviTaron Tavisi unar-Cvevebi da Tavisi pirovneba� yvela<br />
unda cdilobdes, Tavisi saqme pasuxismgeblobiT akeTos, magram imave dros,<br />
maT unda hqondeT sakmarisi dro dasvenebisa da moclisTvis, agreTve oja-<br />
139 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Rerum Novarum: ASS 23 (1890-91), pp� 649, 662� – PIUS XI, encycl�<br />
Quadragesimo anno: AAS 23 (1931), pp� 200-201� – misive, encycl� Divini Redemptoris: AAS 29 (1937), p� 92�<br />
– PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radioph� in pervigilio Natalis Domini 1942: AAS 35 (1943), p� 20� – misive, allocutio 13<br />
iunii 1943: AAS 35 (1943), p� 172� – misive, nuntius radioph� operrariis Hispaniae datus, 11 martii 1951: AAS<br />
43 (1951), p� 215� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater er Magistra: AAS 53 (1961), p� 419�
GAUDIUM ET SPES<br />
xuri, kulturuli, sazogadoebrivi da religiuri cxovrebisTvis� garda<br />
amisa, maT unda hqondeT saSualeba, Tavisuflad warmarTon Tavisi Zalebi<br />
da potencia, Tu isini moklebulni arian profesiul saqmeSi maTi gamovlenis<br />
SesaZleblobas�<br />
68� (monawileoba wamowyebebsa da saerTo ekonomikis organizaciaSi� SromiTi<br />
konfliqtebi)� ekonomikur warmoebaSi erTiandebian pirovnebebi, anu<br />
Tavisufali da avtonomiuri adamianebi, RmrTis xatad Seqmnilni� amitom<br />
saWiroa yoveli maTganis movaleobebis gaTvaliswineba (igulisxmeba rogorc<br />
mesakuTreni, aseve is, vinc samuSaos iZleva, rogorc xelmZRvanelebi,<br />
aseve aRmasrulebeli muSakebi) da marTvis saqmeSi erTianobis SenarCuneba�<br />
amis safuZvelze yvelas saSualeba unda mieces, aqtiuri monawileoba miiRos<br />
warmoebis marTvaSi (curatione), 140 saTanado wesebis Sesabamisad� ekonomikuri<br />
da socialuri pirobebis Sesaxeb gadawyvetilebis miReba xSirad xdeba ara<br />
Tavad warmoebaSi, aramed ufro maRali rangis instituciebis mier, romlebzec<br />
damokidebulia mSromelebisa da maTi Svilebis momavali bedi� amitom<br />
maT monawileoba unda miiRon dadgenilebebis gamotanaSi, an uSualod, an<br />
Tavisuflad arCeuli delegatebis meSveobiT�<br />
pirovnebis ZiriTad uflebebs unda mivakuTvnoT mSromelTa ufleba, Tavisuflad<br />
daarson gaerTianebebi, romlebic SeZleben maT adekvaturad warmodgenas<br />
da xels Seuwyoben ekonomikuri cxovrebis swori gziT warmarTvas�<br />
amave rigs miekuTvneba mSromelTa ufleba, Tavisuflad miiRon monawileoba<br />
am gaerTianebaTa moRvaweobaSi, yovelgvari represiebis safrTxis gareSe,<br />
romelic maT amis gamo SeiZleba SeemTxvaT� amgvarad mowesrigebuli<br />
monawileobis meSveobiT, romelic Serwymulia ekonomikuri da socialuri<br />
ganaTlebis progresTan, adamianebs sul ufro metad eqnebaT gacnobierebuli<br />
sakuTari movaleoba Tu valdebuleba� amis Sedegad isini igrZnoben, rom<br />
Tavad monawileoben, sakuTari SesaZleblobebisa da unarebis Sesabamisad,<br />
mTeli ekonomikuri da socialuri progresisa da saerTo keTildReobis mi-<br />
Rwevis saqmeSi�<br />
roca warmoiqmneba ekonomikur-socialuri konfliqtebi, unda vecadoT,<br />
maT mSvidobian gadawyvetas mivaRwioT� upirveles yovlisa, yovelTvis unda<br />
mivmarToT mxareTa Soris gulrwfel dialogs� da mainc, dRevandel pirobebSic<br />
gaficva SeiZleba iyos aucilebeli saSualeba (Tundac ukiduresi),<br />
romelsac mimarTaven sakuTari uflebebis dasacavad da mSromelTa samar-<br />
Tliani moTxovnilebebis Sesasruleblad� Tumca, rac SeiZleba swrafad<br />
unda gamoinaxos gzebi, raTa ganaxldes molaparakebebi da dialogi, raTa<br />
Serigeba moxdes�<br />
69� (miwieri simdidre yovel adamians aris ekuTvnis)� miwa da yvelaferi,<br />
rasac is Seicavs, RmrTis mier adamianisa da erTa sargeblobisTvis aris<br />
gankuTvnili� Sesabamisad, warmoebuli simdidre yvelas unda miuvides, rasac<br />
samarTali xelmZRvanelobs, romelsac gverdSi siyvaruli udgas� 141 rogoric<br />
ar unda iyos sakuTrebis formebi (erTa kanonier instituciebTan<br />
maTi SesabamisobaSi moyvana garemoebaTa sxvadasxvaobisa da cvlilebis Tanaxmad<br />
xdeba), yovelTvis unda gvaxsovdes, rom simdidre yvelasTvis aris<br />
gankuTvnili� amitom adamiani, romelic am simdidriT sargeblobs, unda ac-<br />
140 DSdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra: AAS 53 (1961), pp� 408, 424, 427; gamoTqma<br />
“marTvaSi” (in curatione) aRebulia laTinuri teqstidan: encycl� Quadragesimo anno: AAS 23<br />
(1931), p� 199� – sakiTxis evoluciis aspeqtSi Sdr� agreTve: PIUS X<strong>II</strong>, allocutio 3 iunii 1950: AAS 42<br />
(1950), pp� 485-488� – PAULUS VI, allocutio 8 iunii 1964: AAS 56 (1964), pp� 574-579�<br />
141 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Sertum laetitiae: AAS 31 (1931), p� 642� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, allocutio consistorialis:<br />
AAS 52 (1960), pp� 5-11� – misive, encycl� Mater et Magistra: AAS 53 (1961), p� 411�<br />
371
372<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
nobieredbes, rom nivTebi, romlebsac is kanonierad flobs, ara marto misi<br />
sakuTrebaa, aramed sazogadoc aris, rac imas niSnavs, rom maT SeuZlia sargeblobis<br />
motana ara marto misTvis, aramed sxvebisTvisac� 142 amasTanave, yvelas<br />
aqvs ufleba hqondes TavisTvis da Tavisi ojaxisTvis simdidris sakmariso<br />
odenoba� ase fiqrobdnen eklesiis mamebi da moZRvarni: maT miaCndaT, rom<br />
adamianebi ara marto Warbi qonebis safuZvelze unda daexmaron Raribebs; 143<br />
xolo vinc ukidures gaWirvebaSia, ufleba aqvs, TavisTvis aucilebeli wili<br />
sxvaTa simdidridan aiRos� 144 samyaroSi mravali adamiani SimSiliT itanjeba,<br />
amitom wmida <strong>kreba</strong> yvelas mouwodebs, rogorc calkeul pirebs, aseve xelisufalT,<br />
axsovdeT mamaTa naTqvami: „aWame SimSilisgan momakvdavs, radgan<br />
Tu ar aWame, niSnavs, rom mokali“ 145 , da, ramdenadac SeuZliaT, marTlac ise<br />
gascen da ganagon Tavisi simdidre, rom individebma Tu erebma SeZlon, am daxmarebis<br />
safuZvelze Tavad uSvelon sakuTar Tavs da ganviTardnen�<br />
principi, romlis Tanaxmad simdidre yvelasTvis aris gankuTvnili, ekonomikurad<br />
naklebad ganviTarebul sazogadoebebSi xSirad amave sazogadoebis<br />
Cveulebebisa da tradiciebis safuZvelze xorcieldeba� amis Sedegad<br />
TiToeuli wevri misTvis aucilebel simdidres iRebs� amasTanave ar unda vifiqroT,<br />
rom Cveulebebi – Tuki isini Cveni drois moTxovnilebebs ar pasuxobs<br />
_ sruliad ucvleli ra aris� meores mxriv, wesier Cveulebebs daufiqreblad<br />
ar unda SevebrZoloT, roca isini dRevandeli viTarebis Sesabamisni<br />
arian da didi sargeblobis motana ZaluZT� msgavsad amisa, ekonomikurad<br />
didad ganviTarebul qveynebSi, sazogadoebriv instituciaTa garkveul er-<br />
Tobliobas (maT funqciaSi Sedis dazRveva da usafrTxoeba) SeuZlia Tavisi<br />
wvlili Seitanos im principis ganxorcielebaSi, romlis Tanaxmad simdidre<br />
yvelasTvis aris gankuTvnili� SemdgomSic unda ganviTardes saojaxo da socialuri<br />
samsaxurebi, gansakuTrebiT isini, romlebic kulturasa da gana-<br />
Tlebas uwyobs xels� yovelive amis organizaciisas yuradReba unda mieqces<br />
imas, rom moqalaqeni ar iyvnen erTgvarad inertulni sazogadoebis winaSe,<br />
ar uaryon maTTvis dakisrebuli movaleoba da samsaxurze uari ar Tqvan�<br />
70� (investiciebi da fuli)� Tavis mxriv, investiciebis mizani unda<br />
iyos, rogorc dRevandeli, aseve momavali mosaxleobis uzrunvelyofa<br />
samuSao pirobebiTa da sakmarisi anazRaurebiT� vinc iRebs gadawyveti-<br />
142 Sdr� S� THOMAS, Summa Theol. <strong>II</strong>-<strong>II</strong>, q� 32, a� 5 ad 2; iqve, q� 66, a�2; Sdr� explicatio in LEO X<strong>II</strong>I<br />
encycl� Rerum Novarum: ASS 23 (1890-91), p� 651� – Sdr� agreTve PIUS X<strong>II</strong>, allocutio 1 iunii 1941: AAS 33<br />
(1941), p� 199� – misive, nuntius radioph� natalicius 1954: AAS 47 (1955), p� 27�<br />
143 Sdr� S� BASILIUS, hom. in illud Lucae “Destruam horrea mea”, n� 2: PG 31, 263� – LACTAN-<br />
TIUS, Divinarum Institutionum, lib� V, de iustitia: PL 6, 565 B� – S� AUGUSTINUS, In Ioann. Ev., tr� 50, n� 6: PL<br />
35, 1760� – misive, Enarratio in Ps. CXLV<strong>II</strong>, 12: PL 37, 1922� – S� GREGORIUS M�, Homiliae in Ev., hom� 20:<br />
PL 76, 1165� – misive, Regulae Pastoralis liber, pars <strong>II</strong>I, c� 21: PL 77, 87� – S� BONAVENTURA, In <strong>II</strong>I Sent., d�<br />
33, dub� 1: QUARACCHI <strong>II</strong>I, 728� – misive, In IV Sent., d� 15, p� <strong>II</strong>, a� 2, q� 1: ed� cit� IV, 371 b; q� de superfluo:<br />
ms� Assisi, Bibl. comun. 186, ff� 112a-113a� – S� ALBERTUS M�, In <strong>II</strong>I Sent., d� 33, a� 3, sol� 1: ed� BORGNET<br />
XXV<strong>II</strong>I, 611� – misive, In IV Sent., d� 15, a� 16: ed� cit� XXIX, 494-497� – rac Seexeba “siWarbis” gansaz-<br />
Rvrebas Cvens droSi, Sdr� IO�NNE� XX<strong>II</strong>I� n�nti�� ra�i�tele�i�ific�� 11� �e�t� 1962: ��� 54 (1962)�<br />
p� 682: “yvela adamianis valia, qristianis aucilebeli valia, gaacnobieros siWarbe sxva<br />
adamianis gaWirvebasTan mimarTebaSi, da izrunos imisTvis, raTa Seqmnil dovlaTs yvelas<br />
sasargeblod ganagebdnen da anawilebdnen”�<br />
144 am SemTxvevaSi ZalaSia Zveli principi: “ukidures gaWirvebaSi yvelaferi sazogadoa,<br />
anu yvelaferi ganzogadebadia (communicanda)”� meore mxriv, imis Sesaxeb, Tu ra mniSvnelobiT,<br />
ra moculobiT da ra saxiT aris es principi mocemul teqstSi gamoyenebuli,<br />
ix�, Tanamedrove cnobil avtorTa garda, S� THOMAS, Summa Theol. <strong>II</strong>-<strong>II</strong>, q� 66, a� 7� cxadia, rom<br />
am principis swori gamoyenebisTvis daculi unda iyos zneobrivad aucilebeli yvela piroba�<br />
145 Sdr� GRATIANI Decretum, C� 21, dist� LXXXVI: FRIEDBERG I, 302� es gamoTqma gvaqqvs<br />
ukve PL 54, 591 a-sa da PL 65, 1132 B-Si� Sdr� antonianum 27 (1952) 349-366�
GAUDIUM ET SPES<br />
lebebs am investiciebisa da ekonomikuri cxovrebis warmarTvis Sesaxeb<br />
– iqnebian isini kerZo pirebi, jgufebi Tu sajaro xelisufalni – maT es<br />
mizani mudam Tvalwin unda edgaT� Tavis mZime movaleobad maT Semdegi<br />
ram unda gaacnobieron: erTis mxriv, maT unda Tvalyuri adevnon, rom<br />
adamianebs hqondeT yvelaferi, rac saWiroa rogorc individis, aseve sazogadoebis<br />
Rirseuli cxovrebisaTvs; meores mxriv, maT unda momavali<br />
ganWvriton da daamyaron samarTliani wonasworoba dRevandeli individualuri<br />
Tu koleqtiuri moxmarebis moTxovnilebebsa da momavali TaobisTvis<br />
investiciaTa saWiroebas Soris� aseve, yovelTvis mxedvelobaSi<br />
unda hqondeT ekonomikurad naklebad ganviTarebuli qveynebisa Tu regionebis<br />
gadaudebeli saWiroebani� rac Seexeba fulis sferos, aq unda<br />
vizrunoT imisTvis, rom zarali ar mivayenoT arc sakuTari qveynis, arc<br />
sxva qveyanaTa simdidres� garda amisa, yuradReba unda mieqces imas, rom<br />
fulis Rirebulebis cvalebadobasTan erTad usamarTlod ar daiCagron<br />
isini, vinc ekonomikurad sustia�<br />
71� (sakuTrebisa da piradi qonebis xelmisawvdomoba; latifundiebi)�<br />
sakuTreba da piradi qonebis sxva formebi, romlebic materialur faseulobebze<br />
vrceldeba, exmareba pirovnebas, gamoxatos Tavisi Tavi, da aZlevs<br />
mas saSualebas, Seasrulos Tavisi movaleoba sazogadoebasa da ekonomikaSi�<br />
amitom mniSvnelovani saqmea, xeli unda Seewyos imas, rom materialuri faseulobebi<br />
garkveulwilad xelmisawvdomi iyos rogorc kerZo pirebisTvis,<br />
aseve sazogadoebebisTvis�<br />
kerZo sakuTreba an materialur faseulobaTa floba TiToeuli adamians<br />
aZlevs farTo asparezs pirovnuli da ojaxuri avtonomiisTvis� amitom saku-<br />
Trebis es formebi adamianis Tavisuflebis ganvrcobad unda miviCnioT: saboloo<br />
jamSi, movaleobisa da valdebulebis SesrulebisTvis stimulis micemis<br />
gamo, isini moqalaqeTa Tavisuflebis erTerT pirobas warmoadgens� 146<br />
aseTi flobis Tu sakuTrebis formebi dRes sxvadaxvagvaria� TandaTanobiT<br />
isini kidev ufro mravalgvari xdeba� amasTanave, yvela maTgani, socialur<br />
fondebTan, sazogadoebis mier garantirebul uflebebsa da gaweul<br />
samsaxurTan erTan, warmoadgens daculobis (securitatis) arsebiT mizezs� es<br />
exeba ara marto materialur sakuTrebas, aramed arameterialur faseulobebsac,<br />
rogoricaa profesiuli unar-Cvevebi�<br />
kerZo sakuTrebis ufleba ar ewinaaRmdegeba uflebas, romelic saxalxo<br />
sakuTrebis formaTa mravalgvarobas gaaCnia� qonebis gadacemis ganxorcieleba<br />
saxalxo sakuTrebaSi SeuZlia mxolod uflebamosil xelisuflebas,<br />
sazogado keTildReobis moTxovilebaTa gaTvaliswinebiT da mis fargleb-<br />
Si, saTanado kompensaciis gaRebiT� garda amisa, saxalxo xelisuflebis funqcias<br />
warmodagens, ar dauSvas, vinmem borotad isargeblos kerZo sakuTrebiT<br />
da is sazogado keTildReobis winaaRmdeg gamoiyenos� 147<br />
kerZo sakuTrebas Tavisi bunebiT sazogadoebrivi xasiaTic aqvs� igi kanons<br />
efuZneba, romlis Tanaxmad simdidre yvelasTvis aris gankuTvnili� 148<br />
am sazogadoebrivi xasiaTis ugulebelyofis SemTxvevaSi sakuTreba SeiZle-<br />
146 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Rerum Novarum: ASS 23 (1890-91), pp� 643-646� – PIUS XI, encycl� Quadragesimo<br />
anno: AAS 23 (1931), p� 191� – PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radioph� 1 iunii 1941: AAS 33 (1941), p� 199�<br />
– misive, nuntius radiophonicus in pervigilio Natalis Domini 1942: AAS 35 (1943), p� 17� – misive, nuntius<br />
radioph� 1 sept� 1944: AAS 36 (1944), p� 253� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra: AAS 53 (1961),<br />
pp� 428-429�<br />
147 Sdr� PIUS XI, encycl� Quadragesimo anno: AAS 23 (1931), p� 214� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl�<br />
Mater et Magistra: AAS 53 (1961), p� 429�<br />
148 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radioph� Pent� 1941: AAS 44 (1941), p� 199� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl�<br />
Mater et Magistra: AAS 53 (1961), p� 430�<br />
373
374<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
ba iqces araerTi xarbi miswrafebisa da mZime areulobis mizezad, rac sababs<br />
aZlevs maT, vinc Tavad sakuTrebis uflebas ewinaaRmdegeba�<br />
bevr ekonomikurad naklebad ganviTarebul regionSi arsebobs didi,<br />
Zalze vrceli sameurneo miwebi, romlebic saSualo doneze aris damuSavebuli,<br />
an, mogebis mizniT, saerTod xeluxlebelia; da es xdeba maSin, rodesac,<br />
erTis mxriv, mosaxleobis umetesobas miwa saerTod ar gaaCnia an sul<br />
mcire nakveTs flobs, xolo meores mxriv, aSkaraa, rom samiwadmoqmedo produqtiuloba<br />
gadaudebel matebas saWiroebs� xSirad isini, visac samuSaos<br />
miwaTmflobeli aZlevs, an vinc ijariT aRebul nakveTs amuSavebs, iseT gasamrjelosa<br />
Tu xelfass iRebs, romelic adamians ar ekadreba; amasTanave,<br />
maT ara aqvs saTanado sacxovrebeli da Suamavlebic maT Zarcvaven� yovelgvar<br />
daculobas moklebulni, isini iseT pirovnul monobaSi cxovroben,<br />
rom warTmeuli aqvT damoukideblad da sakuTari pasuxismgeblobiT moqmedebis<br />
SesaZlebloba, maT ara aqvT araviTari saSualeba, monawileoba miiRon<br />
kulturul procesebSi, sazogadoebriv da politikur cxovrebaSi� amitom,<br />
sxvadasxva SemTxvevaTa Sesabamisad, saWiroa reformebi, raTa gaizardos<br />
Semosavali, gaumjobesdes muSaobis pirobebi, gaizardos samuSaTi uzrunvelyofa<br />
da iyos damoukideblad moqmedebis stimuli� metic: arasakmarisad<br />
damuSavebuli nakveTebi unda ganawildes maT Soris, visac SeuZlia, miwa<br />
ufro nayofieri gaxados� am SemTxvevaSi maT unda mieces aucilebeli damxmare<br />
saSualebebi, upirveles yovlisa ganaTlebisTvis saWiro saxsrebi da<br />
samarTliani kooperatiuli organizaciis SesaZleblobebi� yvela SemTxvevaSi,<br />
roca sazogadi keTildReoba moiTxovs kerZo sakuTrebis konfiskacias,<br />
aucilebelia, yvela garemoebaTa gaTvalisiwnebiT, ganisazRvros Sesabamisi<br />
kompensacia�<br />
72� (ekonomikur-socialuri moRvaweoba da qristes meufeba)� qristianebi,<br />
romlebic aqtiur monawileoba iReben dRevandel ekonomikur-socialur<br />
progresSi da samarTlianobisa da siyvarulisTvis ibrZvian, unda darwmunebulni<br />
iyvnen, rom SeuZliaT didad Seuwyon xeli kacobriobis ayvavebasa da<br />
samyaroSi mSvidobis damyarebas� am saqmianobis brwyinvale magaliTs unda<br />
gvaZlevdnen rogorc calkeuli pirebi, aseve gaerTianebebi� sruliad aucilebeli<br />
codnisa da gamocdilebis SeZenis safuZvelze, maT unda SeinarCunon<br />
swori ierarqia miwier moRvaweobaSi, qristesa da misi saxarebis mimarT<br />
erTgulebaSi, ise, rom mTeli maTi cxovreba, rogorc kerZo aseve sazogado,<br />
ganimsWvalos netarebaTa suliT (spiritu Beatitudinum), gansakuTrebiT ki siglaxakis<br />
suliT�<br />
vinc qristes morCilia, is, upirveles yovlisa, RmrTis meufebas eZiebs:<br />
iqidan ufro Zlier da wmida trfialebas iRebs, imisaTvis, rom yvela Tavis<br />
Zmas daexmaros da, siyvarulis STagonebiT, samarTlianobos saqme<br />
srulyos� 149<br />
Tavi IV<br />
politikuri sazogadoebis cxovreba<br />
73� (saxalxo cxovreba dRes)� sadReisod erTa struqturasa da instituciebSi<br />
Rrma gardaqmnebi SeiniSneba, romlebic am erTa kulturul, ekonomikur<br />
da socialur evolucias Tan sdevs� es gardaqmnebi did gavlenas<br />
axdens politikuri sazogadoebis cxovrebaze� es, upirveles yovlisa, exeba<br />
149 qonebis samarTliand gamoyenebis Sesaxeb moZRvrebisaTvis axal aRTqmaSi Sdr�<br />
luk� 3, 11; 10, 30; 11, 41; 1petr� 5, 3; mark� 8, 36; 12, 29-31; iak� 5, 1-6; 1tim� 6, 8; efes� 4, 18; 2kor�<br />
8, 13; 1ioan� 3, 17-18�
GAUDIUM ET SPES<br />
yvelas uflebebsa da movaleobebs samoqalaqo Tavisuflebis sferosa da<br />
saerTo keTildReobis miRwevis saqmeSi, agreTve moqalaqeTa urTierTobebis<br />
mowesrigebas rogorc erTmaneTSi, aseve sajaro xelisuflebasTan mimarTebaSi�<br />
adamianis Rirsebis gancda ufro cxoveli gaxda� aqedan gamomdinare, samyaros<br />
sxvadasxva regionSi adamianebi miiswrafian iseTi politikur-iuridiuli<br />
wyobis dasamyareblad, romelic uzrunvelyofs sazogadoebriv cxovrebaSi<br />
pirovnebis uflebebis ukeT dacvas� aseTi uflebebia: Tavisuflad<br />
Sekrebis, gaerTianebis, sakuTari Sexedulebis gamoxatvis, religiis kerZod<br />
an sajarod aRsareba� pirovnebis uflebaTa dacva xom aucilebeli pirobaa<br />
imisa, rom moqalaqeebs, individualurad Tu jgufurad, SeeZloT aqtiuri<br />
monawileoba miiRon saxelmwifos cxovrebasa da marTvaSi�<br />
kulturul, ekonomikur da socialur progresTan erTad mraval adamians<br />
ganumtkicdeba survili, ufro aqtiuri monawileoba miiRos sazogadoebis<br />
politikuri cxovrebis organizaciaSi� mravali adamianis cnobierebaSi<br />
mZafrdeba miswrafeba, dacul iqnas ama Tu im eris umciresobaTa uflebebi,<br />
Tanac ise, rom gaTvaliswinebuli iyos am umciresobis movaleobani politikuri<br />
sazogadoebis winaSe� amasTanave sul ufro izrdeba pativiscema im<br />
adamianTa mimarT, romlebsac gansxvavebuli azri gaaCniaT an romlebic sxva<br />
religias misdeven (�r�fitente�)� amasTanave myardeba ufro farTo TanamSromloba,<br />
romlis mizania, yvela moqalaqem – da ara mxolod priviligirebulTa<br />
raRac jgufma - namdvilad SeZlos pirovnebis uflebebiT sargebloba�<br />
amave dros, uariyofa zogierT regionSi arsebuli yvela is politikuri<br />
forma, romlebic win eRobeba samoqalaqo Tu religiur Tavisuflebas,<br />
xels uwyobs vnebaTaRelvisa da politikur danaSaulTa msxverplis zrdas<br />
da xelisuflebis moRvaweobas ise warmarTavs, rom is saerTo keTildReobis<br />
interesebis zurgs aqcevs da erTerTi partiis an sulac mmarTvelTa interesebs<br />
emsaxureba�<br />
WeSmaritad humanuri politikuri cxovrebis dasamyareblad saukeTeso<br />
saSualebaa im Rrma grZnobis aRZrva, romelic samarTlianobis, sikeTisa<br />
da saerTo keTildReobisken aris mimarTuli, da im Zireuli principebis<br />
ganmtkiceba, romlebic exeba politikuri sazogadoebis WeSmarit saxes,<br />
agreTve sajaro xelisuflebis mizans, swor moqmedebasa da mis sazRvrebs�<br />
74� (politikuri sazogadoebis buneba da mizani)� adamianebi, ojaxebi da<br />
sxvadasxva jgufebi, romlebic samoqalaqo sazogadoebas qmnian, acnobiereben,<br />
rom TavisTavad ar ZaluZT savsebiT humanuri cxovreba Camoayalibon�<br />
isini grZnoben, rom aucilebelia ufro farTo sazogadoeba, romelSic yvela<br />
adamiani yoveldRiurad yvela Rones ixmars, rom saerTo keTildReoba<br />
ufro da ufro srulyofilad ganxorcieldes� 150 amitom qmnian isini politikur<br />
sazogadoebas, mis sxvadasxva formebs� amgvarad, politikuri sazogadoeba<br />
arsebobs im saerTo keTildReobisTvis, romelSic is Tavis srul<br />
gamarTlebasa da Sinaarss iZens, da romlidanac iRebs Tavis pirvandel da<br />
sakuTar uflebas� saerTo keTildReoba moicavs sazogadoebrivi cxovrebis<br />
im pirobaTa erTobliobas, romelTa meSveobiT adamianebs, ojaxebsa da<br />
gaerTianebebs SeuZliaT ufro srulad da dauyovnebliv miaRwion sakuTar<br />
srulyofilebas� 151<br />
politikur sazogadoebaSi mravali sxvadasxva adamiani arsebobs� maT kanonierad<br />
sxvadasxva Sexedulebis gaziareba SeuZliaT� imisaTvis, rom politikuri<br />
sazogadoeba ar daiSalos imis gamo, rom TiToeuli adamiani saku-<br />
150 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra: AAS 53 (1961), p� 417�<br />
151 Sdr� iqve�<br />
375
376<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
Tar azrs misdevs, saWiroa xelisufleba, romelic yvela moqalaqis Zalas<br />
saerTo keTildRebisken warmarTavs, da amas gaakeTebs ara meqanikurad an<br />
despoturad, aramed, upirveles yovlisa, rogorc zneobrivi Zala, romelic<br />
eyrdnoba Tavisuflebasa da dakisrebuli movaleobisa da pasuxismgeblobis<br />
gacnobierebas�<br />
cxadia, rom politikuri sazogadoebisa da sajaro xelisuflebis fesvebi<br />
adamianis bunebaSi Zevs� amitom isini damokidebulni arian im wesze, romelic<br />
RmerTma winaswar daadgina, xolo reJimis gansazRvra da mmarTvelTa<br />
daniSnva moqalaqeTa Tavisufali nebis uflebamosilebaa� 152<br />
aqedan gamomdinare, politikuri Zalauflebis ganxorcieleba (iqneba es<br />
sazogadoebaSi rogorc aseTSi Tu instituciebSi, romlebic saxelmwifos<br />
ganasaxiereben) mudam unda xdebodes zneobrivi sazRvrebis CarCoebSi, saer-<br />
To keTildReobis (es cneba dinamikurad unda iqnas gagebuli) uzrunvelyofis<br />
mizniT, kanonierad dadgenili Tu dasadgeni samarTlebrivi wesis Sesabamisad�<br />
amgvarad, moqalaqeni nebayoflobiT arian valdebulni, morCileba<br />
gamoavlinon� 153 aqedan gamomdinare, gasagebia maTi pasuxismgebloba, Rirseba<br />
da mmarTvelTa mniSvneloba�<br />
xolo Tu moqalaqeni iCagrebian sajaro xelisuflebisgan, romelic Tavisi<br />
kompetenciis farglebs scildeba, maT uari ar unda Tqvan imaze, rasac<br />
saerTo keTildReobis obieqtur moTxovnilebas warmoadgens: dae, SeeZloT<br />
maT, daicvan Tavisi da Tavis TanamoqalaqeTa uflebebi xelisuflebis borotad<br />
gamoyenebis winaSe, im CarCoebSi, romlebic bunebrivma da saxarebis<br />
kanonma dasaxa�<br />
konkretuli formebi, romelTa meSveobiT politikuri sazogadoeba awesrigebs<br />
Tavis struqurasa da sajaro xelisuflebis organizacias, SeiZleba<br />
mravalgvari iyos (es damokidebulia erTa Taviseburebasa da istoriul ganviTarebaze),<br />
Tumca yvela maTgani mudam unda emsaxurebodes kulturuli,<br />
mSvidobiani da yvelas mimarT keTilismosurne adamianis formirebas, rac<br />
mTeli kacobriobisTvis aris sasargeblo�<br />
75� (yvelas TanamSromloba sazogadoebriv cxovrebaSi)� adamianur bunebas<br />
savsebiT Seefereba politikur-iuridiuli struqturebis arseboba,<br />
romlebic yvela moqalaqes sul ufro warmatebiTa da yovelgvari diskriminaciis<br />
gareSe aZlevs saSualebas, Tavisuflad da realurad monawileoba<br />
miiRos rogorc politikuri sazogadoebis iuridiuli pricipebis CamoyalibebaSi,<br />
aseve saxelmwifos marTvasa da sxvadasxva instituciis sferosa<br />
da miznebis gansazRvraSi, agreTve mmrTvelTa arCevaSi� 154 dae, yvela moqalaqes<br />
axsovdes, rom maTi ufleba da movaleobac aris, saarCevno xmis Tavisuflad<br />
gamoyeneba saerTo keTildReobisaTvis� eklesia qebisa da pativiscemis<br />
Rirsad miiCnevs maT saqmes, vinc adamianTa msaxurebiT saxelmwifos<br />
keTildReobisTvis iRwvis da am samsaxuris tvirTs Tavis Tavze iRebs�<br />
moqalaqeTa TanamSromlobam, samsaxurisadmi pasuxismgeblobis grZnobiT<br />
gamsWvalulma, saxelmwifos yoveldRiur cxovrebaSi keTili nayofi<br />
rom gamoiRos, saWiroa swori samarTlebrivi wesi, romelic gulisxmobs<br />
funqciaTa da sajaro xelisuflebis institutebis saTanado danawilebasa<br />
da, imave dros, uflebaTa efeqtur dacvas, romelic aravisze ar iqneba<br />
damokidebuli� yvela pirovnebis, ojaxisa da jgufis uflebebi unda iqnas<br />
aRiarebuli, daculi da ganviTarebuli, xeli unda Seewyos maT ganxorcie-<br />
152 Sdr� rom� 13, 1-5�<br />
153 Sdr� rom� 13, 5�<br />
154 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radioph�, 24 dec� 1942: AAS 35 (1943), pp� 9-24; 24 dec� 1944: AAS 37<br />
(1945), pp� 11-17� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris: AAS 55 (1963), pp� 263, 271, 277, 278�
GAUDIUM ET SPES<br />
lebasac, 155 im movaleobebTan erTad, romlebic yvela moqalaqes akisria� maT<br />
Soris aRsaniSnavia saxelmwifosTvis materialuri da personaluri samsaxuris<br />
gawevis aucilebloba, rasac saerTo keTildReoba moiTxovs� xolo<br />
mmarTvelebi unda eridon ojaxuri, sazogadoebrivi Tu kulturuli gaer-<br />
TianebebisTvis, agreTve Suamavali organizaciebisa da institutebisTvis<br />
xelis SeSlas, ar unda daabrkolon maTi kanonieri da nayofieri moRvaweoba:<br />
piriqiT, unda ecadon, xeli Seuwyon maT Tavisufal da kanonzomier ganvi-<br />
Tarebas� rac Seexeba moqalaqeebs, rogorc calkeul pirebs, aseve maT gaer-<br />
Tianebebs, isini unda eridon, sajaro xelisuflebas metismetad didi Zalaufleba<br />
mianiWon, an misgan usafuZvlod metismeti Semweoba da sargebeli<br />
moiTxovon, pirovnebebze, ojaxebsa da sazogadoebriv jgufebze dakisrebuli<br />
movaleobis Semcirebis mizniT�<br />
Cveni drois rTuli viTarebis gamo sajaro xelisufleba sul ufro xSirad<br />
ereva sazogadoebriv, ekonomikur da kulturul saqmeebSi, raTa Seiqmnas<br />
ufro xelsayreli pirobebi, romlebic saSualebas miscems moqalaqeebsa<br />
da jgufebs, ufro warmatebiT da Tavisuflad iRvawon sruli adamianuri<br />
keTildReobis misaRwevad� regionTa sxvadasxvaobisa da erTa ganviTarebis<br />
TaviseburebaTa Sesabamisad, sxvadasxvagvarad SeiZleba iqnas gagebuli<br />
mimarTebebi socializaciasa 156 da pirovnebis avtonomiasa Tu ganviTarebas<br />
Soris� magram iq, sadac uflebaTa gamoyneba saerTo keTildReobis gamo<br />
droebiT izRudeba, rogorc ki viTareba Seicvleba, Tavisuflebac rac SeiZleba<br />
swrafad unda aRdges� arahumanuria, roca politikuri xelisufleba<br />
totalitarobisa Tu diqtaturis formas iZens, rac pirovnebisa Tu sazogadoebrivi<br />
jgufebis uflebebs zians ayenebs�<br />
dae, moqalaqeni didsulovnad da erTgulad avlendnen mowiwebas samSoblos<br />
mimarT, oRond gonebaSezRudulobis gareSe� es imas niSnavs, rom maTi<br />
mizani mudam unda iyos adamianTa mTeli ojaxis keTildReoba, xolo es ojaxi<br />
moicavs sxvadasxva jaWvebiT erTmaneTTan dakavSirebul rasebs, xalxebsa<br />
da erebs�<br />
dae, qristes yvela erTgulma igrZnos, rom politikur sazogadoebaSi<br />
maT gansakuTrebuli da ganumeorebeli mowodeba aqvT� isini magaliTs unda<br />
iZleodnen, ramdenadac gacnobierebuli aqvT movaleoba da saerTo keTildReobas<br />
emsaxurebian, raTa saqmiT aCvenon, Tu rogor SeiZleba SeeTanxmos<br />
xelisufleba Tavisuflebas, pirovnuli iniciativa mTeli sazogadoebrivi<br />
sxeulis Sekrulobasa da aucileblobas, erTianobis upiratesoba nayofier<br />
mravalferovnebas� rac Seexeba droebiTi saqmeebis mogvarebas, unda vcnoT<br />
kanonieri Sexedulebebi, Tundac isini erTmaneTisgan sxvaobdnen, da pativi<br />
vceT moqalaqeebs (agreTve gaerTianebebis wevrebs), romlebic am Sexedulebebs<br />
patiosnad icaven� xolo politikurma partiebma mxari unda dauWiron<br />
imas, rasac, maTi azriT, saerTo keTildReoba saWiroebs; oRond arasros ar<br />
unda daayenon piradi sargebeli saerTo keTildReobaze maRla�<br />
didad unda vizrunoT samoqalaqo da politikuri ganaTlebisTvis, romelic<br />
dRes Zalze sWirdeba xalxs da gansakuTrebiT axalgazrdebs, raTa yvela<br />
moqalaqem SeZlos, monawileoba miiRos politikuri sazogadoebis cxovrebaSi�<br />
visac SeuZlia an vinc SeZlebs politikas misdios – urTulessa da imavdroulad<br />
ukeTilSobiles xelovnebas, 157 unda moemzados da ecados, es saqme akeTos,<br />
sakuTar komfortsa da gamorCenaze fiqris gareSe� dae, zneobrivad sufTad<br />
155 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radioph�, 1 iun� 1941: AAS 33 (1941), p� 200� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl�<br />
Pacem in terris. l�c�, pp� 273, 274�<br />
156 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra: AAS 53 (1961), pp� 415-418�<br />
157 Sdr� PIUS XI, allocutio “Ai dirigenti della Federazione Universitaria Cattolica”: Discorsi di Pio XI:<br />
ed� Bertetto, Torino, vol� 1 (1960), p� 743�<br />
377
378<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
da windaxedulad imoqmedon usamarTlobisa da Zaladobis winaaRmdeg, erTi<br />
adamianisa Tu politikuri partiis mxridan gabatonebisa da aratolerantobis<br />
winaaRmdeg� dae, gulrwfelad da samarTlianobis grZnobiT, siyvaruliTa<br />
da politikuri ZlierebiT iRvawon yvelas keTildReobisaTvis�<br />
76� (politikuri sazogadoeba da eklesia)� Zalian mniSvnelovania, upirveles<br />
yovlisa iq, sadac sazogadoeba pluralizmiT xasiaTTeba, rom SemuSavdes<br />
swori Sexeduleba politikur sazogadoebasa da eklesias Soris<br />
urTierTobis Sesaxeb, raTa cxadad moxdes garCeva imisi, rasac qristes er-<br />
Tgulni, calcalke Tu sazogadoebis saxiT, TviTon akeTeben, rogorc qristianuli<br />
cnobierebiT gamsWvaluli moqalaqeni, imisgan, rasac isini eklesiis<br />
saxeliT Tavis mRvdlebTan erTad akeTeben�<br />
eklesia, romelic Tavisi msaxurebiTa da uflebamosilebiT araviTar<br />
SemTxvevaSi ar Seerwymis politikur sazogadoebas da ar ukavSirdeba arcerT<br />
politikur sistemas, warmoadgens adamianis pirovnebis transcendentobis<br />
niSansa da sawindars�<br />
Tav-Tavis asparezze politikuri sazogadoeba da eklesia urTierTdamoukidebelni<br />
da avtonomiurni arian� orive, oRond sxvadasxva saxiT,<br />
adamianebis pirovnul da sazogadoebriv mowodebas emsaxureba� rac ufro<br />
jansaRad iTanmSromleben isini erTmaneTTan, garemoebisa da drois ga-<br />
TvaliswinebiT, miT ufro did samsaxurs gauweven saerTo keTildRobas�<br />
adamiani xom mxolod miwier wessze ar daiyvaneba: is kacobriobis istoriaSi<br />
cxovrobs da Tavis saukuno mowodebas mTlianad inaxavs� eklesia,<br />
gamomsyidvelis siyvarulSi dafuZnebuli, xels uwyobs imas, rom qveyana-<br />
Ta SigniT da qveynaTa Soris samarTlianoba da siyvaruli kidev ufro<br />
gavrceldes� eklesia qadagebs saxarebiseul WeSmaritebas da abrwyinebs<br />
adamianuri moRvaweobis yvela sferos Tavisi moZRvrebiTa da mowmobiT,<br />
romelsac qristes erTgulni warmoadgenen� amasTanave, eklesia pativs<br />
scems da xels uwyobs moqalaqeTa politikur Tavisuflebasa da pasuxismgeblobas�<br />
rodesac mociqulebi, maTi mimdevrebi da TanamSromlebi warigzavnebian<br />
imisaTvis, raTa adamianebs auwyon qriste – samyaros gamomxsneli, maSin isini<br />
Tavis samociqulo saqmeSi (apostolatu) eyrdnobian RmrTis Zalas, romelic<br />
Zalian xSirad mowmeTa uZlurebaSi saxarebis Zlierebas gamoavlens� yvela,<br />
vinc RmrTis sityvis msaxurebas misdevs, sargeblobdes im gzebiTa da saSualebebiT,<br />
romlebic saxarebas axasiaTebs da didad gansxvavdeba miwieri qalaqis<br />
saSualebebisgan�<br />
miwieri saqmeebi da is, rac adamianur pirobebSi am samyaros aRemateba,<br />
mWidrod aris erTmaneTTan dakavSirebuli, da Tavad eklesia sargeblobs<br />
droebiTi saSualebebiT, ramdenadac amas misi misia moiTxovs� magram<br />
is ar amyarebs imedebs im privilegiabze, romelsac samoqalaqo xelisufleba<br />
sTavazobs� metic: is uars ityvis zogierTi kanonierad miRebuli<br />
uflebiT sargeblobaze, Tu am uflebaTa gamoyeneba eWvis qveS daayenebs<br />
eklesiis mowmobis gulrwfelobas an cxovrebis axali pirobebi cvlilebas<br />
moiTxovs� dae, mas mudam da yvelgan WeSmaritad Tavisuflad SeeZlos<br />
sarwmunoebis qadageba, Tavisi socialuri moZRvrebis swavleba, adamian-<br />
Ta Soris Tavisi movaleobis daubrkoleblad Sesruleba, zneobrivi msjavris<br />
gamotana (iudicium morale ferre), maT Soris im saqmeebTan dakavSirebiT,<br />
romlebic politikas exeba, roca amas pirovnebis Zireuli uflebebi an<br />
sulTa xsna moiTxovs� amasTanave eklesiam unda gamoiyenos yvela is – da<br />
mxolod is saSualebebi, romelic Seesabameba saxarebasa da saerTo keTildReobas,<br />
droisa da garemoebaTa Taviseburebis mixedviT�
GAUDIUM ET SPES<br />
saxarebis erTguli, eklesia asrulebs Tavis misias samyaroSi� misi movaleobaa,<br />
xeli Seuwyos da aRamaRlos is, rac aris WeSmariti, keTili da lamazi<br />
adamianTa sazogadoebaSi, 158 da ganamtkicos mSvidoba adamianTa Soris,<br />
RmrTis sadideblad� 159<br />
Tavi V<br />
mSvidobis SenarCuneba da xalxTa erTobis mxardaWera<br />
77� (Sesavali)� Cvens droSi, roca gansacdeli da SiSi Sedegad mosdevs<br />
mZvinvare da sisxlismRvrel oms da jer kidev tanjavs adamianebs, kacobriobis<br />
mTeli ojaxi Tavisi ganviTarebis gadamwyvet moments uaxlovdeba�<br />
is TandaTanobiT erTad ikribeba da sul ufro metad acnobierebs Tavis<br />
sayovelTao erTianobas� is mxolod im SemTxvevaSi SeZlebs im saqmis Sesrulebas,<br />
romelic mas akisria, e�i� iseTi samyaros aSenebas, romelic yvelgan da<br />
yvelasTvis ufro humanuri iqneba, Tu yvela erTad ganaxlebuli suliT moiqceva<br />
WeSmariti mSvidobisken� amgvarad, saxarebis uwyeba, SeTanxmebuli kacobriobis<br />
maRal miswrafebebTan da idealebTan, Cvens droSi axali naTliT<br />
brwyinavs, roca mSvidobismyofelebs netarebad acxadebs, „rameTu igini Zed<br />
RmrTisad iwodnen“ (maT� 5, 9)�<br />
amitom <strong>kreba</strong> naTels hfens mSvidobis WeSmarit da ukeTilSobiles gagebas,<br />
gmobs omis borotebas da ganizraxavs, mxurvaled mouwodos qristianebs,<br />
mSvidobismyofeli qristes SemweobiT iTanamSromlon yvela adamian-<br />
Tan, raTa maT Soris ganmtkicdes mSvidoba samarTalsa da siyvarulSi, da<br />
momzaddes saSualebebi mSvidobis dasamyareblad�<br />
78� (mSvidobis buneba)� mSvidoba mxolod imas ar niSnavs, rom omi ar aris�<br />
is arc mxolod mowinaaRmdege ZalTa Tanasworobaze daiyvaneba, arc imperiuli<br />
batonobidan aRmocendeba� mas WeSmaritad da saTanadod ewodeba „samarTlis<br />
saqme“ (es� 32, 17)� is aris im wesis nayofi, romelic saRmrTo damfuZnebelma<br />
adamianTa sazogadoebaSi daamkvidra� mas unda axorcielebdnen<br />
adamianebi, romlebsac mudam swyuriaT ufro srulyofili WeSmariteba�<br />
kacobriobis saerTo keTildReoba, upirveles yovlisa, madariuli kanoniT<br />
unda imarTebodes, magram konkretul moTxovnilebaTa mixedviT, is droTa<br />
svlasTan erTad ganuwyvetel cvlilebebs eqvemdebareba� amitom mSvidoba<br />
erTxel da samudamod mopovebuli ram ki ar aris, aramed mudmiv mSeneblobas<br />
saWiroebs� garda amisa, adamianis nebis aramdgradobisa da codvisgan<br />
dauZlurebis gamo, mSvidobis mopoveba TiToeuli adamianisgan moiTxovs<br />
vnebebze kontrols da kanonieri xelisuflebis sifxizles�<br />
magram arc es kmara� dedamiwaze mSvidobis damyareba SeuZlebelia, Tu ar<br />
iqna SenarCunebuli pirovnebaTa keTildReoba, Tu adamianebi Tavisi sulisa<br />
da gonebis simdidres ndobiTa da nebayoflobiT erTmaneTs ar gauziareben�<br />
mSvidobis asaSeneblad sruliad aucilebelia rogorc mtkice neba, mimar-<br />
Tuli sxva adamianebisa Tu xalxebis da maTi Rirsebis pativiscemaze, aseve<br />
gulmodgine qmediTi Zmoba� amgvarad, mSvidoba siyvarulis nayofic aris,<br />
romelic aRemateba yovelive imas, risi mocemac samarTals SeuZlia�<br />
miwieri mSvidoba, moyvasis siyvarulidan aRmocenebuli, aris xati da<br />
Sedegi im mSvidobisa, romelic qristem moitana da romelic mama RmerTisgan<br />
momdinareobs� Tavad ganxorcielebulma Zem, mSvidobis meTavem, Tavisi<br />
jvris meSveobiT yvela adamiani RmerTTan Seariga da sayovelTao erTianoba<br />
158 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 13�<br />
159 Sdr� luk� 2, 14�<br />
379
380<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
erT xalxsa da erT sxeulSi aRadgina� man sakuTar xorcSi mokla mteroba 160<br />
da, aRdgomiT amaRlebulma, gaavrcela siyvarulis suli adamianTa gulSi�<br />
amitom yvela qristians dabejiTebiT mouwodeben, siyvaruliT qmnas We-<br />
Smariteba (Sdr� efes� 4, 15) da gaerTiandes WeSmaritad mSvidobian adamianebTan<br />
mSvidobisaTvis salocvelad da mis dasamyareblad�<br />
amave suliskveTebiT, ar SegviZlia ar SevaqoT isini, vinc uflebaTa<br />
dacvisas uars ambobs Zaladobaze da mimarTavs dacvis iseT saSualebebs,<br />
romlebic sxvebis – ufro susti adamianebis gankargulebaSic aris, roca ki<br />
SesaZlebelia amis gakeTeba sxva adamianebisa Tu sazogadoebis uflebebisa<br />
da movaleobebis Sealaxvis gareSe�<br />
adamianebi, ramdenadac isini codvilni arian, mudam omis safrTxis winaSe<br />
dganen, da es safrTxe maT qristes mosvlamde emuqreba� magram ramdenadac<br />
isini, siyvaruliT gaerTianebulni, codvas sZleven, amdenad Zaladobasac<br />
sZleven, vidre aRsruldeba sityva: „maxvilebisgan saxnisebs gamoWedaven da<br />
Subebisgan – namglebs, eri erze aRar aRmarTavs maxvils da aRaravin iswavlis<br />
oms“ (es� 2, 4)�<br />
qveTavi I<br />
omis Tavidan acileba<br />
79� (omis arahumanurobis Sekaveba)� Tumca ukanasknelma omebma Cvens samyaros<br />
umZimesi ziani miayenes, rogorc materialuri, aseve moraluri, mainc<br />
dRemde omi aCanagebs dedamiwis zogierT kuTxes� metic: vinaidan omSi gamoiyeneba<br />
nebismieri saxis samecniero iaraRi, misi veluroba saxifaToa meomari<br />
mxareebisTvis: mas SeiZleba Sedegad mohyves iseTi barbarosoba, romlis<br />
msgavsic warsuls ar axsovs� garda amisa, dRevandeli viTarebis sirTule da<br />
saerTaSoriso urTierTobebis CaxlarTuloba SesaZleblobas iZleva imisa,<br />
rom axali meTodebiT, cbieriTa da damangreveliT, warmoebdes SeniRbuli<br />
omebi� mraval SemTxvevaSi terorizmis meTodebs mimarTaven, rogorc omis<br />
axal formas�<br />
<strong>kreba</strong> iTvaliswinebs kacobriobis am savalalo mdgomareobas da, upirveles<br />
yovlisa, ganizraxavs, mogvagonos xalxTa bunebrivi uflebebis mni-<br />
Svnelobisa da misi universaluri principebis Sesaxeb� Tavad kacobriobis<br />
cnobiereba am principebs sul ufro da ufro mtkiced ganacxadebs� amitom<br />
danaSauls warmoadgens is moqmedebebi, romlebic am principebs Segnebulad<br />
upirispirdeba, agreTve gankargulebebi, romlebic aseT moqmedebebs sanqcias<br />
aZlevs: maTi brma morCileba ver gaamarTlebs maT, vinc maT emorCileba�<br />
aseT moqmedebebs, upirveles yovlisa, isini unda mivakuTvnoT, romlebic<br />
raRac motiviTa da saSualebiT mTels xalxs, ersa Tu eTnikur umciresobas<br />
spobs� aseTi qmedebebi unda sastikad dagmobil iqnas, rogorc saSineli danauSauli�<br />
xolo qebis Rirsia maTi vaJkacoba, visac ar eSiania, aSkarad daupirispirdes<br />
aseT brZanebebs�<br />
saomar saqmeTa Sesaxeb sxvaTasxva saerTSoriso SeTanxmeba arsebobs,<br />
romlebsac sakmaod bevrma qveyanam moawera xeli, raTa samxedro moqmedebebisa<br />
da maTi Sedegebis arahumanuroba Semcirebuliyo� aseTia SeTanxmebebi,<br />
romlebic exeba daWrili jariskacebis an tyveebis beds, da sxva<br />
amgvari xelSekrulebebi� es SeTanxmebebi daculi unda iyos� metic: yvela<br />
unda ecados (upirveles yovlisa, es exeba sajaro xelisuflebasa da am<br />
saqmeSi gamocdil adamianebs), ramdenadac SeuZliaT, xeli Seuwyon maT<br />
gaumjobesebasa da, amdenad, omebis arahumanurobis ukeT da ufro efeqturad<br />
Sekavebas� garda amisa, samarTliania, rom kanonebma meti huma-<br />
160 Sdr� efes� 2, 16; kol� 1, 20-22�
GAUDIUM ET SPES<br />
nuroba gamoavlinon im pirTa SemTxvevaSi, romlebsac sindisi ar aZlevs<br />
uflebas (ex motivo conscientiae), gamoiyenon iaraRi: dae, adamianTa sazogadoebas<br />
isini sxva formiT emsaxuron�<br />
asea Tu ise, omi kacobriobis cxovrebidan ar amoZirkula� amitom, sanam<br />
iqneba omis saSiSroeba da ar iarsebebs uflebamosili saerTaSoriso xelisufleba,<br />
romelsac saTanado Zala gaaCnia, manamde SeuZlebeli iqneba, uari<br />
vuTxraT mTavrobebs dacvis kanonier uflebaze, Tuki amowurulia mSvidobiani<br />
molaparakebis yvela saSualeba� amitom saxelmwifos mesveurebisa da<br />
sxva pasuxismgebeli pirebis movaleobaa, izrunon maTTvis mindobili xalxebis<br />
usafrTxoebisTvis, da seriozulad miudgnen aseT seriozul saqmeebs�<br />
magram erTia saomari saqmis warmoeba xalxis samarTlianad dacvis mizniT,<br />
da meorea sxva qveynebis damorCilebis survili� saomari Zala ar aris samxedro<br />
Tu politikuri miznebisaTvis misi gamoyenebis kanonierebis safuZveli�<br />
da Tu saubedurod omi ukve daiwyo, TavisTavad am faqtis gamo maxareebs<br />
yvelafris ufleba ara aqvT�<br />
vinc samSoblos samxedro saqmiT emsaxureba, Tavi unda miiCnios xalxTa<br />
usafrTxoebisa da Tavisuflebis msaxurad� am movaleobis sworad SesrulebiT,<br />
isini namdvilad xels uwyoben mSvidobis ganmtkicebas�<br />
80� (totaluri omi)� omis saSineleba da simaxinje usazRvrod izrdeba<br />
mecnierulad gamomuSavebuli iaraRis matebasTan erTad� am iaraRis gamoyenebiT<br />
warmoebul saomar moqmedebebs SeuZlia ganurCevlad uzarmazari<br />
damangreveli Sedegebis gamowveva, romlebic kanonieri dacvis sazRvrebs<br />
sruliad scildeba� es saSualebebi, mravali qveynis arsenalSi ukve arsebuli,<br />
srulad rom gamoyenebuliyo, amas mohyveboda mxareTa mier TiTqmis<br />
sruli urTierTganadgureba, rom aRaraferi vTqvaT mraval gapartaxebaze,<br />
romelic samyaroSi iCens Tavs, da im damRupvel Sedegebze, romlebic amgvari<br />
iaraRis xmarebidan gamomdinareobs�<br />
es yvelaferi gvaiZulebs, omi sruliad axlebur WrilSi ganvixiloT� 161<br />
dae, icodnen Cvenma Tanamedroveebma, rom maT mier warmoebul saomar moqmedebebze<br />
seriozuli pasuxi unda agon� maT dRevandel gadawyvetilebebze<br />
didad aris damokidebuli momavali�<br />
am viTarebaSi wmida <strong>kreba</strong> uerTdeba totaluri omis dagmobis, romelic<br />
ukanasknelma uzenaesma pontifeqsebma ukve gvauwyes, 162 da ganacxadebs:<br />
yovelgvari omi, romelic ganurCevlad mimarTulia imisken, rom mosaxlebasTan<br />
erTad gaanadguros mTeli qalaqebi an vrceli regionebi, aris danaSauli<br />
RmrTisa da Tavad adamianis mimarT, romelic mtkiced da dauyovnebliv<br />
unda iqnas dagmobili�<br />
dRevandeli omis safrTxe gansakuTrebiT imaSi mdgomareobs, rom is er-<br />
Tgvarad danaSaulis Cadenis SesaZleblobas aZlevs maT, vinc uaxles mecnierulad<br />
gamomuSavebul iaraRs flobs� movlenaTa raRac amoucnobi jaWviT,<br />
mas SeuZlia adamianTa neba ukiduresi gadawyvetilebebisken warmarTos�<br />
imisaTvis, rom es momavalSi arasdros moxdes, mTeli msoflios episkoposebi,<br />
gaerTianebulni, evedrebian yvelas, upirveles yovlisa ki qveynebis<br />
mmarTvelebsa da mxedarTmTavrebs, mudam awon-dawonon RmrTisa da mTeli<br />
kacobriobis winaSe aseTi didi pasuxismgebloba�<br />
161 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris, 11 aprilis 1963: AAS 55 (1963), p� 291: “amitom<br />
Cvens epoqaSi, romelic atomuri energiiT aris saxelganTqmuli, ugunurebaa vifiqroT,<br />
rom omi gamodgeba Selaxuli uflebebis dasacavad”�<br />
162 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, allocutio 30 sept� 1954: AAS 46 (1954), p� 589; nuntius radioph�, 24 dec� 1954: AAS<br />
47 (1955), pp� 15 ss� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris: AAS 55 (1963), pp� 286-291� – PAULUS VI,<br />
allocutio in Consilio Nationum Unitarum, 4 oct� 1965: AAS 57 (1965), pp� 877-885�<br />
381
