04.01.2013 Views

vatikanis II kreba

vatikanis II kreba

vatikanis II kreba

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

âïüòêïíòì<br />

<strong>II</strong><br />

êîåþï<br />

(1962-1965)


âïüòêïíòì<br />

<strong>II</strong><br />

êîåþï<br />

konstituciebi<br />

dekretebi<br />

deklaraciebi<br />

qristianuli Teologiisa da kulturis centris gamocema<br />

Tbilisi<br />

2006


CONCILIUM VATICANUM <strong>II</strong><br />

Constitutiones, Decreta, Declarationes<br />

mTargmneli<br />

lela aleqsiZe<br />

Ringraziamo<br />

Pontificio Consiglio per l’Unità dei Cristiani<br />

(Pres. Card. Walter Kasper)<br />

Remerciements<br />

Association Culture Amitié Partage (France)<br />

L’Oeuvre d’Orient (France)<br />

Danke<br />

Renovabis (Deutschland)<br />

ISBN 99940-65-61-0<br />

© qristianuli Teologiisa da kulturis centri, 2006


sarCevi<br />

juzepe pazoto<br />

winaTqma <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis aqtebis<br />

qarTuli gamocemisaTvis ��������������������������������������������������������������������������������������������� 7<br />

merab RaRaniZe<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis aqtebis qarTvel mkiTxvels ����������������������������������������������� 10<br />

pier diumuleni<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong> ������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 12<br />

benediqte XI-is mimarTvidan romis kuriis wevrebisadmi ���������������������������� 20<br />

*<br />

1. konstitucia wmida liturgiis Sesaxeb<br />

(Sacrosanctum Concilium) ����������������������������������������������������������������������������������������35<br />

2. dekreti sazogadoebrivi kominikaciis saSualebaTa Sesaxeb<br />

(Inter mirifica) ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������63<br />

3. dogmaturi konstitucia eklesiis Sesaxeb<br />

(Lumen gentium) ��������������������������������������������������������������������������������������������������������73<br />

4. dekreti aRmosavleTis kaTolike eklesiaTa Sesaxeb<br />

(Orientalium Ecclesiarum) ��������������������������������������������������������������������������������������125<br />

5. dekreti ekumenizmis Sesaxeb<br />

(Unitatis redintgratio) �����������������������������������������������������������������������������������������������135<br />

6. dekreti eklesiaSi episkoposTa samoZRvro msaxurebis Sesaxeb<br />

(Christus Dominus) ���������������������������������������������������������������������������������������������������151<br />

7. dekreti samoweseo cxovrebis ganaxlebis Sesaxeb<br />

(Perfectae caritatis) ���������������������������������������������������������������������������������������������������173<br />

8. dekreti mRvdelTa aRzrdis Sesaxeb<br />

(Optatam totius)���������������������������������������������������������������������������������������������������������185<br />

9. deklaracia qristianuli aRzrdis Sesaxeb<br />

(Gravissimum educationis) ��������������������������������������������������������������������������������������199<br />

10. deklaracia eklesiis damokidebulebis Sesaxeb<br />

araqristianuli religiebis mimarT<br />

(Nostra aetate) ������������������������������������������������������������������������������������������������������������211<br />

11. dogmaturi konstitucia saRmrTo gamocxadebis Sesaxeb<br />

(Dei verbum) ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������217<br />

12. dekreti saeroTa mociqulobis Sesaxeb<br />

(Apostolicam actiositatem) ���������������������������������������������������������������������������������������229<br />

13. deklaracia religiuri Tavisuflebis Sesaxeb<br />

(Dignitatis humanae) �������������������������������������������������������������������������������������������������253<br />

14. dekreti eklesiis samisionero moRvaweobis Sesaxeb<br />

(Ad gentes divinitus) ��������������������������������������������������������������������������������������������������265<br />

15. dekreti mRvdelTa msaxurebisa da cxovrebis Sesaxeb<br />

(Presbytororum ordinis) �������������������������������������������������������������������������������������������297<br />

16. samoZRvro konstitucia Tanamedrove samyaroSi eklesiis Sesaxeb<br />

(Gaudium et spes) ������������������������������������������������������������������������������������������������������325<br />

*


saZieblebi<br />

bibliuri citatebi ��������������������������������������������������������������������������������393<br />

wmida mamebi da eklesiis moZRvarni, saeklesio mwerlebi ��������� 403<br />

romis papebi ���������������������������������������������������������������������������������������������411<br />

krebebi �������������������������������������������������������������������������������������������������������418<br />

liturgiuli dokumentebi ������������������������������������������������������������������422<br />

sxva wyaroebi, dokumentebi da damowmebani �����������������������������������423<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli ��������������������������������������������������������427


winaTqma<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis aqtebis<br />

qarTuli gamocemisaTvis<br />

SesaZloa, cota ucnaurad Candes sixaruli im aqtebis qarTul Targmanis<br />

gamocemis gamo, romelic saqarTvelodan Sors, romSi, 40 wlis winaT Catarebulma<br />

saeklesio <strong>kreba</strong>m miiRo, magram darwmunebuli var, rom qristianuli<br />

Teologiisa da kulturis centris mier gamocemuli am aqtebis Targmans<br />

udidesi mniSvneloba aqvs yvelasaTvis, visac dRevandeli kaTolike eklesiis<br />

sulisa da guliscemis Secnoba surs�<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> saeklesio <strong>kreba</strong> (1962-1965 ww�) mravalmxrivi mniSvnelobis<br />

movlenaa: mis momzadebaSi zRva energia Caiqsova, _ mTeli msofliodan<br />

momavali winadadebebisa da gamoxmaurebebis raodenobam gadaaWarba nebismieri<br />

sxva saeklesio krebis momzadebisas dafiqsirebul gamoxmaurebaTa<br />

raodenobas� krebis sesiaTa muSaobaSi monawileoba miiRo msoflios yvela<br />

kuTxis warmomadgenelma uamravma episkoposma (maT Soris iyo 2440 kaTolike<br />

episkoposi da sxvadasxva qristianul eklesiaTa _ maT Soris marTlmadidebeli<br />

eklesiebis _ delegaciebi), vinc namdvilad warmoadgina msoflio<br />

eklesiis saxe da azrovneba� aseve pirvelad moxda, rom aTasamde Jurnalisti<br />

dawvrilebiT aSuqebda krebis saqmianobas da sazogadoebas daubrkoleblad<br />

awvdida informacias misi msvlelobis Sesaxeb�<br />

saeklesio krebis mniSvnelobidan gamomdinare, im periodis movlenebs<br />

“<strong>kreba</strong>mdelsa’’ da “krebisSemdgoms’’ uwodeben, rac naTlad metyvelebs <strong>vatikanis</strong><br />

<strong>II</strong> saeklesio krebis gavleniT kaTolike eklesiaSi momxdar cvlilebebze,<br />

romlebic TvalnaTliv aisaxa aseve yvela qristianuli eklesiis cxovrebasa<br />

da istoriaze�<br />

sxva saeklesio <strong>kreba</strong>Tagan gansxvavebiT, <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> saeklesio <strong>kreba</strong>s<br />

aravin ganukiTxavs da aravin gaukicxavs, ar gamoucia kanonebi da arc rwmenis<br />

sakiTxebze miuRia gadamwyveti dadgenilebebi� es axali tipis saeklesio<br />

<strong>kreba</strong> _ samwyso <strong>kreba</strong> _ iyo, romelmac dRevandel samyarosTan<br />

saxarebis miaxloeba scada� darwmunebuli var, rom es saxasiaTo niSani am<br />

krebis sidiadeze metyvelebs da yvela Semdegi saeklesio krebis momavalze<br />

aisaxeba�<br />

rogorc cnobilia, Tavisi Sinaarsidan gamomdinare, yoveli saeklesio<br />

<strong>kreba</strong> ganmartavs da xorcs asxams samociqulo tradicias, romelSic, Tavis<br />

mxriv, Tavisi gansakuTrebuli wvlili Seaqvs� cxadia, es ar gulisxmobs eklesiis<br />

sarwmunoebriv memkvidreobaSi siaxleTa Setanas an arsebul moZRvrebaTa<br />

gauqmebas� TiToeuli saeklesio <strong>kreba</strong> ganviTarebis, ganmartebisa<br />

da gamorkvevis procesia, romelic suli wmidis TanxlebiT mimdinareobs da,<br />

amgvarad, eklesiis mTliani tradiciis Semadgenel nawilad iqceva� amitomac<br />

saeklesio <strong>kreba</strong> mudam win iyureba _ da ara ukan _ moZRvrebis ufro<br />

farTod, mkafiod da aqtualurad gadmocemisken swrafvaSi� saeklesio <strong>kreba</strong>s<br />

ar SeuZlia SeewinaaRmdegos wina krebebs, mas SeuZlia mxolod Seavsos,<br />

daazustos, ganagrZos da xeli Seuwyos manamde Camoyalibebul WeSmaritebaTa<br />

wvdomas� swored amis Tqma SegviZlia <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis Sesaxeb, romlisTvisac<br />

tradicia namdvilad gaTavisebuli arsia� es wrfeli dajerebuloba<br />

gamosWvivis nikeis <strong>II</strong> krebis (787 w�) gansazRvrebaSi: “raki saqme amgvaradaa,<br />

7


garkveuli TvalsazrisiT mTavar gzas davadeqiT da RmrTivSTagonebuli<br />

Cveni mamebis moZRvrebasa da kaTolike eklesiis gadmocemas gavyeviT: es<br />

ukanaskneli, rogorc viciT, saTaves iRebs suli wmididan, romelic masSi<br />

cocxlobs”�<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong>c aRiarebs tradiciasTan Tavis mWidro kavSirs: krebis<br />

aqtebSi mravali miniSnebaa tradiciaze, xSiradaa damowmebuli wina krebebi,<br />

papTa enciklikebi, eklesiis mamebi da didi RmrTismetyvelni�<br />

magram saeklesio krebis sidiade tradiciis wiaRSi dRevandeli dRis<br />

aqcentirebis warmatebul mcdelobaSia� dRevandeli problemebi pasuxis<br />

gacemas saWiroebs da <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong>m didebulad gaarTva Tavi am amocanas,<br />

upasuxa arsebul kiTxvebs da winaswar ganWvrita axalTa warmoSoba� es<br />

<strong>kreba</strong> swored imitom aris samwyso <strong>kreba</strong>, rom is Tanamedrove adamians daudga<br />

gverdiT�<br />

darwmunebuli var, rom am aqtebis gacnobiT, maTze dakvirvebiTa da gansjiT<br />

SesaZloa imis SegrZneba, Tu rogor imoqmeda suli wmidam da rogor<br />

Seitana haeris cocxali nakadi eklesiis cxovrebaSi�<br />

Cemi azriT, mkafiod ikveTeba ramdenime mimarTuleba, romelic saeklesio<br />

<strong>kreba</strong>m dRevandeli eklesiis cxovrebaSi daamkvidra:<br />

8<br />

Sesavali<br />

• Tanamedrove samyarosa da kulturasTan dialogis mimarTuleba (ix�<br />

samoZRvro konstitucia Tanamedrove samyaroSi eklesiis Sesaxeb<br />

_ Gaudium et spes; dogmaturi konstitucia eklesiis Sesaxeb _ Lumen<br />

gentium; dekreti sazogadoebrivi komunikaciis saSualebaTa Sesaxeb<br />

_ Inter mirifica)� ar SeiZleba ganvixiloT eklesia gancalkevebul, izolirebul<br />

sinamdviled, romelic WeSmaritebas inaxavs sakuTar Tav-<br />

Si, is Tanamedrove samyaros cxovrebis aqtiuri nawilia, _ eklesia,<br />

romelic axlosaa adamianTan�<br />

• Tavis xalxTan erTianobaSi myofi RmrTis gamocxadebis miRebis mimarTuleba�<br />

RmrTis cxovrebaSi anu samerTian arsebaSi (comunione trinitaria)<br />

SesvliT SeiZleba CavwvdeT qristianis misias, iyos erTianobisa<br />

da mSvidobis wyaro adamianTa Soris (ix� dogmaturi konstitucia<br />

saRmrTo gamocxadebis Sesaxeb _ Dei verbum; dekreti aRmosavleTis<br />

kaTolike eklesiaTa Sesaxeb _ Orientalium Ecclesiarum; dekreti ekumenizmis<br />

Sesaxeb _ Unitatis Redintegratio; deklaracia eklesiis damokidebulebis<br />

Sesaxeb araqristianuli religiebis mimarT _ Nostra aetate),<br />

_ eklesia, romelic usmens�<br />

• liturgiuli mimarTuleba, romelic liturgias qristianuli<br />

cxovrebis wyarod da mwvervalad aqcevs, magram imisaTvis, raTa<br />

is gasagebad iqces RmrTis xalxisTvis, liturgias aTavisuflebs<br />

moZvelebuli formebisagan _ morwmunis RmrTis saidumlos SuagulSi<br />

Sesayvanad (ix� konstitucia wmida liturgiis Sesaxeb _ Sacrossantum<br />

Concilium; dekreti samoweseo cxovrebis ganaxlebis Sesaxeb _<br />

Perfectae caritatis), _ eklesia, romelic loculobs�<br />

• damowmebis mimarTuleba, romelic naTlobaSi debs misionerul moxmobas,<br />

qristianuli uwyebis mauwyeblebad viqceT _ TiToeuli Tavisi<br />

gansakuTrebuli mowodebis Tanaxmad Tavisi cxovrebiTa da qmedebiT<br />

(ix� dekreti eklesiis samisionero moRvaweobis Sesaxeb _ Ad<br />

Gentes divinitus; dekreti saeroTa mociqulobis Sesaxeb _ Apostolicam<br />

actuositatem), _ eklesia, romelic auwyebs�<br />

• pasuxismgeblobis mimarTuleba, romelic yvelas mogvixmobs, viyoT<br />

cocxali eklesia im qarizmaTa gaerTianebiT, romlebic TiToeulma<br />

yvelas sasikeTod miiRo, vemsaxuroT upiratesad Raribebsa da


juzepe pazoto<br />

mitovebulebs (ix� deklaracia religiuri Tavisuflebis Sesaxeb _<br />

Dignitatis humanae; deklaracia qristianuli aRzrdis Sesaxeb _ Gravisimum<br />

educationis; dekreti eklesiaSi episkoposTa samoZRvro msaxurebis<br />

Sesaxeb _ Christus Dominus; dekreti mRvdelTa aRzrdis Sesaxeb _<br />

Optatam totius; dekreti mRvdelTa msaxurebisa da cxovrebis Sesaxeb _<br />

Presbyterorum ordinis), _ eklesia, romelic emsaxureba�<br />

ratom aris mniSvnelovani am aqtebis qarTulad Targmna?<br />

saqarTvelos istoria da kultura ieso qristes movlenaSia fesvgadgmuli�<br />

sirTuleebis xangrZlivi periodis Semdeg saqarTvelo axla win iyureba,<br />

dRevandeli dRisadmi yuradRebiTa da, amave dros, sakuTari tradiciis<br />

SenarCunebisa da dacvis surviliT� namdvili momavlis Sesaqmnelad xalxma<br />

yuradReba unda miaqcios rogorc materialurs, iseve suliers� am aqteb-<br />

Si Tavmoyrili da gadmocemuli gansjis gamocdileba SesaZloa, daexmaros<br />

maT, visac win yureba surs�<br />

kaTolike eklesia, romelic marTlmadidebel eklesiasTan erTad mudam<br />

aqtiurad monawileobda saqarTvelos cxovrebaSi, moxarulia, rom am masalebis<br />

meSveobiTac SeuZlia gaacnos sazogadoebas Tavisi moqmedebis Ziri-<br />

Tadi mimarTulebebi da darwmunebulia, rom es nabiji mis ufro ukeT gacnobas<br />

Seuwyobs xels� ukeTesad gacnoba ki ueWvelad gamoiwvevs qristianul<br />

konfesiaTa megobrobis gaRrmavebas, maT Soris sruli da ufro mtkice er-<br />

Tianobis samomavlo perspeqtivis TvalsazrisiTac�<br />

am wignSi Tavmoyrili aqtebi gviCveneben im mimarTulebebs, romlebsac<br />

mihyveba kaTolike eklesia zogjer nela da sirTuleebis gadalaxviT, zogjerac<br />

ufro swrafad da msubuqad� droTa ganmavlobaSi gasagebi xdeba, rom<br />

TiToeuli aqti rCeba im sabadod, romelsac unda davewafoT da romelic kvlavac<br />

mimarTulebis mimcemia eklesiis dRevandel arCevanTaTvis�<br />

am mimarTulebebma, romelTa meSveobiTac eklesia RmrTis erTguli rCeba,<br />

radganac dRes adamianis gverdiT dgas da misTvis iRwvis, daipyro Cemi<br />

guli da mimaRebines gadawyvetileba, mTeli Cemi sicocxle mivuZRvna im eklesiis<br />

siyvarulsa da msaxurebas, romelzec ocnebobs <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong> da<br />

romelzec mec vocnebob�<br />

episkoposi juzepe pazoto<br />

laTinuri wesis kaTolikeTa<br />

samociqulo administratori saqarTveloSi<br />

9


10<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis aqtebis qarTvel mkiTxvels<br />

Tundac sakmao dagvianebiT, magram dRes qarTveli mkiTxveli wasakiTxad<br />

xelSi iRebs <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis aqtebs mSobliur enaze, _ saeklesio-saRmrTismetyvelo<br />

azrovnebis fundamentur teqstebs, _ riTac igi<br />

uSualod igrZnobs da gaigebs sayovelTao eklesiis sunTqvas, mis fiqrsa da<br />

gansjas, dafuZnebuls wmida werilisa da wmida gadmocemis uryev erTgulebaze,<br />

tradiciis siRrmiseul gaazrebasa da ganviTarebaze, awmyoSi msxemi<br />

eklesiisa da awyoSi mkvidri am soflis saR xedvaze, momavlis mkafio da arsebiT<br />

Wvretaze� es aqtebi naTlad aCvenebs, Tu sad idga kaTolike eklesia<br />

XX saukunis 60-ian wlebSi da saiT iyo mipyrobili misi mzera, Tu gzis saiT<br />

gagrZeleba airCia da gadawyvita qristes eklesiam, romelsac _ sZalsa da<br />

dedas _ arasodes uRalatia macxovris erTgulebisaTvis da romelic cvalebad<br />

samyaroSi _ erTaderTi _ gzaaurevlad mihyveboda uflis aRTqmasa<br />

da danapirebs� es aqtebi imasac aCvenebs, Tu ras sTavazobs eklesia am krTomad<br />

da ryevad sofels, ra ucvlel da uryev Rirebulebebs icavs Tavad da<br />

saiT mouwodebs, mouxmobs mas�<br />

am wignis mkiTxveli iRebs ueWvel da naTel pasuxebs im kiTxvebze,<br />

rasac dRevandeli samyaro uyenebs Tanamedrove adamians, _ morwmunesa<br />

Tu urwmunos, _ da aq eklesia metyvelebs Tavisi Seumcdari sityviT, romelsac<br />

uflis mcnebaTa midevnebis oriaTaswlovani memkvidreoba akiafebs�<br />

gansakuTrebulia winamdebare gverdebis saRmrTismetyvelo _ JamTa svlaze<br />

amaRlebuli _ Rirebuleba, magram es wigni morwmune kaTolikisaTvis<br />

Seucvleli da sando megzuricaa dRevandeli samyaros monacvle (xSirad<br />

amRvreul da uTavbolo) dinebaTa wiaR, xolo arakaTolikes, araqristians<br />

Tu urwmunos is awvdis kaTolike eklesiis sajaro da dadasturebul xedvas,<br />

sajaro damokidebulebas ara marto Sidaeklesiuri sakiTxebis, aramed gare<br />

samyaros sixarulTa Tu SeWirvebaTa mimarT� is ki, vinc gadawyvets gaigos,<br />

Tu rogoria eklesiis TviTganazreba, vinc eklesiis Sesaxeb saRmrTismetyvelo<br />

moZRvrebas moiZiebs, uciloblad versad naxavs saukuneTa ganmavloba-<br />

Si ufro mniSvnelovan naTqvams, vidre imas, rasac igi amoikiTxavs <strong>vatikanis</strong><br />

<strong>II</strong> krebis dogmatur konstituciaSi eklesiis Sesaxeb (Lumen gentium)� magram<br />

gamoqveynebul aqtebs Soris mkiTxveli moipovebs pasuxs ara marto imis Sesaxeb,<br />

Tu ras fiqrobs deda eklesia sakuTari Tavis Sesaxeb, eklesiis misiis,<br />

eklesiis Sidawyobisa da SidamimarTulebaTa, samRvdelo-samonazvno dasisa<br />

Tu morwmune mrevlis _ erTgulTa gamo, magram, amasTanave, iseTi saukunovani<br />

mwvave sakiTxebis Sesaxebac, rogoricaa eklesia da sazogadoeba, eklesia<br />

da mecniereba, eklesia da kultura, eklesia da politika�<br />

warmodgenili aqtebi TavianTi Seqmnis drois suliskveTebas asaxavs,<br />

maT SemqmnelTa kuTvnilebasa da pasuxismgeblobas garkveuli Jamisadmi,<br />

magram romis wmida petres bazilikis gumbaTqveS Sekrebili mamebi _ konstituciaTa,<br />

dekretTa, dekalaraciaTa avtorebi _ mzeras usworebdnen,<br />

upirveles yovlisa, qristes eklesiis mcire Tu did, xilul Tu uxilav, xel-<br />

Sesaxeb da xelTuqmnel taZrebSi mogizgize waruval siwmideebs, eklesiis<br />

sulier keraTa sacavebSi daunjebul da gaRvivebul sulierebas, da, kidev<br />

erTxel, <strong>vatikanis</strong> borcvze aRmarTuli am diadi bazilikis mRvimes _ wmida<br />

petres saflavs, im petresi, romelsac, rogorc qvas, daefuZna jojoxeTis


merab RaRaniZe<br />

bWeTagan uZleveli eklesia da romelsac _ swored petresa da mis memkvidre<br />

romis eklesis meTaurebs _ miando ufalma eklesiis gaZRola saukuneTa<br />

dasasrulamde, aRsasrulamde soflisa�<br />

aRsaniSnavi da RirSesaniSnavia, rom yvela aqti, romelic gamosca<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong>m, pirvel yovlisa, dialoguria, _ yovel maTganSi xilulad<br />

feTqavs dialogis mxurvale muxti: mkiTxvelis yurs daubrkoleblad<br />

swvdeba dialogi ufalsa da mis eklesias _ siZesa da sZals _ Soris, magram,<br />

amasTanave, aSkaraa swrafva dialogisa ara marto Sidaeklesiur, aramed Sidaqristianul<br />

farglebSi, swrafva dialogisa kaTolikeTa da arakaTolikeTa,<br />

kaTolikeTa da araqristianTa, kaTolike eklesiasa da garemomcvel<br />

samyaros Soris�<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong> 1965 wlis 8 dekembers daixura, _ netari qalwuli<br />

mariamis taZrad miyvanebis dRes� Tavis dadgenilebaTa ganxorcieleba deda<br />

eklesiam eklesiis dedas _ ganxorcielebuli sityvis dedas, RmrTismSobel<br />

mariams _ Seavedra, mis yovladmfarvel meoxebas miando�<br />

Tuki dRevandeli saqarTvelo Tavs msoflio mdinarebaTa nakadSi<br />

xedavs da moiazrebs, Tuki dRevandeli saqarTvelo sayovelTao saukunovan<br />

RirebulebaTa erTgulebas acxadebs, maSin Cveni qveynis sazogadoebas<br />

saSualeba unda hqondes, uSualod icnobdes romis kaTolike eklesiis _<br />

msoflio anu sayovelTao eklesis _ Sinagan cxovrebas, mis arCevans, mis mimarTebebsa<br />

da damokidebulebebs; amgvari codna ki SeuZlebelia eklesiis<br />

iseTi fuZemdebluri teqstis, rogoricaa <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis aqtebi, axlo<br />

da safuZvliani gacnobis gareSe; yovel SemTxvevaSi, Cveni qveynis moqalaqeebs<br />

naTlad unda SeeZloT imis warmodgena, Tu ras niSnavda XX saukunis<br />

qristianuli samyarosaTvis <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong> (anu XXI msoflio <strong>kreba</strong>), romelmac<br />

saxec ucvala eklesias _ tradiciisagan mouwyvetliv _ da momavali<br />

ganviTarebis Wdeebic aRiqva da Seafasa�<br />

mkiTxveli pirvelad iRebs <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis aqtebis qarTul Targmans���<br />

Znelia iTqvas, ukanasknelad rodis iTargmna qarTulad ara marto<br />

aseTi siRrmis, aramed, aseve, aseTi sirTulis saRmrTismetyvelo teqstebi�<br />

amitomac, rogorc imTaviTve ivaraudeboda, misi Targmna advili saqme ar<br />

yofila, rac mTlianad sakuTar Tavze ido filosofiis doqtorma, profesorma<br />

lela aleqsiZem� bunebrivia, Targmans srulyofilad arc mTargmneli<br />

miiCnevs da arc gamomcemlebi, miT umetes, rom rakiRa aqtebis gamoqveyneba<br />

metad saSurad iyo miCneuli, momavlisTvis gadaido misi safuZvliani Teologiuri<br />

da stiluri redaqtireba, _ teqstebi amJamad im saxiT ibeWdeba,<br />

rogorc is mTargmnelma warmoudgina gamomcemelT� Targmnili teqstebis<br />

Semdgomi daxvewa momdevno gamocemisaTvis ivaraudeba, romelSic uTuod<br />

iqneba gaTvaliswinebuli SemoTavazebebi da SeniSvnebi� mkiTxvels ki gvinda<br />

vTxovoT, rom Tuki aqtebis qarTuli Targmanis romelime monakveTis kiTxvisas<br />

igi odnav mainc SeWoWmandeba, zedmeti ar iqneba, teqstebis laTinur<br />

originals (an sxvaenovan Targmanebs) mihmarTos Tavisi SeeWvebis Sesamowmeblad<br />

an dasadastureblad�<br />

CvendaTavad, wignis mkiTxvels sulier gancdaTa da ganWvretaTa<br />

mraval nayofier wuTsa da saaTs vusurvebT, romelic mas ueWvelad elis am<br />

furclebis CaRrmavebuli kiTxvisas da wvdomisas�<br />

merab RaRaniZe<br />

15 agvisto, 2006<br />

wmida mariamis zecad aRyvanebis dRe<br />

11


12<br />

Sesavali<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

<strong>vatikanis</strong> meore <strong>kreba</strong> mimdinareobda 1962 wlis 11 oqtombridan 1965 wlis<br />

8 dekembramde� krebis oTxi sesia yovel Semodgomas tardeboda (1962, 1963,<br />

1964, 1965 w)�<br />

papis pius XI-is aRsaydrebisTanave dadga sakiTxi, dabrunebodnen <strong>vatikanis</strong><br />

I <strong>kreba</strong>s, romelic 1870 wels Sewyda, magram es Canafiqri imJamad ver<br />

ganxorcielda� ioane XX<strong>II</strong>I-m arCevisTanave ganacxada krebis mowvevis aucileblobis<br />

Sesaxeb, rac ganpirobebuli iyo sruliad axali perspeqtiviT,<br />

sadac umTavresi yuradReba samwyso moRvaweobasa da ekumenur orientacias<br />

unda dasTmoboda�<br />

qristianTa erTobis sabWos Seqmna, arakaTolike damkvireblebelTa<br />

aqtiuri monawileoba (kerZod, iseTi aqtebis SeqmnaSi, rogorebicaa Dignitatis<br />

humanae da Unitatis redintegratio), amasTanave, araerTi teqstis kenWisyriT mi-<br />

Reba qristianTa gaerTianebis saqmeSi mniSvnelovani win gadadgmuli nabiji<br />

gaxda� konstantinopolis sapatriarqom Tavisi damkvirveblebi gamogzavna<br />

mxolod <strong>II</strong>I sesiaze, magram 7 marTlmadidebeli eklesiis warmomadgenlebi,<br />

maT Soris ruseTis eklesiis warmomadgenlebi, <strong>kreba</strong>s Tavidanve eswrebodnen�<br />

damkvirvebelTa raodenoba nel-nela 31-dan 93-mde gaizarda, romlebic<br />

8 eklesiasa da aRmsareblobas warmoadgendnen� isini eswrebodnen yvela sesias<br />

da gamoTqvamdnen TavianT mosazrebebs sxvadasxva Sekrebebze�<br />

meore mxriv, gadawyvetileba cvlilebaTa Sesaxeb (maT Soris, liturgiaSi),<br />

gamorCeuli maxvilis dasma konstituciaze eklesiis Sesaxeb da sxva<br />

aqtebze (episkoposTa kolegialobis Sesaxeb, saeroTa ufro aqtiuri monawileobis<br />

Sesaxeb eklesiis cxovrebaSi) metyvelebda eklesiis Rrma ganaxlebaze�<br />

amdenad, SeiZleba iTqvas, rom am <strong>kreba</strong>s, romelic sruliad gansxvavdeboda<br />

wina krebebisagan, udidesi samwyso, ekumenuri da eklesiologiuri<br />

mniSvneloba hqonda� arcerTi dogmaturi gansazRvreba, arcerTi anaTema ar<br />

sdevda Kkrebis muSaobis nayofs: 3 deklaracias, 9 dekretsa da 4 konstitucias�<br />

momzadeba<br />

Tavisi arCevis umal, 1959 wlis 25 ianvars, papma ioane XX<strong>II</strong>I-m ganacxada Tavisi<br />

Canafiqris Sesaxeb, moewvia saeklesio <strong>kreba</strong>� mTeli msofliodan romSi<br />

miiwvies kardinalebi, raTa maT amasTan dakavSirebiT TavianTi mosazrebani<br />

gamoeTqvaT� 1959 wlis 17 maiss Seiqmna mosamzadebeli komisia, romelSic<br />

romis ZiriTadi kongregaciebis mdivnebi Sevidnen da romelsac saTaveSi<br />

Caudga kardinali tardini� Mman komisiis mdivnad monsiniori feliCi airCia�<br />

komisias daevala ufarToesi konsultaciebis mowyoba im mizniT, raTa gansazRvruliyo<br />

<strong>kreba</strong>ze gasatani sakiTxebi�<br />

18 ivniss episkoposebs, nunciusebsa da sasuliero ordenebis winamZ-<br />

Rvrebs mimarTes TxovniT, gamoegzavnaT TavianTi winadadebebi, 18 ivliss<br />

ki Catarda teqnikuri konsultacia Teologiisa da kanonikuri samarTalis<br />

fakultetebis warmomadgenelTa monawileobiT� nel-nela _ sxvaTa Soris,


eklesiis cxovrebaSi krebebis rolisa da momavali Tavyrilobis savaraudo<br />

miznebis Sesaxeb sxvadasxva publikaciaTa wyalobiT _ miRweul iqna kaTolikuri<br />

sazogadoebrivi azris garkveuli ganwyoba�<br />

1960 wlis 5 ivnisiss Camoyalibda aTi komisia (saRmrTismetyvelo, eparqiebis<br />

marTvisa, sasuliero pirTa da qristiani xalxis wesrigisa, saidumloebaTa,<br />

moweseTa ordenebisa, liturgiisa, swavlebisa da seminariebisa,<br />

aRmosavleTis eklesiebisa, misiebisa, saeroTa msaxurebisa) da ori sabWo (masobrivi<br />

informaciis saSualebebisa da qristianTa erTobisa)� maT muSaobas<br />

centraluri komisia warmarTavda, romelsac, amas garda, momavali Sekrebis<br />

reglamentis SemuSaveba daevala�<br />

gansakuTrebuli yuradReba miipyro samma faqtma: saeroTa msaxurebis<br />

komisiis Seqmnam; qristianTa erTobis sabWos ACamoyalibebam, romelmac male<br />

gamoavlina Tavi umniSvnelovanes Suamavlad romis eklesiis ekumenur moZraobasTan<br />

daaxloebis saqmeSi; sakuTriv komisiis wevrTa arCevam, sadac<br />

saRmrTismetyvelo da samwyso mimdinareobebs, sxvebTan erTad, warmoadgendnen<br />

is adamianebi, romlebic aqamde idevnebodnen integristulad ganwyobili<br />

jgufebis mier (kerZod, iv kongari da anri de lubaki)�<br />

1960 wlis 14 noembers sazeimod daiwyo komisiaTa muSaoba, romelTac<br />

nel-nela SeimuSaves 70 proeqti�<br />

krebis muSaobis dasawyisi.<br />

I sesia (11.10 _ 08.12.1962)<br />

pier diumuleni<br />

oTxwliani mzadebis Semdeg, 1962 wlis 11 oqtombers, wmida petres bazilikaSi<br />

ioane XX<strong>II</strong>I-m <strong>kreba</strong> sazeimod gaxsna� Ppapis Sesavali sityva umal sensaciad<br />

iqca: man imiT daiwyo, rom SekrebilT TxovniT mimarTa, krebis mimdinareobisas<br />

moridebodnen gakicxvaTa Cveul formebs� Ppapma xazgasmiT<br />

aRniSna, rom krebis samuSao procesi unda gamsWvaluliyo namdvili samwyso<br />

suliskveTebiT da orientirebuliyo ekumenizmze�<br />

krebis gaxsnas eswreboda 2386 monawile (2800 mowveulidan), agreTve, is<br />

qristiani damkvirveblebi, romlebic ar imyofebian TanaziarebaSi romis<br />

eklesiasaTan: marTlmadideblebi, protestantebi, anglikanebi, Zvelmowese<br />

kaTolikeebi� <strong>kreba</strong>s Riaoba maTma yofnamac mianiWa! <strong>kreba</strong>s aseve eswreboda<br />

daaxloebiT 300 eqsperti: RmrTismetyvelni, liturgistebi, kanonistebi�<br />

isini sajaro debatebSi ar monawileobdnen, magram maT kompetenciaSi Sedioda<br />

dokumentebis redaqtireba da komisiebisaTvis konsultaciebis gaweva�<br />

Zalian male gamomJRavnda, rom Sekrebilebi gaiyvnen umravlesobad da<br />

uciresobad� umravlesoba Riaobis suliskveTebis erTguli iyo, romelsac<br />

warmoadgenda papi ioane X<strong>II</strong>I: isini yuradRebiT ekidebodnen Tanamedrove<br />

samyaros sinamdviles, _ moTxovnas, miaxloebinaT misTvis eklesia ise,<br />

rom saxarebiseuli uwyeba yvelasTan misuliyo; gaeTvaliswinebinaT qristianTa<br />

erTobis saWiroebebi; aucileblad mieCniaT, myarad dafuZnebuliyo<br />

saRmrTismetyvelo azri da saeklesio cxovreba wmida werilze� aq unda<br />

davasaxeloT kardinalebi lienari, fringsi, lerkaro, siunensi, romlebic<br />

upovarTa namdvil mauwyeblebad iqcnen�<br />

umciresobis warmomadgenlebi Tavs sarwmunoebis damcvelebad miiCnevdnen<br />

da amitomac isini sifrTxiliT uyurebdnen yovelgvar cvlilebebs�<br />

ramdenadac <strong>kreba</strong>s konsensusis miRweva surda, amitom umciresobam SeZlo<br />

garkveuli zemoqmedebis moxdena,Mrac zog SemTxvevaSi ufro mkacri formulirebebis<br />

miRebiT gamoixateboda, zogjer ki _ teqstebis SerbilebiT�Ees<br />

jgufi ZiriTadad romis kuriis wevrebisagan da qristianuli qveynebis _<br />

italiis, espaneTis, laTinuri amerikis _ episkoposebisgan Sedgeboda� maT<br />

13


Soris unda movixsenioT kardinalebi otaviani, rufini, broune da episkoposi<br />

marsel lefevri, romelic SemdgomSi eklesiisgan gamoyofili tradicionalisturi<br />

sakrebulos damfuZnebeli gaxda�<br />

krebis dawyebidan dasrulebamde samuSao procesi Tavisuflebis suliskveTebiT<br />

iyo gamsWvaluli, rac xSirad daZabul situaciebs qmnida�<br />

Ppirvel rigSi <strong>kreba</strong>m liturgiis ganaxlebis sakiTxi ganixila� pirvelive<br />

redaqciis debulebaTa umetesi nawili uZveles tradiciebs eyrdnoboda, magaliTad,<br />

im mniSvnelobas, rac RmrTis sityvas eniWeboda, agreTve, morwmuneTa<br />

aqtiur monawileobas, cocxali enebis gamoyenebas RmrTismsaxurebaSi,<br />

erTobliv msaxurebas, ori saxis ziarebas (puriTa da RviniT) da a� S� Kkritikis<br />

miuxedavad, am proeqtis (romelic SemdgomSi iqca konstituciad Sacrosanctum<br />

Concilium) ZiriTad mimarTulebas damswreTa 97%-ma dauWira mxari�<br />

saRmrTo gamocxadebis Sesaxeb proeqtis gamo (momavali konstitucia Dei<br />

Verbum) SemuSavda rekomendacia, rom saWiro iyo misi gadamuSaveba, _ ekumenur<br />

urTierTobebTan uSualo kavSiris gaTvaliswinebiT� am mizniT Seiqmna<br />

Sereuli komisia, romlis wevrTa naxevars qristianTa erTobis sabWos wevrebi<br />

Seadgendnen�<br />

I sesiis dasrulebisTanave, 1963 wlis 9 aprils, papma gamoaqveyna enciklika<br />

“mSvidobisa da samarTlianobis Sesaxeb” (Pacem in terries)�<br />

1963 wlis 3 ivniss ioane X<strong>II</strong>I moulodnelad gardaicvala� Aam ambavma SeZra<br />

mTeli msoflio� bevrma gauCnda eWvi, gaagrZelebda Tu ara <strong>kreba</strong> muSaobas�<br />

14<br />

Sesavali<br />

papi pavle VI da krebis muSaobis ganaxleba.<br />

<strong>II</strong> sesia (22.09 _ 4.12.1963)<br />

1963 wlis 21 ivniss papad airCies milanis mTavarepiskoposi, kardinali<br />

jovani batista montini, romelmac pavle VI-is saxeli miiRo� 30 wlis ganmavlobaSi<br />

igi pius X<strong>II</strong>-sTan, romis kuriaSi, saxelmwifo samdivnoSi muSaobda�<br />

Ppavle VI sruliad iziarebda ioane XX<strong>II</strong>I-is miswrafebebs da mas Semdeg, rac<br />

ganaaxla krebis muSaoba, mas sruliad axali suliskveTeba Cahbera da ufro<br />

nayofierad aqcia� man daniSna oTxi moderatori, romlebic cnobilni iyvnen<br />

TavianTi reformatoruli mimarTulebiT: kardinalebi lerkaro, dopfneri,<br />

siunensi da aRajaniani� maTi misia iyo, rom xeli SeewyoT debatebis winsvlisaTvis�<br />

papma gadawyvita, daZabuli situaciebisas Tavad piradad Careuliyo<br />

xolme, yoveli teqstisaTvis rac SeiZleba meti xmis mosapoveblad� man<br />

Seqmna presis samsaxuri, raTa uzrunvelyofiliyo krebis muSaobis Sesaxeb<br />

yoveldRiuri informaciis miwodeba, agreTve, damkvireblebad miiwvia saero<br />

pirebi, romlebic aqtiur monawileobas iRebdnen saeklesio cxovrebaSi<br />

(maT Soris iyo filosofosi da mwerali Jan gitoni)� mogvianebiT mowveuli<br />

iyo ramdenime monazoni da sakrebuloTa 38 winamZRvari�<br />

M<strong>II</strong> sesiaze sabolood SemuSavda konstitucia liturgiis Sesaxeb (Sacrosanctum<br />

Concilium), romelic 2147 xmiT 4-is winaaRmdeg iqna miRebuli� amis Semdeg<br />

krebis mamebi ufro rTuli sakiTxebis ganxilvas Seudgnen� es sakiTxebi eklesiis<br />

bunebasa da eklesiis saqmianobas Seexeboda� romis centralizmis<br />

momxreebi debatebSi episkoposTa kolegiuri erTianobis winaaRmdeg gamovidnen�<br />

NnoemberSi krebis 50-ze metma mamam episkoposTa sinodis daarsebis<br />

survili gamoTqva� sinodis sxdomebi garkveuli periodulobiT da papis TavmjdomareobiT<br />

unda Catarebuliyo�<br />

sesiis dasrulebis Semdeg, 1964 wlis ianvarSi, pavle VI-m wmida miwa moiloca�<br />

es erTdroulad iyo gawyveta im tradiciasTan, romelic papebs italiis<br />

miwasTan ajaWvavda da, amave dros, pirvelsawyisebTan dabrunebis simbolo<br />

da didi ekumenuri mniSvnelobis demarSi, radganac papi ierusalemSi


konstantinopolidan sagangebod Camosul msoflio patriarqs aTenagoras<br />

Sexvda, romelTanac man mSvidobis ambori gacvala�<br />

1964 wlis 6 agvistos papma gamoaqveyna enciklika eklesiaSi dialogis mni-<br />

Svnelobis Sesaxeb (Ecclesiam Suam), romelsac didi mniSvneloba hqonda, Tumca<br />

mas naklebi yuradReba mieqca� masSi igrZnoboda ukve Catarebuli ori<br />

sesiis suliskveTebac da amoicnoboda krebis Semdgomi muSaobis mimarTulebac�<br />

<strong>II</strong>I sesia (14.09 _ 21.11.1964)<br />

mesame sesia gaixsna wirviT, romelic 24-ma kardinalma da episkoposma<br />

aRavlina� es wirva gaxda praqtikuli ganxorcieleba im SesaZleblobebisa,<br />

romelic liturgiulma reformam gamoavlina�<br />

sesia Zalze nayofieri aRmoCnda� masze TiTqmis erTxmad SemuSavda da<br />

miRebul iqna dogmaturi konstitucia eklesiis Sesaxeb (Lumen gentium) _<br />

krebis RmrTismetyvelebisa da mis reformaTa qvakuTxedi� magram gardauvali<br />

gaxda kamaTic, romelic gansakuTrebiT gaZlierda ori teqstis gamo: religiuri<br />

Tavisuflebis Sesaxeb (romelsac ekamaTeboda tradicionalistTa<br />

frTa) da ebraelTa Sesaxeb (romlis gamoc zogi SiSobda, rom mas arabTa<br />

agresiuli reaqcia mohyveboda)� am ori teqstis safuZvelze papma pavle VI-m<br />

ori calke deklaraciis Sedgena gadawyvita� papma, konservatiuli umciresobis<br />

Sesustebis mizniT, konstitucias eklesiis Sesaxeb daurTo SeniSvna,<br />

romlebic ganmartavda urTierTdamokidebulebas episkoposTa kolegiurobasa<br />

da papis Zalauflebisa Soris, xolo dekretSi ekumenizmis Sesaxeb<br />

Seitana Sesworebebi, romelic arakaTolikeebs Seexeboda; dabolos, papma<br />

wmida qalwuli mariami eklesiis dedad gamoacxada� dekreti ekumenizmis<br />

Sesaxeb (Unitatis Redintegratio) 1964 wlis 21 noembers xmaTa umravlesobiT iqna<br />

miRebuli, iseve, rogorc dekreti aRmosavleTis eklesiaTa Sesaxeb (Orientalium<br />

Ecclesiarum)� gadamuSavda proeqti episkoposTa samoZRvro msaxurebis<br />

Sesaxeb� miuxedavad gadawyvetilebisa, rom proeqtebis raodenoba 70-dan 16de<br />

Semcirebuliyo, araerTi mniSvnelovani teqsti darCa gansaxilveli da<br />

misaRebi� aSkara gaxda, rom saWiro iyo meoTxe sesiis mowveva, romelic, papis<br />

gadawyvetilebiT, daskvniTi unda yofiliyo� sesiis dasrulebis umal papi<br />

bombeiSi, indoeTSi, gaemgzavra, sadac warmoTqva SesaniSnavi sityva msoflioSi<br />

SimSilisa da evqaristiuli puris Sesaxeb�<br />

IV sesia (15.09 _ 7.12.1965)<br />

pier diumuleni<br />

sesiis dasawyisSi papma episkoposTa sinodis dafuZnebis Sesaxeb ganacxada�<br />

pirveli xuTi sxdoma daeTmo proeqts “religiuri Tavisuflebis Sesaxeb”,<br />

romelic xelaxla SeimuSava amerikelma iezuitma k� miureim� am teqstma<br />

seriozuli winaaRmdegobebi gamoavlina� umciresoba, maT Soris marsel<br />

lefevri, kicxavda indeferentizms _ pozicias, romelic absolutur<br />

WeSmaritebas da mis uflebebs aTanabrebda; umravlesoba religiurobis<br />

safuZvlad adamianis Sinagan Tavisufal arCevans miiCnevda, romelic arasgziT<br />

ar SeiZleba Tavsmoxveuli iyos, radgan darwmunebuli iyo, rom sindisis<br />

Tavisufleba ukavSirdeba adamianis pirovnebis Rirsebas da misi erT-erTi<br />

ganuyofeli uflebaa�<br />

situacia Cixidan gamosayvanad aucilebeli gaxda papis Careva, romelmac<br />

Mam dokumentis teqsts mxari dauWira� deklaracia religiuri Tavisuflebis<br />

Sesaxeb miRebuli iqna 1965 wlis 7 dekembers 2308 xmiT 70-is winaaRmdeg� amis<br />

Semdeg situacia ganimuxta da SesaZlebeli gaxda muSaobis gagrZeleba ufro<br />

15


mSvid viTarebaSi: umciresobam uaryo obstruqciis taqtika da moindoma,<br />

rom <strong>kreba</strong> rac SeiZleba male dasrulebuliyo�<br />

deklaracia religiuri Tavisuflebis Sesaxeb (Dignitatis humane) Tavisi suliskveTebiT<br />

eTanxmeboda deklaracias araqristianul religiaTa Sesaxeb<br />

(Nostra Aetate)�Aam dokumentis miRebiT <strong>kreba</strong>m Rrma pativiscema gamoxata araqristianuli<br />

religiebis sulier da zneobriv RirebulebaTa da RmrTis Secnobis<br />

im gzaTa mimarT, romelic maTTvisaa damaxasiaTebeli� deklaracia gvaxsenebs<br />

eklesiis warmoSobas ebrauli wiaRidan, gmobs ebraelTa devnas da ar akisrebs<br />

maT saerTo pasuxismgeblobas qristes sikvdilis gamo� es deklaracia miRebul<br />

iqna 1965 wlis 28 oqtombers oTx sxva dokumentTan erTad� esenia dekretebi<br />

eklesiaSi episkoposTa samoZRvro msaxurebis (Christus Dominus), samoweseo<br />

cxovrebis ganaxlebis (Perfectae caritasis), mRvdelTa aRzrdisa (Optatam totius) da<br />

deklaracia qristianuli aRzrdis Sesaxeb (Gravissimum edicationis)�<br />

18 noembers gamoqveynda dekreti saeroTa mociqulobis Sesaxeb (Apostolicam<br />

actuositatem) da dogmaturi konstitucia saRmrTo gamocxadebis Sesaxeb<br />

(Dei Verbum) _ brwyinvale teqsti, romelsac maqs turianma “qristianTa er-<br />

Tobisken mimavali gzis gadamwyveti etapi” uwoda�<br />

dabolos, miRebul iqna konstitucia Tanamedrove samyaroSi eklesiis<br />

Sesaxeb (Gaudium et spes)� zogierTma es dokumenti metismetad progresulad<br />

da radikalurad miiCnia, zogma ki, piriqiT, zedmetad mokrZalebulad miiRo�<br />

konstituciis teqsti gadasamuSaveblad harons gadaeca da 1965 wlis 7 dekembers<br />

miRebul iqna 2309 xmiT 75 winaaRmdeg� es dokumenti samwyso konstituciaa<br />

da srulad gamoxatavs krebis suliskveTebas� igi krebis erT-erTi<br />

umTavresi dokumentia, romelsac kelinim “eklesiasa da kacobriobas Soris<br />

siyvarulis WeSmariti SeTanxmeba” uwoda�<br />

pavle VI-m uaryo samRvdeloebis uqorwineblobis sakiTxis ganxilva, ro-<br />

melic jer moumwifeblad miiCnia da gamoTqva SiSi, rom misi isi ganxilva zo-<br />

gierTi mRvdlis eklesiidan gasvlis provocirebas gamoiwvevda� 7 dekembers<br />

miRebul iqna dekreti mRvdelTa msaxurebisa da cxovrebis Sesaxeb (Presbiterorum<br />

ordinis)� erT-erTi paragrafis Tanaxmad, samwyso moTxovnilebidan gamomdinare,<br />

mRvdelTaTvis nebadarTulia fizikuri Sroma�<br />

swrafva dialogisaken gamovlinda pavle VI-is msofliosaTvis gamaognebeli<br />

stumrobisas gaeroSi, niu iorkSi, sadac sesiis msvlelobisas, igi mSvidobisa<br />

da Tanxmobis mauwyebeli aRmoCnda�<br />

krebis bolo kvira mravali simboluri JestiTa da gadawyvetilebiT<br />

aRiniSna� 1965 wlis 4 dekembers wmida petres taZarSi pavle VI-m arakaTolikeebTan<br />

erTad wirva aRavlina�<br />

6 dekembers gakeTda gancxadeba wmida dawesebulebis reformis Sesaxeb,<br />

romelsac amieridan ewoda sarwmunoebis moZRvrebis kongrecia�<br />

7 dekembers vatikansa da konstantinopolSi, erTdroulad, romis eklesiam<br />

da konstantinopolis sapatriarqom dagmes da gaauqmes 1054 wlis ur-<br />

TierTanaTemebi�<br />

dabolos, 8 dekembers <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis sazeimo daxurvis ceremoniaze,<br />

wmida petres moedanze, 81 qveynis mTavrobaTa da 9 saerTaSoriso organizaciis<br />

delegaciaTa TandaswrebiT, pavle VI-m da krebis mamebma solidarobis,<br />

imedisa da mSvidobisken mouwodes msoflios�<br />

16<br />

daskvna<br />

Sesavali<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis Rvawli Zalze didia� <strong>kreba</strong>m 16 umniSvnelovanesi aqti mii-<br />

Ro� am aqtebSi xazgasmiT aRiniSneba, rom eklesia aris adgilobriv eklesiaTa<br />

erToblioba, rom Yyoveli adgilobrivi eklesia warmoadgens sayovelTao ek-


lesias, romelsac romis episkoposi uZRveba� Ees faqti episkoposTa erTianoerTianobis praqtikul ganxorcielebasa da ekumenur moRvaweobas daedo safuZvlad�<br />

eklesiis RmrTis erad gamocxadebam gazarda TiTeuli misi wevris pasuxismgebloba<br />

da uzrunvelyo saeroTa gansakuTrebuli daniSnuleba� SemoRebul iqna,<br />

aRorZinda da ganaxlda mravali praqtika: RmrTismsaxurebaSi cocxali enebis<br />

gamoyeneba, mudmivi diakvnoba, episkoposTa sinodi, qristianTa erTobis sab-<br />

Wos saqmianoba� magram mTavaria, rom krebis wyalobiT eklesia axali suliskve-<br />

TebiT aRivso, romelic gansakuTrebiT igrZnoba episkoposTa wiaRSi da romelic<br />

vrceldeba samRvdeloTa da saeroTa Soris� Aaxla saWiro iyo miRebuli<br />

reformebisa da gadawyvetilebebis cxovrebaSi gatareba�<br />

1995 wels monsiniorma elSingerma, erT-erTma ukanasknelma episkoposma,<br />

romelic <strong>kreba</strong>s Tavidan bolomde eswreboda, Tqva: “zogierTi miiCnevs, rom<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong> moZvelda, sinamdvileSi mxolod axla viwyebT mis dadgenilebaTa<br />

cxovrebaSi ganxorcielebas”�<br />

krebis aqtebi<br />

pier diumuleni<br />

1� konstitucia wmida liturgiis Sesaxeb (Sacrosanctum Concilium) _<br />

4�12�1963<br />

am dokumentis miRebam yvelaze swrafi da aSkara Sedegebi gamoiRo� es<br />

dokumenti mouwodebs morwmuneebs, miiRon liturgiaSi gacnobierebuli<br />

da qmediTi monawileoba da, am mizniT, liturgiaSi daSvebul iqna cocxali<br />

enebis gamoyeneba� dokumentSi xazgasmulia, rom yoveli evqaristiuli liturgia<br />

aris gaxseneba qristes sikvdilisa da aRdgomisa, romlis wyalobiT<br />

miiRweva cxovrebis sisavse�<br />

2� dogmaturi konstitucia eklesiis Sesaxeb (Lumen gentium) _ 21�11�<br />

1964<br />

es doqtrinuli xasiaTis fuZemdebluri teqstia� eklesia gansazRvravs<br />

sakuTar Tavs ara marto rogorc iuridiul da ierarqiul dawesebulebas,<br />

aramed rogorc RmrTis mier Sekrebil xalxs� am sakrebulos TiToeul wevrs<br />

pasuxismgeblobis Tavisi wili akisria� eklesia aris RmerTTan Sexvedris<br />

momlodine xalxi, mowodebuli sakuTar TavSi moicvas mTeli kacobrioba�<br />

3� dogmaturi konstitucia saRmrTo gamocxadebis Sesaxeb (Dei Verbum)<br />

_ 18�11� 1965<br />

rogor SeuZlia qristians RmerTs mier gamocxadebuli WeSmaritebis aRqma?<br />

am kiTxvaze dokumenti upasuxebs: wmida werili moicavs yvelafers, rac Rmer-<br />

Ts swadda adamianisTvis euwyebina sakuTari Tavisa da sakuTaris nebis saidumlos<br />

Sesaxeb da, sulis wyalobiT, eklesiis gadmocema dauRlelad sazrdoobs<br />

am moZRvrebidan Secdomis riskis gareSe� dokumenti dadebiTad afasebs Tanamedrove<br />

bibliur mecnierebaTa mier Catarebul kvlevaTa Sedegebs�<br />

4� samoZRvro konstitucia Tanamedrove samyaroSi eklesiis Sesaxeb<br />

(Gaudium et spes) _ 7�12�1965<br />

miuxedavad imisa, rom teqsti ar iyo bolomde damuSavebuli, es konstitucia<br />

yvelaze originaluri da yvelaze damaxasiaTebelia krebis yvela<br />

aqtebs Soris� konstitucia mowmobs ufarToes TvalTaxedvas adamiansa da<br />

samyaroze; is cdilobs, daamyaros dialogi eklesiasa da Tanamedrove msoflios<br />

Soris yvela mniSvnelovani sakiTxis irgvliv� am dialogma unda moicvas<br />

problemebi, romelic exeba kacobriobis beds: piradi da socialuri<br />

cxovreba, kultura, ekonomika da politika, mSvidobis SenarCuneba da samarTlianobis<br />

damyareba�<br />

17


Sesavali<br />

5� dekreti masobrivi informaciis saSualebaTa Sesaxeb (Inter mirifica)<br />

_ 14�12�1963<br />

es dokumenti xmaTa minimaluri raodenobiT iqna miRebuli, radgan miaCndaT,<br />

rom igi cotaTi umwifaria� amis miuxedavad, mas ori damsaxureba aqvs:<br />

erTi mxriv, aRiarebs, rom Tanamedrove msoflio SeuZlebelia masobrivi informaciis<br />

saSualebaTa gareSe da, meore mxriv, urCevs, SemuSavebul iqnes<br />

masobrivi informaciis saSualebaTa Sesaxeb ufro Rrmad gaazrebuli teqsti�<br />

1971 wels vatikanma miiRo am dekretis Semavsebeli teqsti “urTierToba<br />

da progresi”�<br />

6� dekreti ekumenizmis Sesaxeb (Unitatis redingratio) _ 21�11�1964<br />

ekumenuri dialogis namdvili qartia; teqsti erTdroulad frTxilicaa,<br />

_ radgan gvaxsenebs, rom kaTolike eklesia flobs gamocxadebis sisavses,<br />

magram, amave dros, mtkicea, _ radgan aRiarebs sxva eklesiaTa faseulobebs<br />

da mouwodebs qristianebs erTobisaken� Aam dekretis miRebiT eklesiam pirvelad<br />

oficialurad daadastura Tavisi ekumenuri pozicia�<br />

7� dekreti mRvdelTa aRzrdis Sesaxeb (Optatam totius) _ 28�10�1965<br />

dekretma bolo mouRo seminariaTa tradiciul erTsaxovnebas da mosTxova<br />

episkoposTa yovel erovnul konferencias, mRvdelTa momzadebis programebi<br />

Seufardon maTi momavali msaxurebis pirobebs� dekreti upiratesobas<br />

aniWebs “RmrTismetyvelebis gulis” _ bibliuri RmrTismetyvelebisa<br />

da eklesiis mamaTa naSromebis Seswavlas� gansakuTrebuli yuradReba unda<br />

mieqces momavali mRvdlebis gonebisa da sulis met Riaobas�<br />

8� dekreti samoweseo cxovrebis ganaxlebis Sesaxeb (Perfectae caritatis)<br />

_ 28�10�1965<br />

esaa mowodeba samoweseo ordenebis cxovrebis gasaaxleblad, romlebic<br />

unda daeyrdnon or wyaros: pirvel yovlisa, saxarebas, meore, ordenis fu-<br />

Zemdeblis nebas�<br />

9� dekreti eklesiaSi episkoposTa samoZRvro msaxurebis Sesaxeb (Christus<br />

Dominus) _ 28�10�1965<br />

es dokumenti avsebs dogmatur konstitucias eklesiis Sesaxeb (Lumen<br />

gentium) episkoposTa kolegiuri erTianobis sakiTxSi� azustebs da afuZnebs<br />

struqturebs, romelic saSualebas aZlevs TiToeul episkoposs, iyos pasuxismgebeli<br />

rogorc Tavis eparqiaze, aseve sruliad eklesiaze sxva episkoposebTan<br />

da papTan erTad� dekreti afuZnebs episkoposTa sinods�<br />

10� dekreti saeroTa saeroTa mociqulobis Sesaxeb (Apostolicam actiositatem)<br />

_ 18�11�1965<br />

es dokumenti azustebs da praqtikul mniSvnelobas aniWebs eklesiis<br />

Sesaxeb dogmaturi konstituciis (Lumen gentium) zogierT debulebas, romlebic<br />

exeba saeroTa rols eklesiaSi� aRniSnulia, rom saeroebs SeuZliaT<br />

Seqmnan sabWoebi, raTa Seasrulon garkveuli samsaxurebi eklesiaSi, AaRwers<br />

saeroTa mociqulobis sxvadasxva formebs, mouwodebs maT, aiRon qristianuli<br />

pasuxismgebloba sazogadoebis mimarT�<br />

11� dekreti aRmosavleTis kaTolike eklesiaTa Sesaxeb (Orientalium Ecclesiarum)<br />

_ 21�11� 1964<br />

aRmosavleTSi arsebobs rogorc romTan kavSirSi myofi eklesiebi, aseve<br />

iseTebic, romlebmac masTan kavSiri gawyvites� romis eklesia saWirod miiC-<br />

18


pier diumuleni<br />

nevs, mxari dauWiros pirvelebs, magram imgvarad, rom ar gamoiwvios meoreTa<br />

kidev ufro meti gaucxoeba� dekreti mouwodebs qristianuli erTobisaken<br />

da aRiarebs aRmosavleTis qristianul eklesiaTa faseulobebs�<br />

12� dekreti eklesiis samisionero moRvaweobis Sesaxeb (Ad gentes divinitus)<br />

_ 7�12�1965<br />

misionerobis ganxilvisas dekreti midis ufro Sors adreul SexedulebebTan<br />

SedarebiT, romelic misias SoreTSi ganixalavda� iwvevs mTel eklesias,<br />

raTa iq, sadac is imyofeba, gaavrcelos saxareba, axaros mTel msoflios<br />

bedniereba, romelic RmerTma ganumzada adamianebs qristeSi�<br />

13� dekreti mRvdelTa msaxurebisa da cxovrebis Sesaxeb (Presbytororum<br />

ordinis) _ 7�12�1965<br />

Ddokumentze muSaobisas gaTvaliswinebuli iyo samRvdeloebis krizisi�<br />

teqsti axsenebs mRvdlebs maT gansakuTrebul rols: yvela qristiani na-<br />

Tlobis ZaliT mRvdeli xdeba, magram xeldasxmuli mRvdeli monawilea TviT<br />

qristes, rogorc eklesiis meTauris, Zalauflebisa da mowodebulia aRaSenos<br />

eklesia _ misi sxeuli� monazonTagan gansxvavebiT, romelTac, pirvel<br />

yovlisa, RmerTTan pirad urTierTobas uZRvnes Tavi da ganaxorcieleben<br />

TavianTi ordenis gansakuTrebul qarizmas, mRvdeli eZebs siwmides sulTa<br />

msaxurebis gzaze�<br />

14� deklaracia qristianuli aRzrdis Sesaxeb (Gravissimum educationes)<br />

_ 28�10�1965<br />

am dokumentSi krebis mamebma ganixiles kaTolikuri skola saboloo mizanTan<br />

mimarTebaSi da, amave dros, miiCnies aRzrdis sxva gzebis mniSvnelobac�<br />

15� deklaracia eklesiis damokidebulebis Sesaxeb<br />

araqristianuli religiebis mimarT (Nostra aetate) _ 28�10�1965<br />

am deklaraciaSi oficialurad aRiarebulia araqristianuli religiebis<br />

Rirebulebebi: yvela religias aqvs RmrTis Semecnebis esa Tu is safexuri�<br />

qristianebic amas yuradRebiT unda aRiqvamdnen� dokumentSi xazgasmulia<br />

Rrma kavSiri, romelic qristianebsa da ebraelebs Soris arsebobs, rac mowodebad<br />

JRers Zmuri dialogisaken�<br />

16� deklaracia religiuri Tavisuflebis Sesaxeb (Dignitatis humanae) _<br />

7�12� 1965<br />

am deklaraciis miRebiT <strong>kreba</strong>m daamowma adamianis religiuri Tavisuflebis<br />

ufleba da samoqalaqo xelisuflebas miuTiTa misi dacvis valdebulebaze�<br />

sindisis Tavisuflebis amgvari pativiscema iribad gmobda gonebaze<br />

Zaldatanebis, Zaladobisa da diqtatis yovelgvar gamovlinebas sindisis<br />

sakiTxebSi� es teqsti (eklesiis Sesaxeb konstituciasTan erTad) yvelaze<br />

metad iyo sakamaTo tradicionalistebisaTvis�<br />

mama pier diumuleni<br />

19


20<br />

benediqte XVI-is<br />

mimarTvidan romis kuriis wevrebisadmi<br />

2005 wlis 22 dekemberis audienciaze<br />

ra iyo <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> msoflio krebis Sedegi? iyo ki is kargad gagebuli?<br />

ra iyo aRqmuli sworad da ra _ araadekvaturad Tu mcdarad? ra aris jer<br />

kidev gasakeTebeli am mimarTulebiT?<br />

veravin uaryofs, rom eklesiis bevr sferoSi krebis gadawyvetilebaTa<br />

ganxorcieleba Zalian rTuli aRmoCnda� amasTan dakavSirebiT ar SeiZleba<br />

ar gagvaxsendes nikeis krebis Semdgomi periodis wm� basiliseuli aRwera _<br />

wm� basili, eklesiis didi maswavlebeli, im mdgomareobas sazRvao brZolas<br />

adarebs, romelic sibneleSi qariSxlis dros mimdinareobs da erTgan aRni-<br />

Snavs, rom “mTeli eklesia aavso gaugebarma Worebma da laybobam, uwyvetma<br />

xmaurma da SfoTma, im adamianTa Caxrinwnuli xmiT yvirilma, romelnic ar<br />

eTanxmebian da upirispirdebian erTmaneTs, rac gadacdenebsa Tu Secdomebs<br />

badebs da eklesiis WeSmarit moZRvrebas ayalbebs���” (De Spiritu Sancto, XXX, 77;<br />

PG 32, 213 A; SCh 17 ff�, p� 524)�<br />

Cven ar gvsurs, rom es aRwera zustad mivusadagoT <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis<br />

Semdgom periods, Tumca amis msgavsi ram nadvilad xdeboda� ai, swored aq<br />

ibadeba amgvari kiTxva: ratom aRmoCnda krebis gadawyvetilebaTa ganxorcileba<br />

eklesiis bevr sferoSi aseTi rTuli?<br />

saqme isaa, rom es yovelive damokidebulia krebis swor interpretaciaze,<br />

anu, rogorc axla vityodiT, _ mis saTanado hermenevtikaze, romelic namdvili<br />

gasaRebi iqneboda krebis gagebisa da gamoyenebisaTvis� <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong><br />

krebis gadawyvetilebaTa ganxorcileba swored imitom gaWirda, rom erTmaneTs<br />

ori hermenevtika daupirispirda da SeebrZola� pirvelma gaugebroba<br />

da SeSfoTeba gamoiwvia, xolo meorem _ uCumrad, magram xilulad nayofi<br />

gamoiRo da axlac iRebs nayofs�<br />

erTi mxriv, esaa interpretacia, romelsac me “wyvetisa da memkvidreobi-<br />

Tobis rRvevis hermenevtikas” vuwodeb� is xSirad sargeblobs masmediis simpaTiiT<br />

da, amave dros, axali Teologiis erT tendenciasa Tu mimdinareobas<br />

warmoadgens� meore mxriv, esaa _ “reformis hermenevtika”, an, sxvagvrad,<br />

erTi uwyveti subieqtis, eklesiis, ganaxlebis hermenevtika _ im eklesiisa,<br />

romelic Tavad ufalma gviboZa� swored eklesiaa imgvari subieqti, romelic<br />

izrdeba da viTardeba, magram Tan yovelTvis igive rCeba _ erTi subieqti<br />

uflis xalxis msxemobisa�<br />

wyvetis hermenevtika emuqreba safrTxe, rom sabolood daacilos erTmaneTs<br />

<strong>kreba</strong>mdeli da krebis Semdgomi eklesia� is acxadebs, rom krebis dokumentebi<br />

ar gamoxatavs Tavad <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis suliskveTebas� wyvetis<br />

hermenevtika miiCnevs, rom es dokumentebi kompromisTa Sedegia, radganac<br />

maSin saWirod miiCnies bevri moZvelebuli debulebisa Tu tradiciis SenarCuneba<br />

da dadastureba, rac, am poziciis Tanaxmad, axla aSkarad azrs<br />

kargavs� rogorc am poziciis wamomadgenelT miaCniaT, krebis WeSmariti<br />

suliskveTeba am kompromisebSi ki araa, aramed siaxlisken swrafvis im impulsebSi,<br />

romelTac krebis zogierTi dokumenti Seicavs�<br />

zogierTebma oden es inovaciebi miiCnies krebis WeSmariti suliskveTebis<br />

gamoxatulebad� ufro metic, maT isic miiCnies, rom winsvla SesaZlebe-


enediqte XVI<br />

lia mxolod am inovaciebis mixedviT _ inovaciebisa, romlebic, amave dros,<br />

aTvlis wertili unda gaxdes� swored imitom, rom, am poziciis Tanaxmad, dokumentebi<br />

oden arasrulyofilad asaxavs krebis suliskveTebasa da mis siaxles,<br />

aucilebeli xdeba, rom Tamamad gavcdeT arsebuli teqstebis sazRvrebs<br />

da WeSmarit siaxles davuTmoT Sesaferisi adgili _ im siaxles, romelSic<br />

krebis namdvili ganazraxi iqneba gamoxatuli, rogori bundovanic ar unda<br />

iyos es ukanaskneli�<br />

maSasadame, wyvetis hermenevtika mogviwodebs, rom mivsdioT ara krebis<br />

dokumentebs, aramed Tavad krebis suliskveTebas� TavisTavad cxadia, rom<br />

amgvari midgoma did sivrces tovebs SekiTxvisaTvis, Tu ras niSnavs krebis<br />

suliskveTeba� es ki, Tavis mxriv, farTod uRebs kars warmosaxvis Zalas�<br />

yovelive zemoT aRniSnuli kargad gviCvenebs, rom krebis arsi arasworadaa<br />

gagebuli� wyvetis hermenevtikis Tanaxmad, saeklesio <strong>kreba</strong><br />

damfuZnebeli krebis msgavsi instituciaa, romelic erT konstitucias<br />

meoreTi cvlis� magram damfuZnebel <strong>kreba</strong>s sWirdeba is, vinc <strong>kreba</strong>s Tavis<br />

uflebebs gadascems da vinc am uflebebs daamowmebs kidec _ xalxi, romelsac<br />

konstitucia unda emsaxuros� krebis mamebs amgvari davaleba ar hqoniaT<br />

da arc arasdros miucia vinmes maTTvis amgvari davaleba� ufro metic, aseTi<br />

davalebis micema arc aravis SeeZlo, radganac eklesiis ZiriTadi konstitucia<br />

uflisaganaa� is imitom gveboZa, rom maradiul cxovrebas mivaRwioT da,<br />

swored amgvari perspeqtividan gamomdinare, gavanaToT da gavasxivosnoT<br />

rogorc Tanamedrove cxovreba, ise Tavad dro�<br />

unda aRiniSnos, rom episkoposebi saidumloTa miRebis wyalobiT uflis<br />

ZRvenis ndobiT aRWurvili wamomadgenelni da “RmrTis saidumlos mouravni<br />

arian” (1kor�, 4, 1)� swored amis gamo, isini “erTgulni da brZenni” (luk�<br />

12, 41_48) unda iyvnen� es imas niSnavs, rom maT maT es ZRveni samarTlianad<br />

unda gankargon, raTa is raRac saidumlo sacavSi damaluli ar aRmoCndes da<br />

xiluli nayofi gamoiRos, raTa ufalma, sabolood, mouravs ase mimarTos:<br />

“radganac mciredze erTguli iyavi, mravalze gqondes xelmwifeba” (maT�<br />

25,14-30; luk� 19,11-27)� am saxarebiseul igavebSi gamoxatulia erTgulebis<br />

dinamika, romelic uflis msaxurebaSi moqmedebs� amitomac, rogorc Tavad<br />

krebis dros, axlac dinamiuroba da erguleba erTmaneTs unda Seerwyas�<br />

wyvetis hermenevtikas reformis hermenevtika upirispirdeba, romelic<br />

jer papma ioane XX<strong>II</strong>I-m, xolo Semdeg papma pavle VI-m gamoxates, pirvelma <strong>vatikanis</strong><br />

<strong>II</strong> krebis gaxsnisas _ 1962 wlis 11 oqtombers, xolo meorem _ daxurvisas,<br />

1965 wlis 7 dekembers� me msurs ioane XX<strong>II</strong>I-is cnobili sityvebi gavixseno,<br />

sadac reformis hermenevtika calsaxadaa Camoyalibebuli� papi aRni-<br />

Snavs, rom krebis ganazraxi Tu intencia “Semcirebisa da damaxinjebis gareSe<br />

moZRvrebis wmidad da Seuryvnelad gadacemaa”� amis Semdeg is dasZens: “Cven<br />

valdebulni varT ara oden davicvaT es saunje _ oRond ara ise, TiTqos ra-<br />

Rac raritets vinaxavdeT, aramed uSiSrad da energiulad mivuZRvnaT sakuTari<br />

Tavi im saqmes, rasac Cveni dro Cvengan moelis��� aucilebelia, rom<br />

es zusti da ucvleli moZRvreba, romelic erTgulad unda davicvaT, _<br />

amave dros, gavaRrmavoT da imgvari saxiT warvudginoT Taanamedroveobas,<br />

rom is dRevandeli dRis moTxovnas Seesabamebodes� vinaidan erTia rwmenis<br />

dacva _ anu im WeSmaritebaTa erTguleba, romelTac Cvens mier aRiarebuli<br />

moZRvreba Seicavs, xolo meore _ maTi gadmocemis forma, romelic, amave<br />

dros, ucvlelad unda inaxavdes imave sazrissa da uwyebas” (S. Oec. Conc. Vat. <strong>II</strong><br />

Constitutiones Decreta Declarationes, 1974, pp� 863-865)�<br />

TavisTavad cxadia, rom garkveuli ideis axleburad gamoxatva am ideis<br />

axlebur gaazrebas, misadmi axal da cocxal damokidebulebas moiTxovs�<br />

aseve, cxadia, rom es axali sityva oden gamosaxatavi WeSmaritebis kargad<br />

21


gaTavisebuli gagebidan SeiZleba daibados� amave dros, rwmenis gaazreba<br />

rwmeniT cxovrebas niSnavs� am TvalsazrisiT, ioane XX<strong>II</strong>I-is mier SemoTavazebuli<br />

programa ukiduresad momTxovni da rTuli iyo iseve, rogorc Zalian<br />

rTuli amocanaa rwmenisa da dinamiurobis praqtikuli sinTezis miRweva� magram<br />

yvelgan, sadac ki <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis amgvari interpretacia damkvidrda,<br />

axali cxovreba daiwyo da axali nayofic momwifda� krebis damTavrebidan<br />

ormoci wlis Semdeg Cven SegviZlia Tamamad ganvacxadoT, rom misi dadebiTi<br />

Sedegebi bevrad meti da bevrad cocxalia, vidre es 1968 wlis mRelvarebaTa<br />

dros SegveZlo warmogvedgina� dRes vxedavT, rom keTili Tesli nela, magram<br />

mainc TandaTanobiT da Seupovrad izrdeba iseve, rogorc Cveni madliereba<br />

im Sromisadmi, romelic <strong>kreba</strong>m gawia�<br />

pavle VI-m krebis daxurvisas warmoTqmul sityvaSi kidev erTi gansakuTrebuli<br />

mizezi dagvanaxa, ris gamoc wyvetis hermenevtika SesaZloa<br />

damajerebladac ki mogveCvenos� saqme isaa, rom adamianis Sesaxeb mimdinare<br />

im mwvave da did diskusiaSi, romliTac aRbeWdilia Tanamedrove samyaro, <strong>vatikanis</strong><br />

<strong>II</strong> msoflio saeklesio <strong>kreba</strong>s Tavisi sityva unda eTqva� amitomac, gansakuTrebuli<br />

yuradReba swored anTropologias daeTmo� am mimarTulebiT,<br />

<strong>kreba</strong>s or SekiTxvaze unda epasuxa: ra mimarTebaa eklesiasa da rwmenas Soris?<br />

_ erTi mxriv, xolo, meore mxriv, _ ra mimarTebaa adamiansa da samyaros<br />

Soris (ibid�, pp� 1066 s�)? kiTxva kidev ufro cxadi gaxdeba, Tu zogadi<br />

gamoTqmis _ “Tanamedrove samyaro” _ nacvlad, ufro zust definicias gamoviyenebT:<br />

<strong>kreba</strong>s axleburad unda ganesazaRvra eklesiisa da axali drois<br />

urTierTmimarTeba�<br />

es urTierToba galileis winaaRmdeg aRZruli procesiT sakmaod problemurad<br />

daiwyo� Semdeg urTierTmimarTeba, faqtobrivad, Sewyda, roca<br />

kantma “religia oden wminda gonebis farglebSi” dasazRvra da gansazRvra,<br />

xolo safrangeTis revoluciis radikalurma fazam saxelmwifosa da adamianis<br />

imgvari xati warmoSva, romelic eklesiisa da rwmenisaTvis aranair<br />

adgils aRar tovebda� eklesiis rwmenis radikalur liberalizmTan Sejaxebam,<br />

erTi mxriv, xolo, meore mxriv, rwmenis Sejaxebam sabunebismetyvelo<br />

mecnierebebTan, romelTac surdaT dagrovili codnis meSveobiT realobis<br />

mTlianad mocva am realobis sazRvrebiTurT, radganac mecniereba jiutad<br />

moiTxovda “RmrTis Sesaxeb hipoTezis” uaryofas _ swored am Sejaxebam XIX<br />

saukuneSi pius IX-s dros eklesia aiZula Tanamedrove epoqis suliskveTeba<br />

mwvaved da radikalurad gaekicxa� amgvarad, rogorc Cans, saerTod aRar<br />

darCa adgili pozitiuri da nayofieri dialogisaTvis, ufro metic _ maT,<br />

visac Tavi axali drois warmomadgenlebad miaCndaT, rame Tanxmobaze saubris<br />

gagonebac ki ar surdaT�<br />

amasobaSi axalma epoqamac garkveuli cvlilebebi ganicada� aRmoCnda,<br />

rom amerikulma revoluciam Tanamedrove saxelmwifos imgvari modeli SemogvTavaza,<br />

romelic gansxvavdeboda im Teoriuli modelisagan, romelic<br />

safrangeTis revoluciis meore fazis radikalurma tendenciebma warmoSva�<br />

Tavis mxriv, sabunebismetyvelo mecnierebebmac ufro naTlad gaiazres sakuTari<br />

SezRuduloba, romelic maTive meTodidan gamomdinareobda� miuxedavad<br />

imisa, rom am meTodis meSveobiT bevri diadi Canafiqri ganxorcielda,<br />

realobis mTeli sisruliT mocva, sabolood, mainc SeuZlebeli aRmoCnda�<br />

amgvarad, orive mxare erTmaneTisadmi ufro gaixsna� msoflio omTa Soris<br />

SualedSi, ufro metad ki meore msoflio omis Semdeg, kaTolike saxelmwifo<br />

moRvaweebma daamtkices, rom SesaZlebelia arsebobdes Tanamedrove saero<br />

saxelmwifo, romelic RirebulebaTa mimarT neitraluri ar iqneba, radganac<br />

qristianobis mier warmoCenili mZlavri eTikuri saTaveebidan sazrdoobs�<br />

kaTolike eklesiis socialuri doqtrina, romelic TanadaTanobiT<br />

22<br />

Sesavali


enediqte XVI<br />

viTardeboda, radikaluri liberalizmisa da saxelmwifos marqsistuli<br />

Teoriis alternatiuli modeli gaxda� sabunebismetyvelo mecnierebebma,<br />

romlebic uapalaciod iyenebdnen sakuTar meTods, sadac RmrTisaTvis adgili<br />

saerTod ar iyo darCenili, ufro naTlad gaiazres, rom maTi meTodi<br />

realobis yvela mxares ver moicavs da, Sesabamisad, isev gauRes kari RmerTs,<br />

radganac cxadi gaxda, rom realoba sabunebismetyvelo meTodologias bevrad<br />

aRemateba da rom rCeba is, rasac am meTodiT ver moixelTeb�<br />

amitomac, SeiZleba iTqvas, rom Camoyalibda sakiTxTa sami Tematuri<br />

cikli, romelTaTvisac <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong>s pasuxebi unda gaeca� upirveles<br />

yovlisa, aucilebeli iyo rwmenisa da Tanamedrove mecnierebaTa urTierTmimarTebis<br />

gansazRvra� es, cxadia, exeboda ara oden sabunebismetyvelo<br />

mecnierebebs, aramed _ istoriasac� saqme isaa, rom istoriul-kritikuli<br />

meTodis wamomadgenelni miiCnevdnen, rom bibliiis interpretaciaSi saboloo<br />

sityva swored maT ekuTvnodaT� es interpretacia ki Tavisi midgomis<br />

absolutur gansakuTrebulobas iCemebda da sakmaod principul sakiTxebSi<br />

arsebiTad upiripirdeboda wmida werilis eklesiiseul interpretacias�<br />

meore mxriv, saWiro iyo eklesiisa da Tanamedrove saxelmwifos urTierTmimarTebis<br />

dadgena� Tanamedrove saxelmwifo xom iseT institucias<br />

warmoadgens, romelmac Tanabrad unda dauTmos sakuTari sivrce sxvadasxva<br />

aRmsareblobisa Tu ideologiis adamians; romelic am religiaTa mimarT<br />

miukerZoebeli unda iyos da, amave dros, pasuxismgebloba unda aiRos saku-<br />

Tar moqalaqeTa tolerantul da mowesrigebul Tanacxovrebaze, sadac nebismieri<br />

adamiani sakuTar religias aRiarebs�<br />

am sakiTxs ukavSirdeboda sakiTxTa mesame Tematuri wre _ religiuri<br />

Semwynareblobis ufro zogadi problema, romelic qristianobisa da sxva<br />

msoflio religiebis urTierTmimarTebaTa gansazRvras moiTxovda� aq mniSvnelovani<br />

iyo uaxlesi istoriuli gamocdilebac _ nacional-socialisturi<br />

reJimis danaSauli� amave dros, mZime da rTuli istoriuli gzis<br />

gaTvaliswinebiT, aucilebeli gaxda eklesiisa da israelis rwmenis urTierTmimarTebis<br />

axleburi Sefaseba� TiToeul Temas Zalian didi mniSvneloba<br />

hqonda _ amitomac, krebis meore nawilSi isini gamowvlilviT ganixiles�<br />

samwuxarod, ufro detalurad amaze dRes veRar SevCerdebiT�<br />

TavisTavad cxadia, rom am sakiTxebis ganxilvisas _ sakiTxebisa, romlebic,<br />

faqtobrivad, erT kompleqsur problemas ayalibebs, SeiZleboda,<br />

rom wyvetisa Tu memkvidreobiTobis rRvevis garkveuli tendencia gamoxatuliyo�<br />

ufro metic, es wyveta namdvilad warmoCnda� Tumca, rodesac erTmaneTisagan<br />

ganvasxvavebT konkretul istoriul situaciebsa da maT moTxovnebs,<br />

amave dros, isic unda davinaxoT, rom narCundeba is, rasac principTa<br />

memkvidreobiToba ewodeba� es faqti SeiZleba gamogvrCes kidec, Tu<br />

yuradRebas ar davZabavT�<br />

WeSmariti reformis buneba memkvidreobiTobisa da wyvetis sxvadasxva<br />

doneze gamoxatul erTianobaSia� siaxlisa da memkvidreobiTobis am procesis<br />

meSveobiT Cven ufro konkretulad unda gagvego, vidre es aqamde gvesmoda,<br />

rom eklesiis gadawyvetilebani, romlebic warmaval da amqveyniur<br />

movlenebs Seexeba _ magaliTisaTvis, liberalizmis romelime konkretul<br />

formasa Tu bibliis liberalur interpretacias _ Tavad aris uciloblad<br />

warmavali, radganac cvalebad realobas miemarTeba� aucilebeli iyo,<br />

agreTve, gveswavla imis aRiarebac, rom amgvar gadawyvetilebaTa miRebis<br />

dros memkvidreobiTobis aspeqts oden principebi gamoxatavs, romlebic<br />

ukana planze imyofeba da gadawyvetilebaTa motivacias Signidan ganapirobebs�<br />

xolo, rac Seexeba konkretul formebs, isini _ piriqiT _ cvalebadobis<br />

sferos ganekuTvneba da sulac ar aris mudmivi�<br />

23


maSasadame, fuZemdebluri gadawyvetilebani ucvlelia, maSin roca maTi<br />

gamoyenebis xerxebi axal-axal konteqstebSi mudmivad icvleba� magaliTisa-<br />

Tvis, rodesac religiuri Tavisufleba adamianis mier WeSmaritebis vermiRwevis<br />

gamoxatulebad miiCneva da, faqtobrivad, relativizmis kanonizebas<br />

warmodgens, maSin es Tavisufleba socialuri da istoriuli aucileblobidan<br />

metafizikis sferoSi (aqve SevniSnavT, sruliad mcdarad) gadainacvlebs<br />

da, amitomac, kargavs Tavis WeSmarit sazriss� swored amis gamo, amgvarad<br />

gagebul religiur Tavisuflebas namdvilad ver gaiTavisebs adamiani,<br />

romelsac swams, rom RmrTaebrivi WeSmaritebis Secnoba SesaZlebelia<br />

da rom adamiani (WeSmaritebis Sinagani Rirsebis safuZvelze) imanenturad<br />

dakavSirebulia amgvar SemecnebasTan�<br />

sruliad sxva saqmea, roca religiur Tavisuflebas ganvixilavT rogorc<br />

adamianTa Tanacxovrebidan gamomdinare aucileblobas, ufro metic, _<br />

roca es Tavisufleba WeSmaritebis Sinagani bunebidan gamomdinareobs,<br />

romelic ar SeiZleba garedan moaxvio vinmes da romelic adamianma oden<br />

darwmunebis Sedegad unda miiRos� <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong>m aRiara Tanamedrove<br />

saxelmwifos ZiriTadi principi da SeuerTda mas religiuri Tavisuflebis<br />

Sesaxeb dekretis meSveobiT� magram amiT eklesia Tavis uRrmes memkvidreobas<br />

miubrunda _ is acnobierebs, rom religiuri Tavisuflebis aRiareba<br />

srul SesabamisobaSia TviTon qristes moZRvrebasTan (Sdr� maT� 22, 21) da,<br />

amasTanave, mowameTa eklesiasTan, yvela drois mowameebTan� Zveli eklesia,<br />

ra Tqma aunda, loculobda “mefeTa da yovelTa mbrZanebelTaTvis” (Sdr�<br />

1tim� 2, 2), radganac es Tavis valad miaCnda; magram, roca is mefeTaTvis<br />

loculobda, Tayvans sulac ar scemda maT, riTic sruliad calsaxad uaryofda<br />

saxelmwifo religias�<br />

Tavdapirveli eklesiis mowameni TavianTi rwmenisaTvis daiRupnen, maT<br />

im RmrTis rwmenisaTvis gawires sicocxle, romelmac ieso qristeSi saku-<br />

Tari Tavi gaacxada� maT Tavi Sewires rogorc sindisis, ise sakuTari rwmenis<br />

aRiarebis Tavisuflebas _ rwmenis imgvar aRiarebas, romelsac veranairi<br />

saxelmwifo ver mogaxvevs da romelic oden RmrTis madliT SeiZleba mogeces<br />

sindisis srul TavisuflebaSi�<br />

misionerulma eklesiam, romelmac icis, rom is mowodebulia, raTa yvela<br />

xalxs axaros uflis uwyeba, amave dros, Tavisi yuradReba aRmsareblobis<br />

Tavisuflebis problemebsac unda miapyros� eklesias surs, rom TiToeul<br />

adamians gadasces WeSmaritebis ZRveni, magram, amasTanave, is arwmunebs yvela<br />

xalxsa da xelisufalT, rom amiT eklesias ar surs am xalxTa TviTmyofadobisa<br />

da kulturuli identobis dangreva, piriqiT _ is iZleva pasuxs,<br />

romelsac TiToeuli adamiani sakuTari sulis siRrmeebSi eZebs� es imgvari<br />

pasuxia, romlis miRebiTac kulturaTa mravalferovneba ar ikargeba� am<br />

pasuxis miRebiT izrdeba xalxTa erTianoba da, amasTanave, xalxTa Soris<br />

mSvidoba myardeba�<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong>m, romelmac eklesiis rwmenasa da Tanamedrove azrovnebis<br />

ramdenime mTavar aspeqts Soris axali urTierTmimarTeba daadgina, amave<br />

dros, gadaxeda da Seaswora garkveuli istoriuli gadawyvetilebani� magram<br />

memkvidreobiTobis am moCvenebiTi wyvetis miRma eklesiam SeinarCuna da gaaRrmava<br />

sakuTari WeSmariti buneba, sakuTari WeSmariti identoba� rogorc <strong>kreba</strong>mde,<br />

ise krebis Semdeg eklesia igive eklesiaa _ erTi, wmida, kaTolike da<br />

samociqulo, romelic msxemobs yvela droSi; is “aRasrulebs Tavis msxemobas<br />

wuTisofliseul devnaTa da saRmrTo nugeSiscemaTa Soris, auwyebs jvarsa<br />

da uflis sikvdils, vidre igi movidodes” (Sdr� Lumen gentium, 8)�<br />

vinc imedovnebda, rom safuZvelmdebi “diax”-is TqmiT eklesiasa da Tanamedrove<br />

epoqas Soris arsebuli daZabuloba mTlianad ganqardeboda da<br />

24<br />

Sesavali


enediqte XVI<br />

amgvarad ganxorcilebuli “samyarosadmi gaxsniloba” wmida harmoniiT<br />

dagvirgvindeboda, man jerovnad ver Seafasa TviTon Tanamedrove epoqis<br />

Sinagani daZabuloba da winaaRmdegobani, adamianuri bunebis saxifaTo simyife<br />

_ anu yovelive is, rac nebismier istoriul drosa Tu epoqaSi sulieri<br />

zrdisaTvis ZiriTad safrTxes warmoadgens� cxadia, am safrTxem, romelic<br />

namdvilad arsad gamqrala, adamianis axal SesaZleblobebTan da axali tipis<br />

ZalauflebasTan erTad (romelic dRes materiasa Tu Tavad adamianze xorcieldeba)<br />

sruliad gansakuTrebuli masStabebi SeiZina _ Tanamedrove istoria<br />

amis TvalsaCino magaliTia�<br />

eklesia Cvens droSic “sacilobeli niSania” (luk� 2, 34)� amitom, sulac<br />

araaESemTxveviTi, rom ioane pavle <strong>II</strong>-m, jer kidev kardinalad yofnisas,<br />

swored amgvari saTauri misca rekoleqciebs, romelic 1976 wels papis _<br />

pavle VI-isa da romis kuriisaTvis Caatara� <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong>s namdvilad<br />

ver eqneboda imis ganzraxva, rom adamianuri safrTxisa da Secdomebisadmi<br />

saxarebiseuli “Sedaveba” gaeqarwylebina� piriqiT _ krebis ucilobeli<br />

survili mcdar da zedapirul winaaRmdegobaTa mokveTa iyo, raTa saxarebis<br />

momTxovneloba da simkacre Cveni epoqis winaSe mTeli sidiadiTa da siwmidiT<br />

gamoCeniliyo�<br />

nabiji, romelic <strong>kreba</strong>m Tanamedrove epoqisaken gadadga da romelic,<br />

samwuxarod, sakmaod arazustad iqna saxeldebuli rogorc “samyarosadmi<br />

gaxsniloba”, sinamdvileSi rwmenisa da gonebis urTierTmimarTebis maradiul<br />

problemaze migviTiTebs _ problemaze, romelic yovelTvis, nebismier<br />

droSi axal-axali formebiT warmoCndeba xolme� amocana, romelic<br />

<strong>kreba</strong>s unda gadaewyvita, SeiZleba wina istoriuli epoqebis movlenebs SevadaroT�<br />

magaliTisaTvis, wm� petre Tavis pirvel epistoleSi qristianebs<br />

arigebda, raTa isini mudam mzad yofiliyvnen, pasuxi gaecaT (apo-logia) yvelasaTvis,<br />

vinc maT qristianuli rwmenis logos-is _ safuZvlis _ Sesaxeb<br />

pasuxs mosTxovda (Sdr� 1pet� 3, 15)� es imas niSnavda, rom bibliur rwmenas<br />

diskusia berZnul kulturasTan unda gaemarTa, am rwmenas unda eswavla<br />

interpretaciis gziT rogorc wyalgamyofi xazis, ise msgavsebisa da urTierTgadakveTis<br />

amocnoba RmrTis mier boZebul erTian safuZvelze�<br />

rodesac X<strong>II</strong>I saukuneSi ebrael da arab filosofosTa meSveobiT aristotele<br />

saSualo saukuneebis qristianul kulturas dauaxlovda _ kulturas,<br />

romelic platonur tradiciaSi Camoyalibda _ wm� Toma akvinelma<br />

rwmenisa da aristoteles filosofiis am xelaxali Sexvedrisas Suamavalis<br />

funqcia itvirTa� amiT man qristianul rwmenas Tavisi epoqis dominantur<br />

saazrovno formasTan dialogSi pozitiuri mimarTuleba mianiWa�<br />

qristianuli rwmenisa da Tanamedrove gonebis damRleli da momqancveli<br />

diskusia, romelic Tavidan galileis winaaRmdeg aRZruli procesiT negatiurad<br />

daiwyo, ra Tqma unda, uamrav fazas moicavs� magram <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

swored imis niSani aRmoCnda, rom dadga bevri movlenis axleburad gaazrebis<br />

dro� cxadia, am diskusiis Sinaarsi krebis dokumentebSi oden zogadi monasmebiTaa<br />

moxazuli, magram, amasTanave, moniSnulia mTavari mimarTuleba�<br />

amitomac, rwmenisa da gonebis dialogma, romelic ase mniSvnelovania swored<br />

dRevandel dRes, <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis safuZvelze Tavis kalapoti ipova�<br />

axla am dialogis ganviTarebas esaWiroeba rogorc azris sifarTove, ise<br />

gansjis sicxade _ Tanamedrove samyaro Cvengan swored amas moelis�<br />

ase rom, Cven dRes madlierebiT unda gavixsenoT <strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> msoflio<br />

saeklesio <strong>kreba</strong> _ Tu Cven mis dokumentebs swori hermenevtikiT aRWurvilni<br />

vkiTxulobT da aRviqvamT, maSin is aris da momavalSi kidev ufro iqneba<br />

eklesiisaaTvis mudmivad aucilebeli ganaxlebis sawindari�<br />

25


<strong>vatikanis</strong><br />

<strong>II</strong><br />

<strong>kreba</strong><br />

konstituciebi<br />

dekretebi<br />

deklaraciebi


<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis sesiebi<br />

I 11�10�1962 (krebis gaxsna)<br />

<strong>II</strong> 29�9�1963<br />

<strong>II</strong>I 4�12�1963 (miiRes konstitucia Sacrosanctum Concilium da dekreti Inter mirifica)<br />

IV 14�9�1964<br />

V 21�11�1964 (miiRes konstitucia Lumen gentium da dekretebi Orientalium<br />

Ecclesiarum da Unitatis reditegratio)<br />

VI 14�9�1965<br />

V<strong>II</strong> 28�10�1965 (miiRes dekretebi Christus Dominus, Perfectae caritatis, Optatam totius<br />

da deklaraciebi Gravissimum educationis da Nostra aetate)<br />

V<strong>II</strong>I 18�11�1965 (miiRes konstitucia Dei verbum da dekreti Apostolicam<br />

actuositatem)<br />

IX 7�12�1965 (miiRes deklaracia Dignitatis humanae da dekretebi Ad gentes<br />

divinitius da Presbyterorum ordinis da konstitucia Gaudemus et spes)<br />

X 8�12�1965 (krebis daxurva)<br />

29


30<br />

Semoklebani<br />

krebis aqtebis Semoklebuli saxelwodebani:<br />

AA dekreti saeroTa mociqulobis Sesaxeb (Apostolicam actiositatem)<br />

AG dekreti eklesiis samisionero moRvaweobis Sesaxeb (Ad gentes divinitus)<br />

CD dekreti eklesiaSi episkoposTa samoZRvro msaxurebis Sesaxeb (Christus<br />

Dominus)<br />

DH deklaracia religiuri Tavisuflebis Sesaxeb (Dignitatis humanae)<br />

DV dogmaturi konstitucia saRmrTo gamocxadebis Sesaxeb (Dei verbum)<br />

GE deklaracia qristianuli aRzrdis Sesaxeb (Gravissimum educationis)<br />

GS samoZRvro konstitucia Tanamedrove samyaroSi eklesiis Sesaxeb<br />

(Gaudium et spes)<br />

IM dekreti sazogadoebrivi kominikaciis saSualebaTa Sesaxeb (Inter mirifica)<br />

LG dogmaturi konstitucia eklesiis Sesaxeb (Lumen gentium)<br />

NA deklaracia eklesiis damokidebulebis Sesaxeb<br />

araqristianuli religiebis mimarT (Nostra aetate)<br />

OE dekreti aRmosavleTis kaTolike eklesiaTa Sesaxeb (Orientalium<br />

Ecclesiarum)<br />

OT dekreti mRvdelTa aRzrdis Sesaxeb (Optatam totius)<br />

PC dekreti samoweseo cxovrebis ganaxlebis Sesaxeb (Perfectae caritatis)<br />

PO dekreti mRvdelTa msaxurebisa da cxovrebis Sesaxeb (Presbytororum ordinis)<br />

SC konstitucia wmida liturgiis Sesaxeb (Sacrosanctum Concilium)<br />

UR dekreti ekumenizmis Sesaxeb (Unitatis redintgratio)<br />

bibliur wignTa Semoklebuli saxelwodebani:<br />

bar� baruq winaswarmetyveli<br />

gal� pavles epistole galatelTa mimarT<br />

gam� gamosvlani<br />

gamocx� ioanes gamocxadeba<br />

dab� dabadeba<br />

dan� daniel winaswarmetyveli<br />

ebr� pavles epistole ebraelTa mimarT<br />

ezek� ezekiel winaswarmetyveli<br />

es� esaia winaswarmetyveli<br />

efes� pavles epistole efeselTa mimarT<br />

zir� sibrZne ziraqisa<br />

1Tes� pavles pirveli epistole TesalonikelTa mimarT<br />

2Tes� pavles meore epistole timoTes mimarT<br />

iak� iakobis epistole<br />

igav� igavni solomonisa<br />

ier� ieremia winaswarmetyveli<br />

ioan� ioanes saxareba<br />

1ioan� ioanes pirveli epistole<br />

3ioan� ioanes mesame epistole<br />

iud� iudas epistole


kol� pavles epistole koloselTa mimarT<br />

1kor� pavles pirveli epistole korinTelTa mimarT<br />

2kor� pavles meore epistole korinTelTa mimarT<br />

luk� lukas saxareba<br />

maT� maTes saxareba<br />

2mak� meore makabelTa<br />

mal� malaqia winaswarmetyveli<br />

mark� markozis saxareba<br />

1mef� pirveli mefeTa<br />

2mef� meore mefeTa<br />

miq� miqa winaswarmetyveli<br />

neem� neemia<br />

os� osia winaswarmetyveli<br />

1pet� petres pirveli epistole<br />

2pet� petres meore epistole<br />

ricx� ricxvni<br />

rom� pavles epistole romaelTa mimarT<br />

rjl� meore rjuli<br />

saqme mociqulTa saqme<br />

sibrZ� sibrZne solomonisa<br />

sof� sofonia winaswarmetyveli<br />

1tim� pavles pirveli epistole timoTes mimarT<br />

2tim� pavles meore epistole timoTes mimarT<br />

tit� pavles epistole tites mimarT<br />

tob� tobiTi<br />

fsalm� fsalmunni<br />

filip� pavles epistole filipelTa mimarT<br />

qeb� qebaTaqeba solomonisa<br />

sxva Semoklebani:<br />

Semoklebani<br />

AAS Acta Apostolicae Sedis<br />

ASS Acta Sanctae Sedis<br />

Denz. Denzinger<br />

CChr. Corpus Cristianorum<br />

CSEL Corpus Scriptorum<br />

GCS Criechlische cristliche Schriftsteller der ersten Jahrhundert<br />

MGH Monumente Germaniae Historica<br />

p. gverdi<br />

pp. gverdebi<br />

Patr.Or. Patres Orintales<br />

PG Patrologia Greca<br />

PL Patrologia Latina<br />

SChr. Sources Chrétiens<br />

31


konstituciaA<br />

wmida liturgiis Sesaxeb<br />

SACROSANCTUM CONCILIUM


pavle episkoposi,<br />

RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />

wmida krebis mamebTan erTad,<br />

samudamo saxsovrad<br />

konstituciaA<br />

wmida liturgiis Sesaxeb<br />

Sesavali<br />

1� wmida <strong>kreba</strong> miznad isaxavs Semdegs: izrunos erTgulTa Soris qristianuli<br />

cxovrebis momwifebisTvis; Cveni drois moTxovnilebebs ukeT Seusabamos<br />

is instituciebi, romlebic cvalebadobas eqvemdebareba; xeli Seuwyos<br />

yvela im adamianis erTobas, visac qriste swams; ganamtkicos is, rac yvelas<br />

uxmobs eklesiis wiaRSi� amitom Tavis gansakuTrebul movaleobad <strong>kreba</strong>s miaCnia,<br />

izrunos liturgiis aRorZinebisa da ganviTarebisTvis�<br />

2� liturgiis meSveobiT, upirveles yovlisa, evqaristiis saRmrTo<br />

msxverplSi, „sruldeba Cveni gamomsyidvelis saqme“ 1 � is umaRles doneze<br />

uzrunvelyofs imas, rom erTgulebma Tavisi cxovrebiT gamoxaton da<br />

yvelasTvis gamoavlinon qristes saidumloeba da WeSmariti eklesiis namdvili<br />

buneba� misi Tviseba aris, iyos erTdroulad adamianuri da saRmrTo,<br />

xiluli da Tan uxilavi sinamdviliT mdidari, qmediTad mgznebare<br />

da mWvretelobisTvis moclili, samyaroSi dafuZnebuli da Tan msxemi� is,<br />

rac eklesiaSi adamianuria, saRmrTos unda Seesabamos da mas daeqvemdebaros,<br />

xiluli – uxilavs, qmediTi – mWvretelobas, amJamad arsebuli –<br />

momaval qalaqs, romelsac veZebT 2 � liturgia yovel dRe aSenebs maT, vinc<br />

Sig aris, „taZrad wmidad uflisa mier“, „samk¢dreblad RmrTisa suliTa“ 3 ,<br />

vidre zomamde „hasakisa savsebisa mis qristesisa“ 4 � am dros is maT gansacvifreblad<br />

Zalas hmatebs, raTa qriste iqadagon� ase aCvenebs liturgia eklesias<br />

maT, vinc gareT aris, viTarca niSans, aRmarTuls erebSi 5 , romlis<br />

qveS „Svilni ganbneulni RmrTisani Sekribnes erTad“ 6 , vidre iqneba „erT<br />

samwyso da erT mwyems“ 7 �<br />

3� amitom, liturgiis ganviTarebasa da ganaxlebasTan dakavSirebiT, wminda<br />

<strong>kreba</strong>s saWirod miaCnia, gaixsenos qvemoT xsenebuli principebi da daadginos<br />

praqtikuli normebi�<br />

am principebsa da normebs Soris zogierTi SeiZleba da unda miesadagos<br />

rogorc romaul wess, aseve yvela sxva wess� rac Seexeba qvemoT xsenebul<br />

praqtikul normebs, isini unda ganvixiloT mxolod romaul wesTan mimarTebaSi,<br />

im SemTxvevaSi, Tu sakiTxi imas ar exeba, rac Tavisi bunebiT sxva<br />

wesebzec zemoqmedebs�<br />

1 ormocdameaTe dRis momdevni 9-e kviris saZRvno locva (secreta)�<br />

2 Sdr� ebr� 13, 14�<br />

3 efes� 2, 21, 22�<br />

4 efes� 4, 13�<br />

5 Sdr� es� 11, 12�<br />

6 ioan� 11, 52�<br />

7 ioan� 10, 16�<br />

35


36<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

4� wmida <strong>kreba</strong> erTgulad misdevs tradicias� igi acxadebs, rom, kanonisa<br />

da Rirsebis Tanaxmad, wmida deda eklesiisTvis yvela wesi Tanasworia da mas<br />

momavalSic maTi Senaxva da maTTvis yovelmxrivi xelSewyoba surs� <strong>kreba</strong>s<br />

unda, rom saWiroebis SemTxvevaSi, maTi sruli gadasinjva moxdes, gonivrulad<br />

da jansaRad, raTa maT axali Zala SeiZinon, dRevandeli viTarebisa da<br />

moTxovnilebebis Sesabamisad�<br />

Tavi I<br />

wmida liturgiis ganaxlebisa<br />

da ganviTarebis zogadi principebi<br />

I. wmida liturgiis buneba<br />

da misi mniSvneloba eklesiis cxovrebaSi<br />

5� roca moiwia JamTa sisavse, RmerTma, „romelsa yovelTa kacTa¡ hnebavs<br />

cxoreba¡ da mecnierebasa WeSmaritebisasa moslva¡“ (1tim� 2, 4), da romelic<br />

„mravliT kerZo da mravliT saxiT maSinve [���] etyoda mamaTa winawarmetyuelTa<br />

mier“ (ebr� 1, 1), moavlina Tavisi Ze, ganxorcielebuli sityva,<br />

„maxareblad glaxakTa“, „gankurnebad SemusrvilTa guliTa“ 8 , „xorciel da<br />

sulier mkurnalad“ 9 � Suamdgomelad RmrTisa da kacTa 10 � swored misi adamianoba,<br />

saRmrTo sityvasTan erTobaSi (in unitate personae Verbi), gaxda iaraRi Cveni<br />

gamoxsnisa� amitom qristeSi moxda „Cveni Serigebis sruli wyaloba (placatio),<br />

da mogveniWa saRmrTo kultis sisavse“ 11 �<br />

adamianTa gamosyidvisa da RmrTis sulyofili gandidebis saqme, romelsac<br />

Zveli aRTqmis xalxis saswaulebi uZRoda, ufalma qristem daasrula� man<br />

es, upirveles yovlisa, aRdgomis saidumloebiT (paschale mysterium) aRasrula:<br />

netari vnebis, mkvdreTiT aRdgomisa da didebuli (gloriosae) amaRlebis<br />

meSveobiT man „sikvdiliT daTrguna Cveni sikvdili, xolo aRdgomiT cxovreba<br />

aRadgina“ 12 � jvarcmuli qristes ferdidan aRmocenda mTeli eklesiis<br />

gansacvifrebeli saidumlo 13 �<br />

6� amitom, rogorc qriste moivlina mamis mier, aseve Tavad man moavlina<br />

mociqulebi, suli wmidiT savseni� isini moivlinen ara mxolod imisTvis,<br />

raTa saxarebis qadagebiT yvela dabadebulisaTvis euwyaT 14 , rom<br />

Ze RmrTisam Tavisi sikvdiliTa da aRdgomiT gagvaTavisufla eSmakis Zalisagan<br />

15 da gadagviyvana RmrTis sasufevelSi, aramed imisTvisac, raTa<br />

ganexorcielebinaT is, rasac auwyebdnen: gamoxsnis saqme msxverplisa da<br />

saidumloTa meSveobiT, romelTa irgvliv brunavs mTeli liturgiuli<br />

cxovreba� ase, naTlobiT adamianebi CaerTnen qristes aRdgomis saidumloSi:<br />

Tanamkvdarni, Tanadaflulni, TanaaRmdgarni 16 , isini iReben Svilobis<br />

(adoptionis filiorum) suls, romliTac vRaRadebT: „abba, mamao!“ (rom�<br />

8, 15), da ase xdebian WeSmariti Tayvanismcemlebi, romlebsac mama eZiebs 17 �<br />

8 es� 61, 1; luk� 4, 18�<br />

9 S� IGNATUS M�, Ad Ephesios, 7, 2: FUNK I, 218�<br />

10 Sdr� 1tim� 2, 5�<br />

11 Sacramentum Verinense (Leonianum): MOHLBERG, Romae 1956, n� 1265, p� 162�<br />

12 Praefatio paschalis in Missali Romano�<br />

13 Sdr� locva, romelic mohyveba wmida SabaTis meore sakiTxavs romauli wirvis<br />

wesSi, wmida kviris ganaxlebamde�<br />

14 mark� 16, 15�<br />

15 Sdr� saqme 26, 18�<br />

16 Sdr� rom, 6, 4; efes� 2, 6�<br />

17 Sdr� ioan� 4, 23�


SACROSANCTUM CONCILIUM<br />

yovelTvis, uflis serobis miRebisas, isini uflis sikvdils auwyeben vidre<br />

mis mosvlamde 18 � amitom ormocdameaTe dRes, rodesac eklesia samyaros<br />

moevlina, „Seiwynares sityua¡“ petresi da „naTel-iRes“� „da iyvnes<br />

gankrZalul moZRurebasa mas mociqulTasa da ziarebasa da gantexasa<br />

purisasa da locvasa ���aqebdes RmerTsa, da aqunda madli yovlisa mimarT<br />

erisa“ (saqme 2, 41-47)� amieridan eklesia mudam ikribeba aRdgomis saidumloebis<br />

dResaswaulze, raTa waikiTxos „yovelTagan wignTa misT¢s“ (luk�<br />

24, 27), aRasrulos evqaristia, romelic „gamoxatavs sikvdilze mis gamarjvebasa<br />

da triumfs“ 19 , da, imave dros, uTxras „madli RmerTsa gamou-<br />

TqmelTa maT niWTa misTa zeda“ (2kor� 9, 15), ieso qristeSi, „saqebelad<br />

didebisa misisa“ (efes� 1, 12), suli wmidis ZaliT�<br />

7� am didi saqmis Sesasruleblad qriste mudam gverdSi udgas Tavis<br />

eklesias, upirveles yovlisa, liturgiul qmedebebSi� is imyofeba wmida<br />

wirvis msxverplSi (Missae Sacrificio), rogorc msaxuris saxiT („radgan<br />

axla RmrTismsaxurebas eZleva is (offerens sacerdotum ministerio), vinc ma-<br />

Sin jvarze misca Tavi (qui seipsum tunc in cruce obtulit) 20 , aseve, gansakuTrebiT,<br />

evqaristiuli saxeobebiT (sub speciebus eucharisticis)� Tavisi ZaliT is<br />

aris saidumloebSi: roca vinme naTlavs, Tavad qriste naTlavs 21 � is aris<br />

Tavis sityvaSi: is Tavad laparakobs, rodesac eklesiaSi wmida werils<br />

kiTxuloben� da bolos, is aqvea, roca eklesia loculobs da galobs,<br />

Tavad igi, romelmac aRgviTqva: „sadaca iyvnen orni gina samni Sekrebul<br />

saxelisa CemisaT¢s, mun var me Soris maTsa“ (maT� 18, 20)�<br />

marTlac, am didi saqmiT, romelic srulyofilad ganadidebs RmerTs da<br />

wmidayofs adamianebs, qriste mudam ukavSirdeba eklesias, Tavis sayvarel<br />

sZals, romelic Tavis ufals mouwodebs da misi meSveobiT saukuno mamas<br />

Tayvans scems�<br />

amitom liturgia samarTlianad miiCneva ieso qristes samRvdlo funqciis<br />

ganxorcielebad: masSi adamianTa wmidayofa aRiniSneba grZnobiT aRsaqmeli<br />

niSnebiT da sruldeba TiToeulisTvis Sesaferisi saxiT, da ieso<br />

qristes mistikuri sxeuliT, ese igi TaviTa da misi asoebiT sruldeba sruli<br />

sajaro Tayvaniscema�<br />

maSasadame, yovelgvari liturgiuli msaxureba (celebratio) warmoadgens<br />

qriste-mRvdlisa da misi sxeulis – eklesiis _ saqmes� amitom es aris gansakuTrebiT<br />

wmida qmedeba, romlis efeqturobas xarisxiTa da masStabiT eklesiis<br />

verc erTi sxva qmedeba ver gautoldeba�<br />

8� miwier liturgiaSi monawileobiT moveliT zeciurs� is sruldeba wmida<br />

qalaqSi – ierusalemSi, romliskenac miviswrafiT msxemobaSi� iq „qriste ars<br />

marjueniT RmrTisa mjdomare“, „wmidaTa msaxuri da karvisa mis WeSmaritisa“ 22 �<br />

yvela zeciur mxedrobasTan erTad vugalobT ufals didebis himns; wmidanTa<br />

xsovnis TayvaniscemiT, maTTan ziarebisa da urTierTobis imedi gvaqvs; moveliT<br />

Cvens macxovars, ufals ieso qristes, vidre Tavad gamocxaddeba igi, Cveni<br />

cxovreba, da Cven gamovcxaddebiT masTan erTad didebiT 23 �<br />

18 Sdr� I kor� 11, 26�<br />

19 CONC� TRID�, Sess� 13, 11 oct� 1551, decr� De ss. Eucharist., c� 5: CONC� TRID�, Diariorum, Actorum,<br />

Epistolarum, Tractatum nova collectio, ed� Soc� Goeresiana, t� V<strong>II</strong>, Actorum pars IV, Friburgi Brisgoviae<br />

1961, p� 202�<br />

20 CONC� TRID�, Sess� 22, 17 sept� 1562, doctr� De ss. Missae sacrif., c� 2: CONC� TRID�, ed� cit�, t�<br />

V<strong>II</strong>I� Actorum pars V, Friburgi Brisgoviae 1919, p� 960�<br />

21 Sdr� S� AUGUSTINUS, in Io. Evang. Tract. VI, I, 7: PL 35, 1428�<br />

22 Sdr� gamocx� 21, 2; kol� 3, 1; ebr� 8, 2�<br />

23 Sdr� fil� 3, 20; kol� 3, 4�<br />

37


38<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

9� eklesiis mTeli qmedeba wmida liturgiiT ar amoiwureba� sanam adamianebi<br />

liturgias Seudgebodnen, isini sarwmunobisa da moqcevisTvis unda iqnen<br />

moxmobilni: „viTar ukue xadon, romlisa mimarT ara hrwmena? anu viTarme<br />

hrwmenes, romlisa¡ ara ismines? anu viTar-me isminon T¢nier qadagebisa?<br />

anu viTar-me qadageben, ara Tu waravlinnen?“ (rom� 10, 14-15)�<br />

amitom auwyebs eklesia gamoxsnas maT, vinc morwmune ar aris, raTa<br />

yvela adamianma Seicnos erTaderTi WeSmariti RmerTi, romelmac moavlina<br />

ieso qriste, da datovos Tavisi gza da Seinanos 24 � xolo morwmuneebs<br />

is mudam unda uqadagebdes rwmenasa da monaniebas� eklesia maT,<br />

upirveles yovlisa, saidumloebisTvis unda ganawyobdes, aswavlides,<br />

daimarxon yoveli, rac qristem amcno 25 , da ubiZgebdes yvela im saqmisken,<br />

romlebsac siyvaruli, RmrTismosaoba da mociquloba hqvia� am saqmeTa<br />

meSveobiT cxadi unda gaxdes, rom Tumca qristes erTgulni ama qveynisani<br />

ar arian, isini mainc arian qveynis naTeli da mamas adamianTa winaSe<br />

ganadideben�<br />

10� liturgia aris mwvervali, romliskenac miiswrafvis eklesiis qmedeba<br />

da, amasTanave, is aris wyaro, romlidanac mTeli misi Zala momdinareobs�<br />

mociquluri garja mimarTulia imisken, rom yvela, vinc sarwmunoebiTa da<br />

naTlobiT RmrTis Svili gaxda, Seikribos, adidebdes RmerTs eklesiaSi, monawileobdes<br />

msxverplSi da miiRos uflis seroba�<br />

Tavis mxriv, liturgia ubiZgebs erTgulebs, aRsavses „aRdgomis saidumloebiT“,<br />

iyvnen „RmrTismosaobiT erTianni (pietate concordes)“ 26 � is loculobs,<br />

raTa maT „cxovrebiT SeinarCunon is, rasac sarwmunoebiT Caswvdnen“ 27 �<br />

evqaristiaSi adamianebTan uflis kavSiris ganaxleba erTgulebs qristes<br />

gadaudebeli siyvarulisken izidavs da aRagznebs� amgvarad, liturgiidan,<br />

upirveles yovlisa ki evqaristiidan, rogorc wyarodan, CvenSi madli<br />

moedineba da uaRresad qmediTi xdeba qristeSi adamianTa is naTelyofa da<br />

uflis gandideba, romliskenac, rogorc miznisken, eklesiis yvela sxva saqme<br />

miiswrafvis�<br />

11� am Sedegis srulad misaRwevad aucilebelia, rom erTgulni liturgias<br />

swori ganwyobiT (cum recti animi) miudgnen, Tavisi goneba sakuTar xmas<br />

Seuwyon da uzenaes madlTan iTanamSromlon, raTa igi ara amaod Seiwynaron<br />

28 � amitom sulTa mwyemsebma yuradReba unda miaqcion liturgiul qmedebaSi<br />

wesebis dacvas, raTa maTi Sesruleba qmediTad da sworad moxdes, xolo<br />

erTgulebma masSi Segnebulad, aqtiurad da nayofierad miiRon monawileoba�<br />

12� magram sulier cxovrebas mxolod wmida liturgiaSi monawileoba ar<br />

Seadgens� marTalia, qristiani mowodebuli aris erToblivi locvisken, magram<br />

is unda Tavis senakSi Sevides, raTa mamis mimarT farulad ilocos 29 �<br />

metic: mociquli gvaswavlis, rom man mouklebelad unda ilocos 30 � imave mociqulisgan<br />

vswavlobT, rom mudam vatarebT iesos sikvdils Cvens sxeulSi,<br />

raTa iesos cxovrebac gamocxaddes Cvens mokvdav xorcSi 31 � amitom wirvis<br />

24 Sdr� ioan� 17, 3; luk� 24, 27; saqme 2, 38�<br />

25 maT� 28, 20�<br />

26 saaRdgomo RamisTevisa da aRdgomis kviris ziarebis Semdgomi locva�<br />

27 aRdgomis samSabaTis mesis locva�<br />

28 Sdr� 2kor� 6, 1�<br />

29 Sdr� maT� 6, 6�<br />

30 Sdr� 1Tesal� 5, 7�<br />

31 Sdr� 2kor� 4, 10-11�


SACROSANCTUM CONCILIUM<br />

msxverplSi ufals vevedrebiT, rom „sulieri msxverplis miRebiT (hostiae spiritualis<br />

oblatione suscepta) „misTvis gvsrulyos“ saukuno saCuqrad (munus)“ 32 �<br />

13� mxurvaled rekomendirebulia qristiani xalxis RmrTismosavi msaxurebani<br />

(pia��� exercitia), rodesac isini Seesabameba eklesiis kanonebsa da normebs,<br />

gansakuTrebiT Tu maTi Sesruleba samociqulo saydris (Apostolicae Sedis)<br />

gankargulebiT xdeba�<br />

gansakuTrebiT Rirebulia calkeul eklesiaTa wmida msaxurebani, romlebic<br />

episkoposTa gankargulebiT sruldeba, Cveulebebisa Tu kanonierad<br />

miCneuli wignebis mixedviT�<br />

es msaxurebani unda ganwesdes liturgiul droTa gaTvaliswinebiT, raTa<br />

isini Seewyos wmida liturgias, garkveulwilad misgan momdinareobdes da<br />

masTan xalxi miiyvanos, imitom, rom Tavisi bunebiT liturgia maT didad<br />

aRemateba�<br />

<strong>II</strong>. liturgiuli momzadeba da aqtiuri monawileoba<br />

14� deda eklesias didad surs, rom yvela erTgulma srulad, Segnebulad<br />

da aqtiurad monawileoba miiRos liturgiul msaxurebaSi, romelsac Tavad<br />

liturgiis buneba iTxovs� naTlobis ZaliT, es aris ufleba da movaleoba<br />

qristiani xalxisa, romelic aris „naTesavi rCeuli, sameufo¡ samRdelo¡,<br />

Tesli wmida¡, eri mogebuli“ (1petr� 2, 9; Sdr� 2, 4-4)�<br />

mTeli xalxis es sruli da aqtiuri monawileoba gansakuTrebiT mniSvnelovania<br />

wmida liturgiis ganaxlebisa da ganviTarebisTvis� igi marTlac<br />

pirveli da aucilebeli wyaroa, romlidanac erTgulebma WeSmaritad qristianuli<br />

suli unda miiRon� amitom mTels samwyso saqmianobaSi, saTanado<br />

momzadebis safuZvelze, sulieri mwyemsebi mas didi gulisyuriT unda ekidebodnen�<br />

magram amaod unda gvqondes amis miRwevis imedi, Tuki manamde sulieri<br />

mwyemsebi Tavad Rrmad ar ganimsWvalebian liturgiis suliTa da ZaliT da<br />

mis moZRvrebad ar iqcevian� amitom upirveles yovlisa aucilebelia, rom<br />

samRvdeloebis (cleri) liturgiuli momzadeba moxdes� amitom wmida <strong>kreba</strong>m<br />

gadawyvita gamoetana Semdegi dadgenilebebi:<br />

15� moZRvrebma, romlebic wmida liturgiis disciplinebs seminariebSi,<br />

samoweseo saswavlo saxlebSi (studiorum domibus religiosis) da Teologiis fakultetebze<br />

aswavlian, Tavisi funqciis Sesasruleblad gansakuTrebuli momzadeba<br />

unda gaiaron specialurad am miznisTvis gankuTvnil institutebSi�<br />

16� wmida liturgiis disciplina unda ganekuTvnebodes aucilebel da<br />

prioritetul disciplinaTa ricxvs seminariebSi da samoweseo saswavlo saxlebSi,<br />

xolo Teologiis fakultetebze – umTavres disciplinaTa ricxvs�<br />

misi gadmocema saWiroa rogorc Teologiuri da istoriuli, aseve sulieri,<br />

samoZRvro (pastoralis) da iuridiuli aspeqtiT� garda amisa, sxva disciplina-<br />

Ta moZRvarni, upirveles yovlisa, dogmaturi Teologiisa, wmida werilisa,<br />

sulieri da samoZRvro Teologiisa, unda ecadon, TiToeuli sagnis Sinagani<br />

moTxovnilebebidan gamomdinare ise ganmarton qristes saidumloeba da<br />

gamoxsnis istoria, rom naTlad warmoCndes maTi kavSiri liturgiasTan da<br />

samRvdlo momzadebis erTianoba�<br />

32 ormocdameaTe dRis momdevno orSabaTis saZRvno locva (secreta)�<br />

39


40<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

17� seminariebsa da samoweseo saswavlo saxlebSi samRvdeloebam sulieri<br />

cxovrebisTvis liturgiuli aRzrda unda miiRos� es unda moxdes saTanado<br />

xelmZRvanelobiT, romlis daxmarebiT isini gaacnobiereben wmida wesebs da<br />

mTeli suliT maTi monawileni gaxdebian, agreTve wmida saidumloTa RmrTismsaxurebiT<br />

da RmrTismosaobis sxva formebiT, romlebic wmida liturgiis<br />

suliT arian gamsWvalulni� amasTanave, maT unda iswavlon liturgiuli kanonebis<br />

dacva, raTa seminariebSi da moweseTa institutebSi cxovreba Rrmad<br />

ganimsWvalos liturgiuli suliT�<br />

18� mRvdelmsaxurebs, rogorc sekularuls, aseve moweseebs, romlebic<br />

ukve moqmedeben uflis venaxebSi, yvela SesaZlo saSualebiT unda gaewios<br />

daxmareba, raTa sul ufro srulyofilad gaacnobieron is, rasac RmrTismsaxurebisas<br />