382<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
81� (SeiaraRebisken swrafva)� mecnieruli gziT gamomuSavebuli iaraRi<br />
mxolod imisTvis ar grovdeba, rom omis dros iqnas gamoyenebuli� ama Tu im<br />
mxaris dacvis simtkice ganisazRvreba imiT, Tu ramdenad swrafad SeuZlia<br />
mas mowinaaRmdegis Tvadasxmis mogierieba� amitom iaraRis maragi, romelic<br />
wlidan wlamde izrdeba, raRac ucnauri gziT emsaxureba SesaZlo mowinaaRmdegis<br />
daSinebas� bevri fiqrobs, rom es aris yvelaze efeqturi saSualeba,<br />
romliTac SeiZleba damyardes garkveuli mSvidoba erTa Soris�<br />
rogorc ar unda moxdes mogerieba, adamianebi unda darwmunebulni iyvnen,<br />
rom SeiaraRebis procesi, romliskenac mravali qveyana iswrafvis, mSvidobis<br />
mtkiced SenarCunebis garantia ar aris� arc e�w� wonasworoba, romelic<br />
SeiaraRebis Sedegad myardeba, ar aris myari da WeSmariti mSvidoba� amis<br />
Sedegad omis mizezebi ara Tu ar qreba, aramed TandaTanobiTi gamZafrebiT<br />
gvemuqreba� iaraRi ganuwyvetlad ganaxldeba da mis dagrovebas uzarmazari<br />
simdidre xmardeba, xolo dRevandeli samyaros gaWirvebebTan dasapirispireblad<br />
sakmarisi saSualebebi ar moipoveba� imis nacvlad, rom erTa Soris<br />
dapirispirebebi namdvilad da safuZvlianad aRmoifxvras, isini samyaros<br />
sxva nawilTa inficirebasac axdenen� unda avirCioT axali gzebi, ganaxlebuli<br />
sulidan momdinare (ex reformato animo sumentes), raTa es saSineleba Tavidan<br />
iqnas mocilebuli (ut hoc scandalum removeatur), samyaro misi mtanjveli SiSisgan<br />
gaTavisufldes, da SesaZlebeli gaxdes WeSmariti mSvidobis aRdgena�<br />
amitom kidev erTxel unda ganvacxadoT: SeiaraRebisken swrafva kacobriobis<br />
umZimesi tanjvaa da is Raribebs autanel zians ayenebs� Zalian unda<br />
gveSinodes imisi, rom Tu SeiaraReba gagrZelda, is erTxelac damRupveli<br />
ubedurebis mizezi gaxdeba� amisTvis ukve sakmarisi saSualeba arsebobs�<br />
Cven miviReT gafrTxileba im ubedurebaTa Sesaxeb, romelic adamianTa<br />
modgmam SesaZlebeli gaxada� maS visargebloT im pauziT, romelic zemodan<br />
mogveniWa, raTa sakuTari pasuxismgeblobis ukeT gacnobierebiT, movnaxoT<br />
gzebi, romelTa meSveobiT SevZlebT winaaRmdegobebis mogvarebas adamianisaTvis<br />
ufro Rirseuli xerxiT� saRmrTo gangeba dabejiTebiT moiTxovs<br />
Cvengan, gavTavisufldeT omis Zveli msaxurebisgan� xolo Tu uars vityviT<br />
am mcdelobis ganxorcielebaze, maSin vin icis, sad migviyvans es avbediTi<br />
gza, romelsac davadeqiT�<br />
82 (omis sruli akrZalva da saerTaSoriso saqmianoba, mimarTuli omis Tavidan<br />
asacileblad)� maSasadame, cxadia, rom unda mTeli ZaliT vecadoT, movamzadoT<br />
is dro, roca erTa TanxmobiT, SesaZlebeli iqneba nebismieri omis<br />
srulad Sewyveta� es, ra Tqma unda, moiTxovs erTgvari saerTaSoriso sajaro<br />
xelisuflebis damyarebas, romelic yvelas mier iqneba aRiarebuli� mas unda<br />
hqondes qmediTi Zala, romelic yvelasTavis uzrunvelyofs usafrTxoebas,<br />
samarTlianobis SenarCunebasa da uflebaTa pativiscemas� magram sanam am sasurveli<br />
xelisuflebis damyareba iqneba SesaZlebeli, saWiroa, rom dRevandelma<br />
uzenaesma saerTaSoriso organizaciebma ufro gulmodgined eZion is<br />
saSualebebi, romlebic ukeT uzrunvelyofen saerTo usafrTxoebas� mSvidoba<br />
unda gaCndes xalxTa urTierTndobis Sedegad, da ara erTa im daSinebis gamo,<br />
romelic SeiaraRebas mohyveba� amitom yvelam unda iTanamSromlos imisaTvis,<br />
rom SeiaraRebisken swrafva bolosdabolos SeCerdes da daiwyos ganiaraReba,<br />
oRond ara calmxrivad, aramed xelSekrulebiT dadgenili TanazomierobiT,<br />
rasac Tan unda axldes WeSmariti da qmediTi garantiebi� 163<br />
amasobaSi ar unda ugulebelvyoT warsuli da awmyo mcdelobebi, romel-<br />
Ta mizania omis safrTxis Tavidan acileba� xeli unda SevuwyoT mravali ada-<br />
163 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris, sadac SeiaraRebis Semcirebis sakiTxi<br />
dgas: AAS 55 (1963), p� 287�
GAUDIUM ET SPES<br />
mianis keTil nebas: maT uzenaesi valdebulebis tvirTi akisriaT da umZimesi<br />
movaleobis grZnoba amoZravebT; isini cdiloben, aRmofxvran SiSismomgvreli<br />
omi, Tumca arsebul sirTuleebs gverds ver uvlian� saWiroa mxurvaled<br />
SevTxovoT RmerTs, Zala misces maT, raTa mtkiced wamoiwyon da didebulad<br />
daasrulon adamianTa mimarT uzenaesi siyvarulis saqme, romelic mSvidobis<br />
damyarebis mZlavri safuZvelia� dRes es saqme maTgan udaod moiTxovs, Tavisi<br />
goneba da guli sakuTari qveynis sazRvrebs gareTac ganavrcon, uaryon<br />
erovnuli egoizmi da sxva erebze dominirebis ambicia, hqondeT Rrma pativiscema<br />
mTeli kacobriobis mimarT, romelic – Tumca didi dabrkolebebiT<br />
_ ukve win midis erTianobisken�<br />
mSvidobisa da ganiaraRebis problemebis kvleva, energiulad da ganuxrelad<br />
ganxorcielebuli, agreTve saerTaSoriso kongresebi, romlebic<br />
am saqmis gamo iyo mowveuli, unda miviCnioT aseTi mniSvnelovani sakiTxebis<br />
gadaWrisken mimarTul pirvel nabijad� maT momavalSic Zlierad unda<br />
davuWiroT mxari, raTa miviRoT praqtikuli Sedegebi� amasTanave, adamianebi<br />
unda eridon mxolod sxvebis imedad yofnas, sakuTari azris SemuSavebis<br />
gareSe� saxelmwifos mesveurebi, romlebic pasuxismgebelni arian sakuTari<br />
xalxis saerTo keTildReobaze da, imave dros, mTeli samyaros keTildReobisTvis<br />
iRwvian, didad arian damokidebulni mravali adamianis Sexedulebasa<br />
da ganwyobaze� mSvidoba ver damyardeba, sanam mtroba, zizRi da<br />
undobloba, rasobrivi siZulvili da jiuti ideologiebi adamianebs yofen<br />
da erTmaneTs upirispireben� amis Sedegad uaRresad saWiro xdeba ganaxlebuli<br />
ganaTlebis safuZvelze mentalitetis cvlileba da sazogadoebrivi<br />
Sexedulebis axleburi STagoneba� vinc ganaTlebis saqmes misdevs, upirveles<br />
yovlisa axalgazrdebi, an sazogadoebriv azrs qmnis, umniSvnelovanes<br />
movaleobad unda miiCnevdnen yvelas mentalitetis ise warmarTvas, rom Camoyalibdes<br />
axleburi mSvidobismyofeli ganwyoba� yovelma Cvenganmac unda<br />
sxvagvarad mimarTos Tavisi gulisyuri, gaixedos mTeli samyarosa da im<br />
movaleobebisken, romlebic Cven erTad SegviZlia SevasruloT, raTa Cvens<br />
modgmas ukeTesi momavali hqondes�<br />
nu avyvebiT cru imedebs� Tu ar ukuvagdebT mtrobasa da siZulvils, Tu<br />
ar damyarda mtkice da patiosani SeTanxmeba, romelic momavalSi sayovel-<br />
Tao mSvidobas gulisxmobs, maSin kacobriobas (is ukve imyofeba seriozul<br />
safrTxeSi, miuxedavad imisa, rom saocari mecniereba gaaCnia), SesaZloa<br />
daudges is savalalo saaTi, roca is sxva mSvidobas veRar hpovebs, sikvdilis<br />
saSineli simSvidis garda� da mainc, amis qadagebisas qristes eklesias,<br />
Cveni drois SiSebs Soris damkvidrebuls, ar uneldeba umtkicesi imedi� mas<br />
surs isev da isev, roca saWiroa da roca ar aris saWiro, Cvens epoqas auwyos<br />
mociqulis sityvebi: „aha esera, aw ars Jami igi Sewynarebisa¡“, raTa gulebi<br />
moiqcnen, „aha esera aw ars dRe igi cxorebisa¡“� 164<br />
qveTavi <strong>II</strong><br />
saerTaSoriso Tanamegobrobis Seqmna<br />
83� (uTanxmoebis mizezebi da maTgan gankurnva)� mSvidobis dasamyareblad<br />
uwinares yovlisa saWiroa, aRmoifxvras adamianTa Soris dapirispirebis mizezebi:<br />
isini omebs asazrdoeben� aseTebia, upirveles yovlisa, usamarTlobani�<br />
maTgan mravali warmoiqmneba metismeti ekonomikuri uTanasworobis Sedegad,<br />
agreTve imitom, rom samkurnalo saSualebebi igvianebs� sxva SemTxvevebSi usamarTloba<br />
batonobis survilisa da adamianTa mimarT zizRis Sedegad Cndeba<br />
da, Tu mizezebs ufro Rrmad CaveZiebiT, misi saTave aris adamianis Suri, undo-<br />
164 Sdr� 2kor� 6� 2�<br />
383
384<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
bloba, qedmaRloba da sxva egoisturi grZnobebi� adamians ar SeuZlia wesrigis<br />
aseTi darRvevis atana� aqedan gamomdinare, samyaro ganuwyvetliv avaddeba<br />
adamianTa Soris qiSpobisa da ZaladobaTa gamo, im SemTxvevaSic, roca omi<br />
ar mZvinvarebs� es ubedureba erTa Soris urTierTobebis donezec arsebobs�<br />
amitom masze gamarjvebis mosapoveblad an misi Tavidan acilebisTvis, agreTve<br />
aRviraxsnili Zaladobis Sesakaveblad sruliad aucilebelia, rom saerTaSoriso<br />
organizaciebma erTmaneTTan ukeTesad, ufro mWidrod da koordinirebulad<br />
iTanamSromlon� saWiroa ganuxreli xelSewyoba im organizmTa SeqmnisTvis,<br />
romlebic mSvidobas emsaxureba�<br />
84� (erTa Tanamegobroba da saerTaSoriso organizaciebi)� Cvens droSi<br />
viTardeba yvela moqalaqesa da dedamiwis yvela xalxs Soris mWidro ur-<br />
TierTdamokidebuleba� sayovelTao keTildReobis Ziebisa da misi ganxorcielebisTvis<br />
aucilebelia xalxTa Tanamegobrobam SeimuSavos wesi, romelic<br />
Tanamedrove amocanebs Seesabameba� upirveles yovlisa, is unda Seeferebodes<br />
im mravalricxovan regionebs, romlebic dRemde gausaZlis gaWirvebas<br />
iTmenen�<br />
am mizanTa miRwevisaTvis saerTaSoriso Tanamegobrobis organizaciebma<br />
Tavisi wvlili unda Seitanos adamianTa sxvadasxva moTxovnilebis dasakmayofileblad�<br />
es exeba rogorc sazogadoebriv cxovrebas (is moicavs kvebas,<br />
janmrTelobas, ganaTlebas, muSaobas), aseve zogierT calkeul gareomoebas,<br />
romelic aqa Tu iq SeiZleba gaCndes� ase, magaliTad, aucilebelia<br />
xeli SevuwyoT ganviTarebadi qveynebis saerTo winsvlas, davexmaroT mTels<br />
msoflioSi gafantuli ltolvilebis gaWirvebas, SevewioT migrantebsa da<br />
maT ojaxebs�<br />
ukve arsebul saerTaSoriso organizaciebs, rogorc msoflio donis,<br />
aseve adgilobrivs, udaod didi damsaxureba aqvT kacobriobis winaSe� isini<br />
warmoadgenen erTgvar pirvel mcdelobas, romlis mizania kacobriobis mTeli<br />
TanamegobrobisTvis saerToSoriso safuZvlis Seqmna, raTa gadaiWras<br />
Tanamedroveobis yvelaze seriozuli amocanebi: xeli Seewyos progress dedamiwis<br />
nebismier kuTxeSi da Tavidan iqnas acilebuli nebismieri saxis omi�<br />
yvela am sferoSi eklesia xarobs imiT, rom qristianebsa da araqristianebs<br />
Soris WeSmariti Zmobis suli sufevs, romelic cdilobs, meti gavakeToT<br />
imisaTvis, rom usazRvro gaWirveba SevamsubuqoT�<br />
85� (saerTaSoriso TanamSromloba ekonomikis sferoSi)� kacobriobis<br />
dRevandeli erToba moiTxovs ufro intensiur saerTaSoriso TanamSromlobas<br />
ekonomikis sferoSic� TiTqmis yvela xalxi damoukidebeli gaxda,<br />
da mainc, isini ver gaTavisufldnen metismeti uTanasworobisa da ama Tu im<br />
formis Seuferebeli damokidebulebisgan, agreTve Tavidan ver icileben<br />
mZime Sida problemebis safrTxes�<br />
ama Tu im qveynis zrda adamianur da fulad resursebzea damokidebuli�<br />
ganaTlebisa da profesiuli formirebis saSualebiT TiToeuli qveynis moqalaqeni<br />
unda moemzadon imisTvis, rom itvirTon ekonomikuri da socialuri<br />
cxovrebis sxvadasxva funqcia� amisaTvis saWiroa ucxoeli eqspertebis<br />
daxmareba� muSaobis procesSi maT Tavi rogorc batonebs ki ar unda eWiroT,<br />
aramed rogorc damxmareebsa da TanamSromlebs� SeuZlebeli iqneba materialuri<br />
daxmarebis aRmoCena ganviTarebadi qveynebisTvis, Tu Zirfesvianad ar<br />
Seicvala samyaroSi sadReisod arsebuli vaWrobis wesebi� ganviTarebulma<br />
qveynebma sxva daxmarebac unda gauwion maT, saCuqrebis, sesxebis da fuladi<br />
investiciebis saxiT� erTma mxarem isini unda gasces uxvad da uSurvelad,<br />
meore mxarem ki es sruliad patiosnad unda miiRos�
GAUDIUM ET SPES<br />
WeSmariti saerTaSoriso ekonomikuri struqturis Camosayalibeblad<br />
unda moispos metismeti swrafva mogebisaken, erovnuli ambiciebi, politikuri<br />
batonobis survili, militaristuli gaangariSeebebi, agreTve is<br />
maqinaciebi, romelTa mizani ama Tu im ideologiis propaganda da damyarebaa�<br />
arsebobs mravali ekonomikuri da politikuri sistema� sasurvelia,<br />
maTSi specialistebma gamoZebnon jansaRi saerTaSoriso vaWrobis saerTo<br />
safuZveli� es ufro advili iqneba im SemTxvevaSi, Tu TiToeuli wevri uars<br />
ityvis Tavis akviatebul azrze (praeiudicia) da gulrwfeli dialogisTvis<br />
mzadyofnas gamoxatavs�<br />
86� (ramdenime mizanSewonili wesi)� am TanamSromlobisaTvis Semdegi wesebi<br />
migvaCnia mizanSewonilad:<br />
a) ganviTarebadi qveynebisTvis Zalian mniSvnelovani unda iyos progresis<br />
mizani: maTi moqalaqeebis aSkara da mtkice swrafva sruli adamianuri<br />
srulyofisaken� maT unda axsovdeT, rom progresi Cndeba da viTardeba,<br />
upirveles yovlisa, Tavad xalxis Sromisa da niWis safuZvelze� is ara marto<br />
ucxour resursebs unda eyrdnobodes, aramed ZiriTadad Tavisas, romelic<br />
mTlianad unda ganaviTaros, am qveynis xalxisTvis damaxasiaTebel niWsa da<br />
tradicisTan erTad� am saqmeSi sanimuSoni isini unda iyvnen, vinc gansaku-<br />
Trebul gavlenas axdens sxvebze�<br />
b) ganviTarebuli qveynebis umniSvnelovanesi amocanaa, daexmaron ganviTarebad<br />
erebs, raTa maT zemoTxsenebuli funqciebis Sesruleba SeZlon�<br />
amitom maT unda srulyon is gonebrivi da materialuri SesaZleblobebi,<br />
romlebic am saerTaSoriso TanamSromlobis Camoyalibeba moiTxovs�<br />
amgvarad, ufro sust da Rarib qveynebTan savaWro urTierTobebis<br />
warmoebisas ganviTarebul qveynebs aucileblad mxedvelobaSi unda<br />
hqondeT Tavisi ufro Raribi partniorebis keTildReoba, radgan mogeba,<br />
romelsac isini Tavisi produqciis gayidvis Sedegad iZenen, maTi arsebobis<br />
wyaroa�<br />
g) WeSmaritad saerTaSoriso Tanamegobrobis amocana aris ganviTarebis<br />
organizacia da stimulireba, oRond ise, rom amisTvis gankuTvnili resursebi<br />
maqsimalurad Sedegianad da sruliad samarTlianad ganawildes� amave<br />
Tanamegobrobis funqcia aris (ra Tqma unda, subsidirebis principis Senar-<br />
CunebiT), mTels samyaroSi ekonomikuri urTierTobebis mowesrigeba, raTa<br />
maTi ganviTareba samarTlis normebis Sesabamisad moxdes�<br />
dae, daarsdes organizaciebi, romlebic xels Seuwyobs saerTaSoriso<br />
vaWrobis ganviTarebasa da mowesrigebas, upirveles yovlisa, naklebad<br />
ganviTarebul qveynebTan da im naklis kompensaciisTvis, romelic qveynebs<br />
Soris ZalTa uTanabrobidan momdinareobs� aseTi organizacia, teqnikur,<br />
kulturul da finansur SemweobasTan erTad, aucileblad unda daexmaros<br />
qveynebs, romlebic ganviTarebisken israfvian, raTa maT Sesabami ekonomikuri<br />
aRmavloba ganicadon�<br />
d) bevr SemTxvevaSi gadaudeblad aucilebelia ekonomikuri da socialuri<br />
struqturebis gardaqmna� amasTanave unda veridoT moumwifebel teqnikur<br />
gadawyvetilebebs, upirveles yovlisa iseTebs, romlebic adamians<br />
materialur keTildReobas sTavazobs, magram ewinaaRmdegeba mis sulier<br />
saxesa da ganviTarebas� rameTu „ara puriTa xolo cxovndebis kaci, aramed<br />
yovliTa sity¢Ta, romeli gamovals pirisagan RmrTisa“ (maT� 4, 4)� adamian-<br />
Ta ojaxis nebismieri nawili Tavis Tavsa da Tavis saukeTeso tradiciebSi<br />
moicavs RmrTisagan kacobriobisaTvis mindobili sulieri saunjis raRac<br />
nawils, Tumca bevrisTvis ucnobia misi warmomavloba�<br />
385
386<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
87� (saerTaSoriso TanamSromloba demografiul zrdasTan dakavSirebiT)�<br />
saerTaSoriso TanamSromloba gansakuTreblad aucilebeli xdeba im<br />
xalxTan mimarTebaSi, romlebic dRes, yvela sxva sirTuleebTan erTad, xSirad<br />
ganicdian im gaWirvebas, romelic mosaxleobis zrdis Sedegad iqmneba�<br />
Zalze aucilebelia, yvela wevris yovlismomcveli da safuZvliani Tanam-<br />
Sromlobis safuZvelze, upirveles yovlisa ki mdidari qveynebisa, gamokvleul<br />
iqnas, Tu rogor SeiZleba momzaddes is, rac aucilebelia adamianebis<br />
arsebobisa da Sesaferisi ganaTlebisTvis, da Tu rogor unda gaxdes<br />
es saziaro mTeli adamianuri sazogadoebisTvis� zogierTi xalxi SeZlebda<br />
cxovrebis pirobebis sagrZnoblad gaumjobesebas, Tu isini, saTanado ganaTlebiT<br />
aRWurvilni, miwaTmoqmedebis Zveli meTodebidan gadavidodnen<br />
axal teqnikaze da mas gonivrulad miusadagebdnen arsebul viTarebas, da,<br />
amasTanave, daamyarebdnen ukeTes socialur wess da miwismflobelobis sferoSi<br />
ufro Tanabar danawilebas ganaxorcielebdnen�<br />
rac Seexeba mosaxleobis problemebs TiToeul qveyanaSi, mTavrobebs,<br />
sakuTari kompetenciis farglebSi, gaaCniaT uflebebi da movaleobebi� amas<br />
ganekuTvneba socialuri da saojaxo kanonmdebloba, glexTa gadasaxleba<br />
qalaqebSi, informacia qveynis mdgomareobisa da moTxovnilebebis Sesaxeb�<br />
dRes yovelive es adamianebs Zlier aRelvebs, amitom sasurvelia, rom am<br />
sferoSi kompetenturma kaTolikeebma, upiveles yovlisa universitetebSi,<br />
ganagrZon da gaafarTovon kvleva�<br />
bevri amtkicebs, rom demografiuli zrda samyaroSi an Tundac zogierT<br />
qveyanaSi safuZvlianad unda Semcirdes nebismieri xerxebiTa da<br />
sajaro xelisuflebis nebismieri Carevis gziT� amasTan dakavSirebiT<br />
<strong>kreba</strong> yvelas mouwodebs, moeridon iseT daskvnebs (iqneba isini sajarod<br />
Tu kerZo saxiT gamoTqmuli da zogjer Tavsmoxveulic), romlebic<br />
ewinaaRmdegeba zneobriv kanons� qorwineba da STamomavlobis gaCena<br />
adamianis kuTvnili uflebaa; SvilTa raodenobis gansazRvra mSobel-<br />
Ta swor gadawyvetilebaze aris damokidebuli da es sakiTxi veraviTar<br />
SemTxvevaSi ver iqneba sajaro xelisuflebis gansjis sagani� xolo radganac<br />
mSobelTa gansjis winapiroba saTanadod Camoyalibebuli sindisia,<br />
amitom Zalze mniSvnelovania, yvelas mieces SesaZlebloba, Camouyalibdes<br />
swori da WeSmaritad humanuri pasuxismgebloba, romelic, droisa<br />
da viTarebis gaTvaliswinebiT, pativs scems saRmrTo kanons� xolo amisTvis<br />
saWiroa, rom faqtiurad yvelgan ukeTesobisken Seicvalos pedagogiuri<br />
da socialuri viTareba da, upirveles yovlisa, arsebobdes<br />
religiuri aRzrda an Tundac srulyofili zneobrivi ganaTleba� garda<br />
amisa, adamianebi gonivrulad informirebuli unda iyvnen samecniero<br />
progresis Sesaxeb, romelic gulisxmobs im meTodebis kvlevas, romel-<br />
Ta saSualebiT meuRleebs SeeZlebaT SvilTa raodenobis regulireba,<br />
Tu, ra Tqma unda, es meTodebi kargad Semowmebulia da maTi Sesabamisoba<br />
zneobasTan saxezea�<br />
88� (qristianTa roli daxmarebis gawevaSi)� dae, qristianebma nebayoflobiTa<br />
da suliTa da guliT iTanamSromlon saerTaSoriso wesrigis dasamyareblad,<br />
romelic kanonieri Tavisuflebisa da megobruli Zmobis mimarT<br />
WeSmariti pativiscemis safuZvelze unda Camoyalibdes, miT ufro, rom<br />
samyaros didi nawili dRemde iseT gaWirvebas ganicdis, rom Tavad qriste<br />
RatakTa piriT xmamaRla mouwodebs Tavis mowafeebs siyvarulisken� adamianebisTvis<br />
macTuri nu iqneba is, rom calkeuli qveynebi, romelTa moqalaqeebis<br />
didi nawili qristianad iwodeba, simdidris siuxviT gamoirCeva,<br />
roca sxvebs arsebobisTvis aucilebeli saxsrebi ar gaaCniaT da isini SimSi-
GAUDIUM ET SPES<br />
liT, avadmyofobiTa da yovelgvari ubedurebisT itanjebian: siRatakisa da<br />
siyvarulis suli aris qristes eklesiis dideba da mowmoba�<br />
maS, qebisa da Semweobis Rirsni arian is qristianebi, upirveles yovlisa<br />
axalgazrdebi, romlebic Tavad gamoTqvemen mzadyofnas, daexmaron sxva<br />
adamianebsa da erebs� RmrTis mTeli eri, romelsac win uZRvis episkoposTa<br />
sityva da magaliTi, unda SeZlebisdagvarad amsubuqebdes Cveni drois<br />
gaWirvebas, da amas, eklesiis Zveli wesis Tanaxmad, ara marto siWarbis safuZvelze<br />
unda akeTebdes, aramed arsebiTad�<br />
ar aris aucilebeli daxmarebisa da ganawilebis mkacri da erTgvarovani<br />
wesis Camoyalibeba, magram diocezebSi, qveynebsa da mTel samyaroSi is sworad<br />
unda ganxorcieldes� yvelgan, sadac saWiroa, kaTolikeTa moRvaweoba<br />
sxva qristiani Zmebis moRvaweobas unda daukavSirdes� siyvarulis suli<br />
ara Tu ar krZalavs mzrunvel da momwesrigebel socialur moRvaweobasa da<br />
saqvelmoqmedo saqmianobas, aramed moiTxovs kidec mas� amitom aucilebelic<br />
aris, rom maT, vinc apirebs, ganviTarebad qveynebs emsaxuros, Sesabamis<br />
dawesebulebebSi saTanado ganaTleba miiRon�<br />
89� (eklesiis qmediTi roli saerTaSoriso TanamegobrobaSi)� roca eklesia,<br />
Tavis saRmrTo misiaze dayrdnobiT, yvelas uqadagebs saxarebas da<br />
uxvad gascems madlis saunjes, is xels uwyobs mTels dedamiwaze mSvidobis<br />
ganmtkicebasa da adamianebsa da xalxebs Soris Zmuri TanamegobrobisTvis<br />
mtkice safuZvlis Seqmnas, ese igi saRmrTo da bunebrivi kanonis Semecnebas�<br />
amitom eklesia aucileblad unda monawileobdes erTa TanamegobrobaSi,<br />
raTa xeli Seuwyos da stimuli misces adamianTa Soris TanamSromlobas� amas<br />
eklesia unda axorcielebdes rogorc Tavisi sajaro instituciebis meSveobiT,<br />
aseve yvela qristianis sruli da gulrwfeli TanamSromlobiT, romelic<br />
erTi surviliT iqneba STagonebuli: yvelas emsaxuros�<br />
yovelive es warmatebiT im SemTxvevaSi ganxorcieldeba, Tu Tavad morwmuneni,<br />
romlebsac gacnobierebuli aqvT Tavisi adamianuri da qristianuli<br />
pasuxismgeblobebi, Seecdebian Tundac im garemoSi, romelSic cxovroben,<br />
aRZran survili saerTaSoriso TanamegobrobasTan mWidro TanamSromlobisa�<br />
am saqmeSi gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces axalgazrdebis aRzrdas<br />
rogorc religiuri, aseve samoqalaqo ganaTlebis TvalsazrisiT�M<br />
90� (qristianTa roli saerTaSoriso organizaciebSi)� qristianTa moRvaweobis<br />
SesaniSnavi forma udaod aris is samuSao, romelsac isini, calcalke<br />
an gaerTianebaTa saxiT, ewevian erTa TanamSromlobis saqmeSi, ukve<br />
daarsebul organizaciebSi an iseTebSi, romlebic unda daarsdes� garda<br />
amisa, mSvidobasa da ZmobaSi xalxTa Tanamegobrobis Camoyalibebas SeiZleba<br />
xeli Seuwyos sxvadasxva saerTaSoriso kaTolikurma organizaciebma,<br />
romlebic unda ganmtkicdes kargad momzadebuli TanamSromlebis ricxvis<br />
zrdis safuZvelze, agreTve saTanado daxmarebis gafarToebiTa da ZalTa<br />
saTanado koordinaciiT� Cvens droSi xom moqmedebis Sedegianoba da dialogis<br />
aucileblobac ZalTa gaerTianebas moiTxovs� garda amisa, aseTi gaer-<br />
Tianebebi didad uwyobs xels universalobis grZnobis gamomuSavebas (is<br />
udaod Seefereba kaTolikeebs) da WeSmaritad universaluri solidarobi-<br />
Ta da pasuxismgeblobiT gansWvaluli cnobierebis formirebas�<br />
dabolos, sasurvelia, rom saerTaSoriso TanamegobrobaSi Tavisi movaleobis<br />
kargad SesrulebisTvis, kaTolikeebi ecadon, qmediTad da pozitiurad<br />
iTanamSromlon rogorc calke myof ZmebTan, romlebic maTTan erTad<br />
saxarebiseul siyvaruls aRiareben, aseve yvela sxva WeSmariti mSvidobis<br />
maZiebel adamianTan�<br />
387
388<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />
<strong>kreba</strong> iTvaliswinebs im mraval ubedurebas, romelTa didi nawili dResac<br />
tanjavs kacobriobas� samarTlianobisa da RatakTa mimarT qristesmieri<br />
siyvarulis sayovelTao xelSewyobisTvis <strong>kreba</strong>s Zalze saWirod miaCnia<br />
msoflio eklesiis erTgvari organos Seqmna, romlis amocana iqneba, stimuli<br />
misces kaTolikeTa gaerTianebas, xeli Seuwyon Raribi regionebisa da<br />
erTa Soris socialuri samarTlianobis ganviTarebas�<br />
daskvna<br />
91� (TiToeuli erTgulisa da calkeul eklesiaTa funqcia)�<br />
debulebebi, romlebsac wmida <strong>kreba</strong> eklesiis moZRvrebis saunjidan<br />
gvTavazobs, miznad isaxavs, daexmaros yvela adamians (maT, visac RmerTi<br />
swams da maTac, vinc mas cxadad ar aRiarebs), raTa maT ufro cxadad gaacnobieron<br />
Tavisi mowodebis sisrule, ufro metad Seusabamon samyaro adamianis<br />
gansakuTrebul Rirsebas, eswrafon sayovelTao, Rrmad dafuZnebuli<br />
Zmobisken, da, siyvarulis STagonebiT, keTilSobili da erToblivi ZalisxmeviT<br />
upasuxon Cveni drois gansakuTrebiT saWirboroto moTxovnebs�<br />
ra Tqma unda, samyaroSi arsebul viTarebaTa da kulturis formaTa nairgvarobis<br />
fonze es debulebebi bevr aspeqtSi Segnebulad aris mxolod zogadi<br />
xasiaTisa� metic: Tumca aq gadmocemulia is moZRvreba, romelic ukve<br />
miRebulia eklesiaSi, mainc xSirad laparakia iseT Temebze, romlebic ganuwyvetel<br />
ganviTarebas ganicdian� amitom maTi Semdgomi kvleva da Sevseba<br />
aris saWiro� amasTanave gvwams, rom is, rac RmrTis sityvasa da saxarebis<br />
sulze dayrdnobiT gamovTqviT, yvelasTvis SeiZleba sasargeblo iyos, gansakuTrebiT,<br />
roca qristes erTgulni, mRvdelTa winamZRolobiT, miusadageben<br />
mas calkeul xalxebsa da mentalobebs�<br />
92� (yvela adamians Soris dialogi)� eklesiis misia aris saxarebiseuli<br />
uwyebiT mTeli samyaros ganaTleba da yvela adamianis, romel ers, rasasa<br />
Tu kulturas ar unda ekuTvnodnen isini, erTi sulis mier gaerTianeba (in<br />
unim Spiritun coadunandi)� amgvarad, eklesia iqceva im Zmobis niSnad, romelic<br />
gulrwfeli dialogis saSualebas iZleva da mas ganamtkicebs�<br />
amisaTvis, upirveles yovlisa, saWiroa, rom Cven Tavad eklesiis SigniT<br />
vizrunoT urTierTdafasebisTvis, pativiscemisa da TanxmobisTvis, vcnoT<br />
yovelgvari kanonieri mravalferovneba, raTa damyardes ufro nayofieri<br />
dialogi yvelas Soris, vinc qmnis RmrTis erTian ers, iqnebian isini mRvdlebi<br />
Tu sxva qristeserTgulni� is, rac erTgulebs aerTianebs, ufro Zlieria<br />
imaze, rac maT hyofs: dae, iyos erToba aucileblobisas, Tavisufleba eWvisas,<br />
siyvaruli yvelaferSi� 165<br />
amave dros, Cveni suli moicavs im Zmebsac, romlebic jer ar cxovroben<br />
CvenTan srul erTobaSi� is moicavs maT gaerTianebebsac (communinates), romlebTan<br />
Cvenc varT dakavSirebuli mamis, Zisa da suli wmidis aRsarebiTa da<br />
siyvarulis ZaliT� Cven gvaxsovs, rom qristianTa erTianobas elis da natrobs<br />
mravali is adamianic, visac qriste ara swams� rac ufro gaZlierdeba<br />
es erToba suli wmidis ZaliT, WeSmaritebasa da siyvarulSi, miT ufro metad<br />
iqneba is mTeli samyarosTvis erTianobisa da mSvidobis sawindari� amitom<br />
gavaerTianoT Zalebi da gamoviyenoT is formebi, romlebic am naTeli miznis<br />
misaRwevad dRes gansakuTrebiT Sesaferisia, da vecadoT, saxarebasTan<br />
sul ufro met SesabamisobaSi, Zmurad viTanamSromloT, raTa vemsaxuroT<br />
adamianTa ojaxs, romelic ieso qristes mier (in Christo Iesu) RmrTis SvilTa<br />
ojaxSi aris mowodebuli�<br />
165 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� ad Petri Cathedram, 29 iunii 1959: AAS 55 (1959), p� 513�
GAUDIUM ET SPES<br />
Cvens fiqrs mivmarTavT agreTve yvelasken, vinc RmerTs scnobs, inaxavs<br />
Tavisi tradiciebis meSveobiT Zvirfas religiur da adamianur elementebs<br />
da imedovnebs, rom Ria dialogi yvelas gvibiZgebs, ufro erTgulad aRviqvaT<br />
da ufro mondomebiT SevasruloT is, riskenac suli (Spiritus) mogviwodebs�<br />
Cven gvsurs aseTi dialogi, romelic WeSmaritebasTan mxolod siyvaruliTa<br />
da saTanado keTilgonierebiT migviyvans� am dialogidan Cven, Cvenis<br />
mxriv, aravis gamovricxavT: arc maT, vinc umaRles sulier Rirebulebebs<br />
scems pativs, Tumca maT Semoqmeds jer ara scnobs, da arc maT, vinc eklesias<br />
upirispirdeba da mas ama Tu im formiT sdevnis� mama RmerTi aris yvelas<br />
saTave da bolo, amitom yvelani mowodebulni varT viyoT Zmebi� xolo radganac<br />
erTi da igivea is adamianuri da saRmrTo mowodeba, romelic gvixmobs,<br />
amitom SegviZlia da unda viTanamSromloT imisaTvis, raTa Zaladobisa da<br />
TvalTmaqcobis gareSe avaSenoT samyaro WeSmarit mSvidobaSi�<br />
93� (samyaros aSeneba da miznis miRweva)� qristianebs axsovT uflis sityvebi:<br />
„amiT cnan yovelTa, viTarmed Cemni mowafeni xarT, ukueTu iyuarebodiT<br />
urTierTas“ (ioan� 13, 35)� maT erTi survili amoZravebT: ufro da<br />
ufro uxvad da Sedegianad emsaxuron Tanamedrove samyaros adamianebs� isini<br />
arian saxarebis erTguli mimdevrebi, romlebic misi ZaliT sargebloben<br />
da gaerTianebulni arian yvelasTan, visac uyvars samarTlianoba da vinc mas<br />
icavs� maT uzarmazari saqme aqvT amqveynad aRsasrulebeli, romlis Sesaxeb<br />
pasuxismgebelni arian mis winaSe, vinc ukanasknel dRes gansjis yvelas� ara<br />
yoveli, vinc ityvis: „ufalo, ufalo“, Seva caTa sasufevelSi, aramed is, vinc<br />
iqms mamis nebas 166 da saqmes mtkiced hkidebs xels� mamas surs, rom yvela adamianSi<br />
qriste vcnoT Zmad da is qmediTad gviyvardes, rogorc sityviT aseve<br />
saqmiT� ase davamowmebT WeSmaritebas da sxvebsac gavuziarebT zeciuri<br />
mamis siyvarulis saidumloebas� am gziT adamianebi mTels samyaroSi aRigznebian<br />
cxoveli imediT, romelic suli wmidis niWia, raTa bolos uzenaes<br />
mSvidobasa da netarebaSi iqnen miRebulni _ samSobloSi, romelic uflis<br />
didebiT brwyinavs�<br />
„xolo romeli-igi SemZlebel ars ufro¡s yovlisa yofad umetes, romelsa-igi<br />
viTxovT gina Tu vscnobT Zalisa misebr Sewevnisa Cuen Soris, misa dideba¡<br />
eklesiasa Sina qriste ieso¡s mier yovelTa naTesavTa mimarT saukune-<br />
Ta ukunisamde� amen�“ (efes� 3, 20-21)�<br />
166 Sdr� maT� 7, 21�<br />
yovelive erTad da cal-calke, rac am konstituciaSi<br />
gamocxadda, wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo<br />
uflebamosilebiT, romelic qristesgan gadmogveca,<br />
amas pativdebul mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT,<br />
vadgenT da vawesebT, da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda,<br />
gamoqveyndes sadideblad RmrTisa�<br />
romi, wm� petresTan, 1965 wlis 7 dekemberi<br />
me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />
(mohyveba mamaTa xelmowerebi)<br />
389
saZieblebi
Zveli aRTqma<br />
bar: baruqi<br />
3, 38: DV 2<br />
gam: gamosvla<br />
3, 7-12: GS 32<br />
24, 1-8: GS 32, Sen�<br />
24, 8: DV 14<br />
33, 11: DV 2<br />
dab: dabadeba<br />
1, 26-27: GS 34, Sen�<br />
1, 26: GS 12, Sen�<br />
1, 27: GS 12<br />
1, 28: GS 50; 57, Sen�<br />
1, 31: AA 7; GS 12<br />
2, 18: GS 50<br />
2, 22-24: GS 49, Sen�<br />
3, 15: DV 3; LG 55<br />
9, 2-3: GS 34, Sen�<br />
12, 2-3: DV 3<br />
15, 18: DV 14<br />
dan: danieli<br />
3, 57-90: GS 14, Sen�<br />
ezek: ezekielis wigni<br />
16: GS 48, Sen�<br />
23: GS 48, Sen�<br />
34, 11 Smd�: LG 6<br />
34, 14: LG 45<br />
es: esaia<br />
2, 1-4: DV 14<br />
2, 4: GS 78<br />
5, 1 Smd�: LG 6<br />
6, 8: PO 11<br />
7, 14: LG 55<br />
11, 10-12: UR 2, Sen�<br />
11, 12: AG 36, 2; SC 2, 5<br />
32, 17: GS 78<br />
40, 8: DV 26<br />
40, 11: LG 6<br />
42, 1-4: DH 11, Sen�<br />
54, 2: AG 9; GS 48, Sen�<br />
58, 1-12: GS 43, Sen�<br />
60, 4-7: LG 13<br />
bibliuri citatebi<br />
61, 1: LG 8; SC 5,Sen�<br />
66, 23: NA 4, Sen�<br />
zir: sibrZne ziraqisa<br />
15, 14: GS 17, Sen�<br />
17, 3-10: GS 12, Sen�<br />
17, 7-8: GS 15, Sen�<br />
36, 19: AG 1 da Sen�<br />
44-50: LG 50, Sen�<br />
igav: igavebi<br />
5, 18-20: GS 49, Sen�<br />
8, 30-31: GS 57, Sen�<br />
31, 10-31: GS 49, Sen�<br />
ier: ieremia<br />
3, 6-13: GS 48, Sen�<br />
3, 17: DV 14<br />
17, 10: GS 14, Sen�<br />
31, 31-34: LG 9<br />
2mak: makabelTa meore wigni<br />
12, 45: LG 50<br />
mal: malaqia<br />
1, 11: LG 17<br />
2, 7: PO 4, Sen�<br />
1mef: pirveli mefeTa wigni<br />
16, 7: GS 14, Sen�<br />
2mef: meore mefeTa wigni<br />
23, 2: DV 11, Sen�<br />
miq: miqa<br />
5, 2-3: LG 55<br />
neem: neemias wigni<br />
13, 1: LG 9<br />
os: osias wigni<br />
2: GS 48, Sen�<br />
ricx: ricxvni<br />
11, 16-25: PO 7, Sen�<br />
18, 20: PO 17<br />
20, 4: LG 9<br />
393
jl: meore rjuli<br />
23, 1 Smd�: LG 9<br />
sibr: sibrZne solomonisa<br />
1, 13: GS 18, Sen�<br />
2, 23-24: GS 18, Sen�<br />
2, 23: GS 12, Sen�<br />
8, 1: NA 1, Sen�<br />
9, 2-3: GS 34, Sen�<br />
sof: sofonia<br />
3, 9: NA 4<br />
tob: tobiTi<br />
8, 4-8: GS 49, Sen�<br />
fsalm: fsalmunebi<br />
2, 8: AG 22, Sen�; LG 13<br />
8, 5-7: GS 12<br />
8, 7: GS 34, Sen�<br />
8, 10: GS 34, Sen�<br />
22 (21), 28-29: DV 14<br />
40 (39), 9: РС 14<br />
62 (61), 11:PO 17, Sen�<br />
66 (65), 4: NA 4, Sen�<br />
72 (71), 10:LG 13<br />
96 (95), 1-3: DV 14<br />
118 (117), 22: LG 6<br />
qeb: qebaTa qeba<br />
1, 1-3: GS 49, Sen�<br />
2, 16: GS 49, Sen�<br />
4, 16-5, 1: GS 49, Sen�<br />
7, 8-11: GS 49, Sen�<br />
axali aRTqma<br />
gal: epistole galatelTa mimarT<br />
1, 6-9: UR 3, Sen�<br />
1, 10: PO 6, Sen��<br />
1, 16: AG 24, Sen�<br />
1, 31: AG 13,� Sen�<br />
2, 2: PO 14, Sen��<br />
2, 5: PO 4, Sen�<br />
2, 20: GS 22; 52, Sen� ; PO 12<br />
3, 7: NA 4, Sen�<br />
3, 27-28: UR 2<br />
3, 28: LG 32<br />
4, 3: PO 6, Sen�<br />
4, 4-5: LG 52<br />
4, 4: DV 17<br />
4, 6: GS 22, Sen�; LG 4<br />
4, 19: LG 7<br />
4, 26: LG 6<br />
394<br />
saZieblebi<br />
5, 1: PO 6, Sen�<br />
5, 13: PO 6, Sen�<br />
5, 14: GS 16, Sen�<br />
5, 22: LG 4; 38; 40<br />
5, 26: AA 4<br />
6, 2: РС 15<br />
6, 10: AA 4<br />
6, 15: LG 7<br />
gamocx: ioane mociqulis<br />
gamocxadeba<br />
1, 6: LG 10<br />
3, 7: LG 39, Sen�<br />
5, 9-10: LG 10<br />
5, 9: LG 50<br />
5, 12: LG 51<br />
5, 13: LG 51<br />
12, 17: LG 6<br />
19, 7-8: GS 48, Sen�<br />
19, 7: LG 6<br />
19, 10: LG 35; PO 2, Sen�<br />
19, 16: LG 59<br />
21, 1 Smd�: LG 6; 35<br />
21, 2: GS 48, Sen�; LG 6; РС 1; SC 8, Sen�<br />
21, 3: LG 6<br />
21, 4-5: GS 39, Sen�<br />
21, 9: GS 48, Sen� ; LG 6<br />
21, 14: LG 19<br />
21, 23-24: NA 1, Sen�<br />
21, 23: LG 51<br />
21, 24: LG 13<br />
22, 12-13: GS 45<br />
22, 17: LG 4; 6<br />
ebr: epistole ebraelTa mimarT<br />
1, 1-2: DV 4, Sen�<br />
1, 1: DV 11, Sen�; SC 5<br />
1, 2: AG 3, Sen�; LG 13<br />
2, 10: LG 9<br />
2, 17: LG 8; PO 3,Sen�<br />
3, 6: LG 51<br />
4, 7: DV 11, Sen�<br />
4, 12: DV 21<br />
4, 15: AG 3, Sen�; GS 22, Sen�; PO 3, Sen�<br />
5, 1-10: LG 28<br />
5, 1-5: LG 10<br />
5, 1-3: LG 28<br />
5, 1-2: LG 27<br />
5, 1: PO 3, Sen�<br />
5, 6: LG 5<br />
5, 8: РС 14<br />
7, 3: PO 10, Sen�<br />
7, 17-21: LG 5<br />
7, 24: LG 28<br />
7, 25: PO 13
7, 26: LG 8; 39, Sen�; PO 12<br />
8, 2: SC 8, Sen�<br />
9, 11-28: LG 28<br />
9, 27: LG 48<br />
9, 28: AG 3, Sen�<br />
10, 5-7: LG 42, Sen�<br />
10, 7: РС 14<br />
10, 19: PO 13<br />
10, 22: PO 13<br />
11, 1: LG 35<br />
11, 3-40: LG 50, Sen�<br />
11, 6: AG 7, Sen�<br />
11, 8: PO 22<br />
11, 10: LG 50<br />
12, 1: LG 50<br />
12, 2: LG 40<br />
13, 1-2: PO 8, Sen�<br />
13, 7: LG 50, Sen�<br />
13, 8: GS 10, Sen�; IM 24<br />
13, 14: GS 43, Sen�; LG 9; 50; SC 2, Sen�<br />
13, 15: LG 12<br />
13, 16: PO 8, Sen�<br />
13, 17: LG 27; 37; РС 14<br />
efes: epistole efeselTa mimarT<br />
1, 3-14: DV 2, Sen�<br />
1, 3: GS 40, Sen�<br />
1, 4-5: LG 3<br />
1, 4: LG 39<br />
1, 5-6: GS 40, Sen�<br />
1, 5: DH 10, Sen�<br />
1, 9: DV 2<br />
1, 10: AG 3, Sen�; GS 38, Sen� ; 45; 58 Sen�;<br />
LG 3; 48<br />
1, 12: SC 6<br />
1, 13-14: GS 40, Sen�<br />
1, 14: GS 22; LG 48<br />
1, 18-23: LG 7<br />
1, 22-23: LG 7, Sen�<br />
1, 23: GS 40, Sen�<br />
2, 1-2: AG 14, Sen�<br />
2, 6: LG 7; SC 6, Sen�<br />
2, 14-16: NA 4, Sen�<br />
2, 16: GS 78, Sen�<br />
2, 17-18: UR 2, Sen�<br />
2, 18: DV 2; LG 4<br />
2, 19-22: LG 6<br />
2, 20: AG 9; LG 19; UR 2, Sen�<br />
2, 21-22: SC 2, Sen�<br />
2, 22: PO 22, Sen�<br />
3, 4-6: DV 17<br />
3, 8: PO 13; UR 11,Sen�<br />
3, 9-10: PO 13, Sen�<br />
3, 9: PO 13, Sen� 12; 22, Sen�<br />
3, 10: РС 1<br />
bibliuri citatebi<br />
3, 12: AG 13, Sen�<br />
3, 19: LG 6; 7<br />
3, 20-21: GS 93; PO 22<br />
4, 1-6: LG 50<br />
4, 1-3: UR 7<br />
4, 1: AG 15, Sen�<br />
4, 4-5: UR 2<br />
4, 5: LG 32<br />
4, 7: LG 33; PO 9, Sen�<br />
4, 11-16: AG 7, Sen�; LG 7; PO 15,Sen�<br />
4, 11-12: LG 4<br />
4, 12: CD 1; LG 28; РС 1; UR 2<br />
4, 13: AG 9, Sen�; 36, Sen�; GE 2; РС 14; PO<br />
12, Sen�; SC 2, Sen�<br />
4, 14: PO 9, Sen�<br />
4, 15-16: LG 30<br />
4, 15: GS 78<br />
4, 16: AA 2; 3; AG 5;LG 8; 49; PO 9, Sen�<br />
4, 22-24: GE 2<br />
4, 20-24: AG 13, Sen�<br />
4, 23: AG 24, Sen�; LG 7; UR 7, Sen�<br />
4, 24: AG 12, Sen�; 21, Sen�<br />
4, 28: GS 43, Sen� ; 72, Sen�<br />
5, 3: LG 40<br />
5, 9: CD 11<br />
5, 10: PO 15, Sen�<br />
5, 16: GS 52, Sen�; LG 35<br />
5, 19-20: PO 5, Sen�<br />
5, 19: SC 112, Sen�<br />
5, 22-33: OT 10<br />
5, 23-24: LG 7<br />
5, 24: LG 6<br />
5, 25-33: GS 49, Sen�<br />
5, 25-28: LG 7, Sen�<br />
5, 25-27: GS 52, Sen�<br />
5, 25-26: LG 6; 39<br />
5, 25: GS 48, Sen�<br />
5, 27: GS 48, Sen�; LG 65; UR 4, Sen�<br />
5, 29: LG 6<br />
5, 32: AA 11; GS 48, Sen�; LG 11<br />
6, 11-17: DH 11, Sen�<br />
6, 11-13: LG 48<br />
6, 12: LG 35<br />
6, 19-20: AG 13, Sen�; 24, Sen�; DH 11, Sen�<br />
1Tes: pirveli epistole<br />
TesalonikelTa mimarT<br />
1, 5: LG 26<br />
1, 6: AG 13, Sen�<br />
1, 9-10: AG 13, Sen�<br />
2, 2: AG 13, Sen�<br />
2, 3-5: DH 11, Sen�<br />
2, 12: PO 9, Sen�<br />
2, 13: DV 21; LG 12<br />
3, 5-7: AG 14, Sen�<br />
395
4, 3: LG 39<br />
5, 8-9: DH 11, Sen�<br />
5, 12-13: LG 20, Sen�<br />
5, 12: AA 3; LG 12<br />
5, 17: SC 12, Sen�<br />
5, 19-21: LG 12<br />
5, 19: AA 3; LG 37<br />
5, 21: AA 3<br />
2Tes: meore epistole<br />
TesalonikelTa mimarT<br />
1, 8: DH 11, Sen�<br />
1, 10: LG 48; 50, Sen�<br />
2, 15: DV 8<br />
3, 1: AG 1; DH 14; DV 26<br />
3, 6-13: GS 43, Sen�<br />
iak: iakobis epistole<br />
1, 4: UR 4, Sen�<br />
1, 15: GS 18, Sen�<br />
2, 14: LG 14, Sen�<br />
2, 15-16: GS 27, Sen�; РС 13<br />
3, 2: LG 40<br />
5, 1-6: GS 72, Sen�<br />
5, 14-16: LG 11<br />
ioan: ioanes saxareba<br />
1, 1-18: DV 4<br />
1, 3: AG 3, Sen�; DV 3; GS 38, Sen�<br />
1, 9: GS 57<br />
1, 10: AG 3, Sen�<br />
1, 12: GS 22, Sen�<br />
1, 13: PO 16<br />
1, 14: AG 3; DV 1, Sen�; 17; GS 38, Sen�<br />
1, 17: DV 2, Sen�<br />
2, 1-11: LG 58<br />
2, 22: DV 19, Sen�<br />
3, 5-6: LG 9<br />
3, 5: AG 7, Sen�; LG 14<br />
3, 8: AA 3; PO 13, Sen�<br />
3, 14-16: GS 38, Sen�<br />
3, 16: PO 22, Sen�<br />
3, 17: GS 3, Sen�<br />
3, 18: AG 8, Sen�<br />
3, 29: GS 48, Sen�<br />
3, 34: DV 4<br />
4, 14: AA 16; LG 4<br />
4, 23: AG 9, Sen�; GE 2; SC 6, Sen�<br />
4, 24: LG 28<br />
4, 34: LG 42, Sen�; РС 14; PO 14, Sen�; 15,<br />
Sen�<br />
4, 37: AG 28, Sen�<br />
5, 29: LG 48<br />
5, 30: РС 14; PO 15, Sen�<br />
5, 36: DV 4<br />
396<br />
saZieblebi<br />
5, 39: DV 15<br />
6, 15: DH 11, Sen�<br />
6, 38: LG 42, Sen�; PO 15, Sen�<br />
6, 44: DH 10, Sen�<br />
6, 67-68: DH 11, Sen�<br />
6, 68: DV 17<br />
6, 69: LG 39, Sen�<br />
7, 18: AG 7, Sen�<br />
7, 38-39: LG 4<br />
7, 39: DV 19, Sen�<br />
8, 30: AG 7, Sen�<br />
8, 34: GS 13, Sen�<br />
8, 44: AG 7, Sen�; 14, Sen�<br />
8, 50: AG 7, Sen�<br />
10, 1-10: LG 6<br />
10, 11-15: LG 6<br />
10, 11: LG 6; 27; PO 13, Sen�<br />
10, 14-18: РС 14<br />
10, 14-16: PO 3, Sen�<br />
10, 16: SC 2, Sen�<br />
10, 36: AG 3; LG 28; PO 2; 12, Sen�<br />
11, 52: AG 2 da Sen�; LG 13; SC 2, Sen�; UR<br />
2, Sen�<br />
12, 16: DV 19, Sen�<br />
12, 31: AG 14, Sen�; GS 13<br />
12, 32: DH 11, Sen�; DV 17; LG 3; 48<br />
13, 12-17: OT 4<br />
13, 13: DH 11, Sen�<br />
13, 34: LG 9; 40; UR 2, Sen�<br />
13, 35: AA 8; CD 30, Sen�; GS 93; РС 15<br />
14-17: AG 4, Sen�<br />
14, 6: AG 13; DV 2, Sen�; NA 2<br />
14, 9: DV 4<br />
14, 16: AG 4, Sen�<br />
14, 26: DV 19, Sen�<br />
15, 1-5: LG 6<br />
15, 5: AA 4; SC 86<br />
15, 12: LG 40<br />
15, 13: GS 32; LG 42<br />
15, 14-15: DV 2<br />
15, 15: CD 16, Sen�; LG 28<br />
16, 7: UR 2, Sen�<br />
16, 12-13: DV 19, Sen�<br />
16, 13: DV 19, Sen�; 20; LG 4<br />
16, 33: PO 22<br />
17, 1-3: DV 2, Sen�<br />
17, 1: AG 7, Sen�<br />
17, 3: AA 3; SC 9, Sen�<br />
17, 4: DV 4; LG 4<br />
17, 11: OT 5<br />
17, 14-16: PO 17, Sen�<br />
17, 15-16: PO 3, Sen�<br />
17, 21-22: GS 24<br />
17, 21: РС 15; UR 2; 8<br />
17, 23: PO 8, Sen�
18, 36: DH 11, Sen�; LG 13<br />
18, 37: DH 11, Sen�; GS 3, Sen�<br />
19, 6: NA 4, Sen�<br />
19, 25: LG 58<br />
19, 26-27: LG 58<br />
19, 34: LG 3<br />
20, 21-23: LG 19; UR 2<br />
20, 21: AG 5, Sen�; CD 1, Sen�; LG 17; 18; PO<br />
2, Sen�<br />
20, 22-23: LG 21<br />
20, 31: DV 11<br />
21, 15-17: LG 19; UR 2, Sen�<br />
21, 15 Smd�: LG 22<br />
21, 17: LG 8; PO 11, Sen�<br />
1ioan: ioanes pirveli epistole<br />
1, 2-3: DV 1<br />
1, 10: UR 7<br />
2, 18-19: UR 3, Sen�<br />
2, 20: LG 12; 39, Sen� 2, 27: LG 12<br />
3, 1: GS 22, Sen�; LG 48<br />
3, 2: DV 7; LG 48<br />
3, 8: AG 14, Sen�<br />
3, 14: РС 15<br />
3, 16: LG 42; PO 14, Sen�<br />
3, 17-18: GS 72, Sen�<br />
3, 17: РС 13<br />
4, 1: LG 37; PO 9, Sen�<br />
4, 8: GS 38; NA 5<br />
4, 9: UR 2, Sen�<br />
4, 10: РС 6<br />
4, 11: AG 12, Sen�<br />
4, 16: LG 42<br />
4, 20: GS 24<br />
3 ioan: ioanes mesame epistole<br />
8: AA 6; PO 8, Sen�<br />
iud: iudas epistole<br />
3: DV 8; LG 12<br />
kol: epistole koloselTa mimarT<br />
1, 13: AG 3, Sen�;14, Sen�; PO 9, Sen�<br />
1, 15-18: LG 7<br />
1, 15-16: LG 66<br />
1, 15: DV 2; GS 10, Sen�; 22; LG 2<br />
1, 16: AG 3, Sen�<br />
1, 18-20: UR 2, Sen�<br />
1, 18: AA 7; GS 22, Sen�<br />
1, 19: LG 66<br />
1, 20-22: GS 22, Sen�; 78, Sen�<br />
1, 20: LG 48<br />
1, 24: AA 16; AG 5, Sen�; LG 11; 49; РС 1<br />
2, 9: AG 3; LG 7<br />
2, 12-13: AG 14, Sen��<br />
bibliuri citatebi<br />
2, 12: LG 7; UR 22<br />
2, 19: LG 7<br />
3, 1-4: LG 6<br />
3, 1-2: GS 57, Sen�<br />
3, 1: SC 6, Sen�; 8, Sen�<br />
3, 3: РС 6; PO 22, Sen�<br />
3, 4: LG 9; 48; SC 8, Sen�<br />
3, 5-10: AG 13, Sen�<br />
3, 11: LG 32<br />
3, 12: LG 40<br />
3, 14: LG 42; РС 15<br />
3, 16: DV 8; SC 112, Sen�<br />
3, 17: AA 4; GS 64, Sen�; UR 23<br />
4, 3: AG 13, Sen�<br />
4, 5: GS 52, Sen�; LG 35<br />
4, 11: LG 20, Sen�<br />
1kor: pirveli epistole<br />
korinTelTa mimarT<br />
1, 2: LG 28<br />
1, 11 Smd UR 3, Sen�<br />
1, 13: UR 1, Sen�<br />
1, 18-21: AG 13, Sen�<br />
1, 27: PO 15<br />
2, 3-5: DH 11, Sen�<br />
2, 9: GS 39, Sen�<br />
3, 7: AG 40, Sen�<br />
3, 8: AG 28, Sen�<br />
3, 9: AG 15, Sen�; LG 6<br />
3, 10: AG 28, Sen�<br />
3, 11: LG 6<br />
3, 14: GS 39, Sen�<br />
3, 16: LG 4<br />
3, 22-23: GS 37<br />
3, 23: LG 36<br />
4, 1: LG 21<br />
4, 14: PO 6, Sen�<br />
4, 15: LG 21; 28<br />
5, 7: LG 3<br />
6, 13-20: GS 14, Sen�<br />
6, 19: LG 4<br />
7, 3-6: GS 49, Sen�<br />
7, 5: GS 50, Sen�<br />
7, 7: LG 11, Sen�<br />
7, 31: GS 39, Sen�; LG 42; PO 17, Sen�<br />
7, 32-35: РС 12<br />
7, 32-34: LG 42; PO 16, Sen�<br />
7, 32: РС 5<br />
8, 1: IM 5<br />
8, 6: AG 3, Sen�<br />
8, 9-13: DH 11, Sen�<br />
9, 7: PO 20, Sen�<br />
9, 14: PO 20<br />
9, 15: AG 13, Sen�<br />
9, 16: AA 6; AG 7, Sen�; LG 17<br />
397
9, 19-23: PO 3, Sen�<br />
9, 19-20: PO 10<br />
9, 19: OT 4<br />
9, 22: AG 24, Sen�<br />
10, 11: DV 15; LG 48<br />
10, 17: LG 3; 7<br />
10, 23-33: DH 11, Sen�<br />
10, 32-33: AG 41<br />
10, 33: PO 13, Sen�<br />
11, 18-19: UR 3, Sen�<br />
11, 22: UR 3, Sen�<br />
11, 25: DV 16; LG 9<br />
11, 26: LG 8; 28; PO 2, Sen�; SC 6, Sen�<br />
12, 1-11: LG 7<br />
12, 4-11: UR 2, Sen�<br />
12, 4: LG 4; РС 8<br />
12, 7: AA 3; LG 12<br />
12, 11: AA 3; AG 23, Sen�; LG 12; 32<br />
12, 12-27: LG 49<br />
12, 12: AA 18; LG 7<br />
12, 13: LG 7<br />
12, 26: LG 7<br />
12, 27: LG 7<br />
13, 8: GS 39, Sen�<br />
14: LG 7<br />
14, 40: AG 28<br />
15, 23: AG 21, Sen�<br />
15, 24: PO 2, Sen�<br />
15, 26-27: LG 49<br />
15, 27-28: LG 36<br />
15, 28: AG 2; 21, Sen�<br />
15, 42: GS 39, Sen�<br />
15, 45: AG 7, Sen�<br />
15, 53: GS 39, Sen�<br />
15, 56-57: GS 18, Sen�<br />
15, 58: AA 33<br />
16, 17-18: AA 10<br />
2 kor: meore epistole korinTelTa<br />
mimarT<br />
1, 1: LG 28<br />
1, 4: PO 13, Sen�<br />
1, 7: PO 13, Sen�<br />
1, 20: DV 7<br />
3, 8-9: LG 21; PO 12, Sen�<br />
3, 12: AG 13, Sen�<br />
3, 16–4, 6: DV 7<br />
3, 16: DV 2, Sen�<br />
3, 18: LG 50<br />
4, 4: GS 22, Sen�<br />
4, 6: AG 42, Sen�; DV 2, Sen�<br />
4, 7: PO 13, Sen�<br />
4, 10 Smd AA 16; AG 25, Sen�; UR 4, Sen�<br />
4, 10-11: SC 12, Sen�<br />
4, 14: GS 22, Sen�<br />
398<br />
saZieblebi<br />
4, 15: LG 27<br />
4, 16: AG 24, Sen�<br />
5, 2: GS 39, Sen�<br />
5, 6: LG 6; 48<br />
5, 8: LG 49<br />
5, 9: LG 48<br />
5, 10: GS 17, Sen�; LG 48<br />
5, 14: AA 6<br />
5, 15: GS 10, Sen�; LG 48<br />
5, 17: LG 7<br />
5, 18-19: GS 22, Sen�; NA 2, Sen�<br />
5, 19: AG 3, Sen�<br />
5, 21: LG 8<br />
6, 1: SC 11, Sen�<br />
6, 2: GS 82, Sen�<br />
6, 4 Smd�: AG 24, Sen�<br />
6, 6-7: DH 14<br />
6, 10: GS 37, Sen�<br />
6, 14-15: PO 3, Sen�<br />
7, 4: AG 13, Sen� , PO 14, Sen�<br />
8, 2: AG 24, Sen�<br />
8, 9: AG 3, Sen�; LG 8; LG 42; РС 13; PO 17,<br />
Sen�<br />
8, 13 Smd: GS 72, Sen�<br />
8, 14: PO 21, Sen�<br />
9, 15: SC 6<br />
10, 3-5: DH 11, Sen�<br />
10, 4: DH 11, Sen�<br />
10, 5-6: DV 5<br />
10, 8: PO 6, Sen�<br />
11, 2: GS 48, Sen�; PO 16, Sen�<br />
11, 7: PO 4, Sen�<br />
12, 9: PO 12, Sen�<br />
12, 15: AG 12, Sen�; 25, Sen�; PО 15, Sen�<br />
13, 10: PO 6, Sen�<br />
luk: lukas saxareba<br />
1, 2-4: DV 19<br />
1, 28: LG 56<br />
1, 35: LG 39, Sen�<br />
1, 38: LG 56<br />
1, 41-45: LG 57<br />
1, 48-49: LG 66<br />
2, 14: GS 76, Sen�<br />
2, 19: DV 8; LG 58<br />
2, 34-35: LG 57<br />
2, 34: AG 13, Sen�<br />
2, 41-51: LG 57<br />
2, 51: DV 8; LG 58<br />
3, 11: GS 72, Sen�<br />
3, 22: AG 4, Sen�<br />
4, 1: AG 4, Sen�<br />
4, 18: AG 3; LG 8; PO 2, Sen�; 6, Sen�; 17,<br />
Sen�; SC 5, Sen�<br />
4, 34: LG 39, Sen�
5, 34-35: GS 48, Sen�<br />
6, 13: LG 19<br />
6, 37-38: GS 28, Sen�<br />
9, 25: GS 39, Sen�<br />
9, 58: РС 1<br />
10, 1: AA 33; PO 10, Sen�<br />
10, 7: PO 20<br />
10, 16: LG 20<br />
10, 30 Smd GS 72, Sen�<br />
10, 39: РС 5<br />
10, 42: РС 5<br />
11, 20: LG 5<br />
11, 27-28: LG 58<br />
11, 41: GS 72, Sen�<br />
12, 32: LG 5<br />
12, 48: LG 14, Sen�<br />
14, 26: AA 4<br />
14, 27: GS 22, Sen�<br />
15, 4-7: LG 28<br />
16, 1-31: GS 64, Sen�<br />
16, 19-31: GS 27, Sen�<br />
17, 33: GS 24, Sen�<br />
18, 22: LG 42, Sen�<br />
19, 10: AG 3; LG 8<br />
19, 44: NA 4, Sen�<br />
20, 35-36: PO 16, Sen�<br />
20, 36: OT 10<br />
22, 20: DV 16<br />
22, 26-27: CD 16, Sen�; LG 27<br />
22, 32: LG 25; UR 2, Sen�<br />
24, 26: PO 12, Sen�<br />
24, 27: DV 16; SC 6; 9, Sen�<br />
24, 44: DV 15<br />
24, 45-48: LG 19<br />
24, 47: AG 3, Sen�<br />
maT: maTes saxareba<br />
1, 21: CD 1, Sen�<br />
1, 22-23: LG 55<br />
1, 22: DV 11, Sen�<br />
3, 16: PO 2, Sen�<br />
4, 4: GS 86<br />
4, 8-10: DH 11, Sen�<br />
4, 17: LG 5; PO 5<br />
5, 3-9: LG 38<br />
5, 3: LG 42, Sen�<br />
5, 9: GS 77<br />
5, 10: AA 4; LG 23; PO 8, Sen�<br />
5, 13-16: LG 9<br />
5, 13-14: AG 1 da Sen�; 36<br />
5, 16: AA 6; 11, Sen�; РС 25<br />
5, 19-20: LG 14, Sen�<br />
5, 43-44: GS 28<br />
5, 45-47: GS 28, Sen�<br />
5, 45: NA 5, Sen�<br />
bibliuri citatebi<br />
5, 48: LG 40; PO 12<br />
6, 6: SC 12, Sen�<br />
6, 12: LG 40<br />
6, 20: РС 13<br />
6, 25: РС 13<br />
6, 33: AA 7<br />
7, 1-2: GS 28, Sen�<br />
7, 21-22: LG 14, Sen�<br />
7, 21: GS 93, Sen�<br />
8, 20: РС 1; 13<br />
9, 15: GS 48, Sen�<br />
9, 28-29: DH 11, Sen�<br />
9, 35 Smd�: AG 12, Sen�<br />
9, 36: PO 11, Sen�<br />
9, 38: AG 40, Sen�<br />
10, 1-42: AG 5, Sen�; LG 19<br />
10, 10: PO 20, Sen�<br />
10, 34-39: AG 13, Sen�<br />
11, 4-5: AA 8<br />
11, 20-24: DH 11, Sen�<br />
11, 27: DV 2, Sen�<br />
11, 28-30: DH 11, Sen�<br />
11, 29 Smd�: AG 24, Sen�; DH 11, Sen�<br />
12, 20: DH 11<br />
12, 28: AG 14, Sen�; LG 5<br />
13, 24-30: GS 37, Sen�<br />
13, 30: DH 11, Sen�<br />
13, 36-43: GS 37, Sen�<br />
13, 40-42: DH 11, Sen�<br />
13, 52: LG 25<br />
16, 18-19: LG 22<br />
16, 18: LG 9; 19<br />
16, 19: LG 22; UR 2, Sen�<br />
16, 24: AA 4; GS 22, Sen� 26<br />
16, 26: GS 64, Sen� 3<br />
18, 18: LG 22; UR 2, Sen�<br />
18, 20: AA 18; РС 15; SC 7; UR 8<br />
19, 4: GS 50<br />
19, 6: GS 48<br />
19, 11: LG 42; PO 16, Sen�<br />
19, 12: OT 10; РС 12; PO 16, Sen�<br />
19, 21: LG 42, Sen�; РС 5; 13<br />
20, 26: AG 12, Sen�<br />
20, 28: GS 3, Sen�; LG 27; 32; РС 14; PO 9;<br />
UR 7<br />
21, 33-43: LG 6<br />
21, 42: LG 6<br />
22, 13: LG 48<br />
22, 21: DH 11<br />
22, 37-40: AA 8; GS 16, Sen�<br />
22, 39: GS 41, Sen�<br />
23, 3-33: GS 43, Sen�<br />
23, 8: PO 9, Sen�<br />
23, 11: AG 12, Sen�<br />
24, 13: GS 37, Sen�<br />
399
24, 31: AG 9, Sen�<br />
25, 26: LG 48<br />
25, 30: LG 48<br />
25, 31-46: LG 48<br />
25, 31: LG 49<br />
25, 34-46: РС 13<br />
25, 34-45: PO 6, Sen�<br />
25, 40: AA 8; GS 27<br />
25, 41-46: LG 14, Sen�<br />
25, 41: LG 48<br />
25, 46: LG 48<br />
26, 51-53: DH 11, Sen�<br />
28, 16-20: LG 19; 22<br />
28, 18 Smd�: LG 8<br />
28, 18-20: DH 13, Sen�; LG 24; UR 2, Sen�<br />
28, 18: AG 5, Sen�; GS 38, Sen�<br />
28, 19-20: AG 5; DH 1; DV 7, Sen�; LG 17<br />
28, 19: DH 14; PO Sen�<br />
28, 20: DV 20; LG 19; 20; SC 9, Sen�<br />
mark: markozis saxareba<br />
1, 15: AG 8; LG 5<br />
1, 24: LG 39, Sen�<br />
2, 19-20: GS 48, Sen�<br />
2, 27: GS 26, Sen�<br />
3, 13 Smd�: AG 5; 23, Sen�<br />
3, 35: LG 58<br />
4, 14: LG 5<br />
4, 26-29: LG 5<br />
4, 27: PO 22<br />
6, 5-6: DH 11, Sen�<br />
6, 31: PO 8<br />
7, 10-13: GS 43, Sen�<br />
8, 36: GS 72, Sen�<br />
9, 23-24: DH 11, Sen�<br />
10, 21: LG 42, Sen�<br />
10, 28: РС 5<br />
10, 45: AG 3, Sen�; DH GS 3, Sen�; LG 5; 27;<br />
OT 4<br />
12, 29-31: GS 72, Sen�<br />
12, 30: LG 40<br />
12, 48: LG 14, Sen�<br />
13, 10: AG 9, Sen�<br />
16, 15-16: AG 5; LG 24<br />
16, 15: AG 1, Sen�; 5; 13, Sen�; 38, Sen� DH<br />
13, Sen�; DV 7, Sen�; LG 1; 16; 19; OE 3; PO<br />
4; SC 6, Sen�; UR 2, Sen�<br />
16, 16: AG 7, Sen�; 14, Sen�; DH 11; LG 14;<br />
PO 4, Sen�<br />
16, 20: LG 19<br />
1petr: petres pirveli epistole<br />
1, 3-9: UR 2, Sen�<br />
1, 3: SC 106<br />
1, 10: DV 15<br />
400<br />
saZieblebi<br />
1, 23-25: DV 26<br />
1, 23: AG 6, Sen�; LG 9; 28; PO 4, Sen�<br />
2, 1: AA 4<br />
2, 4-10: AA 3; LG 10<br />
2, 4-5: SC 14<br />
2, 5-10: AA 18<br />
2, 5: LG 6; 34; PO 2, Sen�; 22, Sen�<br />
2, 7: LG 6<br />
2, 9-10: LG 9<br />
2, 9: AG 15; PO 2, Sen�; SC 14<br />
2, 12: NA 5; PO 4 Sen�<br />
2, 13-17: DH 11, Sen�<br />
2, 21: GS 22, Sen�<br />
2, 25: PO 11, Sen�; UR 2, Sen�<br />
3, 15: GE 2; LG 10; PO 2, Sen�<br />
4, 10 Smd�: PO 6, Sen�<br />
4, 10: AA 3; LG 13<br />
4, 13: LG 11<br />
5, 3: GS 72, Sen�; LG 28; 41<br />
5, 4: LG 6<br />
5, 10: LG 41<br />
2petr: petres meore epistole<br />
1, 1: LG 31; 32<br />
1, 4: DV 2; UR 15<br />
1, 19-21: DV 11<br />
3, 10-13: LG 48<br />
3, 10: LG 68<br />
3, 13: GS 39, Sen�; LG 48<br />
3, 15-16: DV 1<br />
rom: epistole<br />
romaelTa mimarT<br />
1, 1: PO 3<br />
1, 5: DV 5<br />
1, 14-15: LG 27<br />
1, 16: DV 17; DH 11, Sen�; LG 19; 26; UR 21<br />
1, 19-20: DV 3<br />
1, 20: DV 6<br />
1, 21-25: GS 13, Sen�<br />
1, 21: LG 16<br />
1, 25: LG 16<br />
2, 1-11: GS 28, Sen�<br />
2, 6-7: DV 3; NA 1, Sen�<br />
2, 14-16: GS 16, Sen� 9<br />
3, 23: AG 8<br />
4, 25: LG 9<br />
5, 5: AA 4; LG 42; РС 1; 15; UR 24<br />
5, 8-10: GS 38, Sen�<br />
5, 14: GS 22, Sen�<br />
5, 15: GS 52, Sen�<br />
5, 18: GS 52, Sen�<br />
5, 19: PO 15<br />
5, 21: GS 18, Sen�<br />
6, 4-11: AG 14, Sen�
6, 4-5: LG 7<br />
6, 4: SC 6, Sen�; UR 22, Sen�<br />
6, 5-11: GS 52, Sen�<br />
6, 9: LG 48<br />
6, 11: РС 5<br />
6, 12: LG 36<br />
6, 22: LG 40<br />
6, 23: GS 18, Sen�<br />
7, 14 Smd�: GS 10, Sen�<br />
8, 1-13: РС 5<br />
8, 1-11: GS 22, Sen�<br />
8, 10-11: LG 4<br />
8, 11: GS 22<br />
8, 14-17: GS 41, Sen�<br />
8, 15-16: LG 4<br />
8, 15: GS 22, Sen�; PO 18; SC 6<br />
8, 17: GS 22, Sen�; LG 7; 11<br />
8, 18: AA 4; LG 48<br />
8, 19-22: LG 48<br />
8, 19-21: GS 39, Sen�<br />
8, 21: DH 15; LG 9; 36<br />
8, 23: GS 22 da Sen� 27; LG 48<br />
8, 25: LG 35<br />
8, 26: LG 4<br />
8, 29: GS 22, Sen�; LG 2; 63<br />
8, 32: GS 22, Sen�<br />
9, 4-5: LG 16; NA 4<br />
10, 14-15: SC 9<br />
10, 14: AG 13, Sen�; PO 11, Sen�<br />
10, 17: PO 4; 11, Sen�<br />
11, 11-32: NA 4, Sen�<br />
11, 13-26: LG 6<br />
11, 13: LG 24<br />
11, 17-24: NA 4, Sen�<br />
11, 28-29: LG 16; NA 4, Sen�<br />
11, 28: NA 4, Sen�<br />
12, 1-2: UR 4, Sen�<br />
12, 1: LG 10; PO 2; SC 33<br />
12, 2: GS 37; PO 3, Sen�; 14 Sen�<br />
12, 4-5: LG 32<br />
12, 4: РС 7; PO 2<br />
12, 5-8: РС 8<br />
12, 5: LG 7<br />
12, 6: AG 28, Sen�<br />
12, 10: OE 30; РС 15, PO 9<br />
12, 18: NA 5, Sen�<br />
12, 19-20: DH 11, Sen�<br />
13, 1-5: GS 74, Sen�<br />
13, 1-2: DH 11<br />
13, 5: GS 74, Sen�; OT 11<br />
13, 9-10: GS 24<br />
13, 10: LG 42; РС 15<br />
14, 1-23: DH 11, Sen�<br />
14, 10-12: GS 28,Sen�<br />
14, 12: DH 11<br />
bibliuri citatebi<br />
15, 4: DV 14; SC 33<br />
15, 16: AG 23; GS 38, Sen�; LG 21; PO 2,<br />
Sen�<br />
16, 1-16: AA 1<br />
16, 3 Smd�: LG 33<br />
16, 3: AA 10<br />
16, 25-26: DV 16<br />
16, 26: DV 5<br />
saqme: mociqulTa saqmeebi<br />
1, 1-2: DV 19<br />
1, 4-8: AG 5, Sen�<br />
1, 7: AG 9, Sen�; GS 39, Sen�<br />
1, 8: AG 3, Sen�; LG 17; 19; 21; 24; PO 10<br />
1, 14: CD 15, Sen�; LG 59<br />
1, 17: LG 24<br />
1, 25: LG 24<br />
2, 1-36: LG 19<br />
2, 1 Smd�: LG 24<br />
2, 4: LG 21<br />
2, 17-18: LG 35<br />
2, 33: LG 5<br />
2, 36: GS 38, Sen�; LG 5<br />
2, 38: SC 9, Sen�<br />
2, 41-42: SC 6<br />
2, 42: AG 6, Sen�; 25, Sen�; DV 10; LG 13;<br />
РС 15<br />
2, 42-47: LG 10; PO 17, Sen�<br />
2, 46: CD 15, Sen�<br />
2, 47: SC 6<br />
3, 14: LG 39, Sen�<br />
3, 21: LG 48<br />
4, 8: AG 4, Sen�<br />
4, 11: LG 6<br />
4, 12: AG 7; GS 10,Sen�<br />
4, 13: AG 13, Sen�<br />
4, 19-20: DH 11, Sen�<br />
4, 27: LG 39, Sen�; PO 2, Sen�<br />
4, 29: AG 13, Sen�; DH 14, Sen�<br />
4, 30: LG 39, Sen�<br />
4, 31: AG 13, Sen�; 24, Sen�; DH 11<br />
4, 32: AG 25, Sen�; 30; РС 15; PO 21<br />
4, 35: PO 21<br />
5, 29: DH 11<br />
5, 32: AG 4, Sen�<br />
6, 2-6: LG 20, Sen�<br />
6, 4: CD 15; SC 86<br />
6, 7: PO 4, Sen�<br />
8, 1: LG 26, Sen�<br />
8, 14-17: AG 14, Sen�<br />
8, 18-25: PO 17, Sen�<br />
8, 26: AG 4, Sen�<br />
8, 29: AG 4, Sen�<br />
8, 39: AG 4, Sen�<br />
9, 15: LG 24<br />
401
9, 27-28: AG 13, Sen�<br />
9, 31: AG 4, Sen�<br />
10: AG 4, Sen�<br />
10, 35: LG 9<br />
10, 38: AG 3, Sen�; 4, Sen�; 12, Sen�; PO 2,<br />
Sen�<br />
10, 44-47: AG 4, Sen�<br />
11, 15: AG 4, Sen�<br />
11, 19-21: AA 1<br />
11, 24-28: AG 4, Sen,<br />
11, 30: LG 20, Sen�<br />
12, 24: PO 4, Sen�<br />
13, 1: LG 20, Sen�<br />
13, 2: AG 4, Sen�; 23, Sen�; PO 3, Sen�; 15,<br />
Sen�<br />
13, 4: AG 4, Sen�<br />
13, 9: AG 4, Sen�<br />
13, 46: AG 13, Sen�<br />
14, 3: AG 13, Sen�<br />
14, 15-17: AG 13, Sen�<br />
14, 17: NA 1, Sen�<br />
14, 22-23: LG 26, Sen�<br />
14, 23: LG 20, Sen�<br />
15, 8: AG 4, Sen�<br />
15, 28: UR 18<br />
16, 6-7: AG 4, Sen�<br />
16, 9: AG 36, Sen�<br />
16, 14: AG 13, Sen�; 40, Sen�; PO 13, Sen�<br />
17, 22-31: AG 13, Sen�<br />
17, 25-28: LG 16<br />
17, 26: GS 24; NA 1, Sen�<br />
17, 27: AG 3<br />
17, 28: AA 4<br />
18, 18-26: AA 10<br />
18, 26: AA 1<br />
19, 8: AG 13, Sen�<br />
20, 17: LG 20, Sen�; 26, Sen�<br />
20, 22-23: AG 4, Sen�<br />
20, 22: PO 15, Sen�<br />
20, 24: LG 21<br />
20, 25-27: LG 20, Sen�<br />
20, 28: AA 23; LG 9; 20; PO 11, Sen�<br />
20, 32: DV 21<br />
21, 11: AG 4, Sen�<br />
21, 19: LG 24<br />
26, 17 Smd�: LG 24<br />
26, 18: SC 6, Sen�<br />
26, 26: AG 13, Sen�<br />
28, 31: AG 13, Sen�<br />
1tim: pirveli epistole<br />
timoTes mimarT<br />
1, 12: LG 24<br />
1, 17: DV 2<br />
2, 1-4: DH 14<br />
402<br />
saZieblebi<br />
2, 1-2: SC 53, Sen�<br />
2, 4-6: AG 7<br />
2, 4: AG 42, Sen�, DH 11; LG 16; NA 1,Sen�;<br />
SC 5<br />
2, 5-6: LG 60<br />
2, 5: LG 28; 49; SC 5, Sen��<br />
3, 2-5: PO 16, Sen�<br />
3, 8-10: LG 41<br />
3, 12-13: LG 41<br />
3, 15: LG 6; 8<br />
4, 6: AG 26<br />
4, 11-13: PO 4, Sen�<br />
4, 14: AG 24, Sen�; LG 21<br />
4, 15-16: PO 13<br />
5, 3: GS 48, Sen�<br />
5, 17: LG 28<br />
5, 18: PO 20, Sen�<br />
5, 22: LG 20, Sen�<br />
6, 8: GS 72, Sen�<br />
6, 14: DV 4<br />
2tim: meore epistole<br />
timoTes mimarT<br />
1, 6-7: LG 21 da Sen�<br />
1, 7: AG 25, Sen�<br />
2, 2: LG 20, Sen�; PO 11<br />
2, 10: CD 16<br />
2, 11-12: LG 11; 48<br />
2, 11: LG 7; SC 6, Sen�<br />
2, 21: CD 16<br />
3, 16-17: DV 11<br />
3, 16: DV 11<br />
3, 17: РС 1<br />
4, 1-4: LG 25<br />
4, 2: PO 6<br />
4, 5: PO 4, Sen�<br />
4, 6 Smd��: LG 20, Sen�<br />
tit: epistole tites mimarT<br />
1, 5: LG 20, Sen�<br />
1, 6: PO 16, Sen�<br />
1, 9: PO 4, Sen�<br />
2, 13: DV 4; LG 48<br />
2, 14: PO 12<br />
3, 4: GS 40, Sen�<br />
filip: epistole<br />
filipelTa mimarT<br />
1, 1: LG 20, Sen�<br />
1, 20: AG 13, Sen�<br />
1, 23: LG 48<br />
1, 27: GS 21, Sen�<br />
2, 5-8: UR 4, Sen�<br />
2, 5: AA 33<br />
2, 6-7: LG 8
2, 7-8: LG 42; РС 5; PO 15<br />
2, 7: AG 24; РС 14<br />
2, 8-10: LG 42,<br />
2, 8-9: LG 36<br />
2, 8: РС 1<br />
2, 12: LG 48<br />
2, 21: PO 9,<br />
3, 8: DV 25; РС 6<br />
wm. avgustine<br />
(354-430)<br />
passim: LG 2, Sen��<br />
3, 10: GS 22,<br />
3, 20: SC 8, Sen�<br />
3, 21: LG 7; 48<br />
4, 3: AA 1; LG 33<br />
4, 8: AA 14; PO 3<br />
4, 11: AG 25, Sen�<br />
4, 12: PO 17, Sen�<br />
4, 14: PO 21, Sen�<br />
wmida mamebi da eklesiis moZRvarni, saeklesio mwerlebi<br />
(frCxilebSi miTiTebulia cxovrebis wlebi)<br />
Ad Marcellinum De Civitate Dei contra<br />
Paganos Libri viginti duo: marcelinos<br />
mimarT RmrTis qalaqis Sesaxeb<br />
mwvalebelTa winaaRmdeg, 22 wignad<br />
PL 41, 13-804<br />
10� 6 (PL 41, 284): PO 2 da Sen� 14<br />
18� 6� 2 (PL 41, 537= CSEL XL, 2, 228): DV<br />
12, Sen�<br />
18� 51� 2 (PL 41, 614): LG 8, Sen�<br />
19� 17 (PL 41, 646): AG 9, Sen�<br />
Confessionum Libri tredecim: aRsareba,<br />
camet wignad<br />
PL 32, 659-868<br />
1� 1 (PL 32, 661): GS 21, Sen�<br />
Contra Faustum Manichaeum Libri triginta<br />
tres: maniqeveli faustos winaaRmdeg,<br />
33 wignad<br />
PL 42, 207-518<br />
12� 20 (PL 42, 265): LG 26, Sen�<br />
Contra Litteras Petiliani Donatistae<br />
Cirtensis Episcopi Libri tres: cirteneli<br />
episkoposisis, donatist petelianes<br />
TxzulebaTa winaaRmdeg, sam wignad<br />
PL 43, 245-388<br />
2� 83 (PL 43, 315 = CSEL 52, � 112): DH 10,<br />
Sen�<br />
De Agone Christiano Liber unus:<br />
qristianuli paeqrobis Sesaxeb, erT<br />
wignad<br />
PL 40, 289-310<br />
22� 24 (PL 40, 302): AG 3, Sen�<br />
bibliuri citatebi<br />
De Bono Coniugali Liber unus: colqmruli<br />
sikeTis Sesaxeb erT wignad<br />
PL 40, 373-396<br />
PL 40, 375-376, 394: GS 48, Sen�<br />
De Catechizandis Rudibus Liber unus:<br />
rwmenaSi gauwafvelTa damoZRvris<br />
Sesaxeb erT wignad<br />
PL 40, 309-348<br />
4� 8 (PL 40, 316): DV 1, Sen�<br />
De Doctrina Christiana Libri quattuor:<br />
qristianuli swavlebis Sesaxeb.:<br />
oTx wignad<br />
PL 34, 15-122�<br />
3� 18� 26 (PL 34, 75-76 = CSEL 80, 95): DV<br />
12, Sen�<br />
De Dono Perseverantiae Liber ad Prosperum<br />
et Hilarium Secundus: simtkicis niWze<br />
meore wigni prosperisa da ilariusis<br />
mimarT<br />
PL 45, 993-1034<br />
14�37(PL 45, 1015Smd��): LG 11, Sen�<br />
De Genesi ad Litteram Libri duodecim:<br />
dabadebis wignis Sesaxeb, Tormet<br />
wignad<br />
PL 34, 225-486<br />
2� 9� 20: DV 11, Sen�<br />
De Praedestinatione Sanctorum Liber ad<br />
Prosperum et Hilarium primu: wmidaTa…<br />
winaswargansazRvrebis Sesaxeb<br />
pirveli wigni prosperesa da<br />
ilariusis mimarT<br />
PL 44, 959-992�<br />
14� 27 (PL 44, 980): LG 12, Sen�<br />
De Sancta Virginitate Liber unus: wm.<br />
qalwulobis Sesaxeb, erT wignad<br />
403
PL 40, 395-428<br />
6 (PL 40, 399): LG 53 da Sen�<br />
15� 15 (PL 40, 403): LG 42, Sen�<br />
De Sermone Domini in Monte secundum<br />
Matthaeum Libri duo: mTis qadagebis<br />
Sesaxeb maTes mixedviT, Svid wignad<br />
PL 34, 1229-1308<br />
1� 41 (РL 34, 1250): AG 7, Sen�<br />
Enarrationes in Psalmo: msjelobebi<br />
fsalmunebze<br />
PL 36, 68-1028 (fs� 1-79), PL 37, 1033-1968<br />
(fs� 80-150)<br />
32, msj� 2� 29 (PL 36, 299): UR 3, Sen�<br />
44� 23 (РL 36, 508): AG 1, Sen�; PO 4, Sen�<br />
54� 11 (PL 36, 636): AG 4, Sen�<br />
85�24 (PL 37, 1099): LG 49, Sen�<br />
86� 4 (PL 37, 1103): LG 19, Sen�<br />
138� 2 (CChr�, XL, Turnholti, 1956, p� 1991):<br />
SC 5, Sen�<br />
147� 12 (PL 37, 1922): GS 69, Sen�<br />
Enchiridion ad Laurentinum, sive<br />
de Fide, Spe et Caritate Liber unus:<br />
saxelmZRvanelo rwmenis, sasoebisa<br />
da siyvarulis Sesaxeb lavrentinis<br />
mimarT<br />
PL 231-290<br />
121� 32 (PL 40, 288): LG 42, Sen�<br />
Epistola:epistoleebi<br />
PL 33<br />
82� 3 (PL 33, 277 = CSEL 34� 2, р� 354): DV<br />
11, Sen�<br />
In Ioannis Evangelium: traqtati<br />
ioanes saxarebaze<br />
Tractatus: PL 35, 1379-1976<br />
2� 4 (PL 35, 1476): AG 14, Sen�<br />
6� 1� 7 (PL 35, 1428): SC 7, Sen�<br />
13� 12 (PL 35,1499):LG 64, Sen�<br />
23� 6 (PL 35, 1585): AG 3, Sen�<br />
26� 6� 13 (PL 35, 1613): SC 47 Sen�<br />
32� 8 (PL 35, 1646): OT 9, Sen�<br />
50� 6 (PL 35, 1760): GS 69 Sen�<br />
61� 2 (PL 35, 1800): LG 14, Sen�<br />
123�5 (PL 35, 1967): PO14, Sen�<br />
Quaestionum in Heptateuchum Libri septem:<br />
SekiTxvebi Svidwigneulze,<br />
Svid wignad:<br />
PL 34, 547-824<br />
2� 73: DV 16, Sen�<br />
404<br />
saZieblebi<br />
Retractationum Libri duo: gadaxedvebi, or<br />
wignad<br />
PL 32, 583-656<br />
18 (PL 32, 637 sityv�): LG 40, Sen��<br />
Sermones ad populum: qadagebani xalxis<br />
mimarT<br />
PL 38, 23-1484 (qad� 1-340); PL 39, 1493-<br />
1718 (qad� 341-396)<br />
51� 2-3 (PL 38, 335): LG 56, Sen�<br />
57� 7 (PL 38, 389): LG 26, Sen�<br />
71�20,33 (PL38, 463Smd�): LG 4, Sen�<br />
175� 3 (PL 38, 946): AG 4, Sen�<br />
179� 1 (PL 38, 966): DV 25, Sen�<br />
191� 2-3 (PL 38, 1010): LG 64, Sen�<br />
232� 2 (PL 1108): LG 56, Sen�<br />
266-269 (PL 38, 1225-1237): AG 4 Sen�<br />
267� 4 (PL 38, 1231): AG 4, Sen�<br />
268� 2 (PL 38, 1232): LG 7, Sen�<br />
340� 1 (PL 38, 1483): LG 32 da Sen�<br />
341� 9-11 (PL 39, 1499 Smd�): LG 2, Sen�<br />
wm. aTanasi aleqsandrieli<br />
(295-373)<br />
arianelebis winaaRmdeg<br />
2� 42: PO 4, Sen�<br />
epistole epiqtetes mimarT<br />
7: AG 3, Sen�<br />
qalw. Ses.<br />
LG 42, Sen�<br />
wm.Aalbertus didi<br />
(1193-1206)<br />
<strong>II</strong>I sent.-ze:<br />
dist� 33, gv� 3, gadawy� 1: GS 69, Sen�<br />
IV sent.-ze:<br />
dist� 15, gv�16: GS 69, Sen�<br />
ambroziasteri<br />
efeseselTa mimarT epistolis<br />
Sesaxeb:<br />
4� 11-12: LG 21, Sen�<br />
timoTes mimarT pirveli epistolis<br />
Sesaxeb:<br />
5� 19: LG 21, Sen�
wm. ambrosi mediolaneli<br />
(† 397)<br />
lukas saxarebis Sesaxeb:<br />
2, 7; 10, 24-25: LG 64, Sen�<br />
fsalmunebze<br />
38� 25-26: LG 21, Sen�<br />
De instit. virg�: qalwulTa damoZRvris<br />
Sesaxeb<br />
LG 57 Sen�<br />
De viduis :qvrivTa Sesaxeb<br />
4� 23: LG 42, Sen�<br />
De virginitate:qalwulobis Sesaxeb<br />
1� 8� 52: OT 10, Sen�<br />
1�2 Tav� 2� 15: РС 25, Sen�<br />
8� 48: GS 43, Sen�<br />
De officiis ministrorum: msaxurTa<br />
movaleobis Sesaxeb<br />
1� 20� 88: DV 25, Sen�<br />
Epistulae: epistoleebi<br />
21, imp� valentinianis mimarT DH 10,<br />
Sen�<br />
48� 5: AG 3, Sen�<br />
63: LG 62, Sen�<br />
anastasi antioqieli<br />
(640-700)<br />
2-e sityva xarebaze:<br />
2: LG 56, Sen�<br />
sityva:<br />
3� 2: LG 56, Sen� �<br />
wm. andrea kreteli<br />
(† daaxl� 720 an 726)<br />
galoba yovladwmida qalwulis<br />
Sobaze,<br />
1 da 4: LG 56, Sen�<br />
mariamis Sobaze<br />
sityva 4: LG 62, Sen�<br />
wmida mamebi da eklesiis moZRvarni, saeklesio mwerlebi<br />
qad.Yyovladwmida RmrTismSoblis<br />
miZinebaze<br />
qad� 1: LG 56, Sen�<br />
qad� 3: LG 59, Sen�<br />
wm.Bbasili didi<br />
(331-379)<br />
qadageba lukas sityvebze:<br />
2: GS 69, Sen�<br />
kanonikuri epistole amfiloqesTan:<br />
OE 26, Sen�<br />
epist.<br />
261� 2: AG 3, Sen�<br />
wm. Bbeda Rirsi<br />
(673-735)<br />
In Lc Expositio: lukas saxarebis<br />
ganmarteba<br />
I, Tav� 2: LG 64, Sen�<br />
In Hexaem�: eqvsi dRis Sesaxeb<br />
wigni <strong>II</strong>I: AG 4, Sen�<br />
wm.Bbelarmino roberto<br />
(1542-1621):<br />
LG 25, Sen�<br />
wm. bonaventura<br />
(daaxl� 1217-1274)<br />
me-<strong>II</strong>I sent.-ze<br />
dist� 33, daeWv. 1: GS 69, Sen�<br />
me-IV sent.-ze<br />
dist�� 15, naw� <strong>II</strong>, gv� 2, kiTx� 1:<br />
GS 69, Sen�<br />
dist� 45, gv� 3, kiTx� 2<br />
LG 49, Sen�<br />
Apologia pauperum: RatakTa apologia<br />
Tav� 3, 3: LG 44, Sen�<br />
Itinerarium mentis in Deum: sulTa<br />
megzuri<br />
prol�, 4: OT 16, Sen�<br />
Quaestio de superfluo: sakiTxi siWarbis<br />
Sesaxeb<br />
gv� 112a -113a: GS 69, Sen�<br />
geziqe ierusalimeli<br />
(† 450 Semdeg)<br />
levitelTa wignis gamo<br />
L. 2� 9� 23: LG 21, Sen��<br />
405
wm. germane konstantinopoleli<br />
(V<strong>II</strong>I s�)<br />
qadag. Yyovladwmida RmrTismSoblis<br />
xarebaze:<br />
LG 56, Sen� 5; 62, Sen�<br />
yovladwmida RmrTismSoblis<br />
miZinebaze:<br />
LG 62, Sen�<br />
sityva 1: LG 59, Sen�<br />
sityva 2� 357: LG 56, Sen�<br />
sityva 3: LG 59, Sen�<br />
godfrid sen-viqtoreli<br />
(1096-1141)<br />
yovladwmida qalwul mariamis<br />
Sobaze (In Nat. B. M.):<br />
LG 63, Sen�<br />
wm. Ggrigol nazianzeli<br />
(330-390)<br />
apol.<br />
<strong>II</strong>� 22: LG 28, Sen�<br />
epistole<br />
101: AG 3, Sen�<br />
sityva<br />
41� 16: AG 4, Sen�<br />
wm. grigol noseli<br />
(335-394)<br />
qadageba saxarebaze<br />
qad� 20� 12: GS 69, Sen�<br />
apolinares azrTa uaryofa,<br />
17: AG 3, Sen�<br />
didime aleqsandrieli<br />
(310-395)<br />
samebis Sesaxeb<br />
2� 1: LG 7, Sen�<br />
evsebi kesarieli<br />
(260-340)<br />
Semzadeba saxarebisaTvis<br />
I� 1: LG 16, Sen�<br />
esaias gamo<br />
54� 2-3: AG 9, Sen�<br />
406<br />
saZieblebi<br />
saeklesio istoria<br />
V� 23-24: LG 22, Sen�<br />
V� 24� 10: LG 22, Sen�<br />
V<strong>II</strong>� 5� 2 (dionise): LG 22, Sen�<br />
epifane kvipreli<br />
(daaxl� 315-403)<br />
Panarion: mwvalebelTa Sxamis<br />
sawinaaRmdego zardaxSa<br />
78� 18: LG 56, Sen�<br />
wm. egnate didi<br />
(daaxl� † 110)<br />
passim: LG 20, Sen�<br />
magn. mimarT<br />
3: LG 20, Sen�<br />
6� 1: LG 20 Sen�; PO 7, Sen�<br />
7: SC 41, Sen�<br />
13� 1: LG 41, Sen�<br />
rom. mimarT, Ses: LG 13, Sen�<br />
smirn. mimarT<br />
8: LG 20, Sen�; 26, Sen�; PO 5, Sen�; SC 41,<br />
Sen�<br />
tral. mimarT<br />
2� 3: LG 29, Sen�; 41, Sen�<br />
3� 1: PO 7, Sen�<br />
7: LG 20, Sen�;<br />
filad. mimarT.<br />
Ses: LG 20, Sen�<br />
1� 1: LG 20, Sen�<br />
2: LG 20, Sen�<br />
4: LG 28, Sen�; SC 41, Sen�<br />
efes. mimarT<br />
5� 1: LG 27, Sen�<br />
6� 1: LG 28, Sen�<br />
7� 2: SC 5, Sen�<br />
Tevdore mopsuesteli<br />
(350-428)<br />
Homilia catechetica: qadageba<br />
kaTakmevelTaTvis<br />
15� 21: LG 21, Sen�<br />
15� 24: LG 21, Sen�<br />
sofoniaze<br />
1� 4-6: DV 16, Sen�
1timoTeze<br />
3� 8: PO 7, Sen�<br />
Tevdore studeli<br />
(759-826)<br />
sityva 21: OE 15, Sen�<br />
Tevdore kvireli<br />
(390-466)<br />
SekiTxvani ricxvTa wignze<br />
18: PO 7, Sen�<br />
wm. Toma akvineli<br />
(1225-1274)<br />
wm. Tomas TxzulebaTa Seswavla: OT<br />
16 da Sen�<br />
wm. Toma rogorc eklesiis<br />
maswavlebeli: GE 10<br />
wmida mamebi da eklesiis moZRvarni, saeklesio mwerlebi<br />
De Perfectione VitaeSpiritualis: sulieri<br />
cxovrebis srulyofisaTvis<br />
Tav� 18: LG 41, Sen�<br />
Expositio ad Archidiaconum Tridentinum<br />
In Decretalem primam: tridentis<br />
arqidiakonis mimarT, ganmartebani 1<br />
dekretaliaze<br />
§ 1: PO 4, Sen�<br />
In decem Libros Ethicorum Aristotelis ad<br />
Nicomachum Expositio: ganmartebani<br />
aristoteles nikomaxes eTikis aT<br />
wignze<br />
wign� I, kiTxv� 1: GS 25, Sen�<br />
In Evangelia S. Matthaei Commentaria:<br />
komentarebi maTes saxarebaze<br />
16� 28: AG 6, Sen�<br />
Quaestiones Disputatae de Veritate:<br />
WeSmaritebasTan dakavSirebiT<br />
ganxiluli sakiTxebi<br />
sak� 12, gv 2: DV 11, Sen<br />
17� 3� 5: AG 3, Sen�<br />
Scriptum super Libros Sententiarum Magistri<br />
Petri Lombardi Episcopi Parisiensis: magistr<br />
petre lombardielis Txzuleba<br />
sentenciebis wignebze<br />
I, dist� 16, sak� 1, gv� 2, 2-ze da 4-ze; sak�<br />
3 gadawyv�: AG 6, Sen�<br />
IV, dist 45, sak� 3, gv� 2: LG 49, Sen�<br />
Summa Theologiae: Teologiis Sejameba<br />
I kiTx� 43, 7, 6-ze: AG 6, Sen�<br />
I-<strong>II</strong>- kiTx�91, gv�� 1: DH 3, Sen�<br />
I- <strong>II</strong>- kiTx�� 91, gv� 4: DH 3, Sen�<br />
I- <strong>II</strong>- kiTx�� 93, gv� 1-2: DH 3, Sen�<br />
I- <strong>II</strong>kiTx�� 100, gv� 2: LG 42, Sen�<br />
I- <strong>II</strong>- kiTx� 106, gv� 4, 4-ze: AG 6 Sen� ; 9,<br />
Sen�<br />
<strong>II</strong>- <strong>II</strong>- kiTx�� 32, gv�� 5, 2-ze: GS 69, Sen�<br />
<strong>II</strong>- <strong>II</strong>- kiTx�� 44, gv�� 4, 3-ze: LG 42, Sen�<br />
<strong>II</strong>- <strong>II</strong>- kiTx�� 66, gv�� 2: GS 69 Sen�<br />
<strong>II</strong>- <strong>II</strong>- kiTx�66, ст� 7: GS 69Sen�<br />
<strong>II</strong>- <strong>II</strong>- kiTx�� 184 gv�1: LG 42, Sen�<br />
<strong>II</strong>- <strong>II</strong>- kiTx�� 184, gv�� 3: LG 40,Sen�; 44, Sen�<br />
<strong>II</strong>- <strong>II</strong>- kiTx�� 184, gv�� 5 da 6: LG 41, Sen�<br />
<strong>II</strong>- <strong>II</strong>- kiTx�� 188, gv�2: LG 44,Sen�<br />
<strong>II</strong>- <strong>II</strong>- kiTx�� 188, gv� 7: PO 13, Sen�<br />
<strong>II</strong>I� kiTx�8, ст� 3, gv� 1: LG 16, Sen�<br />
<strong>II</strong>I� kiTx�� 62 gv�5, 1-ze: LG 7, Sen�<br />
<strong>II</strong>I, kiTx�� 63, gv�� 2: LG 11, Sen�<br />
<strong>II</strong>I, kiTx� 65, gv�� 3: LG 11, Sen� ; PO 5, Sen�<br />
<strong>II</strong>I, kiTx�� 72, gv� 1 da 5: LG 11, Sen�<br />
<strong>II</strong>I, kiTx� 73, 3: LG 26, Sen�; PO 5, Sen�<br />
<strong>II</strong>I, kiTx�79, gv�1, da 1: PO 5, Sen�<br />
Ddamateb��, kiTx�� 49, gv�� 3, 1-ze:: GS 48<br />
Sen�<br />
Super Epistolam S. Pauli Apostoli ad<br />
Colossenses Expositio: ganmartebani<br />
Mmociqul pavles epistoleze<br />
koloselTa mimarT<br />
1, 18, kiTx� 5 (gam� Мarietti, <strong>II</strong>, 46): LG 7,<br />
Sen�<br />
wm. Tulgenciusi<br />
(468-533)<br />
Ad Trasimundum: trazimundesTan<br />
3� 21: AG 3, Sen�<br />
Epistola: epistole<br />
17� 3� 5: AG 3, Sen�<br />
Sermo: qadageba<br />
8� 2-3: AG 4, Sen�<br />
wm. ieronime<br />
(daaxl� 347-420)<br />
Adversus Iovinianum: iovinianes<br />
winaaRmdeg<br />
1� 26: LG 19, Sen�<br />
407
Liber contra Vigilantium: vigilanciusis<br />
winaaRmdeg<br />
6: LG 49, Sen�<br />
galatelTa mimarT epistoleze<br />
5� 19-21: DV 12, Sen�<br />
komentari esaiaze<br />
prol�: DV 25, Sen�<br />
2� 3: PO 7, Sen�<br />
epist. (Epist�)<br />
22� 21: LG 56, Sen�<br />
58� 7: PO 6, Sen�<br />
114� 2: PO 5, Sen�<br />
maTes saxarebaze<br />
28� 19: PO 4, Sen�<br />
mamaTa gamonaTqvamebi<br />
(APOPHTHEGMATA PATRUM)<br />
PG 65: LG 43, Sen�<br />
ilarius piqtavieli<br />
(† 367)<br />
maTes saxarebis Sesaxeb<br />
23, 6: LG 2, Sen�<br />
fsalm�-ze<br />
14: AG 9, Sen�; LG 23, Sen�<br />
67� 10: LG 19, Sen�<br />
wm. ioane damaskeli<br />
(673/76-777)<br />
enkomia yovladwmida mariamis<br />
miZinebaze<br />
qad 1� 8: LG 62, Sen�<br />
qad 2 da 3: LG 56, Sen�; 59,Sen�<br />
marTmadidebluri sarwmunoebis<br />
zedmiwevniTi gadmocema<br />
4� 14: LG 59, Sen�<br />
xatmebrZolTa winaaRmdeg<br />
11: LG 2, Sen�<br />
12: LG 4, Sen�<br />
wm. ioane oqropiri<br />
(† 407)<br />
qad. 2 2: AG 4, Sen�<br />
dabadeba, 3, 8-is Sesaxeb<br />
408<br />
saZieblebi<br />
qad� 17� 1: DV 13, Sen�<br />
mociqulTa saqmis Sesaxeb<br />
AG 4, Sen�<br />
efeselTa epistolis Sesaxeb<br />
qad 9� 3: LG 7, Sen�<br />
qad 10� 1: AG 4, Sen�<br />
qad� 20� 2: LG 41, Sen�<br />
ioanes saxarebis Sesaxeb<br />
qad 46: UR 15, Sen�<br />
qad 65� 1: LG 13, Sen�<br />
1korinTelTa epistolis Sesaxeb<br />
qad 35: AG 4, Sen�<br />
maTes saxarebis Sesaxeb<br />
qad� 7� 7: LG 42, Sen�<br />
qad 46 (47), 2: LG 38, Sen�<br />
fsalmunTa Sesaxeb<br />
44� 7: LG 56, Sen�<br />
2timoTes epistolis Sesaxeb<br />
qad 2� 4: LG 21, Sen�<br />
qalwulobaze.: LG 42, Sen�<br />
siwmideze<br />
2� 2: PO 11, Sen�<br />
wm. ipolite romaeli<br />
(† 235)<br />
Traditio Apostolica: mociqulTa<br />
gadmocema<br />
PO 7, Sen�<br />
2-3: LG 21, Sen�; 26, Sen�<br />
antiqristes Sesaxeb<br />
3: AG 7, Sen�<br />
irineos lioneli<br />
(daaxl� 140-202)<br />
gadmocema mociqulTa qadagebisa<br />
34 (���r�� 62� р� 87): AG 3, mag� 8<br />
Recapitulatio: swavleba axal<br />
winamZRvrobaze: AG 7, Sen�<br />
Refutatio omnium haeresium: yvela<br />
mwvaleblobis uaryofa<br />
<strong>II</strong>I� 2� 2 (PG 7, 847): LG 20 da Sen�
<strong>II</strong>I� 3� 1 (PG 7, 848): DV 7 da Sen�; LG 20 da<br />
Sen�<br />
<strong>II</strong>I� 11� 8 (PG 7, 885): DV 18, Sen� 1; GS 57,<br />
Sen�<br />
<strong>II</strong>I� 15� 3 (PG 7, 919): AG 8, Sen�<br />
<strong>II</strong>I� 16� 6 (PG 7, 925 С - 926 А): GS 57, Sen�;<br />
LG 13, Sen�<br />
<strong>II</strong>I� 18� 1 (PG 7, 932): AG 3, Sen�<br />
<strong>II</strong>I� 21� 3 (PG 7, 950) = 25� 1 (Harvey 2, р�<br />
115): DV 16, Sen�<br />
<strong>II</strong>I� 21� 10-22 (Sagnard, d� 370-372): GS 57, Sen�<br />
<strong>II</strong>I� 22� 1�3 (PG 955 С � 958 А): LG 13, Sen�<br />
<strong>II</strong>I� 22� 4 (PG 7, 959 А): LG56 da Sen�<br />
<strong>II</strong>I� 23� 3 (Sagnard, d� 378): GS 57, Sen�<br />
<strong>II</strong>I� 24� 1 (PG 7, 966 В): LG 4, Sen�<br />
IV� 6� 7 (PG 7, 990): AG 3, Sen�<br />
IV� 17� 5 (PG 7, 1023): LG 17, Sen�<br />
IV� 20� 6-7 (PG 7, 1037):AG 3, Sen�<br />
IV� 26� 2 (PG 7, 1053): LG 20, Sen�<br />
IV� 32� 1 (PG 7, 1071) = 49� 2 (Harvey, 2, d�<br />
255): DV 25<br />
IV� 33� 8 (PG 7, 1077): LG 20, Sen�<br />
V� 36� 1 (PG 7, 1222): GS 39, Sen�<br />
isaak de stela<br />
sityva (Sermo)<br />
51: LG 64, Sen�<br />
wm. isidore sevilieli<br />
(570-636)<br />
De ecclesiasticis officiis: saeklesio<br />
TanamdebobaTa Sesaxeb<br />
Tav V<strong>II</strong>: PO 7, Sen�<br />
wm. iustine<br />
(† 165)<br />
apologia 1� 65: LG 20, Sen�<br />
saubari trifon iudevelTan<br />
Tav� 41: LG 17, Sen�<br />
Tav 110: GS 44, Sen�<br />
wm.Kkipriane karTageneli<br />
(† daaxl� 258)<br />
De Cath. Eccl. unitate: kaTolike<br />
eklesiis erTianobis Sesaxeb<br />
7: SC 26, Sen�<br />
De habitu virgnum: qalwulTa<br />
yofaqcevis Sesaxeb<br />
3 da 22: LG 42, Sen<br />
22: OT 10, Sen�<br />
wmida mamebi da eklesiis moZRvarni, saeklesio mwerlebi<br />
De orat. Do.: uflis locvis Sesaxeb<br />
23: LG 4, Sen�<br />
epistoleebi (Epistulae)<br />
passim: LG 20, Sen�<br />
11� 3: LG 28, Sen�<br />
48� 2: LG 28, Sen� (wm� korneliusis<br />
mimarT)<br />
55� 24: LG 23, Sen�<br />
56� 3: LG 22, Sen�<br />
61� 3: LG 28, Sen�<br />
63� 14: LG 21, Sen�<br />
64� 4: LG 2, Sen�<br />
66� 8: DV 10, Sen; LG 23, Sen�; SC 26, Sen�<br />
69� 6: LG 9, Sen�<br />
wm. Kkirile aleqsandrieli<br />
(† 444)<br />
Glaphyra in Genesm: kazmuli sityva<br />
dabadebis Sesaxeb<br />
2: AG 4, Sen�� 21; LG 2, Sen�<br />
esaias Sesaxeb<br />
5, Tav� 54, 1-3: AG 9, Sen�<br />
ioanes saxarebis Sesaxeb<br />
1: AG 7, Sen�<br />
11� 11-12: SC 48, Sen�<br />
monakv. mociqulTa saqmis Sesaxeb<br />
AG 4, Sen�<br />
nestorianelTa winaaRmdeg<br />
I�1: AG 3, Sen�<br />
wm.Kkirile ierusalimeli<br />
(daaaxl� 315-386)<br />
sityvebi kaTakmevelTa mimarT<br />
4� 9: AG 3, Sen�<br />
4� 35: DV 16, Sen�<br />
12� 15: LG 56, Sen�<br />
17� 2� 35-37 (suli wmidaze): LG 11, Sen�<br />
klemente aleqsandrieli<br />
(daaxl� 150-215)<br />
Proptericus: sityva mauwyebeli<br />
112� 1: AG 3, 8<br />
409
Stromata: stromatebi<br />
VI� 6� 44� 1: AG 3, Sen�<br />
VI� 13� 106� 3-4: AG 3, Sen�<br />
laqtanciusi<br />
(† 317 Semdeg)<br />
Divinae Institutiones: RmrTis ganwesebani<br />
wigni V: GS 69, Sen�<br />
V� 19: DH 10, Sen�<br />
marius viqtorinusi<br />
(IV s� Suaxanebi)<br />
Adversus Arium: arianelTa winaaRmdeg<br />
3� 3: AG 3 Sen�<br />
wm. meTode olimpieli<br />
(† 311)<br />
aTi qalwulis nadimi<br />
7� 3: LG 50, Sen�<br />
wm. Mmodest ierusalimeli<br />
yovladwmida RmrTismSoblis<br />
miZinebaze:<br />
LG 59, Sen�<br />
wm. Nnikifore konstantinopoleli<br />
(IX s�)<br />
Tavi 13: OE 19, Sen�<br />
Tavi 14: OE 15, Sen�<br />
nikoloz kavasila<br />
(† 1371)<br />
qristeSi cxorebis Sesaxeb<br />
wigni� <strong>II</strong>I<br />
LG 11, Sen�<br />
origene<br />
(daaxl� 185-254)<br />
qadageba ieremiaze<br />
<strong>II</strong>I� 2: AG 9, Sen�<br />
qadageba lukaze, XXI: AG 9, Sen�<br />
komentari maTes saxarebaze<br />
39: AG 9, Sen�<br />
16, 21: LG 6, Sen�<br />
komentari romaelTa epistoleze<br />
7, 7: LG 40, Sen�<br />
10, 14: LG 42, Sen�<br />
410<br />
saZieblebi<br />
dabadebaze<br />
1: AG 4, Sen�<br />
ioaneze<br />
I, 16: AG 7, Sen�<br />
esaiaze<br />
qad� 6� 1: LG 41, Sen�<br />
kelsiusis winaaRmdeg,<br />
3� 30: PO 7, Sen�<br />
paladiusi<br />
(daaxl�363 - 420)<br />
locvani (PG 34, 995 Smd�):<br />
LG 43, Sen�<br />
pasxazius radberti<br />
(† 865)<br />
maTeze<br />
50� 8, Tav 16: LG 19, Sen�<br />
wm. Ppetre kaniziusi<br />
(1597)<br />
Catechismus Maior seu Summa Doctrinae<br />
christianae:<br />
didi katexizmo anu qristianuli<br />
swavlebis Sejameba<br />
Tav 3: LG 51, Sen�<br />
polikarpe smirneli<br />
(†daaxl� 155)<br />
filipelTa mimarT<br />
5� 2: LG 29, Sen� �<br />
6� 1: PO 3, Sen�<br />
primasiusi<br />
komentariGgamocxadebaze<br />
5: LG 19, Sen�<br />
wm. sofrom ierusalimeli<br />
(† 641-644)<br />
2-e locva xarebaze<br />
18: LG 56, Sen�<br />
tertuliane<br />
(daaxl�� 160 – 220 Semdeg)<br />
Apologeticum: apologetika<br />
50� 13: AG 5, Sen�; GS 44, Sen�
De Baptismo: naTlobis Sesaxeb<br />
14� 2: PO 4, Sen�<br />
De carnis Resurrectione: xorcieli<br />
aRdgomis Sesaxeb<br />
6: GS 22, Sen�<br />
De ieiunio: marxvis Sesaxeb<br />
13: LG 22, Sen�<br />
De praescriptione contra haereticos:<br />
eretikosTa preskripciis<br />
Sesaxeb<br />
32: LG 20, Sen�<br />
Exhortatio castitatis: umankoebisadmi<br />
gamxnevebis gamo<br />
10: LG 42, Sen�<br />
Adversus Marcionem: markionis<br />
winaaRmdeg<br />
3� 7: LG 6, Sen�<br />
timoTe aleqsandrieli<br />
(IV saukune)<br />
SekiTx�� 3: OE 15, Sen�<br />
aleqsandre IV<br />
(1254-1261)<br />
dok. 12 seqt� 1258: LG 49,Sen�<br />
benediqte XIV<br />
(1740-1758)<br />
wmida mamebi da eklesiis moZRvarni, saeklesio mwerlebi<br />
romis papebi<br />
(frCxilebSi miTiTebulia pontifikatis wlebi)<br />
breve Romana Ecclesia<br />
(5 oqt� 1752): LG 27, Sen�<br />
instruqciaЕо quamvis tempore<br />
(4 maisi, 1745): OE 22, Sen�<br />
konstitucia Etsi pastoralis<br />
(26 maisi, 1742): OE 13, Sen�; 22, Sen�<br />
enciklikebi:<br />
Demandatam (24 dek�, 1743): OE 2, Sen�; 5,<br />
Sen�<br />
Allatae sunt (26 ivnisi 1755): OE 2, Sen� ; 5,<br />
Sen�<br />
De Synodo Diocesana: AA 26, Sen�<br />
fsevdobasili<br />
esaiaze 15� 296: LG 23, Sen�<br />
fsevdodionose areopageli<br />
De hierarchia ecclesiastica: saeklesio<br />
ierarqiisTvis<br />
1� 2: LG 28, Sen�<br />
fsevdoieronime<br />
eklesiis Svidi xarisxis gamo<br />
PO 7, Sen�<br />
locvis Sesaxeb<br />
11: LG 40, Sen�<br />
fsevdopetre damiani<br />
sityva<br />
63: LG 63, Sen�<br />
herxoxi reixersbergeli<br />
(† 1169)<br />
Ze kacisas Rirsebasa<br />
da didebaze<br />
(De gloria ethonore Filii hominis),<br />
10: LG 63, Sen�<br />
benediqte XV<br />
(1914-1922)<br />
samociqulo epistole Communes<br />
Litteras (10 apr�, 1919): GE, Sesavali�,<br />
Sen�; 8, Sen�<br />
dekreti i� nepomukisa da noimanis<br />
beatifikaciisa da kanonizaciis<br />
saqmeSi maRali zneobis mowonebis<br />
Sesaxeb: LG 50, Sen�<br />
motu proprio Orientis catholici<br />
(15 oqt�, 1917): OE 6, Sen�<br />
enciklikebi:<br />
Maximum illud (30 noemberi 1919): AG<br />
6, Sen�; 8, Sen�; 24, Sen�; 25, Sen�; 26, Sen�;<br />
29, Sen�; 38, Sen�; CD 6, Sen�; LG 17, Sen�;<br />
23, Sen�<br />
Spiritus Paraclitus (15 seqt� 1920): DV 12,<br />
Sen�; 24, Sen�; 25 Sen�<br />
411
gelasi I, wm.<br />
(492-496)<br />
gelasis sakramentariumi<br />
(Sacramentarium Gelasianum): PO 7, Sen�<br />
dekretalia miRebuli da uaryofili<br />
wignebis Sesaxeb: LG 50, 7<br />
grigol I didi, wm.<br />
(590-604)<br />
qadageba saxarebaze<br />
(Hom. in Evang.)<br />
19� 1: LG 2, Sen�<br />
20� 12: GS 69, Sen�<br />
30� 4: AG 4, Sen�<br />
grigolis sakramentariumi<br />
(Sacramentarium Gregorianum): PO 7, Sen�<br />
PL 78, 262: GS 52, Sen�<br />
РL 78� 160 В: LG 6, 5<br />
samwyso moZRvrobis wignebi<br />
(RegulaePastoralis Liber)<br />
1� 5: PO 11, Sen�<br />
3� 21: GS 69, Sen�<br />
saidumloTa wigni (Liber<br />
sacramentorum, prefacia wm� MmataTasa da<br />
Tomas Sobaze<br />
LG 19, Sen�<br />
epistoleebi:<br />
vergiliusa da TeodoresTan,<br />
masiliis episkoposebTan (marseli),<br />
wigni 1, epist� 47: DH 10, Sen�<br />
ioanesTan, konstantinopolis<br />
episkoposTan (wigni <strong>II</strong>I, epist� 53): DH 10,Sen�<br />
zneobrivi ganmartebani iobis wignze<br />
(Moralia in Iob):<br />
LG 19, Sen�; 23, Sen�<br />
grigol V<strong>II</strong>, wm.<br />
(1073-1085)<br />
epistole <strong>II</strong>I� 21 anaziresTan<br />
(al-naziri), mavritaniis mefesTan: NA<br />
3, Sen�<br />
evgeni IV<br />
(1431-1447)<br />
konstitucia� Exsultate Deo (22 noemberi<br />
1439): OE 13, Sen�<br />
412<br />
saZieblebi<br />
inokenti I, wm.<br />
(401-417)<br />
epistoleebi:<br />
Et onus et honor (daaxl� 415): OE 11, Sen�<br />
dedenciusTan: LG 28, Sen�<br />
inokenti <strong>II</strong>I<br />
(1198-1216)<br />
epistoleebi:<br />
Rex regum (25 Teberv�, 1204): OE 11, Sen�<br />
Inter quattuor (2 agv�, 1206):OE 2, Sen�; 5,<br />
Sen��<br />
arlel episkoposTan: DH 10, Sen�<br />
konstitucia Quia divinae (4 ianv�, 1215):<br />
OE 15, Sen�<br />
lateranis IV <strong>kreba</strong>, Tav�� IV (1215): OE<br />
2, Sen�<br />
inokenti IV<br />
(1243-1254)<br />
epistoleebi:<br />
Сum de cetero (27 agv�, 1247): OE 2, Sen� 2;<br />
5, Sen�<br />
Sub catholicae (6 marti, 1254): OE 2, Sen�;<br />
5, Sen�; 13, Sen�; 22, Sen�<br />
ioane XX<strong>II</strong>I<br />
(1958-1963)<br />
samoc� Kkonst�� Нumanае Salutis (25 dek�<br />
1961): AA 1, Sen�; CD 3, Sen�<br />
samociqulo mowodeba<br />
Sacrae Laudis (6 ianv�, 1962): OT 8, Sen�<br />
sityvebi da mimarTvebi:<br />
konsistoriaSi (1960): GS 69, Sen�<br />
FAO –s sabWos (10 noembers, 1959): AA<br />
8Sen�<br />
kaTolikuri universitetebis<br />
federacias (1 apr�, 1959): GE 10, Sen�<br />
kairis wevrebs (1 maiss, 1959): GS 63,<br />
Sen�<br />
mowodebaTa I saerT� Kkongr� (16 dek�<br />
1961): OT 2, Sen�<br />
VI kongr�� А� I� �� С� (5 seq�� 1959): GE 8,<br />
Sen�<br />
albaneTis Ddiocezis<br />
samRvdeloebasa da saeroebs (26 agv�<br />
1962): AA 10 Sen�<br />
krebis gaxsnaze (11 oqt� 1962): GS 62,<br />
Sen�;
adioTi da televiziiT (11 seqt�<br />
1962): GS 69, Sen�<br />
radioTi, encikl� werilis 30 welTan<br />
dakavSirebiT<br />
Divini Illius Magistri (30 dek�, 1959): GE,<br />
Ses�, Sen�; 6, Sen�; 8, Sen�<br />
Iubilate Deo (8 maisi, 1960): LG 21, Sen<br />
enciklikebi:<br />
Ad Petri Cathedram (29 ivniss, 1959): GS<br />
92, Sen�<br />
Mater et Magistra (15 maiss, 1961): AA 8,<br />
Sen� ; 11, Sen�; 14, Sen�; 27, Sen�; 29, Sen�;<br />
30, Sen�; 32 Sen�; AG 8, Sen�; DH 6 Sen�; GE,<br />
Ses�, Sen�; 1, Sen�; GS 21, Sen�; 23 Sen�; 25,<br />
Sen�; 26 Sen�; 43, Sen�; 64, Sen�; 65, Sen�; 66,<br />
Sen�; 67, Sen�; 68 Sen�; 69, Sen�; 71, Sen�; 74<br />
Sen�; 75, 7; OT 20 Sen�<br />
Расеm in terris (11 aprils, 1963): CD 12<br />
Sen�; DH 1Sen�; 2, Sen�; 3, Sen�; 6 Sen�; 14,<br />
Sen�; 15 Sen�; GE, Ses�Sen�; 1, Sen�; 3 Sen�;<br />
12, Sen�; GS 23, Sen�; 26, Sen�; 28, Sen�; 34,<br />
Sen�; 59, Sen�; 60 Sen�; 75 Sen�; 80, Sen�; 82,<br />
Sen�<br />
Princeps pastorum (28 noembers, 1959): AA<br />
19, Sen�; AG 6, Sen�; 16, Sen�; 17, Sen�; 19,<br />
Sen�; 26, Sen�; 41,Sen�; 42, Sen�; OT 19 Sen�;<br />
21, Sen�<br />
Sacerdotii Nostri primordia (1 agv� 1959): OT,<br />
Ses, Sen�; 8,Sen�; 9, Sen�; 19, Sen�; 21,Sen�;<br />
PO 7, Sen�;12,Sen�<br />
wm.Kklementi I<br />
(88-97)<br />
korinTelTa mimarT<br />
42� 3-4: LG 20, Sen�<br />
44� 2: LG 20, Sen�<br />
44� 3-4: LG 20, Sen�<br />
44� 3: LG 20, Sen�<br />
57� 1-2: LG 20, Sen�<br />
klementi <strong>II</strong>I<br />
(1187-1191)<br />
Х�, V� 6� 9: DH 10, Sen�<br />
klementi V<strong>II</strong><br />
(1523-1534)<br />
Decet Romanum Pontificem<br />
(23 Teb�, 1596):<br />
OE 10, Sen�<br />
romis papebi<br />
klemente V<strong>II</strong>I<br />
(1592-1605)<br />
instruqcia<br />
Sanctissimus(31 agv�, 1595):<br />
OE 13 Sen�; 21, Sen�<br />
konst� Magnus Dominus<br />
(23 dek�, 1595):<br />
OE 2, Sen�; 5, Sen�<br />
korneliusi, wm�<br />
(251-253)<br />
wm� kviprianesTan,<br />
epistoleebi:<br />
48� 2: LG 28, Sen�<br />
leon I didi, wm.<br />
(440-461)<br />
epistoleebi:<br />
flabiusis mimarT: LG 57, Sen�<br />
Omnium quidem (13 ianv�, 444):<br />
OE 17, Sen�<br />
Quod saepissime (15 apr�, 454):<br />
OE 19, Sen�<br />
sityvebi:<br />
4� 3: LG 22 Sen�<br />
5� 3: LG 21, Sen�<br />
63� 7: LG 26, Sen�<br />
76: AG 4, Sen�<br />
77� 1: AG 4,Sen�<br />
leon IX, wm.<br />
(1048-1054)<br />
In terra pах (1053):<br />
OE 2, Sen�; 5, 5<br />
leon Х<br />
(1513-1521)<br />
samociqulo epistole<br />
Accepimus nuper (18 мая 1521): OE 2 Sen�;<br />
5, Sen�<br />
leon X<strong>II</strong><br />
(1823-1829)<br />
samociqulo konstitucia<br />
Petrus Apostolorum Princeps (15 agv�, 1824):<br />
OE 11 Sen�<br />
413
leon X<strong>II</strong>I<br />
(1878-1903)<br />
samociqulo konstitucia<br />
Romanos Pontifices (8 maiss, 1881): CD 35, Sen�;<br />
LG 45, Sen�<br />
samociqulo epistoleebi:<br />
Christi Domini (1895): OE 11, Sen�<br />
Orientalium dignitas (30 noembers,1894):<br />
OE 1 Sen�; 2 Sen�; 5, Sen�<br />
Praeclara gratulationis (20 ivniss, 1894):LG<br />
15, Sen�; OE 2, Sen� ; 5, Sen�<br />
enciklikebi:<br />
Adiutricem populi (5 seqt�� 1895): LG 62, Sen�<br />
Caritatis studium (25 ivliss 1898): LG 15,<br />
Sen�<br />
Divinum illud (9 maiss, 1897): AG 4, Sen�;LG<br />
7 Sen�<br />
Grande munus (30 seqt� 1880): LG 23 Sen�<br />
Immortale Dei (1 noemb�,1885): DH 6 Sen�;<br />
LG 36 Sen�<br />
Libertas praestantissimum (20 ivniss, 1888):<br />
DH 2Sen�; GS 65, Sen�<br />
Providentissimus Deus (18 noemb�, 1893): DV<br />
11, Sen�; 24, Sen�; OT 16, Sen�<br />
Rerum novarum (15 maiss,1891): AA 7, Sen�;<br />
GS 67 Sen�; 69, Sen�; 71, Sen�<br />
Sancta Dei civitas (3 dek�, 1880):AG 6 Sen�<br />
Sapientiae christianae (10 ianv�, 1890): LG 8,<br />
Sen�; 36, Sen�<br />
Satis cognitum (29 ivnisi, 1896): LG 8, Sen�;<br />
15, Sen�; 20 Sen�; 27, Sen�<br />
epistoleebi:<br />
Аu milieu des consolations (23 dek� 1900):<br />
LG 45, mg�� 6<br />
Et sane (17 dek�,1888): LG 19, Sen�; 20, Sen�<br />
Ех litteris (7 apr�, 1887): ASS 19 (1886), р�<br />
465: DH 13, Sen�<br />
Officio sanctissimom(22 dek�, 1887): DH 13,<br />
Sen�; LG 27, Sen�<br />
sityva (28 ianv�, 1894): AA 10, Sen�<br />
nikoloz I, wm�<br />
(858-867)<br />
epistole Ad consulta vestra (13 noemb�,<br />
866):<br />
OE 11, Sen�; 15, Sen�<br />
nikoloz <strong>II</strong>I<br />
(1277-1280)<br />
instruqcia Istud est memoriale (9 oqt��<br />
1278):<br />
OE 2, Sen�; 5, Sen�<br />
414<br />
saZieblebi<br />
pavle IV<br />
(1534-1549)<br />
samociqulo epistole Dudum (23<br />
dek� 1534):<br />