(in functionibus sacris) akeTeben, da raTa icxovron liturgiuli<br />

cxovrebiT, romelsac maTTvis mindobil erTgulebTan erTad gaiziareben�<br />

19� sulTa mwyemsebma gulmodgined da moTminebiT unda izrunon liturgiuli<br />

momzadebisa da erTgulTa aqtiuri, rogorc Sida, aseve gareSe, monawileobisTvis,<br />

maTi asakis, mdgomareobis, cxovrebis wesisa da religiuri kulturis<br />

donis Sesabamisad� amgvarad, maT unda Seasrulon RmrTis saidumloebaTa erTguli<br />

ganmgeblis (dispensatoris) erTerTi mTavari funqcia, da Tavis samwysos am<br />

saqmeSi ara marto sityviT unda xelmZRvanelobdnen, aramed magaliTiTac�<br />

20� mRvdelmsaxurebis (actionum sacrarum) gadmocema radioTi da televiziiT,<br />

gansakuTrebiT Tu saqme exeba wmida wirvas, unda mimdinareobdes mokrZalebiTa<br />

da RirsebiT, im piris xelmZRvanelobiTa da pasuxismgeblobiT,<br />

romelsac es samsaxuri episkoposma daakisra�<br />

<strong>II</strong>I. wmida liturgiis ganaxleba<br />

21� RmrTismosav deda eklesias surs, gulmodgined izrunos zogadad<br />

liturgiis ganaxlebisTvis� liturgia Sedgeba ucvleli, RmrTivdadgenili<br />

nawilisgan da cvalebadi nawilebisgan, romlebic droSi SeiZleba icvlebodes<br />

da kidec unda icvlebodes, Tu maTSi SemTxveviT moxvdeba is, rac ar Seefereba<br />

liturgiis Sinagan bunebas, an Tu Tavad es nawilebi Seusabamoa�<br />

am ganaxlebis Sedegad teqstisa da wesebis organizacia ise unda moxdes,<br />

rom maT ufro naTlad gamoxaton is siwmideebi, romlebsac aRniSnaven� qristiani<br />

xalxi maT SeZlebisdagvarad advilad unda Caswvdes� mas unda SeeZlos,<br />

srulad da aqtiurad monawileoba miiRos erTobliv RmrTismsaxurebaSi�<br />

amitom wmida <strong>kreba</strong>m daadgina Semdegi zogadi normebi:<br />

a� zogadi normebi<br />

§1� wmida liturgiis warmarTva mTlianad damokidebulia eklesiis uflebamosilebaze,<br />

xolo is ganekuTvneba samociqulo saydars, da, kanonmdeblobis<br />

Tanaxmad (ad normam iuris), episkoposs�<br />

§2� kanoniT miniWebuli ZalauflebiT, garkveul farglebSi liturgiis<br />

sferoSi xelmZRvaneloba SeuZliaT agreTve episkoposTa sxvadasxva gaer-<br />

Tianebebs, romlebic kompetenturia garkveul teritoriaze da kanonierad<br />

aris damtkicebuli�<br />

§3� amitom aravis, mRvdelmsaxursac ki, ar SeuZlia sakuTari mosazrebiT<br />

liturgiaSi rame Caamatos, amoiRos an Secvalos�


SACROSANCTUM CONCILIUM<br />

23� saWiroa jansaRi tradiciis SenarCuneba, magram progresic aucilebelia�<br />

amitom liturgiis calkeul nawilTa gadasinjvas mudam win unda uZRodes<br />

safuZvliani Teologiuri, istoriuli, samoZRvro gamokvleva� gasaTvaliswinebelia<br />

liturgiis struqturisa da arsis zogadi kanonebi, agreTve<br />

gamocdileba, romelic momdinareobs ukanaskneli liturgiuli ganaxlebidan<br />

da sxvadasxva adgilas daSvebuli indultebidan� dabolos, siaxleebi<br />

mxolod im SemTxvevaSi unda iqnas daSvebuli, Tu es namdvilad da uciloblad<br />

aucilebelia eklesiisTvis� yuradReba imasac unda mieqces, rom axali<br />

formebis aRmoceneba moxdes organulad, ukve arsebuli formebidan�<br />

SeZlebisdagvarad saWiroa imaze fiqric, rom ar gaCndes mniSvnelovani<br />

sxvaobebi mezobel regionTa wesebSi�<br />

24� wmida werilis mniSvneloba liturgiaSi Zalian didia� misgan momdinareobs<br />

sakiTxavebi, romlebsac kiTxuloben da homiliebSi ganmartaven,<br />

agreTve fsalmunni, romlebsac galoben; misgan momdinare STagonebiTa da<br />

aRmafreniT iqmneba locvebi da liturgiuli sagaloblebi, da misgan iZenen<br />

Tavis mniSvnelobas qmedebebi da niSnebi� wmida liturgiis ganaxlebis,<br />

progresisa da adaptaciisTvis xeli unda Seewyos wmida werilis tkbil da<br />

cocxal siyvaruls, romelsac mowmobs aRmosavluri da dasavluri wesebis<br />

pativdebuli tradicia�<br />

25� liturgiuli wignebi SeZlebisdagvarad swrafad unda iqnes gadasinjuli�<br />

amisTvis saWiroa specialistebis mowveva da dedamiwis sxvadasxva<br />

kuTxeSi episkoposebTan TaTbiri�<br />

b� normebi, romlebic momdinareobs liturgiis,<br />

rogorc ierarqiuli da sazogadoebrivi qmedebis bunebidan<br />

26� liturgiuli qmedebebi ar aris kerZo qmedebani, aramed RmrTismsaxurebani<br />

(celebrationes) eklesiisa, romelic aris „saidumloTa erToba“, e� i� wmida<br />

xalxi, episkoposTagan Sekrebili da warmarTuli 33 �<br />

amitom es qmedebebi ganekuTvneba eklesiis mTel sxeuls, isini mas gamoavlenen<br />

da masze moqmedeben� Tavis calkeul wevrTan maT Taviseburi Sexeba<br />

aqvs, xarisxebis (ordinum), funqciebisa da realuri monawilebis mixedviT�<br />

27� yovelTvis, roca wesebi, TiToeuli Taviseburad, gulisxmobs erTobliv<br />

RmrTismsaxurebas, romelSic erTgulebi xSirad da aqtiurad iReben<br />

monawileobas, maSin sasurvelia, rom SeZlebisdagvarad, maT mieniWos upiratesoba,<br />

calkeul da erTgvarad kerZo RmrTismsaxurebasTan SedarebiT�<br />

es exeba, upirveles yovlisa, wirvis aRsrulebas (mas mudam aqvs sajaro<br />

da socialuri buneba), agreTve saidumloTa gangebulebas (administratione)�<br />

28� liturgiis yvela monawilem – iqneba is msaxuri Tu erTguli, Tavisi<br />

Ffunqciis SesrulebiT mxolod da mxolod is unda akeTos, rac mas Seefereba<br />

saganTa bunebisa da liturgiuli normebis safuZvelze�<br />

29� ministrantebi, leqtorebi, komentatorebi da mgaloblebi (ii qui ad<br />

scholam cantorum pertinent) WeSmaritad liturgiul msaxurebas (ministerio) ewevian�<br />

amitom Tavisi funqcia maT iseTi gulrwfeli RmrTismosaobiTa da we-<br />

33 S�CYPRIANUS, De cath. eccl. unitate, 7: CSEL (Hartel) <strong>II</strong>I, 1, pp� 215-216� – Sdr� Epist. 66, n� 8, 3: ed�<br />

cit�, <strong>II</strong>I; 2, pp� 732-733�<br />

41


42<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

siT unda Seasrulon, romelic aseT msaxurebas Seefereba da romelsac Rmr-<br />

Tis eri maTgan samarTlianad moiTxovs�<br />

amitom aucilebelia, rom isini gulmodgined ganimsWvalon liturgiis<br />

suliT, TiToeuli Taviseburad, da moemzadon, sworad da wesierad Seasrulon<br />

Tavisi roli�<br />

30� aqtiuri monawileobisTvis xelSesawyobad saWiroa yuradReba daeTmos<br />

xalxis SeZaxilebsa da pasuxebs, fsalmodiebs, antifonebs, galobas,<br />

agreTve qmedebebs, anu Jestebsa da sxeulis mdgomareobas (habitus)� saTanado<br />

dros unda iyos daculi wmida dumili�<br />

31� liturgiuli wignebis gadaxedvisas gansakuTrebuli yuradReba unda<br />

mieqces imas, rom wesebSi (rubricae) gaTvaliswinebul iqnas erTgulTa monawileobac�<br />

32� garda im gansxvavebisa, romelic liturgiuli funqciidan da wmida<br />

xarisxidan momdinareobs, agreTve im pativisa, romelic liturgiuli kanonebis<br />

Tanaxmad, samoqalaqo xelisuflebas ekuTvnis, ar unda iqnas gaTvaliswinebuli<br />

kerZo pirebi Tu garemoebani, arc ceremoniebSi, arc gareT Catarebul<br />

zeimSi�<br />

g� normebi, romlebic liturgiis didaqtikuri<br />

da samoZRvro bunebidan momdinareobs<br />

33� wmida liturgia ZiriTadad aris saRmrTo didebis kultmsaxureba<br />

(cultus divinae maiejstatis)� amasTanave, didia misi roli erTguli eris aRzrdis<br />

saqmeSi 34 � liturgiaSi RmerTi elaparakeba Tavis ers� qriste kvlav gvauwyebs<br />

saxarebas� eri RmerTs galobebiT da locviT upasuxebs�<br />

metic: RmrTisadmi mimarTul locvebs warmoTqvams mRvdelmsaxuri,<br />

romelic sakrebulos (coetui) qristes piriT uZRveba� maT igi mTeli saRmr-<br />

To xalxis (plebis sanctae) da yvela damswris saxeliT ambobs� xiluli niSnebi,<br />

romlebsac wmida liturgia mimarTavs uxilavi saRmrTo sinamdvilis aRsaniSnad,<br />

qristes an eklesiis mier aris arCeuli� amitom ara marto maSin, rodesac<br />

ikiTxeba is, rac „Cuenda samoZRurebelad daiwera“ (rom� 15, 4), aramed<br />

maSinac, rodesac eklesia loculobs, galobs an moqmedebs, monawileTa rwmena<br />

sazrdoobs, azri (mentes) RmrTisken aRiswrafvis, raTa mas gonivruli<br />

msaxureba warudginos da misi madli ufro uxvad miiRos�<br />

amitom ganaxlebasTan dakavSirebiT Semdegi zogadi normebis dacva aris<br />

saWiro�<br />

34� dae, wesebi keTilSobili simartiviT elvarebdes, iyos mokle da gasagebi,<br />

umizno gameorebebis gareSe� dae, isini Seesabamebodes erTgulTa SesaZleblobebs�<br />

sazogadod, isini vrcel ganmartebebs ar saWiroebs�<br />

35� raTa naTlad gamoCndes, rom liturgiaSi wesi da sityva mWidrod aris<br />

erTmaneTTan dakavSirebuli, saWiroa Semdegi:<br />

1� mRvdelmsaxurebaSi (in celebrationibus sacris) unda dawesdes wmida werilis<br />

ufro vrceli, mravalferovani da Sesaferisi kiTxva�<br />

2� qadageba aris liturgiuli qmedebis nawili� misTvis Sesaferisi adgili<br />

wesdebaSic (rubricis) unda mieTiTos, ramdenadac amis uflebas wesi (ritus) iZ-<br />

34 Sdr� CONC� TRID�, Sess� 22, 17 sept� 1562, doctr� De ss. Missae sacrif., c� 8: CONC� TRID�, ed� cit�,<br />

V<strong>II</strong>I, 961�


SACROSANCTUM CONCILIUM<br />

leva� qadagebis msaxureba Zalze erTgulad da zustad unda sruldebodes�<br />

qadagebis wyaro, upirveles yovlisa, wmida werili da liturgia unda iyos,<br />

radgan is aris RmrTis sakvirvelebaTa (mirabilium) uwyeba gamoxsnis istoria-<br />

Si anu qristes saidumloebaSi, romelic mudam CvenTan aris da CvenSi moqmedebs,<br />

gansakuTrebiT liturgiul msaxurebebSi�<br />

3� yovelmxriv xazi unda gaesvas katexizaciis uSualod litiurgiul Sinaarss�<br />

Tavad wesebSi, aucileblobis SemTxvevaSi, gasaTvaliswinebelia mokle<br />

damoZRvrani (admonitiones)� maT mRvdeli an uflebamosili msaxuri warmoTqvams,<br />

oRond mxolod saWiro momentebSi, dadgenili teqstiT an msgavsi<br />

gamoTqmebiT�<br />

4� xeli unda Seewyos RmrTis sityvis aRsrulebas diddResaswaulTa wina<br />

dReebSi, adventisa da didi marxvis zogierT dRes, agreTve kvira dReebSi<br />

da sadResaswaulo dReebSi, gansakuTrebiT iseT adgilebSi, sadac ar aris<br />

mRvdelmsaxuri� aseT SemTxvevaSi msaxurebas (celebrationem) unda xelmZRvanelobdes<br />

diakoni an sxva piri, episkoposis mier arCeuli�<br />

36� §1� laTinuri enis gamoyeneba unda SenarCunebul iqnas laTinur weseb-<br />

Si, garda zogierTi gamonaklisi wesisa�<br />

§2� wmida wirvisas, saidumloTa gangebulebaSi da liturgiis sxva<br />

nawilebSic xalxisTvis xSirad SeiZleba Zalian sasargeblo iyos adgilobrivi<br />

enis gamoyeneba� mas SeiZleba meti yuradReba daeTmos, gansakuTrebiT<br />

sakiTxavebsa da damoZRvraSi, zogierT locvasa da galobaSi, im kanonTa mixedviT,<br />

romlebic momdevno TavebSi calkeuli SemTxvevebisTvis dgindeba�<br />

§3� amgvari normebis dacviT, adgilobrivi saeklesio xelisufleba<br />

(ix� 22-e muxlis §2) uflebamosilia, imave enis matarebeli mezobeli regionebis<br />

episkoposebTan TaTbiris Sedegad, dadgenileba gamoitanos imis Taobaze,<br />

unda iqnas Tu ara gamoyenebuli adgilobrivi ena, an ra saxiT unda moxdes<br />

misi gamoyeneba� es aqtebi unda moiwonos an daadasturos samociqulo<br />

saydarma�<br />

§4� laTinuri teqstis Targmna adgilobriv enaze, liturgiaSi misi<br />

gamoyenebis mizniT, unda aprobirebul iqnas uflebamosili adgilobrivi<br />

saeklesio xelisuflebis mier, romlis Sesaxeb zemoT iyo laparaki�<br />

d� normebi, romlebic xels uwyobs liturgiis misadagebas<br />

erTa xasiaTisa da tradiciebisadmi<br />

37� im sferoSi, romelic ar moicavs mTeli sazogadoebis rwmenasa da<br />

keTildReobas, eklesia ar miiswrafvis mkacri da erTferovani formis<br />

dakanonebisken� mas es liturgiaSic ki ar surs� eklesia, piriqiT, asazrdoebs<br />

da xels uwyobs sxvadasxva xalxebisa da erebis sulieri Rirebulebebisa<br />

da niWebis ganviTarebas� is keTilad aris ganwyobili yvelafris<br />

mimarT, rac erTa zne-CveulebebSi uimedod ar aris crurwmenebsa<br />

da SecdomebTan gadajaWvuli� eklesia, SeZlebisdagavard, cdilobs ase-<br />

Ti Rirebulebebis Senaxvasa da jansaRad SenarCunebas da maT zogjer liturgiaSic<br />

ki CarTavs xolme, Tuki es WeSmariti da namdvili liturgiuli<br />

sulis principebs Seesabameba�<br />

38� romauli wesis arsebiTi erTianoba unda SenarCunebul iqnas� amasTanave<br />

adgili unda hqondes kanonier saxesxvaobebsa da adaptaciebs sxvadasxva<br />

jgufebTan, regionebsa da erebTan mimarTebaSi, upirveles yovlisa, misiaTa<br />

adgilebSi, agreTve liturgiuli wignebis gadasinjvisas� Sesabamisad, amis<br />

gaTvaliswineba aris saWiro wesTa struqturisa da wesdebaTa dadgenisas�<br />

43


44<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

39� sazRvrebSi, romlebic dadgenilia liturgiuli wignebis tipiur gamocemebSi,<br />

adgilobrivi saeklesio xelisuflebis uflebamosileba (ix� 22-e<br />

muxli, §2) mdgomareobs SemdegSi: man unda gansazRvros adaptacia, upirveles<br />

yovlisa, saidumloTa gangebulebis (administrationem Sacramentorum), sakramentaliebis<br />

(Sacramentalia), procesebis, liturgiul enis, sasuliero musikisa<br />

da xelovnebis sferoSi, oRond im normebis mixedviT, romlebic mocemul<br />

konstituciaSi aris warmodgenili�<br />

40� sxvadasxva adgilas da sxvadasxva viTarebaSi aucilebeli xdeba liturgiis<br />

ufro safuZvliani adaptacia� es damatebiT sirTuleebs qmnis:<br />

1� uflebamosilma adgilobrivma saeklesio xelisuflebam, romelsac<br />

exeba 22-e muxlis §22, gulmodgined da safuZvlianad unda ganixilos saki-<br />

Txi, Tu risi daSveba SeiZleba RmrTismsaxurebaSi ama Tu im eris tradiciidan<br />

da xasiaTidan� mizanSewonilad an aucileblad miiCneuli adaptaciebi<br />

unda waredginos samociqulo saydars da misi Tanxmobis Sedegad iqnas SemoRebuli�<br />

2� adaptacia saTanado sifrTxiliT unda ganxorcieldes� amasTan dakav-<br />

SirebiT, samociqulo saydarma SeiZleba, saWiroebis SemTxvevaSi, uflebamosili<br />

gaxados igive adgilobrivi saeklesio xelisufleba, dauSvas winaswari<br />

cdebi da uxelmZRvanelos maT garkveuli drois manZilze garkveul, am saqmisTvis<br />

Sesaferis, jgufebSi�<br />

3� aseTi adaptaciis pirobebSi sagangebo sirTules warmoadgens liturgiuli<br />

kanonebi, gansakuTrebiT misiebSi� amitom maT dasadgenad saWiroa saqmeSi<br />

gamocdili adamianebis mowveva�<br />

IV. liturgiuli cxovrebis ganviTareba<br />

diocezebsa da sakrebuloebSi<br />

41� episkoposi unda miviCnioT misi samwysos mTavar mRvdelmsaxurad� misgan<br />

momdinareobs, garkveulwilad, da masze aris damokidebuli mis erTgulTa<br />

cxovreba qristeSi�<br />

amitom yvelam udidesi pativi unda sces diocezis liturgiul cxovrebas,<br />

romlis centrSi episkoposi dgas� es, upirveles yovlisa, sakaTedro ta-<br />

ZarSi unda moxdes� isini darwmunebulni unda iyvnen, rom eklesiis ZiriTadi<br />

gamovlineba (manifestationem) xdeba maSin, rodesac RmrTis mTeli wmida xalxi<br />

srulad da aqtiurad monawileobs erTsa da imave liturgiul msaxurebaSi<br />

(celebratione), upirveles yovlisa, evqaristiaSi, erT locvaSi, erT sakurTxevelTan,<br />

romelsac warmarTavs (praeest) episkoposi, garemoculi Tavisi mRvdlebiTa<br />

da msaxurebiT 35 �<br />

42� episkoposs ar SeuZlia, Tavis eklesiaSi yovelTvis da yvelgan Tvi-<br />

Ton gauZRves Tavis samwysos� amitom man aucileblad unda Camoayalibos<br />

erTgulTa jgufi� maT Soris gamoirCeva sakrebuloebi, lokalurad organizebuli<br />

mRvdlis xelmZRvanelobiT, romelsac episkoposis adgili<br />

ukavia� es jgufebi garkveulwilad warmoadgens xilul eklesias, dedamiwaze<br />

daarsebuls�<br />

amitom erTgulebisa da samRvdeloebis cnobierebasa da praqtikaSi unda<br />

gaRrmavdes sakrebulos liturgiuli cxovreba da misi kavSiri episkoposTan�<br />

amasTanave xeli unda Seewyos sakrebulos erTobis SegrZnebis ganmtkicebas,<br />

upirveles yovlisa, kviris wirvis erTobliv msaxurebaSi�<br />

35 Sdr� S� IGNATIUS M�, Ad Magn. 7; Ad Phil. 4; Ad Smyrn. 8: FUNK I, 236, 266, 281�


SACROSANCTUM CONCILIUM<br />

V. samoZRvro liturgiuli qmedebis ganviTareba<br />

43� samarTlianad aris miCneuli, rom wmida liturgiis ganviTareba da<br />

ganaxleba aris Cveni epoqis mimarT RmrTis providencialuri gangebulebis<br />

(dispositionum) niSani, suli wmidis gadmosvla (transitus) mis eklesiaSi� is gansakuTrebul<br />

daRs asvams eklesiis cxovrebas da mTlianobaSi Cveni droisTvis<br />

damaxasiaTebel religiur grZnobasa da moqmedebas�<br />

amitom, eklesiaSi samoZRvro liturgiuli qmedebis Semdgomi ganviTarebisTvis,<br />

wmida <strong>kreba</strong>m daadgina:<br />

44� mizanSewonilia, rom uflebamosilma adgilobrivma saeklesio xelisuflebam,<br />

romlis Sesaxeb aris laparaki 22-e muxlis §2-Si, Camoayalibos liturgiuli<br />

komisia� mas unda daexmaron is adamianebi, romlebic gamocdilni<br />

arian liturgiul mecnierebaSi, musikaSi, sasuliero xelovnebasa (Arte sacra)<br />

da samoZRvro saqmianobaSi (re pastorali)� am komisias SeZlebisdagvarad mxarSi<br />

unda edgas samoZRvro liturgiis instituti� saWiroebis SemTxvevaSi, misi<br />

wevrebi mocemul sakiTxSi kompetenturi saero pirebic unda gaxdnen� am komisiis<br />

amocana iqneba, saeklesio xelisuflebis xelmZRvanelobiT (mis Sesaxeb<br />

zemoT iyo laparaki) warmarTos misTvis rwmunebul sivrceSi samoZRvro<br />

liturgiuli qmedeba da xeli Seuwyos kvlevasa da aucilebel cdebs, yovel-<br />

Tvis, roca saqme exeba im adaptaciebs, romlebic gansaxilvelad samociqulo<br />

saydars unda waredginos�<br />

45� amave mizeziT, calkeul sakrebuloSi unda moqmedebdes wmida liturgiis<br />

komisia, raTa, episkoposis xelmZRvanelobiT, ganviTardes liturgiuli<br />

qmedeba�<br />

zogjer SeiZleba mizanSewonili iyos, rom ramdenime sakrebulom erTi<br />

komisia Seqmnas, romelic gaerTianebuli ZalebiT liturgiis saqmes moemsaxureba�<br />

46� wmida liturgiis komisiis garda, TiToeul sakrebuloSi SeZlebisdagvarad<br />

unda Seiqmnas sasuliero musikisa da sasuliero xelovnebis komisiebic�<br />

am samma komisiam aucileblad SeerTebuli ZalebiT unda imuSaos� xSirad<br />

sasurvelic ki aris erT komisiad maTi gaerTianeba�<br />

Tavi <strong>II</strong><br />

evqaristiis wmida saidumloeba<br />

47� saidumlo serobisas, im Rames, roca gacemul iqna (tradebatur), Cvenma<br />

macxovarma daawesa sxeulisa da sisxlis evqaristuli msxverpli, raTa<br />

saukunod egos jvris msxverpli, vidre mis mosvlamde� man eklesias – sayvarel<br />

sZals miando xsovna Tavisi sikvdilisa da aRdgomis Sesaxeb: RmrTismosaobis<br />

saidumlo, erTobis niSani, siyvarulis kavSiri (vinculum) 36 , saaRdgomo<br />

trapezi (convivium paschale), romelzec qristeTi vikvebebiT (sumitur), goneba<br />

ivseba madliT da gveZleva momavali didebis windi 37<br />

48� eklesia gulmodgined zrunavs imisaTvis, rom qristes erTgulebi<br />

rwmenis am saidumloebas rogorc gareSe da munji mayureblebi ki ar eswre-<br />

36 Sdr� S� AUGUSTINUS, In Io. Evang. Tract. XXVI, VI, 13: PL 35, 1613�<br />

37 �re�iari�m �re�iari�m ��man�m� ��man�m� In �e�t� �e�t� �ancti��imi �ancti��imi ��r��ri� ��r��ri� ��ri�ti� ��ri�ti� �� �� �� <strong>II</strong> <strong>II</strong> �e��era�� �e��era�� �e��era�� anti���na anti���na anti���na a� a� a� �a�nifi- �a�nifi �a�nifi ��<br />

cat�<br />

45


46<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

bodnen, aramed mas kargad Caswvdnen, wesebisa da locvebis gziT, gacnobierebulad<br />

da mowiwebiT (pie)� maT aqtiuri monawileoba unda miiRon wmida<br />

qmedebaSi, ganaTldnen RmrTis sityviT, momagrdnen uflis sxeulis trapeziT<br />

(mensa), madloba uZRvnan RmerTs, Seswiron ubiwo msxverpli ara marto<br />

mRvdelmsaxuris xeliT, aramed masTan erTadac� maT sakuTari Tavis msxverplad<br />

mitanac iswavlon� isini unda yoveldRiurad srulqmnilni xdebodnen<br />

Suamavali qristes meSveobiT (Christo Mediatore) 38 , RmerTTan da erTmaneTTan<br />

erTobaSi, raTa bolos RmerTi iyos yvelaferi yvelaferSi�<br />

49� wirvis msxverplma Tavisi saweso formiTac (rituum forma) srul samoZRvro<br />

qmediTobas unda miaRwios� amitom wmida <strong>kreba</strong> iTvaliswinebs im wirvebs,<br />

romlebic xalxis TavmoyriT sruldeba, upirveles yovlisa, kvira dRes da<br />

dadgenil dResaswaulebze� amasTan dakavSirebiT <strong>kreba</strong> adgens:<br />

50� wirvis wesis gadaxedva aris saWiro, ise, rom ufro naTlad warmoCndes<br />

TiToeuli nawilis Sinaarsi da ufro advili gaxdes erTgulTa RmrTismosavi<br />

da aqtiuri monawileoba�<br />

wesebi unda gamartivdes, oRond ise, rom maTi arsi safuZvlianad Senar-<br />

Cunebul iqnas� saWiroa imis gamotoveba, rac droTa svlaSi meordeboda an<br />

usargeblod iqna damatebuli� da piriqiT: wmida mamebis Zveli normebis Sesabamisad,<br />

unda aRdges zogierTi iseTi ram, rac drois usamarTlobiT gaqra,<br />

Tuki es xelsayrelia da aucilebeli�<br />

51� raTa RmrTis sityvis trapezi (mensa) erTgulebisTvis ufro uxvi iyos,<br />

saWiroa bibliis saunjis ufro farTod gaReba, raTa wlebis gansazRvrul<br />

manZilze xalxis winaSe wakiTxul iqnas wmida werilis arsebiTi nawili�<br />

52� liturgiuli wlis ganmavlobaSi homilia wmida teqstidan gadmoscems<br />

sarwmunoebis saidumloebebs da qristianuli cxovrebis normebs� Zalze<br />

sasurvelia, rom homilia iyos Tavad liturgiis nawili� metic: is ar unda<br />

iqnas gamotovebuli (Tu ara raime seriozuli mizeziT) mesebSi, romlebic<br />

kviraobiT da dagenil dResaswaulebze xalxis TavmoyriT sruldeba�<br />

53� saxarebisa da homiliis Semdeg, gansakuTrebiT kvira dReobiT da dadgenil<br />

dResaswaulebze (festis de praeceptio), unda aRdges „erToblivi“ anu „er-<br />

TgulTa locva“, raTa xalxis monawileobiT hyon vedreba (obsecrationes) wmida<br />

eklesiisTvis, Cvens mTavarTaTvis, SeWirvebulTaTvis, yvela adamianisaTvis<br />

da mTeli samyaros gamosaxsnelad 39 �<br />

54� mesaze, romelic xalxis monawileobiT sruldeba, saTanado adgili<br />

SeiZleba daeTmos adgilobriv enas, gansakuTrebiT sakiTxavebsa da er-<br />

Tobliv locvaSi, agreTve, garemoebaTa mixedviT, xalxisTvis gankuTvnil<br />

nawilebSic, mocemuli konstituciis 36-e muxlis mixedviT�<br />

amave dros, gasaTvaliswinebelia, rom qristes erTgulebs unda SeeZloT<br />

laTinur enazec mesis (Ordinarii Missae) im nawilebis erTad Tqma an galoba,<br />

romlebic maTTvis aris gankuTvnili�<br />

iq, sadac mizanSewonili Cans mesaSi adgilobrivi enis ufro farTod gamoyeneba,<br />

unda gaTvaliswinebul iqnas mocemuli konstituciis 40-e muxlis<br />

miTiTeba�<br />

38 Sdr� S� Cyrillus Alex�, Comment. in Io. Evang., lib� XI-X<strong>II</strong>: PG 74, 557-564�<br />

39 Sdr� 1 tim� 2, 1-2�


SACROSANCTUM CONCILIUM<br />

55� Zalze sasurvelia mesaSi srulyofili monawileoba, rac imas niSnavs,<br />

rom erTgulebi mRvdelmsaxuris ziarebis Semdeg imave msxverplSewirvidan<br />

uflis sxeuls iReben�<br />

ucvlelia tridentis krebis mier dadgenili dogmaturi principebi 40 �<br />

amasTanave, samociqulo saydris mier gansazRvrul SemTxvevebSi, episkoposTa<br />

gadawyvetilebiT, SesaZlebelia ziarebis daSveba orive saxiT, rogorc<br />

samRvdeloTaTvis da moweseebisTvis, aseve saero pirTaTvis: magaliTad,<br />

xeldasxmulTaTvis – maTi xeldasxmis wmida mesaSi (veluti ordinatis in Missa sacrae<br />

suae ordinationis), RmrTivSewirulTaTvis – maTi samoweseo aRTqmis dadebis<br />

mesaSi (professis in Missa religiosae suae professionis), neofitebisTvis – im mesaze,<br />

romelic naTlobas mosdevs�<br />

56� ori nawili, romlebisganac garkveulwilad Sedgeba wirva, e� i� sityvis<br />

liturgia da evqaristia, ise mWidrod aris erTmaneTTan dakavSirebuli,<br />

rom isini kultmsaxurebis (cultus) erT aqts qmnian� amitom wmida<br />

<strong>kreba</strong> dabejiTebiT mouwodebs sulTa mwyemsebs, rom katexizaciisas<br />

(in catechesi tradenta) erTgulebs gulmodgined aswavlon mTels mesaSi monawileobis<br />

aucileblobis Sesaxeb, upirveles yovlisa, kvira dReebSi da<br />

dadgenil dResaswaulebSi�<br />

57� §1� Tanamsaxureba (concelebratio), romelic kargad avlens mRvdelmsaxurebis<br />

erTianobas, eklesiaSi dRemde aris Semonaxuli, rogorc aRmosavleT-<br />

Si, aseve dasavleTSi� amitom <strong>kreba</strong>m ineba, Tanamsaxurebis SesaZlebloba<br />

Semdeg SemTxvevebzec gaavrcelos:<br />

1� a) didi xuTSabaTi, rogorc mironkurTxevis mesa, aseve mwuxris wirva�<br />

b) wirvebi, romlebic sruldeba krebebze, episkoposTa Se<strong>kreba</strong>sa da<br />

sinodebze�<br />

g) winamZRvris kurTxevis wirva (ad Missam in Benedictione Abbatis)�<br />

2� agreTve, ordinariusis nebarTviT, romelic uflebamosilia, gansazRvros<br />

Tanamsaxurebis mizanSewoniloba, Semdeg SemTxvevebSi:<br />

a) samonastro wirva da mTavari wirva eklesiebSi, rodesac erTgul-<br />

TaTvis saWiroeba ar moiTxovs yvela damswre mRvdlis individualur<br />

msaxurebas�<br />

b) wirva yvela saxis mRvdelmsaxuris (rogorc saeroTa, aseve moweseTa)<br />

Se<strong>kreba</strong>ze�<br />

§2� 1� episkoposTa funqcias warmoadgens diocezSi Tanamsaxurebis wesis<br />

warmarTva�<br />

2� amasTanave, mRvdels yovelTvis unda hqondes SesaZlebloba, individualurad<br />

aRasrulos wirva, magram ara erTsa da imave dros, erTsa<br />

da imave eklesiaSi, da ara did xuTSabaTs (nec feria V in Cena Domini)�<br />

58� unda Sedges Tanamsaxurebis axali wesi, romelic Seva romis pontifikalSi<br />

da wirvis wesSi�<br />

Tavi <strong>II</strong>I<br />

sxva saidumloni da sakramentaliebi<br />

59� saidumloebi mimarTulia adamianTa wmidayofisken, qristes sxeulis<br />

Senebisken, da bolos, RmrTis Tayvaniscemisken� magram, rogorc niSnebs, maT<br />

saswavlo funqciac aqvT� maTSi ara marto igulisxmeba (supponunt) sarwmunoe-<br />

40 Sess� 21, 16 iul� 1562� DOCTRINA DE Communione sub utraque specie et parvulorum, c� 1-3: CONC�<br />

TRID�, ed� cit�, V<strong>II</strong>I, 698-699�<br />

47


48<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

ba, aramed isini sityvebiTa da saqmeebiT mas asazrdoeben, ganamtkiceben da<br />

gamoxataven� amitom maT rwmenis saidumloni ewodeba� ra Tqma unda, maT madli<br />

moaqvT� amasTanave, maTi aRsruleba saukeTesod ganawyobs erTgulebs<br />

imisTvis, rom maT madli nayofierad miiRon, RmerTs saTanadod scen Tayvani<br />

da siyvaruliT icxovron (ad caritatem exercendam)�<br />

amitom Zalze didi mniSvneloba aqvs imas, rom erTgulebs advilad esmodeT<br />

saidumloTa niSnebi, da dabejiTebiT mimarTon saidumloT, romlebic<br />

qristianul cxovrebas asazrdoeben�<br />

60� garda amisa, wmida deda eklesiam sakramentaliebic daawesa� es aris wmida<br />

niSnebi, romelTa meSveobiT, saidumloTa erTgvari mibaZviT, xdeba, upirveles<br />

yovlisa, sulier qmedebaTa (effectus) aRniSnva da, eklesiis SuamdgomlobiT,<br />

maTi miReba� maTi meSveobiT adamianebi ganewyobian saidumloTa qmedebebis<br />

misaRebad da xdeba cxovrebis sxvadasxva garemoebaTa wmidayofa�<br />

61� amgvarad, saidumloTa da sakramentaliebis liturgiis Sedegad, saTanadod<br />

momzadebuli erTgulebisTvis, saRmrTo madliT, xdeba TiTqmis yvela<br />

cxovrebiseuli movlenis wmidayofa� madli momdinareobs qristes saaRdgomo<br />

vnebis, sikvdilisa da aRdgomis saidumloebidan, romlidanac Zalas<br />

iZens yvela saidumlo da sakramentaliebi� faqtiurad, nebismier patiosan<br />

sargeblobas materialuri nivTebiT SeiZleba miznad hqondes adamianis wmidayofa<br />

da RmrTis dideba�<br />

62� saidumloTa da sakramentaliebis wesSi, droTa svlasTan erTad, iseTi<br />

ram Seipara, ramac maTi buneba da mizani Cveni droisTvis naklebad gasagebi<br />

gaxada� amitom saWiroa, zogierTi ram Cveni epoqis moTxovnilebebs miesadagos�<br />

maT gadasinjvasTan dakavSirebiT wmida <strong>kreba</strong> adgens:<br />

63� saidumloTa da sakramentaliebis gangebulebaSi SeiZleba didi sargebloba<br />

hqondes adgilobrivi enis gamoyenebas� mas ufro farTo adgili unda<br />

daeTmos, qvemoT CamoTvlili normebis mixedviT:<br />

a) saidumloTa da sakramentaliebis gangebulebaSi SesaZlebelia adgilobrivi<br />

enis gamoyeneba, 36-e muxlis Tanaxmad�<br />

b) romauli wesis axali gamocemis Tanaxmad, uflebamosilma adgilobrivma<br />

saeklesio xelisuflebam, romlis Sesaxeb aris laparaki mocemuli konstituciis<br />

22-e muxlis §2-Si, unda SeZlebisdagvarad swrafad moamzados sagangebo<br />

ritualebi, romlebic calkeuli regionebis moTxovnilebebs Seesabameba, maT<br />

Soris enis sferoSi� samociqulo saydris mier aqtebis gadasinjvis Semdeg<br />

unda moxdes Sesabamis regionebSi maTi gamoyeneba� am ritualebisa Tu wesebis<br />

sagangebo krebulebis Seqmnisas ar unda iqnas gamotovebuli is miTiTebani,<br />

romlebic romaul wesSi win uZRvis calkeul wesebs, rogorc samoZRvrosa da<br />

sawesos, aseve maT, romlebsac sagangebo socialuri datvirTva aqvT�<br />

64� unda aRdges mozrdilTa katexizacia, mraval safexurad danawilebuli�<br />

adgilobrivi ordinariusis gadawyvetilebiT, saWiroa misi xmareba-<br />

Si Semotana� amis safuZvelze SeiZleba wmidayofil iqnas katexizaciis dro,<br />

saTanado ganaTlebisTvis gankuTvnili� es xdeba wmida wesebis saSualebiT<br />

romlebic droTa viTarebaSi mimdevrobiT sruldeba�<br />

65� garda imisa, rac qristianul tradiciaSia mocemuli, misiis qveyneb-<br />

Si SeiZleba daSvebul iqnas iniciaciis is elementebic, romlebic ama Tu im<br />

xalxisTvis aris Cveuli, ramdenadac es SeiZleba Seesabamos qristianul<br />

wess, mocemuli konstituciis 37-40-e muxlis Tanaxmad�


SACROSANCTUM CONCILIUM<br />

66� unda gadaisinjos mozrdilTa naTlobis orive wesi, rogorc ufro<br />

martivi, aseve ufro sazeimo, aRdgenili katexumenatiT� romaul wirvaSi<br />

unda Setanil iqnes sagangebo wirva: „naTlobisaTvis“ (In collatione Baptismi)�<br />

67� unda gadaisinjos bavSvTa naTlobis wesi� is unda Seesabamos yrmaTa<br />

namdvil mdgomareobas� Tavad wesSi ufro metad unda iyos warmoCenili mSobelTa<br />

da maTi STamomavlebis (patrinorum) funqciebi�<br />

68� naTlobis wesSi saWiroa adaptaciebi, romlebic ganxorcieldeba adgilobrivi<br />

ordinariusis gadawyvetilebiT, mosanaTlav pirTa didi raodenobiT<br />

Tavmoyris SemTxvevaSi� garda amisa, unda Sedges ufro mokle wesic,<br />

romelic SeiZleba gamoiyenon katexistebma, gansakuTrebiT misiis qveynebSi,<br />

da sazogadod, erTgulebmac, sikvdilis safrTxis winaSe, rodesac ar aris<br />

mRvdelmsaxuri an diakoni�<br />

69� nacvlad wesisa, romelsac ewodeba: „wesi imis damatebisa, rac yrmis na-<br />

Tlobisas iqna gamotovebuli“, unda Sedges axali wesi, sadac ufro naTlad<br />

da Sesaferisad iqneba aRniSnuli, rom yrma, Semoklebuli wesiT naTelRebuli,<br />

ukve miRebulia eklesiaSi�<br />

unda Sedges agreTve axali wesi maTTvis, vinc ukve moinaTla uflebamosilad<br />

da moiqca wmida kaTolikur sarwmunoebaze, raTa aRiniSnos,<br />

rom isini daSvebulni arian eklesiasTan erTobaSi (in Ecclesiae communionem<br />

admitti)�<br />

70� naTlobis wyali, saaRdgomo drois garda (extra tempus paschale), SeiZleba<br />

nakurTxi iqnes Tavad naTlobis wesSi, miRebuli (probata) mokle formuliT�<br />

71� unda gadaisinjos mironcxebis wesic, raTa naTlad warmoCndes am<br />

saidumlos Sinagani kavSiri mTel qristianul iniciaciasTan� amitom mizan-<br />

Sewonilia, rom am saidumlos miRebas win uswrebdes naTlobis aRTqmaTa ganaxleba�<br />

saWiroebis SemTxvevaSi mironcxeba SeiZleba mesis msvlelobaSi aRsruldes�<br />

rac Seexeba wess, romelic mesis gareSe sruldeba, unda momzaddes formula,<br />

romelic misi Sesavali iqneba�<br />

72� sinanulis wesi da formulebi ise unda gadaisinjos, rom maT ufro na-<br />

Tlad gamoxaton saidumlos buneba da moqmedeba�<br />

73� „zeTis cxeba“ („Extrema Unctio“), romelsac agreTve SeiZleba vuwodoT<br />

(da ase ukeTesic aris) „sneulTa cxeba“, ar aris mxolod maTi saidumlo, vinc<br />

sicocxlis ukidures zRvarze dgas� amitom mis misaRebad saTanado dro<br />

dgeba, udaod, ukve maSin, rodesac erTgulebi sikvdilis safrTxis winaSe<br />

dganan, sneulebis an siberis gamo�<br />

74� sneulTa cxebisa da zeTis kurTxevis (Viatici) calkeuli wesis garda,<br />

unda Sedges dadgenili (continuus) wesi, romlis mixedviT sneulTa cxeba moxdeba<br />

aRsarebisa da zeTis miRebis Semdeg�<br />

75� cxebaTa ricxvi garemoebaTa mixedviT unda ganisazRvros, xolo<br />

locvebi, romlebic avadmyofTa cxebis wess exeba, unda gadaisinjos� isini im<br />

avadmyofTa mdgomareobas unda upasuxebdnen, romlebic saidumlos iReben�<br />

49


50<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

76� unda gadaisinjos xeldasxmis wesebi, rogorc ceremoniebis, aseve teqstebis<br />

TvalsazrisiT� episkoposis sityva, yoveli xeldasxmisa Tu aRyvanebis<br />

(Consecrationis) dasawyisSi, SeiZleba adgilobriv enaze warmoiTqvas�<br />

episkoposis aRyvanebaze yvela damswre episkoposisTvis nebadarTulia<br />

xelis dasxma�<br />

77� unda gadaisinjos da gamdidrdes qorwinebis aRsrulebis wesi, romelic<br />

romaul ritualSi arsebobs, raTa masSi ufro naTlad aRiniSnos saidumlos<br />

madli da xazi gaesvas meuRleTa funqciebs�<br />

„wmida <strong>kreba</strong>s didad surs, rom mTlianad SenarCunebul iqnas is kargi<br />

Cveulebebi da ceremoniebi, romlebsac sxvadasxva regionSi qorwinebis saidumlos<br />

aRsrulebisas mimarTaven“ 41 �<br />

garda amisa, uflebamosil adgilobriv saeklesio xelisuflebas, romlis<br />

Sesaxeb laparakia mocemuli konstituciis 22-e muxlis §22-Si, SesaZlebloba<br />

eZleva, 63-e muxlis Tanaxmad, SeimuSavos sakuTari wesi, romelic<br />

adgilobriv da erovnul Cveulebebs Seesabameba� amasTanave ZalaSi rCeba kanoni,<br />

romlis Tanaxmad damswre mRvdelmsaxuri svams kiTxvas da pasuxs iRebs<br />

meqorwineTa Tanxmobis Sesaxeb�<br />

78� Cveulebriv qorwineba wirvis dros unda aRsruldes, saxarebis ki-<br />

Txvisa da homiliis Semdeg, erTgulTa locvamde� sasZlos dalocva ise unda<br />

Seswordes, rom xazi gaesvas orive meuRlis movaleobas, iyvnen erTmaneTis<br />

erTgulni� is adgilobriv enaze unda iTqvas�<br />

79� saWiroa sakramentaliebis gadasinjva� amasTanave ZiriTadi norma<br />

unda iyos erTgulTa Segnebuli, aqtiuri da martivi monawileoba, agreTve<br />

Cveni drois moTxovnilebebis gaTvaliswineba� 63-e muxlis Sesabamisad ritualebis<br />

gadasinjvisas SesaZloa daematos axali sakramentaliebi, Tu es<br />

aucilebelia�<br />

kurTxevaTa ricxvi mcire unda iyos� kurTxevaTa ufleba mxolod episkoposebisa<br />

da ordinariusebisTvis aris dasaSvebi�<br />

gansakuTrebul viTarebaSi da ordinariusis gadawyvetilebiT, SesaZlebelia,<br />

zogierTi sakramentaliebi ganagon saero pirebma, romlebic saTanado<br />

TvisebebiT arian dajildovebulni�<br />

80� unda gadaisijos qalwulTa kurTxevis wesi, romelic romaul pontifikalSi<br />

aris mocemuli�<br />

garda amisa, unda Sedges samoweseo aRTqmisa (professionis religiosae) da aR-<br />

TqmaTa ganaxlebis wesi, romelic iqneba ufro didi erTianobis, zomierebisa<br />

(sobrietatis) da Rirsebis safuZveli� am wess unda misdion maT, vinc mesaze<br />

aRasrulebs an ganaaxlebs samoweseo aRTqmas� amasTanave ZalaSi rCeba kerZo<br />

kanonebi�<br />

sasurvelia, rom samoweseo aRTqma wirvisas daidos�<br />

81� dakrZalvis wesma ufro naTlad unda gamoxatos qristianuli sikvdilis<br />

saaRdgomo xasiaTi da ukeTesad upasuxos calkeuli regionis viTarebebsa<br />

da tradiciebs, iseT sakiTxSic ki, rogoric aris liturgiuli feri�<br />

82� unda gadaisinjos bavSvTa damarxvis wesi� mas sakuTari wirva sWirdeba�<br />

41 CONC: TRID�, Sess� 24, 11 nov� 1563, de reformatione, cap� 1: CONC� TRID�, ed. cit., IX� Actorum<br />

pars VI, Friburgi Brisgoviae 1924, p� 969� – Sdr� Rituale Romanum, tit� V<strong>II</strong>I, c� <strong>II</strong>, n� 6�


SACROSANCTUM CONCILIUM<br />

Tavi IV<br />

saRmrTo msaxureba (de officio divino)<br />

83� axali da Zveli aRTqmis uzenaesma mRvdelmsaxurma, ieso qristem,<br />

miiRo adamianuri buneba� man miwier ltolvilebaSi is himni Semoitana, romelsac<br />

zeciur samkvidrebelSi (in supernis sedibus) saukunod galoben� man Semoikriba<br />

adamianTa mTeli sazogadoeba da is qebis saRmrTo simReris erToblivi<br />

galobiT SemoierTa�<br />

am samRvdelmsaxuro movaleobas igi ganagrZobs eklesiis meSveobiT,<br />

romelic ara marto evqaristiis aRsrulebiT, aramed sxva saSualebebiTac<br />

– upirveles yovlisa, saRmrTo msaxurebiT, ufals gamudmebiT aqebs da<br />

Suamdgomlobs mTeli samyaros gamoxsnisaTvis�<br />

84� Zveli qristianuli tradiciiT, Jamni ise aris agebuli, rom dRisa da<br />

Ramis mTeli mdinareba RmrTis qebas unda mieZRvnas� rodesac qebis am WeSmaritad<br />

gansacvifrebel galobas saTanadod asruleben mRvdelmsaxurni da<br />

sxvani, eklesiis istituciis mier am saqmisaTvis rCeulni, an qristes erTgulni,<br />

romlebic mRvdelmsaxurTan erTad miRebuli formiT loculoben,<br />

maSin es WeSmaritad aris xma im sZlisa, romelic siZes esaubreba� metic: es<br />

aris qristes locva, romelsac is Tavis sxeulTan erTad mamisadmi aRavlens�<br />

85� amitom yvela, vinc amas aRasrulebs, asrulebs eklesiis movaleobas<br />

da, imave dros, eziareba qristes sZlis uzenaes pativs: RmrTis gandidebiT,<br />

isini RmrTis saydris (thronum) winaSe deda eklesiis saxeliT warsdgebian�<br />

86� mRvdelmsaxurni, romlebic wmida samRvdlo msaxurebiT arian dakavebulni,<br />

miT ufro mondomebiT Seasruleben JamTa sadidebels, rac ufro<br />

cocxlad gaacnobiereben, rom maT exeba pavles darigeba: „mouklebelad<br />

ilocevdiT“ (1Tes� 5, 17), radgan mxolod ufals ZaluZs mianiWos warmateba<br />

da zrda im saqmes, romlisTvisac isini iRwvian� igi ambobs: „T¢nier Cemsa<br />

arara¡ Zal-gic yofad“ (ioan� 15, 5)� amitom mociqulebma, diakonebis dawesebisas,<br />

Tqves: „xolo Cuen locvasa da msaxurebasa amis sityv¢sasa ganvekrZalneT“<br />

(saqme 6, 4)�<br />

87� mocemul viTarebaSi, mRvdelmsaxurTa Tu eklesiis sxva wevrTa mier<br />

saRmrTo msaxurebis ukeTesad da ufro srulyofilad Sesrulebis mizniT,<br />

wmida <strong>kreba</strong>m (igi ganagrZobs samociqulo saydris mier warmatebiT wamowyebul<br />

ganaxlebas) ineba, msaxurebis Sesaxeb, romelic romauli wesis Tanaxmad<br />

sruldeba, Semdegi daedgina:<br />

88� msaxurebis mizani aris dRis wmidayofa� amitom Jamnis tradiciuli mimdinareoba<br />

ise unda ganaxldes, rom Jamni SeZlebisdagvarad WeSmarit dros<br />

Seesabamos� amasTanave gasaTvalsiwinebelia dRevandeli cxovrebis viTareba,<br />

romelSic upirveles yovlisa isini imyofebian, vinc samociqulo saqmeebiT<br />

aris dakavebuli�<br />

89� amgvarad, msaxurebis ganaxlebisas Semdegi normebi unda iqnas daculi:<br />

a) qebani, rogorc ciskris locvebi, da mwuxrni, rogorc saRamos locvebi,<br />

sayovelTao eklesiis pativdebuli tradiciiT, unda miCneul iqnas yoveldRiuri<br />

msaxurebis ormag RerZad, da amgvarad unda Sesruldes�<br />

b) „kompletoriumi“ ise unda ganwesdes, rom dRis bolos saTanadod<br />

Seewyos�<br />

51


g) Jamni, romelsac „matutinum“ ewodeba, inarCunebs gundSi Ramis qebis<br />

Taviseburebas� amasTanave, misi adaptacia aris saWiro, raTa misi warmoTqma<br />

dRis nebismier saaTze SeiZlebodes� is unda Seicavdes naklebi raodenobis<br />

fsalmunebs da ufro vrcel sakiTxavebs�<br />

d) pirveli Jamni unda moixsnas�<br />

e) gundSi unda SenarCunebul iqnes mcire Jamni: mesame, meeqvse, mecxre�<br />

gundis gareSe samidan erTis amorCeva SeiZleba, romelic dRis dros ufro<br />

Seefereba�<br />

90� saRmrTo msaxureba, rogorc eklesiis sajaro locva, aris RmrTismosaobis<br />

wyaro da pirovnuli locvis sazrdo� amitom mRvdelmsaxurni da<br />

yvela, vinc saRmrTo msaxurebis monawilea, mowodebulni arian ufalSi, rom<br />

misi Sesrulebisas goneba xmas SeuTanxmon� imisaTvis, rom es ukeT SeZlon,<br />

isini unda eziaron ufro farTo ganaTlebas liturgiisa da bibliis, gansakuTrebiT<br />

fsalmunTa sferoSi�<br />

am ganaxlebis ganxorcielebisas romauli msaxurebis saukunovani sagan-<br />

Zuris adaptacia ise unda moxdes, rom misi ufro farTod da advilad gamoyeneba<br />

SeZlon maT, visac is aris mindobili�<br />

91� imisaTvis, raTa JamTa mimdinareoba, 89-e muxlSi warmodgenili, realurad<br />

iqnas daculi, fsalmunni unda ganawildes ara erT kvireulze, aramed<br />

drois ufro vrcel monakveTze�<br />

fsalmunTa gadasinjvis saqme, warmatebiT wamowyebuli, SeZlebisdagvarad<br />

swrafad unda iqnas bolomde miyvanili� amasTanave saWiroa qristianuli<br />

laTinurisTvis yuradRebis miqceva, rac gulisxmobs mis gamoyenebas<br />

liturgiaSi, maT Soris galobisas, agreTve laTinuri eklesiis mTeli tradiciis<br />

gaTvaliswinebas�<br />

92� sakiTxavebTan dakavSirebiT gasaTvaliswinebelia Semdegi:<br />

a) wmida werilis sakiTavi ise unda ganewyos, rom saRmrTo sityvebis<br />

saunje martivad da meti sisruliT iyos xelmisawvdomi�<br />

b) ukeT unda iqnes amorCeuli sakiTxavebi, amokrebili mamaTa, moZRvar-<br />

Ta da saeklesio mweralTa Txzulebebidan�<br />

g) wmidanTa wamebani an cxovrebani istoriulad sarwmuno unda iyos�<br />

93� himnebi, Tu es mizanSewonilia, unda aRdges pirvandeli formiT� amasTanave,<br />

himnebidan unda amoRebul iqnas an Seicvalos is, rasac miTologiuri<br />

elferi aqvs an rac qristianul RmrTismosaobas naklebad Seesabameba�<br />

saWiroebisda mixedviT, dasaSvebia sxva himnebic, romlebic sagalobelTa<br />

saganZurSi moipoveba�<br />

94� dRis WeSmaritad wmidayofisTvis, agreTve imisaTvis, rom Jamnis ki-<br />

Txvas sulieri sargebloba hqondes, saWiroa Jamnis gangebulebisas drois<br />

dacva, romelic maqsimalurad uaxlovdeba calkeuli kanonikuri Jamnis<br />

namdvil dros�<br />

95� sakrebuloebma, romlebic gunds warmoadgenen, konventuri wirvis<br />

garda, yoveldRiurad unda aRasrulon saRmrTo msaxureba gundSi, kerZod:<br />

a) mTeli msaxureba unda aRasrulon kanonikebis, monazoni Zmebisa da debis<br />

ordenebma, romlebic kanonmdeblobiT an konstituciiT movaleni arian,<br />

gundi warmoadginon�<br />

b) sakaTedro an kolegiurma kapitulebma unda aRasrulon saRmrTo msaxurebis<br />

is nawilebi, romlebic maT sazogado an kerZo kanonmdeblobiT evalebaT�<br />

52<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong>


SACROSANCTUM CONCILIUM<br />

g) xolo im sakrebuloTa yvela wevrma, vinc an ufro maRal xarisxs ganekuTvneba,<br />

an is, visac sazeimod aRTqmebi aqvs dadebuli (garda konversebisa),<br />

martom (soli) unda ikiTxos Jamnis is nawilebi, romlebsac is gundSi<br />

ar asrulebs�<br />

96� samRvdeloni, romlebic ar arian valdebulni, gundSi monawileobdnen,<br />

valdebulni arian, Tu isini ufro maRal xarisxSi imyofebian, yoveldRiurad<br />

aRasrulon mTeli msaxureba, an erToblivad, an marto, 89-e muxlis<br />

normis Tanaxmad�<br />

97� wesebma unda gansazRvros, Tu aris mizanSewonili saRmrTo msaxurebis<br />

Senacvleba liturgiuli qmedebiT�<br />

calkeul SemTxvevaSi da sapatio mizeziT ordinariusebma SeiZleba<br />

mTlianad an nawilobriv gaaTavisuflon Tavisi qvemdgomni msaxurebis aRsrulebis<br />

valdebulebisgan, an es valdebuleba Secvalon�<br />

98� nebismieri srulyofili cxovrebis institutis wevrebi, romlebic,<br />

konstituciaTa ZaliT, saRmrTo msaxurebis zogierT nawils asruleben, eklesiisTvis<br />

sajaro locvas aRasruleben�<br />

sajaro locvas isini maSinac aRasruleben, Tu, konstituciebis ZaliT,<br />

warmoTqvamen mcire msaxurebas, im SemTxvevaSi, Tu is msaxurebis Sesabamisad<br />

aris Sedgenili da saTanadod aprobirebuli�<br />

99� saRmrTo msaxureba aris xma eklesiisa anu mTeli mistikuri sxeulisa,<br />

romelic RmerTs sajarod adidebs� amitom sasurvelia, rom samRvdelo pirebma,<br />

romlebsac gundSi monawileoba ar evalebaT, da upirveles yovlisa,<br />

mRvdelmsaxurebma, romlebic erTad cxovroben an erTad ikribebian, saRmr-<br />

To msaxurebis erTi nawili mainc erToblivan aRasrulon�<br />

vinc msaxurebas an gundSi aRasrulebs, an erToblivad, man es funqcia<br />

rac SeiZleba srulyofilad unda Seasrulos� es niSnavs rogorc Sinagan sulier<br />

mowiwebas, aseve mis garegan gamoxatulebas�<br />

100� dae, sulTa mwyemsebma izrunon imisTvis, rom umTavresi Jamni,<br />

upirveles yovlisa mwuxrni, erToblivad Sesruldes eklesiaSi kviradReobiT<br />

da, gansakuTrebiT, sazeimo dResaswaulebze� rekomendirebulia,<br />

Tavad saero pirebmac warmoTqvan saRmrTo msaxureba, an mRvdelmsaxurebTan<br />

erTad, an roca erTmaneTTan arian Sekrebilni, an Tundac<br />

TiToeulma martom�<br />

101� §1� laTinuri wesis saukunovani tradiciiT, samRvdelo pirebma saRmrTo<br />

msaxurebaSi unda SeinarCunon laTinuri ena� calkeul SemTxvevaSi ordinariuss<br />

eniWeba uflebamosileba, dauSvas, 36-e muxlis normis Tanaxmad,<br />

adgilobriv enaze Sesrulebuli Targmanis xmareba im samRvdeloTaTvis, visTvisac<br />

laTinuri enis xmareba seriozul dabrkolebas warmoadgens msaxurebis<br />

jerovnad Sesrulebis saqmeSi�<br />

§2�Uuzenaesma kompetenturma pirma SeiZleba ufleba misces monazon<br />

debs da srulyofili cxovrebis intitutebis wevrebs, rogorc<br />

arasamRvdelo mamakacebs, aseve qalebs, saRmrTo msaxurebaSi, agreTve<br />

gundSi msaxurebisas, gamoiyenon adgilobrivi ena, Tuki Targmani mowonebulia�<br />

§3� yoveli samRvdelo piri, romelsac saRmrTo msaxureba aqvs mindobili,<br />

da romelic mas erTgulTa jgufTan an maTTan erTad, vinc §2-Si iyo<br />

53


54<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

dasaxelebuli, adgilobriv enaze asrulebs, akmayofilebs misTvis dakisrebul<br />

movaleobas, Tu Targmanis teqsti mowonebulia�<br />

Tavi V<br />

liturgiuli weliwadi<br />

102� RmrTismosavi dedaeklesia Tavs valdebulad miiCnevs, izeimos Tavisi<br />

saRmrTo siZis macxovnebeli saqme� amas is akeTebs wlis ganmavlobaSi,<br />

garkveul dReebSi, wmida mogonebiT� yovel kviras, im dRes, romelsac man<br />

„uflis dRe“ uwoda, is moigonebs uflis aRdgomas� amasTanave, eklesia mas<br />

aRniSnavs weliwadSi erTxel, aRdgomis udidesi zeimiT, mis netar vnebebTan<br />

erTad�<br />

wliuri ciklis ganmavlobaSi eklesia ganmartavs qristes saidumloebas,<br />

dawyebuli ganxorcielebiTa da SobiT, vidre amaRlebamde, vidre ormocdameaTe<br />

dRemde da netari imedis molodinamde da uflis mosvlamde�<br />

ase ixsenebs eklesia gamomsyidvelis saidumloebebs� is cxads xdis er-<br />

TgulebisTvis uflis siqveleTa da damsaxurebaTa simdidreebs� amgvarad,<br />

maT yvela droSi awmyooba eniWeba, xolo erTgulebi mas exebian da gamoxsnis<br />

madliT aRivsebian�<br />

103� qristes saidumloebaTa am wliuri ciklis aRniSnvisas (celebrando),<br />

wmida eklesia gansakuTrebuli siyvaruliT scems Tayvans netar mariams,<br />

RmrTis dambadebels� is urRvevi kavSiriT aris dakavSirebuli Tavisi Zis gamoxsnis<br />

saqmesTan� mariamSi eklesia aRfrTovanebulia gamosyidvis ubrwyinvalesi<br />

nayofiT da mas ganadidebs� eklesias surs da imedi aqvs, iyos Tavadve<br />

mTlianad is, rasac igi mariamSi, rogorc uwmindes xatSi, sixaruliT<br />

Wvrets�<br />

104� wliur brunvaSi eklesiam Seitana mogonebebi martvilebsa da sxva<br />

wmidanebzec, romlebmac RmrTis mravalsaxovani madliT srulyofilebas<br />

miaRwies da gamoxsna ukve miiRes� isini srulyofil qebas ugaloben RmerTs<br />

caTa Sina da CvenTvis Suamdgomloben� wmidanTa mosaxsenebel dReebSi eklesia<br />

qadagebs aRdgomis saidumloebas qristesTan erTad Tanavnebul da Tanagandidebul<br />

wmidanebSi� igi erTgulebs maT qmedebebs rogorc magaliTebs<br />

sTavazobs, romlebic qristes meSveobiT yvelas mamisken miizidavs� wmidan-<br />

Ta damsaxurebebiT eklesia RmrTis wyalobas gamoiTxovs�<br />

105� dabolos, wlis sxvadasxva dros, tradiciuli discipilinebis mixedviT,<br />

eklesia srulyofs erTgulTa ganaTlebas, sulisa da sxeulis Rmr-<br />

Tismosavi wvrTniT, darigebebiT, locviT, agreTve sinanulisa da gulmowyalebis<br />

saqmeebiT�<br />

amitom ineba wmida <strong>kreba</strong>m, daedgina Semdegi:<br />

106� samociqulo tradiciiT (is dasabams Tavad qristes aRdgomidan<br />

iRebs), aRdgomis saidumloebas eklesia zeimobs yovel merve dRes� mas samarTlianad<br />

ewodeba uflis dRe anu kvira� am dRes qristes erTgulni<br />

unda erTad Seikribon, raTa RmrTis sityvis mosmeniTa da evqaristiaSi monawileobiT,<br />

moigonon ufali iesos vneba, aRdgoma da dideba, da uTxran madloba<br />

RmerTs, romelmac isini kvlav Soba „sasoebad cxoelad aRdgomiTa<br />

ieso qristesiTa mkudreTiT“ (1petr� 1, 3)� amitom aris uflis dRe upirvelesi<br />

dResaswauli� RmrTismosav erTgulebs is mudam Tvalwin unda edgas da<br />

mis Sesaxeb axsovdeT, raTa igi sixarulisa da Sromisagan dasvenebis dRec


SACROSANCTUM CONCILIUM<br />

gaxdes� sxva zeimebi (Tu ara marTlac umniSvnelovanesi) masze upiratesad<br />

ar unda migvaCndes, radgan igi aris saZirkveli da birTvi mTeli liturgiuli<br />

weliwadisa�<br />

107� liturgiuli weli ise unda gadaisinjos, rom Cveni epoqis garemoebaTa<br />

Sesabamisad wmida TariRebTan dakavSirebuli Cveulebebisa da wesebis<br />

Senaxvisa da aRdgenisas SenarCunebul iqnas maTi dasabamieri saxe, raTa er-<br />

TgulTa RmrTismosaoba saTanadod sazroobdes qristianuli gamosyidvis<br />

saidumloebaTa dResaswaulebze, gansakuTrebiT aRdgomis saidumloebisas�<br />

adaptaciebi, adgilis garemoebaTa mixedviT, Tuki isini aucilebelia, unda<br />

Seesabamos 39-e da 40-e muxlis normebs�<br />

108� erTgulTa sulebi unda mimarTuli iyos, upirveles yovlisa, uflis<br />

DdResaswaulebze, romlebzec wlis ganmavlobaSi aRiniSneba gamoxsnis saidumloebani�<br />

amitom uflis dResaswaulebma (Proprium de Tempore) misTvis Sesaferisi<br />

adgili unda daikavos, romelic aRemateba wmidanTa dResaswaulebs,<br />

raTa gamoxsnis saidumloebaTa mTeli cikli saTanadod aRiniSnos�<br />

109� didi marxvis periods ormagi datvirTva aqvs� is, upirveles yovlisa,<br />

naTlobis mogonebiT an misTvis mzadebiT, agreTve sinanuliT, erTgulebs<br />

ganawyobs imisTvis, rom ufro mondomebiT isminon uflis sityva, miecnen<br />

locvas da izeimon saaRdgomo saidumloeba� es ufro naTlad unda warmoCndes<br />

rogorc liturgiaSi, aseve liturgiul katexizaciaSi� aqedan gamomdinare,<br />

a) didi marxvis liturgiisTvis damaxasiaTebeli naTlobis elementebi<br />

ufro farTod unda iqnas gamoyenebuli� saWiroebis SemTxvevaSi, zogierTi<br />

ram Zveli tradiciidan unda aRdges�<br />

b) igive unda iTqvas sinanulis elementebze� rac Seexeba katexezacias,<br />

erTgulTa gulebSi unda aRibeWdos, codvis socialur SedegebTan er-<br />

Tad, sakuTriv sinanulis buneba, romelsac sZuls codva, rogorc RmrTis<br />

Seuracxyofa� amasTanave gasaTvaliswinebelia eklesiis roli sinanulis<br />

qmedebaSi� yuradReba unda mieqces locvas codvilTaTvis�<br />

110� didi marxvis ganmavlobaSi sinanuli ara marto Sinagani da individualuri<br />

unda iyos, aramed garegani da socialuric� saWiroa sinanulis<br />

praqtikisTvis xelSewyoba, Cveni epoqisa da sxvadasxva regionebis SesaZleblobaTa<br />

mixedviT, agreTve, erTgulTa mdgomareobis mixedviT� xelisufalni,<br />

romlis Sesaxeb aris laparaki 22-e muxlSi, amis rekomendacias unda<br />

iZleodnen�<br />

wmida unda iyos aRdgomis marxva, vnebis paraskevs da uflis sikvdilis<br />

dRes� misi aRniSnva yvelgan unda moxdes da, Tu saWiroa, SabaTsac gagrZeldes,<br />

rom amgvarad, amaRlebuli da Ria guliT, uflis aRdgomas SevxvdeT�<br />

111� tradiciis mixedviT, wmidanebs Tayvans scemen eklesiaSi, agreTve<br />

maT namdvil da warmosaxviT nawilebs� wmidanTa dResaswaulebi qadagebs<br />

qristes saswaulebs mis msaxurTa saxiT da erTgulebs sTavazobs Sesaferis<br />

magaliTebs misabaZad�<br />

wmidanTa dResaswaulebs ar unda hqondes upiratesoba im dResaswaul-<br />

Ta mimarT, romlebic Tavad gamoxsnis saidumloebas zeimoben� amitom bevri<br />

maTgani aRiniSneba calkeul eklesiaSi, ersa Tu moweseTa saZmoSi (Religiosae<br />

Familiae)� xolo sayovelTao eklesiaze is dResaswaulebi unda gavrceldes,<br />

romlebic marTlac sayovelTao mniSvnelobis wmidanebs moigonebs�<br />

55


56<br />

Tavi VI<br />

sasuliero musika<br />

112� sayovelTao eklesiis musikaluri tradicia fasdaudebeli saunjea,<br />

romelic xelovnebis sxva dargebs aRemateba, upirveles yovlisa imitom,<br />

rom sasuliero galoba, sityvebTan Serwymuli, warmoadgens sazeimo liturgiis<br />

aucilebel da ganuyofel nawils�<br />

marTlac, sasuliero galobis gandideba xdeboda rogorc wmida weriliT<br />

42 , aseve wmida mamebisa da romis pontifeqsebis mier, romlebmac ukanasknel<br />

dros, wmida pius X-sTan erTad, meti sizustiT warmoaCines sasuliero<br />

musikis msaxurebiTi funqcia RmrTismsaxurebaSi�<br />

amitom sasuliero musika miT ufro wmida iqneba, rac ufro mWidrod iqneba<br />

is dakavSirebuli liturgiul qmedebasTan, Tu is saamurad (suavis) gamoxatavs<br />

locvas, an xels Seuwyobs erTsulovnebas, an ufro mdidruls da<br />

sazeimos gaxdis wmida wesebs� amasTanave, eklesia iwonebs da RmrTismsaxurebaSi<br />

dauSvebs WeSmariti xelovnebis yvela formas, romlebic saTanado<br />

moTxovnilebebs akmayofilebs�<br />

wmida <strong>kreba</strong> icavs saeklesio tradiciis normebsa da miTiTebebs da iTvaliswinebs<br />

sasuliero musikis daniSnulebas, romelic RmrTis didebasa da<br />

erTgulTa wmidayofaSi mdgomareobs, da adgens Semdegs:<br />

113� liturgiuli qmedeba ufro keTilSobil saxes iZens, rodesac saRmr-<br />

To msaxureba sazeimod sruldeba simReriT, romlis aqtiuri monawilenic<br />

arian mRvdelmsaxurni da agreTve xalxi�<br />

rac Seexeba enas, romelic am dros unda iqnas gamoyenebuli, unda dacul<br />

iqnas 36-e muxlis miTiTebani; mesasTan dakavSirebiT – 54-e muxli; saidumloebTan<br />

dakavSirebiT – 63-e muxli; saRmrTo msaxurebasTan dakavSirebiT<br />

– 101-e muxli�<br />

114� sasuliero musikis saganZuri udidesi mzrunvelobiT unda iyos daculi<br />

da ganviTarebuli� mgalobelTa gundebisTvis gulmodgine xelSewyoba<br />

aris saWiro, gansakuTrebiT sakaTedro taZrebTan� episkoposebma da sul-<br />

Ta sxva mwyemsebma bejiTad unda izrunon, raTa nebismier saRmrTismsaxuro<br />

qmedebaSi, romelic galobiT sruldeba, erTgulTa mTelma sakrebulom misTvis<br />

Sesaferisi aqtiuri monawileoba miiRos, 28-e da 30-e muxlis normebis<br />

Tanaxmad�<br />

115� didi mniSvneloba unda mieniWos musikis swavlebasa da praqtikas seminariebSi,<br />

orive sqesis moweseTa noviciatSi da saswavlo saxlebSi, agreTve<br />

sxva kaTolikur institutebsa da skolebSi� amgvari aRzrdisaTvis saWiroa<br />

im moZRvarTa safuZvliani momzadeba, romlebsac sasuliero musikis swavleba<br />

ekisrebaT�<br />

garda amisa, sasurvelia daarsdes sasuliero musikis umaRlesi saswavleblebi<br />

iq, sadac es mizanSewonilia�<br />

musikosebs, mgaloblebs, upirveles yovlisa, _ bavSvebs, namdvili liturgiuli<br />

ganaTleba unda mieces�<br />

116� eklesia cnobs grigorianul galobas rogorc sakuTriv romauli<br />

liturgiisTvis damaxasiaTebels� amitom, sxva garemoebaTa Tanasworobis<br />

pirobebSi, man ZiriTadi adgili unda daikavos�<br />

amasTan erTad, saRmrTo msaxurebis aRsrulebisas sruliad ar aris gamoricxuli<br />

sasuliero musikis sxva Janrebi, upirveles yovlisa, polifonia, Tu<br />

42 Sdr� efes� 5, 19; kol� 3, 16�<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong>


SACROSANCTUM CONCILIUM<br />

is liturgiuli qmedebis suls pasuxobs, 30-e muxlis normis Sesabamisad�<br />

117� unda dasruldes grigorianuli galobis wignebis tipuri gamocema�<br />

garda amisa, unda momzaddes im wignebis ufro kritikuli gamocema, romlebic<br />

ukve gamoqveynda wm� pius X-is gardaqmnis Semdeg�<br />

sasurvelia, rom ufro momcro eklesiebSi saxmarad momzaddes iseTi gamocema,<br />

romelic ufro martiv melodiebs Seicavs�<br />

118� safuZvlianad unda xeli Seewyos religiur saxalxo galobas, ise,<br />

rom erTgulTa xmebs SeeZloT gaJRereba, wesdebaTa normebisa da miTiTebebis<br />

Sesabamisad, RmrTismosavi da sulieri wvrTnebisas da TviT liturgiul<br />

qmedebebSic�<br />

119� zogierT qveyanaSi, gansakuTrebiT misionerul qveynebSi, musikaluri<br />

tradiciis xalxi cxovrobs� am tradicias didi mniSvneloba aqvs maTi<br />

religiuri da socialuri cxovrebisTvis� aseT musikas saTanado dafaseba<br />

unda da Sesaferisi adgilis mikuTvneba sWirdeba, rogorc religiuri grZnobis<br />

formirebisas, aseve am xalxis Taviseburebis Sesabamisad kultmsaxurebis<br />

adaptaciisas�<br />

amitom misionerTa musikaluri formirebis procesSi didad aris saWiro<br />

zrunva imisaTvis, rom maT, SeZlebisdagvarad, xeli Seuwyon am xalxTa musikas<br />

rogorc skolebSi aseve wmida RmrTismsaxurebaSi�<br />

120� laTinur eklesiaSi didad pativsacemia organi (Organum tubulatum),<br />

rogorc tradiciuli musikaluri instrumenti� mis xmas SeuZlia saeklesio<br />

ceremoniebs gansacvifrebeli brwyinvaleba mianiWos, sulebi ki RmrTisken<br />

da zeciurisken Zlierad aRamaRlos�<br />

sxva instrumentebi SeiZleba daSvebul iqnas saRmrTo kultmsaxurebaSi<br />

adgilobrivi uflebamosili xelisuflebis gansjiTa da TanxmobiT, 22-e muxlis<br />

§2, 37 da 40-is Tanaxmad, ramdenadac isini sasuliero miznebisaTvis Sesaferisi<br />

aris, an SeiZleba aseTi gaxdes, agreTve Tu isini upasuxebs taZris<br />

Rirsebas da xels uwyobs erTgulTa WeSmarit aRzrdas�<br />

121� qristianuli suliT gamsWvalulma musikosebma unda igrZnon, rom<br />

maTi mowodebaa, ganaviTaron sasuliero musika da amravlon misi saunje�<br />

dae, maT Seqmnan melodiebi, romlebic WeSmariti musikis niSnebs atarebs�<br />

maTi Sesruleba ara marto mgalobelTa did gundebs unda SeeZlos, aramed<br />

ufro mcire gundebsac� es melodiebi xels unda uwyobdes erTgulTa mTeli<br />

sakrebulos aqtiur monawileobas�<br />

sasuliero daniSnulebis sagaloblebis teqstebi kaTolikur moZRvrebas<br />

unda Seesabamos� maTi wyaro umTavresad wmida werili da liturgiuli<br />

wyaroebi unda iyos�<br />

Tavi V<strong>II</strong><br />

sasuliero xelovneba da sasuliero nivTebi<br />

122� adamianis sulis ukeTilSobiles saqmianobebs samarTlianad miaku-<br />

Tvneben xelovnebis dargebs, upirveles yovlisa, religiur xelovnebas da<br />

mis mwvervals, sasuliero xelovnebas� Tavisi bunebiT isini mimarTulia<br />

usasrulo saRmrTo mSvenierebisken, romelic ama Tu im formiT adamianuri<br />

xerxebiT unda gamoixatos� isini srulad mieZRvneba RmerTs, mis qebasa da<br />

57


58<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

didebas, ramdenadac maT ara aqvs sxva mizani, garda erTisa: Tavisi qmnilebebiT<br />

adamianTaA sulebi maqsimalurad RmrTisken mimarTos�<br />

amitom masazrdoebeli deda eklesia mudam iyo xelovnebaTa megobari�<br />

is mudam mimarTavda maT keTilSobil msaxurebas da Tavad aRzrdida xelovanT,<br />

upirveles yovlisa, imisaTvis, raTa WeSmaritad Rirseuli, kazmuli<br />

da mSvenieri yofiliyo wmida kultmsaxurebasTan dakavSirebuli<br />

nivTebis _ uzenaesi realobis niSnebi da simboloebi� metic: eklesias<br />

mudam miaCnda, rom maTi erTgvarad gansjis ufleba hqonda� xelovnebis<br />

qmnilebaTa Soris is iseTebs gamoarCevda, romlebic rwmenas, RmrTismosaobasa<br />

da tradiciul religiur kanonebs Seesabameboda, da sasuliero<br />

daniSnulebisTvis Sesaferisi iyo�<br />

eklesia sagangebo gulmodginebiT zrunavda sasuliero nivTebisTvis:<br />

maT unda Rirseulad da lamazad emsaxuraT kultmsaxurebis kazmulobisTvis,<br />

mieRoT da gamoexataT masalaSi, formasa Tu morTulobaSi is cvlilebebi,<br />

romlebic droTa svlaSi teqnikis progresTan erTad gaCnda�<br />

amitom isurves mamebma am sakiTxTan dakavSirebiT Semdegi daedginaT:<br />

123� eklesias arasdros miaCnda xelovnebis romelime stili Tavis saku-<br />

Tar stilad� xalxTa Taviseburebebisa da pirobebis, agreTve sxvadasxva<br />

wesTa moTxovnilebebis Sesabamisad, man dauSva ama Tu im epoqis stili da<br />

saukuneTa manZilze Seqmna xelovnebis saganZuri, romelic didi mzrunvelobiT<br />

unda iqnas daculi� Cveni droisa da yvela xalxisa Tu regionis xelovneba<br />

Tavisuflad unda viTardebodes, ramdenadac is sasuliero saxlebsa<br />

da sasuliero wesebs Sesaferisi mowiwebiTa da saTanado pativiT emsaxureba,<br />

raTa amgvarad SeuerTos Tavisi xma didebis im gansacvifrebel galobas,<br />

romelic udidesma adamianebma ganvlil saukuneTa manZilze kaTolikur<br />

sarwmunoebas miuZRvnes�<br />

124� dae, WeSmaritad sasuliero xelovnebisTvis xelSesawyobad da dasaxmareblad<br />

ordinariusebma miznad daisaxon ufro keTilSobili mSveniereba,<br />

vidre carieli mdidruli kazmuloba� igive iTqmis sasuliero Sesamoslisa<br />

da samkaulTa Sesaxeb�<br />

episkoposebma unda izrunon imisTvis, rom RmrTis saxlebs da sxva wmida<br />

adgilebs dabejiTebiT moaridon xelovnebis iseTi qmnilebebi, romlebic<br />

sarwmunoebasa da zneT, agreTve qristianul RmrTismosaobas ewinaaRmdegeba<br />

da WeSmaritad religiur grZnobas Seuracxyofs, iqneba es formis<br />

simaxinjisa Tu xelovnebis naklulobis gamo, an imitom, rom isini saSualo<br />

donis an wabaZviTi arian�<br />

wmida saxlTa Senebisas guldasmiT gasaTvalisiwnebelia Semdegi: isini<br />

gankuTvnili unda iyos liturgiuli qmedebebis Sesasruleblad da erTgulTa<br />

mxriv aqtiuri monawileobis misaRebad�<br />

125� mtkiced unda iqnas SenarCunebuli eklesiebSi wmida gamosaxulebebis<br />

moTavsebis praqtika, erTgulTa mxridan Tayvaniscemis mizniT� amasTanave,<br />

maTi gamofena unda moxdes SezRuduli raodenobiT da saTanado wesiT,<br />

raTa maT qristian erSi metismeti gancvifreba ar gamoiwvion da ar ubiZgon<br />

erTgvarad arajansaRi mowiwebisken�<br />

126� xelovnebis nimuSTa Sefasebisas adgilobrivma ordinariusebma unda<br />

usminon diocezur komisias sasuliero xelovnebis sferoSi da, saWiroebis<br />

SemTxvevaSi, sxva gamocdil adamianebs, agreTve komisiebs, romelTa Sesaxeb<br />

laparakia 44-e, 45-e, 46-e muxlebSi�


SACROSANCTUM CONCILIUM<br />

ordinariusebma gulmodgined unda adevnon Tvalyuri imas, rom sasuliero<br />

nivTebi an Zvirfasi nivTebi, rogorc RmrTis saxlis samkaulebi, ar<br />

gasxvisdes da ar daikargos�<br />

127� episkoposebma unda izrunon xelovanTaTvis (an TviTon, an im mRvdelmsaxurTa<br />

meSveobiT, romlebic gamocdilni da xelovnebis erTgulni<br />

arian), raTa isini sasuliero xelovnebis suliTa da saRmrTo liturgiiT<br />

ganimsWvalon�<br />

garda amisa, rekomendirebulia daarsdes sasuliero xelovnebis skolebi<br />

an akademiebi xelovanTa aRsazrdelad im regionebSi, sadac es mizanSewonilia�<br />

xolo yvela xelovani, romelic Tavisi niWis erTgulia, miznad unda<br />

isaxavdes, emsaxuros RmrTis didebas wmida eklesiaSi� maT yovelTvis<br />

unda axsovdeT, rom saqme exeba Semoqmedi RmrTis wmida mibaZvas da kaTolikuri<br />

kultmsaxurebisTvis gankuTvnil nawarmoebebs, romelTa dani-<br />

Snulebaa erTgulTa aRzrda da RmrTismosaoba, agreTve maTi religiur<br />

damoZRvra�<br />

128� kanonebi da saeklesio dadgenilebebi, romlebic gareSe nivTebis wmida<br />

kultmsaxurebaSi moxmarebas exeba (aq igulisxmeba, upirveles yovlisa,<br />

sasuliero nagebobebis Rirseuli da Sesaferisi konstruqcia, sakurTxevelTa<br />

forma da agebuleba, evqaristiuli tabernakulumis keTilSobileba,<br />

ganlageba da daculoba, baptisteriumis moxerxebuloba da Rirseba, sasuliero<br />

gamosaxulebebis, dekoraciisa da morTulobis Sesaferisi ganlageba)<br />

saswrafod unda iqnas gadasinjuli, liturgiul wignebTan erTad, 25-e<br />

muxlis normis Tanaxmad� unda gaswordes an amoRebul iqnas is, rac liturgiis<br />

ganaxlebisTvis naklebad Sesaferisi Cans, xolo rac Sesaferisia, is<br />

unda SenarCundes da SemoRebul iqnas�<br />

am saqmeSi, upirveles yovlisa, sasuliero nivTebisa da Sesamoslis masalasa<br />

da formasTan dakavSirebiT, episkoposTa adgilobriv Sekrebebs eZleva<br />

SesaZlebloba, ganaxorcielos adgilobrivi moTxovnilebebisa da zne-<br />

Cveulebebis Sesaferisi adaptaciebi, mocemuli konstituciis 22-e muxlis<br />

normis Tanaxmad�<br />

129� samRvdelo pirebma, filosofiur da Teologiur ganaTlebasTan<br />

erTad, unda Seiswavlon sasuliero xelovnebis istoria da misi evolucia,<br />

agreTve Caswvden im jansaR sawyisebs, romlebic safuZvlad unda daedos<br />

sasuliero xelovnebis nimuSebs� maT unda daafason eklesiis pativdebuli<br />

Zeglebi da maT emsaxuron� maT unda SeeZloT, xelovanebs SemoqmedebiT procesSi<br />

Sesaferisi rCevebi miscen�<br />

130� mizanSewonilia, rom pontifikaliebiT sargeblobis ufleba darCeT<br />

im saeklesio pirebs, romlebic episkoposebi arian an raRac sxva gansaku-<br />

Trebuli iurisdiqcia gaaCniaT�<br />

59


60<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

damateba<br />

<strong>vatikanis</strong> wmida msoflio krebis deklaracia<br />

kalendris reformis Sesaxeb<br />

<strong>vatikanis</strong> wmida msoflio meore <strong>kreba</strong>s Zalze mniSvnelovnad miaCnia mravalTa<br />

mier gamoTqmuli survili, romelic iTvaliswinebs aRdgomis dResaswaulis<br />

garkveul kvira dRes dawesebas da myari kalendris SemoRebas� axali<br />

kalendris SemoRebidan gamomdinare yvela SesaZlo Sedegis gaTvalisiwnebis<br />

safuZvelze, <strong>kreba</strong> ganacxadebs Semdegs:<br />

1� wmida <strong>kreba</strong> ar aris winaaRmdegi, rom aRdgomis dResaswauli kviris<br />

garkveul dRes dawesdes grigorianul kalendarSi, Tu Tanaxmani arian isini,<br />

visac es sakiTxi exeba, upirveles yovlisa, Zmebi, romlebic samociqulo<br />

saydarTan erTobisgan gamocalkavebulni arian�<br />

2� amasTanave, wmida <strong>kreba</strong> ganacxadebs, rom is ar ewinaaRmdegeba wamowyebebs,<br />

romlebic samoqalaqo sazogadoebaSi mudmivi kalendris SemoRebas<br />

iTvaliswinebs�<br />

sxvadasxva sistemaTa Soris, romlebic mudmivi myari kalendris Seqmnisa<br />

da samoqalaqo sazogadoebaSi misi dawesebisTvis moiazreba, eklesia ar<br />

upirispirdeba mxolod iseTebs, romlebic inaxaven da icaven SviddRian<br />

kvireuls kvira dRiT, da ar SemoaqvT araviTari dReebi garda am Svidisa, ase<br />

rom kvireulebis mimdevroba xeluxlebeli rCeba� yovelive amis Secvlaze<br />

saubari SesaZlebelia mxolod Zalian seriozuli mizezebis SemTxvevaSi,<br />

romlebic samociqulo saydarma unda gansajos�<br />

yovelive erTad da cal-calke, rac am konstituciaSi<br />

gamocxadda, wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo<br />

uflebamosilebiT, romelic qristesgan gadmogveca,<br />

amas pativdebul mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT,<br />

vadgenT da vawesebT, da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda,<br />

gamoqveyndes sadideblad RmrTisa�<br />

romi, wm� petresTan, 1963 wlis 4 dekemberi<br />

me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />

(mohyveba mamaTa xelmowerebi)


dekreti<br />

sazogadoebrivi komunikaciis<br />

saSualebaTa Sesaxeb<br />

INTER MIRIFICA


pavle episkoposi,<br />

RmrTis msaxurTa ms axuri,<br />

wmida krebis mamebTan erTad,<br />

samudamo saxsovrad<br />

dekreti<br />

sazogadoebrivi komunikaciis<br />

saSualebaTa Sesaxeb<br />

Sesavali<br />

1� gansacvifrebel teqnikur gamogonebaTa Soris, romlebic adamianurma<br />

geniam gansakuTrebiT Cvens droSi, RmrTis SemweobiT, qmnili realobidan<br />

ganaxorciela, deda eklesia sagangebo mzrunvelobiT ekideba da imas<br />

iTvisebs, rac adamianis sulisTvis aris mniSvnelovani da rac axal gzebs<br />

xsnis nebismieri saxis informaciis, azrebisa da miTiTebebis advilad gadacemisTvis�<br />

am aRmoCenaTa Soris gansakuTrebiT Rirebulia is saSualebebi,<br />

romlebic Tavisi bunebiT SeiZleba ara marto calkeul adamianebs, aramed<br />

masebsa da mTels adamianur sazogadoebasac Seexos� aseTia presa, kinematografi,<br />

radio, televizia da sxva� amitom maT samarTlianad SeiZleba ewodos<br />

sazogadoebrivi komunikaciis saSualebebi�<br />

2� cxadia, deda eklesiam icis, rom swori moxmarebis SemTxvevaSi es saSualebebi<br />

kacobriobas did daxmarebas gauwevs� isini didad uwyobs xels sulier<br />

dasvenebasa da aRzrdas, RmrTis sasufevlis mofenasa da ganmtkicebas�<br />

magram eklesiam isic icis, rom adamianebs am saSualebebis saRmrTo Semoqmedis<br />

(Conditoris) ganzraxvis sawinaaRmdegod moxmareba da sakuTari Tavis sazianod<br />

mimarTvac SeuZliaT� deda eklesias guls stkens is ziani, romelic<br />

adamianTa sazogadoebisTvis am saSualebaTa borot gamoyenebas ara erTxel<br />

miuyenebia�<br />

wmida <strong>kreba</strong> ganagrZobs am mniSvnelovani saqmisTvis uzenaesi pontifeqsisa<br />

da episkoposTa fxizel mzrunvelobas� <strong>kreba</strong>s Tavis movaleobad miaCnia,<br />

ganixilos mniSvnelovani sakiTxebi, romlebic sazogadoebrivi urTierTobis<br />

saSualebebs exeba� amasTanave, is darwmunebulia, rom mis mier amgvarad<br />

gadmocemuli moZRvreba da disciplina sasargeblo iqneba ara marto qristes<br />

erTgulTa gamoxsnisaTvis, aramed mTeli kacobriobis progresisa-<br />

Tvis�<br />

Tavi I<br />

3� ufalma qristem kaTolike eklesia yvela adamianisaTvis gamoxsnis mosatanad<br />

daafuZna� amitomac eklesias gacnobierebuli aqvs saxarebis qadagebis<br />

aucilebloba� mas Tavis movaleobad miaCnia, gamoxsnis uwyebis gavrcelebisTvis,<br />

sxvaTa da sxvaTa Soris, sazogadoebrivi komunikaciis saSualebebs<br />

mimarTos da adamianebs maTi swori gamoyeneba aswavlos�<br />

amdenad, eklesias aqvs Tandayolili ufleba, iyenebdes da flobdes yvela<br />

amgvar saSualebas imdenad, ramdenadac isini aucilebelia da sasargebloa<br />

63


64<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

qristianuli aRzrdisa da yovelgvari saxis sulieri xsnisaTvis� sulieri<br />

mwyemsebis movaleobas warmoadgens erTgulebis ise darigeba da warmarTva,<br />

rom maT am saSualebebis daxmarebiT gamoxsnasa da sisrules miaRwion, rogorc<br />

TavisTvis, aseve adamianTa mTeli ojaxisaTvis�<br />

meores mxriv, gansakuTrebiT saeroni unda cxovelyofdnen amgvar saSualebebs<br />

adamianuri da qristianuli suliT, raTa maT srulad upasuxos kacobriobis<br />

did molodinsa (expectationi) da saRmrTo ganzraxvas�<br />

4� am saSualebaTa sworad moxmarebisTvis sruliad aucilebelia, rom yvelam,<br />

vinc maT iyenebs, icodes zneobrivi normebi da gumlodgined cdilobdes<br />

am sferoSi maT ganxorcielebas� amitom maT unda yuradReba miaqcion<br />

sagnis Sinaarss, romlis gadacema ama Tu im saSualebis TaviseburebiT ganisazRvreba�<br />

amasTanave, gasaTvaliswinebelia viTarebis anu garemoebis yvela<br />

aspeqti, rogoric aris mizani, pirovnebani, adgili, dro da sxva, _ e� i�<br />

yovelive is, ra mdgomareobaSic xdeba komunikacia da ramac SeiZleba misi<br />

Sinaarsi Secvalos an mas sulac axali saxe misces� maT ricxvs miekuTvneba<br />

TiToeuli saSualebisTvis damaxasiaTebeli moqmedebis forma, romlis gamo<br />

maTi zemoqmedebis Zala SeiZleba iseTi iyos, rom adamianebs (gansakuTrebiT<br />

moumzadeblebs) uWirT xolme misi gacnobiereba, gakontroleba da saTanadod<br />

mogerieba�<br />

5� upirveles yovlisa, aucilebelia, rom yvelam, visac es exeba, am saSualebaTa<br />

xmarebis Sesaxeb naTeli warmodgena Seiqmnas, gansakuTrebiT im saki-<br />

TxebTan mimarTebaSi, romlebic Cvens droSi cxare kamaTs iwvevs�<br />

pirveli sakiTxi gulisxmobs e� i� informacias, anu cnobebis Se<strong>kreba</strong>sa<br />

da gavrcelebas� cxadia, rom Tanamedrove sazogadoebis progresisa da mis<br />

wevrebs Soris sul ufro mWidro kavSiris gamo informacia Zalze saWiro<br />

da sruliad aucilebeli ram aris� marTlac, movlenaTa da saqmeTa Sesaxeb<br />

sajaro da drouli Setyobineba saSualebas aZlevs calkeul adamianebs, maT<br />

ufro Rrmad da vrclad Caswvdnen, raTa TiToeul maTgans SeeZlos, ufro<br />

nayofierad Seitanos Tavisi wvlili saerTo saqmeSi da yvelam erTad ufro<br />

advilad Seuwyos xeli mTeli samoqalaqo sazogadoebis mSeneblobas� amgvarad,<br />

adamianTa sazogadoebaSi arsebobs ufleba informaciaze imis Sesaxeb,<br />

rac adamianebs exeba, rogorc calkeul maTgans, aseve sazogadoebis wevrebs,<br />

konkretuli viTarebis Sesabamisad� Sinaarss rac Seexeba, am uflebis swori<br />

gamoyeneba imas niSnavs, rom informacia yovelTvis marTali unda iyos� amasTanave,<br />

samarTlianobisa da siyvarulis principi xeluxleblad unda iyos<br />

daculi, xolo informacia sruli unda iyos� rac Seexeba formas, is unda<br />

iyos patiosani da wesieri, rac imas niSnavs, rom cnobebis moZiebisas da gavrcelebisas<br />

wmidad unda iqnas daculi zneobrivi kanonebi, agreTve adamianis<br />

kanonieri uflebebi da misi Rirseba� rameTu yovelgvar codnas sargebeli<br />

ar moaqvs, „xolo siyuaruli aRaSenebs“ (1kor� 8, 1)�<br />

6� meore sakiTxi gulisxmobs mimarTebebs e� w� xelovnebis uflebasa da<br />

zneobrivi kanonis normebs Soris� am sakiTxis Sesaxeb kamaTis gamZafrebis<br />

mizezi xSirad eTikisa da esTetikis mcdari gagebis Sedegia� amasTan dakavSirebiT<br />

<strong>kreba</strong> ganacxadebs, rom obieqturi zneobrivi wesis upiratesobis<br />

aRiareba yvelasTvis sruliad savaldebuloa, radgan is aRemateba yvela<br />

sxva adamianur wess (xelovnebis CaTvliT), rogori didic ar unda iyos maTi<br />

Rirseba, da mxolod igi uzrunvelyofs maT harmoniul urTierTkavSirs�<br />

marTlac, mxolod zneobriv wesi moicavs adamians – RmrTis qmnilebas, gonebiT<br />

dajidlovebulsa da uzenaesisken mowodebuls – mTeli misi bunebiT� am


INTER MIRIFICA<br />

wesis mTlianad da erTgulad dacvas adamiani srulyofilebisa da netarebis<br />

srul miRwevamde mihyavs�<br />

7� mesame sakiTxi: ra Tqma udna, zneobrivi borotebis moTxrobas, aRweras<br />

an gamosaxvas SeuZlia, sazogadoebrivi komunikaciis saSualebaTa daxmarebiT,<br />

xeli Seuwyos adamianis ukeT Secnobasa da Seswavlas, WeSmaritebisa<br />

da sikeTis brwinvalebis gamovlenasa da gandidebas; mas SeuZlia, sasurvel<br />

dramatul efeqtebsac miaRwios� amitom is mTlianad unda daeqvemdebaros<br />

zneobriv kanonebs, raTa sulebs ki ar avnos, aramed argos, gansakuTrebiT,<br />

roca saqme iseT sakiTxebs exeba, romelTa ganxilva garkveul taqts moiTxovs,<br />

an romlebic pirveli codviT daWril adamianSi advilad aRZravs mdabal<br />

miswrafebebs�<br />

8� sajaro Sexedulebebs dRes udidesi Zala da avtoriteti aqvs yvela<br />

rangis moqalaqis pirad da sazogadoebriv cxovrebaSi� amitom sazogadoebis<br />

yvela wevri am sferoSic unda asrulebdes im movaleobas, romelic mas<br />

samarTali da siyvaruli akisrebs, da amave saSualebaTa daxmarebiT unda<br />

ecados, xeli Seuwyos swori sajaro Sexedulebebis Camoyalibebasa da gavrcelebas�<br />

9� gansakuTrebuli valdebuleba ekisreba yvela mimRebs, anu mkiTxvelebs,<br />

mayureblebsa da msmenelebs, romlebic pirovnuli da Tavisufali arCevanis<br />

safuZvelze iReben am saSualebebiT gavrcelebul informacias� swori arCevanis<br />

Sedegad maT yovelmxriv upiratesoba unda mianiWon imas, rac gamoirCeva<br />

zneobrivi, samecniero da mxatvruli RirebulebiT� isini unda moeridon<br />

yvelafers, rac maTive sulieri dakninebis mizezi an sababi SeiZleba gaxdes,<br />

ramac SeiZleba cudi magaliTi misces sxvebs da amiT isini safrTxis wina-<br />

Se daayenos, ramac SeiZleba kargi informacia Seaferxos, xolo cuds xeli<br />

Seuwyos� es xSirad maSin xdeba, rodesac fuls iseT informatorebs uxdian,<br />

romlebic am saSualebebs mxolod ekonomiuri mogebis mizniT iyeneben�<br />

imisaTvis, rom mimRebebma zneobriv kanons misdion, maT dauyovnebliv<br />

unda Seasrulon Tavisi movaleoba: droulad gaecnon im Sexedulebas, romelic<br />

am sakiTxebTan dakavSirebiT kompetenturma pirebma gamoTqves da<br />

gahyvnen maT ise, rogorc amas sindisi moiTxovs� saTanado saSualebaTa daxmarebiT,<br />

isini unda ecadon, sworad warmarTon da aRzardon Tavisi sindisi,<br />

raTa ufro advilad winaaRmdegoba gauwion uaryofiT gavlenebs, xolo ke-<br />

Tils xeli Seuwyon�<br />

10� mimRebni, upirveles yovlisa, axalgazrdebi, unda ecadon, am saSualebaTa<br />

moxmarebisas zomierni da disciplinirebulni iyvnen� nanaxi, mosmenili<br />

da wakiTxuli maT Rrmad unda gaacnobieron� amis Sesaxeb maT aRmzrdelebTan<br />

an am sakiTxebSi gamocdil adamianebTan unda imsjelon, raTa swori<br />

Sexedulebis SemuSaveba iswavlon� mSoblebs unda axsovdeT Tavisi movaleoba<br />

da iyvnen fxizlad, raTa sanaxaobebma, presam da sxva amdagvarma, rac sarwmunoebasa<br />

da zneobas ewinaRmdegeba, maT saxlSi ver SeaRwios da raTa maTi<br />

Svilebi amas sxvaganac ar waawydnen�<br />

11� gansakuTrebuli zneobrivi movaleoba sazogadoebrivi komunikaciis<br />

saSualebebis swori gamoyenebis saqmeSi ekisreba Jurnalistebs, mwerlebs,<br />

msaxiobebs, reJisorebs, prodiuserebs, distributorebs, gamqiraveblebs,<br />

gamsaReblebs, kritikosebsa da sxvebs, vinc ama Tu im saxiT monawileobs informaciis<br />

Seqmnasa da gadacemaSi� sruliad naTelia, ra didi da mZime pasu-<br />

65


66<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

xismgebloba ekisreba yvela maTgans kacobriobis ganviTarebis dRevandel<br />

etapze, roca informaciiTa da zewoliT kacobriobis sikeTiskenac warmar-<br />

Tvac aris SesaZlebeli da borotebiskenac�<br />

ekonomikuri, politikuri Tu kulturuli interesebis iseTi Sexameba<br />

aris saWiro, rom isini arasdros daupirispirdes sazogado sikeTes (bono<br />

communi)� am Sedegis advilad miRwevisaTvis sasurvelia profesiul gaer-<br />

TianebebSi Sesvla, romlebic avaldebulebs wevrebs, pativi scen zneobriv<br />

kanons maTi xelobis saqmeebsa da funqciebSi; saWiroebis SemTxvevaSi xel-<br />

Sekrulebac ideba zneobrivi kodeqsis erTguli dacvis Sesaxeb�<br />

dae, yvelas, visac es Tema exeba, mudam axsovdes, rom mkiTxvelTa da mayurebelTa<br />

didi nawili axalgazrdebisagan Sedgeba� maT sWirdebaT presa da<br />

sanaxaobebi, romlebic maT patiosan garTobas sTavazobs da sulierad aRamaRlebs�<br />

amasTanave, saWiroa zrunva imisTvis, rom religiur saqmeTa Sesaxeb<br />

informaciis damuSaveba Rirseul da gamocdil pirebs daekisros, romlebic<br />

am saqmes saTanado pativiscemiT Seasruleben�<br />

12� samoqalaqo xelisuflebas am saqmeSi gansakuTrebuli movaleobebi<br />

ekisreba, romlebic sazogado sikeTes (boni communis) iTvaliswinebs� swored<br />

amisken aris es saSualebebi mimarTuli� amave xelisuflebis funqcias warmoadgens<br />

informaciis WeSmariti da samarTliani Tavisuflebis dacva da<br />

mfarveloba� aseTi informacia Zalze sWirdeba dRevandel sazogadoebas<br />

ganviTarebisaTvis, gansakuTrebiT presis sferoSi� samoqalaqo xelisfuflebis<br />

funqcia aris agreTve religiisTvis, kulturisTvis, xelovnebisTvis<br />

xelSewyoba, xolo mimRebTaTvis maTi kanonieri uflebebiT Tavisuflad<br />

sargeblobis pirobebis Seqmna� garda amisa, samoqalaqo xelisufleba<br />

unda daexmaros sasargebo iniciativebs, romlebic am daxmarebis gareSe ver<br />

ganxorcieldeba, gansakuTrebiT, roca es iniciativebi axalgazrdobisa-<br />

Tvis aris sasrgeblo�<br />

dabolos, samoqalaqo xelisuflebas, romelic kanonierad zrunavs moqalaqeTa<br />

keTildReobisaTvis, aseTi movaleobac aqvs dakisrebuli: kanonis<br />

Sedgenisa da misi gulmodgined Sesrulebis zedamxedvelobiT, man samarTlianad<br />

da fxizlad Tvalyuri unda adevnos imas, rom am saSualebaTa<br />

boritad gamoyenebiT seriozuli ziani ar mieyenos sajaro zneobasa da sazogadoebis<br />

progress� aseTi fxizeli mzrunveloba araviTar SemTxvevaSi<br />

ar zRudavs calkeul pirTa Tu jgufTa Tavisuflebas, gansakuTrebiT im<br />

SemTxevaSi, Tu qmediT sirTxiles ar iCenen isini, vis samsaxurSic am saSualebebis<br />

gamoyeneba Sedis�<br />

sagangebo yuradReba gvmarTebs, raTa davicvaT axalgazrdebi iseTi presisa<br />

da sanaxaobebisgan, romlebic maT asakSi sazianoa�<br />

Tavi <strong>II</strong><br />

13� eklesiis yvela Svili erTsulovnad da SeTanxmebulad unda Seecados,<br />

rom sazogadoebrivi komunikaciis saSualebebi yovelgvari Seferxebis<br />

gareSe, udidesi gulmodginebiTa da nayofierebiT iqnas gamoyenebuli mravalricxovan<br />

samociqulo saqmeebSi, ise, rogorc amas viTareba da dro moi-<br />

Txovs� eklesiis Svilebi win unda aRudgnen mavne wamowyebebs, gansakuTrebiT<br />

im regionebSi, sadac zneobrivi da religiuri winsvla did Zalisxmevas<br />

moiTxovs�<br />

amitom sulieri mwyemsebi unda Seecadon, Seasrulon am sferoSi Tavisi<br />

movaleoba, romelic mWidrod aris dakavSirebuli maT Cveulebriv samsaxurTan:<br />

saxarebis qadagebasTan� saeronic, romlebic am saSualebaTa ga-


INTER MIRIFICA<br />

moyenebaSi monawileoben, qristesTvis unda mowmobdnen, upirveles yovlisa,<br />

sakuTari funqciebis safuZvlianad da mociquluri suliT Sesrulebis<br />

safuZvelze� garda amisa, maT uSualod unda gauwion daxmareba eklesiis<br />

samRvdlo saqmianobas teqnikuri, ekonomikuri, kulturuli da samxatvro<br />

saSualebaTa gamoyenebiT�<br />

14� upirveles yovlisa, saWiroa patiosani presis mxardaWeraa� imisaTvis,<br />

rom mkiTxvelebi mTlianad qristianuli suliT ganimsWvalon, unda Seiqmnas<br />

da ganviTardes WeSmaritad kaTolikuri presa, e� i� iseTi, romelic an<br />

uSualod saeklesio xelisuflebis an kaTolike pirebis mxardaWeriTa da<br />

xelmZRvanelobiT aSkarad imisTvis gamoicema, rom Camoayalibos, ganamtkicos<br />

da ganaviTaros sajaro Sexedulebebi, romlebic Seesabameba bunebriv<br />

samarTalsa da kaTolikur moZRvrebas, agreTve imisaTvis, raTa sworad gaavrcelos<br />

da ganmartos eklesiis cxovrebasTan dakavSirebuli faqtebi� er-<br />

Tgulebi unda darwmundnen, rom aucilebelia kaTolikuri presis kiTxva da<br />

gavrceleba, raTa yvela movlenis Sesaxeb qristianulad gansajon�<br />

yovelmxriv unda waxalisdes da ganxorcieldes iseTi filmebis warmoeba<br />

da Cveneba, romlebic jansaR dasvenebas uwyobs xels da romlebic kulturuli<br />

da mxatvruli TvalsazrisiT aris sasargeblo� gansakuTrebiT es exeba<br />

axalgazrdobisaTvis gankuTvnil filmebs� upirveles yovlisa, saWiroa<br />

Rirseul prodiuserTa da distributorTa saqmianobisa da iniciativebis<br />

mxardaWera da maTi urTierTTanamSromloba, Rirseuli filmebis waxaliseba<br />

dadebiTi kritikiTa da premiebis miniWebiT, agreTve im darbazebis urTierT-<br />

TanamSromlobiT, romlebic kaTolikeebsa da patiosan xalxs ekuTvnis�<br />

aseve qmediT daxmarebas saWiroebs is wesieri gadacemebi, romlebic radioTi<br />

da televiziiT gadmoicema, gansakuTrebiT saojaxo gadacemebi� didi<br />

xelSewyoba sWirdena kaTolikur gadacemebs, romlebic msmenelebsa da mayureblebs<br />

eklesiis cxovrebas aziarebs da religiuri WeSmaritebebs acnobs�<br />

iq, sadac es mizanSewonilia, unda Seiqmnas kaTolikuri sadgurebi� amasTanave,<br />

yuradReba unda mieqces maTi gadacemebis dones, romlebic Sesabamisi<br />

xarisxiTa da qmediTobiT unda gamoirCeodes�<br />

dabolos, unda vizrunoT imisTvis, raTa keTilSobiluri da Zveli sasceno<br />

xelovneba, romelic sazogadoebrivi komunikaciis saSualebebis meSveobiT<br />

ukve farTod aris gavrcelebuli, mayureblebis humanuri da zneobrivi<br />

aRzrdisken miiswrafvodes�<br />

15� zemoTxsenebuli moTxovnilebebis dasakmayofileblad saWiroa mRvdelmsaxurTa,<br />

moweseTa da saeroTa momzadeba� maT Sesabamisi gamocdileba<br />

unda miiRon am saSualebaTa samociqulo miznebisTvis gamoyenebis sferoSi�<br />

upirveles yovlisa, saero pirebma ganaTleba unda miiRon teqnikis, moZRvrebisa<br />

da zneobis sferoSi� amisaTvis unda gaizardos skolebis, fakultetebisa<br />

da institutebis ricxvi, sadac Jurnalistebi, kinomoRvaweni, radiosa<br />

da satelevizio gadacemaTa avtorebi, agreTve sxva dainteresebuli pirebi<br />

SeZleben srulyofili ganaTlebis miRebas, romelic gamsWvaluli iqneba<br />

qristianuli suliT da eklesiis socialur moZRvrebas gaiTvaliswinebs�<br />

agreTve saWiroa msaxiobebis aRzrda da maTTvis daxmarebis gaweva, raTa Tavisi<br />

xelovnebiT maT saTanado samsaxuri gauwion adamianTa sazogadoebas� da<br />

bolos, saWiroa literaturis, kinos, radios, televiziis da sxva saxis kritikosTa<br />

safuZvliani momzadeba� isini srulyofilad unda flobdnen Tavis<br />

sagans� maT unda SeeZloT da yovelTvis ecadon, iseTi daskvnebi gamoitanon,<br />

romlebSic zneobrivi aspeqti yovelTvis saTanado adgils daikavebs�<br />

67


68<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

16� sxvadasxva asakisa da sxvadasxva kulturis adamianebisTvis gankuTvnili<br />

sazogadoebrivi komunikaciis saSualebaTa swori gamoyeneba moiTxovs<br />

momzadebasa da praqtikas, romelic iTvaliswinebs rogorc informaciis<br />

mimRebTa, aseve Tavad saSualebaTa Taviseburebebs� amitom xeli unda SevuwyoT<br />

am miznisken mimarTul iniciativebs – gansakuTrebiT Tu isini axalgazrdobisTvis<br />

aris gankuTvnili – nebismieri donis kaTolikur skolebSi,<br />

seminariebsa da agreTve saero samociqulo gaerTianebebSi� aseTi iniciativebis<br />

ricxvma unda imatos� maTi saxelmZRvanelo principi qristianuli<br />

zneoba unda iyos� mizani rom swrafad ganxorcieldes, katexizmoSi mocemuli<br />

unda iyos am sakiTxis Sesaxeb kaTolikuri moZRvrebisa da disciplinis<br />

Sejameba da ganmarteba�<br />

17� eklesiis Svilebs ar SehferiT umoqmedoba, rodesac gamoxsnis sityvas<br />

teqnikuri sirTuleebi an didi xarjebi boWavs da aferxebs� xolo<br />

xarjebi, romlebsac xsenebuli saSualebebi moiTxovs, marTlac uzarmazaria�<br />

amitom wmida <strong>kreba</strong> eklesiis Svilebs maT movaleobas Seaxsenebs: maT<br />

unda mxari dauWiron da daxmareba gauwion kaTolikur Jurnalebs, periodikas,<br />

kinematografiul iniciativebs, radiosa da televiziis sadgurebsa<br />

da gadacemebs, romelTa umTavresi mizani aris WeSmaritebis gavrceleba da<br />

dacva, da qristianuli aRzrdisadmi adamianTa sazogadoebis ziareba� amave<br />

dros, <strong>kreba</strong> dabejiTebiT mouwodebs gaerTianebebsa da calkeul pirebs,<br />

romlebsac didi gavlena aqvT ekonomikisa da teqnikis sferoSi, rom Tavisi<br />

SesaZleblobebisa da gamocdilebis safuZvelze gulRiad da uxvad daexmaron<br />

am saSualebebs, ramdenac isini WeSmarit kulturasa da mociqulobas<br />

emsaxureba�<br />

18� imisaTvis, raTa sazogadoebrivi komunikaciis saSualebebTan dakavSirebiT<br />

eklesiis mravalferovani mociquloba ufro qmediTad ganmtkicdes,<br />

mTeli msoflios diocezebSi, episkoposTa gadawyvetilebiT, yovelwliurad<br />

unda aRiniSnos dRe, rodesac erTgulebs daarigeben am sferoSi maTi<br />

movaleobebis Sesaxeb, mouwodeben ilocon am saqmisaTvis da masSi Tavisi<br />

wvlili Seitanon� es gulisxmobs, mTeli kaTolikuri samyaros moTxovnilebebis<br />

gaTvaliswinebis safuZvelze, im institutebisa da iniciativebis mxardaWerasa<br />

da daxmarebas, romlebic am sferoSi eklesiam daamkvidra�<br />

19� uzenaes pontifeqss, romelic sazogadoebrivi komunikaciis saSualebebTan<br />

dakavSirebiT umaRles samwyso mzrunvelobas aRasrulebs, am saqmisTvis<br />

wmida saydris sagangebo samsaxuri aqvs� 1<br />

20� episkoposebis movaleoba aris, fxizlad adevnos Tvalyuri sakuTar<br />

diocezebSi amgvar saqmeebsa da iniciativebs, xeli Seuwyon da uxelmZRvanelon<br />

maT, ramdenadac isini sajaro mociqulobas exeba� gamonakliss ar<br />

unda warmoadgendes is saqmeebi, romlebic ordinariusis Zalauflebidan<br />

gamoyvanili mowesebis xelmZRvanelobiT sruldeba�<br />

21� mociquloba mTels qveyanaSi rom qmediTi iyos, azrTa da ZalTa er-<br />

Tianoba aris saWiro� amitom wmida <strong>kreba</strong> adgens da brZanebs, rom yvelgan<br />

unda daarsdes erovnuli samsaxurebi presis, kinematografis, radiosa da<br />

1 krebis mamebi siamovnebiT iReben “presisa da sanaxaobaTa organizaciis samdivnos”<br />

mimarTvas da mowiwebiT sTxoven uzenaes pontifeqss, am samsaxuris funqciebi da kompetecia<br />

gaavrcelos sazogadoebrivi komunikaciis yvela saSualebebze, presis CaTvliT,<br />

da am saqmeSi CarTos sxvadasxva erovnebis eqspertebi, maT Soris saeronic�


INTER MIRIFICA<br />

televiziisTvis, da maT yovelmxriv daxmareba unda gaewios� am samsaxurebis<br />

umTavresi amocana iqneba zrunva erTgulTa cnobierebis sworad formirebisTvis<br />

im sferoSi, romelic xsenebul saSualebaTa sworad gamoyenebas exeba�<br />

yvelaferi, rac am saqmisTvis kaTolikeebma gaakeTes, xsenebulma samsaxurebma<br />

unda ganaviTaron da moawesrigon�<br />

aseTi samsaxurebis xelmZRvaneloba TiToeul qveyanaSi episkoposTa sagangebo<br />

erTobas (coetui) an romelime delegirebul episkoposs unda miendos�<br />

am samsaxurebSi kaTolikur moZRvrebebsa da aseT saqmeebSi gamocdili saeronic<br />

unda monawileobdnen�<br />

22� sazogadoebrivi komunikaciis saSualebaTa moqmedebis sfero scildeba<br />

erovnul sazRvrebs� amgvarad, calkeuli adamiani adamianTa mTeli<br />

Tanamegobrobis moqalaqed iqceva� amitom am sferoSi erovnuli programebi<br />

saerTaSoriso urTierTTanamSromlobis doneze unda ganxorcieldes,<br />

xolo 21-e muxlSi xsenebuli samsaxurebma aqtiurad unda iTanamSromlon<br />

Sesabamis saerTaSoriso kaTolikur organizaciasTan (Consociatione)� ase-<br />

Ti saerTaSoriso organizaciebi legitimurad mxolod wmida saydris mier<br />

mtkicdeba da masze aris damokidebuli�<br />

daskvna<br />

23� imisaTvis, raTa ganxorcieldes wmida krebis yvela principi da norma,<br />

romlebic sazogadoebrivi komunikaciis saSualebebes exeba, krebis pirdapiri<br />

davalebiT, unda gamoqveyndes samwyso darigeba� es unda Seasrulos<br />

wmida saydris samsxurma, romlis Sesaxeb laparaki iyo 19-e muxlSi� mis SemadgenlobaSi<br />

sxvadasxva qveynis eqspertebi unda Sevidnen�<br />

24� dabolos, wmida <strong>kreba</strong> gamoTqvams imeds, rom eklesiis yvela Svili simovnebiT<br />

miiRebs da wmidad daicavs aq Camoyalibebul dadgenilebebsa da<br />

normebs� amitom am saSualebaTa gamoyeneba maTTvis ara Tu saziano ar iqneba,<br />

aramed piriqiT: rogorc marili da naTeli, isini miwas gaanoyierebs (condiant)<br />

da samyaros naTels mohfens� amasTan erTad, <strong>kreba</strong> mouwodebs keTili nebis<br />

yvela adamians da gansakuTrebiT am saSualebaTa ganmgeblebs, Seecadon,<br />

isini mxolod adamianTa sazogadoebis sakeTildReod gamoiyenon; sazogadoebis<br />

bedi xom dRiTidRe sul ufro metad aris am saSualebaTa swor moxmarebaze<br />

damokidebuli� dae, ganadidos saxeli uflisa Zveli xelovnebis<br />

nimuSebma da am axalma gamogonebebmac! rogorc mociquli ityvis, „ieso qriste<br />

guSin da dRes da igi Tavadi ars ukunisamde“ (ebr� 13, 8)�<br />

yovelive erTad da cal-calke, rac am dekretSi gamocxadda,<br />

wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo uflebamosilebiT,<br />

romelic qristesgan gadmogveca, amas pativdebul<br />

mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT, vadgenT,<br />

vawesebT da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda, gamoqveyndes<br />

sadideblad RmrTisa�<br />

romi, wm� petresTan, 1963 wlis 4 dekemberi<br />

me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />

(mohyveba mamaTa xelmowerebi)<br />

69


dogmaturi konstitucia<br />

eklesiis Sesaxeb<br />

LUMEN GENTIUM


pavle episkoposi,<br />

RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />

wmida krebis mamebTan erTad,<br />

samudamo saxsovrad<br />

dogmaturi konstitucia<br />

eklesiis Sesaxeb<br />

Tavi I<br />

eklesiis saidumloeba<br />

1� qriste aris xalxTa naTeli� suli wmidaSi Sekrebili wmida <strong>kreba</strong> yvela<br />

qmnilebas auwyebs saxarebas (mark� 16, 15)� mas Zlier surs, rom yvela adamiani<br />

gabrwyindes qristes naTliT, romelic eklesiaSi sxivosndeba� eklesia er-<br />

Tgvari saidumloa (sacramentum) qristeSi� igi aris RmerTTan Sinagani erTianobisa<br />

da mTeli kacobriobis erTobis niSani da saSualeba� amitom ganizraxavs<br />

eklesia, rom uwindeli krebebis Tema ganagrZos da Tavis erTgulebsa<br />

(fi�elib��) da mTel samyaros meti sizustiT amcnos Tavisi buneba da sayovel-<br />

Tao misia� dRevandel pirobebSi eklesiis es amocana gansakuTrebiT gadaudebelia:<br />

yvela adamianma, romelic dRes ufro mWidrod aris erTmaneTTan<br />

dakavSirebuli sxvadasxva jaWviT (socialuri, teqnikuri, kulturuli),<br />

qristeSi srul erTianobas unda miaRwios�<br />

2� saukuno mamam, Tavisi sibrZniTa da saTnoebiT, sruliad Tavisufali<br />

da dafaruli gadawyvetilebiT, Seqmna mTeli samyaro� man ganizraxa, adamianebi<br />

aRemaRlebina saRmrTo cxovrebis ziarebisken� RmerTma ar miatova<br />

adamianebi, roca isini adamSi daecnen� RmerTi mudam iyo adamianTa Semwe,<br />

raTa isini gamoexsna qristes, gamomsyidvelis, gamo, „romeli-igi ars xati<br />

RmrTisa uxilavisa¡, pirmSo¡ yovelTa dabadebulTa¡“ (kol� 1, 15)� Tavisi<br />

yvela rCeuli mamam saukuneTa uwin „winawar icnna winawarca ganaCinna<br />

Tana-msgavsad xatisa mis Zisa T¢sisa, ra¡Ta iyos pirmSo mravalTa Soris<br />

ZmaTa“ (rom� 8, 29)� manve gadawyvita, wmida eklesiaSi moexmo yvelasTvis,<br />

visac qriste swamda� eklesiaze miniSneba moxda winaswar, samyaros dasabamiTve�<br />

israelis xalxis istoriam da Zvelma aRTqmam (foedere) 1 eklesia saocrad<br />

moamzada� suli wmidis gamovlinebiT gancxadebuli eklesia uaxles<br />

droSi dafuZnda, xolo saukuneTa bolos igi didebiT dasruldeba� amgvarad,<br />

rogorc wmida mamebTan vkiTxulobT, adamis droidan yvela marTali,<br />

„marTali abelidan ukanasknel rCeulamde“, 2 Seikribeba mamasTan, sayovelTao<br />

eklesiaSi�<br />

3� maSasadame, movida qriste, movlinebuli mamisagan, romelmac samyaros<br />

Seqmnamde masSi amogvirCia da misi Sviloba winaswar gangvisazRvra, radgan<br />

isurva, rom yvelaferi qristeSi aRedgina (Sdr� ef� 1, 4-5 da 10)� amitom<br />

qristem, mamis nebis aRsasruleblad, dedamiwaze zeciuri sasufeveli daa-<br />

1 Sdr� CYPRIANUS, Epist. 64, 4: PL 3, 1017; CSEL (Hartel) <strong>II</strong>I B, p� 720� – S� HILARIUS PICT�,<br />

In Mt. 23, 6: PL 9, 1047� – S� AUGUSTINUS, bevrgan� – S� CYRILLUS ALEX�, Glaph. in Gen. 2, 10: PG 69,<br />

110A�<br />

2 Sdr� S� GREGORIUS M�, Hom. in Evang. 19, 1: PL 76, 1154 B� – S� AUGUSTINUS, Serm. 341, 9,<br />

11: PL 39, 1499� – S� Io� DAMASCENUS, Adv. Iconocl. 11: PG 96, 1357�<br />

73


74<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

fuZna, Tavisi saidumloeba (mysterium) gamogvicxada da Tavisi morCilebiT<br />

gamogvisyida� eklesia, qristes sasufeveli, romelic ukve mocemulia saidumloebaSi,<br />

RmrTis ZaliT samyaroSi xilulad izrdeba� mis dasabamsa da<br />

ganviTarebas gamoxatavs sisxli da wyali, romelic jvarcmuli qristes<br />

gverdidan, misi Wrilobidan moedineba (Sdr� ioan� 19, 34), xolo winaswarmetyveleba<br />

mocemulia uflis sityvebSi, romlebic jvarze mis sikvdils<br />

exeba: „da me odes avmaRlde queyaniT, yovelni movizidne Cemda“ (ioan� 12, 32)�<br />

Cveni gamosyidva sruldeba yovelTvis, roca sakurTxevelze ganadideben<br />

jvarcmis msxverpls, romelzec iTqmis: „zatikad CuenT¢s daikla qriste“<br />

(1kor� 5, 7)� amave dros, ziarebis puris saidumlo (sacramentum) ganasaxierebs<br />

da qmnis morwmuneTa erTobas, romlebic qristeSi erT sxeuls qmnian (Sdr�<br />

1kor� 10, 17)� yvela adamiani mowodebulia am erTobisken qristesTan, romelic<br />

aris qveynis naTeli: Cven am naTlidan warmovdgebiT, misi saSualebiT<br />

vcxovrobT, misken miviswrafiT�<br />

4� ormocdameaTe dRes, mas Semdeg, rac aRsrulda saqme, romelic<br />

mamam Zes daakisra dedamiwaze saqmnelad (Sdr� ioan� 17, 4), movlinebul<br />

iqna suli wmida, raTa man eklesia mudam wmidayos da erTgulebi qristes<br />

gziT, erTi sulis mier, mamas mieaxlon (Sdr� efes� 2, 18)� es aris cxovrebis<br />

suli, anu wyaro, romelic saukuno cxovrebad miedineba (Sdr� ioan� 4,<br />

14; 7, 38)� misi meSveobiT mama sicocxles aniWebs adamianebs, codvis gamo<br />

mkvdarT, sanam qristeSi maT mokvdav sxeulebs ar aRadgens (Sdr� rom� 8,<br />

10-11)� suli, rogorc taZarSi, mkvidrobs eklesiasa da morwmuneTa gulebSi<br />

(Sdr� 1kor� 3, 16; 6, 19)� igi maTSi loculobs da Svilebad maT aRiarebas<br />

mowmobs (Sdr� gal� 4, 6; rom� 8, 15-16 da 26)� eklesias igi srul We-<br />

SmaritebaSi miuZRveba (Sdr� ioan� 16, 13), urTierTobasa da msaxurebaSi<br />

mis erTianobas uzrunvelyofs, awesrigebs da warmarTavs mas sxvadasxva<br />

ierarqiul da qarizmatul niWTa saSualebiT da Tavisi nayofebiT amkobs<br />

(Sdr� efes� 4, 11-12; 1kor� 12, 4; gal� 5, 22)� saxarebis ZaliT igi eklesias<br />

aaxalgazrdavebs da mudam ganaaxlebs, da mas sasiZosTan srulyofili kavSirisken<br />

uZRveba� 3 amitom eubnebian suli da sZali ufals iesos: „modi!“<br />

(Sdr� gamocx� 22, 17)�<br />

amgvarad, sayovelTao eklesia warmogvidgeba rogorc „xalxi, gaerTianebuli<br />

mamis, Zisa da suli wmidis erTobisgan“� 4<br />

5� wmida eklesiis saidumloeba mis dafuZnebaSi vlindeba� ufalma iesom<br />

Tavis eklesias safuZveli maSin Cauyara, roca iqadaga sasixarulo ambavi:<br />

RmrTis sasufevlis mosvla� mas wmida werili aRgviTqvamda: „aRsrulebul<br />

ars Jami da moaxlebul ars sasufeveli RmrTisa¡“ (mark� 1, 15; Sdr� maT� 4, 17)�<br />

am sasufevlis naTeba adamianebs eZleva qristes sityvaSi, saqmeebsa da mis<br />

aqmyofobaSi (praesentia)� marTlac, RmrTis sityva Teslsa hgavs, mindorSi da-<br />