OE 2, Sen�; 5, Sen�<br />
pavle V<br />
(1605-1621)<br />
konst. Solet circumspecta (10 dek�, 1615):<br />
OE 2 Sen�; 5, Sen�<br />
pavle VI<br />
(1963-1978)<br />
samociqulo epistole<br />
Summi Dei Verbum (4 noemb�, 1963):<br />
OT, Ses�, Sen�; 2, Sen�; 5, Sen�; 6, Sen�; 11,<br />
Sen�; 13, Sen�; 19, Sen�; 21, Sen�<br />
saubrebi, gamosvlebi, mimarTvebi,<br />
sityvebi:<br />
saubari romael mxatvrebTan (7 maiss,<br />
1964): GS 62, Sen�<br />
papis universitetSi (12 marts, 1964):<br />
OT 16, Sen�<br />
qadageba <strong>vatikanis</strong> bazilikaSi (20<br />
oqt�� 1963): LG 21, Sen�<br />
qad� (18 oqt� 1964): AG 6, Sen�<br />
milanis kaT�Uuniversitetis akad�<br />
senats (5 apr�, 1964): GE 10, Sen�<br />
maRalyovladusamRvdeloesoba mamebs<br />
kardinalebs (23 ivnisi,1964): GS 51, Sen�<br />
maRalyovladusamRvdeloesoba<br />
mamebs kardinalebs, usamRvdeloes<br />
winamZRvrebs, Rirs prelatebsa da<br />
romis kuriis sxva Tanamdebobis<br />
pirebs (21 seqt�, 1963):: CD 9, Sen<br />
diplom� korpuss (7 ianv�, 1965): GS 35,<br />
Sen�<br />
romis samrevlo winamZRvrebsa<br />
da didi marxvis mqadagebelT (1<br />
marts,1965):<br />
PO 7, Sen�<br />
institutis mRvdlebs “Gian Matteo<br />
Giberti”: OT 22, Sen�<br />
gaeros sabWos (4 oqt� 1965): GE 3, Sen�;<br />
GS 80, Sen�<br />
italiel sasuliero pirebs, romlebic<br />
monawileobdnen<br />
urbinoSi Catarebul X<strong>II</strong>I <strong>kreba</strong>Si<br />
“sulieri moZRvrobis ganaxleba” (6<br />
seqt�� 1963): PO 6, Sen�<br />
F� I D� A� E� �wevrebs (30 dek�, 1963): GE,
Ses�, Sen�; 8, Sen�<br />
A� C� L� I� (6 oqt�, 1963): GE 6, Sen�; 9, Sen�<br />
O� I� E� C� (25 Teb�� 1964): GE 9, Sen�<br />
ugandel wm� mowameTa kanonizaciaze:<br />
AG 22, Sen�<br />
<strong>kreba</strong>ze (4 dek�, 1963): LG 54, Sen�<br />
<strong>kreba</strong>ze (14 seqt�, 1964): AG 4, Sen�<br />
<strong>kreba</strong>ze (21 noem�, 1964): AG 12, Sen�; 29,<br />
Sen�<br />
VI saeTaSoriso Tomistur kongresze<br />
(10 seqt�, 1965): GE 10, Sen�; OT 16, Sen�<br />
radioTi (22 dek�, 1964): DH 3, Sen�<br />
sityva (23 maiss,1964): CD 35, Sen�<br />
(8 ivniss,1964): GS 68, Sen�<br />
sityva (3 Teb�,5): GS 45, Sen�<br />
sityva (5 maiss, 1965): PO 11, Sen�<br />
Magno gaudio (23 maiss,1964): LG 43, mag�<br />
2; 44, Sen; 45, Sen�<br />
motu proprio: Apostolica sollicitudo: AG<br />
29, Sen�; CD 5, Sen�<br />
Sacram Liturgiam (25 ianv�, 1964): CD 15, Sen�<br />
enciklikebi<br />
Ecclesiam suam (6 agv�, 1964): CD 13, Sen�;<br />
DH 11, Sen�; GE 11, Sen�; GS 21,Sen�; 23,<br />
Sen�; 40, Sen�; OT 9, Sen�; 15, Sen�; 16, Sen�;<br />
19, Sen�; PO 3, Sen�; 9, Sen�<br />
Mysterium fidei (3 seqt�, 1965): CD 15 Sen�;<br />
PO 5 Sen�; 13, Sen�<br />
pius IV<br />
(1559-1565)<br />
konst. Romanus Pontifex (16 Teb�, 1564):<br />
OE 2, Sen�; 5, Sen�<br />
pius VI<br />
(1775-1799)<br />
samociqulo epistole Assueto paterne<br />
(8 apr� 1775) : OE 19 Sen�<br />
enciklika Catholicae communionis (24<br />
mais�, 1787): OE 2, Sen�; 5 Sen�<br />
pius V<strong>II</strong><br />
(1800-1823)<br />
samociqulo epistole In universalis<br />
Ecclesiae (22 Teb�, 1807 ): OE 10, Sen�<br />
pius IX<br />
(1846-1878)<br />
samociqulo epistole<br />
germ� episkoposebs (12 mart�, 1875): LG<br />
27, Sen�<br />
romis papebi<br />
Ecclesiam Christi (26 noemb�, 1853): OE 2,<br />
Sen�; 5, Sen�<br />
bula Ineffabilis (8 dek�, 1854): LG 59, Sen�<br />
konst� Romani Pontificis (6 ianv�, 1862):OE<br />
2, Sen�; 5, Sen�<br />
epistoleebi:<br />
In suprema (6 ianv� 1848): OE 2, Sen�; 5, Sen�<br />
Tuas libenter: LG 25, Sen�<br />
sityva konsististoriaSi (15 mart�<br />
1875): LG 27, Sen�<br />
pius X, wm.<br />
(1903-1914)<br />
samociqulo epistole Creationis<br />
duarum novarum paroeciarum (1 ivn� 1905):<br />
AA 10, Sen�<br />
motu proprio Iampridem (19 marti,<br />
1914): CD 18, Sen�<br />
mimarTva safrangeTis axalgazrdobis<br />
kaTol� asociacias (25 seqt�� 1904): AA<br />
12, Sen�<br />
mowodeba Haerent animo (4 avg�� 1908): LG<br />
41, Sen� ; OT, Ses�, Sen�; 8, Sen� ; 19, Sen�;<br />
21,Sen� ; PO 7, Sen� ; 12, Sen�<br />
wmida musika: SC 112; 117<br />
enciklika Ad diem illum (2 Teberv�<br />
1904): LG 62, Sen�<br />
pius XI<br />
(1922-1939)<br />
samociqulo konstitucia: Deus<br />
Scientiarum Dominus (24 maisi, 1931): GE<br />
11, Sen�<br />
Umbratilem (8 ivl� 1924): LG 43, Sen�<br />
dekreti Provide sane (12 ianv� 1935): GE<br />
4, Sen�<br />
motu proprio Orbem саtholicum (29 ivn�<br />
1923): GE 4, Sen�<br />
mimarTvebi da sityvebi:<br />
mis aRmatebulebas b-n rolan<br />
goselens (Semaines sociales de Versailles,<br />
1936, рр� 461-462): GS 58, Sen�<br />
kaTolikuri universitetis<br />
federaciis xelmZRvanelebs: GS 75,<br />
Sen�<br />
Inviti all’ eroismo: LG 50, Sen�<br />
epistoleebi:<br />
Firmissimam constantiam (28 mart� 1937):<br />
DH 13, Sen�<br />
Quae nobis, kard� bertranisadmi (13<br />
noemb�� 1928) AA 20, Sen�<br />
enciklikebi:<br />
Ad catholici sacerdotii (20 dek�� 1935): LG<br />
415
41, Sen�; OT Ses�, Sen�; 5, Sen�; 6, Sen�; 19,<br />
Sen�; 21, Sen�; PO 12, Sen� ; 16, Sen�<br />
Casti connubii (1930): AA 11, Sen�; GS 48,<br />
Sen�; 49, Sen�; 51, Sen�; LG 40, Sen�; 41, Sen�<br />
Divini Illius Magistri (31 dek� 1929): GE,<br />
Ses�, Sen�; 1, Sen�; 2, Sen�; 3, Sen�; 3, Sen� ; 5,<br />
Sen�; 6, Sen� ; 8, Sen�<br />
Divini Redemptoris (19 mart� 1937): GS 21,<br />
Sen�; 65, Sen�; 67,Sen�<br />
Ecclesiam Dei (12 noemb� 1923) : LG 69, Sen�<br />
Miserentissimus Redemptor (8 maisi, 1928):<br />
LG 10, Sen�; 62,Sen�<br />
Mit brennender Sorge (14 mart� 1937): DH 2,<br />
Sen�; DV 15, Sen�; GE3, Sen�<br />
Non abbiamo bisogno (29 ivn� 1931): GE 3,<br />
Sen� ; 6, Sen�<br />
Quadragesimo anno (1931):AA 7, Sen�; 13,<br />
Sen�; GS 39, Sen�; 59, Sen�; 64, Sen�; 67, Sen�;<br />
68, Sen��; 71, Sen�; LG 33, Sen�<br />
Quamvis nostra:AA 23, Sen�; 26, Sen�<br />
Rerum Ecclesiae (28 Teb� 1926): AA 2, Sen�;<br />
AG 6, Sen�; 23, Sen�; 38, Sen�; 39, Sen�; CD 6,<br />
Sen��; LG 17, Sen�; 23, Sen�<br />
Rerum omnium (26 ianv� 1923): LG 40, Sen�<br />
Rerum Orientalium (8 seqt�� 1928): LG 14,<br />
Sen�; OE 6, Sen�<br />
Ubi arcano: AA 6, Sen�<br />
pius X<strong>II</strong><br />
(1939-1958)<br />
samociqulo konstituciebi:<br />
Exsul familia (1 agv� 1952): CD 18, Sen�<br />
Munificentissimus Deus (1 noemb� 1950): DV<br />
10, Sen�; LG 59, Sen�<br />
Provida Mater (2 Teb�� 1947): LG 40,� 4; 43,<br />
Sen�; 45, Sen�<br />
Sacramentum Ordinis: LG 28, Sen�<br />
Sedes sapientiae (31 maisi, 1956): AG 26,<br />
Sen�; LG 45, Sen�; OT 1, Sen�; 2, Sen� ; 6,<br />
Sen�; 19, Sen�; 21, Sen�; 22, Sen��<br />
samociqulo mowodeba Menti Nostrae (23<br />
seqt�, 1950): AA 25, Sen�; LG 42, Sen�; OT,<br />
Sesav�, Sen�; 2, Sen; 3, Sen�; 6, Sen�; 8, Sen�;<br />
9, Sen�; 10, Sen�; 11, Sen�; 19, Sen�; 21, Sen�;<br />
22, Sen�; PO 12, Sen�<br />
motu proprio: Cleri sanctitati (2 ivn�,<br />
1957): OE 4, Sen�; 7, Sen��; 8, Sen�; 10, Sen�;<br />
11, Sen�; 17, Sen�; 18, Sen�<br />
Crebrae allatae (22 Teb�, 1949): OE 18, Sen�<br />
Cum nobis (4 noemb�, 1941): OT 2, Sen�<br />
Сит supremae (11 Teb�, 1955): OT 2, Sen�<br />
Quandoquidem (2 apr�, 1949): OT 22, Sen�<br />
416<br />
saZieblebi<br />
epistoleebi:<br />
braziliis ordinariusebs (23 apr�<br />
1947): OT 5, Sen�<br />
sulTmofenobis dRes (1941): GS AA DH<br />
GE<br />
X<strong>II</strong>I it� soc� kvireulis sax� samdivnos<br />
(20 seqt�, 1955): GE 3, Sen�; 6, Sen�<br />
Dans quelques semaines, monrealis<br />
mTavarepiskoposs (24 maisi, 1947): AA<br />
12, Sen�<br />
“Рах Romana”-s XX<strong>II</strong> kongress (12 agv�,<br />
1952): GE 10, Sen�<br />
sityvebi, mimarTvebi, gamosvlebi:<br />
akad� senatsa da romis univ�<br />
studentebs (15 ivn�, 1952): GE 10, Sen�<br />
bavariis kaTolike maswavleblebis<br />
asociacias (31 dek�, 1956): GE 5, Sen�; 7,<br />
Sen�; 8, Sen�<br />
wm� sabas samrevlos morwmuneebs (11<br />
ianv�, 1953): AA 10, Sen�<br />
seminariebis aRsazrdelebs (24 ivn�,<br />
1939): OT 16, Sen�� 36<br />
saqvelmoqmedo sazogadoebaTa<br />
yrilobis delegatebs (27 apr�, 1952):<br />
AA 31, Sen�<br />
ojaxis uflebaTa dacvis<br />
sazogadoebaTa kavSiris<br />
saerTaSoriso yrilobis delegatebs<br />
(20 seqt�,1949): AA 11, Sen�<br />
istorikosebsa da mxatvrebs (9 mart�,<br />
1956):GS 42, Sen�<br />
it� moZraoba “acione kaTolika”-s (4<br />
seqt�, 1940): AA 20, Sen�<br />
kardinalebs (18 Teb�, 1946): AA 1, Sen�<br />
italiuri moZraoba “acione<br />
kaTolikas” laureatebs (24 maisi,<br />
1953): AA 31, Sen�<br />
kaTolike axalgazrda muSebs (25 agv�,<br />
1957) : AA 1, Sen�<br />
moZraoba “acione kaTolika”-s<br />
axalgazrda wevrebs (20 apr�, 1946): GE,<br />
Ses�, Sen�; 8, Sen�<br />
sasamarTlo “rota romana”-s<br />
prelatebs, auditorebsa da sxva<br />
momsaxure pirebs (6 oqt�, 1946): DH 10,<br />
Sen�<br />
safrangeTis kaTolikuri umaRlesi<br />
saswavleblebis maswavleblebsa da<br />
aRmzrdelebs (21 seqt�, 1950): GE 10,<br />
Sen�<br />
samrevlos winamZRvrebs (6 Teb�, 1951):<br />
AA 10, Sen�<br />
samrevlos winamZRvrebs (8 mart�, 1952):<br />
AA 10, Sen�
samrevlos winamZRvrebs (28 Teb�, 1954):<br />
AA 10, Sen�<br />
ОО� РР� MM�-s xelZRvanelebs (30 apr�,<br />
1939): AG 6, Sen�<br />
ОО� РР� MM�-s xelZRvanelebs (24 ivn�,<br />
1944): AG 6, Sen�<br />
“Convictus Barcinonensis”-s mRvdlebs (14<br />
ivn�, 1957): OT 22, Sen�<br />
kaTolike mamakacTa federacias (8<br />
dek�, 1956): AA 19, Sen�<br />
bebiaqalebis ital� kavSiris yrilobas<br />
(29 oqt� 1951): GS 51, Sen�<br />
romSi momlocvelobaSi myof<br />
ojaxebis frang mamebs (18 seqt�, 1951):<br />
AA 11, Sen�; GE, Ses�, Sen�; 8, Sen�<br />
“Рах Romana М� I� I� С�”-s (25 agv�, 1957):<br />
AA 8, Sen�<br />
eriskacTa mociqulobis mxardamWer I<br />
msoflio yrilobas (14 oqt�, 1951): AA<br />
17, Sen�; 18, Sen�<br />
boiskautebis I saerTaSoriso<br />
konferencias (6 ivn�, 1952): AA 29, Sen�<br />
A� I� M� C�-is I erovnul kongress (8<br />
seqt�, 1946): GE 3, Sen�<br />
U� C� I� I� M�-s (5 ianv�, 1954): GE 8, Sen�<br />
eriskacTa apostolatis mxardamWer <strong>II</strong><br />
msoflio yrilobas (5 oqt�, 1957):<br />
AA 25, Sen�<br />
kaTolike axalgazrda qalTa msoflio<br />
asociaciis msoflio kongress (18 apr�,<br />
1952): AA 31, Sen�<br />
adgilobrivi mosaxleobis<br />
samRvdeloebas (29 ivn�, 1948):AG 6, Sen�<br />
italieli muSebis qristianul<br />
asociacias (A�C�L�I�), 1 maisi, 1955 AA<br />
31, Sen�<br />
radioTi (1 ivn�, 1941): AA 7, Sen�; 11,<br />
Sen�; DH 6, Sen�; GS 69,Sen�; 71, Sen�; 75,<br />
Sen�; GE 3, Sen�<br />
radioTi, sulTmofenobis dRes 1941:<br />
GS 71, Sen�<br />
radioTi, Nell’alba (24 dek�, 1941): GS 59,<br />
Sen�; 65, Sen�; LG 15, Sen�<br />
radioTi (24 dek�, 1942): GE 1, Sen�; GS<br />
67, Sen�; 71, Sen�; 75, Sen�<br />
radioTi (1 seqt�, 1944): GS 71, Sen�<br />
radioTi (24 dek�, 1944): DH 1, Sen�; DH 2,<br />
Sen�; GS 75, Sen�<br />
radioTi (13 maisi, 1946): LG 62, Sen�<br />
radioTi, qrist� muSa-axalgazrdobis<br />
organizaciis briuselis<br />
ganyofilebas (3 seqt�, 1950): AA 12, Sen�<br />
radioTi, espanel muSebs (11 mart�,<br />
1951): GS 67, Sen�<br />
radioTi (23 mart� 1952):DH 14, Sen�; GS<br />
romis papebi<br />
16,Sen�; 63, Sen�; 64, Sen�<br />
radioTi (24 dek�, 1952): AA 11, Sen�<br />
radioTi (31 dek�, 1952): AG 3<br />
radioTi (24 oqt�, 1954): LG 67, Sen�<br />
radioTi (24 dek�, 1954): GS 69, Sen�; 80,<br />
Sen�<br />
sityva (1 ivn�, 1941): GS 69, Sen�<br />
sityva (13 ivn�, 1943): GS 67, Sen�<br />
sityva (3 ivn�, 1950): GS 68, Sen�<br />
sityva (30 seqt�, 1954): GS 80, Sen�<br />
sityva Alla vostra filiale (23 mart� 1958):<br />
LG 36, Sen�<br />
sityva Annus sacer (8 dek�, 1950): CD 35,<br />
Sen� ; LG 40, Sen�; 43, Sen�; 45,<br />
Sen�<br />
sityva Ci riesce (6 dek�, 1953): DH 13, Sen�<br />
sityva De quelle consolation (14 oqt�,<br />
1951): LG 33, Sen�� 2; 37, Sen�<br />
sityva L’importance de la presse catholique<br />
(17 Teb�, 1950): LG 37, Sen�<br />
sityva Magnificate Dominum (2 noemb�,<br />
1954): LG 10, Sen�<br />
sityva Nel darvi (1 ivl�, 1956): LG 40, Sen�<br />
sityva Nous sommes heureux (11 apr�,<br />
1958): LG 43, Sen�<br />
sityva Si diligis (31 maisi, 1954): OT 16,<br />
Sen�<br />
sityva Six ans se sont еcoulеs (5 oqt�,<br />
1957): LG 33, Sen�<br />
sityva Sous la maternelle protection (9 dek�,<br />
1957): LG 41, Sen�; 46, Sen�<br />
sityva Tra le visite (20 ianv�, 1958): GS 50,<br />
Sen�<br />
sityva Vous nous avez (22 seqt�, 1956): LG<br />
10, Sen�<br />
Discorsi е Radiomessaggi, t. X� 1949� рр� 37�<br />
43: LG 50, Sen�<br />
enciklikebi:<br />
Ad apostolorum principis (29 ivn�, 1958): GS<br />
21, Sen��<br />
Аd coeli Reginam (11 oqt�, 1954): LG 59,<br />
Sen�; 67, Sen�<br />
Divino affIante Spiritu (30 seqt�, 1943): DV<br />
11, Sen�; 12, Sen�; 23, Sen�; 25, Sen�<br />
Evangelii praecones (2 ivn�, 1951): AA 11,<br />
Sen�; AG 6, Sen�; 23, Sen�; 25, Sen�; 26, Sen�;<br />
38, Sen�; 41, Sen�; 42, Sen�; OT 19, Sen�; 21,<br />
Sen�<br />
Fidei donum (21 apr�, 1957): AG 6, Sen�; 26,<br />
Sen�; 38, Sen� ; CD 6, Sen��; LG 17, Sen��; 23,<br />
Sen�<br />
Fulgens corona (8 seqt�, 1953): LG 69, Sen�<br />
Humani generis (12 agv�, 1950): DV 10, Sen��;<br />
GE 11, Sen�; LG 8, Sen�; OT 15, Sen�; 16, Sen�<br />
417
Le pеlerinage de Lourdes (2 ivl�, 1957):AA<br />
18, Sen�<br />
Mediator Dei (20 noemb�, 1947): CD 15, Sen�;<br />
LG 10, Sen�; 11, Sen�; 28, Sen� ; 50, Sen�; OT<br />
8, Sen�; 19, Sen�; 21, Sen�<br />
Musicae Sacrae Disciplina (1955): OT 19,<br />
Sen�� 41; 21, Sen�� 47<br />
Mystici Corporis (29 ivn�, 1943): DH� 10,<br />
Sen�; LG 7, Sen� ; 8, Sen�; 20, Sen�; 27, Sen;<br />
40,� 3; 46 Sen�; 49, Sen� ; 50, Sen�; 58, Sen�;<br />
OT 19, Sen� ; 21, Sen�; PO 5, Sen�<br />
Orientalis Ecclesiae (9 apr�, 1944): LG 14,<br />
Sen�<br />
I. msoflio krebebi<br />
418<br />
saZieblebi<br />
krebebi<br />
(frCxilebSi miTiTebulia krebis Catarebis wlebi)<br />
erTad: CD 4; LG 1; 22 da Sen�; 25; PO 19;<br />
UR 14; 16; 18<br />
efesos (431)<br />
kan� 8: OE 10, Sen�<br />
epistole18� 1-2 wm� celestinisa<br />
efesos krebis mimarT (PL 50, 505 AB):<br />
LG 23, Sen�<br />
Mansi, 4� 1130: LG 52, Sen�<br />
<strong>vatikanis</strong> I (1869-1870)<br />
dogm. konst. kaTol. mrwamsis Ses. Dei<br />
filius<br />
T� <strong>II</strong>I: LG 25, Sen� ; 50, Sen�<br />
T� IV: GS 59, Sen�<br />
Denz� 1782 (3001): LG 8, Sen�<br />
dogm. konst. qristes eklesiis Ses.<br />
Pastor Aeternus<br />
T� <strong>II</strong>: DV 6,� Sen�; 7, Sen�; 11, Sen�; 12, Sen�<br />
T� <strong>II</strong>I: CD 2, Sen� ; DV 5, Sen� ; 10,Sen� ; GS<br />
36, Sen� ; LG 20, Sen� ; 27, Sen�<br />
T� IV: DV 8, Sen� ; 25, Sen�<br />
Coll� Lac� 7� 482 a: UR 2, Sen�<br />
Denz� 1821 (3050 Smd�):LG 18, Sen�;<br />
23, Sen�<br />
Denz� 1839 (3074): LG 25, Sen�<br />
konstituciis De Ecclesia Christi<br />
proeqti<br />
T� XXV da Sen� 48: LG 45, Sen�<br />
Sen� (Mansi 51, 579 C): LG 25, Sen�<br />
konstituciis De Ecclesia Christi<br />
proeqti<br />
Sacra Virginitas (1954): OT 10, Sen�; 19, Sen�;<br />
21, Sen�; PO 16, Sen�<br />
Saeculo exeunte: AG 23, Sen�; 26, Sen�<br />
Sertum laetitiae (1939): AA 31, Sen�; GS 69,<br />
Sen�<br />
Summi Pontificatus (20 oqt�, 1939): AA 6,<br />
Sen�;DH 13, Sen��<br />
celestine I, wm.�<br />
(422-432)<br />
epistole 18� 1-2 (efesos <strong>kreba</strong>s): LG<br />
23, Sen�<br />
4: LG 22, Sen�<br />
kloitgenis koment� (Kleutgen): LG 25,<br />
Sen�<br />
haseri (Gasser), Mansi 52, 1213: LG 25, Sen�<br />
haseri, Mansi 52, 1214 А: LG 25, Sen�<br />
haseri, Mansi 52, 1215 CD, 1216-1217 А:<br />
LG 25, Sen�<br />
Zinelis (Zinelli) gancxadeba: LG 22, Sen�<br />
Zineli, ang� (Mansi 52, 1114 D): LG 22, Sen�<br />
; 27, Sen�<br />
kloitgeni, angariSi: LG 22, Sen�<br />
kloitgenis teqstis _ gankacebuli<br />
sityvis saidumloebis Sesaxeb _<br />
gadaxedva Tav�� IV (Mansi 53, 290): LG 62,<br />
Sen�<br />
kloitgeni� koment� <strong>II</strong> konst� De Ecclesia<br />
Christi proeqtTan dakavSirebiT: LG 25,<br />
Sen�<br />
kaTolikuri moZRvrebis proeqti<br />
Sen� 9: DV 11, Sen�<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> (1962-1965)<br />
deklaracia religiuri<br />
Tavisuflebis Sesaxeb Dignitatis<br />
humanae (DH), 2, 4, 10: AG 13, Sen�<br />
deklaracia qristianuli aRzrdis<br />
Sesaxeb Gravissimum educationis (GE)<br />
erTinad: GS 62, Sen�<br />
3: AA 1, Sen�<br />
5: AA 1, Sen�<br />
7: AA 1, Sen�<br />
dekreti saeroTa mociqulobis<br />
Sesaxeb Apostolicam acuositatem (AA)<br />
5-7: AG 15, Sen�<br />
19: AA 24
dekreti aRmosavleTis kaTolike<br />
eklesiaTa Sesaxeb Orientalium<br />
Ecclesiarum (OE)<br />
4: AG 15, Sen�; CD 23, Sen�<br />
7-11: CD 11, Sen�<br />
9, Sen� : OE 7, Sen�<br />
dekreti episkoposTa samwyso<br />
msaxurebis Sesaxeb Christus Dominus<br />
(CD)<br />
erTianad: PO 1, Sen� ; 6, Sen�<br />
6: AG 38, Sen�<br />
12-14: GE 2, Sen�<br />
13-14: GE 4, Sen�<br />
15-16: PO 7, Sen�<br />
15: OT 2, Sen�<br />
16-18: AA 1, Sen�<br />
17: PO 19, Sen�<br />
27: PO 7, Sen�<br />
35, 4: AG 30, Sen�<br />
35, 5-6: AG 32, Sen�<br />
36-38: AG 31, Sen�<br />
dekreti mRvdelTa aRzrdis Sesaxeb<br />
Optatam totius (OT)<br />
erTinad: AG 25, Sen� ; GS 62, Sen�<br />
1: AG 16, Sen�<br />
2: AG 19, Sen�; PO 11, Sen�<br />
4: AG 16, Sen�<br />
8: AG 16, Sen�<br />
9: AG 16, Sen�<br />
19-21: AG 26, Sen�<br />
22: PO 19, Sen�<br />
dekreti mRvdlTa msaxurebisa da<br />
cxovrebis Sesaxeb Presbyterorum<br />
Ordinis (PO)<br />
10: AG 27, Sen�<br />
11: AG 19, Sen�<br />
dekreti masobriv komunikaciaTa<br />
saSualebebis Sesaxeb Inter mirifica (IM)<br />
erTianad: AA 1, Sen� ; CD 13, Sen�<br />
6: GS 64, Sen�<br />
13-14: GE 4, Sen�<br />
dekreti samoweseo cxovrebis<br />
ganaxlebis Sesaxeb Perfectae caritatis<br />
(PC)<br />
erTianad: OT 19, Sen�<br />
6: PO 18, Sen�<br />
8: AA 25, Sen�<br />
12: PO 16, Sen�<br />
24: OT 2, Sen�<br />
dekreti ekumenizmis Sesaxeb Unitatis<br />
redintegratio (UR)<br />
erTianad: AA 1, Sen� ; CD 16, Sen� ; GE 11,<br />
Sen�<br />
1: AG 6, Sen� ; OT 16, Sen�<br />
4: AG 16, Sen�; 28, Sen�<br />
krebebi<br />
6-7: AA 28, Sen�<br />
9: OT 16, Sen�<br />
10: OT 16, Sen�<br />
12: AA 27, Sen� 9, 10; 28,Sen� ; AG 36, Sen�<br />
AAS 57 (1965), pp� 90 Smd�: PO 9, Sen�<br />
dogmaturi konstitucia saRmrTo<br />
gamocxadebis Sesaxeb Dei Verbum (DV)<br />
21: AG 15, Sen�; PO 18, Sen�<br />
25: PO 19, Sen�<br />
dogmaturi konstitucia eklesiis<br />
Sesaxeb Lumen Gentium (LG)<br />
bevrgan: GS 48, Sen� ; РС 1<br />
T� <strong>II</strong>: AA 28, Sen�<br />
T� IV-V: AA 28, Sen�<br />
T� VI: OT 19, Sen�<br />
1: GS 42, Sen�<br />
2: AG 2, Sen�<br />
4: AG 4, Sen�<br />
7: AG 4, Sen� ; OT 14, Sen�<br />
8: GS 21, Sen� ; 40, Sen� ; OT 9, Sen�<br />
9: AG 15, Sen� ; GS 32, Sen�; 40, Sen�; GS 42,<br />
Sen� ;44, Sen�<br />
10: AG 15, Sen� ; PO 2, Sen�<br />
11: AG 15, Sen� ; GE 3, Sen�<br />
12: AG 15, Sen� ; PO 16, Sen�<br />
13: AG 22, Sen� , 11; GS 44, Sen� ; 76, Sen�<br />
14: AG 7, Sen� ; 14, Sen�<br />
15: AA 27, Sen� ; GS 43, Sen�<br />
16: AG 3; GS 22, Sen�<br />
17: AG 9, Sen� ; 14, Sen� ; 23, Sen� ; GE, Ses,<br />
Sen� ; OT 20, Sen�<br />
18: AG 28, 5; PO 2, 7<br />
19: LG, dan�, Sen�<br />
21: AG 25, Sen� ; CD 2, Sen� ; 3, Sen�<br />
22: CD 4, Sen� ; LG, ППП<br />
23: AG 15, Sen� ; 29, Sen� ; CD 5, Sen�<br />
23-24: AG 38, Sen�<br />
24: CD 2, Sen� ; LG, dan�<br />
25: AG 20, Sen� ; CD 2, Sen�; 12, Sen� ; OT<br />
16, Sen�; PO 4, Sen�<br />
28: AG 39, Sen�; GS 43, Sen� ; OT 4, Sen� ; 9,<br />
Sen� ; 14, Sen� 28; PO 2; 5, Sen� ; 6, Sen� ; 7,<br />
Sen�<br />
29: AG 16, Sen�<br />
31: AA 2, Sen� ; AG 18, Sen�<br />
32: AA 4, Sen� ; AG 15, Sen�<br />
33 sityv�: AA 1, Sen� ; 29, Sen�<br />
33: AA 3, Sen� ; AG 41, Sen� ; OT 20, Sen�<br />
34: AG 15, Sen�<br />
35: AG 15, Sen� ; 41, Sen� ; GE 3, Sen� ; PO<br />
2, Sen�<br />
36: AG 15, Sen� ; GE 2, Sen�<br />
37: AA 25, Sen�; GS 62, Sen� ; PO 9, Sen�<br />
38: AG 15, Sen� ; GS 40, Sen�<br />
40-41: AA 4, Sen�<br />
419
41: AG 15, Sen�<br />
42-44: PO 16, Sen�<br />
44-45: CD 15, Sen�<br />
44: AG 18, Sen� ; 40, Sen�<br />
46: AG 41, Sen�<br />
48: AG 1, Sen� ; GS 45, Sen�<br />
50-51: PO 16, Sen�<br />
62: AA 4, Sen�<br />
65: AA 4, Sen� ; PO 18, Sen�<br />
AAS 57 (1965), pp� 5 sityv�: PO 1, Sen�<br />
AAS 57 (1965), р� 20: NA 4, Sen�<br />
modusebi 40, 53, 81, 84: LG, dan�<br />
pasuxi modusze 12: LG, dan�<br />
konstitucia wmida liturgiis<br />
Sesaxeb Sacrosanctum Concilium (SC)<br />
erTianad: CD 15, Sen� ; OE 20, Sen�<br />
7: LG 28, Sen� ; OT 16, Sen� ; PO 5, Sen�<br />
8: LG 51, Sen�<br />
10: OT 16, Sen�<br />
11: AA 4, Sen�<br />
14: GE 4, Sen�; OT 16, Sen�<br />
16-17: OT 8, Sen�<br />
16: OT 16, Sen�<br />
17: AG 16, Sen�<br />
22: SC 110; 128<br />
22, § 2: SC 63, б; SC 77; 120<br />
25: SC 128<br />
26-40: AA 1, Sen�<br />
26-27: PO 13, Sen�<br />
28: SC 120<br />
30: SC 114; 116<br />
33: PO 4, Sen�<br />
35: PO 4, Sen�<br />
35, 2: PO 4, Sen�<br />
36: SC 54; 63� а; 101� § 1; 113<br />
37-40: SC 65<br />
37: SC 120<br />
39: SC 107; 119<br />
40: SC 54; 107; 119; 120<br />
44: SC 126<br />
45: SC 126<br />
46: SC 126<br />
47: LG 28, Sen�<br />
48: PO 4, Sen�<br />
52: PO 4, Sen�<br />
54: SC 113<br />
63: SC 77; 113<br />
64-65: AG 14, Sen�<br />
89: SC 91; 96<br />
101, § 2: SC 101, § 3<br />
101: SC 113<br />
104: LG 50, Sen�<br />
122-127: PO 5, Sen�<br />
123: GS 62, Sen�<br />
AAS 56 (1964), pp� 97 sityva: PO 1, Sen�<br />
420<br />
saZieblebi<br />
mimarTva mTeli kacobriobisdami,<br />
gakeTebuli mamebis mier krebis<br />
gaxsnaze (oqt� 1962): GS 34, Sen�<br />
samwyso konstitucia Tanamedrove<br />
samyaroSi eklesiis Sesaxeb Gaudium<br />
et Spes (GS)<br />
4-10 sityv�: GS 54, Sen�<br />
21: AG 13, Sen�<br />
konstantinopolis I (381)<br />
kan� 2 da 3: OE 7, Sen� ; 7, Sen�; 8, Sen�<br />
konst� simbolo (Mansi, 3� 566): AG 4,<br />
Sen� ; LG 52, Sen�<br />
nikea-konstantinopolis simbolo<br />
Denz� 86 (150): LG 8, Sen�<br />
konstantinopolis <strong>II</strong> (553)<br />
kan���� 7: GS 22, Sen�<br />
9� 375-396 (Mansi, 3, 566): LG 52, Sen�<br />
konstantinopolis <strong>II</strong>I (680-681)<br />
Denz� 291 (556): GS 22, Sen�<br />
konstantinopolis IV (869-871)<br />
kan�� 17: OE 7, Sen�<br />
kan�� 21: OE 7, Sen� ; 8, Sen�<br />
kan��� 23: OE 17, Sen�<br />
kan�� 26: OE 17, Sen�<br />
ses� Х, kan�� 1: DV 8, Sen�<br />
lateranis IV (1215)<br />
kan�� 5: OE 7, Sen� ; 8, Sen�<br />
kan�� 30: OE 7, Sen�<br />
konst� IV (Mansi 22, 990): UR 3, Sen�<br />
konst V, De dignitate Patriarcharum: LG<br />
23, Sen�<br />
lateranis V (1512-1517)<br />
ses� X<strong>II</strong>, konst� Constituti (Mansi 32, 988 B-<br />
C): UR 6, Sen�<br />
lionis <strong>II</strong> (1274)<br />
miqael paleologis mrwamsis aRiareba<br />
(Mansi 24, 71 E): OE 13, Sen� ; UR 3, Sen�<br />
nikeis I (325)<br />
kan�� 5: LG 22, Sen�
kan�� 6: LG 23, Sen� ; OE 7, Sen� ; 8, Sen�<br />
kan�� 7: LG 23, Sen�<br />
kan�� 18: OE 17, Sen�<br />
nikeis <strong>II</strong> (787)<br />
moc� saqm, V<strong>II</strong>: LG 51, Sen�<br />
Denz� 303 (602): DV 8, Sen�<br />
Mansi 13, 378-379: LG 67, Sen�<br />
toledos IV (633)<br />
kan�� 57: DH 10, Sen�<br />
tridentis (1545-1563)<br />
dekr. De canonicis Scripturis (ses� IV): DV<br />
7, Sen� ; 9, Sen� ; 11, Sen�<br />
dekr. De invocatione, veneratione et<br />
reliquiis Sanctorum et sacris imaginibus:<br />
LG 50, Sen�; 51, Sen�<br />
dekr. De iustificatione<br />
kan�� 30: LG 51, Sen�<br />
dekr.. De reform.<br />
(ses� V, XXIV, XXV)<br />
T� 1: PO 17, Sen�; SC 77, Sen�<br />
T� 2, 4: CD 12, Sen�<br />
LG 25, Sen�<br />
T� 4: PO 4, Sen�<br />
dekr. De sacr. Ordinis<br />
T� 2: LG 28, Sen�<br />
T� 4: LG 20, Sen�<br />
ses� V, dekr. 2, 9: PO 4, Sen�<br />
ses�� X<strong>II</strong>I (11 oqt�, 1551),<br />
dekr. De SS. Eucharist.<br />
5: SC 6, Sen�<br />
ses�� XXI, moZRvreba ori saxis<br />
ziarebis Sesaxeb da yrmaTa ziareba<br />
T� 1-3, kan� 1-3: SC 55, Sen�<br />
ses� ХХ<strong>II</strong> (17 seqt�, 1562): LG 17, Sen�; 28,<br />
Sen�<br />
moZRvreba De SS. Missae sacrif�<br />
2: SC 7, Sen�<br />
8: SC 33, Sen�<br />
ses� XX<strong>II</strong>I:<br />
LG 21, Sen� ;<br />
T� 1 da kan� 1: PO 2, Sen�<br />
ses� XXV: LG 67, Sen�<br />
tridentis sarwmunoebis aRsareba<br />
Denz� 994 и 999 (1862 и 1868): LG 8, Sen�<br />
ferara-florenciis (1439)<br />
dekr. pro Graecis (6 ivlisi 1439): LG 18,<br />
Sen� ; 49, Sen� ; 51, Sen� ; OE 7, Sen� ; 8, Sen�<br />
krebebi<br />
ses��VI, gansazR� Laetentur caeli: UR 3,<br />
Sen� ; 18, Sen�<br />
ses� V<strong>II</strong>I, dekr. Exsultate Deo (22<br />
noemb�1439):OE 13, Sen�; UR 3, Sen�<br />
Соnс. Оес� Decr�, р� 504: LG 23, Sen�<br />
qalkedonis (451)<br />
kan�� 6: OE 17, Sen� Sen�<br />
kan��� 9: OE 7, Sen�<br />
kan�� 12: OE 11, Sen�<br />
kan�� 28: OE 7, Sen�<br />
Denz� 148 (302): GS 22, Sen�<br />
Mansi, 7� 111-116: LG 52, Sen�<br />
Mansi, 7, 462: LG 57, Sen�<br />
<strong>II</strong>. adgilobrivi krebebi<br />
erTianad: CD 35-36<br />
kerZod, krebebi:<br />
somexTa (1911): OE 22, Sen�<br />
koptTa (1898): OE 22, Sen�<br />
maronitTa libanis <strong>kreba</strong> (1736�):OE 13,<br />
Sen�; 22, Sen��<br />
ruminelTa (1872): OE 22, Sen�<br />
rusinTa (1891): OE 22, Sen�<br />
sirielTa (1888 ): OE 22, Sen�<br />
antioqiis (341)<br />
kan� 2: OE 15, Sen�<br />
kan� 25: PO 17, Sen�<br />
vestminsteris I<br />
adgilobrivi <strong>kreba</strong> (1852)<br />
Coll� Lac� <strong>II</strong>I, sveti 1334, а/b: GE 8, Sen�<br />
dvinis somexTa <strong>kreba</strong> (719)<br />
kan� 31: OE 15, Sen�<br />
karTagenis (419)<br />
kan��17: OE 10, Sen�; 11, Sen�<br />
kan� 57: OE 11, Sen�<br />
laodikiis (347-381)<br />
kan�18: OE 22, Sen�<br />
kan� 29: OE 15, Sen�<br />
kan� 48: OE 13, Sen�<br />
421
lateranis (649)<br />
kan� 3: LG 57, Sen�<br />
neokesariis (314-325)<br />
kan� 12: OE 17, Sen�<br />
oranJes <strong>II</strong> (529)<br />
kan� 7: DV 5, Sen�<br />
parizis (829)<br />
kan�15: PO 17, Sen�<br />
sardikiis (343)<br />
kan�� 8: OE 17, Sen�<br />
bizantiis pasqaluri liturgia<br />
(Liturgia Paschalis Byzantina): GS 22, Sen�<br />
gelasis sakramentariumi<br />
(Sacramentarium Gelasianum): PO 7, Sen �<br />
grigolis sakramentariumi<br />
(Sacramentarium Gregorianum): PO 7, Sen�<br />
PL 78, 262: GS 52, Sen�<br />
РL 78, 160 В: LG 6, Sen�<br />
didi evqologioni (Euchologion tо<br />
mega), Rоmае, 1873, р� 139: LG 26, Sen 48<br />
veronis sakramentariumi<br />
(Sacramentarium Veronense), gam� L� С�<br />
Mohlberg, Romae, 1956<br />
p� 122: PO 2, Sen�<br />
p� 119: LG 21, Sen�<br />
p� 162: SC 5, Sen�<br />
mozarabuli liturgiis wesTa wigni<br />
(Liber Ordinum Liturgiae Mozarabicae), (М�<br />
Fеrotin, Le Liber Ordinum en usage dans<br />
l’eglise Wisigothique et Mozarabe d’Espagne:<br />
Monumenta Ecclesiae Liturgica, vol� V, Paris,<br />
1904)<br />
prefacia mRvdlis xeldasxmaze: PO 4,<br />
Sen�<br />
mozarabuli locva (Oratio mozarabica),<br />
PL 96, 759 В: LG 26, Sen�<br />
saidumloTa wigni (Liber Sacramentorum<br />
422<br />
saZieblebi<br />
liturgiuli dokumentebi<br />
sergi patriarqis <strong>kreba</strong> (18 seqt.,<br />
1596)<br />
kan�� 17: OE 19, Sen�<br />
sizes somexTa <strong>kreba</strong> (1342)<br />
OE 13, Sen�<br />
mar isaak qaldevelTa <strong>kreba</strong> (410)<br />
kan� 15: OE 22, Sen�<br />
ners. glaien. somexTa <strong>kreba</strong> (1166):<br />
OE 22, Sen�<br />
cincinatis <strong>II</strong>I adgilobrivi <strong>kreba</strong><br />
(1861)<br />
Coll� Lac�, <strong>II</strong>I, sveti 1240, с/d: GE 6, Sen�<br />
Romanae Ecclesiae), ed� L� C� Mohlberg,<br />
Romae 1960<br />
p� 25: PO 2, Sen�<br />
р� 111, ХС: LG 6, Sen�<br />
pp� 121-122: LG 21, Sen�<br />
samonastro Jamni (Breviarium<br />
monasticum)<br />
himni netari qalaqi ierusalemi (Urbs<br />
Ierusalem beata): LG 6, Sen�<br />
serafionis evqologioni (Euchologion<br />
Serapionis), XXV<strong>II</strong>: PO 7, Sen�<br />
gamokiTxva episkoposad kurTxevis<br />
dasawyisSi da locva wirvisa,<br />
romelzedac kurTxeva moxda,<br />
dasasruls, “Sen, RmerTo”-Semdeg (Te<br />
Deum): LG 26, Sen�<br />
zeciuri qalaqi ierusalimi (Coelestis<br />
urbs Ierusalem): LG 6, Sen�<br />
leon didis sakramentariumi<br />
(Sacramentarium Leonianum): LG 21, Sen�;<br />
PO 4, Sen�; 7, Sen�<br />
mRvdlis xeldasxmis wesi<br />
aleqsandriis iakobitTa eklesiaSi (Н�<br />
Denzinger, Ritus Orientalium, <strong>II</strong>, Wurzburg,<br />
1863), p� 14: PO 4, Sen�<br />
romaul-germanuli pontifikali<br />
(Pontificale Romano-Germanicum), gam�
���el�Elze� �ittа �el �atican��1963<br />
vol� I, p� 34: PO 2, Sen�<br />
romauli misali (Missale Romanum),<br />
dideba maRalsa Sina (Gloria in excelsis)<br />
LG 39, Sen�<br />
kanoni (Canon) : LG 52, Sen�<br />
locva ZRvenebze sulTmofenobis<br />
Semdeg mecxre kviras: PO 13, Sen�; SC 2,<br />
Sen�<br />
locva ZRvenebze pasqaluri oqtavis<br />
samSabaTs: SC 12, Sen�<br />
locva meore wakiTxvis Semdeg<br />
did SabaTs vnebis kviris wesebis<br />
reformamde: SC 5, Sen�<br />
locva aRdgomis mwuxris ziarebis<br />
Semdeg: SC 10, Sen�<br />
mrwams (Credo) : LG 52, Sen�<br />
prefacia wmindanebze, romelic<br />
daSvebulia frangul diocezebSi: LG<br />
51, Sen�<br />
prefacia dResaswaulisa qriste mefe:<br />
GS 39, Sen�; LG 36, Sen�<br />
saaRdgomo prefacia: SC 5, Sen�<br />
wirvis kanoni LG 50, Sen�<br />
wirvis Sesavali locva pasqaluri<br />
oqtavis samSabaTs: SC 10, Sen�<br />
romauli pontifikali (Pontificale<br />
Romanum)<br />
mRvdelTa xeldasxmisas (De Ordinatione<br />
sxva wyaroebi, dokumentebi da damowmebani<br />
adamianis uflebaTa dacvisa da<br />
fuZemdebluri TavisuflebaTa<br />
konvenciis damatebiTi oqmi (Protocole<br />
additionnel а la convention de sauvegarde<br />
des droits de l’homme et des libertеs<br />
fondamentales): GE, Ses�, Sen� ; 1, Sen�<br />
adamianis uflebaTa dacvis<br />
sayovelTao deklaracia (Dеclaration<br />
des<br />
droits de l’homme): GE, Ses, Sen�; 1, Sen�<br />
anderZi uflisa (Testamentum Domini), I�<br />
E� Rahmani-s gamoc�, Moguntiae, 1899, p� 69:<br />
PO 7, Sen�<br />
aRmosavleTis eklesiaTa kanonebis<br />
kodeqsi (Codex Canonum<br />
Ecclesiarum Orientalium)<br />
kan� 216: LG 24, Sen�<br />
kann� 216-314: LG 24, Sen�<br />
kan� 238, § 3: LG 24, Sen�<br />
liturgiuli dokumentebi<br />
Presbyterorum): PO 11, Sen�; 13, Sen�; 19,<br />
Sen�; 22, Sen�<br />
dawyebiTi uwyeba: LG 41, Sen�; PO 4, Sen�;<br />
7, Sen�<br />
prefacia: LG 28, Sen 72; PO 2, Sen�<br />
samosis aRkazmisas: LG 28, Sen�<br />
romauli Jamni (Breviarium Romanum) 2<br />
antifoni RmrTismSoblis<br />
sagalobelze meore mwuxridan<br />
qristes uwmidesi xorcisa da sisxlis<br />
dResaswaulze: SC 47, Sen�<br />
antifoni „o, emanuel!” 23 dekembris<br />
mwuxrisTvis: AG 8, Sen�<br />
antifoni “Seni mfarvelobis qveS”<br />
(“Sub tuum praesidium”),yovladwmida<br />
qalwuli mariamis mcire wirvis 1<br />
mwuxrisgan: LG 66, Sen�<br />
yvela wmindanis dResaswaulis<br />
dawyebis win: LG 50, Sen�<br />
romauli tipikoni (Rituale Romanum)<br />
naTlobis liturgia: AG 14, Sen�<br />
tit�: . V<strong>II</strong>I, Tav� 2, 6: SC 77, Sen�<br />
frankTa misali (Missale Franсоrum),<br />
gam�� L� � ���lber�� ��mae1957� �� 9: PO 2,<br />
Sen 10<br />
xeldasxmis wesi maronitebis<br />
ganwesebaSi: ( Н� Denzin�er� Ritus<br />
Orientalium, <strong>II</strong>, Wurzburg, 1863) p� 161: PO<br />
7, Sen�<br />
kan� 240: LG 24, Sen�<br />
kan� 251: LG 24, Sen�<br />
kan� 255: LG 24, Sen�<br />
kan� 324-339: LG 24, Sen�<br />
kann� 362-391: LG 24, Sen�<br />
aRmosavleTis eklesiebis saqmeTa wm.<br />
kongregaciis dekreti (4 maisi,1930):<br />
OE 21, Sen�<br />
aRmosavleTis eklesiebis saqmeTa wm.<br />
kongregaciis dekreti mironcxebis<br />
saidumloebis gadacemis Sesaxeb<br />
aRmosavleTis morwmuneTaTvis<br />
laTinuri wesis xucesTa mier,<br />
romelTac amis nebarTva aqvT<br />
TavianTi wesis morwmuneebTan<br />
mimarTebaSi (1 maisi, 1948): OE 14, Sen�<br />
aRmosavleTis eklesiis saqmeTa wm.<br />
kongregaciis dokumenti (1 maisi,<br />
1948): OE 14, Sen�<br />
423
avSvis uflebaTa dacvis<br />
deklaracia (Dеclaration dеs droits de<br />
l’enfant): GE, Ses,, Sen�; 1, Sen�<br />
bibliis Seswavlis papis<br />
komisiis instruqcia sasuliero<br />
seminariebSi da monazonTa<br />
kolegiumebSi wmida werilis<br />
saTanado swavlebis Sesaxeb (13 maisi,<br />
1950), AAS 42 (1950), рр� 495-505: DV 23,<br />
Sen� ; OT 16, Sen�<br />
bibliis Seswavlis xelSewyobis<br />
papis sabWos instruqcia Sancta Mater<br />
Ecclesia, AAS 56 (1964), р� 715: DV 19, Sen�<br />
bulebi yvela aRmosavluri<br />
kaTolike eklesiebis erTobis<br />
Sesaxeb:<br />
OE 24, Sen�<br />
gamosaxuleba veneciaSi wm. markozis<br />
taZris senakSi: AG 4, Sen� 21<br />
generaluri dadgenilebani (Statuta<br />
Generalia) moweseebis saqmeTa wmida<br />
kongregaciisa, darTuli samociqulo<br />
konstituciasTan Sedes Sapientiae (31<br />
maisi, 1956), gv� 33: OT 1, Sen; 6, Sen��; 22,<br />
Sen�<br />
gracianis dekreti (Decretum Gratiani)<br />
21, dist� 136: GS 69, Sen�<br />
23, С� 12, sak�1: PO 17, Sen�<br />
6, D� 88: PO 4, Sen<br />
dekreti somexTaTvis, Denz� 702 (1327)<br />
GS 48, Sen��<br />
didaskalia (Didascalia)<br />
2� 28� 4: PO 7, Sen��<br />
2� 34� 3: PO 6, Sen�<br />
2� 46� 6: PO 6, Sen�<br />
2� 47� 1: PO 6, Sen�<br />
2� 59� 1-3: PO 6, Sen�<br />
egviptis eklesiis dadgenilebani<br />
(Constitutiones Ecclesiae Aegyptiacae),<br />
<strong>II</strong>I� 2: LG 29, Sen�<br />
eklesiis uZvelesi wesdeba (Statuta<br />
Ecclesiae Antiqua)<br />
T� 3: PO 4, Sen�<br />
epistole diognetes mimarT (Epistula<br />
ad Diognetum)<br />
5: AG 15, Sen�<br />
6: LG 38, Sen�<br />
7� 4: DV 4<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> msoflio krebis<br />
mosamzadebeli aqtebi da<br />
dokumentebi (Acta et Documenta Concilio<br />
Oecumenico Vaticano <strong>II</strong> apparando), vol� <strong>II</strong>I,<br />
рр� 363�364� 370 371� 373<br />
374: GE, Ses�, Sen�; 8, Sen�<br />
Tormeti mociqulis moZRvreba<br />
424<br />
saZieblebi<br />
(Didache duodecim Apostolorum)<br />
10� 5: AG 9, Sen�<br />
14: LG 17, Sen�<br />
15� 1: LG 29, Sen�<br />
kandidatis sulieri momzadeba<br />
mRvdlobisTvis (seminarebisa<br />
da universitetebis saqmeTa wm�<br />
kogregacia, vatikani 1965): OT 8, Sen�<br />
kanonikuri samarTlis kodeqsi, 1917<br />
(Codex Iuris Canonici, 1917)<br />
kan� 124: LG 41,Sen�<br />
kan�125 sity: PO 18, Sen�<br />
kan� 222: LG 22, Sen�<br />
kan� 227: LG 22, Sen�<br />
kan� 329, § 1: LG 20, Sen�<br />
kan�391: PO 7, Sen�<br />
kann� 423-428: PO 7, Sen�<br />
kan� 487: LG 43, Sen�<br />
kan� 488, 4-е: LG 43, Sen�<br />
kan� 682: LG 37, Sen�<br />
kan� 782, § 4: OE 14, Sen�<br />
kann� 1322-1323: LG 25, Sen�<br />
kan� 1327: LG 23, Sen�<br />
kan� 1350, § 2: LG 23, Sen�<br />
kan� 1351: DH 10, Sen�<br />
kan�1357, § 4: OT 8, Sen�<br />
kurTxevani iakobisa (Benedictiones<br />
Iacob),<br />
7: AG 7, Sen<br />
mezRvaurTaTvis mociqulobis<br />
sazogadoebis kanonebi (Leges Operis<br />
Apostolatus Maris), gamoqveyenebuli pius<br />
X<strong>II</strong>-is gankargulebiT (21 noemb�,1957),<br />
AAS 50 (1958), рp� 375-383: CD 18, Sen�<br />
mociqulTa kanonebi (Canones<br />
Apostolorum), 8 da 9: OE 15, Sen�<br />
moweseebis saqmeTa wm. kongregaciis<br />
instruqcia samxedro msaxurTaTvis<br />
mowese kapelanebis Sesaxeb (2<br />
Teb�,1955), AAS 47 (1955), рр� 93-97: CD 43,<br />
Sen�<br />
papis bibliuri komisiis dekreti<br />
(18 ivnisi, 1915), Denz� 2180 (3629): DV 11,<br />
Sen�<br />
rosveidi (Rosweydus), mamaTa<br />
cxovreba (Vitae Patrum), Antw�, 1628: LG<br />
43, Sen�<br />
rwmenis gavrcelebis wm.<br />
kongregaciis dokumenti: OE 14, Sen�<br />
saeklesio samociqulo dadgenileba<br />
(Constitutio Ecclesiastica Apostolorum),Th�<br />
Schermann-is gamoc� (Die allgemeine<br />
Kirchenordnung, I, Paderborn, 1914) 18: PO<br />
7, Sen�<br />
samociqulo gadawyvetilebaTa
epitome (Epitome Constitutionum<br />
Apostolorum), 6: PO 7, Sen�<br />
samociqulo dadgenilebebi<br />
(Constitutiones Apostolorum)<br />
2 26� 7: PO 4, Sen�<br />
2� 28� 4: PO 7, Sen��<br />
2� 34� 3: PO 7, Sen�<br />
2� 47� 1: PO 6, Sen�<br />
8� 1� 20: PO 9, Sen<br />
8� 12� 3: PO 5, Sen �<br />
8� 16� 4: PO 7, 35, 37<br />
8� 28� 4: LG 29, Sen�<br />
8� 47� 39: PO 7, Sen �<br />
samociqulo simbolo (Symbolum<br />
Apostolicum), Denz� 6-9 (10-30): LG 8, Sen�<br />
sarwmunoebis moZRvrebis komisiis<br />
gancxadeba (6 marti, 1964): LG, notif�<br />
Zveli eklesiis wesdeba (Statuta<br />
Ecclesiae Antiquae), 37-41: LG 29, Sen�<br />
warwerebi romis katakombebSi: LG<br />
50, Sen�<br />
wesdeba da wesebi mowodebaTa<br />
papis mTavari sazogadoebisa,<br />
gamoqveynebuli moweseTa<br />
wm. kongregaciis mier, moto<br />
propriosTan erTad Cum supremae (11<br />
Tebervali, 1955): OT 2, Sen�<br />
wesdeba da wesebi seminariebisa<br />
da universitetebis saqmeTa<br />
wm. kongregaciasTan arsebuli<br />
mowodebaTa papis sazogadoebisa,<br />
gamoqveynebuli moweseTa wm.<br />
kongregaciis mier, moto<br />
propriosTan erTad Cum nobis (4<br />
noemberi, 1941): OT 2, Sen�<br />
wm. kongregaciis dekreti (1 marti,<br />
1929): OE 21, Sen�<br />
wm. kongregaciis dekreti<br />
sarwmunoebis gavrcelebis Sesaxeb (6<br />
oqt�, 1863): OE 14, Sen�<br />
wm. kongregaciis dekreti<br />
sarwmunoebis gavrcelebis Sesaxeb<br />
(18 agv�, 1913): OE 21, Sen�<br />
wm. kongregaciis dekreti<br />
sarwmunoebis gavrcelebis Sesaxeb<br />
(14 agv�, 1914): OE 21, Sen��<br />
wm. kongregaciis dekreti<br />
sarwmunoebis gavrcelebis Sesaxeb<br />
(27 marti, 1916): OE 21, Sen��<br />
wm. kongregaciis dekreti<br />
sarwmunoebis gavrcelebis Sesaxeb<br />
(20 maisi, 1923), AAS 15 (1923), pp� 369-370:<br />
AG 26, Sen�<br />
wm. kongregaciis rezolucia<br />
Corrienten� (13 noemberi, 1920), AAS 13<br />
sxva wyaroebi, dokumentebi da damowmebani<br />
(1921), p� 139: AA 19, Sen� 6; 24, Sen�<br />
wm. konsistoriuli kongregaciis<br />
dadgenili forma, romelic<br />
unda iqnes daculi samxedromo<br />
samsaxureTa vikariatSi saqmeTa<br />
angariSis Sedgenisas (20 oqt�, 1956):<br />
AAS 49 (1957), рр� 150-163: CD 43, Sen�<br />
wm. konsistoriuli kongregaciis<br />
dekreti vikariusebis mier wmida<br />
karTa moxilvis Sesaxeb samxedro<br />
mosamsaxureTaTvis (28 Teb�,1959),<br />
AAS 51 (1959), рр� 272-274: CD 43, Sen��<br />
wm. konsistoriuli kongregaciis<br />
dekreti “farTovdeba kapelanTa<br />
uflebamosileba samxedro<br />
mosamsaxureebis aRsarebis<br />
miRebisa” (27 noemberi, 1960), AAS 53<br />
(1961), рр� 49-50: CD 43, Sen��<br />
wm. konsistoriuli kongregaciis<br />
epistole mamebs kardinalebs,<br />
mTavarepiskoposebs, episkoposebsa<br />
da espaneTis sxva ordinariusebs (21<br />
ivnisi, 1951), AAS 43 (1951), р� 566: CD 43,<br />
Sen�<br />
wm. konsistoriuli kongregaciis<br />
instruqcia saxedro msaxurTaTvis<br />
winamZRvrebis Sesaxeb (23 apr�, 1951),<br />
AAS 43 (1951), рр� 562-565: CD 43, Sen�<br />
wm. msaxurebis wm. kongregaciisa da<br />
aRmosavleTis eklesiebis saqmeTa wm.<br />
kongregaciis dokumenti (1957): OE<br />
18, Sen�<br />
wm. msaxurebis wm. kongregaciis<br />
dokumenti (13 marti, 1727): OE 21, Sen�<br />
wm. msaxurebis wm. kongregaciis<br />
dokumenti (7 ivnisi 1763 ): OE 21, Sen�<br />
wm. msaxurebis wm. kongregaciis<br />
instruqcia (20 dek�, 1949):LG 14, Sen�<br />
wm. msaxurebis wm. kongregaciis<br />
instruqcia liturgiis Sesaxeb<br />
konstituciis Sesrulebis saqmeSi<br />
saTanado winamZRvrobis Sesaxeb (26<br />
seqt� 1964)<br />
11-12: OT 16, Sen�<br />
14: OT 8, Sen�<br />
17: OT 8, Sen�<br />
wm. msaxurebis wm. kongregaciis<br />
instruqcia spiSis episkoposs (1783):<br />
OE 14, Sen�<br />
wm. msaxurebis wm. kongregaciis<br />
epistole (22 dek�, 1923), ЕВ 499: DV 11,<br />
Sen�<br />
wm. msaxurebis wm. kongregaciis<br />
epistole bostonis<br />
mTavarepiskoposs:<br />
425
LG 16, Sen�<br />
wm. msaxurebis wm. kongregaciis<br />
pasuxi (22 apr� 1896) 1896 wlis 19<br />
maisis werilTan erTad: OE 14, Sen�<br />
wm. msaxurebis wm. kongregaciis<br />
pasuxi (24 apr�1917): LG 49, Sen�<br />
wm. kongregaciis enciklika wm.<br />
msaxurebis Sesaxeb De magnetismi<br />
abusu (4 agv�, 1856):LG 49, Sen�<br />
wm. kongregaciis cirkularuli<br />
werili saidumloTa Sesaxeb (Magna<br />
426<br />
saZieblebi<br />
equidem) (27 dek�, 1935): OT 6, Sen�<br />
Antonianum 27 (1952), рр� 349-366: GS 69,<br />
Sen�<br />
Cramer J� А�, Catena in Acta SS. Apostolorum<br />
(Oxford, 1838): AG 4, Sen�<br />
Diehl Е�, Inscriptiones latinae christianae<br />
veteres, I, Berolini, 1925, nn� 2008, 2382,<br />
passim: LG 50, Sen�<br />
Paschini Pio, Vita е opere di Galileo Galilei, 2<br />
��l�� P�nt� �cca�emia �elle �cienze� �ittа �el<br />
Vatic�, 1964:GS 36, Sen�
abati (Abbas): SC 57 § 1<br />
aborti (abortus): GS 27, 51<br />
abraami (Abraham): DV 3, 15; LG 16; NA<br />
3–4; PO 22<br />
agnosticizmi (agnosticismus): GS 19, 57<br />
adami (Adam): AG 3; GS 22; LG 2, 22, 53,<br />
56; PO 15<br />
a<br />
adamiani (homo):<br />
– ~ adgili samyaroSi: CD 12; GS 2, 12–<br />
15, 34, 36–37, 39, 53, 63–64; PO 17<br />
(ix� msoflio, sikeTe)<br />
~ dRes: GS 3–10, 41, 44, 54, 61,64<br />
(ix� msoflio, cvlilebebi,<br />
cxovrebis pirobebi)<br />
~ zogadad: GS 4–10, 12–22, 33–39<br />
– keTili nebis adamianebi: AA 8, 11; GS<br />
22; IM 24 (ix� TanamSromloba)<br />
– saxareba da ~: DH 12; GS 41<br />
(ix� saxareba)<br />
– RmerTi da ~: AG 3, 7; GS 22, 45; LG 16;<br />
PO 15<br />
(ix� mowodeba, RmrTis gangebuleba,<br />
RmrTis siyvaruli, RmrTis<br />
Canafiqri, xsna)<br />
· dialogi: DV 2–3, 5–6, 12–13, 15, 25–26;<br />
GE 8; GS 51, 57, 67, 86; LG 2; NA 3, 5; PO 5<br />
(ix� gamocxadeba, rwmena,siyvaruli,<br />
RmrTis gangebuleba, RmrTis sityva)<br />
· religiuri problema: AG 7; DH 3; GS<br />
19, 21, 41, 57; LG16; NA 1<br />
(ix� aTeizmi, religia)<br />
· saRmrTo bunebis Tanamoziareba: AG<br />
2–3; DV 2; GS 18–19, 21, 39; LG 2, 4, 16<br />
(ix� mowodeba)<br />
· RmerTi, yoveli adamianis mama: AA 4,<br />
29; AG 1–2; DH 15; GS 12–<br />
13, 19, 21, 24, 27–29, 32, 41, 45, 92–93; LG 9;<br />
NA 1, 3, 15<br />
– adamianis saqmianoba: GS 34-35, 39, 67<br />
(ix� progresi)<br />
· kultura: GS 44, 53, 55–57, 62<br />
(ix� kultura, mecnierebani)<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
· adamianuri Zalisxmevis azri: GS 3, 11,<br />
33–34, 37, 39; IM 6<br />
· Sroma da saqmianoba: AA 7; GS 2, 33–34,<br />
67<br />
· ekonomiuri da socialuri cxovreba:<br />
GS 63–65, 67<br />
(ix� ekonomika, teqnikis ganviTareba,<br />
Sroma)<br />
~ unari Seicnos Semoqmedi da<br />
uyvardes igi: AG 7; DH 3, 9–11, 14; GS<br />
12, 17, 34; PO 2<br />
– uflebebi da mivaleobebi ~:<br />
ix� movaleobebi, uflebebi<br />
– uwmidesi qalwuli da adamianebi:<br />
ix� mariami da eklesia<br />
~ Secdomebi: AA 7; GS 10, 13, 19–20; LG<br />
16<br />
~ Rirseba: ix� pirovneba<br />
~ mowodeba da daniSnuleba: AG 2; DH<br />
11; GE Ses�; GS 10, 13, 15, 18–19, 21–22, 24,<br />
41, 45, 51, 76, 92<br />
(ix� erToba, esqatologia,<br />
Tavisufleba, Tanamoziareba,<br />
mowodeba, msaxureba, rwmena)<br />
· bedniereba: AA 7; AG 9; GS 24, 34, 39;<br />
LG 17<br />
· srulyofileba: GS 38; NA 5<br />
(ix� siyvaruli)<br />
· qristes naTeli da Zliereba AG 8; GS<br />
3, 10, 20–21, 31, 57, 76, 91<br />
· ix� aTeizmi, Tavisufleba,<br />
progresi<br />
· genialuri ~ da teqnikuri<br />
aRmoCenebi: AG 11; GS 4–6, 9, 15, 33–34,<br />
37, 54, 63; IM 1<br />
(ix� mecnierebani, progresi, teqnika)<br />
· axali problrmebi: GS 5, 33<br />
· Tavisuflebisken swrafva: AA 8; DH 8;<br />
GS 4–5, 7–9, 15, 17, 27, 29, 34, 36, 41, 47, 73;<br />
54–57, 60-61; IM 22<br />
(ix� adamianuri urTierTobebi,<br />
avtonomia, erToba, Tavisufleba,<br />
pasuxismgebloba, solidaroba)<br />
· Tanamedrove ~: AA 12; GS 73–75<br />
· swrafva mSvidobisken: GS 77–78, 80,<br />
82–83, 90<br />
· ufro intensiuri urTierToba<br />
adamianTa Soris: GS 6–8, 23–25, 30, 42, 63<br />
· cvlilebebi religiis sferoSi: AA 7;<br />
427
AG 11; GS 4, 7, 10, 19–20, 33, 57<br />
(ix� progresi)<br />
· warmoeba da Sroma: GS 63–64, 67, 69, 71<br />
(ix� Sroma, cxovrebis pirobebi)<br />
· SfoTva da sazrunavi, Sinagani<br />
uTanxmoeba: GS 3–4, 8, 10, 18, 21, 25, 33,<br />
47, 53, 56, 63<br />
~ Seqmnilia RmrTis xatad: GS 12, 24, 29,<br />
34, 41, 68; NA 5<br />
· axali adamiani: AG 11–13, 21, GE 2; GS<br />
18, 22, 30, 37, 41; LG 7, PO 16<br />
· Tavisufali ~: GS 17<br />
· meuRleebi: GS 52<br />
· ~ dazianebulia codviT: AA 7; GS 10-<br />
11, 13–18, 22, 25, 37; LG 61<br />
· qriste: AG 7; GS 3, 10, 13, 18, 21, 22, 24<br />
– ~ socialuri buneba: CD 12; DH 8; GS<br />
12, 21, 23, 25, 29–31, 34, 48, 50, 52, 59, 75<br />
(ix� adamianis uflebebi, movaleoba<br />
samoqalaqo)<br />
· DH 5; GS 13, 23, 25;<br />
(ix� dialogi, Tanamoziareba, Zmoba)<br />
· adamianTa erTiani ojaxi: AA 8; DH<br />
3–4; GS 10, 24–25, 29, 32, 76; NA 1, 5<br />
· ix� diskriminacia, eklesia da<br />
kacobrioba, erToba, Tanasworoba,<br />
kacTa modgma, ojaxi, sazogadoeba,<br />
solidaroba, wesrigi<br />
– qriste da ~: AG 1, 3, 7, 10–13, 42; CD 1;<br />
DH 11; DV 4, 13, 17; GS 10, 13, 18, 22, 29, 38,<br />
41, 45, 57, 78; LG 2–3, 5, 7, 10, 55; NA 4; PC<br />
1, 5, 13; PO 12, 16; SC 5, 83; UR 21<br />
(ix� qristes vneba, sikvdili da<br />
aRdgoma da adamianuroba)<br />
– eklesia da ~: AA 2–3, 8, 10, 13–14, 20;<br />
AG 5–8, 10–13, 15–16, 26; CD 13; GE 4, 8,<br />
Ses�; GS<br />
1,10–12, 16, 21, 23, 28, 37, 40–41, 44–45,<br />
57–58, 62, 76, 78, 80, 87, 89–93; IM 3, 24; LG<br />
1, 6, 8–9,<br />
16–17, 24, 33, 42, 46; NA 1, 4; PC 2; PO 2–6,<br />
14, 19; SC 2, 5, 9, 53,59–61<br />
(ix� eklesia da sazogadoeba, erToba,<br />
TanamSromloba, mociquloba, misia,<br />
siyvaruli)<br />
– vin aris ~?: GS 3–4, 10–11, 18, 21, 41; NA<br />
1<br />
· suli: GS 3, 14, 29<br />
(ix� suli)<br />
· pirovneba: GS 3, 14, 61; IM 6<br />
· zneobrivi cnobiereba, sindisi: DH 3,<br />
14; IM 6<br />
· sulieri da zneobrivi buneba: GS 23<br />
· azrTa sxvadasxvaoba: DV 15; GS 10–12,<br />
20–22, 41, 62<br />
428<br />
saZieblebi<br />
· goneba da neba: GS 3, 5, 12, 15,21–22, 35,<br />
53, 57, 59; IM 1, 6<br />
(ix� goneba, neba, sibrZne, codna)<br />
· Tavisufleba: GS 3, 17, 20–21, 38<br />
(ix� Tavisufleba)<br />
· seqsualoba: GS 35, 51<br />
· guli: GS 3, 14, 18<br />
· sxeuli: GS 3, 14, 18, 22,41, 53<br />
(ix� sxeuli)<br />
adamianis arseboba (existentia humana):<br />
GS 10, 41; NA 1<br />
(ix� adamiani)<br />
adamianis guli (cor humanum): AG 9; GS<br />
10–11, 21–22, 26, 39, 41, 45, 82; LG 17<br />
(ix� moqceva, adamiani)<br />
adamianis movaleobebi (��ficia ��mini�):<br />
DH 1–3, 6–7, 8, 14; GE 6; GS 16, 21, 26, 30,<br />
36, 56, 60–61, 65–67, 73–75<br />
(ix� adamiani, saerTo keTildReoba,<br />
sazogadoeba, pasuxismgebloba,<br />
msaxureba)<br />
adamianuri urTierTobebi (relationes<br />
hominum): AA 1, 10, 14, 29; AG<br />
11; GE Ses�; GS 6, 23, 26, 32, 61, 63, 73; NA 5<br />
(ix� gaerTianeba, dialogi, erToba,<br />
TanamSromloba, solidaroba,<br />
cvlilebebi)<br />
– urTierToba eklesiebsa da<br />
religiebs Soris:<br />
ix� ekumenizmi, religia<br />
adventi (Adventus): SC 35<br />
avtomobilebi (vehicula): GS 30<br />
avtonomia (autonomia):<br />
adamianis pirovnebis ~: GS 20, 41, 71, 75<br />
eklesiis ~: GS 76<br />
sasrul saganTa ~: GS 36, 41, 55, 56, 71<br />
WeSmariti da cru ~: GS 20, 36, 41<br />
– ix� .AA 1, 7, 11; LG 36<br />
avtorebi (auctores)<br />
aRiarebuli ~: PO 19<br />
filmebisa da radiogadacemebis ~: IM<br />
11, 15<br />
(ix� masobrivi komunikaciis<br />
saSualebebi)<br />
wmida werilis ~: DV 11–12,<br />
RmrTivSTagonebuli ~: DV 2; 11–12, 16,<br />
19
azrovneba<br />
(modus cogitandi): AA 13, 18, 29; GS 7, 26,<br />
81–82, 91; OT 15<br />
aTeizmi (atheismus): LG 7, 19<br />
(ix� religiebi)<br />
– eklesiis damokidebuleba ~: GS 21<br />
(ix� dialogi, TanamSromloba)<br />
– saxeebi, wyaroebi, mizezebi ~: AA 7;<br />
AG 11; GS 7, 19, 20<br />
– sistematuri ~: DH 15; GS 20<br />
(ix� Tavisufleba aRmsareblobis)�<br />
akademiebi (Academiae): CD 13; SC 127<br />
amaRleba (Ascensio, Assumptio): DV 19; GS<br />
45; LG 59, 68; SC 6, 102<br />
ambrosi, wm. (S� Ambrosius): LG 63<br />
amerika laTinuri (America Latina): AG<br />
6, Sen�<br />
amocanebi (proposita):<br />
samwyso ~: CD 42; PO 8<br />
adamianis ~: GS 21, 43, 84<br />
(ix� wesrigi miwieri)<br />
– ix� movaleobebi, mRvdlebi<br />
angelozebi (Angeli): LG 49–50, 56, 66, 69<br />
anglikanebi (Anglicani): UR 13<br />
anTropologia (anthropologia): AG 32<br />
antinomiebi (antinomiae):<br />
ix� winaaRmdegobani<br />
antisemitizmi (antisemitismus): NA 4<br />
(ix� diskriminacia, iudevelebi,<br />
rasizmi)<br />
antifonebi (antiphonae): SC 30<br />
arCevnebi (electiones): GS 74–75<br />
(ix� adamianis uflebebi moqalaqeebi,<br />
politika, politikuri<br />
gaerTianebebi)<br />
asaki (aetas): AA 12; CD 14, 21, 31; GE 3, 7;<br />
GS 67; OT 3, 11–12, 21<br />
(ix� axalgazrdoba, sibere)<br />
askeza (ascesis): AG 18; NA 2; PO 13, 16<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
aRapebi (agapae): AA 8; AG 22; LG 13<br />
aRdgoma (Resurrectio):<br />
adamianis ~: DV 4; GS 14, 18, 22, 39; LG 4,<br />
7, 44, 48, 51, 68; NA 3; OT 10<br />
(ix� aseve esqatologia)<br />
qristes ~:<br />
· ziareba _ sikvdilisa da ~ mogoneba:<br />
AG 14; PO 4; SC 46, 102, 106; UR 22 (ix�<br />
ziareba)<br />
· mkvdreTiT aRmdgari mamis ZaliT: AG<br />
5; DV 4, 17; GS 2, 10, 18, 22, 45, 52, 78; LG 5,<br />
7–9, 48; SC 5–6<br />
· sikvdilisa da ~ saidumlos<br />
Tanaziareba: AA 4; AG 13–14; GS 37; LG<br />
7; UR 21<br />
· ix� qriste<br />
aRzrda (educatio): GE Ses�, 1–12; GS 7,<br />
20, 61<br />
– eklesiis roli: CD 12, 29–30; GE Ses�,<br />
3, 6–8, 10, daskv�; PC 10; PO 8<br />
(ix� aRmzrdelebi, skola)<br />
– ~ miznebi da saSualebebi: GE 1, 3, 7;<br />
GS 31, 49, 85<br />
– ~ pasuxismgebeli pirebi: AA 11, 30;<br />
AG 39; DH 5; GE 3, 6–8; GS 48-52, 61, 87;<br />
IM 10; LG 11, 41; OT 2; PC 24; PO 11<br />
(ix� aRmzrdelebi, mSoblebi, ojaxi,<br />
skola)<br />
~ samoqalaqo da politikuri: GS 75,<br />
82, 89<br />
– ~ ufleba: GE Ses�, 1, 7; GS 29, 71<br />
– qristianuli ~: AA 10, 30; AG 12, 39;<br />
DH 5; GE Ses�, 1–4, 6–8; GS 48, 89; LG 63;<br />
OT 2, 11; PC 24; PO 11<br />
– ix� axalgazrdoba, aRmzrdelebi,<br />
kultura, momzadeba, skola, Svilebi<br />
aRmzrdelebi (educatores): AA 30; DH 8;<br />
GE 3, 5–8, 10, 12, dask��; GS 7, 52; OT 2,<br />
4–5; PO 6, 11<br />
(ix� aRzrda, momzadeba, mSoblebi,<br />
skola, swavleba)<br />
aRfrTovaneba, gaoceba (admiratio): GS<br />
3, 56, 59<br />
aRTqma, kavSiri (testamentum): AG 4; DV<br />
4, 14;GS 32, 48; LG 2, 6, 9; OT 10; SC 5; UR 2–3<br />
(ix� axali aRTqma, eklesia, israeli,<br />
RmrTis gangebuleba, RmrTis<br />
Canafiqri,<br />
RmrTis xalxi, Zveli aRTqma, wmida<br />
werili)<br />
429
aRTqmebi (vota): LG 44–45; PC 1,5; SC 80<br />
(ix� saxarebis rCevi, morCileba,<br />
moweseni, siRatake, umankoeba)<br />
aRmosavleTis patriarqebi (Patriarchae<br />
Orientales):<br />
ix� eklesiebi aRmosavleTisa<br />
aRmoCenebi (inventa hominum): GS 3–4, 15,<br />
57, 62; IM 1<br />
(ix� kvleva, progresi)<br />
aRsareba (confessio):<br />
ix�monanieba<br />
axalgazrdoba (iuventus):<br />
~ da masobrivi komunikaciis<br />
saSualebebi: GE 4; PO 10–12, 14, 16<br />
~ Tanamedrove sazogadoebaSi: AA 12;<br />
GE 2; GS 7, 27<br />
– ~ mociquloba: AA 9, 12, 30–31, 33; AG<br />
38; GE 2<br />
~ _ eklesiis imedi: GE 2<br />
– ~ soflis: GS 66<br />
– ~ ufleba: AG 12; GE Ses, 1–2, 4.; GS 82,<br />
88–89; PC 10; PO 6; UR 23<br />
– ~ mowodeba mRvdlobisken: GE 10; GS<br />
52; OT 2; PC 24; PO 11<br />
– ~ socialuri pasuxismgebloba: GE<br />
1–2; GS 31, 52<br />
– universitetebi: GE 11; GS 60<br />
– ix� aRzrda, mecnierebebi,<br />
momzadeba, swavleba<br />
axali aRTqma (Novum Testamentum): DV 4,<br />
11, 16–20, 25; GS 43<br />
(ix� aRTqma, saxareba, qriste, Zveli<br />
aRTqma, wmida werili)<br />
axali ca da axali miwa (terra nova et<br />
caelum novum): LG 35, 39, 48<br />
(ix� esqatologia)<br />
bedniereba (felicitas): GS 37<br />
430<br />
b<br />
beneficiebi (beneficia): CD 28, PO 20 (ix�<br />
saeklesio Tanamdeboba)<br />
biblia (Biblia Sacra):<br />
ix� wmida werili<br />
biblioTekebi (bibliothecae): PO 19<br />
saZieblebi<br />
biologia (biologia): GS 52<br />
(ix� mecniereba)<br />
bneleTis Zalni (potestates tenebrarum):<br />
GS 37<br />
(ix� eSmaki)<br />
boroteba (malum): GS 10, 13, 16–17, 19,<br />
22, 25, 37; IM 7<br />
(ix� sikeTe, codva)<br />
buneba (natura): GS 33, 53, 63, 67 (ix�<br />
qmnileba)<br />
adamianis ~: GS 22, 41<br />
(ix� adamiani, kacTa modgma)<br />
gadaadgileba (migratio): AG 20; GS 65<br />
gadaadgilebulebi (migrantes): AA 11;<br />
AG 20; CD 18, 23; GS 6, 27, 66, 84<br />
gadasaxadebi (vectigalia): AA 11; GS 30<br />
gadasaxleba (exilium): GS 27<br />
gadmocema:<br />
ix� eklesiis tradicia<br />
g<br />
gaerTianeba (unio):<br />
adamianTa ~: AG 4; GS 33, 42, 72, 92; LG 1;<br />
PC 5; PO 7–8, 14<br />
adamianTa ~ qristeSi: AA 1, 18; AG 1, 15;<br />
GS 42; LG 1, 3<br />
~ zeciur eklesiasTan: LG 49–51<br />
(ix� Tanaziareba wmidaTa, wmidanebi)<br />
meuRleTa ~: GS 49<br />
(ix� meuRleebi, qorwineba)<br />
~ qristesTan: AA 3–4, 33; LG 3, 7, 11, 14–<br />
15, 48–50; OT 8; PC 1; PO 4–5, 13, 18; UR 20<br />
qristesa da adamianebis ~: AA 8; DV 17;<br />
GS<br />
22, 38; LG 3, 48<br />
qristesa da eklesiis ~: AA 11; GS 48;<br />
LG 4, 11, 44; OT 10; SC 7<br />
qristianTa ~: AA 18; AG 15, 28, 30; CD<br />
12; DV 10; GS 24, 40, 92; LG 7, 11, 14–15, 22,<br />
28, 32, 44, 50; OE 26; OT 9; PC 5; PO 7–8,<br />
14; SC 1; UR 1–2, 7, 11–12, 16, 20<br />
(ix� erToba, eklesia da Tanaziareba,<br />
ekumenizmi, Tanaziareba ierarqiuli)<br />
~ qristianTa yvela adamianebTan:<br />
ix� TanamSromloba, silidaroba,
msaxureba, eklesia<br />
~ adamianisa RmerTTan: GS 19, 42; LG 1;<br />
OT 8<br />
– ix� adamianuri urTierTobebi,<br />
eklesia, erToba, Tanaziareba,<br />
TanamSromloba, kacTa modgma,<br />
sazogadoeba, ojaxi, solidaroba,<br />
qriste<br />
gaerTianebebi (consociationes):<br />
erTgulTa kaTolikuri ~:<br />
~ zogadad: AA 27; AG 11, 41; GE 4, 6, 8;<br />
GS 25, 52, 65, 58, 75; IM 11<br />
~ Tavisufleba: DH 1–4, 13; GS 65, 68, 73,<br />
75<br />
saeklesio ~: AA 11; AG 32; GE 5, 8; OT 2;<br />
PC 22; PO 8<br />
saerTaSoriso: AA 21, 27; AG 41; GS 79,<br />
82–84, 86, 90<br />
samociqulo da moweseTa ~: AA 4, 15,<br />
18–21, 24; CD 17<br />
gaziareba (communicatio): DH 3; GS 4, 54,<br />
56; LG 49<br />
(ix� adamianuri urTierTobebi,<br />
dialogi)<br />
gaTavisufleba (liberatio): GS 10, 20; NA 2<br />
gamomsyidveli (Redemptor):<br />
ix� qriste<br />
gamogonebebi (inventiones):<br />
ix� aRmoCenebi<br />
gamosvla (Exitus): NA 4<br />
gamosyidva (Redemptio): DV 3; LG 52; SC<br />
5<br />
(ix� RmrTis gangebuleba, xsna)<br />
~ ganxorcieleba RmrTismsaxurebaSi:<br />
LG 3; PO 1З; SC 2<br />
~ da rCeuli eri: AA 29; LG 9, 44, 62; PC<br />
5; PO 12; UR 20<br />
~ saidumlo da uwmidesi qalwuli: LG<br />
56, 61; PO 18; SC 103<br />
~ qristes mier: AA 12; DH 11; GS 13, 22,<br />
32; LG 3, 5, 7–8; PC 1; PO 12; SC 5<br />
(ix� qriste)<br />
gamocdileba (experientia): DV 8; GS 52,<br />
62; OT 21; SC 23, 40, 44<br />
gamocxadeba (Revelatio):<br />
~ gadacema: DV 1, 7–8, 10–11; LG 25; GS 44<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
(ix� magisteriumi, tradicia, wmida<br />
werili)<br />
~ da kacobrioba: AG 2; DH 9, 12; GS<br />
12–13, 18, 22–23, 41, 44, 58; OT 16<br />
~ zogadad: DV 1–10, 14–15<br />
~ miReba: DV 5<br />
(ix� rwmena, RmrTis sityva)<br />
saxareba: DV 3–4, 6–7, 14, 21; GS 36, 32,<br />
58; LG 9, 16; NA 4; SC 5; UR 6<br />
(ix� qmnileba, winaswarmetyvelebi)<br />
qriste: AG 11; DV 2, 4, 7, 17; GS 22, 38, 41,<br />
52, 58; LG 25<br />
(ix� axali aRTqma, saxareba, qriste,<br />
RmrTis gangebuleba,<br />
RmrTis sityva, wmida werili, xsna)<br />
Seswavla ~: AG 22; GE 11; GS 44; LG 25;<br />
OT 16<br />
(ix� mecnierebani saeklesio,<br />
seminariebi)<br />
ganaTleba (educatio, institutio): AA 8; GE<br />
1; GS 87; LG 9, 26, 48<br />
(ix� aRzrda, mecnierebaTa swavleba,<br />
mecnierebebi, skola, swavleba)<br />
ganaxleba (renovatio):<br />
eklesiis ~: AG 4, 37; GE dask�; LG 4, 7,<br />
9, 12, 15, 21, 31, 43; OT Ses�; PO 1, 12; UR 4,<br />
6– (ix� reforma)<br />
monazvnobis ~:<br />
ix� moweseni<br />
msoflios ~: GS 39; LG 48<br />
sazogadoebis ~: GS 3<br />
qorwinebisa da ojaxis ~: GS 49; UR 6<br />
RmrTismetyvelebis ~: DV 24; OT 16<br />
(ix� mecnierebebi saeklesio,<br />
RmrTismetyveleba)<br />
RmrTismsaxurebis ~:<br />
ix� RmrTismsaxureba<br />
ganviTareba (progressio):<br />
ganviTarebadi qveynebi: AA 8, 14; AG 12,<br />
41; GE 10; GS 6, 8–9, 63, 65, 69–70, 84–89;<br />
UR 12<br />
ekonomikuri ~: GS 63–66, 86<br />
maRalganviTarebuli qveynebi: GS 63,<br />
69, 84–88<br />
(ix� ekonomika)<br />
ganiaraReba<br />
(armorum depositio): GS 81–82<br />
(ix� mSvidoba, omi, SeiaraReba)<br />
gansawmedeli (Purgatorium): LG 49–51<br />
431
ganqorwineba (divortium): GS 47, 49<br />
(ix� qorwineba)<br />
ganxeTqilebebi eklesiaSi (scissiones in<br />
Ecclesia): UR 3, 12<br />
(ix� ekumenizmi, erToba, Zmebi<br />
gamomijnuli, sakrebuloebi<br />
gamijnuli,<br />
qristianTa gayofa)<br />
gaurkvevloba (perturbatio): GS 7<br />
(ix� SekiTxvebi, cvlilebebi)<br />
gaficva (operistitium): GS 68<br />
genocidi (genocidium): GS 27, 29<br />
glexebi (ruricolae): GS 9, 60, 64, 66, 71 (ix�<br />
miwaTmoqmedeba,<br />
Sroma)<br />
goneba (intellectus, mens): AG 22; DV 6, 8,<br />
23; GE 5, 10, 12; GS 4-5, 8, 15, 19, 29, 59,<br />
61-63<br />
(ix� adamiani, kultura, rwmena,<br />
codna, WeSmariteba)<br />
gulgriloba (indifferentismus): AG 15,<br />
20; GS 28, 41<br />
gulmowyaleba (misericordia): AA 8, 31;<br />
AG 2; CD 16; LG 56; SC 105<br />
(ix� siyvaruli)<br />
gulwrfeloba (sinceritas): AA 4; AG 8;<br />
OT 11; PO 3<br />
432<br />
d<br />
dagegmva (�lanificati�): GS 5<br />
(ix� ekonomika)<br />
dazRveva (cautio): GS 69<br />
(ix� socialuri uzrunvelyofa)<br />
dakrZalva (sepultura): LG 29; SC 81–82<br />
damsaxureba (meritum): LG 41, 48–49, 60<br />
damqiravebeli, mewarme (conductor): GS 68<br />
dasveneba (relaxatio, vacatio): AA 13; CD<br />
12; GS 54, 61, 67; PO 20; SC 106<br />
(ix� uqme)<br />
saZieblebi<br />
dawesebulebani (opera): AA 19; CD 17,<br />
29; SC 9<br />
mociqulobis ~: CD 6, 17, 23, 35; IM 13;<br />
PC 8, 18<br />
siyvarulisa da urTierTdaxmarebis ~:<br />
AA 8; GS 42; LG 27; PC 8; PO 17<br />
(ix� siyvaruli)<br />
papis misioneruli ~: AG 29, 38<br />
mowodebaTa xelSemwyobi ~: OT 2; PO 11<br />
ix� mociquloba, saqmianoba,<br />
siyvaruli<br />
dawindva (sponsalia): AA 11; GS 49<br />
(ix� qorwineba)<br />
daxmareba (adiutorium, auxilium): AA 4, 8,<br />
11, 13, 17; AG 19–20, 36; CD 6, 28; GE 7; GS<br />
30–32, 41–43, 69, 72, 76, 85–91; IM 14; LG<br />
13, 23, 28, 37, 49; OT 5, 19; PC 13; PO 6, 21<br />
(ix� ganviTareba, ekonomika)<br />
socialuri ~: AA 8, 31; GS 66, 84; PC 13<br />
(ix� TanamSromloba, siyvaruli,<br />
solidaroba, qvelmoqmedeba)<br />
debi (sorores): AA 15; AG 26; LG 46; PC 15<br />
(ix� monazvnebi)<br />
dedamiwa (terra): GS 33–34; LG 33<br />
(ix� msoflio, samyaro, qmnileba)<br />
devna (persecutiones): AA 4, 17; AG 42; CD<br />
7; GS 92; LG 7–8, 42;NA 4<br />
(ix� diskriminacia, religiis<br />
Tavisufleba)<br />
demografia (demographia): AA 1; GS 5, 8,<br />
47, 64, 87<br />
(ix� Sobadobis SezRudva)<br />
demokratia (democratia): GS 29, 31, 59–<br />
60, 74–75; IM 5<br />
(ix� Tavisufleba, sazogadoeba,<br />
politika: politikuri reJimebi,<br />
saerTo keTildReoba, xelisufleba<br />
samoqalaqo,)<br />
diakonati, diakvnebi (diaconatus,<br />
diaconi):<br />
– diakvanTa Tvisebebi: DV 25; LG 29, 41<br />
– diakvanTa movaleobebi: LG 20, 29; SC<br />
35<br />
– diakvanTa xeldasxma da msaxureba:<br />
AG 15–16; CD 15; LG 20, 28–29, 82; SC 86<br />
– mudmivi diakonatis aRdgena: AG 16;<br />
LG 28; OE 17; OT 12
diakonia (diaconia): LG 24,29<br />
(ix� msaxureba)<br />
dialogi (dialogus):<br />
~ zogadad: DH 3; GS 23, 25, 28<br />
~ eklesiaSi: AA 12, 25; CD 28; GS 43, 92;<br />
LG 37<br />
eklesiis ~ saeroebTan: AA 14, 31; AG<br />
11, 16, 34, 41; CD 13; GE 11; GS 3, 40, 92;<br />
NA 2–4; PO 12<br />
– ix� TanamSromloba, gaziareba<br />
RmerTisa da adamianis ~: AG 11; DV 2–5,<br />
8; GS 19; PO 18; SC 33<br />
dideba (gloria):<br />
eklesiis ~: LG 2, 6, 8, 48; PC 25<br />
RmrTis ~: AA 2–3; AG 7, 9, 11, 22; GS 14,<br />
43, 48, 76; IM 24; LG 16; PO 2<br />
(ix� esqatologia)<br />
“didebani” (Laudes): OE 15, 22; SC 89<br />
didi marxva (Quadragesima): AG 14; SC<br />
35, 109–110<br />
didi xuTSabaTi (feria V in Cena Domini):<br />
SC 57<br />
dinamizmi (dynamismus): GS 5, 41–42, 56<br />
diocezi (dioecesis): AA 10; CD 11–35,<br />
39–40; LG 23; OE 9; PO 10, 21; SC 41<br />
(ix� episkoposebi, episkoposTa<br />
kolegia, episkoposTa<br />
konferenciebi)<br />
– diocezis sazRvrebi: CD 22–23<br />
diocezuri kuria (Curia dioecesana): CD 27<br />
dioceziis episkoposebi (Episcopi<br />
dioecesani): AG 14, 24, 32; CD 11, 23�35; OE<br />
29; PC 4, 24; PO 10; SC 22, 57, 64, 68, 79, 97,<br />
101, 124, 126<br />
(ix� diocezi, episkoposebi)<br />
diskriminacia (discriminatio): AG 8, 12;<br />
DH 6; GS 29, 60, 64, 75, 80; NA 5<br />
(ix� adamianis uflebebi,<br />
Tanasworoba, rasizmi,<br />
uTanasworoba)<br />
disciplina (disciplina):<br />
saeklesio ~: CD 36, 38; OE 3, 5–6; PC 1;<br />
SC 112; UR 6, 16<br />
saeparqio ~: CD 35<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
~ seminariebSi: OT 4, 11<br />
(ix� momzadeba mRvdlobisTvis)<br />
disciplinebi mecnieruli<br />
(disciplinae):<br />
– saero: GS 36, 43, 54, 56–57, 59; OT 20<br />
– saRmrTismetyvelo da saeklesio: AG<br />
26, 39; CD 16; OT 15–17; UR 10<br />
diqtatura (dictatura): GS 75<br />
(ix� politika: politikuri reJimebi,<br />
totalitarizmi)<br />
dro, droni, xana (tempus, tempora): GS 5;<br />
SC 84, 89, 107–108<br />
(ix� istoria)<br />
dasvenebis ~: SC 84, 89, 107–108<br />
(ix� uqme, dasveneba)<br />
dedamiwisa da kacobriobis<br />
aRsasrulis ~: GS 39<br />
(ix� esqatologia)<br />
ukanaskneli ~: LG 48<br />
(ix� esqatologia)<br />
Sromis ~: GS 61 (ix� uqme, Sroma)<br />
dumili (silentium): OT 11; SC 30<br />
dResaswaulebi (dies festi, sollemnitates):<br />
uflis ~: SC 108<br />
RmrTismSoblis ~: SC 103<br />
wmidanTa ~: OE 15, 19; SC 104, 108, 111<br />
– ix� liturgiuli weliwadi,<br />
RmrTismsaxureba<br />
egzegeza (exegesis):<br />
ix� gamocxadeba, wmida werili<br />
egoizmi (egoismus): GS 25, 37–38, 47,<br />
82–83<br />
e<br />
eva (Eva): DV 3<br />
– “axali ~”: LG 63<br />
– Sedareba uwmides qalwul mariamTan:<br />
LG 56<br />
evangelizacia (evangelizatio): AA 2, 6, 26;<br />
DH 13; LG 17, 35; PO 2, 5, 19<br />
– meTodebi: AG 29; GS 44<br />
misioneruli ~: AG 1–42; LG 17; UR 1<br />
– movaleobebi ~: AG 20, 37<br />
· diocezur mRvdelTa: AG 39<br />
· episkoposTa: AG 38; CD 6; LG 23<br />
433
· monazonTa institutebis: AG 40; PC 20<br />
· katexostebis: AG 17<br />
· katexumenebis: AG 14<br />
· saeroTa: AG 21, 35–36<br />
· monazonTa: AG 20<br />
· maswavlebelTa: AG 39<br />
· axal eklesiaTa mRvdlebis: AG 20<br />
· seminaristebis: OT 20<br />
· misioneruli institutebis wevrTa:<br />
AG 23, 27<br />
– (ix� mociquloba, misia, qadageba,<br />
eklesia)<br />
eTika (ethica): GS 30<br />
eklesia (Ecclesia):<br />
~ da araqristianuli religiebi:<br />
· ZiriTadi debulebebi: AG 12; CD 16;<br />
GS 84, 92; LG 9, 16; NA 1–5; OT 16; PO 9<br />
(ix� religiebi araqristianuli)<br />
~ da misioneruli saqmianoba: AG<br />
passim, 1–2, 5–9; CD 6; LG 17, 23; OT 20<br />
(ix� evangelizacis, misia)<br />
· ~ da mociqulebi: LG 18–20, 22; AG 1, 5,<br />
9, 22, 38; CD 1–2, DH 12; DV 7, 17; GS 32;<br />
NA 4; PO 2, 10–11; UR 2–3<br />
· ~ da petre mociquli: LG 18–20, 22; 1;<br />
UR 2–3<br />
(ix� romis papi, petre)<br />
· ix� mociquloba, mociqulebi<br />
erTi ~: AG 1, 6–7; CD 6, 11; DH 1; LG 4,<br />
8–9, 13, 15, 18, 26, 28, 32, 50–51; OE 2; PO 8;<br />
UR 1–4, 16, 21–22, 24<br />
· erTi sxeuli: LG 7, 26; PO 2; UR 3<br />
· zeciuri da miwieri ~ erToba: LG<br />
49–50<br />
· ziarebiT niSandebuli erToba: LG<br />
11, 26; SC 47; UR 2<br />
· xiluli da socialuri erToba: LG 8;<br />
UR 1<br />
· erToba kaTolikuri: AG 22; LG 8, 13;<br />
OE 25<br />
· episkoposi — calkeul eklesiaTa<br />
erTobis sawyisi da sfuZveli: LG 23<br />
· erTobis sawyisi da saidumlo: GS 42,<br />
92; LG 8<br />
· romis mRvdelmTavari — sayovelTao<br />
eklesiis erTobis sawyisi da<br />
safuZveli: LG 23; UR 2<br />
· suliwmida _ erTobis sawyisi: AG 4,<br />
15; LG 7; UR 2<br />
· sameba _ erTobis saxe da sawyisi: GS<br />
24; LG 4; UR 2<br />
· ix� ekumenizmi, erToba<br />
samociqulo ~: AG 6; CD 11; DH 1; LG 8,<br />
434<br />
saZieblebi<br />
26; UR 4, 17<br />
(ix� mociquloba)<br />
~ cxovreba:<br />
· RmrTismsaxurebSi gamoxatuli: SC 7<br />
· qristesTan erToba: LG 17<br />
· mWvretelobiTi cxovrebis<br />
gansakuTrebuli mniSvneloba: PC 7<br />
· RmrTis sityviT damoZRvra: AG 6<br />
~ RmrTis gangebulebaSi: AG 2-5, 9; DV<br />
17; GS 3, 11, 40, 43, 45, 92; LG 2-9, 14, 17-18;<br />
UR 1, 6, 18, 24<br />
(ix� RmerTi, RmrTis gangebuleba,<br />
xsna)<br />
· sxva aspeqtebi: AA 1–3, 18, 29–30; AG<br />
1–2, 7, 9, 14–15, 19, 21, 35, 37–38; CD 11,<br />
15, 22–23; DH 12; DV 8, 10, 23; GE 3, 8; GS<br />
3,11, 32, 45, 88, 92; LG 4, 9–18, 23, 28, 30–33,<br />
44–45, 50, 68–69; NA 4; OT 2; PO 1–5, 7, 9,<br />
11–13, 18–20, 22; SC 14, 26, 41; UR 2–3<br />
~ da moziareoba:<br />
· ZiriTadi debulebebi: LG 4, 7–9, 13–15,<br />
21, 23–25, 50<br />
· sxva aspeqtebi: AA 3; AG 18–19, 22, 38;<br />
CD 4–5; DV 1, 10; GS 32, 92; OE 4, 30; PC<br />
15; PO 7, 9; UR 1–4, 13–15, 17–19<br />
~ da gamocxadeba: DH 12; DV 7–10, 21, 26;<br />
GS 33, 44, 91; LG 20, 64; PO 2<br />
~ da uwmidesi qalwuli: LG 53, 63–68<br />
(ix� aseve mariami)<br />
~ da saidumloebebi:<br />
· RmrTismsaxurebis adgili ~<br />
cxovrebaSi: SC 2–10<br />
· saidumloebebi: AA 3; AG 5–7, 9, 14, 39;<br />
CD 15, 30; LG 7, 11, 14, 21, 26, 31, 35, 50; OE<br />
2; PO 2, 5, 13; SC 2, 6–7, 10; UR 2–3<br />
(ix� RmrTismsaxureba,<br />
saidumloebebi)<br />
· qorwineba: LG 11<br />
· ziareba: AA 3; AG 9, 39; CD 15, 30; LG 7,<br />
26, 50; PO 5, 13; SC 2, 6–7, 10; UR 2<br />
· zeTiscxeba: CD 5; LG 11<br />
· naTloba: AA 3; AG 6–7; LG 7, 11, 14, 26,<br />
31; PO 5; SC 6, 10; UR 3<br />
· mironcxeba: AA 3; LG 11<br />
· monanieba: CD 30; LG 11; PO 2, 5<br />
· mRvdloba: CD 2; LG 11, 28;<br />
~ da RmrTis sasufeveli: AA 3–4, 7; GS<br />
1, 45; LG 3, 5, 31, 35; PC 5; UR 4<br />
(ix� sasufeveli RmrTisa)<br />
· ~ da qristes sasufeveli: AA 2; AG 1;<br />
DH 11; GS 39; LG 5, 44<br />
· ~ dasruleba RmrTis mier: LG 9<br />
· ~ mateba: GS 39; LG 3, 5; UR 4<br />
· caTa sasufeveli miwaze: AA 3–4, 7; GS<br />
39; LG 3, 5, 9, 13, 31, 35
~ da adamiani: AA 8; AG 8, 12; GE Ses�, 3;<br />
GS 3, 10, 21, 41, 76<br />
(ix� adamini, aTeizmi, aRzrda,<br />
Tavisufleba)<br />
~ da adamianTa sazogadoeba: AA 2, 5,<br />
7–8, 11; AG 1, 3, 7, 11–12, 22, 38; CD 19–20;<br />
GE Ses�, 8, dask�; GS 1, 3, 11, 32, 34–40,<br />
42–45, 47–52, 57–62, 66–68, 76–90, 92; LG 3,<br />
8, 13, 17, 36, 48; NA 5; PC 2, 16, 18–19, 22;<br />
PO 22; UR 2<br />
(ix� erToba, kultura, ojaxi,<br />
qorwineba, Sroma)<br />
kaTolike ~:<br />
· yvela adamiani mowodebulia<br />
eklesiaSi: LG 3, 13<br />
· saxarebis sayovelTao uwyeba,<br />
sayovelTao mowmeoba: AG 1, 5–6, 9, 13,<br />
38; DH 1; DV 7; LG 10, 19, 28; PO 4, 10 UR 1<br />
· kaTolikuri eklesia: AG 1, 4; CD 10–<br />
11; DH 1; LG 8, 13, 23, 26; UR 3–4, 9–10<br />
· sayovelTao eklesia: AA 10; AG 5, 8,<br />
20, 22, 26; CD 9–10, 15; GS 42; LG 2, 4, 13,<br />
19, 22–23, 28; UR 1<br />
· ix� eklesiis sayovelTao xasiaTi,<br />
RmrTis xalxi<br />
– ~ misia: AA 2, 5–6, 19–20; AG 1, 4–7, 10,<br />
23, 39; CD 1–2, 36; DH 1, 13–14; GE Ses�, 3;<br />
GS 3, 11, 32, 41–42, 58, 76, 89, 92; IM 3; LG<br />
1, 5, 8–9, 16–17, 30, 33, 35–37, 43; NA 2; OE<br />
3; PO<br />
2, 4, 14, 17; SC 6, 9<br />
ix� evangelizacia, misia,<br />
mimsgavsebani:<br />
· zeciuri ierusalemi: LG 6<br />
· cxvris sadgomi: LG 6; SC 2<br />
· qalwuli: LG 63–64<br />
· RmrTis samyofeli suli wmidaSi: LG<br />
6; PO 22; SC 2<br />
· adamianTa sazogadoebis safuari: GS<br />
40, 44<br />
· niSani erTaTvis: GS 43; SC 2; UR 2<br />
· sasZlo: LG 6<br />
· RmrTis samkali: LG 6<br />
· axali israeli: LG 9<br />
· qristes sisrule: LG 7<br />
· RmrTis ojaxi: AG 1; GS 32,<br />
40, 92; LG 6, 28, 50<br />
· miwis marili da soflis naTeli:<br />
AG 1, 36<br />
· simtkice da damtkiceba WeSmaritebisa:<br />
LG 8<br />
· sulieri taZari: AG 9<br />
mociquloba<br />
– gansazRvreba da saxeebi:<br />
· deda: CD 13; DV 11, 19, 22; GE Ses�, 3; GS<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
43; IM 1–2; LG 6, 14–15, 41–42, 63–64; SC 4,<br />
60, 85, 122<br />
· RmrTis xalxi: ix� RmrTis xalxi<br />
· qristes sasZlo: DV 8, 23; GS 43, 48; LG<br />
4, 6–7, 9, 11, 39, 41, 44, 46, 64–65; PC 1, 12;<br />
PO 16; SC 7, 47, 84–85, 102<br />
· xsnis saidumlo: AG 1, 5; GS 42, 45; LG<br />
1, 9, 48; SC 5, 26<br />
· qristes sxeuli (ix�)<br />
wmida ~:<br />
· eklesiis ganwmedis aucilebloba: GS<br />
43; LG 8, 15; UR 4, 6<br />
· ~ cxovrebis mowmeoba: LG 39, 42, 44<br />
· ~ siwmide: CD 11; LG 5, 8–9, 26, 32, 39–42,<br />
47–49; SC 4, 41<br />
· ix� siwmide<br />
~ xiluli sazogadoeba: AG 37; DH 13;<br />
GE 3; GS 40, 42, 44; LG 8, 20, 22, 28, 32, 48;<br />
SC 2; UR 3<br />
(ix� ierarqia)<br />
~ mogzauri da esqatologiuri: AG 5,<br />
9; CD 2, 22; DH 12; DV 7; GS 21, 39–40, 45;<br />
LG 2–9, 28, 44, 48–51, 68; SC 2, 8; UR 2–4<br />
– eklesiis saidumlo:<br />
· ~ da mama RmerTi: AG 2; GS 21, 32, 40–41,<br />
45; LG 2–3, 9, 11; UR 2–3<br />
· ~ da suliwmida:<br />
ix� suli wmida da eklesia<br />
· ~ da sameba:<br />
ix� RmerTi, RmrTis Canafiqri<br />
· ~ da qriste: ix� qriste<br />
· krebis ZiriTadi debulebebi ~<br />
Sesaxeb: AG 1–6; GS 45; LG 1–8; 44, 63; NA<br />
4; OT 16; UR 2–4, 20<br />
~ qristes sxeuli: AA 2; AG 5, 7, 16, 38–<br />
39; CD 1–2, 5–6, 8, 15, 22; GS 32; LG 7, 14,<br />
17, 30, 33, 39, 43, 48, 52; PC 1; SC 7; UR 2<br />
· suli wmida _ ~ erTobis sawyisi: AG<br />
4; GS 45; LG 4, 7, 9<br />
(ix� suliwmida da eklesia)<br />
· ~ erToba:<br />
sxeulis mateba: AA 2, 7, 9; AG 19; GE 2;<br />
GS 32; LG 7, 8, 30; PO 2; UR 29<br />
erTi sxeuli: AA 18; AG 7; CD 15; GS 78;<br />
LG 3, 32–33; PO 2, 9; UR 3, 24<br />
ierarqiulad organizebuli<br />
sazogadoeba da mistiuri sxeuli erTi<br />
realobaa: LG 8<br />
sxeulis wevrTa Tanamoziareba: AA 2;<br />
GS 32; LG 7, 50<br />
nawilTa da funqciaTa gansxvaveba: AA<br />
2, 3; GS 32; LG 7, 30, 32, 43; PC 7;<br />
PO 2; UR 2<br />
· qristes mistiuri sxeuli: AA 2–3; AG<br />
7, 9, 19; GE 2; LG 7–8, 23, 50; OE 2; PC 7;<br />
435
PO 2; SC 7, 99<br />
· sxeulis aRmSenebloba: AA 3; LG 45;<br />
PC 1; PO 22; UR 2<br />
yoveli qristianis mier: AA 2; AG 36;<br />
CD 16; GE 2; LG 32; PO 9<br />
moweseTa mier: LG 43, 45<br />
ziarebiT: AG 6; CD 15; LG 3, 7, 17, 26;<br />
PO 5<br />
naTlobiT: AA 2; AG 6–7, 36; LG 7<br />
msaxurebiT: AG 38–39; LG 7, 18, 21, 28;<br />
PO 6, 8, 12, 15<br />
saidumloebebiT: AG 36; LG 7, 21; SC 59<br />
· gankacebuli sityvis sxeuli: AG 6<br />
· qriste _ ~ Tavi: LG 7, 30, 33<br />
– wevrebi ~:<br />
· diakvnebi: AG 16; LG 29<br />
· mRvdelmTavrebi: AG 5, 38; CD 2–3, 6,<br />
13, 36; DV 7; GS 43; LG 15, 18, 20–27, 45;<br />
UR 2, 15<br />
(ix� episkoposebi, episkoposTa<br />
kolegia)<br />
· saeroni: AA 1–5; AG 21, 41; CD 10, 16;<br />
GS 44; LG 30–38; PO 9<br />
(ix� mociquloba saeroTa, saeroni)<br />
· moweseni: LG 43–47; PC 1<br />
· romis mRvdelmTavari: AG 5, 22, 38; CD<br />
2; LG 13, 18, 20, 22–25; OE 3; UR 2<br />
(ix� ierarqia, magisteriumi, romis<br />
papi)<br />
·mRvdlebi: AG 20; CD 28– 32; LG 28; PO<br />
1–9<br />
eklesiebi aRmosavleTisa (Ecclesiae<br />
Orientales): OE 1–30; UR 13–18<br />
(ix� wesi aRmosavluri)<br />
– aRmosavleTis calkeuli eklesiebi<br />
da wesebi: LG 21, 23; OE 2–3; UR 14<br />
~ kaTolikuri: AG 29; CD 24, 38; OE 1–6,<br />
30; SC 4; UR 17<br />
· kanonieri mravalferovneba: UR 17<br />
· sapatriarqoebi: OE 7–11, 19–20, 23<br />
– sapatriarqo eklesiebi: OE 11; UR 13,<br />
14<br />
· RmrTismsaxureba: OE 12–20, 23, 24,<br />
26–29, 30; SC 3–4<br />
eklesiebi axlebi (novellae Ecclesiae):<br />
AG 6, 15–16, 18–19, 22, 27; LG 17; SC 119<br />
(ix� misia)<br />
eklesiebi gamijnuli (Ecclesiae<br />
seiunctae): LG 15; UR 1, 3–4, 13<br />
~ aRmosavleTSi: UR 13<br />
(ix� eklesiebi aRmosavleTis)<br />
~ dasavleTSi: UR 13, 19–23<br />
436<br />
saZieblebi<br />
eklesiebi calkeuli (Ecclesiae<br />
particulares): AG 20; CD 3, 6, 11; LG 13, 23,<br />
26, 28; OE 2–4; SC 17, 23, 25, 36, 38, 40, 63,<br />
119, 123<br />
eklesiis mamebi (Patres Ecclesiae): AG 3,<br />
22; DV 23; GS 69; LG 2, 9, 50, 56, 67; OT 16;<br />
PO<br />
19; SC 92; UR 15–17<br />
(ix� tradicia)<br />
eklesiis moZRvarni (Doctores Ecclesiae):<br />
GE 10; GS 69; LG 43, 67; OT 16; PO 19<br />
eklesiis moZRvreba (doctrina Ecclesiae):<br />
AA 31; CD 13–14; GS 23, 62–63, 76; IM 15;<br />
LG 25; OT 16; UR 6<br />
~ gadacema: CD 13, 17, 30<br />
~ ekumenur saqmianobaSi: UR 6, 11, 20<br />
~ socialuri: AG 31; CD 12; GS 23, 63,<br />
76; UR 6<br />
(ix� sazogadoeba)<br />
~ uwyeba : CD 13–14; GS 19, 21, 62; IM 15;<br />
LG 41, 67; UR 11<br />
eklesiis sayovelTao xasiaTi<br />
(Ecclesiae universalitas):<br />
ix� eklesia, kaTolikuroba, RmrTis<br />
gangebuleba, xsna<br />
– eklesiis sayovelTao misia: AA 1–2,<br />
10, 19; CD 36; DH 1, 13–14; GS 38, 92; IM 3;<br />
LG 1, 5, 9, 17, 20<br />
(ix� misia eklesiis)<br />
· aRmosavleTis eklesiebi: OE 3<br />
· erToba, Tavisufleba, siyvaruli: UR<br />
4<br />
· episkoposebi: AG 38; CD 1, 3–6, 36; LG<br />
22–23, 72<br />
· petre mociqulis taxti: CD 2, 10; LG<br />
13, 19<br />
· calkeuli eklesiebi: AG 20; CD 11, 15;<br />
LG 13, 23<br />
· saxarebis mqadagebelni: AA 19; AG 6,<br />
26; LG 10, 13<br />
· saxarebis qadageba da misioneruli<br />
saqmianoba: AG 1, 6–7, 9, 13; LG 9; UR 1,4<br />
· eklesiaTa mravalferovneba: AA 10;<br />
LG 23<br />
· mRvdlebi: LG 28; OT 20; PO 4, 10<br />
– mociqulebi: AG 1, 3, 5–6; CD 1–2, 36;<br />
DV 7; GS 32; LG 17, 19, 20;<br />
PO 10; SC 6<br />
(ix� misia mociqulTa)<br />
– JamTa aRsasruli: LG 2<br />
(ix� esqatologia)
~ anu RmrTis xalxis kaTolikuroba:<br />
AG 1, 5, 10, 22; IM 3; LG 3–4, 8–<br />
9, 13, 43, 45; UR 1<br />
(ix� eklesia, tradiciebi xalxTa)<br />
– sulTmofena _ adamianTa erTobis<br />
winasaxe: AG 74, 8; GS 42, 58, 92<br />
(ix� msoflio, sazogadoeba)<br />
– qriste _ samyaros xsnis dasawyisi:<br />
AA 8; GS 22, 38; LG 17<br />
(ix� xsna, qriste)<br />
eklesiis tradicia (Traditio Ecclesiae):<br />
AG 16, 18, 22; DH 1; DV 8–9; GS 58; LG 20–<br />
21, 25, 50, 55; OE 1, 9, 11; OT 16; SC 23–24,<br />
89, 111; UR 3, 17<br />
~ RmrTismsaxurebaSi: LG 21; SC 23–24,<br />
65, 89, 91–92,<br />
111–112, 119; UR 15, 17<br />
aRmosavleTisa da dasavleTis ~: LG<br />
13; OE 1, 5–6, 9, 11, 14, 17; SC 4; UR 2,<br />
14–17<br />
(ix� eklesiebi aRmosavleTis,<br />
eklesiebi gamijnuli)<br />
~ da wmida werili: DV 7–8, 10–12, 19, 21,<br />
24; LG 55; PO 19; UR 3, 17<br />
~ da eklesiis swavleba: AG 22; CD 14;<br />
DV 10, 12; LG 25<br />
(ix� magisteriumi)<br />
– ix� gamocxadeba, eklesiis mamebi,<br />
rwmena, RmrTis sityva, wmida werili<br />
ekonomika (oeconomica):<br />
~ adamianis interesebSi: GS 9, 59, 63–<br />
65, 67; PO 11<br />
· liberalizmi da koleqtivizmi: GS 65<br />
· moqalaqeTa movaleobebi: GS 65–68,<br />
71–72<br />
· yoveli adamianis monawileoba da<br />
pasuxismgebloba: GE Ses�; GS 9, 65,<br />
68–71;<br />
(ix� Sroma)<br />
GS 66<br />
(ix� miwaTmoqmedeba, glexebi)<br />
GS 69<br />
(ix� sikeTeTa ganawileba)<br />
GS 70<br />
– eklesia da ~: AA 7; AG 12, 16, 41; CD 17,<br />
23; GS 42, 44, 63, 72; PC 3<br />
ekonomikuri wesrigi: AA 11; GS 9, 65–<br />
66, 68, 70, 72, 75, 85–86<br />
(ix� materialuri sikeTeni,<br />
ganviTareba)<br />
~ da religia: GS 20<br />
~ zogadad: GS 63–72<br />
~ Tanamedrove: GE Ses�; GS 4, 6, 8–10, 25,<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
29, 63–64, 73; GS 29, 63, 65, 83; PO 22<br />
(ix� uTanasworoba)<br />
ekonomiuri damokidebuleba<br />
(dependentia oeconomica): GS 9, 63, 71, 85<br />
(ix� ganviTareba, ekonomika)<br />
ekumenizmi (oecumenismus): UR 1, 4, 6, 19,<br />
24<br />
~ ganxorcieleba saqmiT: AG 6, 15, 36;<br />
GE 11; OE 6, 24, 26–29; OT 16; UR 4–13, 15,<br />
24<br />
· Zmuri TanamSromloba: AG 6, 12, 15, 29;<br />
GS 88, 90, 92; UR 4, 12, 18<br />
· qristianuli erTobis xelSemwyobi<br />
samdivno: AA 27; AG 15, 29; CD 16; GE 11;<br />
GS 90; OT 16; PC 2; PO 9; UR 4–5, 10–11<br />
– ekumenuri dialogi: AG 15; GE 24; GS<br />
92; UR 4, 9, 11, 18–19, 21–24<br />
– ekumenuri moZraoba: UR 1, 3–4, 19<br />
~ kaTolikuri principebi: UR 2–4<br />
– momzadeba ekumenuri<br />
saqmianobisaTvis: AG 15–16; OT 16; UR<br />
9–10<br />
– ix� gaerTianeba, eklesiebi<br />
gamijnuli, erToba, rwmena,<br />
Tanamoziareba,<br />
sakrebuloebi qristianuli<br />
gamijnuli, Zmebi gamijnuli<br />
embazi (fons baptismalis): SC 128<br />
ena (lingua): AG 26, 34; CD 23, 30; DV 22;<br />
GS 44; OT 13; PO 10<br />
~ RmrTismsaxurebaSi: OE 23; SC 36, 40,<br />
54, 63, 76–78, 91, 101<br />
eparqia (eparchia): OE 9<br />
episkopati (Episcopatus): CD 5; LG 18, 20<br />
(ix� episkoposebi, episkoposTa<br />
kolegia, episkoposTa<br />
konferenciebi, <strong>kreba</strong>)<br />
episkoposebi (Episcopi): CD 1–44; GS 43;<br />
LG 18–27<br />
– episkoposis qirotonia rogorc<br />
mRvdlobis saidumlo : LG 21–22; CD<br />
2–4<br />
~ da sayovelTao eklesia: AG 6, 19, 29,<br />
38; CD 3–7; GS 43; LG 22–23, 25<br />
~ da calkeuli eklesiebi: CD 3, 8, 11;<br />
LG 23, 27<br />
(ix� diocezebi, eklesiebi calkeuli)<br />
– ~ xeldasxma: CD 5, 20–21, 42–43; LG 24<br />
437
– wodebebi~:<br />
· moZRvarni: CD 2; LG 18, 20–21, 24, 27<br />
(ix� moZRvrebi)<br />
· mociqulTa memkvidreni: CD 2, 6, 8, 35;<br />
DV 7; LG 18, 20, 23–24, 28; PO 2; UR 2<br />
· qristes msaxurni da RmrTis<br />
saidumloTa ganmgebelni: CD 15; LG<br />
21, 26<br />
· maswavleblebi da saidumloTa<br />
ganmgebelni: LG 32<br />
· krebis, episkopatis wevrebi<br />
mociqulTa krebis memkvidreni: AG 38;<br />
CD 4, 6;<br />
LG 22–23; ix� aseve CD 11; LG 20, 25<br />
~ aradiocezuri:<br />
vikariusebi: CD 25–26, 38<br />
tituluri: : CD 38<br />
– damokidebuleba ~ :<br />
· saeroebTan: LG 37<br />
· monazvnebTan: CD 33–35<br />
· saero xelisuflebasTan: CD 19–20<br />
· wmida saydarTan: AG 29; CD 5, 8–11; LG<br />
24, 27, 45,<br />
(ix� episkoposTa kolegia, dasi)<br />
· mRvdlebTan: AA 25, 30; CD 15–16, 27–32;<br />
LG 20–21, 28; OT 2, 5; PO 7, 19–21<br />
– qceva da siwmide ~: CD 16; GS 43; LG<br />
26–28, 30<br />
– TanamSromloba ~: CD 36–44<br />
(ix� episkoposTa konferenciebi,<br />
Tanaziareba ierarqiuli)<br />
– marTva da mrevlze zrunva: AG 30, 38;<br />
CD 8, 16–19; GE 10; LG 21, 27; OT 2; PO 17<br />
– movaleobebi ~: CD 2, 16; LG 18, 20–21,<br />
24–25, 27<br />
– kurTxeva ~: CD 15; LG 21, 26; SC 41–42,<br />
124, 127<br />
– magisteriumi ~: CD 12–14; GS 43; LG<br />
21, 25<br />
– ix� ierarqia, misia, mociqulebi,<br />
episkopati, kuria, episkoposTa<br />
kolegia, episkoposTa konferencia,<br />
mRvdloba, mRvdloba rogorc<br />
saidumloeba<br />
episkoposTa kolegia (Collegium<br />
Episcoporum): AG 6, 29, 38; CD 2–4, 6–7; LG<br />
22–23, 25<br />
– ix� episkoposebi, erTgulTa<br />
dasi, mociqulebi, valdebulebebi<br />
eklesiaSi<br />
episkoposTa teritoriuli<br />
gaerTianebebi (coetus Episcoporum<br />
territoriales): SC 22, 36, 39–40, 44, 63, 77, 110, 128<br />
438<br />
saZieblebi<br />
(ix� erTgulTa dasi, episkoposebi,<br />
episkoosTa konferenciebi)<br />
erebi (nationes):<br />
~ da saerTaSoriso sazogadoeba:<br />
GS 8–9, 83–90<br />
– eklesia da ~: AG 9–11, 15, 26,<br />
41–42; DV 14; GS 44, 91–92; LG 7,<br />
13; NA 5<br />
(ix� erebi, eklesia, misia, warmarTebi)<br />
– qriste da ~: AG 2, 8–9; CD 2; DH 1, 14;<br />
LG 9, 13, 17, 19; NA 4<br />
– ix� sazogadoeba saerTaSoriso,<br />
TanamSromloba, msoflio,<br />
ganviTareba, xelisufleba<br />
saerTaSoriso<br />
erTguleba (fi�elita�): GS 21, 48; 52, 72,<br />
76; LG 10, 41; OT 11; PO 14; SC 78<br />
(ix� saTnoebani)<br />
erTgulTa Tanxmoba (c�nc�r�ia fi�eli�m):<br />
DH 3; LG 25<br />
(ix� rwmena, magisteriumi)<br />
erTgulTa dasi (c�n�re�ati� fi�eli�m): DV<br />
6–7,10, 27, 30, 33 106, 114; LG 26, 28;<br />
PO 5<br />
(ix� RmrTismsaxureba)<br />
erToba (unitas): eklesiis ~: AA 8, 18, 25;<br />
AG 6–7, 22; CD 11, 15; DV 10; GS 24, 32, 44,<br />
48–49, 78, 92; LG 1, 3–4, 7, 8–9, 11, 13, 15,<br />
18, 22, 23, 26, 28, 30, 32, 43, 45, 48–49; OE<br />
24–25; OT 9; PC 15; PO 3, 7–9; SC 1–2, 10,<br />
26, 47–48; UR 2–4, 6–8, 16, 18, 21–22, 24<br />
ix� eparqia, Tavisufleba eklesiaSi,<br />
saidumloebani, calkeuli<br />
eklesiebi<br />
_ kacTa modgmis ~: AA 8, 14; AG 7–8,<br />
21–22; DH 15; GS 4–5, 24, 33, 42–43, 54, 56,<br />
77–78, 82, 92; IM 22; LG 1, 9, 13, 28, 69; NA<br />
1; SC 26; UR 21<br />
esqatologia (eschatologia): AA 4; AG<br />
1; DV 20; GS 21, 39–40; LG 2, 5–9, 35, 41,<br />
48–51, 68; PO 2, 4, 16; UR 3<br />
(ix� RmrTis Canafiqri, imedi, xsna,<br />
mgzavroba, qriste)<br />
eqskardinacia (excardinatio): PO 10<br />
eqspertebi (periti): AG 29; CD 10; GS 53,<br />
57, 79, 85; IM 10–11; SC 20, 25, 40, 44, 126
eSmaki (diabolus): AG 3, 9; GS 2, 13, 22, 37,<br />
55; LG 5, 16–17, 35, 48; SC 6<br />
venaxi(vinea): AG 6, 15, 18–19, 22; LG 6;<br />
OT 2; SC 18<br />
vaWroba (commercium): GS 66, 85; PO 17<br />
vulgata (Bibliorum Sacrorum Vulgata<br />
editio): DV 22<br />
zeTis kurTxeva (Uncti� infirm�r�m): LG<br />
11, 28; OE 27; PO 5; SC 73–75<br />
v<br />
z<br />
zaqe (Zachaeus): GS 32<br />
zeca (Caelum): GS 38, 39, 43, 57, 93; LG<br />
48–51<br />
(ix� esqatologia)<br />
ziareba (Eucharistia):<br />
~ aRsruleba: CD 11; LG 26; PO 6–8; SC<br />
6, 44, 106<br />
· diakvani: LG 29<br />
· erTgulTa aqtiuri monawileoba: AA<br />
17; LG 10–11, 34; PO 4; SC 41–42, 48<br />
· kvira dRes: OE 15; PO 5; SC 55, 106<br />
· monazvnebi: LG 45; PC 15<br />
· mRvdeli: AG 39; CD 30; LG 10, 17, 28;<br />
OT 4; PO 2, 5, 7–8, 13–14, 18; SC 10, 41, 57<br />
~ da eklesia: AA 8; AG 6, 15, 39; CD 11,<br />
15, 30; DV 21, 26; LG 3, 11, 13, 17, 26, 50; OT<br />
8; PC 6, 15; PO 5–6, 13; SC 2, 10, 41, 47–48,<br />
83; UR 2, 15<br />
~ da saidumloebebi: AG 9; LG 42; PO 5;<br />
UR 22<br />
~ da sxva aRmsareblobis qristianebi:<br />
LG 15; OE 27; UR 15, 22<br />
~ da wmida werili: DV 21, 26; PC 6, 15;<br />
PO 18; SC 48, 50<br />
– miReba: DV 21, 26; LG 7, 11, 26, 29; OE<br />
15; OT 8; PC 6, 15; PO 18; SC 48, 55<br />
~ msxverpli: AG 15; CD 30; LG 3, 10–11,<br />
17, 34, 41, 50; OT 4; PO 2, 4–5, 13–14; SC 2,<br />
6, 12, 47–48<br />
~ saidumlo: CD 15; GS 38; LG 26, 28; PC<br />
6; PO 13; SC 47–48<br />
– qristianuli cxovrebis wyaro da<br />
mwvervali: AA 3, 8; AG 36; DV 26; GS 38;<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
LG 11, 26, 33, 42; PO 5, 6; SC 10, 47; UR 14<br />
– qriste, myofi ~: AG 9; OT 8; PO 4–5;<br />
SC 6–7, 10, 47<br />
– ix� krebuli, Tanamsaxureba,<br />
RmrTismsaxureba<br />
zne-Cveulebebi (mores): AG 17, 22; LG<br />
12, 25; PO 22<br />
(ix� azrovneba, msoflio)<br />
zrda (incrementum): GS 85<br />
(ix� ganviTareba)<br />
Tavdacva kanonieri (defensio legitima):<br />
GS 79–80<br />
T<br />
Tavisufleba (libertas):<br />
· adamianis momzadeba: DH 8; GE 1, 8<br />
· dabrkolebebi ~: GS 20, 73<br />
– eklesia da ~: AG 8; CD 12; DH 6; GE 7;<br />
GS 41, 58, 62; NA 3<br />
~ eklesiaSi: AA 3, 24; GS 41, 62, 92; LG 9,<br />
37, 43–44, 46; OT 6, 11; PC 14; PO 9, 11, 15,<br />
17; SC 123; UR 4<br />
eklesiis ~: AA 17; CD 19–20, 28; DH 13,<br />
36; GS 21, 42, 58, 76<br />
rwmenis ~: AG 8, 13; DH 9–11, 15; GS 13,<br />
21, 39, 41; LG 9, 36–37, 42, 56; PO 6<br />
samoqalaqo da politikuri ~: DH 6–7;<br />
GS 31, 65, 73–75, 79, 88<br />
religiuri ~: DH 1, 2, 7, 4-9, 11–12, 15;<br />
GE 7; GS 26, 73<br />
~ sidiade: AA 8; DH 1, 8, 11; GS 4, 6, 9, 13,<br />
17, 20–21, 31, 39, 59, 65, 73, 93; LG 36; NA<br />
3; PO 9<br />
· sityvis ~: GS 62, 92; LG 37<br />
· ~ ufleba: DH 3, 5, 8; GE 6, 8; GS 26, 52,<br />
62, 71, 73; PO 12; SC 3, 12<br />
· ~ SezRudva: DH 7–8<br />
(ix� uflebebi)<br />
Tavmdabloba (humilitas):<br />
eklesiis ~: LG 5<br />
episkoposTa ~: CD 15; LG 41<br />
moweseTa ~: LG 46; PC 5, 9, 14<br />
mRvdelTa ~: PO 15–16<br />
qristianTa ~: LG 36, 42<br />
qristes ~: AG 24; DH 11; LG 5, 8, 41–42;<br />
UR 4<br />
RmrTismetyvelTa ~ ekumenur<br />
dialogSi: UR 4, 7, 11<br />
~ xsnis Sesaxeb dialogSi: CD 13<br />
439
TavSekaveba (continentia):<br />
ix� umankoeba<br />
Tanaziareba (communio):<br />
eklesiaTa ~: AG 38<br />
eklesiasTan ~: AA 2–3, 18; AG 4, 19–20,<br />
22; DV 10; GS 32, 92; LG 4, 7, 9, 13–15, 18,<br />
23, 50; OE 2, 4, 30; UR 2, 3–4, 13, 15, 17,<br />
19–20,22<br />
(ix� gaerTianeba, ekumenizmi, erToba)<br />
ierarqiuli ~: CD 4–5; LG Ses�, 8, 18,<br />
21–23, 25, 28–29; PO 7, 9, 12, 14–15<br />
~ saidumloebebSi: OE 15; SC 55<br />
(ix� ziareba, RmrTismsaxureba)<br />
calkeul pirTa ~: GS 12, 23–24<br />
(ix� gaerTianeba, erToba)<br />
RmerTTan ~:<br />
(ix� gaerTianeba, madli, sicocxle<br />
RmrTismosavi) LG 2, 7; UR 7, 22<br />
wmidanTa ~: LG 49–51<br />
(ix� wmidanebi)<br />
Tanaziareba saidumloebebSi<br />
(communicatio in sacris): OE 8,26–29; UR 8,<br />
15<br />
(ix� ekumenizmi)<br />
TanamSromloba (collaboratio): AA 8, 10,<br />
14, 16, 27; AG 15, 21, 27; CD 23, 35; GE 8;<br />
LG 30, 33, 35, 41, 53, 56; OE 4; PC 23; PO<br />
7–8; SC 46; UR 12<br />
Tanasworoba (aequalitas): DH 6; GS 29;<br />
LG 32<br />
(ix� diskriminacia, uflebebi)<br />
Tanxmoba (consensus): LG 12, 25<br />
Taobebi (generationes): GS 7–8<br />
Targmna (versio):<br />
bibliis ~: DV 22, 25; SC 36<br />
saRmrTismsaxuro wignebis ~: OE 23; SC<br />
36, 54, 63, 101<br />
(ix� ena RmrTismsaxurebisa)<br />
Tayvaniscema (adoratio, veneratio): GE 2;<br />
GS 57; LG 66; NA 3; PO 2; SC 6<br />
(ix� kulti, RmerTi)<br />
Teatri (theatrum): IM 14–15<br />
(ix� masobrivi komunikaciis<br />
saSualebebi<br />
TviTmkvleloba (suicidium): GS 27<br />
440<br />
saZieblebi<br />
TviTSezRudva (sui ipsius abnegatio/<br />