Tesils (mark� 4, 14): vinc rwmeniT ismens da qristes mcire samwysos (luk� 12,<br />

32) Seemateba, man miiRo sasufeveli� Semdeg Tesli ukve sakuTari ZaliT Rvivdeba<br />

da izrdeba, vidre mkis Jami moiwevs (Sdr� mark� 4, 26-29)� iesos saswaulebic<br />

adastureben, rom sasufevelma ukve moiwia dedamiwaze: „ukueTu me<br />

TiTiTa RmrTisa¡Ta ganvasxam eSmakTa, mo-same-wevnul ars Tquen zeda sasufeveli<br />

RmrTisa¡“ (luk� 11, 20; Sdr� maT� 12, 28)� da mainc, yvelaferze uwin<br />

sasufeveli vlindeba Tavad qristes pirovnebaSi, romelic aris Ze RmrTi-<br />

3 Sdr� S� IRENAUS, Adv. Haer. <strong>II</strong>I, 24, 1: PG 7, 966 B; HARVEY 2, 131; SAGNARD, Sources Chr�,<br />

p� 398�<br />

4 S� CYPRIANUS, De Orat. Dom. 23: PL 4, 553; CSEL (Hartel) <strong>II</strong>I A, p� 285� – S� AUGUSTINUS,<br />

Serm. 71, 20, 33: PL 38, 463 – S� Io� DAMASCENUS, Adv. Iconocl. 12: PG 96, 1358 D�


LUMEN GENTIUM<br />

sa da Ze adamianTa, mosuli imisaTvis, raTa emsaxuros da misces „suli T¢si<br />

sa£srad mravalTa“ (mark� 10, 45)�<br />

roca aRdga ieso, romelmac adamianebisTvis jvarze sikvdili daiTmina,<br />

igi warmodga rogorc ufali, qriste da mRvdeli, ukunisamde aseTad qmnili<br />

(constitutus) (Sdr� saqme 2, 36; ebr� 5, 6; 7, 17; 7, 21)� mowafeebs iesom mamisagan aR-<br />

Tqmuli suli mohfina (Sdr� saqme 2, 33)� amieridan eklesia, romelic aRWurvilia<br />

Tavisi damfuZneblis niWebiT da romelic mis mcnebebs _ siyvaruls,<br />

simdablesa da gandgomas erTgulad inaxavs, aseT misias kisrulobs: man unda<br />

auwyos qristesa da RmrTis sasufeveli da igi yvela erSi daamkvidros� eklesia<br />

dedamiwaze am sasufevlis ylortsa da sawyiss qmnis� amasobaSi, Tanda-<br />

TanobiT zrdisas, eklesia dasrulebuli sasufevlisTvis iRvwis (ad Regnum<br />

consummatum anhelat) da mTeli ZaliT imedovnebs da moelis, rom Tavis mefes<br />

didebaSi SeeuRleba�<br />

6� sasufevlis gamocxadeba Zvel aRTqmaSi xSirad saxeTa saSualebiT (sub<br />

fi��ri�) xdeba� axlac eklesiis Rrma (intima) buneba CvenTvis sxvadasxva igaviT<br />

cnaurdeba� es igavebi, romlebic aRebulia mwyemsuri, samiwaTmoqmedo, sam-<br />

Seneblo, ojaxuri Tu col-qmruli cxovrebidan, ukve winaswarmetyvelTa<br />

wignebSia gamoxatuli�<br />

marTlac, eklesia aris baga, romlis erTaderTi da aucilebeli kari qristea<br />

(ioan� 10, 1-10)� eklesia samwysoc aris; RmerTma winaswar gvauwya, rom<br />

misi mwyemsi Tavad iqneba (Sdr� es� 40, 11; ezek� 34, 11)� am samwysos cxvrebs,<br />

Tundac maT adamiani-mwyemsebi marTavdnen, mainc mudam uZRveba da kvebavs<br />

qriste, mwyemsi keTili da mwyemsmTavari (Sdr� ioan� 10, 11; 1petr� 5, 4), romelmac<br />

Tavisi cxovreba dasdo cxvrebisTvis (Sdr� 10, 11-15)�<br />

eklesia aris miwaTmoqmedeba, anu RmrTis mindori (1kor� 3, 9)� am mindorSi<br />

izrdeba Zveli zeTisxilis xe, romlis wmida fesvs patriarqebi warmoadgenen�<br />

masSi moxda da moxdeba iudevelTa da warmarTTa Serigeba (rom� 11, 13-26)� eklesia<br />

nargavia, romelsac zeciurma miwaTmoqmedma rCeuli venaxis saxe misca<br />

(maT� 21, 33-43; Sdr� es� 5, 1)� WeSmariti venaxi aris qriste, romelic cxovrebasa<br />

da nayofierebas aniWebs rtoebs, anu Cven, vinc eklesiis saSualebiT masSi vimyofebiT<br />

da mis gareSe arafris gakeTeba ar ZalgviZs (ioan� 15, 1-5)�<br />

eklesia sakmaod xSirad RmrTis aRmSeneblobad iwodeba (1kor� 3, 9)� ufali<br />

Tavad Seedara qvas, romelic mSeneblebma daiwunes, Tumca is Tavkidur qvad<br />

iqca (maT� 21, 42; Sdr� saqme 4, 11; 1petre 2, 7; fs� 117, 22)� am saZirkvelze mociqulebma<br />

eklesia aages (Sdr� 1kor� 3, 11), da amave saZirkvlidan eklesia simtkicesa<br />

da Tanxmobas iZens� es nageboba sxvadasxva saxelwodebiT Seamkes: RmrTis saxli<br />

(1tim� 3, 15), romelSic misi ojaxi cxovrobs, sulSi RmrTis sacxovrisi (efes�<br />

2, 19-22), adamianebTan erTad RmrTis samkvidrebeli (gamocx� 21, 3), da gansaku-<br />

TrebiT wmida taZari, romelsac, qvebiT agebuli samlocvelos saxiT warmodgenils,<br />

wmida mamebi ganadideben, xolo RmrTismsaxurebaSi mas samarTlianad<br />

adareben wmida qalaqs, axal ierusalems� 5 Cven, rogorc cocxali qvebi, masSi<br />

amqveynadve varT aRSenebulni (1petr� 2, 5)� ioane am wmida qalaqs Wvrets, samyaros<br />

ganaxlebisas zeciT RmrTisagan gardamomavals, ganmzadebuls, „viTarca<br />

sZali Semkuli qmrisa mimarT T¢sisa“ (gamocx� 21, 1)�<br />

eklesia iwodeba agreTve „zemo ierusalemad“ da „dedad Cvenad“ (gal� 4,<br />

26)� mas aRweren rogorc umwikvlo kravis umwikvlo sZals (gamocx� 19, 7; 21,<br />

5 Sdr� ORIGENES, In Mt. 16, 21: PG 13, 1443C� – TERTULLIANUS, Adv. Marc. 3, 7: PL 2, 357 C;<br />

CSEL 47, 3 p� 386� – RmrTismsaxurebasTan dakavSirebiT Sdr� Sacramentarium Gregorianum: PL 78,<br />

160 B� –an C� MOHLBERG, Liber Sacramentorum romanae ecclesiae, Romae, 1960, p� 111, XC: “RmerTo,<br />

yvela wmidaTa kavSiridan Sen saukuno samkvidrebels iSeneb���” – himni Urbs Ierusalem beata<br />

monastruli Jamnidan da Coelestis urbs Ierusalem romauli Jamnidan�<br />

75


76<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

2 da 9; 22, 17), romelic qristem Seiyvara „da Tavi T¢si misca misT¢s, ra¡Ta<br />

igi wmida-yos“ (efes� 5, 25-26)� qristem eklesia urRvevi kavSiriT daikavSira,<br />

igi mas gamudmebiT „asazrdoebs da uvlis“ (efes� 5, 29)� man isurva, rom<br />

ganwmedili eklesia mas SeuRloda da siyvaruliTa da erTgulebiT damorCileboda<br />

(Sdr� efes� 5, 24)� da bolos, man eklesia ciuri niWebiT aRavso, raTa<br />

vswvdeT RmrTisa da qristes Cvendami siyvaruls, romelic yovelgvar codnas<br />

aRemateba (Sdr� efes� 3, 19)� magram sanam eklesia, uflisgan gandgomili,<br />

amqveyniur gzas adgas (Sdr� 2kor� 5, 6), igi Tavs gandevnilad grZnobs� amitom<br />

eklesiis Zieba da fiqri zecisken aris mimarTuli, sadac qriste zis RmrTis<br />

marjveniT� iq, RmerTSi, qristesTan erTad, dafarulia eklesiis cxovreba,<br />

vidre igi Tavis sasiZosTan erTad didebiT ar gamoCndeba (Sdr� kol� 3, 1-4)�<br />

7� Ze RmrTisam adamianuri buneba miiRo da Tavisi sikvdiliTa da aRdgomiT<br />

sikvdils sZlia� man adamiani gamoisyida da igi axal qmnilebad gardaqmna<br />

(Sdr� gal� 6, 15; 2 kor� 5, 17)� Tavisi suli man Tavis Zmebs gadasca (Zmebs man<br />

yvela xalxidan uxmo), da amoucnobi gziT isini erTgvarad Tavis sxeulad<br />

aqcia�<br />

am sxeuliT qristes cxovreba Caedineba morwmuneebSi, romlebic saidumloTa<br />

(sacramenta) saSualebiT, dafaruli da realuri gziT, vnebulsa da gandidebul<br />

qristes uerTdebian� 6 marTlac, naTlobiT qristes vemsgavsebiT:<br />

„rameTu erTiTa suliTa Cuen yovelTa erTisa mimarT guamisa naTel-viReT“<br />

(1kor� 12, 13)� am wmida wesiT gamoixateba da sruldeba qristes sikvdilTan da<br />

aRdgomasTan kavSiri: „Tana-davefleniT mas naTlis-RebiTa miT sikudilsa<br />

missa“; da „ukueTu Tana-nerg veqmneniT msgavsebasa mas sikudilisa misisasa,<br />

egreTca aRdgomasa mas missa viyvneT“ (rom� 6, 4-5)� ziarebis puris gatexvisas<br />

Cven namdvilad vmonawileobT uflis sxeulSi da vmaRldebiT masTan da<br />

erTmaneTTan urTierTobamde� „rameTu erT pur da erT £orc Cuen mravalni<br />

ese varT, rameTu yovelTa erTisa misgan purisa moguaqus“ (1kor� 10, 17)�<br />

amgvarad, Cven yvelani am sxeulis asoni vxdebiT (Sdr� 1kor� 12, 27), „xolo<br />

TiToeuli urTierTas asoeb varT“ (rom� 12, 5)�<br />

magram rogorc adamianis sxeulis yvela aso, simravlis miuxedavad, mainc<br />

erT sxeuls qmnis, aseve arian erTgulni qristeSi (Sdr� 1kor� 12, 12)� qristes<br />

sxeulis agebulebaSic asoTa da funqciaTa mravalgvaroba sufevs� suli<br />

erTia, da Tavis sxvadasxva niWs igi eklesiis sasargeblod avrcelebs, Tavis<br />

simdidreTa Sesatyvisad da msaxurebaTa saWiroebis mixedviT (Sdr� 1kor� 12,<br />

1-11)� am niWTa Soris gamoirCeva mociqulTa madli, xolo mociqulTa uflebamosilebas<br />

Tavad sulma qarismatikosebic dauqvemdebara (Sdr� 1kor� 14)�<br />

suli TviTon aerTebs sxeuls, Tavisi ZaliTa da asoTa Sinagani kavSiriT,<br />

xolo morwmuneTa Soris igi siyvaruls warmoSobs da zrdis� „da Tu evnebin<br />

ra¡ erTsa asosa, mis Tana elmin yovelTa asoTa; da Tu ididebin erTi aso¡, mis<br />

Tana ididebied yovelni asoni“ (1kor� 12, 26)�<br />

am sxeulis Tavi aris qriste� igi uxilavi RmrTis xatia da masSia yvelaferi<br />

Seqmnili� igi yvelaferze uwin aris da yvelaferi masSia� igi Tavia sxeulisa,<br />

romelic aris eklesia� igi „ars dasabami, pirmSo¡ mkvdreTiT, ra¡Ta<br />

iyos igi Tavadi yovelsa Sina mTavar“ (kol� 1, 15-18)� Tavisi Zalis sidiadiT<br />

igi yovelive zeciursa da miwierze meufebs, da gardamatebuli srulyofilebiTa<br />

da moqmedebiT mTel sxeuls aRavsebs Tavisi didebis simdidriT<br />

(Sdr� efes� 1, 18-23)� 7<br />

yvela aso misi Tanaxati unda gaxdes, sanam qriste maTSi ar gamoixateba<br />

(Sdr� gal� 4, 19)� Cven misi cxovrebis saidumloebebs (mysteria) veziareT: misi<br />

6 Sdr� S� THOMAS, Summa Theol. <strong>II</strong>I, q� 62, a�5, ad 1�<br />

7 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mystici Corporis, 29 jun� 1943: AAS 35 (1943), p� 208�


LUMEN GENTIUM<br />

Tanasaxovanni varT, masTan erTad vkvdebiT da aRvdgebiT, sanam masTan er-<br />

Tad ar vimefebT (conregnemus) (Sdr� fil� 3, 21; 2 tim� 2, 11; ef� 2, 6; kol� 2, 12 da<br />

a� S�)� Cven jer kidev miwaze vmsxemobT, mis kvals wvalebasa da devnaSi vtkepniT,<br />

mis vnebebs verwymiT, rogorc sxeuli Tavs; masTan erTad vevnebiT, raTa<br />

masTan erTad vididoT (Sdr� rom� 8, 17)�<br />

misgan izrdeba saRmrTo zrdiT „mTeli sxeuli, saxsarTa da nawevarTagan<br />

Sekruli da SeerTebuli“ (kol� 2, 19)� Tavis sxeulSi, e� i� eklesiaSi, igi ganuwyvetlad<br />

anawilebs samsaxureobriv niWebs, romelTa saSualebiT, Tavad<br />

misi ZaliT, Cven erTmaneTs gamoxsnisaTvis vemsaxurebiT, raTa siyvarulSi<br />

WeSmariteba vqmnaT da yovelmxriv gavizardoT misken, romelic aris Tavi<br />

Cveni (Sdr� ef� 4, 11-16)�<br />

masSi rom ganuwyvetliv ganvaxldeT (Sdr� ef� 4, 23), man wili mogvca Tavisi<br />

sulisgan, romelic erTia da igive Tavsa da asoebSi; es suli mTel sxeuls<br />

cxovelyofs, aerTebs da amoZravebs� amitom wmida mamebma SesaZleblad cnes<br />

misi moqmedebis Sedareba im funqciasTan, romelsac adamianur sxeulSi sicocxlis<br />

sawyisi anu mSvinva (anima) asrulebs� 8<br />

qristes uyvars eklesia, rogorc Tavisi sZali� igi nimuSia kacisa, romelsac<br />

Tavisi coli rogorc Tavisi sxeuli uyvars (Sdr� ef� 5, 25-28)� eklesia mas<br />

emorCileba, vinc misi Tavia (iqve, 23-24)� „mas Sina damk¢drebul ars yovelive<br />

savseba¡ RmrTeebisa¡ £orcielad“ (kol� 2, 9), amitom aRavsebs igi Tavisi saRmrTo<br />

niWebiT eklesias, romelic misi sxeuli da sisavse aris (Sdr� ef� 1, 22-<br />

23), raTa eklesia ganivrcos da miiwios RmrTis sisavsemde (Sdr� 3, 19)�<br />

8� qristem, erTaderTma Suamavalma, xiluli kavSiris saxiT Seqmna da samudamod<br />

Seinaxa Tavisi wmida eklesia, romelic rwmenis, imedisa da siyvarulis<br />

amqveyniur erTobas warmoadgens� 9 eklesiis meSveobiT igi WeSmaritebasa da<br />

madls yvelasaTvis avrcelebs� ierarqiuli organoebiT aRWurvili sakrebulo<br />

da qristes saidumlo sxeuli, anu erTis mxriv, xiluli Se<strong>kreba</strong>, meores<br />

mxriv ki sulieri sakrebulo, miwieri eklesia da zeciuri niWebiT aRWurvili<br />

eklesia ori sxvadasxva ram ki ar aris, aramed erTi rTuli sinamdvilea,<br />

romelic adamianuri da saRmrTo sawyisisgan Sedgeba� 10 amitom, garkveuli<br />

analogiis safuZvelze, mas ganxorcielebul saidumlo sityvas adareben�<br />

saRmrTo sityvis mier miRebuli buneba sityvas emsaxureba, rogorc gamoxsnis<br />

cocxali organo, masTan urRvevad erTiani� aseve emsaxureba eklesiis<br />

socialuri kavSiri qristes suls, romelic am kavSirs sxeulis zrdisTvis<br />

sicocxles aniWebs (Sdr� ef� 4, 16)� 11<br />

es aris qristes erTaderTi eklesia, romelsac mrwamsSi vaRiarebT rogorc<br />

erTs, wmidas, kaTolikesa da samociqulos� 12 Cvenma macxovarma igi Tavisi<br />

aRdgomis Semdeg samwysod petres gadasca (ioan� 21, 17)� man petresa da<br />

sxva mociqulebs misi ganvrcoba da warmarTva daakisra (Sdr� maT� 28, 18-20)�<br />

man samudamod aRmarTa eklesia, rogorc „sueti da simtkice WeSmaritebisa¡“<br />

8 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Divinum illud, 9 maii 1897: ASS 29 (1896-97), p� 650� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl�<br />

Mystici Corporis, l� c�, pp� 219-220; DENZ� 2288 (3808)� – S� AUGUSTINUS, Serm. 268, 2: PL 38, 1232 da<br />

sxvagan� – S� Io� CHRYSOSTOMUS, In Eph. Hom� 9, 3: PG 62, 72� – DIDYMUS ALEX�, Trin. 2, 1: PG 39,<br />

449� – S� THOMAS, In Col. 1, 18, lect� 5: ed� MARIETTI, <strong>II</strong>, n� 46: “rogorc sulis erTianobidan er-<br />

Tiani sxeuli Sedgeba, aseve eklesia Sedgeba suli wmidis erTianobisgan���”<br />

9 LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Sapientiae christianae, 10 ian� 1890: ASS 2 (1889-90), p� 392� – misive, encycl�<br />

Satis cognitum, 29 iun� 1896: ASS 28 (1895-96), pp� 710, 724� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mystici Corporis, l� c� pp�<br />

199-200�<br />

10 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mystici Corporis, l�c�, p� 221� – misive, encycl� Humani generis, 12 aug�<br />

1950: AAS 42 (1950), p� 571�<br />

11 LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Satis cognitum, l�c�, p� 713�<br />

12 Sdr� Symbolum Apostolicum: DENZ� 6-9 (10-13)� – Symb. Nic.-Const.: DENZ� 86 (150)� – Coll�<br />

Prof. fidei Trid.: DENZ� 994 da 999 (1862 da 1868)�<br />

77


78<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

(1tim� 3, 15)� es eklesia, amqveynad sakrebulos saxiT Seqmnili da mowyobili,<br />

kaTolike eklesiaSi imyofeba, romelsac petres memkvidre da, masTan erTad,<br />

episkoposebi warmarTaven� 13 Tumca am kavSiris gareTac gvxdeba wmidadyofisa<br />

da WeSmaritebis mravali elementi, romlebic, rogorc sakuTriv qristes<br />

eklesiis niWni, kaTolikur erTianobas ganamtkiceben�<br />

qristem Cveni gamosyidva siRaribesa da devnaSi ganaxorciela, da eklesiac<br />

mowodebulia imisTvis, rom amave gzas daadges, raTa adamianebs gamoxsnis<br />

nayofi moutanos (communicet)� ieso qristem, „romeli-igi xati RmrTisa¡iyo,<br />

��� Tavi T¢si daimdabla da xati monisa¡ miiRo“ (fil� 2, 6), da CvenTvis „daglaxakna<br />

mdidari igi“ (2kor� 8, 9)� amgvarad, eklesia, Tumca mas Tavisi misiis<br />

Sesasruleblad adamianuri saSualebebi sWirdeba, miwieri didebis saZieblad<br />

ki ar Seqmnila, aramed imisTvis, rom simdablisa da gandgomisken yvelas<br />

sakuTari magaliTiTac mouwodos� mamam qriste warmogzavna@“maxarebelad<br />

glaxkTa,��� gankurnebad SemusrvilTa guliTa“ (luk� 4, 18), „moZiebad da<br />

cxorebad warwymedulisa“ (luk� 19, 10)� msgavsad amisa, eklesia siyvaruliT<br />

garemoicavs yvelas, vinc adamianuri sisustiT aris dauZlurebuli� metic,<br />

igi Raribebsa da tanjulebSi cnobs Tavisi damfuZneblis, Raribisa da<br />

tanjulis, xats, cdilobs, maT gaWirveba Seumsubuqos da surs, maTSi qristes<br />

emsaxuros� Tavad qriste aris „wmida, umanko, Seuginebeli“ (ebr� 7, 26),<br />

„romelman-igi ara icoda codva¡“ (2kor� 5, 21), da romelic mxolod imisTvis<br />

movida, „ra¡Ta ulxinebdes codvaTa erisaTa“ (ebr� 2, 17)� rac Seexeba eklesias,<br />

romelic Tavis wiaRSi codvilebs iRebs, igi wmidaa, magram amasTanave<br />

mas yovelTvis ganwmeda sWirdeba da igi mudam monaniebisa da ganaxlebis<br />

gzas adgas�<br />

eklesia „Tavis svlas axorcielebs amqveyniur devnasa da saRmrTo nugeSs<br />

Soris“� 14 igi uflis jvarsa da sikvdils gvauwyebs, „vidremdis movides“<br />

(1kor� 11, 26)� aRmdgari qristes Zala eklesias ganamtkicebs: moTminebiTa<br />

da siyvaruliT igi Tavis mRelvarebebsa da gaWirvebebs unda sZlevdes, Sinagansa<br />

da garegans, da erTgulad avlendes samyaroSi uflis saidumlos, jer<br />

kidev CrdiliT dafaruls, srul naTelSi mis saboloo gancxadebamde�<br />

Tavi <strong>II</strong><br />

RmrTis eri<br />

9. RmrTisaTvis yvela drosa da yvela xalxs Soris saTno is aris, „romelsa<br />

eSinis misa da iqms simarTlesa“ (saqme 10, 35)�@amitom isurva RmerTma, rom<br />

adamianebi wmida-eyo da gamoexsna ara calcalke, maT Soris raime kavSiris<br />

gareSe, aramed im erad Seekriba, romelic RmerTs WeSmaritebaSi Seicnobda<br />

da mas wmidad emsaxureboda� aseT erad RmerTma israelis xalxi amoirCia,<br />

masTan kavSiri (foedus) dado da igi TandaTanobiT ganaswavla� am eris istoriis<br />

manZilze RmerTi mas Tavisi nebis ganzraxvasa da Tavis Tavs gamoucxadebda<br />

da mas TavisTvis wmida-yofda� es iyo erTgvari mzadeba da saxe im<br />

axali da srulyofili kavSirisa, romelic qristes mier unda dadebuliyo,<br />

da im ufro sayovelTao gamocxadebisa, romelic RmrTis ganxorcielebul<br />

sityvas unda moetana� „aha, dReni movlen, - ity¢s ufali, - da aRuTqua saxlsa<br />

israƒlisasa da saxlsa iuda¡sasa aRTqma¡ axali��� mimcemelman SjulTa<br />

CemTaman gonebaTa mimarT maTTa da mkerdsa zeda gulTa maTTasa davwerne<br />

igini, da viyo maTda RmerTad, da igini iyunen Cemda erad��� rameTu yovelTa<br />

micodian me, mcirediTgan maTiT vidre didadmde maTda, _ Tqua ufalman“<br />

13 misi saxelwodebaa “wmida (kaTolike samociqulo) romauli eklesia”: Prof. fidei<br />

Trid., l�c� da �ON�� ��T� I� �e��� 3� ��n�t� ���m� De fi�e cat�� Dei filius: DENZ� 1782 (3001)�<br />

14 S� AUGUSTINUS, Civ. Dei, XV<strong>II</strong>I, 51, 2: PL 41, 614�


LUMEN GENTIUM<br />

(ier� 31, 31-34, mcxeT�)� es axali kavSiri (foedum) qristem daadgina; esaa axali<br />

aRTqma (testamentum) misi sisxlis mier (Sdr� 1kor� 11, 25)� man xalxs mouwoda<br />

iudevelTagan da warmarTTagan, romelic erTobas ara xorcis Tanaxmad,<br />

aramed sulismier Seqmnida da RmrTis axali eri gaxdeboda� marTlac,<br />

visac qriste swams, is xelaxla iSveba „ara Teslisagan ganxrwnadisa, aramed<br />

uxrwnelisa, sity¢Ta RmrTisa cxovelisa¡Ta“ (1petr� 1, 23), ara xorcisagan,<br />

aramed wylisa da sulisa wmidisagan (Sdr� ioan� 3, 5-6)� aseTi xalxiT iqmneba<br />

„naTesavi rCeuli, sameufo¡ samRdelo¡, Tesli wmida¡, eri mogebuli��� romelni-ege<br />

odesme ara er, xolo aw eri RmrTisa¡“ (1petr� 2, 9-10)�<br />

am mesianuri xalxis Tavi aris qriste, „romeli mieca codvaTa CuenTaT¢s<br />

da aRdga ganmarTlebisa CuenisaT¢s“ (rom� 4, 25)� amieridan man miiRo saxeli,<br />

yvela saxelze uzenaesi, da igi didebiT mefobs zecaSi� am eris mdgomareobas<br />

gamoxatavs RmrTis SvilTa Rirseba da Tavisufleba, romelTa gulebSi,<br />

rogorc taZarSi, suli wmida mkvidrobs� ers aqvs kanonad axali mcneba (mandatum):<br />

uyvardes, viTarca qristem Segviyvara Cven (Sdr� ioan� 13, 34)� da bolos,<br />

misi daniSnuleba aris RmrTis sasufeveli, romelsac Tavad RmerTma<br />

misca dasabami miwaze da romelic SemdgomSi unda ganivrcos, sanam saukuneTa<br />

bolos RmrTisganve ar aRsruldeba, „raJams qriste gamocxadnes, cxoreba¡<br />

igi Cueni“ (kol� 3, 4) da „T¢T igica dabadebuli gan-ve-Tavisufldes<br />

monebisagan xrwnilebisa aznaurebasa mas didebisa SvilTa RmrTisaTa“ (rom�<br />

8, 21)� amitom es mesianuri eri (miuxedavad imisa, rom is, faqtiurad, yvela<br />

adamians ar moicavs da zogjer sulac patara samwyos warmoadgens), mTeli<br />

adamianuri modgmisTvis aris erTobis, imedisa da xsnis umtkicesi ylorti�<br />

qristem es eri daafuZna ziar cxovrebaSi, siyvarulsa (caritatis) da WeSmaritebaSi,<br />

mas igi rogorc saSualebas mimarTavs, romliTac yvelas gamoisyidis,<br />

da romelic, rogorc naTeli qveynisa da marili miwisa (Sdr� maT� 5, 13-16),<br />

mTels msoflioSi warigzavneba�<br />

xolo rogorc israeli, romelic udabnoSi msxemobda (peregrinabatur), xorcielad<br />

ukve iwodeba RmrTis eklesiad (neem� 13� 1; Sdr� ricx� 20, 4; rjul�<br />

23, 1), aseve aris saxeldebuli axali israeli, am saukuneSi mosuli, romelic<br />

momavlis waruval qalaqs eZiebs (Sdr� ebr� 13, 14): igi „qristes eklesiad“<br />

iwodeba� es eklesia qristem „moigo sisxliTa T¢siTa“ (saqme 20, 28), aRavso<br />

Tavisi suliT da aRWurva iseTi saSualebebiT, romlebic eklesiis xilulsa<br />

da sazogadoebriv erTobas emsaxureba� RmerTma mouxmo maT krebuls,<br />

vinc rwmeniT Sehyurebs qristes - gamoxsnis winamZRvarsa da erTianobisa da<br />

mSvidobis dasabams� am krebulisgan RmerTma eklesia Seqmna _ yvelasTvis<br />

da TiToeulisTvis im erTobis xiluli saidumlo (sacramentum), romelsac<br />

gamoxsna moaqvs� 15 eklesia yvela kuTxeSi unda gavrceldes, igi kacobriobis<br />

istoriaSi Semodis, da imave dros erTa droebisa da sazRvrebis miRma<br />

aris� cTunebisa da gaWirvebis gzaze, eklesia mtkicdeba RmrTis wyalobiT,<br />

romelic mas uflisgan aqvs aRTqmuli, raTa xorcis siZabuneSi erTgulebis<br />

simtkice ar moakldes� eklesia Tavisi uflis Rirseul sasZlod unda dar-<br />

Ces da suliwmidis moqmedebiT sakuTari Tavi ganuwyvetliv srulyos, vidre<br />

jvris meSveobiT ar miaRwevs sinaTles, romelmac dabneleba ar icis�<br />

10� qriste ufalma, kacTagan arCeulma pontifeqsma (Sdr� ebr� 5, 1-5), axali<br />

eri qmna sameufod da mRvdelmsaxurad „RmrTisa da mamisa T¢sisa“ (gamocx�<br />

1, 6; Sdr� 5, 9-10)� marTlac, naTelRebulni, xelaxali SobiTa (per regenarationem)<br />

da suli wmidis cxebiT (unctionem) eziarebian (consecrantur) sulier saxls<br />

da wmida mRvdelmsaxurebas, raTa yovelgvari saqmiT, romelic qristians<br />

15 Sdr� S� CYPRIANUS, Epist. 69, 6: PL 3, 1142 B; CSEL (Hartel) 3 B, p� 754: “erTobis ganuyofeli<br />

siwmide”�<br />

79


80<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

Seefereba, Seswiron sulieri msxverpli da auwyon imis saTnoebani, vinc<br />

maT bnelidan mouwoda „sak¢rvelsa mas naTelssa missa“ (Sdr� 1petr� 2, 4-10)�<br />

amitom qristes yvela mowafe gankrZaluli unda iyos locvaSi da RmerTi<br />

aqos� (Sdr� saqme 2, 42-47)� isini unda wardgnen „msxuerplad cxovelad, wmidad,<br />

saTnod RmrTisa“ (rom� 12, 1), dedamiwis yvela kuTxeSi qristes Sesaxeb<br />

unda mowmobdnen da yvela dainteresebuls ganumarton saukuno cxovrebis<br />

is imedi, romelic Tavad aqvT (Sdr� 1petr� 3, 15)�<br />

erTgulTa sazogado mRvdelmsaxureba da msaxurebiTi (ministeriale) anu<br />

ierarqiuli mRvdelmsaxureba erTmaneTisgan ara mxolod xarisxiT gansxvavdeba,<br />

aramed arsebiTac� amave dros, isini urTierTdaqvemdebarebulni<br />

arian: erTica da meorec Taviseburad monawileobs qristes erTian mRvdelmsaxurebaSi�<br />

16 msaxurebiTi mRvdeli, im wmida ZalauflebiT, romelic mas<br />

aqvs, moZRvravs (efformat) da warmarTavs mRvdelmsaxur ers� qristes saxiT<br />

(in persona Christi) igi ziarebis msxverpls aRasrulebs da mas RmerTs uZRvnis<br />

mTeli xalxis saxeliT� xolo erTgulni, maTi sameufo mRvdelmsaxurebis<br />

ZaliT, ikribebian ziarebisas (in oblationem Eucharistii) 17 da mRvdelmsaxurebas<br />

asruleben saidumloTa (sacramentis) miRebiT, locviTa da samadlobeli qmedebiT,<br />

wmida cxovrebiT, gandgomiTa da qmediTi siyvaruliT�<br />

11� samRvdelmsaxuro sakrebulos wmida da organulad agebuli arseba<br />

qmediTi xdeba rogorc saidumloTa, aseve saTnoebaTa saSualebiT� erTgulebs,<br />

romlebic naTlobiT eklesiis wevrebi gaxdnen, qristianuli religiis<br />

RmrTismsaxurebisTvis (ad cultum religionis christianae) Sesaferisi Tvisebebi<br />

aqvT� isini xelmeored RmrTis Svilebad iSvebian da kisruloben, rom sarwmunoeba,<br />

romelic RmrTisagan eklesiis saSualebiT miiRes, adamianTa winaSe<br />

aRiaron (�r�fiteri)� 18 mironcxebis saidumloTi isini eklesias ufro mWidrod<br />

ukavSirdebian, suli wmidis gansakuTrebuli ZaliT mdidrdebian da, amgvarad,<br />

rogorc qristes WeSmariti mowmeni, ufro mtkiced iReben valdebulebas,<br />

rom sityviTa da saqmiTa sarwmunoeba gaavrcelon da daicvan� 19 isini<br />

monawileoben evqaristiul msxverplSi _ mTeli qristianuli cxovrebis<br />

wyarosa da mwvervalSi� amgvarad, maT RmerTTan miaqvT saRmrTo msxverpli<br />

da, masTan erTad, Tavisi Tavic� 20 maSasadame, rogorc cxebiT, aseve wmida<br />

ziarebiT, yvelas sakuTari wvlili Seaqvs liturgiul qmedebaSi, Tanac ara<br />

ganurCevlad, aramed TiToeuls Taviseburad� Semdeg, wmida trapezze qristes<br />

sxeuliT ganmtkicebulni, isini konkretuli saxiT gamoxataven RmrTis<br />

eris erTobas, romelsac es udidesi saidumlo saTanadod aRniSnavs da saocrad<br />

ganaxorcielebs�<br />

vinc monaniebis saidumlos uaxlovdeba, RmrTisTvis miyenebuli<br />

SeuracxyofisaTvis misive gulmowyaleobiT (misericordia) Sendobas (veniam)<br />

iRebs da, imave dros, eklesias Seurigdeba, romelsac codviT Wriloba<br />

miayena� maTi moqcevisaTvis eklesia iRwvis siyvaruliT, magaliTiT, locvebiT�<br />

sneulTa wmida cxebiTa da mRvdelTa locviT mTeli eklesia avadmyofebs<br />

vnebul da gandidebul ufals miandobs, raTa man isini gaamxnevos da<br />

gamoixsnas (Sdr� iak� 5, 14-16)� metic: eklesia maT mouwodebs, nebayoflo-<br />

16 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� Magnificate Dominum, 2 nov� 1954: AAS 46 (1954), p� 669� – Encycl� Mediator<br />

Dei, 20 nov� 1947: AAS 39 (1947), p� 555�<br />

17 Sdr� PIUS XI, encycl� Miserentissimus Redemptor, 8 maii 1928: AAS 20 (1928), p� 171 – PIUS X<strong>II</strong>,<br />

alloc� Vous nous avez, 22 sept� 1956: AAS 48 (1956), p� 714�<br />

18 Sdr� S� THOMAS, Summa Theol. <strong>II</strong>I, q� 63, a� 2�<br />

19 Sdr� S� CYRILLUS HIEROS�, Catech. 17, de Spiritu Sancto, <strong>II</strong>, 35-37: PG 33, 1009-1012� – NIC�<br />

CABASILAS, De Vita in Christo, lib� <strong>II</strong>I, de utilitate chrismatis: PG 150, 569-580� – S� THOMAS, Summa Theol.<br />

<strong>II</strong>I, q� 65, a� 3 et q� 72, a 1 da 5�<br />

20 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mediator Dei, 20 nov� 1947: AAS 39 (1947), gansakuTrebiT p� 552…


LUMEN GENTIUM<br />

biT eziaron qristes vnebasa da sikvdils (Sdr� rom� 8, 17; kol� 1, 24; 2 tim�<br />

2, 11-12; 1petr� 4, 13) da RmrTis eris sakeTildReod iRvawon� meores mxriv,<br />

erTgulTagan visac wmida xarisxi aqvs miRebuli, maT qristes saxeliT evalebaT,<br />

RmrTis sityviTa da madliT eklesia mwyemson� da bolos, qristiani<br />

meuRleebi, qorwinebis saidumlos (sacramenti) ZaliT, romliTac aRniSnaven<br />

da eziarebian erTianobisa da nayofieri siyvarulis saidumloebas (mysterium)<br />

(Sdr� efes� 5, 32), erTmaneTs exmarebian, raTa siwmide daicvan colqmrul<br />

cxovrebaSi, STamomavlobis gaCenasa da aRzrdaSi� amgvarad, Tavisi<br />

cxovrebis mdgomareobisa da wesis saxiT, maT RmrTis erSi sakuTari niWi (donum)<br />

gaaCniaT (Sdr� 1kor� 7, 7)� 21 am kavSiridan warmodgeba ojaxi, romelSic<br />

adamianTa sazogadoebis axali moqalaqeni ibadebian� suli wmidis madliT,<br />

isini naTlobiT RmrTis Svilebad iqcevian, raTa RmrTis erma saukuneTa man-<br />

Zilze iarsebos� aseT eklesiaSi, romelsac erTgvarad saojaxo xasiaTi aqvs,<br />

mSoblebi Svilebs magaliTs unda aZlevdnen sityviTa da saqmiT: maTTvis isini<br />

unda iyvnen rwmenis pirveli macneebi da yoveli maTganis mowodebas xeli<br />

unda Seuwyon, xolo vinc sulieri (sacram) saqmisTvis aris mowodebuli, misadmi<br />

gansakuTrebuli yuradRebis gamoCena marTebT�<br />

gamoxsnis aseTi saSualebebiT aRWurvili yvela qristiani, rogoric ar<br />

unda iyos misi mdgomareoba da statusi, TiToeuli Taviseburad, uflis<br />

mier aris mowodebuli siwmidis im srulyofilebisaken, romelic Tavad mamis<br />

srulyofileba aris�<br />

12� RmrTis wmida eri monawileobs qristes garkveul winaswarmetyvelur<br />

funqciaSic� igi RmrTis cocxal mowmeobas avrcelebs, upirveles yovlisa,<br />

sarwmunoebrivi cxovrebiTa da siyvaruliT, da qebis msxverpls uZRvnis<br />

RmerTs, ese igi nayofs bageTa, romelic mis saxels aRiareben (Sdr� ebr� 13,<br />

15)� erTgulTa erToba, romlebsac cxeba aqvT wmidisgan (Sdr� 1ioan� 2, 20 da<br />

27), rwmenaSi ver Secdeba: Tavis am gansakuTrebul unars igi amJRavnebs rwmenis<br />

im zebunebrivi gagebis (sensu) saSualebiT, romelic mTel ers axasiaTebs,<br />

roca yvela, „episkoposebidan ukanasknel saero morwmuneebamde“, 22 rwmenisa<br />

da zneobis sakiTxebSi sayovelTao Tanxmobas gamoxatavs� rwmenis aseTi gagebiT,<br />

romelsac WeSmaritebis suli aRZravs da inaxavs, RmrTis eri, wmida<br />

moZRvrobis winamZRolobiT, romelsac igi erTgulad emsaxureba, ukve ara<br />

marto adamianis sityvas iRebs, aramed, WeSmaritad, RmrTis sityvas (Sdr�<br />

1Tes� 2, 13)� igi uryevad misdevs erTxel da samudamod wmidanebisTvis gadmocemul<br />

wmida sarwmunoebas (Sdr� iud� 3), swori gansjiT masSi ufro Rrmad<br />

iWreba da cxovrebaSi mas ufro srulad iyenebs�<br />

garda amisa, igive suli wmida ara marto siwmideebiTa da msaxurebiT wmida-yofs<br />

da warmarTavs RmrTis ers da mas saTnoebebiT amkobs, aramed Tavis<br />

niWebs „ganuyofs T¢Toeulad kacad-kacadsa, viTarca hnebavs“ (1kor� 12, 11)�<br />

yvela saxis morwmunes igi uwildebs raRac gansakuTrebul madls, romlis<br />

meSveobiT mas Sesaferissa da mzas xdis sxvadasxva saqmisa da samsaxuris mi-<br />

RebisTvis� es sasargebloa eklesiis ganaxlebisa da farTo aRmSeneblobisTvis�<br />

naTqvamia: „xolo T¢Toeulsa Cuensa micemul ars gamocxadeba¡ igi<br />

sulisa¡ umjobesisaT¢s“ (1kor� 12, 7)� am qarizmebis miReba, ubrwyinvalesisa<br />

Tu Zalian martivisa da farTod gavrecelebulis, madlierebiT unda moxdes<br />

da simSvidis momgvreli iyos, radgan isini, upirveles yovlisa, eklesiis<br />

moTxovnebs Seesabameba da maTTvis aris saWiro� xolo gansakuTrebul<br />

21 1kor� 7, 7: “kacad-kacadsa T¢si madli aqus RmrTisagan, romelsame esreT da romelsame<br />

egreT”� Sdr� S� AUGUSTINUS, De Dono Persev. 14, 37: PL 45, 1015: “ara marto TavSekaveba<br />

(continentia) aris RmrTis madli, aramed meuRleTa ubiwoebac”�<br />

22 Sdr� S� AUGUSTINUS, De Praed. Sanct. 14, 27: PL 44, 980�<br />

81


82<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

niWebs SemTxveviT ar unda movelodeT da, TviTdajerebiT, arc imis imedi<br />

gvqondes, rom maTgan mociqulTa saqmeebis nayofs miviRebT� am niWTa We-<br />

Smaritebisa da saTanado gamoyenebis gankiTxva maTi saqmea, vinc eklesias<br />

winamZRvrobs da visac sagangebod Seefereba, suli ar daSritos, aramed yvelaferi<br />

gamoscados da sikeTes misdios (Sdr� 1Tes� 5, 12 da 19-21)�<br />

13� yvela adamiani mowodebulia imisTvis, rom RmrTis axali eri Seadginos�<br />

amitom es eri, romelic erTaderTia, mTel samyarosa da yvela saukuneSi<br />

unda gavrceldes, raTa aRsruldes RmrTis nebis ganzraxva, romelmac<br />

dasabamSive adamianuri buneba Seqmna rogorc erTiani da gadawyvita Seekriba<br />

Tavisi gabneuli Svilebi (Sdr� ioane 11, 52)� amisTvis moavlina RmerTma<br />

Tavisi Ze, romelic daayena yovlis memkvidred (Sdr� ebr� 1, 2), raTa iyos yvelas<br />

moZRvari, mefe da mRvdeli, RmrTis SvilTa axali da sayovelTao eris<br />

Tavi� da bolos, amisTvis moavlina RmerTma Tavisi Zis suli, ufali da cxovelmyofeli<br />

(�i�ificantem)� igi aris mTeli eklesiisTvis, TiToeuli da yvela<br />

morwmunisaTvis, Sekrebisa (congregationis) da erTianobis saTave, romelic mociqulTa<br />

moZRvrebaSi da ziarebaSi, puris gatexvasa da locvebSi xorcieldeba<br />

(Sdr� saqme 2, 42)�<br />

amgvarad, dedamiwis yvela xalxSi aris RmrTis erTi eri� yvela xalxidan<br />

RmerTi Tavis moqalaqeebs krebs, romlebic zeciuri da ara miwieri meufebisa<br />

arian� samyaroSi gafantuli yvela morwmune suli wmidis mier sxvebs eziareba;<br />

amgvarad, „vinc romSi cxovrobs, icis, rom indoelebi misi aso arian“� 23<br />

qristes meufeba „ara amis soflisagani ars“ (ioan� 18, 36), amitom eklesia anu<br />

RmrTis eri, romelic am meufebas amzadebs, ama Tu im ers warmavali simdidridan<br />

arafers aklebs; piriqiT, igi inaxavs da iTvisebs erTa SesaZleblobebs,<br />

simdidresa da Taviseburebebs, ramdenadac isini kargia, xolo SeTvisebis<br />

Sedegad maT ganwmeds, ganamtkicebs da aRamaRlebs� mas axsovs, rom im<br />

mefesTan erTad unda Sekribos, romelsac xalxi mieca samemkvidrod (Sdr�<br />

fs� 2, 8) da romlis qalaqSi ZRveni da siuxve moaqvT (Sdr� fs� 71 (72), 10; gamocx�<br />

21, 24)� sayovelTaobis es Tviseba, romelic RmrTis ers amSvenebs, Tavad<br />

uflis niWia, romlis saSualebiT kaTolike eklesia qmediTad da ganuwyvetliv<br />

iRwvis, raTa Tavi mouyaros mTel kacobriobas, misi yvela simdidriT,<br />

qristes TavqveS, misi sulis erTobaSi� 24<br />

am kaTolikobis ZaliT, calkeul nawils Tavisi niWebiT wvlili Seaqvs<br />

sxva nawilTa da mTeli eklesiis saqmeSi, raTa rogorc mTeli aseve calkeuli<br />

nawili sazrdoobdes yvelas urTierkavSiriTa da TanxmobiT da^erTobaSi<br />

ganxorcielebuli sisavsisken iswrafodes� amitom RmrTis eri ara marto<br />

sxvadasxva xalxisgan ikribeba, aramed Tavis TavSic sxvadasxva xarisxisgan<br />

Sedgeba, radgan mis asoTa Sorisac aris mravalferovneba� igi gamoixateba<br />

movaleobebSi (�ec�n��m ��ficia) (roca zogierTi wevri wmida moZRvrobis me-<br />

SveobiT Tavis ZmaTa sakeTildReod iRwvis), an garemoebasa da cxovrebis<br />

wyobaSi (roca mravalni, moweseTa statusSi myofni (in statu religioso), ufro<br />

viwro gziT iswrafvian siwmidisaken, da Zmebs Tavisi magaliTiT amxneveben)�<br />

amitom eklesiur urTierTobaSi kanonierad Tanaarsebobs calkeuli eklesia:<br />

TiToeuli Tavis tradiciebs misdevs� amasTanave, pirveloba ekuTvnis<br />

petres kaTedras, romelic uZRveba siyvarulis sayovelTao kavSirs (coetui), 25<br />

icavs kanonier mravalferovnebas da imave dros fxizlobs, rom calkeulma<br />

wevrma erTianobas ziani ar moutanos, aramed piriqiT, mas emsaxuros� swo-<br />

23 Sdr� S� Io� CHRISOSTOMUS, In Io. 65, 1: PG 59, 361�<br />

24 Sdr� S� IRENAEUS, Adv. Haer. <strong>II</strong>I, 16, 6; <strong>II</strong>I, 22, 1-3: PG 7, 925 C – 926A da 995 C – 958 A; HAR-<br />

VEY 2, 87 s� da 120-123; SAGNARD, Sources Chr., pp� 290-292 da 372 ss�<br />

25 Sdr� S� IGNATIUS M�, Ad Rom., Praef�: FUNK I, p� 252�


LUMEN GENTIUM<br />

red amis safuZvelze iqmneba eklesiis sxvadasxva nawilTa Soris Sinagani<br />

urTierTobis jaWvebi, romlebic sulier simdidres, samociqulo muSakebsa<br />

da droebiT damxmare saSualebebs moicavs� RmrTis eris asoni mowodebulni<br />

arian imisTvis, rom simdidre saziaro gaxadon; swored calkeul eklesias<br />

exeba mociqulis sityvebi: „kacad-kacadman, viTarca miiRo madli, egreTve<br />

urTierTas amsaxurebdeT mas, viTarca keTilni mneni mraval-ferisa mis<br />

niWisa RmrTisani“ (1petr� 4, 10)�<br />

amgvarad, yvela adamiani mowodebulia RmrTis eris am kaTolikuri er-<br />

Tianobisaken, romelic moaswavebs da ganapirobebs sayovelTao mSvidobas�<br />

mas sxvadasxva saxiT ganekuTvnebian Tu eqvemdebarebian rogorc morwmune<br />

kaTolikeebi, aseve sxvebi, visac qriste swams, da bolos, sruliad yvela adamiani,<br />

romelTac RmrTis madli gamoxsnisken mouwodebs�<br />

14� wmida <strong>kreba</strong> Tavis fiqrs upirveles yovlisa morwmune kaTolikeebisaken<br />

mimarTavs� wmida werilze da gadmocemaze dayrdnobiT, igi aswavlis,<br />

rom msxemi eklesia aucilebelia gamoxsnisTvis� marTlac, mxolod qriste<br />

aris Suamavali da gza, romelsac gamoxsnisken mivyavarT; Tavis sxeulSi,<br />

romelic aris eklesia, igi Cvens Tanamedroved iqceva (�rae�en� n�bi� fit)� sa-<br />

Tanado gamoTqmebiT man xazi gausva rwmenisa da naTlisRebis aucileblobas<br />

(Sdr� mark� 16, 16; ioan� 3, 5)� amiT man daadastura eklesiis aucilebloba,<br />

romelSic adamianebi naTlisRebiT, rogorc kariT, Sedian� amitom ver iqnebian<br />

gamoxsnilni is adamianebi, romlebmac ician, rom RmerTma, ieso qristes<br />

meSveobiT, daarsa kaTolike eklesia rogorc aucilebeli ram, magram masSi<br />

Sesvla an masSi darCena ara surT�<br />

eklesiis sakrebuloSi (societate) mTlianad is CaerTveba, vinc flobs qristes<br />

suls da vinc srulad scnobs eklesiis wyobasa da gamoxsnis yvela im<br />

saSualebas, romelic masSia dadgenili� aseTi adamianebi, eklesiis xiluli<br />

kavSiris saxiT, erTiandebian qristesTan, romelic eklesias uzenaesi pontifeqsisa<br />

da episkoposebis meSveobiT marTavs� es gaerTianeba xorcieldeba<br />

im kavSirebiT, romlebic rwmenis aRmsareblobas, saidumloebs, saeklesio<br />

mmarTvelobasa da ziarebas gulisxmobs� magram ar iqnebian gamoxsnilni isini<br />

(Tundac eklesiis wevrebi iyvnen), vinc siyvarulSi mtkice ar aris da eklesiis<br />

wiaRSi „sxeuliT“, da ara „guliT“ imyofeba� 26 eklesiis yvela Svils<br />

unda axsovdes, rom Tavisi mdgomareobis gansakuTrebuloba unda miaweros<br />

ara sakuTar damsaxurebebs, aramed qristes sagangebo madls� xolo vinc mas<br />

fiqriT, sityviTa da saqmiT ar pasuxobs, araTu ar iqneba gamoxsnili, aramed<br />

umkacresad ganisjeba� 27<br />

suli wmidis zemoqmedebiT, katexumenebi aSkarad gamoxataven Tavis nebas,<br />

gaxdnen eklesiis wevrebi� eklesiasTan isini Tavad am survilis safuZvelze<br />

erTiandebian� maT, rogorc sakuTar Svilebs, deda eklesia siyvaruliTa da<br />

mzrunvelobiT Semoevleba�<br />

15� rigi mizezebis gamo, eklesias miaCnia, rom igi dakavSirebulia imaT-<br />

Tan, vinc naTelRebulia da qristianad iwodeba, Tumca ar aris srulyofilad<br />

sarwmunoebis aRmsarebeli, an ar icavs, petres memkvidris winamZRolobiT,<br />

ziarebis erTobas� 28 mravalni arian, vinc pativs scems wmida werils, rogorc<br />

rwmenisa da cxovrebis normas, da amJRavnebs gulrwfel sarwmunobriv<br />

26 Sdr� S� AUGUSTINUS, Bapt. c. Donat. V, 28, 39: PL 43, 197: “sruliad cxadia, rom gamoTqmaSi:<br />

‘eklesiaSi – mis SigniT da gareT’, guli, da ara sxeuli unda vigulisxmoT”� – Sdr� iqve,<br />

<strong>II</strong>I, 19, 26: col� 152; V, 18, 24: col� 189; In Io. Tr� 61, 2: PL 35, 1800 da sxva�<br />

27 Sdr� luk� 12, 48: “rameTu yovelsa romelsa mieca didad, didadca iZios misgan”�<br />

– Sdr� agreTve maT� 5, 19-20; 7, 21-22; 25, 41-46; iak� 2, 14�<br />

28 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, epist� apost� Praeclara gratulationis, 20 iun� 1894: ASS 26 (1893-94), p� 707�<br />

83


84<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

gulmodginebas� maT guliT swamT mama RmerTi, yovlis SemZle, da qriste, Ze<br />

RmrTisa, macxovari� 29 maT naTlobis niSani aqvT, romliTac qristes uerTdebian<br />

da scnoben da iReben kidec sxva saidumloebs Tavis eklesiebSi an saeklesio<br />

sakrebuloebSi� maT Soris mravals saepiskoposo gaaCnia, isini wmida<br />

ziarebas asruleben da qalwul RmrTismSobels Tayvans scemen� 30 amas emateba<br />

ziareba locvebisa da sxva sulier sikeTeebSi (benefici�r�m), da kidev We-<br />

Smariti erToba suli wmidis mier� niWisa da madlis saSualebiT, suli wmida<br />

maTSi moqmedebs Tavisi wmidadmyofeli ZaliT; man zogierTs Tavganwirvis<br />

Zalac misca� amgvarad, qriste yvela mowafeSi aRZravs survilsa da qmedebas,<br />

raTa yvelani mSvidobianad gaerTiandnen erT samwysoSi, erTi mwyemsis<br />

winamZRolobiT, rogorc es qristem daadgina� 31 amis misaRwevad deda eklesias<br />

ar Seuwyvetia vedreba, imedi da moqmedeba� igi Svilebs amxnevebs, rom<br />

ganiwmidon da ganaxldnen, raTa eklesiis saxeze ufro naTlad gabrwyindes<br />

qristes niSani�<br />

16� dabolos, RmrTis ers Taviseburad isic ganekuTvneba, visac saxareba<br />

jer ar miuRia� 32 es, upirveles yovlisa, is eria, visac mieca aRTqmebi<br />

da dapirebebi da visganac qriste xorcielad gamovida (Sdr� rom� 9, 4-5)�<br />

es eri uZvirfasesia arCevanis Sedegad, mamaTa gamo, radgan RmrTis niWma<br />

da mowodebam sinanuli ar icis (Sdr� rom� 11, 28-29)� magram gamoxsnis neba<br />

imaTac moicavs, vinc Semoqmeds aRiarebs� maT Soris upirveles yovlisa<br />

musulmanebi arian, vinc abraamis sarwmunoebas misdevs da, amdenad, Cven-<br />

Tan erTad Tayvans scems erT RmerTs, mowyales, romelic gansjis adaminebs<br />

ukanasknel dRes� arc sxvebisTvis, vinc Crdilebsa da saxeebSi ucnob<br />

RmerTs eZebs, RmerTi Sors ar aris� RmerTi yvelas aniWebs cxovrebas,<br />

sunTqvasa da sxva yvelafers (Sdr� saqme 17, 25-28), radgan mxsnels surs,<br />

rom yvela adamiani gamoxsnili iyos (Sdr� 1tim� 2, 4)� saukuno gamoxsnas<br />

SeiZleba iseTma adamianmac miaRwios, vinc uneblied ar icnobs qristes<br />

saxarebas da mis eklesias, da mainc gulrwfelad eZiebs RmerTs da, madlis<br />

zemoqmedebiT, cdilobs, RmrTis neba saqmiT aRasrulos, ise, rogorc amas<br />

sindisi ukarnaxebs da amcnobs� 33 saRmrTo gangeba gamoxsnisTvis aucilebel<br />

Semweobas arc imaT moaklebs, visac uneburad jer cxadad ar ucvnia<br />

RmerTi, magram, RmrTis madliT, cdilobs, sworad icxovros� rac ki maT-<br />

Tan keTili da WeSmaritia, eklesias miaCnia saxarebisTvis mzadebad (praeparatio<br />

evangelica) 34 da imisgan saCuqrad, vinc yvela adamians aciskrovnebs,<br />

raTa maT, sabolood, sicocxle SeiZinon� xSirad xdeba, rom adamianebi,<br />

romlebic borotma Seacdina, „amao iqmnes gulis zraxviTa maTiTa“� maT<br />

„gardacvales WeSmariteba¡ RmrTisa¡ sicruved da hmsaxurebdes dabadebulTa“<br />

nacvlad dambadeblisa (Sdr� rom� 1, 21 da 25), anu isini cxovroben<br />

da kvdebian am samyroSi uRmrTod, ukiduresi uimedobisTvis ganwirulni�<br />

amitom axsovs eklesias, romelic zrunavs RmrTis didebisTvis da yvela<br />

maTganis gamoxsnisaTvis, gankarguleba uflisa, romelmac Tqva: „uqadageT<br />

saxareba¡ yovelsa dabadebulsa“ (mark� 16, 15), da igi gulmodgined<br />

zrunavs misiaTa xelSewyobisTvis�<br />

29 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Satis cognitum, 29 iun� 1896: ASS 28 (1895-96), p� 738� – Encycl� Caritatis<br />

studium, 25 iul� 1898: ASS 31 81898-99), p� 11� – PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radioph� Nell’alba, 24 dec� 1941: AAS 34<br />

(1942), p� 21�<br />

30 Sdr� PIUS XI, encycl� Rerum Orientalium, 8 sept� 1928: AAS 20 (1928), p� 287� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl�<br />

Orientalis Ecclesiae, 9 apr� 1944: AAS 36 (1944), p� 137�<br />

31 Sdr� in�tr� �� �� �� �� O�ficii� 20 �ec� 1949: ��� 42 (1950)� �� 142�<br />

32 Sdr� S� THOMAS, Summa Theol. <strong>II</strong>I, q� 8, a� 3, ad 1�<br />

33 Sdr� epist. S� C� S� OFFIC<strong>II</strong> ad Archiep� Boston�: DENZ� 3869-72�<br />

34 Sdr� EUSEBIUS CAES�, Praeparatio Evangelica, 1, 1: PG 21, 28 AB�


LUMEN GENTIUM<br />

17� rogorc Ze iqna mamisgan movlenili, aseve moavlina man mociqulebi<br />

(Sdr� ioan� 20, 21) da uTxra: „moimowafeniT yovelni warmarTni da neTelscemdiT<br />

maT saxeliTa mamisa¡Ta da Zisa¡Ta da sulisa wmidisa¡Ta, da aswavebdiT<br />

maT damarxvad yoveli, raodeni gamcen Tquen� da aha esera me Tquen Tana<br />

var yovelTa dReTa da vidre aRsasruladmde soflisa“ (maT� 28, 19-20)� qristes<br />

es didebuli davaleba, romelic gamoxsnis WeSmaritebas auwyebs, eklesiam<br />

miiRo mociqulebisgan, raTa igi aResrulebina „vidre dasasruladmde<br />

queyanisa“ (saqme 1, 8)� man gaiTavisa mociqulTa sityvebi: „va¡��� Cemda, ara Tu<br />

vaxarebde!“ (1kor� 9, 16)� amitom igi ganuwyvetliv wargzavnis macneebs, sanam<br />

ar moxdeba axali eklesiebis sruli dafuZneba da isini saxarebis saqmes<br />

TviTon ar ganagrZoben� suli wmida ubiZgebs maT TanamSromlobisken, raTa<br />

nayofierad aRsruldes RmrTis ganzraxva, romelmac qriste daadgin mTeli<br />

samyarosaTvis gamoxsnis sawyisad (principium)� saxarebis qadagebiT eklesia<br />

izidavs msmenelebs rwmenisken da rwmenis aRmsareblobisken, ganawyobs<br />

naTlobisken, gadaarCens Secdomis monobisgan da maT qristes ukavSirebs,<br />

raTa isini siyvarulis gziT qristes mier gaizardon da sisrules miaRwion�<br />

man Tavisi saqmeebi aRasrula, raTa is sikeTe, romelic daTesilia adamianTa<br />

gulsa da gonebaSi an maT wesebSi da eris kulturaSi ara Tu ar daiRupos,<br />

aramed gajansaRdes, gaizardos da srulyofili gaxdes RmrTis sadideblad,<br />

eSmakis Sesarcxvenad da adamianis sakeTildReod� qristes yvela mowafis<br />

valia, itvirTos, Tavis mxriv, rwmenis gavrceleba� 35 magram Tu nebismier<br />

adamians SeuZlia monaTlos morwmuneni, mRvdlis saqmea, rom sxeulis aRmSenebloba<br />

ziarebis msxverpliT ganaxorcielos, raTa aRsruldes RmrTis sityvebi:<br />

„didi iqneba Cemi saxeli xalxebSi mzis aRmosavleTidan dasavlamde;<br />

yovel adgilas daukmeven sakmevels Cems saxels da wmida ZRvens Semomwiraven“<br />

(mal� 1, 11)� 36 amgvarad, eklesia erTdroulad loculobs da Sromobs,<br />

raTa mTeli samyaros sisavse gadavides RmrTis erSi, uflis sxeulSi da<br />

suli wmidis taZarSi, da qristeSi, romelic yvelas Tavia, dabrundes yovelives<br />

Semoqmedisa da mamis Rirseba da dideba�<br />

Tavi <strong>II</strong>I<br />

eklesiis ierarqiuli agebuleba,<br />

kerZod, saepiskoposo<br />

18� RmrTis eris samwysod da mudam gasamravleblad, ufalma qristem Tavis<br />

eklesiaSi Seqmna sxvadasxva msaxureba (ministeria), mTeli sxeulis keTildReobisTvis<br />

gankuTvnili� wmida Zalauflebis mqone msaxurni Tavis Zmebs<br />

emsaxurebian, raTa RmrTis eris yvela wevrma, namdvili qristianuli Rirsebis<br />

mqonem, erTi da imave miznisken erTad, Tavisuflad da Tanmimdevrulad<br />

iswrafos da gamoxsnas miaRwios�<br />

es wmida <strong>kreba</strong> mihyveba <strong>vatikanis</strong> pirveli krebis kvals da masTan erTad<br />

aswavlis da ganacxadebs, rom ieso qristem, saukuno mwyemsma, aaSena wmida<br />

eklesia� man moavlina mociqulebi, rogorc Tavad iqna movlinebuli mamisagan<br />

(Sdr� ioan� 20, 21)� qristem ineba, rom mociqulTa memkvidreebi, ese igi<br />

episkoposebi, mis eklesiaSi saukuneTa aRsasrulamde mwyemsobdnen� Tavad<br />

saepiskoposo erTiani da ganuyofeli rom yofiliyo, man sxva mociqulTa sa-<br />

TaveSi netari petre daayena da misi saxiT Seqmna rwmenisa da ziarebis erTia-<br />

35 Sdr� BENEDICTUS XV, epist� apost� Maximum illud: AAS 11 (1919), p� 440, gansak� pp� 451 ss�<br />

– PIUS XI, encycl� Rerum Ecclesiae: AAS 18 (1926), pp� 68-69� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Fidei Donum, 21 apr� 1957:<br />

AAS 49 (1957), pp� 236-237�<br />

36 Sdr� Didache, 14: FUNK I, p� 32� – S� IUSTINUS, Dial. 41: PG 6, 564� – S� IRENAEUS, Adv. Haer.<br />

IV, 17, 5: PG 7, 1023; HARVEY, 2, pp� 199 s� – CONC� TRID�, Sess 22, cap� 1: DENZ� 939 (1742)�<br />

85


86<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

nobis uwyveti da xiluli sawyisi da saZirkveli� 37 wmida <strong>kreba</strong> xelaxla warudgens<br />

yvela morwmunes am moZRvrebas, raTa misi mtkiced swamdeT� moZRvreba<br />

exeba romis pontifeqsis wmida pirvelobas (Primatus), mis agebulebas (institutione),<br />

uwyvetobas, Zlierebasa da Sinaarss, agreTve mis ucTomel moZRvrobas,<br />

raTa misi mtkiced swamdeT� <strong>kreba</strong> am wamowyebas ganagrZobs da adgens, rom<br />

yvelas winaSe gancxaddes da ganimartos episkoposTa – mociqulTa memkvidreTa<br />

Sesaxeb moZRvreba, romelnic petres memkvidres _ qristes nacvalsa<br />

(Vicario) 38 da mTeli eklesiis xilul TavTan erTad, cxoveli RmrTis saxls<br />

marTaven�<br />

19� ufalma iesom mamisadmi locva aRavlina da mouwoda maT, vinc Tavad<br />

isurva� maTgan man Tormetni daayena, raTa masTan yofiliyvnen da raTa isini<br />

warevlina RmrTis sasufevlis saqadagod (Sdr� mark� 3, 13-19; maT� 10, 1-42)�<br />

am mociqulebs (Sdr� luk� 6, 13) ufalma kolegiis (collegii) anu myari kavSiris<br />

saxe misca, romelsac saTaveSi maTgan rCeuli petre dauyena (Sdr� ioan� 21,<br />

15-17)� man wargzavna isini jer israelis SvilebTan da yvela erTan (Sdr� rom�<br />

1, 16), raTa mociqulebs, romelnic mis Zalauflebas iyvnen ziarebulni, yvela<br />

xalxi mis mowafed gaexadaT, maTTvis naTeli ecaT da isini waremarTaT<br />

(Sdr� maT� 28, 16-20; mark� 16, 15; luk� 24, 45-48; ioan� 20, 21-23)� amgvarad, maT<br />

eklesia unda ganevrcoT da, uflis winamZRolobiT, misTvis mwyemsobiT emsaxuraT,<br />

yovel dRe saukunis aRsasrulamde (Sdr� maT� 28, 20)� am misiisTvis<br />

isini srulad damtkicdnen ormocdameaTe dRes (Sdr� saqme 2, 1-26), uflis<br />

aRTqmis Tanaxmad: „moiRoT Zali moslvada sulisa wmidisasa Tquen zeda, da<br />

iyvneT Cemda mowame ierusalƒms da yovelsa huriastansa da samariasa da vidre<br />

dasasruladmde queyanisa“ (saqme 1, 8)� saxarebis yvelgan qadagebiT (Sdr�<br />

mark� 16, 20), romelsac msmenelni suli wmidis zemoqmedebiT iTviseben, mociqulebi<br />

kreben sayovelTao eklesias, romelic ufalma mociqulebSi aago<br />

da maT meTaur netar petreze aRmarTa, romlis Tavsakiduri qva Tavad ieso<br />

qristea (Sdr� gamocx� 21, 14; maT� 16, 18; efes� 2, 20) 39 �<br />

20� es saRmrTo misia, qristes mier mociqulTaTvis mindobili, saukunis<br />

aRsasrulamde gagrZeldeba (Sdr� maT� 28, 20), radgan saxareba, romelic maT<br />

unda gadmoscen, eklesiisTvis yovelTvis aris cxovrebis dasabami� amitom<br />

mociqulebma izrunes imisaTvis, rom am ierarqiulad mowesrigebul sazogadoebaSi<br />

memkvidreebi daedginaT�<br />

mociqulebs msaxurebaSi (ministerio) sxvadasxva damxmare hyavdaT� 40 maT-<br />

Tvis mindobili misia maTi sikvdilis Semdegac rom gagrZelebuliyo, maT<br />

TiTqosda uanderZes Tavis uSualo TanamSromlebs, rom saqme, romelic<br />

Tavad daiwyes, maT aResrulaT da ganemtkicaT 41 , da mTeli samwysosTvis<br />

emeTvalyuraT, romlis wiaRSi isini suli wmidam RmrTis eklesiis samwysod<br />

daadgina (Sdr� saqme 20, 28)� aseT adamianebs daakisres mociqulebma es saqme<br />

da mas mere wesad SemoiRes, rom maTi gardacvalebis Semdeg maTi samsa-<br />

37 Sdr� CONC� VAT� I, Sess� 4 Const� dogm� Pastor aeternus: DENZ� 1821 (3050 s�)<br />

38 Sdr� CONC� FLOR�, Decretum pro Graecis: DENZ� 694 (1307) da CONC� VAT� I, ib�: DENZ�<br />

1826�<br />

39 Sdr� Liber sacramentorum S� GREGOR<strong>II</strong>, Ptaef� in natali S� Mathiae etS� Thomae: PL 78, 51 da<br />

152; Sdr� Cod� Vat� lat� 3548, f� 18� – S� HIALRIUS, In Ps. 67, 10: PL 9, 450; CSEL 22, p� 286� – S� HIERONY-<br />

MUS, Adv. Iovin. 1, 26: PL 23, 247 A� – S� AUGUSTINUS, In Ps. 86, 4: PL 37, 1103� – S� GREGORIUS M�, Mor.<br />

in iob, XXV<strong>II</strong>I, V: PL 76, 455-456� – PRIMASIUS, Comm. in Apoc. V: PL 68, 924 BC� – PASCHASIUS RADB�,<br />

In MT. L� V<strong>II</strong>I, cap� 16: PL 120, 561 C� – Cf� LEO X<strong>II</strong>, epist� Et sane, 17 dec� 1888: ASS 21 (1888), p� 321�<br />

40 Sdr� saqme 6, 2-6; 11, 30; 3, 1; 14, 23; 20, 17; 1Tes� 5, 12-13; fil� 1, 1; kol� 4, 11 da sxva�<br />

41 Sdr� saqme 20, 25-27; 2 tim� 4, 6, 1tim� 5, 22; 2tim� 2, 2; tit� 1, 5� – S� CLEM� ROM�, Ad Cor.<br />

44, 3: FUNK I, p� 156�


LUMEN GENTIUM<br />

xuri sxva gamocdil adamianebs unda gaewiaT� 42 sxvadasxva msaxurebas Soris,<br />

romlebic eklesiaSi Zveli droidan sruldeba, mTavari adgili, gadmocemis<br />

Tanaxmad, imaT funqcias (munus) ukavia, vinc saepiskoposoSia damkvidrebuli<br />

(romelic imTaviTve memkvidreobiT gadaecema) 43 da vinc samociqulo<br />

Teslebidan miRebul ylortebs flobs� 44 amgvarad, rogorc wmida irineosi<br />

mowmobs, samociqulo gadmocema mTels samyaroSi cxaddeba 45 da inaxeba imaT<br />

saSualebiT, vinc mociqulebma episkoposebad daayenes da vinc dRemde maTi<br />

memkvidreebi arian�<br />

maSasadame, sakrebulos msaxureba episkoposebs daekisra maT damxmareebTan<br />

– mRvdlebsa (presbyteris) da diakonebTan erTad� 46 isini iq dganan, sadac<br />

RmrTis adgilia, da samwysos winamZRoloben, 47 romlis mwyemsnic arian,<br />

rogorc moZRvrebis maswavleblebi, saRmrTo msaxurebis mRvdelni (sacri cultus<br />

sacerdotes) da mmarTvelobis msaxurni (gubernationis ministri)� 48 rogorc mudmivad<br />

arsebobs funqcia, uflisgan piradad petresTvis, mociqulTagan pirvelisTvis,<br />

gadacemuli, romelic mis memkvidreebsac unda gadaeces, aseve<br />

mudmivad arsebobs mociqulTa funqcia: isini eklesias unda mwyemsobdnen,<br />

risi uwyvetad aRsruleba episkoposTa wmida xarisxma (ordine) unda uzrunvelyos�<br />

49 amitom aswavlis wmida <strong>kreba</strong>, rom saRmrTo ganwesebiT episkoposebi,<br />

rogorc eklesiis mwyemsebi, mociqulTa memkvidreni arian� 50 vinc maT<br />

usmens, qristes ismens, xolo vinc maT uaryofs, uaryofs qristes da masac,<br />

vinc qriste moavlina (Sdr� luk� 10, 16)� 51<br />

21� maSasadame, episkoposTa saxiT, romelTac mRvdlebi (presbyteri) exmarebian,<br />

morwmuneTa garemoSi, maT gverdiT, dgas ufali ieso qriste, uzenaesi<br />

pontifeqsi (Pontifex Summus)� mama RmerTis marjveniT mjdomare, igi Tavisi<br />

mRvdelmTavrebis sakrebulos (congregatione) 52 mowyvetili ar aris, aramed<br />

swored maTi gansakuTrebuli msaxurebis saSualebiT yvela ers uqadagebs<br />

RmrTis sityvas da morwmuneebs amcnobs (administrat) rwmenis saidumloebs<br />

(sacramenta)� maTi mamobrivi funqciis safuZvelze (Sdr� 1kor� 4, 15) uzenaesi<br />

aRorZinebis Sedegad igi Tavis sxeuls axal asoebs umatebs, da bolos, maTi<br />

sibrZniTa da codniT uZRveba da warmarTavs axali aRTqmis xalxs mis msxemobaSi<br />

(peregrinatione) saukuno netarebisken� es mwyemsebi, rCeulni imisaTvis,<br />

rom uflis samwysos gauZRvnen, arian qristes msaxurni da RmrTis saidumloebaTa<br />

(mysteriorum) mneni (Sdr� 1kor� 4, 1), romelTac daekisra RmrTis madlis<br />

saxarebis damowmeba (Sdr� rom� 15, 16; saqme 20, 24), suli wmidis msaxureba<br />

da gamarTleba didebiT (Sdr� 2kor� 3, 8-9)�<br />

aseTi didi movaleobis Sesasruleblad qristem mociqulebi daasaCuqra<br />

gardamomavali suli wmidis gansakuTrebuli gamosvliT (effusione) (Sdr� saq-<br />

42 S� CLEM� ROM�, Ad Cor. 44, 2: FUNK I, pp� 154s�<br />

43 Sdr� TERTULLIANUS, Praescr. Haer. 32: PL 2, 52 s� – S� IGNATIUS M�, bevrgan�<br />

44 Sdr� TERTULLIANUS, Praescr. Haer. 32: PL 2, 53�<br />

45 Sdr� S� IRENAEUS, Adv. Haer. <strong>II</strong>I, 3, 1: PG 7, 848 A; HARVEY 2, 8; SAGNARD, Sources chret.,<br />

pp� 100 s: “manifestatam”�<br />

46 S� IGNATIUS M�, Philad., Praef�: FUNK I, p� 264�<br />

47 S� IGNATIUS M�, Philad., 1, 1; Magn. 6, 1: FUNK I, 264 da 234�<br />

48 S� CLEM� ROM�, l.c., 42, 3-4; 44, 3-4; 57, 1-2: FUNK I, 152, 156, 171 s� – S� IGNATIUS M�, Philad.<br />

2; Smyrn. 8, Magn. 3; Trall. 7: FUNK I, pp� 265s�; 282; 232; 246 s� etc� – S� IUSTINUS, Apoli, 1, 65; PG 6, 428�<br />

– S� CYPRIANUS, Epist. passim�<br />

49 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Satis cognitum, 29 jun� 1896: ASS 28 (1895-96), p� 732�<br />

50 Sdr� CONC� TRID�, Sess� 23, Decr� de sacr. Ordinis, cap� 4: DENZ� 960 (1768)� – CONC� VAT� I,<br />

Sess� 4, Const� Dogm� 1 De Ecclesia Christi, cap� 3: DENZ� 1828 (3061)� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mystic. Corporis,<br />

29 iun� 1943: AAS 35 (1943), pp� 209 et 212� – Cod. Iur. Can., c� 329 §1�<br />

51 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, epist� Et sane, 17 dec� 1888: ASS 21 (1888), pp� 321 s�<br />

52 S� LEO M�, Serm., 5, 3: PL 54, 154�<br />

87


88<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

me 1, 8; 2, 4; ioan� 20, 22-23)� maT Tavadac gadasces xeldasxmiT Tavis damxmareebs<br />

sulieri madli (Sdr� 1tim� 4, 14; 2tim� 1, 6-7), romelic Cvens droSic<br />

gadaicema saepiskoposo xeldasxmisas (consecratione) 53 � wmida <strong>kreba</strong> aswavlis,<br />

rom saepiskoposo xeldasxmiT (consecratione episcopali) gadmoicema xarisxis<br />

(Ordinis) saidumlos sisavse, rac, eklesiis liturgiuli Cvevisa da wmida mamebis<br />

sityvaTa Tanaxmad, iwodeba uzenaes mRvdlobad, wmida msaxurebis er-<br />

Tobliobad (summum sacerdotium, sacri ministeri summa) 54 � saepiskoposo ziareba,<br />

wmidayofis (�anctifican�i) funqciasTan erTad, gadascems agreTve swavlebisa<br />

da marTvis funqciasac, romelTa moqmedebaSi moyvana SeiZleba mxolod kolegiis<br />

TavTan da wevrebTan ierarqiul kavSirSi� gadmocemis safuZvelze,<br />

romelic, upirveles yovlisa, liturgiuli wesebiT dasturdeba aRmosavleTisa<br />

da dasavleTis eklesiaSi, cxadi xdeba, rom xeldasxmiTa da ziarebis<br />

sityvebiT gadaicema suli wmidis madli da daismeva wmida beWedi (sacrum characterem<br />

ita imprimi) 55 , raTa episkoposebma gansakuTrebulad da TvalnaTliv<br />

Tavad qristes – moZRvris, mwyemsisa da pontifeqsis adgili daikavon da misi<br />

piriT imoqmedon (in Eius persona agant)� 56 episkoposTa saqmea, saepiskopo sxeuls<br />

axali rCeulebi Sematon xarisxis saidumlos gziT (per Sacramentum Ordinis)�<br />

22� uflis gadawyvetilebiT, wmida petre da sxva mociqulebi erT samociqulo<br />

kolegias Seadgenen� msgavsi saxiT (pari ratione) erTmaneTTan dakav-<br />

Sirebuli arian romis pontifeqsi, petres memkvidre, da episkoposebi, mociqulTa<br />

memkvidreni� Zalian Zveli disciplina, romlis Tanaxmad mTels<br />

msoflioSi ganTavsebuli episkoposebi erTmaneTTan da romis episkoposTan<br />

urTierToben da erTianobis, siyvarulisa da mSvidobis kavSiriT arian<br />

Sekrulni, 57 agreTve krebebi, 58 romlebzec mniSvnelovan sakiTxebs erTad<br />

wyvetden 59 da mravalTa azri erToblivad aiwoneboda, 60 _ yovelive es mianiSnebs<br />

saepiskoposo xarisxis kolegialur Tvisebasa da Sinaarsze� amas adasturebs<br />

msoflio krebebi, saukuneTa manZilze rom tardeba� amas aRniSnavs<br />

adreve SemoRebuli wesi, romlis Tanaxmad mraval episkoposs iwveven, raTa<br />

maT monawileoba miiRon im dawinaurebaSi, romliTac axalarCeuli uzenaes<br />

samRvdelo samsaxurSi Sedis� saepiskoposo korpusis wevrebad xdebian saidumlo<br />

xeldasxmis ZaliTa da kolegiis meTavesTan da wevrebTan ierarqiuli<br />

urTierTobiT�<br />

kolegia anu episkoposTa korpusi Zalauflebas flobs mxolod romis<br />

pontifeqsTan erTad, romelic petres memkvidrea da am kolegiis Tavia� xel-<br />

53 CONC� TRID�, Sess� 23 cap� 3 damowmebulia 2tim� 1, 6-7, raTa cxadi iyos, rom xarisxi<br />

(Ordinem) namdvili saidumloa� DENZ� 959 (1766)�<br />

54 Trad. Apost. 3: BOTTE, Sources Chr., pp� 27-30-Si episkoposs ganekuTvneba “mRvdlobis<br />

pirveloba”� – Sdr� Sacramentum Leonianum: C� MOHLBERG, Sacramentarium Veronese, Romae, 1955,<br />

p� 119: “uzenaesi mRvdlobis msaxurs���… aRasrule Sens mRvdlebSi Seni saidumlos mTlianoba…”�<br />

– misive, Liber Sacramentorum Romanae Ecclesiae, Romae, 1960, pp� 121-122: “mieci maT, ufalo,<br />

saepiskoposo kaTedra Seni eklesiisa da mTeli xalxis samarTavad”� Sdr� PL 78, 224�<br />

55 CONC� TRID�, Sess� 23, cap� 4 aswavlis, rom xarisxis saidumlo svams waruSlel be-<br />

Weds: DENZ, 960 (1767)� – Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, alloc� Iubilate Deo, 8 maii 1960: AAS 52 (1960), p� 466�<br />

– PAULUS VI, hom� in Bas� Vatic�, 20 oct� 1963: AAS 55 (1963), p� 1014�<br />

56 S� CYPRIANUS, Epist. 63, 14: PL 4, 386; CSEL (Hartel) <strong>II</strong>I B, p� 713: “mRvdeli marTlac<br />

qristes enacvleba”� – S� IO� CHRYSOSTOMUS, In 2 Tim. Hom� 2, 4: PG 62, 612: mRvdeli qristes<br />

“simboloa”� – S� AMBROSIUS, In Ps. 38, 25-26: PL 14, 1051-52; CSEL 64, 203-204� – AMBROSIASTER,<br />

In 1 Tim. 5, 19: PL 17, 479 C da 503� – HESYCHIUS HIEROS�, In Lev. L� 2, 9, 23: PG 93, 894 B�<br />

57 Sdr� EUSEBIUS, Hist. Eccl., V, 24, 10: GCS <strong>II</strong>, 2, pp� 638 s�; BARDY, Sources Chr. <strong>II</strong>, p� 69� – DI-<br />

ONYSIUS, apud EUSEBIUM, ib. V<strong>II</strong>, 5, 2: GCS <strong>II</strong>, 2, pp� 638 s�; BARDY, <strong>II</strong>, pp� 168 s�<br />

58 Zveli krebebis Sesaxeb Sdr� EUSEBIUS, Hist. Eccl. V, 23-24: GCS <strong>II</strong>, 1, pp� 488 ss�; BARDY,<br />

<strong>II</strong>, pp� 66 ss� et passim� – CONC� NICAENUM, Can� 5: Conc. Oec. Decr., p� 7�<br />

59 TERTULLIANUS, De Ieiunio, 13: PL 2, 972 B; CSEL 20, p� 292, lin�<br />

60 S� CYPRIANUS, Epist. 56, 3: CSEL (Hartel) <strong>II</strong>I B, p� 650; BAYARD, p� 154�


LUMEN GENTIUM<br />

Seuxebia misi pirvelobis Zala rogorc mwyemsTa, ise morwmuneTa mimarT� Tavisi<br />

Tanamdebobis gamo, e� i� rogorc qristes nacvali da erTiani eklesiis<br />

mwyemsi, romis pontifeqsi flobs srul, uzenaes da sayovelTao Zalauflebas,<br />

romelic yovelTvis Tavisuflad SeuZlia ganaxorcielos� episkoposTa<br />

xarisxi mociqulTa kolegiis memkvidrea samRvdlo moZRvrobasa da marTva-<br />

Si� masSi mudam imyofeba samociqulo sxeuli, erTiani mis TavTan: romis pontifeqsTan,<br />

romlis gareSe is arasodes arsebobs; amdenad, es saepiskoposo<br />

sxeulic warmoadgens mTel eklesiaSi uzenaesi da sruli uflebamosilebis<br />

subieqts 61 , Tumca am uflebamosilebis gamoyeneba SeiZleba mxolod (nonnisi)<br />

romaeli pontifeqsis TanxmobiT� ufalma marto simoni daayena eklesiis<br />

klded (petram) da mis kliteTa mflobelad (Sdr� maT� 16, 18-19), da daayena<br />

igi mTeli Tavisi faris mwyemsad (Sdr� ioan� 21, 15���)� rac Seexeba Sekvrisa da<br />

ganxsnis funqcias, romelic petres daekisra (maT� 16, 19), igi udaod mieniWa<br />

mociqulTa kolegiasac, romelic mis meTavesTan erTiania (maT� 18, 18; 28,<br />

16-20) 62 � es kolegia, erTis mxriv, mravali wevrisgan Sedgeba da RmrTis eris<br />

mravalferovnebasa da sayovelTaobas gamoxatavs, xolo meores mxriv, mas<br />

erTi meTave warmarTavs, rac qristes samwysos erTianobas gamoxatavs� mas-<br />

Si episkoposebi erTgulad icaven im pirvelobasa da mesveurobas, romelic<br />

maT meTaves ekuTvnis, da imave dros Tavis sakuTar uflebamosilebas ganaxorcieleben<br />

Tavis erTgulTa da mTeli eklesiis sakeTildReod, romlis<br />

organul struqturasa da Tanxmobas ganuwyvetliv ganamtkicebs suli wmida�<br />

sayovelTao eklesiaSi uzenaesi Zala, romliTac moqmedebs es kolegia,<br />

sazeimoT sruldeba msoflio <strong>kreba</strong>ze� msoflio <strong>kreba</strong> tardeba im SemTxvevaSi,<br />

Tu is petres memkvidris mier iqna damtkicebuli an miRebuli mainc�<br />

romis pontifeqsis prerogativaa am krebis mowveva, misi Tavmjdomareoba da<br />

misi damtkiceba 63 � kolegialuri uflebamosileba SeiZleba ganxorcieldes<br />

dedamiwis sxvadasxva kuTxeSi gansaxlebul episkoposTa mier papTan erTad,<br />

im SemTxvevaSi, Tu kolegiis Tavi maT kolegialuri qmedebisken mouwodebs,<br />

an Tundac daeTanxmeba an Tavisuflad miiRebs dedamiwis sxvadasxva kuTxeSi<br />

mcxovreb episkoposTa erTian moqmedebas, rom amgvarad ganxorcieldes We-<br />

Smaritad kolegialuri qmedeba�<br />

23� kolegialuri erTianoba vlindeba TiToeuli episkoposis mimarTeba-<br />

Si calkeul eklesiebsa da msoflio eklesiasTan� romis pontifeqsi, rogorc<br />

petres memkvidre, aris rogorc episkoposTa, aseve erTgulTa simravlis<br />

erTianobis mudmivi da xiluli saTave da safuZveli� 64 rac Seexeba TiToeul<br />

episkoposs, is misi eklesiis erTianobis xiluli saTave da safuZvelia� 65<br />

calkeuli eklesiebi sayovelTao eklesiis xatad aris Seqmnili: maTSi da maT<br />

mier arsebobs erTi da erTaderTi kaTolike eklesia 66 � amitom TiToeuli<br />

episkoposi ganasaxierebs Tavis eklesias, xolo yvelani, papTan erTad, warmoadgenen<br />

mTlian eklesias mSvidobis, siyvarulisa da erTianobis kavSirSi�<br />

TiToeuli episkoposi, romelic calkeul eklesias uZRveba, axorcielebs<br />

Tavis samRvdlo mmarTvelobas RmrTis eris im nawilis mimarT, ro-<br />

61 oficialuri ganxilvisaTvis Sdr� ZINELLI, in CONC� VAT� I: MANSI 52, 1109 C�<br />

62 Sdr� CONC� VAT� I, proeqti Const� dogm� <strong>II</strong>, de Ecclesia Christi, c� 4: MANSI 53, 310� – Sdr�<br />

Kleutgen-is mier gadamuSavebuli proeqtis ganxilva: MANSI 53, 321 B – 322 B da ZINELLI-s gancxadeba:<br />

MANSI 52, 1110 A� – ix� agreTve S� LEO M�, Serm. 4, 3: PL 54, 151 A�<br />

63 Sdr� Cod. Iur. Can., c� 227�<br />

64 Sdr� CONC� VAT� I, Const� Dogm� Pastor aeternus: DENZ� 1821 (3050 s�)�<br />

65 Sdr� S� CYPRIANUS, Epist. 66, 8: CSEL (Hartel) <strong>II</strong>I, 2, p, p� 733: “episkoposi eklesiaSi da<br />

eklesia episkoposSi”�<br />

66 Sdr� S� CYPRIANUS, Epist. 55, 24: CSEL (Hartel), p� 642, lin� 13: “erTi eklesia, mTel msoflioSi<br />

mraval asod ganawilebuli”�<br />

89


90<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

melic mas aris mindobili, da ara sxva eklesiaTa an sayovelTao eklesiis<br />

mimarT� magram rogorc saepiskoposo kolegiis wevrebi da mociqulTa kanonieri<br />

memkvidreebi, isini unda zrunavdnen sayovelTao eklesiisTvis<br />

qristesgan miRebuli dadgenilebisa da ganwesebis safuZvelze 67 � es mzrunveloba,<br />

Tundac is ar sruldebodes samarTlebrivi aqtis meSveobiT, mainc<br />

xels uwyobs sayovelTao eklesiis keTildReobas� yvela episkoposma unda<br />

ganaviTaros da daicvas rwmenis erTianoba da mTeli eklesiis saerTo disciplina,<br />

ganaswavlos morwmuneni, raTa uyvardeT qristes mTeli saidumlo<br />

sxeuli, upirveles yovlisa, misi Raribi asoebi, tanjulni da devnilni<br />

simarTlisaTvis (Sdr� maT� 5, 10), da bolos, episkoposebma unda warmarTon<br />

yovelgvari saqmianoba, romelic saerToa mTeli eklesiisTvis, raTa upirveles<br />

yovlisa rwmena gaizardos da yvela adaminisaTvis sruli WeSmaritebis<br />

naTeli brwyinavdes� garda amisa, cnobilia, rom sakuTari eklesiis rogorc<br />

sayovelTao eklesiis nawilis kargad marTviT, episkoposebi ufro nayofierad<br />

Seuwyoben xels mTliani saidumlo sxeulis keTildReobas, romelic eklesiaTa<br />

sxeulic aris 68 �<br />

MmTel dedamiwaze saxarebis qadagebisTvis zrunva mwyemsTa mTel korpuss<br />

exeba� qristem maT yvelas erTad daakisra saerTo valdebuleba, rogorc<br />

ukve papi celestine miuTiTebda efesos krebis mamebs 69 � amitom calkeuli<br />

episkoposebi, ramdenadac amis saSualebas maTi sakuTari funqcia iZleva,<br />

unda Sevidnen samuSao kavSirSi erTmaneTTan da petres memkvidresTan, romelsac<br />

gansakuTrebiT didi movaleoba daekisra: qristianuli saxelis gavrceleba�<br />

70 mosavlis aRebisaTvis episkoposebma misiebi unda uzrunvelyon<br />

muSakebiT, sulierad da materialurad daexmaron maT� amas isini, erTis<br />

mxriv, TviTon unda akeTebdnen, meores mxriv ki morwmuneebi unda moamzadon<br />

mWidro TanamSromlobisaTvis� da bolos, episkoposebma siyvarulis<br />

sayovelTao ziarebaSi nebayoflobiT unda gauwion Zmuri daxmareba sxva<br />

eklesiebs, upirveles yovlisa yvelaze axlobelsa da gaWirvebuls, Zveli<br />

Rirebuli magaliTis Tanaxmad�<br />

saRmrTo gangebiT ise moxda, rom sxvadasxva eklesia, mociqulTa da<br />

maT memkvidreTa mier sxvadsxva adgilas daarsebuli, droTa svlaSi mraval<br />

erTmaneTTan organulad dakavSirebul sakrebulod (coetus) gaerTianda�<br />

rwmenis erTianobis SenarCunebisa da msoflio eklesiis ganumeorebeli<br />

saRmrTo agebulebis pirobebSi maT gaaCniaT sakuTari disciplinebi,<br />

sakuTari liturgiuli wesebi, Teologiuri da sulieri memkvidreoba� maT<br />

Soris zogierTma, kerZod Zvelma patriarqalurma eklesiebma, rogorc rwmenis<br />

dedebma (matrices), Sves sxva eklesiebi _ qaliSvilebi, romlebTanac<br />

isini dRemde dakavSirebulni arian siyvarulis gansakuTrebiT mWidro<br />

kavSiriT sakramentul cxovrebaSi, samarTleblivi da samsaxureobrivi<br />

urTierTpativiscemis safuZvelze 71 � adgilobriv eklesiaTa es erTsulovani<br />

mravalferovneba brwyinvaled cxadyofs ganuyofeli eklesiis kaTolikobas�<br />

amis msgavsad, saepiskoposo gaerTianebebs (coetus) Zala SeswevT,<br />

67 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Fidei Donum, 21 apr� 1957: AAS 49 (1957), p� 237�<br />

68 Sdr� S� HILARIUS PICT�, In Ps. 14, 3: PL 9, 206; CSEL 22, p� 86� – S� GREGORIUS M�, Moral.<br />

IV, 7, 12: PL 75, 643 C� – Ps� BASILIUS, In Is. 15, 296: PG 30, 637 C�<br />

69 S� COELESTINUS, Epist. 18, 1-2, ad Conc� Eph�: PL 50, 505 AB; SCHWARTZ, Acta Conc. Oec. I,<br />

1, 1, p� 22� – Sdr� BENEDICTUS XV, epist� apost� Maximum illud: AAS 11 (1919), p� 440� – PIUS XI, encycl�<br />

Rerum Ecclesiae, 28 febr� 1926: AAS 18 (1926), p� 69� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Fidei Donum, l�c�<br />

70 LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Grande munus, 30 sept� 1880: ASS 13 (1880), p� 145� – Sdr� Cod. Iur. Can., c�<br />

1327; c� 1350 §2�<br />

71 sapatriarqo kaTedraTa uflebaTa Sesaxeb Sdr� CONC� NIVAENUM, can� 6 aleqsandriisa<br />

da antioqiis Sesaxeb, can� 7 ierusalemis Sesaxeb: Conc. Oec. Decr., p� 8� – CONC� LATER�<br />

IV, anno 1215, Constitut� V: De dinitate Patriarcharum: ibid�, p� 212� – CONC� FERR�-FLOR�: ibid�, p� 504�


LUMEN GENTIUM<br />

rom mravalmxriv da nayofierad xeli Seuwyon kolegialuri grZnobis<br />

konkretul ganxorcielebas�<br />

24� episkoposebi, mociqulTa memkvidreebi, iReben misias uflisagan, romelsac<br />

mieca mTeli Zalaufleba caSi da miwaze� es misia mdgomareobs Semdeg-<br />

Si: maT unda aswavlon yvela xalxs da saxareba yvela qmnilebas uqadagon,<br />

raTa yvela adamianma miaRwios xsnas rwmeniT, naTlobiTa da mcnebaTa SesrulebiT<br />

(Sdr� maT� 28, 18; mark� 16, 15-16; saqme 26, 17)� am misiis Sesasruleblad<br />

qriste ufalma aRuTqva mociqulebs suli wmida da moavlina is zecidan ormocdameaTe<br />

dRes, raTa mociqulebi suli wmidis ZaliT qristes mowmeebad<br />

wardgnen yvelgan dedamiwis kidemde, xalxTa, erTa da mefeTa winaSe (Sdr�<br />

saqme 1, 8; 2, 1 Smd�, 9, 15)� es funqcia, romelic ufalma Tavisi eris mwyemsebs<br />

daakisra, namdvili samsaxuria, romelsac wmida werilSi Sesabamisad „diakonia“<br />

anu msaxureba (ministerium) ewodeba (Sdr� saqme 1, 17 da 25; 21, 19; rom� 11,<br />

13; 1tim� 1, 12)�<br />

episkoposTa kanonikuri misia SeiZleba Sesruldes im legitimuri CveulebebiT,<br />

romlebsac ar uaryofs eklesiis uzenaesi da sayovelTao Zalaufleba,<br />

an kanonebiT, romlebic imave xelisuflebis mier aris SemoRebuli<br />

Tu aRiarebuli, an kidev am misias uSualod asrulebs Tavad petres memkvidre�<br />

Tu is winaaRmdegia an samociqulo ziarebaze (communione) uars ambobs,<br />

maSin episkoposebs saqmis aRsruleba ar SeuZliaT 72 �<br />

25� episkoposTa ZiriTad funqciebs Soris gamoirCeva saxarebis qadageba<br />

73 � episkoposebi rwmenis macneebi arian� maT qristesTan axali mowafeebi<br />

mohyavT� isini namdvili maswavleblebi (doctores authentici) arian, e�i� qristes<br />

uflebamosilebiT arian aRWurvili� maTdami mindobil xalxs isini uqadageben<br />

rwmenas, raTa mas gahyvnen da igi zneobas miusadagon� rwmenas isini suli<br />

wmidis Suqze ganmartaven da gamocxadebis saunjidan axalsa da Zvels iReben<br />

(maT� 13, 52), rwmenas nayofiers xdian da fxizlad igerieben Secdomebs,<br />

romlebic samwysos emuqreba (Sdr� 2tim� 4, 1-4)� episkoposebs, romlebic swavlebas<br />

romis pontifeqsTan urTierTobaSi awarmoeben, yvela Tayvans unda<br />

scemdes rogorc saRmrTo da kaTolike WeSmaritebis mowmeebs, morwmuneni<br />

ki unda iziarebdnen maTi episkoposis mier qristes saxeliT warmoTqmul sityvas<br />

rwmenisa da zneTa Sesaxeb, da mas sulis religiuri morCilebiT unda<br />

daeTanxmon� nebisa da gonebis aseTi religiuri morCileba gansakuTrebiT<br />

gvmarTebs romis pontifeqsis namdvili moZRvrobis winaSe, Tundac is amis<br />

Sesaxeb ex cathedra ar metyvelebdes� amgvarad, mis uzenaes moZRvrobas mowiwebiT<br />

unda gaziareba da mis gamonaTqvamebs _ gulrwfeli mimxroba, Sesabamisad<br />

imisa, rasac misi azri da neba gamoxatavs, da rac upiratesad vlindeba<br />

sabuTebis xasiaTSi an erTi da imave moZRvrebis xSir gameorebasa Tu Tqmulis<br />

TaviseburebaSi�<br />

calkeul mesveurs ucdomelobis prerogativa ar gaaCnia, magram roca<br />

isini – Tundac dedamiwis sxvadasxva kuTxeSi iyvnen gafantulni – kavSirSi<br />

arian erTmaneTTan da petres memkvidresTan, namdvilad aswavlian rwmenisa<br />

da zneTa Sesaxeb da Tanxmdebian imaSi, rom erTi garkveuli moZRvreba sabolood<br />

unda iqnes miCneuli, maSin isinic ucdomelad gvamcnoben qristes<br />

72 Sdr� Cod. Iuris pro Eccl. Orient., c� 216-314: patriarqTa Sesaxeb; c� 324-339: ufrosi<br />

mTavarepiskoposebis Sesaxeb; c� 362-391: sxva uflebamosil (dignitariis) pirTa Sesaxeb; gansakuTrebiT<br />

c� 238 §3; 216; 240; 251; 255: episkoposTa Sesaxeb, romlebic patriarqma unda<br />

daniSnos�<br />

73 Sdr� CONC� TRID�, Decr� de reform., Sess� 5, c� 2, n� 9, da Sess� 24, can� 4; Conc. Oec. Decr., pp�<br />

645 da 739�<br />

91


92<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

moZRvrebas 74 � es kidev ufro cxadia maSin, roca isini ikribebian msoflio<br />

<strong>kreba</strong>ze da mTeli eklesiisTvis warmoadgenen rwmenisa da zneobaTa maswavleblebsa<br />

da mosamarTleebs, romelTa definiciebs rwmenis morCilebiT<br />

unda mivsdioT 75 �<br />

saRmrTo gamomsyidvelma (Redemptor) ineba, rom misi eklesia ucdomeli<br />

yofiliyo, raTa gansazRvruliyo moZRvreba rwmenisa da zneobaTa Sesaxeb�<br />

es ucdomeloba imdenad farToa, ramdenadac farToa saRmrTo gamocxadebis<br />

saunje, romelic unda iyos wmidad daculi da erTgulad (fi�eliter) gadmocemuli�<br />

romis pontifeqsi, episkoposTa meTauri, am ucdomelobas misi funqciis<br />

(muneris) safuZvelze flobs� yvela qristianis uzenaesi mwyemsi da moZRvari,<br />

igi Tavis Zmebs sarwmunoebaSi ganamtkicebs (Sdr� luk� 22, 32) da saboloo<br />

aqtiT ganacxadebs sarwmunoebisa da zneobaTa Sesaxeb moZRvrebas 76 � amitom<br />

sworia, rom misi gansazRvrebebi ucvlelad miiCneva maTive safuZvelze da<br />

ara eklesis Tanxmobis Sedegad, radgan maTi dadgena xdeba suli wmidis TanadgomiT,<br />

romelic misTvis netari petres saxiT iyi aRTqmuli� amitom maT<br />

ar sWirdeba sxvaTa mier damtkiceba, isini arc sxva sasamarTlosadmi apelacias<br />

eqvemdebareba� aseT SemTxvevaSi romis pontifeqss gadawyvetilebebi<br />

gamoaqvs ara rogorc kerZo pirs, aramed is gadmoscems an icavs kaTolikuri<br />

sarwmunoebis moZRvrebas 77 rogorc sayovelTao eklesiis uzenaesi maswavlebeli,<br />

romelSic ganumeoreblad mkvidrobs Tavad eklesiis ucdomelobis<br />

niWi (charisma)� eklesiisTvis aRTqmuli ucTomeloba mkvidrobs episkoposTa<br />

sxeulSic, rodesac is uzenaes moZRvrobas petres memkvidresTan erTad<br />

asrulebs� am gansazRvrebebs arasdros moakldeba eklesiis Tanxmoba imave<br />

suli wmidis moqmedebis gamo, romelic qristes mTel samwysos inaxavs da<br />

sarwmunoebis erTianobis saqmeSi mis winsvlas uzrunvelyofs� 78<br />

roca romis pontifeqsi an, masTan erTad, episkoposTa korpusi gadawyvetilebas<br />

iRebs, misi gamotana Tavad gamocxadebis Tanaxmad xdeba, romelsac<br />

yvela unda icavdes da esadagebodes da romelic xeluxleblad aris<br />

gadmocemuli werilobiTi gziT an kanonieri saepiskoposo memkvidreobis<br />

safuZvelze, upirveles yovlisa ki Tavad romis pontifeqsis zrunvis Sedegad�<br />

igi wmidad inaxeba da erTgulad gadmoicema eklesiaSi, WeSmaritebis manaTobeli<br />

(praelucente) sulis meSveobiT 79 � misi sworad wvdomisa da Sesaferisi<br />

gadmocemisTvis romis pontifeqsi da episkoposebi, Tavisi samsaxurisa da<br />

sakiTxis mniSvnelovnebis Sesabamisad, saTanado saSualebaTaA gamoyenebiT,<br />

saqmes gulmodgined asruleben, 80 magram axal sajaro gamocxadebas, romelic<br />

sarwmunoebis saRmrTo saunjes Seexeboda, ar iReben 81 �<br />

26� episkoposi, xarisxis (Ordinis) saidumlos sisavsiT aRWurvili, aris<br />

„uzenaesi mRvdelmsaxurebis (sacerdotii) madlis ganmgebeli (oeconomus)� 82 “ es,<br />

upirveles yovlisa, cxaddeba ziarebaSi, romelsac episkoposi Tavad aRas-<br />

74 Sdr� CONC� VAT� I, Const� dogm� Dei Filius, 3: DENZ� 1712 (3011)� – Sdr� SeniSnva I proeqtisa<br />

de Eccl. (amoRebulia S� Rob� BELLARMINO-dan): MANSI 51, 579 C; agreTve gadamuSavebuli<br />

proeqti Const� <strong>II</strong> de Ecclesia Christi, KLEUTGEN-is komentariT: MANSI 53, 313 AB� – PIUS IX,<br />

epist� Tuas libenter: DENZ� 1683 (2879)�<br />

75 Sdr� Cod. Iur. Can., c� 1322-1323�<br />

76 Sdr� CONC� VAT� I, Const� dogm� Pastor Aeternus: DENZ� 1839 (3074)�<br />

77 Sdr� GASSER-is ganmarteba CONC� VAT� I: MANSI 52, 1213 AC�<br />

78 GASSER, ib�: MANSI 1214 A��<br />

79 GASSER, ib�: MANSI 1215 CD, 1216-1217 A�<br />

80 GASSER, ib�: MANSI 1213�<br />

81 CONC� VAT� I, Const� dogm� Pastor Aeternus, 4: DENZ� 1836 (3070)�<br />

82 bizantiur wesSi saepiskoposo xeldasxmis (consecrationis) locva: Euchologion to mega,<br />

Romae, 1873, p� 139�


LUMEN GENTIUM<br />

rulebs an zrunavs imisTvis, raTa is aRasrulon, 83 da romliTac eklesia mudam<br />

cocxlobs da sazrdoobs� qristes es eklesia namdvilad arsebobs morwmuneTa<br />

yvela kanonier adgilobriv dajgufebaSi, romlebic Tavis mwyemsebs<br />

misdeven da axal aRTqmaSi eklesiebad iwodebian 84 � Tav-Tavis adgilas isini<br />

warmoadgenen axal ers, qristes mier mowodebuls suli wmidiTa da sruli<br />

darwmunebiT (Sdr� 1Tes� 1, 5)� maTSi erTgulebi ikribebian qristes saxarebis<br />

qadagebiT� isini aRasruleben (celebratur) uflis serobis saidumlos, „raTa<br />

saWmliTa da uflis sisxliT erT sxeulad Seikras mTeli Zmoba 85 “� nebismier<br />

sakurTxevlis sakrebuloSi, romelic episkoposis wmida moZRvrobas<br />

eqvemdebareba 86 , vlindeba simbolo am siyvarulisa da „saidumlo sxeulis<br />

erTobisa, romlis gareSe SeuZlebelia gamoxsna 87 “� am sakrebuloebSi (Tundac<br />

isini mcire, Raribi an gafantuli iyos) imyofeba qriste; misi ZaliT aris<br />

SekavSirebuli erTiani, wmida, kaTolike da samociqulo eklesia 88 , radgan<br />

„qristes sxeulsa da sisxlTan ziarebas Sedegad sxva araferi aqvs, Tu ara<br />

Cveni gardaqmna imad, rasac vigemebT 89 “�<br />

ziarebis yovelgvar kanonier aRsrulebas (celebratio) episkoposi warmar-<br />

Tavs� mas akisria valdebuleba, saRmrTo udidebulesobas (Divinae Maiestati)<br />

qristianuli religiis RmrTismsaxureba miuZRvnas da, uflisa da eklesiis<br />

mcnebaTa Sesabamisad, kanonebi ganagos, romelTa saboloo saxiT gansazRvra<br />

diocezisTvis piradad misi ganCinebis Sedegad xdeba�<br />

amgvarad, erisaTvis SromiTa da locviT, episkoposebi mas mravalmxriv<br />

da uxvad aniWeben qristes siwmidis sisavses� sityvis msaxurebiT isini<br />

RmrTis Zalas aziareben maT, visac gamoxsna swams (Sdr� rom� 1, 16), xolo<br />

saidumloTa saSualebiT (maT mowesrigebul da nayofier gadacemas (distributionem)<br />

episkoposebi Tavisi uflebamosilebiT axorcieleben) 90 - isini erTgulebs<br />

wmida-yofen� episkoposebi warmarTaven naTlobis aRsrulebas (collationem),<br />

romliTac qristes samefo mRvdelmsaxurebasTan (sacerdotii) ziareba<br />

xdeba� episkoposebi arian mironcxebis (c�nfirmati�ni�) upirvelesi msaxurni<br />

(ministri originarii); isini gascemen wmida xarisxebs (dispensatores sacrorum ordinum),<br />

agvareben monaniebis wess da Tavis ers mzrunvelobiT amxneveben da arigeben,<br />

raTa man rwmeniTa da krZalulebiT monawileoba miiRosA RmrTismsaxurebasa<br />

da, upirveles yovlisa, wmida mesis aRsrulebaSi (�acrifiti�)� dabolos,<br />

samagaliTo saqcieliT episkoposebi Tavis qveSevrdomebs unda daexmaron,<br />

yovelgvar borotebas moeridon da, SeZlebisdagvarad da uflis SemweobiT,<br />

sikeTisken miiqcnen, raTa miaRwion saukuno cxovrebas samwysosTan erTad,<br />

romelic maT aris mindobili 91 �<br />

27� episkoposebi marTaven maTTvis mindobil calkeul eklesias, rogorc<br />

qristes nacvalni da wargzavnilebi (vicarii et legati) 92 � isini marTaven rCeviT,<br />

darwmunebiT, magaliTiT, agreTve uflebamosilebiTa da wmida Zalaufle-<br />

83 Cf� S� IGNATIUS M�, Smyrn. 8, 1: FUNK I, 282�<br />

84 Sdr� saqme 8, 1; 14, 22-23; 20, 17 da sxva�<br />

85 mozarabuli locva: PL 96, 759B�<br />

86 Sdr� S� IGNATIUS M�, Smyrn. 8, 1: FUNK I, p� 282�<br />

87 S� THOMAS, Summa Theol. <strong>II</strong>I, q� 73, a�3�<br />

88 Sdr� S� AUGUSTINUS, C. Faustum, 12, 20: PL 42, 265; Serm. 57, 7: PL 38, 389, da a�S�<br />

89 S� LEO M�, Serm. 63, 7: PL 54, 357 C�<br />

90 Traditio Apostolica Hippolyti, 2-3: Botte, pp� 26-30�<br />

91 Sdr� gamokiTxvis (examinis) teqsti episkoposis xeldasxmis (consecrationis) dasawyis-<br />

Si da amave xeldasxmis locva mesis bolos, Te Deum-is Semdeg�<br />

92 BENEDICTUS XIV, Br� Romana Ecclesia, 5 oct� 1752, §1: Bullarium Benedicti XIV, t� IV, Romae,<br />

1758, 21: “episkoposi ganasaxierebs qristes da mis funqcias asrulebs”� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl�<br />

Mystici Corporis, 1� c�, p� 211: “TiToeuli maTgani im samwysos mwyemsavs da marTavs, romelic mas<br />

abaria”�<br />

93


94<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

biT, romelsac imisTvis mimarTaven, raTa Tavisi samwyso WeSmaritebasa da<br />

siwmideSi (sanctitate) amravlon� maT axsovT, rom udidesi unda iyos rogorc<br />

umciresi da winamZRvari – rogorc msaxuri (Sdr� luk� 22, 26-27)� es Zalaufleba,<br />

romelsac episkoposebi qristes saxeliT piradad axorcieleben, maTi<br />

kuTvnilia, maTTvis Cveulia da uSualoa, Tumca misi gamoyeneba saboloo<br />

jamSi eklesiis uzenaesi uflebamosilebiT warimarTeba da SeiZleba garkveul<br />

farglebSi SeizRudos kidec, eklesiisa da morwmuneTa interesebis<br />

gaTvaliswinebiT� am Zalauflebis safuZvelze episkoposebs gaaCniaT wmida<br />

ufleba da uflis winaSe movaleoba, Tavis qveSevrdomT miscen kanonebi, ganaxorcielon<br />

samarTali da warmarTon yvlaferi, rac RmrTismsaxurebasa da<br />

samociqulo xarisxs (apostolatusque ordinem) exeba�<br />

episkoposebs mTlianad ekisreba samRvdlo (pastorale) funqcia da Cveuli<br />

da yoveldRiuri zrunva sakuTari cxvrebisTvis� episkoposebi ar unda miviCnioT<br />

romis pontifeqsebis nacvlebad (vicarii), radgan isini sakuTar Zalauflebas<br />

axorcieleben da WeSmaritad im xalxis winamZRolni arian, romelsac<br />

marTaven 93 � amgvarad, maTi Zalaufleba ar irRveva uzenaesi da sayovelTao<br />

ZalauflebiT, aramed piriqiT, misi saSualebiT mkvidrdeba, ganmtkicdeba<br />

da daculi xdeba 94 , radgan suli wmida urRvevad inaxavs mmarTvelobis formas,<br />

romelic ufalma qristem Tavis eklesiaSi daadgina�<br />

episkoposs, romelsac ojaxis mama (Patrefamilias) misi ojaxis mmarTvelad<br />

moavlens, Tvalwin aqvs mwyemsi keTilis magaliTi, romelic movida ara imisTvis,<br />

raTa sxvebi imsaxuros, aramed raTa maT Tavad emsaxuros (Sdr� maT� 20, 28;<br />

mark� 10, 45) da Tavisi suli dados cxvrebisTvis (Sdr� ioan� 10, 11)� kacTagan<br />

moyvanilsa da uZlurebiT moculs, mas ZaluZs umecarTa da SecTomilTa<br />

TanagrZnoba (Sdr� ebr� 5, 1-2)� episkoposma unda usminos Tavis qveSevrdomT,<br />

romlebsac rogorc sakuTar Svilebs mfarvelobs da waaqezebs, raTa masTan<br />

gulmodgined iTanamSromlon� maTi sulebis Sesaxeb episkoposma angariSi<br />

unda agos RmrTis winaSe (Sdr� ebr� 13, 17), maTTvis izrunos locviT, qadagebiTa<br />

da nebismieri saqvelmoqmedo saqmiT, da sxvebisTvisac izrunos, vinc<br />

jer ar aris erTiani samwysos wevri; episkoposma unda icodes, rom isinic<br />

mas uflis mier (in Domino) abaria� dae, iyos igi, mociquli pavles msgavsad,<br />

yvelas mimarT movale, romelic mzadaa, yvelas axaros (Sdr� rom� 1, 14, 15) da<br />

waaqezos Tavisi erTgulni samociqulo da misioneruli moRvaweobisTvis�<br />

erTgulni gverdSi unda edgnen episkoposs, rogorc eklesia ieso qristes,<br />

da rogorc ieso qriste mamas, raTa yvelaferi erTobiT SeTanxmdes 95 da uxvobdes<br />

RmrTis sadidebelad (Sdr� 2kor� 4, 15)�<br />

28� qristem, romelic mamam wmidayo da qveynad moavlina (ioane 10, 36), Tavis<br />

mociqulTa saSualebiT aziara maTive mimdevrebi, anu episkoposebi, Tavis<br />

xeldasxmasa (consecrationis) da misias 96 � xolo episkoposebma, Tavis mxriv,<br />

Tavisi msaxurebis tvirTi kanonierad gadasces eklesiaSi sxvadasxva pirs,<br />

sxvadasxva odenobiT� amgvarad, saRmrTo gziT daarsebul saeklesio msaxurebas<br />

sxvadasxva xarisxSi asruleben isini, visac ZvelTaganve ewodeba episkoposi,<br />

mRvdeli da diakoni 97 � mRvdlebs ar gaaCnia pontifikatis umaRlesi<br />

funqcia (apicem) da Tavisi Zalauflebis ganxorcielebaSi isini episkoposeb-<br />

93 LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Satis cognitum, 29 iun� 1896: ASS 28 (1895-96), p� 732� – IDEM, epist� Officio<br />

sanctissimo, 22 dec� 1887: ASS 20 81887), p� 264� – PIUS IX, litt apost� ad Episcopos Germaniae, 12 mart� 1875,<br />

et alloc� const�, 15 mart� 1875: DENZ� 3112-3117, mxolod axal gamocemaSi�<br />

94 CONC� VAT� I, Const� dogm� Pastor aeternus, 3: DENZ� 1828 (3061)� – Sdr� ZINELLI-s damokidebuleba:<br />

MANSI 52, 1114 D�<br />

95 Sdr� S� IGNATIUS M�, Ad Ephes. 5, 1: FUNK I, p� 216�<br />

96 Sdr� S� IGNATIUS M�, Ad Ephes. 6, 1: FUNK I, p� 218�<br />

97 Sdr� CONC� TRID�, Sess� 23, De sacr. Ord., c� 2: DENZ� 958 (1765); et can� 6: DENZ� 966 (1776)�


LUMEN GENTIUM<br />

ze arian damokidebulni� amasTanave, isini dakavSirebulni arian episkoposebTan<br />

samRvdlo pativiTa 98 da xarisxis (Ordinis) saidumlos ZaliT� uzenaesi<br />

da saukuno mRvdlis – qristes xatad (ebr� 5, 1-10; 7, 24; 9, 11-28), mRvdlebi mowodebulni<br />

arian saxarebis qadagebisTvis, erTgulTa samwysod da saRmrTo<br />

msaxurebis aRsasruleblad, rogorc axali aRTqmis WeSmariti mRvdelmsaxurni<br />

99 � msaxurebis maTTvis Sesaferisi odenobiT, isini eziarebian qristes<br />

_ erTaderTi Suamdgomlis (1tim� 2, 5) funqcias da yvelas auwyeben saRmr-<br />

To sityvas� Tavis wmida funqcias isini gansakuTrebiT ziarebisas trapezze<br />

asruleben: am dros isini qristes piriT moqmedeben 100 da mis saidumloebas<br />

ganacxadeben, erTgulTa vedrebas maTi meTavis msxverpls uerTeben, ganasaxiereben<br />

da mimarTaven (applicant) axali aRTqmis erTaderT msxverpls, ese<br />

igi qristes, romelmac erTxel da samudamod Tavi mamas Seswira ubiwo msxverplad<br />

(Sdr� ebr� 9, 11-28)� erTgulTaTvis, romlebic inanieben an avadmyofoben,<br />

episkoposebi asruleben Serigebisa da Semsubuqebis did msaxurebas�<br />

isini mama RmerTs warudgenen erTgulTa gasaWirsa da Txovnas (Sdr� ebr� 5,<br />

1-4)� episkoposebi, maTi wili uflebamosilebis farglebSi, asruleben qristes,<br />

mwyemsisa da meTavis, funqcias� 101 isini kreben RmrTis ojaxs, rogorc<br />

erTsulovan saZmos 102 da igi qristes saSualebiT suli wmidiT mama RmerTTan<br />

mihyavT� samwysos wiaRSi isini mama RmerTs suliTa da WeSmaritebiT Tayvans<br />

scemen (Sdr� ioan� 4, 24)� da bolos, isini sityviTa da moZRvrebiT muSaoben<br />

(Sdr� 1tim� 5, 17)� maT swamT is, rasac uflis kanonSi dafiqrebiT kiTxuloben,<br />

aswavlian, rac swamT da hbaZaven imas, rac aswavles 103 �<br />

mRvdlebi, saepiskoposo xarisxis mzrunveli TanamSromlebi, misi damxmareni<br />

da saSualebani arian� isini RmrTis eris msaxurebisTvis arian mowodebulni�<br />

sxvadasxva movaleobis aRsasruleblad mRvdlebi, Tavis episkoposTan<br />

erTad, qmnian erTian presviteriums (presbyterium)� 104 erTgulTa<br />

calkeul adgilobr kongregaciebSi mRvdlebi erTgvarad Tandamswred<br />

warmoadgenen episkoposs, romelTanac maT ndoba da didsulovneba akav-<br />

Sirebs� mRvdlebi episkoposis funqciasa da mzrunvelobas iziareben da<br />

amas yoveldRiur saqmianobaSi gamoxataven� isini episkoposis uflebamosilebis<br />

qveS wmida yofen da marTaven uflis samwysos im nawils, romelic<br />

maT abaria� mRvdlebi xiluls xdian sayovelTao eklesias im adgilas, sadac<br />

Tavad arian da qristes mTliani sxeulis aSenebaSi (Sdr� efes� 4, 12)<br />

maT mniSvnelovani wvlili SeaqvT� RmrTis SvilebisTvis sikeTis motana<br />

mRvdelTa mudmivi sazrunavia� amasTanave, isini unda ecadon, mTeli diocezis<br />

samRvdlo saqmes argon, metic: mTeli eklesiis saqmes� mRvdelmsaxurebasa<br />

da misiaSi am monawileobis gamo mRvdlebi episkoposs namdvilad<br />

Tavis mamad cnoben da mas pativiscemiT emorCilebian, xolo episkoposs<br />

mRvdlebi, misi TanamSromlebi, unda miaCndes Svilebad da megobrebad,<br />

msgavsad qristesi, romelic Tavis mowafeebs monebs ki aRar uwodebs,<br />

aramed megobrebs (Sdr� ioan� 15, 15)� maSasadame, xarisxisa da msaxurebis<br />

wesiT, yvela mRvdelmsaxuri, rogorc diocezuri ise mowese (religiosi), epi-<br />

98 Sdr� INNOCENTIUS I, Epist. ad Decentium: PL 20, 554A; MANSI 3, 1029; DENZ� 98 (215):<br />

“presviterebi warmoadgenen meore rigis mRvdelmsaxurebs (sacerdotes), magram maT ar gaaCniaT<br />

pontifikatis uzenaesi funqcia”� – S� CYPRIANUS, Epist. 61, 3: CSEL (Hartel), p� 696�<br />

99 Sdr� INNOCENTIUS I, l�c� – S� GREGORIUS NAZ�, Apol. <strong>II</strong>, 22: PG 35, 432 B� – Ps� DIONY-<br />

SIUS, Eccl. Hier., 1, 2: PG 3, 372 D�<br />

100 Sdr� CONC� TRID�, Sess� 22: DENZ� 940 (1743)� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� mediator Dei, 20 nov� 1947:<br />

AAS 39 (1947), p� 553; DENZ� 2300 (3850)�<br />

101 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mediator Dei, l�c�, sub� n� 67�<br />

102 Sdr� S� CYPRIANUS, Epist. 11, 3: PL 4, 242 B; CSEL (Hartel) <strong>II</strong>, 2, p� 497�<br />

103 mRvdelTa xeldasxmis wesi, samosTa mosxmasTan dakavSirebiT�<br />

104 Sdr� S� IGNATIUS M�, Philad. 4: FUNK I, p� 266� – S� CORNELIUS I - S�CYPRIANUM, Epist.<br />

48, 2: CSEL (Hartel) <strong>II</strong>I, 2, p� 610�<br />

95


96<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

skoposTa korpusTan aris dakavSirebuli da, Tavisi mowodebiTa da madliT,<br />

mTeli eklesiis keTildReobas emsaxureba�<br />

saerTo wmida xeldasxmisa (ordinationis) da misiis ZaliT yvela mRvdeli erTmaneTTan<br />

dakavSirebulia Sinagani ZmobiT, romelic nebayoflobiTa da Tavisuflad<br />

vlindeba urTierTSemweobaSi, suliersa da nivTierSi, samRvdlosa da<br />

pirovnulSi, Sekrebebsa da ziar cxovrebaSi, Sromasa da siyvarulSi�<br />

mRvdlebma, rogorc mamebma qristes mier unda izrunon sulieri naTlobisa<br />

da moZRvrebis meSveobiT Sobili erTgulebisTvis (Sdr� 1kor� 4, 15;<br />

1petr� 1, 23)� maT samwysos magaliTi unda miscen (1petr� 5, 3) da ise uxelmZ-<br />