deditio): GE dask�; GS 38; LG 5, 8, 10, 36,<br />
42; PO<br />
13; OT 9; UR 7<br />
(ix� egoizmi, xorcis gvema)<br />
Toma akvineli, wm. (S� Thomas Aquinas):<br />
GE 10; OT 16<br />
iaraRi (arma): GS 81<br />
i<br />
ideebi (ideae): GS 4, 30<br />
ideologiebi (ideologiae): GS 4, 8, 82, 85;<br />
PO 6<br />
ierarqia (hierarchia): LG 4, 8, 18–29, 35,<br />
39; OE 4–5<br />
aRmosavleTis patriarqTa ~: CD 11, 23;<br />
OE 7<br />
– gansxvaveba ierarqiul<br />
samRvdeloebasa da saeroTa<br />
mRvdlobas Soris: LG 10; OT 2; PO 7<br />
~ da saeroTa mociquloba: AA 20–21,<br />
24–26; AG 21, 25, 27; PO 21<br />
– diakvnebi: LG 29<br />
– ~ movaleobebi: LG 45; OE 2<br />
– romis papi da episkoposebi: LG 22,<br />
CD 4<br />
– ix� episkoposebi, episkoposTa<br />
kolegia, erTgulTa dasi<br />
Tanaziareba ierarqiuli, <strong>kreba</strong>,<br />
magisteriumi, mociquloba<br />
ierarqiuli, romis papi,<br />
samRvdeloeba, Zalaufleba<br />
ierusalimi (Hierosolyma): AG 3; LG 6;<br />
NA 4<br />
imedi (spes): AA 3–4; AG 5, 14, 24; DV 1,<br />
14; GS 18, 21–22, 38, 82, 93; LG 9–10, 31–32,<br />
35, 41, 46, 48, 64, 68; OT 8; PO 13<br />
(ix� esqatologia, zeca, saTnoebani)<br />
individualizmi (individualismus): GS<br />
30–32, 37<br />
individualoba (individuum): AA 12; GE<br />
8; GS 31, 41, 61<br />
(ix� pirovneba)<br />
industrializacia (industrializatio): GS
6, 54, 63-64, 66<br />
(ix� ekonomika)<br />
inkarnacia (incardinatio): PO 10<br />
institutebi (instituta):<br />
akademiuri (mecnierul kvlevaTa) ~:<br />
GE 10, 12; OT 18<br />
(ix� universitetebi, fakultetebi)<br />
misioneruli ~: AG 26, 34, 41<br />
(ix� aseve misia)<br />
monazonTa ~: AG 18, 40; CD 33; LG 43–47;<br />
PC 1, 5–6, 13, 19–21; SC 98, 101<br />
· qmediTi cxovreba: AG 40; CD 33–35;<br />
PC 8<br />
· monazvnuri cxovreba: PC 4, 9, 15–16<br />
(ix� monastrebi)<br />
· monazvnoba rogorc qristianuli<br />
cxovrebis nimuSi: LG 46; PC 10, 15<br />
· winamZRvarTa TaTbiri: AG 30, 33; CD<br />
33–35; OE 18; PC 23<br />
· mWvretelobiTi cxovreba: AG 18, 40;<br />
PC 4, 7<br />
· ix� saxarebiseuli rCevebi,<br />
monazvnebi<br />
saeroTa ~: AG 40; PC 1, 11<br />
RmrTismsaxurebis ~: IM 15; OT 5, 22; SC<br />
15, 44, 115<br />
instituciebi (institutiones):<br />
aRmzrdelobiTi ~: GE Ses�;<br />
(ix� aRzrda, skola)<br />
samoqalaqo ~: AA 7, 14, 18, 31; CD 12; GS<br />
25, 29–30, 73, 42; LG 31, 36<br />
saerTaSoriso ~: GS 8, 82–84, 86, 90<br />
(ix� sazogadoeba saerTaSoriso)<br />
socialuri ~: CD 23; GS 69, 83; UR 23<br />
eklesiis ~: AA 22; AG 4; CD 27; DV 7; GS<br />
89; LG 37, 48; SC 1; UR 6<br />
diocezuri ~: AA 30; CD 17, 27; PO 21<br />
informacia (informatio): IM 5, 12<br />
(ix� masobrivi komunikaciis<br />
saSualebebi)<br />
ioane winamorbedi (Ioannes Praecursor):<br />
LG 57<br />
iosebi, wm. (Ioseph Sanctus): LG 50<br />
irenizmi (irenismus): UR 11<br />
islami (Islam):<br />
ix� muslimebi<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
israeli (Israёl): AG 5; DV 3, 14; GS 32;<br />
LG 2, 9, 16, 19, 32; NA 4: SC 5<br />
(ix� aRTqma, iudevelebi, RmrTis<br />
xalxi, Zveli aRTqma)<br />
istoria (historia):<br />
– istoriuli disciplinebi: GS 7, 54, 62<br />
gamijnul eklesiaTa ~: UR 13–14<br />
dogmatebis ~: OT 16<br />
eklesiis ~: AA 1, 8, 10; AG 5, 13; CD 36;<br />
DV 19–20; GS 40, 44, 58, 88; OE 5, 9; OT 16;<br />
PC 15–17, 20–21; PO 21<br />
kacobriobis ~: АA 7; AG 5; GS 1, 4–5,<br />
9–10, 13, 15, 34, 37–38, 40– 41, 44–45, 54, 74,<br />
76; OT 14<br />
filosofiis ~: OT 15<br />
xsnis ~: ix� RmrTis gangebuleba,<br />
RmrTis<br />
Canafiqri, xsna<br />
iudevelebi (Iudaei): LG 6, 9, 16; NA 4<br />
(ix� aRTqma, israeli)<br />
iurisdiqciidan amoReba (exemptioe<br />
iurisdictione): AG 30; CD 8, 35; IM 20; LG 45<br />
kaTakmevelni:<br />
ix� katexumenebi<br />
k<br />
“kaTolikuri moqmedeba” (“Actio<br />
Catholica”): AA 10, 20; AG 15, 21; CD 17; LG<br />
33, 41<br />
kaTolikuroba (catholicitas): AG 1, 4,<br />
6, 19; CD 11; DH 1; IM 3; LG 8–9, 13, 17,<br />
22–23, 26; OT 20; PO 10; UR 3–4, 17, 24<br />
(ix� eklesia, eklesiis sayovelTao<br />
xasiaTi, ekumenizmi)<br />
kana (Cana):<br />
– qorwili galileis ~: GS 32<br />
kanondarRveva (delictum): GS 27<br />
(ix� omi, genocidi)<br />
kanoni, rjuli (lex):<br />
– bunebrivi: AA 7; GS 16, 23, 74, 89; SC 14<br />
– ekonomikuri: GS 67<br />
(ix� ekonomika)<br />
– zneobrivi: AA 7; DV 7, 14; GS 87<br />
– samoqalaqo: AA 11, 14; CD 19; DH 6, 13,<br />
15; GS 7, 52; PO 21<br />
441
– saeklesio: AG 19; CD 8, 31; GS 44; LG<br />
24, 27, 45; OT 1; PC 4; PO 17, 21<br />
(ix� samarTali kanonikuri)<br />
– saRmrTo: GS 16, 41–43, 50–51, 78, 89; LG<br />
9; OE 26; PC 6<br />
– socialuri: GS 4, 30, 52, 71<br />
(ix� sazogadoeba, solidaroba)<br />
– RmrTismsaxurebis: SC 11, 17, 23, 122<br />
– axali: GS 22, 24, 28, 32, 35, 38, 41, 74;<br />
LG 9<br />
(ix� saxareba, aRTqma, siyvaruli)<br />
kalendari (calendarium): SC dan�; UR 20<br />
kapelanebi (capellani militum): CD 43<br />
(ix� samxedro mosamsaxureni)<br />
kapitaldabandebebi (collocationes<br />
pecuniae): GS 65, 70, 85<br />
kapituli (Capitulum): PC 4, 10, 14<br />
katexizacia (catechesis, catechizatio):<br />
– ~ daniSnuleba: AA 10–11, 30; AG 39; CD<br />
12–14, 30; LG 41; PO 4, 6<br />
– ~ Temebi: AG 39; OT 2; PO 11; SC 56, 109<br />
– ~ Tvisebebi: AA 30; AG 19; CD 14; DV<br />
24; NA 4; SC 36, 56, 109; UR 6<br />
– ~ miznebi: CD 13–14; GE 4<br />
– momzadeba ~: AG 17, 26; CD 14; OT 19<br />
– ~ saxelmZRvaneloebi: AG 31; CD 13,<br />
35, 44<br />
katexizmo (catechismus): IM 16<br />
katexistebi (catechistae): AG 15, 17; CD<br />
14; DV 25<br />
katexumenati (catechumenatus): AG 13–<br />
14; CD 14; PO 6; SC 66<br />
katexumenebi (catechumeni): AG 13–14;<br />
GS 14; PO 5–6<br />
kacTa modgma (genus humanum): AG 7; GS<br />
24, 48; NA 1<br />
(ix� istoria, sazogadoeba, ojaxi)<br />
~ da eklesia: AG 7; GS 1, 3, 10, 11, 42, 44,<br />
59, 90; LG 1; UR 2<br />
(ix� eklesia, msoflio)<br />
~ Tanamedrove mdgomareoba: AA 14; DH<br />
15; GS 3-5, 9, 33, 37, 43, 54, 79, 84-85; LG 1;<br />
NA 1<br />
(ix� istoria, msoflio, solidaroba,<br />
xalxi)<br />
442<br />
saZieblebi<br />
~ miznebi: AA 13; AG 12; GS 9, 26, 38–39,<br />
41, 77<br />
(ix� adamiani, msoflio)<br />
~ RmrTis CanafiqrSi: AA 8; AG 2–4, 7;<br />
DV 3, 6, 14; GS 32, 34, 37, 41, 45; LG 1; OT<br />
14; UR 2<br />
keTilgoniereba (prudentia): AA 4, 27;<br />
AG 11; CD 13; DH 14; GS 92; LG 37; UR 4,<br />
24<br />
kveba (victus): GS 26<br />
(ix� SimSili)<br />
kviradRe (dies Dominica): OE 15, 22; SC<br />
42, 49, 52–53, 100, 102, 106<br />
kvleva, Zieba (investigatio):<br />
WeSmaritebis ~: ix� WeSmariteba<br />
– mecnieruli ~: GE 10; GS 5, 15 36, 57,<br />
62, 87; OT 15; PO 8<br />
– ix� mecnierebebi, progresi,<br />
RmrTismetyveleba<br />
kinematografia (cinema): IM 1, 11, 14–15<br />
(ix� masobrivi komunikaciis<br />
saSualebebi)<br />
kinofirebi (pelliculae): IM 14<br />
klani (clan): GS 6<br />
klauzura (clausura): PC 16<br />
kolegia (collegium): LG<br />
mociqulTa ~: LG 19; UR 2–3<br />
episkoposTa ~: ix� episkoposTa<br />
kolegia<br />
– ix� episkoposebi, mociqulebi,<br />
movaleobebi eklesiaSi<br />
kolegiumebi kaTolikuri<br />
(Collegia catholica): AA 30<br />
(ix� aRzrda, skolebi)<br />
koleqtivizmi<br />
(collectivismus): GS 63, 65<br />
(ix� ekonomika)<br />
komisiebi (Commissiones): AG 29–31; CD<br />
24, 27, 38; GE Ses�; IM 19, 21; PO 7; SC<br />
44–46, 126<br />
(ix� kuria, sabWo, xelovneba)<br />
wmida saydarTan arsebuli ~: CD 28, 31,<br />
42; IM 19, 21–23; PO 20
kongregaciebi (Congregationes):<br />
– monazonTa: ix� institutebi<br />
monazonTa<br />
– romis kuriis: ix� romis kuria<br />
konferenciebi (Conferentiae): AA 32; CD<br />
13<br />
episkoposTa ~: AG 16, 18, 20, 22, 26, 29,<br />
31–32, 38; CD 18–19, 21, 24,<br />
36–38, 41; LG 23, 29; OT 1, 22; PC 23; SC<br />
22, 36, 44<br />
monazonTa institutebis<br />
winamZRvarTa ~: AG 33; PC 23<br />
konfliqtebi (c�nflict��): GS 8, 68, 81<br />
(ix� mSvidoba, omi)<br />
koordinacia (coordinatio): CD 17<br />
(ix� TanamSrmloba, episkoposebi,<br />
mociquloba, sabWo)<br />
kosmosi (spatium ultraterrestre): GS 5<br />
(ix� samyaro, msoflio)<br />
<strong>kreba</strong> (Concilium):<br />
msoflio ~: CD 4; LG 22, 25; OE 16, 19;<br />
UR 14<br />
– sinodebi da adgilobrivi ~: CD 36<br />
kritikosebi (literaturuli da<br />
sxv.) (critici litterarii etc�): IM 11, 14–15<br />
kulti (cultus): AA 4, 10–11, 16; AG 14; CD<br />
17, 33; DH 1–2, 4, 19; DV 8; GS 43, 52, 57;<br />
LG 20, 26, 28–29, 34, 44, 49–51, 56, 66; PC 9;<br />
PO 18; SC 5, 7, 33, 40, 59, 128<br />
– ~ mravalsaxeoba: NA 2, 4; OE 19–23; UR<br />
2, 4, 15–17, 21–23<br />
– saeklesio WurWeli: PO 17; SC 120,<br />
122, 127–128<br />
– ix� RmrTismsaxureba<br />
– wmidanTa Tayvaniscema: LG 15, 49–51,<br />
66–67, 69; SC 8, 104; UR 15<br />
– xatebis Tayvaniscema: LG 67<br />
kultura (cultura):<br />
~ zogadad: GS 53–62<br />
· gansazRvra da aspeqtebi: AG 22; GS 44,<br />
53–54, 56, 59–60; LG 17; PC 18<br />
~ da eklesia: AA 7; AG 11–12, 15; GE 8,<br />
dask�; GS 44, 57–62; LG 36; NA 2<br />
~ Tanamedrove mdgomareoba: GE Ses�;<br />
GS 31, 54–57, 61; PO 19<br />
~ kanonieri avtonomia: GS 56, 59, 62<br />
_ masobrivi ~: GS: 54<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
~ mizani: GE 8; GS 56, 57, 59, 61<br />
– ix� aRzrda, msoflio, saxareba<br />
~ misionerul teritoriebze: AG 16–<br />
17, 21–22, 26, 34<br />
– ~ muSakebi: GE 5–6, 8, 10; GS 53, 55–56,<br />
58–62; IM 12<br />
– ~ ufleba: GE 5; GS 31, 56, 59–60<br />
– ~ winaaRmdegobebi da problemebi:<br />
GS 56–59, 61<br />
(ix� adamiani, msoflio)<br />
– qristianoba da ~: AA 29; AG 15,<br />
22; GE 7; GS 44, 57–58, 62; LG 17<br />
– (ix� xelovneba)<br />
kurTxeva (�anctificati�):<br />
– RmerTi da adamianebi: AA 3; CD 1; GS<br />
32; LG 4, 9, 39–40; PO 2, 5, 12–13; SC 10<br />
~ qveynisa: AA 7; GS 43; LG 31, 34, 36<br />
(ix� saeroni)<br />
– saeroni: AA 2, 6, 16, 19–20, 26, 31<br />
wmida ZRvenTa ~: PO 18<br />
– mRvdlebi: CD 30; OT 4; PO 5, 13<br />
– meuRleebi: AA 2; CD 3, 11, 15; GS 48;<br />
LG 25, 35<br />
– qristes mowafeebi: LG 40–42; PO 2<br />
– eklesia: AA 3, 26; AG 20; LG 8, 26; PO 2,<br />
18; SC 7, 10, 61, 88, 94<br />
– ix� siwmide<br />
kurTxevani (benedictiones): SC 79<br />
kuria diocezuri (Curia dioecesana): CD<br />
27<br />
kuria romis (Curia Romana): CD 9, 10<br />
l<br />
lazare (Lazarus): GS 27<br />
laTinuri ena (lingua Latina): OT 13; SC<br />
54, 91<br />
(ix� ena)<br />
latifundia (latifundia rustica): GS 71<br />
legatebi (Legati): CD 9, 38<br />
liberalizmi ekonomikuri<br />
(liberalismus oeconomicus): GS 65<br />
literatura (litteratura): GS 7, 62; IM 15<br />
(ix� xelovneba)<br />
443
literaturuli Janrebi (genera<br />
litteraria): DV 12, 19<br />
(ix� wmida werili)<br />
liturgiuli Jestebi (actiones seu<br />
gestus in Liturgia): SC 30<br />
liturgiuli saaTebi (Horae): OE 15,<br />
22; SC 86–89, 91, 94–95, 100<br />
(ix� Jamis wirva)<br />
liturgiuli weliwadi (annus<br />
liturgicus): SC 102–103, 108<br />
locva (oratio):<br />
diakvanTa ~: AA 17; LG 29<br />
eklesiisaTvis ~: AG 37–40, 42; DH 14;<br />
GS 78, 82; LG 50; OT 2; PO 11; SC 53, 109<br />
misionerTa ~: AA 16; AG 25; PO 8<br />
monazonTa ~: AA 40; AG 15; LG 44–45; PC<br />
3, 6<br />
muslimTa ~: NA 3<br />
piradi ~: AA 16; PO 5; SC 12, 90; UR 8, 23<br />
(ix� msjeloba wmida werilze)<br />
~ saeroTa: LG 34, 37<br />
– erTgulTa erToblivi ~: AA 16; CD<br />
15; LG 10, 12, 39, 40, 42; SC 53–54, 109<br />
– erToblivi ~ gamijnul ZmebTan: LG<br />
15; OE 24, 30; UR 4, 7–8, 23–24<br />
– moZRvarni da ~: AG 38–39; CD 15; LG<br />
26–27, 41; OT 4, 8; PO 5, 8, 13–14, 18; SC<br />
84, 86<br />
~ ojaxSi: AA 11; GS 48–49<br />
~ Jamis wirvaSi: PO 5, 13; SC 84, 90, 99<br />
~ uwmidesi qalwulis mimarT: AG 42;<br />
LG 59, 69<br />
~ RmrTismsaxurebaSi: LG 13; PO 4–5; SC<br />
12, 27, 33, 41<br />
(ix� Tanamsaxureba)<br />
– qristesa da eklesiis ~: DV 10; LG 4,<br />
17; PO 4; SC 6–7; UR 24<br />
· wmida werili _ ~ saganZuri: DV 15,<br />
25; SC 90<br />
· ix� msjeloba wmida werlze, RmrTis<br />
sityva, wmida werili<br />
– ix� kulti, Jamis wirva,<br />
RmrTismosaoba, RmrTismsaxureba,<br />
wvrTna<br />
ltolvilebi (profugi): AA 8; CD 18; GS<br />
84<br />
444<br />
saZieblebi<br />
m<br />
magaliTi (exemplum):<br />
wmidanTa ~: AA 4; DH 11; LG 27, 46, 50–51,<br />
65; PC 25; PO 17–18<br />
qristes ~: AG 24; GS 22, 38, 43; LG 8, 27,<br />
37, 40, 43; PC 14; PO 6, 9, 14–16<br />
eklesiis ~: AA 11; AG 5, 11, 15; CD 15; GS<br />
48, 72, 82; LG 8, 11, 13, 26–27,<br />
35, 39, 41; OE 24; PC 7, 15, 24; PO 6, 13; SC<br />
19<br />
(ix� niSnebi, mowmeoba, siwmide)<br />
magia (magia): GS 7<br />
magisteriumi (Magisterium): AG 22; CD<br />
14; DV 7, 9–10, 12; LG 25; UR 21<br />
romis mRvdelmTavris: LG 18, 22, 25<br />
episkoposTa krebis (kolegiis) ~: DV<br />
7–8, 10; LG 20–22, 25<br />
– morwmuneTa Tanxmoba ~: AG 22; CD 14;<br />
DV 23; GE 8; GS 23, 43, 50–51; LG 12, 25,<br />
37, 67; OT 16; PO 19<br />
– ix� gamocxadeba, ierarqia, kolegia,<br />
episkoposebi, episkoposTa kolegia,<br />
romis papi, tradicia, wmida werili,<br />
xelisufleba<br />
madli (gratia)<br />
~ gamovlineba<br />
~ da adamianis saqmianoba: AA 11; DH<br />
14–15; GS 17, 26, 30, 37, 39, 49; LG 13, 33,<br />
35–36, 41–42, 47–48; PO 12; SC 11, 61<br />
~ da uwmidesi qalwuli: LG 53, 56,<br />
60–63, 66<br />
– niWis ~: AA 6; GS 39; LG 11, 32–33, 36,<br />
40–41, 50, 89;<br />
SC 59 (ix� Ze RmrTisa)<br />
· uqorwineblobaSi da walwulobaSi:<br />
LG 42–43; OT 10; PC 12; PO 16<br />
· qorwinebaSi: GE 3<br />
· monazvnobaSi da naTlobaSi: LG 44;<br />
PC 14<br />
· martvilobaSi: LG 42<br />
· mRvdlobaSi: LG 11–12, 21, 28–29, 32, 39,<br />
41; PO 17<br />
· adamianTa erToba msaxurebis<br />
mravalferovnebaSi: LG 32<br />
~gza: AA 13; AG 13; DH 14; DV 5; GS 22,<br />
27; LG 16, 40; OE 25<br />
~ saSualebebi: AA 5, 8; CD 15; GS 89; LG<br />
8–9, 11–12, 21, 39, 44–<br />
45; NA 4; PC 7; PO 12, 18; SC 10, 33, 47, 61,<br />
102<br />
(ix� suliwmida, niWebi)
~ gamijnul ZmebTan: LG 15 3; UR, Ses�,<br />
3–4, 7–8, 23<br />
– ix� suliwmida, siwmide,<br />
msaxurebani<br />
mama (pater):<br />
– RmerTi – ~: ix� RmerTi, sameba<br />
ojaxis ~: GS 48, 52<br />
(ix� movaleobebi, mSoblebi)<br />
mamoba (paternitas):<br />
~ sulieri: AA 17; LG 21, 28, 37; OE 9; PO<br />
9, 16<br />
~ xorcieli: ix� Svilebi, mSoblebi<br />
mariami, uwmidesi qalwuli (Maria,<br />
Beatissima Virgo)<br />
~ da eklesia: LG 50, 53, 62–63, 65, 68<br />
· eklesiis deda: AA 4; LG 53, 58, 62, 65;<br />
OT 8; SC 103<br />
~ xsnis CanafiqrSi: LG 54–56, 61, 63, 65<br />
· RmrTismSobeli: LG 53, 56, 61, 63, 66;<br />
UR 14–15<br />
· ~ da qristes erToba: AA 4; LG 53, 56,<br />
61, 63, 66; PO 18; SC 103<br />
· gansakuTrebuli niWebi da msaxureba:<br />
LG 53, 55–56, 63, 66–67, 69<br />
· umanko Casaxeba: LG 53, 56, 59<br />
· axali eva: LG 56<br />
· adamis STamomavloba: LG 53, SC 103<br />
– ~ saTnoebani: AA 4; LG 46, 53, 55–59,<br />
61–65; NA 3<br />
– ~ cxovreba: AA 4; LG 52–53, 56–57,<br />
61–63, 65; OT 8; UR 18<br />
· ~ magaliTi: AG 4; LG 53, 63–65, 68; PC<br />
25; PO 18; SC 103<br />
· ~ meoxeba: AG 42; LG 59, 62, 65, 68–69;<br />
OE 30; PC 25<br />
– ~ wodebebi:<br />
· unetaresi: LG 57, 66; SC 103<br />
· RmrTismSobeli, RmrTis deda: LG 15,<br />
52–54, 57, 63, 66–67, 69; PC 25; SC 103<br />
· mamis sayvareli asuli: LG 53<br />
· deda yovlismoyvare: LG 53<br />
· qalwuli: LG 15, 52–53, 55–56, 65, UR 14<br />
· adamis asuli: LG 56<br />
· sionis asuli: LG 55<br />
· sasoebisa da nugeSis niSani: LG 68<br />
· ucodveli da ubiwo: LG 56<br />
· uflis deda: LG 52–53, 55, 61, 64, 66, 69;<br />
PO 18<br />
· iesos deda: LG 56–59, 68; NA 3<br />
· adamianTa deda: LG 54, 56, 61, 67, 69<br />
· eklesiis uaRmatebulesi<br />
gansakuTrebuli wevri: LG 53<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
· ubiwo qalwuli: LG 59<br />
· axali eva: LG 63<br />
· eklesiis saxe: LG 63<br />
· nimuSi: AA 4; LG 53<br />
· mRvdelTa sayrdeni: PO 18<br />
· xsnis momcemi: LG 56<br />
· Suamdgomeli: LG 62<br />
· uwmidesi qalwuli: AA 4; LG 50, 52, 54,<br />
58, 60–61, 63, 65–67; OT 8; PC 25; PO 18<br />
· RmrTis uwmidesi deda: AG 4; LG 66,<br />
OE 30<br />
· didebuli: LG 52<br />
· maradis qalwuli: LG 50, 52, 69; UR 15<br />
· uflis mxevali: LG 56<br />
· suliwmidis taZari: LG 62<br />
· mociqulTa dedofali: AA 4; AG 42;<br />
PO 18<br />
· samyaros dedofali: LG 59<br />
– ~ pativis migeba: AA 4; AG 42; LG 50,<br />
53–54, 64–67, 69; OE 30; OT 8; PO 18; SC<br />
103<br />
– ~ dideba: LG 53, SC 103<br />
– gamijnul ZmebTan: LG 15, 67, 69; OE<br />
30; NA 3; UR 14–15, 20<br />
– moZRvreba ~ Sesaxeb: LG 54, 67; UR 20<br />
martvilebi (martyres): AG 5; DH 11; GS<br />
21, 31; LG 42, 50; PO 13; SC 104; UR 4<br />
martviloba (martyrium): AG 24; DH 14;<br />
LG 42; PO 13<br />
(ix� mowmeoba)<br />
martooba (solitudo): GS 32, 49; PO 8, 22<br />
marxva (ieiunium): NA 3; SC 110<br />
(ix� monanieba)<br />
masobrivi komunikaciis saSualebebi<br />
(media communicationis socialis): GE Ses�;<br />
IM 1–24<br />
– eklesiis ufleba ~ gamoyenebisa: GS<br />
59; IM 3, 5, 12–14<br />
– movaleobebi: AG 19, 36; CD 13; OT 2<br />
– ~ saqmeTa komisia: AG 31; IM 19, 21, 23<br />
– ix. Teatri, kinematografia,<br />
kultura, sazogadoebrivi azri,<br />
televizia, xelovneba<br />
maswavleblebi (professores): AG 39, 41;<br />
GE 7, 12; GS 62; OT 5, dask�; PC 18; PO 19;<br />
SC 15–16<br />
materializmi (materialismus): AA 31; GS 10<br />
445
mayureblebi (spectatores): IM 9<br />
(ix� masobrivi komunikaciis<br />
saSualebebi)<br />
mgalobelTa gundi: (schola cantorum):<br />
SC 29, 113–114, 121<br />
mebaJeni (publicani): GS 32<br />
medaviTneni (lectores): PO 9; SC 28<br />
medicina (medicina): GS 52<br />
meTodi (methodus): AA 32; AG 29; GS 36,<br />
59; OT 15–17<br />
meTodologia (methodologia): AA 32; AG<br />
29<br />
meurveebi (tutores): GS 52<br />
meuRleebi (coniuges):<br />
~ zogadad: GS 48–52<br />
(ix� Svilebi, Svilosnoba)<br />
– qristian ~ amocanebi: AA 11; GS 47–48;<br />
LG 11, 35, 41<br />
(ix� Svilosnoba, mSoblebi, ojaxi)<br />
– qali da mamakaci: GS 8, 29, 49, 52 (ix�<br />
qali, pirovneba)<br />
– ~ movaleobebi: AA 11; GS 48, 50–52; LG<br />
41; PO 5; SC 77–78<br />
(ix� qorwineba, siyvaruli<br />
colqmruli)<br />
– ~ pasuxismgebloba ojaxSi:<br />
ix� aRzrda, mSoblebi, ojaxi<br />
mowmeoba (testimonium):<br />
mociqulTa ~: DH 11; GS 76; LG 19, 24, 50<br />
~ misiebSi: AG 6, 11–12, 14–15, 20–21, 24,<br />
36–37, 40–41<br />
saxarebaTa ~: DV 18<br />
~ da momzadeba: AA 12; AG 14; GE 3, 10<br />
(ix� aRzrda, momzadeba)<br />
martvilTa ~: GS 21; LG 42, 50<br />
suli wmidis ~: LG 4<br />
gamijnul ZmaTa ~: AA 27; AG 6, 15, 36;<br />
GE 26; UR 4, 20<br />
qristes ~: DH 11; GS 3; LG 34–35<br />
eklesiis ~: AA 17; AG 8, 15, 20–21, 37; CD<br />
30; GS 3; LG 12; OE 26; UR 4<br />
(ix� eklesia, mociquloba)<br />
eklesiis wevrTa ~: AA 2–3, 6, 11, 13–14,<br />
17, 27, 31; AG 6, 11–12, 14, 21, 29, 36, 40–41;<br />
CD 11, 15; DH 14; GE 7–8; GS 31, 38, 49, 52,<br />
446<br />
saZieblebi<br />
76, 93; IM 13; LG 10–11, 21, 24, 28, 31–<br />
35, 38–39, 41–42, 49; NA 2; OT 9; PC 13, 25;<br />
PO 6, 11, 13<br />
– ix� evangelizacia, ekumenizmi,<br />
magaliTi, martviloba, mociquloba<br />
mecnierebaTa swavleba (institutio<br />
scientiarum):<br />
bibliur ~: DV 23–25<br />
– umaRlesi ganaTleba: AG 16; GS 60; OT<br />
18; PO 19<br />
klasikur ~: GS 36<br />
(ix� kultura)<br />
liturgiul ~: LG 67; SC 23<br />
mariologiur ~: LG 67<br />
saeroTa ~: AA 31–32; GE 10; LG 35<br />
saeklesio ~ :<br />
· misiaTa qveynebSi: AG 16<br />
· umaRles da specialur ~: CD 16; GE<br />
11; OT 18, 22; PO 19<br />
· ~ da aRzrdis organizacia: AG 39; OT<br />
3, 13–17; SC 15–17, 115, 129<br />
· mizani da suli: AG 39; OT 4, 15–17; UR<br />
10<br />
ekumenur ~: UR 5, 9–10<br />
mecnierebebi (scientiae):<br />
bibliuri ~: AA 32; AG 19; DV 23; SC 44<br />
~ da rwmena: AA 7; AG 11; GS 7, 19, 36, 57,<br />
59, 62<br />
(ix� kultura)<br />
~ da eklesia: AA 1; GE 8, 10–12; GS 36,<br />
44, 59, 62; OT 13, 18, 20; UR 12<br />
saero ~: AA 32; AG 19; CD 14; GS 5, 7,<br />
18–19, 52, 54, 57, 62; OT 2, 17, 20<br />
~ saRmrTo: OT 13–18; PO 19<br />
Tanamedrove ~: GE Ses�, 10; GS 5, 33, 36,<br />
52, 54, 56–57, 59, 62, 82, 87<br />
(ix� kvleva, progresi, teqnika)<br />
saeklesio ~: AG 16, 26; GE 11; GS 52, 62;<br />
OT 18; PO 19<br />
· bibliuri ~: DV 23<br />
· saRmrTismetyvelo ~: AG 26, 34; GS 62<br />
· saeklesio ~ swavleba: OT 13–18, 20<br />
· ix� momzadeba mRvdlobisTvis,<br />
seminaria, RmrTismetyveleba<br />
mibaZva (imitatio):<br />
damcirebuli qristes ~ : LG 40–42, 44,<br />
50<br />
· moweseTa mier: LG 44, 46; PC 8, 25<br />
mRvdelTa ~: OT 4, 9; PO 14–16<br />
RmrTismSoblisa da wmidanTa ~: LG 50,<br />
64, 67<br />
(ix� magaliTi)
mikerZoeba (personarum acceptio): SC 32<br />
mironcxeba (��nfirmati�): AA 3; AG 11,<br />
36; LG 11, 26, 33; OE 13–14; PO 5; SC 71<br />
(ix� mowmeoba)<br />
misia (missio):<br />
1) amocana, daniSnuleba:<br />
monazonTa ~: AG 18, 40; LG 46; PC 2–3, 6,<br />
20, 25<br />
(ix� institutebi monazonTa,<br />
monazvnebi)<br />
mociqulTa ~: LG 17–20; PO 2, 10; SC 6<br />
(ix� aseve mociqulebi)<br />
episkoposTa ~: AG 20, 24, 30, 38; CD 15,<br />
38; LG 20, 24, 27–28; OT 2; PO 2<br />
(ix� episkoposebi)<br />
kanonikuri ~: AG 17; LG 24; PO 7<br />
saeroTa ~: AA 5–6, 10–11, 13, 19, 21–22,<br />
29; AG 17, 21, 41; GS 48, 50, 52; LG 30–31,<br />
33, 41, 43; PO 9<br />
(ix� mociquloba saeroTa, ojaxi)<br />
samRvdeloTa ~: AG 16, 20, 39; LG 28, 41;<br />
PO 1–4, 7, 10, 11, 18<br />
(ix� mRvdlebi)<br />
suli wmidis ~: ix� suli wmida<br />
qristes ~: AA 8<br />
eklesiis ~: AA 2, 5–6, 8; AG 2–6, 10, 20;<br />
GE Ses�, 8; GS 11, 30, 33, 36, 41–42, 55, 58,<br />
65, 76, 89, 92; LG 1, 5, 8, 20; OE 1; PO 11,<br />
14, 17<br />
2) saxarebis gavrcelebis ~:<br />
– misiebi: AA 10, 22, 41; AG 6, 18, 29, 36,<br />
38–39; CD 6; GE 9; LG 16, 23, 46; PC 3, 19;<br />
SC 64–65, 69, 119<br />
– eklesiis misioneruli saqmianoba:<br />
AG 1–42; LG 16–17<br />
· doqtrina da wesebi: AG 26<br />
(ix� RmrTis Canafiqri, xsna)<br />
· TanamSromloba: AG 35–41<br />
· misioneruli saqmianobis<br />
organizacia: AG 28–34<br />
· safuZveli: AG 7–9; LG 17<br />
· principebi: AG 2–9<br />
· sxvadasxva sferoebi: AG 6, 19<br />
· ix� evangelizacia, eklesia<br />
mogzauroba (peregrinatio):<br />
eklesiis ~: DV 7; LG 6, 8–9, 44, 48; SC 2;<br />
UR 2, 6 (ix� eklesia)<br />
RmrTis xalxis ~: AA 4; GS 45, 57; LG 7,<br />
21; SC 8; UR 3<br />
– ix� imedi, eklesia<br />
mogzauri da esqatologiuri,<br />
esqatologia<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
mociquloba,<br />
– misioneruli suli: AG 4, 24–25, 37; CD<br />
30; PC 20; PO 6, 22<br />
(ix� moSurneoba)<br />
– misionerebi da misioneruli<br />
institutebi: AG 23–27<br />
· institutebi: AG 27, 32–33, 38<br />
· momzadeba: AG 25–26, 34; SC 119<br />
· mowodeba: AG 15, 23–25, 29, 36, 38–39;<br />
LG 17<br />
misiologia (missiologia): AG 26, 34<br />
mitropolitebi (Metropolitae): CD<br />
39–40; OE 7<br />
micvalebulebi (mortui): GS 18, 49–51;<br />
SC 81–82<br />
(ix� zeca, wmidanTa Tanaziareba)<br />
miwaTmoqmedeba (agricultura): GS 57,<br />
63–64, 66, 71, 87<br />
(ix� glexebi)<br />
miwieri (terrestris): CD 12; GS 36, 38, 40–<br />
41, 43, 45, 72, 75; LG 13<br />
(ix� avtonomia, miwieri qalaqi,<br />
sikeTe materialuri, wesrigi miwieri,<br />
qmnileba)<br />
miwier sikeTeTa daniSnuleba<br />
(destinatio bonorum temporalium): GS 69–71<br />
(ix� sikeTe materialuri, sikeTeTa<br />
ganawileba, qmnileba)<br />
miwieri qalaqi (civitas terrestris): AA 7,<br />
24; AG 12, 15–16, 19, 21; GE 8; GS 40–43,<br />
76; LG<br />
9, 13, 31, 36–37, 40, 46; PO 9<br />
(ix� wesrigi miwieri)<br />
miwis ijara (terrae locatio): GS 71<br />
(ix� miwaTmoqmedeba, glexebi)<br />
movaleobebi eklesiaSi (��ficia in<br />
Ecclesia):<br />
– papis samociqulo da samoZRvro ~:<br />
CD 2, 8; LG 20, 22–23,<br />
– zogadad: LG 12, 41<br />
episkoposTa ~: CD 1–2; LG 20, 28<br />
· individualuri: CD 3, 8–9, 11, 21, 23, 25,<br />
37–38, 42; LG 27<br />
· kolegialuri: AG 6, 29; CD 3, 6; LG<br />
23–25<br />
yoveli moqalaqis ~: AG 23; LG 17<br />
447
saeroTa ~: AA 2, 24; LG 33–34<br />
mRvdelTa ~: CD 23, 29, 35, 39, 43; LG 28;<br />
OT 6; PO 1, 6–7, 9<br />
ix� episkoposebi, msaxureba<br />
movlenebi (eventus): GS 6, 11; IM 14; OT<br />
11; PO 6, 18<br />
(ix� niSnebi)<br />
mozrdilebi (adulti): AA 12; AG 14; GE,<br />
Ses�, 9; OT 2; SC 64, 66<br />
moTmineba (patientia): AA 4; AG 6, 24; DH<br />
14; LG 8, 35–36; UR 7<br />
momzadeba (formatio, institutio, praeparatio):<br />
~ RmrTismsaxurebisTvis:<br />
ix� RmrTismsaxureba<br />
mociqulobisTvis ~: AA 20–22, 28–32<br />
misionerobisTvis ~: AG 39<br />
· sulieri da humanitaruli ~: OT 3,<br />
8–9, 11, 12, 18<br />
· misionerTa ~: AG 25–26, 31<br />
· misionerul teritoriebze ~: AG 16<br />
~ mRvdlobisTvis: OT Ses�, 2, 4–5, 8,<br />
14–18; SC 14; UR 10<br />
· uqorwineblobisTvis: OT 10; PC 12<br />
(ix� uqorwinebloba)<br />
· sulTa mwyemsobisTvis: OT 4, 8–9, 12,<br />
18–21<br />
· ganaTleba: OT 13–17; SC 16–17, 29, 11,<br />
129; GS 62<br />
· mudmivi ~ samoZRvro<br />
saqmianobisaTvis (mRvdelTa<br />
damatebiTi swavleba): CD 16; OT 22; PO<br />
7, 19; SC 18<br />
qristianuli da saero ~: AA 29; DH 5;<br />
GE 7; GS 87; PO 6; SC 127<br />
· ~ katexizaciisTvis: AG 17; SC 64<br />
(ix� katexizacia, katexistebi)<br />
· ~ ekumenizmisTvis: AG 10; DH 8<br />
(ix� religiuri Tavisufleba,<br />
ekumenizmi)<br />
adamianuri da profesiuli ~: GE Ses�;<br />
GS 5, 52, 61, 66, 74, 82, 85, 88–89; IM 8,<br />
14–16, 21<br />
(ix� aRzrda, swavleba)<br />
– ix� aRmzrdelebi, disciplinebi<br />
mecnieruli, mRvdlebi, mecnierebebi<br />
saeklesio, seminariebi,)<br />
momavali (futurum): GS 15, 38; IM 1–2<br />
momTabareni (nomades): CD 18<br />
448<br />
saZieblebi<br />
momakvdavni (morientes): PO 6<br />
monazvnebi<br />
– (monachi): LG 46; PC 9; SC 95<br />
– (moniales): AA 26; AG 20, 26, 29, 33; CD<br />
34; GE dask�; LG 42, 46; OT 19; PC 1, 10,<br />
15–17; PO 6; SC 95, 101, 115<br />
(ix� Jamis wirva)<br />
monazonTa samoseli (habitus): PC 17<br />
monaTlulebi (baptizati): AG 6, 11, 36;<br />
GE 2, 1; LG 10–11, 15, 26, 31; UR 34, 22–24<br />
(ix� madli, RmrTis Zeni, Sviloba)<br />
monanieba (paenitentia): AA 16; AG 36, 40;<br />
CD 33; LG 8; OT 2; PO 6; SC 9, 105, 109–110<br />
~ saidumloeba: CD 30; LG 11, 26, 28; OE<br />
27; PC 14; PO 5, 18; SC 72, 74<br />
monastrebi (monasteria): PC 9, 15, 21–22<br />
(ix� monazvnebi)<br />
monawileoba, moziareoba (participatio):<br />
– ~ RmerTan: AA 2; AG 2; GS 21, 50; LG 2;<br />
PO 13<br />
– ~ kulturasTan: GS 9, 56, 60<br />
– ~ eklesiasTan: AA 2; AG 15–16; CD 25;<br />
IM 14; LG 28, 33, 41; OT 2; PO 11<br />
· monawileoba RmrTismsaxurebaSi: AA<br />
4; OE 15; SC 8, 12, 14, 19, 30, 33, 48, 51, 56,<br />
108<br />
(ix� ziareba, RmrTismsaxureba)<br />
– qristesTan ~: AA 2; AG 13, 24; CD 28;<br />
LG 7, 11, 21, 26, 28, 34, 41; PO 10, 22; SC 10<br />
ix� erTianoba, Tanaziareba,<br />
TanamSromloba<br />
monoba (servitudo): GS 4, 27, 29, 41, 67, 71,<br />
81<br />
codvis ~: GS 2, 13, 22, 39, 41<br />
morali, zneoba (moralitas): DH 7; GS 16,<br />
52, 58; IM 4, 12<br />
(ix� wesrigi zneobrivi)<br />
morCileba (oboedientia):<br />
~ eklesiaSi:<br />
· misionerTa: AG 24–25<br />
· moweseTa: LG 42–43, 45; PC 14<br />
(ix� aRTqmebi, moweseni, winamZRvarni,<br />
saxarebiseuli rCevebi)<br />
· mRvdelTa: PO 7, 15<br />
· seminaristebis: OT 9<br />
· qristes msaxuris: AG 24
moqalaqeTa ~: CD 19; DH 8, 11;GS 74, 79<br />
uwmidesi qalwulis ~: LG 56, 61, 63<br />
(ix� mariami)<br />
qristes ~: AG 7, 24–25; LG 3, 37; PC 14;<br />
PO 15<br />
(ix� qriste)<br />
eklesiis ~: AG 5; DV 5<br />
ix� noviciebi<br />
mosaxleoba (populatio): GS 87<br />
(ix� demografia)<br />
mose (Moyses): DV 3, 14; NA 4<br />
moqalaqeebi (cives): GS 73; DH 6<br />
– ~ movaleobebi: AG 15; GS 31, 60, 65, 67,<br />
74–75, 82<br />
– qristianTa rogorc ~ movaleobebi:<br />
AA 7, 16; AG 15, 41; GS 43, 75<br />
– ~ uflebebi: GE 6; GS 52, 60, 65, 67–69,<br />
73–75, 87; DH 6–7<br />
– ix� adamianis movaleobebi,<br />
adamianis uflebebi, pirovneba,<br />
sazogadoeba,<br />
moqceva (conversio): CD 7, 13, 40; DH 11;<br />
GS 63, 82; PO 4–5, 18; SC 9, 69; UR 4, 7–8<br />
(ix� adamianis guli)<br />
moyvasi (proximus): GS27<br />
(ix� siyvaruli)<br />
moSurneoba (zelus):<br />
misioneruli ~: AG 1, 20, 25, 27, 39; OT<br />
8; PO 4<br />
(ix� misia, misioneruli suli)<br />
axalgazrdobis ~: AA 12<br />
mRvdelTa ~: OT 2<br />
– ekumenuri: UR 4<br />
mociqulebi (Apostoli): AG 1, 5; CD 2; DH<br />
11–12; LG 6–7, 13, 17–24, 50; NA 4; OE 2;<br />
PO 18; SC 6–8<br />
(ix� <strong>kreba</strong>, misia, mociquloba, petre)<br />
mociquloba (apostolatus):<br />
~ zogadad: AA 2, 3–4, 8, 16, 25, 29;GS 76;<br />
IM 118; LG 33, 35; OT 18;PC 8; PO 7; SC 9,<br />
88; UR 4, 10, 17<br />
– inteleqtualuri ~: GE 11<br />
– meTodebi ~: AA 32; AG 21; CD 38–39; IM<br />
13, 17–18; OE 6; PC 9; PO 19<br />
~ saeroTa: AA, passim; AG 2–3, 6, 15–16,<br />
21, 41; LG 31, 33–35, 41; UR 6<br />
· ~ da “kaTolikuri moqmedeba”:AA 20<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
· piradi ~: AA 15–18<br />
· samdivno ~: AM 26<br />
· ~ sferoebi: AA 1–3, 6, 9–14, 18, 26, 30–<br />
31, 33; AG 10, 21, 41;CD 30; LG 35, 41<br />
· formebi ~: AA 5–7, 9, 13, 31; AG 15; GS<br />
43; LG 36<br />
– momzadeba ~: AA 13, 22, 28–32; AG 21;<br />
OT 18<br />
– miznebi ~: AA 2, 6, 13, 19–20, 26, 31;AG<br />
15; GS 43<br />
ix� eklesia, misia, mowmeoba,<br />
msaxureba, saeroni<br />
misali (Missale): SC 63, 50, 68–69, 74, 77,<br />
79<br />
(ix� RmrTismsaxureba, wesi, reforma<br />
liturgiuli)<br />
moZraoba (motus): UR 1, 3–4, 6, 19<br />
(ix� mociquloba, “kaTolikuri<br />
moqmedeba”)<br />
moZRvarni (Pastores):<br />
– mociqulebi: CD 2; LG 19–20<br />
– RmerTi: LG 6<br />
– episkoposebi: LG 28; PO 6, 13–14, 18<br />
~ da askeza: LG 41; PO 14<br />
~ da maTi movaleobebi: AG 20; CD 30;<br />
PO 3<br />
~ da sakrebulo: AG 27; PO 6<br />
· ~ da erTgulni: DV 25; SC 11, 14, 19, 56,<br />
100<br />
· ~ da qveyana: GS 44<br />
(ix� eklesia da adamianTa<br />
sazogadoeba)<br />
· ~ da saeroni: AA 7, 10; GS 43, 76, 91–92;<br />
LG 30, 32, 37<br />
· ~ da axalgazrdoba: AA 30<br />
· ~ da masobrivi komunikaciis<br />
saSualebebi: IM 3, 13<br />
· ~ da ekumenizmi: UR 4–5<br />
– romis papi: CD 2; LG 22 (ix� romis<br />
papi)<br />
– mRvdlebi: OT<br />
· samRvdeloeba: AG 16; OT 4<br />
· winamZRvarni: CD 30<br />
– qriste: CD 2; LG 6, 15, 18, 27–28; OT 6;<br />
PO 6, 11, 18; SC 2<br />
– ix� episkoposebi, ierarqia,<br />
movaleobebi eklesiaSi, msaxureba,<br />
mRvdlebi, romis papi<br />
moweseTa savaneebi (domus religiosorum):<br />
AG 40; OE 6; PC 13, 18<br />
449
moweseni (religiosi):<br />
– eklesiis avtoriteti ~ cxovrebaSi:<br />
CD 35; LG 43, 45; PC 1, 7<br />
· romis papi: CD 31, 35; LG 45<br />
– ~ mociquloba diocezSi: AG 30; CD<br />
27, 34–35<br />
(ix� iurisdiqciidan amoReba)<br />
– mociquloba institutis<br />
suliskveTebiT ~: AA 26; AG 30, 33, 40;<br />
CD 27, 33,<br />
35; LG 44; PC 2, 23<br />
~ eklesiis mociqulobaSi: AG 15, 18–20,<br />
23, 29–30, 33, 38, 40; CD 33; LG 44, 46; PC<br />
1–2, 6, 8, 14, 20<br />
~ da netarebani: AG 18; LG 31, 43–44, 46;<br />
PC 1, 12<br />
~ da saeroni: AA 21, 23, 25–26; LG 30–31<br />
– monazvnuri cxovreba: LG 42–43, 46;<br />
PC 5, 7, 12, 14<br />
(ix� aRTqmebi, umankoeba);<br />
· RmrTismsaxureba: PC 6, 15<br />
· gandegiloba: PC 16<br />
· liturgiuli momzadeba: LG 45; SC<br />
15–18, 80<br />
· Jamis wirva: CD 35; PC 9; SC 95, 98, 101,<br />
111<br />
· locvis suli: PC 6<br />
· monazonTa samoseli: PC 17<br />
· msjeloba wmida werilze: DV 25; PC<br />
6, 15<br />
· Tavisufleba da sulieri<br />
aRmSenebloba: LG 43–44, 46<br />
· Tanacxovreba: LG 43; PC 1, 15<br />
· ix� wesdeba, winamZRvrebi<br />
– mRvdel-monazvnebi: AA 23, 25; CD 28,<br />
34–35; OT 1; PC 10, 15; PO 1, 8; SC 15–18<br />
– ~ cxovrebis ganaxleba da gardaqmna<br />
sxvadasxa pirobebis gaTvaliswinebiT:<br />
AG 18; PC 1–4, 8–10, 18, 25; UR 6<br />
· aRTqmebi: AG 18, 40; CD 35; PC 2–3,<br />
8–10, 12–13, 16–17<br />
– krebis dokumentebis ZiriTadi<br />
debulebebi ~ Sesaxeb: AG 18, 40; CD<br />
35–38; LG 30, 43–47; PC 1–25<br />
– ~ gansakuTrebuli miZRvna: LG 42,<br />
44–46; PC 1–2, 5–6<br />
– ~ momzadeba: DV 25; OT Ses�; PC 2, 6,<br />
11, 18; SC 15, 16–18, 115<br />
– morCilni: PC 15<br />
– cxovrebis ganaxleba samociqulo<br />
saqmianobisTvis: AG 18, 40; CD 30, 33–35;<br />
GE dask�; IM 15; LG 46; PC 2–3, 5–6, 9–10,<br />
12, 18, 20<br />
– monazvnobis buneba: LG 13, 43–44<br />
– monazvnobis sxvadasxva formebi: AG<br />
450<br />
saZieblebi<br />
40; LG 43; PC 1–2, 7–11, 15<br />
· mniSvneloba ekumenizmisTvis: UR 6<br />
– mRvdlebi da ~: CD 30, 35; OT 19; PC 24;<br />
PO 6, 8; UR 10<br />
– ~ xarisxi: LG 42–43; PC 1–2, 5<br />
(ix� aRTqmebi, saxarebiseuli rCevebi)<br />
– ix� aRTqmebi, institutebi moweseTa,<br />
monazvnebi, mowodeba, winamZRvrebi,<br />
wesdeba<br />
mowifuloba (maturitas): AA 12; AG 6, 19,<br />
21; GE 2; GS 21, 55; OT 10–11; PC 12; PO<br />
6, 5<br />
mowinaaRmdegeni (adversarii): GS 28, 44<br />
mowodeba (vocatio):<br />
mociqulTa ~:<br />
ix� mociqulebi<br />
– saqvelmoqmedo saqmianoba ~<br />
xelSewyobisTvis: AG 19; OT 2; PO 11<br />
~ qristeSi da eklesiaSi:<br />
· xsnis istoria: AG 2; GE Ses�; GS 32, 76,<br />
92; LG 2, 9, 13, 16, 48; NA 4; OT 16<br />
· suliwmida: AG 15; GS 22, 38; LG 4<br />
(ix� suli wmida)<br />
· qriste _ axali adami: GS 10, 22, 29, 32;<br />
LG 3–4, 41; PO 2<br />
(ix� qriste, RmrTis Canafiqri, xsna)<br />
aRmzrdelTa ~: GE 5, 10<br />
(ix� aRzrda, aRmzrdelebi)<br />
qalis ~: AG 39; GE 1, 8; LG 33<br />
(ix� qali)<br />
– zrunva ~: AG 15, 19<br />
· episkoposTa: CD 15<br />
· mSobelTa: AA 11; GS 52; LG 11<br />
– ~ codna da Seswavla: GE 16<br />
(ix� mironcxeba, naTloba, siwmide,<br />
suliereba, srulyofileba,<br />
cxovreba<br />
qristianuli)<br />
– da aRzrdis ufleba: GE 1; GS 57,<br />
59–60, 62<br />
(ix� aRzrda, kultura)<br />
· qalisa da mamakacis gansakuTrebuli<br />
~: GE 1, 8<br />
· ix� adamiani, adamianis movaleobebi,<br />
Tavisufleba, pasuxismgebloba,<br />
pirovneba, uflebebi<br />
~ mociqulobisken: AA 2, 16; GE 2; LG<br />
33; OT 6; SC 9<br />
(ix� mociquloba, mowmeoba)<br />
~ monazvnobisken: AG 18; CD 15; LG 44,<br />
46; PC 1, 5, 15, 24–25
(ix� aseve memonazvneni, samociqulo<br />
sabWoebi)<br />
~ samRvdeloTa: AG 19; LG 31, 42<br />
· samRvdlo: AG 16; CD 15; OT 2, 3, 6, 9,<br />
12; PO 11–12<br />
(ix� momzadeba mRvdlobisTvis,<br />
seminariebi)<br />
~ siwmidisken eklesiaSi: CD 15; LG<br />
39–42; PO 6<br />
(ix� siwmide)<br />
saeroTa ~: AA 1, 4, 7, 29; AG 15, 23, 41;<br />
CD 15; GS 43; LG 31–34; OT 6<br />
(ix� mociquloba saeroTa)<br />
· bavSvebis ~: AA 11; GE 2; GS 52; LG 11<br />
· meuRleTa ~: GS 52; LG 35<br />
(ix� meuRleebi, mSoblebi, qorwineba)<br />
– yoveli qristianis misioneruli ~:<br />
AG 11, 15, 23, 36, 39, 41; CD 15; GS 43; LG<br />
17, 48<br />
(ix� aseve misia)<br />
musikosTa ~: SC 121<br />
(ix� saeklesio musika, xelovneba)<br />
– qristianuli ~ sxvadasxva mxareebi:<br />
samRvdlo, winaswarmetyveluri,<br />
samefo: AG 15; LG 10–11, 31–36<br />
eklesiis ~ wmidanTa mimarT:<br />
ix� siwmide<br />
adamianis ~:<br />
· adaminis rwmena: GS 3, 11–13, 21, 91<br />
· saukuno sicocxle: AG 2; GS 19, 21–22,<br />
76, 92<br />
(ix� sicocxle saukuno)<br />
· adamianis cxovrebis sazogadoebrivi<br />
xasiaTi: GS 3, 12, 21, 24–25, 29, 31, 78<br />
(ix� gaerTianeba, erToba,<br />
msaxureba,sazogadoeba,<br />
solidaroba, Zmoba)<br />
· maradiuli netareba: GS 10, 18<br />
· RmerTis msaxureba: DH 11; GS 14, 17<br />
(ix� Tavisufleba, msaxureba,<br />
pasuxismgebloba)<br />
· adamiani _ RmrTis qmnileba: GS 12,<br />
15, 17, 21, 24, 34<br />
· adamianis saqmianoba: GS 35<br />
(ix� ganviTareba, Sroma)<br />
· ix� adamiani, pirovneba<br />
mravalcolianoba (polygamia): GS 47<br />
mravalferovneba (diversitas, varietas):<br />
AG 12; OE 2; PC 8; SC 38<br />
~ eklesiaSi: ix� erToba,<br />
kaTolikuroba<br />
mruSoba (adulterium): GS 49<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
msaxiobebi (actores scaenici): IM 11, 15<br />
msaxureba (ministerium):<br />
mociqulTa ~: AG 4, 24; CD 19; LG19–20;<br />
OE 6<br />
(ix� episkoposTa kolegia, krebuli,<br />
mociqulebi)<br />
sulieri da samwyso ~: AG 17; CD 35; LG<br />
19, 28, 32, 41; OT 4; PO 22<br />
· diakvanTa: CD 35; PC 8, 10<br />
(ix� diakvnebi)<br />
· episkoposTa: CD 1–44; LG 20, 22, 24, 26;<br />
PO 5<br />
· saeroTa: AA 3, 6; AG 17, 28; LG 29–30, 35<br />
· mRvdelTa: CD 29–30; GE 7, 11; LG 28;<br />
OT 4, 19, 22, dask�; PO 2, 4–12, 15<br />
· sityvis msaxureba: AA 6; AG 20; DV 24;<br />
OT 4; PO 4; SC 35, 52<br />
(ix� katexizacia, qadageba, RmrTis<br />
sityva)<br />
~ da suliwmida: AA 3; AG 4, 23; LG 7, 12,<br />
32; UR 2<br />
– ~ mravalferovneba da erToba: AA<br />
2–3; AG 15, 28; LG 13, 18, 20, 24, 28, 32; PO<br />
1–2, 5–6, 8, 15, 22; UR 2<br />
qristes ~: AA 2; AG 4–5, 39; LG 7, 18, 28;<br />
PO 1, 7<br />
– ix� movaleobebi eklesiaSi,<br />
mociquloba, qarizmebi<br />
msoflio, samyaro (mundus):<br />
– gansazRvra qristianuli<br />
TvalsazrisiT: GS 2<br />
~ RmrTis CanafiqrSi: AA 5; AG 3–5; DV<br />
3; GS 2–3, 10, 13, 34, 38; LG 3, 9, 17, 28,<br />
41–42, 48, 52–53; PO 12, 16, 22<br />
(ix� eSmaki)<br />
· samyaros ganaxleba: GS 39; LG 6, 42, 48;<br />
PO 16<br />
· ix� qriste, RmrTis Canafiqri, xsna:<br />
gankacebuli sityva<br />
– Tanamedrove ~: AA 8<br />
(ix� erToba, kacTa modgma, ojaxi); GS<br />
2–10, 15, 19, 23–24, 37, 42, 77, 80, 81, 82–<br />
83, 85; IM 22; PO 22<br />
(ix� uTanasworoba, usamarTloba)<br />
· ~ sxvadasxva axsna: AG 11, 26; GS 6, 10,<br />
15<br />
· dabalganviTarebuli erebi: GS 6–7,<br />
9–10, 15, 69, 84, 88, 90; PO 22<br />
· ix� adamiani, kacTa modgma,<br />
progresi, cvlilebebi, cxovrebis<br />
pirobebi<br />
Tanamedrove msofloSi<br />
– eklesia da ~: DV 1, 8; GS 2–3, 40, 91;<br />
451
LG 9, 13, 37; NA 4; OE 3; PO 12, 17, 22<br />
· episkoposebi da ~: AG 1, 28; CD 4; GS<br />
42–43; LG 20; PO 22<br />
· monazonTa institutebi da ~: AG 40;<br />
LG 42; PC 10<br />
· saeroni da ~: AA 5, 13, 16, 26, 29, 32; GS<br />
43; LG 31, 34, 37<br />
(ix� saeroni)<br />
· eklesiasa da ~ Soris<br />
damokidebulebis safuZvlebi: GS 40,<br />
44–45; PO 22<br />
· mRvdlebi da ~: AG 26, 38–39; OT 15; PO<br />
12, 17, 22<br />
· qristianebi da ~: AG 15, 36, 39; GS 4;<br />
LG 36–38, 48; PO 22<br />
· qristianebi da srmSenebloba ~: AA<br />
16, 29; GE 7; GS 21, 34, 42, 43, 51, 88, 90,<br />
92–93; LG 36<br />
· eklesia, qristianebi rogorc ~<br />
naTeli, miwis marili: AG 1, 15, 36, 38;<br />
GS 37–38, 40, 43; IM 24; LG 8–9, 13, 42, 50;<br />
PC 5–7, 17; SC 2, 9, 53, 85<br />
(ix� sasufeveli)<br />
msjeloba wmida werilze (meditatio<br />
Sacrae Scripturae): DV 7; OT 4, 8; PC 6; PO<br />
18; UR 23<br />
(ix� wmida werili)<br />
mudmivoba (constantia): DV 3; LG 14<br />
musika saeklesio (musica sacra): SC 112,<br />
114–116, 121<br />
– saRmrTismsaxuro komisia: SC 44, 46<br />
– musikosebi: SC 121<br />
– orRani da sxva instrumentebi: SC<br />
120<br />
muslimebi (Muslimi): LG 16; NA 3<br />
muSebi (operarii): GS 9, 60<br />
(ix� Sroma)<br />
~ mRvdlebi: PO 8<br />
mfrinavebi (aёr�na�i�ante�): CD 18<br />
mRvdlebi (sacerdotes):<br />
– ~ saZmo: AG 20; CD 28, 35; LG 28, 32, 41;<br />
OT 2, 9; PO 4, 8, 14,<br />
17, 21–22; SC 57<br />
(ix� presbiteriumi)<br />
– ~ sulieri cxovreba: LG 41; OT 8–9;<br />
PO 12–13, 18, 22<br />
· uqorwinebloba: OT 10; PO 3, 16<br />
· nebayofilobiTi siRaribe: OT 9; PO 17<br />
452<br />
saZieblebi<br />
· rwmeniT cxovreba: OT 8, 14; PO 13, 18<br />
· siyvaruli: OT 2, 9; PO 13–16<br />
· morCileba: LG 28; OT 9; PO 7, 11, 15<br />
· Tavmdabloba: OT 2, 9; PO 16<br />
~ da suliwmida: LG 28; OT 2; PO 7,<br />
12–13, 15, 18, 22<br />
~ da qriste: AG 39; CD 28; LG 10, 28,<br />
41, 62; OT 2, 4, 8; PO 1–3, 5–7, 9–10, 12–13,<br />
15–17, 22; SC 7, 33<br />
– Tvisebebi: OT 11, 15, 19; PO 3, 6, 17<br />
– materialuri cxovreba: CD 16, 31; PO<br />
7, 17, 20–21<br />
– mecnierebebi da sulTa mwyemsoba: CD<br />
16; DV 25; GS 44, 62; OT 18, 22; PO 7–8, 19;<br />
SC 18; UR 10<br />
– movaleobebi:<br />
ix� movaleobebi eklesiaSi<br />
· RmrTis xalxis winamZRolni: LG 28;<br />
OT 4; PO 6, 9<br />
(ix� moZRvrebi)<br />
· ziareba: AG 39; LG 17, 28, 29; PO 2, 5–6,<br />
13; SC 7, 33, 48; UR 22<br />
(ix� ziareba, saidumloebebi,<br />
RmrTismsaxureba)<br />
· ~ da saeroni: AA 1, 10, 17, 20, 24–25, 30;<br />
AG 21, 39; GE 10; GS 43; LG 32, 35, 37; OT<br />
5, 20; PC 24; PO 9, 11, 17<br />
· RmrTismsaxureba: GS 52; LG 28, 41; OT<br />
4; PO 2–3, 5–6; SC 18<br />
· locva eklesiisaTvis: LG 41; OT 4; PO<br />
5, 13; SC 84<br />
· moZRvarni, msaxureba: AG 15–16, 39;<br />
LG 28; OT 2, 4, 9, 19; PO 2–6, 8<br />
· morwmuneTa momzadeba samociqulo<br />
cxovrebisaTvis: AG 39; LG 28; OT 8, 19;<br />
PO 5–6, 8<br />
· kaTolikurobis sulSi msaxureba: AG<br />
38–39; CD 28; LG 28; OT 20; PO 6, 10<br />
· sityvis msaxureba: AG 20; DV 25; GE 7;<br />
GS 42, 52; LG 28; OT 4; PO 2–4, 6, 9, 13<br />
(ix� katexizacia, qadageba, RmrTis<br />
sityva)<br />
· RmrTis ojaxis Semkrebni: AG 14, 39;<br />
LG 17, 28; PO 4–6, 9, 13; SC 33<br />
· mironcxebis aRsruleba: OE 13–14<br />
– krebis dokumentebis ZiriTadi<br />
debulebebi ~ Sesaxeb: AA 25; AG 15–16,<br />
20, 39; CD 28–35; LG 28, 41; OT 1–22; PO<br />
1–22; SC 18<br />
– ~ momzadeba:<br />
ix� momzadeba, mecnierebani<br />
saeklesio, seminariebi, sulTa<br />
mwyemsoba<br />
– msaxurebaTa mravalsaxeoba: AA 25;<br />
AG 39; CD 27–31; GE 7, 10, daskvna; LG
41; OT 4; PO 2, 8, 10<br />
· misioneri ~: AG 20, 23, 26<br />
· ~ - monazvnebi: AA 23, 25; CD 28, 34–35;<br />
OT 1; PO 1, 8<br />
– ~ ganawileba: AG 38; CD 28; O T 20; PO<br />
10<br />
episkoposTa TanamSromlebi: AG 20,<br />
39; CD 15; LG 28, 41; OT 9; PO 2, 7, 12, 15;<br />
SC 41<br />
· presbiteriumi: CD 16, 27–28; LG 28; PO<br />
5–8, 19<br />
(ix� presbiteriumi)<br />
– ix� misia, msaxureba, samRvdeloeba,<br />
movaleobebi eklesiaSi,<br />
xelisufleba<br />
mRvdloba (sacerdotium):<br />
~ erTgulTa da ~ ierarqiuli: LG 10, 62<br />
– erTgulTa saerTo ~: AA 3; AG 15; LG<br />
9–11, 26; PO 2; SC 14<br />
· saeroni: AA 2–3, 10; LG 31, 34<br />
· ix� msxverpli, RmrTis xalxi<br />
~ msaxurebriv-ierarqiuli: LG 10, 13;<br />
OT 2; PO 7–8, 10–16; SC 57; UR 15<br />
· diakvnebi: LG 29<br />
· episkoposebi: CD 15, 28; LG 21, 26, 28,<br />
41; PO 7<br />
· mRvdlebi: CD 28; LG 21, 28; OT 4, 8; PO<br />
1–2, 5, 7–8; 12–13, 16, 22<br />
(ix� mRvdlebi, mRvdelmsaxurTa<br />
xarisxebi)<br />
· qvemo xarisxebi ~: LG 41<br />
qristes ~: AA 10; CD 28; LG 8, 10, 13, 15,<br />
21, 26, 28, 34, 41; OT 2, 4; PO 1–2, 5, 10, 12,<br />
18; SC 7, 83<br />
mRvdloba rogorc saidumloeba<br />
(sacramentum Ordinis):<br />
~ zogadad: CD 2; LG 11, 28; PO 2, 9, 12,<br />
16; UR 7<br />