Rvanelon da emsaxuron Tavis adgilobriv sakrebulos, rom igi Rirsi iyos<br />

im saxeliT iwodebodes, romliTac RmrTis mTeli erTiani eri iwodeba, anu<br />

eklesiad (Sdr� 1kor� 1, 2; 2kor� 1, 1 da sxv�)� dae, axsovdeT mRvdlebs, rom yoveldRiuri<br />

qmedebiTa da zrunviT maT unda warudginon namdvilad samRvdlo<br />

da samwyso msaxurebis nimuSi morwmuneebsa da uwrmunoebs, kaTolikeebsa<br />

da arakaTolikeebs, da yvelas winaSe iyvnen WeSmaritebisa da cxovrebis<br />

mowmeni� rogorc keTilma mwyemsebma, maT isinic unda eZion (Sdr� luk� 15, 4-<br />

7), vinc moinaTla kaTolike eklesiaSi, magram Semdgom ganudga saidumloTa<br />

aRsrulebas (praxi) da rwmenasac ki�<br />

sadReisod adamianTa modgma sul ufro metad ikvreba samoqalaqo,<br />

ekonomikur da socialur erTobad� amitom gansakuTrebiT saWiroa, rom<br />

mRvdlelmsaxurebma, episkoposTa da uzenaesi pontifeqsis winamZRolobiT<br />

ganxorcielebuli zrunviTa da saqmiT, Tavidan aicilon yovelgvari danawileba,<br />

raTa mTeli adamianTa modgma miiyvanon RmrTis ojaxis erTianobamde�<br />

29� ierarqiis ufro dabal safexurze arian diakonebi, romelnic xeldasxmuli<br />

arian „ara mRvdlobisTvis, aramed msaxurebisTvis“ 105 � saidumlos<br />

madliT ganmtkicebulni, diakonebi emsaxurebian RmrTis xalxs liturgiis,<br />

sityvisa da siyvarulis „diakoniaSi,“ episkopossa da mis samRvdeloebasTan<br />

urTierTobaSi� diakonis saqmea, imisda mixedviT, rasac mas kompetenturi Zalaufleba<br />

ganusazRvravs, sazeimod naTlobis aRsruleba, evqaristiis Senaxva<br />

da danawileba, eklesiis saxeliT qorwinebis Tandaswreba da misi kurTxeva,<br />

momakvdavebTan zeTis mitana, erTgulTaTvis wmida werilis wakiTxva, xalxTa<br />

damoZRvra-darigeba, erTgulTa RmrTismsaxurebisas (cultui) da locvisas Tandaswreba,<br />

saidumloTa aRsruleba (sacramentalia ministrare), dakrZalvis ritualze<br />

daswreba� diakvnebs, romelTa saqme aris siyvarulisa da marTvis msaxureba,<br />

unda axsovdeT netari polikarpes darigeba: „iyvnen mowyaleni, bejiTni, iaron<br />

uflis WeSmaritebis gverdiT, romelic yvelas msaxuri gaxda 106 “�<br />

am funqciaTa Sesrulebas (rac eklesiis cxovrebisaTvis sruliad aucilebelia),<br />

bevr regionSi sadReisod sirTuleebi axlavs, laTinur eklesiaSi<br />

arsebuli wesis gamo� amitom momavalSi SeiZleba aRdges diakvnoba rogorc<br />

ierarqiis garkveuli da mudmivi safexuri� episkoposTa sxvadasxva uflebamosili<br />

teritorialuri kavSirebis saqmea, Tavad uzenaesi pontifeqsis<br />

Tanxmobis Sedegad gadawyviton, Tu sad jobs sulebisTvis zrunvis mizniT<br />

aseTi diakvnebis daniSnva� romis pontifeqsis TanxmobiT, aseTi diakvnoba<br />

SeiZleba mieniWos mowifuli asakis mamakacebs, imaTac, vinc qorwinebaSi<br />

cxovrobs, agreTve Sesaferis axalgazrdebs, Tumca maT mimarT celibatobis<br />

kanoni mtkiced unda iyos daculi�<br />

105 Constitutiones Ecclesiae aegypticae, <strong>II</strong>I, 2: FUNK, Didascalia, <strong>II</strong>, p� 103� – Statuta Eccl. Ant. 37-41:<br />

MANSI 3, 954�<br />

106 S� POLYCARPUS, Ad Phil. 5, 2: FUNK, I, p� 300: qristes Sesaxeb iTqmis, rom igi “yvelas<br />

diakoni – msaxuri – gaxda”� – Sdr� Didachè, 15, 1: ib�, p� 32� – S� IGNATIUS M�, Trall. 2, 3: ib�, p� 242�<br />

– Constitutiones Apostolorum, 8, 28, 4: FUNK, Didascalia, I, p� 530�


LUMEN GENTIUM<br />

Tavi IV<br />

saeroni<br />

30� wmida <strong>kreba</strong>m cxadyo ierarqiis funqciebi� axla mas surs, qristes im erTgulTa<br />

(��ri�tefi�eli�m) statusi ganixilos, visac „saeroni“ ewodeba� yvelaferi,<br />

rac RmrTis eris Sesaxeb iTqva, Tanabrad exeba eriskacebs (laicos), moweseebsa<br />

(religiosos) da mRvdelmsaxurebs (clericos)� da mainc, eriskacebs, mamakacebsac da<br />

qalebsac, maTi mdgomareobisa da funqciis Sesabamisad, zogi iseTi ram exeba,<br />

risi mizezebic, dRevandel viTarebaSi garkveuli movlenebis Tavmoyris<br />

gamo, gansakuTrebul yuradRebas imsaxurebs� sulierma mwyemsebma ician, ramdenad<br />

uwyoben xels saeroni mTeli eklesiis keTildReobas� maT isic ician,<br />

rom qristem isini imisTvis ar daayena, raTa maT martoebs etvirTaT gamoxsnis<br />

mTeli misia, romelic eklesias msoflios winaSe akisria� mRvdlebis SesaniSnavi<br />

funqciaa, erTgulebi ise mwyemson da maTi samsaxuri da niWni (charismata)<br />

ise Seicnon, rom yvelam Taviseburad yvelam Seitanos Tavisi wvlili saerTo<br />

saqmeSi, radgan saWiroa, rom „WeSmarit viyvneT siyuarulsa zeda da aRvaor-<br />

ZinebdeT misa mimarT yovelsa, romel ars Tav misa qriste, romlisagan yoveli<br />

guami Senawevrebul da Semtkicebul ars yovliTa SeaxlebiTa uxuebisa¡Ta<br />

Sewevnisaebr sazomisa T¢Toeulisa aso¡sa; siorZilsa mas guamisasa hyofdiT<br />

aRsaSenebelad Tavisa Tquenisa siyuaruliT�“ (efes� 4, 15-16)�<br />

31� cnebaSi „saeroni“ aq igulisxmeba yvela qristiani (c�ri�tifi�ele�), garda<br />

imaTi, visac sasuliero xarisxi an eklesiaSi damtkicebuli moweses (religiosi)<br />

statusi gaaCnia; maSasadame, igulisxmebian is qristianebi, romlebic naTlobiT<br />

qristes sxeuls SeuerTdnen (Christo incorporati), RmrTis eri Seadgines<br />

da Taviseburad gaxdnen qristes samRvdlo, winaswarmetyveluri da samefo<br />

funqciis moziareni� maT im misiis SesrulebaSi SeaqvT wvlili, romelsac samyarosa<br />

da eklesiaSi mTel qristian ers akisria�<br />

eriskacebs gansakuTrebiT sekularoba axasiaTebT� sasuliero xarisxis<br />

wevrebi zogjer saero saqmeebSi arian Cabmulni da saero profesiasac misdevden�<br />

da mainc, Tavisi gansakuTrebuli mowodebis gamo, isini ZiriTadad<br />

da aSkarad sasuliero msaxurebisTvis arian gankuTvnilni� meores mxriv,<br />

moweseebi (religiosi) Tavisi statusiT SesaniSnavad da cxadad mowmoben, rom<br />

sulis netarebis gareSe samyaro ver iqneba gardasaxuli (tran�fi��rari) da<br />

RmrTisaTvis miZRvnili� eriskacebis amocanaa, maTi mowodebis safuZvelze,<br />

warmavali saqmeebis warmarTvisa da RmrTis Sesaferisad maTi mogvarebis<br />

Sedegad, RmrTis sasufevlis Zieba� isini samyaroSi cxovroben, ese igi monawileoben<br />

qveynis yovelgvar samsaxursa da saqmeSi, saojaxo da socialuri<br />

cxovrebis Cveulebriv viTarebebSi, romelTagan erTgvarad maTi arseboba<br />

iqsoveba� aq isini RmrTis mier arian mowodebulni, raTa Tavisi funqcia<br />

Seasrulon da, saxarebis sulis winamZRolobiT, samyaros wmida-yofas<br />

erTgvarad Signidan, safuarsaviT, xeli Seuwyon� amgvarad, upirveles yovlisa<br />

Tavisi cxovrebis mowmobiT, rwmeniT, imediTa da siyvaruliT gasxivosnebulebma,<br />

eriskacebma qriste sxvebsac unda gamoucxadon (manifestent)�<br />

amitom maT gansakuTrebuli saxiT unda gaaSuqon da moawesrigon yovelgvari<br />

droebiTi saqmeebi, romlebTanac uSualo SexebaSi arian, raTa es saqmeni<br />

yovelTvis qristes Tanaxmad aRsruldes da ganviTardes, Semoqmedisa da<br />

gamomsyidvelis sadideblad�<br />

32� saRmrTo ganwesebis Tanaxmad (institutione), wmida eklesia saocari mravalferovnebiT<br />

aris agebuli da warmarTuli� „viTarca erTsa mas guamsa<br />

mraval asoeb aqus, xolo asoebsa mas yovelsa ara igive saqme aqus, egreTca<br />

97


98<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

Cuen yovelni erT guam varT qristes mier, xolo TiToeuli urTierTas asoeb<br />

varT“ (rom� 12, 4-5)�<br />

maSasadame, erTi aris RmrTis mier rCeuli eri: „erT ars ufal, erT sarwmunoeba,<br />

erT naTlis-Reba“ (efr� 4, 5); saerToa wevrTa Rirseba qristeSi<br />

maTi aRorZinebis gamo, saerToa mowodeba srulyofilebisken, erTia xsna,<br />

erTia imedi da ganuyofelia siyvaruli� amitom ar aris qristesa da eklesia-<br />

Si araviTari uTanasworoba warmoSobisa Tu erovnebis mixedviT, socialuri<br />

garemoebisa Tu sqesis mixedviT, radgan „ara ars huriaeba, arca warmarTeba;<br />

ara ars moneba, arca aznaureba; ara ars rCeva mamakacisa, arca dedakacisa,<br />

rameTu Tquen yovelni erT xarT qriste ieso¡s mier“ (gal� 3, 28; Sdr� kol� 3,<br />

11)�<br />

Tuki eklesiaSi yvela erTi da imave gziT ar midis, mainc yvela aris mowodebulia<br />

siwmidisaken (sanctitatem): maT Tanabrad ergoT sarwmunoeba RmrTis<br />

simarTliT (Sdr� 2petr� 1, 1)� da Tumca qristes nebiT zogierTi sxvisTvis<br />

warmoadgens maswavlebels, saidumloTa ganmgebels (mysteriorum dispensensatores)<br />

da mwyemss, mainc yvelas Soris sufevs WeSmariti Tanasworoba, romelic<br />

gulisxmobs Rirsebasa da yvela morwmunisTvis saerTo Sromas, mimarTuls<br />

qristes sxeulis asagebad� sxvaoba, romelic ufalma daawesa wmida msaxurTa<br />

da RmrTis danarCen ers Soris, moicavs erTianobasac, radgan mwyemsebi da<br />

sxva erTgulebi mWidro urTierTkavSirSi arian: eklesiis mwyemsebma unda<br />

misdion uflis magaliTs, raTa erTmaneTs da sxva erTgulebs emsaxuron,<br />

xolo es ukanasknelni, Tavis myriv, gulmodgined unda uwevdnen daxmarebas<br />

mwyemsebsa da maswavleblebs� amgvarad, mravalferovnebis gziT yvela mowmobs<br />

qristes sxeulSi saocari erTianobis arsebobas: Tavad madlTa, msaxurebaTa<br />

da samuSaoTa sxvadasxvagvaroba erTad krebs RmrTis Svilebs, radgan<br />

„amas yovelsa Seewevis erTi da igive suli“ (1kor� 12, 11)�<br />

maSasadame, eriskacebs saRmrTo pativis safuZvelze Zmad qriste hyavT,<br />

romelic, rogorc yvelas ufali, movida ara imisTvis, raTa mas emsaxuron,<br />

aramed raTa igi sxvebs emsaxuros (Sdr� maT� 20, 28)� amitom eriskacebs Zmebad<br />

hyvaT isinic, vinc wmida samsaxurSi dgas, qristes uflebamosilebiT<br />

aswavlis, wmida-yofs, marTavs da ise mwyemsavs RmrTis ojaxs, rom yvelas<br />

mier aRsruldes siyvarulis axali mcneba (mandatum)� amasTan dakavSirebiT<br />

wmida avgustine lamazad ambobs: „maSinebs is, rac TqvenTvis var, magram is<br />

manugeSebs, rom TqvenTan var� TqvenTvis episkoposi var, TqvenTan erTad ki<br />

_ qristiani� pirveli – samsaxuris saxelia, meore madls aRniSnavs� pirveli<br />

safrTxeze mianiSnebs, meore - gamoxsnaze 107 “�<br />

33� saeroni (vinc ar unda iyvnen isini), romelnic RmrTis erad Seikribnen<br />

da erTi Tavis qveS qristes erTian sxeulad Sedgnen, mowodebulni arian<br />

imisTvis, rom cocxal asoTa msgavsad xeli Seuwyon eklesiis zrdas da mis<br />

ganuwyvetel wmida-yofas yvela ZaliT, romelic Semoqmedis saTnoebiTa (benefici�)<br />

da gamomxsnelis wyalobiT miiRes�<br />

saeroTa mociquloba (apostolatus) aris eklesiis mxsnel misiaSi monawileoba�<br />

am mociqulobisTvis yvela mowodebulia Tavad uflis mier naTlobiTa<br />

da mironcxebiT (c�nfirmati�nem)� xolo saidumloTa saSualebiT,<br />

upirveles yovlisa wmida ziarebiT, xdeba RmrTisa da adamianTa mimarT am<br />

siyvarulis Setyobineba da zrda, romelic aris mTeli mociqulobis suli�<br />

saero pirebi gansakuTrebiT arian imisTvis mowodebuli, rom uzrunvelyon<br />

eklesiis Tandaswreba da qmediToba im adgilebsa da pirobebSi, sadac igi<br />

mxolod maT mier SeiZleba iqces miwis marilad 108 � amgvarad, yvela eriskaci,<br />

107 S� AUGUSTINUS, Serm. 340, 1: PL 38, 1483�<br />

108 Sdr� PIUS XI, encycl� Quadragesimo anno, 15 maii 1931: AAS 23 (1931), pp� 221 s – PIUS X<strong>II</strong>,


LUMEN GENTIUM<br />

im niWTa gamo, romlebic mas ergo, aris eklesiis mowme da cocxali instrumenti,<br />

„sazomisaebr niWisa qristesisa“ (efes� 4, 7)�<br />

am mociqulobis garda, romelic uklebliv yvela qristians exeba, saeroni<br />

SeiZleba sxvagvaradac iyvnen mowodebulni ierarqiis mociqulobasTan<br />

ufro mWidro TanamSromlobisTvis, 109 im kacTa da qalTa msgavsad, romlebic<br />

mociqul pavles saxarebaSi exmarebodnen da romlebmac uflis mier bevri<br />

iRvawes (Sdr� fil� 4, 3; rom� 16, 3)� garda amisa, maT ierarqiisgan eZlevaT<br />

SesaZlebloba, garkveuli saeklesio funqciebis SesrulebaSi miiRon monawileoba,<br />

romelic sulier miznebs emsaxureba�<br />

maSasadame, yvela eriskacs TanamSromlobis SesaniSnavi tvirTi akisria,<br />

rom gamoxsnis saRmrTo gegma sul ufro da ufro Seexos yvela drois yvela<br />

adamians, dedamiwis yvela kuTxeSi�<br />

34� uzenaesi da saukuno mRvdelmsaxurma ieso qristem ineba, Tavisi mowmoba<br />

da msaxureba eriskacTa meSveobiTac ganegrZo� igi maT Tavisi suliT<br />

cxovelyofs da ganuwyvetliv waaqezebs yovelgvari keTili da srulyofili<br />

saqmisken�<br />

xolo maT, vinc ufalma Rrmad daukavSira Tavis cxovrebasa da misias, igi<br />

aniWebs Tavisi samRvdlo movaleobis nawils, raTa sruldebodes sulieri<br />

RmrTismsaxureba RmrTis sadideblad da adamianTa gamosaxsnelad� amitom<br />

arian saeroni qristesTvis miZRvnilni (dicati) da suli wmidiT cxebulni� isini<br />

saocrad arian mowodebulni da ganswavlulni imisaTvis, rom maTSi suli<br />

wmidis sul ufro uxvi nayofi iqmnebodes� marTlac, maTi yvela saqme, locva<br />

da samociqulo wamowyeba, saqorwino da saojaxo cxovreba, yoveldRiuri<br />

Sroma, sulisa da sxeulis dasveneba, Tu is sulis mier (in Spirito) sruldeba,<br />

cxovrebis tkivilebic ki, Tu maTi atana moTminebiT xdeba, yovelive es iqceva<br />

„Sesawiravad msxuerplTa sulierTa, saTnoTa RmrTisaTa ieso qristes<br />

mier“ (1petr� 2, 5)� am msxverplis mamisTvis mirTmeva xdeba udidesi mowiwebiT<br />

ziarebis aRsrulebisas, uflis sxeulis mitanasTan erTad (quae in Eucharistiae<br />

celebratione, cum dominici Corporis onlatione)� amgvarad xdeba Tavad samyaros<br />

miZRvna RmrTisaTvis im eriskacTa meSveobiT, romlebic RmrTis Tayvanismcemelni<br />

arian da yovelTvis wmidad moqmedeban�<br />

35� qriste, didi winaswarmetyveli, romelmac cxovrebis mowmeobiT da<br />

sityvis ZaliT mamis meufeba (regnum) gamoacxada, Tavis winaswarmetyvelur<br />

funqcias asrulebs didebis srul gamovlenamde, ara marto ierarqiis meSveobiT,<br />

romelic uflis saxeliTa da ZaliT moZRvravs, aramed eriskacTa<br />

meSveobiTac, romlebic amisTvis mowmeebad daayena da sarwmunoebis grZnobiTa<br />

da sityvis madliT aRWurva (Sdr� saqme 2, 17-18; gamocx� 19, 10), raTa<br />

saxarebis Zala gabrwyindes yoveldRiur cxovrebaSi, ojaxursa da sazogadoebrivSi�<br />

isini aRTqmis (repromissionis) Svilebad warmodgebian, Tu mtkiceni<br />

rwmeniTa da imediT, awmyoTi isargebleben (Sdr� efes� 5, 16; kol� 4, 5) da momaval<br />

didebas moTminebiT moelian (Sdr� rom� 8, 25)� dae, am imeds sulis siRrmeSi<br />

nu daimarxaven, aramed mudmivi moqceviTa da brZoliT „soflis mpyrobelTa<br />

mimarT bnelisa mis amis sawuTro¡sa, sulTa mimarT ukeTurebisaTa“<br />

(efes� 6, 12) gamoxaton igi sekularuli cxovrebis struqurebSic�<br />

axali kanonis saidumloni, romlebiTac sazrdoobs erTgulTa cxovreba<br />

da mociquloba, saxavs axal casa da axal qveyanas (Sdr� gamocx� 21, 1)� aseve<br />

eriskacebi iqcevian Zlier mauwyeblebad im saqmeebisa, romlebsac moelian<br />

(Sdr� ebr� 11, 1), Tu uyoymanod ukavSireben sarwmunoebiT cxovrebas sarwmu-<br />

alloc� De quelle consolation, 14 oct� 1951: AAS 43 (1951), pp� 790 s�<br />

109 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� Six ans se sont écoulés, 5 oct� 1957: AAS 49 (1957), p� 927�<br />

99


100<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

noebis aRmsareblobas� aseTi saxareba, ese igi qristes Sesaxeb uwyeba (nuntium<br />

Christi), romelic cxovrebis mowmeobiTa da sityviT xorcieldeba, gansakuTrebul<br />

niSansa da Tavisebur qmediTobas imitom iZens, rom is saukunis<br />

Cveulebriv pirobebSi sruldeba�<br />

am msaxurebaSi gansakuTrebiT Zvirfasi Cans cxovrebis is statusi, romlis<br />

wmida-yofa gansakuTrebuli saidumloTi xdeba, anu saqorwino da ojaxuri<br />

cxovrebiT� eriskacTa mociqulobisTvis asparezi da brwyinvale skola<br />

iq aris, sadac qristianuli religia cxovrebis mTel wyobas msWvalavs da<br />

mas yoveldRiurad gardasaxavs� iq meuRleebs sakuTari mowodeba aqvT: erTmaneTisa<br />

da SvilebisTvis isini unda iyvnen sarwmunoebisa da qristes siyvarulis<br />

mowmeni� qristianuli ojaxi xmamaRla ganacxadebs rogorc RmrTis<br />

meufebis awmyo sikeTeebs, aseve netari cxovrebis imeds� amgvarad, Tavisi<br />

magaliTiTa da mowmeobiT igi samyaros amxels codvaSi da WeSmaritebis ma-<br />

Zieblebs anaTlebs�<br />

amitom eriskacebs, maSinac, roca isini droebiTi zrunviT arian dakavebulni,<br />

SeuZliaT da unda gaakeTon kidec Rirebuli saqme samyaros evangelizaciisTvis�<br />

maTgan zogierTi SeZlebisdagvarad garkveul wmida samsaxursac<br />

asrulebs, Mroca mRvdelmsaxurTa naklebobaa an roca mRvdelmsaxurni<br />

devnis pirobebSi Tavisuflad ver moqmedeben� mravali eriskaci mTel Tavis<br />

Zalas samociqulo saqmes axmars, da mainc yvelam unda iTanamSromlos samyaroSi<br />

qristes meufebis gavrcelebisa da zrdisaTvis� amitom eriskacebi<br />

ufro Rrmad unda Caswvdnen gancxadebul WeSmaritebas da RmerTs sibrZnis<br />

niWi daJinebiT sTxovon�<br />

36� qriste, romelic morCili gaxda sikvdilamde da amis gamo mamisgan iqna<br />

amaRlebuli (Sdr� fil� 2, 8-9), Tavisi meufebis didebaSi Sevida� mas yvela<br />

emorCileba, sanam igi mamas Tavis Tavsa da yvela qmnilebas daumorCilebs,<br />

raTa iyos RmerTi „yovlad yovelsa Sina“ (Sdr� 1kor� 15, 27-28)� es Zalaufleba<br />

man mowafeebs gauziara, raTa isinic samefo TavisuflebaSi damkvidrdnen<br />

da sakuTari Tavis uaryofiTa (sui abnegatione) da wmida cxovrebiT sZlion Tavis<br />

TavSi codvis meufebas (Sdr� rom� 6, 12); gauziara imisTvisac, raTa mowafeebi<br />

mas, qristes, sxva adamianTa meSveobiTac emsaxuron da Tavis Zmebs mor-<br />

CilebiTa da moTminebiT gauZRvnen mefesTan, romlisadmi msaxureba meufeba<br />

aris� marTlac, ufals surs Tavisi meufeba erTgul eriskacTa meSveobiTac<br />

gaavrcelos� es aris meufeba WeSmaritebisa da cxovrebis, siwmidisa da madlis,<br />

meufeba samarTlis, siyvarulisa da mSvidobis, 110 meufeba, romelSic<br />

„T¢T igica dabadebuli gan-ve-Tavisufldes monebisagan xrwnilebisa aznaurebasa<br />

mas didebisa SvilTa RmrTisaTa“ (rom� 8, 21)� marTlac didia dapireba<br />

da didia davaleba, romelic mowafeebs mieca: „yovelive Tqueni ars, xolo<br />

Tquen – qristesni, xolo qriste – RmrTisa¡“ (1kor� 3, 23)�<br />

maSasadame, erTgulebma RmrTis sadideblad unda cnon mTeli qmnilebis<br />

Sinagani buneba, Rirebuleba da daniSnuleba (ordinationem), da, ufro wmida<br />

cxovrebisaTvis, erTmaneTs sekularuli saqmeebiTac Seewion, raTa samyaro<br />

ganimsWvalos qristes suliT da meti warmatebiT miaRwios Tavis mizans samarTalSi,<br />

siyvarulsa da mSvidobaSi� am movaleobis sayovelTao aRsrulebaSi<br />

eriskacebs gansakuTrebuli adgili ukaviaT� dae, saero saqmeebSi Tavisi<br />

kompetenturobiTa da saqmianobiT, qristes Sinaganad amaRlebuli madliT,<br />

maT safuZvlianad xeli Seuwyon imas, rom sikeTeni, Seqmnilni Semoqmedis<br />

ganzraxviTa (ordinationem) da misi sityvis naTebiT (illuminationem), damuSavdnen<br />

adamianuri SromiT, teqnikiTa da kulturiT uklebliv yvela adamianis<br />

sakeTildReod, maT Soris ufro mizanSewonilad ganawildnen, raTa Tavise-<br />

110 Sesavlidan qriste-mefis dResaswaulisaTvis�


LUMEN GENTIUM<br />

burad migviyvanon sayovelTao progresamde adamianuri da qristianuli Tavisuflebis<br />

saqmeSi� amgvarad, eklesiis asoTa saSualebiT qriste sul ufro<br />

gaanaTebs mTels adamianur sazogadoebas Tavisi mxsneli naTeliT�<br />

garda amisa, eriskacebma gaerTianebuli ZalebiT unda gaajansaRon saqveyno<br />

dawesebulebani da arsebuli viTareba, Tu is codvisken ubiZgebs,<br />

raTa es yvelaferi Seesabamos samarTlis normebs� amgvarad, maT sikeTes dabrkolebebi<br />

ki ar unda Seuqmnan, aramed mis ganviTarebas Seuwyon xeli� aseTi<br />

qmedebiT isini kulturasa da adamianur saqmeebs moraluri RirebulebiT<br />

gamsWvalaven� qveynis mindori ase ufro kargad ganmzaddeba saRmrTi sityvis<br />

Teslebis misaRebad, da eklesiis karni ufro farTod ganiRebian, raTa<br />

maTi gziT Semovides mSvidobis uwyeba (praeconium)�<br />

Tavad gamoxsnis gangebulebis gamo erTgulebma unda iswavlon safuZvliani<br />

garCeva, erTis mxriv, im uflebebisa da movaleobebis, romlebic maT<br />

imis gamo akisriaT, rom isini eklesias ekuTvnian, meores mxriv ki im uflebebisa<br />

da movaleobebisa, romlebic maT rogorc adamianuri sazogadoebis<br />

wevrebs gaaCniaT� maT unda iRvawon imisTvis, rom erTica da meorec erTmaneTTan<br />

harmoniul kavSirSi moiyvanon, da unda axsovdeT, rom nebismier droebiT<br />

saqmeSi qristianuli sindisiT (conscientia) unda ixelmZRvanelon,üradgan<br />

arcerTi adamianuri qmedeba, maT Soris warmavali saqmec, RmrTis meufebas<br />

(imperio) ver ascdeba� Cvens droSi gansakuTrebiT aucilebelia, rom gansxvavebac<br />

da harmoniac rac SeiZleba ufro naTlad gamosWviodes erTgulTa<br />

qmedebaSi, raTa eklesiis misia ufro meti sisavsiT pasuxobdes dRevandeli<br />

samyaros ama Tu im garemoebas� maSasadame, erTis mxriv, unda vaRiaroT, rom<br />

miwieri qalaqi, (terrenam civitatem), sekularul zrunvas kanonierad mindobili,<br />

imarTeba sakuTari principebiT, xolo meores mxriv, damsaxurebulad<br />

unda uarvyoT is uazro moZRvreba, romelic cdilobs sazogadoebis aSenebas<br />

religiis sruliad gauTvaliswineblad, agreTve ebrZvis da spobs moqalaqeTa<br />

religiur Tavisuflebas� 111<br />

37� eriskacebs, rogorc yvela qristes erTguls, aqvT ufleba, wmida mwyemsebisgan<br />

uxvad miiRon daxmareba sulieri sikeTeebidan, upirveles yovlisa<br />

RmrTis sityvisa da saidumloTagan� 112 dae, am mwyemsebis winaSe maT naTeli<br />

gaxadon Tavisi moTxovnebi da survilebi im TavisuflebiTa da ndobiT,<br />

romelic Seefereba RmrTis Svilebsa da qristes mier Zmebs� codnis, kompetenturobisa<br />

da gamorCeulobis Sesabamisad, maT aqvT unari da zogjer valdebulebac,<br />

rom ganacxadon Tavisi azri imis Sesaxeb, rac eklesiis sikeTes<br />

exeba� 113 es SeZlebisdagvarad unda keTdebodes eklesiis mier am mizniT daarsebuli<br />

dawesebulebebis meSveobiT, keTdebodes mudam simarTliT, Tamamad<br />

da gonivrulad, pativiscemiTa da siyvaruliT maT mimarT, vinc Tavisi wmida<br />

movaleobis gamo qristes ganasaxierebs�<br />

eriskacebma, rogorc yvela qristes erTgulma, qristianuli morCilebiT<br />

da uyoymanod unda miiRon is, rasac adgenen eklesiaSi wmida mwyemsebi,<br />

rogorc qristes warmomadgenlebi, maswavleblebi da xelmZRvanelebi� isini<br />

mihyvebian qristes magaliTs, romelmac sikvdilamde Tavisi morCilebiT<br />

yvela adamians ganuRo RmrTis SvilTa Tavisuflebis netari gza� maT ar<br />

111 Sdr� LEO X<strong>II</strong>, encycl� Immortale Dei, 1 nov� 1885: ASS (1885), pp� 166ss� – misive, encycl� Sapientiae<br />

christianae, 10 ian� 1890: ASS 22 (1889-90), pp� 397ss� – PIUS X<strong>II</strong>, alloc� Alla vostra filiale, 23 mart�<br />

1958: AAS 50 (1958), p� 220: “la legitima sana laicità dello Stato” [“saxelmwifos kanonieri jansaRi<br />

saero xasiaTi”]�<br />

112 Cod. Iur. Can., can� 682�<br />

113 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� De quelle consolation, l�c�, p� 789: “gadamwyvet brZolebSi yvelaze<br />

ufro warmatebuli iniciativa zogjer frontis wina xazidan modis” – misive, alloc� L’importance<br />

de la presse catholique, 17 febr� 1950: AAS 42 (1950), p� 256�<br />

101


102<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

unda daaviwydeT, Tavisi locvebSi RmerTs warudginon (commendare) Tavisi<br />

winamZRvarni, romlebic fxizloben Cveni sulebisTvis, TiTqos maTTvis angariSi<br />

unda agon; „ra¡Ta sixaruliT amas hyofden da ara sulT-iTqumiden“<br />

(ebr� 13, 17)�<br />

Tavis mxriv, wmida mwyemsebma unda scnon eriskacTa Rirseba da pasuxismgebloba<br />

eklesiaSi da mas xeli Seuwyon� dae, nebayoflobiT isargeblon<br />

eriskacTa rCeviT, darwmunebiT miandon maT movaleoba eklesiis samsaxur-<br />

Si, samoqmedod Tavisufleba da asparezi dauTmon da gaamxnevon, raTa eriskacebma<br />

sakuTari surviliT saqme wamoiwyon� is gegmebi, survilebi da miswrafebebi,<br />

romlebic eriskacebisgan modis, mwyemsebma mamobrivi siyvaruliTa<br />

da dakvirvebiT qristeSi unda ganWvriton� 114 mwyemsebma pativiscemiT<br />

unda aRiaron samarTliani Tavisufleba, romelic miwier qalaqSi yvelas<br />

ekuTvnis�<br />

eriskacebsa da mwyemsebs Soris arsebuli es mWidro urTierToba eklesias<br />

bevr sikeTes uqadis: eriskacebSi mtkicdeba sakuTari pasuxismgeblobis<br />

grZnoba, viTardeba maTi mondomeba da ufro advilad erwymis maTi Zalebi<br />

mwyemsTa saqmianobas� am ukanasknelT, eriskacTa gamocdilebis daxmarebiT,<br />

SeuZliaT ufro zustad da ukeTesad gansajon rogorc sulieri<br />

aseve warmavali saqmeebi, raTa mTelma eklesiam, yvela Tavisi asoTi ganmtkicebulma,<br />

ufro nayofierad aRasrulos Tavisi misia samyaros cxovrebis<br />

sasargeblod�<br />

38� yoveli eriskaci unda iyos qveynis winaSe ufali iesos aRdgomisa da<br />

cxovrebis mowme da cocxali RmrTis niSani� yvelam erTad da TiToeulma<br />

calcalke sulieri nayofiT unda kvebos samyaro (Sdr� gal� 5, 22), masSi suli<br />

(spiritum) ganavrcos, romelic cxovel-yofs (animantur) im glaxakebs, mSvidebsa<br />

da mSvidobismyofelebs, romlebic ufalma saxarebaSi netarebad gamoacxada<br />

(Sdr� maT� 5, 3-9)� erTi sityviT, „rac mSvinva aris sxeulSi, is unda iyvnen<br />

qristianebi samyaroSi“� 115<br />

Tavi V<br />

sayovelTao mowodeba siwmidisaken eklesiaSi<br />

39� gvwams, rom Seuryevlad wmidaa eklesia, romlis saidumlos wmida <strong>kreba</strong><br />

warmogvidgens� xolo qristem, Zem RmrTisam, romelic mamasa da sulTan<br />

erTad „mxolod wmidad“ iwodeba (celebratur), 116 Seiyvara eklesia rogorc sZali<br />

Tvisi da „Tavi T¢si misca misT¢s, ra¡Ta igi wmida-yos“ (efes� 5, 25-26)� man<br />

eklesia rogorc Tavisi sxeuli SemoierTa da aavso igi suli wmidis niWiT<br />

RmrTis sadideblad� amitom eklesiaSi yvela – isinic, vinc ierarqias ekuTvnis<br />

da isinic, vinc misgan imwyemseba – mowodebulia siwmidisken, Tanaxmad<br />

mociqulisa: „rameTu ese ars neba¡ RmrTisa¡, siwmide ege Tqueni“ (1Tes� 4, 3;<br />

Sdr� efes� 1, 4)� eklesiis es siwmide uwyvetliv vlindeba da unda gamovlindes<br />

madlis im nayofebSi, romlebsac suli erTgulTa wiaRSi warmoqmnis� igi<br />

mravalferovnad gamoixateba yvelaSi, vinc Tavis cxovrebis wessSi siyvarulis<br />

srulyofisken miiswrafis da sxvebs ganaswavlis� raRac gansakuTrebuli<br />

saxiT igi vlindeba rCevaTa praqtikaSi, romlebsac Cveulebriv evangelurs<br />

uwodeben� rCevaTa es praqtika, romelic suli wmidis zemoqmedebiT<br />

114 Sdr� 1Tes� 5, 19 da 1ioan� 4, 1�<br />

115 Epist. ad Diognetum, 6: FUNK I, p� 400 � – Sdr� S� IO� CHRYSOSTOMUS, In Mt. Hom� 46 (47), 2:<br />

PG 58, 478 (safuaris Sesaxeb comSi)�<br />

116 Missale Romanum, Gloria in excelsis. – Sdr� luk� 1, 35; mark� 1, 24; luk� 4, 34; ioan� 6, 69 (ho<br />

hagios tou Theou); saqme 3, 14; 4, 27 da 30; ebr� 7, 26; 1ioan� 2, 20; gamocx� 3, 7�


LUMEN GENTIUM<br />

mravalma qristianma miiRo, iqneba es kerZod Tu eklesiis mier damtkicebul<br />

mdgomareobasa da statusSi, gvaZlevs da unda gvaZlevdes am siwmidis ucxades<br />

mowmobasa da magaliTs�<br />

40� yovelgvari srulyofis saRmrTo maswavlebelma da nimuSma, ufalma iesom<br />

uqadaga yvelasa da TiToeul Tavis mowafes, rogor pirobebSic ar unda<br />

yofiliyvnen isini, cxovrebis siwmide, romlis Semoqmedi da Semsrulebeli<br />

Tavad aris: „iyveniT Tquen srul, viTarca mama¡ Tqueni zecaTa¡ srul ars“<br />

(maT� 5, 48)� 117 marTlac, man yvelaSi moavlina suli wmida, romelic maT Signidan<br />

SeZravs, raTa mTeli Tavisi guliT, suliT, gonebiTa da ZaliT uyvardeT<br />

RmerTi (Sdr� mark� 12, 30) da erTmaneTic uyvardeT rogorc qristem Seiyvara<br />

isini (Sdr� ioan� 13, 34; 15, 12)� qristes mimdevarni, RmrTisagan mowodebulni<br />

da ufali iesos mier gamarTlebulni ara Tavis saqmeTa gamo, aramed RmrTis<br />

ganzraxviTa da madliT, namdvilad iqcnen rwmenis naTlobiT RmrTis Svilebad<br />

da saRmrTo bunebis moziareebad, da amdenad, marTlac wmidanebad�<br />

amitom es wmidayofa maT, RmrTis madliT, unda Tavisi cxovrebis gziT Seinaxon<br />

da srulyon� mociquli mouwodebs, icxovron „viTarca Suenis wmidaTa“<br />

(efes� 5, 3), da Semoison „viTarca rCeulTa RmrTisaTa, wmidaTa da sayuarel-<br />

Ta, mowyaleba¡, Sewynareba¡, sitkboeba¡, simdable, simS¢de, sulgrZeleba¡“<br />

(kol� 3, 12), da hqondeT nayofni sulisa siwmidisTvis (Sdr� gal� 5, 22; rom� 6,<br />

22)� „rameTu friad vscTebiT yovelnive“ (iak� 3, 2), mudam gvWirdeba RmrTis<br />

wyaloba da yoveldRe unda vilocoT: „da momiteven Cuen Tana-nadebni Cuenni“<br />

(maT� 6, 12)� 118<br />

amitom yvelasTvis cxadia, rom nebismieri statusisa Tu xarisxis qristes<br />

erTgulni mowodebulni arian qristianuli cxovrebis sisavsisa da siyvarulis<br />

srulyofilebisaken; 119 es siwmide xels uwyobs miwier sazogadoebaSic<br />

cxovrebis ufro humanuri wesis damkvidrebas� srulyofilebis misaRwevad<br />

erTgulebma qristesgan moniWebul Zalebs unda mouxmon, raTa mis kvals<br />

gahyvnen, misi Tanasaxovanni gaxdnen, yvelaferSi mamis nebas daemorCilon<br />

da mTeli suliT Tavi miuZRvnan mamis didebasa da axloblis msaxurebas� ase<br />

gadaizrdeba RmrTis eris siwmide nayofTa siuxveSi, rac naTlad vlindeba<br />

eklesiis istoriaSi mravali wmidanis cxovrebis magaliTze�<br />

41� sxvadasxva cxovrebis wessa da samsaxurSi yvela, visac RmrTis suli<br />

warmarTavs, srulqmnis erTsa da imave siwmides� isini emorCilebian mamis<br />

xmas, suliTa da WeSmaritebiT mama RmerTs scemen Tayvans da mihyvebian qristes<br />

– Raribs, mdabalsa da jvris mtvirTvels, raTa daimsaxuron misi didebis<br />

moziareoba� TiToeulma, Tavis sakuTar niWTa da funqciaTa Sesabamisad,<br />

mtkiced unda iaros cocxali sarwmunoebis gzaze, romelic imeds aRZravs<br />

da siyvaruliT moqmedebs�<br />

qristes samwysos mwyemsebma, upirveles yovlisa, unda aRasrulon Tavisi<br />

msaxureba wmidad da mondomebiT, mokrZalebiT da mtkiced, uzenaesi da saukuno<br />

mRvdelmsaxuris, Cveni sulebis mwyemsisa da episkoposis xatad� amgvarad<br />

aRsrulebuli msaxureba maTTvisve iqceva wmidayofis yvelaze ufro<br />

amaRlebul saSualebad� mRvdelsaxurebis sisrulisaTvis rCeulni iReben<br />

117 Sdr� ORIGENES, Comm. Rom. 7, 7: PG 14, 1122 B� – Ps�-MACARIUS, De Oratione, 11: PG 34,<br />

861 AB� – S� THOMAS, Summa Theol. <strong>II</strong>-<strong>II</strong>, q� 184, a� 3�<br />

118 Sdr� S� AUGUSTINUS, Retract. <strong>II</strong>, 18: PL 32, 637s� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mistici Corporis, 29 iun�<br />

1943: AAS 35 (1943), p� 225�<br />

119 Sdr� PIUS XI, encycl� Rerum omnium, 26 ian� 1923: AAS 15 (1923), p� 50 da pp� 59-60� – misive,<br />

encycl� casti Connubii, 31 dec� 1930: AAS 22 (1930), p� 548� – PIUS X<strong>II</strong>, Const� apost� Provida Mater, 2 febr�<br />

1947: AAS 39 (1947), p� 117� – Alloc� Annus sacer, 8 dec� 1950: AAS 43 (1951), pp� 27-28� – Alloc� Nel darvi, 1<br />

iul� 1956: AAS 48 (1956), pp� 574�<br />

103


104<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

saidumlo madls, raTa locviT, msxverplSewirviTa da qadagebiT, saepiskoposo<br />

zrunvisa da msaxurebis yvela saSualebiT, srulyofilad aRasrulon<br />

samRvdlo siyvarulis funqcia, 120 ar SeuSindnen, Tavisi suli dasdon cxvrebisTvis,<br />

samwysos nimuSad iqcnen (Sdr� 1petre 5, 3), da amgvarad, sakuTari<br />

magaliTiT eklesias sul ufro meti siwmidisken gauZRvnen�<br />

mRvdlebi, episkoposTa xarisxis msgavsad, romelTa sulier gvirgvinsac<br />

Tavad warmoadgenen, 121 maTi movaleobis madls eziarebian qristes mier, romelic<br />

aris saukuno da erTaderTi Suamavali� Tavisi msaxurebis yoveldRiuri<br />

aRsrulebiT mRvdlebi unda gaizardon RmrTisa da moyvasis siyvaruliT,<br />

SeinarCunon samRvdelmsaxuro urTierTobis kavSiri, aRivson yovelgvari<br />

sulieri sikeTiTa da yvelas warmoudginon RmrTis cocxali mowmoba, 122<br />

im mRvdelTa mibaZviT, vinc saukuneTa ganmavlobaSi, xSirad Tavmdabali da<br />

dafaruli msaxurebiT, datova siwmidis brwyinvale nimuSi� maTi qeba aris<br />

RmrTis eklesiaSi� Tavisi mrevlisa da RmrTis mTeli erisTvis msaxurebisas<br />

mlocvelni da msxverplis Semwirvelebi, isini acnobiereben, rasac akeTeben<br />

da baZaven, rasac aRasruleben� 123 samociqulo zrunvam, xifaTma da gansacdelma<br />

isini ar unda daabrkolos, piriqiT, maTi meSveobiT siwmidis kidev<br />

ufro did simaRleze unda avidnen, Wvretis siuxviT Tavisi qmedeba unda<br />

kvebon da asazrdoon, RmrTis mTeli eklesiis sasixarulod� dae, yvela mRvdelsa<br />

da gansakuTrebiT maT, vinc Tavisi sagangebo xeldasxmis gamo diocezuri<br />

mRvdelmsaxuris saxels atarebs, axsovdeT, ramdenad uwyobs xels maT<br />

wmida-yofas maTive episkoposTan erTguli kavSiri da keTilSobili TanamSromloba�<br />

uzenaesi mRvdelmsaxuris misiasa da madls gansakuTrebuli saxiT eziarebian<br />

ufro dabali xarisxis msaxurni, upirveles yovlisa diakonebi,<br />

romlebic unda emsaxuron qristesa da eklesiis saidumloebebs (mysteriis), 124<br />

mankierebisgan Tavi daicvan, RmerTs asiamovnon da adamianTaTvis yovelgvari<br />

sikeTe uzrunvelyon (Sdr� 1tim� 3, 8-10 da 12-13)� mRvdelmsaxurebma,<br />

romlebsac ufalma mouwoda da Tavis wilSi Caayena (in partem Eius depositi) da<br />

romlebic mwyemsTa zedamxedvelobiT msaxurebisTvis emzadebian, Tavisi<br />

goneba da guli unda miusadagon aseT brwyinvale rCeulobas, iyvnen locva-<br />

Si muyaiTni, siyvarulSi mgznebareni, fiqrobdnen imaze, rac WeSmaritia, samarTliania<br />

da sasaxelo, da yvelaferi aRasrulon RmrTis didebisa da pativisaTvis�<br />

maT emateba RmrTisgan rCeuli eriskacebi: samociqulo saqmeebs<br />

rom srulad miecnen, episkoposisgan mowodebulni, isini didi nayofierebiT<br />

iRwvian uflis mindorSi� 125<br />

xolo qristianma meuRleebma da mSoblebma unda misdion sakuTar gzas<br />

da erTguli siyvaruliT mTeli cxovrebis ganmavlobaSi erTmaneTs madliT<br />

daexmaron� maT unda gadascen qristianuli moZRvreba da saxarebiseuli sikeTeebi<br />

STamomavlobas, romelic RmrTisagan ergoT� ase aZleven isini yvelas<br />

dauRalavi da keTilSobili siyvarulis magaliTs, aSeneben siyvarulis<br />

Zmobas da xdebian deda eklesiis nayofierebis mowmeni da TanamSromlebi,<br />

niSnad da ziarebad im siyvarulisa, romliTac qristem Seiyvara Tavisi sZali,<br />

roca Tavi misca misTvis� 126 msgavs magaliTs sxvagvari saxiT warmogvid-<br />

120 Sdr� S� THOMAS, Summa Theol. <strong>II</strong>-<strong>II</strong>, q� 184, a� 5 da 6; De perf. vitae spir., c� 18� – ORIGENES,<br />

In Is. Hom� 6, 1: PG 13, 239�<br />

121 Sdr� S� IGNATIUS M�, Magn. 13, 1: FUNK I, p� 241�<br />

122 Sdr� S� PIUS X, exhort� haerent animo, 4 aug� 1908: ASS 41 (1908), pp� 560 s� – Cod. Iur. Can., can�<br />

124� – PIUS XI, encycl� Ad catholici sacerdotii, 20 dec� 1935: AAS 28 (1936), pp� 22 s�<br />

123 Ordo consecrationis sacerdotalis, in exhortatione initiali�<br />

124 Sdr� S� IGNATIUS M�, Trall. 2, 3: FUNK I, p� 244�<br />

125 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� Sous la maternelle protection, 9 dec� 1957: AAS 50 (1958), p� 36�<br />

126 PIUS XI, encycl� Casti Connubii, 31 dec� 1930: AAS 22 (1930), pp� 548s� – Sdr� S� IO� CHRYSOS-


LUMEN GENTIUM<br />

genen qvrivni da dauqorwinebelni: maTac SeuZliaT didad xeli Seuwyon eklesiaSi<br />

siwmidesa da qmediTobas� xolo isini, vinc SromiT, xSirad mZimeTi,<br />

aris datvirTuli, ufro srulyofilni unda gaxdnen am adamianuri saqmeebis<br />

meSveobiT; isini unda daexmaron Tanamoqalaqeebs da mTeli sazogadoeba<br />

da qmnileba win waswion� maT unda mibaZon qristes, romelic Tavad misdevda<br />

xeliT saqmianobas da yovelTvis iRwvoda mamasTan erTad yvelas gamoxsnisaTvis;<br />

qmediTi siyvaruliT, imediT savse sixaruliT, maT erTmaneTis tvir-<br />

Ti unda zidon da Tavisi yoveldRiuri SromiT avidnen ufro maRali donis<br />

siwmidemde, TviT samociqulo siwmidemdec�<br />

dae, icodnen maT, vinc siRaribiT, uZlurebiT, avadmyofobiTa da sxvadasxva<br />

gaWirvebiT aris Sewuxebuli, an devnas ganicdis simarTlisaTvis, rom<br />

isini gansakuTrebulad erTianni arian qristesTan, romelmac ivno samyaros<br />

gamoxsnisaTvis� ufalma isini saxarebaSi netarebad gamoacxada: „RmerTman<br />

yovlisa madlisaman, romelman giCinna Tquen saukunesa mas didebasa missa<br />

qriste ieso¡s mier, mcired-Ra Tu gevno, manve gangamtkicenin Tquen, gangaZlierenin<br />

da dagamyarenin“ (1petr� 5, 10)�<br />

amgvarad, yvela qristes erTguli sul ufro metad wmida gaxdeba Tavisi<br />

cxovrebis pirobebSi, saqmianobasa da garemoebaSi, _ da swored amis meSveobiT,<br />

_ Tu igi yvelafers rwmeniT miiRebs zeciuri mamis xelidan da saRmr-<br />

To nebasTan iTanamSromlebs, da Tavis droebiT msaxurebaSi yvelas gamoum-<br />

JRavnebs siyvaruls, romliTac mamam samyaro Seiyvara�<br />

42� @“RmerTi siyuaruli ars da romeli egos siyuarulsa zeda, RmerTi<br />

mis Tana hgies da igi RmrTisa Tana“ (1ioane 4, 16)� RmerTma Tavisi siyvaruli<br />

Cvens gulebSi ganfina „suliTa wmidiTa, romeli-igi mocemul ars Cuenda“<br />

(Sdr� rom� 5, 5)� amitom upirvelesi da Yyvelaze aucilebeli niWi siyvarulia,<br />

romliTac gviyvars RmerTi yvelaferze metad da gviyvars moyvasi RmrTis<br />

gamo� imisaTvis rom siyvaruli, rogorc keTili Tesli, izrdebodes da<br />

nayofs isxamdes sulSi, yvela erTgulma xalisiT unda isminos RmrTis sityva<br />

da, misi madlis xelSewyobiT, misi neba saqmiT aRasrulos� man unda xSirad<br />

miiRos monawileoba saidumloebSi, upirveles yovlisa ziarebaSi, agreTve<br />

RmrTismsaxurebaSi (sacris actionibus), gulmodgined mieces locvas, sakuTari<br />

Tavisgan gandgomas da misdios qmediT Zmur msaxurebasa da yovelgvari sike-<br />

Tis ganxorcielebas� marTlac, siyvaruli, rogorc sisrulis kavSiri da kanonis<br />

sisavse (Sdr� kol� 3, 14; rom� 13, 10), warmarTavs wmida-yofis yvela sa-<br />

Sualebas, saxes aZlevs maT da miznisken uZRveba� 127 amitom qristes WeSmariti<br />

mowafe aRiniSneba rogorc RmrTisadmi, aseve moyvasisadmi siyvaruliT�<br />

iesom, Zem RmrTisam, gamoavlina Tavisi siyvaruli, roca dado Tavisi<br />

suli CvenTvis, da aravis aqvs ufro didi siyvaruli, vidre mas, vinc dado<br />

Tavisi suli misTvis da Tavisi ZmebisTvis (Sdr� 1ioan� 3, 16; ioan� 15, 13)� zogierTi<br />

qristiani uZvelesi droidan iyo mowodebuli (da yovelTvis iqneba<br />

mowodebuli) imisaTvis, rom warmoadginos siyvarulis udidesi mowmoba yvelas<br />

winaSe, gansakuTrebiT mdevnelTa winaSe� amitom eklesia afasebs martvilobas,<br />

rogorc gansakuTrebul niWs da siyvarulis uzenaes gamocdas�<br />

martvilobiT mowafe emsgavseba maswavlebels, romelmac samyaros gamosxnisaTvis<br />

nebayoflobiT daiTmina sikvdili, da misi saxovani xdeba sisxlis<br />

daRvris Sedegad� Tumca es cota vinmes eZleva, mainc yvela unda mzad iyos<br />

qristes aRmsareblobisaTvis adamianTa winaSe da mas gahyves jvarcmis gzaze<br />

devnaTa dros, romelTa naklebobas eklesia arasdros ganicdis�<br />

TOMUS, In Ephes. hom� 20, 2: PG 62, 136ss�<br />

127 Sdr� S� AUGUSTINUS, Enchir. 121, 32: PL 40, 288� – S� THOMAS, Summa Theol. <strong>II</strong>-<strong>II</strong>, q� 184, a�<br />

1� – PIUS X<strong>II</strong>, adhort� apost� Menti nostrae, 3 sept� 1950: AAS 42 (1950), p� 660�<br />

105


106<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

eklesiis siwmides sagangebod asazrdoebs mravalgvari rCeva (consiliis),<br />

romlebic gansaxilvelad ufalma saxarebaSi Tavis mowafeebs SesTavaza� 128<br />

maT Soris gamoirCeva saRmrTo madlis Zvirfasi niWi, romelic mamisgan<br />

zogierTs eZleva (Sdr� maT� 19, 11; 1kor� 7, 7), raTa qalwulobaSi an dauqorwineblobaSi,<br />

ganuyofeli guliT (Sdr� 1kor� 7, 32-34) advilad miuZRvnan<br />

Tavi mxolod RmerTs� 129 am srulyofil SezRudvas (continentia), ganxorcielebuls<br />

cis sasufevlisTvis, eklesia yovelTvis didi pativiT epyroboda,<br />

rogorc siyvarulis niSansa da stimuls da samyaroSi sulieri nayofierebis<br />

gansakuTrebul wyaros�<br />

eklesia ixsenebs mociqulis gafrTxilebasac, romelic erTgulebs siyvarulisken<br />

mouwodebs, da aqezebs, igive igrZnon, rasac ieso qriste grZnobda,<br />

romelmac „Tavi T¢si daimdabla da xati monisa¡ miiRo,��� iqmna igi morCil<br />

vidre sikudildmde“ (fil� 2, 7-8) da CvenTvis „daglaxakna mdidari igi“ (2kor�<br />

8, 9)� aucilebelia, rom mowafeebma mudam mibaZon qristes am siyvarulsa da<br />

simdables da mas mowmobdnen� amitom deda eklesias uxaria, rom mis wiaRSi<br />

meti kacebi da qalebi Semodian, romlebic macxovris dacalierebas (exininationem)<br />

ufro erTgulad mihyvebian da mas ufro aSkarad avlenen, siglaxakes<br />

RmrTis SvilTa TavisuflebaSi iReben da sakuTar nebaze uars amboben� isini<br />

RmrTis gulisTvis adamians emorCilebian, iseTi srulyofilebiT, romelic<br />

mcnebis zRvarsac ki scildeba, raTa morCilebiT kidev ufro metad miemsgavson<br />

qristes� 130<br />

amgvarad, yvela qristes erTguli mowodebulia imisTvis, rom iswrafodes<br />

siwmidisa da sakuTari mdgomareobis srulyofisaken� dae, ecadon,<br />

Tavisi grZnobebi sworad warmarTon, raTa miwier saqmeTa sargeblobam da<br />

simdidrisadmi midrekilebam, romelic saxarebiseuli siglaxakis suls upirispirdeba,<br />

ar daabrkolos miswrafeba srulyofili siyvarulisken� mociquli<br />

gvafrTxilebs: „romelni imsaxurebden sofelsa amas, viTarmca ara imsaxureben,<br />

rameTu warmaval ars xati amis soflisa¡“ (1kor� 7, 31)� 131<br />

Tavi VI<br />

moweseni<br />

43� RmrTisadmi miZRvnili ubiwoebis, siglaxakisa da morCilebis Sesaxeb<br />

saxarebiseuli rCevebi emyareba uflis sityvebsa da magaliTebs da maT mociqulebi,<br />

eklesiis mamebi da mwyemsebi gvTavazoben� es rCevebi warmoadgens<br />

saRmrTo niWs, romelic eklesiam Tavisi uflisgan miiRo da, misi madliT,<br />

mas mudam inaxavs� eklesiis Zalauflebam suli wmidis winamZRolobiT izruna<br />

maTi ganmartebis, Sesrulebisa da maT safuZvelze cxovrebis myari<br />

formebis CamoyalibebisTvis� rogorc RmrTivboZebuli nergidan aRmocenebuli<br />

xe gansacvifreblad da mravalferovnad ganitota uflis mindorSi,<br />

ise amoizarda gandegili Tu sazogado cxovrebis sxvadasxva forma da sxvadasxva<br />

ojaxi, romelic sasargebloa rogorc misi wevrebisTvis, aseve qri-<br />

128 rCevaTa Sesaxeb zogadad Sdr� ORIGENES, Comm. Rom. X, 14: PG 14, 1275 B� – S� AU-<br />

GUSINUS, De S. Virginitate, 15, 15: PL 40, 403� – S� THOMAS, Summa Theol. I-<strong>II</strong>, q� 100, a� 2 c (bolos); <strong>II</strong>-<strong>II</strong>,<br />

q� 44, a� 4, ad 3�<br />

129 wmida qalwulobis gansakuTrebulobisTvis Sdr� TERTULLIANUS, Exhort. Cast. 10:<br />

PL 2, 925 C� – S� CYPRIANUS, Hab. Virg. 3 da 22: PL 4, 443 B da 461 A s� – S� ATHANASIUS, De Virg.: PG<br />

28, 252 ss� – S� IO� CHRYSOSTOMUS, De Virg. : PG 48, 533 ss�<br />

130 sulieri siglaxakis Sesaxeb Sdr� maT� 5, 3 da 19, 21; mark� 10, 21; luk� 18, 22; morCilebasTan<br />

dakavSirebiT qristes magaliTi mocemulia: ioan� 4, 34 da 6, 38; fil� 2, 8-20; ebr�<br />

10, 5-7� – xSiria mamebTan da ordenebis damfuZneblebTan�<br />

131 rCevaTa warmatebiT gamoyenebis Sesaxeb, romlebic yvelasTvis savaldebulo ar<br />

aris, Sdr� S� IO� CHRYSOSTOMUS, In Mt. hom� 7, 7: PG 57, 81s� – S� AMBROSIUS, De Viduis, 4, 23: PL<br />

16, 241 s�


LUMEN GENTIUM<br />

stes mTeli sxeulis keTildReobisTvis� 132 es ojaxebi uzrunvelyofen Tavisi<br />

wevrebisTvis cxovrebis stabilurobasa da simtkices, moZRvrebas, srulyofilebisken<br />

swrafvisTvis gankuTvnils, saZmo kavSirs qristes mxedrobaSi<br />

(in militia Christi), agreTve morCilebiT ganmtkicebul Tavisuflebas, raTa<br />

SeeZloT moweseTa saqmianobis (professionem) mtkiced Sesruleba, misi erTgulad<br />

Senaxva da sulismieri sixaruliT siyvarulis gzaze winsvla� 133<br />

es statusi, Tu gaviTvaliswinebT eklesiis saRmrTo da ierarqiul agebulebs,<br />

ar warmoadgens Sualeds mRvdelmsaxurebsa da eriskacTa mdgomareobas<br />

Soris, aramed orive mxridan zogierTi qristes erTguli mowodebulia<br />

imisaTvis, raTa gaixaros eklesiis cxovrebaSi gansakuTrebuli niWiT da,<br />

TiToeuli Taviseburad, emsaxuros eklesiis gamomxsnel misias� 134<br />

44� aRTqmebi da sxva wmida kavSirebi Tavisi arsiT im aRTqmebs hgavs, romelTa<br />

gamo qristes erTguli movalea, Seasrulos sami zemoxsenebuli saxarebiseuli<br />

rCeva� igi mTlianad eZleva RmerTs, romelic yvelaze ufro<br />

sayvarelia, raTa axali da gansakuTrebuli statusiT (titulo) Tavi miuZRvnas<br />

RmrTis msaxurebas da mis pativiscemas� naTlobis Sedegad igi mokvda codvisTvis<br />

da RmrTisaTvis iqna miZRvnili� magram naTlobis madlis meti nayofi<br />

rom mokribos, igi cdilobs, eklesiaSi saxarebiseuli rCevebis SesrulebiT<br />

gaTavisufldes im dabrkolebebisgan, romlebsac SeuZlia xeli SeuSalos<br />

siyvarulis mgznebarebasa da saRmrTo msaxurebis srulyofilebaSi� amitom<br />

uZRvnis igi Tavs meti siRrmiT saRmrTo msaxurebas� 135 Tavis es miZRvna miT<br />

ufro srulyofilia, rac ufro Zlieri da mtkice kavSiriT aris gamoxatuli<br />

qriste, Tavis sZalTan – eklesiasTan urRvevi kavSiriT SeerTebuli�<br />

saxarebiseuli rCevebis meSveobiT siyvarulisken midian isini, vinc maT<br />

misdevs 136 da isini gansakuTrebuli saxiT ukavSirdebian eklesiasa da mis saidumlos,<br />

amitom maTi sulieri cxovrebac mTeli eklesiis sikeTes unda mieZRvnas�<br />

maTi movaleobaa, SeZlebisdagvarad da sakuTari mowodebis Seasabamisad,<br />

locviT an raime qmediTi saqmiT iRvawon sulebSi qristes meufebis dafuZnebisa<br />

da ganmtkicebisTvis da yvela qveanaSi misi gavrcelebisTvis� amitom eklesia<br />

icavs da inaxavs moweseTa sxvadasxva insitutis Taviseburebas�<br />

Sesabamisad, saxarebiseuli rCevebis aRiareba warmoadgens erTgvar<br />

niSans, romelsac SeuZlia (da kidec unda gaakeTos es) warmatebiT moaxdinos<br />

gavlena eklesiis yvela wevrze, raTa maT qristianuli mowodebis movaleobani<br />

gulmodgined Seasrulon� RmrTis ers mudmivi qalaqi ar gaaCnia, aramed<br />

is momavlis qalaqs eZebs� moweseebis statusi, romelic aTavisuflebs<br />

maT mimdevrebs miwieri sazrunavisgan, yvela morwmunes ukve amqveynad gamouvlens<br />

ciur sikeTeebs da mowmobs axal da saukuno cxovrebas, mopovebuls<br />

qristesmieri gamosyidviT, da amcnobs momaval aRdgomasa da zeciuri<br />

sasufevlis didebas� garda amisa, es statusi ukeTesad asaxavs da eklesia-<br />

Si yovelTvis gamoxatavs cxovrebis im formas, romelic Zem RmrTisam miiRo,<br />

roca movida qveynad mamis nebis aRsasruleblad da romelic man Tavis<br />

mimdevar mowafeebs SesTavaza� da bolos, igi gansakuTrebulad cxadyofs<br />

132 Sdr� ROSWEYDUS, Vitae Patrum, Antwerpiae, 1628� – Apophtegmata Patrum: PG 65� – PAL-<br />

LADIUS, Historia Lauciaca: PG 34 995 ss�: ed� C� BUTLER, Cambridge 1898 (1904)� – PIUS XI, Const� apost�<br />

Umbratilem, 8 iul� 1924: AAS 16 (1924), pp� 386-387� – PIUS X<strong>II</strong>, alloc� Nous sommes hereux, 11 apr� 1958: AAS<br />

50 (1958), p� 283�<br />

133 PAULUS VI, alloc� Magno gaudio, 23 maii 1964: AAS 56 (1964), p� 566�<br />

134 Sdr� Cod. Iur. Can., c� 487 da 488, 4°� – PIUS X<strong>II</strong>, alloc� Annus sacer, 8 dec� 1950: AAS 43 (1951),<br />

pp� 27s� – PIUS X<strong>II</strong>, Const� apost� Provida Mater, 2 febr�1947: AAS 39 (947), pp� 120ss�<br />

135 PAULUS VI, l�c�, p� 567�<br />

136 Sdr� S� THOMAS, Summa Theol. <strong>II</strong>-<strong>II</strong>, q� 184, a� 3 da q� 188, a� 2� – S� BONAVENTURA, Opusc�<br />

XI, Apologia Pauperum, c� 3, 3: QUARACCHI, t� 8, 1898, p� 245 a�<br />

107


108<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

RmrTis sasufevlis uzenaesobas yovelive miwierTan SedarebiT da mis umaRles<br />

moTxovnebs� igi aCvenebs yvela adamians meufe qristes Zlierebis sidiades<br />

da suli wmidis usazRvro Zalas, romelic gansacvifreblad moqmedebs<br />

eklesiaSi�<br />

amgvarad, es statusi arsebobs saxarebiseul rCevaTa Sesrulebis safuZvelze;<br />

eklesiis ierarqiul struqturas igi ar exeba, magram misi cxovrebisa<br />

da siwmidis ganuyofel nawils warmoadgens�<br />

45� saeklesio ierarqiis movaleoba aris RmrTis eris mwyemsva da misi gayvana<br />

noyier saZovarze (Sdr� ezek� 34, 14), amitom manve Tavisi kanonebiT unda<br />

brZnulad warmarTos saxarebiseuli rCevebis Sesruleba, romelTa xelSewyobiT<br />

RmrTisa da moyvasis mimarT siyvaruli gansakuTrebiT srulyofili<br />

xdeba� 137 Tavad ierarqia morCilad misdevs suli wmidis miswrafebas, iRebs<br />

wesebs, brwyinvale kacTa da qalTa mier mocemuls, Semdgom daamuSavebs<br />

maT da WeSmaritad aRiarebs� garda amisa, igi Tavisi uflebamosilebiT zedamxedvelobs<br />

da mfarvelobs qristes sxeulis agebisaTvis aqa Tu iq daarsebul<br />

institutebs, raTa isini gaizaron da ayvavdnen maTi damarseblebis<br />

sulis msgavsad�<br />

uzenaes pontifeqss, sayovelTao eklesiaSi misi pirvelobis ZaliTa da<br />

sazogado sargeblobis gaTvaliswinebiT, SeuZlia gamoricxos srulyofis<br />

nebismieri instituti da misi calkeuli wevri adgilobriv ordinariusTa<br />

iurisdiqciidan, raTa isini mxolod mas, pontifeqss daeqvemdebaron� 138 aseve<br />

SesaZloa, isini miandon an miabaron sakuTar sapatriarqo xelisuflebas�<br />

wevrebi, romlebic eklesias Tavisi cxovrebis TaviseburebaTa Sesabamisad<br />

emsaxurebian, kanonikuri wesebiT Tanaxmad unda avlendnen pativiscemasa da<br />

morCilebas eposkoposTa mimarT, calkeul eklesiaSi maTi samwyso (pastoralem)<br />

uflebamosilebis gamo da samociqulo muSaobaSi aucilebeli erTianobisa<br />

da TanxmobisaTvis� 139<br />

eklesias Tavisi sanqciiT moweseTa saqmianoba (professionem religiosam) ara<br />

marto kanonikuri Rirsebis statusamde ahyvas, aramed liturgiuli qmedebiT<br />

mis RmrTisadmi miZRvnil statussac warmoaCens� Tavad eklesia, RmrTisagan<br />

boZebuli uflebamosilebiT, iRebs aRmsarebelTa aRTqmebs, Tavis<br />

sajaro locvaSi RmerTs sTxovs maTTvis daxmarebasa da madls, maT RmerTs<br />

miandobs, sulierad dalocavs (spiritualem benedictionem impertitur) da maT ZRvens<br />

(oblationem) evqaristiul msxverplSewirvas uerTebs�<br />

46� moweseni gulmodgined unda iswrafodnen imisken, rom maTi meSveobiT<br />

eklesia sul ufro ukeTesad warmouCendes qristes rogorc erTgulebs,<br />

aseve ara erTgulebs, roca igi, mTaze Cafiqrebuli (contamplantem), xalxs<br />

(turbis) RmrTis sasufevels gamoucxadebs, an sneulebsa da sustebs kurnavs<br />

da codvilebs keTili nayofisken moaqcevs, an kidev bavSvebs dalocavs� igi<br />

yvelas keTilismyofelia da yovelTvis emorCileba nebas mamisas, romelmac<br />

moavlina� 140<br />

da bolos, yvelas unda esmodes, rom saxarebiseul rCevaTa Sesrulebas<br />

Tumca ki mosdevs gandgoma im sikeTeebisgan, romelTa Rirebuleba udaoa,<br />

137 Sdr� CONC� VAT� I, sqema De Ecclesia Christi, cap� XV da SeniSnva 48: MANSI 51, 549 s� da<br />

619s� – LEO X<strong>II</strong>, epist� Au milieu des consolations, 23 dec� 1900: ASS 33 (1900-01), p� 361� – PIUS X<strong>II</strong>, Const�<br />

apost� Provida Mater, l�c�, pp� 114 s�<br />

138 Sdr� LEO X<strong>II</strong>, Const� Romanos Pontifices, 8 maii 1881: ASS 13 (1880-81), p� 483� – PIUS X<strong>II</strong> alloc�<br />

Annus sacer, 8 dec� 1950: AAS 43 (1951), pp� 28 s�<br />

139 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� annus sacer, l�c�, p� 28� – PIUS X<strong>II</strong>, Const� apost� Sedes Sapientiae, 31 maii<br />

1956: AAS 48 (1956), p� 355� - PAULUS VI, l�c�, pp� 570-571�<br />

140 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mystici Corporis, 29 iun� 1943: AAS 35 (1943), pp� 214 s�


LUMEN GENTIUM<br />

is mainc ar warmoadgens dabrkolebas adamianis pirovnebis WeSmariti ganviTarebisTvis,<br />

aramed piriqiT: mas Tavisi bunebiT yovelmxriv xels uwyobs�<br />

rCevebi, romlebsac TiToeuli adamiani Tavisi pirovnuli mowodebis<br />

Sesabamisad nebayoflobiT iRebs, gulis ganwmedasa da sulier Tavisuflebas<br />

didad exmareba� isini ganuwyvetliv aRZraven siyvarulis mgzebarebasa<br />

da, upirveles yovlisa, maT SeuZliaT qristiani adamiani Seusabamon<br />

im qalwulebrivi da glaxaki cxovrebis saxeobas, romelic qriste ufalma<br />

irCia da romelic misma qalwulma dedam SeiTvisa, rasac mravlricxovan<br />

wmida damaarsebelTa magaliTi adasturebs� aravin ifiqros, rom moweseebi<br />

Tavisi Sewiruli cxovrebiT (consecratione) adamianTagan gaucxovdebian<br />

da miwier qalaqSi usargebloni xdebian� miuxedavad imisa, rom isini Tavis<br />

Tanamedroveebs uSualod gverdSi yovelTvis ar udganan, ufro Rrma gagebiT<br />

isini maT gverdSi udganan qristes wiaRSi (visceribus) da maTTan sulierad<br />

TanamSromloben, raTa miwieri qalaqis mSenebloba mudam ufals<br />

efuZnebodes da misken miemarTebodes, rom amaod ar daSvrnen misi maSenebelni�<br />

141<br />

amitom wmida <strong>kreba</strong> amxnevebs da aqebs kacebsa da qalebs, Zmebsa da debs,<br />

romlebic monastrebSi, skolebSi, saavdamyofoebsa Tu misiebSi mudmivi da<br />

Tavmdabali erTgulebiT amkoben qristes sZals zemoxsenebuli Sewiruli<br />

cxovrebiT (in consecratione) da yvela adamians keTilSobil da mravalgvar samsaxurs<br />

aRmouCenen�<br />

47� xolo vinc mowodebulia rCevaTa SesrulebisTvis (ad professionem consiliorum<br />

vocatus), gulmodgined unda ecados, mudam misdios im mowodebas, romelic<br />

RmrTisgan miiRo da am saqmeSi met warmatebas miaRwios, raTa iyos eklesia<br />

ufro wmida da ufro didebuli erTiani da ganuyofeli sameba, romelic<br />

qristeSi da qristes mier aris yovelgvari siwmidis wyaro da dasabami�<br />

Tavi V<strong>II</strong><br />

msxemi eklesiis esqatologiuri xasiaTi<br />

da misi kavSiri zeciur eklesiasTan<br />

48� eklesia, romliskenac ieso qriste yvelas mogviwodebs da romelSic<br />

RmrTis madliT siwmides viZenT, dasrulebas mxolod zeciur didebaSi hpovebs,<br />

roca mova Jami yvelafris aRdginebisa (restitutionis) (Sdr� saqme 3, 21) da<br />

roca adamianur modgmasTan erTad mTeli samyaro (igi adamianTan Sinaganad<br />

aris dakavSirebuli da adamianis meSveobiT Tavis mizans aRwves), srulyofilad<br />

ganaxldeba qristeSi (Sdr� efes� 1, 10; kol� 1, 20; 2petr� 3, 10-13)�<br />

qriste amaRlda miwidan da yvela Tavisken miizida (Sdr� ioan� 12, 32)�<br />

mkvdreTiT aRmdgarma, (Sdr� rom� 6, 9) man mouvlina mowafeebs Tavisi cxovelmyofeli<br />

suli da misi meSveobiT Tavisi sxeuli, romelic aris eklesia,<br />

gaxada sayovelTao gamoxsnis saidumlod� mamis marjveniT mjdomare, igi<br />

mudam moqmedebs samyaroSi, raTa adamianebi eklesiasTan miiyvanos, eklesiis<br />

meSveobiT isini ufro mWidrod daikavSiros, asazrdoos Tavisi sxeuliTa<br />

da sisxliT, da amgvarad, Tavisi didebuli cxovrebis moziareebad aqcios�<br />

aRTqmuli aRdgena, romelsac moveliT, ukve daiwyo qristeSi, igi viTardeba<br />

suli wmidis movlinebiT da suli wmidis mier grZeldeba eklesiaSi, sadac<br />

rwmenis saSualebiT vigebT Cveni warmavali cxovrebis azrsac, roca momaval<br />

sikeTeTa imediT aRvasrulebT saqmes, romelic mamam amqveynad mogvando,<br />

da Cvens gamoxsnas viqmT (Sdr� fil� 2, 12)�<br />

141 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� Annus sacer, l� c�, p� 30� – Alloc� Sous la maternelle protection, 9 dec� 1957:<br />

AAS 50 (1958), pp� 39 s�<br />

109


110<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

rameTu Cvenamde ukve moiwia JamTa aRsasrulma (Sdr� 1kor� 10, 11)� samyaros<br />

aRdgena Seuqcevlad aris dadgenili da ukve Cvens droSi mosaldoneli<br />

(anticipatur): eklesia xom ukve dedamiwaze gamoirCeva WeSmariti siwmidiT,<br />

Tundac arasruliT� sanam iqneba axali ca da axali miwa, romlebSic samarTle<br />

mkvidrobs (Sdr� 2petre 3, 13), msxem eklesias Tavis saidumloebsa da institutebSi,<br />

romlebic amJamindelobas ganekuTvneba, aqvs Cveni warmavali<br />

saukunis saxe� eklesia mkvidrobs dabadebulTa Soris da yoveli maTgani<br />

„Tana-kunesis da Tana-elmis moaqamde“ da moelis RmrTis SvilTa gamocxadebas<br />

(rom� 8, 19-22)�<br />

Cven, eklesiaSi qristesTan gaerTianebulni da suli wmidiT aRbeWdilni,<br />

„romel-igi ars windi mk¢drobisa Cuenisa¡“ (efes� 1, 14), WeSmaritad viwodebiT<br />

da varT RmrTis Svilni (Sdr� 1ioane 3, 1), magram jer ar gamovcxadebulvarT<br />

qristesTan erTad didebiT (Sdr� kol� 3, 4), romliTac RmrTis msgavsni<br />

viqnebiT, rameTu vixilavT mas, „viTarca igi ars“ (Sdr� 1ioane 3, 2)� amitom<br />

„vidre sxeulSi vsaxlobT, vmsxemobT uflisgan Sors“ (2kor� 5, 6); sulis<br />

sawyisTa mflobelni, „TavTa Sina CuenTa vkunesiT“ (Sdr� rom� 8, 23) da gvsurs<br />

qristesTan yofna (Sdr� fil� 1, 23)� igive siyvaruli gvibiZgebs, metad vicxovroT<br />

misTvis, CvenTvis „momkudrisa da aRdgomilisa“ (2kor� 5, 15)� maSasadame,<br />

vcdilobT, yvelaferSi saTnoni viyoT RmrTisaTvis (Sdr� 2kor� 5, 9)<br />

da vimosavT RmrTis saWurvels, raTa SevZloT eSmakis xrikebs win aRvudgeT<br />

da borotebas davupirispirdeT (Sdr� efes� 6, 11-13)� Cven ar viciT arc dRe<br />

da arc saaTi, amitom, rogorc ufali gvafrTxilebs, mudam unda vfxizlobdeT,<br />

rom Cveni miwieri cxovrebis erTaderTi gzis dasrulebisas (Sdr� ebr�<br />

9, 27) davimsaxuroT masTan erTad saqorwinod Sesvla da mivekuTvnoT kur-<br />

TxeulT (benedictis) (Sdr� maT� 25, 31-46), da ar gvebrZanos, rogorc ukeTur da<br />

zarmac monebs (Sdr� maT� 25, 26), Sesvla „cecxlsa mas saukunesa“ (Sdr� maT�<br />

25, 41), „bnelsa mas garesknelsa“, sadac „iyos tirili da RrWena¡ kbilTa¡“<br />

(maT� 22, 13 da 25, 30)� marTlac, sanam gavmefdebiT qristesTan didebiT, „Cuen<br />

yovelni gancxadebad varT winaSe saydarTa qristesTa, ra¡Ta miiRos kacadkacadman<br />

£orcTa amaTgan, ra¡ca-igi qmna, gina Tu keTili gina Tu boroti“<br />

(2kor� 5, 10) da qveynis aRasrulisas „gamovidodian keTilis-moqmedni aRdgomasa<br />

cxorebisasa, xolo borotis-moqmedni aRdgomasa sasjelisasa“ (ioan�<br />

5, 29; Sdr� maT� 25, 46)� amitom vfiqrobT, rom „ver Rirs arian vnebani igi amis<br />

Jamisani mermisa mis Tana didebisa, romel gamoCinebad ars Cuenda momarT“<br />

(rom� 8, 18; Sdr� 2tim� 2, 11-12), da, rwmeniT mtkiceni, moveliT „netarsa mas<br />

sasoebasa da gamoCinebasa didebasa didisa RmrTisa da macxovrisa Cuenisa<br />

ieso qristesi“ (tit� 2, 13), „romelman gardacvalnes £orcni ese simdablisa<br />

Cuenisani, ra¡Ta iyvnen igini Tanaxat £orcTa maT didebisa misisaTa“ (fil� 3,<br />

21) da romelic mova „didebad Soris wmidaTa misTa da sak¢rvelebad yovel-<br />

Ta Soris morwmuneTa“ (2Tes� 1, 10)�<br />

49� maSasadame, sanam mosula ufali „didebiTa T¢siTa, da yovelni angelozni<br />

misni mis Tana“ (maT� 25, 31), ganqarda sikvdili, yvelaferi ufals<br />

daemorCila (Sdr� 1kor� 15, 26-27), zogierTi misi mowafe msxemobs dedamiwaze,<br />

zogmac daasrula es cxovreba da ganiwmideba, sxvebi ki, gandidebulni,<br />

Wvreten „naTelSi Tavad RmerTs: sampirovansa (trinum) da erTs – iseTs,<br />

rogoric is aris�“ 142 amave dros Cven yvelani (Tumca sxvadasxva xarisxiTa da<br />

formiT), vurTierTobT erTi da imave siyvaruliT RmrTisa da moyvasis mimarT<br />

da didebis erTsa da imave himns vumReriT Cvens RmerTs� yvelas, vinc<br />

qristesi aris, misi suli aqvs, isini erT eklesiad Senawevrdebian da erTmaneTs<br />

qristeSi Seekvrebian (Sdr� efes� 4, 16)� amitom araviTar SemTxvevaSi ar<br />

142 CONC� FLOR. Decretum pro Graecis: DENZ� 693 (1305)�


LUMEN GENTIUM<br />

wydeba maTi erToba, vinc gzaSia (viatorum), imaTTan, vinc ganisvena qristes mSvidobiT;<br />

piriqiT, eklesiis mudmivi rwmenis Tanaxmad, igi Zlierdeba sulier<br />

sikeTeTa gadacemiT� 143 imis gamo, rom cis moqalaqeni (coelites) ufro mWidrod<br />

arian qristesTan dakavSirebulni, isini mTel eklesias siwmideSi ufro metad<br />

ganamtkiceben da aRamaRleben RmrTismsaxurebas, romelsac eklesia<br />

miwaze RmerTs uZRvnis, da mravalgvarad xels uwyoben mis ufro farTo mSeneblobas<br />

(Sdr� 1kor� 12, 12-27)� 144 samSobloSi miRebulni da ufalTan wardgenilebi<br />

(Sdr� 2kor� 5, 8), isini uflis meSveobiT, ufalTan erTad da ufalSi<br />

mudam Suamdgomloben CvenTvis mamasTan, 145 cxadyofen damsaxurebebs, romlebic<br />

Tavad moipoves miwaze RmerTsa da adamianebs Soris erTaderTi Suamavlis<br />

_ ieso qristes meSveobiT, radgan yovelmxriv RmerTs emsaxurebodnen<br />

da Tavisi xorciT avsebdnen qristes vnebaTa nakls misi sxeulis sasargeblod,<br />

romelic aris eklesia (Sdr� kol� 1, 24)� 146 amitom maTi Zmuri zrunva<br />

didad exmareba Cvens sisustes�<br />

50� qristianuli religiis dasabamidan msxemTa (viatorum) eklesia, romelmac<br />

safuZvlianad icis ieso qristes saidumlo sxeulis es kavSiri, didi<br />

mowiwebiT miagebda pativs gardacvlilTa xsovnas 147 da maTTvis locvasac<br />

(suffragia) aRavlenda, radgan wmida da RmrTismosavia fiqri, romlis Tanaxmad<br />

unda vilocoT gardacvliTaTvis, raTa isini codvebisgan gaTavisufldnen<br />

(Sdr� 2mak� 12, 45)� eklesias mudam swamda, rom mociqulebi da qristes martvilebi,<br />

romlebmac Tavisi sisxli daRvares da rwmenisa da siyvarulis uzenaesi<br />

mowmeni iyvnen, CvenTan ufro metad arian qristes mier dakavSirebulni�<br />

eklesia maT gansakuTrebuli grZnobiT Tayvans scemda, 148 netar qalwul<br />

mariamsa da wmida angelozebTan erTad, da maT Semweobas sTxovda� male maT<br />

isinic miakuTvnes, vinc qristes umankoebas (virginitatem) da sigalxakes gansakuTrebiT<br />

mtkiced misdevda, 149 da bolos isinic, vinc qristianul siqveleTa<br />

SesaniSnavi SesrulebiTa 150 da saRmrTo qarismiT erTgulTa RmrTismosavi<br />

mimdevari da mimbaZveli gaxda� 151<br />

maTi cxovrebis Wvreta, vinc qristes erTgulad misdevda, gvibiZgebs<br />

imisken, rom axleburad veZioT momavali qalaqi (Sdr� ebr� 13, 14 da 11, 10)�<br />

amave dros, vswavlobT viaroT usafrTxo gziT, romliTac SevZlebT, miwier<br />

cvalebadobaTa gavliT, TiToeulisTvis Sesaferisi mdgomareobisa<br />

da garemoebis Sesabamisad, mivaRwioT qristesTan srulyofil erTianobas<br />

anu siwmides� 152 maT cxovrebaSi, vinc Cvens adamianur beds iziarebs da sru-<br />

143 garda ufro Zveli dokumentebisa, romlebic sulTa gamoZaxebis nebismieri formis<br />

winaaRmdeg aris mimarTuli, aleqsandre IV-is droidan (27 seqtemberi 1258), Sdr� encycl�<br />

S� S� C� S� OFFIC<strong>II</strong>, De magnetismi abusu: 4 aug� 1856: ASS (1865), pp� 177-178, DENZ� 1653-1654 (2823-<br />

2825); pasuxi: S�S�C�S� OFFIC<strong>II</strong>, 24 apr� 1917: AAS 9 (1917), p� 268, DENZ� 2182 (3642)�<br />

144 pavles am moZRvrebis sinTezuri gadmocemisTvis ix� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mystici Corporis:<br />

AAS 35 (1943), pp� 200 et passim�<br />

145 Sdr� magaliTad, S� AUGUSTINUS, Enarr. in Ps. 85, 24: PL 37, 1099� – S� HIEONYMUS, Liber<br />

contra Vigilantium, 6: PL 23, 344� – S� THOMAS, In 4m Sent., d� 45, q� 3, a� 2� – S� BONAVENTURA, In 4m<br />

Sent., d� 45, a� 3, q� 2; etc�<br />

146 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mystici Corporis: AAS 35 (1943), p� 245�<br />

147 Sdr� mravalricxovani warwerebi romaul katakombebSi�<br />

148 Sdr� GELASIUS I, Decretalis De libris recipiendis, 3: PL 59, 160, DENZ� 165 (353)�<br />

149 Sdr� S� METHODIUS, Symposion, V<strong>II</strong>, 3: GCS (Bonwetsch), p� 74�<br />

150 Sdr� BENEDICTUS XV, Decretum approbationis virtutum in Causa beatificationis et canonizationis<br />

Servi Dei Ioannis Nepomuceni Neumann: AAS 14 (1922), p� 23�- pius XI-is mravali sityva wmidanTa<br />

Sesaxeb: Inviti all’eroismo: Dicorsi…, t� I-<strong>II</strong>I, Romae 1941-1942, passim� – PIUS X<strong>II</strong>, Discorsi e Radiomessagi,<br />

t� 10, 1949, pp� 37-43�<br />

151 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Meiator Dei: AAS 39 (1947), p� 581�<br />

152 Sdr� ebr� 13, 7; Eccli 44-50; ebr� 11, 3-40� – Sdr� agreTve PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mediator Dei:<br />

AAS 39 (1947), pp� 582-583�<br />

111


112<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

lyofilad qristes xatad gardaiqmneba (Sdr� 2kor� 3, 18), RmerTi adamianebs<br />

Tavis Tandaswrebasa da saxes cocxlad warmouCens� maTi meSveobiT igi Cven<br />

gvesaubreba da Tavisi meufebis niSans gvaZlevs, 153 riskenac Zlier miviltviT,<br />

radgan gars gvaxlavs amdeni mowme (Sdr� ebr, 12, 1) da gvaqvs saxarebis<br />

WeSmaritebis aseTi dadastureba�<br />

magram cis moqalaqeTa xsovnas pativs vcemT ara marto rogorc magaliTs,<br />

aramed ufro imisTvis, raTa Zmuri siyvarulis ganxorcielebis safuZvelze<br />

gaZlierdes mTeli eklesiis erTianoba sulSi (Sdr� efes� 4, 1-6)�<br />

rogorc msxemTa (viatores) Soris arsebul qristianul kavSirs ufro axlo<br />

mivyavarT qristesTan, aseve wmidanebTan erToba qristesTan gvakavSirebs,<br />

romlisganc, rogorc wyarosa da Tavisgan, momdinareobs yovelgvari madli<br />

da Tavad RmrTis eris cxovreba� 154 amitom sruliad aucilebelia, gviyvardes<br />

ieso qristes es megobrebi da Tanamemkvidreni, Cveni Zmebi da gamorCeuli<br />

keTilismyofelebi, maT gamo RmerTs Sesaferisi madloba vuTxraT, 155 „maT<br />

vedrebiT movuwodoT da mivmarToT maT locvebs, daxmarebasa da Semweobas,<br />

raTa RmerTs sikeTe (beneficia) SevsTxovoT misi Zis, ieso qristes, Cveni<br />

uflis mier, romelic aris Cveni erTaderTi gamomsyidveli da macxovari�“ 156<br />

yoveli WeSmariti mowmoba, romelsac Cven warmovudgenT cis moqalaqeebs,<br />

Tavisi bunebiT iswrafvis qristesken da sruldeba masTan, romelic aris<br />

„gvirgvini yvela wmidaTa“, 157 xolo misi meSveobiT midis RmerTTan, romelic<br />

gansacvifrebelia Tavis wmidanebSi da maTSi ganidideba�“ 158<br />

zeciur eklesiasTan Cveni erToba yvelaze ufro amaRlebulad wmida<br />

liturgiaSi xorcieldeba� masSi suli wmidis Zala Cvenze saidumloTa niSnebis<br />

meSveobiT (per signa sacramentalia) zemoqmedebs, saerTo aRfrTovanebaSi<br />

saRmrTo udidebulesobis (divinae maiestati) qebiT erTad vxarobT, 159 da yvelani,<br />

yvela tomis, enisa da eris warmomadgenelni, qristes sisxliT gamosyidulni<br />

(Sdr� gamocx� 5, 9) da erT eklesiad Sekrebilni, vadidebT RmerTs,<br />

erTsa da samgvamovans (trinum), qebis erTiani simReriT� amgvarad, ziarebis<br />

msxverplSewirvis zeimiT Cven maqsimalurad vuerTdebiT zeciuri eklesiis<br />

kults, vurTierTobT da Tayvans vcemT, upirveles yovlisa, mudam didebuli<br />

qalwuli mariamis xsovnas, agreTve netari iosebis, netar mociqulTa,<br />

martvilTa da yvela wmidanisa� 160<br />

51� Cvens winaparTa am saTayvano rwmenas, romelic ZmebTan cocxal ur-<br />

Tierobas exeba (Zmebi, romlebic zeciur didebaSi arian da sikvdilis Semdgom<br />

jer kidev ganiwmidebian), wmida <strong>kreba</strong> didi mowiwebiT iRebs da xelaxla<br />

gvTavazobs nikeis <strong>II</strong>, 161 florenciisa 162 da tridentis 163 wmida krebebis dadgenilebebs<br />

(decreta)� amave dros, Tavisi mwyemsuri mzrunvelobiT is mouwodebs<br />

yvelas, visac es exeba, rom Tu ki sadme Tavi iCina darRvevebma, gadametebulobam<br />

an naklulobam, isini unda ecadon maT Sekavebas an gamosworebas� maT<br />

yvelaferi ise unda ganaaxlon, rom qristesa da RmrTis qeba ufro srulyo-<br />

153 Sdr� CONC� VAT� I, Const� De fide catholica, cap� 3: DENZ� 1794 (3013)�<br />

154 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mystici Corporis: AAS 35 (1943)� p� 216�<br />

155 Tavad wmidanTa mimarT madlierebis Sesaxeb Sdr� E� Diehl, inscriptiones latinae christianae<br />

veteres, I, Berolini, 1925, nn� 2008 2383 et passim�<br />

156 CONC� TRID�, Sess� 25, De invocatione… Sanctorum: DENZ� 984 (1821)�<br />

157 romauli Jamni, yvela wmidaTa dResaswaulis invitatoriumi�<br />

158 Sdr� mag� 2 Tes� 1, 10�<br />

159 CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� de Sacra Liturgia, cap� 5, n� 104�<br />

160 romauli mesis kanoni�<br />

161 CONC� NICAENUM <strong>II</strong>, Act� V<strong>II</strong>: DENZ� 302 (600)�<br />

162 CONC� FLOR�, Decretum pro Graecis: DENZ� 693 (1304)�<br />

163 CONC� TRID�, Sess� 25, de invocatione, veneratione et reliquiis Sanctorum et sacris imaginibus:<br />

Decretum de iustificatione, can� 30: DENZ� 840 (1580)�


LUMEN GENTIUM<br />

fili iyos� dae, maT aswavlon erTgulebs, rom wmidanTa namdvili Tayvaniscema<br />

ara imdenad garegan qmdebaTa simravleSi mdgomareobs, aramed, gacilebiT<br />

metad, Cveni qmediTi siyvarulis ZalaSi, romlis safuZvelzec, Cveni da<br />

eklesiis meti keTildReobisaTvis, wmidanebTan veZiebT „urTierTobis nimuSs,<br />

kavSiris gaziarebas, Suamdgomlobis gziT Semweobas�“ 164 meores mxriv,<br />

dae, aswavlon erTgulebs, rom Cveni urTierToba zecis moqalaqeebTan, Tu<br />

is aRiqmeba rwmenis ufro sruli naTeliT, arafriT ar amcirebs im Tayvaniscemas,<br />

romelsac mama RmerTs qristes mier sulSi mivagebT, aramed piriqiT,<br />

mas kidev ufro amdidrebs� 165<br />

marTlac, sanam urTierTsiyvaruliTa da uwmidesi samebis erTiani qebiT<br />

vurTierTobT, Cven yvelani, vinc RmrTis Svilebi varT da qristes mier erT<br />

ojaxs vqmniT (Sdr� ebr� 3, 6), SeveferebiT eklesiis Sinagan mowodebas da winaswar<br />

moveliT, monawileoba miviRoT dasrulebuli didebis liturgiaSi� 166<br />

roca gamoCndeba qriste da moxdeba mkvdarTa didebuli aRdgoma, RmrTis<br />

naTeli ganabrwyinebs zeciur qalaqs da misi manaTobeli kravi iqneba (Sdr�<br />

gamocx� 21, 24)� maSin wmidanTa mTeli eklesia siyvarulis uzenaes netareba-<br />

Si Tayvans scems RmerTsa da daklul kravs (Sdr� gamocx� 5, 12) da erTxmad<br />

ganacxadebs: „romeli zis saydarTa zeda da kravisa, kurTxeva¡ da pativi da<br />

dideba¡ da simtkice ukuniTi ukunisamde“ (gamocx� 5, 13)�<br />

I. Sesavali<br />

Tavi V<strong>II</strong>I<br />

netari RmrTismSobeli<br />

qalwuli mariami<br />

qristesa da eklesiis saidumloSi<br />

52� yovlad keTilma da brZenma RmerTma, romelmac isurva samyaros gamosyidvis<br />

aRsruleba, „odes moiwia aRsasruli JamTa¡, moavlina RmerTman Ze<br />

T¢si, Sobili dedakacisagan,��� ra¡Ta Svileba¡ igi moviRoT“ (gal� 4, 4-5), „romeli<br />

CvenTvis, kacTaTvis, da Cvenisa cxovrebisaTvis gardamoxda zeciT da<br />

xorcni Seisxna sulisagan wmidisa da mariamisagan qalwulisa, da gankacna�“ 167<br />

gamoxsnis es saRmrTo saidumlo CvenTvis cxaddeba da grZeldeba eklesiaSi,<br />

romelic ufalma daarsa rogorc Tavisi sxeuli� erTgulebma, meTave – qristes<br />

mimdevrebma, romlebic yvela mis wmidanebTan urTierToben, eklesiaSi<br />

unda scen pativi „uwinares yovlisa, mudam didebul qalwul mariams, RmrTisa<br />

da Cveni uflis ieso qristes dedas�“ 168<br />

53� qalwul mariams (angelozis mier xarebisas man RmrTis sityva guli-<br />

Ta da sxeuliT miiRo da samyaros cxovreba moutana), aRiareben da Tayvans<br />

scemen rogorc RmrTisa da gamomsyidvelis dedas� Tavisi Zis damsaxurebaTa<br />

gamo uzenaesad gamosyiduli da masTan mWidro da urRvevi kavSiriT erTiani,<br />

igi udidesi funqciiTa da RirsebiT aris aRWurvili, radgan igi dedaa<br />

RmrTis Zisa da, Sesabamisad, mamis usayvarlesi asuli da suli wmidis siwmide<br />

164 Missale romanum, winasityvaoba wmidanTa dResaswaulisaTvis, safrangeTis diocezebSi<br />

gamosayeneblad�<br />

165 Sdr� S� PETRUS CANISIUS, Catechismus Maior seu Summa Doctrinae christianae, cap� <strong>II</strong>I (ed�<br />

crit� F� Streicher), Pars I, pp� 15-16, n� 44 et pp� 100-101, n� 49�<br />

166 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� de sacra Liturgia, cap� 1, n� 8�<br />

167 mrwamsi romaul mesaSi: konstantinopolis simbolo: MANSI 3, 566� – Sdr� CONC�<br />

EPHESIENUM, iqve, 4, 1130 (iqve, 2, 665 da 4, 1071)� – CONC� CHALCEDON�, iqve 7, 111-116� – CONC�<br />

CONST� <strong>II</strong>, iqve 9, 375-396�<br />

168 romauli mesis kanoni�<br />

113


114<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

(sacrarium)� madlis am gansakuTrebuli niWiT igi didad aRemateba yvela sxva<br />

qmnilebas, zeciursa da miwiers� amave dros, rogorc adamis Camomavali, igi<br />

dakavSirebulia yvela adamianTan, romlebsac gamoxsna sWirdebaT� metic,<br />

igi „namdvilad aris (qristes) asoTa deda,��� radgan man siyvaruliT xeli<br />

Seuwyo eklesiaSi erTgulTa gaCenas, romlebic am meTavis asoni arian�“ 169<br />

amitom mas miesalmebian rogorc eklesiis uzenaes da sruliad gansakuTrebul<br />

wevrsac, romelic aris rwmenasa da siyvarulSi misi saxe da nimuSi� mas,<br />

rogorc usayvarles dedas, kaTolike eklesia, suli wmidis mier ganswavluli,<br />

SvilisTvis Sesaferisi mowiwebiT epyroba�<br />

54� wmida <strong>kreba</strong> gadmoscems moZRvrebas eklesiis Sesaxeb, romlis Tanaxmad<br />

saRmrTo gamomsyidveli gamoxsnas axorcielebs� <strong>kreba</strong>s ganzraxuli aqvs,<br />

safuZvlianad naTelyos rogorc netari qalwulis roli ganxorcielebuli<br />

sityvisa da saidumlo sxeulis saidumloSi, aseve gamosyidul adamianTa<br />

movaleobani RmrTismSoblis mimarT, romelic aris qristes deda da adamianebis,<br />

upirveles yovlisa, erTgulTa, deda� <strong>kreba</strong>s ara aqvs ganzraxuli mariamis<br />

Sesaxeb sruli moZRvrebis gadmocema an im kiTxvebze pasuxi, romlebic<br />

RmrTismetyvelTa Sromis Sedegad jer srulad ar garkveula� amgvarad,<br />

ZalaSi rCeba is Sexedulebebi, romlebsac kaTolikur skolebSi Tavisufali<br />

formiT gamoTqvamen mis Sesaxeb, visac wmida eklesiaSi qristes Semdeg umaRlesi,<br />

xolo CvenTvis uaxloesi adgili ukavia� 170<br />

<strong>II</strong>. netari qalwulis roli gamoxsnis gangebulebaSi<br />

55� wmida werili, rogorc Zveli, aseve axali aRTqma da pativsacemi gadmocema<br />

sul ufro didi sicxadiT warmogvidgens gamoxsnis gangebulebas<br />

da mas, ase vTqvaT, gansaxilvelad gvTavazobs� Zveli aRTqmis wignebi aRweren<br />

gamoxsnis istorias, romelic nelnela mzaddeba qristes samyaroSi mosvliT�<br />

es Zveli sabuTebi, ise, rogorc isini eklesiaSi ikiTxeba da Semdgomi<br />

da sruli gamocxadebis Suqze gaiazreba, TandaTanobiT meti sicxadiT<br />

warmoaCens qalis figuras, romelic aris gamomsyidvelis deda� am Suqze igi<br />

winaswarmetyvelurad isaxeba ukve im dapirebaSi, romelic codvaSi Cavardnil<br />

winaprebs mieca da romelic gvelze gamarjvebas moaswavebs (Sdr� dab�<br />

3, 15)� msgavsad amisa, igi aris qalwuli, romelic muclad iRebs da Sobs Zes,<br />

romelsac uwodeben saxelad emanuels (Sdr� es� 7, 14; Sdr� miq� 5, 2-3� – maT� 1,<br />

22-23)� igi aris upirvelesi uflis mdabalTa da glaxakTa Soris, romlebic<br />

misgan darwmunebiT moelian da iReben gamoxsnas� da bolos, masTan, sionis<br />

gamorCeul asulTan erTad, dapirebis xangrZlivi molodinis Semdeg, sruldebian<br />

Jamni da dgeba axali gangebuleba, mas mere rac Ze RmrTisam misgan mii-<br />

Ro adamianis buneba, raTa Tavisi xorcis saidumloebiT adamiani codvisgan<br />

gaaTavisuflos�<br />

56� mamam mowyalebisam ineba, rom ganxorcielebamde yofiliyo imis Tanxmoba<br />

(acceptatio), visac dedoba gangebiT hqonda gansazRvruli; qalma Seuwyo<br />

xeli sikvdils, qalmave unda xeli Seuwyos sicocxles� es gansakuTrebiT<br />

exeba iesos dedas: man samyaros mouvlina cxovreba, romelic yvelafers ganaaxlebs,<br />

da igi RmrTisagan dajildovebulia niWebiT, romlebic aseT did<br />

movaleobis Seefereba� amitom ar aris gasakviri, rom wmida mamebTan damkvidrda<br />

Cveuleba, romlis Tanaxmad RmrTismSobels yovlad wmidas uwodeben,<br />

169 S� AUGUSTINUS, De S. Virginitate, 6: PL 40, 399�<br />

170 Sdr� PAULUS VI, <strong>kreba</strong>ze warmoTqmuli sityva, 1963 wlis dekembris 4: AAS 56 (1964),<br />

p� 37�


LUMEN GENTIUM<br />

codvis yovelgvari naklisagan daculs; miaCniaT, rom igi erTgvarad suli<br />

wmidis qmnilebaa, axal arsebad saxeqmnili� 171 nazareTel qalwuls, romelic<br />

Tavisi Casaxvis pirveli wamidan sruliad gansakuTrebuli siwmidis brwyinvalebiT<br />

iyo dajildovebuli, angelozi xarebisas, RmrTis davalebiT, misalmebisas<br />

eubneba: „madliT aRsavseo“ (Sdr� luk� 1, 28), xolo igi pasuxobs<br />

zeciur maxarebels (nuntio): „aha m£evali uflisa¡; meyavn me sity¢saebr Senisa“<br />

(luk� 1, 38)� ase daeTanxma saRmrTo sityvas mariami, asuli adamisa, da gaxda<br />

iesos deda� mas araviTari codva ar abrkolebda, man mTeli guliT SeiTvisa<br />

saRmrTo sityva da, rogorc uflis mxevalma, Tavi mTlianad miuZRvna Tavis<br />

Zes da mis saqmes (personae et operi Filii sui), raTa misi winamZRolobiT (sub Ipso) da<br />

masTan erTad, yovladZlieri RmrTis madliT, emsaxura gamosyidvis saidumlosTvis�<br />

amitom wmida mamebs samarTlianad miaCniaT, rom mariami pasiuri<br />

iaraRi ki ar iyo RmrTis xelSi, aramed igi Tavisufali rwmeniTa da adamianuri<br />

morCilebiT xels uwyobda adamianTa gamoxsnas� wm� ireneosi ambobs, rom<br />

igi, „morCili, gaxda gamoxsnis mizezi TavisTvis da mTeli adamianuri modgmisTvis�“<br />

172 masTan erTad mravali Zveli mama Tavis qadagebaSi siamovnebiT<br />

ganacxadebs, rom „evas urCobiT Sekruli kvanZi mariamis morCilebam gaxsna;<br />

is, rac qalwulma evam urwmunoebiT Sekra, qalwulma mariamma rwmeniT ganxsna�“<br />

173 evasTan mariamis Sedarebisas, mariams „cocxalTa dedas“ 174 uwodeben<br />

da xSirad amboben: „sikvdili evasgan, sicocxle mariamisgan�“ 175<br />

57� gamoxsnis saqmeSi SvilTan dedis erToba qristes qalwulebrivi Casaxvis<br />

droidan mis sikvdilamde vlindeba� pirvelad es moxda, roca mariami<br />

saswrafod adga, rom elisabedTan misuliyo da elisabedma mas „netari“ uwoda,<br />

radgan mariams aRTqmuli gamoxsnisa swamda, da winamorbedi (praecursor) kr-<br />

Teboda mis saSoSi (Sdr� luk� 1, 41-45)� Semdgom es gamovlinda Sobisas, roca<br />

gaxarebulma RmrTismSobelma mwyemsebsa da mogvebs aCvena Tavisi mxolod-<br />

Sobili Ze, romelmac misi qalwuloba ara Tu daarRvia, aramed wmida yo� 176<br />

Semdeg, roca RaribTa ZRveni miitana da taZarSi Tavisi Ze ufals warudgina,<br />

man usmina simeons, romelmac im dros winaswarmetyvelebda, rom misi Ze iqneboda<br />

ganxeTqilebis niSani da dedis suls maxvili gaseravda, raTa mravali<br />

gulis zraxvani gamJRavnebuliyo (Sdr� luk� 2, 34-35)� roca yrma ieso daikarga<br />

da mas didi mwuxarebiT eZebdnen, mSoblebma igi taZarSi ipoves, misi mamis<br />

saqmiT dakavebuli� Svilis sityvas mSoblebma ver gauges, magram deda yovelive<br />

amas dafiqrebiT gulSi imarxavda (Sdr� luk� 2, 41-51)�<br />

58� iesos sajaro cxovrebaSi dedamisi Tavidanve mkafiod Cans: qorwilisas<br />

galileis kanaSi, TanagrZnobiT gamsWvalulma, man Tavisi SuamdgomlobiT<br />

iesos _ mesiis niSnebs daudo dasabami (Sdr� ioan� 2, 1-11)� iesos qadagebisas<br />

RmrTismSobelma miiRo sityvebi, romelTa Tanaxmad Ze meufebas ayenebda<br />

gonierebaze, xorcisa da sisxlis kavSirebze maRla da netarebad acxadebda<br />

maT, vinc RmrTis sityvas ismenda da icavda (Sdr� mark� 3, 35, luk� 11, 27-28),<br />

171 Sdr� S� GERMANUS CONST�, Hom. in Annunt. Deiparae: PG 98, 328 A; In Dorm. 2: col� 357�<br />

– ANASTASIUS ANTIOCH�, Serm. 2 de Annunt�,: PG 89, 1377 AB; Serm. 3, 2: col� 1388 C� – S� ANDREAS<br />

CRET�, Can. in B.V. Nat. 4: PG 97, 1321 B; In B. V. Nat., 1: col� 812 A; Hom. in dorm. 1: col� 1068 C� – S� SOPH-<br />

RONIUS, Or. 2 in Annunt, 18: PG 87 (3), 3237 BD�<br />

172 S� IRENEUS, Adv. Haer. <strong>II</strong>I, 22, 4: PG 7, 959A; HARVEY 2, 123�<br />

173 S� IRENAEUS, ibidem; HARVEY, 2, 124�<br />

174 S� EPIPHANIUS, Haer. 78, 18: PG 42, 728 CD – 729 AB�<br />

175 S� IERONYMUS, Epist. 22, 21: PL 22, 408� – Cf� S� AUGUSTINUS, Serm. 51, 2, 3: PL 38, 335;<br />

Serm. 232, 2: col� 1108� – S� CYRILLUS HIEROS�, Catech. 12, 15: PG 33, 741 AB� – S� IO� CHRYSOSTOMUS,<br />

In Ps. 44, 7: PG 55, 193� – S� IO� DAMASCENUS, Hom. 2 in dorm. B. M. V., 3: PG 96, 728�<br />

176 Sdr� CONC� LATERANENSE anni 649, can� 3: MANSI 10, 1151� – S� LEO M�, Epist. ad Flav.: PL<br />

54, 759� – CONC� CHALCEDON�: MANSI 7, 462� – S� AMBROSIUS, De instit. virg. : PL 16, 320�<br />

115


116<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

ise erTgulad, rogorc amas RmrTismSobeli akeTebda (Sdr� luk� 2, 19 da 51)�<br />

ase, rwmeniT msxemobda netari RmrTismSobeli, erTgulad inarCunebda Tavis<br />

erTobas ZesTan vidre jvramde, sadac igi saRmrTo ganzraxvam daayena<br />

(Sdr� ioan� 19, 25)� igi mZimed itanjeboda Tavis mxolodSobil ZesTan erTad<br />

da mis msxverpls dedobrivi suliT eziara� man siyvaruliT misca Tanxmoba<br />

msxverplis Sewirvas, romelic TviTon Soba� da bolos, jvarze momakvdavma<br />

ieso qristem igi mowafes warudgina, rogorc misi deda da Tqva: „dedakaco,<br />

aha Ze Seni!“ (ioan� 19, 26)� 177<br />

59� RmerTs surda, rom adamianTa gamoxsnis saidumlo cxadi manam ar<br />

gaexada, sanam qristes mier aRTqmul suls ar mohfenda� amitom vxedavT,<br />

rom ormocdameaTe dRemde mociqulebi „iyvnes gankrZalul locvasa da<br />

vedrebasa erTbamad dedebiTurT da mariam dediT ieso¡siT da ZmebiTurT<br />

misiT“ (saqme 1, 14)� vxedavT agreTve mariams, Tavisi locvebiT suli wmidis<br />

niWis mavedrebels; sulma ukve moicva igi xarebisas� dabolos, roca<br />

umwikvlo qalwulma, romelsac araviTari pirvelqmnili codvis dacema<br />

ar Sexebia, 178 miwieri cxovrebis gza daasrula, igi sxeuliTa da suliT<br />

iqna miRebuli zeciur didebaSi, 179 da, rogorc samyaros (universorum) dedofali,<br />

uflis mier iqna amaRlebuli, raTa ufro srulad Tanasaxovani<br />

gamxdariyo Tavisi Zisa, romelic aris ufali uflebaTa (Sdr� gamocx� 19,<br />

16), mZle codvisa da sikvdilisa� 180<br />

<strong>II</strong>I. netari qalwuli da eklesia<br />

60� mociqulis sityvaTa Tanaxmad, erTaderTia Cveni Suamdgomeli, „rame-<br />

Tu erT ars RmerTi da erT ars Sua-mdgomel RmrTisa da kacTa, kaci ieso<br />

qriste, romelman misca Tavi T¢si sa£srad yovelTa“ (1tim� 2, 5-6)� mariamis<br />

dedobrivi movaleoba adamianTa mimarT arafriT ar Crdilavs da ar amcirebs<br />

qristes am erTaderT Suamdgomlobas, aramed piriqiT, mis Rirsebas<br />

avlens� netari qalwulis mxsneli gavlena adamianebze gamomdinareobs ara<br />

raime nivTieri aucileblobidan, aramed saRmrTo keTilganzraxvidan (beneplacito)�<br />

igi qristes damsaxurebaTa siuxvidan gamodis, mis Suamdgomlobas<br />

emyareba, savsebiT aris masze damokidebuli da misganve ikrebs mTel Tavis<br />

Zalas� igi ara Tu abrkolebs morwmuneTa uSualo erTobas qristesTan, aramed<br />

xels uwyobs mas�<br />

61� netar qalwuls saukuniTgan, saRmrTo sityvis ganxorcielebasTan<br />

erTad, winaswar gansazRvruli hqonda, rom igi RmrTis deda iqneboda� saRmrTo<br />

gangebis gadawyvetilebiT, igi amqveynad moevlina rogorc saRmrTo<br />

gamomsyidvelis masazrdoebeli (alma) deda, romelic sruliad gansakuTrebuli<br />

saxiT da sxvebze metad iyo misi keTilSobili Tanamgzavri (socia) da<br />

uflis mdabali (humilis) mxevli� man qriste Casaxa, Soba, gamokveba, taZarSi<br />

mamas warudgina� igi itanjeboda Tavis ZesTan erTad, roca is jvarze kvdeboda�<br />

man sruliad ganumeorebeli wvlili Seitana macxovris saqmeSi, raTa<br />

misi morCilebiT, rwmeniT, imediTa da mgznebare siyvaruliT sulTa zebunebrivi<br />

cxovreba aRmdgariyo� amitom madliT igi dedaa Cveni�<br />

177 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mystici Corporis, 29 iun� 1943: AAS 35 (1943), pp� 247-248�<br />

178 Sdr� PIUS IX, bulla Ineffabilis, 8 dec� 1854: Acta Pii IX, 1, I, p� 616; DENZ� 1641 (2803)�<br />

179 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, Const� apost� munificentissimus, 1 nov� 1950: AAS 42 (1950); DENZ� 2333 (3903)�<br />

180 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Ad coell Reginam, 11 oct� 1954: AAS 46: AAS 46 81954), pp� 633-636;<br />

DENZ� 3913 ss�


LUMEN GENTIUM<br />

62� mariamis es dedoba madlis gangebulebaSi ganuwyvetliv grZeldeba:<br />

dawyebuli TanxmobiT, romelic xarebisas rwmeniT misca da romelsac jvris<br />

qveS mtkiced inaxavda, yvela rCeulis saukuno srulyofamde� zecaSi amaRlebis<br />

Semdegac mas ar Seuwyvetia xsnis momtani msaxureba, piriqiT: mravalgvari<br />

SuamdgomlobiT igi ganagrZobs CvenTvis gamoxsnis niWTa mopovebas� 181<br />

Tavisi dedobrivi siyvaruliT RmrTismSobeli zrunavs Tavisi Zis ZmebisTvis,<br />

romlebic jerac msxemoben, xifaTsa da gaWirvebaSi imyofebian, sanam<br />

ar mivlen bednier samSobloSi� amitom netar qalwuls eklesiaSi moixsenieben<br />

agreTve rogorc damcvels, damxmares, Semwes, Suamdgomels� 182 xolo es<br />

ise gaigeba, rom qristes, erTaderT Suamdgomels Rirsebasa da qmediTobas<br />

araferi akldeba da araferi emateba� 183<br />

arcerTi qmnileba arasdros ar iqneba ganxorcielebuli sityvisa da<br />

gamomsyidvelis toli� magram rogorc qristes mRvdelmsaxurebaSi monawileoben<br />

sxvdasxva doneze msaxurnica (ministris) da erTguli xalxic, da<br />

rogorc RmrTis erTi sikeTe namdvilad vrceldeba sxvadasxva saxis qmnilebaSi,<br />

aseve gamomsyidvelis erTiani Suamdgomloba ki ar gamoricxavs qmnilebaTa<br />

mravalgvar ziar TanamSromlobas, erTi wyarodan momdinares, aramed<br />

piriqiT, warmoSobs mas�<br />

eklesia uyoymanod aRiarebs mariamis am daqvemdebarebul movaleobas,<br />

igi mas ganuwyvetliv gamoscdis da erTgulTa guls sTavazobs, raTa isini<br />

am dedobrivi sayrdenis mfarvelobiT ufro Rrmad daukavSirdnen Suamdgomelsa<br />

da macxovars�<br />

63� saRmrTo dedobis niWiTa da movaleobiT netari qalwuli erTiania ZesTan<br />

– gamomsyidvelTan, xolo Tavisi ganumeorebel madlTa da funqciaTa<br />

gamo mas eklesiasTanac mWidro kavSiri aqvs: rogorc wm� ambrosi aswavlida,<br />

RmrTismSobeli eklesiis nimuSia rwmenaSi, siyvarulsa da qristesTan<br />

srulyofili erTobis saqmeSi� 184 marTlac, eklesiis saidumloebaSi, romelic<br />

Tavadac samarTlianad iwodeba dedad da qalwulad, netar qalwul mariams<br />

uwinaresi adgili ukavia; igi warmoadgens rogorc qalwulobis aseve<br />

dedobis amaRlebul da gansakuTrebul magaliTs� 185 morwmunem da morCilma,<br />

man miwaze Ze mamisa Soba, mamakacis gareSe, suli wmidiT moculma, rogorc<br />

axalma evam, romelmac ara Zvel gvels, aramed RmrTis macnes gamoucxada rwmena,<br />

eWvisTvis miuwvdomeli� man Ze Soba, romelic RmerTma daayena pirmSod<br />

mraval Zmas Soris (rom� 8, 29), anu erTgulTa Soris, romelTa Sobasa da aRzrdaSi<br />

RmrTismSobeli dedobrivi siyvaruliT TanamSromlobs�<br />

64� eklesia RmrTismSoblis farul siwmides Wvrets da mis siyvaruls<br />

baZavs� igi mamis nebas erTgulad asrulebs da RmrTis sityvis meSveobiT,<br />

romelsac erTgulad iRebs, Tavadac xdeba deda: qadagebiTa da naTlobiT,<br />

suli wmidisgan Casaxulsa da RmrTisagan dabadebul Zeebs eklesia axali da<br />

181 Sdr� KLEUTGEN, gadamuSavebuli teqsti De mysterio Verbi incarnati, cap� IV: MANSI 53,<br />

290� – Sdr� S� ANDREAS CRET�, In nat. Mariae, sermo 4: PG 97, 865 A� – S� GERMANUS CONST�, In annunt.<br />

Deiparae: PG 98, 321 BC; In dorm. Deiparae, <strong>II</strong>I: col� 361 D� – S� IO� DAMASCENUS, In dorm. B. V.<br />

Mariae, hom� 1, 8: PG 96, 712 BC – 713 A�<br />

182 Sdr� LEO X<strong>II</strong>, encycl� adiutricem populi, 5 sept� 1895: ASS 15 (1895-96), p� 303� – S� PIUS X,<br />

encycl� Ad diem illum, 2 febr� 1904: Acta, I, p� 154; DENZ� 1978 a (3370)� – PIUS XI, encycl� Miserentissimus, 8<br />

maii 1928: AAS 20 (1928), p� 178� – PIUS X<strong>II</strong>, radioTi gamosvla, 1946 wlis 13 maisi: AAS 38 (1946),<br />

p� 266�<br />

183 S� AMBROSIUS, Epist. 63: PL 16, 1218�<br />

184 S� AMBROSIUS, Expos. Lc. <strong>II</strong>, 7: PL 15, 1555�<br />

185 Sdr� PS�-PETRUS DAM�, Serm. 63: PL 144, 861 AB� – GODEFRIDUS A S� VICTORE, In nat. B.<br />

M., Ms� Paris, Mazarine, 1002, fol� 109 r� – GERHOHUS REICH�, De gloria et honore Filii hominis, 10: PL 194,<br />

1105 AB�<br />

117


118<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

ukvdavi cxovrebisaTvis warmoSobs� igi Tavad aris qalwuli, romelic xeluxleblad<br />

da wmidad icavs im rwmenas, romelic sasiZos misca� eklesia baZavs<br />

Tavisi uflis dedas da suli wmidis ZaliT qalwulebrivad inaxavs xeluxlebel<br />

rwmenas, mtkice imeds, wrfel siyvaruls�<br />

65� eklesiam, unetaresi qalwulis saxiT, ukve miaRwia umwikvlo da uzado<br />

srulyofilebas (Sdr� efes� 5, 27), xolo qristes erTgulni jer kidev<br />

cdiloben, codva daamarcxon da siwmideSi gaizardon� isini Tavis mzeras<br />

mariamisken aRmarTaven, romelic rCeulTa mTeli sakrebulosTvis brwyinavs,<br />

rogorc siqveleTa nimuSi� eklesia RmrTismSoblis Sesaxeb mowiwebiT<br />

fiqrobs da mas Wvrets naTelSi sityvisa, romelic adamiani gaxda� igi<br />

pativiscemiT iWreba ganxorcielebis uzenaesi saidumlos sul ufro did<br />

siRrmeebSi da sul ufro metad Tavisi sasiZos Tanasaxovani xdeba� mar-<br />

Tlac, mariami Rrmad Sevida gamoxsnis istoriaSi; igi garkveulwilad Tavis<br />

TavSi aerTianebs da asaxavs rwmenis umTavres debulebebs, da roca mis<br />

Sesaxeb qadageben da mas Tayvans scemen, igi morwmuneebs mouwodebs Tavisi<br />

Zisken, misi msxerplisken da mamis siyvarulisken� eklesia, romelic<br />

mihyveba qristes didebas, ufro metad emsgavseba Tavis umaRles nimuSs,<br />

roca mudmivad win midis rwmenaSi, imedsa da siyvarulSi, yvelaferSi<br />

eZiebs saRmrTo nebas da mas emorCileba� amitom Tavis samociqulo saqme-<br />

Sic eklesia damsaxurebulad uyurebs mas, vinc qriste Soba, suli wmidisgan<br />

Casaxuli da qalwulisgan dabadebuli, raTa eklesiis meSveobiT igi<br />

erTgulTa gulebSic dabadebuliyo da gazrdiliyo� qalwulma Tavisi<br />

cxovrebiT dedobrivi siyvarulis is magaliTi warmoadgina, romliTac<br />

unda suldgmulobdes (animentur) eklesiis samociqulo misiis yvela wevri,<br />

adamianTa aRorZinebisTvis moRvawe�<br />

IV. netari qalwulis Tayvaniscema eklesiaSi<br />

66� mariami, RmrTis madliT, Zis Semdeg yvela angelozsa da adamianze<br />

metad iqna amaRlebuli, rogorc RmrTis uwmidesi deda, romelic qristes<br />

saidumloebSi monawileobs� eklesia mas gansakuTrebuli TayvaniscemiT<br />

damsaxurebulad pativs scems� marTlac, netar qalwuls uZvelesi<br />

droidan eTayvanebian da „RmrTismSobels“ uwodeben� yovelgvar xifaTsa<br />

da gaWirvebaSi erTgulebi locviT misi mfarevlobis qveS iyrian Tavs� 186<br />

RmrTis eris Tayvaniscema mariamis mimarT saocrad gaizarda efesos<br />

krebis Semdeg da es gamovlinda mowiwebasa da siyvarulSi, mimarTvasa<br />

da mibaZvaSi, Tanaxmad RmrTismSoblis winaswarmetyveluri sityvebisa:<br />

„rameTu aha esera amieriTgan mnatriden me yovelni naTesavni, rameTu<br />

yo Cem Tana didebulman Zlierman“ (luk� 1, 48)� es Tayvaniscema eklesia-<br />

Si yovelTvis arsebobda, da mainc is sruliad gansakuTrebuli aris� igi<br />

arsebiTad gansxvavdeba im Tayvaniscemisgan (a cultu adorationis), romelsac<br />

ganxorcielebul sityvas, agreTve mamas an suli wmidas miageben, da am<br />

ukanasknels didad uwyobs xels� RmrTismSoblis mimarT mowiwebis sxvadasxva<br />

forma arsebobs, romlebic eklesiam gamoscada jansaRi da marTlmorwmune<br />

(orthodoxae) moZRvrebis farglebSi, droisa da adgilis garemoebaTa<br />

gaTvaliswinebiT, agreTve morwmuneTa xasiaTisa da niWis mixedviT�<br />

dedis Tayvaniscemisas, wesisamebr, Seicnoben, uyvarT da adideben Zes, da<br />

asruleben mis mcnebebs, romlis gamo aris yoveli (Sdr� kol� 1, 15-16) da<br />

romelSic saukuno mamam isurva, mTeli sisavse damkvidrebuliyo (Sdr�<br />

kol� 1, 19)�<br />

186 “Seni mfarvelobis qveS�”