(ix� ierarqia, msaxureba)<br />
– saepiskoposo qirotonia: CD 15; LG<br />
21, 26, 41; PO 7; SC 76<br />
(ix� episkoposebi)<br />
– mRvdelTa xeldasxma: LG 28, 41; OE<br />
17; OT 8; PO 1–3, 7–8, 10, 12, 16, 19; UR 22<br />
· ~ xarisxi: OE 17; SC<br />
· moweseTa ~: PC 10, 15<br />
· ix� msxverpli, msxverplSewirva,<br />
mRvdelmsaxurTa xarisxebi<br />
(�acrifici�m):<br />
– erTgulTa sulieri ~: AA 3; LG 10–11,<br />
34; PO 2, 4, 13; SC 12, 48<br />
(ix� gamosyidva, ziareba, mRvdloba<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
erTgulTa, mRvdloba qristesi,<br />
sikvdili qristesi, qristes vneba da<br />
sikvdili, wirva, jvari)<br />
~ liturgiuli<br />
ix� ziareba, wirva<br />
qristesi ~: LG 3, 11, 28, 34, 58; PO 2, 4–5,<br />
13; SC 7, 47–48; UR 2<br />
myofoba (praesentia):<br />
RmrTis ~: AG 9; GS 21, 48; LG 50<br />
qristes ~: AG 9; GS 48; LG 14, 21, 26; PO<br />
5; SC 7, 33, 102; UR 8<br />
eklesiis ~:<br />
ix� msoflio, eklesia<br />
mSvidoba (pax):<br />
~ zogadad: AG 8; GS 4, 8, 39, 46, 63, 77–90<br />
– damyareba ~: GS 28, 63, 77–78, 81–83<br />
~ buneba: DH 6; GS 82<br />
· saerTaSoriso Tanamegobroba: GE 1;<br />
GS 74, 79, 82–83, 85–87<br />
· sicialuri ~: DH 6–7, 15; GS 29, 48<br />
ojaxuri ~: GS 48, 52; OE 18<br />
– eklesia da ~:<br />
· episkoposTa mSvidobismyofeli<br />
movaleoba: CD 12<br />
· saxareba _ Zmobis, erTobisa da ~<br />
safuari: AG 8; GS 77–78, 93; UR 2<br />
· ~ qristianTa da eklesiaTa Soris<br />
sulis erTobaSi: UR 7, 19<br />
· locva ~: GS 82; LG 69<br />
· krebis mowodeba: GS 77, 79, 90<br />
· qristianTa mSvidobiani<br />
Tanacxovreba<br />
yvela adamianTan: AG 12; GS 72, 77–78,<br />
84, 88–90, 92; LG 36; NA 3, 5; UR 12<br />
· qristes ~: AG 3, 5, 8; GS 38–39, 77–78;<br />
LG 9, 36; NA 4<br />
· saxarebis qadagebiT eklesia xels<br />
uwyobs ~: AG 8; GS 76, 89; LG 13; UR 2, 23<br />
– ix� omi, Zmoba<br />
mSoblebi (parentes):<br />
– ~ Rirseba: AA 11, 30–31; GE 3; GS 47–48,<br />
52; LG 11, 41<br />
– ~ pasuxismgebloba: AA 11, 20; GE 3,<br />
6–8; GS 7, 47–48, 50–52, 87; LG 11, 41; OT 2;<br />
PC 24; PO 11; SC 67<br />
– ~ uflebebi: AA 11; DH 5; GE 3, 6–7; GS<br />
48, 52, 87<br />
– TanamSromloba: GE 5, 6, 8; GS 52; OT<br />
3; PO 6, 11<br />
– ix� aRzrda, meuRleebi, qorwineba,<br />
ojaxi, Svilebi<br />
453
mWvreteloba (contemplatio): AG 18, 40;<br />
DV 7; GS 8, 56–57, 59; PC 5<br />
RmrTismosavTa ~: DV 7; LG 49<br />
mWvretelobiTi ordenebi (Ordines<br />
contemplativi): AG 18, 40; PC 7<br />
mxatvrebi (artifice�): GS 62; IM 11, 15; SC<br />
122, 127<br />
mxsneli (Salvator):<br />
ix� qriste, xsna<br />
454<br />
n<br />
naTloba (Baptismus): AA 3, 6–7; AG<br />
14–15, 21, 36; GE 2, 8; LG 7, 9–11, 14–15, 21,<br />
26, 28, 31–34, 44, 64; PC 5; PO 5, 12; SC 6,<br />
10,14; UR 2–4, 22–23<br />
– ~ aRmsrulebeli: LG 17, 28–29; PO 5;<br />
SC 7<br />
– ~ wesi: LG 26, 66–70, 109<br />
– ix� katexizacia, saidumloebebi<br />
naTlobis aRTqmebi (promissiones<br />
Baptismi): SC 71<br />
nameti (���erfl��m): GS 69, 88; PO 17<br />
nacionalizmi (nationalismus): AG 15; GS<br />
82, 85<br />
ndoba (fi��cia): GS 82; LG 37<br />
neba (voluntas):<br />
· da adamianis saqmianoba: GS 35–36<br />
~ zogadad: DH 2; GS 61<br />
(ix� Tavisufleba, pirovneba,<br />
adamiani)<br />
· mociqulTa magaliTi: DH 11, 13<br />
– ix� siwmide, RmrTis gangebuleba,<br />
xsna<br />
~ RmrTisa: AA 4; DH 6; GS 11, 15; LG 13,<br />
41; PO 15, 17<br />
neofitebi (neophytae): AG 13–15<br />
(ix� kaTkmevlebi, katexumenebi)<br />
netarebani [mcnebebi] (beatitudines): AA<br />
4; GS 39, 72, 77; LG 31, 38, 41<br />
(ix� saxareba, siwmide, cxovreba<br />
qristianuli)<br />
niSnebi (signa):<br />
saZieblebi<br />
drois ~: AA 14; DV 15, 43; GS 4, 11; PO 6,<br />
9; UR 4<br />
(ix� msoflio Tanamedrove)<br />
– eklesia da misi ~: AG 15, 20–21, 36;DV<br />
2; GS 34, 42–44, 76, 92; LG 1, 15; UR 2<br />
· ziareba: AA 8; DV 47; LG 3, 11, 13, 26;<br />
UR 2, 15<br />
· monazvnoba: LG 44; PC 17<br />
· saeroTa mociquloba: AA 1, 16–18; LG<br />
38<br />
· saidumloebebi: DV 59, 77; PO 12<br />
· sakramentaliebi: DV 60<br />
· siRaribe: PC 13<br />
· umankoeba: LG 42; PC 12; PO 16<br />
· uwmidesi qalwuli: LG 68<br />
· qristianuli ojaxi: GS 48<br />
· RaribTa evangelizacia: AA 8; GS 21;<br />
PO 6, 16<br />
· RmrTismsaxureba: DV 2, 7, 33, 122; LG<br />
50<br />
qristes ~: AA 8, 16; AG 12–13, 20–21; DV<br />
4, 15; GS 43; LG 15,<br />
RmrTis ~: AA 1; AG 15; GS 11, 17, 34; LG<br />
50; NA 4; PO 6, 11, 18, 57–58; NA 4<br />
– ix� magaliTi, mowmeoba,<br />
saidumloeba<br />
niWi (charismata):<br />
romis mRvdelmTavrisa da eklesiis<br />
ucdomelobis ~: LG 25<br />
~ gveZleva suliwmidis mier: AA 30; AG<br />
4; LG 12<br />
~ eklesiis mier gansasjelad: LG 7, 12<br />
– sxvadasxva ~: AA 3; DV 8; LG 4, 12; PO<br />
4, 9<br />
noviciebi (novitii): PC 18, 21<br />
olqebi, regionebi (regiones):<br />
~ da maTi ganviTareba: GS 63, 70–71<br />
(ix� ganviTareba)<br />
saeklesio ~: CD 39–41<br />
(ix� saeklesio provinciebi,<br />
teritoria)<br />
omi (bellum):<br />
atomuri ~: GS 80<br />
~ zogadad: GS 78–79<br />
Tanamedrove ~: GS 4, 77, 79–82<br />
· mizezebi: GS 77–80; 81, 83<br />
(ix� SeiaraReba)<br />
· saqmianoba da iniciativebi Tavidan<br />
o
acilebis mizniT: GS 79,<br />
82–83<br />
(ix� mSvidoba)<br />
– ix� Tanamegobroba saerTaSoriso,<br />
Tanxmoba, wesrigi, xelisufleba<br />
saerTaSoriso<br />
ojaxi (familia): GS 47–52<br />
~ adamianuri: AA 8; DH 15; GS 3, 24, 26,<br />
29, 33, 38, 40, 42, 45, 56–57, 63, 74–75, 77, 86,<br />
92; LG 69<br />
~ da socialuri cxovreba: AA 11; GS 25,<br />
44, 50, 52, 61, 69, 74<br />
~ da qristianuli aRzrda: GE 3, 6; GS<br />
48, 52, 61; OT 3<br />
(ix� aRmzrdelebi, Svilebi, mSoblebi)<br />
~ Tanamedrove epoqaSi: GS 6, 8, 47, 52<br />
~ mociquloba: AA 4, 11, 13, 19, 30; CD<br />
12, 30; GS 52; LG 35; OT 2; UR 23<br />
(ix� mociquloba, qorwineba,<br />
meuRleebi)<br />
RmrTis ~: AG 1; GS 32, 40, 42–43, 50, 92;<br />
LG 6, 28, 51; PO 6; UR 2, 4<br />
(ix� eklesia, erToba, RmrTis xalxi,<br />
Ze RmrTisa)<br />
– ~ uflebebi da movaleobebi: AA 11;<br />
DH 5; GE 7; GS 25–26, 42, 52, 67, 69, 71, 75,<br />
87<br />
qristianuli ~: AA 7, 11; GE 3; GS 48–49;<br />
LG 11, 34–35, 41<br />
– ix� gaerTianeba, erToba,<br />
istoria, kacTa modgma, msoflio,<br />
sazogadoeba,<br />
sazogadoebrivi sikeTe<br />
ojaxis deda (mater familias): GS 52, 67<br />
(ix� mSoblebi, ojaxi, qali)<br />
p<br />
pavle mociquli, wm. (S� Paulus<br />
Apostolus): DV 20; LG 27; NA 4; PO 3, 10, 13<br />
partikularizmi (particularismus): AG 8,<br />
22; OT 2<br />
(ix� diskriminacia, nacionalizmi,<br />
rasizmi)<br />
paseqi (Pascha):<br />
ix� qriste _ sapaseqo saidumlo<br />
– ~ TariRi: OE 20; SC danarTi<br />
pasuxismgebloba (responsabilitas):<br />
– zogadad: DH 1–2, 7; GS 31, 34, 73<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
· adamianTa ~ kulturis winaSe: LG<br />
56–57, 69<br />
· ~ aRzrda: AG 21; DH 8; GS 31, 52, 90<br />
· axalgazrdobis ~: AA 12; GS 31<br />
– ~ grZnoba: AA 12; DH 8, 15; GS 27, 31,<br />
55, 69, 71, 75–77, 81, 89<br />
· ~ eklesiaSi: AA 1, 20, 24; AG 21; GS 34,<br />
43; LG 37; PC 14; PO 15<br />
· mSobelTa ~: GS 50–52<br />
· politikuri xelisuflebis ~: GS<br />
56–57, 69, 74, 80<br />
ix� Tavisufleba, pirovneba<br />
pativiscema (reverentia): LG 23, 25, 37, 45<br />
(ix. pirovneba)<br />
sicocxlis ~:<br />
ix. qorwineba, cxovreba, meuRleebi<br />
pacifizmi (�acifi�m��): GS 74, 77–79<br />
(ix� aseve mSvidoba)<br />
pedagogika (ars paedagogica): AA 30; DV<br />
15; GE 1; GS 87; OT 5, 11, 20; SC 14, 33<br />
(ix� aRzrda, ganaTleba)<br />
personalizacia (personalizatio): GS 6,<br />
75; PC 14<br />
petre mociquli, wm. (S� Petrus<br />
Apostolus): AG 38; LG 8, 13, 18–19, 20,<br />
22–23, 25; OE 3; UR 3<br />
– ~ memkvidre: ix� romis papi<br />
pirovneba (persona humana): GS 15, 76<br />
(ix� adamiani)<br />
~ da socialuri cxovreba: GS 12, 23,<br />
25, 52<br />
– Tanamedrove adamiani: CD 12; DH 8;<br />
GS 8, 26–27, 41, 59, 61, 67, 75–76; PC 14<br />
– ~ Rirseba: AA 8; DH 1–2, 9, 11–12; GE<br />
Ses�; GS 9, 12–24, 25–28, 41, 51, 63, 73, 91;<br />
IM 6; LG 9; UR 12<br />
– ix� diskriminacia, Tavisufleba,<br />
movaleobebi, uflebebi<br />
pluralizmi (pluralismus): AG 22; GE<br />
6–7; GS 53, 73, 75–76; LG 13<br />
polemika (ars polemica): UR 10<br />
(ix� RmrTismetyveleba, ekumenizmi)<br />
politika (ars politica):<br />
~ zogadad: GS 28, 31, 73–75; IM 11<br />
(ix� xelisufleba, sazogadoeba,<br />
wesrigi)<br />
455
– eklesia da politika: AA 14–15; DH<br />
11; GS 42, 7; NA 4<br />
– politikuri partiebi: GS 73, 75<br />
_ politikuri reJimebi: GS 20, 29, 42,<br />
73–75<br />
(ix� xelisufleba)<br />
politikuri sistema (systema politicum):<br />
GS 42<br />
polifonia (polyphonia): SC 116<br />
(ix� saeklesio musika)<br />
prelatebi (Praelati): CD 42<br />
(ix� episkoposebi)<br />
presa (prelum): CD 13; IM 1, 10–12, 14, 19,<br />
21<br />
kaTolikuri ~: IM 11, 14, 17<br />
(ix� masobrivi komunikaciis<br />
saSualebebi)<br />
presbiterebi (presbyteri):<br />
ix� mRvdlebi<br />
presbiteriumi (presbyterium): AG 19–20;<br />
CD 11, 15, 28; LG 28–29; PO 7–8; SC 41<br />
(ix� episkoposi, msaxuri, msaxureba,<br />
mRvdelmsaxurTa xarisxebi)<br />
privilegiebi (privilegia): CD 20, 28; GS<br />
76; OE 8<br />
problemebi (problemata):<br />
Tanamedrove ~: AA 1; CD 12; GE 10; GS 3,<br />
16, 43, 46; OT 16<br />
(ix� adamiani, msoflio Tanamedrove,<br />
cvlilebebi, kiTxvebi)<br />
socialuri ~: AA 8; AG 12; GS 4, 7–10, 27,<br />
20–30, 35, 60, 63, 68, 71, 85, 88; UR 12<br />
progresi (progressus):<br />
– eklesia da ~: AA 1; AG 8, 12; CD 19; GE<br />
10–11; GS 21, 34, 36, 38–39, 41, 44, 72; IM 2;<br />
UR 12<br />
ekonomikuri ~: AA 11; GS 6, 63–66<br />
(ix� ganviTareba, ekonomika)<br />
Tanamedrove ~: GS 4, 33, 54<br />
kulturuli ~: GS 53–62<br />
(ix� kultura)<br />
mecnieruli da teqnukuri ~: AA 7; GE<br />
Ses�, 10–11; GS 5, 7, 15, 20, 23, 44, 56–57, 64<br />
(ix� mecniereba, teqnika)<br />
– ~ mizani: GS 23, 35, 37, 73–74, 86–87; IM<br />
5, 12<br />
456<br />
saZieblebi<br />
– ~ riski: AA 1, 7; GS 4, 7, 20, 57<br />
– ~ sxvadasxva aspeqtebi: AA 1, 11; GE 1,<br />
Ses�; GS 4–7, 15, 23, 33, 44, 53, 55–57, 63–64,<br />
73, 84–87<br />
~ qristianis cxovrebaSi: CD 30, 36; LG<br />
33, 65; SC 1<br />
prostitucia (prostitutio): GS 27<br />
profesia (professio): AA 4, 7, 13, 16–17,<br />
22; AG 21; GS 43, 60, 66, 71–72, 85; IM 15;<br />
LG 31,<br />
35–36; PO 9<br />
(ix� saqmianoba, teqnika, Sroma)<br />
profesiuli kavSirebi (consociationes<br />
pro laborantibus): GS 68<br />
(ix� gaerTianebebi, Sroma)<br />
J<br />
Jamis wirva (Liturgia Horarum):<br />
– aRsrulebis wesi ~: SC 89, 95–99, 98–99,<br />
113; PC 9<br />
(ix� saeklesio galoba)<br />
~ zogadad: SC 83–101<br />
– mniSvneloba: AA 84–85, 90, 100; OE 22;<br />
OT 8; PO 5, 13; SC 86–87, 90, 95–96, 98–101<br />
– reforma: SC 88–94, 101<br />
Jamni (Breviarium):<br />
ix� Jamis wirva<br />
Jurnalistebi (diurnarii): IM 5, 11, 15<br />
radiomauwyebloba (radiophonia): IM 1,<br />
14, 17; SC 20<br />
r<br />
rasizmi (odia racialia): AG 15; GE 1; GS 4,<br />
8, 29, 42, 60; NA 5<br />
(ix� diskriminacia)<br />
religia (religio):<br />
~ zogadad: DH 2–4; GS 19, 36, 41, 43; NA<br />
1–2<br />
(ix� adamiani da RmerTi, sakrebulo<br />
religiuri)<br />
· aTeizmi: DH 15; GS 7, 10, 19-21<br />
· samoqalaqo xelisufleba: DH 3<br />
· axali pirobebi: AG 10; GS 7, 33<br />
– araqristianuli ~: AG 4, 6, 9–10; DH
14; LG 16–17; NA 2; UR 1<br />
· budhizmi: NA 2<br />
· islami: LG 16; NA 3<br />
· iudaizmi: LG 16; NA 4<br />
· hinduizmi: NA 2<br />
(ix� israeli, iudevelebi)<br />
· ZiriTadi: AG 10<br />
· sxva: AG 3, 9, 10; GS 36, 92; LG 16; NA 2<br />
– WeSmariti ~: DH 1<br />
– eklesiis damokidebuleba sxva<br />
qristianuli konfesiebis mimarT: AG<br />
11; NA 1–5; OT 16<br />
· dialogi: AG 11, 16, 34; GS 92; NA 2<br />
· dialogi episkoposTa Soris: CD 16<br />
· bibliis gamocemebi<br />
araqristianTaTvis: DV 25<br />
· misionerTa mecnieruli momzadeba<br />
dialogisTvis: AG 16, 26, 34; OT 16<br />
· TanamSromloba: AA 27; AG 12; GS 92;<br />
NA 2–3<br />
– ~ Tavisuflebe: AG 12; DH 6; GS 29, 60;<br />
NA 5<br />
(ix� diskriminacia, Tavisufleba<br />
religiuri)<br />
– qristianuli ~: DV 21; GS 19<br />
resursebi (subsidia):<br />
materialuri ~: CD 23; GS 65; PC 13; PO<br />
17<br />
(ix� sikeTe materialuri, simdidre)<br />
sulieri ~: LG 37<br />
reforma (reformatio):<br />
eklesiis ~: UR 6<br />
(ix� ganaxleba)<br />
ekonomikuri da socialuri ~: GS 63,<br />
71, 87<br />
RmrTismsaxurebis ~: SC 4, 23, 25, 50,<br />
62–63, 66–67, 107–108<br />
· Jamis wirva: AA 1; AG 40; CD 35, 44; GE<br />
11; OT 1, 14, 17; PC 3, 7; PO 10; SC 88–93,<br />
128<br />
(ix� kanonikuri samarTali,<br />
RmrTismsaxureba)<br />
– ix� ganaxleba<br />
reformacia (Reformatio):<br />
– reformatoruli eklesiebi: UR 13,<br />
19, 20–23<br />
(ix� Tanaziareba, sakrebuloebi<br />
gamijnuli, eklesiebi gamijnuli)<br />
romis papi (Pontifex Romanus):<br />
– ~ ucdomeloba ex cathedra:<br />
ix� ucdomeloba<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
– episkoposebi ~ TanaziarebaSi: LG 8,<br />
22–23, 25, 27;<br />
(ix� episkoposebi, episkoposTa<br />
kolegia)<br />
~ da qristianTa erTobis aRdgena: DH<br />
1<br />
~ da misiebi: AG 5–6, 29, 38, 42; LG 23;<br />
UR 2<br />
~ da moweseni: CD 35; LG 45<br />
~ da patriarqebi: OE 3, 7, 9, 11<br />
~ da mRvdlebi: AG 5; GS 43; LG 28; OT 9;<br />
PO 15, 19<br />
– ~ pirveloba sayovelTao eklesiaSi:<br />
AG 22; CD 2, 8–9; LG 13, 18, 22–23, 45; OE<br />
3, 7; UR 2<br />
· qristes mosaydre, eklesiis xiluli<br />
Tavi da winamZRoli: AG 5, 22; CD 2, 5, 8;<br />
LG 8, 13–14, 18, 22–23, 25<br />
– petre mociqulis memkvidre: CD 2;<br />
LG 8, 18, 20, 22–25; OE 3; UR 2<br />
– ix� eklesia, ierarqia, <strong>kreba</strong>, petre,<br />
wmida saydari, Zalaufleba<br />
rwmena (fi�e�):<br />
~ cxovrebaSi: UR 23<br />
· ~ naTeli: AA 4<br />
· ~ mRvdelTa: OT 14; PO 6, 9, 13, 17–18, 22<br />
· ~ saeroTa: AA 4, 13, 19; AG 21; GS 21, 43,<br />
62; LG 35, 43<br />
~ da kultura: AG 15, 21–22; GS 58,62<br />
(ix� aseve kultura)<br />
~ da Taamoziareba: DV 10; GS 21, 32, 42;<br />
LG 18, 23; UR 2, 4, 16<br />
(ix� erToba, Tanaziareba)<br />
~ da goneba: AG 22; GE 10; GS 36, 59<br />
~ da adamianis Tavisufleba: AG 13; DH<br />
9–11, 14; DV 5<br />
~ da xsna: AA 6; AG 7, 21; DH 1– 2; DV 10;<br />
LG 14, 24–25; PO 4; UR 11<br />
~ da moZRvreba:<br />
ix� moZRvreba<br />
~ da eklesia: AA 3–4, 6; AG 5, 13–14,<br />
20–21, 23, 36, 41; DV 10–11, 18, 21;GS 48, 62;<br />
LG 8, 11, 15, 17–18, 23, 25, 64–65; OT 8; PO<br />
4; UR 2, 6, 11<br />
~ da ekumenizmi: LG 15–16; NA 3; UR 3, 6,<br />
11, 14–17, 19–24<br />
(ix� ekumenizmi)<br />
~ aRsareba: AG 14–15, 23; DV 10; GS 21,<br />
62; LG 11–12, 14, 35, 42; UR 22<br />
(ix� mowmeoba)<br />
– rogorc niWi: GE 2<br />
· RmrTisagan: LG 11<br />
· madliT: AG 12; DV 5, 8, 10, 17; GS 21;<br />
LG 9, 12, 15, 17, 18, 25; 48; PO 4; UR 20,23<br />
457
– ix� gamocxadeba, misia, moqceva,<br />
moZRvreba, saxareba, tradicia,<br />
458<br />
s<br />
sabWo (consilium): AA 26; AG 30; CD 27, 38;<br />
OE 4, 23; PC 23<br />
(ix� sinodi)<br />
saeklesio Tanamdeboba (��fici�m<br />
ecclesiasticum): CD 28; PO 20<br />
saeklesio provinciebi (provinciae<br />
ecclesiasticae): CD 39–41<br />
(ix� diocezebi, episkoposebi,<br />
teritoria)<br />
saeklesio procesiebi (processiones<br />
ecclesiasticae): SC 39<br />
saerTo keTildReoba (bonum commune):<br />
DH 6–7; GS 26, 59–60, 67–68, 71, 73–74, 78,<br />
82, 84; IM 5, 11–12; LG 12<br />
~ eklesiaSi: AA 24; AG 27; CD 2–3, 36–43;<br />
PO 9–10<br />
– saero qristianTa vali: AA 14, 31; GS<br />
43, 72, 75; LG 36<br />
~ da samoqalaqo xelisufleba: GE 3, 7;<br />
GS 60, 67, 71, 73–75; IM 12<br />
– ~ xelSewyobis movaleoba: DH 6–7; GS<br />
30–31, 60, 65, 73, 75; IM 11<br />
– adamianTa sazogadoeba ~: GS 74–75,<br />
82, 84<br />
– eklesia da ~: GS 42, 76; UR 4<br />
– ix� ekonomika, problemebi<br />
socialuri, sazogadoeba, sakuTreba,<br />
wesrigi socialuri, xelisufleba<br />
saerTo qonebrivi fondi (massa<br />
communis): PO 21<br />
saeroni (laici):<br />
~ eklesiaSi: AA 6, 10, 13, 22, 25–26; AG<br />
15, 21, 41; CD 3, 10, 15, 27; GE 10, 12; GS 43;<br />
LG 30, 32–33, 37; OT 20; PO 9, 17, 21; SC<br />
44, 55, 100<br />
· mociquloba: AA 24; GS 43, 62; LG 37;<br />
OT 6; PC 8<br />
(ix� mociquloba saeroTa, mowmeoba)<br />
· misiebSi: AA 22; AG 15, 20–21, 29, 41; CD<br />
6 (ix� misia)<br />
– ~ roli: AA 29; AG 41; LG 31, 33<br />
· mociqulobis movaleoba: AA 2–3; AG<br />
15, 21; LG 31, 35<br />
saZieblebi<br />
· msoflios gardaqmna: AA 1–2, 4, 7–8, 17,<br />
29; AG 15, 21, 41; GS 43; IM 3, 13–15,<br />
21; LG 31, 33, 36<br />
· monawileoba saerTo mRvdlobaSi: AA<br />
2, 6–7, 10, 16; GS 43; LG 31, 34–36<br />
· ix� ganviTareba, eklesia da msoflio<br />
TanamSromloba, moqmedeba<br />
– ~ statusi: AA 2, 4–5, 13; AG 15, 21; GS<br />
43; LG 30–32, 36, 41<br />
sazogadoeba (communitas):<br />
– saerTaSoriso: AA 14; AG 12; GS 9,<br />
83–85, 89–91<br />
(ix� kacTa modgma, msoflio,<br />
sazogadoeba, xelisufleba<br />
saerTaSoriso)<br />
– xalxTa: GS 77, 84, 89; NA 1<br />
– politikuri: AA 7; GS 73–76, LG 36<br />
(ix� eklesia, miwieri qalaqi,<br />
moqalaqeni, politika, saxelmwifo,<br />
sazogadoeba)<br />
– eklesia rogorc rwmenis, sasoebisa<br />
da siyvarulis ~: LG 8–9, 11, 65<br />
– adamianTa: GS 24, NA 1<br />
sazogadoeba (societas): AG 41; GE 3; GS<br />
13, 21, 25, 32, 39, 43, 57, 74,<br />
78; LG 36, 47<br />
(ix� kacTa modgma, adamiani)<br />
~ da ojaxi: AA 11; DH 5; GE 3, 5; GS 12,<br />
47–50, 52<br />
(ix� ojaxi)<br />
~ da eklesia: CD 11, 20–21, 41; DH 1; GE<br />
2–3, 8; GS 11, 16, 40–42, 63, 76; IM 17; LG<br />
8–9, 14, 20, 23, 36, 43, 72, 76; OT 22; UR 6,<br />
12,23<br />
(ix� misia,mociquloba saeroTa,<br />
saeroni, TanamSromloba)<br />
– Tanamedrove cvlilebebi ~: AA 6, 10,<br />
12, 19; GE 6, 10; GS 4–9, 11, 23–26, 33, 42,<br />
47, 54, 56, 57, 66; IM 5; PO 22<br />
(ix� adamiani, ekonomika, kacTa<br />
modgma, kultura, msoflio<br />
Tanamedrove, saerTo keTildReoba,<br />
problemebi socialuri, progresi,<br />
cvlilebebi, socializacia)<br />
– socialuri jgufebi: AG 20; DH 2, 4,<br />
6–7; GS 6, 8–9, 26, 30–31, 53, 57, 60, 64–65,<br />
70–71<br />
(ix� kultura, Tavisufleba<br />
religiuri)<br />
– socialuri wesrigi adamianisTvis:<br />
AG 12; GE 3, 5–8, 10; GS 3, 6, 9,<br />
25–26, 29–30, 34, 36, 38, 56–57, 59–60, 63–67,<br />
71, 73–75, 78, 85–86; IM 5, 12
(ix� aRzrda, ganviTareba,<br />
diskriminacia, kultura,<br />
Tavisufleba, sazogadoeba,<br />
saxelmwifo, uTanasworoba,<br />
usamarTloba, cxovrebis pirobebi,<br />
xelisufleba)<br />
– adamiani da ~: GE 8; GS 8, 10, 12, 25,<br />
30–31, 34–35, 57, 67, 71, 74; LG 41<br />
(ix� adamiani: uflebebi da<br />
movaleobebi)<br />
sazogadoebrivi azri (opinio publica):<br />
AA 18; GS 49, 82; IM 8, 14<br />
sazogadoebrivi fenebi (condiciones<br />
societatis): GS 8, 9, 54; SC 32<br />
sazrunavi (angores): AG 12; GS 1, 3–4, 12,<br />
77, 82; NA 2<br />
(ix� adamiani, kacTa modgma, msoflio,<br />
mSvidoba)<br />
saTnoebani (virtutes): LG 11–12<br />
– saRmrTismetyvelo: DV 1<br />
- qorwinebaSi: GS 49<br />
– sayovelTao: AA 3–4, 16; LG 31, 41; OT<br />
2<br />
- sasuliero pirTa:<br />
ix� diakvnebi, episkoposebi,<br />
mRvdlebi, siwmide<br />
saxarebis rCevebi (consilia evangelica):<br />
LG 39, 42–47; PC 1, 5–14, 24<br />
(ix� aRTqmebi, monazvnebi, morCileba,<br />
siRaribe, umankoeba)<br />
suliereba<br />
– saxarebiseuli: LG 41<br />
(ix� gulwrfeloba, erTguleba,<br />
rwmena, moTmineba, morCileba,<br />
siRaribe, sibrZne, sikeTe,<br />
RmrTismosaoba)<br />
– katexumenebis: AG 14<br />
– misionerebis: AG 24–25<br />
– uwmidesi RmrTismSoblis: LG 57, 61,<br />
65<br />
– wmidanTa: LG 50<br />
(ix� wmidanebi)<br />
– seminaristebis: OT 8<br />
(ix� rwmena, sasoeba, siyvaruli)<br />
– socialuri: AA 4; GS 30; OT 11; PO 3;<br />
UR 3<br />
– qristian meuRleTa: GS 48<br />
– eklesiis: AG 19; LG 8, 64–65; UR 2<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
suli (spiritus):<br />
samociqulo ~: OT 20; PC<br />
(ix� mociquloba)<br />
saxarebis ~: AG 15; DH 14; GE<br />
8; GS 41, 43<br />
_ qmnadobis: GS 64<br />
kaTolikuri ~: AG 36<br />
kritikis ~: GS 7<br />
RmrTismsaxurebis ~: SC 14, 17<br />
misioneruli ~: AG 4, 29; CD 30; PC 20<br />
(ix� misia, moSurneoba)<br />
locvis ~: PO 5<br />
siRatakis ~: GS 37; PC 13; PO 17<br />
(ix� siRatake)<br />
monaniebis ~: UR 1<br />
samRvdelo ~: PO 14<br />
qristianuli ~: SC 14<br />
ekumenuri ~: AG 15<br />
(ix� aseve ekumenizmi)<br />
saidumlo (mysterium):<br />
RmrTis ~: AG 13; CD 15; GS 41<br />
(ix� gamocxadeba, RmerTi)<br />
· mamis ~: GS 22, 93<br />
rwmenis ~: GS 57; SC 48<br />
pasqaluro ~: AG 13–14; CD 15;GS 22, 38,<br />
52; OT 8; PO 2; SC 5–6, 61, 104, 109<br />
· ziarebis ~:<br />
ix� ziareba<br />
· ix� aRdgoma, gamosyidva,<br />
msxverpli, sikvdili, jvari<br />
xsnis ~: AG 5, 10, 25; CD 30; DV 15; GE<br />
Ses�, 2; LG 52, 59; OT<br />
14–16; UR 3<br />
(ix� RmrTis Canafiqri, xsna)<br />
qristes ~: AG 12–13, 21, 24, 26; CD 12; DV<br />
24; GS 22, 52; LG 3, 8; OT 14, 16; PO 14, 16,<br />
22; SC 2, 35, 102; UR 4, 21<br />
(ix� qriste)<br />
eklesiis ~: GS 40–45; LG 1–8, 44, 63; UR<br />
2, 4<br />
(ix� eklesia)<br />
adamianis ~: GS 22; NA 1<br />
(ix� adamiani)<br />
saidumloeba (sacramentum):<br />
– eklesia rogorc ~: AG 5; GS 42, 45; LG<br />
1, 9, 48; SC 26<br />
rwmenis ~:<br />
· ziareba: GS 38; PO 4; SC 59<br />
saidumloebebi (sacramenta):<br />
– RmrTismsaxureba: AG 9; PO 5; SC 6, 27,<br />
36, 39, 60, 62–76<br />
(ix� reforma RmrTismsaxurebis,<br />
459
RmrTismsaxureba, wesi)<br />
~ zogadad: LG 11, 26; PO 5; SC 59–7<br />
– suliwmidis moqmedeba: AA 3; LG 12, 50<br />
– ~ disciplina aRmosavleTis<br />
eklesiebSi: OE 12–18<br />
ziarebis puris ~: LG 3<br />
(ix� ziareba)<br />
– episkoposebi da ~: CD 13; LG 57<br />
axali aRTqmis ~: LG 35, 48<br />
– ~ buneba: OT 4; SC 6, 59<br />
– mRvdlebi da ~: LG 28; OT 4; PO 5, 9,<br />
13, 18<br />
· winamZRvarni: CD 30<br />
· seminaristebi: OT 8<br />
~ arakaTolike qristianebTan: LG 15;<br />
OE 27; UR 15, 22<br />
– qristianuli ganaTleba: AG14<br />
(ix� katexumenati, naTloba)<br />
– qriste da ~: AG 9; LG 7; SC 7, 61<br />
– eklesia: AG 5; LG 10–11, 14; PO 5; UR 2<br />
· erTgulTa kurTxeva: AA 3; CD 15; LG<br />
26, 33, 35, 37, 42; PO 4; SC 9, 59<br />
saidumlo seroba (Cena novissima): SC<br />
10, 47<br />
(ix� ziareba)<br />
sakramentaliebi (Sacramentalia): LG 29;<br />
SC 39, 60–61, 63, 79<br />
(ix� RmrTismsaxureba,<br />
saidumloebani)<br />
sakrebulo (communitas)<br />
– adgilobrivi (tradiciuli) ~: GS 6<br />
– qristianuli (adgilobrivi) ~: AA 10,<br />
30; AG 14–16, 20, 37; CD 30; LG 26, 28; OT<br />
2; PO 5–6<br />
(ix� eklesiebi axali, eklesiebi<br />
calkeuli, misia)<br />
– qristianuli sakrebuloebi<br />
(kaTolikuri eklesiisgan gamijnuli):<br />
AG 15; UR 3–4, 22<br />
(ix� ekumenizmi, eklesiebi<br />
gamijnuli, Tanaziareba, qristianTa<br />
gayofa, Zmebi gamijnuli)<br />
– religiuri ~: DH 4, 6<br />
sakuTreba<br />
(proprietas):<br />
saerTo ~: GS 71<br />
kerZo ~: GS 68–69, 71, 87<br />
– ix� saerTo keTildReoba, sikeTeTa<br />
ganawileba, sikeTeTa daniSnuleba<br />
sakurTxeveli (altare): LG 26; SC 128<br />
460<br />
saZieblebi<br />
samarTali (ius):<br />
bunebrivi ~: ix� kanoni<br />
bunebrivi<br />
kanonikuri ~: AA 1; AG 14, 19; CD 42, 44<br />
(ix� kanoni saeklesio)<br />
saerTaSoriso ~: GS 79<br />
(ix� xelisufleba saerTaSoriso)<br />
samarTlebrivi wesrigi (ordo iuris):<br />
GS 75<br />
(ix� msoflio Tanamedrove,<br />
cvlilebebi);<br />
GS 86<br />
(ix� ganviTareba, sazogadoeba<br />
saerTaSoriso, TanamSromloba);<br />
GS 44; 74<br />
(ix� sazogadoeba politikuri);<br />
SC 32<br />
(ix� RmrTismsaxureba)<br />
samarTlianoba (iustitia):<br />
~ wmida werilSi: AA 4, 7; AG 19, 21; DH<br />
7; DV 15; GS 13, 21, 35, 38–39, 72–73, 77, 93;<br />
LG 9, 21, 23, 36, 39, 41, 48; OT 11; PO 3, 12;<br />
UR 23<br />
socialuri ~: DH 6; GS 8, 26, 29, 30, 63,<br />
66, 69, 71, 75–79, 86–87, 90; NA 3<br />
· ~ ganawilebaSi: GE 6; GS 69; IM 5<br />
· ix� sikeTe, sazogadoeba,<br />
uTanasworoba, usamarTloba,<br />
wesrigi socialuri<br />
sameba (Trinitas): ix� RmerTi<br />
samoTxe (Paradisus):<br />
ix� sicocxle maradiuli, zeca,<br />
esqatologia<br />
samoqalaqo vali (��fici�m ci�ile): AA 4,<br />
14; GS 73, 75<br />
samociqulo taxti (Sedes Apostolica):<br />
~ da aRmosavleTis eklesiebi: OT 16,<br />
UR 13–14, 19<br />
~ da episkoposebi: CD 8–10, 18–20, 23–24,<br />
38, 40–41<br />
~ da masobrivi komunikaciis<br />
saSualebebi: IM 19, 22–23<br />
~ da misioneruli teritoriebi: AG 6,<br />
20, 27, 32<br />
~ da monazvnebi: PC 4, 21–24<br />
~ da saeroTa mociquloba: AA 26<br />
~ da saidumloTa Tanaziareba: OE 1, 4,<br />
19, 23; UR 8<br />
~ da RmrTismsaxureba: DV 22, 36, 40,63,
87; OT 1, 7<br />
– ix� romis kuria, romis papi<br />
samrevlo (paroecia): AA 10; AG 37; CD<br />
23, 29–32, 35; LG 28; OE 4; OT 2; PO 5–6,<br />
8; SC 42<br />
(ix� eklesiebi calkeuli, sakrebulo<br />
adgilobrivi, sulTa mwyemsiba,<br />
winamZRvari)<br />
samRvdeloni (clerici): AA 6, 25; AG 30,<br />
38; CD 15, 22–23, 27; LG 40–41<br />
– ~ movaleobani: DV 25; OE 4, 22, 25; PC<br />
11; SC 96, 99, 101<br />
– ~ momzadeba: AG 16, 19–20; OT,Ses�; SC<br />
14–18, 97, 129<br />
– ix� momzadeba mRvdlobisTvis,<br />
mowodeba, mRvdlebi, samRvdeloeba,<br />
seminariebi<br />
samyaro (universum): GS 2–3, 34, 39; LG<br />
2, 13<br />
(ix� samyaro, qmnileba, esqatologia)<br />
samSvinveli (anima): AG 4, 9; GS 14, 29;<br />
LG 2; OT 10–11; PC 12; UR 2<br />
(ix� pirovneba, adamiani)<br />
samSoblo (patria): AA 14; AG 15, 20–21;<br />
GS 32, 75, 79<br />
samwyso (grex): AG 6, 20; CD 16, 19, 25, 30;<br />
LG 6, 15, 20–22, 25–26, 28, 41; PO 3, 14–15;<br />
SC 2, 19; UR 2, 9<br />
(ix� gaerTianeba, erToba, moZRvrebi,<br />
eklesia)<br />
samxedro mosamsaxureni (milites): CD<br />
43; GS 79<br />
samxedro tyveebi (captivi): GS 79<br />
sanaxaoba (spectacula): IM 10,12<br />
sasowarkveTa (desperatio): GS 21; LG 16<br />
sasufeveli, samefo (Regnum): RmrTis<br />
~: GS 39; LG 5, 9<br />
· da qristianebi: AA 3–4; AG 1; LG 31,<br />
46; PC 1, 5<br />
· ~ saxeebi Zvel aRTqmaSi: LG 6<br />
· miwieri progresi: GE 8; GS 39, 72; UR 4<br />
· qristes sityva, moqmedeba da<br />
myofoba: AG 12; DV 17; LG 5, 46;<br />
· qristianuli ojaxi: LG 35<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
· qriste da Tormeti mociquli: AG 1;<br />
LG 19<br />
· eklesia da ~: AG 9; GS 39; LG 3, 5, 50;<br />
PO 2<br />
codvis samefo: LG 36<br />
~ caTa: GS 93; LG 3, 13, 44; OT 10; PC 12;<br />
PO 16<br />
mamis ~: LG 35, 39; PO 2<br />
qristes ~: DH 11; DV 15; GS 39; LG 5, 13,<br />
36; PO 2<br />
satana (Satanas):<br />
ix�\eSmaki<br />
sacxovrisi (habitatio): AA 8, 11; GS 26,<br />
66, 71; PO 17; UR 12<br />
sawarmo (inceptum): GS 68<br />
saWiroebani (exigentiae, necessitates): AA<br />
8, 30; GS 6, 15, 26, 62–64, 69, 70, 84<br />
saxareba (Evangelium):<br />
– ~ uwyeba:<br />
· mociqulTa mier: AG 1, 4–5; DV 7, 17;<br />
GS 76; LG 19; SC 6; UR 2<br />
· sruliad eklesiis mier: AA 6; AG 1, 4,<br />
6, 7, 20, 22, 35–36; CD 13; DH 10–14; GS 3,<br />
21, 62, 76, 89, 91–93; IM 3; LG 17, 20; OE 3;<br />
UR 1<br />
· episkoposTa mier: AG 1, 5–6, 20, 29, 38;<br />
CD 11, 12, 13; DV 7, 17, 25; GS 32, 43, 76;<br />
LG 20,<br />
21, 23–24; UR 2<br />
~ da iudevelebi: NA 4<br />
~ da saeroni: AA 10–11, 13, 30–31; AG 15,<br />
21, 35, 41; CD 12; DH 14; DV 25; GS 21, 43;<br />
LG 50<br />
~ da monazvnuri cxovreba: AG 18, 20,<br />
40; DV 25; GS 43; PC 2<br />
~ da suli wmida: AG 13, 15, 40; CD 11; DV<br />
7–8, 11; GS 32; PO 2, 4<br />
~ da sityvis msaxureba: AG 20, 24, 39;<br />
DV 25; LG 28; PO 2, 4, 6, 13; OT 8, 10<br />
(ix� msaxureba RmrTis sityvisa)<br />
~ da <strong>kreba</strong>: AG 1; LG 1; PO 12<br />
~ da xsna: AG 7<br />
~ da adamianis arsebobis pirobebi: AG<br />
8; DH 11–12; GS 7–8, 38, 41, 43, 46, 50, 76<br />
~ da eklesia: AG 2, 4, 22; DV 10; LG 4<br />
~ da adamianTa sazogadoeba: AG 8– 9,<br />
12; GS 32, 43–44, 58, 63, 76, 89, 91–93<br />
(ix� sazogadoeba)<br />
~ da ekumenizmi: AG 6; GS 43, 92; UR 1, 7,<br />
12, 21, 23<br />
461
– ~ buneba: AG 3, 9, 13; DH 10–11; DV 2–4,<br />
7, 18–20; GS 93; LG 16; SC 5; UR 21<br />
– ~ ganmarteba:<br />
ix� moZRvreba<br />
– ix� axali aRTqma, gamocxadeba,<br />
moZRvreba, tradicia, qadageba,<br />
RmrTis Canafiqri, qriste, wmida<br />
werili<br />
saxarebis uwyeba (Evangelii<br />
praenuntiatio):<br />
ix� evangelizacia, misia, saxareba,<br />
qadageba<br />
saxelmZRvaneloebi (instructiones): CD<br />
44; IM 23; PC 3<br />
moweseTaTvis ~: AG 40;<br />
CD 35; PC 3–4, 13<br />
saxelmwifo (Res Publica, Status): GS<br />
74–75<br />
– ~ valdebulebebi: DH 6; GE 1, 3, 6–7<br />
– eklesiis damokidebuleba ~: CD<br />
19–20; GS 76<br />
– ix� saerTo keTildReoba, politika:<br />
politikuri reJimebi, sazogadoeba,<br />
Zalaufleba, xelisufleba<br />
seminariebi (Seminaria):<br />
umaRlesi ~: OT 4–5<br />
· ~ misiebisTvis: AG 31, 38<br />
· mecnierebani: IM 16; OT 13–17; SC<br />
16–17, 115<br />
(ix� mecnierebani saeklesio)<br />
· cxovrebis wesi: OT 5, 7, 11<br />
(ix� momzadeba samRvdeloTa)<br />
· organizacia: OT 4–7<br />
– aRmzrdelebi: AG 39; GS 62; OT 3–5, 7,<br />
12, 21; PO 19; SC 15<br />
mosamzadebeli ~: OT 3<br />
– seminaristebi: OT 6, 9–12<br />
septuaginta (Septuaginta): DV 22<br />
(ix� wmida werili)<br />
seroba (Vesperae): OE 15; SC 89, 100<br />
siamaye, ampartavneba (superbia): GS 25,<br />
37, 83<br />
sibere (senectus): GS 27, 48, 66; PO 21<br />
(ix. asaki)<br />
sibrZne (sapientia):<br />
– RmrTis sibrZne: DH 3; DV 2; GS 57; LG<br />
462<br />
saZieblebi<br />
2; PC 1; PO 13<br />
adamianis ~: AG 22; DH 14; DV 15; GS 15,<br />
43–44, 52, 56–57; LG 35; PO 4, 13<br />
(ix� kultura)<br />
sikeTe (bonum, bona): GS 13, 16–17; NA 1<br />
~ RmrTaebrivi: DV 6<br />
~ individualuri: GS 26<br />
(ix� pirovneba)<br />
~ kulturebi: GS 60<br />
(ix� kultura)<br />
~ materialuri: AA 7, 10; AG 8, 17; GS<br />
64–66, 69– 71; LG 36, 46; PC 13<br />
(ix� siRaribe, simdidre, sikeTeTa<br />
ganawileba, qmnileba)<br />
– memkvidreobiTi qoneba: PC 13<br />
- ix� saerTo keTildReoba<br />
– gulkeTiloba: (bonitas): GS 73<br />
sikeTeTa ganawileba (distributio<br />
bonorum): CD 12; LG 9, 36, 63, 88; UR 12<br />
(ix� sikeTe)<br />
sikvdili (mors):<br />
~ zogadad: GS 10, 18, 21–22, 31, 39, 41; LG<br />
18, 49, 56; NA 1<br />
qristes ~: DV 4, 17; GS 18, 22, 32, 38, 52;<br />
LG 5, 7–8, 42, 49; NA 4; PC 1; SC 6<br />
– ix� aRdgoma,<br />
ziareba, msxverpli, qriste, qristes<br />
sikvdili da vnebani, jvari<br />
silamaze (pulchritudo): SC 122<br />
simdidre (divitiae): AG 11, 15, 22; CD 12;<br />
GS 3, 4, 12, 33,<br />
63, 69, 78, 81; LG 13<br />
(ix� resursebi, sikeTeni, sikeTeTa<br />
ganawileba, uTanasworoba)<br />
simoni (Simeon): LG 57<br />
sindisi (conscientia): AA 3, 5, 11, 13–14;<br />
AG 36; DH 1–3, 8, 11, 13–14; GE 7–8; GS<br />
8–9, 26, 50, 79, 87; IM 5; LG 16, 19, 41, 61<br />
(ix� adamiani, Tavisufleba,<br />
pirovneba)<br />
sindisis gamocda (examen conscientiae):<br />
PO 18<br />
sinkretizmi (syncretismus): AG 15, 22<br />
sinodi (Synodus):<br />
~ aRmosavluri: CD 35, 38; OE 1, 9, 19, 23
(ix� eklesiebi aRmosavleTis)<br />
episkoposTa ~: AG 29; CD 5, 36; SC 57<br />
(ix� episkoposTa konferencia)<br />
sityvis gankaceba (Incarnatio Verbi): AG<br />
3, 5, 22; GS 22; LG 52, 54, 65; UR 14<br />
– RmrTismSoblis monawileoba ~: AG 4;<br />
LG 54–56<br />
– ix� qriste<br />
sifxizle (vigilatio): LG 48<br />
(ix� esqatologia, imedi)<br />
siRaribe (paupertas): AG 5; GS 63, 81, 88;<br />
LG 8, 38, 41–42; SC 5<br />
(ix� siRatake)<br />
– eklesia da Raribebi: AA 8; GS 42, 90;<br />
LG 8<br />
– RaribTa siyvaruli: AG 20; CD 13, 30;<br />
GS 1, 27; LG 8, 23, 38; PO 6, 17, 20<br />
siyvaruli (amor):<br />
RmrTis ~: AG 12–13; DH 3; DV 2, 14; GS 2,<br />
19, 32, 45; LG 6; UR 24<br />
(ix� madli, RmerTi, RmrTis<br />
gangebuleba, xsna)<br />
~ RmrTaebrivi da Zmuri ~: AA 8–9; AG<br />
8, 12; GS 16, 21, 24, 26, 28, 32, 41, 72, 90, 93;<br />
LG 9; OE 30; UR 2<br />
~ da erToba: GS 24, 93; UR 4, 11, 15, 24<br />
~ da episkoposebi: CD 13, 16, 25; LG 23<br />
(ix� episkoposebi)<br />
~ mSvidoba: GS 77–78, 82, 90, 92<br />
~ da saeroni: AA 13, 29; GS 75; LG 36–37<br />
~ da misiebi: AG 7, 25; DH 14<br />
(ix� misia: misioneruli suli)<br />
~ da axalgazrdoba: AA 12; GE 1<br />
~ da monazvnoba: LG 44; PC 6, 14, 25<br />
(ix� aRTqmebi, saxarebiseuli rCevebi,<br />
monazvnebi)<br />
~ da uwmidesi qalwuli: LG 62–63, 65–66<br />
~ da suli wmida: GS 22, 45; LG 40; UR 24<br />
~ da mRvdlebi: LG 41; OT 9–10, 15; PO<br />
8–9, 11<br />
~ RmrTis mimarT: DV 1, 23; GS 12, 19; LG<br />
42; NA 2<br />
(ix� religia, rwmena, saTnoeba,)<br />
~ WeSmaritisa da keTilisa: GS 15–16,<br />
37, 92<br />
samSoblos ~:<br />
ix� samSoblo<br />
~ wmidanTa mimarT: LG 50–51; GS 18<br />
(ix� wmidanebi)<br />
~ eklesiis mimarT: AA 12; GS 40; LG 6,<br />
23; OT 9<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
– Tavmoyvareoba: GS 37<br />
ojaxis ~: AA 30; GE 3; GS 47–48, 61; LG<br />
35<br />
(ix� mSoblebi, ojaxi, Svilebi)<br />
colqmruli ~: GS 47–52; LG 7, 11, 41<br />
(ix� qorwineba, meuRleebi)<br />
qristes ~: GS 21–22, 32, 38–39; LG 7, 39;<br />
NA 4<br />
(ix� sasufeveli qristesi, qriste)<br />
~ eklesiisa: DV 10; GS 3, 21; LG 6, 14; SC<br />
47; UR 2<br />
(ix� Tanaziareba, eklesia)<br />
sicocxle, cxovreba (vita):<br />
~ RmrTaebrivi: AG 2, 5; LG 2, 4, 7, 9, 56;<br />
SC 8<br />
(ix� aseve madli)<br />
~ maradiuli: GS 4, 10, 21, 51; NA 1<br />
ix� adamiani<br />
· ~ mamasTan: DV 1, 3–4; GS 18, 38; LG 4<br />
· eklesia da wmidanebi: AG 7; LG 44, 49,<br />
54; PO 3<br />
· ix� aRdgoma, esqatologia, xsna<br />
– mRvdelTa Sinagani ~ da mis mimarT<br />
moTxi\ovnebi: PO 14<br />
· siyvaruli: GS 38<br />
· mowmeoba sakuTari ~: GS 43, 52, 72<br />
– ~ azri: GS 4, 10, 22, 51–52; NA 1<br />
~ da materializmi: AG 22; GS 10, 21; NA<br />
2<br />
~ droebiTi: LG 48<br />
~ diocezuri: ix� diocezi<br />
– samSvinveli — ~ sawyisi sxeulSi: GS<br />
51; LG 7<br />
ix� adamiani, aRdgoma, sikvdili,<br />
sicocxle adamianisa, Svilosnoba<br />
~ sulieri:<br />
ix� suliereba, siwmide<br />
· ~ misionerTa: AG 24–25<br />
· ~ seminaristebis: AA 32; CD 16; OT<br />
8–12<br />
· ix� monazvnebi, mRvdlebi, saeroni<br />
– misionerni saxarebis Tanaxmad ~: AG<br />
24<br />
kulturuli ~:<br />
ix� kultura<br />
liturgiuli ~: AA 16; LG 35; SC 41–42<br />
(ix� RmrTismsaxureba)<br />
~ saeroTa: AA 16, 29; AG 21; GS 35<br />
(ix� mociquloba saeroTa, saeroni)<br />
~ sazogadoebrivi: AA 14; GS 31, 75<br />
– qristianTa colqmruli ~: GS 48,<br />
51–52; LG 41<br />
(ix� meuRleebi, qorwineba)<br />
ojaxuri ~: AA 16, 19, 30; DH 50, 52, 67<br />
463
(ix� mSoblebi, ojaxi)<br />
~ monazvnuri:<br />
ix� institutebi monazonTa,<br />
monastrebi, monazvnebi<br />
erToblivi ~: CD 30; LG 43; PC 1, 15; PO<br />
8<br />
politikuri ~: GS 73, 75<br />
(ix� xelisufleba, sazogadoeba<br />
politika)<br />
sakrebulos ~: ix� sakrebulo<br />
qristianuli,<br />
– sicocxlis sawinaaRmdego:<br />
mkvleloba, genocidi, evTanazia,<br />
TviTmkvleloba, aborti: GS 27, 51<br />
socialuri ~: GS 25, 67, 72;<br />
ix� sazogadoeba<br />
– swrafva savse da Tavisufali ~: GS 9<br />
(ix� adamiani)<br />
– ~ pirobebi: GS 26–27, 66–67, 69, 71; PO<br />
17, 20<br />
(ix� adamianis uflebebi, kultura,<br />
sazogadoeba, cvlilebebi, Sroma,<br />
Sromis anazRaureba)<br />
– qristianuli ~ da krebis mizani: AG<br />
19, 22; GS 38; LG 4, 7, 48; SC 1<br />
– gamijnul ZmaTa qristianuli<br />
cxovreba: UR 23<br />
piradi ~: GS 16, 26<br />
(ix� adamianis uflebebi)<br />
adamianis ~, buneba da kultura: GS 53<br />
ekonomikuri ~: ix� ganviTareba,<br />
ekonomika, sazogadoeba<br />
siRatake (paupertas): AA 8; AG 12; GS 4,<br />
10, 31, 63, 69, 81, 84, 88, 90; UR 12, 23<br />
siZulvili (invidia): GS 9, 78, 82; NA 4<br />
siwmide (sanctitas):<br />
RmrTis ~: LG 11, 39–40; PO 5, 12<br />
~ zogadad: LG 11, 39–42, 47; PO 12<br />
~ eklesiaSi: LG 10–11, 32, 39–42, 48; UR 8<br />
· saeroTa ~: AA 3–4; CD 15; LG 10–11,<br />
33–35, 41<br />
(ix� saeroni)<br />
· moZRvarTa ~: CD 14; LG 26–27, 41; OT 8,<br />
10; PO 12–18<br />
· ~ miRwevis gzebi: LG 13, 39–42<br />
· ~ formebi: LG 32, 39–42<br />
moweseTa ~: CD 15; LG 39, 42, 44, 47<br />
uwmidesi qalwulis ~: GS 30; LG 53, 56,<br />
59, 64–66<br />
(ix� mariami)<br />
qristes ~: AG 3; GS 22, 39; LG 6, 8, 26, 28,<br />
36, 39–40; PO 2, 12<br />
464<br />
saZieblebi<br />
eklesiis ~: AG 6; GS 39, 43; LG 5–6, 8–9,<br />
12, 15, 26, 32, 36, 39–42, 44, 47, 49, 65; UR<br />
3–4, 6<br />
– ix� magaliTi, mibaZva, saTnoebani,<br />
srulyofileba, suli wmida,<br />
cxovreba qristianuli<br />
sixaruli (laetitia): GS 1; OT 2; PC 8; PO<br />
11, 14<br />
skola (schola):<br />
~ zogadad: AA 30; AG 12, 39; DH 3; GE<br />
1–12; GS 52; LG 35; OT 3<br />
~ kaTolikuri: AA 10, 30–31; AG 31, 39;<br />
CD 30, 35; GE 8–12; IM 16; SC 115<br />
· sxvadasxva saxis kaTolikuri ~: AG<br />
17, 31; GE 9–12; SC 29, 114, 121, 127<br />
– ix� aRzrda, aRmzrdelebi,<br />
maswavleblebi, swavleba<br />
skolebis monopolia (scholarum<br />
monopolium): GE 6<br />
(ix� skola)<br />
sneulni (ifirmi): AA 8; AG 38; GS 88; LG<br />
11, 41, 46; PC 10;PO 8<br />
(ix� tanjva)<br />
solidaroba (solidarietas): AA 15; GS 4,<br />
31–32, 57, 85; NA 1<br />
~ eklesiaSi: GS 32; LG 7, 13<br />
– ix� adamiani, daxmareba,<br />
erToba, TanamSromloba, ojaxi,<br />
pasuxismgebloba,<br />
sazogadoeba saerTaSoriso, Zmoba,<br />
xalxi<br />
socializacia (socializatio): GS 6, 25, 42,<br />
54, 63,75<br />
(ix� adamianuri urTierTobebi,<br />
monawileoba, sazogadoeba)<br />
socialuri uzrunvelyofa (securitas<br />
socialis): GS 69<br />
sociologia (sociologia): AA 32; AG 34;<br />
CD 16–17; GS 62; OT 2, 20<br />
sporti (sport): GE 4; GS 61<br />
srulyofileba (perfectio): moweseTa~:<br />
ix� saxarebiseuli rCevebi,<br />
institutebi moweseTa, moweseni<br />
mRvdlobis ~: PO 12, 14<br />
(ix� aseve mRvdloba)
qristianTa ~: LG 11, 39–42; PO 12<br />
(ix� cxovreba qristianuli, siwmide)<br />
adamianis ~: GS 38<br />
studentebi (alumni): GE 9–10<br />
stumarTmoyvareoba (hospitalitas): AA<br />
11; PO 8<br />
subdiakoni (subdiaconus): OE 17<br />
sulTmofena (Pentecostes): AG 4; LG 4,<br />
19, 21, 24, 59; SC 6<br />
(ix� suli wmida)<br />
suliereba (spiritualitas): PC 6<br />
saeroTa ~: AA 4, 29<br />
(ix� saeroni, siwmide)<br />
misionerTa ~: AG 24, 29<br />
(ix� misia, misionerebi)<br />
monazonTa ~ (ix� monazvnebi): PC 6, 8<br />
mRvdelTa ~: LG 41; OT 8–10; PO 12–18<br />
(ix� momzadeba mRvdelTa, siwmide,<br />
mRvdlebi, cxovreba sulieri)<br />
sulieri moZRvreba (cura animarum): AG<br />
6; GS 1<br />
– erToba ~: CD 30<br />
~ episkoposTa: CD 23, 28; LG 41<br />
(ix� episkoposebi, ierarqia,<br />
movaleobebi, msaxureba)<br />
~ da mowodeba: AG 19; OT 2<br />
(ix� mowodeba)<br />
~ da masorivi komunikaciis<br />
saSualebebi: IM 13–22<br />
ix� ganaxleba<br />
katexistebis ~: AG 17<br />
~ liturgiuli: SC 14, 33–36, 43–46<br />
(ix� RmrTismsaxureba)<br />
gansakuTrebuli ~: CD 18, 29–30; PO 10<br />
– momzadeba ~seminariaSi: AG 22; CD 16;<br />
GS 62; OT 1, 4–5, 8, 12, 14, 19–21; PO 19<br />
(ix� mecnierebaTa swavleba,<br />
momzadeba mRvdlobisTvis)<br />
~ mRvdelTa: AG 39; CD 28; GS 52; LG 28;<br />
PO 13–14<br />
(ix� winamZRvrebi)<br />
sulieri xelmZRvaneloba (directio<br />
spiritualis): GE 10; OT 8, 19; PC 14; PO 18<br />
(ix� momzadeba mRvdlobisTvis)<br />
suli wmida (Spiritus Sanctus):<br />
~ xsnis saqmeSi:<br />
· ~ da mama: GS 22; LG 4–5; SC 6<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
· ~ da Ze: AG 3–4, 15; DV 4, 17, 19–20; GS 3,<br />
38; LG 5, 7, 21, 39–40; PO 18; SC 5; UR 2<br />
· ~ da adamiani: AG 15; DV 17, 20; GS 15,<br />
37; LG 4, 7, 39, 42<br />
– ~ niWebi: AA 3; AG 4, 23; DV 5; GS 15, 22,<br />
35, 38; LG 4, 7, 12–14, 39–40, 48, 59; PO 7<br />
· saTnoebebi rogorc ~ nayofi: AA 3–4,<br />
29; AG 13, 15; DV 5; GS 15, 37, 93; LG 7, 40;<br />
UR 24<br />
· ~ cxebuleba: AG 3; CD 1–2; LG 10, 21,<br />
34; PO 2, 12; SC 5<br />
~ da RmrTismsaxureba: LG 50; SC 2, 43<br />
~ da uwmidesi qalwuli: AG 4; LG 52–53,<br />
56, 59, 63; PO 18<br />
~ da <strong>kreba</strong>: LG 1<br />
~ da gamocxadeba: DV 4–5, 8, 10–12, 17–<br />
18, 20–21, 23; UR 21<br />
(ix� wmida werili)<br />
~ da eklesia: AG 7; LG 2, 4, 6, 8; OT 9; PO<br />
1, 22; SC 2<br />
· ~ moqmedeba eklesiaSi: AG 4, 15; GS 1,<br />
3, 21, 32, 43–44; LG 4, 7, 9, 12, 17, 25, 39, 64;<br />
UR 2<br />
· ~ da eklesiis erToba: AG 4, 13, 15; GS<br />
40, 92; LG 7, 15; UR 2–4, 21, 24<br />
· ~ da eklesiis misia: AG 4, 22-24, 29, 42;<br />
DH 14-15; DV 2; GS 22, 26, 41; OE 30; PO<br />
18, 22<br />
· ~ da saidumloebebi: AA 3; AG 11; GE 2;<br />
LG 7, 9–12, 21, 50; SC 6<br />
· ~ da eklesia rogorc institucia: AA<br />
1, 29; AG 40; CD 2; DV 7–8, 19–20; GS 48;<br />
LG 12, 14, 21–22, 25, 27, 34, 39; OT 2; PC 1,<br />
14–15; PO 7, 11–12, 15, 18; SC 6<br />
– ~ saxelebi: AA 3; AG 11, 15; DV 4, 19–20;<br />
GE 3, 12; GS 3, 43, 48; LG 4, 8, 12–14, 25,<br />
34, 36, 39, 41, 48; NA 4; OT 1; PO 12, 22; UR<br />
2, 3<br />
– mamisagan gamomavloba Svilisa mier:<br />
AG 2<br />
sqesi (sexus): GS 49, 51<br />
– ~ niSniT diskriminacia: GS 29, 60; LG<br />
32<br />
(ix� diskriminacia)<br />
– sqesobrivi aRzrda: GE 1; GS 49<br />
– sqesTa gansxvaveba: GE 1, 8; GS 67<br />
(ix� qali)<br />
swavleba (disciplina, educatio, institutio):<br />
AA 24<br />
(ix� episkoposebi, ierarqia);<br />
AG 20, 26; CD 11–12, 16–17, 30, 35; DH 4,<br />
14, 43<br />
(ix� magisteriumi);<br />
465
DV 8, 11, 18–19; GE 9–11,Ses�; GS 24–25;<br />
IM 3; LG 1, 28, 40, 46; OE 4; OT 5, 7, 13–18,<br />
22; PC 8; PO 4, 6, 13, 19<br />
(ix� mRvdlebi);<br />
SC 15–18, 56, 59, 115, 129; UR 10<br />
(ix� RmrTismetyveleba)<br />
rwmenis ~: AG 15–17, 31; CD 14; DV 25<br />
– ix� aRzrda, disciplinebi,<br />
mecnierebaTa momzadeba, skola<br />
sulTmofena (Pentecostes): AG 4; LG 4,<br />
19, 21, 24, 59; SC 6<br />
(ix� suli wmida)<br />
sxeuli (corpus):<br />
– eklesia rogorc ~: CD 12; GS 14, 18,<br />
22, 41, 49, 61; PC 12; OT 10<br />
(ix� aRdgoma)<br />
466<br />
t<br />
tabernakulumi (tabernaculum<br />
Eucharisticum): SC 128<br />
tanjva, vneba (dolor, passio):<br />
adamianTa ~: GS 10, 18, 21–22; NA 1<br />
eklesiis ~: LG 8–9<br />
mociqulTa ~: AG 5<br />
uwmidesi qalwulis ~: LG 58, 61<br />
qristes ~: AG 5; GS 22; LG 5, 7, 11, 41, 49;<br />
PO 12<br />
(ix� sikvdili, jvari, qristes vnebani<br />
da sikvdili)<br />
qristianTa ~: AA 4; LG 7, 34, 49<br />
– qristianebi da ~: AA 8, 13<br />
taZari (ecclesia): AG 7, 9; LG 4, 6, 10, 17,<br />
19; PO 1, 22; SC 2; UR 2<br />
(ix� eklesia)<br />
televizia (televisio): IM 1, 14–15, 17; SC<br />
20 15<br />
(ix� masobrivi komunikaciis<br />
saSualebebi)<br />
teritoria (territorium): AG 6, 22, 32–33;<br />
CD 22; LG 26; SC 22, 40<br />