LUMEN GENTIUM<br />

67� am kaTolikuri moZRvrebas wmida <strong>kreba</strong> garkveuli ganzraxviT aswavlis<br />

da imave dros aqezebs eklesiis yvela Svils, raTa keTilSobilurad<br />

xeli Seuwyon netari RmrTismSoblis mimarT Tayvaniscemas, pirvel rig-<br />

Si liturgiuls� maT didi mniSvneloba unda mianiWon RmrTismSoblis mimarT<br />

mowiwebis gamoxatvis wes-Cveulebebs (praxes et exercitia), romlebsac<br />

saukuneTa manZilze moZRvroba gvTavazobda da rwmeniT (religiose) Seinaxon<br />

is, rac warsulSi dadgenil iqna qristes, netari qalwulisa da wmidaTa<br />

gamosaxulebaTa TayvaniscemasTan dakavSirebiT� 187 <strong>kreba</strong> dabejiTebiT<br />

mouwodebs RmrTismetyvelebsa da saRmrTo sityvis mqadageblebs, rom<br />

RmrTismSoblis Rirsebis Sesaxeb msjelobisas gulmodgined Tavi Seikavon<br />

rogorc yovelgvari mcdari gadaWarbebisgan, aseve azrobrivi SezRudulobisgan�<br />

188 vinc moZRvrobis xelmZRvanelobiT Seiswavlis wmida werils,<br />

wmida mamebsa da eklesiisa da liturgiis maswavleblebs, unda sworad<br />

gaaSuqon netari qalwulis funqciebi da priviligiebi, romlebic mudam<br />

mimarTulia qristeze – mTeli WeSmaritebis, siwmidisa da mowiwebis sa-<br />

Taveze� isini gulmodgined unda moeridon sityvebsa Tu saqmeebSi yvelafers,<br />

ramac SeiZleba SecdomaSi Seiyvanos Cvengan dacilebuli Zmebi da<br />

sxva danarCenebic eklesiis WeSmarit moZRvrebasTan dakavSirebiT� erTgulebs<br />

unda axsovdeT, rom WeSmariti krZaluleba (devotione) arc unayofo<br />

da warmaval grZnobas niSnavs da arc advilad dajerebas, aramed igi<br />

WeSmariti rwmenidan momdinareobs� es rwmena gviZRveba RmrTismSoblis<br />

gansakuTreblobis Secnobisken, igi aRagznebs CvenSi Svilobriv siyvaruls<br />

Cveni dedis mimarT da misi siqvelis mibaZvisken gvibiZgebs�<br />

V. mariami — mtkice rwmenisa da nugeSis niSani<br />

RmrTis msxemi erisaTvis<br />

68� rogorc iesos deda, sxeuliTa da suliT zecaSi ukve gandidebuli,<br />

aris xati da dasabami eklesiisa, romelic momaval saukuneSi dasruldeba,<br />

aseve brwyinavs igi amqveynad, uflis dRis mowevnamde (Sdr� 2petr� 3,<br />

10), rogorc mtkice rwmenisa da nugeSis niSani RmrTis msxemi erisTvis�<br />

69� am wmida <strong>kreba</strong>s did sixarulsa da nugeSs hgvris is faqti, rom Cvengan<br />

daSorebul ZmaTa Sorisac mravalni saTanado pativs miageben uflisa da<br />

macxovris dedas� es gansakuTrebiT TvalsaCinoa aRmosavleTis eklesiebSi<br />

(apud Orientales), sadac RmrTismSoblis – marad qalwulis Tayvaniscemas mgzenabarebiTa<br />

da krZalulebiT (fervido impuslo ac devoto animo) misdeven� 189 dae,<br />

qristes yvela erTgulma mxurvale vedrebiT mimarTos RmrTis dedas da<br />

adamianTa dedas, romelic Tavisi locvebiT eklesias dasabamSive gverdiT<br />

edga, xolo exla yvela netarsa da angelozze maRlaa aRzevebuli; dae, evedron<br />

RmrTismSobels, raTa igi, yvela wmidanTan kavSirSi, Suamdgomlobdes<br />

Tavisi Zis winaSe, sanam ar Seikribeba erTa yvela ojaxi (is, visac qristianobis<br />

saxeli amkobs da isic, visac Tavisi macxovari jer ar Seucvnia) RmrTis<br />

erTian erad, bednierad, mSvidobasa da TanxmobaSi, uwmidesi da ganuyofeli<br />

samebis sadideblad�<br />

187 CONC: NICAENUM <strong>II</strong>, anno 787: MANSI 13, 378-379; DENZ� 302 (600-601)� – CONC� TRID�,<br />

Sess� 25: MANSI 33, 171-172�<br />

188 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, radioTi gamosvla, 1954 wlis 14 oqtomberi: AAS 46 (1954), p� 679� – Encycl�<br />

Ad coeli Reginam, 11 oct� 1954: AAS 46 (1954), p� 637�<br />

189 Sdr� PIUS XI, encycl� Ecclesiam Dei, 12 nov� 1923: AAS 15 (1923), p� 581� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl�<br />

Fulgens Corona, 8 sept� 1953: AAS 45 (1953), pp� 590-591�<br />

119


120<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

yovelive erTad da cal-calke, rac am dogmatur konstituciaSi<br />

gamocxadda, wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im<br />

samociqulo uflebamosilebiT, romelic qristesgan gadmogveca,<br />

amas pativdebul mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT,<br />

vadgenT da vawesebT, da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze<br />

dadginda, gamoqveyndes sadideblad RmrTisa�<br />

romi, wm� petresTan, 1964 wlis 21 noemberi<br />

me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />

(mohyveba mamaTa xelmowerebi)<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> wmida msoflio krebis aqtebidan<br />

notifikaciebi<br />

gakeTebuli maRalyovladusamRvdeloesi generaluri mdivnis mier<br />

wmida krebis 125-e generalur kongregaciaze<br />

1964 wlis 16 noembers<br />

daisva sakiTxi, Tu rogori Teologiuri kvalifikacia unda mieces eklesiis<br />

Sesaxeb proeqtSi gadmocemul moZRvrebas, romelsac kenWi eyreba�<br />

am SekiTxvas moZRvrebis komisiam (Commissio Doctrinalis) eklesiis Sesaxeb<br />

proeqtis mesame TavisTvis SemoTavazebuli cvlilebebis (modusTa) ganxilvisas<br />

ase upasuxa:<br />

„TavisTavad cxadia, rom krebis teqsti yovelTvis unda ganimartos zogadi,<br />

yvelasTvis cnobili, wesebis Sesabamisad“�<br />

amasTan dakavSirebiT samoZRvro komisia miuTiTebs Tavis 1964 wlis 6<br />

martis deklaraciaze� mogvyvavs misi teqsti: „<strong>kreba</strong>Ta Cveulebisa da mocemuli<br />

krebis samRvdlo miznis gaTvaliswinebiT, rwmenisa da zneTa Sesaxeb<br />

sityvebidan am wmida <strong>kreba</strong>s mxolod is miaCnia eklesiisTvis savaldebulod,<br />

rac aSkarad aseTad gamoacxada�<br />

rac Seexeba wmida krebis mier SemoTavazebul sxva sakiTxebs, isini, rogorc<br />

eklesiis uzenaesi moZRvrobis swavleba, yvela da TiToeulma qristes<br />

erTgulma unda miiRos da SeiTvisos Tavad krebis sulis Tanaxmad, romelic<br />

vlindeba gansaxilvel saganSi an gamoxatvis formaSi, saRmrTismetyvelo<br />

ganmartebis normaTa Sesabamisad�“<br />

*<br />

eklesiis Sesaxeb moZRvrebis mesame TavSi modusebTan dakavSirebiT ma-<br />

Rali avtoritetisgan mamebs mieca winaswari ganmartebiTi SeniSvna� mesame<br />

TavSi gadmocemuli moZRvreba unda ganimartos da gaazrebul iqnas am Seni-<br />

Snvis azrisa da ganzraxvis Sesabamisad�<br />

winaswari ganmartebiTi SeniSvna<br />

„komisiam gadawyvita, rom modusTa ganxilvas Semdegi dakvirvebi warumZRvaros�<br />

I� kolegia ar gaigeba mkacrad iuridiuli azriT, ese igi rogorc TanasworTa<br />

jgufi, romelic Tavis uflebamosilebas Tavis Tavmjdomares<br />

miandobs� kolegia aris myari jgufi, romlis struqtura da avtoriteti<br />

gamocxadebidan unda momdinareobdes� amitom 12-e modusTan dakavSirebiT<br />

aSkarad aris naTqvami TormetTa Sesaxeb, rom ufalma isini daadgina „kolegiis<br />

anu myari jgufis saxiT“ Sdr� modusi 53, c� – amave mizeziT episkoposTa


LUMEN GENTIUM<br />

kolegiis Sesaxeb xSirad ixmareba gamoTqmebi „xarisxi“ (Ordo) da „sxeuli“<br />

(Corpus)� paralelizmi, erTis mxriv, petresa da sxva mociqulebs Soris, da,<br />

meores mxriv, uzenaes pontifeqssa da episkoposebs Soris ar gulisxmobs mociqulTa<br />

gansakuTrebuli Zalauflebis gadacemas maTi memkvidreebisTvis,<br />

arc, ra Tqma unda, Tanasworobas (aequalitatem) meTavesa (Caput) da kolegiis<br />

wevrebs (membra) Soris, aramed gulisxmobs mxolod proporciulobas (proportionalitatem)<br />

pirvelsa (petre – mociqulebi) da meore (papi – episkoposebi)<br />

mimarTebas Soris� amitom komisiam gadawyvita, rom §22-Si daewera ara igive<br />

(eadem) saxiT, aramed msgavsi (pari) saxiT� Sdr� modusi 57�<br />

2� kolegiis wevrad xdebian saepiskoposo xeldasxmisa (consecrationis) da kolegiis<br />

meTavesa da wevrebTan ierarqiuli urTierTobis safuZvelze� Sdr�<br />

§22, I abzacis bolo�<br />

xeldasxma (consecratione) gamoxatavs wmida funqciebSi (sacrorum munerum)<br />

ontologiur monawileobas, rasac udaod mowmobs gadmocema, maT Soris<br />

liturgiuli� aq Segnebulad gamoiyeneba sityva funqciebi (munerum) da ara<br />

uflebamosilebani (potestatum), radgan es ukanaskneli SeiZleba gagebul iqnas<br />

iseT uflebamosilebad, romelic realurad xorcieldeba� magram imisa-<br />

Tvis, rom aseTi ganxorcielebuli uflebamosileba gvqondes, mas unda Tan<br />

axldes kanonikuri anu iuridiuli gansazRvreba (determinatio), SemuSavebuli<br />

ierarqiuli avtoritetis mier� uflebamosilebis es gansazRvreba SeiZleba<br />

mdgomareobdes calkeuli Tanamdebobis wardgenaSi an qvemdgomTa dani-<br />

SnvaSi, da am uflebamosilebis miniWeba xdeba uzenaesi avtoritetis mier<br />

damtkicebuli normebis Tanaxmad� Semdgom amgvar normas sagnis buneba moi-<br />

Txovs, radgan saqme exeba funqciebs, romlebic unda sruldebodes ramdenime,<br />

qristes nebiT ierarqiulad urTierTTanamSromeli, subieqtis mier� cxadia,<br />

rom eklesiis cxovrebaSi es „urTierToba“ esadageboda drois cvlas,<br />

sanam igi samarTalSi (in iure) iqneboda kodificirebuli�<br />

amitom aris cxadad naTqvami, rom eklesiis meTavesa da wevrebTan ierarqiuli<br />

urTierToba aris saWiro� urTierToba aris cneba, romelic Zvel<br />

eklesiaSi didi pativiT sargeblobda� igi dResac did pativSia, gansakuTrebiT<br />

aRmosavleTSi� oRond is gaigeba ara raRac bundovani grZnobad (affectu),<br />

aramed organul sinamdviled (realitate organica), romelic iuridiul formas<br />

moiTxovs da imave dros siyvaruliT suldgmulobs� amitom komisiam TiTqmis<br />

erTsulovani TanxmobiT daadgina, rom unda eweros: „ierarqiuli urTier-<br />

TobiT“ (in hierarchica communione“)� Sdr� modusi 40 da agreTve is, rac iTqmis<br />

kanonikuri misiis Sesaxeb §24-Si�<br />

uzenaesi pontifeqsis ukanaskneli dokumentebi, romlebic episkoposTa<br />

iurisdiqcias exeba, unda ganimartos (interpretanda sunt) uflebamosilebaTa am<br />

aucilebeli gansazRvrebis Sesabamisad�<br />

3� kolegiis Sesaxeb, romelic meTauris gareSe ar arsebobs, naTqvamia:<br />

„isic aris sruli uflebamosilebis subieqti sayovelTao eklesiaSi“� amis<br />

aRiareba aucilebelia, raTa eWvqveS ar daisvas romis pontifeqsis uflebamosilebis<br />

sisrule� kolegia aucileblad gaiazreba Tavis meTavesTan<br />

erTad, romelic kolegiaSi xeluxleblad inaxavs Tavis funqcias: qristes<br />

nacvali (Vicarii) da sayovelTao eklesiis mwyemsi� sxva sityvebiT rom vTqvaT,<br />

gansxvaveba mdgomareobs ara romis pontifeqssa da episkoposTa erTobliobas<br />

Soris, aramed calke romis pontifeqssa da episkoposebTan erToblioba-<br />

Si myof romis pontifeqss Soris� xolo radganac uzenaesi pontifeqsi kolegiis<br />

meTavea, mas martos SeuZlia iseTi qmedebebis ganxorcieleba, romlebic<br />

araviTar SemTxvevaSi ar Sedis episkoposTa kompetenciaSi, magaliTad:<br />

121


122<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

kolegiis mowveva da warmarTva, qmedebis normaTa damtkiceba da a�S� Sdr�<br />

modusi 81� uzenaesma pontifeqsma, romelsac qristes mTeli samwysos zrunva<br />

akisria, drois mixedviT cvladi eklesiis aucileblobaTa mixedviT uda<br />

gansazRvros is forma, romliTac es zrunva unda ganxorcieldes: pirovnulad<br />

Tu kolegialurad� eklesiis sakeTildReod kolegialuri saqmianobis<br />

samarTavad, mis xelSesawyobad da dasamtkiceblad romis pontifeqsi saku-<br />

Tari gansjis Tanaxmad moqmedebs�<br />

4� uzenaesma pontifeqsma, rogorc eklesiis uzenaesma mwyemsma, Tavisi<br />

uflebamosileba yvela droSi Tavisi Sexedulebis Tanaxmad SeiZleba ganaxorcielos,<br />

rogorc amas misi funqcia (munere) moiTxovs� xolo kolegia, Tumca<br />

is yovelTvis arsebobs, mudmivad ar moqmedebs mkacrad kolegialurad�<br />

sxva sityvebiT rom vTqvaT, igi yovelTvis ar aris „srul qmedebaSi“, aramed<br />

ufro drodadro moqmedebs mkacrad kolegialuri qmedebiT da mxolod<br />

(nonnisi) meTavis TanxmobiT� vambobT: „meTavis TanxmobiT“, raTa ar vigulisxmoT<br />

raRac gareSeze damokidebuleba; cneba „Tanxmoba“ ki, piriqiT, mogvagonebs<br />

urTierTobas (communionem) meTavesa da wevrebs Soris da gulisxmobs<br />

qmedebis aucileblobas, romelic sakuTriv meTaves Seefereba� es pirdapir<br />

dasturdeba §22-is 2-e abzacSi da iqve, boloSi, ganimarteba� uaryofiTi<br />

formula „mxolod“ („nonnisi“) yvela SemTxvevas gulisxmobs, saidanac cxadia,<br />

rom uzenaesi avtoritetis mier damtkicebuli normebi mudam daculi<br />

unda iyos� Sdr� modusi 84�<br />

yovelive aqedan cxadia, rom saqme exeba episkoposTa mWidro kavSirs (coniunctione)<br />

maT meTavesTan, da ara episkoposTa qmedebas, damoukidebels papisgan�<br />

aseT SemTxvevaSi, Tuki saxeze ar aris meTavis qmedeba, episkoposebi<br />

rogorc kolegia ver imoqmedeben, rasac Tavad cneba „kolegia“ adasturebs�<br />

uzenaes pontifeqsTan yvela episkoposis es ierarqiuli urTierToba udaod<br />

damaxasiaTebelia gadmocemisTvis�<br />

N.B. ierarqiuli urTierTobis gareSe ar SeiZleba ganxorcieldes sakramentalur-ontologiuri<br />

funqcia, romelic unda ganvasxvavoT kanonikuriuridiuli<br />

aspeqtisgan� magram komisiam gadawyvita, ar CaRrmavdes daSvebulobisa<br />

(liceitate) da qmediTobis (validitate) sakiTxebSi da isini gansaxilvelad<br />

Teologebs dautovos� es exeba zogierT aRmosavleTis eklesiaSi realurad<br />

ganxorcielebul uflebamosilebasac, romlis gansamartavad sxvadasxva<br />

Sexeduleba arsebobs“�<br />

† perikle feliCi<br />

samosateli tit� mTavarepiskoposi<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> wm� msoflio krebis<br />

generaluri mdivani


dekreti<br />

aRmosavleTis kaTolike eklesiaTa<br />

Sesaxeb<br />

ORIENTALIUM ECCLESIARUM


pavle episkoposi,<br />

RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />

wmida krebis mamebTan erTad,<br />

samudamo saxsovrad<br />

dekreti<br />

aRmosavleTis kaTolike eklesiaTa<br />

Sesaxeb<br />

Sesavali<br />

1� kaTolike eklesia didad afasebs aRmosavleTis eklesiaTa dawesebulebebs,<br />

liturgiul wesebs, saeklesio tradiciebsa da qristianuli cxovrebis<br />

wyobas (disciplinam)� pativsadebi siZvelis gamo, maTSi is tradicia<br />

brwinavs, romelic mociqulebisgan mamebs gadaeca� 1 is warmoadgens msoflio<br />

eklesiis saRmrTod gamocxadebuli da ganuyofeli memkvidreobis<br />

nawils� aRmosavluri eklesiebi am tradiciis cocxali mowmeni arian�<br />

mocemuli wmida msoflio <strong>kreba</strong> (Sancta et Oecumenica Synodus) am eklesiebisTvis<br />

zrunavs, mas surs maTi ganviTareba, raTa maT axali samociqulo<br />

simtkiciT Tavisi funqcia Seasrulon� amitom <strong>kreba</strong>m gadawyvita, garda im<br />

sakiTxebisa, romlebic mTels eklesias exeba, daedgina zogierTi sagangebo<br />

principi, xolo danarCeni gansaxilvelad aRmosavluri sinodebisa da<br />

arasamociqulo saydrebisTvis (non Sedis Apostolicae) miendo�<br />

calkeuli eklesiebi anu wesebi (ritus)<br />

2� wmida kaTolike eklesia aris qristes saidumlo sxeuli� is erTgulebisgan<br />

Sedgeba, romlebic suli wmidaSi organulad erTiandebian erTi<br />

sarwmunoebis, erTi da imave saidumloTa, erTi da igive mmarTvelobis<br />

ZaliT� isini ierarqiulad erTmaneTTan dakavSirebul sxvadasxva jgufebad<br />

ikribebian da qmnian calkeul eklesiebs anu wesebs� maT Soris gansacvifrebeli<br />

urTierToba sufevs� mravalferovneba eklesiaSi ara Tu ar<br />

uSlis xels mis erTianobas, aramed mas ufro cxads xdis� kaTolike eklesiis<br />

ganzraxvac xom es aris: xeluxleblad dacul iqnas yoveli calkeuli<br />

eklesiis tradiciebi anu wesebi� amasTanave, kaTolike eklesias surs,<br />

sakuTari cxovreba sxvadasxva droisa Tu adgilis moTxovnilebebs Seusabamos�<br />

2<br />

1 LEO <strong>II</strong>I, litt� apost� Orientalium dignitatis, 30 nov� 1894: Acta Leonis X<strong>II</strong>I, vol� XIV pp� 201-202�<br />

2 Sdr� LEO IX, litt� In terra pax, an� 1053: “Ui enim”� – INNOCENTIUS <strong>II</strong>I, Synodus Lateranensis<br />

IV, an� 1215, cap� IV: “Licet Graecos”; Litt� Inter quator, 2 aug� 1206: “Postulati postmodum”� – INNOCENTIUS<br />

IV, epist� Cum de cetero, 27 aug� 1247; Epist� Sub catholicae, 6 mart� 1254, prooem� – NICOLAUS <strong>II</strong>I, instructio<br />

Istud est memoriale, 9 oct� 1278� – LEO X, litt� apost� Accepimus nuper, 18 maii 1521� – PAULUS <strong>II</strong>I, litt� apost�<br />

Dudum, 23 dec� 1534� – PIUS IV, const� Romanus Pontifex, 16 febr� 1564, § 5� – CLEMENS V<strong>II</strong>I, const� Magnus<br />

Dominus, 23 dec� 1595, § 10� – PAULUS V, const� Solet circumspecta, 10 dec� 1615, §3� – BENEDICTUS XIV,<br />

encycl� Demandatam, 24 dec� 1743, § 3: Encycl� Allatae sunt, 26 iun� 1755, §3,6-19, 32� – PIUS VI, encycl� Catholicae<br />

communionis, 24 maii 1787� – PIUS IX, litt� In suprema, 6 ian� 1848, § 3; Litt� apost� Ecclesiam Christi,<br />

26 nov� 1853; Const� Romani Pontificis, 6 ian� 1862� – LEO X<strong>II</strong>I, litt� apost� Praeclara, 20 iun� 1894, n� 7; Litt<br />

apost� Orientalium dignitas, 30 nov� 1984, prooem�, etc�<br />

125


126<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

3� calkeuli eklesiebi, rogorc aRmosavleTisa aseve dasavleTis, erTmaneTisgan<br />

nawilobriv gansxvavdeba wesebiT, anu liturgiiT, saeklesio<br />

discipliniTa da sulieri memkvidreobiT� amasTanave, isini Tanabrad mindobilni<br />

arian romis pontifeqsis samRvdlo mmarTvelobas (pastorali gubernio<br />

��mani P�ntifici�)� romelic, saRmrTo nebiT, rogorc netari petres memkvidre,<br />

mTels eklesias udgas saTaveSi� amitom es eklesiebi Tanasworni arian RirsebiT,<br />

arcerTi maTgan ar aRemateba sxvas wesis TvalsazrisiT, isini erTnairi<br />

uflebebiT sargebloben da maT erTnairi movaleobebi aqvT, romlebsac<br />

ganekuTvneba saxarebis qadagebac mTels msoflioSi (Sdr� mark� 16, 15), romis<br />

pontifeqsis xelmZRvanelobiT�<br />

4� amitom mTels dedamiwaze saWiroa yvela calkeuli eklesiisTvis xel-<br />

Sewyoba da maTi dacva� amisTvis unda daarsdes sakrebuloebi da sakuTari<br />

ierarqia, iq, sadac amas erTgulTa sulieri keTildReoba moiTxovs� xolo<br />

sxvadasxva calkeuli eklesiebis ierarqiebma, romlebsac erTsa da imave teritoriaze<br />

aqvs iurisdiqcia, periodul krebebze Tavmoyrisas unda izrunos<br />

qmedebis erTianobisaTvis da, erToblivi ZalebiT, saerTo saqmis keTebisa-<br />

Tvis, raTa ufro metad Seewyos xeli religiis keTildReobas da ufro warmatebiT<br />

iqnas daculi samRvdeloTa disciplina� 3 yvela samRvdelo da wmida<br />

xarisxSi aRsayvani piri kargad unda iqnas ganswavluli wesebSi, upirveles<br />

yovlisa ki, im praqtikuli normebis sferoSi, romlebic wesTa urTierTmimarTebas<br />

gulisxmobs� saero pirebmac, katexeturi swavlebisas, darigebebi<br />

unda miiRon wesebisa da maTi normebis Sesaxeb� dae, yvela kaTolikem erTad<br />

da TiToeulma cal-calke, agreTve nebismier arakaTolike eklesiaSi Tu<br />

sakrebuloSi monaTlulebma, romlebic kaTolikuri urTierTobis sisrulisken<br />

miemarTebian, yvelgan Seinaxon sakuTari wesi, Tayvani scen mas da SeZlebisdagvarad<br />

daicvan� 4 amasTanave, ZalaSi rCeba ufleba, romlis Tanaxmad<br />

gansakuTrebul SemTxvevebSi, romlebic exeba pirovnebebs, sakrebuloebs<br />

an regionebs, SeiZleba mihmarTon samociqulo saydars, romelic, rogorc<br />

umaRlesi msajuli eklesiaTa Soris urTierTobebSi, msoflio suliskveTebiT<br />

izrunebs maTi moTxovnilebebis dasakmayofileblad� amas is an TviTon<br />

gaakeTebs, an sxva xelisufalTa meSveobiT, saTanado wesebis, dekretebisa<br />

Tu pasuxebis (rescriptis) gacemis safuZvelze�<br />

aRmosavleTis eklesiaTa<br />

sulieri memkvidreobi dacva<br />

5� istoria, tradiciebi da mravali saeklesio dawesebuleba ucxadesad<br />

mowmobs imas, Tu ra didi damsaxureba miuZRvis aRmosavleTis eklesiebs<br />

msoflio eklesiis winaSe� 5 amitom wmida <strong>kreba</strong> am saeklesio da sulier<br />

memkvidreobas ara marto saTanado pativiscemiTa da samarTliani qebiT<br />

moixseniebs, aramed mtkiced miiCnevs, rom is aris qristes msoflio eklesiis<br />

memkvidreoba� amis gamo <strong>kreba</strong> sazeimod ganacxadebs, rom eklesiebs,<br />

– rogorc aRmosavlurs, aseve dasavlurs, _ aqvs ufleba da movaleoba,<br />

ixelmZRvanelos Tavisi sagangebo ganwesebebiT (disciplinas)� es ukanasknelebi<br />

gamoirCeva sapatio siZveliT, gansakuTrebiT kargad ewyoba Tavis erT-<br />

3 PIUS X<strong>II</strong>, Motu proprio Cleri sanctitati, 2 iun� 1957, can� 4�<br />

4 PIUS X<strong>II</strong>, Motu proprio Cleri sanctitati, 2 iun� 1957, can� 8: “samociqulo saydris nebarTvis<br />

gareSe”, gasul saukuneTa praqtikis Tanaxmad� igive iTqmis monaTlul arakaTolikeTa Sesaxeb::<br />

“maT SeuZliaT is wesi airCion, romelic surT”� miTiTebul teqstSi dadebiTad aris<br />

ganxiluli sakiTxi wesis dacvis Sesaxeb yvelasTvis da yvelgan�<br />

5 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, litt� apost� Orientalium dignitatis, 30 nov� 1894; Epist� apost� Praeclara gratulationis,<br />

20 iun� 1894, agreTve 2-e SeniSnvaSi motanili dokumentebi�


ORIENTALIUM ECCLESIARUM<br />

gulTa zne-Cveulebebs da, cxadia, kargad Seefereba moRvaweobas sulieri<br />

keTildReobisaTvis�<br />

6� dae, yvela aRmosavlurma [eklesiam] icodes da darwmunebuli iyos,<br />

rom mudam SeuZlia da kidec unda SeinarCunos Tavisi kanonieri liturgiuli<br />

wesebi da Tavisi disciplina: maTi cvlileba ar unda moxdes, Tu<br />

ara sakuTriv maTive organuli ganviTarebisTvis� amgvarad, aRmosavlurma<br />

[eklesiebma] Tavad unda daicvan isini maqsimaluri erTgulebiT�<br />

amisaTvis [am eklesiebis warmomadgenlebma] sul ufro metad unda<br />

gaiRrmavon codna sakuTar wesTa Sesaxeb da daxvewon maTi gamoyenebis<br />

praqtika� da Tu mainc, samwuxarod, droisa Tu pirovnebaTa zegavleniT,<br />

isini winaparTaAtradicias moswydnen, dae, Seecadon, mas kvlav daubrundnen�<br />

xolo vinc sakuTari movaleobisa Tu samociqulo msaxurebis gamo<br />

xSirad aris kontaqtSi aRmosavleTis eklesiebsa Tu maT erTgulebTan,<br />

Tavisi samsaxuris mniSvnelovanebis gamo, safuZvlianad unda ganiswavlos<br />

aRmosavluri [eklesiebis] wesebis, disciplinis, moZRvrebis, istoriisa<br />

da TaviseburebaTa sferoSi� 6 xolo laTinuri wesis moweseebsa da<br />

asociaciebs, romlebic aRmosavleTis regionebSi an aRmosavleTi erTgulTa<br />

Soris moRvaweoben, dabejiTebiT vurCevT, mociqulobis meti qmediTobisTvis,<br />

SeZlebisdagvarad daarson aRmosavluri wesis saxlebi da<br />

proviniciebic ki� 7 ^^<br />

aRmosavleTis patriarqebi<br />

7� eklesiaSi uZvelesi droidan arsebobs sapatriarqo dawesebuleba, romelic<br />

ukve pirvelma msoflio krebebma scno� 8<br />

aRmosavleTis patriarqad igulisxmeba episkoposi, romelsac aqvs iurisdiqcia<br />

yvela episkoposze, mitropolitebis CaTvliT, agreTve samRvdeloebasa<br />

da mocemuli teritoriisa Tu wesis xalxze, samarTlis normis Tanaxmad<br />

da romis pontifeqsis pirvelobis dacvis pirobebSi� 9<br />

yvelgan, sadac ama Tu im wesis ierarqi dainiSneba sapatriarqo teritoriis<br />

sazRvrebs gareT, is kvlav ganekuTvneba, samarTlis normis Tanaxmad,<br />

mocemuli wesis sapatriarqos�<br />

8� aRmosavleTis eklesiebis patriarqTa Soris zogierTi, sxvebTan SedarebiT,<br />

droiT ufro axalia, Tumca sapatriarqo Rirsebis TvalsazrisiT<br />

yvela Tanasworia� amasTan erTad, ZalaSi rCeba kanonierad dadgenili sapatio<br />

ufrosoba (praecedentia honoris)� 10<br />

9� uZvelesi saeklesio tradiciis Tanaxmad, sagangebo pativi miegeba aRmosavleTis<br />

eklesiebis patriarqebs, radgan TiToeuli maTgani, rogorc<br />

mama da meTauri, Tavis sapatriarqos xelmZRvanelobs�<br />

6 Sdr� BENEDICTUS XV, Motu proprio Orientis catholici, 15 oct� 1917� – PIUS XI, encycl� Rerum<br />

orientalium, 8 sept� 1928, etc�<br />

7 pius XI-is, pius X<strong>II</strong>-is, ioane XX<strong>II</strong>I-is drois kaTolike eklesiis praqtika uxvad<br />

adasturebs am moZraobas�<br />

8 Sdr� CONC� NICAENUM I, can�6� – CONC� CONST� I, can� 2 et 3� – CONC� CHALCEDONENSE,<br />

can�� 28, can�9� – CONC� CONST�IV, can� 17; can� 21� – CONC� LATERANENSE IV, can� 5; can� 30� – CONC:<br />

FLOR�, Decr� pro Graecis, etc.<br />

9 Sdr� CONC� NICAENUM I, can� 6� – CONC� CONST� I, can� 3� – CONC� CONST� IV, can� 17�<br />

– PIUS X<strong>II</strong>, Motu proprio Cleri sanctitati, can� 216, § 2, 1°�<br />

10 msoflio krebebze: NICAENA; I, can� 6� – CONST� I, can� 3� – CONST� IV, can� 21� – LATERA-<br />

NENSI IV, can� – FLOR�, Decr� pro Graecis, 6 iul� 1439, § 9� – Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, Motu proprio Cleri sanctitati, 2<br />

iun� 1957, can� 219, etc�<br />

127


128<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

amitom wmida <strong>kreba</strong>m daadgina, rom unda aRdges maTi uflebebi da privilegiebi<br />

calkeuli eklesiis Zveli tradiciebisa da msoflio <strong>kreba</strong>Ta dekretebis<br />

Sesabamisad� 11<br />

es is uflebebi da privilegiebia, romlebic arsebobda aRmosavleTisa<br />

da dasavleTis erTianobis periodSi, Tumca, SesaZlebelia, saWiro gaxdes<br />

dRevandeli viTarebisadmi maTi misadageba�<br />

patriarqebi TavianTi sinodebiT warmoadgenen umaRles instancias sapatriarqos<br />

nebismieri saqmisTvis� es gulisxmobs, sxvaTa da sxvaTa Soris,<br />

axali eparqiebis daarsebasa da mocemuli wesis episkoposebis daniSnvas sapatriarqos<br />

teritoriis sazRvrebSi� amasTanave, ZalaSi rCeba romis pontifeqsis<br />

ganuxreli ufleba, Caerios calkeul SemTxvevebSi�<br />

10� is, rac patriarqebis Sesaxeb iTqva, exeba, samarTlis normis Tanaxmad,<br />

umaRles mTavarepiskoposebsac, romlebic saTaveSi udganan mTels calkeul<br />

eklesias anu wess� 12<br />

11� sapatriarqo dawesebuleba aRmosavleTis eklesiebSi tradiciuli<br />

mmarTvelobis formas warmoadgens� amitom wmida msoflio <strong>kreba</strong>s surs, rom<br />

iq, sadac saWiroa, Seiqmnas axali sapatriarqoebi, romelTa Seqmnis ufleba<br />

msoflio krebis an romis pontifeqsis prerogativaa� 13<br />

saidumloTa disciplina<br />

12� wmida msoflio <strong>kreba</strong> adasturebs da mxars uWers aRmosavleTis eklesiebSi<br />

arsebul saidumloTa Zvel disciplinas da survils gamoTqvams, rom<br />

saWiroebis SemTxvevaSi is aRdgenil iqnas�<br />

13� srulad unda aRdges uZvelesi droidan aRmosavlur [eklesiebSi] arsebuli<br />

disciplina wm� cxebis (Chrismatis) msaxuris Sesaxeb� am saidumlos aRsruleba<br />

mRvdlebs (presbyteri) SeuZliaT, patriarqisa Tu episkoposis mier<br />

nakurTxi sacxeblis (Chrismate) gamoyenebiT� 14<br />

14� yvela aRmosavlel mRvdels (presbyteri) SeuZlia qmediTad aRasrulos<br />

es saidumlo, an naTlobasTan erTad an calke, nebismieri _ maT Soris Lla-<br />

Tinuri _ wesis erTgulebisTvis� amasTanave, uflebamosilebis uzrunvelsayofad<br />

(ad liceitatem), unda dacul iqnas sazogado da kerZo samarTlis ganwesebebi�<br />

15 laTinuri wesis mRvdlebsac (presbyteri), im SesaZleblobaTa mixedviT,<br />

11 Sdr� zemoT, Sen� 8�<br />

12 Sdr� CONC: EPHES�, can� 8� – CLEMENS V<strong>II</strong>, Decret Romanum Ponificem, 23 febr� 1596� – PIUS<br />

V<strong>II</strong>, 2 iun� 1957, can� 324-339� – CONC� CARTHAGINEN�, an� 419, can� 17�<br />

13 CONC: CARTHAGINEN�, an� 419, can� 17 et 57� – CONC� CHALCEDONENSE, an 451, can� 12�<br />

– S� INNOCENTIUS I, litt� Et onus et honor, a�c� 415: “Nam quid sciscitaris”� – S� NICOLAUS I, litt� Ad consulta<br />

vetra, 13 nov� 866: “A qou autem”� – INNOCENTIUS <strong>II</strong>I, litt� Rex regum, 25 febr� 1204� – LEO X<strong>II</strong>, const� apost�<br />

Petrus Apostolorum Princeps, 15 aug� 1824� – LEO X<strong>II</strong>I, litt� apost� Christi Domini, an� 1895� – PIUS X<strong>II</strong>, Motu<br />

proprio Cleri sanctitati, 2 iun� 1957, can� 1959�<br />

14 Sdr� INNOCENTIUS IV, epist� Sub catholicae, 6 mart� 1254, § 3, n� 4� – CONC� LUDGUN� <strong>II</strong>,<br />

an� 1274 (�r��e��i� fi�ei �ic�aeli� Pale�l��i Gre��ri� X �blata)� – EUGENIU� I�� in �yn� Florentina, Const.<br />

Exsultate Deo, 22 nov� 1439, § 11� – CLEMENS V<strong>II</strong>I, instr� Sanctissimus, 31 aug� 1595� – BENEDICTUS XIV,<br />

const� Etsi pastoralis, 26 maii 1742, § <strong>II</strong>, n� 1, §<strong>II</strong>I, n� 1, etc� – Syn� Laodicena, an� 347/381, can� 48� – Syn� Sisen�<br />

Armenorum, an� 1342� – Syn� Libanen� Maronitarum, an� 1736, P� <strong>II</strong>, Cap� <strong>II</strong>I, n� 2 da sxva calkeuli krebebi�<br />

15 Sdr� S� C� S� OFFICI, instr� (ad Ep� Scepuseien), an� 1783� – S� C� De Prop� Fide (pro Coptis), 15<br />

mart� 1790, n� xiii; Decr� 6 oct� 1863, C�a� – S�C� pro ECCL� ORIENT�, 1 maii 1948� – S� C� S� OFFIC<strong>II</strong>, resp� 22<br />

apr� 1896 cum litt� 19 maii 1896�


ORIENTALIUM ECCLESIARUM<br />

romlebic maT saidumlos aRsrulebis (ministrare) sferoSi gaaCniaT, SeuZliaT<br />

is aRmosavluri eklesiebis erTgulebisTvisac aRasrulon, miuxedavad gansxvavebuli<br />

wesisa� amasTanave, uflebamosilebis uzrunvelsayofad (ad liceitatem),<br />

unda dacul iqnas sazogado da kerZo samarTlis ganwesebebi� 16<br />

15� erTgulebi movaleni arian, kvira dReobiT da dResaswaulebze monawileoba<br />

miiRon saRmrTo liturgiaSi, an, sakuTari wesis miTiTebebisa Tu<br />

Cveulebis Tanaxmad, saRmrTo qebaTa aRsrulebaSi� 17 imisaTvis, rom erTgulebma<br />

es movaleoba advilad Seasrulon, dadgenilia, rom xelsayreli dro<br />

am miTiTebis Sesasruleblad grZeldeba wina dRis saRamodan (a vesperis vigiliae)<br />

kvira dRis an dResaswaulis bolomde� 18 erTgulebisTvis dabejiTebiT<br />

rekomendirebulia, rom am dReebSi – an ufro xSirad, Tundac yoveldRe,<br />

miiRon wmida evqaristia� 19<br />

16� aris SemTxvevebi, rodesac sxvadasxva calkeuli eklesiis erTgulebi<br />

erTsa da imave aRmosavlur regionsa Tu teritoriaze sistematurad Sereulad<br />

cxovroben� aseT dros nebismieri wesis mRvdelTa uflebamosileba _<br />

miiRon aRsareba, maTi ierarqebis mier wesisamebr da yovelgvari SezRudvis<br />

gareSe daSvebuli _ vrceldeba am uflebamosilebis damSvebi piris mier<br />

mTels teritoriaze, agreTve mocemuli wesis yvela adgilsa da erTgulze,<br />

romlebic amave teritoriaze imyofeba, Tuki adgilobrivma ierarqma es<br />

aSkarad ar uaryo Tavisi wesis Sesabamisi adgilebisTvis� 20<br />

17� imisaTvis, raTa aRmosavleTis ekelesiebSi kvlav ZalaSi Sevides xarisxis<br />

(Ordinis) saidumlos Zveli disciplina, mocemul wmida <strong>kreba</strong>s surs,<br />

rom mudmivi diakonobis (diconatus) instituti aRdges iq, sadac is moiSala� 21<br />

rac Seexeba subdiakonobas da qveda xarisxebs, agreTve maT uflebebsa da movaleobebs,<br />

es ukve TiToeuli calkeuli eklesiis kanonieri xelisuflebis<br />

gadasawyvetia� 22<br />

18� imisaTvis, raTa Tavidan aviciloT qorwinebebi, romlebic ZalaSi<br />

ar aris (igulisxmeba aRmosavleTis kaTolikeTa qorwineba aRmosavleTis<br />

monaTlul arakaTolikeebTan), agreTve qorwinebis simtkicis, siwmidisa<br />

16 CIC, can� 782, §4� – S� C� PRO ECCL� ORIENT�, decretum “de Sacramento Confirmationis administrando<br />

etiam fidelibus orientalibus a presbyteris latini ritus, qui hoc indulto gaudent pro fidelibus sui ritus”, 1<br />

maii 1948�<br />

17 Sdr� SYN� LAODICEN�, an� 347/381, can� 29� – S� NICEPHORUS CP�, cap� 14� – SYN� DUINEN�<br />

ARMENORUM, an� 719, can� 31� – S� THEODORUS STUDITA, sermo 21�- S� NICOLAUS I, litt� Ad consulta<br />

vestra, 13 nov� 866: “In quorum Apostolorum”; “Nos cupitis”; “Quod interrogatis”; “Praeterea consultis”; “Si die<br />

Dominico”; da calkeuli (adgilobrivi) krebebi�<br />

18 es aris siaxle, yovel SemTxvevaSi iq, sadac arsebobs wm� liturgiaSi monawileobis<br />

valdebuleba� Tumca, es Seefereba aRmosavlel [qristianebSi] liturgiul dRes�<br />

19 Sdr� Canones apostolorum, 8 et 9� – SYN� ANTIOCHENA, an� 341, can� 2� – TIMOTHEUS ALEX-<br />

ANDRINUS, Interrogat. 3� – INNOCENTIUS <strong>II</strong>I, const� Quia divinae, 4 ian� 1215; agreTve aRmosavleTis<br />

eklesiaTa bolo drois mravali adgilobrivi <strong>kreba</strong>�<br />

20 iurisdiqciis teritorialuri xasiaTis dacvis pirobebSi, kanoni cdilobs, sul-<br />

Ta keTildReobisaTvis, erTsa da imave teritoriaze iurisdiqciis pluralizmi uzrunvelyos�<br />

21 Sdr� CONC� NICAENUM I, can� 18� – SYN� NEOCAESARIEN�, an� 314/325, can� 12� – SYN�<br />

SARDICEN�, an� 343, can� 8� – S� LEO M�, litt� Omnium quidem, 13 ian� 444� – CONC� CHALCEDONENSE,<br />

can� 6� – CONC� CONST� IV, can� 23, 26, etc�<br />

22 mravali aRmosavleTis eklesia subdiakonobas mcire xarisxad miiCnevs, magram<br />

Motu proprio pius X<strong>II</strong>-isa, Cleri sanctitati, mas ufrosi xarisxebis movaleobani miewereba� kanoni<br />

gvTavazobs, davubrundeT calkeul eklesiaTa Zvel disciplinas subdiakvanTa movaleobebis<br />

TvalsazrisiT, “Cleri sanctitati”-s saerTo kanonis (iuris communis) SezRudviT�<br />

129


130<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

da ojaxuri simSvidisaTvis, wmida <strong>kreba</strong> adgens, rom am qorwinebaTa aRsrulebis<br />

kanonikuri forma savaldebuloa mxolod misi uflebamosilebisTvis<br />

(ad liceitatem), xolo imisaTvis, rom qorwinebebi ZalaSi iyos, sakmarisia<br />

mRvdelmsaxuris (ministri sacri) Tandaswreba, Tuki daculia samar-<br />

Tlis sxva wesebi� 23<br />

saRmrTo kultmsaxureba<br />

19� amieridan mxolod msoflio krebis an samociqulo saydris saqmea, yvela<br />

aRmosavleTis eklesiebisTvis saerTo dResaswaulebis dadgena, gadatana<br />

an moxsna� rac Seexeba calkeuli eklesiisTvis dResaswaulebis dadgenas,<br />

gadatanas an moxsnas, es exeba ara mxolod samociqulo saydars, aramed sapatriarqo<br />

da samTavarepiskoposo sinodebsac� aseT SemTxvevaSi saTanadod<br />

unda iqnes gaTvaliswinebuli mTeli regioni da sxva calkeuli eklesiebi� 24<br />

20� sasurvelia, yvela qristianma SeTanxmebis Sedegad aRdgomis dResaswauli<br />

erTsa da imave dRes izeimos� xolo sanam es moxdeba, patriarqebi<br />

Tu uzenaesi adgilobrivi saeklesio xelisufalni, erTsa da imave regionsa<br />

Tu qveyanaSi mcxovreb qristianTa Soris erTobis gansamtkiceblad, azrTa<br />

erTsulovnebisa da dainteresebul mxareebTan TaTbiris safuZvelze, unda<br />

SeTanxmdnen imis Taobaze, rom aRdgomis dResaswauli erTsa da imave kviradRes<br />

izeimon� 25<br />

21� rac Seexeba wmida JamTa kanons, aq calkeul erTgulebs, romlebic<br />

maTi sakuTari wesis regionisa Tu teritoriis gareT imyofebian, SeuZliaT<br />

mTlianad Seewyon im adgilis disciplinas wes-Cveulebebs, sadac cxovroben�<br />

Sereuli wesis ojaxebSi es kanoni SeiZleba erT-erTi wesis mixedviT iqnas<br />

daculi� 26<br />

22� dae, aRmosavleTis samRvdelo pirebma da moweseebma sakuTari disciplinis<br />

ganwesebaTa da tradiciaTa mixedviT saRmrTo qebani (Laudes Divinas)<br />

izeimon, romlebic Zveli droidan yvela aRmosavlur eklesiaSi did pativSi<br />

iyo� 27 dae, erTgulebmac, winaparTa magaliTis mixedviT, mowiwebiT, sakuTari<br />

SesaZleblobebis farglebSi, monawileoba miiRon saRmrTo qebebSi�<br />

23 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, Motu proprio Crebrae allatae, 22 febr� 1949, can� 32, § 2, n� 5° (facultas patriarcharum<br />

dispensandi a forma 9� – PIUS X<strong>II</strong>, Motu proprio Cleri sanctitati, 2 iun� 1957, can� 267 (facultas patriarcharum<br />

sanandi in radice)� – wm� msaxurebis wm� kongregaciam da aRmosavluri eklesiebis saqmeTa<br />

wm� kongregaciam gasca formisgan gandgomisa (dispensandi) da formis naklulovanebisgan<br />

gaTavisuflebis uflebamosileba (xuTi wliT): “patriarqTa garda, mitropolitebisa da<br />

sxva adgilobrivi ordinariusebisTvis, romlebsac aravin hyavT zemdgomi, garda wmida<br />

saydrisa”�<br />

24 Sdr� S� LEO M�, litt, Wuod saepissime, 15 apr� 454: “Petitionem autem”� – S� NICEPHORUS CP�,<br />

cap� 13� – SYN� SERG<strong>II</strong> PATRIARCHIAE; 18 sept� 1596, can� 17� – PIuS VI, litt� apost� Assueto paterne, 8 apr�<br />

1755, etc�<br />

25 Sdr� CONC: VAT� <strong>II</strong>, Const� de Sacra Liturgia.<br />

26 Sdr� CLEMENS V<strong>II</strong>I, instr� Santissimus, 31 aug� 1595, §6: “Si ipsi graeci”� – S�C� S� OFFIC<strong>II</strong>, 7 iun�<br />

1673, ad 1 et 3; 13 mart� 1727, ad 1� – S� C� DE PROP� FIDE, decret� 18 aug� 1913, art� 33; Decret� 14 aug� 1914,<br />

art� 27; Decret� 27 mart� 1916, art� 14� – S� C� Pro ECCL� ORIENT�, decret� 1 mart� 1929, art� 36; Decret� 4 maii<br />

1930, art� 41�<br />

27 Sdr� SYN� LAODICEN�, 347/381, can� 18� – SYN� MAR ISSACI CHALDAEORUM an� 410, can�<br />

15� – SYN� NERSES GLAIEN� ARMENORUM, an� 1166� – INNOCENTIUS IV, epist� Sub catholicae, 6 mart�<br />

1254� § 8�- BENEDICTUS XIV, const� Etsi pastoralis, 26 maii 1742, § 7,n� 5; Instr� Eo quamvis tempore, 4 maii<br />

1745, §§ 42 ss� – bolo drois adgilobrivi krebebi: somexTa (1911), koptebisa (1898), maronitebisa<br />

(1736), ruminelebisa (1872), sirielebisa (1888)�


ORIENTALIUM ECCLESIARUM<br />

23� patriarqs sinodTan erTad an yoveli eklesiis uzenaes xelisufals<br />

ierarqTa <strong>kreba</strong>sTan erTad aqvs ufleba, gansazRvros enaTa gamoyeneba wmida<br />

liturgiul qmedebebSi� maT agreTve SeuZliaT, samociqulo saydrisTvis<br />

moxsenebis Sedegad, adgilobriv enaze teqstebis Targmanebis damtkiceba� 28<br />

urTierToba gamijnuli eklesiebis ZmebTan<br />

24� aRmosavleTis eklesiebs, romlebic urTierTobaSi arian romis samociqulo<br />

saydarTan, gansakuTrebuli movaleoba akisria: mocemuli wmida<br />

krebis ekumenizmis Sesaxeb dekretis Tanaxmad, maT xeli unda Seuwyon yvela<br />

qristianis, gansakuTrebiT, aRmosavlel qristianTa erTobas� es, upiveles<br />

yovlisa, unda ganxorcieldes locvebiT, cxovrebis magaliTiT, Zveli aRmosavluri<br />

tradiciebis mimarT RmrTismosavi (religiosa) erTgulebiT, Rrma<br />

urTierTgagebiT, TanamSromlobiTa da Zmuri pativiscemiT saganTa da adamianTa<br />

mimarT� 29<br />

25� gamijnuli aRmosavleli [qristianebisgan], romlebic suli wmidis<br />

madlis zemoqmedebiT kaTolikuri erTianobisaken midian, imaze meti ar<br />

unda moviTxovoT, rasac kaTolikuri sarwmunoebis ubralo aRmsarebloba<br />

(professio) moiTxovs� maT namdvili mRvdelmsaxureba Semoinaxes, amitom aRmosavlur<br />

samRvdelo pirebs, romlebic kaTolikuri erTianobisken midian,<br />

SeuZliaT sakuTari xarisxi awarmoon (excercendi), uflebamosili selisuflebis<br />

mier dadgenili normebis Tanaxmad� 30<br />

26� erToba saidumloebebSi, romelic zians ayenebs eklesiis erTobas<br />

an ganapirobebs formaluri Secdomis daSvebas, iwvevs sarwmunoebaSi gzis<br />

abnevas, xiblsa da indiferentulobas, saRmrTo kanoniT ikrZaleba� 31 rac<br />

Seexeba aRmosavlel Zmebs, samRvdlo praqtika adasturebs, rom SesaZlebelia<br />

da saWiroc aris calkeul pirTa viTarebis gaTvaliswineba, Tuki<br />

eklesiis erTianobas safrTxe ar emuqreba da xifaTis winaSe ara vdgevarT,<br />

da roca amas moiTxovs gamoxsnis aucilebloba da sulTa sulieri<br />

keTildReoba� amitom, drois, adgilisa da pirovnebaTa konkretuli viTarebis<br />

gaTvaliswinebiT, kaTolike eklesia xSirad mimarTavda da mimarTavs<br />

qmedebis ufro rbil formas, yvelas sTavazobs gamoxsnis saSualebebsa<br />

da qristianTa Soris siyvarulis mowmobas saidumloebSi, sxva qmedebebsa<br />

da wmida saqmeebSi� „imisaTvis, raTa Sexedulebis simkacris gamo ar davabrkoloT<br />

isini, vinc unda gamoxsnil iqnas“, 32 agreTve imisaTvis, raTa<br />

ganmtkicdes erToba Cvengan gamijnul aRmosavleTis eklesiebTan, wmida<br />

<strong>kreba</strong> moqmedebis Semdeg wess adgens�<br />

27� zemoaRniSnul principTa safuZvelze, SesaZlebelia, rom keTili rwmeniT<br />

gamsWvalul aRmosavlel [qristianebs], kaTolike eklesiisagan gamijnulT,<br />

mivawodoT sinanulis, evqaristiisa da sneulTa cxebis saidumloni,<br />

Tuki isini amas Tavad moiTxoven da saTanadod iqnebian ganwyobilni� metic:<br />

kaTolikeebmac SeiZleba sTxovon saidumloni im arakaTolike msaxurebs,<br />

romelTa eklesiaSi moipoveba namdvili saidumloni� es SesaZlebelia yvela<br />

im SemTxvevaSi, rodesac amas aucilebloba an WeSmariti sulieri saWiroeba<br />

28 aRmosavluri tradiciidan�<br />

29 sxvadasxva aRmosavlel kaTolikeTa eklesiebis erTobis bulaTa Sinaarsidan�<br />

30 krebis valdebuleba gamijnul aRmosavlel ZmaTa da yvela saxis xarisxis mimarT,<br />

rogorc saRmrTo, aseve saeklesio samarTlisa�<br />

31 es moZRvreba gamijnul eklesiebSic aris ZalaSi�<br />

32 S� BASILIUS M�, Epist. canonica ad amphilochium: PG 32, 699 B�<br />

131


132<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

moiTxovs, xolo kaTolike mRvdelmsaxuri fizikurad an moralurad miuwvdomeli<br />

aris� 33<br />

28� amave principebis safuZvelze, garkveul viTarebaSi, dasaSvebia ur-<br />

TierToba wmida qmedebebSi, sagnebsa da adgilebSi kaTolikeebsa da gamijnul<br />

aRmosavlel Zmebs Soris� 34<br />

es saqme _ ufro Serbilebuli erToba saidumloebebSi aRmosavleTis gamijnuli<br />

eklesiebis ZmebTan – mindobil iqna adgilobriv ierarqTa brZnul<br />

sifxizlesa da xelmZRvanelobas� erTmaneTTan TaTbirisa da, saWiroebis<br />

SemTxvevaSi, gamijnul eklesiaTa ierarqebis mosmenis Sedegad, maT, saTanado<br />

qmediTi miTiTebebiTa da normebiT, qristianTa Soris urTierTobebi<br />

unda moawesrigon�<br />

daskvna<br />

30� wmida <strong>kreba</strong> didad moxarulia aRmosavleTis da dasavleTis kaTolike<br />

eklesiaTa Soris arsebuli nayofieri da qmediTi TanamSromlobis gamo� amasTan<br />

dakavSirebiT is ganacxadebs: yvela es samarTlebrivi miTiTebebi (dispositiones)<br />

dgindeba amJamindeli viTarebisTvis, im dromde, sanam kaTolike<br />

eklesia da gamijnuli aRmosavluri eklesiebi urTierTobis sisrulemde<br />

mivlen�<br />

amave dros ki, yvela qristians, rogorc aRmosavlels, aseve dasavlels,<br />

<strong>kreba</strong> dabejiTebiT mouwodebs, RmerTs mimarTon mxurvale da gulmodgine<br />

_ yoveldRiuri locvebiTac ki, raTa uwmidesi RmrTismSoblis SemweobiT,<br />

yvela erT iqmnas� dae, ilocon, rom nebismieri eklesiis yvela qristianze,<br />

romlebic ganuxrelad qristes saxelis aRmsareblebi (�r�fitente�) arian, igvemebian<br />

da itanjebian, gardamovides wmida nugeSinismcemeli suli, savse TanadgomiTa<br />

da simSvidiT�<br />

„ZmaT moyuarebiTa urTierTas mowled mosurne iyveniT; pativis-cemasa<br />

urTierTas uswrobdiT“ (rom� 12, 10)�<br />

yovelive erTad da cal-calke, rac am dekretSi gamocxadda,<br />

wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo uflebamosilebiT,<br />

romelic qristesgan gadmogveca, amas pativdebul<br />

mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT, vadgenT,<br />

vawesebT da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda, gamoqveyndes<br />

sadideblad RmrTisa�<br />

romi, wm� petresTan, 1964 wlis 21 noemberi<br />

me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />

(mohyveba mamaTa xelmowerebi)<br />

33 am Serbilebis safuZvlad miCneulia Semdegi: 1� saidumloTa qmediToba; 2� keTili<br />

rwmena da ganwyoba; 3� saukuno gamoxsnis aucilebloba; 4� sakuTari mRvdelmsaxuris aryofna;<br />

5� Tavidan asacilebeli safrTxisa da Secdomisadmi formaluri midrekilebis ararseboba�<br />

34 laparakia e�w� “gare-sakramentul saidumloTa erTobaze”� am Serbilebas <strong>kreba</strong><br />

iZleva, xolo rac saWiroa, is unda SenarCunebul iqnas�


dekreti<br />

ekumenizmis Sesaxeb<br />

UNITATIS REDINTEGRATIO


pavle episkoposi,<br />

RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />

wmida krebis mamebTan erTad,<br />

samudamo saxsovrad<br />

dekreti<br />

ekumenizmis Sesaxeb<br />

Sesavali<br />

1� xeli SevuwyoT yvela qristians Soris erTobis aRdgenas: aseTia <strong>vatikanis</strong><br />

meore wmida msoflio krebis erT-erTi mTavari amocana� ufalma qristem erTi<br />

eklesia daamkvidra, Tumca bevri qristianuli sakrebulo adamianTa winaSe<br />

sakuTar Tavs ieso qristes WeSmarit memkvidred warmoadgens� yvelas Tavi qristes<br />

mowafed miaCnia, Tumca maT sxvadasxvagvari aRqma da gansxvavebuli gzebi<br />

aqvT, TiTqos Tavad qristec ganyofiliyo� 1 cxadia, rom aseTi ganyofa aSkarad<br />

ewinaaRmdegeba qristes nebas, macTuria msofliosTvis da sazianoa wmida saqmisTvis,<br />

romelic yvela qmnilebisTvis saxarebis qadagebas gulisxmobs�<br />

magram ufalma saukuneTa, romelic sibrZniTa da moTminebiT asrulebs<br />

saqmes da Cven, codvilebs, Tavis madls gvaniWebs, ukanasknel dros ufro<br />

uxvad daiwyo erTmaneTisgan gamijnul qristianebSi monaniebisa da erTobis<br />

survilis aRZrva� am madliT moculi adamiani yvelgan bevria� Cvengan<br />

gamijnul ZmebSic, suli wmidis madlis zemoqmedebiT, Caisaxa da Tanda-<br />

TanobiT gafardovda moZraoba, romelic yvela qristians Soris erTobis<br />

aRdgenisTvis aris gamiznuli� erTianobisken mimarTul am moZraobaSi,<br />

romelsac „ekumenuri“ ewodeba, isini monawileoben, vinc RmerTs samebad<br />

mouxmobs ( qui Deum Trinum invocant) da iesos rogorc ufalsa da macxovars<br />

aRiarebs; amas isini ara calke, TavisTvis unda akeTebdnen, aramed im<br />

sakrebuloebTan erTad, romlebSic maT saxareba moismines da romlebsac<br />

TiToeuli maTgani Tavis da RmrTis eklesias uwodebs� maT Soris TiTqmis<br />

yvela, Tumca sxvadasxva saxiT, miiswrafvis RmrTis erTiani da xiluli<br />

eklesiisken, romelic iqneba WeSmaritad sayovelTao da mTeli samyarosTvis<br />

movlinebuli, raTa samyaro saxarebisken moiqces da ase iqnas gamoxnili<br />

sadideblad uflisa�<br />

yovelive amas wmida <strong>kreba</strong> sixaruliT aRiqvams� man ukve ganacxada eklesiis<br />

Sesaxeb Tavisi moZRvreba� igi gamsWvalulia surviliT, damyardes er-<br />

Tianoba qristes yvela mowafes Soris� amitom <strong>kreba</strong>s surs, yvela kaTolikes<br />

SesTavazos saSualebebi, gzebi da xerxebi, romlebic maT SesaZleblobas miscemen,<br />

upasuxon am saRmrTo mowodebasa da madls�<br />

Tavi I<br />

ekumenizmis<br />

kaTolikuri principebi<br />

2� Cvens Soris RmrTis siyvaruli imiT gancxadda, rom RmrTis mxolodSobili<br />

Ze mamam samyaroSi moavlina, raTa mas, adamianad qmnils, gamosyidviT<br />

1 Sdr� 1kor� 1, 13�<br />

135


136<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

kacobrioba aRedgina da erTad Seekriba� 2 sanam jvris samsxverploze Tavs<br />

ubiwo msxverplad Seswiravda, man yvela morwmuneTaTvis mamas locviT mimarTa<br />

da Tqva: „ra¡Ta yovelni erT iyvnen, viTarca Sen, mamao, Cemdamo, da<br />

me Sendami, ra¡Ta iginica Cuen Soris erT iyvnen, ra¡Ta sofelsa hrwmenes,<br />

rameTu Sen momavline me“ (ioan� 17, 21)� Tavis eklesiaSi man daamkvidra evqaristiis<br />

gansacvifrebeli saidumlo, romelic aRniSavs da kidec ganaxorcielebs<br />

eklesiis erTobas� Tavis mowafeebs man urTierTsiyvarulis axali<br />

mcneba misca 3 da maT nugeSinismcemel suls Sehpirda, 4 raTa igi, ufali da<br />

cxovelmyofeli, maTTan saukunod darCeniliyo�<br />

jvarze aRmarTulma da gandidebulma ufalma iesom aRTqmuli suli<br />

mohfina� misi meSveobiT man mouwoda axali aRTqmis ers, romelic aris<br />

eklesia, da is Sekriba sarwmunoebis, imedisa da siyvarulis erTobaSi,<br />

rogorc amas mociquli aswavlis: „erT £orc da erT sul, viTarca-igi<br />

iCineniT erTiTa miT sasoebiTa Cinebisa Tquenisa¡Ta; erT ars ufal, erT<br />

sarwmunoeba, erT naTlis-Reba“ (efes� 4, 4-5)� „rameTu raodenTa qristes<br />

mimarT naTel-iReT, qriste SeimoseT��� rameTu Tquen yovelni erT xarT<br />

qriste ieso¡s mier“ (gal� 3, 27-28)� suli wmida, romelic morwmuneebSi<br />

mkvidrobs, aRavsebs da warmarTavs mTels eklesias, axorcielebs morwmuneTa<br />

am gansacvifrebel urTierTobas da ise mWidrod akavSirebs yvelas<br />

qristeSi, rom is eklesiis principi xdeba� is axorcielebs madlTa<br />

da msaxurebaTa ganyofas, 5 is aniWebs ieso qristes eklesias sxvadasxva<br />

funqcias, „dasamtkicebelad wmidaTa, saqmed msaxurebisa, aRsaSenebelad<br />

guamisa qristesisa“ (efes� 4, 12)�<br />

xolo imisaTvis, rom saukuneTa aRsasrulamde qristes wmida eklesia<br />

yvelgan damkvidrebuliyo, qristem TormetTa dass miando swavlebis, mar-<br />

Tvisa da wmida-yofis funqcia� 6 maT Soris man petre airCia� mas Semdeg, rac<br />

petrem sarwmunoeba aRiara, qristem ganizraxa, Tavisi eklesia masze aRemar-<br />

Ta� igi mas cis sasufevlis klites Sehpirda 7 da roca petrem Tavisi siyvaruli<br />

daumtkica, qristem yvela kravis rwmenaSi ganmtkiceba 8 da srulyofil<br />

erTobaSi maTi mwyemsoba mas miando� 9 xolo Tavad ieso qriste saukunod rCeba<br />

Tavsakidur qvad 10 da Cveni sulebis mwyemsad� 11<br />

mociqulTa da maTi memkvidreebis, anu episkoposTa meSveobiT, romelTa<br />

saTaveSi petres memkvidre dgas, xorcieldeba saxarebis erTguli qadageba,<br />

saidumloTa ganweseba da marTva siyvarulSi� yovelive amis safuZvelze da<br />

suli wmidis moqmedebiT, ieso qristes misi eris gazrda surs da igi srulyofs<br />

eris kavSirs erTobaSi (ei��q�e c�mm�ni�nem �erficit in �nitate), rac erTi sarwmunoebis<br />

aRsarebas, saRmrTo RmrTismsaxurebis (divini cultus) erTobliv aRsrulebas<br />

da RmrTis ojaxis Zmur Tanxmobas gulisxmobs�<br />

amgvarad, eklesia aris RmrTis erTiani samwyso, viTarca niSani, erTaTvis<br />

aRmarTuli� 12 mTeli kacobriobisTvis mSvidobis saxarebis mimniWebeli, 13 igi<br />

imediT msxemobs miznisken - zeciuri samSoblosken� 14<br />

2 Sdr� 1ioan� 4, 9; kol� 1, 18-20; ioan� 11, 52�<br />

3 Sdr� ioan� 13, 34�<br />

4 Sdr� ioan� 16, 7�<br />

5 Sdr� 1kor� 12, 4-11�<br />

6 Sdr� maT� 28, 18-20; Sdr� ioan� 20, 21-23�<br />

7 Sdr� maT� 16, 19, Sdr� maT� 18, 18�<br />

8 Sdr� luk� 22, 32�<br />

9 Sdr� ioan� 21, 15-17�<br />

10 Sdr� efes� 2, 20�<br />

11 Sdr� 1pet� 2, 25� – CONC� VAT� I, Sess� 4 (1870), Constitutio Pastor Aeternus: Coll� Lac� 7, 482�<br />

12 Sdr� es� 11, 10-12�<br />

13 Sdr� efes� 2, 17-18, Sdr� mark� 16, 15�<br />

14 Sdr� 1petre 1, 3-9�


UNITATIS REDINTEGRATIO<br />

aseTia eklesiis erTobis wmida saidumlo qristeSi da qristes mier, suli<br />

wmidis moqmedebiT sxvadasxva msaxurebebSi ganxorcielebuli� am saidumlos<br />

uzenaesi nimuSi da saTave aris erTi RmrTis - mamis, Zisa da suli wmidis<br />

pirTa erToba samebaSi�<br />

3� RmrTis am erTian da erTaderT eklesiaSi imTaviTve gaCnda garkveuli<br />

ganxeTqilebani, 15 romlebsac mociquli mkacrad kicxavs� 16 momdevno<br />

saukuneebSi Tavi iCina ufro mniSvnelovanma dapirispirebebma da sakrebuloTa<br />

didi ricxvi gaemijna kaTolike eklesiasTan srulyofil kav-<br />

Sirs� zogjer es Tavad adamianebis brali iyo, rogorc erTi, aseve meore<br />

mxridan� magram ganxeTqilebis codvas maT ver mivawerT, vinc aseT<br />

sakrebuloebSi axla gaCnda da vinc qristes rwmeniT aris gamsWvaluli�<br />

kaTolike eklesia maT Zmuri pativiscemiTa da siyvaruliT iRebs� xolo<br />

visac qriste swams da wesisamebr naTloba aqvs miRebuli, is mainc aris<br />

garkveul – Tundac arasrulyofil _ urTierTobaSi kaTolike eklesiasTan�<br />

ra Tqma unda, maTsa da kaTolike eklesias Soris arsebul sxvadasxva<br />

dapirispirebis gamo, romlebic Tavs iCens samoZRvro (in re doctrinali) da<br />

zogjer disciplinaTa sakiTxebSi, agreTve eklesiis struqturasTan<br />

dakavSirebiT, Cndeba sxvadasxvagvari winaaRmdegoba, zogjer sakmaod<br />

seriozulic, romelic xels uSlis srul saeklesio urTierTobas� swored<br />

amis gadalaxvas cdilobs ekumenuri moZraoba� da mainc, gamijnulnic,<br />

naTlobis rweniT gamarTlebulni (i��tificati ex fi�e in ba�ti�mati)� qristes<br />

esisxlxorcebian (Christo incorporantur)� 17 amitom maT samarTlianad ewodeba<br />

qristianebi, xolo kaTolike eklesiis Svilebi maT uflismier Zmebad (fratres<br />

in Domino) miiCneven� 18<br />

amasTanave, zogierTi im elementebidan Tu Rirebulebebidan (bonis), (zogjer<br />

isini sakmaod mravalricxovani da mniSvnelovanic arian) romelTa er-<br />

TobliobiT igeba da cxoveliyofa eklesia, SeiZleba arsebobdes kaTolike<br />

eklesiis xiluli sazRvrebis gareTac� aseTebia: dawerili saRmrTo sityva,<br />

madlis cxovreba (vita gratiae), rwmena, imedi da siyvaruli, agreTve suli wmidis<br />

Sinagani niWni da xiluli elementebi� yovelive es, rac qristesgan gamodis<br />

da misken miuZRveba, samarTlianad ganekuTvneba qristes erTaderT<br />

eklesias�<br />

Cvengan gamijnul ZmaTa Sorisac sruldeba qristianuli religiis mravali<br />

wmida qmedeba� maTi meSveobiT udaod SeiZleba, calkeuli eklesiisa Tu<br />

sakrebulosTvis damaxasiaTebel garemoebaTa Sesabamisad, aRmocendes madlis<br />

cxovreba� unda iTqvas, rom maTi meSveobiT ixseba gza gamoxsnis ziarebisken<br />

(in salutis communionem)�<br />

amitom, Tumca vfiqrobT, rom am eklesiebsa 19 da gamijnul sakrebuloebs<br />

garkveuli nakli aqvs, maT mainc gaaCnia mniSvneloba da Rirebuleba gamoxsnis<br />

saidumloebaSi� marTlac, qristes suli ar aris winaaRmdegi, rom isini<br />

rogorc gamoxsnis saSualebebi gamoiyenos, romelTa Zala madlisa da WeSmaritebis<br />

im sisavsidan momdinareobs, romelic kaTolike eklesias aris mindobili�<br />

magram Cvengan gamijnul Zmebs, rogorc calcalke, aseve maT sakrebuloebsa<br />

da eklesiebs, ar gaaCnia is erToba, romlis miniWeba ieso qristes<br />

15 Sdr� 1kor� 11, 18-19; gal� 1, 6-9; 1ioan� 2, 18-19�<br />

16 Sdr� 1kor� 1, 11; 11, 22�<br />

17 Sdr� CONC� FLOR�, Sess� 8 (1439), Decretum Exultate Deo: MANSI 31, 1055 A�<br />

18 Sdr� S� Augustinus, In Ps. 32, Enarr. <strong>II</strong>, 29: PL 36, 299�<br />

19 Sdr� CONC� LATERNANENSE IV (1215, Constitutio IVa: MANSI 22, 990� – CONC� LUDGU-<br />

NEN�E <strong>II</strong> (1274)� Pr��e��i� fi�ei �ic�aeli� Pale�l��i: ��N�I 24� 71 E� – �ON�� FLO��� �e��� 6 (1439)� Definitio<br />

Laetentur caeli: MANSI 31, 1026 E�<br />

137


138<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

yvelasTvis surda, vinc man erTiani sxeulisa da ganaxlebuli cxovrebisTvis<br />

aRadgina da cxovelyo, rasac wmida werili da pativdebuli saeklesio<br />

tradicia mowmobs� mxolod qristes kaTolike eklesiis meSveobiT _<br />

igi gamoxsnis sayovelTao saSualebaa _ SeiZleba miRweul iqnas gamoxsnis<br />

saSualebaTa sruli sisavse� gvwams, rom mxolod samociqulo saydars,<br />

romelsac petre uZRveba, ufalma miando axali aRTqmis mTeli simdidre,<br />

raTa miwaze damkvidrebuliyo (constituendum) qristes erTiani sxeuli, romelSic<br />

srulyofilad unda Sevides yvela, vinc ama Tu im saxiT RmrTis<br />

ers ukve ekuTvnis� miwieri msxemobis ganmavlobaSi es eri, mis calkeul<br />

wevrTa saxiT, codvisgan dazRveuli ar aris, magam is mainc izrdeba qristeSi�<br />

RmerTi, Tavisi saidumlo ganzraxvis Sesabamisad, am ers miuZRvis,<br />

sanam is, sixaruliT aRsavse, zeciur ierusalimSi saukuno didebis srul<br />

sisavses ar miaRwevs�<br />

4� dRes samyaros bevr kuTxeSi, suli wmidis madliT, locviT, sityviTa<br />

da saqmiT bevri ram keTdeba erTobis im sisrulis misaRwevad, romelic surs<br />

ieso qristes� amitom wmida sinodi mouwodebs yvela kaTolike erTguls,<br />

amoicnon drois niSnebi da aqtiuri monawileoba miiRon ekumenur saqmeSi�<br />

„ekumenuri moZraoba“ gulisxmobs qristianTa erTobisTvis gankuTvnil<br />

da organizebul saqmianobebsa da iniciativebs, romlebic xorcieldeba<br />

eklesiis sxvadasxva moTxovnilebebisa da garemoebaTa safuZvelze�<br />

aseTia, upirveles yovlisa, yovelgvari mcdeloba, Tavidan aviciloT<br />

iseTi gamoTqmebi, gansjani da saqmeebi, romlebic samarTlianobisa da<br />

WeSmaritebis TvalsazrisiT ar Seesabameba gamijnuli Zmebis mdgomareobas<br />

da amitom maTTan urTierTobas kidev ufro arTulebs� garda amisa,<br />

„ekumenuri moZraoba“ gulisxmobs „dialogs“, romelic religiur xasia-<br />

Ts atarebs da, saTanadod ganswavlul specialistTa monawileobiT, sxvadasxva<br />

eklesiebisa Tu sakrebuloebis warmomadgenelTa Sekrebebze imar-<br />

Teba� am dros TiToeuli warmomadgeneli ufro Rrmad ganmartavs Tavisi<br />

sakrebulos moZRvrebasa da ufro naTlad warmoadgens mis Taviseburebebs�<br />

aseTi dialogis meSveobiT yvela iZens ufro WeSmarit codnas ama<br />

Tu im sakrebulos moZRvrebis Sesaxeb, ukeTesad ecnoba mis cxovrebas da<br />

ufro sworad afasebs yovelive amas� aseTi gziT es sakrebuloebi ufro<br />

farTod TanamSromloben sxvadasxva saqmeSi saerTo keTildReobisaTvis,<br />

romelic mTeli qristianul sakrebulos sindisis moTxovnebs Seesabameba�<br />

ramdenadac SesaZlebelia, erTsulovnebas isini saerTo locvaSi<br />

aRweven� da bolos, yvela mowmobs eklesiasTan mimarTebaSi qristes nebisadmi<br />

Tavis erTgulebas da saTanado SemarTebiT Seudgeba ganaxlebisa<br />

da cvlilebis (reformationis) saqmes�<br />

kaTolike eklesiis erTgulni, romlebic mRvdelTa zedamxedvelobiT<br />

yovelive amas gonivrulad da moTminebiT akeTeben, xels uwyoben samar-<br />

Tlianobisa da WeSmaritebis, Tanxmobisa da TanamSromlobis damyarebas,<br />

agreTve Zmobisa da erTobis sulis gaRvivebas� am gziT, TanadaTanobiT, im<br />

dabrkolebaTa gadalaxviT, romlebic xels uSlis srulyofili saeklesiao<br />

sakrebulos arsebobas, yvela qristiani, evqaristiis erTian aRsrulebaSi,<br />

Seikribeba erTiani da erTaderTi eklesiis im erTobaSi, romelic qristem<br />

Tavis eklesias dasabamiTve mianiWa� gvwams, rom is ganuxrelad arsebobs ka-<br />

Tolike eklesiaSi da, imedi gvaqvs, sul ufro ganmtkicdeba saukuneTa aRsasrulamde�<br />

cxadia, rom im calkeul pirTa momzadebisa da Serigebis saqme, romel-<br />

Tac sruli kaTolikuri erToba surT, Tavisi bunebiT gansxvavdeba ekumenuri<br />

iniciativisgan� da mainc, maT Soris ar aris araviTari dapirispi-


UNITATIS REDINTEGRATIO<br />

reba, radgan erTica da meorec RmrTis gansacvifrebeli gangebulebidan<br />

(dispositione) momdinareobs�<br />

ekumenur saqmianobaSi kaTolike erTgulebi, udaod, unda zrunavdnen<br />

Tavisi gamijnuli ZmebisTvis, ilocon maTTvis, esaubron maT saeklesio<br />

saqmeTa Sesaxeb da gadadgan maTken pirveli nabijebi� upirveles<br />

yovlisa, maT unda gulrwfelad da dakvirvebiT gaiazron yvelaferi,<br />

rac Tavad kaTolikur ojaxSi unda ganaxldes da ganxorcieldes, raTa<br />

misi cxovreba ufro erTgulad da naTlad mowmobdes im moZRvrebisa da<br />

ganwesebaTa (institutisque) Sesaxeb, romelic qristem mociqulTa meSveobiT<br />

gadmosca�<br />

RmerTma kaTolike eklesia WeSmaritebiTa da madlis yvela saSualebebiT<br />

daajildova, da mainc misi wevrebi mTeli gulmodginebiT ar cxovroben�<br />

amis gamo eklesiis saxe arasakmarisad brwinavs Cveni gamijnuli Zmebisa da<br />

mTeli samyarosTvis, Senelebulia RmrTis sasufevlis zrda� amitom yvela<br />

kaTolike unda miiswrafodes qristianuli sisrulisaken� 20 sakuTari SesaZleblobis<br />

farglebSi yoveli maTgani unda ecados, rom eklesia, romelic<br />

sakuTar TavSi iesos damdablebas da sikvdils atarebs, 21 TandaTanobiT ganiwmidos<br />

da ganaxldes, sanam qriste mas ar warudgens rogorc didebuls,<br />

umwikvlosa da ubiwos� 22<br />

aucilebel sakiTxebSi erTobis dacvasTan erTad, TiToeulma, im funqciis<br />

Sesabamisad, romelic mas akisria, unda SeinarCunos Tavisufleba sulieri<br />

cxovrebisa da disciplinis sxvadasxva formaSi, liturgiul wesTa<br />

mravalgvarobasa da TviT gamocxadebuli WeSmaritebis Teologiur damuSavebaSic<br />

ki: maT yvelaferSi siyvaruli unda Teson� aseTi qmedebiT isini sul<br />

ufro srulad gamoxataven eklesiis kaTolikobas da, amasTanave mis samociquloobas�<br />

meores mxriv, aucilebelia, rom kaTolikeebma sixaruliT aRiaron da<br />

daafason WeSmaritad qristianuli Rirebulebebi, saerTo memkvidreobis<br />

nayofi, romelic Cvengan gamijnul ZmebTan moipoveba� samarTliania da xsnis<br />

momtania qristes simdidreebisa da ZalTa moqmedebis aRiareba sxvaTa cxovrebaSi,<br />

vinc qristes mowmobs, zogjer sakuTari sisxlis fasadac: RmerTi<br />

mudam gansacvifrebelia da aRtacebis Rirsia Tavis saqmeebSi�<br />

ar unda dagvaviwydes, rom is, rac suli wmidis madliT Cvengan gamijnul<br />

ZmebSi sruldeba, SeiZleba Cveni ganaTlebisTvisac iyos sasargeblo� WeSmaritad<br />

qristianuli arasdros upirispirdeba rwmenis namdvil Rirebulebebs,<br />

aramed yovelTvis SeiZleba xels uwyobdes qristesa da eklesiis saidumloebis<br />

ufro srulad miRwevas�<br />

da mainc, gansxvavebebi qristianTa Soris xels uSlis eklesias, ganaxorcielos<br />

misTvis damaxasiaTebeli kaTolikobis sisrule Tavis SvilebSi,<br />

romlebic mas naTlobiT ekuTvnian, magram masTan sruli urTierTobisgan<br />

gamijnulni arian� metic: Tavad eklesiisTvisac sul ufro Zneli xdeba ka-<br />

Tolikobis sisrulis gamoxatva yvela aspeqtiT, Tavad cxovrebis sinamdvileSi�<br />

mocemuli wmida sinodi sixaruliT adasturebs, rom dRiTi dRe izrdeba<br />

erTgul kaTolikeTa monawileoba ekumenur saqmianobaSi� igi mTeli msoflios<br />

episkoposebs akisrebs am saqmianobis gulmodgine xelSewyobasa da<br />

mis gonivrul warmarTvas�<br />

20 Sdr� iak� 1, 4; rom� 12, 1-2�<br />

21 Sdr� 2kor� 4, 10; fil� 2, 5-8�<br />

22 Sdr� efes� 5, 27�<br />

139


140<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

Tavi <strong>II</strong><br />

ekumenizmis ganxorcieleba<br />

5� erTobis aRdgenisTvis zrunva mTels eklesias ekisreba, rogorc er-<br />

Tgulebs, aseve mRvdlebs, TiToeuls – sakuTari SesaZleblobis mixedviT,<br />

rogorc yoveldRiur qristianul cxovrebaSi, aseve Teologiur da istoriul<br />

ZiebebSi� es zrunva ukve garkveuli saxiT gamoxatavs yvela qristians<br />

Soris kavSiris arsebobas da, RmrTis nebiT, sayovelTao da sruli erTobisaken<br />

gviZRveba�<br />

6� eklesiis yovelgvari ganaxleba 23 arsebiTad misi mowodebisadmi mzard<br />

erTgulebas niSnavs� udavoa, rom erTobisken mimarTuli moZraoba am ganaxlebaSi<br />

iRebs dasabams� eklesias, misi msxemobis gzaze, qriste mudmivi gardaqmnisaken<br />

(reformationem) mouwodebs� eklesia amas ganuwyvetliv saWiroebs,<br />

radgan is adamianuri da miwieri institutia� xdeba xolme, rom garkveul<br />

viTarebaSi romeliRac sakiTxi, iqneba es zneobis sfero, saeklesio disciplina<br />

Tu moZRvrebis uwyebis forma – rac mkafiod unda ganvasxvavoT Tavad<br />

sarwmunoebis saunjisagan _ arasakmarisi gulisyuriT ganixeba; aseTi<br />

Secdomebi xelsayrel dros, swored da saTanadod unda gaswordes�<br />

maSasadame, am ganaxlebas ekumenuri mniSvneloba aqvs� ganaxleba eklesiis<br />

cxovrebis sxvadasxva formebis meSveobiT sruldeba� es aris bibliuri da<br />

liturgiuli moZraoba, saRmrTo sityvis qadageba da katexizacia, saeroTa<br />

mociquloba, religiuri cxovrebis axali formebi, qorwinebis sulieri xasiaTi,<br />

eklesiis moZRvreba da moRvaweoba sazogadoebriv saqmeSi� yovelive<br />

es unda miviCnioT im sawindarad da niSnad, romlebic momavalSi ekumenizmis<br />

ganviTarebas moaswavebs�<br />

7� Sinagani moqcevis gareSe namdvili ekumenizmi ar arsebobs� erTobis<br />

survili xom gonebis ganaxlebidan, 24 sakuTari Tavis uaryofidan da<br />

siyvarulis Tavisufali gamovlenidan momdinareobs da iZens simwifes�<br />

amitom suli wmidas unda SevTxovoT madli gulrwfeli uaryofisa, simdablisa<br />

da simSvidisa msaxurebaSi, agreTve sxvaTa mimarT Zmuri sulgrZelebisa�<br />

“glocav Tqven me“, ambobs xalxTa mociquli, „kruli ese<br />

uflis mier, ra¡Ta Rirsad x¢dodiT CinebiTa miT, romliTa iCineniT,<br />

yovliTa simdabliTa da simS¢didiTa da sulgrZelebiTa, Tavs-idebdiT<br />

urTierTas siyuaruliTa, iswrafdiT damarxvad erTobasa mas sulisasa<br />

sakrveliTa miT mS¢dobisa¡Ta“ (efes� 4, 1-3)� es darigeba exeba, upirveles<br />

yovlisa maT, vinc wmida xarisxSi aris aRyvanili qristes misiis gasagr-<br />

Zeleblad, romelic Cvens Soris „ara movida, raQ¡Tamca imsaxura, aramed<br />

msaxurebad“ (maT� 20, 28)�<br />

erTobasTan mimarTebaSi SecdomaTa Sesaxeb sayuradReboa wm� ioanes mowmoba:<br />

„ukueTu vTquaT, viTarmed ara vcodeT, mtyuvrad gamovaCinebT mas<br />

da sityua¡ misi ara ars Cuen Soris“ (1ioan� 1, 10)� morCili locviT patiebas<br />

viTxovT RmrTisa da gamijnuli Zmebisgan, rogorc Tavad mivutevebT Cvens<br />

movaleT�<br />

dae, yvela qristes erTguls axsovdes, rom isini miT ufro metad Seuwyoben<br />

xels qristianTa erTobas – metic: ganaxorcieleban mas, _ rac ufro<br />

metad Seecdebian, icxovron wminda saxarebiseuli cxovrebiT� rac ufro<br />

mWidrod iqneba maTi kavSiri mamasTan, sityvasa da suli wmidasTan, miT ufro<br />

Rrma da advili gaxdeba urTierTZmoba�<br />

23 Sdr� CONC� LATERNANENSE V, Sess� 12 (1517), Constitutio Constituti: MANSI 32, 988 B-C�<br />

24 Sdr� efes� 4, 23�


UNITATIS REDINTEGRATIO<br />

8� es sulieri moqceva (haec cordis conversio) da cxovrebis siwmide, qristian-<br />

Ta erTobisaTvis kerZo da sajaro locvebTan erTad, mTeli ekumenuri<br />

moZraobis sulad unda miviCnioT da mas savsebiT kanonzomierad SeiZleba<br />

sulieri ekumenizmi vuwodoT�<br />

kaTolikeTa sazeimo Cveulebaa, xSirad Seikribon eklesiis erTobisaTvis<br />

im locvis gamo, romliTac gardacvalebis wina dRes Tavad macxovari mxurvaled<br />

evedra mamas: „ra¡Ta yovelni erT iyvnen“ (ioan� 17, 21)�<br />

garkveul viTarebaSi, rogoric aris locvebi „erTobisaTvis“, agreTve<br />

ekumenur Sekrebebze (conventibus), dasaSvebia da sasurvelic, rom kaTolikeebi<br />

Tavis gamijnul ZmebTan locvisas urTierTobdnen� aseTi erToblivi<br />

locvebi udaod Zalze efeqturi saSualebaa erTobis madlisTvis savedreblad<br />

da WeSmariti erTobis niSanic aris, romelic kaTolikeebs gamijnul<br />

ZmebTan dRemde akavSirebs: „rameTu sadaca iyvnen orni gina samni Sekrebul<br />

saxelisa CemisaT¢s, mun var me Soris maTsa“ (maT� 18, 20)�<br />

amasTanave, saidumloTa gziT urTierToba (communicatio in sacris) ar unda<br />

miviCnioT iseT saSualebad, romelic ganurCevlad SeiZleba iqnas gamoyenebuli<br />

qristianuli erTobis aRsadgenad� am urTierTobas, upirveles yovlisa,<br />

ori principi gansazRvravs: eklesiis erTobis aRniSnva da madlis sa-<br />

SualebebSi monawileoba� erTobis aRniSnva ZiriTadad xels uSlis urTier-<br />

Tobas, xolo madlis mosapoveblad is zogjer saWiroa� rac Seexeba qmedebis<br />

konkretul formas, mis Sesaxeb gonivrulad unda gansajos adgilobrivma<br />

saepiskoposo xelisuflebam, Tuki episkoposTa konferenciam, sakuTari<br />

normebis Sesabamisad, sxvagvari dadgenileba ar miiRo, an wmida saydarma<br />

sxvagvarad ar gadawyvita�<br />

9� gamijnul ZmaTa sulieri ganwyobis codna aris saWiro� amisaTvis aucilebelia<br />

swavla, romelic WeSmaritebis Sesabamisad da keTilganwyobiT<br />

unda warimarTos� saTanadod momzadebuli kaTolikeebi ufro Rrmad unda<br />

Caswvdnen Zmebis moZRvrebasa da istorias, sulier cxovrebasa da RmrTismsaxurebas,<br />

religiur fsiqologiasa da kulturas� amis miRwevas didad uwyobs<br />

xels Sereuli Sekrebebi� iq, upirveles yovlisa, Teologiuri sakiTxebi<br />

ganixileba, sadac yvelas Tanabrad aqvs sityvis ufleba, Tuki monawileni,<br />

winamZRvarTa meTvalyureobis pirobebSi, namdvilad kompeteturni arian�<br />

aseTi dialogi ufro naTlad cxadyofs, Tu rogoria kaTolike eklesiis We-<br />

Smariti mdgomareoba� am gziT ukeTesad SevZlebT, erTis mxriv, gamijnuli<br />

Zmebis suliskveTebis Secnobas, xolo meores mxriv, Cvens sarwmunoebas maT<br />

ufro adeqvaturad warmovudgenT�<br />

10� wmida RmrTismetyvelebis darigebani da sxva disciplinebi, gansaku-<br />

TrebiT istoriuli sagnebi, ekumenuri aspeqtiTac unda iswavlebodes, raTa<br />

maT realur viTarebas ukeTesad upasuxon�<br />

marTlac, Zalian mniSvnelovania, rom momavali mRvdlebi da mRvdelmsaxurni<br />

zustad Camoyalibebul Teologias daeuflon, da ara iseTs, romelic<br />

sakamaTo mdgomareobaSia, gansakuTrebiT roca sakiTxi exeba kaTolike eklesiasTan<br />

gamijnuli Zmebis urTierTobas�<br />

swored mRvdelTa momzadebaze aris damokidebuli erTgulTa da mowese-<br />

Ta aucilebeli ganaTleba da sulieri aRzrda�<br />

kaTolikeni, romlebic misionerul saqmianobas im qveynebSi ewevian, sadac<br />

sxva qristianebic arian, unda gaecnon (es dRes gansakuTrebiT mniSvneloavania)<br />

im sakiTxebsa da Sedegebs, romlebsac ekumenizmi maTi mociqulobis<br />

winaSe ayenebs�<br />

141


142<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

11� kaTolikuri sarwmunoebis gamoxatvis forma da xasiaTi ar unda abrkolebdes<br />

ZmebTan dialogs� mTeli moZRvreba cxadad unda iqnas gadmocemuli�<br />

araferi ise ucxo ar aris ekumenizmisTvis, rogorc is cru irenizmi, romelic<br />

kaTolikuri moZRvrebis siwmides zians ayenebs da mis WeSmarit da zust<br />

Sinaarss Crdilavs�<br />

kaTolikuri sarwmunoeba ufro Rrmad da sworad unda ganimartos, iseTi<br />

formiTa da eniT, romelic gamijnuli ZmebisTvisac iqneba gasagebi�<br />

amasTanave, ekumenur dialogSi, eklesiis moZRvrebis erTgulma ka-<br />

Tolike Teologebma, gamijnul ZmebTan erTad saRmrTo saidumloebaTa<br />

kvlevisas unda imoqmedon WeSmaritebis siyvaruliT, keTilganwyobiTa<br />

da simdabliT� moZRvrebaTa Sejerebisas maT unda axsovdeT, rom arsebobs<br />

kaTolikuri moZRvrebis WeSmaritebaTa rigi anu „ierarqia“, radgan<br />

sxvadasxva aris maTi kavSiri qristianuli sarwmunoebis safuZvelTan�<br />

ase iqneba gakvaluli gza, romelic am Zmuri Sejibris meSveobiT yvelas<br />

miiyvans qristes gamoukvlevel simdidreTa ufro Rrma codnisa da naTeli<br />

gamovlenisken� 25<br />

12� dae, yvela xalxTa winaSe yvela qristianma aRiaros rwmena RmrTisa,<br />

erTisa da samis, ganxorcielebuli Zisa, Cveni gamomsyidvelisa da Cveni<br />

uflisa, da erToblivi mcdelobiT, urTierTpativiscemiT, daamowmos<br />

Cveni imedi, romelic ar wariSleba� dRes, roca Camoyalibda Zalian farTo<br />

TanamSromloba sazogadoebriv saqmeebSi, uklebliv yvela adamiani mowodebulia<br />

saerTo saqmisTvis, upirveles yovlisa isini, visac RmerTi swams,<br />

da gansakuTrebiT isini, vinc qristianebad iwodebian� yvela qristianis TanamSromloba<br />

cocxlad gamoxatavs im kavSirs, romelic maT ukve aerTianebs<br />

erTmaneTTan, da ufro naTlad warmoaCens qristes, rogorc msaxuris saxes�<br />

es TanamSromloba ukve mraval qveyanaSia Camoyalibebuli� is sul ufro<br />

srulyofili unda gaxdes, gansakuTrebiT im regionebSi, sadac socialuri<br />

Tu teqnikuri evolucia mimdinareobs� TanamSromloba unda moicavdes adamianis<br />

pirovnebis sworad Sefasebis sferos, mSvidobisaTvis xelSewyobas,<br />

socialuri sferosadmi saxarebis misadagebas, qristianuli suliskveTebiT<br />

mecnierebisa da xelovnebis ganviTarebas, daxmarebis sxvadasxva saSualeba-<br />

Ta gamoyenebas Tanamedrove ubedurebaTa sferoSi, rogorica sris SimSili<br />

da ubedureba, wera-kiTxvis ucodinaroba da siRatake, sacxovreblis nakleboba<br />

da simdidreTa araTanaswori ganawileba� am TanamSromlobis meSveobiT<br />

yvela, visac qriste swams, advilad SeZlebs iswavlos, sxvebs ukeTesad<br />

rogor gaugos, metad rogor daafasos da rogor gaikvalos gza qristianTa<br />

erTobisken�<br />

Tavi <strong>II</strong>I<br />

romis samociqulo saydrisagan<br />

gamijnuli eklesiebi da sakrebuloebi<br />

13� axla ganvixilavT gamijnvis or ZiriTadad kategorias, romlebmac zemoqmedeba<br />

moaxdines Seukerav qitonze�<br />

pirvelad maT aRmosavleTSi iCines Tavi, efesosa da qalkedonis <strong>kreba</strong>Ta<br />

dogmatur gansazRvrebaTa dadgenisas (contestatione), an, mogvianebiT, aRmosavleTis<br />

sapatriarqoebsa da romaul saydars Soris saeklesio urTierTobis<br />

rRvevisas�<br />

sxvebi dasavleTSi gaCnda oTx saukuneze meti xnis Semdeg, im movlenaTa<br />

Semdgom, romlebic Cveulebriv reformaciis saxels atarebs� amis Sedegad<br />

25 Sdr� efes� 3, 8�


UNITATIS REDINTEGRATIO<br />

romaul saydars mravali sakrebulo gaemijna, rogorc erovnuli, aseve konfesiuri�<br />

zogierT maTganSi nawilobriv SenarCunebulia kaTolikuri tradiciebi<br />

da struqturebi� maT Soris gansakuTrebuli adgili anglikanur<br />

sakrebulos ukavia�<br />

es sxvadasxva ganyofani erTmaneTisgan didad gansxvavdeba, ara marto<br />

warmomavlobis, adgilisa da drois safuZvelze, aramed, upirveles yovlisa,<br />

bunebiTa da im sakiTxTa mniSvnelobiT, romlebic saeklesio sarwmunoebasa<br />

da struqturas Seexeba�<br />

mocemuli wmida <strong>kreba</strong>, erTis mxriv, ar ugulebelyofs viTarebaTa sxvadasxvaobas,<br />

romlebSic sxvadasxva jgufi imyofeba, da arc im kavSirebs<br />

iviwyebs, romlebic, ganyofis miuxedavad, maT Soris kvlavac arsebobs� gonivruli<br />

ekumenuri qmedebis ganxorcielebisTvis <strong>kreba</strong>s mizanSewonilad<br />

miaCnia, warmoadginos qvemoT motanili ganazrebebi�<br />

I. aRmosavleTis eklesiaTa sagangebo ganxilva<br />

14� ukve ramdenime saukunea, aRmosavleTisa da dasavleTis eklesiebi<br />

Tav-TavianT gzas mihyvebodnen, gaerTianebulni sarwmunoebis Zmuri erTobiTa<br />

da sakramentaluri cxovrebiT� saerTo TanxmobiT, romis saydari aris<br />

warmmarTveli Zala, rodesac eklesiaTa Soris warmoiqmneba uTanxmoebani<br />

sarwmunoebasa Tu disciplinasTan dakavSirebiT� wmida sinodi moxarulia<br />

yvelas moagonos, rom sxva mniSvnelovan faqtebTan erTad, aRmosavleTSi<br />

arsebobs mravali calkeuli anu adgilobrivi eklesia, romelTa Soris pirveli<br />

adgili sapatriarqo eklesiebs ukavia; mravali maTgani amayobs imiT,<br />

rom dasabams Tavad mociqulTagan iRebs� amitom aRmosavleTis eklesiebis<br />

axasiaTebs zrunvisa da Zalisxmevis mimarTva sarwmunoebasa da siyvarulSi<br />

im Zmuri kavSirebis SenarCunebisaken, romlebic unda arsebobdes adgilobriv<br />

eklesiebs, viTarca debs Sors�<br />

arc is unda dagvaviwydes, rom aRmosavleTis eklesiebs imTaviTve gaaCnia<br />

saganZuri, romlidanac dasavleTis eklesiam bevri ram gadmoiRo liturgiis,<br />

sulieri tradiciisa da samarTlebriv sferoSi� arc is faqti unda<br />

ugulebelvyoT, rom qristianuli sarwmunoebis ZiriTadi dogmatebi samebisa<br />

da qalwuli mariamisgan ganxorcielebuli RmrTis sityvis Sesaxeb aRmosavleTSi<br />

Semdgar msoflio krebebze ganisazRvra� am sarwmunoebis SenaxvisaTvis<br />

xsenebulma eklesiebma bevri ram daiTmines da axlac iTmenen�<br />

mociqulTa memkvidreoba sxvadasxva formiTa da saxiT iqna miRebuli� eklesiis<br />

dasabamiTganve is sxvadasxvagvarad ganimarteboda sxvadasxva adgilas,<br />

niWisa da cxovrebis garemoebaTa TaviseburebaTa mixedviT� yovelive<br />

es, garda gareSe mizezebisa, agreTve urTierTgagebisa da siyvarulis naklebobisa,<br />

gamijnvaTa sababi xdeboda�<br />

amitom wmida <strong>kreba</strong> mouwodebs yvelas, - gansakuTrebiT ki maT, visac ganzraxulia<br />

aqvs, iRvawos aRmosavlur eklesiebsa da kaTolike eklesias Soris<br />

sasurveli sruli kavSiris dasamyareblad, _ saTanadod gaiTvaliswinon<br />

aRmosavleTis eklesiebis gaCenisa da zrdis gansakuTrebuli pirobebi da<br />

im urTierTobaTa Tavisebureba, romelic maTsa da romis saydars Soris gamijnvamde<br />

arsebobda, da yovelive amis Sesaxeb Sesabamisi Sexeduleba Seimu-<br />

Savon, rac Zalian sasargeblo iqneba sasurveli dialogisTvis�<br />

15� yvelam icis, rogori siyvaruliT asruleben aRmosavleTis qristianebi<br />

wmida liturgias, upirveles yovlisa, evqaristias, eklesiis cxovrebis<br />

wyarosa da momavali didebis sawindars, romliTac erTgulebi, episkoposTan<br />

erTianni, mamas mieaxlebian Zis – ganxorcielebuli sityvis meSveobiT,<br />

143


144<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

romelmac ivno da gandidebul iqna, da, suli wmidis gamodinebaSi, Sedian<br />

urTierTobaSi uwmides samebasTan, „saRmrTo¡sa mis ziar bunebisa“ (I petre<br />

1, 4) qmnilni� amitom RmrTis eklesia Sendeba da izrdeba TiToeul mis eklesiaSi<br />

uflis evqaristiis aRsrulebiT, 26 xolo erToblivi aRsruleba maT<br />

erTobas gamoavlens�<br />

liturgiul RmrTismsaxurebaSi aRmosavleTis qristianebi umSvenieresi<br />

himnebiT ganadideben mariams, marad qalwuls, romelic efesos msoflio<br />

<strong>kreba</strong>m sazeimod gamoacxada uwmides RmrTismSoblad, raTa qriste, wmida<br />

werilis Sesabamisad, WeSmaritad da namvilad ecnoT Zed RmrTisad da Zed<br />

kacisad� isini mraval wmidansac ganadideben, maT Soris msoflio eklesiis<br />

mamebs�<br />

es eklesiebi, maTi gamijnulobis miuxedavad, floben WeSmarit saidumloebs,<br />

gansakuTrebiT – samociqulo memkvidreobis safuZvelze _ mRvdlobas<br />

da evqaristias, ris gamoc maT dRemde umWidroesi kavSiri aqvT CvenTan�<br />

amitom siwmideebSi urTierToba Sesaferis viTarebasa da saeklesio xelisuflebis<br />

TanxmobiT ara marto SesaZlebelia, aramed sasurvelic�<br />

aRmosavleTSi sulier tradiciaTa simdidre moipoveba, romlebsac,<br />

upirveles yovlisa, monazvnoba gamoxatavs� iq xom brwyinvale wmida mamaTa<br />

droidan is monastruli (monastica) sulieroba ganviTarda, romelic Semdeg<br />

dasavleTSic gavrcelda da laTinuri samoweseo dadgenilebebis (religiosum<br />

latinorum institutum) wyarod iqca, xolo SemdgomSi mas gamudmebiT axal Sinaarss<br />

aniWebda� amitom dabejiTebiT rekomendirebulia, rom kaTolikeebma ufro<br />

xSirad mimarTon aRmosavleTis mamaTa am sulier simdidreebs, romlebic<br />

mTlianad aRamaRlebs adamians saRmrTo [saidumloTa] Wvretisken�<br />

dae, yvelam icodes, ra didi mniSvneloba aqvs aRmosavleTis umdidresi<br />

liturgiuli da sulieri memkvidreobis codnas, Tayvaniscemas, Senaxvasa da<br />

ganviTarebas, imisaTvis, raTa erTgulad iqnas daculi qristianuli tradiciis<br />

sisavse da moxdes Serigeba aRmosavleTisa da dasavleTis qristianTa<br />

Soris�<br />

16� aRmosavleTis eklesiebi imTaviTve misdevdnen sakuTar wesebs (disciplinas),<br />

romlebic daSvebuli iyo wmida mamebisa da sinodebis mier, msoflio<br />

krebis mierac ki� zemoT ukve iqTva, rom eklesiis erTobas sruliad ar uSlis<br />

xels wes-CveulebaTa sxvadasxvaoba, piriqiT, is ufro mSveniers xdis eklesias<br />

da didad uwyobs xels misi misiis ganxorcielebas� amitom, yovelgvari<br />

eWvis Tavidan asacileblad, wmida sinodi acxadebs, rom aRmosavleTis eklesiebs,<br />

romelTac axsovdT mTeli eklesiis erTobis aucilebloba, SeuZliaT<br />

sakuTari wesebiT (disciplinas), ixelmZRvanelon, radgan es wesebi ufro Seefereba<br />

maT erTgulTa xasiaTs da ufro mizanSewonilia sulTa keTildReobisaTvis�<br />

am tradiciuli prinicipis srulyofilad SenarCuneba (sxvaTaSoris,<br />

is yovelTvis ar yofila daculi), aris erTgvari winapiroba, romelic sruliad<br />

aucilebelia erTobis aRdgenisaTvis�<br />

17� rac zemoT iTqva kanonikuri gansxvavebebis Sesaxeb, igive unda iTqvas<br />

moZRvrebaTa sxvadasxvagvar gadmocemasTan dakavSirebiT� saqme is aris, rom<br />

gamocxadebuli WeSmaritebis kvlevisas aRmosavleTSi da dasavleTSi mimar-<br />

Tavdnen sxvadasxvagvar meTodebsa da saSualebebs saRmrTo [WeSmaritebis]<br />

Sesacnobad da gamosaxatavad� amitom ar aris gasakviri, rom gamocxadebuli<br />

saidumloebis zogierTi aspeqti vinmem ukeTesad gaigo da ufro naTlad<br />

warmoaCina, vidre sxvam� xSirad es gansxvavebuli Teologiuri formulebi<br />

ufro metad avsebs, vidre upirispirdeba, erTmaneTs� rac Seexeba aRmosav-<br />

26 Sdr� S� Io� CHRYSOSTOMUS; In Io. homilia 46: PG 59, 260-262�


UNITATIS REDINTEGRATIO<br />

leTis auTentur saRmrTismetyvelo tradiciebs, unda vaRiaroT, rom maT<br />

brwinvaled aqvs fesvebi gamdgari wmida werilSi� isini viTardeba da gamoixateba<br />

liturgiul cxovrebaSi, ikvebeba cocxali samociqulo tradiciiTa<br />

da aRmosavleTis mamebisa da sasuliero mwerlebis TzulebebiT� isini<br />

cxovrebis swori wyobisa da qristianuli WeSmaritebis srulad Wvretisken<br />

aris mimarTuli�<br />

<strong>kreba</strong> madlobas uZRvnis RmerTs imisaTvis, rom kaTolike eklesiis<br />

bevri aRmosavluri Svili, am memkvidreobis damcvelni da ufro wminda<br />

da srulyofili cxovrobiT misi Senaxvis msurveli, ukve srul kavSir-<br />

Sia (in plena communione) dasavluri tradiciiT mcxovreb ZmebTan� amasTan<br />

dakavSirebiT <strong>kreba</strong> acxadebs, rom mTeli sulieri, liturgiuli, disciplinaruli<br />

da saRmrTismetyvelo memkvidreoba, sxvadasxva tradiciaSi<br />

gamoxatuli, eklesiis sruli kaTolikurobisa da samociquloobis kuTvnilebaa�<br />

18� yovelive amis kargad ganxilvis Sedegad wmida <strong>kreba</strong> xelaxla acxadebs<br />

imas, rac winamavalma wmida krebebma da romis pontifeqsebma daadgines:<br />

kavSirisa da erTobis aRsadgenad da SesanarCuneblad saWiroa,<br />

„ra¡Ta ararai umetesi t¢rTi davdvaT Tquen zeda, garna romelni-ese<br />

saswrafo arian“ (saqme 15, 28)� mas mxurvaled surs, rom am miznis Tanda-<br />

TanobiT misaRwevad mimarTuli iyos yvela mcdeloba, ganxorcielebuli<br />

saeklesio cxovrebis sxvadasxva institutebsa da formebSi, upirveles<br />

yovlisa, locvasa da Zmur dialogSi, romelic exeba moZRvrebasa da Cvens<br />

droSi mRvdelmsaxurebis yvelaze ufro gadaudebel amocanebs� amasTanave,<br />

<strong>kreba</strong> akisrebs mRvdlebsa da kaTolike eklesiis erTgulebs, kavSiri<br />

daamyaron maTTan, vinc aRmosavleTSi ki aRar cxovrobs, aramed Sors aris<br />

samSoblosagan, raTa gaZlierdes maTTan Zmuri TanamSromloba, siyvarulis<br />

suliT gamsWvaluli da yovelgvari Sejibrisagan Tavisufali� wmida<br />

sinods imedi aqvs, rom Tu am saqmes mTeli suliTa da guliT SevudgebiT,<br />

dasavleTisa da aRmosavleTis eklesiis gammijnavi sazRvris moxsnasTan<br />

erTad iqneba erTaderTi samkvidrebeli, ganmtkicebuli Tavsakidur qvaze,<br />

ieso qristeze, romelic orivedan erTs Seqmnis� 27<br />

<strong>II</strong>. gamijnuli eklesiebi da sakrebuloebi dasavleTSi<br />

19� eklesiebsa da saeklesio sakrebuloebs, romlebic gamoeyo romis samociqulo<br />

saydars an umZimesi krizisis xanaSi (is dasavleTSi jer kidev Sua<br />

saukuneebSi daiwyo), an ufro mogvianebiT, kaTolike eklesiasTan gansaku-<br />

Trebuli siaxlove da urTierToba akavSirebs, im xangrZlivi Tanacxovrebis<br />

safuZvelze, romelic qristianma xalxma wina saukuneebSi saeklesio ur-<br />

TierTobaSi (communione) ganvlo�<br />

sxvadasxva warmomavlobis, moZRvrebisa da sulieri cxovrebis gamo es<br />

eklesiebi da sakrebuloebi ara marto Cvengan, aramed erTmaneTisganac gansxvavdeba�<br />

amitom maTi zusti aRwera urTulesi sakiTxia, romelsac aq ar SevexebiT�<br />

ekumenuri moZraoba da kaTolike eklesiasTan mSvidobis survili jer<br />

yvelgan ar ganmtkicebula� miuxedavad amisa, imedi gvaqvs, rom TandaTanobiT<br />

yvelaSi gaRvivdeba ekumenuri grZnoba da urTierTpativiscema�<br />

amasTanave unda vaRiaroT, rom, erTis mxriv, am eklesiebsa da sakrebuloebs,<br />

xolo meores mxriv kaTolike eklesias Soris mniSvnelovani gansxvavebebi<br />

arsebobs, ara marto istoriuli, sociologiuri, fsiqologiuri da<br />

27 Sdr� �ON�� FLO��� �e��� 6 (1439)� Definiti� Laetentur caeli: MANSI 31, 1026 E�<br />

145


146<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

kulturuli Taviseburebebis gamo, aramed, upirveles yovlisa, gamocxadebuli<br />

WeSmaritebis ganmartebis sferoSi� am gansxvavebaTa miuxedavad, ekumenuri<br />

dialogis damyareba ufro advili rom gaxdes, gvsurs, SemdgomSi zogierT<br />

sakiTxs SevexoT, romlebic SeiZleba am dialogis safuZvelad da mis<br />

amosaval wertilad iqces�<br />

20� Cveni fiqri, upirveles yovlisa, im qristianebisken aris mimarTuli,<br />

vinc Riad scnobs, rom ieso qriste aris RmerTi, ufali da erTaderTi Suamavali<br />

RmerTsa da adamianebs Soris, sadideblad erTi RmrTisa, mamisa, Zisa<br />

da suli wmidisa� viciT, ra Tqma unda, rom arsebobs sakmaod mniSvnelovani<br />

gansxvavebebi kaTolike eklesiis moZRvrebisagan, romelic exeba qristes<br />

– RmrTis ganxorcielebul sityvasa da gamosyidvis saqmes, eklesiis saidumloebasa<br />

da msaxurebas, agreTve mariamis rols gamoxsnis saqmeSi� da mainc<br />

gvixaria, rom gamijnuli Zmebi qristes mimarTaven rogorc saeklesio ur-<br />

TierTobis wyarosa da centrs� qristesTan erTobis surviliT aRZrulni,<br />

isini sul ufro eZieben erTobas da cdiloben, yvelgan erTa Soris daamowmon<br />

sakuTari sarwmunoeba�<br />

21� wmida werilis siyvarulsa da Tayvaniscemas, lamis mis kults, Cveni<br />

Zmebi mihyavs wmida teqstis mudmiv da gulmodgine SeswavlasTan, „rameTu<br />

Zali RmrTisa¡ ars macxovrad yovlisa morwmunisa, huriisa pirvelad da<br />

merme warmarTisa“ (rom� 1, 16)�<br />

isini suli wmidas uxmoben da Tavad wmida werilSi RmerTs eZieben� Rmer-<br />

Ti maT qristeSi esaubreba, romelic winaswarmetyvelebma winaswar gvauwyes�<br />

is aris sityva RmrTisa, Cvens gamo ganxorcielebuli� wmida werilSi isini<br />

Wvreten qristes cxovrebasa da imas, rac saRmrTo moZRvarma adamianTa gamosaxsnelad<br />

aswavla da gaakeTa, upirveles yovlisa ki misi sikvdilisa da<br />

aRdgomis saidumloebebs�<br />

Cvengan gamijnuli qristianebi adastureben saRmrTo wignebis avtoritets,<br />

Tumca isini Cvengan gansxvavebulad (maT Sorisac aris azrTa sxvadasxvaoba)<br />

aRiqvamen mimarTebas wmida werilsa da eklesias Soris� am ukanasknelSi,<br />

kaTolikuri sarwmunoebis Tanaxmad, sagangebo adgili ukavia We-<br />

Smarit moZRvrebas, raTa moxdes dawerili saRmrTo sityvis ganmarteba da<br />

qadageba�<br />

miuxedavad amisa, wmida saubrebi (Eloquia) Tavad dialogSi aris SesaniSnavi<br />

iaraRi, RmrTis Zlier xelSi im erTobis misaRwevad gankuTvnili, romlsac<br />

macxovari yvela adamians sTavazobs�´´<br />

22� yovelTvis, roca naTlobis saidumlo, uflis ganwesebis Tanaxmad, wesisamebr<br />

sruldeba da misi miReba saTanado sulieri ganwyobiT xdeba, adamiani<br />

marTlac erwymis (incorporatur) jvarcmul da gandidebul qristes da<br />

aRorZinedeba saRmrTo cxovrebis gaziarebisaTvis, Tanaxmad mociqulisa:<br />

„mis Tana daefleniT naTlis-RebiTa miT, romlisa Tanaca aRsdegiT sarwmunoebiTa<br />

miT SewevniTa RmrTisa¡Ta, romelman-igi aRadgina mkudreTiT“<br />

(kol� 2, 12)� 28<br />

maSasadame, naTloba warmoadgens erTobis saidumlo kavSirs, romelic<br />

arsebobs yvela mis mier aRorZinebul [wevrs] Soris� TavisTavad naTloba<br />

aris mxolod sawyisi da amosavali, mTlianad qristeSi cxovrebis sisrulis<br />

miRwevisaken mimarTuli� amitom naTloba gamiznulia sarwmunoebis sruli<br />

aRsarebisTvis (professionem), gamoxsnis ganwesebaSi (institutum) sruli monawileobisTvis<br />

(incorporationem), rogorc es Tavad qristem isurva, dabolos,<br />

28 Sdr� rom� 6, 4�


UNITATIS REDINTEGRATIO<br />

evqaristiul urTierTobaSi (communionem eucharisticam) sruli CarTvisTvis<br />

(insertionem)�<br />

Cvengan gamijnuli saeklesio sakrebuloebi moklebulni arian Cven-<br />

Tan srul erTobas, naTlobidan gamomdinares� gvwams, rom maT ver Semoinaxes<br />

evqaristuli saidumloebis namdvili da sruli arsi, upirveles<br />

yovlisa, xarisxis saidumlos (Sacramenti Ordinis) uqonlobis gamo� da<br />

mainc, wmida serobisas uflis sikvdilisa da aRdgomis mogonebiT isini<br />

aRiareben, rom cxovreba qristesTan ziarebas niSnavs, da misi didebiT<br />

mosvlas elian� amitom dialogis sagani unda gaxdes moZRvreba uflis<br />

serobis Sesaxeb, sxva saidumloni, RmrTis Tayvaniscema (cultum) da eklesiis<br />

msaxurebani�<br />

23� am ZmaTa qristianuli cxovreba sazrdoobs qristes rwmeniT, mtkicdeba<br />

naTlobis madliTa da RmrTis sityvis SesmeniT, xolo gamoixateba is<br />

kerZo locvaSi, bibliis Sesaxeb fiqrSi, qristianuli ojaxis cxovrebaSi,<br />

RmrTis sadideblad Tavmoyrili sakrebulos RmrTismsaxurebaSi (cultu)� xSirad<br />

maTi msaxureba (cultus) Zveli erToblivi liturgiis aSkara elementebs<br />

Seicavs�<br />

qristes rwmena nayofs iZleva qebasa da madlierebaSi, romelic miRebuli<br />

saRmrTo sikeTisTvis gamoixateba� amas emateba samarTlianobis cocxali<br />

aRqma da moyvasis gulrwfeli siyvaruli� am qmediTma rwmenam Seqmna mravali<br />

instituti sulieri da xorcieli siRatakis Sesamsubuqeblad, axalgazrdobis<br />

aRsazrdelad, cxovrebis socialuri pirobebis gasaumjobeseblad,<br />

yvelgan mSvidobis ganmtkicebisTvis�<br />

Tumca bevr qristians yovelTvis ise ar esmis saxareba zneobis saki-<br />

TxebSi, rogorc kaTolikeebs, da dRevandeli sazogadoebis saWirboroto<br />

problemebis gadaWris gansxvavebul gzebs saxavs, mainc maT CvensaviT<br />

surT, erTgulni iyvnen qristes sityvisa, rogorc qristianuli Zalis<br />

wyarosi, da daemorCilon mociqulis mcnebas: „da yovelsave, rasaca iqmodiT<br />

sity¢T gina Tu saqmiT, yovelsave saxeliTa uflisa ieso¡siTa, hmadlobdiT<br />

RmerTsa da mamasa mis mier“ (kol� 3, 17)� ase SeiZleba daiwyos<br />

ekumenuri dialogi zneobis sferoSi saxarebis gamoyenebis (applicatione)<br />

Sesaxeb�<br />

24� amgvarad, Cven mokled gadmoveciT ekumenuri saqmianobis viTareba da<br />

mivuTiTeT im principebze, romlebic mas unda warmarTavdes� axla ki mzera<br />

rwmeniT momavlisken mivmarToT� wmida <strong>kreba</strong> mouwodebs erTgulebs, Tavi<br />

Seikavon yovelgvari zerelobisa da aragonivruli miswrafebisgan, romelmac<br />

erTobisken WeSmarit winsvlas SeiZleba ziani miayenos� maTi ekumenuri<br />

saqmianoba ver ganxorcieldeba, Tu is ar iqna sruliad da gulrwfelad<br />

kaTolikuri, anu im WeSmaritebis erTguli, romelic mociqulebisa da<br />

mamebisgan miviReT, da im sarwmunoebasTan Sexamebuli, romelsac kaTolike<br />

eklesia mudam aRiarebda (professa)� amasTanave, is iseTi sisrulisken unda<br />

miiswrafvodes, romelsac, ufals surs, rom droTaA viTarebaSi, zrdis procesSi,<br />

misma sxeulma miaRwios�<br />

wmida <strong>kreba</strong>s dabejiTebiT surs, rom kaTolike eklesiis SvilTa iniciativebi<br />

gamijnul ZmaTaA iniciativebTan erTobaSi xorcieldebodes, ise, rom<br />

araviTari dabrkoleba ar Seiqmnas gangebis gzebze da suli wmidis miswrafebebi<br />

(impulsionisbus) winaswar ar ganisajos� <strong>kreba</strong> acxadebs, rom mas gacnobierebuli<br />

aqvs Semdegi: mocemuli wmida amocana – yvela qristianis Serigeba<br />

qristes erTiani da erTaderTi eklesiis erTobaSi – aRemateba adamianur<br />

Zalebsa da SesaZleblobebs� amitom <strong>kreba</strong> Tavis imeds amyarebs eklesii-<br />

147


148<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

sTvis qristes locvaze, Cvens mimarT mamis siyvarulze, suli wmidis Zalaze�<br />

„xolo sasoebaman ar arcx¢nis, rameTu siyuaruli RmrTisa¡ ganfenil ars<br />

gulTa Sina CuenTa suliTa wmidiTa“ (rom� 5, 5)�<br />

yovelive erTad da cal-calke, rac am dekretSi gamocxadda,<br />

wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo uflebamosilebiT,<br />

romelic qristesgan gadmogveca, amas pativdebul<br />

mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT, vadgenT,<br />

vawesebT da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda, gamoqveyndes<br />

sadideblad RmrTisa�<br />

romi, wm� petresTan, 1964 wlis 21 dekemberi�<br />

me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />

(mohyveba mamaTa xelmowerebi)


dekreti<br />

eklesiaSi episkoposTa<br />

samoZRvro msaxurebis Sesaxeb<br />

CHRISTUS DOMINUS


pavle episkoposi,<br />

RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />

wmida krebis mamebTan erTad,<br />

samudamo saxsovrad<br />

dekreti<br />

eklesiaSi episkoposTa<br />

samoZRvro msaxurebis Sesaxeb<br />

Sesavali<br />

1� ufali qriste, cxoveli RmrTis Ze, movida, raTa Tavisi eri codvaTagan<br />

gamoexsna 1 da yvela adamiani wmidaeyo� Tavadac mamis mier movlinebulma,<br />

man Tavisi mociqulebi moavlina, 2 wmidayo isini da suli wmida gadasca, raTa<br />

maT mama dedamiwaze ganedidebinaT da adamianebi gamoexsnaT, „aRsaSenebelad<br />

guamisa qristesisa“ (efes� 4, 12)�<br />

2� romis pontifeqsi petres memkvidrea, romelsac qristem Tavisi cxvrebi<br />

da kravebi samwysod miando� qristes am eklesiaSi, saRmrTo ganwesebiT, igi<br />

sulTa mzrunvelobis uzenaesi, sruli, uSualo da sayovelTao uflebamosilebiT<br />

sargeblobs� igi yvela erTgulTa mwyemsad iqna movlinebuli, raTa<br />

ezruna sayovelTao eklesiis saerTo sikeTisaTvis da calkeul eklesiaTa<br />

sikeTisTvisac� amitom mas yvela eklesiaze xarisxobrivi (ordinariae) Zalauflebis<br />

upiratesoba gaaCnia�<br />

magram Tavad episkoposebic, suli wmidis mier dasmulni, mociqulTa adgils<br />

ikaveben, rogorc sulTa mwyemsebi� 3 uzenaes pontifeqsTan erTad movlinebulni,<br />

isini mis xelisuflebas eqvemdebarebian, raTa saukuno mwyemsis<br />

– qristes saqme mudmivad aRasrulon� 4 mociqulebsa da maT memkvidreebs qristem<br />

davaleba da ufleba misca, daemoZRvraT yvela xalxebi, xolo adamianebi<br />

wmidaeyoT da emwysoT� amgvarad, maTTvis miniWebuli suli wmidis mier<br />

episkoposebi gaxdnen sarwmunoebis namdvili da WeSmariti moZRvarni, pontifeqsebi<br />

da mRvdlebi� 5<br />

3� episkoposebi yvela eklesiis sazrunavs iziareben� saepiskopo xeldasxmis<br />

(per consecrationem) Sedegad maT saepiskoposo funqcia miiRes, 6 romelic<br />

RmrTis sayovelTao eklesiasTan mimarTebaSi moZRvrobasa da samRvdlo<br />

mmarTvelobas gulisxmobs� am funqcias isini erTobaSi da uzenaesi pontifeqsis<br />

meTaurobiT asruleben, kolegiaSi anu [erT] sxeulad gaerTianebulni�<br />

funqcias, romelic maTTvis rwmunebuli uflis samwysos nawilze vrceldeba,<br />

isini calcalke asruleben; TiToeuli misTvis mindobili calkeuli<br />

eklesiisTvis zrunavs, zogjer ki sxvadasxva eklesiaTa saerTo problemebs<br />

1 Sdr� maT� 1, 21�<br />

2 Sdr� ioan� 20, 21�<br />

3 Sdr� CONC� VAT� I, Const� dogm� I, de ecclesia Christi, Pastor aeternus, cap� 3, D 1821 (3061)�<br />

4 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de ecclesia Christi, Prooem., D 1821 (3050)�<br />

5 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de ecclesia, Lumen Gentium, cap� <strong>II</strong>I, nn� 21, 24, 25: AAS 57<br />

(1965), p� 24-25, 29-31�<br />

6 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de ecclesia, Lumen Gentium, cap� <strong>II</strong>I, n� 21: AAS 57 (1965), pp�<br />

24�25�<br />

151


152<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

erToblivad agvareben� wmida <strong>kreba</strong> iTvaliswinebs adamianTa sazogadoeba-<br />

Si arsebul mdgomareobas, romelic Cvens droSi axal iersaxes iZens, 7 da ganizraxavas,<br />

ufro zustad gansazRvros episkoposTa samRvdlo funqcia� man<br />

Semdegi daadgina�<br />

Tavi I<br />

episkoposebi da sayovelTao eklesia<br />

I. episkoposTa roli sayovelTao eklesiasTan mimarTebaSi<br />

4� sakramentuli xeldasxmisa da kolegiis meTaursa da wevrebTan ierarqiuli<br />

erTobis (communione) ZaliT episkoposebi saepiskoposo sxeulis wevrebs<br />

warmoadgenen� 8 „episkoposTa xarisxi mociqulTa kolegiis memkvidrea<br />

samRvdlo moZRvrobasa da marTvaSi� masSi mudam imyofeba samociqulo sxeuli,<br />

erTiani mis TavTan: romis pontifeqsTan, romlis gareSe is arasodes<br />

arsebobs; amdenad, es saepiskoposo sxeulic warmoadgens mTel eklesiaSi<br />

uzenaesi da sruli uflebamosilebis subieqts, Tumca am uflebamosilebis<br />

gamoyeneba mxolod romaeli pontifeqsis TanxmobiT SeiZleba�“ 9 es uflebamosileba<br />

„sazeimod sruldeba msoflio <strong>kreba</strong>ze�“ 10 amitom wmida <strong>kreba</strong> adgens,<br />

rom yvela episkoposs, vinc saepiskoposo kolegiis wevria, msoflio<br />

<strong>kreba</strong>ze monawileobis ufleba aqvs�<br />

„kolegialuri uflebamosileba SeiZleba ganxorcieldes dedamiwis sxvadasxva<br />

kuTxeSi gansaxlebul episkoposTa mier papTan erTad, im SemTxveva-<br />

Si, Tu kolegiis Tavi maT kolegialuri qmedebisken mouwodebs, an Tundac<br />

daeTanxmeba an Tavisuflad miiRebs dedamiwis sxvadasxva kuTxeSi mcxovreb<br />

episkoposTa erTian moqmedebas, rom amgvarad ganxorcieldes WeSmaritad<br />

kolegialuri qmedeba�“ 11<br />

5� dedamiwis sxvadasxva kuTxidan SerCeuli episkoposebi eklesiis uzenaes<br />

mwyemss, <strong>kreba</strong>ze Zalze qmediT daxmarebas uweven, im saxiT, romelic papma<br />

daadgina an daadgens� <strong>kreba</strong>s sakuTriv „episkoposTa sinodi ewodeba“ da<br />

rogorc mTeli kaTolikuri saepiskopos warmomadgeneli, is aRniSnavs, rom<br />

yvela episkoposi ieraqiuli erTobis saxiT msoflio eklesiisTvis mzrunvelobis<br />

monawilea� 12<br />

6� episkoposebma, rogorc mociqulTa legitimurma memkvidreebma da<br />

saepiskoposo kolegiis wevrebma, mudam unda icodnen, rom isini erTmaneTTan<br />

arian dakavSirebulni; isini yvela eklesiebisTvis unda zrunabdnen,<br />

radgan saRmrTo dadgenilebiTa da samociqulo funqciis ganwesebiT, Ti-<br />

Toeuli episkoposi, sxva episkoposebTan erTad, pasuxismgebelia eklesiisTvis�<br />

13 maT gansakuTrebiT im regionebisTvis unda izrunon, sadac RmrTis<br />

sityvis uwyeba jer ar momxdara, an sadac mRvdleTa mcirericxovnebis gamo<br />

qristes erTgulebs qristianuli cxovrebis mcnebebisgan ganSoreba an sulac<br />

rwmenis dakargva emuqreba�<br />

7 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>, Const� apost� Humane salutis, 25 dec� 1961: AAS 54 (1962), p� 6�<br />

8 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, Const� apost� Humane salutis, 25 dec� 1961: AAS 54 (1961), p� 6�<br />

9 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de ecclesia, Lumen Gentium, cap� <strong>II</strong>I, n� 22: AAS 57 (1965), pp�<br />

25-27�<br />

10 CONST� VAT� <strong>II</strong>, Cost� dogm� de ecclesia, ibid�<br />

11 CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de ecclesia, ibid�<br />

12 Sdr� PAULUS VI, Motu proprio Apostolica Sollicitudo, 15 sept� 1965: AAS 57 (1965), pp� 775-<br />

790�<br />

13 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de ecclesia, cap� <strong>II</strong>I, n� 23: AAS 57 (1965), pp� 27-28�


CHRISTUS DOMINUS<br />

amitom mTeli gulmodginebiT unda Seecadon, rom erTgulebma mxurvaled<br />

xeli Seuwyon da ganaviTaron evangelizaciisa da mociqulobis saqme�<br />

amasTan erTad, yuradReba unda miaqcion imas, rom sasuliero msaxurebma,<br />

agreTve damxmareebma (rogorc moweseebma, aseve saero pirebma) Sesaferisi<br />

momzadeba gaiaron misiebsa da im regionebSi samuSaod, romlebic samRvdeloTa<br />

naklebobiT gamoirCeva� episkoposebma imisTvisac unda izrunon, rom,<br />

SeZlebisdagvarad, maTi mRvdelmsaxurebis zogierTi waramomadgeneli xsenebul<br />

misiebs Seudges da diocezebSi wavides, raTa iq mudmivad an Tundac<br />

garkveuli droiT wmida msaxureba aRasrulos�<br />

garda amisa, episkoposebs yovelTvis unda axsovdeT, rom saeklesio qonebiT<br />

sargeblobisas maT ara mxolod Tavisi diocezebis moTxovnilebebi<br />

unda gaiTvaliswinon, aramed sxva calkeuli eklesiebisac: isini xom qristes<br />

erTiani eklesiis nawilebia� amgvarad, maT sxva diocezebsa Tu regionebsac<br />

unda miaqcion yuradReba, raTa maTi gaWirveba Seumsubuqon�<br />

7� upirveles yovlisa, isini Zmuri siyvaruliT unda moeqcnen im sasuliero<br />

mesveurebs, romlebic qristes saxelisaTvis gaWirvebasa da tanjvas iTmenen,<br />

sapatimroSi imyofebian, an saSualeba ara aqvT, Tavisi msaxureba Seasrulon�<br />

maT mimarT WeSmariti qmediTi zrunva aris saWiro, rom TanamoZmeTa<br />

locviTa da mxardaWeriT, maTi tkivili mineldes da Semsubuqdes�<br />

<strong>II</strong>. episkoposebi da samociqulo saydari<br />

8� a) episkoposebs, rogorc mociqulTa memkvidrebs, maTTvis rwmunebul<br />

diocezebSi TavisTavad aqvT xarisxobrivi (ordinaria), sakuTari da uSualo<br />

uflebamosileba, romelic maTi samRvdlo funqciis SesrulebisTvis aris<br />

saWiro� amasTanave, mudam da yvelaferSi uryevi rCeba sayovelTao uflebamosileba,<br />

romelic romis pontifeqsma Tavad an sxva avtoritetis SemTxvevaSi<br />

SeiZleba gamoiyenos�<br />

b) calkeul SemTxvevaSi TiToeul episkoposs SeuZlia gaaTavisuflos<br />

(dispensandi) eklesiis saerTo kanonisagan erTgulebi, romlebzec samarTlis<br />

normiT misi uflebamosileba vrceldeba� amis gaakeTeba mas yovelTvis<br />

SeuZlia, Tu miiCnevs, rom es erTgulTa sulier keTildReobas argebs, Tu,<br />

ra Tqma unda, eklesiis uzenaesi avtoritetis mier sagangebo miTiTebebi ar<br />

iqna mocemuli�<br />

9� sayovelTao eklesiaSi uflebamosilebis uzenasi, sruli da uSualo aRsrulebisas<br />

romis pontifeqsi sargeblobs romauli kuriis dikasteriebiT,<br />

romlebic, Sesabamisad, Tavis fuqncias misi saxeliTa da uflebamosilebiT,<br />

eklesiis sakeTildReod da sulier mwyemsTa msaxurebiTvis asruleben�<br />

da mainc, wmida krebis mamebis survilia, rom es dikasteriebi, romlebmac<br />

marTlac udidesi daxmareba gauwies romis pontifeqssa da eklesiis<br />

mwyemsebs, daeqvemdebaros axal wess, drois, regionebisa da wes-Cveulebebis<br />

moTxovnilebebaTa Sesabamisad� es gansakuTrebiT exeba maT ricxvs, saxelwodebas,<br />

kompetencias, procedurebsa da maTi muSaobis urTierTkoordinacias�<br />

14 mamebs agreTve surT, rom im samwyso funqciis gaTvaliswinebiT,<br />

romelic episkoposebs gaaCniaT, ufro zustad ganisazRvros romis pontifeqsis<br />

legatebis samsaxuri�<br />

14 Sdr� PAULUS VI; allocutio ad em�mos patres cardinales, exc�mos praesules, rev�mos praelatos ceter��q�e<br />

��manae c�riae ��ficiale�� 21 �e�t� 1963: ��� 55 (1963)� �� 793 ���<br />

153


154<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

10� es dikasteriebi mTeli eklesiis sakeTildReod aris Seqmnili� amitom<br />

sasurvelia, rom, misi wevrebi, TanamSromlebi da mrCevelni, agreTve romis<br />

pontifeqsis legatebi SeZlebisdagvarad, ufro meti odenobiT warmoadgendnen<br />

eklesiis sxvadasxva regionebs, ise, rom kaTolike eklesiis samsaxurma<br />

anu centralurma organoebma marTlac sayovelTao saxe miiRos�<br />

sasurvelia agreTve, rom dikasteriebis wevrTa Soris ramdenime episkoposic<br />

iqnes daSvebuli, gansakuTrebiT diocezebis episkoposebi, romlebic<br />

SeZleben, ufro srulad warmoadginon uzenasi pontifeqsis winaSe yvela eklesiaTa<br />

Sexedulebebi, imedebi da moTxovnilebebi�<br />

dabolos, krebis mamebs miaCniaT, rom Zalze sasargeblo iqneba, Tu dikasteriebi<br />

ufro metad mimarTaven daxmarebisTvis Rirseul, mcodne da gamocdil<br />

saero pirebs, raTa maTac TavisTvis Sesaferisi monawileoba miiRon<br />

saeklesio saqmeebSi�<br />

Tavi <strong>II</strong><br />

episkoposebi da calkeuli eklesiebi anu diocezebi<br />

I. diocezuri episkoposebi<br />

11� diocezi RmrTis eris nawilia, romelic episkoposs aris mindobili�<br />

episkoposi mas samRvdeloebasTan TanamSromlobaSi mwyemsavs� Tavis mwyemss<br />

mindobili da, saxarebisa da evqaristiis meSveobiT, episkoposis mier suli<br />

wmidaSi Sekrebili diocezi calke (particularem) eklesias warmoadgens, romelSic<br />

WeSmaritad mkvidrobs da moqmedebs qristes erTiani, wmida, kaTolike<br />

da samociqulo eklesia�<br />

TiToeuli episkoposs calkeuli eklesiebisTvis zrunva aqvT dakisrebuli�<br />

uzenaesi pontifeqsis uflebamosilebiT, is Tavis cxvrebs uflis saxeliT<br />

mwyemsavs, rogorc maTi sakuTari, ordinariusi da uSualo mwyemsi� ase<br />

ganaxorcielebs igi Tavis funqcias: swavlebas, wmidayofasa da xelmZRvanelobas�<br />

amasTanave, man Tavadac unda scnos is uflebebi, romlebic patriarqebsa<br />

Tu ierarqiis sxva avtoritetebs kanonierad ekuTvniT� 15<br />

episkoposebi unda ecadon, aRasrulon Tavisi samociqulo funqcia, rogorc<br />

qristes mowmeebma yvela adamianis winaSe� maT mxolod maTTvis ki ar<br />

unda izrunon, vinc ukve mihyveba mTavar mwyemss, aramed mTeli suliT unda<br />

iRvawon maTTvisac, vinc ase Tu ise ascda WeSmaritebis gzas, an qristes saxareba<br />

da misi gamomxsneli gulmowyaleba (misericordiam) ar icis, sanam bolos<br />

yvela ar iqneba moculi “yovliTa keTiliTa da simarTliTa da WeSmaritebi-<br />

Ta” (efes� 5, 9)�<br />

12� Tavisi funqciis Sesrulebisas, romelic swavlebas gulisxmobs, maT<br />

adamianebs qristes saxareba unda auwyon; episkopoTa mniSvnelovan funqciaTa<br />

Soris es movaleoba gansakuTrebulia� 16 suli [wmidis] ZaliT episkoposebma<br />

adamianebs sarwmunoebisken unda mouwodon, an cxoveli rwmena ganumtkicon�<br />

qristes saidumloeba episkoposebma adamianebs srulad unda<br />

SesTavazon, kerZod, is WeSmaritebebi, romelTa arcodna qristes arcodna<br />

aris, agreTve gza, RmrTiv gamocxadebuli sadideblad RmrTisa da amasTanave<br />

saukuno netarebis mosapoveblad� 17<br />

15 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de ecclesiis orientalibus catholicis, Orientalism Ecclesiarum, nn� 7-!!:<br />

AAS 57 (1965), pp� 79-80�<br />

16 Sdr� CONC� TRID�, sess� V, decr� de reform., c�2, Msi 33, 30; sess� XXIV, decr� de reform., c� 4�, Msi<br />

33, 159; CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de ecclesia, Lumen Gentium, cap� <strong>II</strong>I, n� 25: AAS 57 (1965), p� 29 ss�<br />

17 Sdr� CONC: VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de ecclesia, Lumen Gentium, cap� <strong>II</strong>I, n� 25: AAS 57 (1965), pp�<br />

29-31�


CHRISTUS DOMINUS<br />

garda amisa, maT unda aCvenon, rom miwieri sinamdvile da adamianuri instituciebic,<br />

Semoqmedi RmrTis ganzraxvis Tanaxmad, adamianTa gamosaxsnelad<br />

aris mowyobili da maT, Sesabamisad, sakmaod didi wvlilis Setana<br />

SeuZliaT qristes sxeulis aSenebis saqmeSi� dae, aswavlon, eklesiis moZRvrebis<br />

Tanaxmad, ra didad aris dasafasebeli, adamianis pirovneba, Tavisi<br />

TavisuflebiTa da sxeulebrivi cxovrebiT; ojaxi, Tavisi erTianobiTa da<br />

simyariT, STamomavlobis gaCeniTa da aRzrdiT; samoqalaqo sazogadoeba,<br />

Tavisi kanonebiTa da profesiebiT; samuSao da dasveneba, xelovnebis dargebi<br />

da teqnikuri gamogonebebi; siRaribe da simdidre� dabolos, maT unda<br />

warmoadginon principebi, romelTa safuZvelze gadawydeba iseTi urTulesi<br />

problemebi, rogoric aris materialuri qonebis floba, zrda da swori<br />

ganawileba, mSvidoba da omi, yvela eris Zmuri Tanacxovreba� 18<br />

13� qristianuli moZRvreba episkoposebma drois moTxovnilebebis Sesabamisad<br />

unda warmoadginon� moZRvrebam im sirTuleebsa da kiTxvebs unda<br />

upasuxos, romlebic adamianebs gansakuTrebiT awuxebs da aSinebs� moZRvrebas<br />

isini unda gaufrTxildnen, xolo erTgulebs misi dacva da gavrceleba<br />

unda aswavlon� misi gadacemiT episkoposebma unda daamowmon eklesiis dedobrivi<br />

mzrunveloba yvela adamianis – rogorc erTgulis, aseve ara erTgulis<br />

mimarT� gansakuTrebuli yuradReba Ratakebisa da sustebis mimarT<br />

unda gamoavlinon; ufalma xom isini maTi evangelizaciisTvis moavlina�<br />

eklesiis amocanaa, sasaubrod mivides adamianur sazogadoebasTan, romelSic<br />

Tavad cxovrobs� 19 episkoposTa upirvelesi movaleoba aris, mividnen<br />

adamianebTan, raTa maTTan saubari daiwyon da ganagrZon� WeSmariteba mudam<br />

siyvarulTan, xolo goniereba sikeTesTan (amore) unda iyos dakavSirebuli�<br />

amitom gamoxsnis es saubari unda gamoirCeodes enis sicxadiT da, amasTanave,<br />

simdabliTa da sirbiliT, agreTve saTanado gonivrulobiT, romelsac<br />

ndoba unda axldes, radgan is megobrobas uwyobs xels da, bunebrivia, erTsulovnebas<br />

badebs� 20<br />

isini unda ecadon, qristianuli moZRvrebis uwyebisaTvis sadReisod arsebuli<br />

saxvadasxva saSualebebi gamoiyenon, upirveles yovlisa ki qadageba<br />

da katexeturi swavleba, romlebsac yovelTvis pirveli adgili ukavia�<br />

garda amisa, maT unda isargeblon moZRvrebis gadmocemiT skolebSi, akademiebSi,<br />

konferenciebsa da nebismier gaerTianebze� moZRvrebis gavrceleba<br />

SesaZlebelia sajaro deklaraciebis saxiTac, romlebsac ama Tu im movlenis<br />

gamo aqvs adgili, presisa da sazogadoebrivi komunikaciis sxva saSualebebiT,<br />

romlebic qristes saxarebis sauwyeblad srulyofilad unda iqnas<br />

gamoyenebuli� 21<br />

14� episkoposebma yuradReba unda miaqcion, rom katexeturi swavlebis mizania,<br />

moZRvrebis meSveobiT naTelyofili sarwmunoeba adamianebSi cocxali,<br />

gasagebi da qmediTi gaxados� episkoposebma yuradReba unda miaqcion,<br />

rom es swavleba gulmodgined miewodos bavSvebsa da mozardebs, axalgazrdebsa<br />

da zrdasrulebs� am gadacemis procesSi gasaTvaliswinebelia ara mxolod<br />

sagnisTvis Sesaferisi wesi da meTodi, aramed msmenelTa xasiaTi, SesaZleblobebi,<br />

asaki da cxovrebis pirobebi� es swavleba wmida werils, tradicias,<br />

liturgias, moZRvrobasa da cxovrebas unda emyarebodes�<br />

18 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, Litt encycl� Pacem in terris, 11 apr� 1963, passim: AAS 55 (1963), pp� 257-<br />

304�<br />

19 Sdr� PAULUS VI, litt� encycl� Ecclesiam Suam, 6 aug� 1964: AAS 56 (1964), p� 639�<br />

20 Sdr� PAULUS VI, litt� encycl� Ecclesiam Suam, 6 aug� 1964: AAS 56 (1964), p� 644-645�<br />

21 Sdr� CONC: VAT� <strong>II</strong>, Decr� de instrumentis communicationis socialis, Inter mirifica, AAS 56 (1964),<br />

pp� 145-153�<br />

155


156<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

episkoposebma unda izrunon imisaTvis, rom katexetebi Tavisi funqciisaTvis<br />

saTanadod moemzadon, safuZvlianad gaecnon eklesiis moZRvrebas,<br />

agreTve Teoriulad da praqtikulad Seiswavlon pedagogieuri disciplinebi�<br />

episkoposebi agreTve unda Seecadon, ganaaxlon mozrdilTa katexeturi<br />

swavleba, an misi adaptacia moaxdinon�<br />

15� Tavisi funqciis Sesrulebisas, romelic wmidayofaSi gamoixateba,<br />

episkoposebs unda axsovdeT, rom Tavadac adamianTagan iyvnen rCeulni<br />

da adamianebisTvis dayenebulni, raTa RmerTTan urTierTierTobisas<br />

codvebisTvis ZRveni da msxverpli mietanaT� marTlac, episkoposebs axarebs<br />

xarisxis saidumlos sisavse� maTi uflebamosilebis aRsrulebisas<br />

maTze damokidebulni arian mRvdlebi (saepiskoposo xarisxis mzrunveli<br />

TanamSromlebi rom yofiliyvnen, isinic axali aRTqmis WeSmarit mRvdelmsaxurebad<br />

iqnen xeldasxmulni) da diakonebic (msaxurebisTvis dani-<br />

Snulni (ordinati), isini RmrTis ers episkoposTan da mis samRvdeloebasTan<br />

(presbyterio) erTad emsaxurebian)� amgvarad, Tavad episkoposebi RmrTis<br />

saidumloebaTa mTavari ganmkarguleblebi (dispensatores) arian� isini warmarTaven,<br />

asazrdoeben da icaven maTTvis rwmunebul mTels liturgiul<br />

cxovrebas eklesiaSi� 22<br />

episkoposebi mudam unda ecadon, rom qristes erTgulebma evqaristiis<br />

meSveobiT ufro Rrmad Seicnon da SeigrZnon (vivant) aRdgomis saidumloeba,<br />

raTa mWidrod Seikrnen erTi sxeulad, qristes siyvarulis erTianobaSi� 23<br />

“locvasa da msaxurebasa amis sity¢sasa” (saqme 6, 5) gankrZalulni, episkoposebi<br />

cdiloben, rom yvelani, visTvisac zrunva maT abariaT, erTsulovnad<br />

locvaSi iyvenen gankrZalulni, 24 saidumloTa miRebiT madlSi gaizardon da<br />

uflisTvis erTguli mowmeni iyvnen�<br />

episkoposebi srulyofilebisken miiswrafvian da cdiloben, xeli Seuwyon<br />

Tavis samRvdeloTa, moweseTa da saeroTa sulierobis daxvewas, TiToeuli<br />

maTganis mowodebis Sesabamisad� 25 amasTanave maT unda axsovdeT, rom Tavad<br />

unda miscen sulierobis magaliTi siyvarulSi, simdablesa da cxovrebis simartiveSi�<br />

episkoposebma unda wmidayon maTTvis mindobili eklesiebi, raTa<br />

maTSi srulad gabrwyindes qristes sayovelTao eklesiis gancda� amitom maT<br />

maqsimalurad xeli unda Seuwyon samRvdelmsaxuro da samoweseo mowodebas<br />

da misionerul mowodebas gansakuTrebuli yuradReba dauTmon�<br />

16� Tavis funqciaSi, romelic mamobasa da mRvdlobas gulisxmobs, episkoposebi<br />

TavisianTa Soris unda iyvnen rogorc masaxurni, 26 keTili mwyemsebi,<br />

romlebic icnoben Tavis cxvrebs da isinic icnoben maT, WeSmariti mamebi,<br />

romlebic gamoirCevian siyvarulis suliTa da yvelas mimarT mzrunvelobiT<br />

da vis RmrTivmoniWebul avtoritetsac yvela nebayoflobiT daemor-<br />

Cileba� maT Tavisi samwysos mTeli ojaxi ise unda Sekribon da daawyon, rom<br />

yvelas gacnobierebuli hqondes Tavisi movaleobebi da yvelam siyvarulis<br />

erTobaSi icxovros da imoqmedos�<br />

es rom ufro qmediTad ganxorcieldes, episkoposebma, “yovlisa-ve-T¢s<br />

saqmisa keTilisa ganmzadebul” (2tim� 2, 21) da yovlisa damTmenebma “rCeul-<br />

22 Sdr� CONC� VAT�<strong>II</strong>, Const� de sacra liturgia, Sacrosanctum Consilium, AAS 56 (1964), p� 97 ss�;<br />

PAULUS VI, Motu proprio Sacrum Liturgiam, 25 jan� 1964: AAS 56 (1964), p� 139 ss�<br />

23 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, Litt� encycl� Mediator Dei, 20 nov� 1947: AAS 39 (1947), p� 521 ss�; PAULUS VI,<br />

Litt� encycl� Mysterium Fidei, 3 sep� 1965: AAS 57 (1965), pp� 753-774�<br />

24 Sdr� saqme 1, 14 da 2, 46�<br />

25 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de ecclesia, Lumen Gentium, cap� VI, n� 44-45: AAS 57 (1965),<br />

pp� 50-52�<br />

26 Sdr� luk� 22, 26-27�


CHRISTUS DOMINUS<br />

Ta maTT¢s” (2tim� 2, 10), Tavisi cxovreba ise unda moawyon, rom is drois<br />

moTxovnilebebs Seesabamebodes�<br />

episkoposebi yovelTvis gansakuTrebuli siyvaruliT unda moepyran mRvdelmsaxurebs:<br />

isini xom episkoposTa funqciebisa da mzrunvelobis nawils<br />

Tavis Tavze iReben da maT yoveldRiuri gulmodginebiT asruleben� episkoposebma<br />

isini Svilebad da megobrebad unda miiCnion, 27 mzad iyvnen, maT mousminon<br />

da ase, ndobiT aRsavse urTierTobaSi, mTeli diocezis samwyso saqmisTvis<br />

iRvawon�<br />

maT sulier, inteleqtualur da materialur pirobebs episkoposebi<br />

yuradRebiT unda moekidon, raTa mRvdelmsaxurebs SeeZloT, jansaRad da<br />

RmrTismosavad icxovron da Tavisi msaxureba erTgulad da nayofierad<br />

Seasrulon� amitom episkoposebma instituciebs xeli unda Seuwyon da sagangebo<br />

Sexvedrebi moawyon, romlebic mRvdlemsaxurebs dro da dro Sekrebis<br />

SesaZleblobas miscems, raTa cxovrebis ganaxlebisTvis ufro xangrZlivi<br />

sulieri wvrTna gaiaron da saeklesio disciplinebSi codna gaiRrmavon� es<br />

exeba, upirveles yovlisa, wmida werilsa da Teologias, umniSvnelovanes<br />

socialur sakiTxebs, agreTve samRvdlo moqmedebis axal meTodebs� qmediTi<br />

gulmowyalebiT episkoposebi im mRvdelmsaxurebs unda moekidon, vinc ama<br />

Tu im saxiT safrTxeSi imyofeba an raRacaSi Secda�<br />

imisaTvis, raTa episkoposebma erTgulTa keTildReobisTvis ise iRvawon,<br />

rogorc es TiToeuli maTganis mdgomareobas Seefereba, unda Seecadon,<br />

namdvilad gaigon maTi moTxovnilebebi im socialuri viTarebis pirobeb-<br />

Si, romlebSic isini cxovroben� amisaTvis maT saTanado saSualebebs unda<br />

mimarTon, upirveles yovlisa, socialur gamokiTxvebs� maT yvelas mimarT<br />

marTebT yuradReba, ganurCevlad asakis, mdomareobis, erovnebis, iqnebian<br />

isini adgilobrivi macxovreblebi, Camosulebi Tu wamsvlel-momsvlelebi�<br />

am samwyso mzrunvelobis aRsrulebisas episkoposebma Tavis erTgulebs<br />

maTi wili saeklesio saqmeebisa unda miandon, scnon maTi movaleoba da<br />

ufleba, romelic qristes saidumlo (mystici) sxeulis SenebaSi qmediT Tanam-<br />

Sromlobas niSnavs�<br />

episkoposebi siyvaruliT unda moepyran gamijnul Zmebs, urCion erTgulebs,<br />

maT mimarT didi humanuroba da sikeTe (caritate) gamoavlinon, agreTve<br />

xeli Seuwyon ekumenizms, ise, rogorc is eklesias esmis� 28 Tavad mounaTlavebsac<br />

ki isini gulisyuriT unda moepyran, raTa maTTvisac gabrwindes ieso<br />

qristes sikeTe, romlis mowmenic yvelas winaSe episkoposebi arian�<br />

17� saWiroa xeli Seewyos mociqulobis sxvadasxva formas, agreTve,<br />

episkoposis xelmZRvanelobiT, rogorc sayovelTao diocezSi, aseve mis<br />

calkeul regionebSi, yvela samociqulo saqmis koordinaciasa da Sinagan<br />

kavSirs, raTa yvela iniciativa da institucia (katexeturi, misioneruli,<br />

saqvelmoqmedo, socialuri, saojaxo, saswavlo da nebismieri sxva), samwyso<br />

miznisken iyos mimarTuli da SeTanxmebuli moqmedebiT warimarTos, rac<br />

diocezis erTianobasac ufro naTlad warmoaCens�<br />

gansakuTrebul yuradRebas imsaxurebs erTgulTa movaleoba, romelic,<br />

TiToeuli maTganis mdgomareobisa da SesaZleblobis Sesabamisad, mociqulobis<br />

aRsrulebas (excercendum) gulisxmobs� sasurvelia, maT monawileoba<br />

miiRon saeroTa mociqulobis sxvadasxva saqmeebSi, upirveles yovlisa, ka-<br />

Tolikur qmedebaSi, da xeli Seuwyon mas� agreTve saWiroa im asociaciebisTvis<br />

xelSewyoba da daxmareba, romlebic, pirdapir Tu iribad, zebunebrivi<br />

miznisken miiswrafvis, anu ufro srulyofili cxovrebisken miiltvis, cdi-<br />

27 Sdr� ioan� 15, 15�<br />

28 Sdr� CONC� VAT�<strong>II</strong>, Decr� de oecumenismo, Unitatis redintegratio, AAS 57 (1965), pp� 90-107�<br />

157


158<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

lobs, qristes saxareba yvelas auwyos, qristianul moZRvrebasa da sajaro<br />

kultmsaxurebas xeli Seuwyos, socialuri miznebi ganaxorcielos, RmrTismosavi<br />

Tu saqvelmoqmedi saqmeebi aRasrulos�<br />

mociqulobis formebi Zireulad unda Seesabamos dRevandelobis moTxovnilebebs�<br />

isini adamianTa ara marTo sulier da zneobriv viTarebas iTvalisiwinebdes,<br />

aramed socialurs, demografiulsa da ekonomikursac� yovelive<br />

amis efeqturad da nayofierad Sesrulebas didad uwyobs xels socialuri<br />

da religiuri Ziebani, romlebsac pastoraluri sociologiis samsaxurebi<br />

awarmoebs� maT dabejiTebiT vuwevT rekomendacias�<br />

18� sagangebo yuradRebas imsaxureben is erTgulebi, romlebic [garkveuli]<br />

cxovrebis pirobebis gamo ar SeuZliaT, sakmarisad isargeblon sakrebuloTa<br />

saerTo xarisxobrivi (ordinaria) samwyso mzrunvelobiT, an mas mTlianad<br />

arian moklebulni� aseTebi arian mravalricxovani migrantebi, devnilebi da<br />

ltolvilni, mezRvaurebi da mfrinavebi, momTabareni da sxva msgavsi adamianebi�<br />

Sesabamisi samwyso meTodebi unda SemuSavdes imisaTvis, raTa xeli<br />

Seewyos im adamianTa sulier cxovrebas, vinc dasvenebis mizniT droebiT<br />

sxva regionebisken miemarTeba�<br />

episkoposTa konferenciebma, upirveles yovlisa, qveynis SigniT, gulmodgined<br />

unda Seiswavlos gadaudebeli sakiTxebi, romlebic zemoxsenebul<br />

jgufebs exeba, da, saTanado saSualebebiTa da instituciebiT, erTsulovnad<br />

da SeerTebuli ZalebiT Seecados, maTTvis sulierad izrunos� upirveles<br />

yovlisa, maT unda gaiTvaliswinon samociqulo saydris mier dadgenili<br />

29 an dasadgeni normebi, romlebic drois, adgilisa da pirovnebaTa viTarebas<br />

unda Seesabamebodes�<br />

19� Tavisi samociqulo funqciis aRsrulebisas, romelic sulTa gamoxsnisken<br />

aris mimarTuli, episkoposebi nebismieri samoqalaqo xelisuflebisgan<br />

sruli da SeuzRudavi TavisuflebiTa da damoukideblobiT sargebloben�<br />

amitom ar SeiZleba saeklesio funqciis wvrTnisas maTTvis pirdapir Tu<br />

iribad xelis SeSla, an samociqulo saydarTan da sxva saeklesio avtoritetebTan<br />

da Tavis qveSevrdomebTan Tavisuflad urTierTobis akrZalva�<br />

wmida mwyemsebi, Tavisi samwysos sulieri zrunviT moculni, qmediTad<br />

xels uwyoben socialur da samoqalaqo sferoSi winsvlasa da keTildReobas�<br />

amisaTvis isini, Tavisi movaleobis farglebsa da episkoposebisTvis<br />

Sesaferisi saxiT, aqtiurad exmarebian sajaro xelisuflebas, mouwodeben<br />

samarTliani kanonebisadmi morCilebisa da kanonierad dadgenili xelisuflebisadmi<br />

pativiscemisken�<br />

20� episkoposTa samociqulo funqcia ufali qristes mier iqna dadgenili�<br />

is sulieri da zebunebrivi miznisken aris mimarTuli� amitom wmida<br />

<strong>kreba</strong> ganacxadebs, rom episkoposTa dasaxeleba da dayeneba warmoadgens<br />

kompetenturi saeklesio xelisuflebis sakuTriv, sagangebo da TavisTavad<br />

eqskluziur uflebas�<br />

eklesiis Tavisuflebis sworad dacvisa da erTgulTa keTildReobisTvis<br />

ufro efeqturad da advilad xelSewyobis mizniT, wmida <strong>kreba</strong> gamoTqvams<br />

survils, rom momavalSi samoqalaqo xelisuflebas ar mieniWos araviTari<br />

ufleba da privilegia, romelic saepiskoposo movaleobasTan dakavSirebiT<br />

arCevas, dasaxelebas, wardgenas an daniSnvas gulisxmobs� xolo samoqalaqo<br />

29 Sdr� S� PIUS X�, Motu proprio Iampridem, 19 mart� 1914: AAS 6 (1914), p� 173 ss�; PIUS X<strong>II</strong>,<br />

Const� ad� Exsul Familia, 1 aug� 1952: AAS 44 (1952), p� 649 ss�; Leges Operis Apostolatus Maris, 21 nov� 1957:<br />

AAS 50 (1958), pp� 375-383�


CHRISTUS DOMINUS<br />

xelisufalT, romelTa keTilganwyobas saeklesio nebis mimarT wmida <strong>kreba</strong><br />

madlierebiT aRiarebs da didad afasebs, igi umorCilesad (humanissime)<br />

sTxovs, samociqulo saydarTan TaTbiris Sedegad, nebayoflobiT Tqvas<br />

uari uflebebsa da privilegiebze, romlebiTac amJamad SeTanxmebisa Tu<br />

Cveulebis safuZvelze sargeblobs�<br />

21� episkoposTa samwyso funqcia Zalze mniSvnelovania da mZimea� amitom<br />

dabejiTebiT movuwodebT diocezis episkoposebs an uflebebiT maT tol<br />

pirebs, rom nebayoflobiT an kompetenturi uflebamosili piris SeTavazebiis<br />

safuZvelze, uari Tqvan Tavis movaleobaze, Tuki xandazmulobis an<br />

sxva seriozuli mizezis gamo Tavisi funqciis Sesruleba uWirT� Tu kompetenturma<br />

uflebamosilma pirma gadadgoma daakmayofila, man unda izrunos<br />

imisaTvis, rom gadamdgari piri saTanado xelSewyoba hqondes da misTvis Sesaferisi<br />

uflebebi gaaCndes�<br />

<strong>II</strong>. diocezebis sazRvrebis dadgena<br />

22� imisaTvis, raTa diocezma Tavisi mizani Seasrulos, eklesiis buneba<br />

naTlad unda gamovlindes RmrTis erSi, romelic am diocezs ekuTvnis�<br />

episkoposebs unda SeeZloT, nayofierad Seasrulon maTSi Tavisi samwyso<br />

funqciebi� da bolos, RmrTis eris gamoxsnisadmi msaxureba rac SeiZleba<br />

srulyofilad unda ganxorcieldes�<br />

yovelive es moiTxovs diocezebis sazRvrebis Sesabamis dadgenas, agreTve<br />

samRvdeloebisa da saxsrebis gonivrul, mociqulobis moTxovnilebebis Sesabamis<br />

ganawilebas� es yvelaferi sasikeToa ara marto samRvdelobisa da<br />

qristes erTgulebisTvis (maT es pirdapir exeba), aramed mTeli kaTolike<br />

eklesiisTvisac�<br />

amitom, diocezebis sazRvrebis dadgenasTan dakavSirebiT, wmida <strong>kreba</strong><br />

adgens: ramdenadac amas sulTa keTildReoba moiTxovs, SeZlebisdgvarad<br />

male, saTanado sifrTxiliT, am sakiTxis gadasinjva unda moxdes: diocezebi<br />

SeiZleba gaimijnos, danawildes an gaerTiandes, maTi sazRvrebi Seicvalos,<br />

saepiskoposo saydrisTvis ufro Sesaferisi adgili SeirCes, an sulac (gansakuTrebiT<br />

es exeba didi qalaqebisgan Sedgenil diocezebs) axali Sinagani<br />

danawileba moxdes�<br />

23� diocezuri sazRvrebis dadgenisas, upirveles yovlisa, xeluxleblad<br />

unda iqnas miCneuli TiToeuli diocezis organuli erTianoba pirovnebebTan,<br />

samsaxurebsa da instituciebTan: yovelive aman rogorc cocxalma<br />

organizma unda iarsebos� calkeul SemTxvevebSi yvela garemoebis guldasmiT<br />

gaTvalisiwnebis safuZvelze, SeiZleba Semdegi zogadi kriteriumebiT<br />

vixelmZRvaneloT:<br />

1) diocezis sazRvrebis dadgenisas SeZlebisdagavarad gasaTvaliswinebelia<br />

RmrTis eris Semadgenlobis mravalferovneba� aman SeiZleba didad<br />

Seuwyos xeli samwyso mzrunvelobis ganxorcielebas� amasTanave saWiroa<br />

zrunva imisaTvis, rom SeZlebisdagvarad erTianad iqnas SenarCunebuli am<br />

eris demografiul Sedgenilobasa da samoqalaqo samsaxurebsa Tu socialur<br />

instituciebs Soris erToba, romlebic mis organul struqturas qmnis�<br />

amitom TiToeuli diocezis teritoria erT mTlianobas unda warmoadgendes�<br />

amavdroulad, yuradReba unda mieqces samoqalaqo sazRvrebis farglebs,<br />

agreTve adamianebisa da adgilebis gansakuTrebul viTarebebs, magaliTad,<br />

fsiqologiurs, ekonomikurs, geografiuls, istoriuls�<br />

159


160<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

2) diocezuri teritoriis sidide da misi macxovreblebis raodenoba<br />

sazogadod iseTi unda iyos, rom, erTis mxriv, Tavad episkoposma (Tundac<br />

sxvebis daxmarebiT), SeZlos, Seasrulos pontifikaliebi da samwyso vizitebi<br />

gaakeTos, saTanadod warmarTos da SeaTanxmos diocezaSi samociqulo<br />

saqme, gaicnos, upiveles yovlisa, Tavisi mRvdelmsaxurni, agreTve moweseni<br />

da saeroni, romlebic diocezur saqmeebSi monawileoben� meores mxriv, sakmarisad<br />

didi da saTanado asparezi unda arsebobdes imisaTvis, raTa yvelam,<br />

rogorc episkoposma aseve samRvdeloebam, mTeli Tavisi Zala msaxurebas<br />

moaxmaron� amasTanave, isini yovelTvis unda iTvaliswinebdnen sayovelTao<br />

eklesiis moTxovnilebebs�<br />

3) diocezSi gamoxsnis msaxureba ufro nayofierad rom ganxorcieldes,<br />

Semdegi wesis gaTvaliswineba aris saWiro: TiToeul diocezs Tavis gankargulebaSi<br />

unda hyavdes samRvdeloni, romlebic raodenobiTa da SesaZleblobebiT<br />

RmrTis eris mwysobas kargad SeZleben� ar unda iyos samsaxurebis,<br />

instituciebisa da saqmeebis nakleboba, romlebic calkeuli eklesiisTvis<br />

aris gankuTvnili da kargi mmarTvelobisa da samociqulo saqmis aRsasruleblad<br />

aris aucilebeli� da bolos, unda arsebobdes (an momavalSi mainc<br />

gonivruli windaxedulobiT mopovebul iqnas) saxsrebi pirovnebebisa da instituciebis<br />

Sesanaxad�<br />

amave mizans unda iTvaliswinebdes diocezuri episkoposis zrunva sulieri<br />

moTxovnilebebisTvis iq, sadac gansxvavebuli wesis erTgulebi cxovroben�<br />

episkoposs SeuZlia, es mRvdelmsaxurTa an mocemuli wesis sakrebuloebis<br />

meSveobiT ganaxorcielos, an saepiskoposo vikariusis meSveobiT,<br />

romelic saTanado uflebamosilebiT aris aRWurvili da, SesaZloa, saepiskoposo<br />

niSniTac aris Semkuli� episkoposma Tavadac SeiZleba Seasrulos<br />

gansxvavebul wesTa ordinariusis funqcia� Tuki yovelive es, garkveuli<br />

mosazrebiT, samociqulo saydris gadawyvetilebiT, SeuZlebelia, maSin gansxvavebuli<br />

wesebisTvis maTi sakuTari ierarqia unda dawesdes�<br />

msgavs viTarebaSi saWiroa yuradReba im erTgulTa mimarT, romlebsac<br />

gansxvavebuli ena aqvT� es unda moxdes im mRvdelmsaxurTa meSveobiT an amave<br />

enis parusiebis saSualebiT, an saepiskoposo vikariusis SuamavlobiT,<br />

romelic enas kargad flobs da, garkveul SemTxvevaSi, saepiskoposo niSni-<br />

Tac aris Semkuli� yovelive es SeiZleba sxva, ufro mizanSewonili gadawyvetilebebiTac<br />

mowesrigdes�<br />

24� 22-23-e muxlebis Sesabamisad, diocezebis Secvlasa da ganaxlebas<br />

rac Seexeba, xeluxlebeli rCeba aRmosavleTis eklesiebis disciplina�<br />

amave dros, sasurvelia, rom kompetenturma saepiskoposo konferenciebma<br />

es saqmeebi ganixilon, TiToeulma – Tavisi teritoriisaTvis� saWiroebis<br />

SemTxvevaSi maT SeuZliaT sagangebo saepiskoposo komisia moiwvion� magram<br />

manamde yovelTvis unda mousminon Sesabamisi provinciebisa Tu regionebis<br />

episikoposebs, xolo Semdeg Tavisi ganzraxvebi da survilebi samociqulo<br />

saydars SesTavazon�<br />

I. samRvdlo funqciaSi diocezuri episkoposis TanamSromlebi<br />

1) TanaSemwe da damxmare episkoposebi<br />

25� diocezebis mmarTvelobaSi episkoposTa samRvdlo funqcisTvis<br />

zrunva yovelTvis unda iTvaliswinebdes uflis samwysos keTildReobas,<br />

rogorc umaRles princips� imisaTvis, rom es saTanadod ganxorcieldes,<br />

damxmare episkoposebis dayeneba aris saWiro, radgan zogjer diocezuri


CHRISTUS DOMINUS<br />

episkoposi TviTon ver asrulebs yvela saepiskoposo funqcias, ise, rogorc<br />

amas sulTa keTildReoba moiTxovs� amis mizezi sxvadasxva SeiZleba<br />

iyos: diocezis sidide, mcxovrebTa didi ricxvi, mociqulobis sagangebo<br />

viTareba an sxvagvari mizezebi� zogjer gansakuTrebuli aucilebloba moi-<br />

Txovs, rom Tavad diocezuri episkoposis dasaxmareblad TanaSemwe episkoposis<br />

dayeneba moxdes� episkoposis TanaSemweebi da damxmareebi Sesabamisi<br />

ZalauflebiT unda iyvnen aRWurvilni, raTa yovelTvis SenarCunebuli<br />

iyos docezuri mmarTvelobis erTianoba da, imavdroulad, maTi saqmianoba<br />

ufro qmediTi gaxdes, xolo sakuTriv episkoposebTa Rirseba kargad iqnas<br />

daculi�<br />

maSasadame, TanaSemwe da damxmare episkoposebi mowodebulni arian imisaTvis,<br />

raTa gaiziaron diocezuri episkoposebis mzrunveloba� amitom<br />

maT Tavisi funqcia ise unda Seasrulon, rom yvela saqmeSi masTan srul<br />

TanxmobaSi iyvnen� garda amisa, maT mudam unda gamoavlinon morCileba da<br />

mowiweba diocezuri episkoposis mimarT, romelsac, Tavis mxriv, Zmurad<br />

unda uyvardes TanaSemwe da damxmare episkoposebi da maT pativiscemiT<br />

epyrobodes�<br />

26� Tu sulTa keTildReoba amas moiTxovs, diocezur episkoposi ar unda<br />

moeridos, ulebamosil xelisuflebas erTi an meti damxmare sTxovos, romlebic<br />

diocezisTvis memkvidrebis uflebis gareSe iqnebian daniSnulni�<br />

Tu daniSnvis Sesaxeb werilebi mocemul sakiTxTan dakavSirebiT winaswar<br />

arafers iTvaliswinebs, diocezurma episkoposma Tavis damxmare Tu damxmareebi<br />

unda daniSnos generalur vikariusebad an sapiskoposo vikariusebad<br />

mainc, romlebic mxolod misi xelisuflebisgan iqnebian damokidebulni�<br />

episkoposi maT unda daeTaTbiros mniSvnelovani sakiTxebis mogvarebisas,<br />

gansakuTrebiT samociqulo xasiaTisa�<br />

Tu uflebamosilma xelisuflebam sxvagvarad ar daadgina, damxmare<br />

episkoposebisTvis kanoniT gansazRvruli uflebamosilebebi da SesaZleblobebi<br />

diocezuri episkoposis funqciasTan erTad ar amoiwureba� sasurvelia<br />

agreTve, rom saydris vakanturobis SemTxvevaSi, funqcia, romelic<br />

diocezis marTvas gulisxmobs, miendos damxmare episkoposs, an, Tu isini<br />

ramdenime arian, erTerT damxmares, Tu ra Tqma unda, seriozuli mizezebi<br />

sxva gamosavlisken ar mianiSnebs� TanaSemwe episkoposi, romelic, cxadia,<br />

memkvidred iqneba dasaxelebuli, diocezurma episkoposma yovelTvis generalur<br />

vikariusad unda daayenos� sagangebo SemTxvevebSi uflebamosilma<br />

xelisufalma mas SeiZleba ufro didi uflebebic mianiWos�<br />

diocezis awmyo da momavali keTildReobis maqsimalurad uzrunvelsayofad,<br />

episkoposi da TanaSemwe umniSvnelovanes sakiTxebSi erTmaneTTan<br />

TaTbirs ar unda moeridon�<br />

2) diocezuri kuria da sabWoebi<br />

27� diocezur kuriaSi yvelaze gamorCeuli aris generaluri vikariusis<br />

samsaxuri� yovelTvis, roca swori diocezuri mmarTveloba amas moiTxovs,<br />

episkoposma SeiZleba daayenos erTi an ramdenime saepiskoposo vikariusi�<br />

diocezis gansazRvrul nawilSi, moqmedebis garkveul sferoSi, an garkveuli<br />

wesis erTgulebTan mimarTebaSi isini im uflebamosilebiT sargebloben,<br />

romelsac sayovelTao samarTali generalur vikariuss miakuTvnebs�<br />

diocezur mmarTvelobaSi episkoposis TanamSromelTa ricxvs isinic<br />

ekuTvnian, vinc mis senatsa Tu mis sabWos Seadgens, magaliTad, sakaTedro<br />

Tavi, mrCevelTa jgufi an sxva sabWoebi, adgilis garemoebisa Tu Tavisebu-<br />

161


162<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

rebis Sesabamisad� saWiroebosda mixedviT, es instituciebi, gansakuTrebiT<br />

sakaTedro meTaurebi, axali wesis moTxovnilebebs unda daeqvemdebaros�<br />

mRvdelmsaxurebma da saero pirebma, romlebic diocezur kurias eku-<br />

Tvnian, unda icodnen, rom isini Tavad uweven daxmarebas episkoposis samRvdlo<br />

msaxurebas�<br />

diocezuri kuria ise unda moewyos, rom episkoposisTvis mosaxerxebel<br />

saSualebad iqces, ara marto diocezur mmarTvelobaSi, aramed samociqulo<br />

saqmis aRsrulebaSic�<br />

didad sasurvelia, rom calkeul diocezSi sagangebo samRvdlo sabWo<br />

daarsdes, romelsac Tavmjdomareobas Tavad diocezuri episkoposi gauwevs<br />

da romelSic sagangebod arCeuli samRvdeloni, moweseebi da saeroni<br />

miiReben monawileobas� am sabWos amocana iqneba, gamoikvlios, Seiswavlos<br />

da praqtikuli daskvnebi gamoitanos yovelive imis mimarT, rac samRvdlo<br />

(pastoralia) saqmeebs exeba�<br />

3. diocezuri samRvdeloeba<br />

28� yvela mRvdeli (presbyteri), rogorc diocezuri, aseve mowese, qristes<br />

erTian mRvdelmsaxurebas episkoposTan erTad asrulebs� isini saepiskoposo<br />

xarisxis mzrunvel TanamSromlebs warmoadgenen� amitom sulTaTvis<br />

zrunvis saqmeSi pirveli adgili diocezur mRvdelmsaxurebs ukaviaT� isini<br />

calkeuli eklesiisTvis arian incardinati an gankuTvnilni (addicti) da mTeli Tavisi<br />

arsebiT mas unda emsaxuron, raTa uflis samwysos erTi nawili mwyemson�<br />

amitom isini erT samRvdlos (presbyterium) da erT ojaxs Seadgenen, romlis<br />

mama episkoposi aris� Tavis mRvdlmsaxurTa Soris wmida msaxurebaTa ukeTesad<br />

da ufro Tanasworad ganawilebisTvis, mas aucileblad unda gaaCndes<br />

Tavisufleba Tanamdebobebisa da beneficiebis miniWebisTvis (conferendis)�<br />

amitom unda moixsnas is uflebebi da privilegiebi, romlebic am Tavisuflebas<br />

ama Tu im saxiT xels uSlis�<br />

urTierTobebi episkopossa da diocezur mRvdelmsaxurebs Soris,<br />

upirveles yovlisa, zebunebrivi siyvarulis kavSirebs unda efuZnebodes�<br />

episkoposis nebasTan mRvdelmsaxurTa nebis erTobam maTi samRvdlo moqmedeba<br />

ufro nayofieri unda gaxados� sulieri msaxurebis ganviTarebis mizniT,<br />

sasurvelia, episkoposma miiwvios mRvdelmsaxurni, upirveles yovlisa,<br />

samRvdlo saqmis Sesaxeb sasaubrod� es unda moxdes ara marto garkveul<br />

SemTxvevebSi, aramed, SeZlebisdagvarad, regularulad, dadgenil dros�<br />

garda amisa, yvela diocezuri mRvdelmsaxuri erTmaneTTan dakavSirebuli<br />

unda iyos� maT mTeli diocezis sulieri simdidrisTvis zrunva unda<br />

amoZravebdeT� maT unda axsovdeT, rom is simdidre, romelsac isini saeklesio<br />

msaxurebis safuZvelze iZenen, maT wmida funqciasTan aris dakavSirebuli�<br />

isini unda Seecadon, ramdenadac SeuZliaT, uxvad Seewion diocezis<br />

materialur moTxovnilebebsac�<br />

29� episkoposis uaxloesi TanamSromlebi is mRvdelmsaxurebic arian,<br />

romlebsac man samRvdlo funqcia an zesakrebulos xasiaTis samociqulo<br />

saqme miando� is SeiZleba diocezis gansazRvruli teritoriisTvis, er-<br />

TgulTa sagangebo jgufisTvis an moqmedebis garkveuli tipisTvis iyos<br />

gankuTvnili�<br />

gansakuTrebiT sasargeblo saqmes ewevian is mRvdelmsaxurni, romlebsac<br />

episkoposma skolebSi, sxva instituciebsa Tu gaerTianebebSi mociqulobis<br />

sxvadasxva funqciebi miando� is mRvdelmsaxurnic, romlebic zediocezuri


CHRISTUS DOMINUS<br />

saqmeebisTvis arian gankuTvnilni, brwinvale samociqulo saqmeebs axorcieleben�<br />

sasurvelia, rom isini, upirveles yovlisa, im episkoposis sagangebo<br />

mzrunvelobis qveS imyofebodnen, vis diocezSic mkvidroben�<br />

30� garkveuli azriT, episkoposis TanamSromlebi arian sakrebulos<br />

winamZRvrebi, romlebsac, rogorc sakuTriv mRvdlebs, diocezebis<br />

garkveul nawilebSi episkoposis uflebamosilebis qveS sulTaTvis zrunva<br />

aqvT mindobili�<br />

1� am zrunvis ganxorcielebisas sakrebulos winamZRvrebma Tavis damxmareebTan<br />

erTad ise unda Seasrulon swavlebis, wmidayofisa da xelmZRvanelobis<br />

funqcia, rom erTgulebma da sakrebulos wevrebma Tavi diocezisa da<br />

mTelis sayovelTao eklesiis namdvil wevrebad igrZnon� amitom maT unda<br />

iTanamSromlon sxva winamZRvrebsa da mRvdelmsaxurebTan, romlebic samRvdlo<br />

funqcias mocemul teritoriaze asruleben (mag� saolqo vikariusebi,<br />

dekanebi), an romlebic zesakrebulos xasiaTis saqmeebisTvis arian gankuTvnilni,<br />

raTa samRvdlo zrunva diocezSi erTianobas moklebuli ar iyos da<br />

ufro efeqturi gaxdes�<br />

garda amisa, sulTaTvis zrunva mudam unda iyos misioneruli suliT<br />

gamsWvaluli, raTa is saTanadod iyos gavrcelebuli yvelaze, vinc sakrebuloSi<br />

cxovrobs� Tu samRvdelo pirebs garkveul jgufebamde miRweva ar<br />

SeuZliaT, maT dasaxmareblad sxvebs unda mouxmon, maT Soris saero pirebsac,<br />

raTa isini samociqulo saqmeSi maT mxarSi amoudgnen�<br />

sulTaTvis zrunva ufro qmediTi rom gaxdes, Zalze sasurvelia mRvdelmsaxurTa<br />

erToblivi cxovreba, gansakuTrebiT maTi, vinc erTsa da imave<br />

sakrebulos ekuTvnis� is xels uwyobs samocqiulo qmedebas da erTgulebs<br />

siyvarilisa da erTobis magaliTs aZlevs�<br />

2� moZRvrobis funqciis Sesrulebisas sakrebuloebis winamZRvarTa movaleobas<br />

warmoadgens yvela qristes erTgulisTvis RmrTis sityvis qadageba,<br />

raTa isini, sarwmunoebaze, imedsa da siyvarulze dafuZnebulebma, qristeSi<br />

gaizardon da qristianulma sakrebulom siyvaruli ise daamowmos, rogorc<br />

es ufalma gvirCia� 30 maTi movaleoba isic aris, rom katexeturi swavlebiT<br />

erTgulebi miiyvanon gamoxsnis saidumloebis srul (asakisTvis Sesaferis)<br />

codnamde� am swavlebis gadacemisTvis maT ara mxolod moweseTa daxmarebas<br />

unda mimarTon, aramed saeroTa TanamSromlobasac� maT erTgvari qristianuli<br />

moZRvrebis Zmoba unda Camoayalibon�<br />

wmidayofis saqmis aRsrulebisas sakrebulos winamZRvrebma unda izrunon<br />

imisaTvis, rom evqaristiuli msxverplis zeimi qristianuli sakrebulos<br />

mTeli cxovrebis centri da mwvervali iyos� amasTanave, isini unda Seecadon,<br />

rom erTgulebi saidumloTa RmrTismosavi da xSiri miRebisa da liturgiaSi<br />

Segnebuli da aqtiuri monawileobis safuZvelze sulieri sazrdoTi ikvebebodnen�<br />

sakrebulos winamZRvars isic unda axsovdeT, rom sinanulis saidumlo<br />

gansakuTrebiT uwyobs xels qristianul cxovrebas� amitom isini mzad<br />

unda iyvnen, mousminon erTgulTa aRsarebebs, xolo saWiroebis SemTxveve-<br />

Si amisTvis sxva mRvdelmsaxurebsac mouwodon, romlebic sxvadasxva enebs<br />

floben�<br />

samRvdlo samsaxuris aRsrulebisasas sakrebulos winamZRvrebma, upirveles<br />

yovlisa, Tavisi samwysosTvis unda izrunon� amave dros, isini yvela<br />

cxvris msaxurni arian, amitom maT qristianuli cxovrebis ganviTarebas<br />

xeli unda Seuwyon rogorc calkeul erTgulebSi, aseve ojaxebsa da gaer-<br />

TianebebSi (gansakuTrebiT maTSi, romlebic Tavs mociqulobas uZRvnian),<br />

agreTve mTels samrevlo sakrebuloSi� maT unda moinaxulon saxlebi da<br />

30 Sdr� ioan� 13, 35�<br />

163


164<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

skolebi, rogorc amas samRvdlo funqcia moiTxovs, didi yuradReba gamoi-<br />

Cinon mozardebisa da axalgazrdebis mimarT, Raribebsa da sneulebs mamobrivi<br />

siyvaruliT moepyran, da bolos, sagangebo yuradReba mSromelebis<br />

mimarT gamoavlinon da Seecadon, erTgulebi ise warmarTon, rom maT samociqulo<br />

saqmeTa aRsrulebaSi Tavisi wvlili Seitanon�<br />

3� sakrebulos vikariusebi, rogorc sakrebuloebis TanamSromlebi,<br />

samRvdlo msaxurebaSi yoveldRiurad Zvirfas da qmediT saqmes asruleben,<br />

sakrebulos winamZRvris uflebamosilebisadmi daqvemdebarebiT� amitom<br />

winamZRvrebsa da vikariusebs Soris Zmuri urTierToba unda iyos, da ur-<br />

TierTsiyvaruli da pativiscema mudam sufevdes� isini erTmaneTs unda<br />

Seewion rCevebiT, daxmarebiTa da magaliTiT da sakrebulos mimarT zrunva<br />

erTsulovani nebiTa da erToblivi mondomebiT ganaxorcielon�<br />

31� rodesac episkoposma unda gansajos, Tu ramdenad Sesaferisia mRvdelmsaxuri<br />

ama Tu im sakrebulos warmarTvisaTvis, man ara marto misi<br />

moZRvreba [anu Teoriuli codna] unda gaiTvaliswinos, aramed misi RmrTismosaoba,<br />

mociquluri gulmodgineba da sxva niWebi da Tvisebebi, romlebic<br />

sulTaTvis zrunvis saTanadod ganxorcielebisTvis aris aucilebeli�<br />

sakrebulos funqciis mTeli arsi sulier keTildReobaSi mdgomareobs�<br />

imisaTvis, raTa episkoposma sakrebuloTa aRWurva (provisionem) ufro advilad<br />

da ukeTesad SeZlos, moweseTa ufleba unda SenarCunebul iqnas, xolo nebismieri<br />

uflebebi [Tanamdebobaze] wardgenis, daniSnvis an misi SenarCunebis Sesaxeb<br />

unda gauqmdes� aseve unda gauqmdes konkursis wesi (Tu aseTi arsebobs),<br />

iqneba is sazogado Tu kerZo� winamZRvrebma TavianT sakrebuloebSi unda gaixaron<br />

maTi samsaxuris simdgradiT, romelsac sulieri keTildReoba moiTxovs�<br />

amgvarad, moixsneba gansxvaveba gadayenebad (amovibiles) da gadauyenebad (inamovibiles)<br />

sakrebuloTa Soris, gadaisinjeba da gamartivdeba procedura, romelic<br />

winamZRvrebis gadayvanasa (translatione) da gadayenebas (amotione) gulisxmobs�<br />

amgvarad, bunebrivi da kanonikuri Tanasworobis SenarCunebiT, episkoposi<br />

ukeTesad daakmayofilebs sulieri keTildReobis moTxovnilebebs�<br />

xolo sakrebuloTa winamZRvrebs, romlebsac xandazmuloba an sxva seriozuli<br />

mizezi xels uSlis, samsaxuri wesisamebr da nayofierad Seasrulon,<br />

dabejiTebiT movuwodebT, sakuTari surviliT an episkoposis SeTavazebis<br />

safuZvelze, samsaxurze uari Tqvan� episkoposma gadamdgarni Sesaferisi<br />

pirobebiT unda uzrunvelyos�<br />

32� da bolos, sulTa gamoxsna is kriteriumi unda iyos, romliTac ganisazRvreba<br />

an gadaisinjeba sakrebuloTa Seqmna (erectiones) an gauqmeba (supressiones),<br />

agreTve sxva saxis siaxleebi, romlebsac episkoposma sakuTari uflebamosilebiT<br />

SeiZleba ganaxorcielos�<br />

4. moweseni<br />

33� yvela moweseni (maT Semdgom sxva instituciebis wevrebic ganekuTvnebian,<br />

romlebic evangelur rCevebs aRiareben), Tavisi mowodebis Sesabamisad,<br />

movaleni arian, didi gulmodginebiT iRvawon qristes mTeli saidumlo<br />

sxeulis Senebisa da zrdisaTvis, agreTve calkeuli eklesiebis keTildReobisaTvis�<br />

am miznisken isini, upirveles yovlisa, locviT, monaniebis saqmeebiTa da<br />

sakuTari cxovrebis magaliTiT unda miiswrafvodnen� wmida <strong>kreba</strong> maT yovelive<br />

amis pativiscemisa da gulmodgined ganxorcielebisken mouwodebs,<br />

rac maTi ganuxreli zrdis safuZveli unda iyos� isini sul ufro metad


CHRISTUS DOMINUS<br />

unda CaerTon gareSe samociqulo saqmeebSi da mxedvelobaSi hqondeT Tavisi<br />

sakuTari wesis (religionis) xasiaTi�<br />

34� mowese mRvdelmsaxurebma, romlebic samRvdelo samsaxurSi imyofebian<br />

da Tavadac saepiskoposo xarisxis mzrunveli TanamSromlebi arian,<br />

dRes, mzardi sulieri moTxovnilebebis gamo, episkoposebs SeiZleba didi<br />

daxmareba gauwion� amitom, garkveuli gagebiT, SeiZleba iTqvas, rom isini<br />

marTlac miekuTvnebian diocezis samRvdeloebas, radgan, sulier winamZRvarTa<br />

(praesulum) xelmZRvanelobiT sulebisTvis zrunvasa da samociqulo<br />

saqmeebSi monawileoben� xarisxis sxva wevrebic, kacebi da qalebic, romlebic<br />

Tavadac garkveuli saxiT diocezur ojaxs ganekuTvnebian, wmida ierarqias<br />

did daxmarebas uweven� maT SeuZliaT (da es kidec unda gaakeTon) kidev<br />

ufro metadac daexmaron mas, risi aucileblobac samociqulo moTxovnilebebis<br />

zrdiT aris ganpirobebuli�<br />

35� imisaTvis, raTa samociqulo saqme calkeul diocezSi yovelTvis sruliad<br />

SeTanxmebulad sruldebodes da diocezuri disciplinis erToba savsebiT<br />

daculi iyos, Semdegi ZiriTadi principebi aris dadgenili:<br />

1� yvela moweseebi, rogorc mociqulTa memkvidreni, episkoposis mimarT<br />

erTgulad morCilni da mowiwebulni unda iyvnen� yovelTvis, rodesac isini<br />

mociqulobis saqmisken kanonierad arian mowodebulni, maT Tavisi funqcia<br />

ise unda Seasrulon, rom Tavad gaxdnen episkoposis damxmareni da misdami<br />

daqvemdebarebulni� 31 moweseni gulmodgined da erTgulad unda misdevdnen<br />

episkoposTa dadgenilebebsa da mowodebebs, raTa kacobriobis gamoxsnis<br />

msaxurebaSi mniSvnelovani wvlili Seitanon� amasTanave, instituciis saxe<br />

ucvleli da konstituciaTa Sesabamisi rCeba� am ukanasknelTa modifikacia,<br />

aucileblobis SemTxvevaSi, mizandasaxulad, krebis am dekretis Tanaxmad<br />

SeiZleba moxdes� sulieri moTxovnilebebisa da diocezuri samRvdeloebis<br />

naklebobis gamo, episkoposma SeiZleba mouwodos ara mxolod mWvretelobiTi<br />

cxovrebiT dakavebul samoweseo instituciebs, daxmareba gauwion mas<br />

sxvadasxva samRvdlo msaxurebaSi, TiToeuli instituciis TaviseburebaTa<br />

Sesabamisad� zemdgomebma SeZlebisdagvarad mxari unda dauWiron am daxmarebas,<br />

romelic SeiZleba sakrebuloze droebiT pasuxismgeblobis aRebasac<br />

gulisxmobdes�<br />

2� moweseni, gareSe mociqulobisaTvis mivlenilni, sakuTari wesis (religionis)<br />

suliT unda iyvnen gamsWvalulni da regularuli meTvalyureobisa da<br />

Tavis zemdgomTa mimarT daqvemdebarebis mimarT mudam erTgulni rCebodnen�<br />

Tavad episkoposebi am movaleobas ar unda amZafrebdnen�<br />

3� aRmoyvana, romliTac papi an sxva saeklesio uflebamosili piri moweseebs<br />

TavisTan gaiwvevs, ris Sedegadac isini episkoposTa iurisdiqciidan<br />

gamodian, upirveles yovlisa, instituciaTa Sinagan wess exeba� misi meSveobiT<br />

instituciebSi yvelaferi ufro organulad unda iyos dakavSirebuli,<br />

rac samoweseo urTierTobebis ganviTarebisa da srulyofis safuZveli unda<br />

gaxdes� 32 amasTanave, man saSualeba unda misces uzenaes pontifeqss, rom isini<br />

Tavis gankargulebaSi hyavdes sayovelTao eklesiis sasikeTod, 33 an sxva<br />

uflebamosil pirs _ Tavisi iurisdiqciis eklesiaTa sasikeTod� amsTanave,<br />

aRmoyvana ar gamoricxavs imas, rom TiToeul diocezSi moweseebi episkopo-<br />

31 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, Allocutio, 8 dec� 1950:Ö AAS 43 (1951), p� 28; PAULUS VI, Allocutio, 23 maii<br />

1964: AAS 56 (1964), p� 571�<br />

32 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, Const� ap� Roamnos Pontifices, 8 maii 1881: acta Leonis X<strong>II</strong>I, vol� <strong>II</strong> (1882), p� 234<br />

ss�<br />

33 Sdr� PAULUS VI, Allocutio, 23 maii 1964: AAS 56 (1964), pp� 570-571�<br />

165


166<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

sTa iurisdiqcias daeqvemdebarebian samarTlis wesis Tanaxmad, ramdenadac<br />

amas moiTxovs maTi samRvdlo funqciis Sesruleba da sulTaTvis zrunvis<br />

sworad warmarTva� 34<br />

4� yvela moweseni, rogorc aRmoyvanilni, aseve araaRmoyvanilni, adgilobriv<br />

ordinariusTa xelisuflebas eqvemdebarebian, rac Semdeg sferoebs<br />

moicavs: RmrTismsaxurebis sajaro aRsruleba (amasTanave, daculi<br />

unda iyos wesTa mravalferovneba), sulTaTvis zrunva, xalxisTvis wmida<br />

winaswarmetyvelebis gadacema, qristes erTgulTa – upirveles yovlisa, bavSvebis<br />

– religiuri da moraluri aRzrda, katexeturi swavleba da liturgiuli<br />

ganaTleba, agreTve samRvdeloebis statusis Rirseba da sxvadasxva<br />

saqmeebi, romlebic wmida mociqulobis aRsrulebas gulisxmobs� saerTo<br />

wesisa da meTvalyureobis TvalsazrisiT, moweseTa kaTolikuri skolebic<br />

adgilobriv ordinariusebs eqvemdebareba� amasTanave, ZalaSi rCeba mowese-<br />

Ta ufleba, romelic am skolaTa xelmZRvanelobas gulisxmobs� Tavis mxriv,<br />

moweseni valdebulni arian gaiTvaliswinon yvelaferi, rasac episkoposTa<br />

krebebi Tu konferenciebi kanonierad yvelasTvis savaldebulod adgens�<br />

5� TanamSromloba unda ganviTardes sxvadasxva samoweseo instituciaTa<br />

Soris, agreTve maTsa da diocezur samRvdeloebas Soris� unda arsebobdes<br />

mWidro koordinacia yvela samociqulo saqmesa da moqmedebas Soris� isini<br />

mTlianad unda iyos damokidebuli sulTa da gonebaTa zebunebriv mizanswrafvaze,<br />

romelic siyvarulze iqneba aRmocenebuli da dafuZnebuli�<br />

samociqulo saydari am koordinaciisTvis sayovelTao eklesiis masStabiT<br />

zrunavs, sulieri mwyemsebi imaves Tavis diocezSi akeTeben, da bolos, sapatriarqo<br />

krebebi da episkoposTa konferenciebi sakuTar teritoriaze moqmedeben�<br />

episkoposebma an episkoposTa konferenciebma, agreTve zemdgomma moweseebma<br />

an umaRles zemdgom [pirTa] konferenciebma, im samociqulo saqmeTa<br />

interesebidan gamomdinare, romlebic moweseTa mier sruldeba, winaswari<br />

urTierTTaTbiris Sedegad unda imoqmedon�<br />

6� episkoposebsa da moweseTa Soris urTierTobebi SeTanxmebulad da<br />

nayofierad rom ganviTardes, episkoposebi da zemdgomi moweseebi gansazRvrul<br />

drosa da sasurveli sixSiriT unda Seikribon, raTa ganixilon saki-<br />

Txebi, romlebic sazogadod mocemul teritoriaze mociqulobas exeba�<br />

Tavi <strong>II</strong>I<br />

episkoposTa TanamSromloba mraval eklesiaTa saerTo<br />

keTildReobisaTvis<br />

I. sinodebi, krebebi da gansakuTrebiT episkoposTa konferenciebi<br />

36� eklesiis [arsebobis] pirveli saukuneebidan moyolebuli, episkoposebi,<br />

miuxedavad imisa, rom isini calkeuli eklesiebis mesveurni iyvnen,<br />

siyvarulis Zmuri erTobiTa da mociqulebisTvis gadacemuli sayovel-<br />

Tao misiisTvis zrunviT, erToblivi ZaliTa da nebiT iRwvodnen rogorc<br />

sazogado, aseve calkeul eklesiaTa keTildReobisaTvis� am mosazrebiT<br />

daarsda sinodebi, adgilobrivi (provincialia) krebebi, dabolos, plenaruli<br />

krebebi� maTze episkoposebi adgenen Tanabar wesebs, romlebic daculi<br />

unda iyos sxvadasxva eklesiebSi rogorc sarwmunoebis WeSmaritebis<br />

swavlebisTvis, aseve saeklesio disciplinisTvis�<br />

wmida msoflio <strong>kreba</strong>s surs, rom sinodebisa da krebebis pativdebuli instituciebi<br />

kvlav ganmtkicdes, raTa ukeTesad da ufro efeqturad ganxor-<br />

34 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, Allocutio, 8 dec� 1950: l�c�


CHRISTUS DOMINUS<br />

cieldes sarwmunoebis zrda da disciplinis SenarCuneba sxvadasxva eklesiaSi,<br />

drois moTxovnilebebis Sesabamisad�<br />

37� gansakuTrebiT Cvens droSi episkoposebi xSirad saTanado nayofierebiT<br />

ver asruleben Tavis funqcias, Tu isini sxva episkoposebTan mWidro<br />

Tanxmobasa da TanamSromlobaSi ar moqmedeben� episkoposTa konferenciebma,<br />

mraval qveynebSi ukve daarsebulma, nayofieri mociqulobis ucxadesi<br />

sabuTebi warmoadgina� amitom mocemuli wmida <strong>kreba</strong> mizanSewonilad miiCnevs,<br />

rom mTels dedamiwaze erTi qveynisa Tu regionis episkoposebi erTad<br />

Seikribon� isini dadgenil dros unda Sexvdnen erTmaneTs, raTa erTmaneTs<br />

Tavisi codna da gamocdileba gauziaron� azrTa urTierTgacvlis Sedegi<br />

ZalTa erTsulovneba iqneba, romelic eklesiaTa saerTo keTildReobas moxmardeba�<br />

yovelive zemoTqmulis safuZvelze, <strong>kreba</strong>s episkoposTa konferenciebis<br />

Taobaze Semdegi dadgenileba gamoaqvs:<br />

38� 1) episkoposTa konferencia aris erTgvari Se<strong>kreba</strong>, romelzec erTi<br />

qveynisa Tu teritoriis episkoposebi Tavis samRvdlo funqcias erToblivad<br />

asruleben, raTa xeli Seuwyon im udides sikeTes, romelsac eklesia<br />

adamians sTavazobs� es, upirveles yovlisa, mociqulobis formaTa da me-<br />

Todebis saSualebiT xorcieldeba, romlebic drois moTxovnilebebs unda<br />

Seeferebodes�<br />

2) episkoposTa konferenciaSi Sedis nebismieri wesis (ritus) yvela adgilobrivi<br />

ordinariusi (generaluri vikariusebis garda), TanaSemweebi, damxmareebi<br />

da sxva titularuli episkoposebi, romlebic samociqulo saydris an<br />

episkoposTa konferenciebis mier dakisrebul sagangebo funqcias asruleben�<br />

sxva titularuli episkoposebi, agreTve romis pontifeqsis legatebi<br />

kanonierad ar warmoadgenen konferenciis wevrebs im misiis gamo, romelsac<br />

isini ama Tu im teritoriaze asruleben�<br />

adgilobriv ordinariusebsa da TanaSemweebs gadamwyveti xma ekuTvnis�<br />

damxmare da sxva episkoposebs, romlebsac konferenciaSi monawileobis<br />

ufleba aqvT, konferenciis wesdeba gadamwyvet an mrCevel xmas miakuTvnebs�<br />

3) episkoposTa yovelma konferenciam Tavisi wesdeba unda SeimuSavos,<br />

romelic samociqulo saydarma unda scnos� masSi, sxva saSualebebis gverdiT,<br />

is samsaxurebi unda iqnas gaTvaliswinebuli, romlebic miznis miRwevas<br />

gansakuTrebiT efeqturad uwyobs xels� aseTebia, magaliTad, episkoposTa<br />

mudmivi sabWo, saepiskoposo komisiebi, generaluri samdivno�<br />

4) episkoposTa konferenciis gadawyvetilebebs iuridiulad savaldebulo<br />

Zala aqvT, Tu isini legitimurad iqna miRebuli im winamZRvarTa (Praesulum)<br />

ara nakleb ori mesamedi xmiT, romlebsac gadamwyveti xma aqvT konferenciaze,<br />

da Tu es gadawyvetilebebi samociqulo saydarma scno� yovelive<br />

ZalaSia mxolod im SemTxvevaSi, rodesac es saerTo kanoniT aris gansazRvruli<br />

an samociqulo saydris sagangebo mandatiT aris dadgenili, romlis<br />

gacema sakuTari iniciativiT an Tavad konferenciis TxovniT xdeba�<br />

5) Tu amas sagangebo viTareba moiTxovs, ramdenime qveynis episkoposebs,<br />

samociqulo saydris TanxmobiT, SeuZliaT erTiani konferencia daarson�<br />

garda amisa, saerTo keTildReobis ganviTarebisa da dacvisaTvis, xeli unda<br />

Seewyos sxvadasva erTa saepiskoposo konferenciebs Soris urTierTobebs�<br />

6) aRmosavluri eklesiebis winamZRvrebma (Praesules) Tavisi eklesiebis disciplina<br />

sinodebze unda daicvan da religiis sakeTildReod mimarTul moqmedebas<br />

efeqturad xeli Seuwyon� amitom dabejiTebiT rekomendiebulia,<br />

167


168<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

rom maT mTeli teritoriis saerTo keTildReobasac gauwion angariSi, sadac<br />

svadasxva wesis ramdenime eklesia arsebobs� amisaTvis saWiroa TaTbiri<br />

gansxvavebuli wesis Sekrebebze, uflebamosili xelisuflebis mier dadgenili<br />

normebis Sesabamisad�<br />

<strong>II</strong>. saeklesio provinciaTa sazRvrebi<br />

da saekleisio regionTa Camoyalibeba<br />

39� sulTa keTildReoba moiTxovs ara marto diocezebis, aramed saeklesio<br />

provinciebis sazRvrebis saTanado dadgenas da mianiSnebs saeklesio<br />

regionebis Seqmnis aucileblobas, raTa mociquloba socialuri da adgilobrivi<br />

viTarebis Sesabamisad ukeT ganviTardes, xolo episkoposTa urTier-<br />

Tobebi erTmaneTTan, mitropolitebsa da imave qveynis sxva episkoposebTan,<br />

agreTve samoqalaqo xelisufalTan ufro martivi da nayofieri gaxdes�<br />

40� mocemuli miznebis misaRwevas, wmida <strong>kreba</strong> Semdegs daadgens:<br />

1) saTanadod unda gadaisinjos saeklesio provinciebis sazRvrebi, xolo<br />

mitropolitebis uflebebi da privilegiebi axali da Sesaferisi normebiT<br />

unda ganisazRvros�<br />

2) wesad unda iqces, rom yvela diocezi da sxva teritorialuri sazRvrebi,<br />

romlebic uflebiT diocezs utoldeba, erTsa da imave saeklesio<br />

provincias miekuTvnebodes� amitom diocezebi, romlebic amJamad samociqulo<br />

saydars uSualod eqvemdebareba da arcerT sxva diocezTan gaerTianebuli<br />

ar aris, an erT axal saeklesio provincias unda qmnides an yvelaze<br />

axlomdebare Tu Sesabamis provincias miuerTdes� saerTo kanonis normis<br />

Tanaxmad, isini mTavarepiskoposis samitropolito uflebamosilebas unda<br />

daeqvemdebaros�<br />

3) mizanSewonili Tu iqneba, saeklesio konferenciebi saeklesio regionebad<br />

unda gaerTiandes, romelTa organizacia iuridiulad unda damtkicdes�<br />

41� sasurvelia, episkoposTa uflebamosilma konferenciebma, 23-e da 24-e<br />

muxlSi dadgenili normebis Sesabamisad, dasvas sakiTxi provinciaTa sazRvrebis<br />

dadgenisa Tu regionebis Camoyalibebis Sesaxeb, da Tavisi rCevebi da<br />

survilebi samociqulo saydars moaxsenos�<br />

<strong>II</strong>I. episkoposebi, romlebic<br />

diocezTaSoris urTierTobebs asruleben<br />

42� samRvdlo moTxovnilebebi sul ufro metad moiTxovs, rom garkveuli<br />

samRvdlo funqciebi SeTanxmebulad warimarTebodes da sruldebodes�<br />

garkveuli regionisa Tu qveynis yvela an ramdenime diocezebisTvis unda<br />

daarsdes samsaxurebi, romelTa Sesruleba episkoposebsac SeiZleba miendos�<br />

wmida krebis rCevis Tanaxmad, prelatebsa Tu am funqciaTa Semsrulebel<br />

episkoposebs, diocezur episkoposebsa da saepiskoposo konferenciebs Soris<br />

mudam unda arsebobdes Zmuri urTierToba da erTsulovneba samRvdlo<br />

mzrunvelobis saqmeSi, risi pirobebic saerTo wesiT unda ganisazRvros�<br />

43� samxedroebisTvis sulieri mzrunveloba, maTi cxovrebis pirobebis<br />

sagangebo viTarebebis gamo, gansakuTrebul yuradRebas moiTxovs� amitom<br />

yvela qveyanaSi, SeZlebisdagvarad, unda daarsdes vikariati samxedroebi-


CHRISTUS DOMINUS<br />

sTvis� vikariusebma da kapelanebma, diocezur episkoposebTan SeTanxmebiT,<br />

Tavi am rTul saqmes unda miuZRvnan� 35<br />

amitom diocezurma episkoposebma samxedroTaTvis vikariusebs sakmarisad<br />

bevri mRvdelmsaxurebi unda gadascen, romlebic am mniSvnelovani funqciisTvis<br />

Sesaferisni iqnebian� amasTanave, episkoposebma mxari unda dau-<br />

Wiron samxedroTa sulieri keTilReobisTvis sasargeblo iniciativebs� 36<br />

ZiriTadi miTiTebebi<br />

44� wmida <strong>kreba</strong> Semdegs daadgens: kanonikuri samarTlis kodeqsis gadasinjvisas<br />

saTanadod unda ganisazRvros kanonebi, im principebis normaTa<br />

Sesabamisad, romlebic mocemul dekretSi aris Camoyalibebuli� amasTanave,<br />

gaTvaliswinebuli unda iyos komisiaTa da <strong>kreba</strong>Ta mamebis mier gamoTqmuli<br />

SeniSnvebi�<br />

wmida <strong>kreba</strong> daadgens, rom unda Seiqmnas generaluri saxelmZRvaneloebi<br />

(Directoria) sulebisaTvis zrunvis saqmeSi� es saWiroa episkoposebisa da sakrebuloTa<br />

winamZRvrebisTvis, raTa maT mtkice safuZvlebi gaaCndeT Tavisi<br />

samRvdlo funqciis ufro advilad da efeqturad SesrulebisTvis�<br />

unda Sedges agreTve specialuri saxelmZRvanelo (Directorium), romelic<br />

moxmardeba samRvdlo zrunvas erTgulTa gansakuTrebuli jgufebis mimarT,<br />

sxvadasxva qveynebisa da regionebisTvis damaxasiaTebeli viTarebebis<br />

gaTvaliswinebiT� saWiroa agreTve Sedges saxelmZRvenelo (Directorium)<br />

qristiani xalxis katexeturi aRzrdisaTvis� masSi gadmocemuli unda iyos<br />

am aRzrdis funamenturi principebi da mimarTulebebi, agreTve ganxiluli<br />

iyos im wignebis momzadeba, romlebic am Temas exeba� mocemul saxelmZRvaneloTa<br />

Sedgenisas unda gaTvaliswinebul iqnas is SeniSvnebi, romlebic komisiebma<br />

an <strong>kreba</strong>Ta mamebma gamoTqves�<br />

yovelive erTad da cal-calke, rac am dekretSi gamocxadda,<br />

wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo uflebamosilebiT,<br />

romelic qristesgan gadmogveca, amas pativdebul<br />

mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT, vadgenT,<br />

vawesebT da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda, gamoqveyndes<br />

sadideblad RmrTisa�<br />

romi, wm� petresTan, 1965 wlis 28 oqtomberi<br />

me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />

(mohyveba mamaTa xelmowerebi)<br />

35 Sdr� S�C� CONSISTORIALIS, Instructio de Vicariis Castrensibus: 23 apr� 1951: AAS 43 (1951), pp�<br />

562-565; Formula servanda in relatione de statu Vicariatus Castrensis conficienda, 20 oct� 1956: AAS 49 (1957),<br />

pp� 150-163; Decr� De Sacrorum Liminum Visitatione a Vicariis Castrensibus peragenda, 28 febr� 1959: AAS 51<br />

(1959), pp� 272-74; Decr� Facultas audiendi confessiones militum Cappellanis extenditur, 27 nov� 1960: AAS 53<br />

(1961), pp� 49-50� – Sdr� agreTve S� C� De RELIGIOSIS, Instructio de Cappellanis militum religiosis, 2 febr�<br />

1955: AAS 47 (1955), pp� 93-97�<br />

36 Sdr� S� C� CONSISTORIALIS, Epistula a Em�mos PP� DD� Carinales atque Exc�mos Exc�mos PP� PP� DD� DD� Archi- ArchiArchiepiscopos, Episcopos ceterosque Ordinarios Hispanicae Ditionis, 21 iun� 1951: AAS 43 (1951), p� 566�<br />

169


dekreti<br />

samoweseo cxovrebis<br />

ganaxlebis Sesaxeb<br />

PERFECTAE CARITATIS


pavle episkoposi,<br />

RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />

wmida krebis mamebTan erTad,<br />

samudamo saxsovrad<br />

dekreti<br />

samoweseo cxovrebis<br />

ganaxlebis Sesaxeb<br />

1� konstituciaSi, romelsac Lumen gentium _ „xalxTa naTeli“ ewodeba,<br />

wmida <strong>kreba</strong>m winaswarve miuTiTa, rom srulyofili siyvarulis Zieba saxarebiseuli<br />

rCevebis saSualebiT dasabams saRmrTo moZRvris swavlebasa da magaliTebSi<br />

iRebs� is zeciuri sasufevlis ucxades niSans warmoadgens� axla<br />

ki <strong>kreba</strong>s ganzraxuli aqvs, ganixilos sakiTxi im instituciaTa cxovrebisa<br />

da disciplinis Sesaxeb, romelTa wevrebi ubiwoebas, siRatakesa da morCilebas<br />

aRiareben, da maTi moTxovnilebebi Cveni drois viTarebis Sesabamisad<br />

daakmayofilos�<br />

eklesiis dasabamiTgan arsebobdnen iseTi mamakacebi da qalebi, romlebic<br />

saxarebiseul rCevaTa meSveobiT cdilobdnen, rac SeiZleba ufro Tavisuflad<br />

gahyolodnen qristes da misTvis miebaZaT� maT Soris mravali,<br />

suli wmidis STagonebiT, ganmartoebiT cxovrobda, an aarsebda samoweseo<br />

ojaxebs, romlebsac eklesia sixaruliT iRebda da Tavisi uflebamosilebiT<br />

dadebiTad afasebda� amis Sedegad, saRmrTo ganzraxviT, religiur jgufTa<br />

gansacvifrebeli simravle aRmocenda, ramac didad Seuwyo xeli imas, rom<br />

eklesia ara marto ganmzadebuliyo „yovlisa mimarT saqmisa keTilisa“ (2tim�<br />

3, 17) da „saqmed msaxurebisa, aRsaSeneblad guamisa qristesisa“ (efes� 4, 12)<br />

aramed Tavis SvilTa sxvadasxva niWebiT Semosili, warmoCinebuliyo „viTarca<br />

sZali Semkuli qmrisa mimarT T¢sisa“ (gamocx� 21, 2), da misi meSveobiT gancxadebuliyo<br />

„mravalferi igi sibrZne RmrTisa¡“ (Sdr� efes� 3, 10)�<br />

niWTa aseT mravalferovnebaSi yvela, visac RmerTi saxarebiseul rCevaTa<br />

ganxorcielebisken mouwodebs da vinc maT erTgulad aRiarebs, ufals Tavs<br />

gansakuTrebulad uZRvnis da mihyveba qristes, umankosa da Rataks (Sdr� maT�<br />

8, 20; luk� 9, 58), romelmac morCilebiT vidre „sikudiliTa miT juarisa¡Ta“<br />

(Sdr� fil� 2, 8) adamianebi gamoisyida da wmida yo� ase, STagonebulni siyvaruliT,<br />

romelic maT gulebSi suli wmidam ganfina (Sdr� rom� 5, 5), isini sul<br />

ufro metad cxovroben qristesa da misi sxeulisaTvis, „romel ars eklesia¡“<br />

(Sdr� kol� 1, 24)� rac ufro mxurvaled SeuerTdebian isini qristes Tavisi ZRveniT,<br />

romelic mTel maT cxovrebas moicavs, miT ufro gamdidrdeba eklesiis<br />

cxovreba da ufro nayofieri gaxdeba misi mociquloba�<br />

saxarebiseul rCevaTa aRsarebis safuZvelze uflisadmi miZRvnili<br />

cxovrebis udidesi Rirebuleba ukeTesad rom warmoCndes da is Tavisi aucilebeli<br />

funqciiT Tanamedrove viTarebaSi eklesiis keTildReobas kidev<br />

ufro metad rom emsaxuros, mocemuli wmida <strong>kreba</strong> ayalibebs debulebebs,<br />

romlebic samoweseo instituciebis cxovrebisa da disciplinis ganaxlebisa<br />

da adaptaciis mxolod ZiriTad principebs moicavs (gaTvaliswinebulia institituciaTa<br />

Taviseburebebi), agreTve erToblivi cxovrebis im sazogadoebaTa<br />

ZiriTad principebs, romlebic aRTqmebisa da saero instituciebis<br />

gareSe arseboben� xolo kerZo normebi, romlebic ZiriTadi principebis da-<br />

173


174<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

muSavebisa da gamoyenebisTvis aris aucilebeli, kompetenturma uflebamosilma<br />

pirebma krebis Semdgom unda daadginon�<br />

2� samoweseo cxovrebis ganaxleba da adaptacia mTeli qristianuli<br />

cxovrebis wyaroebsa da instituciebis dasabamier STagonebasTan mudmiv<br />

dabrunebas da, imavdroulad, drois cvalebad viTarebasTan maT SeTanxmebas<br />

niSnavs� es ganaxleba, suli wmidisa da eklesiis impulsiT warmarTuli,<br />

Semdegi principebis Tanaxmad unda ganxorcieldes:<br />

a) samoweseo cxovrebis umaRlesi norma gulisxmobs: gavyveT qristes,<br />

ise, rogorc amas saxareba gvaswavlis� es unda iyos yvela instituciebisTvis<br />

uzenaesi wesi�<br />

b) Tavad eklesiis keTildReoba moiTxovs, rom instituciebs Tavisi sakuTari<br />

saxe da funqcia hqondeT� amitom maT unda aRiaron da erTgulad<br />

daicvan damfuZnebelTa suli da sakuTari ganzraxvebi, agreTve jansaRi<br />

tradiciebi, rac erTobliobaSi ama Tu im instituciis memkvidreobas warmoadgens�<br />

g) yvela instituciam monawileoba unda miiRos eklesiis cxovrebaSi� sakuTari<br />

Taviseburebebis Sesabamisad, man eklesiis iniciativebi da ganzraxvebi<br />

unda gaiTavisos da SeZlebisdagvarad ganaviTaros� es exeba bibliis,<br />

liturgiis, dogmatikis, samRvdlo, ekumenur, misionarul da socialur<br />

sferoebs�<br />

d) instituciebma Tavis wevrebs sakmarisi informacia unda miawodos<br />

Tanamedrove adamianis cxovrebis pirobebisa da eklesiis problemaTa Sesaxeb,<br />

raTa sarwmunoebis Suqze maT brZnulad gansajon Tanamedrove viTareba<br />

da, samociqulo moSurneobiT (zelo) aRgznebulebma, adamianebs ufro qmedi-<br />

Ti daxmareba aRmouCinon�<br />

e) samoweseo cxovreba, upirveles yovlisa, gulisxmobs imas, rom moweseni<br />

qristes unda gahyvnen da RmerTTan saxarebiseul rCevaTa aRsarebis safuZvelze<br />

gaerTiandnen� saWiroa seriozulad dafiqreba imis Sesaxeb, rom optimaluri<br />

adaptacia Cveni drois moTxovnilebebisadmi Sedegs ver gamoiRebs,<br />

Tu is ganaxlebis suliT ar iqna STagonebuli� is yovelTvis ZiriTad rols<br />

unda asrulebdes, TviT sagareo saqmianobaSic�<br />

3� cxovrebis, locvisa da moRvaweobis wesi yvelgan, gansakuTrebiT ki misiaTa<br />

adgilebSi, saTanadod unda Seesabamebodes moweseTa sadReiso fizikur<br />

da fsiqikur pirobebs, agreTve - TiToeuli instituciis Taviseburebis<br />

mixedviT - mociqulobis aucileblobas, kulturul moTxovnilebebsa da<br />

socialur Tu ekonomikur garemoebebs�<br />

amave kriteriumebis mixedviT unda gadaisinjos institutebis mmarTvelobis<br />

arsic�<br />

konstituciebi, „saxelmZRvaneloebi“ („directoria“), Cveulebebis (usuum),<br />

locvebisa da wesebisa (caeremoniarum) wignebi, agreTve sxva saxis kodeqsebi<br />

saTanadod unda gadaisinjos da, moZvelebuli miTiTebebis gauqmebis Sedegad,<br />

mocemuli wmida krebis dokumentebis Sesabamisad gaformdes�<br />

4� ganaxleba mxolod im SemTxvevaSi iqneba warmatebuli da adaptacia<br />

swori, Tu is instituciis yvela wevris TanamSromlobiT ganxorcieldeba�<br />

xolo ganaxlebisa da adaptaciis normebis dadgena da kanonebis Camoyalibeba,<br />

agreTve sakmarisi da gonivruli gamocdilebis gansazRvra kompetenturi<br />

uflebamosili pirebis, upirveles yovlisa, generaluri meTaurebis<br />

saqmea� amasTanave, ramdenadac saWiroa, ZalaSi rCeba, samarTlis normis<br />

Tanaxmad, wmida saydris an adgilobriv ordinariusTa mier damtkiceba� Ta-


PERFECTAE CARITATIS<br />

vis mxriv, zemdgomni saTanado formiT unda daeTaTbiron da mousminon Tavisi<br />

instituciis wevrebs im sakiTxebSi, romlebic mTeli intituciisTvis<br />

saintereso problemebs exeba�<br />

qalTa monastrebis ganaxlebisa da adaptaciisaTvis SeiZleba movusminoT<br />

federaciebis asambleisa da sxva kanonierad Sekrebil gaerTianebaTa<br />

survilebsa da rCevebs�<br />

yvelas unda axsovdes, rom ganaxlebis imedi ufro metad unda emyarebodes<br />

wesebisa da konstituciebis dacvas, vidre kanonTa ricxvis zrdas�<br />

5� yvela intituciis wevrebs unda axsovdeT, rom saxarebiseul rCevaTa<br />

aRsarebiT maT saRmrTo mowodebas pasuxi gasces� amitom isini ara marto<br />

mkvdarni arian codvisTvis (Sdr� rom� 6, 11), aramed samyaroze uaris TqmiT,<br />

mxolod RmrTisaTvis cxovroben� mTeli Tavisi cxovreba maT mis msaxurebas<br />

miuZRvnes� swored es warmoadgens erTgvar gansakuTrebul xeldasxmas,<br />

romelsac naTlobis xeldasxmaSi Rrmad aqvs fesvebi gamdgari da mas ufro<br />

srulad gamoxatavs�<br />

maT isic unda icodnen, rom radgan es TviTmiZRvna eklesiam miiRo, maT<br />

eklesiis msaxurebac evalebaT�<br />

RmrTis msaxureba maTSi saTnoebaTa (virtutum) wvrTnas unda moiTxovdes<br />

da aviTarebdes, upirveles yovlisa, simdablisa da morCilebis, simtkicisa<br />

da ubiwoebis, romelTa meSveobiTac isini qristes damdablebas (Sdr� fil� 2,<br />

7-8) da, amave dros, mis sulismier cxovrebas (Sdr� rom� 8, 1-13) iziareben�<br />

amitom moweseni, Tavisi aRTqmis erTgulni, qristesTvis yvelafers toveben<br />

(Sdr� maT� 10, 28) da mas Seudgebian, rogorc erTaderT saxmars (Sdr�<br />

luk� 10, 42; maT� 19, 21)� isini ismenen mis sityvas (Sdr� luk� 10, 39) da zrunaven<br />

RmrTisaze (Sdr� 1kor� 7, 32)�<br />

amitom nebismieri instituciis wevrebma, romlebic, upirveles yovlisa,<br />

mxolod RmerTs eZieben, unda Seurwyan mWvreteloba (misi meSveobiT isini<br />

gonebiTa da guliT RmerTs ukavSirdebian) samociqulo siyvaruls (misi meSveobiT<br />

isini cdiloben, gamosyidvis saqmeSi monawileoba miiRon da RmrTis<br />

sasufeveli gaavrcelon)�<br />

6� vinc samociqulo rCevebs aRiarebs, upirveles yovlisa, RmerTs unda<br />

eZiebdes da uyvares igi, romelmac Cven pirvelma Segviyvara (Sdr� 1ioan� 4,<br />

10)� yvela viTarebaSi is unda Seecados, qristesTan erTad RmerTSi dafarul<br />

cxovrebas ewios (Sdr� kol� 3, 3)� aqedan momdinareobs da sazrdoobs moyvasis<br />

siyvaruli samyaros gamosaxsnelad da eklesiis aRsaSeneblad� am siyvaruliT<br />

cxoveliyofa da xelmZRvanelobs saxarebiseul rCevaTa gamocdilebac�<br />

amitom instituciaTa wevrebi gulmodgine sibejiTiT unda Seecadon,<br />

qristianuli sulierobis WeSmariti wyaroebis safuZvelze, asazrdoon<br />

locvis suli da Tavad locva� upirveles yovlisa, maT yoveldRiurad xelSi<br />

unda eWiroT wmida werili, raTa misi kiTxviTa da masze fiqriT Seiswavlon<br />

gardamatebuli mecniereba ieso qristesi (Sdr� fil� 3, 8)� maT unda guliTa<br />

da bagiT aRasrulon saRmrTo liturgia, gansakuTrebiT wmida evqaristiis<br />

saidumloeba, eklesiis sulis Sesabamisad, da am umdidresi warodan Tavisi<br />

sulieri cxovreba asazrdoon�<br />

saRmrTo kanonisa da wmida sakurTxevlis trapezTan danayrebulT, maT<br />

Zmurad unda uyvardeT qristes asoebi, xolo mRvdelTa mimarT isini Svilebriv<br />

mowiwebasa da siyvaruls unda amJRavneben� isini sul ufro metad<br />

unda cxovrobdnen da ganicdidnen eklesiasTan erTad, da mis misias Tavi mTlianad<br />

miuZRvnan�<br />

175


176<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

7� instituciebi, romlebic mTlianad mWvretelobisTvis aris gankuTvnili<br />

(maTi wevrebi mxolod RmrTisaTvis arian moclilni martoobasa da dumilSi,<br />

bejiT locvasa da sasixarulo monaniebaSi), yovelTvis inarCuneben<br />

(rogori mZafric ar unda iyos qmediTi mociqulobis aucilebloba) ubrwyinvales<br />

nawils qristes mistikur sxeulSi, romelSic „asoebsa mas yovelsa<br />

ara igive saqme aqus“ (rom� 12, 4)� Tavisi qebiT maT RmrTisaTvis udidesi<br />

msxverpli moaqvT, RmrTis ers siwmidis uxvi nayofebiT asxivosneben, Tavisi<br />

magaliTiT aRafrTovaneben da mis zrdas nayofieri mociqulobiT uzrunvelyofen�<br />

amgvarad, isini eklesiis Rirsebasa da zeciur madlTa wyaros warmoadgenen�<br />

da mainc, maTi cxovrebis wesi zemoT ganxiluli principebisa da<br />

ganaxlebisadmi misadagebuli kriteriumebis Sesabamisad unda gadaisinjos�<br />

amasTanave, uwmidesad unda iyos SenarCunebuli maTi gandgoma samyarosagan<br />

da mWvretelobiTi cxovrebisTvis damaxasiaTebeli wvrTna�<br />

8� eklesiaSi mravali institucia arsebobs, rogorc samRvdelo, aseve saero,<br />

romlebic sxvadasxva samociqulo saqmeebisadmi aris miZRvnili� maT sxvadasxva<br />

niWebi gaaCnia, maTTvis micemuli madlis Sesabamisad: „gina romeli<br />

hmsaxurebdes msaxurebiTa miT; gina romeli aswavebdes – swavliTa miT; [���]<br />

romeli miscemdes – uxuebiT; romeli zeda-adgebodis – moswrafebiT; romeli<br />

swyalobdes – mxiarulebiT“ (rom� 12, 5-8)� „xolo ganyofani madlTani<br />

arian, da igive suli ars“ ( 1kor� 12, 4)�<br />

am instituciebSi Tavad samoweseo cxovrebis bunebas warmoadgens samociqulo<br />

qmedeba da qvelmoqmedeba, rogorc wmida msaxureba da siyvarulis<br />

saqme, romelsac maT eklesia miandobs da romelic eklesiis saxeliT sruldeba�<br />

amitom misi wevrebis mTeli samoweseo cxovreba samociqulo suliT<br />

unda ganimsWvalos, xolo maTi mTeli samociqulo qmedeba samoweseo suliT<br />

unda aigos� samoweseo instituciebis wevrebma, upirveles yovlisa, Tavis<br />

mowodebas rom upasuxon, anu qristes gahyvnen da mas misi asoebis saxiT emsaxuron,<br />

aucilebelia, rom maTi samociqulo moqmedeba masTan mWidro er-<br />

Tobas emyarebodes� aqedan gamomdinare, ganmtkicdeba Tavad siyvarulic<br />

RmrTisa da moyvasis mimarT�<br />

am instituciebma Tavisi wes-Cveulebebi saTanadod unda Seusabamos mociqulobis<br />

moTxovnilebebs, romlebsac isini Tavad eZRvneba� samoweseo<br />

cxovreba, samociqulo saqmeebisadmi miZRvnili, mravalferovani formebiT<br />

imoseba� ganaxleba da adaptacia am mravalferovnebas aucileblad unda<br />

iTvaliswinebdes, xolo sxvadasxva instituciebSi maTi wevrebis cxovreba,<br />

qristes msaxurebisTvis gankuTvnili, maTi sakuTari da maTTvis Sesaferisi<br />

saSualebebiT unda sazrdoobdes�<br />

9� samonastro cxovrebis pativsadebi institucia erTgulad unda iyos<br />

daculi� is yoveldRiurad sul ufro metad unda gabrwyindes Tavisi WeSmariti<br />

suliT, rogorc aRmosavleTSi, aseve dasavleTSi� saukuneTa manZilze<br />

man didi damsaxureba moipova eklesiisa da adamianTa Tanamegobrobis wina-<br />

Se� monazonTa mTavar movaleobas warmoadgens Tavmdabali da amave dros<br />

keTilSobili msaxureba, romelsac isini monastris kedlebSi saRmrTo didebulebas<br />

uZRvnian� maT SeiZleba saRmrTo kults mTlianad miuZRvnan Tavi<br />

dafarul cxovrebaSi an legitimurad Seasrulon mociqulobisa Tu qristianuli<br />

siyvarulis esa Tu is saqme� amitom, instituciis Taviseburebis<br />

SenarCunebis pirobebSi, unda ganaxldes Zveli saqvelmoqmedo tradiciebi<br />

da ise SeeTanxmos isini dRevandel sulier moTxovnilebebs, rom monastrebi<br />

qristianuli xalxis aRmSeneblobis erTgvar cocxal centrebad (seminaria)<br />

iqces�


PERFECTAE CARITATIS<br />

aseve im ordenebma (religiones), romlebic Tavisi ganwesebiTa Tu dadgenilebiT<br />

mWidrod arian dakavSirebuli samociqul cxovrebasTan, sagundo<br />

samsaxursa da samonastro wesrigTan, Tavisi cxovrebis wesi ise unda Seusabamon<br />

maTTvis Sesaferis samociqulo moTxovnilebebs, rom eklesiis sasike-<br />

Tod erTgulad SeinarCunon maTTvis damaxasiaTebeli cxovrebis forma,�<br />

10� mowese saeroTa cxovreba, rogorc mamakacebisa, aseve qalebisa, TavisTavad<br />

warmoadgens saxarebiseul rCevaTa aRsarebis srulyofil statuss�<br />

es cxovreba Zalze sasargebloa eklesiis samRvdlo funqciisaTvis axalgazrdobis<br />

aRzrdis, avadmyofTaTvis zrunvisa da sxva saxis msaxurebaTa<br />

aRsrulebis saqmeSi� amitom wmida <strong>kreba</strong> mas didad afasebs, mis wevrebs maT<br />

mowodebaSi ganamtkicebs da mouwodebs maT, Tavisi cxovreba dRevandelobis<br />

moTxovnilebebs Seusabamon�<br />

wmida <strong>kreba</strong> ganacxadebs, rom ZmaTa instituciebSi (maTi saero xasiaTis<br />

SenarCunebis viTarebaSi), generaluri meTavis gadawyvetilebiT, araferi<br />

uSlis xels imas, rom zogierTma wevrma TavianT saxlebSi, samRvdelmsaxuro<br />

moTxovniolebebis dasakmayofileblad, wmida xarisxi miiRos�<br />

11� sekularuli instituciebi Tumca ar aris samoweseo instituciebi,<br />

isini mainc warmoagens saxarebiseul rCevaTa WeSmarit da srul aRsarebas<br />

im samyaroSi, romelsac eklesia cnobs� am aRsarebas xeldasxma moaqvs mamakacebisa<br />

da qalebisaTvis, saero da samRvdelo pirebisaTvis, romlebic<br />

samyaroSi cxovroben� amitom isini unda Seecadon, mTlianad uZRvnan Tavi<br />

RmerTs srulyofil siyvarulSi, xolo Tavad instituciebma Tavisi sakuTari<br />

da gansakuTrebuli, e�i� sekularuli saxe SeinarCunon, raTa warmatebiT<br />

da yvelgan _ ase vTqvaT, samyaroSi da samyarosagan _ aRasrulon mociquloba,<br />

romlis aRsasrulebladac Seiqmnen�<br />

maT cxadad unda icodnen, rom ver SeZleben aseTi funqciis Sesrulebas,<br />

Tu maTi wevrebi saRmrTo da adamianur saqmeebSi ise ar iqnebian ganswavlulni,<br />

rom marTlac iyvnen safuari samyaroSi qristes sxeulis gansamtkiceblad<br />

da sazrdelad� amitom xelmZRvanelebma seriozulad unda izrunon<br />

Tavisi instituciebis wevrTa aRzrdisaTvis (upirveles yovlisa, sulierisTvis),<br />

agreTve xeli Seuwyon mis Semdgom gaRrmavebas�<br />

12� ubiwoeba „sasufevlisaT¢s caTa¡sa“ (maT� 19, 12), romelsac moweseni<br />

aRiareben, madlis ukidures niWad unda iqnes miCneuli� is gansakuTrebuli<br />

saxiT aTavisuflebs adamianis guls (Sdr� 1kor� 7, 32-35), raTa is sul ufro<br />

metad aRegznos siyvaruliT RmrTisa da yvela adamianis mimarT� amitom<br />

ubiwoeba aris ciur sikeTeTa gansakuTrebuli niSani da yvelaze ufro Sesaferisi<br />

saSualeba, romliTac moweseebs SeuZliaT, mondomebiT miuZRvnan<br />

Tavi saRmrTo msaxurebas da samociqulo saqmeebs� ase moagoneben isini yvela<br />

qristes erTguls am gansacvifrebel kavSirs, RmrTis mier daarsebuls,<br />

romelic momaval saukuneSi mTlianad unda gancxaddes� am kavSiris ZaliT<br />

eklesias erTaderT saqmrod qriste hyavs�<br />

amitom aucilebelia, rom moweseebs, romlebic Tavis aRTqmaTa erTgulad<br />

dacvas cdiloben, swamdeT uflis sityvebisa� isini unda endobodnen<br />

RmrTis Semweobas da Tavisi Zalebi gadaWarbebulad ar Seafason� isini<br />

xorcis mokvdinebisken unda iswrafodnen da grZnobebs imorCilebdnen� maT<br />

ar unda ugulebelyon bunebrivi saSualebebic, romlebic gonebriv da sxeulebriv<br />

sijansaRes uwyobs xels� ase isini ar ahyvebian mcdar Teoriebs,<br />

romelTa Tanaxmad srulyofili Tavis Sekaveba SeuZlebelia an sazianoa<br />

adamianis ganviTarebisaTvis� erTgvari sulieri instinqtiT isini uaryofen<br />

177


178<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

yvelafers, rac maT ubiwoebas safrTxes uqmnis� yvelas, gansakuTrebiT ki<br />

zemdgomT (Superiores) unda axsovdeT, rom ubiwoeba ufro saimedod maSin aris<br />

daculi, rodesac instituciis wevrebs Soris erTobliv cxovrebaSi WeSmaritad<br />

Zmuri siyvaruli sufevs�<br />

srulyofili Sekavebis dacva adamianuri bunebis Sinagan midrekilebebs<br />

exeba� amitom kandidatebs ubiwoebis aRsareba (professionem castitatis) dacva<br />

mxolod im SemTxvevaSi SeuZliaT da isini mxolod maSin miiReben amis uflebas,<br />

rodesac gaivlian namdvilad sakmaris gamocdas da aucilebel fsiqologiur<br />

da afeqtur simwifes miaRweven� isini unda gaafrTxilon ara marto<br />

im saSiSroebis Sesaxeb, romelic ubiwoebas emuqreba, aramed isini unda aRzardon<br />

kidec ise, rom maT RmrTisadmi miZRvnili uqorwinebloba mTlianoba-<br />

Si maTi pirovnebis sikeTed miiTvalon�<br />

13� nebayoflobiTi siRatake, romelic qristes mimdevrobas gulisxmobs,<br />

misi niSania, romelic dRes gansakuTrebiT fasobs� moweseebi siRatakes<br />

gulmodgined unda misdevdnen da, Tu saWiroa, is axali formebiTac unda<br />

gamoxaton� misi meSveobiT qristes siRatakes veziarebiT, romelic CvenTvis<br />

„dagalxakna mdidari igi“, raTa Cven misi siRaribiT gavmdidrebuliyaviT<br />

(Sdr� 2kor� 8, 9; maT� 8, 20)�<br />

rac Seexeba samoweseo siRatakes, ara kmara zemdgomebisadmi morCileba<br />

qonebiT sargeblobis saqmeSi, aramed aucilebelia, rom moweseni iyvnen saqmiTa<br />

da suliT Ratakni, xolo saunje caSi hqondeT (Sdr� maT� 6, 20)�<br />

Tavis msaxurebaSi yvelas gacnobierebuli unda hqondes, rom is muSaobis<br />

saerTo kanons eqvemdebareba� cxovrebisaTvis da Tavisi saqmisTvis aucilebeli<br />

saxsrebis mopovebiT maT uari unda Tqvan yovelgvar araaucilebel<br />

sazrunavze da miendon zeciuri mamebis gangebas (Sdr� maT� 6, 25)�<br />

samoweseo kongregaciebma Tavis konstituciebSi SeiZleba neba darTon<br />

Tavis wevrebs, uari Tqvan memkvidreobiT miRebul an misaReb simdidreze�<br />

adgilobrivi garemoebebis gaTvaliswinebis safuZvelze, instituciebi<br />

unda miiswrafvodnen siRatakis erTgvarad koleqtiuri mowmobisaken� isini<br />

nebayoflobiT unda aZlevdnen Tavis qonebas eklesiis sxva moTxovnileba-<br />

Ta dasakmayofileblad da RaribTa dasaxmareblad, romlebic yvela moweses<br />

guliTadad unda uyvardes (Sdr� maT� 19, 21; 25, 34-46; iak� 2, 15-16; 1ioan� 3, 17)�<br />

instituciaTa provinciebma da saxlebma erTmaneTSi materialuri dovlaTi<br />

unda gainawilon: visac meti aqvs, ufro xelmokleebs unda daexmaros�<br />

instituciebs (Tu maTi wesebi da konstituciebi sapirispiros ar iTvaliswinebs)<br />

aqvT ufleba, hflobdnen yvelafers, rac aucilebelia droebiTi<br />

cxovrebisa da saqmisaTvis� amasTan erTad, isini unda eridon yovelgvar fufunebas,<br />

gadaWarbebul momxveWelobasa da simdidris dagrovebas�<br />

14� morCilebis aRTqmiT moweseni mTlianad uZRvnian Tavis nebas RmerTs,<br />

TiTqosda msxverplad swiraven mas sakuTar Tavs da amis saSualebiT ufro<br />

myarad da saimedod uerTdebian gamomxsnel saRmrTo nebas� rogorc qriste,<br />

romelic mamis nebis aRsasruleblad movida (Sdr� ioan� 4, 34; 5, 30; ebr� 10, 7;<br />

fsalm� 40 (39), 9), „xati monisa¡ miiRo“ (fil� 2, 7) da vnebaTagan morCileba iswavla<br />

(Sdr� ebr� 5, 8), ase moweseni, suli wmidis zemoqmedebiT, sarwmunoeba-<br />

Si emorCilebian zemdgomebs, romlebic RmerTs ganasaxiereben da qristeSi<br />

maT yvela ZmaTa msaxurebisken miuZRvebian, rogorc Tavad qriste mamisadmi<br />

morCilebis gamo Zmebs emsaxureboda da mravalTa gamosasyidad Tavisi suli<br />

dado (Sdr� maT� 20, 28; ioan� 10, 14-18)� amgvarad, isini sul ufro mWidrod<br />

uekavSirdebian eklesiis msaxurebas da cdiloben, miaRwion qristes asakis<br />

sisrules (Sdr� efes� 4, 13)�


PERFECTAE CARITATIS<br />

amitom moweseebma Tavisi zemdgomebis mimarT unda gamoavlinon mor-<br />

Cileba, saRmrTo nebis mimarT rwmenisa da siyvarulis suliT gamsWvaluli,<br />

Tanaxmad wesdebaTa da konstituciaTa normebisa� ganawesebis ganxorcielebisa<br />

da maTTvis mindobili funqciebis aRsasruleblad moweseebma<br />

unda moixmaron Tavisi gonebisa da nebis Zalebi, agreTve bunebisa<br />

da madlis niWni� maT unda gacnobierebuli hqondeT, rom isini, saRmrTo<br />

ganzraxvis Sesabamisad, qristes sxeulis aSenebisTvis iRwvian� aseTi samoweseo<br />

morCileba ara marto amcirebs adamianuri pirovnebis Rirsebas,<br />

aramed piriqiT, simwifisken mihyavs is, radgan afarTovebs RmrTis Svil-<br />

Ta Tavisuflebas�<br />

xolo zemdgomni, maTTvis mindobili sulebisaTvis pasuxismgebelni (Sdr�<br />

ebr� 13, 17), Tavisi funqciis SesrulebaSi RmrTis nebis morCilni, ZmaTaTaTvis<br />

msaxurebis suliT gamsWvalulni, ise unda sargeblobdnen Tavisi uflebamosilebiT,<br />

rom siyvaruli gamoxaton, romliTac RmerTs isini uyvars�<br />

maT qveSevrdomebs rogorc RmrTis Svilebs unda uxelmZRvanelon, pativi<br />

scen adamianis pirovnebas, xeli Seuwyon maT nebayoflobiT daqvemdebarebas<br />

da aucileblad Tavisufleba mianiWon, gansakuTrebiT im sferoSi, romelic<br />

monaniebis saidumlosa da sulier xelmZRvanelobas exeba� isini moweseebs<br />

amzadeben imisaTvis, rom maTi funqciebis Sesrulebasa da sxvadasxva wamowyebebSi<br />

TanamSromlobisas aqtiuri da pasuxismgeblobiT aRsavse morCileba<br />

gamoavlinon� amitom zemdgomni mzad unda iyvnen moweseTa mosasmenad da mxari<br />

dauWiron maT erTsulovnebas instituciisa da eklesiis sakeTildReod�<br />

amasTanave, ZalaSi rCeba maTi uflebamosileba, gadawyviton da gansazRvron<br />

is, rac aris gasakeTebeli�<br />

meTaveebi (Capitula) da sabWoebi erTgulad unda asrulebdnen mmarTvelobis<br />

saqmeSi maTTvis mindobil funqcias� TiTouli maTgani Tvaiseburad<br />

unda gamoxatavdes yvela wevrTa monawileobasa da mzrunvelobas mTeli sakrebulos<br />

sasikeTod�<br />

15� maT erToblivi cxovrebiT unda icxovron, pirveladi eklesiis msgavsad,<br />

romelSic „simravlisa mis morwmuneTa¡sa iyo guli da goneba¡ erT“<br />

(Sdr� saqme 4, 32)� es cxovreba unda sazrdoobdes saxarebiseuli moZRvrebiT,<br />

wmida liturgiiTa da gansakuTrebiT evqaristiiT� is erTi da imave sulis<br />

(spiritus) locvasa da ziarebaSi unda mimdinareobdes (Sdr� saqme 2, 42)� moweseni,<br />

rogorc qristes asoebi, „ZmaT moyuarebiTa urTierTas mowled mosurne,“<br />

urTierTpativiscemiT erTmaneTs unda uswrebdnen (Sdr� rom� 12, 10) da<br />

„urTierTars simZime“ itvirTon (gal� 6, 2)� RmrTis siyvaruli, suli wmidis<br />

meSveobiT gulebSia ganfenili (Sdr� rom� 5, 5) da sakrebulo, rogorc WeSmariti<br />

ojaxi, uflis saxeliT Sekrebili, misi TandaswrebiT xarobs (Sdr� maT�<br />

18, 20)� „aRmasrulebeli Sjulisa¡ siyuaruli ars“ (rom� 13, 10), „siyuaruli,<br />

romel-igi ars simtkice srulebisa¡“ (kol� 3, 14)� misi meSveobiT Cven viciT,<br />

rom „mivicvaleniT sikudilisagan cxorebas“ (1ioan� 3, 14)� metic: ZmaTa er-<br />

Toba qristes mosvlas cxadyofs (Sdr� ioan� 13, 35; 17, 21) da misgan mociqulobis<br />

didi Zala momdinareobs�<br />

wevrTa Soris Zmobis kavSirebi ufro mWidro rom iyos, isini, visac „moqceulni“,<br />

„TanamSromlebi“ an sxva saxeli ewodeba, cxovrebasa da sakrebulos<br />

saqmeebTan mWidro urTierTobaSi unda iyvnen� Tu garemoebani marTlac<br />

sxvas ar gvTavazobs, unda SevecadoT, qalTa instituciebSi debis erT xarisxze<br />

(genus) gadavideT� am dros unda SenarCunebul iqnas mxolod is gansxvaveba<br />

pirTa Soris, romelsac saqmeTa sxvadasxvaoba moiTxovs, im saqme-<br />

Ta, romlebisTvisac debi gansakuTrebuli saRmrTo mowodebiT an sagangebo<br />

unarebiT arian gankuTvnilni�<br />

179


180<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

rac Seexeba mamakacTa monastrebsa da instituciebs, romlebic mxolod<br />

saero pirTagan ar Sedgeba, maTi Taviseburebisa da konstituciebis normebis<br />

miedviT, maT SeuZliaT Tanabari pirobebiT, Tanaswori uflebebiTa da<br />

movaleobebiT samRvdeloebisa da saeroTa miReba, garda maTi, vinc wmida xarisxidan<br />

momdinareoben�<br />

16� papis klauzura ZalaSi unda darCes monazoni qalebisaTvis, romlebic<br />

mxolod mWvretelobiT cxovrebas ewevian, magram is unda Seicvalos droisa<br />

da adgilis garemoebaTa Sesabamisad, moixsnas moZvelebuli Cveulebebi da<br />

mosmenil iqnas Tavad monasterTa xmebi�<br />

xolo sxva monazoni qalebi, romlebic dadgenilebiT sagareo mociqulobas<br />

uZRvnian Tavs, papis klauzuridan unda iqnen aRmoyvanilni, raTa maT<br />

maTTvis mindobili mociqulobis fuqnciebis ukeTesad Sesruleba SeZlon�<br />

amasTanave, unda SenarCunebul iqnas klauzura konstituciaTa normaTa Tanaxmad�<br />

17� samoweseo samosi, rogorc xeldasxmis niSani, martivi da mokrZalebuli,<br />

Raribi da amasTanave Rirseuli unda iyos� garda amisa, is unda pasuxobdes<br />

janmrTelobis, droisa da adgilis garemoebebs, unda esadagebodes<br />

moiqulobis moTxovnilebebs� samosi, rogorc mamakacebisa, aseve qalebis,<br />

romelic am normebs ar Seesabameba, unda Seicvalos�<br />

18� instituciebis ganaxleba da adaptacia maqsimalurad damokidebulia<br />

misi wevrebis momzadebaze� amitom instituciis wevrebi, romlebic samRvdeloni<br />

ar arian, aseve mowese qalebi,samociqulo saqmeebis Sesasruleblad<br />

maSinve noviciatis Semdeg ar unda dainiSnon� maTi samoweseo, samociqulo,<br />

samoZRvro da teqnikuri momzadeba, romelic Sesabamisi wodebebis miRebasac<br />

gulisxmobs, am miznisaTvis saTanadod aRWurvil saxlebSic unda gagr-<br />

Zeldes�<br />

samoweseo cxovrebis Tanamedrove pirobebis moTxovnilebebisadmi adaptacia<br />

mxolod garegnuli rom ar iyos, xolo vinc dadgenilebis Tanaxmad gareSe<br />

mociqulobiT aris dakavebuli, man Tavisi funqciis Sesruleba SeZlos,<br />

maT unda Tanmimdevrulad, gonebrivi niWisa da pirovnuli Taviseburebebis<br />

Sesatyvisad, Tanamedrove sazogadoebrivi cxovrebis zne-Cveulebebsa da<br />

aRqmisa Tu fiqris formebs gaecnon� es aRzrda elementebis harmoniuli Serwymis<br />

safuZvelze ise unda ganxorcieldes, rom man wevrTa erTobas xeli<br />

Seuwyos�<br />

mTeli Tavisi cxovrebis manZilze wevrebi unda ecadon, gulmodgined<br />

srulyon es sulieri, samoZRvro da teqnikuri kultura� am miznis ganxorielebisTvis<br />

zemdgomni maT SeZlebisdagvarad saTanado pirobebiTa da droiT<br />

unda uzrunvelyofdnen�<br />

zemdgomTa movaleobas warmoadgens agreTve zrunva imisaTvis, rom xelmZRvanelebi,<br />

sulieri moZRvarni da maswavleblebi optimalurad iyvnen<br />

SerCeulni da safuZvlianad momzadebulni�<br />

19� axali instituciebis Seqmnisas saWiroa seriozulad dafiqreba maTi<br />

aucileblobis an Tundac didi sargeblobisa da ganviTarebis SesaZleblobebis<br />

Sesaxeb, rom ar Seiqmnas usargeblo an Tundac aucilebel Zalas moklebuli<br />

intituciebi� axal eklesiebSi xeli unda ganviTardes samoweseo<br />

cxovrebis is formebi, romlebic mosaxleobis zneTa Taviseburebasa da adgilobriv<br />

Cveulebebsa Tu garemoebebs iTvaliswinebs�


PERFECTAE CARITATIS<br />

20� instituciebma unda erTgulad SeinarCunon da ganaviTaron maTi saku-<br />

Tari saqme da, mTeli eklesiisa da diocezis sargeblobis gaTvaliswinebiT,<br />

Seusabamon isini droisa da adgilis moTxovnilebebs� amisTvis maT saTanado<br />

saSualebebi unda gamoiyenon, maT Soris axali� amasTanave, maT uari unda<br />

Tqvan iseT saqmianobaze, romelic instituciis sulsa da mis WeSmarit bunebas<br />

dRes aRar pasuxobs�<br />

samoweseo instituciebSi mTlianad unda iyos daculi misioneruli suli<br />

da, TiToeuli maTganis xasiaTis Sesabamisad, is ise unda Seesabamebodes dRevandel<br />

moTxovnilebebs, rom saxarebis qadageba yvela xalxebisaTvis kidev<br />

ufro qmediTi gaxdes�<br />

21� im instituciebsa da monastrebs, romlebic, adgilobriv ordinariusTa<br />

azriTa da wmida saydris gansjiT, momavali ganviTarebis imeds ar iZleva,<br />

unda aekrZalos momavalSi novicebis miReba� es instituciebi, ramdenadac<br />

es SesaZlebelia, unda SeuerTon sxva instituciebs an ufro warmatebul<br />

monasters, romlebic misgan mizniTa da suliskveTebiT didad gansxvavebuli<br />

ar iqneba�<br />

22� saWiroebis mixedviT da wmida saydris nebarTvis safuZvelze, damoukidebelma<br />

instituciebma da monastrebma unda Camoayalibos federaciebi (Tu<br />

isini ama Tu saxiT erTsa da imave samoweseo ojaxs miekuTvneba), kavSirebi<br />

(Tu maT TiTqmis erTnairi konstituciebi aqvs da maTi moxmarebis formac<br />

erTnairi suliskveTebiT aris gamsWvaluli, gansakuTrebiT Tu isini metismetad<br />

sustia) an asociaciebi (Tu isini erTi da imave an msgavsi sagareo saqmeebiT<br />

aris dakavebuli)�<br />

23� saWiroa mxari davuWiroT ufros zemdgomTa konferenciebsa Tu sabWoebs,<br />

romlebic wmida saydris mier Seiqmna� maT SeiZleba warmatebiT Seuwyos<br />

xeli calkeul instituciaTa mier maTi miznis ufro srulyofilad<br />

miRwevas, eklesiis sakeTildReod ufro qmediTi erTsulovnebis ganviTarebas,<br />

gansazRvrul teritoriaze saxarebis muSakTa ufro gawonasworebul<br />

ganawilebas, agreTve moweseebisTvis saerTo sakiTxTa ganxilvas� mociqulobis<br />

ganxorcielebasTan dakavSirebiT saepiskoposo konferenciebTan sa-<br />

Tanado koordinacia da TanamSromloba unda damyardes�<br />

msgvasi konferenciebi SeiZleba sekularuli instituciebisTvisa daarsdes�<br />

24� mRvdelmsaxurebi da qristianuli aRmzrdelebi seriozulad unda<br />

Seecadon, rom eklesiis moTxovnilebaTa Sesabamisad kvlav gaizardos samoweseo<br />

mowodebani, romlebic guldasmiT da safuZvlianad iqneba Ser-<br />

Ceuli� Cveulebriv (ordinaria) qadagebaSic ufro xSirad aris saWiro saubari<br />

saxarebisuli rCevebisa da samoweseo statusis miRebis Sesaxeb� mSoblebi,<br />

romlebic Tavis Svilebs qristianul zneobaTa Sesabamisad aRzrdian, maT<br />

gulebSi samoweseo mowodeba unda ganaviTaron da daicvan�<br />

instituciebisTvis nebadarTulia gaavrcelon Tavis Sesaxeb cnobebi da<br />

moZebnon kandidatebi, oRond im pirobiT, Tu es saTanado gonivrulobiTa<br />

da wmida saydrisa da adgilobrivi ordinariusis mier dadgenil normaTa<br />

dacviT gakeTdeba�<br />

amasTan erTad, moweseebs unda axsovdeT, rom maTi sakuTari cxovrebis<br />

magaliTi warmoadgens maTi instituciis saukeTeso rekomendaciasa da samoweseo<br />

cxovrebis miRebis mowodebas�<br />

181


182<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

25� instituciebi, romlebisTvisac adaptaciisa da ganaxlebis es normebi<br />

dgindeba, mzad unda iyvnen, Tavis saRmrTo mowodebasa da Cveni drois eklesiaSi<br />