terorizmi (terrorismus): GS 79<br />
teqnika (technica): AA 7, 11; AG 31; CD 12;<br />
GE Ses�, 1, 9; GS 5, 18, 33, 54, 57, 62, 66; IM<br />
1, 13, 15, 17; LG 1, 36; UR 12<br />
(ix� mecnierebani, progresi)<br />
saZieblebi<br />
timoTe (Timotheus): PO 13<br />
totalitarizmi (totalitarium regimen):<br />
GS 73, 75<br />
(ix� politika: politikuri reJimebi)<br />
tradiciebi xalxTa (traditiones<br />
populares): AG 11, 22, 25; GE 1; GS 6, 39, 56,<br />
60, 86, 92; SC 37, 40, 77, 81, 119<br />
(ix� eklesia, kultura, religiebi<br />
araqristianuli, xalxi)<br />
uTanasworoba (inaequalitas): LG 32<br />
(ix� diskriminacia, Tanasworoba,<br />
samarTlianoba)<br />
ekonomikuri da socialuri ~: GS 8–9,<br />
29, 63, 66, 83, 85, 86, 88<br />
uTanxmoeba (inaequilibria): GS 4, 8– 10,<br />
63, 66<br />
(ix� mSvidoba, uTanasworoba)<br />
ukanaskneli samsjavro (Ultimum<br />
Iudicium ): GS 17, 48, 93; NA 1<br />
– islamSi: NA 3<br />
– ix� esqatologia<br />
umankoeba (castitas):<br />
dawindulTa ~: GS 49, 51<br />
diakonTa ~: LG 29<br />
– ~ saxarebiseuli rCevebi: GS 49; LG<br />
42; PC 12<br />
moweseTa ~: LG 42; PC 12<br />
mRvdelTa ~: OT 10; PO 16<br />
– ix� uqorwinoba, aRTqmebi,<br />
saxarebiseuli rCevebi<br />
umaRlesi mTavarepiskoposi<br />
(Archiepiscopus Maior): OE 10, 19, 23<br />
u<br />
umecreba (ignorantia, litterarum ignorantia):<br />
AG 12; GE Ses�, 9; GS 4, 60; UR 12<br />
(ix� kultura)<br />
umciresobebi (minoritates): GS 59, 73, 79<br />
universitetebi (Universitates): GE 10<br />
kaTolikuri ~: AG 16, 26, 39, 41; GE 10;<br />
GS 62; OT 17–18<br />
(ix� akademiebi, institutebi, mecnierebani,<br />
swavleba, fakultetebi)
urbanizacia (urbanizatio): AG 20; GS 6,<br />
54<br />
urTierTdamokidebuleba<br />
(interdependentia): GS 4, 25; IM 5<br />
urwmunoni (noncredentes): AA 6; AG 10,<br />
20; CD 16; GS 21; OT 8, 19; PO 4, 8; SC 9<br />
(ix� aTeizmi, erebi, misia,<br />
mociquloba, rwmena, xalxi)<br />
usamarTloba (iniustitia): GS 9, 75<br />
~ mizezebi: GS 9, 83<br />
(ix� samarTlianoba)<br />
usafrTxoeba (securitas):<br />
~ saerTaSoriso: GS 79, 82<br />
(ix� xelisufleba saerTaSoriso,<br />
msoflio, xalxi, sazogadoeba<br />
saerTaSoriso)<br />
~ socialuri: AA 11; CD 21, 31; GS 30, 66,<br />
69, 71; PO 21<br />
uflebebi (iura hominis): DH 1; GE Ses�, 1;<br />
GS 26, 29, 41, 65, 68<br />
aRzrdisa da ganaTlebis ~: GE Ses�,<br />
1–2, 6; GS 9, 26, 29, 52, 59–60<br />
(ix� aRzrda, kultura)<br />
gadaadgilebis ~: GS 9, 65<br />
(ix� aseve sazogadoeba)<br />
gaerTianebaTa Seqmnis ~: GS 65, 68, 73,<br />
75<br />
(ix� gaerTianebebi)<br />
– ~ gamoyenebis SesaZlebloba: DH 5–7;<br />
GE 6; GS 21, 26, 29, 42, 65–66, 74, 75<br />
evangelizaciis ~: AG 7<br />
(ix� Tavisufleba religiuri)<br />
Tavdacvis ~: GS 79<br />
informaciis miRebis ~: DH 2; GS 26, 59,<br />
65, 73, 75; IM 5<br />
ojaxis ~: DH 5; GE 6; GS 42<br />
(ix� aseve ojaxi, skola)<br />
– ~ pativiscema: GS 26<br />
religiuri WeSmaritebis Ziebis ~: DH<br />
1–3, 6, 9, 12; GS 26, 73 (ix�<br />
Tavisufleba religiur<br />
umciresobaTa ~: GS 73<br />
qalTa ~: GS 9, 29<br />
(ix� qali)<br />
Sromis ~: GS 26, 67–68<br />
– ix� adamiani, ekonomika,<br />
Tavisufleba, pirovneba,<br />
sazogadoeba, saxelmwifo,<br />
xelisufleba samoqalaqo<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
uqme (otium): AA 13; CD 12, 18; GE Ses�;<br />
GS 54, 61, 67; IM 2, 11–12<br />
uqorwinoba (coelibatus):<br />
~ diakvanTa: LG 29<br />
~ mRvdelTa: PO 6<br />
~ saeroTa: AA 4, 22; LG 41–42<br />
– ix� saxarebiseuli rCevebi,<br />
samRvdeloeba<br />
ucdomeloba (infallibilitas):<br />
romis pontifikatis ~: LG 25<br />
eklesiis ~: LG 12, 25<br />
– (ix� gamocxadeba, episkoposebi,<br />
krebebi, moZRvreba, romis papi,<br />
rwmena,<br />
wmida werili)<br />
ucxoelebi (alienigenae): AA 11; CD 16;<br />
GS 27<br />
uwmidesi qalwuli mariamis xareba<br />
(Annuntiatio Beatae Mariae Virgini): LG 56<br />
(ix� mariam RmrTismSobeli)<br />
uwyeba (Dicasterium):<br />
ix� romis kuria<br />
fakultetebi (Facultates):<br />
kaTolikuri ~: GE 10<br />
saeklesio ~: GE 10–11; SC 15–16<br />
universitetis ~: GE 12; OT 18<br />
– ix� institutebi, mecnierebaTa<br />
swavleba, mecnierebebi, swavleba,<br />
universitetebi<br />
f<br />
fenomenalizmi (phaenomenismus): GS 57<br />
filosofia (philosophia): AG 16, 22; GS<br />
7,44, 57, 62; NA 2; OT 15<br />
(ix� mecnierebaTa swavleba,<br />
mecnierebebi, swavleba)<br />
fuladi sistema, fuli (res monetariae):<br />
GS 70<br />
fsalmunebi (psalmi): DV 15; SC7, 24, 30,<br />
89–90<br />
fsalmunTa galoba (psalmodia): SC 30<br />
fsalmunni (Psalterium): SC 89, 91<br />
467
fsiqologia (psychologia): AA 32; CD 14;<br />
GE1; GS 5, 7, 52, 54, 62; OT 2–3, 11<br />
fufuneba (luxuria): GS 63; PC 13<br />
468<br />
q<br />
qadageba (homilia, praedicatio):<br />
eklesiis ~: AG 1, 4–10; DV 24; LG 17, 26,<br />
64; NA 2, 4; SC 9, UR 21<br />
· RmrTis wmida sityvis ~: DV 21, 24–25;<br />
LG 28; OT 4; PO 13; SC 35<br />
episkoposTa ~: AG 29; CD 12–13; DV 9;<br />
GS 43; LG 25–26, 41<br />
mociqulTa ~: AG 1, 4–5; CD 2; DH 1,11;<br />
DV 6–7, 18; GS 32; LG 17, 19, 24; SC 6<br />
moZRvarTa ~: AG 16, 39; CD 30, 35; GS 43,<br />
52; IM 13; LG 11, 28–29; OT 4, 20; PC 24;<br />
PO 4, 11, 13<br />
(ix� evangelizacia, msaxureba,<br />
RmrTis sityva)<br />
qristes ~: DV 7–9, 11, 17–19; GS 32<br />
~ RmrTismsaxurebisas: DV 24; LG 26;<br />
PO 4; SC 35, 109<br />
· uwmides qalwulze: LG 67<br />
· mowodebebze: AG 39; OT 2, 11; PC 24;<br />
PO 11<br />
· iudevelebze: NA 4<br />
· ~ ganaxleba: CD 13; GS 44, 58, 62; PO 4;<br />
UR 6<br />
qali (femina, mulier): GS 12, 29, 49, 60<br />
– eklesia da ~: GS 48; LG 41<br />
– ~ mdgomareoba: AA 9; GS 8–9, 27, 34,<br />
55, 60<br />
– ~ mociquloba: AA 9<br />
– ix� adamiani, meuRleebi, pirovneba:<br />
Rirseba<br />
qalwuloba (virginitas): LG 42, 46; OT 10;<br />
PO 16<br />
(ix� saxarebiseuli rCevebi,<br />
umankoeba, uqorwinoba)<br />
~ uwmidesi qalwuli mariamisa:<br />
ix� mariami (saTnoebani)<br />
– ieso qristes umanko Casaxeba da Soba:<br />
LG 57<br />
– uwmidesi qalwuli rogorc eklesiis<br />
saxe: LG 63–64<br />
– qalwulTa kurTxevis wesi: SC 80<br />
qvelmoqmedeba (caritas):<br />
ix� siyvaruli<br />
saZieblebi<br />
qvrivebi (viduitas): AA 4; GS 48; LG 41<br />
qmnileba (creatio, creatura):<br />
– adamiani: AG 2; GS 12, 14, 18–19, 24, 34;<br />
LG 13, 62<br />
– samyaro: AG 2; GS 2, 14; LG 2, 36<br />
– cocxali qmnilebebi: DV 3; GS 12– 13,<br />
34, 36–37, 39, 57, 67, 69; LG 3, 7, 9, 36, 41,<br />
48, 62<br />
– ix� msoflio, RmerTi Semoqmedi<br />
qorwineba (matrimonium):<br />
– zogadad: GS 47–52<br />
– erTi da urRvevi ~: AA 11; GS 48–51<br />
~ da zneoba: GS 47, 51<br />
~ da mRvdelTa uqorwinebloba: OT 10;<br />
PO 16<br />
~ da qristianuli sakrebulo: AA 4, 11;<br />
GS 48, 52, 87; LG 11, 29, 34–35, 41; OE 18;<br />
OT 10; SC 77–78; UR 6<br />
· umankoeba: GS 49, 51<br />
(ix� umankoeba)<br />
– colqmruli siyvaruli da<br />
nayofiereba: GE 3; GS 12, 48–51<br />
(ix� siyvaruli colqmruli)<br />
– qristianuli ~: GE 3; GS 47–52; LG 11,<br />
35, 41; OT 10<br />
– ix� aRzrda, bavSvebi, meuRleebi,<br />
mSoblebi, ojaxi, Svilosnoba,<br />
Sobadobis SezRudva<br />
qriste (Christus):<br />
~ miwieri da gandidebuli cxovrebis<br />
mxsnel saidumloebSi:<br />
· ~ didebiT movlineba: AG 9; DV 4; GS<br />
39, 45; LG 6, 9, 48–49, 51; PO 2, 16; SC 8<br />
· msaxureba ~: AG 3, 5, 12; DH 11, 32; GS<br />
24, 32; LG 5, 8, 19, 46, 58; PO 2, 17; SC 5, 83;<br />
UR 2<br />
· ~ pasqaluri saidumlo: GS 32, 38; LG<br />
3, 9, 39, 42, 58, 81; NA 4; SC 5, 47<br />
(ix� msxverpli, jvari)<br />
· ~ gandideba: AG 5, 14; CD 15; DH 11; DV<br />
4, 17; GS 2, 10, 18, 22, 38, 45, 78; LG 3, 5,<br />
7–8, 11, 36, 48, 59; PO 2, 5, 12, 15; SC 5–6<br />
(ix. aRdgoma)<br />
· ~ uxilavi cxovreba: AG 45; GS 32, 67;<br />
LG 52, 56–57, 65<br />
~ gankacebuli sityva:<br />
· ~ adamiani: AA 4, 8, 11; AG 3, 8, 10, 15,<br />
21; CD 1, 3, 8; DH 9, 11; DV 15; GS 1–3, 7,<br />
10, 13, 17, 22, 32, 37–38, 45, 48–49, 57–58, 61,<br />
67, 78, 88, 98; LG 7–11, 22, 38, 52; NA 5; PO<br />
6; SC 5; UR<br />
(ix� gaerTianeba, monaTlulebi)
– ufali ~ wodebebi:<br />
· kravi (paseqis): GS 22; LG 6, 51<br />
Cveni paseqi: LG 3; PO 5<br />
· meTauri: AA 5, 7; AG 1, 3; GS 45, 57<br />
· ieso: AG 25; GS 24; LG 9, 42, 56–58; OT<br />
8; UR 4<br />
ufali ieso: PO 3; UR 2<br />
ieso qriste: AG 6–7; DH 10; DV 1, 4, 10;<br />
GS 32, 67; LG 27, 50; SC 7–9; UR 2–4, 20<br />
qriste ieso: AG 9; DH 11; GS 92; LG<br />
48–49, 58, 60; SC 83<br />
· mkurnali: SC 5<br />
· mxsneli: AG 8; GS 2, 13, 38; PO 6<br />
· gamomsyidveli: GS 32, 40; LG 2, 25, 50,<br />
53–54, 61, 63<br />
· samyaros meufe: GS 78<br />
· Cveni mSvidoba: NA 4<br />
· moZRvari: AG 8, 14; DH 9, 11; LG 13, 21;<br />
OT 4; PC 1; PO 17<br />
· axali adami: AG 3; GS 22<br />
· ~ srulyofili adamiani: GS 22, 38, 45;<br />
PO 12<br />
· mwyemsi keTili: CD 2, 11; LG 6, 15, 18,<br />
21, 27–28, 41; OT 4; PO 3, 5, 7, 11, 13<br />
· Suamdgomeli: AG 7; DV 2; LG 8, 14, 28,<br />
41, 49, 60; PO 2, 18; SC 5, 48; UR 20<br />
· Semrigebeli: GS 22, 78; NA 2, 4<br />
· RmrTis sasufevlis<br />
winaswarmetyveli: AA 2, 10; LG 12, 31,<br />
35; NA 3<br />
· gza, WeSmariteba, sicocxle: AG 8; DH<br />
14; DV 25; GS 18, 52; LG 7, 9, 14, 56; NA 2;<br />
SC 8<br />
· xalxTa naTeli: DV 4; GS 57; LG 1, 3,<br />
15–16, 36<br />
· mRvdelmTavari: AA 10; LG 5, 10, 13, 21,<br />
28, 34, 41; OT 4, 8; PO 1–2, 12, 18; SC 7–8,<br />
83<br />
· sityva (mamis, RmrTis, maradiuli):<br />
AG 11, 15; DH 1; DV 3–4; GS 38, 45, 57; LG<br />
8, 36; UR 7<br />
gankacebuli sityva: DV 2, 4, 17–18; GS<br />
22, 32, 38, 45; LG 8–9, 62, 66; SC 5; UR 15,<br />
20–21<br />
· mxsneli: AA 33; AG 8, 22; DH 10; DV 15,<br />
18; GS 3, 45, 48; LG 8–9, 15, 17, 50, 61; PO 5,<br />
9, 17–18; SC 8; UR 1, 8<br />
· msajuli: GS 45; LG 48<br />
· Ze RmrTisa, sayvareli,<br />
mxolodSobili: AG 1–3; DH 13; DV 1, 4,<br />
8, 19; GS 22; LG 2–5, 7, 13, 15, 17, 39, 42, 44,<br />
50, 52–53, 63; PO 12; SC 5–6; UR 2<br />
Zma: GS 22, 32; LG 2, 32, 42; PO 3<br />
Ze kacisa: AG 3; LG 5; UR 6<br />
xelmwife: AA 2, 7, 10; AG 1, 3, 5, 15; DH<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
11; GS 3, 10, 38–39; LG 5, 7, 9, 13, 36, 44, 49,<br />
66<br />
– krebis swavlebis ZiriTadi<br />
debulebebi ~ Sesaxeb: AG 3; DV 4, 17; GS<br />
10, 22, 32, 38, 45; LG 3, 7; SC 5–7; UR 2<br />
~ mama RmerTTan mimarTebaSi: AA 4–5,<br />
7; AG 2–3, 25, 36, 44, 46; CD 1–3, 5, 7, 12,<br />
14, 22; DH 11; DV 2–4, 17; GS 22, 38, 58; LG<br />
3–6, 8, 10, 13, 17–18, 20, 22, 27–28, 33, 35–36,<br />
39, 45–46, 52, 66; PC 14; PO 2, 8, 12, 14; SC<br />
5–6, 8; UR 2<br />
~ eklesiasTan mimarTebaSi:<br />
· eklesiis saqmro: GS 48; LG 6–7, 9, 11,<br />
41, 44; SC 7, 48, 84–85, 102<br />
· ~ da RmrTismSobeli: LG 52–59, 60<br />
· eklesiis sicocxlis, erTobisa da<br />
saqmianobis wyaro: AA 2, 4, 10; AG 2,<br />
9–10; LG 6–10, 12–13, 19, 30–31, 33–34, 36,<br />
50, 52; PO 2; SC 7; UR 2, 18<br />
· eklesiis damfuZnebeli: AA 2; AG 4–5,<br />
12, 16; LG 3, 5, 7–9, 14, 18–25, 28, 39; PO 2,<br />
11–<br />
12, 16; SC 5, 47; UR 2<br />
· agzavnis eklesias msoflioSi: CD<br />
1–2; DH 1; LG 5, 7, 9; PO 2, 4, 8; SC 6; UR 2<br />
· myofobs eklesiaSi: AG 9; GS 48; LG 14,<br />
21, 26; PO 5; SC 7, 102<br />
· uwmidesi qalwuli mariamis Ze: AA 4;<br />
DH 11; GS 22; LG 63; NA 4; PO 18; SC 103<br />
· moZRvari da magaliTi eklesiisaTvis:<br />
AA 4, 8; AG 3, 11, 24; DH 11; GS 3; LG 3, 5,<br />
8–9, 27, 32, 37, 39–42, 46; OT 4; PC 1, 3, 14;<br />
PO 3, 15, 17; UR 4, 7, 12<br />
~ suli wmidasTan mimarTebaSi: AG 2–5;<br />
CD 1; DV 4, 20; GS 10, 38; LG 7, 19, 21, 24,<br />
39–40, 48, 52, 65; PO 2; SC 5; UR 2<br />
– Ze mamasTan da suliwmidasTan<br />
erTobaSi: DV 2; LG 4, 39, 47, 51; PO 14;<br />
UR 6<br />
(ix� sameba)<br />
qristes vneba da sikvdili (Passiones<br />
et Mors Christi): AG 3, 5; DH 11; GS 22, 32,<br />
38; LG 3, 5, 7–9, 11, 41–42, 58; NA 4; PO 2,<br />
12; SC 5, 61, 102; UR 2<br />
(ix� saidumlo pasqaluri, sikvdili<br />
qristesi, qriste, jvari, xsna)<br />
qristes saswaulebi (miracula Christi):<br />
DH 11; DV 4; LG 5, 58<br />
(ix� niSnebi)<br />
qristes saxareba (Bonum Nuntium<br />
Christi): AA 3; GS 1, 21, 43–44, 57–58; IM 3<br />
469
qristesSoba (Nativitas Christi): LG 57; SC<br />
102<br />
qristianTa gayofa (Christianorum<br />
divisio): AG 6, 29; UR 1–3, 13–23<br />
(ix� Zmebi gamijnuli, eklesiebi<br />
gamijnuli, ekumenizmi)<br />
qristianTa sisxli (sanguis<br />
Christianorum): AG 5; LG 42, 50<br />
(ix� martviloba, mowmeoba)<br />
R<br />
Rirebulebebi (valores):<br />
araqristianul religiaTa sulieri,<br />
zneobrivi, socialur-kulturuli ~:<br />
NA 2<br />
miwieri ~: AA 4, 7, 29; GS 33–34, 36; LG 36<br />
(ix� avtonomia, sikeTeni, saqmianoba<br />
adamianuri, qmnileba)<br />
· qorwinebis ~: GS 48<br />
– ~ ierarqia: GS 4, 7, 35–37, 53, 57,61, 72;<br />
PO 22 (ix� cvlilebebi)<br />
– saeroni da adamianuri ~: AA 4, 8, 27,<br />
29; IM 3; LG 36 (ix� saeroni)<br />
Cveni drois ~ RmrTis gangebulebis<br />
Suqze: GE 2; GS 11, 39, 61<br />
(ix� adamiani, saTnoebani)<br />
zneobrivi da socialuri ~: GS 30–31<br />
· ~ aRzrda: GE 1, 5<br />
· xelisuflebis movaleoba: IM 12<br />
religiuri ~: GS 43<br />
– mRvdlebi da adamianuri ~: OT 11; PO<br />
3, 17<br />
qristianuli da zigadsakacobrio ~:<br />
AA 29; GE 1–2, 5; GS 4, 7,11, 30, 36, 43, 57,<br />
61; IM 3, 12; NA 2; PO 17; UR 4<br />
– ix� saTnoebebi<br />
RmerTi (Deus):<br />
– erTi WeSmariti ~: AA 9; AG 7; DV 3, 14;<br />
LG 16, 60; NA 3<br />
– cocxali da WeSmariti ~: DV 3, 14<br />
~ da adamiani: ix�� mowodeba,<br />
religia, adamiani<br />
~ rogorc yovelive yoveliveSi: AG 2;<br />
SC 48<br />
~ moyvaruli: DV 13–15; GS 2, 24, 38, 45;<br />
LG 6, 16, 56; UR 1<br />
(ix� siyvaruli)<br />
~ uxilavi: DV 2; GS 22; LG 2, 50<br />
~ yoveliadamianis mama: AA 29; AG 9; DH<br />
15; DV 3–4; GE 2; LG 16; NA 2, 5<br />
– RmrTis Semecneba: AG 7; DV 3, 6–7, 15,<br />
470<br />
saZieblebi<br />
17; GS 7, 12–13, 24, 34, 36, 41, 62; LG 14, 16,<br />
49–51; NA 2, 5<br />
(ix� adamiani, gamocxadeba, aTeizmi,<br />
niSnebi, mowmeoba, rwmena, Semecneba)<br />
– brZeni ~: DH 3; DV 2; GS 57; LG 2; PO 13<br />
– RmrTis gangebuleba: DH 3; DV 3; GS<br />
31, 37, 41; LG 16, 23, 61<br />
– RmrTis Canafiqri: AA 4, 7; AG 2–5, 7,<br />
9; CD 1; DH 1; DV 2–4, 16; GS 41; LG 2–4,<br />
7–9, 13, 16–17, 39–42, 49; NA 1; PO 1–2, 6;<br />
SC 5–6, 48; UR 2, 20<br />
(ix� erToba, RmrTis Canafiqri, xsna)<br />
~ mxsneli: DV 3; GS 41; LG 2, 6, 9, 16; PO<br />
5<br />
(ix� siwmide, RmrTis Canafiqri, xsna)<br />
~ msajuli: DV 3; GS 16–17, 28, 39; LG 16,<br />
51<br />
~ Semoqmedi: AG 2, 7; DH 7; DV 2, 6; GS<br />
13, 34, 36, 41, 92; LG 16; NA<br />
RmrTis samsaxuri (servitium Deo<br />
praestandum): DH 11; LG 44, 49; OT 9; PC 4,<br />
12, 14; PO 1, 20<br />
xalxisa da ~ : GS 31; OT 2, 9; PO 15–16<br />
~ da sazogadoeba: ix� sazogadoeba<br />
· moqalaqeni: GS 34, 67, 69, 75; LG 41 (ix�<br />
Sroma)<br />
· eklesia da saxelmwifo: GS 11, 76<br />
· adamiani da sazogadoeba: GS 31, 75<br />
(ix� aseve pasuxismgebloba,<br />
moziareoba)<br />
~ da sayovelTao sikeTe: AG 12; GE 8;<br />
GS 9, 29, 64, 67, 69<br />
– uwmidesi qalwuli _ mxevali<br />
RmrTisa: LG 56, 61<br />
qristes ~ : AG 3, 5; DH 11; GS 3; LG 5, 8,<br />
27, 29, 32; OT 4; PC 14; PO 9, 15;<br />
UR 7, 12<br />
(ix� qriste)<br />
– eklesia da ~: AG 5, 12; GS 3, 11, 42, 76,<br />
89<br />
· diakvnebi: AG 16; CD 15; LG 29<br />
(ix� diakvnebi)<br />
· episkoposebi: AG 16; CD 16; LG 24, 27,<br />
41<br />
(ix� episkoposebi)<br />
· saeroni: AA 1, 11; GE 8; GS 27, 38, 57, 88,<br />
93; LG 37, 41–42; PO 6, 9; UR 7<br />
(ix� mociquloba saeroTa, saeroni)<br />
· misiebi: AG 38; CD 28; PO 10, 15<br />
· misionerebi: AG 27<br />
(ix� misia)<br />
· moweseni: LG 44, 46; PC 5, 8, 12, 14<br />
(ix� moweseni)<br />
· moZRvarni: LG 24, 27, 32, 41
· mRvdlebi: CD 28, 30; LG 28, 41; OT 4;<br />
PO 1–3, 5, 9–12, 15–16<br />
(ix� mRvdlebi)<br />
· seminaristebi: OT 2, 4, 9<br />
– ix� daxmareba, TanamSromloba,<br />
pasuxismgebloba, siyvaruli,<br />
solidaroba, Zmoba<br />
RmerTis uaryofa (Dei negatio): GS 7, 20,<br />
36<br />
(ix� adamiani, aTeizmi, RmerTi,) 3; UR 4<br />
(ix� qmnileba)<br />
~ sampirovani (sameba) AG 2, 5, 42; GS<br />
24, 92; LG 4, 17, 47, 49–51, 66–67; OT 8; РС<br />
1, 8, 15; PO 5, 14; SC 6; UR 1–2, 7, 12, 14–15,<br />
20–21, 24<br />
– RmrTis sasufeveli:<br />
ix� sasufeveli<br />
– RmrTis movlineba: DV 3–4, 6; GS 14,<br />
16, 36; UR 4<br />
(ix� gamocxadeba)<br />
RmrTivSTagonebuloba (inspiratio<br />
Divina):<br />
ix� wmida werili<br />
RmrTis gangeba (Providentia Divina): GE<br />
8; GS 26, 50; LG 23, 61; OT 2<br />
(ix� RmerTi)<br />
RmrTis gangebuleba (oeconomia Dei):<br />
AG 22; DV 2, 4, 14–15; LG 55, 62<br />
(ix� gamocxadeba, istoria, RmrTis<br />
Canafiqri, xsna)<br />
RmrTis dideba (Laus Deo): GS 14, 50; LG<br />
12, 50; PC 7; PO 4; SC 6, 10, 61, 83, 99, 122;<br />
UR 23<br />
(ix� kulti, RmerTi, RmrTis dideba)<br />
– mwuxris locva: OE 15<br />
RmrTismetyveleba (theologia): AA 29,<br />
31–32; AG 22, 26; CD 16; DV 24; GE 11; GS<br />
44, 62; LG 54, 67; NA 4; OT 14, 16; PO 19;<br />
SC 16; UR 4–5, 10–11, 17, 19–20<br />
– RmrTismetyvelni: DV 23; GS 44, 62;<br />
LG 54, 67; PO 19; UR 11<br />
(ix� mecnierebani saeklesio,<br />
maswavleblebi)<br />
RmrTismsaxurTa xarisxebi (ordines):<br />
~ zogadad: AG 16; LG 28<br />
diakvnis ~ AG 16; LG 41; OE 17<br />
(ix� diakonati)<br />
episkoposis ~: AG 5–6; CD 4; LG 22<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
(ix� episkoposebi, episkoposTa<br />
kolegia)<br />
uxucesis ~: CD 15, 28, 34, 38; LG 28, 41;<br />
PO 1–3, 7–8, 12<br />
(ix� msaxureba, mRvdlebi, mRvdloba,<br />
presbiterebi)<br />
RmrTismosaoba (pietas): GE 3; LG 53, 67;<br />
SC 122;<br />
~ morwmuneTa: CD 17; OT 2; SC 10, 50<br />
~ yovladwmida qalwulisa: LG 15<br />
~ mRvdelTa: CD 31; OT 11; PO 18; SC 29,<br />
90<br />
– ix� kulti, locva, wvrTna<br />
RmrTismosaobisa<br />
RmrTismsaxureba, liturgia (Liturgia):<br />
– qristesa da eklesiis saqme: AG 16; OT<br />
16; SC 2, 5–8, 33, 35, 61<br />
· yoveli saTnoebis wyaro da<br />
mwvervali: AA 4, 10; AG 19; GS 58; LG 42;<br />
OT 16; PC<br />
6; PO 8; SC 1–2, 9–12, 21, 26, 61<br />
· cisa da miwis erTianoba: LG 49–51; SC<br />
8<br />
· kultis sisavse: SC 7, 10, 33<br />
· uwmidesi qalwuli ~: LG 67; SC 103;<br />
UR 15<br />
– ziareba: OE 3; SC 47–58<br />
~ aRmosavleTSi: LG 23; OE 19–20, 23, 29;<br />
UR 9, 14–15, 17, 23<br />
(ix� eklesiebi aRmosavleTisa, wesi<br />
aRmosavluri)<br />
– samoZRvro ~: AG 31; SC 33, 41, 43–47<br />
· avtoriteti: OE 19–20, 23, 29; SC 22, 25,<br />
36, 39–40, 44, 77<br />
· diakvani: LG 29<br />
· episkoposi: CD 15, 35; LG 26; SC 22, 41<br />
· saeroni: AA 4, 10–11, 24<br />
· monaznebi: LG 45; PC 6, 15<br />
· ~ pedagogiuri mniSvneloba: AG 14,<br />
17; CD 14; DV 21, 24–25; GE 4; PO 4; SC 24,<br />
33, 35<br />
· tradicia: LG 21<br />
· mRvdlebi: LG 28; PO 5, 8, 12–14, 18; SC<br />
18<br />
– momzadeba: AG 16; DV 23; OT 4, 8, 16–17;<br />
PO 5; SC 14–19, 90, 115, 127<br />
– ~ reforma: AG 19; SC 1, 3, 21–23, 37–40,<br />
43<br />
· ~ ciklis momzadeba: SC 102–111<br />
· kalendari: SC danarT�<br />
· Jamis wirva: SC 83–101<br />
· laTinuri wesi: SC 24– 25, 31, 38–39,<br />
50–58, 62–82, 107–130, 158, danarT�<br />
471
– ~ aRsruleba:<br />
· ~ liturgiuli qmedeba: LG 6; PO 5, 7;<br />
SC 12–13, 20, 26–27, 81, 97, 112–113, 116,<br />
118,<br />
124<br />
· monawileoba: AA 4, 10, 24; CD 30; GE 4;<br />
LG 11, 26; OE 15; SC 11, 14, 28–30, 114<br />
– saidumloebebi da sakramentaliebi:<br />
SC 59–82<br />
– saeklesio xelovneba: SC 122–130<br />
– saeklesio musikaluri xelovneba: SC<br />
112–121<br />
– ix� ziareba, krebuli, kulti,<br />
saidumloebebi, wesi,<br />
RmrTismsaxurni (ministri):<br />
~ zogadad: AG 16; LG 18; OT 2, 6; PO 12;<br />
SC 8, 28<br />
– diakvnebi: LG 29<br />
(ix� diakvnebi)<br />
– episkoposebi: LG 26<br />
(ix� episkoposebi)<br />
– misionerebi: AG 20, 23–24, 26<br />
(ix� misia)<br />
– arakaTolike ~: LG 35; OE 18, 27<br />
– mRvdlebi: AG 4; DV 25; OE 13–14; OT<br />
11; PO 2–3, 5, 12–15, 18; SC 7<br />
(ix� mRvdlebi, saidumloebebi)<br />
RmrTis sityva (Dei Verbum):<br />
~ da adamianis Tavisufleba: DV 2, 9–11<br />
(ix� Tavisufleba religiuri)<br />
~ da eklesia: AG 22; DH 11; DV 1, 12, 17,<br />
21, 23, 26; GS 91; LG 5, 9,<br />
28, 36, 64; PO 4<br />
· RmrTismetyvelebaSi: DV 24<br />
· RmrTismsaxurebaSi: DV 21, 25; SC 35,<br />
48, 51, 106<br />
(ix� aseve ziareba, RmrTismsaxureba)<br />
· qristianTa cxovrebaSi: AA 4; AG 15;<br />
DV 21, 23, 25; LG 36–37, 42; PO 4, 18<br />
· gamijnul eklesiebSi: UR 21<br />
(ix� eklesiebi gamijnuli)<br />
· mRvdelTa cxovrebasa da<br />
msaxurebaSi: AA 30; DV 25; LG 28; OT 4,<br />
8; PO 4, 11, 13, 18<br />
~ da magisteriumi: AG 1; DV 1, 10, 12; GS<br />
91; LG 12, 21<br />
(ix� magisteriumi)<br />
– buneba da ~: DH 11; DV 4, 9–14, 17, 19,<br />
21–22, 24; LG 50; UR 21<br />
– qristes sityvebi: AG 8; DV 4, 7, 17; GS<br />
93; LG 3, 5, 14; UR 23<br />
(ix� qriste)<br />
– sityvis msaxurebani: AA 6, 25; AG 16,<br />
472<br />
saZieblebi<br />
20; CD 6, 30; DV 21, 24–25; GS 76; LG 6, 26,<br />
28–29; OT 4; PO 4, 13; SC 35<br />
– ix� gamocxadeba, msaxureba,<br />
saxareba,wmida wrili,<br />
RmrTis Canafiqri (consilium Divinum):<br />
AA 5, 7; AG 2–7, 9; DV 2–4; GS 11, 15, 22,<br />
34–35, 44–45, 57, 64; LG 2–5, 9, 16–17, 24,<br />
32; PO 22; SC 5–6; UR 1–2<br />
(ix� gamosyidva, eklesia, misia,<br />
saidumlo, suliwmida, qriste,<br />
RmerTi, RmrTis gangebuleba, xsna)<br />
RmrTis Zeni (filii Dei):<br />
– adamianebi: GE 2; GS 21; LG 3, 9, 11, 13,<br />
32, 38, 48; SC 6, 10<br />
(ix� madli, monaTlulebi, Svilebi<br />
RmrTisa, Sviloba)<br />
– Ze RmrTisa _ qriste: GS 22; LG 3, 13,<br />
5, 57; UR 2<br />
(ix� qriste, Svilebi RmrTisa)<br />
RmrTis xalxi (populus Dei): AG 1–2, 7,<br />
13; GS 32, 78; LG 9–17; 32, 50, 66; NA 4; PO<br />
2, 4<br />
– ~ erToba: AG 2, 7, 15; GS 32; LG 4, 13,<br />
28, 32<br />
(ix� erTianoba)<br />
~ da RmrTismsaxureba: AG 14; SC 14, 26,<br />
29<br />
~ da kaTolikuri skola: GE 8<br />
~ mSvidoba: LG 13; GS 11, 44–45<br />
(ix� eklesia da adamianTa<br />
sazogadoeba)<br />
~ da misia: AG 1, 9, 13–14, 35, 38; LG 9, 17;<br />
PO 2, 4<br />
~ da calkeuli eklesiebi: AG 27, 37; CD<br />
11, 16, 22–23; LG 23, 26, 28<br />
(ix� eklesiebi calkeuli)<br />
~ da uwmidesi qalwuli: LG 66, 68–69<br />
(ix� mariami da eklesia)<br />
~ da <strong>kreba</strong>: GS 3<br />
– ~ kaTolikuroba: LG 13, 17, 22<br />
(ix� kaTolikuroba)<br />
– ~ statusi: AG 1; DH 12; DV 10, 23; LG<br />
9, 40, 44, 58; UR 3<br />
(ix� eklesia, ojaxi RmrTisa,<br />
sasufeveli RmrTisa)<br />
– ~ wevrebi:<br />
· diakvnebi: LG 29<br />
· saeroni: AA 2, 5; AG 21; LG 31, 33<br />
· moweseni: LG 44<br />
· ~ movaleobebi: AG 14; LG 13–14, 16, 35;<br />
UR 3<br />
· ~ wevrTa urTierToba: AA 24–25; DV
10; GS 43, 92; LG 32, 37, 45; PO 6, 9<br />
(ix� dialogi, TanamSromloba)<br />
· moZRvarni: AG 19, 38; CD 11; LG 18, 23,<br />
26–27, 45<br />
· niWTa da funqciebis gansxvaveba: LG<br />
13, 30, 32<br />
· mRvdlebi: LG 18, 28, 41; PO 1–5, 12<br />
· ojaxi: GE 3<br />
RmrTis xma (vox Dei): GS 16, 36<br />
S<br />
SabaTi (sabbatum): GS 26<br />
SeiaraReba (cursus ad arma apparanda): GS<br />
79, 81<br />
(ix� omi, mSvidoba, iaraRi,<br />
ganiaraReba)<br />
SekiTxvebi(quaestiones): AA 14–15; CD 12;<br />
GE 10–11; GS 3–4, 10–12, 18, 33, 41, 56, 84;<br />
NA 1<br />
~ religiuri: IM 11<br />
~ romelic awuxebs adamians: GS 4, 10,<br />
21; NA 1<br />
ix� adamiani istoria, kacTa modgma,<br />
msoflio, problemebi<br />
Sekrebebi (Conventus): AA 32; CD 13, 16;<br />
GE 12; LG 28; OT 5, PO 19; 22; UR 4, 8–9<br />
Semecneba (cognitio): GS 58, 62; OT 15<br />
(ix� rwmena, goneba)<br />
adamianuri ~: AG 26; GS 8, 53, 61; IM 5;<br />
OT 15; PO 19<br />
Semosavali (lucrum): GS 64<br />
Semwynarebloba (tolerantia): DH 15; GS<br />
28, 73<br />
(ix. Tavisufleba aRmsareblobis)<br />
Serigeba (reconciliatio): AG 3; GS 78; LG 6;<br />
NA 4; SC 5; UR 4, 15, 24<br />
Sesamoseli (vestes sacrae): SC 124<br />
Seuwynarebloba (intolerantia): DH 12, 15;<br />
GS 75; NA 5<br />
(ix� Tavisufleba)<br />
Sviloba (adoptio):<br />
~ erTgulTa qristes mier: AG 14; DH<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
10; GS 22; LG 3, 32; PO 18<br />
(ix� madli, monaTlulebi, Ze<br />
RmrTisa)<br />
~ ojaxSi: AA 11<br />
Svilebi (filii� liberi):<br />
– ~ aRzrda: GE 1,3; GS 48<br />
(ix� aRzrda, skola)<br />
~ da eklesia: AA 12, 30; CD 12; GE 8–9;<br />
OT 2; PC 24; PO 11; SC 67, 69, 82<br />
(ix� skola)<br />
~ da mSoblebi: AA 11; AG 12<br />
(ix� aRzrda); DH 5; GE 1–2; GS 47–48, 50;<br />
GS 48, 50, 52; LG 11, 35, 41<br />
– ukanono ~: GS 27<br />
(ix� aRzrda, swavleba, ojaxi)<br />
· mSoblebis pasuxismgebloba: GS 51, 87<br />
(ix� Svilosnoba, Sobadobis<br />
SezRudva)<br />
RmrTis ~: DV 23, 25; LG 48; SC 2, 10<br />
(ix� madli, RmrTis Zeni)<br />
Svilosnoba, Sobadoba (prolis<br />
procreatio): CD 12; GS 41, 48, 50–52, 87<br />
(ix� mSoblebi, ojaxi, qorwineba,<br />
Sobadobis SezRudva, Casaxvos<br />
sawinaaRmdego saSualebebi)<br />
SimSili (fames): AA 8; AG 12; GS 4, 9, 63,<br />
69, 81, 84, 88; UR 12<br />
(ix� ganviTareba, daxmareba, kveba,<br />
msoflio, siRatake)<br />
Sobadobis SezRudva (limitatio prolis):<br />
GS 47, 50–52, 87<br />
(ix� aborti, demografia, qorwineba,<br />
Svilosnoba)<br />
Sroma (labor):<br />
– ~ azri: CD 12; GS 9, 33–35, 37, 43, 57, 61,<br />
67; LG 16, 41; PO 5<br />
(ix� profesia, saqmianoba adamianis)<br />
~ eklesiaSi: AA 4, 13, 25; DV 23; GS 57,<br />
60; LG 6–7, 17, 26–28, 31, 44, 54; OT 9, 17;<br />
PC 13; PO 8, 10, 19, 22<br />
– mSromelTa uflebebi da<br />
movaleobebi: GS 9, 26, 60, 66–67, 69, 84<br />
(ix� adamianis uflebebi)<br />
– ~ pirobebi: CD 30; GS 27, 57, 60, 63,<br />
66–67, 71; PO 8; SC 41<br />
– xelfasi: GS 67, 71<br />
Sromis anazRaureba (remuneratio): GS<br />
66–67<br />
(ix� Sroma)<br />
473
katexistebis ~: AG 17<br />
mRvdelTa ~: PO 20–21<br />
Suamdgomeli (Mediator):<br />
ix� qriste<br />
Casaxvis sawinaaRmdego saSualebebi<br />
(usus contra generationem): GS 47, 51, 87<br />
(ix. Sobadobis SezRudva)<br />
cdomileba (error): AA 7; DH 11, 14; GS<br />
28, 58; LG 17, 25<br />
– Tanamedrove ~: AA 6–7; GS 43<br />
(ix� aTeizmi, progresi)<br />
cduneba (temptatio): GS 13; LG 9<br />
(ix� eSmaki)<br />
cduneba (scandalum): AG 6, 24, 29; GS 43,<br />
81; IM 9; UR 1<br />
474<br />
C<br />
c<br />
cenzura (censura): IM 12<br />
cvlilebebi (mutationes):<br />
esqatologiuri ~: GS 39<br />
(ix� esqatologia)<br />
~ Tanamedrove samyaroSi: GS 4–10, 26,<br />
33, 42, 47, 54, 73, 82<br />
(ix� msoflio Tanamedrove, progresi,<br />
xalxi, sazogadoeba)<br />
– msoflios qristianuli gardaqmna:<br />
AA 7, 31; AG 16; GE 2; GS 38, 43<br />
(ix� eklesia, mociquloba saeroTa,<br />
msoflio,saeroni)<br />
codva (peccatum): NA 1<br />
– qristes ucodveloba: AG 8; CD 1; DV<br />
4; GS 22; LG 8; NA 4; SC<br />
109; UR 3, 7<br />
– pirvelqmnili ~: AA 7; GS 13, 22, 25<br />
– ~ Sedegebi: AG 8; GS 2, 13–17, 25, 37,<br />
39–41, 58, 78; LG 4; SC 109<br />
(ix� moqceva, monanieba)<br />
codvili (peccator): GS 38; LG 2, 8, 10, 46;<br />
PO 3, 5; SC 109<br />
civilizacia Tanamedrove (civilizatio<br />
hodierna): AG 9, 22; GS 9, 19, 27, 45, 53–54,<br />
saZieblebi<br />
58–59<br />
(ix� kultura, msoflio, cvlilebebi)<br />
codna (scientia):<br />
qristes ~: PC 6<br />
~ RmrTisganaa: GS 36<br />
– yovelgvari ~ ar aris sasargeblo:<br />
IM 5<br />
crurwmena (superstitiones): GS 7; SC 37<br />
cxovrebiseuli mdgomareoba (status<br />
vitae):<br />
– monazvnoba:<br />
ix� moweseni, cxovreba qristianuli,<br />
siwmide<br />
– qorwineba: GS 48; LG 11, 35<br />
cxovrebis pirobebi (condicio vitae):<br />
adamianis ~: GS 12, 18; NA 1, 2; OT 19; PC<br />
2<br />
(ix� adamiani)<br />
~ zogadad:<br />
· GS 5–6, 8, 50–51, 54<br />
(ix� cvlilebebi)<br />
· AG 10; GS 27, 31, 60, 63, 71<br />
(ix� Sroma)<br />
· GS 74; DH 6<br />
(ix� sazogadoebrivi sikeTe)<br />
· AA 18; AG 12; GS 29–30, 34, 38, 57; LG 36;<br />
PC 18; PO 10, 22; UR 23<br />
~ Tanamedrove samyaroSi: CD 3; GS<br />
4–10, 63, 77, 83<br />
(ix� kacTa modgma, msoflio,<br />
mSvidoba, sazogadoeba,<br />
uTanasworoba, usamarTloba,<br />
cvlilebebi)<br />
cxovrebis sisadave (vitae simplicitas):<br />
CD 15; PO 17<br />
(ix� siRaribe)<br />
Zala (vis): GS 79<br />
sulieri ~: AG 24; LG 37, 41; OT 11; PC<br />
5; PO 3<br />
Zaladoba (violentia): DH 4, 6; GS 27, 78,<br />
83, 92<br />
(ix� mSvidoba, omi)<br />
– ~ uaryofa: GS 78<br />
Zalaufleba (potestas):<br />
Z
~ eklesiaSi:<br />
· episkoposTa kolegiis ~: AA 24, 25; AG<br />
6,CD 4, 6, 16, 28, 30, 32–35; LG, 23, 25; 27,<br />
28, 32, 37; PC 14;<br />
PO 2, 6, 9<br />
· romis papis uzenaesi ~: AG 6, 22, 29; CD<br />
2–5, 9, 11; LG 22–23, 27, 45; OE 3, 7, 9<br />
· ix� eklesia, ierarqia, romis papi<br />
eklesiis ~: AA 24; GS 43; LG 26; OT 20;<br />
SC 22, 26, 36, 39–40, 44, 57, 63, 77<br />
· patriarqTa ~: OE 9, 23<br />
samoqalaqo ~: AA 14; CD 19–20; DH 1, 2–<br />
7; GE 6; GS 21, 52, 63; 65–66, 69–71, 73–76;<br />
79, 81–82, 85–87; IM 12; SC 32<br />
(ix� sazogadoeba, sazogadoebrivi<br />
sikeTe, saxelmwifo)<br />
saerTaSoriso ~: GS 79, 82<br />
(ix� erebi, msoflio)<br />
Zveli aRTqma (Vetus Testamentum): DV 7,<br />
11, 14–16, 22; GS 43; LG 6, 55; NA 4; SC 5<br />
(ix� aRTqma, israeli, wmida werili)<br />
Zmebi (fratres): GS 92; LG 2, 7, 36–37; UR 3<br />
– gamijnuli ~:<br />
· aRmosavleTSi: UR 14–18<br />
· dasavleTSi: UR 19–24<br />
· qristianebi: AA 6, 15, 27, 29; AG 6, 15,<br />
29; CD 16; GE 11; GS 88, 92; LG 13, 15, 19,<br />
27,<br />
67; OE 24, 28–29; OT 16; PO 9; UR 4, 7–10,<br />
20, 22–23<br />
– ix� eklesiebi gamijnuli,<br />
ekumenizmi, qristianTa gayofa<br />
Zmoba (fraternitas): AA 14; AG 8; GS 3, 9, 24,<br />
32, 35, 37–38, 61, 78, 84, 90–92; LG 41; NA 5<br />
~ eklesiaSi: GS 32; PO 6; UR 5, 7<br />
~ monazonTa: PC 15<br />
~ mRvdelmTavarTa: CD 7; LG 23<br />
~ mRvdelmTavarTa da mRvdelTa: CD 8,<br />
17; LG 28<br />
– ix� adamiani, Tanasworoba,<br />
msaxureba, siyvaruli, solidaroba<br />
w<br />
wameba (tormenta): GS 27<br />
warmarTebi (gentes): ix�<br />
religiebi araqristianuli<br />
warmoeba (productio): GS 63–67<br />
(ix� miwaTmoqmedeba, ganviTareba,<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
Sroma, ekonomika)<br />
kinematografiuli ~: IM 14<br />
wesrigi (ordo):<br />
miwieri ~: AA 4, 7, 31; GS 4<br />
(ix� sikeTeni, saqmianoba adamianuri,<br />
msoflio Tanamedrove, qmnileba)<br />
· ~ avtonomia: AA 5–7; GS 36; LG 36<br />
· ~ qristianuli ganaxleba: AA 4–5, 7,<br />
19, 24, 31; AG 8; GS 76; LG 13, 35–37<br />
(ix� mociquloba saeroTa, saeroni,<br />
ganaxleba)<br />
saerTaSoriso ~: GS 88<br />
(ix� xelisufleba saerTaSoriso,<br />
erebi, sazogadoebasaerTaSoriso)<br />
zneobrivi obieqturi ~ : AA 1, 6; DH<br />
7–8, 14; GS 16, 33, 59, 64, 74, 78; IM 6 (ix�<br />
kanoni zneobrivi, xelisufleba)<br />
sazogadoebrivi ~: DH 2–4, 7<br />
politikuri ~: GS 9, 42<br />
(ix� politika)<br />
socialuri ~: AG 22; GS 8, 25–26, 82, 87<br />
ekonomikuri ~: GS 9, 85<br />
(ix� ganviTareba, ekonomika)<br />
iuridiuli ~: GS 73–75; DH 1–2<br />
(ix� xelisufleba, samarTali)<br />
wesdeba, wesi (regula):<br />
moweseTa ~: AG 40; CD 35; LG 45; PC 2–4;<br />
UR 15<br />
(ix� moweseni)<br />
rwmenis ~: DV 21<br />
– ix� disciplinebi, maswavleblebi,<br />
momzadeba, swavleba, fakultetebi<br />
wesi, rituali (ritus):<br />
~ RmrTismsaxurebaSi: SC 3, 21, 23, 34,<br />
38, 48<br />
· diakvani: LG 69<br />
· episkoposis qirotonia: LG 21<br />
· wmida werilis mniSvneloba: SC 24, 35<br />
· naTloba: LG 7<br />
· sajaro RmrTismsaxureba: SC 27,<br />
34–35, 63<br />
· samRvdeloTa momzadeba: SC 17<br />
· ~ reforma: SC 50, 58, 62, 64–69, 71–82, 87<br />
· saeklesio galoba: SC 112, 123<br />
– ix� RmrTismsaxureba, reforma<br />
~ zogadad: AG 9, 22; LG 17; NA 2<br />
(ix� religiebi araqristianuli)<br />
aRmosavluri ~: CD 38; OE 1–3, 6–7, 9–10;<br />
SC 24<br />
(ix� RmrTismsaxureba aRmosavleTSi)<br />
dasavluri ~: LG 21; SC 24<br />
· laTinuri ~: OE 6, 14, 16; SC 36<br />
475
· romauli ~: SC 3, 38, 87<br />
– xvadasxva ~ eklesiaSi: AG 15; OE 2–3;<br />
SC 4; UR 4<br />
· RmrTismsaxureba: OE 15–16, 21; SC 3,<br />
123<br />
· sulTa mwyemsoba: CD 9, 23, 27, 35, 38<br />
· mRvdelTa momzadeba: OE 4; OT Ses�, 2,<br />
10, 13, 20<br />
· ix� eklesiebi calkeuli,<br />
sakrebuloebi adgilobrivi,<br />
wes-Cveulebebi (mores): AG 22, 26; GS<br />
54, 58, 69; LG 24; PC 19; UR 16<br />
(ix� eklesiebi gamijnuli,<br />
ritualebi)<br />
wvrTna (exercitia):<br />
sulieri ~: AA 32; CD 16<br />
RmrTismosavi ~: LG 66–67; OT 8; PO 14;<br />
SC 13, 17, 105, 118, 125<br />
wignebi (libri): GS 61; IM 11<br />
– RmrTismosav wvrTnaTa: SC 13<br />
– saRmrTismsaxuro: SC 21, 25, 31, 38–39,<br />
58, 66, 80, 90, 128<br />
– kanonikuri ~: DV 11<br />
(ix� Zveli aRTqma, axali aRTqma)<br />
wigniereba (litterarum scientia): GE 9, GS 4<br />
winaaRmdegobani (antinomiae): GS 4, 8,<br />
13, 56, 63<br />
Tanamedrove samyaros ~: GS 8<br />
(ix� mSvidoba, uTanxmoeba)<br />
winaprebi (protoparentes): DV 3<br />
(ix� adami, eva)<br />
winaswarmetyvlebi (prophetae):<br />
– winaswarmetyvelebi: AG 9; DV 3–4, 7,<br />
14, 17, 21; LG 6, 17, 55; NA 4; PO 2<br />
– qriste: AA 2, 10; LG 12, 31, 35; NA 3<br />
wirva (Missa): LG 28; PO 2, 4–5, 13; SC 7,<br />
12<br />
(ix� msxverpli, ziareba,<br />
RmrTimsaxureba)<br />
– ~ aRvlena: PO 4–5, 13; SC 20, 27, 42,<br />
49–50, 52, 54, 56<br />
– Tanamsaxureba ~: PO 7, 8, 13; SC 57, 95<br />
· mironcxeba ~ dros: SC 71<br />
· qorwineba ~ dros: SC 78, 80<br />
· CvilTa dakrZalva: SC 82<br />
– ~ monawileoba: LG 26; SC 49, 55–56<br />
(ix� ziareba)<br />
476<br />
saZieblebi<br />
wmida nawilebi (reliquia): SC 111<br />
wmida saydari (Sancta Sedes):<br />
ix� samociqulo saydari<br />
wmida werili (Sacra Scriptura):<br />
– ~ RmrTivSTagonebuleba: DV 7–8, 11,<br />
14, 16, 18, 21, 24<br />
~ eklesiis cxovrebaSi: CD 16; DV 10, 12,<br />
21–23, 25; LG 29; OT 16; PC 6; PO 18–19;<br />
SC 6–7, 24, 35, 51, 92<br />
~ da RmrTismetyveleba: AG 22; CD 16;<br />
DV 24; OT 16<br />
(ix� RmrTismetyveleba)<br />
~ da ziareba: DV 21, 26; OT 8; PC 6, 15;<br />
PO 18; SC 48, 50<br />
(ix� ziareba)<br />
~ da gamijnuli Zmebi: LG 15; UR 3, 17,<br />
21, 23<br />
~ da RmrTis sityva: DV 2, 4, 7–9, 11,<br />
13–14, 16, 21, 24–25<br />
(ix� RmrTis sityva)<br />
~ da tradicia: CD 14; DV 7–10, 21; LG<br />
14, 55; OT 13; UR 3<br />
(ix� tradicia)<br />
~ da adamianis buneba: GS 12, 24, 37<br />
– ~ kanoni: DV 8, 11, 14–15, 17–20<br />
– ~ ganmarteba: DV 10, 12; LG 53–56<br />
– ix� gamocxadeba, magisteriumi,<br />
saxareba<br />
wmida werilis kanoni (canon Sacrae<br />
Scripturae): DV 8, 11, 20<br />
(ix� wmida werili)<br />
wmidanebi (Sancti):<br />
~ zogadad: LG 40, 49–51; SC 104<br />
– ~ Tanaziareba: GS 18; LG 49–52, 69<br />
– ~ pativis migeba: LG 50–51; SC 8, 92,<br />
104, 111<br />
· xatTa da wmida nawilTa: LG 67; SC 111<br />
· ~ aRmosavleTis qristianebTan: UR 15<br />
wmidanTa cxovreba (vitae Sanctorum): SC<br />
92<br />
WeSmariteba (veritas): DH 1, 3; GE 10, GS<br />
19, 36<br />
~ eklesiis tradiciaSi: DV 8<br />
episkoposebi da ~: DV 8–9; LG 25<br />
erTgulni da ~: DH 14; DV 8; GS 16, 28,<br />
78<br />
W
Tavisufleba da ~: UR 4<br />
kaTolikuri eklesia da ~: DV 8, 14; GS<br />
3, 24, 76; LG 8–9; UR 4, 11<br />
(ix� ekumenizmi)<br />
kaTolikuri universitetebi da ~: GE<br />
10<br />
mociqulebi _ ~ mqadagebelni: DV 7,<br />
11, 19–20<br />
rwmenis ~: DH 11, 14; LG 9, 16; SC 5<br />
samRvdeloeba da ~: PO 9<br />
seminaristebi da filosofiur<br />
sistemaTa ~: OT 15<br />
~ suli: DV 5, 8–9, 19–20<br />
(ix� suli wmida)<br />
~ sxvadasxva religiebSi: NA 2<br />
qriste: DH 11, 14; DV 2, 7, 19; GS 3; LG 4,<br />
8, 36, 39, 67; NA 2<br />
qristiani mSoblebi da ~: LG 41<br />
– ~ Zieba: DH 1–3; GE Ses�; GS 15–16, 19,<br />
44, 57, 59; IM 5, 7; OT 15<br />
~ wmida werilSi: DV 7, 11–12, 19<br />
– ix� gamocxadeba, goneba, rwmena,<br />
codna<br />
x<br />
xalxi, xalxebi (populi):<br />
– eklesia da ~: AG 4, 8-9, 27; GS 58; LG 1,<br />
13, 69; SC 37<br />
(ix� RmrTis xalxi)<br />
– ~ misia: AG 6, 16, 21–22, 25–27, 40<br />
(ix� misia)<br />
– ~ politikuri damoukidebloba: GS<br />
6, 8, 69, 74, 85, 87<br />
– ~ solidaroba: AA 14; DH 15; GE 1; GS<br />
46, 63, 75, 84; NA 1<br />
(ix� gaerTianeba, kacTa modgma, ojaxi<br />
adamianTa, solidaroba, Zmoba)<br />
– ~ Soris mSvidoba: GE 1; GS 78–79, 82<br />
– cvlilebebi ~ cxovrebaSi: AG 11; GS<br />
9, 69, 73<br />
xatebi (imagines):<br />
– qristesi, RmrTismSoblisa da<br />
wmidanTa: LG 67<br />
xeldasxma<br />
(consecratio): AA 3; LG 10, 28, 34, 44–46; PC<br />
5; PO 3, 5, 7, 12; SC 80<br />
~ episkoposis: CD 3, 5; LG Ses�, 21–22;<br />
SC 76<br />
xelisufleba (auctoritates):<br />
ierarqiuli ~: AA 2; CD 2–3, 8–9, 15, 35;<br />
Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />
LG 10, 18, 22, 27; PO 2, 6<br />
(ix� movaleobani, msaxureba,<br />
wesrigi,)<br />
· movaleobani ~: DH 15; GS 59, 66, 70–71,<br />
73, 87; IM 12<br />
politikuri da ekonomikuri ~: GS 59<br />
sazogadoebrivi ~: DH 1, 11; GS 20, 59,<br />
65, 73–75<br />
– ix� Tavisufleba, sazogadoebrivi<br />
sikeTe, sazogadoeba, saxelmwifo<br />
samoqalaqo ~: DH 4, 6–7, 11; GS 52<br />
(ix� Tanamegobroba, religiuri<br />
Tavisufleba, sazogadoeba,<br />
saxelmwifo)<br />
xelmZRvanelebi (Moderatores):<br />
moweseTa ~: CD 35; PC 4, 11, 13–14, 18, 23<br />
politikuri ~: GS 74, 79–80, 82<br />
sawarmoTa ~: GS 68<br />
(ix� ekonomika sawarmo,)<br />
seminariebis ~: OT 3, 5<br />
(ix� seminaria)<br />
xeloba (artificia): GS 30, 43<br />
(ix� Sroma)<br />
xelovneba (ars): AA 7; AG 22; CD 12; GS<br />
7, 36, 53, 57, 62; IM 6–7; SC 122–124, 127;<br />
UR 12<br />
saeklesio ~: SC 39, 44–45, 112, 122, 124–<br />
137, 129; PO 5<br />
(ix� liturgika, RmrTismsaxureba)<br />
xelovnebis nimuSebi (artis opera): SC<br />
122, 124<br />
xelfasi:<br />
ix� anazRaureba, Sroma<br />
xelSekrulebebi (pactiones): AG 32; GS<br />
79, 82<br />
(ix� erebi, Tanamegobroba, mSvidoba,<br />
omi, sazogadoeba)<br />
xirotesia (impositiomanuum): AG 16; LG<br />
21; PO 8<br />
xorcis gvema (m�rtificati�): PO 12–13; SC<br />
12<br />
(ix� TviTSezRudva)<br />
xsna (salus):<br />
~ aRsruleba qristeSi: AA 3; AG 3, 5, 9;<br />
CD 1; DH 11; DV 2, 4–5, 7, 15, 17; GS 3, 18,<br />
32; LG 9, 52; NA 4; PO 24; SC 35<br />
477
(ix� qriste)<br />
· mociqulTa qadageba: AG 3–4, 9; DV 19;<br />
SC 6; UR 21<br />
· qriste ~ safuZveli: AA 7; GS 10; LG 8,<br />
14, 17; SC 5–6, 102<br />
· qriste _ istoriis Suaguli da<br />
aRsruleba: AA 5; AG 7; GS 10, 22, 32, 43;<br />
LG 13<br />
(ix� istoria)<br />
~ da gamijnuli eklesiebi: UR 3, 20–21<br />
~ da gamocxadeba: AG 16; DH 1; DV 2,<br />
6–7, 11, 14–15; LG 55; UR 21<br />
· saxareba: DH 11; DV 7, 17, 19<br />
· tradicia, wmida werili da<br />
magisteriumi: DV 10<br />
· ix� saxareba, wmida werili, RmrTis<br />
sityva, tradicia, magisteriumi<br />
~ da esqatologia: ix� esqatologia,<br />
istoria, msoflio,<br />
~ da eklesia: AG 1, 2, 5, 7; DV 14; GS 24,<br />
32, 42–43, 45; LG 1, 8–9, 48, 52; NA 4; SC 5,<br />
26<br />
· eklesiis misia: AA 6; AG 5;<br />
· misionerebi: AG 25 (ix�<br />
· misioneruli saqmianoba: AA 2; AG 3,<br />
6–7, 9–10; GS 3, 40; LG 8, 16–17, 33; OE 26;<br />
SC 102, GE Ses�; GS 1; IM 3; LG 17 IM 2–3;<br />
PC 6<br />
(ix� aseve mociquloba ierarqiuli,<br />
episkoposebi, ierarqia, misia,<br />
msaxureba)<br />
· moweseni: CD 34;<br />
· msaxurebani: AG 4; CD 13;LG 7, 18<br />
· mRvdlebi: CD 30; GE 7; OT 4; PO 10, 15,<br />
22<br />
(ix� mRvdlebi)<br />
· RmrTismsaxureba: AG 16; GS 76; LG 3;<br />
OE 26; SC 6–7, 35,53, 83, 102<br />
· saeroni: AA 2, 10, 13–16; GE 7; LG 33–34<br />
(ix� mociquloba saeroTa, saeroni)<br />
· qristianebi: AA 3; AG 12; GS 43; LG 48<br />
· eklesia da ~ WeSmariti religia: AG 7;<br />
DH 1; LG 13–14, 16<br />
~ da istoria: AA 5, 7; AG 3, 8–9; GE Ses�;<br />
GS 1, 10, 32, 39–42, 45, 58, 76; LG 8–9, 13,<br />
17, 48<br />
(ix� istoria, eklesia)<br />
~ da katexizacia: AG 16; CD 30; GE 2,<br />
7–8; GS 58; OT 14–16; SC 16, 35<br />
(ix� katexizacia, kultura,<br />
mecnierebani, momzadeba, swavleba)<br />
~ da madli: AA 6, 13; GS 23; LG 13, 16; PO<br />
478<br />
saZieblebi<br />
12; SC 102<br />
(ix� madli)<br />
~ da suli wmida: AG 4; GS 3, 26, 38; LG 4,<br />
8, 17, 59<br />
(ix. suli wmida)<br />
– uwmidesi qalwuli ~ istoriaSi: LG<br />
42–53, 55–62, 65; UR 20<br />
– RmrTis gangebuleba: AG 2–5; DV 2–4;<br />
GS 22, 32, 38–39, 45; LG 2–5, 9, 48; SC 5–6<br />
· RmerTi _ kacTa da ~ istoriis<br />
ufali: AG 3, 7; DH 1, 14; DV 2–3, 6–7,<br />
14–15; GS 4; LG 2, 13, 16–18, 53; NA 1, 4;<br />
PO 15; SC 5<br />
· ix� gamosyidva, RmrTis gangebuleba<br />
j<br />
janmrTeloba (salus): GE 6; GS 30; OT 6;<br />
PC 12, 17; PO 10<br />
(ix� sneulni)<br />
jgufebi (coetus): AA 30; DH 4; GS 60; OT<br />
7, 17<br />
(ix� sazogadoeba, gaerTianebebi,<br />
Tavisufleba)<br />
jvari (crux): AA 4, 16; AG 1, 24; DH 11;<br />
GS 2–3, 37–38, 78; LG 3, 5, 41, 49, 58; NA 4;<br />
OT 9; PC 25; SC 5, 7; UR 2<br />
(ix� gamosyidva, msxverpli, tanjva,<br />
qriste)<br />
hagiografebi (hagiographi):<br />
ix� avtorebi RmrTivSTagonebuli<br />
– ~ meTodi: DV 19<br />
(ix� gamocxadeba, wmida werili)<br />
– wmida werilis ganmarteba ~: DV 12<br />
– ~ mtkicebebi rogorc suli wmidis<br />
mtkicebebi: DV 11<br />
– mizani: DV 19<br />
himnebi (hymni): SC 83, 93; UR 15<br />
hinduizmi (Hinduismus):<br />
– ~ suliereba: NA 2<br />
humanizmi (humanismus): GS 7, 55–56<br />
(ix� mSvidoba)<br />
h
juzepe pazoto<br />
<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis aqtebis<br />
Semoklebuli saxelwodebani:<br />
AA dekreti saeroTa mociqulobis Sesaxeb (Apostolicam actiositatem)<br />
AG dekreti eklesiis samisionero moRvaweobis Sesaxeb (Ad gentes divinitus)<br />
CD dekreti eklesiaSi episkoposTa samoZRvro msaxurebis Sesaxeb (Christus<br />
Dominus)<br />
DH deklaracia religiuri Tavisuflebis Sesaxeb (Dignitatis humanae)<br />
DV dogmaturi konstitucia saRmrTo gamocxadebis Sesaxeb (Dei verbum)<br />
GE deklaracia qristianuli aRzrdis Sesaxeb (Gravissimum educationis)<br />
GS samoZRvro konstitucia Tanamedrove samyaroSi eklesiis Sesaxeb<br />
(Gaudium et spes)<br />
IM dekreti sazogadoebrivi kominikaciis saSualebaTa Sesaxeb (Inter mirifica)<br />
LG dogmaturi konstitucia eklesiis Sesaxeb (Lumen gentium)<br />
NA deklaracia eklesiis damokidebulebis Sesaxeb<br />
araqristianuli religiebis mimarT (Nostra aetate)<br />
OE dekreti aRmosavleTis kaTolike eklesiaTa Sesaxeb (Orientalium<br />
Ecclesiarum)<br />
OT dekreti mRvdelTa aRzrdis Sesaxeb (Optatam totius)<br />
PC dekreti samoweseo cxovrebis ganaxlebis Sesaxeb (Perfectae caritatis)<br />
PO dekreti mRvdelTa msaxurebisa da cxovrebis Sesaxeb (Presbytororum ordinis)<br />
SC konstitucia wmida liturgiis Sesaxeb (Sacrosanctum Concilium)<br />
UR dekreti ekumenizmis Sesaxeb (Unitatis redintgratio)<br />
479