Tavis funqcias upasuxon� wmida <strong>kreba</strong> didad afasebs maTi cxovrebis<br />

wess, romelic ubiwoebaSi, siRatakesa da morCilebaSi mimdinareobs� aseTi<br />

cxovrebis nimuSi Tavad ufali qristea� <strong>kreba</strong>s maTi nayofieri saqmis didi<br />

imedi aqvs, rogorc dafarulis, aseve Riasi� amitom moweseebma sruli rwmeniT,<br />

RmrTisa da moyvasisadmi siyvaruliT, jvrisadmi siyvaruliTa da momavali<br />

didebis imediT qristes Sesaxeb keTili uwyeba mTels samyaroSi unda<br />

gaavrcelon, raTa maTi mowmoba yvelam miiRos da Cveni mama, romelic aris<br />

caTa Sina, gandidebul iqnas (Sdr� maT� 5, 16)� ase, uwmidesi RmrTismSoblis,<br />

qalwuli mariamis locviT, „romlis cxovreba yvelasTvis wesia,“ 1 isini yoveldRiurad<br />

gaizrdebian da gamoxsnis ufro uxv nayofs moitanen�<br />

yovelive erTad da cal-calke, rac am dekretSi gamocxadda,<br />

wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo uflebamosilebiT,<br />

romelic qristesgan gadmogveca, amas pativdebul<br />

mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT, vadgenT,<br />

vawesebT da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda, gamoqveyndes<br />

sadideblad RmrTisa�<br />

1 S� AMBROSIUS, De Virginitate, 1� <strong>II</strong>, c� <strong>II</strong>, n� 15�<br />

romi, wm� petresTan, 1965 wlis 28 oqtomberi�<br />

me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />

(mohyveba mamaTa xelmowerebi)


dekreti<br />

mRvdelTa aRzrdis Sesaxeb<br />

OPTATAM TOTIUS


Sesavali<br />

pavle episkoposi,<br />

RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />

wmida krebis mamebTan erTad,<br />

samudamo saxsovrad<br />

dekreti<br />

mRvdelTa aRzrdis Sesaxeb<br />

wmida <strong>kreba</strong>s savsebiT gacnobierebuli aqvs, rom mTeli eklesiis sasurveli<br />

ganaxleba didad aris damokidebuli qristes suliT STagonebul<br />

mRvdelTa msaxurebaze� 1 <strong>kreba</strong> adasturebs samRvdlo aRzrdis uaRresad<br />

did mniSvnelobas da ganacxadebs zogierT Zireul princips, romlebic<br />

saukuneTa manZilze aprobirebul kanonebs ganamtkicebs� <strong>kreba</strong>s maTSi<br />

garkveuli siaxleebi Seaqvs, romlebic mocemuli wmida krebis konstituciebsa<br />

da dekretebs, agreTve drois cvalebad pirobebs Seesabameba�<br />

Tavad kaTolikuri mRvdelmsaxurebis erTianobis safuZvelze es samRvdlo<br />

momzadeba orive samRvdeloebisa da nebismieri wesis (ritus) mRvdelmsaxurTaTvis<br />

aris aucilebeli� amitom mocemuli miTiTebebi, romlebic<br />

uSualod diocezur samRvdeloebas Seexeba, saTanado modifikaciebiT<br />

yvelasTvis Rirebulia�<br />

I. mRvdelTa aRzrdis programa calkeul qveynebSi<br />

1� xalxTa da regionTa udidesi mravalferovnebis gamo mxolod zogadi<br />

kanonebis Camoyalibeba aris SesaZlebeli� calkeuli qveynebisa da TiToeuli<br />

wesisTvis „mRvdelTa aRzrdis programa“ unda SemuSavdes, romelsac<br />

episkoposTa konferencia daadgens� 2 garkveuli drois Semdeg is unda gadaisinjos<br />

da samociqulo saydris mier iqnas aprobirebuli� universaluri<br />

kanonebi unda Seesabamos adgilisa da drois sagangebo viTarebebs, raTa mRvdelTa<br />

aRzrda mudam Seesabamebodes im regionTa samRvdlo moTxovnilebebs,<br />

romlebSic msaxureba unda ganxorcieldes�<br />

1 RmrTis mTeli eris winsvla, Tavad qristes nebiT, didad aris damokidebuli<br />

mRvdelTa msaxurebaze� es cxadia im sityvebidan, romlebiTac ufalma mociqulebi da maTi<br />

mimdevrebi Tu TanamSromlebi daadgina saxarebis mauwyeblebad (praecones), axlad rCeuli<br />

eris winmZRolebad da RmrTis saidumloTa ganmgeblebad (dispensatores)� amasve adasturebs<br />

mamebisa da wmidanebis gamonaTqvamebi, agreTve uzenaesi pontifeqsebis mravaljeradi dokumentebi�<br />

ix� upirveles yovlisa, S� PIUS X, exhort� ad clerum Haerent animo, 4 aug� 1908: S� P<strong>II</strong><br />

X Acta IV, pp� 236-264� – PIUS XI, encycl� Ad catholici Sacedrotii, 20 dec� 1935: AAS 28 (1936), gansakuTrebiT<br />

pp� 37-52� – PIUS X<strong>II</strong>, adhort� apost� Menti Nostrae, 23 sept� 1950: AAS 42 (1950), pp� 657-702�<br />

– IOANNES XX<strong>II</strong>I, enycl� Sacerdotii Nostri primordia, 1 aug� 1959: AAS 51 (1959), pp� 545-579� – PAULUS<br />

VI, epist� apost� Summi Dei Verbum, 4 nov� 1963: AAS 55 (1963), pp� 979-995�<br />

2 samRvdelmsaxuro ganaTleba mTlianobaSi, anu seminariis organizacia, sulieri<br />

ganaTleba, saswavlo programa, aRsazrdelTa erToblivi cxovreba da disciplina, agreTve<br />

samRvdlo praqtika sxvadasxva adgilobriv viTarebebs unda Seesabamos� es adaptacia Ziri-<br />

Tad sakiTxebSi saerTo normebis Tanaxmad unda ganxorcieldes: sekularuli (samRvdeloebisTvis<br />

– episkoposTa konferenciebis mier, xolo regularuli samRvdeloebisTvis,<br />

Sesabamisad, uflebamosili zemdgomebis mier (Sdr� Statuta generalia constitutioni apostolicae Sedes<br />

Sapientiae adnexa, art� 19)�<br />

185


186<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

<strong>II</strong>. samRvdlo mowodebisaTvis meti xelSewyoba<br />

2� mowodebebisaTvis xelSewyoba aris is movaleoba, 3 romelic mTels<br />

qristianul sazogadoebas exeba� man is, upirveles yovlisa, sruli qristianuli<br />

cxovrebiT unda ganaxorcielos, rasac xels uwyoben ojaxebi,<br />

sarwmunoebis, siyvarulisa da mowiwebis suliT STagonebulni (isini er-<br />

Tgvar dawyebiT seminariebs warmoadgenen), agreTve sakrebuloebi, romelTa<br />

nayofier cxovrebaSi TviT mozardebic ki monawileoben� moZRvarni<br />

da yvela, vinc ama Tu im saxiT bavSvebisa da axalgazrdebis aRzrdisaTvis<br />

zrunavs, gansakuTrebiT ki kaTolikuri gaerTianebani, unda Seecadon,<br />

maTTvis mindobili mozardebi ise aRzardon, rom isini saRmrTo mowodebas<br />

Caswvdnen da mas sixaruliT gahyvnen� yvela mRvdelmsaxurma maqsimaluri<br />

mociquluri gulmodginebiT xeli unda Seuwyos mowodebebs da<br />

mozardTa sulebi mRvdelmsaxurebisken sakuTari cxovrebis magaliTiT<br />

miizidos� misi cxovreba unda iyos mokrZalebuli, qmediTi da sixaruliT<br />

aRsavse, samRvdelmsaxuro urTierTsiyvaruliTa da aqtiuri urTierT-<br />

TanamSromlobiT gamsWvaluli�<br />

rac Seexeba episkoposebs, maTi movaleoba aris, Seagulianon samwyso,<br />

raTa xeli Seuwyon mowodebebs da izrunon yvela Zalisa da Sromis gaerTianebisTvis�<br />

dae, isini, rogorc mamebi, msxverpls ar moeridon da Semweoba aRmouCinon<br />

maT, visac uflis xvedrisTvis mowodebulad miiCneven�<br />

RmrTis eris es qmediTi erTsulovneba mowodebebisTvis xelSewyobis saqmeSi<br />

saRmrTo gangebis qmedebas Seesabameba, romelmac qristes ierarqiul<br />

mRvdelmsaxurebaSi monawileobisTvis RmrTiv rCeuli adamianebi Sesabamisi<br />

niWebiT daajildova da maT Tavisi madliT daexmara� eklesiis kanonier<br />

msaxurebs is avalebs, mouwodon kandidatebs, romlebic aseTi didi funqciis<br />

Sesrulebisken gulrwfeli suliskveTebiTa da srulad Tavisuflad<br />

miiswrafvian, Semowmebis Sedegad, isini suli wmidis beWdiT daamtkicon da<br />

eklesiis msaxurebas miuZRvnan� 4<br />

wmida krebis rCevaa, gamoyenebul iqnas, upirveles yovlisa, erToblivi<br />

TanamSromobis tradiciuli saSualebebi, rogoric aris gulmodgine locva,<br />

qristianuli monanieba, agreTve qristes erTgulTa aRzrda, romelic ufro<br />

safuZliani unda gaxdes; is xorcieldeba qadagebiT, katexizaciiT, agreTve<br />

sazogadoebrivi komunikaciis saxvadasxva saSualebebiT, romlebic samRvdelmsaxuro<br />

mowodebis aucileblobas, mis bunebasa da sidiades cxadyofen�<br />

garda amisa, <strong>kreba</strong> brZanebs, rom mowodebis saqmeni, romlebic calkeuli<br />

diocezis, regionisa Tu qveynis farglebSi am sakiTxTan dakavSirebuli<br />

papis dokumentebis Sesabamisad ukve gakeTda an unda gakeTdes, unda warimarTos<br />

mowodebaTa xelSesawyobad mimarTuli sayovelTao samRvdlo moqmedebis<br />

saxiT, meTodurad da Tanmimdevrulad, brZnulad da mondomebiT,<br />

yvela Sesaferisi saSualebis gamoyenebiT, romlebsac dRes fsiqologia da<br />

sociologia gvTavazobs� 5<br />

3 yvelaze ufro mZime gasaWirTa Soris, romlebsac eklesia dRes ganicdis, TiTqmis<br />

yvelgan mowodebaTa didi deficiti dominirebs� - Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, adhort� apost� Menti Nostrae:<br />

“rogorc kaTolikur regionebSi, aseve misionerul miwebze mRvdelmsaxurTa ricxvi<br />

umetes SemTxvevaSi mzard moTxovnilebebs ar Seesabameba”: AAS 42 (1950), p 682� – IOANNES<br />

XX<strong>II</strong>I: “saeklesio da samoweseo mowodebaTa problema papis yoveldRiuri zrunvis sagania”<br />

(Ex allocutione ad I Congressum Internationalem de Vocationibus ad Status Perfectionis, 16 dec� 1961:<br />

L’Osservatore Romano, 17 dec� 1961)�<br />

4 PIUS X<strong>II</strong>, const� apost� Sedes Sapientiae, 31 maii 1956: AAS 48 (1956), p�357� – PAULUS VI, epist�<br />

apost� Summi Dei Verbum, 4 nov� 1963: AAS 55 (1963), pp� 984 ss�<br />

5 Sdr� gansakuTrebiT PIUS X<strong>II</strong>, Motu proprio Cum nobis “�e P�ntifici� O�ere ��ati�n�m �acerdotalium<br />

apud S� Congregationem Seminariis et Studiorum Universitatibus praepositam constituendo”, 4 nov�<br />

1941: AAS 33 (1941), p� 479; amave kongregaciis mier 8 seqtembers gamoqveynebuli dadgenile-


OPTATAM TOTIUS<br />

amasTanave aucilebelia, rom mowodebaTa xelSewyoba Tavisi guluxvobiT<br />

gascdes calkeuli diocezis, qveynis, samoweseo ojaxisa da wesis farglebs�<br />

sayovelTao eklesiis moTxovnilebaTa gaTvaliswinebis safuZvelze, upirveles<br />

yovlisa, im regionebs unda gaewios daxmareba, sadac uflis venaxis<br />

muSakebi gansakuTrebiT saWironi arian�<br />

3� mcire seminariebSi, romlebic mowodebis Canasaxebis ganviTarebisTvis<br />

iqna daarsebuli, sagangebo samoweseo momzadebis meSveobiT, upirveles<br />

yovlisa ki saTanado sulieri xelmZRvanelobiT, aRsazrdelebi unda moamzadon<br />

imisaTvis, rom isini keTilSobili suliTa da wminda guliT gahyvnen<br />

qristes – gamomsyidvels� zemdgomTa mamobrivi xelmZRvanelobiTa da mSoblebis<br />

saTanado TanamSromlobis pirobebSi, maT unda icxovron mozardTa<br />

asakis, sulisa da ganviTarebisaTvis Sesaferisi cxovrebiT, romelic jansaR<br />

fsiqologiur normebs savsebiT Seesabameba� ugulebelsayofi ar aris<br />

saTanado cxovrebiseuli gamocdileba da ojaxTan damokidebuleba� 6 ufrosi<br />

seminariebisTvis dadgenili wesebi SeiZleba gamoyenebul iqnas mcire<br />

seminariebSic, Tuki isini am seminariebis mizansa da programas Seesabameba�<br />

aRsazrdelTa mecadineoba ise unda iyos organizebuli, rom maT misi gagr-<br />

Zeleba daubrkolebliv sxvaganac SeZlon, Tu isini cxovrebis sxva statuss<br />

airCeven�<br />

aseTive mzrunvelobiT unda ganvaviTaroT mozardebisa da axalgazrdebis<br />

mowodebis Canasaxebi sagangebo instituciebSi, romlebic garkveuli<br />

adgilobrivi viTarebis gamo imave miznebs emsaxureba, rasac mcire seminariebi,<br />

agreTve maTi, vinc sxva skolebsa Tu ganaTlebis kerebSi aRizrdeba�<br />

safuZvlianad unda xeli Seewyos agreTve instituciebsa da sxva iniciativebsac,<br />

gankuTvnils maTTvis, vinc mowiful asakSi gadawyvita, rom mowodebas<br />

gahyoloda�<br />

<strong>II</strong>I. ufrosi seminariebis organizacia<br />

4� ufrosi seminariebi mRvdelmsaxurTa momzadebisTvis aris aucilebeli�<br />

maTSi mowafeTa aRzrdis miyani maTi WeSmarit sulier mwyemsebad Camoyalibeba<br />

unda iyos, Cveni uflis ieso qristes msgavsad, romelic aris moZRvari,<br />

mRvdelmsaxuri da mwyemsi� 7 maSasadame, saWiroa maTi momzadeba (a) sityvis<br />

msaxurebisTvis, raTa isini ufro Rrmad Caswvdnen RmrTis gamocxadebul sityvas,<br />

dafiqrebiT SeiTvison is da gamoxaton eniTa da zneobiT; (b) kultmsaxurebisa<br />

da wmidayofisTvis, raTa locvisa da wmida liturgiisas gamoxsnis<br />

saqme evqaristuli msxverpliTa da saidumloTa meSveobiT aRasrulon; (g)<br />

mRvdelTa msaxurebisTvis, raTa icodnen, rogor warmoadginon qriste adamianTa<br />

winaSe, romelic „ara movida, viTarmca imsaxura, aramed msaxurebad<br />

da micemad suli T¢si sa£srad mravalTa“ (mark� 10, 45; Sdr� ioan� 13, 12-17),<br />

raTa yvelas monad qceulma, umravlesni SeiZinos (Sdr� 1kor� 9, 19)�<br />

amitom aRzrdis yvela aspeqti (sulieri, gonebrivi da disciplinaruli)<br />

SeTanxmebuli qmedebiT am samwyso miznisaken unda mivmarToT� xolo yvela<br />

xelmZRvaneli da moZRvari am miznis miRwevisaken dabejiTebiT da SeTanxmebulad<br />

unda miiswrafodes� amave dros, isini erTgulad unda daemorCilon<br />

episkoposTa uflebamosilebas�<br />

bebisa da normebis danarTTan erTad� – Motu proprio Cum supraemae “�e P�ntifici� O�ere �rimari�<br />

religiosarum vocationum”, 11 febr� 1955: AAS 47 (1955), p� 266; wmida kongregaciis mier gamoqveynebuli<br />

dadgenilebebisa da normebis danarTiT (iqve, gv� 298-301)� – CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de<br />

accomodata renovatione vitae religiosae, n� 24� – Decr� de pastorali Episcoporum munere in Ecclesia, n� 15�<br />

6 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, adhort� apost� Menti Nostrae, 23 sept� 1950: AAS 42 (1950), p� 685�<br />

7 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>; Const� dogm� de Ecclesia, n. 28.<br />

187


188<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

5� mowafeTa aRzrda didad aris damokidebuli brZnul kanonebsa da karg<br />

aRmzrdelebze� amitom seminariaTa xelmZRvanelebi da moZRvarni saukeTeso<br />

adamianTagan unda iyvnen arCeulni� 8 saWiroa maTi guldasmiT momzadeba<br />

safuZvliani swavlebis, saTanado samRvdlo gamocdilebisa da sagangebo<br />

sulieri da pedagogiuri ganaTlebis meSveobiT� am miznis misaRwevad aucilebelia<br />

instituciebis daarseba, an saTanadod organizebuli kursebis Camoyalibeba<br />

mainc, agreTve seminariaTa xelmZRvanelebis Se<strong>kreba</strong>Ta organizacia,<br />

romlebic garkveuli sixSiriT Catardeba�<br />

rac Seexeba xelmZRvanelebsa da moZRvarT, maT unda gaacnobieron, rom<br />

mowafeTa aRzraSi warmateba didad aris damokidebuli maTi azrovnebisa<br />

da moqmedebis wesze� reqtoris xelmZRvanelobiT, maT suliTa da qmedebiT<br />

umWidroes Tanxmobas unda miaRwion� erTmaneTTan da aRsazrdelebTan er-<br />

Tad maT is ojaxi unda Camoayalibon, romelic uflis locvas Seefereba:<br />

„ra¡Ta iyvnen erTobiT“ (ioan� 17, 11)� aRsazrdelebSi maT im sixaruls unda<br />

gaufrTxildnen, romelic maTi mowodebiT aris ganpirobebuli� episkoposi<br />

gulmodgined da siyvaruliT unda amxnevebdes seminariis TanamSromlebsa<br />

da aRsazrdelebs� igi maT winaSe unda wardges, rogorc WeSmariti mama qristeSi�<br />

da bolos, yvela mRvdelmsaxuri seminarias rogorc diocezis guls<br />

unda aRiqvamdes da mas sixaruliT exmarebodes� 9<br />

6� TvalmouxuWavi mzrunvelobiT, TiToeuli aRsazrdelis asakisa da ganviTarebis<br />

donis mixedviT, saWiroa dakvirveba, Tu ramdenad sworia kandidatebis<br />

ganzraxva da Tu aris maTi gadawyvetileba Tavisufali nebiT ganpirobebuli�<br />

amasTanave, unda Semowmdes maTi sulieri, zneobrivi da gonebrivi<br />

mzadyofna, fizikuri da fsiqiuri sijansaRe� gasaTvaliswinebelia agreTve<br />

ojaxisgan memkividerobiT gadmocemuli midrekileba� mniSvnelovania isic,<br />

aqvT Tu ara kandidatebs unari, itvirTon samRvdelmsaxuro movaleoba da<br />

aRasrulon samwyso funqciebi� 10<br />

yvelaferSi, rac aRsazrdelTa arCevasa da Semowmebas exeba, aucilebelia<br />

sulis simtkice, maSinac ki, rodesac mRvdelmsaxurTa savalalo naklebobas<br />

ganvicdiT, 11 radgan RmerTi ar dauSvebs, rom mis eklesias msaxurni<br />

moakldes, Tu mxolod Rirseulebs warvadgenT� xolo visac mRvdelmsaxurebis<br />

saTanado unari ar gaaCnia, mamobrivi zrunviT unda warvmarToT ise,<br />

rom maT Sesaferis dros sxva pasuxismgebloba itvirTon� maT qristianuli<br />

mowodebis gaacnobierebaSi unda davexmaroT, raTa isini saero mociqulobas<br />

sixaruliT Seudgnen�<br />

7� iq, sadac calkeul diocezebs ar SeuZliaT Tavisi sakuTari seminaria<br />

kargad moawyon, ramdenime diocezisTvis an mTeli regionisTvis saerTo se-<br />

8 Sdr� PIUS XI, encycl� Ad Catholici Sacerdotii, 20 dec� 1935: AAS 28 (1936), p� 37: “upirvelesi<br />

saqme xelmZRvanelTa da moZRvarTa safuZvliani arCevani unda iyos� mieciT… aseTi<br />

saxis wmida seminariebs udidesi RirsebiT dajildovebuli mRvdelmsaxurni� nu moeridebiT,<br />

gverdze gadaadebinoT maT seriozuli movaleobebi: isini SeiZleba ufro mniSvnelovnadac<br />

gamoiyurebodes, magram mainc ver Seedreba am mTavar saqmes, romelsac veraferi<br />

Secvlis”� saukeTesoTa arCevis am principis Sesaxeb laparakobs pius X<strong>II</strong> brazilieli ordinariusebisadmi<br />

mimarTul samociqulo werilSi (23 aprili 1947), Discorsi e Radiomessaggi IX,<br />

pp� 579-580�<br />

9 seminariebisTvis daxmarebis aRmoCenis saerTo movaleobis Sesaxeb Sdr� PAULUS<br />

VI, epist� apost� Summi Dei Verbum, 4 nov� 1963: AAD 55 (1963), p� 984�<br />

10 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, adhort� apost� Menti Nostrae, 23 sept� 1950: AAS 42 (1950), p� 684� – Sdr� S� C�<br />

DE SACRAMENTIS, litt� circulares Magna equidem ad locorum Ordinarios, 27 dec� 1935, n� 10� – moweseTa<br />

Sesaxeb Sdr� Statuta Generalia adnexa Const� apost� Sedes Sapientiae, 31 maii 1956, art� 33� – PAUKUS VI,<br />

epist� apost� Summi Dei Verbum, 4 nov� 1963: AAS 55 (1963), pp� 987 s�<br />

11 Sdr� PIUS XI, encycl� Ad Catholici Sacerdotii, 20 dec� 1935: AAS 28 (1936), p� 41�


OPTATAM TOTIUS<br />

minariebi unda daarsdes da ganviTardes� es saSualebas mogvcems, aRsazrdelebs<br />

ufro safuZvliani ganaTleba mivceT, rac am saqmis uzenaesi kanonia�<br />

aseTi seminariebi, rogorc regionaluri aseve nacionaluri, im wesdebebiT<br />

unda xelmZRvanelobdes, romlebic am saqmiT dainteresebulma episkoposebma<br />

12 daadgines da samociqulo saydarma daamtkica�<br />

im seminariebSi, sadac bevri aRsazrdelia, mmarTvelobisa da swavlebis<br />

erTianoba unda davicvaT� sasurvelia aRsazrdelebis danawileba mcire<br />

jgufebad, raTa maTi pirovnuli ganviTareba ufro nayofieri iyos�<br />

IV. sulieri aRzrdis gaRrmaveba<br />

8� sulieri aRzrda mWidrod unda iyos dakavSirebuli samoZRvro da<br />

samRvdlo aRzrdasTan� sulieri xelmZRvanelis daxmarebiT, 13 is ise unda<br />

ganxorcieldes, rom aRsazrdelebma mamasTan misi Zis ieso qristes meSveobiT<br />

Rrma da safuZvlian kavSirSi cxovreba iswavlon� xeldasxmis meSveobiT<br />

isini qristes – mRvdelmsaxurs unda daemsgavson� isini unda mieCvion, masTan<br />

mTeli cxovreba, rogorc megobrebma, mWidro urTierTobaSi gaataron� 14<br />

qristes aRdgomis saidumloeba maT ise unda ganicadon, rom momavalSi mas<br />

is xalxic aziaron, romelic maT iqneba mindobili� qristes Zieba maT unda<br />

iswavlon RmrTis sityvis Sesaxeb erTgulad fiqrSi, eklesiis wmida saidumloebebTan<br />

aqtiur urTierTobaSi, upirveles yovlisa, evqaristiasa da saRmrTo<br />

msaxurebaSi (in ��fici� �i�in�); 15 episkoposSi, romelmac isini moavlina da<br />

adamianebSi, romlebTanac Tavad movlenil iqnen, gansakuTrebiT RatakebSi,<br />

bavSvebSi, sneulebSi, codvilebsa da urwmunoebSi� maT Svilebrivi ndobiT<br />

unda uyvardeT da Tayvans scemdnen unetares qalwuls mariams, romelic<br />

jvarze momakvdavma qristem mowafes rogorc deda miando�<br />

didad dasafasebelia wvrTnani mowiwebaSi, romelTa mniSvneloba eklesiis<br />

sapatio gamocdilebam daadastura� amave dros, sulieri aRzrda mxolod<br />

maT erTobliobas ar warmoadgens da ara mxolod samoweseo grZnobas<br />

unda aviTarebdes� aRsazrdelebma, upirveles yovlisa, saxarebiseulad<br />

cxovreba unda iswavlon, gaZlierdnen rwmenaSi, imedsa da siyvarulSi, raTa<br />

am RirebulebaTa wvrTnaSi locvis suli moipovon, 16 Tavisi mowodeba ganamtkicon<br />

da daicvan, sxva saTnoebebsac Zala Sehmaton da yvela adamianis<br />

qristesTvis SeZenis surviliT ganimsWvalon�<br />

9� aRsazrdelebi unda ganimsWvalon eklesiis saidumloebiT, romelsac<br />

mocemulma wmida <strong>kreba</strong>m sagangebod naTeli mohfina� mdabali da<br />

Svilobrivi siyvaruliT Sepyrobilni, mRvdelmsaxurebad aRzrdilni,<br />

isini Tavis episkoposs rogorc erTguli TanamSromlebi gverdSi unda<br />

edgnen da ZmebTan erTad saerTo saqme akeTon� maT is erToba unda daamowmon,<br />

romelic adamianebs qristesken miizidavs� 17 maT unda iswavlon,<br />

12 dadgenilia, rom regionaluri Tu nacionaluri seminariebis wesdebaTa gansazRvrebaSi<br />

yvela dainteresebuli episkoposi unda monawileobdes� amasTanave gauqmebulia<br />

1357-e kanonis miTiTeba, §4 CIC�<br />

13 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, exhort� apost� Menti Nostrae, 23 sept� 1950: AAS 42 (1950), p� 674� – S�C� De SEM�<br />

ET STUD� UNIV�, La Formazione spirituale del candidato al sacerdozio, Città del Vaticao 1965�<br />

14 Sdr� S� PIUS X, exhort� ad Clerum catholicum, Haerent animo, 4 aug� 1908: S� P<strong>II</strong> X Acta, IV, p�<br />

242-244� – PIUS X<strong>II</strong>, adhort� apost� Menti Nostri Mrimordia, 1 aug� 1959: AAS 51 (1959), pp� 550 s�<br />

15 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mediator Dei, 20 nov� 1947: AAS 39 (1947), pp� 547 ss� da 572 s� – IOAN-<br />

NES XX<strong>II</strong>I, adhort� apost� Sacrae Laudis, 6 ian� 1962: AAS 54 (1962), p� 69� – CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� de Sacra<br />

Liturgia, art� 16 da 17� – S�C� RITUUM, Instructio ad exsecutionem Constitutionis de Sacra Liturgia recte ordinandam,<br />

26 sept� 1964, nn� 14-17: AAS 56 (1964), pp� 880 s�<br />

16 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Sacerdotii Nostri Primordia: AAS 51 (1959), pp� 559 s�<br />

17 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 28�<br />

189


190<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

guluxvad miiRon monawileoba mTeli eklesiis cxovrebaSi, Tanaxmad wm�<br />

avgustinesi: „ramdenadac qristes eklesia gviyvars, imdenad gagvaCnia<br />

suli wmida“� 18 aRsazrdelebma naTlad unda gaacnobieron, rom isini ara<br />

mbrZaneblobisTvis an pativisTvis arian mowodebulni, aramed mTlianad<br />

RmerTs unda emsaxuron da samRvdlo msaxureba aRasrulon� maTSi gansakuTrebiT<br />

yuradRebiT unda ganvaviTaroT samRvdelmsaxuro morCileba,<br />

Ratakad cxovrebis wesi da sakuTari Tavis uaryofis suli, 19 ise, rom<br />

SeeZloT ucbad uari Tqvan imazec, rac akrZaluli ar aris, magram usargebloa,<br />

da jvarcmul qristes daemsgavson�<br />

aRsazrdelebma unda icodnen im tvirTis Sesaxeb, romelic maTi xvedria�<br />

maT ar unda davumaloT samRvdelmsaxuro cxovrebis sirTuleebi� miuxedavad<br />

amisa, maT momaval garjaSi mxolod safrTxe ki ar unda dainaxon, aramed<br />

ufro metad sulieri cxovrebisTvis unda moemzadon, romelsac maTi samRvdlo<br />

qmedeba maqsimalur simtkices SesZens�<br />

10� aRsazrdelebi, romlebic maTi wmida da mtkice kanonebis Sesabamisad<br />

samRvdlo uqorwinebulobis sapatio tradicias misdeven, safuZvlianad unda<br />

iyvnen momzadebulni am statusisaTvis, romelSic isini „sasufevlisaT¢s<br />

caTa¡sa“ (maT� 19, 12) saqorwino erTobaze uars amboben� isini ufals misdeven<br />

ganuyofeli siyvaruliT, 20 romelic Zireulad Seefereba axal aRTqmas, mowmoben<br />

momavali saukunis aRdgomas (Sdr� luk� 20, 36) 21 da saocrad Sesaferis<br />

daxmarebas hpoveben im srulyofili siyvarulis mudmiv wvrTnaSi, romelic<br />

maT saSualebas aZlevs, samRvdelmsaxuro msaxurebaSi yvelasaTvis yvelaferi<br />

gaxdnen� 22 maT Rrmad unda Seignon, rogori madlierebiT unda miiRon es<br />

statusi; maT is ara marto rogorc saeklesio kanonis miTiTeba unda miiRon,<br />

aramed rogorc RmrTis Zvirfasi niWi, romelic mokrZalebiT unda iTxovon<br />

da romelsac Tavisuflad da uxvad unda upasuxon, suli wmidis madlis zemoqmedebiTa<br />

da SemweobiT�<br />

aRsazrdelebma kargad unda icodnen qristianuli qorwinebis movaleobaTa<br />

da Rirsebis Sesaxeb, romelic qristesa da eklesias Soris siyvaruls<br />

ganasaxierebs (Sdr� efes� 5, 32)� maT naTlad unda icodnen qristesadmi miZRvnili<br />

qalwulobis upiratesoba, 23 raTa mowifulad mofiqrebuli da didsulovani<br />

arCevanis safuZvelze, sxeuliTa da suliT Tavi ufals mTlianad<br />

miuZRvnan�<br />

isini unda gavafrTxiloT im saSiSroebaTa Sesaxeb, romlebic gansaku-<br />

TrebiT Tanamedrove sazogadoebaSi emuqreba maT siwmides� 24 saRmrTo da<br />

adamianuri saSualebebis gamoyenebiT, maT ise unda iswavlon qorwinebaze<br />

uaris Tqma, rom maTi cxovreba da moRvaweoba uqorwinebelobisagan ara marto<br />

sruliad ar dazaraldes, aramed piriqiT: ukeTesad SeZlon sulisa da<br />

sxeulis warmarTva, met simwifes miaRwion da ufro srulyofilad Caswvdnen<br />

saxarebis netarebas�<br />

18 S� AUGUSTINUS, In Io. tract. 32, 8: PL 35, 1646�<br />

19 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, adhort� apost� Menti Nostrae: AAS 42 (1950), pp� 662 s�, 685, 690� – IOANNES<br />

XX<strong>II</strong>I, encycl� Sacerdotii Nostri Primordia: AAS 51 (1959), pp� 551-553; 556 s� – PAULUS VI, encycl� Ecclesiam<br />

suam, 6 aug� 1964: AAS 56 (1964), pp� 634 s� – CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, gansakuTrebiT<br />

Sen� 8�<br />

20 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Sacra Virginitas, 25 mart� 1954: AAS 46 (1954), pp� 165 ss�<br />

21 Sdr� S� CYPRIANUS, De habitu virginum, 22: PL 4, 475� – S� AMBROSIUS, De virginibus I, 8, 52:<br />

PL 16, 202 s�<br />

22 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, adhort, apost� Menti Nostrae: AAS 42 (1950), p� 663�<br />

23 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Sacra Virginitas, l�c�, pp� 170-174�<br />

24 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, adhort� apost� Menti Nostrae, l�c�, pp� 664 da 690�


OPTATAM TOTIUS<br />

11� qristianuli aRzrdis normebi wmidad unda iyos daculi� saWiroa maTi<br />

saTanado Sevseba uaxlesi fsiqologiuri da pedagogiuri aRmoCenebiT� amitom<br />

brZnulad warmarTuli aRzrdis safuZvelze mowafeebSi unda Camoyalibdes<br />

saTanado adamianuri simwife, romelic, upirveles yovlisa, sulis<br />

garkveul simtkiceSi, azriani gadawyvetilebebis miRebis unarSi, agreTve<br />

movlenebisa da adamianebis Sesaxeb swor gansjaSi gamoixateba� aRsazrdelebi<br />

Tavisi xasiaTis formirebas unda mieCvion, sulis simtkice gamoimuSavon<br />

da saerTod, im RirebulebaTa dafaseba iswavlon, romlebic adamianTa Soris<br />

gansakuTrebiT fasobs da maT qristes msaxurebisken izidavs� 25 aseTia<br />

gulrwfeloba, samarTlianisTvis dauRalavi zrunva, dapirebis Sesruleba,<br />

urTierTobaSi zrdiloba, saubarSi mokrZalebuloba, siyvarulTan Sezavebuli�<br />

seminariis cxovrebis disciplina unda Sefasdes ara marto rogorc er-<br />

Toblivi cxovrebisa da siyvarulis mtkice sayrdeni, aramed rogorc mTeli<br />

aRzrdis ganuyofeli nawilic� is aucilebelia imisaTvis, rom adamiani saku-<br />

Tari Tavis ganmgebeli iyos, miaRwios srul pirovnul simwifes da Camoiyalibos<br />

sxva sulieri Tvisebebi, romlebic eklesiis gegmazomier da nayofier<br />

moRvaweobas maqsimalurad xels uwyobs� es disciplina ise unda ganxorcieldes,<br />

rom aRsazrdelebi zemdgomTa uflebamosilebas damorCildnen<br />

Sinagani mzadyofnis anu sindisis safuZvelze (Sdr� rom� 13, 5), agreTve zebunebrivi<br />

mizezebiT� disciplinis normebi aRsazrdelTa asaks ise unda miesadagos,<br />

rom isini TandaTan mieCvion damoukideblobasa da TavisuflebiT<br />

gonivrulad sargeblobas, spontanurad da mondomebiT moqmedebas, 26 Zmebsa<br />

da saero pirebTan TanamSromlobas�<br />

seminariis mTeli ganrigi, mowiwebisa da dumilisken swrafviT, agreTve<br />

urTierTdaxmarebis surviliT gamsWvaluli, ise unda iyos organizebuli,<br />

rom is mRvdelmsaxuris momavali cxovrebis erTgvari iniciacia iyos�<br />

12� imisaTvis, rom sulier aRzrdas ufro myari safuZveli hqondes da<br />

aRsazrdelebi Tavis mowodebas mowifuli gadawyvetilebis safuZvelze<br />

gahyvnen, episkoposebma unda gansazRvron Sesaferisi vada ufro intensiuri<br />

dawyebiTi sulieri swavlebisTvis� maT movaleobas warmoadgens agreTve imis<br />

gansazRvra, mizanSewonilia Tu ara swavlaSi erTgvari wyvetilis SemoReba<br />

anu dawyebiTi samRvdlo praqtikis SemoReba, rac mRvdelmsaxurobis kandidatebis<br />

ukeTesad Semowmebis SesaZleblobas iZleva� calkeuli regionis<br />

TaviseburebaTa Sesabamisad, episkoposebma unda gadawyviton, saWiroa Tu<br />

ara asakobrivi zRvaris gadaweva xeldasxmisaTvis, romelic amJamad saer-<br />

To kanoniT aris gansazRvruli� episkoposebma unda gadawyviton agreTve,<br />

mizanSewonilia Tu ara, rom saRmrTismetyvelo kursis Semdgom aRsazrdelebma<br />

garkveuli drois manZilze diakonuri xarisxi aRasrulon, sanam mRvdelmsaxurni<br />

gaxdebian�<br />

V. saeklesio ganaTlebis gadasinjva<br />

13� aRsazrdelebis sakuTriv saeklesio ganaTlebis dawyebamde maT iseTi<br />

humanitaruli da sabunebismetyvelo ganaTleba unda miiRon, romelic axalgazrdebs<br />

maT qveyanaSi umaRlesi ganaTlebis miRebaSic daexmareba� garda<br />

amisa, maT unda Seiswavlon laTinuri ena, romelic aucilebelia maTTvis<br />

Zalze mravalricxovani wyaroebisa da saeklesio dokumentebis gagebisa da<br />

25 Sdr� PAULUS VI, epist� apost� Summi Dei Verbum, 4 nov� 1963: AAS 55 (1963), p� 991�<br />

26 Sdr� PIUS X<strong>II</strong> adhort� apost� Menti Nostrae, l�c�, p� 686�<br />

191


192<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

gamoyenebisaTvis� 27 savaldebulod unda iqnas miCneuli liturgiuli enis<br />

Seswavlac, romelic yovel calkeul wesSi gamoiyeneba� da bolos, sasurvelia<br />

wmida werilisa da gadmocemis enaTa saTanado codnac�<br />

14� saeklesio ganaTlebis gadasinjvisas, upirveles yovlisa, yuradReba<br />

Semdegs unda mieqces: filosofiuri da Teologiuri disciplinebi ufro<br />

harmoniulad unda Seewyos erTmaneTs da erToblivad iyos mimarTuli<br />

aRsazrdelTa gonebaTaTvis qristes saidumloebis sul ufro metad gaxsnisken�<br />

es saidumloeba mTels kacobriobas exeba, is ganuwyvetliv viTardeba<br />

eklesiaSi da, upirveles yovlisa, samRvdlo msaxurebis meSveobiT moqmedebs�<br />

28<br />

aseTi xedva aRsazrdelebs Tavidanve rom CamouyalibdeT, saeklesio<br />

ganaTlebas win Sesavali unda uZRodes, romelsac garkveuli moculoba<br />

eqneba� gamoxsnis saidumloeba SesavalSi ise unda iyos gadmocemuli, rom<br />

aRsazrdelebi Caswvdnen saeklesio disciplinaTa mniSvnelobas, maT mimdevrobasa<br />

da samRvdlo mizans� maT unda davexmaroT, raTa SeZlon, mTeli Tavisi<br />

cxovreba sarwmunoebaze daafuZnon, sarwmunoebiT gamsWvalon da ganmtkicdnen<br />

Tavis mowodebaSi, romelic pirovnuli mzadyofniTa da sixaruliT<br />

unda aRasrulon�<br />

15� filosofiuri disciplinebi ise unda vaswavloT, rom aRsazrdelebi<br />

adamianis, samyarosa da RmrTis Sesaxeb safuZvlian da myar codnas<br />

daeuflon� amisaTvis isini unda icnobdnen mudam Rirebul filosofiur<br />

memkvidreobas, 29 gaiTvaliswinon Tanamedrove filosofiuri gamokvlevebi,<br />

gansakuTrebiT iseTebi, romlebsac maT qveyanaSi yvelaze didi gavlena<br />

aqvT, agreTve uaxlesi samecniero progresi, raTa sworad Caswvdnen dRevandelobis<br />

Taviseburebas da saTanadod moemzadon Tavisi drois adamianebTan<br />

saubrisaTvis� 30<br />

filosofiis istoria ise unda gadmovceT, rom aRsazrdelebma gaigon sxvadasxva<br />

sistemaTa sawyisi principebi, miiRon is, rac maTSi aris WeSmariti,<br />

xolo Secdomebi safuZvelSive SeniSnon da uaryon�<br />

Tavad swavlebis meTodi siyvaruls unda aRvivebdes aRsazrdelebSi� is<br />

WeSmaritebis mkacri Ziebisken, dacvisa da damtkicebisken gvibiZgebs, rac<br />

imavdroulad adamianuri Semecnebis sazRvrebis patiosan aRiarebasac gulisxmobs�<br />

Zalian didi yuradReba unda mieqces filosofiasa da cxovrebis<br />

WeSmariti problemebs Soris mimarTebas, agreTve SekiTxvebs, romelebic<br />

aRsazrdelebs aRelvebs� maT unda davexmaroT, gaigon kavSiri filosofiur<br />

gansjasa da gamoxsnis saidumloebebs Soris, romlebic TeologiaSi sarwmunoebis<br />

umaRles Suqze ganixileba�<br />

16� sarwmunoebis Suqze da eklesiis moZRvrobis xelmZRvanelobiT 31 Teologiuri<br />

disciplinebi ise unda iyos gadmocemuli, rom aRsazrdelebma<br />

27 Sdr� PAULUS VI, epist� apost� Summi Dei Verbum, l� c�, p� 993�<br />

28 Sdr� CONC� VAT�<strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, nn� 7 da 28�<br />

29 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Humani generis, 12 aug� 1950: AAS 42 (1950), pp� 571-575�<br />

30 Sdr� PAULUS VI, encycl� Ecclesiam suam, 6 aug� 1964: AAS 56 (1964), pp� 637 ss�Humani generis,<br />

12 aug� 1950: AAS 42 (1950), pp� 567-569� – Allocutio Si diligis, 31 maii 1954: AAS 46 (1954), pp� 314 s�<br />

– P�ULU� �I� all�c�ti� in Gre��riana P�ntificia �t��i�r�m Uni�er�itate �abita� 12 mart� 1964: AAS 56 (1964),<br />

pp� 364 s� – CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia,n� 25�<br />

31 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Humani generis, 12 aug� 1950: AAS 42 (1950), pp� 567-569� – Allocutio Si<br />

diligis, 31 maii 1954: ��� 46 (1954)� ��� 314 �� – P�ULU� �I� all�c�ti� in Gre��riana P�ntificia �t��i�r�m<br />

Universitate habita, 12 mart� 1964: AAS 56 (1964), pp� 364 s� – CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia,n�<br />

25�


OPTATAM TOTIUS<br />

kaTolikuri moZRvreba saRmrTo gamocxadebidan safuZvlianad SeiTvison,<br />

masSi Rrmad Sevidnen, is Tavisi sulieri cxovrebis sazrdod aqcion 32 da misi<br />

samRdlo msaxurebaSi uwyeba, gadmocema da dacva SeZlon�<br />

wmida werilis swavlas (is mTeli Teologiis erTgvari suli unda iyos) 33<br />

aRsazrdelebi gansakuTrebuli mondomebiT unda vaziaroT� saTanado Sesavlis<br />

Semdeg isini safuZvlianad unda gaecnon egzegezis meTods da Caswvdnen<br />

saRmrTo gamocxadebis ZiriTad Temebs� wmida wignebis yoveldRiur kiTvasa<br />

da maTze fiqrSi maT stimuli da sazrdo unda miiRon� 34<br />

dogmaturi Teologiis gadmocemisas jer bibliuri Temebi unda iyos mocemuli�<br />

aRsazrdelebs unda vaCvenoT, Tu ra wvlili Seitanes aRmosavluri<br />

da dasavluri eklesiebis mamebma gamocxadebis calkeul WeSmaritebaTa erTgulad<br />

gadmocemisa da damuSavebis saqmeSi� Semdgom unda gadmoices dogmis<br />

istoria, gaTvaliswinebul iqnas misi kavSiri eklesiis zogad istoriasTan, 35<br />

rac SeiZleba meti naTeli unda moefinos gamoxsnis saidumloebebs; aRsazrdelebma,<br />

wm� Tomas moZRvrebis Tanaxmad, maTSi Rrmad Sesvla da maT Soris<br />

urTierTkavSiris danaxva unda iswavlon� 36 maT unda SeeZloT am saidumloebaTa<br />

amocnoba liturgiul qmedebebsa 37 da eklesiis mTels cxovreba-<br />

Si, sadac isini mudam arseboben da moqmedeben� aRsazrdelebma adamianuri<br />

problemebis gadawyveta gamocxadebis Suqze unda eZion, misi saukuno WeSmaritebebi<br />

adamianTa cvalebad samyaros miusadagon da Tanamedroveebs isini<br />

maTTvis Sesaferisi formiT gadascen� 38<br />

aseve unda ganaxldes sxva Teologiuri disciplinebi qristes saidumlosa<br />

da gamoxsnis istoriasTan maTi mimarTebis kuTxiT� gansakuTrebul<br />

yuradRebas saWiroebs moraluri Teologiis srulyofa, romlis samecniero<br />

gadmocemam (is arsebiTad emyareba wmida werilis moZRvrebas) na-<br />

Teli unda mohfinos erTgulTa amaRlebul mowodebas qristeSi da maT<br />

movaleobas, samyaros cxovrebisaTvis siyvaruliT nayofi gamoiRon� kanonikuri<br />

samarTlisa da saeklesio istoriis gadmocemaSi gasaTvaliswinebelia<br />

eklesiis saidumlo, Tanaxmad dogmaturi konstitucisa „eklesiis<br />

Sesaxeb“, romelic am <strong>kreba</strong>m gamosca� wmida liturgia, romelic<br />

32 Sdr� S� BONAVENTURA, Intenarium mentis in Deum, Prol�, n� 4: “(nuravin) daijerebs,<br />

rom sakmarisia kiTxva cxebis gareSe, spekulacia gacemisaTvis mzadyofnis gareSe, kvleva<br />

Tayvaniscemis gareSe, mimoxilva aRtacebis gareSe, mecniereba RmrTismosaobis gareSe,<br />

Wkua simdablis gareSe, sibejiTe saRmrTo madlis gareSe, mWvreteloba RmrTiv STagonebuli<br />

sibrZnis gareSe” (S� BONAVENTURA, Opera Omnia, V, Qaracchi 1891, p. 296).<br />

33 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I; ENCYCL: Providentissimus Deus, 18 nov� 1893: ASS 26 (1893-94), p� 283�<br />

34 Sdr� COMMISSIO BIBLICA, Instructio de Sacra Scriptura recte docenda, 13 maii 1950: AAS 42<br />

(1950), p� 502�<br />

35 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Humani Generis, 12 aug� 1950: AAS 42 (1950), pp� 568 s�: “���wmida disciplinebi<br />

mudam axalgazrdoavdeba wmida wyaroTa SeswavliT� gamocdilebidan viciT, rom<br />

sapirispiro Tvalsazrisi, romelic wmida memkvidreobis Semdgom kvlevas ugulebelyofs,<br />

unayofo xdeba�”<br />

36 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, Sermo ad Alumnos Seminariorum, 24 iunii 1939: AAS 31 (1931), p� 247: “WeSmaritebis<br />

Ziebasa da gavrcelebaSi Sejibri,……���<br />

wmida Tomas moZRvrebis rCevaTa Sesabamisad,<br />

ara Tu moixsneba, aramed piriqiT, gaZlierdeba da ufro mtkiced warimarTeba”� – PAULUS<br />

VI, Allocutio in Gregoriana Pont� Studiorum Univ� habita, 12 mart� 1964: AAS 56 (1964), p� 365: “(maswavleblebi)���<br />

mowiwebiT unda…ismendnen eklesiis moZRvarTa xmas, romelTa Soris saRmrTo<br />

aqvinels upirevelesi adgili ukavia� doqtor angelikusis niWis Zala iseTi didia, iseTi<br />

gulrwfelia WeSmaritebis siyvaruli da iseTi Rrma aris misi sibrZne, romelic umaRlesi<br />

WeSmaritebebis gamokvlevaSi, ganmartebasa da maT erTmaneTTan dakavSirebaSi vlindeba,<br />

rom misi moZRvreba yvelaze ufro qmediTi xaSualeba xdeba ara marto sarwmunoebis<br />

safuZvlebis mtkiced SenaxvisaTvis, aramed jansaRi ganviTarebis nayofis sasargeblo da<br />

utyuari mopovebisTvis”� – Sdr� agreTve 1965 wlis 10 seqtembers Tomistebis VI saerTaSoriso<br />

kongresis winaSe warmoTqmuli sityva�<br />

37 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� de Sacra Liturgia, nn� 7 da 16�<br />

38 Sdr� PAULUS VI, encycl� Ecclesiam suam, 6 aug� 1964: AAS 56 (1964), pp� 640 s�<br />

193


194<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

WeSmaritad qristianuli sulis pirvel da aucilebel wyarod unda miviCnioT,<br />

unda iswavlebodes wmida liturgiis Sesaxeb konstituciis 15-e da<br />

16-e konstituciis Tanaxmad� 39<br />

sxvadasxva regionebSi arsebuli viTarebis saTanadod gaTvaliswinebis<br />

safuZvelze, aRsazrdelebs meti informacia unda miewodos eklesiebisa da<br />

saeklesio sakrebuloebis Sesaxeb, romlebic romis samociqulo saydrisgan<br />

aris gamijnulni, raTa maT, mocemuli wmida krebis miTiTebaTa Sesabamisad,<br />

SeZlon, yvela qristians Soris erTobis aRdgenis saqmeSi Tavisi wvlili<br />

Seitanon� 40<br />

aRsazrdelebs sxva religiebic unda gavacnoT, romlebic ama Tu im regionSi<br />

gansakuTrebiT aris gavrcelebuli� maT unda gaigon, RmrTis ganzraxviT,<br />

ra gaaCniaT am religiebs kargi da WeSmariti, iswavlon Secdomebis<br />

uaryofa da SeZlon WeSmaritebis naTlis gadmocema maTTvis, visac is ar<br />

gaaCnia�<br />

17� samoZRvro aRzrdis mizani marto cnebaTa gadmocema ki ar aris,<br />

aramed aRsazrdelTa WeSmariti Sinagani formirebaa� amitom unda gadaisinjos<br />

didaqtikuri meTodebi, romlebsac leqciebSi, saubrebsa da<br />

savarjiSoebSi viyenebT, agreTve aRsazrdelTa mecadineobiT (rogorc<br />

individualuriT, aseve jgufuriT) dainteresebis saSualebebi� yurad-<br />

Reba unda mieqces mTlianobaSi aRzrdis erTianobasa da simtkices, Tavi<br />

unda avaridoT disciplinaTa da leqciaTa metismetad did raodenobas<br />

da SeveSvaT im kiTxvebs, romlebsac TiTqmis aRaraviTari mniSvneloba<br />

ara aqvT; sjobs, isini ufro maRali akademiuri kvlevis sagani gavxadoT�<br />

18� episkoposebma unda izrunon imisaTvis, rom saTanado xasiaTiT, RirsebiTa<br />

da niWiT dajildovebuli axalgazrdebi gavagzavnoT specialur institutebSi,<br />

fakultetebze Tu universitetebSi wmida mecnierebaTa da sxva<br />

saWiro saganTa Sesaswavlad� amgvarad unda movamzadoT umaRlesi samecniero<br />

ganaTlebis mqone mRvelmsaxurni, romlebic SeZleben mociqulobis sxvadasxva<br />

moTxovnilebebis dakmayofilebas� araviTar SemTxvevaSi ar unda<br />

ugulebelvyoT maTi sulieri da samRvdlo ganaTleba, gansakuTrebiT Tu<br />

isini jer mRvdelmsaxurni ar gamxdaran�<br />

VI. sakuTriv samRvdlo aRzrdis gaumjobeseba<br />

19� samRvdlo mzrunveloba, romelmac mTlianobaSi aRsazrdelTa ganaTlebaze<br />

unda moaxdinos gavlena, 41 gulisxmobs maT safuZvlian momzadebasac<br />

wmida moZRvrobasTan sagangebod dakavSirebul sakiTxebSi� ase-<br />

39 CONC�VAT�<strong>II</strong>, Const� de Sacra Liturgia, nn� 10, 14, 15, 16� – S�C� RITUUM, Instructio ad exsecutionem<br />

Constitutionis de Sacra Liturgia recte ordinandam, 26 sept� 1964, nn� 11 et 12: AAS 56 (1964), pp� 879 s�<br />

40 Sdr� CONC�VAT�<strong>II</strong>, Decretum de Oecumenismo, nn� 1, 9, 10�<br />

41 Tu rogori unda iyos mRvdlis srulyofili saxe, amis Sesaxeb SeiZleba davaskvnaT<br />

ukanaskneli pontifeqsebis sabuTebidan, sadac dawvrilebiT aris laparaki mRvdelmsaxurTa<br />

cxovrebis, niWTa da aRzrdis Sesaxeb� ix� upirveles yovlisa, S� PIUS X, exhortatio<br />

ad Clerum Haerent animo: S�P<strong>II</strong> X Acta IV, pp� 237 ss� – PIUS XI, encycl, As Catholici Sacerdotii: AAS 28<br />

(1936), pp� 5 ss� – PIUS X<strong>II</strong>, adhort� apost� Menti Nostrae: AAS 42 (1950), pp� 657 ss� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, enycl�<br />

Sacerdotii Nostri primordia: AAS 51 (1959), pp� 545 ss� – PAULUS VI, epist� apost� Summi Dei Verbum: AAS<br />

55 (1963), pp� 979 ss� – samRvdlo momzadebis Sesaxeb mravali cnobisTvis ix� agreTve encycl�<br />

Mystici Corporis (1943), Mediator Dei (1947), Evangelii Praecones (1951), Sacra Virginitas (1954), Musicae<br />

Sacrae Disciplina (1955), Princeps Pastorum (1959), agreTve Const� apost� Sedes Sapientiae (1956) moweseTa<br />

Sesaxeb� – pius X<strong>II</strong>, ioane XX<strong>II</strong>I da pavle VI seminarielebisa da mRvdelmsaxurTa mimarT<br />

warmoTqmul sityvebSi xSirad ganmartavdnen keTili mwyemsis saxes�


OPTATAM TOTIUS<br />

Tebia, upirveles yovlisa, katexizacia da qadageba, liturgiuli kultmsaxureba<br />

da saidumloTa ganweseba (sacramentorum administratione), qvelmoqmedeba,<br />

SemcdarTa da urwmunoTaTvis daxmarebis gawevis movaleoba,<br />

agreTve sxva samRvdlo funqciebi� saWiroa maTi safuZvliani ganaTleba<br />

sulieri xelmZRvanelobis saqmeSic, raTa SeeZloT, eklesiis yvela Svili<br />

moamzadon sruliad gacnobierebuli da samociqulo qristianuli<br />

cxovrebisaTvis da Tavisi statusisaTvis damaxasiaTebeli movaleobis<br />

SesrulebisaTvis� aseTive mzrunvelobiT maT unda iswavlon daxmarebis<br />

gaweva mowese kacebisa da qalebisaTvis, raTa isini Tavisi mowodebis<br />

madliT iyvnen moculni da, sxvadasxva instituciaTa Taviseburebis<br />

Sesabamisad, warmatebas miaRwion� 42<br />

aRsazrdelebSi unda ganviTardes saTanado unar-Cvevebi, romlebic xels<br />

Seuwyobs adamianebTan dialogis damyarebas� aseTia sxvebis mosmenis unari<br />

da qvelmoqmedebiT gamsWvaluli gulRiaoba sxvadasxva adamianuri problemis<br />

winaSe� 43<br />

20� aRsazrdelebma unda iswavlon damxmare saSualebebiT sargebloba,<br />

romlebsac pedagogiuri, fsiqologiuri Tu sociologiuri disciplinebi<br />

gvTavazobs, 44 zusti meTodebisa da saeklesio xelisuflebis mier dadgenili<br />

normebis Sesabamisad� isini safuZvlianad unda movamzadoT imisaTvis,<br />

rom maT SeZlon, ganawyon saeroni samociqulo moRvaweobisaTvis 45 da xeli<br />

Seuwyon mociqulobis sxvadasxva, ufro nayofieri formebis ganviTarebas�<br />

aRsazrdelebi unda ganimsWvalon WeSmaritad kaTolikuri suliT, romelic<br />

maT aCvevs sakuTari diocezis, qveynisa Tu wesis sazRvrebis gadalaxvas da<br />

mTeli eklesiisTvis daxmarebis gawevas, raTa Sinaganad mzad iyvnen, saxareba<br />

yvelgan iqadagon� 46<br />

21� aRsazrdelebma aucileblad unda iswavlon mociqulobis aRsrulebis<br />

xelovneba, ara marto Teoriulad, aramed praqtikuladac� maT unda SeeZloT<br />

moqmedeba sakuTari pasuxismgeblobiT da sxvebTan TanamSromlobaSi�<br />

amitom swavlis periodSic da ardadegebis drosac isini Sesaferisi wvrTnis<br />

meSveobiT unda Seudgnen samRvdlo praqtikas, rac aRsazrdelTa asakisa da<br />

adgilobrivi viTarebis Sesabamisad unda ganxorcieldes, episkoposTa ke-<br />

Tilgonieri gansjis Tanaxmad, meTodurad da samRvdlo saqmeSi gamocdil<br />

adamianTa xelmZRvanelobiT� mudam unda gvaxsovdes zebunebriv saSualeba-<br />

Ta mniSvnelobac� 47<br />

V<strong>II</strong>. saswavlo periodis Semdgomi ganaTleba<br />

22� dRevandeli sazogadoebisTvis damaxasiaTebeli viTarebaSi sruliad<br />

aucilebelia, seminariebSi swavlis dasrulebis Semdegac gagrZeldes da<br />

42 statusis mniSvnelobis Sesaxeb, romelic saxarebiseul rCevaTa aRsarebiT ganisazRvreba,<br />

Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, cap� VI; Decret� de accommodata renovatione<br />

vitae religiosa.<br />

43 Sdr� PAULUS VI, encycl� Ecclesiam suam, 6 aug� 1964: AAS 56 (1964) xSirad, gansakuTrebiT<br />

gv� 635�<br />

44 Sdr� gansakuTrebiT IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra, 15 maii 1961: AAS 53 (1961),<br />

pp� 401 ss�<br />

45 Sdr� gansakuTrebiT CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 33�<br />

46 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 17�<br />

47 papis mravali dokumenti gvafrTxilebs, rom saxifaToa samRvdlo moqmedebaSi<br />

zebunebrivi miznis ugulebelyofa an Tundac praqtikulad zebunebriv saSualebaTa gau-<br />

Tvaliswinebloba� Sdr� gansakuTrebiT 41-e SeniSvnaSi xsenebuli dokumentebi�<br />

195


196<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

srulyofa ganicados samRvdelmsaxuro ganaTlebam� 48 episkoposTa konferenciebis<br />

movaleobaa, TiToeul qveyanaSi gamoiyenon Sesaferisi saSualebebi,<br />

rogoric aris samRvdlo institutebi, romlebic saTanadod SerCeul<br />

sakrebuloebTan TanamSromloben, perioduli Sekrebebi da saTanado wvrTnani<br />

(praqtika)� maTi saSualebiT axalgazrda samRvdeloeba SeZlebs sulieri,<br />

inteleqtualuri da samRvdlo aspeqtiT TandaTanobiT eziaros samRvdelmsaxuro<br />

cxovrebasa da samociqulo moRvaweobas, kidev ufro metad<br />

ganaaxlos da ganaviTaros isini�<br />

daskvna<br />

mocemuli wmida krebis mamebi ganagrZoben tridentis <strong>kreba</strong>ze dawyebul<br />

saqmes da ndobiT akisreben seminariaTa xelmZRvanelebsa da moZRvrebs, aRzardon<br />

qristes momavali mRvdelmsaxurebi ganaxlebis suliT, romelsac es<br />

wmida <strong>kreba</strong> uWers mxars� mamebi dabejiTebiT mouwodeben maT, vinc emzadeba<br />

samRvdlo msaxurebisTvis, gaacnobieron, rom maT mindobilia eklesiis imedi<br />

da sulTa gamoxsna� dae, maT sixaruliT miiRon mocemuli dekretis normebi<br />

da moitanon uxvi nayofi, romelic saukunod darCeba�<br />

yovelive erTad da cal-calke, rac am dekretSi gamocxadda,<br />

wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo uflebamosilebiT,<br />

romelic qristesgan gadmogveca, amas pativdebul<br />

mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT, vadgenT,<br />

vawesebT da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda, gamoqveyndes<br />

sadideblad RmrTisa�<br />

romi, wm� petresTan, 1965 wlis 28 oqtomberi<br />

me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />

(mohyveba mamaTa xelmowerebi)<br />

48 wm� saydris ukanaskneli dokumentebi dabejiTebiT miuTiTeben axal mRvdelmsaxurTaTvis<br />

zrunvis aucileblobaze� aRsaniSnavia, upirveles yovlisa, Semdegi: PIUS X<strong>II</strong>,<br />

Motu proprio quandoquidem, 2 aprilis 1949: AAS 41 (1949), pp� 165-167; exhortatio apost� Menti Nostrae, 23<br />

septembris 1950: AAS 42 (1950); constitutio apostolica (pro Religiosis) Sedes Sapientiae, 31 maii 1956 et Statuta<br />

generalia adnexa; allocutio ad sacerdotes “Convictus Barcinonensis”, 14 iunii 1957: Discorsi e Radiomessagi,<br />

XIX, pp� 271-273� – PAULUS VI, allocutio coram sacerdotibus Intituti “Gian Matteo Giberti” diocesis Veronensis,<br />

13 martii 1964�


deklaracia<br />

qristianuli aRzrdis Sesaxeb<br />

GRAVISSIMUM EDUCATIONIS


NOSTRA AETATE<br />

pavle episkoposi,<br />

RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />

wmida krebis mamebTan erTad,<br />

samudamo saxsovrad<br />

deklaracia<br />

qristianuli aRzrdis Sesaxeb<br />

Sesavali<br />

aRzrdis mniSvneloba is sakiTxia, romelsac wmida msoflio <strong>kreba</strong> yuradRebiT<br />

swavlobs: Cvens droSi adamianis cxovrebaSi ganaTlebas didi<br />

adgili ukavia da misi gavlena sazogadoebaze sul ufro izrdeba� 1 axalgazrdebis<br />

aRzrda, agreTve zrdasrulTa mudmivi aRzrda Cvens droSi<br />

sul ufro advili da Tan sul ufro Zneli xdeba� adamianebi ufro srulyofilad<br />

acnobiereben Tavis Rirsebas da movaleobebs� maT surT, ufro<br />

aqtiuri monawileoba miiRon sazogadoebriv cxovrebaSi, gansakuTrebiT<br />

ekonomikursa da politikurSi� 2 gansacvifrebeli teqnikuri da samecniero<br />

kvlevis progresi, agreTve socialuri komunikaciis axali saSualebebi<br />

ufro xelmisawvdoms xdis adamianebisTvis (maT axla meti Tavisufali dro<br />

aqvT) sulier da kulturul memkvidreobas, xolo mWidro urTierTobebis<br />

arseboba ara marto adamianTa jgufebs, aramed erTa Sorisac maT srulyofas<br />

uwyobs xels�<br />

amitom yvelgan sul ufro metad cdiloben aRzrdis saqmisTvis xel-<br />

Sewyobas� adamianTa – kerZod, bavSvebisa da mSoblebis – Zireuli uflebebi,<br />

romlebic aRzrdas exeba, cxaddeba da mtkicdeba sajaro dokumentebiT�<br />

3 aRsazrdelTa ricxvis swrafi matebis gamo izrdeba skolaTa<br />

ricxvi da xdeba maTi srulyofa, imneba sxva saswavlo dawesebulebebi�<br />

axali eqsperimentebiT viTardeba swavlisa da aRzrdis meTodebi� did<br />

Zalisxmeva xmardeba imas, rom es yvelaferi yvela adamianisaTvis iyos<br />

xelmisawvdomi, Tumca Zalze bevri bavSvi da axalgazrda dRemde moklebulia<br />

elementaruli ganaTlebis miRebis SesaZleblobas, xolo sxvebs<br />

1 mravali dokumentidan, sadac gaSuqebulia ganTlebis sakiTxi, upirveles yovlisa,<br />

Sdr� BENEDICTUS XV, epist� apost� Communes Litteras, 10 apr� 1919: AAS 11 (1919), p� 172� – PIUS<br />

XI, enycl� Divini Illius Magistri, 31 dec� 1929: AAS 22 (1930), pp� 49-86� – PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad Iuvenes A�C�I�, 20<br />

apr� 1946: Discorsi e Radiomessagi 8, pp� 53-57� – ID�, alloc� ad Patres familiae Galliae, 18 sept� 1951: Discorsi e<br />

Radiomessaggi 13, pp� 241-245� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, nuntius tricessimo exacto anno ex quo encycl� Divini Illius<br />

Magistri editae sunt, 30 dec� 1959: AAS 52 (1960), pp� 57-59� – PAULUS VI, alloc� ad sodales F�I�D�A��E� (Federazione<br />

Istituti Dipendenti dall’Autorità Ecclesiastica), 30 dec� 1963: Encicliche e Discorsi di S. S. Paolo VI, I,<br />

Roma 1964, pp� 601-603� – garda amisa, ix� Acta et Documenta Concilio Oecumenico Vaticano <strong>II</strong> apparando,<br />

series I, Antepraeparatoria, vol� <strong>II</strong>I, pp� 363-364, 370-371, 373-374�<br />

2 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra, 15 maii 1961: AAS 53 (1961), pp� 413, 415-417,<br />

424� – misive, encycl� Pacem in terris, 11 par� 1963: AAS 55 (1963), pp� 278 s�<br />

3 Sdr� Professionem Universalem iurium humanorum (Déclaration des droits de l’homme) (adamianis<br />

uflebaTa deklaracia), romelic damtkicda 1948 wlis 10 dekembers gaerTianebuli<br />

erebis organizaciis generaluri sabWos mier� – Sdr� agreTve Déclaration des droits de l’enfant<br />

(bavSvis uflebaTa deklaracia), 1959 wlis 20 noemberi� – Protocole additionnel à la convention<br />

de sauvegarde des droits de l’homme et des libertés fondamentale (adamianis uflebebisa da Zireul<br />

TavisuflebaTa dacvis konvenciis damatebiTi protokoli), parizi, 1952 wlis �20 marti�<br />

– adaminis uflebebis sayovelTao deklaraciasTan dakavSirebiT ix� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl�<br />

Pacem in terris, 11 apr� 1963: AAS 55 (1963), pp� 295s�<br />

199


200<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

Sesaferisi aRzrda ara aqvT, romelic WeSmaritebasac asazrdoebs da siyvarulsac�<br />

wmida deda eklesiam Tavisi misia unda Seasrulos, romelic man misi saRmr-<br />

To damfuZneblisgan miiRo: man gamoxsnis saidumloeba yvela adamians unda<br />

auwyos da yvelaferi qristeSi aRadginos� amisTvis eklesiam unda izrunos<br />

adamianis cxovrebaze mTlianobaSi, maT Soris mis miwier cxovrebazec, imdenad,<br />

ramdenadac is zeciur mowodebasTan aris dakavSirebuli� 4 MmaSasadame,<br />

eklesia monawileobs eklesia aRzrdis ganviTarebisa da gavrcelebis saqme-<br />

Si� amitom acxadebs wm� <strong>kreba</strong> qristianuli aRzrdis zogierT fundamentur<br />

princips, gansakuTrebiT skolebTan dakavSirebiT� krebis Semdeg es principebi<br />

unda daxvewos specialurma komisiam, xolo episkoposTa konferenciebma<br />

isini unda ganaxorcielos adgilobrivi pirobebis gaTvaliswinebiT�<br />

1� yvela adamians, ganurCevlad rasis, mdgomareobisa Tu asakisa, aqvs<br />

pirovnuli Rirseba da, Sesabamisad aRzrdis ganuxreli ufleba, 5 romelic<br />

Seesabameba TiToeulis mowodebas, 6 agreTve xasiaTis, sqesis, kulturisa<br />

da erovnuli tradiciebis Taviseburebebs� amasTan erTad, is unda iyos Ria<br />

sxva erebTan Zmuri urTierTobisTvis, raTa xeli Seewyos msoflioSi WeSmarit<br />

erTobas da mSvidobas� WeSmariti aRzrdis daniSnuleba aris adamianis<br />

pirovnebis formireba, misi umaRlesi miznisa da, amave dros, sazogadoebis<br />

keTildReobis gaTvaliswinebiT, romlis wevrsac adamiani warmoadgens da<br />

romelSic is Tavis funqcias Seasrulebs, roca gaizrdeba�<br />

amrigad, fsiqologiuri, pedagogiuri da didaqtikuri mecnierebis progresis<br />

gaTvaliswinebiT, saWiroa bavSvebisa da axalgazrdebisaTvis daxmarebis<br />

gaweva, raTa maT harmoniulad ganaviTaron fizikuri, moraluri da<br />

inteleqtualuri monacemebi, TandaTanobiT ufro srulyofilad igrZnon<br />

pasuxismgebloba, ganuxrelad ecadon, swored warmarTon piradi cxovreba<br />

da miaRwion WeSmarit Tavisuflebas, dabrkolebaTa gabedulad da mtkiced<br />

gadalaxviT� garkveul asakSi saWiroa maTi pozitiuri da gonivruli aRzrda<br />

seqsualur sferoSi� amasTanave, isini unda movamzadoT sazogadoebriv<br />

cxovrebaSi monawileobisTvis, ise, rom aucilebeli da xelsayreli saSualebebis<br />

sworad gamoyenebiT SeZlon, aqtiurad Caeban sxvadasxva sazogadoebri<br />

gaerTianebaSi, mzad iyvnen sxvebTan dialogisTvis da siamovnebiT iRvawon<br />

sazogado keTildReobisTvis�<br />

amasTanave, wmida <strong>kreba</strong> ganacxadebs: bavSvebsa da axalgazrdebs aqvT<br />

ufleba, vubiZgoT imisken, rom maT sworad da sindisierad Seafason<br />

zneobrivi Rirebulebebi, Tavisi pirovnuli simpaTiiT (adhaesione) aRiqvan<br />

isini, da sul ufro srulyofilad Seicnon da uyvardeT RmerTi� amitom<br />

<strong>kreba</strong> dabejiTebiT sTxovs yvelas, vinc xalxs marTavs an aRzrdas xelmZ-<br />

Rvanelobs, izrunos imisTvis, rom axalgazrdobas es ufleba arasdros<br />

waerTvas� xolo eklesiis Svilebs <strong>kreba</strong> mouwodebs, keTilSobilurad iRvawon<br />

aRzrdis yvela sferoSi, upirveles yovlisa imisaTvis, rom aRzrdisa<br />

da ganaTlebis jerovani sikeTe rac SeiZleba swrafad gavrceldes<br />

mTels msoflioSi yvela adamianze� 7<br />

2� yvela qristians, vinc wylidan da suli wmididan xelaxali SobiT axal<br />

4 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I� encycl� Mater et Magistra, 15 maii 1961: AAS 53 (1961), p� 402� – CONC�<br />

VAT� <strong>II</strong>, Const� Dogm� de Ecclesia, n� 17�<br />

5 PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radioph�, 24 dec� 1942: AAS 35 (1943), pp� 12, 19� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem<br />

in terris, 11 apr� 1963: AAS 55 (1963), pp� 259 s� – Sdr� agreTve adamianis uflebaTa deklaracia,<br />

SeniSvna 3�<br />

6 Sdr� PIUS XI, encycl� Divinis Illius Magistri, 31 dec� 1929: AAS 22 (1930), pp� 50s�<br />

7 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra, 15 maii 1961: AAS 53 (1961), pp� 441 s�


GRAVISSIMUM NOSTRA AETATE EDUCATIONIS<br />

qmnilebad iqca, 8 vinc RmrTis Svilad iwodeba da aris kidec aseTi, aqvs uleba<br />

qristianuli aRzrdisa� es aRzrda mxolod imisTvis ar aris gamiznuli,<br />

rom adamianis pirovnebam simwifes miaRwios, ise, rogorc es zemoT iyo aRwerili�<br />

misi ZiriTadi mizandasaxuleba mdgomareobs SemdegSi: monaTlulebma,<br />

romlebic TandaTanobiT gamoxsnis saidumloebas eziarebian, sul<br />

ufro metad unda gaacnobieron sarwmunoebis niWi, romelic miiRes; maT<br />

unda iswavlon _ upirveles yovlisa, liturgiul qmedebaSi _ RmrTis _<br />

mamis Tayvaniscema suliTa da WeSmaritebiT (Sdr� ioan� 4, 23) da sakuTari<br />

cxovrebis gardasaxva axali adamianis Sesaferisad, „simarTliTa da siwmidiTa<br />

WeSmaritebisa¡Ta“ (efes� 4, 22-24), raTa iqcnen „mamakacad srulad,<br />

sazomad hasakisa savsebisa mis qristesisa“ (efes� 4, 13), da xeli Seuwyon mistikuri<br />

sxeulis zrdas� garda amisa, maT gacnobierebuli unda hqondeT Tavisi<br />

mowodeba, sCveodeT, mowmobdnen im sasoebas, romelic maT Soris aris<br />

(Sdr� 1petr� 3, 15) da xels uwyobdnen samyaros qristianul gardasaxvas� ase<br />

moxmardeba bunebrivi Rirebulebebi, qristesgan adamianis gamosyidvaSi nagulisxmevi<br />

da CarTuli, mTeli sazogadoebis keTildReobas� 9 amitom es wm�<br />

<strong>kreba</strong> sulTa mwyemsebs Seaxsenebs maT umniSvnelovanes movaleobas: yvelaferi<br />

gaiRon imisaTvis, rom es qristianuli aRzrda yvela erTgulisaTvis<br />

iyos misawvdomi, upirveles yovlisa ki axalgazrdobisaTvis, romlebic eklesiis<br />

imeds warmoadgenen� 10<br />

3� mSoblebs, raki maT Svilebs sicocxle misces, umniSvnelovanesi movaleoba<br />

_ STamomavlebis aRzrda _ akisriaT� maT pirvel da mTavar aRmzrdelebad<br />

mSoblebi unda miviCnioT� 11 aRzrda Zalze mniSvnelovani movaleoba<br />

aris� aRzrdisas raRacis nakleboba veRar anazRaurdeba� mSoblebis amocanaa,<br />

Seqmnan ojaxuri garemo, RmrTisa da adamianTa mimarT siyvaruliTa da<br />

mowiwebiT gacxovelebuli, rac xels Seuwyobs mTlianobaSi SvilTa aRzras,<br />

rogorc pirovnuli, aseve sazogadoebrivi TvalsazrisiT� maSasadame, ojaxi<br />

aris im sazogadoebriv RirebulebaTa pirveli skola, romlebsac nebismieri<br />

sazogadoeba saWiroebs� gansakuTrebiT qristianul ojaxSi, romelsac mini-<br />

Webuli aqvs qorwinebis saidumlos madli da movaleoba, Svilebs adreuli<br />

asakidan unda aswavlidnen, naTlobisas miRebuli sarwmunoebis Tanaxmad,<br />

Seicnon RmerTi da Tayvani scen mas, agreTve uyvardeT moyvasi� aqve iReben<br />

isini rogorc jansaRi adamianuri sazogadoebis, aseve eklesiis pirvel<br />

gamocdilebas� da bolos, ojaxis meSveobiT isini TandaTan xdebian samoqalaqo<br />

sazogadoebisa da RmrTis eris wevrebi� amitom mSoblebma unda igrZnon,<br />

ra didi mniSvneloba aqvs WeSmaritad qristianul ojaxs RmrTis eris<br />

cxovrebisa da ganviTarebisaTvis� 12<br />

aRmzrdelobiTi funqciis SesrulebisTvis, romelic upirveles yovlisa<br />

ojaxs akisria, mTeli sazogadoebis xelSewyobaa saWiro� garda mSobelTa<br />

da sxvaTa uflebebisa, visac aRzrdaSi monawileoba miandes, garkveuli movaleobebi<br />

da uflebebi akisria samoqalaqo sazogadoebas� misi movaleobaa,<br />

moawesrigos is, rac aucilebelia droebiTi saerTo keTildReobisTvis�<br />

sazogadoebis movaleobas armoadgens agreTve sxvdasxva formiT axalgazrdobis<br />

aRzrdisTvis xelSewyoba: mSobelTa da, Sesabamisad, im pirTa<br />

uflebebisa da movaleobebis dacva, vinc aRzrdaSi monawileobs, da maTTvis<br />

8 Sdr� PIUS XI, encycl� Divini Illius Magistri, l�c� p� 83�<br />

9 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 36�<br />

10 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decret� de Pastorali Episcoporum munere in Ecclesia, nn� 12-14�<br />

11 Sdr� PIUS XI, encycl� Divini Illius Magistri, l�c� pp� 59 s� – misive, encycl� Mit brennender Sorge,<br />

14 martii 1937: AAS 29 (1937), pp� 164 s� – PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad primum congressum nationalem Consociationis<br />

Italicae Magistrorum catholicorum (A�I�M�C�), 8 sept� 1946: Discorsi e Radiomessaggi 8, p� 218�<br />

12 Sdr� CONC� VAT, Const� dogm� de Ecclesia, nn� 11, 35�<br />

201


202<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

daxmarebis gaweva, xolo mSobelTa da sxva sazogadoebaTa mxridan iniciativis<br />

naklebobis SemTxvevaSi, aRzrdis saqmis warmarTva subsidiarobis principis<br />

Sesabamisad, oRond mSobelTa survilebis gaTvaliswinebiT� garda<br />

amisa, samoqalaqo sazogadoebis saqmea, daarsos sakuTari skolebi da institutebi,<br />

ramdenadac amas saerTo keTildReoba moiTxovs� 13<br />

dabolos, aRzrdis funqcia gansakuTrebulad eklesias akisria, ara marto<br />

imitom, rom mas, rogorc adamianTa sazogadoebas, aRzrda ZaluZs, aramed<br />

upirveles yovlisa imitom, rom misi movaleoba aris, auwyos yvela adamians<br />

gamoxsnis gza, acnobos morwmuneebs qristes cxovreba da daexmaros maT ganuwyveteli<br />

mzrunvelobiT, raTa SeZlon, am cxovrebis sisavses miaRwion� 14<br />

amitom eklesia, rogorc deda, unda ecados, Tavisi Svilebi ise aRzardos,<br />

rom maTi cxovreba qristes suliT ganimsWvalos� amave dros, eklesia daxmarebas<br />

sTavazobs yvela ers, iRvawos adamianis pirovnebis yovelmxrivi<br />

srulyofisTvis, miwieri sazogadoebis keTildReobisa da ufro humanuri<br />

msoflios aSenebisTvis� 15<br />

4� Tavis aRmzrdelobiT saqmianobaSi eklesia cdilobs, gamoiyenos yvela<br />

Sesaferisi saSualeba� upirveles yovlisa, is zrunavs im saSualebebze,<br />

romlebic sakuTriv misia� maT Soris pirveli ki aris katexizaciuri aRzrda,<br />

16 romelic rwmenas naTels hfens da ganamtkicebs, cxovrebas qristes<br />

sulis Tanaxmad asazrdoebs, gviZRveba liturgiul saidumloebaSi Segnebuli<br />

da qmediTi monawileobisken 17 da gvibiZgebs samociqulo qmedebisken�<br />

eklesia didad afasebs sxva saSualebebsac, romlebic kacobriobis saerTo<br />

memkvidreobas ganekuTvneba da xels uwyobs sulier daxvewasa da adamianis<br />

formirebas� eklesia cdilobs, es saSualebebic Tavisi suliT gansWvalos<br />

da aRamaRlos� maT ricxvs miekuTvneba socialuri komunikaciis saSualebebi,<br />

18 mravalricxovani kavSirebi, romlebic sulier da fizikur wvrTnas emsaxureba,<br />

axalgazrduli gaerTianebebi da, gansakuTrebiT, skolebi�<br />

5� aRzrdis saSualebaTa Soris gansakuTrebiT mniSvnelovania skola� 19<br />

misi misiis Sesruleba gamoixateba SemdegSi: dauRalavi zrunvis Sedegad<br />

is aviTarebs gonebriv SesaZleblobebs, xels uwyobs gansjis unaris gamomuSavebas,<br />

aziarebs moswavleebs winaparTagan gadmocemul kulturul<br />

memkvidreobas, aviTarebs RirebulebaTa aRqmas, amzadebs profesiuli<br />

cxovrebisTvis, Sobs megobrul urTierTobas aRsazrdelTa Soris, romlebic<br />

xasiaTiTa da socialuri mdgomareobiT gansxvavdebian, aRvivebs maTSi<br />

13 Sdr� PIUS XI, encycl� Divini Illius Magistri, l�c� pp� 63 s� – PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radioph� 1 iunii 1941:<br />

AAS 33 (1941), p� 200� – misive, alloc� ad primum Congressum nationalem Consociationis Italicae Magistrorum<br />

catholicorum, 8 sept� 1946: Discorsi e Radiomessagi 8, p� 218� – subsidiarobis principisaTvis Sdr�<br />

IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris, 11 apr� 1963: AAS 55 (1963), p� 294�<br />

14 Sdr� PIUS XI, encycl� Divini Illius Magistri, l�c� pp� 53 s�, 56 s� – misive, encycl� Non abbiamo<br />

bisogno, 29 iunii 1931: AAS 23 (1931), pp, 311 s� – PIUS X<strong>II</strong>, litt� Secretariae Status ad XXV<strong>II</strong>I Hebdaomadam<br />

Soc� Ital� 20 sept� 1955: L’Osservatore Romano, 29 sept� 1955�<br />

15 eklesia iwonebs im samoqalaqo, adgilobriv, nacionalur da internacionalur<br />

xelisufalT, romlebsac gacnobierebuli aqvT Tanamedroveobis gadaudebeli amocanebi<br />

da yvela Rones xmaroben imisaTvis, rom yvela erisTvis xelmisawvdomi iyos ufro srulyofili<br />

aRzrda da kultura� – Sdr� PAULUS VI, alloc� coram Foederatarum Nationum Coetu generali,<br />

4 oct� 1965: L’Osservatore Romano, 6 oct 1965�<br />

16 Sdr� PIUS XI, Motu proprio Orbem catholicum, 29 iunii 1923: AAS 15 (1923), pp� 327-329� – Decret�<br />

Provide sane, 12 ian� 1935: AAS 27 (1935), pp� 145-152� – CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decret� de Pastorali Episcoporum<br />

munere in Ecclesia, nn� 13, 14�<br />

17 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� de Sacra Liturgia, n� 14�<br />

18 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decret� de Instrumentis communicationis socialis, nn� 13 et 14�<br />

19 Sdr� PIUS XI, encycl� Divini Illius Magistri, l�c�, p� 76� – PIUS X<strong>II</strong>; alloc� ad Associationuem Magistrorum<br />

Catholicorum Bavariae, 31 dec� 1956: Discorsi e Radiomessaggi 18, p� 746�


GRAVISSIMUM NOSTRA AETATE EDUCATIONIS<br />

urTierTgagebis grZnobas� garda amisa, skola warmoadgens erTgvar centrs,<br />

romlis moRvaweobasa da winsvlaSi erTad unda monawileobdnen ojaxebi,<br />

maswavleblebi, sxvadasxvagvari gaerTianebebi, romlebic aviTareben kulturul,<br />

samoqalaqo, religiur cxovrebas, samoqalaqo sazogadoebasa da<br />

adamianTa mTel erTobas�<br />

lamazi da mZime tvirTi aris maTi mowodeba, vinc mSoblebs maTi movaleobis<br />

SesrulebaSi exmareba da, adamianTa erTobis saxeliT, skolaSi aRzrdis<br />

funqcias kisrulobs� es mowodeba gansakuTrebul niWs moiTxovs, rogorc<br />

gonebrivs, aseve suliers� igi saWiroebs ufaqizes momzadebas da mudmiv mzadyofnas<br />

ganaxlebisa da adaptaciisTvis�<br />

6� mSoblebi, romelTa pirveli da ganuxreli movaleoba da ufleba aris<br />

Svilebis aRzrda, skolaTa arCevanSi Tavisuflebi unda iyvnen� amitom sajaro<br />

xelisuflebam, romlis amocana moqalaqeTa Tavisuflebis dacvaa, unda<br />

izrunos samarTliani ganawilebisTvis, raTa sajaro subsidiebi ise gaices,<br />

rom mSoblebs SeeZloT sakuTari sindisis karnaxiT marTlac Tavisuflad<br />

airCion skolebi� 20<br />

garda amisa, saxelmwifos saqmea, izrunos imisaTvis, rom yvela moqalaqes<br />

SeeZlos jerovani monawileoba miiRos kulturaSi da saTanadod moemzados<br />

samoqalaqo movaleobebisa da uflebebis ganxorcielebisTvis� amitom Tavad<br />

saxelmwifom unda uzrunvelyos saTanado saskolo aRzrda, rac bavSv-<br />

Ta uflebis dacvas niSnavs� saxelmwifo unda zrunavdes maswavlebelTa<br />

kompetenturobisa da swavlis donisTvis, aRsazrdelTa janmrTelobisTvis<br />

da saerTod, mTeli saskolo sistemis ganviTarebisTvis� aucilebelia subsiadiarobis<br />

principis gaTvaliswineba da, Sesabamisad, skolaTa yovelgvari<br />

monopoliis gamoricxva, romelic ewinaaRmdegeba adamianis pirovnebis bunebriv<br />

uflebebs, Tavad kulturis winsvlasa da gavrcelebas, moqalaqeTa<br />

mSvidobian Tanaarsebobas, agreTve pluralizms, romelic dRes mraval sazogadoebaSi<br />

arsebobs� 21<br />

wm� <strong>kreba</strong> mouwodebs qristes erTgulebs, eZion aRzrdis saTanado meTodebi<br />

da swavlebis principebi, izrunon maswavlebelTa formirebaze, raTa<br />

maT SeZlon axalgazrdebis sworad aRzrda, da arsebuli saSualebebiT daxmareba<br />

gauwion mTel saskolo muSaobas (upirveles yovlisa, mSobelTa kav-<br />

Sirebis meSveobiT), gansakuTrebiT zneobrivi aRzrdis saqmeSi, romelsac<br />

skola unda iZleodes� 22<br />

7� amasTan erTad, aucilebelia, rom eklesia grZnobdes UumniSvnelovanes<br />

movaleobas: gulmodgined izrunos yvela Tavisi Svilis zneobrivi da religiuri<br />

aRzrdisTvis� gansakuTrebuli siyvaruliTa da zrunviT eklesia<br />

gverdSi unda edgas im mraval bavSvs, romlebic arakaTolikur skolebSi<br />

swavloben� es Tanadgoma unda ganxorcieldes maswavlebelTa da xelmZRvanelTa<br />

cxovrebis mowmobiT, amxanagTa samociqulo moRvaweobiT, 23 agreTve<br />

im mRvdelTa da saero pirTa msaxurebiT, vinc maT gadascems gamoxsnis moZ-<br />

20 Sdr� CONC� PROV� CINCINNATENSE <strong>II</strong>I, a� 1861: Collatio Lacensis, <strong>II</strong>I, col� 1240, c/d� – PIUS<br />

XI, encycl� Divini Illius Magistri, l�c� pp� 60, 63 s�<br />

21 Sdr� PIUS XI, encycl� Divini Illius Magistri, l� c� p� 63� – misive, encycl� Non abbiamo bisogno, 29<br />

iunii 1931: AAS 23 (1911), p� 305� – PIUS X<strong>II</strong>, litt Secretariae Status ad XXV<strong>II</strong>I Hendomadam Soc� Ital�, 20 sept�<br />

1955: L’Osservatore Romano, 29 sept� 1955� – PAULUS VI, alloc� ad Associationem Chriatianam Operariorum<br />

Italiae (A�C�L�I�), 6 oct� 1963: Encicliche e Discorsi di Paolo VI, I, Roma 1964, p� 230�<br />

22 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, nuntius tricesimo exacto anno es quo litt� encycl� Divini Illius Magistri editae<br />

sunt, 30 dec� 1959: AAS 52 (1960), p� 57�<br />

23 eklesia didad afasebs samociqulo moRvaweobas, romelsac SeiZleba eweodnen<br />

amave skolebSi kaTolike maswavleblebi da moswavleebi�<br />

203


204<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

Rvrebas maTi asakisa da mdgomareobis Sesabamisad, agreTve uwevs sulier<br />

daxmarebas sasargeblo iniciativebiT, droisa da garemoebaTa gaTvaliswinebiT�<br />

mSoblebs eklesia Seaxsenebs, rom maT seriozuli movaleoba akisriaT:<br />

uzrunvelyon da moiTxovon kidec, rom maT bavSvebs SeeZloT daxmarebiT<br />

sargebloba da winsvla qristianuli da saero ganaTlebis urTierTSexamebiT�<br />

amitom eklesia miesalmeba im samoqalaqo xelisuflebebsa da sazogadoebebs,<br />

romlebic iTvaliswineben dRevandeli sazogadoebis pluralizms<br />

da zrunaven religiuri TavisuflebisaTvis, agreTve exmarebian ojaxebs,<br />

imisaTvis, rom SvilTa aRzrda yvela skolaSi maTi ojaxebis zneobrivi da<br />

religiuri principebis Sesabamisi iyos� 24<br />

8� eklesiis roli saskolo sferoSi gansakuTrebuli saxiT vlindeba ka-<br />

Tolikur skolaSi� ra Tqma unda, kaTolikuri skolisTvis, aranakleb sxva<br />

skolebze, mniSvnelovania kulturuli miznebi da axalgazrdebis humanuri<br />

formireba� amasTanave, mas sakuTari amocanac aqvs: Seqmnas saskolo erTobisTvis<br />

garemo, gacxovelebuli Tavisuflebisa da siyvarulis evangeluri<br />

suliT; daxmareba gauwios axalgazrdebs, raTa isini ganviTardnen pirovnulad<br />

da imave dros gaizardon axali qmnilebis Sesabamisad, rogorebic naTlobis<br />

Sedegad gaxdnen; da bolos, man mTeli adamianuri kultura unda warmarTos<br />

gamoxsnis uwyebisken, ise, rom aRsazrdelTa mier samyaros, cxovrebisa<br />

da adamianis Sesaxeb SeZenili codna rwmenam gananaTlos� 25 amgvarad,<br />

kaTolikuri skola, romelic jerovnad Riaa Tanamedrove viTarebisaTvis,<br />

aCveves Tavis aRsazrdelebs, rom qmediTad iRvawon miwieri qalaqis keTild-<br />

ReobisaTvis, da amzadebs maT msaxurebisTvis, romlis mizani aris RmrTis<br />

meufebis gavrceleba� samagaliTo da samociqulo cxovrebaSi wvrTniT isini<br />

erTgvar gamoxsnis safuarad unda iqcnen adamianTa erTobisaTvis�<br />

arsebul viTarebaSi kaTolikur skolas kvlav didi mniSvneloba aqvs�<br />

mas SeuZlia, didad Seuwyos xeli RmrTis eris misiis Sesrulebasa da eklesiasa<br />

da adamianTa erTobas Soris dialogs, romelic orive mxrisaTvis sasargebloa�<br />

amitom es wmida <strong>kreba</strong> kvlav acxadebs, rom eklesias aqvs ufleba,<br />

daarsos da marTos nebismieri saxisa da xarisxis skolebi� es ufleba ukve<br />

deklarirebulia moZRvrobis mraval dokumentSi� 26 <strong>kreba</strong> Segvaxsenebs, rom<br />

am uflebis ganxorcieleba xels uwyobs sindisis Tavisuflebisa da mSobel-<br />

Ta uflebebis dacvas, agreTve Tavad kulturis ganviTarebas�<br />

moZRvarT unda axsovdeT, rom arsebiTad maTze aris damokidebuli, ramdenad<br />

SeZlebs kaTolikuri skola Tavisi ganzraxvebisa da iniciativebis ganxorcielebas�<br />

27 amitom maTi momzadeba gansakuTrebuli gulmodginebiT aris<br />

saWiro, raTa isini daeuflon rogorc saero, aseve religiur mecnierebas,<br />

hqondeT Sesabamisi wodeba da pedagogiuri unar-Cvevebi, romlebic Taname-<br />

24 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad Associationem Magistrorum Cathol� Bavariae, 31 dec� 1956: Discorsi e<br />

Padiomessaggi 18, pp� 745 s�<br />

25 Sdr� CONC� PROV� WESTMONASTERIENSE I, a� 1852: Collatio Lacensis <strong>II</strong>I, col� 1334 a/b�<br />

– PIUS XI, encycl� Divini Illius Magistri, l�c� pp� 77 s� – PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad Associationem Magistrorum Catholicorum<br />

Bavariae, 31 dec� 1956: Discorsi e Radiomessaggi 18, p� 746� – PAULUS VI, alloc� ad sodales F�I�D�A�E�<br />

(Federazioni Istituti Dipendenti dall’Autorità Ecclesiastica), 30 dec� 1963: Encicliche e Discorsi di Paolo VI; I,<br />

Roma 1964, pp� 602 s�<br />

26 Sdr, upirveles yovlisa, I SeniSvnaSi xsenebuli dokumentebi� garda amisa, eklesiis<br />

am uflebis Sesaxeb ganacxadebs mravali adgilobrivi <strong>kreba</strong>, agreTve episkoposTa<br />

araerTi konferenciis ukanaskneli deklaraciebi�<br />

27 Sdr� PIUS XI, encycl� Divini Illius Magistri, l�c� pp 80 s� – PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad Consociationem<br />

Catholic� Italicam Magistrorum scholarum secundarium (U�C�I�I�M�), 5 ian� 1954: Discorsi e Radiomessaggi 15,<br />

pp� 551-556� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, alloc� ad VI Congressum Associationis Italicae Magistrorum Catholicorum<br />

(A�I�M�C�), 5 sept� 1959: Discorsi, Messagi, Colloqui, I, Roma 1960, pp� 427-431�


GRAVISSIMUM NOSTRA AETATE EDUCATIONIS<br />

drove aRmoCenebs Seesabameba� erTmaneTTan da mowafeebTan siyvaruliT dakavSirebulebmaA<br />

da samociqulo suliT gamsWvalulebma, maT cxovrebiTac da<br />

moZRvrebiTac unda warmoudginon mowmoba erT moZRvars – qristes� upirveles<br />

yovlisa, maT mSoblebTan unda iTanamSromlon� maTTan erTad, mTels aRzrdaSi<br />

unda gaiTvaliswinon sqesTa gansxvaveba da orive sqesis daniSnuleba, romelic<br />

maT ojaxsa da sazogadoebaSi saRmrTo gangebam ganusazRvra� isini unda Seecadon,<br />

aRsazrdelebs piradi iniciativisken ubiZgon, xolo skolis damTavrebis<br />

Semdeg unda ganagrZon maTTvis daxmarebis gaweva rCeviT, megobrobiT, agreTve<br />

garkveuli gaerTianebebis dafuZnebiT, romlebic WeSmaritad eklesiuri<br />

suliT iqneba gamsWvaluli� wm� <strong>kreba</strong> ganacxadebs, rom am moZRvarTa msaxureba<br />

namdvili mociqulobaa, romelic dRevandelobisTvis Zalian Sesaferisia da<br />

aucilebeli, da, amave dros, WeSmariti samsaxuria, sazogadoebisTvis gaweuli�<br />

mSobel-kaTolikeebs <strong>kreba</strong> Seaxsenebs maT movaleobas: SeZlebisdagvarad maT<br />

Tavisi Svilebi kaTolikur skolebSi unda miabaron, maT yovelmxriv daexmaron<br />

da, Tavis SvilTa sakeTildReod, maTTan iTanamSromlon� 28<br />

9� SeZlebisdagvarad amgvari unda iyos yvela ase Tu ise eklesiaze damokidebul<br />

skola, Tumca adgilobrivi viTarebis Sesabamisad, kaTolikurma<br />

skolam SeiZleba sxvadasxvagvari saxec miiRos� 29 eklesiisTvis Zalian Zvirfasia<br />

is kaTolikuri skolebic (gansakuTrebiT isini, romlebic ufro axali<br />

eklesiebis teritoriebze imyofeba), romlebSic arakaTolike aRsazrdelebic<br />

arian�<br />

kaTolikuri skolebis daarsebisas da organizaciisas gasaTvaliswinebelia<br />

Tanamedrove progresis moTxovnilebebi� dawyebiTi da saSualo skolebis<br />

mfarvelobasTan erTad (isini aRzrdis saZirkvels warmoadgens), didad<br />

dasafasebelia is skolebic, romlebic dRevandeli viTarebis specifikis<br />

gamo gansakuTrebiT aucilebelia� aseTia profesiuli 30 da teqnikuri skolebi,<br />

institutebi mozrdilTa ganaTlebisTvis, socialuri daxmarebis<br />

gawevisaTvis, agreTve maTTvis, vinc bunebrivi naklis gamo mzrunvelobas<br />

saWiroebs, aseve skolebi, romlebSic maswavleblebi daxelovndebian religiuri<br />

ganaTlebisa da aRzrdis sxva sferoebSi�<br />

wmida <strong>kreba</strong> dabejiTebiT mouwodebs eklesiis mwyemsebsa da qristes yvela<br />

erTguls, ar daiSuron msxverpli kaTolikuri skolebis dasaxmareblad,<br />

raTa maT ufro srulyofilad aRasrulon Tavisi movaleoba da gansakuTrebiT<br />

maTTvis izrunon, vinc Ratakia materialurad da moklebulia ojaxis<br />

daxmarebasa da siyvaruls, an visTvisac ucxoa sarwmunoebis niWi�<br />

10� eklesia didad zrunavs umaRlesi skolebisTvisac, gansakuTrebiT<br />

universitetebisa da fakultetebisTvis� eklesia, ra Tqma unda, cdilobs,<br />

rom masze damokidebul skolebSi calkeuli disciplina Seiswavlebodes<br />

misi sakuTari principebis, meTodebisa da samecniero kvlevisTvis damaxasiaTebeli<br />

TavisuflebiT, raTa ufro Rrmad moxdes maTi daufleba, ufro<br />

safuZvlianad iqnes ganxiluli axali epoqis SekiTxvebi da YZiebebi, ufro<br />

cxadi gaxdes sarwmunoebisa da gonebis erTsulovneba� es aris eklesiis moZ-<br />

RvarTa, kerZod, wm� Toma akvinelis, gza� 31 ase, sajarod, stabilurad da uni-<br />

28 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad Consociationem Cathol� Italicam Magistrorum scholarum secundarium<br />

(U�I�C�I�I�M�), 5 ian� 1954, l�c� p� 555�<br />

29 Sdr� P�ULU� �I� all�c� a� O�fici�m Internati�nale E��cati�ni� �at��licae (O�I�E���)� 25 �ebr�<br />

1964: Encicliche e Discorsi di Paolo VI, <strong>II</strong>, Roma 1964, p� 232�<br />

30 Sdr� PAULUS VI, alloc� ad Associationem Christianam Operariorum Italiae (A�C�L�I�), 6 oct� 1963:<br />

Encicliche e Discorsi di Paolo VI, I, Roma 1964, p� 229�<br />

31 Sdr� PAULUS VI, alloc� coram VI Congressu Thomistico Onternaionali, 10 spt� 1965: L’Osservatore<br />

Romanoo, 13-14 sept� 1965�<br />

205


206<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

versalurad unda monawileobdes qristianuli azri ufro maRali kulturis<br />

ganviTarebis mcdelobaSi, xolo am institutebis aRsazrdelebi ganswavlul<br />

adamianebad unda Camoyalibdnen, romlebic mzad iqnebian, Seasrulon<br />

sazogadoebaSi seriozuli movaleobebi da iyvnen sarwmunoebis mowmeni<br />

samyaroSi� 32<br />

kaTolikur universitetebSi, sadac ar aris Teologiis fakulteti, unda<br />

iyos Teologiis instituti an kaTedra, sadac leqciebs saero studentebsac<br />

waukiTxaven� cxadia, rom mecnierebis winsvla ganisazRvreba maRal samecniero<br />

doneze Sesrulebuli specialuri kvlevebiT� amitom kaTolikur universitetebSi<br />

da fakultetebze gansakuTrebiT im institutebs sWirdeba<br />

mxardaWera, romlebic, upirveles yovlisa, samecniero gamokvlevebs emsaxureba�<br />

wmida krebis dabejiTebiTi rCevaa, ganviTardes kaTolikuri universitetebi<br />

da fakultetebi, gavrcelebuli dedamiwis sxvadasxva kuTxeSi, gamorCeuli<br />

ara imdenad raodenobiT, rogorc samecniero doniT� isini xelmisawvdomi<br />

unda gaxdes niWieri studentebisTvis, maT Soris xelmokleTaTvis,<br />

gansakuTrebiT ki axali erebis warmomdgenlebisTvis�<br />

sazogadoebisa da Tavad eklesiis bedi mWidrod aris dakavSirebuli<br />

axalgazrdebis warmatebebTan, romlebic umaRles ganaTlebas iReben� 33 amitom<br />

eklesiis mwyemsebma ara marto gulmodgined unda izrunon kaTolikuri<br />

universitetebis aRsazrdelTa sulieri cxovrebisTvis, aramed yvela Tavis<br />

Svilze unda ifiqron� episkoposTa Soris saTanado Tanxmobisas, maT arakaTolikur<br />

universitetebSic unda uzrunvelyon kaTolikuri sacxovreblebisa<br />

da kaTolikuri sauniversiteto centrebis arseboba, romlebSic<br />

mRvdelmsaxurni, rogorc moweseni, aseve saeroni, guldasmiT arCeulni da<br />

momzadebulni, mudam gauweven sulier da inteleqtualur daxmarebas sauniversiteto<br />

axalgazrdobas� kaTolikuri Tu sxva universitetebis gansakuTrebiT<br />

niWieri axalgazrdebi, swavlebis an kvlevis unariT dajildevebulni,<br />

sagangebo mzrunvelobiT unda aRizardon da moZRvrobisTvis moemzadon�<br />

11� eklesia bevrs moelis wmida mecnierebaTa fakultetebis saqmianobisagan�<br />

34 eklesia maT miandobs umniSvnelovanes movaleobas: moamzadon saku-<br />

Tari aRsazrdelebi ara marto samRvdelo msaxurebisTvis, aramed umaRles<br />

saeklesio dawesebulebebSi swavlebisaTvis, individualuri samecniero<br />

muSaobisTvis, inteleqtualuri mociqulobis gansakuTrebiT rTuli amocanebisTvis�<br />

aseve am fakultetebis saqmea wmida disciplinaTa sxvadasxva<br />

sferoebis safuZvliani kvleva, raTa ufro Rrmad iyos gagebuli wmida<br />

gamocxadeba, ufro xelmisawvdomi gaxdes winaparTagan gadmocemuli qristianuli<br />

sibrZnis memkvidreoba, ganviTardes dialogi ZmebTan da araqristianebTan,<br />

da gaeces pasuxi SekiTxvebs, romlebic mecnierebaTa progresis<br />

gamo daisva� 35<br />

32 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad magistros et alumnos Institutorum Superiorum Cathol� Galliae, 21 sept�<br />

1950: Discorsi e Radiomessaggi 18, pp� 219-221� – misive, litt� ad XX<strong>II</strong> Congressum “Pax Romana”, 12 aug�<br />

1952: Discorsi e Radiomeesagi 14, pp� 567-569� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, alloc� ad Foederationem Universitatum<br />

Catholicarum, 1 apr� 1959: Discorsi, Messagi, Colloqui, Im Roma 1960, pp� 226-229� – PAULUS VI, alloc� ad<br />

Senatum Academicum Universitatis Catholicae Mediolanensis, 5 apr� 1964: Encicliche e Discorsi di Paolo VI, <strong>II</strong>,<br />

Roma 1964, pp� 438-443�<br />

33 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad Senatum Academicum er alumnos Universitatis Romanae, 15 iunii 1952:<br />

Discorsi e Radiomessaggi 14, p� 208: “xvalindeli sazogadoebis mmarTveloba arsebiTad efuZneba<br />

dRevandeli universitetebis gonebasa da guls�”<br />

34 Sdr� PIUS XI, Const� apost� Deus Scientiarum Dominus, 24 maii 1931: AAS 23 (1931), pp� 245-<br />

247�<br />

35 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Humani Generis, 12 aug� 1950: AAS 42 (1950), pp� 568 s�, 578� – PAULUS


GRAVISSIMUM NOSTRA AETATE EDUCATIONIS<br />

amitom saeklesio fakultetebma, sakuTari kanonebis saTanadod gadasinjviT,<br />

safuZvlianad unda ganaviTaron wmida mecnierebebi da monaTesave<br />

disciplinebi, gamoiyenon uaxlesi meTodebi da saSualebebi, da moamzadon<br />

msmenelebi ufro Rrma gamokvlevebisTvis�<br />

12� TanamSromloba, romelic diocezur, erovnul da saerTaSoriso doneze<br />

sul ufro saWiro da mtkice xdeba, saskolo saqmeSic Zalian aucilebelia�<br />

amitom yovelgvari Zalisxmeva aris saWiro kaTolikur skolebs Soris<br />

koordinaciis dasamyareblad, agreTve maT da sxva skolebs Soris TanamSromlobis<br />

ganviTarebisTvis, rac adamianTa mTeli erTobis keTildReobas<br />

emsaxureba� 36<br />

ufro safuZvliani koordinacia da erToblivi saqme ufro did nayofs<br />

gamoiRebs, gansakuTrebiT umaRles skolebSi� amitom yvela universitetis<br />

sxvadasxva fakulteti erTmaneTs unda daexmaros, ramdenadac amis saSualebas<br />

sagani iZleva� Tavad universitetebSic unda miiswrafodnen mWidro ur-<br />

TierTTanamSromlobisken, erTad unda moawyon saerTaSoriso konferenciebi,<br />

gainawilon samecniero kvlevis sferoebi, swrafad acnobon erTmaneTs<br />

aRmoCenebi da droebiT gacvalon pedagogebi, mokled, yvelaferi gaakeTon<br />

TanamSromlobis gansamtkiceblad�<br />

daskvna<br />

wm� <strong>kreba</strong> dabejiTebiT mouwodebs axalgazrdebs, gaacnobieron aRmzrdelobiTi<br />

amocanebis mniSvneloba da keTilSobilurad iyvnen mzad am saqmisaTvis,<br />

gansakuTrebiT im qveynebSi, sadac maswavlebelTa nakleboba safrTxes<br />

uqmnis axalgazrdebis aRzrdas�<br />

wm� <strong>kreba</strong> uRrmes madlobas gamoTqvams mRvdelmsaxurebis, mowese Zmebisa<br />

da debis, agreTve saero pirebis mimarT� saxarebis suliT gamsWvalulni, isini<br />

SesaniSnav movaleobas asruleben da aRmzrdelobiT saqmes nebismieri saxisa<br />

da donis skolaSi ewevian� wm� <strong>kreba</strong> mouwodebs maT, ganagrZon saqme, romelic<br />

ikisres, aRsazrdelebi qristes suliT STaagonon, da ise gamorCeulni<br />

iyvnen pedagogiur xelovnebasa da samecniero muSaobaSi, rom ara marto<br />

eklesiis Sida ganaxlebas Seuwyon xeli, aramed Seinaxon da gaaRrmavon misi<br />

keTilmyofeli arseboba (praesentiam) dRevandel samyaroSi, gansakuTrebiT<br />

inteleqtualur sferoSi�<br />

yovelive erTad da cal-calke, rac am deklaraciaSi gamocxadda,<br />

wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc amas im samociqulo<br />

uflebamosilebiT, romelic qristesagan gadmogveca, pativdebul<br />

mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT, vadgenT da<br />

vawesebT, da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda, gamoqveyndes<br />

sadideblad RmrTisa�<br />

romi, wm� petresTan, 1965 wlis 28 noemberi<br />

me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />

(mohyveba mamaTa xelmowerebi)<br />

VI, encycl� Ecclesiam suam, Pars <strong>II</strong>I, 6 aug� 1964: AAS 56 (1964), pp� 637-659� – CONC�VAT� <strong>II</strong>, Decret� de<br />

Oecumenismo.<br />

36 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris, 11 apr� 1963: AAS 55 (1963), pp� 284 et passim�<br />

207


deklaracia<br />

eklesiis damokidebulebis Sesaxeb<br />

araqristianuli religiebis mimarT<br />

NOSTRA AETATE


pavle episkoposi,<br />

RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />

wmida krebis mamebTan erTad,<br />

samudamo saxsovrad<br />

deklaracia<br />

eklesiis damokidebulebis Sesaxeb<br />

araqristianuli religiebis mimarT<br />

1� Cvens droSi, roca kacobrioba sul ufro mWidrod erTiandeba da izrdeba<br />

kavSirebi sxvadasxva erebs Soris, eklesia ufro Rrmad ufiqrdeba saki-<br />

Txs, Tu rogori unda iyos misi damokidebuleba araqristianuli religiebis<br />

mimarT� eklesiis movaleobaa, xeli Seuwyos erTianobasa da siyvaruls adamianTa<br />

Soris da, Sesabamisad, xalxTa Sorisac� amitom eklesia, upirveles<br />

yovlisa, ufiqrdeba imas, Tu ra aqvT adamianebs saerTo da ra ubiZgebs maT<br />

urTierTobisaken�<br />

yvela xalxi erT sazogadoebas warmoadgens, maT erTi warmomavloba aqvT�<br />

RmerTma xom adamianTa mTeli modgma mTels dedamiwaze ganasaxla� 1 maT aqvT<br />

erTi mizani: RmerTi, romlis winaswargangeba, sikeTis mowmoba da gamoxsnis<br />

Sesaxeb fiqrebi yvelaze ganefineba, 2 sanam rCeulni ar gaerTiandebian wmida<br />

qalaqSi, romelsac gananaTlebs RmrTis dideba, da sadac xalxebi ivlian mis<br />

naTelSi� 3<br />

sxvadasxva religiebisgan adamianebi elian pasuxs adamianuri yofierebis<br />

dafarul amocanebze, romlebic, rogorc uwin, aseve dResac, adamianTa gulebs<br />

Rrmad aRelvebs: mainc ra aris adamiani? ra azri da ra mizani aqvs Cvens<br />

cxovrebas? ra aris sikeTe da ra aris codva? saidan warmoiqmneba tanjva da<br />

ra daniSnuleba aqvs mas? romeli gza migviyvans WeSmarit bednierebasTan?<br />

ra aris sikvdili, samsjavro da sazRauri sikvdilis Semdgom? dabolos, ra<br />

aris is ukanaskneli da gamouTqmeli saidumloeba, romelic moicavs Cvens<br />

arsebobas, saidanac warmoviqmnebiT da saiTkenac miviswrafviT�<br />

2� ukve Zveli droidan dRemde sxvadasxva xalxebSi arsebobs erTgvari<br />

aRqmis unari im dafaruli Zalis mimarT, romelic adamianis cxovrebaSi saganTa<br />

da movlenaTa cvlis Tanaarsia� zogjer es aris uzenaesi RmrTaebis<br />

an sulac mamis aRiareba� es aRqma da aRiareba maT cxovrebas Rrma religiuri<br />

SinaarsiT msWvalavs� religiebi, romlebic kulturis progresTan aris<br />

dakavSirebuli, cdilobs, amave SekiTxvebs pasuxi gasces ufro faqizi cnebebiTa<br />

da ufro daxvewili eniT� ase, induizmSi adamianebi ikvleven saRmr-<br />

To saidumloebas da gamoxataven mas miTebis amouwuravi nayofierebiTa da<br />

filosofiis gamWvalavi cnebebiT� isini cdiloben, gaTavisufldnen Cveni<br />

yofierebis SiSebisagan� amisTvis isini mimarTaven asketuri cxovrebis formebs,<br />

Rrma meditacias, an siyvaruliTa da ndobiT TavSesafars pouloben<br />

RmerTSi� budizmSi, misi sxvadasxva formis Sesabamisad, aRiareben am cvalebadi<br />

samyaros ukidures ukmarisobas da aswavlian im gzis Sesaxeb, romli-<br />

Tac adamianebi, RmrTismosavi da ndobiT aRsavse guliT, SeZleben miaRwion<br />

1 Sdr� saqme 17, 26�<br />

2 Sdr� sibr� 8, 1; saq� 14, 17; rom� 2, 6-7; 1tim� 2, 4�<br />

3 Sdr� gamocx� 21, 23s�<br />

211


212<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

sruli Tavisuflebis statuss an uzenaes gasxivosnebas, sakuTari SesaZleblobebiTa<br />

Tu zemodan SemweobiT� aseve sxva religiebi, romlebic mTels<br />

msoflioSi arsebobs, cdilobs, sxdasxva saSualebebiT dauxvdes adamianTa<br />

sulier mousvenrobas da SesTavazos gzebi, ese igi moZRvrebani, cxovrebiseuli<br />

darigebebi da wmida wesebi�<br />

kaTolike eklesia ar uaryofs arafers iqidan, rac am religiebSi aris<br />

WeSmariti da wmida� is gulwrfeli pativiscemiT ganixilavs moqmedebisa da<br />

cxovrebis im formebs, darigebebsa da moZRvrebebs, romlebsac – miuxedavad<br />

maTi didi gansxvavebisa imisgan, rasac Tavad eklesia emxroba da aswavlis –<br />

xSirad moaqvs sxivi im WeSmaritebisa, romelic yvela adamians gananaTlebs�<br />

is auwyebs da ganuxrelad unda auwyebdes qristes, romelic aris „gza, WeSmariteba<br />

da cxovreba“ (ioan� 14, 6)� masSi adamianebi hpoveben religiuri cxovrebis<br />

sisavses, romelSic RmerTma yvelaferi Semoiriga� 4<br />

maSasadame, is mouwodebs Tavis Svilebs, rom gonivrulad da siyvaruliT,<br />

sxva religiaTa mimdevrebTan saubrisa da TanamSromlobis gziT, maT daamowmon<br />

qristianuli sarwmunoeba da cxovreba, aRiaron, Seinaxon da ganavi-<br />

Taron is sulieri da moraluri sikeTeebi da is socio-kulturuli Rirebulebebi,<br />

romlebic maT aqvT�<br />

3� eklesia pativiscemiT uyurebs muslimebsac, romlebic Tayvans scemen<br />

erT RmerTs, cocxalsa da arsebuls (subsistentem), mowyalesa da yovlis-<br />

SemZles, cisa da miwis Semoqmeds, 5 adamianebTan mosaubres� isini mTeli suliT<br />

cdiloben, mis dafarul zraxvebsac (decretis) ki daemorCilon, rogorc<br />

abrahami daemorCila RmerTs (islamuri sarwmunoeba siamovnebiT imowmebs<br />

xolme mas)� muslimebi ar aRiareben iesos rogorc RmerTs, magram pativs<br />

scemen mas rogorc winaswarmetyvels da eTayvanebian mis dedas, qalwul<br />

mariams, romelsac zogjer mowiwebiT uxmoben kidec� amasTan erTad, isini<br />

elian gankiTxvis dRes, rodesac RmerTi miuzRavs yvela aRmdgar adamians�<br />

amrigad, isini pativs scemen zneobriv cxovrebas da RmerTs Tayvans scemen<br />

locviT, mowyalebiTa da marxviT�<br />

saukuneTa manZilze mravali uTanxmoeba da mtroba gaCnda qristianebsa<br />

da muslimebs Soris, da mainc, wmida <strong>kreba</strong> yvelas mouwodebs, daiviwyon warsuli,<br />

gulrwfelad Seecadon, gaugon erTmaneTs da yvela adamianisaTvis<br />

daicvan da ganaviTaron socialuri samarTlianoba, zneobrivi Rirebulebebi,<br />

mSvidoba da Tavisufleba�<br />

4� eklesiis saidumloebis kvlevisas es wmida <strong>kreba</strong> mogvagonebs im kavSiris<br />

Sesaxeb, romliTac axali aRTqmis xalxi abrahamis modgmasTan aris dakavSirebuli�<br />

qristes eklesia scnobs, rom misi sarwmunoebisa da rCeulobis sawyisebi,<br />

gamoxsnis saRmrTo saidumloebis Tanaxmad, ukve gvaqvs patriarqebTan,<br />

mosesa da winaswarmetyvelebTan� igi aRiarebs, rom qristes yvela erTguli,<br />

sarwmunoebiT abrahamis Svili, 6 mowodebulia am patriarqis mier, xolo<br />

eklesiis gamoxsna saidumlod miniSnebulia rCeuli eris gamosvlaSi monobis<br />

miwidan� amitom eklesias ar SeuZlia daiviwyos, rom man Zveli aRTqmis<br />

gamocxadeba miiRo im eris meSveobiT, romelTanac RmerTma Tavisi gamou-<br />

Tqmeli gulmowyaleobiT Zveli kavSiris dadeba ineba� eklesia verc imas<br />

daiviwyebs, rom is sazrdoobs im keTili zeTisxilis fesvisgan, romelzec<br />

4 Sdr� 2kor� 5, 18-19�<br />

5 Sdr� S� GREGORIUS V<strong>II</strong>, Epist. 21 ad Anzir (Nacir), regem Mauritaniae: ed� CASPAR in MGH Ep.<br />

sel. <strong>II</strong>, 1920, I, p� 288, 11-15; PL 148, 450 s�<br />

6 Sdr� gal� 3, 7�


NOSTRA AETATE<br />

damynobilia veluri zeTisxilis rtoebi – warmarTni� 7 eklesias swams, rom<br />

qristem, mSvidobam Cvenma, jvris meSveobiT Seariga iudevelebi da warmar-<br />

Tebi da Tavis TavSi orive gaaerTiana� 8<br />

eklesias yovelTvis Tvalwin aqvs mociquli pavles sityvebi misi modgmis<br />

adamianTa Sesaxeb: „romelTa¡-iyo Svileba¡ da dideba¡ da aRTqumani da Sjulis-debani<br />

da msaxurebani da miTxrobani; romelTani iyvnes mamani da romelTagan<br />

qriste £orcielad“ (rom� 9, 4-5), romelic aris Ze qalwuli mariamisa�<br />

eklesias isic axsovs, rom mociqulebi – eklesiis saZirkvelni da svetni<br />

- iudevelTa erSi iSvnen, iseve rogorc maTi pirveli mowafeebi, romlebmac<br />

qristes saxareba auwyes samyaros�<br />

wmida werilis mowmobiT, ierusalimma ver Seicno Tavisi moxilvis Jami, 9<br />

iudevelebma ar miiRes saxarebis didi nawili, bevri maTgani ki sulac daupirispirda<br />

mis gavrcelebas� 10 miuxedavad amisa, mociqulis Tanaxamad, iudevelebi,<br />

mamaTa gamo, dRemde sayvarelni arian RmrTisaTvis, romlis niWni da<br />

mowodeba Seunanebelia� 11 winaswarmetyvelebTan da imave mociqulTan erTad<br />

eklesia elodeba dRes, romelic mxolod RmrTisaTvis aris cnobili, rodesac<br />

yvela eri erTxmad mouwodebs ufals da „mas erTsulovnad emsaxureba“<br />

(sof� 3, 9)� 12<br />

Zalze didi sulieri memkvidreoba saerToa qristianebisa da iudevelebisTvis�<br />

amitom wmida <strong>kreba</strong>s surs, xeli Seuwyos da ganaviTaros urTierTgageba<br />

da pativiscema orive mxridan, rac, upirveles yovlisa, bibliuri da<br />

Teologiuri kvleviTa da Zmuri saubrebiT miiRweva�<br />

iudevel xelisufalTa da maTi momxreebis moTxovna iyo qristes sikvdili�<br />

13 miuxedavad amisa, mis vnebaSi damnaSaved ver miviCnevT ganurCevlad yvela<br />

iudevels, arc maT, vinc maSin cxovrobda, arc Cvens Tanamedroves� eklesias<br />

SeiZleba vuwodoT RmrTis axali eri� amis miuxedavad, iudevelebi ar<br />

unda warmovadginoT rogorc RmrTisagan gankicxulebi da dawyevlilebi,<br />

TiTqos es wmida werilidan gamomdinareobdes� amitom sayuradReboa, rom<br />

katexizmoSi da RmrTis sityvis qadagebaSi ar aswavlon is, rac ar Seesabameba<br />

saxarebis WeSmaritebas da qristes suls�<br />

eklesia kicxavs yovelgvar devnas nebismieri adamianis mimarT� mas axsovs,<br />

rom saerTo memkvidreoba aqvs iudevelebTan� mas politikuri mosazrebebi<br />

ki ar amoZravebs, aramed saxarebiseuli siyvaruli� is Rrmad wuxs yovelgvari<br />

siZulvilis, devnisa da antisemitizmis gamovlinebis gamo, rac ki odesme<br />

an vinmes mier iudevelTa winaaRmdeg yofila mimarTuli�<br />

eklesia yovelTvis miiCnevda da miiCnevs, rom qristem Tavisi usazRvro<br />

siyvaruliT nebayoflobiT daiTmina vneba da sikvdili yvela adamianis codvis<br />

gamo, raTa yvela gamoxsniliyo� eklesiis amocanaa, qadagebisas auwyos<br />

qristes jvari, rogorc RmrTis sayovelTao siyvarulis niSani da yoveli<br />

madlis wyaro�<br />

5� Cven ar SegviZlia movuwodoT RmerTs, yvelas mamas, Tu uars vambobT<br />

Zmurad movepyraT zogierT adamians, RmrTis xatad Seqmnils� adamianis mimarTeba<br />

RmrTisadmi – mamisadmi da adamianis mimarTeba adamianebisadmi<br />

– Zmebisadmi imdenad aris erTmaneTTan dakavSirebuli, rom wmida werili<br />

ambobs: „romelsa ara uyuardes, man ara icis RmerTi“ (1ioan� 4, 8)�<br />

7 Sdr� rom� 11, 17-24�<br />

8 Sdr� efes� 2, 14-16�<br />

9 Sdr� luk� 19, 44�<br />

10 Sdr� rom� 11, 28�<br />

11 Sdr� rom� 11, 28-29� – Sdr� Const� dogm� Lumen Gentium, n� 16�<br />

12 Sdr� es� 66, 23; fs� 66, 4<br />

13 Sdr� ioan� 19, 6�<br />

213


214<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

amgvarad, safuZveli ecleba yovelgvar Teoriasa Tu praqtikas, romelsac<br />

Semoaqvs gansxvaveba Rirsebisa da, Sesabamisad, uflebebis sakiTxSi adamiansa<br />

da adamians Soris, xalxsa da xalxs Soris�<br />

maSasadame, eklesia gmobs adamianTa Soris yovelgvar diskriminacias da<br />

Zaladobas rasisa Tu kanis feris, socialuri mdgomareobisa Tu religiis<br />

gamo� amitom wmida <strong>kreba</strong>, romelic mihyveba wmida mociqulTa _ petresa da<br />

pavles kvals, mxurvaled evedreba qristes erTgulebs: „slva¡ Tqueni warmarTTa<br />

Soris gaqunden keTili“ (1petre 2, 12), rom maT hqondeT, Tu SesaZlebelia,<br />

mSvidoba yvela adamianTan, 14 raTa SeWmaritad iyvnen Svilebi mamisa,<br />

romelic aris caTa Sina� 15<br />

14 Sdr� rom� 12, 18�<br />

15 Sdr� maT� 5, 45<br />

yovelive erTad da cal-calke, rac am deklaraciaSi gamocxadda,<br />

wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo<br />

uflebamosilebiT, romelic qristesgan gadmogveca, amas pativdebul<br />

mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT, vadgenT<br />

da vawesebT, da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda, gamoqveyndes<br />

sadideblad RmrTisa�<br />

romi, wm� petresTan, 1965 wlis 28 oqtomberi<br />

me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />

(mohyveba mamaTa xelmowerebi)


dogmaturi konstitucia<br />

saRmrTo gamocxadebis Sesaxeb<br />

DEI VERBUM


DEI VERBUM<br />

pavle episkoposi,<br />

RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />

wmida krebis mamebTan erTad,<br />

samudamo saxsovrad<br />

dogmaturi konstitucia<br />

saRmrTo gamocxadebis Sesaxeb<br />

Sesavali<br />

1� RmrTis sityvis krZalulebiT msmeneli da darwmunebiT ganmcxadebeli<br />

wmida <strong>kreba</strong> misdevs wm� ioanes sityvebs: „giTxrobT Tquen cxorebasa mas<br />

saukunesa, romeli iyo mamasa Tana da gamog¢Cnda Cuen; romeli guesma da vixileT,<br />

giTxrobT Tquen, ra¡Ta Tquenca ziareba¡ gaqundes Cuen Tana da ziareba¡<br />

Cueni mamisa Tana da Zisa misisa Tana ieso qristessa“ (1ioane 1, 2-3)� amitom<br />

<strong>kreba</strong>s, tridentisa da <strong>vatikanis</strong> I <strong>kreba</strong>Ta mimdevars, ganzraxuli aqvs warmoadginos<br />

WeSmariti moZRvreba saRmrTo gamocxadebisa da misi gadmocemis<br />

Sesaxeb, raTa gamoxsnis uwyebis mosmeniT mTelma msofliom irwmunos, rwmeniT<br />

imedovnebdes, imedovnebiT uyvardes� 1<br />

Tavi I<br />

Tavad gamocxadeba<br />

2� RmerTma misi saTnoebiTa da sibrZniT isurva Tavisi Tavis gamocxadeba da<br />

uwyeba Tavisi nebis saidumlosi (Sdr� efes� 1, 9), romliTac adamianebi qristes,<br />

ganxorcielebuli sityvis saSualebiT suli wmidaSi mamas mieaxlebian da saRmr-<br />

To bunebis Tanamoziareni xdebian (Sdr� efes� 2, 18; 2 petr� I, 4)� am gamocxadebiT<br />

uxilavi RmerTi (Sdr� kol� I, 15; 1tim� 1, 17) Tavisi siyvarulis siuxviT adamianebs,<br />

rogorc megobrebs, mimarTavs (Sdr� gamosvl� 33, 11; ioane 15, 14-15) da maT-<br />

Tan saubrobs (Sdr� bar� 3, 38), raTa isini TavisTan saurTierTod miiwvios da am<br />

urTierTobis wevrebad miiRos� gamocxadebis es gangebuleba iqmneba qmedebaTa<br />

da sityvaTa Sinagani urTierTkavSiriT, iseve rogorc saqmeni, gamoxsnis istoriaSi<br />

RmrTis mier aRsrulebulni, cxadyofen da ganamtkiceben moZRvrebasa da<br />

mas, rac sityvebiT gamoxatula, xolo sityvebi gvauwyeben saqmeebs da aSuqeben<br />

saidumlos, romelsac isini Seicaven� rogorc RmrTis, aseve adamianTa gamoxsnis<br />

Sesaxeb Rrma WeSmariteba CvenTvis am gamocxadebiT qristeSi sxivosndeba,<br />

romelic aris Suamavali da imavdroulad mTeli gamocxadebis sisavse� 2<br />

3� RmerTma, sityviT yovelives Semqmnelma (Sdr� ioan� 1, 3) da Semnaxvelma, _<br />

romelic qmnilebebSi mudmivad amowmebs Tavis Tavs adamianTaTvis (Sdr� rom� I,<br />

19-20) da uzenaesi gamoxsnis gzis gaxsnas ganizraxavs, _ dasabamiTve gamouCina<br />

Tavisi Tavi Cvens pirvelwinaparT� maTi dacemis Semdeg man isini gamosyidvis<br />

dapirebiT gamoxsnis imediT aRadgina (Sdr� dab� 3, 15)� igi ganuwyvetlad zrunavda<br />

adamianTa modgmisTvis, rom yvelasTvis, vinc erTgulebiT keTil saqmeebSi<br />

gamoxsnas eZiebda, saukuno cxovreba eCuqebina (Sdr� rom� 2, 6-7)� Tavis droze<br />

man abraams mouwoda, raTa misi STamomavloba did xalxad eqcia (Sdr� dab� 12,<br />

1 Sdr� S� AUGUSTINUS, De cathechizandis rudibus, c� IV, 8: PL 40, 316�<br />

2 Sdr� maTe 11, 27; ioane 1, 14 da 17; 14, 6; 17, 1-3; 2 kor� 3, 16 da 4, 6; ef� 1, 3-14�<br />

217


218<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

2)� RmerTma es xalxi patriarqebis Semdeg mosesa da winaswarmetyvelTa mier ganaswavla,<br />

raTa xalxs igi ecno erTaderT cocxal da WeSmarit RmerTad, winaganmgebel<br />

mamad da samarTlian msajulad, da dalodeboda aRTqmul mxsnels�<br />

ase, saukuneTa manZilze, man ganumzada gza saxarebas�<br />

4� mas Semdeg, rac RmerTma mravalgzis da mravalgvarad winaswarmetyvel-<br />

Ta piriT ilaparaka, igi „ukuana¡sknelTa amaT dReTa metyoda Cuen Zisa mier<br />

T¢sisa“ (ebr� 1, 1-2)� man marTlac gamogzavna Tavisi Ze _ saukuno sityva, romelic<br />

yvela adamians gananaTlebs (illuminat), raTa Zem icxovros adamianTa<br />

Soris da maT RmrTis saidumloni auwyos (Sdr� ioan� 1, 1-18)� ieso qriste,<br />

ganxorcielebuli sityva, „adamiani adamianebTan“ movlinebuli, 3 „sityua-<br />

Ta RmrTisaTa ity¢s“ (ioan� 3, 34) da asrulebs gamoxsnis saqmes, romelic mas<br />

mamam misca saqmnelad (Sdr� ioan� 5, 36; 17, 4)� amitom igi, visi mxilvelic xedavs<br />

mamasac (Sdr� ioan� 14, 9), srulad aRasrulebs gamocxadebas, aRasrulebs<br />

mTeli Tavisi aqmyofobiTa (praesentia) da gamoCinebiT, sityvebiTa da<br />

saqmeebiT, niSnebiTa da saswaulebiT, gansakuTrebiT ki Tavisi sikvdili-<br />

Ta da mkvdreTiT brwyinvale aRdgomiT, da bolos WeSmaritebis suli wmidis<br />

movlinebiT� saRmrTo mowmeobiT ieso qriste adasturebs, rom RmerTi<br />

namdvilad CvenTan aris, raTa codvisa da sikvdilis wyvdiadisagan gagvaTavisuflos<br />

da saukuno cxovrebaSi aRgvadginos�<br />

maSasadame, qristianuli gangebuleba, ramdenadac is aris axali da saboloo<br />

kavSiri (��e������ �efiniti��m), arasodes gardava, da ukve ar aris mosalodneli<br />

araviTari axali sajaro gamocxadeba brwyinvale gamoCinebamde uflisa<br />

Cvenisa ieso qristesi (Sdr� 1tim� 6, 14 da tit� 2, 13)�<br />

5� gamomcxadebeli RmrTis mimarT Segvferis „sarwmunoebis morCileba“<br />

(rom� 16, 26; Sdr� rom� 1, 5; 2 kor� 10, 5-6), romliTac adamiani mTlianad da Tavisuflad<br />

eZleva RmerTs, roca „gonebasa da nebas srulad uqvemdebarebs“<br />

gamomcxadebel RmerTs 4 da misgan mocemul gamocxadebas nebayoflobiT<br />

iRebs� am sarwmunoebis arsebobisTvis saWiroa RmrTis madli, romelic mas<br />

winuZRvis da exmareba, da suli wmidis Sinagani Semweoba, romelic aRZravs<br />

guls da mas RmrTisken miaqcevs, gonebas Tvals uxels, da aniWebs „yvelas<br />

WeSmaritebis miRebisa da rwmenis sitkboebas�“ 5 imisaTvis, raTa kidev ufro<br />

gaRrmavdes gamocxadebis gageba, suli wmida Tavis niWTa saSualebiT (per<br />

dona sua) ganuwyvetliv srulyofs sarwmunoebas�<br />

6� RmerTma ineba, saRmrTo gamocxadebiT gamoeCina da emcno Tavisi Tavi<br />

da adamianTa gamoxsnasTan dakavSirebuli Tavisi nebis saukuno gadawyvetilebebi<br />

(decreta), „raTa isini saRmrTo saTnoebebs eziaron, romlebic sruliad<br />

aRemateba adamianuri gansjisaTvis xelmisawvdom gagebas�“ 6<br />

wmida <strong>kreba</strong> aRiarebs (c�nfitet�r)� rom „RmerTi, yovelives Tavi da bolo,<br />

namdvilad SeiZleba Secnobil iqnas qmnilebaTa safuZvelze adamianuri gonebis<br />

bunebrivi naTliT“ (Sdr� rom� 1, 20)� <strong>kreba</strong> aswavlis, rom am gamocxadebas<br />

unda vumadlodeT, „rom is, rac saRmrTo saqmeTa Soris adamianuri<br />

gonebisTvis TavisTavad miuwvdomeli ar aris, yvelam SeiZleba Seicnos<br />

adamianuri modgmis dRevandel mdgomareobaSic, Seicnos advilad, mtkice<br />

darwmunebulobiTa da Secdomis yovelgvari minarevis gareSe�“ 7<br />

3 Epist. ad Diognetum, 8, 4: Funk I, 403�<br />

4 Conc� Vat� I, Const� dogm� De fide cath., ca�� 3 �e fi�e: DENZ� 1789 (3008)�<br />

5 Conc� Araus, <strong>II</strong>, can� 7: Denz� 180 (377)� – Conc� Vat� I, l. c.: DENZ, 1791 (3010)�<br />

6 Conc� Vat� I, Const� dogm� De fide cath., cap� 2 de revelatione: DENZ� 1786 (3005)�<br />

7 iqve, DENZ� 1785 da 1786 (3004 da 3005)�


DEI VERBUM<br />

Tavi <strong>II</strong><br />

saRmrTo gamocxadebis gadmocema<br />

7� rac RmerTma yvela xalxTa xsnisaTvis gamogvicxada, man es ukeTilesad<br />

ise ganawesa, rom saukunod xelisSeuxebad egos (permanerent) da yvela Taobas<br />

gadmoeces� amitom qristem _ ufalma, romelSic uzenaesi RmrTis mTeli gamocxadeba<br />

sruldeba (Sdr� 2 kor� 1, 20; 3, 16 _ 4, 6), daakisra mociqulebs, rom<br />

saxareba, adre winaswarmetyvelTa mier aRTqmuli, Tavad mis mier aRsrulebuli<br />

da sakuTari piriT gancxadebuli, yvelas uqadagon, rogorc xsnis<br />

yvela WeSmaritebisa da zneobrivi wesis wyaro, 8 da amcnon saRmrTo niWni� es<br />

erTgulad Seasrules im mociqulebma, romlebmac zepir qadagebaSi, magaliTebsa<br />

da dawesebulebebSi (institutionibus) is gadmosces, rac qristes bage-<br />

Tagan, saubridan Tu saqmeTagan Seityves an suli wmidis CagonebiT Seicnes,<br />

aseve im mociqulebma da samociqulo mamebma, romelTac, imave suli wmidis<br />

STagonebiT, werilobiT gvauwyes xsnis Sesaxeb� 9<br />

imisaTvis, raTa saxareba yovelTvis xelSeuxeblad da cocxlad Senaxuliyo<br />

eklesiaSi, mociqulebma memkvidreebad datoves episkoposebi, romelTac<br />

„Tavisi sakuTari samoZRvro xarisxi gadasces“� 10 es wmida gadmocema da orive<br />

aRTqmis wmida werili aris sarkesaviT, romelSic eklesia Tavis miwier gzaze<br />

Wvrets RmerTs; RmrTisagan eklesia yvelafers iRebs, sanam ar miva iqamde, rom<br />

RmerTi pirispir ixilos, imgvarad, rogoric is aris (Sdr� 1ioan� 3, 2)�<br />

8� amgvarad, samociqulo qadageba, romelic STagonebis gziT daweril<br />

wignebSi gansakuTrebuli saxiT gadmoica, droTa dasasrulamde uwyveti<br />

memkvidreobiT unda Senaxuliyo� amitom mociqulebi, romlebic gadmoscemen<br />

imas, rac Tavad miiRes, mouwodeben erTgulT, misdion gadmocemebs,<br />

romlebic sityvisa Tu werilis saSualebiT SeiTvises (Sdr� 2Tes� 2, 15), da<br />

ibrZolon sarwmunoebisTvis, romelic maT erTxel gadmoecaT (Sdr� iud�<br />

3)� 11 mociqulTagan gadmocemuli moicavs yvelafers, rac xels uwyobs Rmr-<br />

Tis xalxis cxovrebis wmidad warmarTvasa da sarwmunoebis zrdas� ase, Tavis<br />

moZRvrebaSi, cxovrebasa da RmrTismsaxurebaSi eklesia maradamyofebs (perpetuat)<br />

da yvela Taobas gadascems yovelives, rac Tavad aris, yovelives, rac<br />

swams�<br />

mociqulTagan momdinare es gadmocema suli wmidis SemweobiT eklesia-<br />

Si viTardeba: 12 izrdeba gadmocemul saqmeTa da sityvaTa wvdoma, rogorc<br />

morwmuneTa WvretiTa da swavliT, romlebic yovelive amas Tavis gulSi<br />

Semoikreben (Sdr� luk� 2, 19 da 51), aseve gancdil sulier saqmeTa Sinagani<br />

gagebiT, da agreTve imaTi uwyebiT (praeconio), vinc saepiskoposo memkvidreobiT<br />

WeSmaritebis myari (certum) qarizma miiRo� ase, saukuneTa svlaSi, eklesia<br />

ganuwyvetliv miiswrafis saRmrTo WeSmaritebis sisavsisaken, sanam masSi ar<br />

aRsruldeba sityvani RmrTisani�<br />

wmida mamaTa naTqvamni adastureben am gadmocemis macocxlebel awmyoobas<br />

(praesentiam), romlis simdidre morwmune da mlocveli (orantis) eklesiis<br />

moRvaweobasa da cxovrebas Seerwymis� amave gadmocemiT cnobili xdeba wmida<br />

wignTa mTliani kanoni; Tavad wmida wignebi eklesiaSi ufro Rrmad gai-<br />

8 Sdr� Mt� 28, 19 – 20 da Mc� 16, 15� – Conc� Trid�, Sess� 4, decr� De canonicis Scripturis : DENZ�<br />

783 (1501)�<br />

9 Sdr� Conc� Trid�, l. c. – Conc� Vat� I, Sess� 3, Const� dogm� De fide catholica, cap� 2 de revelatione :<br />

DENZ, 1787 (3006)�<br />

10 S� IRENAEUS, Adv. Haer. <strong>II</strong>I, 1: PG 7, 848; Harvey, 2, p� 9<br />

11 Sdr� Conc� Nicaenum <strong>II</strong>: Denz� 303 (602)� – Conc� Const� IV, Sess� 10, can� 1: DENZ� 336 (650-<br />

652)�<br />

12 Sdr� Conc� Vat� I, Const� dogm� De fide catholica, ca�� 4 �e fi�e et rati�ne: DENZ� 1800 (3020)�<br />

219


220<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

geba da ganuwyvetliv cxovelmoqmedi xdeba� ase RmerTi, romelmac adre<br />

ilaparaka da romelic Tavisi sayvareli Zis sZals ganuwyvetliv esaubreba,<br />

da suli wmida, romlis saSualebiT saxarebis cocxali xma JRers eklesiaSi,<br />

xolo eklesiis saSualebiT – samyaroSi, morwmuneT uZRveba WeSmaritebis<br />

sisavseSi da maTSi amkvidrebs qristes sityvas (Sdr� kol� 3, 16)�<br />

9� amgvarad, wmida gadmocema da wmida werili erTmaneTTan mWidrod kav-<br />

Sirsa da urTierTobaSi arian: orive, erTi da imave saRmrTo wyarodan momdinare,<br />

garkveulwilad erT mTlianobad Seirwymis da erTi da imave miznisken<br />

iswrafvis� marTlac, wmida werili aris RmrTis laparaki (locutio), ramdenadac<br />

is saRmrTo sulis STagonebiT Seqmnili naweriT dasturdeba, xolo<br />

wmida gadmocema sityvas RmrTisas (verbum Dei), romelic ufalma qristem da<br />

suli wmidam mociqulebs miando, maT memkvidreebs srulad gadascems, raTa<br />

mas, WeSmaritebis manaTobeli sulis SemweobiT, Tavisi qadagebiT erTgulad<br />

emsaxuron, ganmarton is da gaavrcelon� maSasadame, eklesia Tavis darwmunebulobas<br />

yovelive gamocxadebulTan mimarTebaSi mxolod wmida werilidan<br />

ar iZens� amitom orives miReba da Tayvaniscema krZalvisa (pietatis) da pativiscemis<br />

Tanabari gancdiT gvmarTebs� 13<br />

10� Owmida gadmocema da wmida werili Seadgenen saRmrTo sityvis erT wmida<br />

saunjes, romelic eklesiisTvis iqna mindobili� masze damokidebuli<br />

mTeli wmida xalxi, Tavis mwyemsebTan erTiani, mudmivad gankrZalulia (perservat)<br />

mociqulTa moZRvrebasa da ziarebaSi, puris gatexvasa da locvebSi<br />

(Sdr� saqm� 2, 42)� ase, gadmocemuli sarwmunoebis SenaxvaSi, aRsrulebasa da<br />

aRsarebaSi aRmocendeba winamZRvarTa da morwmuneTa (�nti�tit�m et fi�eli�m) ganumeorebeli<br />

erTsulovneba� 14<br />

saRmrTo sityvis, dawerilisa Tu gadmocemulis, namdvili ganmartebis<br />

movaleoba mxolod eklesiis cocxal moZRvrobas (magisterium) daekisra, 15<br />

romlis uflebamosileba (auctoritas) ieso qristes saxeliT sruldeba� es<br />

moZRvroba RmrTis sityvis zemdgomi ki ar aris, aramed mas emsaxureba; is<br />

aswavlis mxolod imas, rac gadmoica, radgan saRmrTo davalebiTa (mandato)<br />

da suli wmidis SemweobiT sityvas krZalviT ismens, mas wmidad icavs da<br />

erTgulad ganmartavs; is rwmenis erTiani saunjidan iZens yovelive imas,<br />

rasac warmogvidgens RmrTivgamocxadebulad da amdenad rogorc sarwmunos�<br />

amgvarad, cxadia, rom wmida gadmocema, wmida werili da eklesiis moZRvroba,<br />

RmrTis ubrZnesi ganzraxvis (consilium) Tanaxmad, imdenad urTier-<br />

TdakavSirebuli da Tanaziaria (consociari), rom uerTmaneTod ar arseboben,<br />

da yvela erTad da TiToeuli Taviseburad, erTiani suli wmidis moqmedebiT,<br />

warmatebiT uwyobs xels sulTa gamoxsnas�<br />

Tavi <strong>II</strong>I<br />

wmida werilis RmrTivSTagonebuloba da misi ganmarteba<br />

11� yovelive saRmrTod gamocxadebuli, rasac wmida werili Seicavs da<br />

warmogvidgens, suli wmidis CagonebiT Caiwera� samociqulo sarwmunoe-<br />

13 Sdr� Conc� Trid�, Sess� 4, l. c.: DENZ� 783 (1501)�<br />

14 Sdr� Pius X<strong>II</strong>, Const� apost� Munificentissimus Deus, 1 nov� 1950: AAS 42 (1950), p� 756, S� Cypriani,<br />

Epist. 66, 8: CSEL (Hartel) <strong>II</strong>I, B, p� 733: “eklesia, mRvdelTan erTiani xalxi da Tavis mwyemsze<br />

damokidebuli samwyso”�<br />

15 Sdr� Conc� Vat� I, Const� dogm� De fide catholica, ca�� 3 �e fi�e: DENZ� 1792 (3011)�


DEI VERBUM<br />

bis safuZvelze, wmida dedas – eklesias wmidad da kanonikurad miaCnia rogorc<br />

Zveli, aseve axali aRTqmis wignebi, mTlianad, maTi yvela nawiliTurT,<br />

imitom rom maT, suli wmidis STagonebiT dawerilT (Sdr� ioan� 20, 31; 2 tim�<br />

3, 16, 2pet� 1, 19-21; 3, 15-16), avtorad RmerTi hyavT, da aseTebad gadmoecnen<br />

isini eklesias� 16 wmida wignebis Sesadgenad RmerTma marTlac is adamianebi<br />

airCia, romlebsac TavianT unarebisa da SesaZleblobebis sruli gamoyenebiT,<br />

17 Tavad RmrTis maTSi da maTi saSualebiT moqmedebis safuZvelze, 18<br />

werilobiT, rogorc namdvil avtorebs, yovelive is da mxolod is unda gadmoecaT,<br />

rac Tavad mas surda� 19<br />

yvelaferi, rasac ganacxadeben STagonebuli avtorebi anu hagiografebi,<br />

suli wmidisgan gancxadebulad unda vcnoT (retineri) da vaRiaroT, rom<br />

wmida werilis wignebi mtkiced, erTgulad da ucdomelad aswavlian im We-<br />

Smaritebas, romelic RmerTma isurva, rom Cveni gamoxsnis mizniT, wmida<br />

nawerTa saxiT (Litteris Sacris) aRbeWdiliyo� 20 amgvarad, „werili erTobili<br />

RmrTivSTagonebul da sargebel samoZRureblad ars da samxilebelad,<br />

gamosasworebelad da saswavlelad simarTlisa, ra¡Ta srulqmnili iyos<br />

kaci RmrTisa, yoveli keTili saqmisT¢s ganmzadebuli“ (2tim� 3, 16-17)�<br />

12� wmida werilSi RmerTma ilaparaka adamianTa piriT, rogorc adamianma�<br />

21 imisaTvis, rom wmida werilis ganmmartebeli Caswvdes imas, risi Setyobinebac<br />

RmerTs CvenTvis surda, man yuradRebiT unda gamoikvlios, Tu ris<br />

gamoxatvas ganizraxavdnen sinamdvileSi hagiografebi da risi gancxadeba<br />

indoma RmerTma maTi sityvebiT�<br />

hagiografTa ganzraxvis amosaxsnelad sxvaTa da sxvaTa Soris gasa-<br />

Tvaliswinebelia „literaturuli Janrebi“� WeSmariteba xom sxvadasxvagvarad<br />

warmogvidgeba da gamoixateba sxvadasxva teqstSi, iqneba is istoriuli,<br />

winaswarmetyveluri, poeturi Tu kidev sxva romelime Janrisa�<br />

ganmmartebelmac is azri unda eZios, romlis gamoxatva surda hagiografs<br />

garkveul pirobebSi, droisa da kulturis garemos Sesabamisad,<br />

da romelsac is im droisTvis damaxasiaTebeli literaturuli Janris<br />

gamoyenebiT gamoxatavda� 22 imisTvis, rom sworad gavigoT is, risi gancxadeba<br />

surda Tavisi naweriT wmida saqmeTa aRmwers (sacer auctor), saTanadod<br />

unda gaviTvaliswinoT gancdis, Tqmis, Txrobis Cveuli, mkvidri Taviseburebebi,<br />

romlebic hagiografis dros iyo gabatonebuli, aseve is Taviseburebebi,<br />

romlebic im xanaSi iyo damaxasiaTebeli sazogadod adamian-<br />

Ta urTierTobebisTvis� 23<br />

wmida werili unda wakiTxul iqnes da ganimartos imave sulis saSualebiT,<br />

romlis saSualebiTac is daiwera� 24 amitom wmida teqstebis azris swori<br />

gagebisaTvis aranakleb sagulisxmoa mTliani werilis Sinaarsi da misi er-<br />

Tianoba, mTeli eklesiis cocxali gadmocemisa da sarwmunoebis Tanxmobis<br />

16 Sdr� Conc� Vat� I, Const� dogm� de fide catholica, cap� 2 de revelatione: DENZ� 1787 (3006)� –<br />

��mm� �I�LI��� Decr� 18 i�nii 1915: DENZ� 2180 (3629); E� 420� (Enc�r� �ibl�)� – �� �� �� �� O�ficii� e�i�t�<br />

22 dec� 1923: EB 499�<br />

17 Sdr� Pius X<strong>II</strong>, encycl� Divino afflante Spiritu, 30 sept� 1943: AAS 35 (1943), p� 314; EB 556�<br />

18 adamianSi da adamianis saSualebiT: Sdr� ebr� 1, 1 da 4, 7; 2 sam� 23, 2; maTe 1, 22 da sxv�<br />

– Conc� Vat� I: Schema de doctr. cath., nota 9: Coll� Lac� V<strong>II</strong>, 522�<br />

19 Leo X<strong>II</strong>I, encycl� Providentissimus Deus, 18 nov� 1893: DENZ� 1952 (3293); EB 125�<br />

20 Sdr� S� AUGUSTINUS, Gen. ad litt. 2, 9, 20: PL 34, 270-271; Epist. 82, 3: PL 33, 277; CSEL 34, 2,<br />

p� 354� – S� THOMAS, De ver. q� 12, a� 2, c� – CONC� TRID�, Sess� 4, de canonicis Scripturis: DENZ� 783 (1501)�<br />

– Leo X<strong>II</strong>I, encycl� Providentissimus: EB 121, 126-127� – Pius X<strong>II</strong>, encycl� Sivino afflante: EB 539�<br />

21 S� AUGUSTINUS, De Civ. Dei, XV<strong>II</strong>, 6, 2: PL 41, 537; CSEL XL, 2, 228�<br />

22 S� AUGUSTINUS, De Doctr. Christ., <strong>II</strong>I, 18, 26: PL 34, 75-76�<br />

23 PIUS X<strong>II</strong>, l. c.: DENZ� 229 (3829-3830); EB 557-562�<br />

24 Sdr� BENEDICTUS XV, encycl� Spiritus Paraclitus, 15 sept� 1920: EB 469� – S� HIERONYMUS,<br />

In Gal. 5, 19-21: PL 26, 417 A��<br />

221


222<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

gaTvaliswinebiT� am wesebis Sesabamisad, egzegetebma xeli unda Seuwyon wmida<br />

werilis azris ufro Rrmad gagebasa da gadmocemas, raTa maTi erTgvarad<br />

mosamzadebeli SeswavliT eklesiis msjavri (iudicum) mwifdebodes� yvelaferi,<br />

rac werilis ganmartebis Taviseburebas Seexeba, sabolood eqvemdebareba<br />

eklesiis msjavrs, eklesia ki RmrTis sityvis SenaxviTa da ganmartebiT<br />

asrulebs saRmrTo davalebasa da samsaxurs� 25<br />

13� amgvarad, wmida werilSi vlindeba, RmrTis Seuryvneli WeSmaritebisa<br />

da siwmidis samudamo Senaxvisas, saukuno sibrZnis saocari „Camosvla“ (condescensio),<br />

raTa viswavloT RmrTis gamouTqmeli saTnoeba, da is, Tu rogor<br />

mdabldeba igi Tavis metyvelebaSi, roca Cvens bunebas winaganagebs da misTvis<br />

zrunavs�“ 26 marTlac, RmrTis sityvani, adamianur enebze gamoxatulni,<br />

adamianuri metyvelebis msgavsni Seiqmnen, iseve rogorc odesRac adamianTa<br />

msgavsi Seiqmna saukuno mamis sityva, romelmac adamianuri xorcis siZabune<br />

miiRo�<br />

Tavi IV<br />

YYZveli<br />

aRTqma<br />

14� uaRresad mosiyvarule RmerTma, romelic mzrunvelad ganizraxavs da<br />

amzadebs mTeli adamianuri modgmis gamoxsnas, gansakuTrebuli gegmis safuZvelze<br />

TavisTvis airCia xalxi, romelsac dapirebebs miandobda� RmerTma<br />

kavSiri daamyara abraamTan (Sdr� dab� 15, 18) da, moses gziT, israelis xalxTan<br />

(Sdr� gamosvl� 24, 8), xolo am kavSiris saSualebiT gamoecxada, sityvebSica<br />

da saqmeebSic, Tavis rCeul xalxs erTaderT WeSmarit da cocxal RmerTad�<br />

es moxda imisTvis, raTa israels gamoecada, Tu ra saRmrTo gzebi midis adamianebisken,<br />

da, winaswarmetyvelTa piriT RmrTis saubris safuZvelze, es<br />

gzebi dRidan dRemde sul ufro Rrmad da mkafiod gaego da maT Sesaxeb codna<br />

sul ufro farTod gaevrcelebina xalxebSi (Sdr� fs� 21, 28-29; 95, 1-3; is� 2,<br />

1-4; ier� 3, 17)� gamoxsnis gangebuleba, wmida avtorTa mier winaswarnauwyebi,<br />

moTxrobili da ganmartebuli, Zveli aRTqmis wignebSi warmodgeba rogorc<br />

sityva RmrTisa� amitom es RmrTivSTagonebuli wignebi waruval Rirebulebas<br />

inaxaven: „rameTu raodeni-igi daiwera, Cuenda samoZRureblad daiwera,<br />

ra¡Ta moTminebiTa miT da nugeSinis-cemiTa wignTa¡Ta sasoeba¡ guaqundes“<br />

(rom� 15, 4)�<br />

15� Zveli aRTqmis gangebuleba upirveles yovlisa gankuTvnili iyo<br />

imisTvis, rom moemzadebina qristes _ sayovelTao gamomxsnelis (redemptoris)<br />

mosvla da misi mesianuri meufebis dadgoma, winaswarmetyvelurad<br />

emcno is (Sdr� luk� 24, 44; ioan� 5, 39; 1pet� 1, 10) da sxvadasxva niSniT gamoexata<br />

(Sdr� 1kor� 10, 11)� Zveli aRTqmis wignebi (isini adamianTa modgmis<br />

im mdgomareobas^iTvaliswineben, romelic qristes mier gamoxsnis droTa<br />

uwinaresia) yvelasTvis cxadyofen imis codnas, Tu vin aris RmerTi da<br />

vin – adamianebi, da Tu rogor moqmedebs mosamarTle da mowyale RmerTi<br />

adamianebTan mimarTebaSi� rac unda arasrulyofilsa da droebiTs Seicavdes<br />

es wignebi, isini mainc WeSmarit saRmrTo pedagogias amJRavnebs; 27<br />

isini gamoxatavs RmrTis cocxal aRqmas (sensum), maTSi Senaxulia umaRlesi<br />

moZRvrebani RmrTis Sesaxeb, mxsneli sibrZne adamianuri cxovrebis<br />

Sesaxeb, locvaTa saocari saganZuri da, bolos, maTSi Cveni gamoxsnis<br />

25 Sdr� CONC� VAT� I, Const� dogm� De fide catholica, cap� 2 de revelatione: DENZ� 1788 (3007)�<br />

26 S� Io� CHRYSOSTOMUS, In Gen. 3, 8 (hom� 17, 1): PG 53, 134�<br />

27 PIUS XI, encycl� Mit brenennder Sorge, 14 martii 1937: AAS 29 (1937), p� 151�


DEI VERBUM<br />

saidumloa dafaruli� amitom qristianebma es wignebi mowiwebiT (devote)<br />

unda miiRon�<br />

16� maSasadame, RmerTma, aRTqmaTa orive wignis STamagonebelma da avtorma,<br />

brZnulad ise ganawesa, rom axali aRTqma dafarulia ZvelSi, axalSi ki<br />

Zveli ixsneba� 28 miuxedavad imisa, rom qristem Tavis sisxlSi daafuZna axali<br />

kavSiri (Foedus) (Sdr� luk� 22, 20; 1kor� 11, 25), mainc, Zveli aRTqmis wignebi,<br />

saxarebis uwyebaSi mTlianad miRebulni, 29 axal aRTqmaSi iZenen da avlenen<br />

Tavis srul mniSvnelobas (Sdr� maT� 5, 17; luk� 24, 27; rom� 16, 25-26; 2kor� 3,<br />

14-16), xolo axal aRTqmas isini, Tavis mxriv, naTels hfenen da ganmartaven�<br />

Tavi V<br />

axali aRTqma<br />

17� sityva RmrTisa, romelic aris Zliereba RmrTisa yvela morwmunis gamosaxsnelad<br />

(Sdr� rom� 1, 16), axali aRTqmis nawerebSi araCveulebrivi saxiT<br />

warmodgeba da Tavis Zalas avlens� roca moiwia JamTa sisavse (Sdr� gal� 4, 4),<br />

sityva xorciel iqmna da damkvidrda Cvens Soris, savse madliTa da WeSmaritebiT<br />

(Sdr� ioan� 1, 14)� qristem daamyara miwaze meufeba RmrTisa, moqmedebebiTa<br />

da sityvebiT gamoavlina Tavisi mama da Tavisi Tavi, xolo sikvdiliT,<br />

aRdgomiTa da brwyinvale amaRlebiT, agreTve suli wmidis gamogzavniT<br />

Tavisi saqme aRasrula� miwidan amaRlebuli, yvelas Tavisken miizidavs<br />

(Sdr� ioan� 12, 32) Tavad igi, erTaderTi, visac saukuno cxovrebis sityvani<br />

aqvs (Sdr� ioan� 6, 68)� magram es saidumlo ar iyo ganxsnili sxva TaobaTaTvis<br />

ise, rogorc is axla gamoecxada suli wmidaSi mis wmida mociqulebsa da<br />

winaswarmetyvelebs (Sdr� efes� 3, 4-6), gamoecxada imisTvis, rom maT saxareba<br />

eqadagaT, iesosadmi, qristesa da uflisadmi rwmena aReZraT da eklesia<br />

SeekribaT� am saqmeTa mudmiv da saRmrTo mowmeobas axali aRTqmis nawerebi<br />

warmoadgenen�<br />

18� yvelasTvis cnobilia, rom yvela nawerTa Soris, TviT axali aRTqmisac<br />

ki, saxarebebi damsaxurebulad gamorCeulia, radgan isini ganxorcielebuli<br />

sityvis, Cveni gamomxsnelis cxovrebisa da moZRvrebis gansakuTrebul<br />

mowmeobas warmoadgenen�<br />

eklesia yovelTvis da yvelgan cnobda da cnobs oTxi saxarebis samociqulo<br />

warmomavlobas� qristes gankargulebiT mociqulebma is iqadages, rac<br />

Semdeg maT da maTTan daaxlovebulma samociqulo mamebma suli wmidis STagonebiT<br />

Cven werilobiT gadmogvces, rogorc rwmenis safuZveli, _ oTxTavi<br />

anu maTes, markozis, lukasa da ioanes saxareba� 30<br />

19� wmida deda eklesia mtkiced da sruliad ucvlelad cnobda da cnobs,<br />

rom oTxi xsenebuli saxareba, romelTa istoriulobas igi uyoymanod adasturebs,<br />

sarwmunod gadmoscems imas, rasac ieso Ze RmrTisa, adamianTa<br />

Soris mkvidri, maTi saukuno gamoxsnisTvis akeTebda da aswavlida, vidre<br />

dRemde misi amaRlebisa (Sdr� saqme 1, 1-2)� xolo is, rac mas uTqvams da gauke-<br />

Tebia, mociqulebma uflis amaRlebis Semdeg msmenelebs gagebis im gansaku-<br />

Trebuli sisavsiT gadmosces, romelic Tavad miiRes, 31 qristes brwyinvale<br />

28 S� AUGUSTINUS, Quest. in Hept. 2, 73: PL 34, 623�<br />

29 S� IRENAEUS, Adv. Haer. <strong>II</strong>I, 21, 3: PG 7, 950 ( = 25, 1: HARVEY 2, p� 115)� – S� CYRILLUS<br />

HIEROS�, Catech. 4, 35: PG 33, 497� – THEODORUS MOPS�, In Soph. 1, 4-6: PG 66, 452D – 453A��<br />

30 Sdr� S� IRENAEUS, adv. Haer. <strong>II</strong>I, 11, 8: PG 7, 885; SAGNARD, p� 194�<br />

31 ioane 2, 22; 12, 16; Sdr� 14, 12; 16, 12, 12-13; 7, 39�<br />

223


224<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

movlenebiT darigebulebma da WeSmaritebis sulis naTebiT ganswavlulebma�<br />

32 wmida avtorebma Seadgines oTxi saxareba, romelSic zogi ram zepiri an<br />

sulac ukve werilobiTi gadmocemidan SerCevis Sedegad Seitanes, zogisac<br />

sinTezi gaakeTes, an eklesiaTa mdgomareobis gaTvaliswinebiT ganmartes�<br />

saboloo jamSi maT macneobis (praeconii) forma ise SeinarCunes, rom is, rasac<br />

iesos Sesaxeb gvatyobinebdnen, mudam WeSmariti da gulwrfeli yofiliyo� 33<br />

isini werdnen TavianTi sakuTari xsovnisa da mogonebis Tu imaTi mowmeobis<br />

safuZvelze, „romelni dasabamiTgan T¢T-mxilvel da msaxur yofil iyvnes<br />

sity¢sa mis,“ maTi ganzraxva iyo is, rom Cven gvecno im sityvebis „WeSmariteba“,<br />

romlebic gviswavlia (Sdr� luk� 1, 2-4)�<br />

20� oTxi saxarebis garda, axali aRTqmis kanoni Seicavs wmida pavles epistoleebsa<br />

da sxva samociqulo nawerebsac, romlebic suli wmidis STagonebiT<br />

Seiqmna� RmrTis brZnuli ganzraxviT (consilio), am nawerebiT is dasturdeba,<br />

rac ufal qristes ukavSirdeba� es nawerebi sul ufro metad ganacxadeben<br />

mis WeSmarit moZRvrebas (genuina Eius doctrina), gvamcnoben qristes saRmrTo<br />

saqmis gamomxsnel Zalas, mogviTxroben eklesiis dasabamisa da misi saocari<br />

gavrcelebis Sesaxeb, da winaswar gvauwyeben mis brwyinvale dasrulebas�<br />

ufali ieso, dapirebisamebr, Tavis mociqulebTan iyo (Sdr� maT� 28, 20);<br />

man mociqulebs gamougzavna nugeSinismcemeli suli, romelic maT WeSmaritebis<br />

sisavseSi gaZRoloda (Sdr� iovan� 16, 13)�<br />

Tavi VI<br />

wmida werili eklesiis cxovrebaSi<br />

21� eklesia mudam Tayvans scemda wmida werils, iseve rogorc Tavad<br />

sxeuls uflisas� rogorc RmrTis sityvis, aseve qristes sxeulis sufridan<br />

igi yovelTvis, gansakuTrebiT wmida liturgiaSi, iRebs purs da mas morwmuneT<br />

sTavazobs� eklesias mudam miaCnda da miaCnia wmida werili, wmida<br />

gadmocemasTan erTad, Tavisi sarwmunoebis uzenaes wesad� wmida werili,<br />

RmrTivSTagonebuli da erTxel da samudamod naweriT dadasturebuli,<br />

ucvlelad gvauwyebs Tavad RmrTis sityvas da winaswarmetyvelTa da mociqulTa<br />

sityvebSi aJRerebs suli wmidis xmas� amitom, saeklesio mqadagebloba<br />

(praedicatio), iseve rogorc Tavad qristianuli religia, wmida weriliT<br />

unda sazrdoobdes da xelmZRvanelobdes� mama, romeli ars caTa Sina, Tavis<br />

Svilebs siyvaruliT egebeba da esaubreba wmida wignebSi� RmrTis sityvaSi<br />

iseTi simtkice da Zalaa (vis ac virtus), rom is eklesiisTvis warmoadgens sayrdensa<br />

da energias, eklesiis SvilTaTvis ki sarwmunoebis simZlavres, sulis<br />

sazrdosa (animae cibus) da sulieri cxovrebis (vitae spiritualis) sufTa da mudmiv<br />

wyaros� amitom wmida werilsac SesaniSnavad miesadageba es sityvebi: „rame-<br />

Tu cxovel ars sityua¡ RmrTisa¡ da moqmed“ (ebr� 4, 12), „romeli SemZlebel<br />

ars aRSenebad da mocemad Tquenda mk¢drobisa yovelTa Sina wmidaTa�“ (saqme<br />

20, 32; Sdr� 1 Tes� 2, 13)�<br />

22� qristianebs farTod unda miesvlebodeT wmida werilTan� amitom eklesiam<br />

dasabamiTve Zveli aRTqmis is uZvelesi berZnuli Targmani cno Tavisad,<br />

romelic samocdaaTi kacis saxels atarebs� eklesia yovelTvis pativiscemiT<br />

epyroba sxva, aRmosavlursa da laTinur Targmanebsac, upirveles<br />

yovlisa ki imas, romelsac „vulgata“ ewodeba� sityva RmrTisa yvela drois<br />

32 Sdr� ioane 14, 26; 16, 13�<br />

33 Sdr� instruqcia Sancta Mater Ecclesia, gamocemuli bibliis Seswavlis papis sabWos<br />

mier: AAS 56 (1964), p� 715�


DEI VERBUM<br />

gankargulebaSi unda iyos, amitom eklesia dedobrivad zrunavs imisTvis,<br />

rom sxvadasxva enis Targmanebi Sesabamisi da zusti iyos da Targmani Ziri-<br />

Tadad wmida wignebis pirveladi teqstebidan ganxorcieldes� Tu es Targmanebi,<br />

xelsayrel pirobebSi da eklesiis Zalauflebis (auctoritate) TanxmobiT,<br />

Sesrulda Cvengan gamijnul ZmebTan TanamSromlobis safuZvelze, isini<br />

mainc SeiZleba gamoiyenos yvela qristianma�<br />

23� ganxorcielebuli sityvis sZali, eklesia, ganswavluli suli wmidisgan,<br />

cdilobs, yoveldRiurad sul ufro Rrmad Caswvdes wmida werilis gagebas,<br />

rom Tavisi Svilebi uwyvetliv asazrdoos saRmrTo saubriT (eloquiis)�<br />

amitom, wesisamebr, igi mxars uWers wmida mamebis, rogorc aRmosavleTis,<br />

aseve dasavleTis, da wmida liturgiebis Seswavlas� kaTolike egzegetebma<br />

da wmida RmrTismetyvelebis sxva moRvaweebmac (cultores), ZalTa gulmodgined<br />

gaerTianebiT imisTvis unda iRvawon, rom wmida moZRvrobis zedamxedvelobiT,<br />

Sesabamisi damxmare saSualebebis gamoyenebiT, saRmrTo werilebi<br />

ise gamoikvlion da warmoadginon, rom saRmrTo sityvis rac SeiZleba met<br />

msaxurs SeeZlos RmrTis xalxisTvis werilobiTi sazrdos uxvad miwodeba�<br />

es gananaTlebs gonebas, ganamtkicebs nebas da aRagznebs adamianTa gulebs<br />

RmrTis siyvarulisken� 34 wmida <strong>kreba</strong> Seagulanebs eklesiis Svilebs, bibliis<br />

mcodneT (cultoribus), rom bednierad wamowyebuli saqme yoveldRiurad da ganuxrelad<br />

ganagrZon ganaxlebuli ZalebiTa da mTeli gulmodginebiT, eklesiis<br />

suliskveTebis Sesabamisad�<br />

24� wmida RmrTismetyveleba, wmida gadmocemasTan erTad, eyrdnoba Rmr-<br />

Tis daweril sityvas rogorc uryev saZirkvels� igi masSi Zlierdeba da mudam<br />

axalgazrdavdeba, roca qristes saidumloSi dafarul mTel WeSmaritebas<br />

sarwmunoebis naTliT ikvlevs� wmida werili Seicavs sityvas RmrTisas;<br />

RmrTivSTagonebulni, is WeSmaritad RmrTis sityvaa� amitom wmida werilis<br />

Seswavla wmida RmrTismetyvelebis samSvinvels hgavs� 35 wmida werilis am<br />

sityviT jansaRad ikvebeba da wmidad Zlierdeba sityvis msaxureba, kerZod<br />

samoZRvro qadageba, katexizacia da yovelgvari qristianuli darigeba, romelSic<br />

liturgiul homilias gansakuTrebuli adgili unda ekavos�<br />

25� amitom yvela RmrTismsaxurni, upirveles yovlisa qristes mRvdelni<br />

da sxvebi, rogorebic arian diakonni da katexizatorni, romelnic wesisamebr<br />

sityvis samsaxurSi dganan, gulmodgine sulismieri (sacra) kiTxviTa<br />

da gamowvlilviTi SeswavliT wmida werils unda daeyrdnon, raTa romelime<br />

maTgani ar gaxdes „RmrTis sityvis uSinaarso da zedapirulad mqadagebeli,<br />

Tu is Sinaganad misi msmeneli ar aris“� 36 gansakuTrebiT wmida liturgiaSi<br />

maT unda gadascen saRmrTo sityvis ukidegano simdidre maTTvis mindobil<br />

morwmuneebs� wmida <strong>kreba</strong> dabejiTebiTa da sagangebod mouwodebs yvela<br />

qristians, gansakuTrebiT moweseebs, rom saRmrTo werilis xSiri kiTxviT<br />

Seiswavlon „gardamatebuli mecniereba ieso qristesi“ (fil� 3, 8), radgan<br />

„wmida werilis arcodna qristes arcodnaa“� 37 ase rom xalisiT Seudgnen Tavad<br />

wmida teqstis wvdomas, iqneba es wmida liturgiis gziT, romelic saR-<br />

34 Sdr� Pius X<strong>II</strong>, encycl� Divino afflante: EB 551, 553, 567� – Comm� BIBLICA, Instructio de S.<br />

Scriptura in Clericorum Seminariis et Religiosorum Collegiis recte docenda, 13 maii 1950: AAS 42 (1950), pp�<br />

495-505�<br />

35 Sdr� Leo X<strong>II</strong>I, encycl� Providentissimus: EB 114� – BENEDICTUS XV, encycl� Spiritus Paraclitus:<br />

EB 483�<br />

36 S� AUGUSTINUS, Serm. 179, I : PL 38, 966�<br />

37 S� Hieronymus, Comm. in Is., Prol�: PL 24, 17� – Sdr� BENEDICTUS XV, encycl� Spiritus Paraclitus:<br />

EB 475-480� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Divino afflante: EB 544�<br />

225


226<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

mrTo sityvebiT aris datvirTuli, an krZalulebiTi kiTxvis meSveobiT, an<br />

amisTvis gankuTvnili dawesebulebaTa gziT, an sxva damxmare saSualebebiT,<br />

romlebic Cvens droSi yvelgan sanaqebod vrceldeba eklesiis mwyemsTa<br />

TanxmobiTa da mzrunvelobiT� sagulisxmoa, rom locvas Tan unda axldes<br />

wmida werilis kiTxva, raTa RmerTsa da adamians Soris Sedges saubari, radgan<br />

„mas vesaubrebiT, roca vloculobT, mas vismenT, roca saRmrTo gamona-<br />

TqvamT vkiTxulobT“� 38<br />

eklesiis mesveurT (sacris���Antistitibus), „visTanac aris samociqulo moZRvreba“,<br />

39 Sehferis, rom saTanadod ganaswavlon maTTvis mindobili morwmuneebi,<br />

Tu rogor gamoiyenon maT saRmrTo wignebi, gansakuTrebiT axali<br />

aRTqma da, upirveles yovlisa, saxareba� es SesaZlebelia wmida teqstebis im<br />

TargmanTa daxmarebiT, romlebsac aucilebeli da namdvilad sakmarisi ganmartebebi<br />

axlavT, raTa eklesiis Svilebi uxifaTod da sargebliT urTier-<br />

Tobdnen wmida werilTan da misi suliT garemoicvan (imbuantur)�<br />

garda amisa, unda momzaddes wmida werilis gamocemani, saTanado SeniSvnebis<br />

darTviT, romlebsac araqristiannic moixmaren da romlebic maTTvis<br />

Sesabamisi garemoebebis gaTvaliswinebiT unda Sedges� sulTa mwyemsebma (animarum<br />

Pastores) da nebismieri mdgomareobis qristianebma gonivrulad unda<br />

izrunon maTi gavrcelebisTvis�<br />

26� dae, wmida wignTa kiTxviTa da swavliT „sityua¡ RmrTisa¡ rbiodes da<br />

ididebodis“ (2 Tes� 3, 1) da gamocxadebis saunje, eklesiisTvis mindobili,<br />

adamianTa gulebs sul ufro metad avsebdes� rogorc ziarebis saidumloebaSi<br />

gulmodgine xSiri (frequente) matulobs eklesiis cxovreba, aseve SeiZleba<br />

imedi gvqondes, rom sulier cxovrebas axal biZgs miscems mometebuli<br />

Tayvaniscema RmrTis sityvisa, romelic „hgies ukunisamde“ (es� 40, 8; Sdr�<br />

1pet� 1, 23-25)�<br />

yovelive erTad da cal-calke, rac am dogmatur konstituciaSi<br />

gamocxadda, wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im<br />

samociqulo uflebamosilebiT, romelic qristesgan gadmogveca,<br />

amas pativdebul mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT,<br />

vadgenT, vawesebT da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda,<br />

gamoqveyndes sadideblad RmrTisa�<br />

romi, wm� petresTan, 1965 wlis 18 noemberi<br />

me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />

(mohyveba mamaTa xelmowerebi)<br />

38 S� AMBROSIUS, De officiis ministrorum I, 20, 88: PL 16, 50�<br />

39 S� IRENAEUS, Adv. Haer. IV, 32, 1: PG 7, 1071 ( = 49, 2 HARVEY, 2, p� 255)�


dekreti<br />

saeroTa mociqulobis Sesaxeb<br />

APOSTOLICAM ACTUOSITATEM


pavle episkoposi,<br />

RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />

wmida krebis mamebTan erTad,<br />

samudamo saxsovrad<br />

dekreti<br />

saeroTa mociqulobis Sesaxeb<br />

Sesavali<br />

1� wmida <strong>kreba</strong>s surs, rom RmrTis eris samociqulo moRvaweoba ufro intensiuri<br />

gaxdes� 1 is did yuradRebas uTmobs qristes erTgul saero pirebs�<br />

man sxvagan ukve ilaparaka maTi gansakuTrebuli da sruliad aucilebeli<br />

rolis Sesaxeb� 2 saeroTa mociquloba, Tavad qristianuli mowodebidan gamomdinare,<br />

eklesiaSi arasdros ar unda Sesustdes� wmida werili brwinvaled<br />

aCvenebs (Sdr� saqme 11, 19-21; 18, 26; rom� 16, 1-16; fil� 4, 3), rogori qmediTi<br />

da nayofieri iyo es moRvaweoba Zvels eklesiaSi�<br />

Cvens droSic saeroTa aranaklebi Zalisxmeva aris saWiro� metic: dRevandeli<br />

viTareba maTgan kidev ufro metad moiTxovs intensiursa da farTo<br />

mociqulobas� ganuwyvetliv izrdeba mosaxleoba, progress ganicdis mecniereba<br />

da teqnika, adamianTa Soris urTierTobebi sul ufro mWidro xdeba�<br />

yovelive aman uzomod gaafarTova saero pirTa mociqulobis sivrce, romelic<br />

xSir SemTxvevaSi mxolod maTTvis aris xelmisawvdomi� amave, dros,<br />

Cndeba axali problemebi, romlebic maTgan ganuwyvetliv yuradRebasa da<br />

Zalisxmevas moiTxovs� amgvari mociquloba axla kidev ufro aucilebelia,<br />

radgan Zalze ganmtkicda adamianuri cxovrebis mravali sferos avtonomia<br />

(es asec unda iyos), rac zogjer eTikuri da religiuri wesisgan gandgomas<br />

iwvevs da qristianuli cxovrebisTvisac saxifaToa� amasTanave, mraval regionSi,<br />

sadac mRvdelmsaxurni jer mravalricxovanni ar arian an msaxurebisTvis<br />

aucilebel Tavisuflebas zogjer moklebulni arian, eklesia saeroTa<br />

moRvaweobis gareSe faqtiurad ver SeZlebda aqtualuri (praesens) da<br />

qmediTi yofiliyo�<br />

am mravaferovan da gadaudebel aucileblobas naTlad gamoxatavs suli<br />

wmidis qmedeba, romelic saero pirebs dRes kidev ufro metad aniWebs saku-<br />

Tari pasuxismgeblobis SegrZnebas da maT qristesa da eklesiis msaxurebisken<br />

ubiZgebs� 3<br />

mocemul dekretSi <strong>kreba</strong> apirebs naTeli mohfinos mociqulobis bunebas,<br />

xasiaTsa da mravalsaxeobas, auwyos misi ZiriTadi principebis Sesaxeb<br />

da Camoayalibos samRvdlo miTiTebebi, romlebic mociqulobis ufro<br />

efeqturad aRsrulebisTvis iqneba gamiznuli� kanonikuri samarTlis gadasinjvisas<br />

yovelive es saeroTa mociqulobis mimarT normad unda iqnas<br />

miCneuli�<br />

1 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, const� apost� Humanae Salutis, 25 dec� 1961: AAS 54 (1962), pp� 7-10�<br />

2 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, nn� 33 ss� – Sdr� agreTve Const� de Sacra liturgia,<br />

nn� 26-40� – Secr� de intrumentis communicationis socialis. – Decr� de Oecumenismo. – Decr� de pastorali<br />

Episcoporum munere in Ecclesia, nn� 16, 17, 19� – Declaratio de educatione christiana, nn� 3, 5, 7�<br />

3 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad Cardinales, 18 febr� 1946: AAS 38 (1946), pp� 101-102� – misive, sermo<br />

ad Iuvenes Operarios Catholicos, 25 aug� 1957: AAS 49 (1957), p� 843�<br />

229


230<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

Tavi I<br />

mociqulobisaTvis saeroTa mowodeba<br />

2� eklesia imisTvis Seiqmna, rom man qristes meufeba RmrTis sadideblad<br />

mTels dedamiwaze gaavrcelos da yvela adamiani gamomxsneli gamosyidvis<br />

monawileni gaxados, 4 raTa maTi meSveobiT mTeli samyaro WeSmaritad qristesken<br />

iyos mimarTuli� mistikuri sxeulis yovelgvari qmedeba, am miznisken<br />

gankuTvnili, mociqulobad iwodeba, romelsac eklesia yvela Tavisi<br />

wevris meSveobiT axorcielebs, Tumca sxvadasxva saSualebebiT; qristianuli<br />

mowodeba xom Tavisi bunebiT mociqulobisken mowodebac aris� rogorc<br />

cocxali sxeulis agebulebaSi arcerTi aso ar aris sruliad pasiuri, aramed<br />

yvela monawileobs sxeulis cxovrebasa da mis qmedebaSi, aseve qristes<br />

sxeulSi, romelic aris eklesia, mTeli sxeuli izrdeba „Sewevnisaebr sazomisa<br />

T¢Toeulisa aso¡sa“ (efes� 4, 16)� metic: asoTa kavSiri da Senawevreba am<br />

sxeulSi iseTia (Sdr� efes� 4, 16), rom asos Sesaxeb, romelic Tavisi SesaZleblobis<br />

farglebSi sxeulis zrdas ar emsaxureba, unda iTqvas, rom is usargebloa<br />

eklesiisTvis da sakuTari TavisTvisac�<br />

eklesiaSi aris sxvadasxvagvari msaxureba, magram misia erTiania� mociqulebsa<br />

da maT memkvidreebs qristem daakisra funqcia, romelic misi saxeliT<br />

swavlebas, wmidayofasa da mmarTvelobas gulisxmobs� magram saeronic, romlebmac<br />

gaiziares qristes funqciebi - mRvdelmsaxureba, qadageba, mefoba - eklesiasa<br />

da samyaroSi RmrTis mTeli eris misiidan Tavis kuTvnil wils asruleben�<br />

5 Tavisi moRvaweobiT isini realurad axorcieleben mociqulobas adamianTa<br />

evangelizaciisa da wmidayofisTvis, warmaval saganTa wesis evangeluri<br />

suliT gamsWvalvisa da srulyofisaTvis� am sferoSi maTi moRvaweoba qristes<br />

naTel mowmobas warmoadgens da adamianTa gamoxsnas emsaxureba� saeroTa statusi<br />

samyaroSi arsebobasa da saero saqmeebiT cxovrebas gulisxmobs� RmerTi<br />

maT mouwodebs, Tavisi mociquloba samyaroSi sulieri simtkiciT aRasrulon�<br />

3� saero pirebs aqvT mociqulobis movaleoba da ufleba, romelic qristesTan<br />

– meTavesTan (Capite) maT erTobas emyareba� naTlobiT qristes<br />

sxeulSi damkvidrebulni, mironcxebiT (�er ��nfirmati�nem) suli wmidis madliT<br />

ganmtkicebulni, isini Tavad uflis mier arian mociqulobisTvis<br />

gankuTvnilni� isini miZRvnilni arian samRvdlo sameufos da wmida xalxs<br />

(Sdr� 1petre 2, 4-10), raTa yovelgvari saqmiT sulieri msxverpli Seswiron<br />

da dedamiwis zurgze yvelgan qristes mowmeni iyvnen� xolo saidumloTa sa-<br />

SualebiT, upirveles yovlisa, uwmidesi evqaristiiT, is siyvaruli gadaicema<br />

da sazrdoobs, romelic mTeli mociqulobis suls warmoadgens� 6<br />

mociquloba sruldeba rwmenaSi, imedsa da siyvarulSi, romlebic suli<br />

wmidam eklesiis yvela wevris gulSi gaavrcela� siyvarulis mcneba, romelic<br />

uflis umTavresi davalebaa, yvela qristes erTguls ubiZgebs, moipovos<br />

RmrTis dideba misi sasufevlis mosvliT da saukuno cxovreba yvela<br />

adamianisaTvis, raTa maT icodnen „mxolo¡ WeSmariti RmerTi“ da is, vinc<br />

ieso qriste moavlina (Sdr� ioan� 17, 3)�<br />

maSasadame, yvela qristes erTguls brwyinvale movaleoba akisria: iRvawon<br />

imisaTvis, raTa gamoxsnis saRmrTo uwyeba yvela adamianma mTels dedamiwaze<br />

Seicnos da miiRos�<br />

am mociqulobis aRsasruleblad suli wmida RmrTis eris wmidayofas msaxurebisa<br />

da saidumloTa meSveobiT axorcielebs, erTgulebs gansakuTre-<br />

4 Sdr� PIUS XI, encycl� Rerum Ecclesiae: AAS 18 (1926), p� 65�<br />

5 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 31�<br />

6 Sdr� iqve, 33; Sdr� agreTve 10�


APOSTOLICAM ACTUOSITATEM<br />

bul niWebs argunebs (Sdr� 1kor� 12, 7), „ganuyofs T¢Toeulad kacad-kacadsa,<br />

viTarca hnebavs“ (1kor� 12, 11), raTa TiToeuli emsaxuros sxvas im madliT,<br />

romelic miiRo, da Tavad isini iyvnen „viTarca keTilni mneni mraval-ferisa<br />

mis niWisa RmrTisani“ (I petr� 4, 10), mTeli sxeulis siyvaruliT aRsaSeneblad<br />

(Sdr� efes� 4, 16)� am qarizmaTa (Tundac martivebis) miRebidan TiToeul<br />

morwmunes eZleva ufleba da ekisreba movaleoba, gamoiyenos (exercendi) isini<br />

adamianTa sasikeTod da eklesiis aRsaSeneblad, rogorc eklesiaSi, aseve<br />

samyaroSi, suli wmidis TavisuflebiT, romelic qris iq, sadac surs (ioan� 3,<br />

8), da imave dros, qristesmieri urTierTobiT ZmebTan, gansakuTrebiT Tavis<br />

mRvdlebTan� maTi movaleoba aris, gansajon qarizmaTa WeSmariti bunebisa<br />

da maTi swori gamoyenebis Sesaxeb, ara dasavsebelad sulisa, aramed raTa<br />

yovelive gamoscadon da keTili SeikrZalon (Sdr� 1Tes� 5, 12� 19� 21)� 7<br />

4� qriste, mamis mier movlinebuli, eklesiis mTeli mociqulobis wyaro<br />

da dasabamia� cxadia, rom saeroTa mociqulobis nayofiereba qristesTan<br />

cxovel erTobaze aris damokidebuli, Tanaxmad uflis sityvisa: „romeli<br />

daadgres Cem Tana, da me mis Tana, aman moiRos nayofi mravali, rameTu<br />

T¢nier Cemsa arara¡ Zal-gic yofad arca erTi“ (ioan� 15, 5)� es cxovreba, qristesTan<br />

mWidro erTobiT gamsWvaluli, eklesiaSi sulieri saSualebebiT<br />

sazrdoobs, romlebic yvela erTgulebisTvis saziaroa, gansakuTrebiT<br />

wmida liturgiaSi aqtiuri monawileobis gamo� 8 es saSualebebi saero pirebma<br />

ise unda gamoiyenon, rom yoveldRiuri cxovrebis pirobebSi miwieri<br />

movaleobebis Sesrulebisas qristesTan erToba maTi cxovrebisgan ki<br />

ar gamijnon, aramed Tavisi saqme RmrTis nebis Sesabamisad akeTon da am<br />

erTobiT kidev ufro gaizardon� am gziT saeroni gulmodgined da sixaruliT<br />

meti siwmidisken unda miiswrafvodnen, xolo sirTuleebis gadalaxvas<br />

gonivrulad da moTminebiT unda Seecadon� 9 arc ojaxuri zrunva,<br />

arc sxva saero saqmianoba sulieri cxovrebis arsisgan gaucxoebuli ar<br />

unda iyos, Tanaxmad mociqulisa: „yovelsave, rasaca iqmodiT sity¢T gina<br />

Tu saqmiT, yovelsave saxeliTa uflisa ieso¡siTa, hmadlobdiT RmerTsa<br />

da mamasa mis mier“ (kol� 3, 17)�<br />

aseTi cxovreba rwmenis, imedisa da siyvarulis gamudmebul wvrTnas moi-<br />

Txovs�<br />

mxolod sarwmunoebis naTelSi da RmrTis sityvis Sesaxeb fiqrSi SeiZleba<br />

yovelTvis da yvelgan RmrTis Secnoba, romelSic „cxovel varT da viqceviT<br />

da varT“ (saqme 17, 28)� mxolod ase SevZlebT yvela movlenaSi misi nebis<br />

Ziebas, yvela adamianSi, axlobelsa Tu ucxoSi, qristes amocnobas, agreTve<br />

sworad gansjas warmaval saganTa WeSmariti mniSvnelobisa da Rirebulebis<br />

Sesaxeb, romlebic maT TavisTavad da adamianis daniSnulebasTan (a� finem)<br />

mimarTebaSi gaaCnia�<br />

visac aseTi rwmena aqvs, is RmrTis SvilTa gamocxadebis imediT cxovrobs�<br />

mas axsovs uflis jvari da aRdgoma�<br />

qristesTan erTad RmerTSi dafarulni, simdidreTa msaxurebisgan Tavisufalni,<br />

isini saukuno sikeTisaken miiswrafvian� am cxovrebis msxemobaSi<br />

isini Tavs guluxvad uZRvnian mTlianad RmrTis sasufevlis gavrcelebas,<br />

warmavali sagnebis wesis qristianuli suliT formirebasa da srulyofas�<br />

cxovrebis winaaRmdegobaTa wiaRSi isini imedSi Zalas ikreben, radgan miaCniaT,<br />

rom „ver Rirs arian vnebani igi amis Jamisani mermisa mis Tana didebisa,<br />

romel gamoCinebad ars Cuenda momarT“ (rom� 8, 18)�<br />

7 Sdr� iqve, 12�<br />

8 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� de Sacra Liturgia, n� 11�<br />

9 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 32; Sdr� agreTve 40-41�<br />

231


232<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

RmrTisagan momdinare siyvaruliT STagonebulni, isini sikeTes qmnian<br />

„yovelTave mimarT, xolo ufro¡sad saxleulTa maT mimarT sarwmunoebisa-<br />

Ta“ (gal� 6, 10)� maT ganiSores „yoveli zakuveba¡ da orguleba¡ da Suri da<br />

yovelive Z¢ris sityua¡“ (1petre 2, 1) da ase miizidaven adamianebs qristesken�<br />

xolo „siyuaruli RmrTisa¡ ganfenil ars gulTa Sina CuenTa suli-<br />

Ta wmidiTa, romeli-igi mocemul ars Cuenda“ (rom� 8, 18)� igi saero pirebs<br />

aniWebs unars, realurad Tavis cxovrebaSi gamoxaton netarebaTa suli� isini<br />

gahyvnen Ratak qristes, amitom arc warmaval simdidreTa naklebobiT da-<br />

Rondebian da arc siWarbiT moiwoneben Tavs� mdabali qristes mimbaZvelni,<br />

isini amao didebas ar daewafebian (Sdr� gal� 5, 26), aramed Seecdebian, Rmer-<br />

Ts ufro moawonon Tavi vidre adamianebs, mudam mzad iyvnen, qristesTvis<br />

yvelaferi datovon (Sdr� luk� 14, 26) da iyvnen devnilni simarTlisaTvis<br />

(Sdr� maT� 5, 10), radgan axsovT uflis sityvebi: „romelsa hnebavs Semodgomad<br />

Cemda, uvaryavn Tavi T¢si da aRiRen juari T¢si da Semomidegin me“ (maT�<br />

16, 24)� qristianuli megobrobiT Sekrulni, isini erTmaneTs yovelgvar gasaWirSi<br />

unda daexmaron�<br />

saeroTa sulieri cxovrebis am wesma gansakuTrebuli Tviseba unda SeiZinos,<br />

Sesabamisad maTi statusisa, iqneba es qorwineba, ojaxi, uqorwinebuloba,<br />

qvrivoba, sneuleba, profesiuli Tu socialuri saqmianoba� amitom maT<br />

gamudmebiT unda ganaviTaron maTi is Tvisebebi da niWni, romlebic am mdgomareobebs<br />

Seesabameba, da gamoiyenon agreTve is niWni, romlebic sakuTriv<br />

maT suli wmidisgan miiRes�<br />

garda amisa, saeroni, romlebic, Tavis mowodebis Sesabamisad, eklesiis<br />

mier aprobirebul erTerT asociaciasa Tu institutSi Sevidnen, unda Seecadon,<br />

maTTvis damaxasiaTebeli sulieri cxovrebis Taviseburebac SeiTvison�<br />

maT didad unda daafason profesiuli gamocdileba, ojaxuri da samoqalaqo<br />

grZnoba, agreTve is Rirebulebebi, romlebic socialur urTierTobebs<br />

exeba, rogoric aris patiosneba, samarTlianobis suli, gulrwfeloba,<br />

humanuroba, sulieri simtkice, romelTa gareSe WeSmariti qristianuli<br />

cxovreba ver iarsebebs�<br />

amgvari sulieri samociqulo cxovrebis saukeTeso nimuSs warmoadgens<br />

unetaresi qalwuli mariami, mociqulTa dedofali� is dedamiwaze yvelasa-<br />

Tvis saerTo cxovrebiT cxovrobs, romelic savsea ojaxuri zrunviTa da<br />

garjiT� amasTanave, is yovelTvis Sinaganad dakavSirebuli iyo Tavis ZesTan<br />

da sruliad gansakuTrebulad monawileobda macxovris saqmeSi� axla ki igi,<br />

zecaSi amaRlebuli, „Tavisi dedobrivi siyvaruliT zrunavs Tavisi Zis ZmebisTvis,<br />

romlebic jerac msxemoben, xifaTsa da gaWirvebaSi imyofebian, sanam<br />

ar mivlen bednier samSobloSi�“ 10 mas yvelam udidesi mowiwebiT unda sces<br />

Tayvani da mis dedobriv zrunvas Tavisi cxovreba da mociquloba miandos�<br />

Tavi <strong>II</strong><br />

miznebi<br />

5� qristes gamosyidvis saqme, romelic TavisTavad adamianTa gamoxsnas<br />

Seexeba, mTeli warmavali wesis ganaxlebasac moicavs� amitom eklesiis misia<br />

ara marto qristes uwyebasa da misi madlis adamianebisTvis motanas gulisxmobs,<br />

aramed saxarebiseuli suliT warmaval saganTa wesis gamsWvalvasa da<br />

srulyofasac� amgvarad, saeroni, romlebic eklesiis am misias asruleben,<br />

Tavis mociqulobas axorcieleben eklesiasa da samyaroSi, sulier da warmaval<br />

wesSic� es wesebi erTmaneTisgan gansxvavdeba, magram RmrTis erTian<br />

10 Sdr� iqve, 62� Sdr� agreTve 65�


APOSTOLICAM ACTUOSITATEM<br />

ganzraxvaSi isini ise mWidrod aris erTmaneTTan dakavSirebuli, rom Tavad<br />

RmerTs nebavs, mTeli samyaro, rogorc axali qmnileba, qristeSi aRadginos,<br />

jer amqveynad, xolo Semdeg, srulyofilad, ukanasknel dRes� orive wesis<br />

Tanaxmad, saero piri, romelic erTgulic aris da moqalaqec, mudam erTiani<br />

qristianuli sindisiT unda xelmZRvanelobdes�<br />

6� eklesiis misia adamianTa gamoxsnas exeba, romlis miRweva sarwmunoebi-<br />

Ta da misi madliT xdeba� eklesiisa da yvela misi wevris mociqulobis mizani,<br />

upirveles yovlisa, samyarosaTvis qristes uwyebis sityvebiTa da saqmeebiT<br />

gamocxadeba da misi madlis gaziarebaa, rac, arsebiTad, sityvisa da saidumloTa<br />

msaxurebiT xorcieldeba� es samRvdeloebis sagangebo movaleoba<br />

aris, romelSic saeronic did rols asruleben, radgan isini „WeSmaritebis<br />

TanaSemweni“ (3 ioane 8) arian� swored am sferoSi saeroTa mociquloba da<br />

samRvdlo msaxureba erTmaneTs avsebs�<br />

saero pirebs uamravi SesaZlebloba aqvT, ganaxorcielon evangelizaciisa<br />

da wmida-yofis mociquloba� Tavad qristianuli cxovrebis mowmobasa<br />

da keTil saqmeebs, zebunebrivi suliT aRsrulebuls, aqvs unari, miizidos<br />

adamianebi rwmenasa da RmerTTan� radgan ufali ambobs: „egreT brwyinevdin<br />

naTeli Tqueni winaSe kacTa, ra¡Ta ixilen saqmeni Tquenni keTilni da adidebden<br />

mamasa Tquensa zecaTasa“ (maT� 5, 16)�<br />

aseTi saxis mociquloba ara marto cxovrebis mowmobaSi mdgomareobs� We-<br />

Smariti mociquloba eZebs SesaZleblobas, qriste sityvebiT auwyos urwmunoebs,<br />

raTa isini rwmenasTan miiyvanos, da morwmuneebs, raTa isini daarigos,<br />

ganamtkicos da ufro mgznebare cxovrebisken miizidos; „rameTu siyuaruli<br />

igi qristesi mawuevs Cuen“ (2kor� 5, 14), da yvelas gulSi unda gaismas mociqulis<br />

sityvebi: „va¡ ars Cemda, ara Tu vaxarebde“ (1kor� 9, 16)� 11<br />

Cvens epoqaSi axali SekiTxvebi ibadeba da saxezea umZimesi Secdomebi,<br />

romlebic religiis, zneobrivi wesisa da Tavad adamianTa sazogadoebis Zireuli<br />

dangrevisken mivyavarT� amitom es wm� <strong>kreba</strong> dabejiTebiT mouwodebs<br />

saero pirebs, rom TiToeulma Tavisi niWisa da codnis mixedviT, eklesiis<br />

sulis Sesabamisad, ufro aqtiurad miiRos monawileoba qristianuli principebis<br />

ganmartebaSi, dacvasa da Tanamedrove problemebisadmi maTi misadagebis<br />

saqmeSi�<br />

7� samyaros mimarT RmrTis ganzraxva gulisxmobs imas, rom adamianebma Se-<br />

Tanxmebulad aRadginon da ganuwyvetliv srulyon warmaval saganTa wesi�<br />

yvelaferi, rac warmaval sferos Seadgens (aseTebia cxovrebisa da ojaxis<br />

Rirebulebebi, kultura, ekonomikuri sinamdvile, xelovnebis dargebi da<br />

profesiebi, politikuri erTobis instituciebi, saerTaSoriso urTierTobebi<br />

da sxva amdagvari, agreTve maTi evolucia da progresi) ar aris mxolod<br />

saSualebebi, romlebic adamianis saboloo miznis miRwevas emsaxureba, aramed<br />

maT sakuTari Rirebulebac aqvT, RmrTisagan miniWebli� es asea, ra kuTxiTac<br />

ar unda SevxedoT maT: TavisTavad Tu rogorc sayovelTao warmavali sferos<br />

nawils: „da ixilna RmerTman yovelni, raodenni qmnna� da aha keTil friad“ (dab�<br />

1, 31)� es maTi bunebrivi sikarge gansakuTrebul Rirebulebas iZens adamianis<br />

pirovnebasTan maTi urTierTobis safuZvelze, romelTa msaxurebisTvisac<br />

isini Seiqmnen� da bolos, RmerTma ineba rogorc bunebrivi aseve zebunebrivi<br />

sinamdvile ieso qristeSi Seerwya, „ra¡Ta iyos igi Tavadi yovelsa Sina mTavar“<br />

(kol� 1, 18)� es mizandasaxuloba ar niSnavs imas, rom warmaval wess ar gaaCnia<br />

TavisTavadoba, sakuTari miznebi, kanonebi, saSualebebi an is ar aris adamian-<br />

11 Sdr� PIUS XI, encycl� Ubi arcano, 23 dec� 1922: AAS 14 (1922), p� 659� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Summi<br />

Pontificatus, 20 oct� 1939: AAS 31 (1939), pp� 442-443�<br />

233


234<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

Ta keTildReobisaTvis mniSvnelovani� piriqiT: is kidev ufro ganamtkicebs<br />

mis Zalasa da sakuTriv mis Rirsebas da, amave dros, mas Seusabamebs im saerTo<br />

mowodebas, romelic adamians amqveynad gaaCnia�<br />

istoriis manZilze warmaval saganTa moxmareba mZime SecdomebiT waibilwa�<br />

adamianebi, pirveladi codviT daRdasmulebi, xSirad cdebodnen<br />

WeSmarit RmerTTan, adamianis bunebasa da zneobriv kanonebTan mimarTeba-<br />

Si� amis Sedegi iyo adamianur zneTa da instituciebis mankiereba da Tavad<br />

adamianuri pirovnebis ugulebelyofa� Cvens droSic mraval adamians sabunebismetyvelo<br />

mecnierebaTa da teqnikis progresis metismetad sjera� maT<br />

warmavali sinamdvile TiTqos kerpad aqcies da axla ufro metad misi monebi<br />

arian, vidre uflisa�<br />

mTeli eklesiis amocanaa, iRvawos imisaTvis, rom adamianebma SeZlon warmavali<br />

sinamdvilis wesis sworad ageba da RmrTisaken misi mimarTva� mRvdlebis<br />

movaleobas warmoadgens, cxadad auwyon qmnilebis miznisa da samyaroTi<br />

sargeblobis Sesaxeb, zneobrivi da sulieri daxmareba gauwion adamianebs,<br />

raTa warmavali sinamdvilis wesi qristeSi aRdges�<br />

xolo saero pirebma warmavali wesis aRdgena sakuTar movaleobad unda<br />

miiCnion da am sferoSi, saxarebis Suqisa da eklesiis sulis winamZRolobiT,<br />

pirdapir da garkveulad imoqmedon� rogorc moqalaqeebma, maT sxva moqalaqeebTan<br />

unda iTanamSromlon� maT sakuTari gamocdileba unda gamoiyenon<br />

da pasuxismgebloba Tavis Tavze aiRon� yvelgan da yvelaferSi maT Rmr-<br />

Tis sasufevlis samarTali unda eZion� warmavali wesi ise unda aRdges, rom<br />

misi sakuTari kanonebis srulad dacvis pirobebSi is qristianuli cxovrebis<br />

umaRles principebs unda Seesabamebodes da sxvadasxva adgils, drosa da<br />

erebs esadagebodes� aseTi saxis mociqulobis saqmeTa Soris gansakuTrebiT<br />

mniSvnelovania qristianTa sazogadoebrivi moRvaweoba� wmida <strong>kreba</strong>s surs,<br />

rom is gavrceldes mTels droebiT sferoze, maT Soris kulturazec� 12<br />

8� mociqulobis yovelgvari aRsruleba dasabamsa da Zalas siyvarulSi<br />

unda iRebdes� zogierTi saqme Tavisi bunebiT aris iseTi, rom SeiZleba am<br />

siyvarulis cxovel gamoxatulebad iqces� ufalma qristem ineba, rom aseTi<br />

saqmeebi misi mesianuri misiis niSnebi yofiliyo (Sdr� maT� 11, 4-5)�<br />

kanonSi yvelaze didi mcneba gulisxmobs RmrTis mTeli guliT siyvarulsa<br />

da moyvasis rogorc sakuTari Tavis siyvaruls (Sdr� maT� 22, 37-40)�<br />

qristem gaiTavisa moyvasis mimarT siyvarulis es mcneba da mas axali mniSvneloba<br />

SesZina� man ineba, Tavadac yofiliyo siyvarulis iseTi obieqti, rogorc<br />

misi Zmebi arian� man Tqva: „raodeni uyavT erTsa amas mcireTagansa Zma-<br />

Ta CemTasa, igi me miyavT“ (maT� 25, 40)� adamianuri bunebis miRebiT maT raRac<br />

zebunebrivi solidarobiT mTeli kacobrioba erT ojaxad Semoikriba da<br />

siyvaruli Tavisi mowafeebis niSnad aqcia� man Tqva: „amiT cnan yovelTa, vi-<br />

Tarmed Cemni mowafeni xarT, ukueTu iyuarebdeT urTierTas“ (ioan� 13, 35)�<br />

wmida eklesia evqaristiul serobas imTaviTve „agape“-s ukavSirebda�<br />

siyvarulis kavSiriT igi cxadyofda Tavis srul erTianobas qristesTan� igi<br />

yovelTvis siyvarulis am niSniT Seicnoba� mas uxaria sxvebis iniciativa da,<br />

amave dros, mas miaCnia, rom saqvelmoqmedo saqmeebi mis movaleobasa da ganuxrel<br />

uflebas warmoadgens� amitom eklesia gansakuTrebiT pativs scems<br />

gulmowyalebas RatakTa da sneulTa mimarT, e� w� saqvelmoqmedo saqmeebsa<br />

da urTierTdaxmarebas, mimarTuls yovelgvari adamianuri gaWirvebis Sesamsubuqeblad�<br />

13<br />

12 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Rerum Novarum: AAS 23 (1890-91), p� 647� – PIUS XI, encycl� Quadrogesimo<br />

Anno: AAS 23 (1931), p� 190� – PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radioph�, 1 iunii 1941: AAS 33 (1941), p� 207�<br />

13 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra: AAS 53 (1961), p� 402�


APOSTOLICAM ACTUOSITATEM<br />

axla urTierTobis saSualebebi ufro swrafi gaxda, adamianebs Soris<br />

manZili gadailaxa da mTeli msoflios mosaxleobam erTi ojaxis saxe mii-<br />

Ro� aseT viTarebaSi saqvelmoqmedo moRvaweobam da saqmeebma ufro gadaudebeli<br />

da universaluri saxe SeiZina� saqvelmoqmedo saqmeebiT dRes yvela<br />

adamianisa da yvela moTxovnilebis dakmayofileba aris SesaZlebeli da aucilebelic�<br />

sadac ar unda iyvnen is adamianebi, romlebsac ara aqvT sakvebi,<br />

sasmeli, samosi, saxl-kari, wamali, samuSao, ganaTleba da sxva ram, rac<br />

normaluri cxovrebis SesaZleblobas iZleva, an isini, visac gasaWiri Tu<br />

sneuleba tanjavs, vinc devnas an patimrobas ganicdis, maT yvelgan qristianuli<br />

siyvaruli unda eZiebdes da hpovebdes, daudgromeli mzrunvelobiT<br />

amxnevebdes da daxmarebis aRmoCeniT tkivils umsubuqebdes� es movaleoba,<br />

upirveles yovlisa, calkeul adamianebsa da im xalxs ekisreba, romlebic<br />

gansakuTrebiT mdidrebi arian� 14<br />

aseTi siyvarulis ganxorcieleba yovelgvar eWvze maRla rom idges da<br />

aseTad warmoCndes, saWiroa Semdegi: moyvasSi unda davinaxoT RmrTis xati,<br />

romlis mixedviTac igi Seiqmna, da ufali qriste, romelsac marTlac sTavazoben<br />

imas, rasac Rataks aZleven; gansakuTrebuli adamianobiT pativi unda<br />

vceT im pirovnebis Tavisuflebasa da Rirsebas, romelic daxmarebas iRebs;<br />

ganzraxvis siwmide ar unda SeibRalos raime piradi sargeblobis ZiebiT an<br />

batonobis mcdelobiT; 15 upirveles yovlisa, unda dakmayofilebul iqnas<br />

samarTlianobis moTxovnilebebi, raTa saqvelmoqmedo saCuqariviT ar mivitanoT<br />

is, rac samarTlianobiT isedac aucileblad unda iyos mocemuli�<br />

amasTanave, ara marto borotebis Sedegebi unda ganadgurdes, aramed mizezebic,<br />

xolo daxmareba ise unda ganxorcieldes, rom isini, vinc mas iRebs,<br />

TandaTanobiT gaTavisufldnen garegani damokidebulebisagan da sakuTari<br />

moTxovnilebebis dakmayofileba TviTon SeZlon�<br />

saeroni didad unda afasebdnen da SeZlebisdagvarad daexmaron saqvelmoqmedo<br />

saqmeebsa da sazogadoebriv wamowyebebs, iqneba isini kerZo, sazogado<br />

Tu saerTaSoriso� maTi meSveobiT SesaZlebelia daxmarebis gaweva<br />

calkeuli met-naklebad gaWirvebuli adamianebisa da xalxebisaTvis� am saqmeSi<br />

yvela keTili nebis adamianTan TanamSromloba aris saWiro� 16<br />

Tavi <strong>II</strong>I<br />

mociqulobis sxvadasxva asparezi<br />

9� saeroni Tavis mravalferovan mociqulobas eklesiaSic da samyaro-<br />

Sic axorcieleben� erTsa da meore SemTxvevaSic samociqulo moRvaweobis<br />

sxvadasxva asparezi ixsneba� gavixsenoT maT Soris yvelaze mniSvnelovnebi�<br />

esenia: saeklesio sakrebuloebi, ojaxebi, axalgazrdebi, socialuri garemo,<br />

erovnuli da saerTaSoriso seqtorebi� xolo radganac Cvens droSi qalebi<br />

ufro aqtiurad arian Cabmulni mTlianad sazogadoebriv cxovrebaSi,<br />

amitom gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba maTi monawileobis gafarToebas<br />

eklesiis mociqulobis sxvadasxva sferoSi�<br />

10� saeroni, qristes – mRvdelmsaxuris, winaswarmetyvelisa da mefis<br />

funqciis moziareni, aqtiur monawileobas iReben eklesiis cxovrebasa da<br />

moRvaweobaSi� eklesiis sakrebuloebSi maTi moRvaweoba imdenad mniSvnelo-<br />

14 Sdr� iqve, gv� 440-441�<br />

15 Sdr� iqve, gv� 442-443�<br />

16 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad “Pax Romana M.I.C.”, 25 apr� 1957: AAS 49 (1957), pp� 298-299; da<br />

gansakuTrebiT IOANNES XX<strong>II</strong>I, Ad Conventum Consilii “Food and Agriculture Organisation” (F.A.O.), 10<br />

nov� 1959: AAS 51 (1959), pp� 856, 866�<br />

235


236<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

vania, rom mis gareSe mRvdelTa mociquloba umetes SemTxvevaSi Tavis mizans<br />

srulyofilad ver aRwevs� WeSmaritad samociqulo suliT dajildovebuli<br />

saeroni, im kacebisa da qalebis msgavsad, romlebic saxarebis uwyebaSi pavles<br />

TanaSemweni iyvnen (Sdr� saqme 18, 18, 26; rom� 16, 3), avseben imas, rac maT<br />

Zmebs daaklda, da amSvideben rogorc mRvdelTa, aseve danarCeni erTguli<br />

xalxis suls (Sdr� 1kor� 16, 17-18)� seroni sazrdoobon Tavisi sakrebulos<br />

liturgiul cxovrebaSi qmediTi TanamSromlobiT da aqtiurad monawileoben<br />

mis samociqulo saqmeebSi; maT eklesiaSi mohyavT adamianebi, romlebic<br />

misgan SeiZleba Sors yofiliyvnen; isini gulmodgined muSaoben RmrTis sityvis<br />

gadmocemaze, gansakuTrebiT katexeturi aRzrdis meSveobiT;LTavisi<br />

gamocdilebis safuZvelze isini ufro warmatebiT axorcieleben sulTa-<br />

Tvis mzrunvelobas da ganageben eklesiis qonebas�<br />

sakrebulo samociqulo sakrebulos TvalsaCino magaliTs warmoadgens�<br />

igi erTad krebs masSi arsebul adamianTa mravalferovnebas da mas eklesiis<br />

universalobis wevrad aqcevs� 17 saero pirebs Cveulebad unda eqceT, Tavis<br />

mRvdelmsaxurebTan ufro mWidro TanamSromlobaSi imuSavon� 18 maT eklesiis<br />

sakrebulos unda miandon Tavisi da samyaros problemebi, agreTve Seki-<br />

Txvebi, romlebic adamianTa gamoxsnas exeba, raTa maTi Seswavla da gamokvleva<br />

saerTo TaTbiris safuZvelze moxdes� SesaZleblobis farglebSi isini<br />

unda daexmaron Tavisi saeklesio ojaxis yovelgvar samociqulo da misionerul<br />

iniciativas�<br />

saeroni mudam unda acnobierebdnen, rom isini diocezs ekuTvnian, romlis<br />

ujredsac sakrebulo warmoadgens� isini mudam mzad unda iyvnen, monawileoba<br />

miiRon diocezur wamowyebebSi, roca maTi mRvdeli amisken mouwodebs�<br />

metic: qalaqebisa da soflis regionTa moTxovnilebebis dakmayofilebis<br />

mizniT, 19 maT Tavisi TanamSromloba ar unda SezRudon parusiis an<br />

diocezis sazRvrebiT, aramed unda Seecadon, ganavrcon is sakrebuloTa-<br />

Soris, interdiocezur, nacionalur an internacionalur donemde, miTumetes,<br />

rom TandaTanobiT izrdeba xalxTa migracia, urTierTkavSirebis zrda<br />

da komunikaciis simartive ukve aRar aZlevs sazogadoebis ama Tu im nawils<br />

TavisTavSi Caketvis saSualebas� maSasadame, saero pirebma mTels dedamiwis<br />

zurgze RmrTis eris moTxovnilebaTa dasakmayofileblad unda izrunon�<br />

maT unda gaiTavison misioneruli saqmeebi da, materialuri an piradi daxmarebis<br />

saxiT, maTSi Tavisi wvlili Seitanon� qristianebisTvis movaleoba da<br />

pativi aris, daubrunon RmerTs simdidris is nawili, romelsac isini misgan<br />

iReben�<br />

11� yvelafris Semoqmedma adamianTa sazogadoebis sawyisad da safuZvlad<br />

saqorwino kavSiri daawesa� Tavisi madliT man is qristesa da eklesiaSi did<br />

saidumloebad aqcia (Sdr� efes� 5, 32)� amitom meuRleTa da ojaxTa mociqulobas<br />

gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs rogorc eklesiisTvis, aseve samoqalaqo<br />

sazogadoebisTvis�<br />

qristiani meuRleebi erTmaneTisTvis, Tavisi Svilebisa da sxva ojaxebisTvis<br />

madlis TanaSemweebsa da sarwmunoebis mowmeebs warmoadgenen� Tavisi<br />

SvilebisTvis isini sarwmunoebis pirveli mauwyeblebi da maswavleblebi<br />

17 Sdr� S� PIUS X, litt� apost� Creationis duarum novarum paroeciarum, 1 iunii 1905: AAS 38 (1905),<br />

pp� 65-67� – PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad fideles Paroeciae S. Saba, 11 ian� 1953: Discorsi e Radiomessagi di S. S. Pio X<strong>II</strong>,<br />

14 (1952-1953), pp� 449-454� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, alloc� Clero et christefidelibus e diocesi suburbicaria Albanensi,<br />

ad Arcem Gandulfi habita, 26 aug� 1962: AAS 54 (1962), pp� 656-660�<br />

18 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, alloc�, 28 ian� 1894: Acta, 14 (1894), pp� 424-425�<br />

19 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad Parochos, etc., 6 feb� 1951: Discorsi e Radiomessaggi di S. S. Pio X<strong>II</strong>, 12<br />

(1950-1951), pp� 437-443; 8 martii 1952: ibid., 14 (1952-1953), pp� 5-10; 27 martii 1953: ibid., 15 (1953-1954),<br />

pp� 27-35; 28 febr� 1954: ibid., pp� 585-590�


APOSTOLICAM ACTUOSITATEM<br />

arian� sityviTa da saqmiT isini maT qristianuli da samociqulo cxovrebisTvis<br />

amzadeben, brZnulad exmarebian maT mowodebis arCevanSi da mTeli yuradRebiT<br />

mfarveloben wmida mowodebas, Tuki is maTSi Tavs iCens�<br />

meuRleTa movaleoba (rac dRes maTi mociqulobis nawili aris) yovel-<br />

Tvis es iyo: Tavisi cxovrebiT maT unda saqorwino kavSiris urRvevoba da<br />

siwmide eCvenebinaT da daemtkicebinaT; maT unda mtkiced daedasturebinaT<br />

mSobelTaTvis da meurveTaTvis miniWebuli ufleba, qristianulad aRzardon<br />

bavSvebi; maT unda daecvaT ojaxis Rirseba da legitimuroba� amitom<br />

maT da sxva qristes erTgulebma keTili nebis adamianebTan unda iTanam-<br />

Sromlon, raTa samoqalaqo kanonmdeblobaSi es uflebebi xeluxleblad<br />

iyos daculi, xolo sazogadoebis marTvis sakiTxSi gaTvaliswinebul iqnas<br />

ojaxebis moTxovnilebebi, romlebic sacxovrebels, bavSvebis aRzrdas, mu-<br />

Saobis pirobebs, socialur dazRvevasa da gadasaxadebs exeba; migraciebis<br />

mowesrigebisas ojaxis erToblivi cxovreba yvelgan unda iyos daculi� 20<br />

Tavad ojaxma es misia RmrTisagan miiRo, rac imas niSnavs, rom ojaxi sazogadoebis<br />

pirveli da cocxali ujredi unda iyos� is am misias Seasrulebs,<br />

Tu wevrTa urTierTmowiwebiTa da RmrTisadmi erToblivad aRvlenili<br />

locviT is eklesiis erTgvar Sinaur samlocvelod (sanctuarium) warmodgeba;<br />

Tu mTeli ojaxi eklesiis liturgiul RmrTismsaxurebaSi CaerTveba; da bolos,<br />

Tu ojaxi aqtiur stumarTmoyvareobas gamoamJRavnebs, daicavs samar-<br />

Tlianobasa da sxva keTil saqmeebs, romlebic yvela ZmaTa moTxovnilebebis<br />

dakmayofilebas emsaxureba� saojaxo mociqulobis sxvadasxva saqmeTa Soris<br />

Semdegi SeiZleba davasaxeloT: mitovebuli bavSvebis Sviloba, ucxoel-<br />

Ta keTilad miReba, skolaTa organizaciis saqmeSi daxmarebis gaweva, axalgazrdobisTvis<br />

mxarSi amodgoma rCeviTa da saqmeebiT, daniSnulTaTvis daxmarebis<br />

gaweva qorwinebisTvis maqsimalurad kargad momzadebis saqmeSi, daxmarebis<br />

gaweva katexizatoruli saqmisTvis, materialurad an moralurad<br />

gaWirvebuli meuRleebisa da ojaxebisTvis Semweobis aRmoaCena, moxucebis<br />

ara marto imiT uzrunvelyofa, rac aucilebelia, aramed maTTvis ekonomikuri<br />

progresis Sedegad miRebuli nayofis samarTlianad miniWebac�<br />

yovelTvis da yvelgan, magram gansakuTrebiT im regionebSi, sadac saxarebis<br />

pirveli Tesli mimoifanteba, anu iq, sadac eklesia Tavis sawyis mdgomareobaSi<br />

imyofeba an raRac mZime gaWirvebas ganicdis, qristianuli ojaxebi<br />

mTeli Tavisi cxovrebiT saxarebas misdeven da qristianuli qorwinebis<br />

nimuSs warmoadgenen, riTac isini samyaros winaSe qristes Sesaxeb uZvirfases<br />

mowmobas gvTavazoben� 21<br />

mociqulobis miznebis ufro advilad misaRwevad SeiZleba ojaxebis<br />

garkveul jgufebad gaerTianebac iyos mizanSewonili� 22<br />

12� axalgazrdebi dRevandel sazogadoebaSi Zalze mniSvnelovan rols<br />

asruleben� 23 arsebiTad Seicvala maTi cxovrebis pirobebi, mentaliteti,<br />

agreTve sakuTar ojaxebTan urTierToba� xSirad isini Zalian swrafad gadadian<br />

axal socialur da ekonomikur´viTarebaze� izrdeba maTi socialuri<br />

20 Sdr� PIUS XI, encycl� Casti Connubii: AAS 22 (1930), p� 554� – PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radiophonicus, 1<br />

ian� 1941: AAS 33 (1941), p� 203� – IDEM, Delegatis ad Conventum Unionis Internationalis sodalitatum ad iura<br />

familiae tuenda, 20 sept� 1949: AAS 41 (1949), p� 552� – IDEM, Ad patresfamilias e Gallia Romam peregrinantes,<br />

18 sept� 1951: AAS 43 (1951), p� 731� – IDEM, nuntius radioph� in Natali Domini 1952: AAS 45 (1953), p�<br />

41� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra, 15 maii 1961: AAS 53 (1961), pp� 429, 439�<br />

21 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Evangelii Praecones, 2 iunii 1951: AAS 43 (1951), p� 514�<br />

22 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, Delegatis ad Conventum Unionis Internationalis sodalitatum ad iura familiae tuenda,<br />

20 sept� 1949: AAS 41 (1949), p� 552�<br />

23 Sdr� S�PIUS, alloc, ad catholicam Associationem Iuventutis Gallicae de pietate, scientia et actione,<br />

25 sept� 1904: AAS 37 (1904-1905), pp� 296-300�<br />

237


238<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

da agreTve politikuri mniSvneloba, magram isini TiTqos axal valdebulebaTa<br />

tvirTisTvis mzad ar arian�<br />

sazogadoebaSi maTi mniSnelobis zrda maTgan Sesabamis samociqulo qmediTobas<br />

moiTxovs� maTi xasiaTis bunebac maT amisken ubiZgebs� sakuTari pirovnulobis<br />

gacnobierebis momwifebasTan erTad, cxovrebis qarcecxliTa<br />

da moRvaweobis dauokeblobiT aRgznebulni, isini pasuxismgeblobas Tavis<br />

Tavze iReben da cdiloben, sazogadoebriv da kulturul cxovrebaSi<br />

garkveuli roli iTamaSon� Tu es swrafva qristes suliT ganimsWvaleba da<br />

eklesiis mwyemsTa mimarT morCilebiTa da siyvaruliT gacxoveldeba, maSin<br />

misgan Zalze uxv nayofs SeiZleba velodoT� axalgazrebis pirveli da uSualo<br />

mociqulebi Tavad axalgazrebi unda gaxdnen, erTmaneTisadmi mociquloba<br />

maT erTmaneTis meSveobiT unda aRasrulon, im socialuri garemos ga-<br />

TvaliswinebiT, romelSic cxovroben� 24<br />

ufrosebma unda izrunon axalgazrdebTan megobruli dialogis damyarebisTvis,<br />

romelic saSualebas miscems orive mxares, asakobrivi distanciis<br />

gadalaxviT, Seicnon erTmaneTi da Tavis Rirebulebebs aziaron� magaliTiT<br />

da, saWiroebis SemTxvevaSi, gonieri rCeviTa da qmediTi daxmarebiT ufrosebma<br />

axalgazrdobas mociqulobisken unda mouwodon� axalgazrdebi ufrosebs<br />

pativs unda scemdnen da endobodnen� da Tumca axalgazrdoba Tavisi<br />

bunebiT siaxleebisken miiswrafvis, is Rirseul tradiciebsac jerovnad<br />

unda afasebdes�<br />

bavSvebic Taviseburad samociqulo moRvaweobas unda eweodnen� isinic<br />

xom, Tavisi SesaZleblobebis farglebSi, amxanagTa Soris qristes cocxali<br />

mowmeebi arian�<br />

13� mociquloba sazogadoebriv garemoSi niSnavs mcdelobas, qristianuli<br />

suliT gamsWvalos mentaliteti da zne-Cveulebebi, kanonebi da<br />

struqtura im sazogadoebaSi, romelSic yoveli Cvengani cxovrobs� es<br />

aris saeroTa movaleoba da tvirTi, romelsac sxva veravin verasdros<br />

ase kargad ver Seasrulebs� am sferoSi saero pirebi mociqulobas Tavisive<br />

msgavsTa mimarT asruleben� aq isini cxovrebis mowmobas sityvis<br />

mowmobiT srulyofen� 25 am sferoSi maT gansakuTrebiT kargad SeuZliaT<br />

daexmaron Zmebs samuSaos, profesiis, kvlevis, cxovrebis, dasvenebis,<br />

gaerTianebaTa sakiTxebSi�<br />

samyaroSi eklesiis am misias saeroni, upirveles yovlisa, sarwmunoebasTan<br />

cxovrebis Tanxmobis safuZvelze asruleben, ris gamoc isini samyaros<br />

naTeli xdebian� nebismier saqmeSi patiosnebiT maT SeuZliaT yvela adamianSi<br />

siyvaruli aRZran WeSmaritebisa da sikeTisadmi, qristesa da eklesiisadmi�<br />

Zmuri siyvaruliT isini ZmaTa cxovrebisa da muSaobis pirobebs, gaWirvebasa<br />

da imeds iziareben da ase, TandaTanobiT da SeumCnevlad, yvelas gulebs<br />

gamomxsneli madlis moqmedebisken ganawyoben� isini srulad acnobiereben<br />

Tavis rols sazogadoebis mSeneblobaSi da cdiloben, Tavisi Sinauri, sazogadoebrivi,<br />

profesiuli da qristianuli moRvaweoba qristianuli didsulovnebiT<br />

gamsWvalon� maTi moRvaweobis wesi TandaTanobiT cxovrebisa da<br />

muSaobis garemoSic aRwevs�<br />

am mociqulobam yvela adamiani unda moicvas, rogori didic ar unda<br />

iyos maTi ricxvi� ar unda iqnas daviwyebuli arcerTi sulieri Tu warmavali<br />

simdidre, romelic SeiZleba maT mieniWos� Tumca, WeSmariti moci-<br />

24 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, epist� Dans quelques semaines, ad Archiepiscopum Marianopolitanum, de conventibus<br />

a iuvenibus operariis christianis canadiensibus indictis, 24 mai 1947: AAS 39 (1947), p� 257; nuntius<br />

radioph� ad J. O. C. Bruxelles, 3 sept� 1950: AAS 42 (1950), pp� 640-641�<br />

25 Sdr� PIUS XI, encycl� Quadragesimo Anno, 15 maii 1931: AAS 23 (1931), pp� 225-226�


APOSTOLICAM ACTUOSITATEM<br />

qulebi mxolod am moRvaweobiT ar kmayofildebian da cdiloben, qriste<br />

moyvass sityvebiTac auwyon� bevr adamians xom saxarebis mosmena da qristes<br />

Secnoba mxolod maT gverdiT myof saeroTa meSveobiT SeuZlia�<br />

14� mociqulobas uzarmazari asparezi exsneba erovnul da saerTaSoriso<br />

niadagze, sadac swored saeroni arian qristianuli sibrZnis msaxurni� qveynis<br />

mimarT mowiwebisa da samoqalaqo movaleobis erTguli SesrulebiT ka-<br />

Tolikeebi Tavs valdebulad miiCneven, xeli Seuwyon WeSmarit saerTo keTildReobas�<br />

maT Tavis Sexedulebas iseTi wona unda SesZinon, rom samoqalaqo<br />

xelisufleba samarTlianad aRsruldes, xolo kanonebi zneobriv moTxovnilebebsa<br />

da saerTo keTildReobas Seesabamebodes� kaTolikeebma, romlebic<br />

gamocdilni arian saxelmwifo saqmeSi da mtkiced misdeven sarwmunoebasa da<br />

moZRvrebas, ar unda Tqvan uari sajaro saqmianobaze, radgan misi Rirseuli<br />

SesrulebiT isini SeZleben, xeli Seuwyon saerTo keTildReobas da, amasTanave,<br />

gza gaukvalon saxarebas�<br />

kaTolikeebi unda Seecadon, iTanamSrolon yvela keTili nebis adamian-<br />

Tan, raTa xeli Seuwyon yovelives, „raodeni ars WeSmarit, raodeni patiosan,<br />

raodeni marTal, raodeni wmida, raodeni sayuarel“ (fil� 4, 8)� kaTolikeebi<br />

maTTan dialogs unda awarmoebdnen, maT gonivrulad da humanurad unda<br />

dauxvdnen da Seecadon gamoikvlion, Tu rogor SeiZleba gaumjobesdes socialuri<br />

da sajaro instituciebi saxarebis sulis Sesabamisad�<br />

Cveni drois TaviseburebaTa Soris gansakuTrebuli aRniSnvis Rirsia<br />

yvela xalxebSi solidarobis mzardi da dauokebeli grZnoba� saeroTa mociqulobis<br />

movaleobas warmoadgens am grZnobis mzrunvelobiT ganviTareba<br />

da misi gadaqceva Zmobis gulrwfel da WeSmarit gancdad� garda amisa, saeroebma<br />

unda gaacnobieron saerTaSoriso sarbielis, agreTve im sakiTxebisa<br />

da gadawyvetilebebis (rogorc samoZRvro (doctrinalium), aseve praqtikulis)<br />

arseboba, romlebic am sferoSi warmoiqmneba, gansakuTrebiT im xalxebTan<br />

mimarTebaSi, romlebic progresisken miiswrafvian� 26<br />

yvelas, vinc ucxo qveynebSi muSaobs an maT exmareba, unda axsovdes, rom<br />

erTa Soris WeSmariti Zmuri urTierTobis damyareba aris saWiro, romelSic<br />

orive mxare erTdroulad gamcemic iqneba da mimRebic� xolo maT, vinc saer-<br />

TaSoriso saqmeebis gamo an dasvenebis mizniT mogzaurobs, unda axsovdeT,<br />

rom isini yvelgan qristes msxem macneebs (praecones itinerantes) warmoadgenen,<br />

da marTlac aseTebi unda iyvnen�<br />

Tavi IV<br />

mociqulobis sxvadasxva saxeebi<br />

15� saeroebs Tavisi mociquluri moRvaweobis aRsruleba SeuZliaT rogorc<br />

individualurad, aseve sxvadasxva sazogadoebebsa Tu asociaciebSi<br />

gaerTianebis safuZvelze�<br />

16� mociquloba, romelic individualurad sruldeba, uxvad gamomdinareobs<br />

WeSmaritad qristianuli cxovrebis wyarodan (Sdr� ioan� 4, 14)� is aris<br />

saeroTa yovelgvari mociqulobis – maT Soris koleqtiuris _ safuZveli<br />

da piroba, da arafers SeuZlia misi Senacvleba�<br />

yvela saero piri mowodebula amgvari mociqulobisaTvis da valdebulia,<br />

is aRasrulos, rogor garemoebaSic ar unda imyofebodes is, miuxedavad imisa,<br />

eqneba mas gaerTianebebSi TanamSromlobis SesaZlebloba Tu ara� individualuri<br />

mociquloba yovelTvis da yvelgan nayofieria, xolo zogjer is<br />

26 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra, 15 maii 1961: AAS 53 (1961), pp� 448-450�<br />

239


240<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

warmoadgens mociqulobis erTaderT formas, romelic arsebul viTarebas<br />

Seefereba da saerTod SesaZlebelia�<br />

mociqulobis mravali forma arsebobs, romelTa saSualebiTac saeroni<br />

eklesias aSeneben, samyaros wmida- yofen da mas qristeSi cxovel-yofen�<br />

mTeli saero cxovrebis mowmoba, romelic sarwmunoebidan, imedidan da<br />

siyvarulidan gamomdinareobs, warmoadgens individualuri mociqulobis<br />

gansakuTrebul formasa da Cveni droisTvis yvelaze ufro Sesaferis ni-<br />

Sans, romelic cxadyofs, rom qriste mis erTgulebSi cxovrobs� xolo mociqulobis<br />

sityvis meSveobiT (garkveul viTarebaSi is sruliad aucilebelia)<br />

saeroni qristes auwyeben, Tavisi mdgomareobisa da gamocdilebis Sesabamisad<br />

mis moZRvrebas ganmartaven, avrceleben da erTgulad aRiareben�<br />

garda amisa, rogorc am qveynis moqalaqeebma, romlebic warmavali wesis<br />

mSeneblobisa da marTvis sferoSi TanamSromloben, saero pirebma sarwmunoebis<br />

Suqze unda eZion moqmedebis ufro maRali kriteriumebi ojaxur,<br />

profesiul, kulturul da socialiur cxovrebaSi da, saWiroebis SemTxvevaSi,<br />

isini sxvebsac ganumJRavnon� amasTanave maT unda gaacnobieron, rom<br />

Tavad xdebian Semoqmedi, gamomsyidveli da wmida-myofeli RmrTis Tanam-<br />

Sromlebi, da mas ganadideben�<br />

da bolos, saero pirebma Tavisi cxovreba siyvaruliT unda cxovelyon<br />

da SeZlebisdagvarad saqmeebiT gamoxaton�<br />

dae, axsovdes yvelas, rom sajaro kultmsaxurebiTa da locviT, monaniebiT,<br />

garjaTa da cxovrebis gaWirvebaTa Tavisuflad miRebiT, riTac isini<br />

vnebul qristes emsgavsebian (Sdr� 2kor� 4, 10; kol� 1, 24), maT SeuZliaT, yvela<br />

adamianamde miaRwion da mTeli samyaros gamoxsnas xeli Seuwyon�<br />

17� individualuri mociquloba gansakuTrebiT iq aris aucilebeli,<br />

sadac eklesiis Tavisufleba didad SezRudulia� am urTules viTareba-<br />

Si saeroni SeZlebisdagvarad mRvdlebs cvlian, sakuTar Tavisuflebas da<br />

zogjer sicocxlesac safrTxis qveS ayeneben, garemomcvelebs qristianul<br />

moZRvrebas aswavlian, maT religiuri cxovrebisa da kaTolikuri sulis<br />

Sesabamisad aRzrdian, mouwodeben, saidumloni xSirad miiRon da mowiweba<br />

gamoavlinon, gansakuTrebiT evqaristiis mimarT� 27 wmida <strong>kreba</strong> guliTadad<br />

madlobelia RmrTisa, romelic Cvens droSic devnaTa SuagulSi saero pirebs<br />

gmiruli gabedulebis Zalas aniWebs, da maT mamobrivi siyvaruliTa da<br />

madlierebiT exveva�<br />

gansakuTrebul rols individualuri mociquloba im regionebSi asrulebs,<br />

sadac kaTolikeebi mcirericxovanni da gafantulni arian� aseT adgilebSi<br />

mizanSewonilia, rom saeroni (raki maT mociqulobis aRsruleba<br />

zemoTxsenebuli mizezebis gamo an maTi profesiuli moRvaweobisTvis damaxasiaTebeli<br />

sagangebo viTarebis safuZvelze mxolod individualurad<br />

SeuZliaT) gaerTiandnen mcire jgufebad, instituciisa Tu organizaciis<br />

nebismieri ufro mkacri formis gareSe, raTa yvelasTvis cxadi gaxdes eklesiis<br />

erTobis niSani, rogorc siyvarulis WeSmariti mowmoba� amgvarad, megobrobisa<br />

da gamocdilebis gaziarebis safuZvelze, erTmaneTisadmi sulieri<br />

daxmarebiT isini Zalas ikreben, raTa gadalaxon cxovrebisa da metismetad<br />

daqsaqsuli moRvaweobis sirTuleebi da mociqulobis ufro uxvi nayofi gamoiRon�<br />

18� qristes erTgulTa mowodebaa, Tavisi cxovrebis sxvadasxva viTarebaSi<br />

mociquloba individualurad aRasrulon� amasTanave, maT unda<br />

27 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad I Conventum ex Omnibus Gentibus Laicorum Apostolatui proveheno, 15<br />

oct� 1951: AAS 43 (1951), p� 788�


APOSTOLICAM ACTUOSITATEM<br />

axsovdeT, rom adamians bunebiT socialuroba axasiaTebs� amitom RmerTma<br />

isurva, qristes morwmuneni RmrTis erad Seekriba (Sdr� 1petre 2, 5-10)<br />

da erT sxeulad gaeerTianebina (Sdr� 1kor� 12, 12)� maSasadame, erToblivi<br />

mociquloba kargad pasuxobs qristes erTgulTa rogorc adamianur,<br />

aseve qristianul moTxovnilebebs� amave dros, is warmoadgens eklesiis<br />

kavSirisa da erTobis niSans qristeSi, romelmac Tqva: „rameTu sadaca<br />

iyvnen orni gina samni Sekrebul saxelisa CemisaT¢s, mun var me Soris ma-<br />

Tsa“ (maT� 18, 20)�<br />

amitom qristes erTgulebis mociqulobas erTsulovneba unda axasiaTebdes�<br />

28 isini mociqulebi unda iyvnen rogorc Tavis ojaxur sakrebuloebSi,<br />

aseve sakrebuloebsa da diocezebSi (isini xom Tavadac mociqulobis sazogadoebriv<br />

xasiaTs gamoxtaven), agreTve Tavisufal jgufebSi, romlebSic<br />

maT gaerTianeba gadawyvites�<br />

xSirad mociquloba erTobliv moqmedebas moiTxovs, rogorc saeklesio<br />

sakrebuloebSi, aseve sxvadasxva garemoSi; erToblivi mociquloba (apostolatus<br />

consociatus) amitomac aris mniSvnelovani� asociaciebi, erToblivi samociqulo<br />

moqmedebisTvis Seqmnili, exmarebian Tavis wevrebs da maT mociqulobisTvis<br />

amzadeben, sworad ganageben da warmarTaven maT mociqulur saqmianobas,<br />

rac imeds iZleva, rom nayofi ufro uxvi iqneba, vidre im SemTxvevaSi,<br />

roca yvela cal-calke moqmedebs�<br />

Tanamedrove viTarebaSi sruliad aucilebelia, rom saeroTa moRvaweobis<br />

sferoSi mociqulobis erToblivi da organizebuli forma ganviTardes,<br />

radgan mxolod ZalTa mWidro erTobiT SesaZlebelia Tanamedrove mociqulobis<br />

yvela miznis miRweva da misi Rirebulebebis WeSmariti dacva� 29 am<br />

saqmeSi gansakuTrebiT mniSvnelovania, rom mociquloba Seexmianos im adamianTa<br />

sulier ganwyobasa da socialur viTarebas, visac is exeba� sxvagvarad<br />

maTTvis arsebiTad Zneli iqneba, winaaRmdegoba gauwion sajaro Sexedulebebisa<br />

Tu instituciebis zewolas�<br />

19� samociqulo gaerTianebaTa didi mravalferovneba arsebobs� 30 zogierTi<br />

maTgani miznad eklesiis zogadi amocanebs isaxavs, sxva garkveuli<br />

formiT evangelizaciisa da wmida-yofisken iswrafvis, an warmavali<br />

wesis qristianul cxovelyofas cdilobs, zogierTi ki qristes Taviseburad<br />

_ gulmowyalebisa da saqvelmoqmedo saqmeTa meSveobiT mowmobs�<br />

am gaerTianebaTa Soris, upirveles yovlisa, unda ganvixiloT iseTi kavSirebi,<br />

romlebic xels uwyoben da Rirebuls xdian wevrTa yoveldRiuri<br />

cxovrebis erTianobas maT rwmenasTan� es gaerTianebebi TviTmizans ar warmoadgenen�<br />

isini unda daexmaron eklesias, Seasrulon misi misia samyarosTan<br />

mimarTebaSi� maTi mociquluri Rirebuleba eklesiis miznebTan maTi SesabamisobiT<br />

ganisazRvreba, agreTve mTeli asociqciis calkeul wevrTa qristianuli<br />

mowmobiTa da evangeluri suliT�<br />

instituciaTa progresisa da dRevandeli sazogadoebis winsvlis pirobebSi<br />

eklesiis universaluri misia moiTxovs, rom kaTolikeebis samociqulo<br />

wamowyebebma saerTaSoriso asparezze ufro metad srulyon erTobis<br />

sxvadasxva formebi� saerTaSoriso kaTolikuri organizaciebi ukeTesad<br />

miaRweven Tavis mizans, Tu maTSi Semavali jgufebi maTTan ufro mWidro<br />

kontaqts daamyareben�<br />

28 iqve, gv� 787-788�<br />

29 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Le pèlerinage de Lourdes, 2 iulii 1957: AAS 49 (1957), p� 615�<br />

30 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad Consilium Foederationis internationalis virorum catholicorum, 8 dec�<br />

1956: AAS 49 (1957), pp� 26-27�<br />

241


242<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

saeklesio xelisuflebasTan aucilebeli kavSiris SenarCunebis pirobeb-<br />

Si 31 saero pirebs aqvT ufleba, daafuZnon gaerTianebebi, 32 uxelmZRvanelon<br />

maT da Sevidnen ukve arsebul gaerTianebebSi� amave dros, Tavi unda avaridoT<br />

ZalTa xarjvas, rasac adgili eqneba, Tu sakmarisi mizezis gareSe xeli<br />

Seewyoba axal asociaciebsa da saqmeebs, an Tu ufro didxans, vidre saWiroa,<br />

SenarCunebuli iqneba moZvelebuli asociaciebi an meTodebi� yovelTvis ar<br />

aris mizanSewonili ganurCevlad im formebis gadmonergva, romlebic sxva<br />

qveyanaSi gamoiyeneba� 33<br />

20� ukve mravali aTwleuli gavida mas Semdeg, rac saero pirebi, romlebic<br />

sul ufro metad uZRvnian Tavs mociqulobas, erTiandebian sxvadasxva<br />

moZraobebad da asociaciebad, romlebic inarCuneben umWidroes kavSirs ierarqiasTan<br />

da, amavdroulad, misdevdnen da misdeven sakuTar miznebs� am da<br />

sxva msgavs ufro Zvel instituciaTa Soris gansakuTrebiT aRniSnvis Rirsia<br />

isini, romlebmac, miuxedavad imisa, rom isini moqmedebis sxvadasxva meTods<br />

iyenebden, mainc udidesi nayofi moutanes qristes meufebas� uzenaesma pontifeqsebma<br />

da mravalma episkoposma isini damsaxurebulad moiwones da maT<br />

xeli Seuwyves� maTgan am instituciebma „kaTolikuri moRvaweobis“ saxeli<br />

miiRes� Zalian xSirad maT axasiaTeben rogorc saeroTa TanamSromlobas ierarqiis<br />

mociqulobaSi� 34<br />

mociqulobis es formebi, ewodebaT maT „kaTolikuri moRvaweoba“ Tu<br />

sxva ram, Cvens droSi Zalze Rirebul mociqulobas asruleben� isini Semdegi<br />

niSnebis erTobliobiT xasiaTdeba:<br />

a) amgvari organizaciebis uSualo mizans warmoadgens eklesiis samociqulo<br />

mizani, anu adamianTa evangelizaciisken, wmida-yofisa da maTi cnobierebis<br />

qristianuli aRzrdisken swrafva, raTa maT saxarebis suliT moicvan<br />

sxvdasxva sazogadoebebi da wreebi�<br />

b) saeroni, romlebic ierarqiasTan Taviseburad TanamSromloben, Tavis<br />

gamocdilebas iyeneben da pasuxismgeblobas iReben am organizaciaTa xelmZRvanelobis<br />

saqmeSi, im viTarebaTa SefasebaSi, romlebSic eklesiis samRvdlo<br />

moRvaweoba unda mimdinareobdes, agreTve moqmedebis programis SemuSavebasa<br />

da SesrulebaSi�<br />

g) saeroni erTiani organuli sxeulis msgavsad moqmedeben, raTa ufro<br />

kargad warmoCndes eklesiis erToba da mociquloba ufro nayofieri gaxdes�<br />

d) saeroni, romlebic an nebayoflobiT mzad arian, uSualod iTanam-<br />

Sromlon ierarqiul mociqulobasTan, an mowveulni arian am saqmisaTvis,<br />

moqmedeben Tavad iqrarqiis uzenaesi xelmZRvanelobiT, romelsac aseTi<br />

TanamSromlobisaTvis sanqciis gacema eqsplicituri mandatis meSveobiT<br />

SeuZlia�<br />

Tu ierarqia daadgens, rom saerTo jamSi organizaciebs es niSnebi axasia-<br />

Tebs, maSin isini kaTolikur moRvaweobad (Actio Catholica) unda scnon, Tumca,<br />

ama Tu im adgilisa da eris moTxovnilebebidan gamomdinare, maT SeiZleba<br />

sxvadasxva forma da saxeli hqondes�<br />

wmida <strong>kreba</strong> dabejiTebiT rekomendacias uwevs am instituciebs� mraval<br />

qveyanaSi isini udaod pasuxobs eklesiis mociqulobis moTxovnebs� wmida<br />

<strong>kreba</strong> mouwodebs mRvdelmsaxurebsa da saero pirebs, romlebic am institu-<br />

31 Sdr� qvemoT, Tavi V, 24�<br />

32 Sdr� S� C� CONCIL<strong>II</strong> Resolutio Corrienten., 13 nov� 1920: AAS 13 (1931), p� 139�<br />

33 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Princeps Pastorum, 10 dec� 1959: AAS 51 (1959), p� 856�<br />

34 Sdr� PIUS XI, epist� Quae nobis, ad Card. Bertran, 13 nov. 1928: AAS 20 (1928), p� 385� – Sdr�<br />

agreTve PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad. A. C. Italicam, 4 sept� 1940: AAS 32 (1940), p� 362�


APOSTOLICAM ACTUOSITATEM<br />

ciebSi muSaoben, rac SeiZleba ufro efeqturad ganaxorcielon zemoTxsenebuli<br />

niSnebi da mudam Zmurad iTanamSrolon eklesiaSi mociqulobis yvela<br />

sxva formasTan�<br />

21� mociqulobis yvela organizacia sworad unda iqnes Sefasebuli� xolo<br />

isini, romlebic droisa da adgilis moTxovnilebaTa Sesabamisad ierarqiam<br />

moiwona, maT rekomendacia gauwia an maTi saswrafod daarseba gadawyvita,<br />

mRvelmsaxurebma, moweseebma da saero pirebma pirvel adgilze unda daayenon<br />

da maTTvis Sesaferisi formiT ganaviTaron� maT Soris dRes gansakuTebiT<br />

aRsaniSnavia saerTaSoriso kaTolikuri organizaciebi an gaerTianebebi�<br />

22� sagangebo pativisa da dafasebis Rirsi is saeroni arian (rogorc<br />

dauqorwineblebi, aseve daqorwinebulni), romlebic Tavis profesiuli gamocdilebiT<br />

sakuTar Tavs uZRvnian am instituciaTa da maTi saqmianobis<br />

mudmiv an droebiT msaxurebas� eklesias didad uxaria, rom yoveldRiurad<br />

matulobs saero pirTa ricxvi, romlebic daxmarebas uweven asociaciebsa da<br />

samociqulo saqmeebs Tavisi qveynebis farglebSi Tu internacional asparezze,<br />

misiaTa kaTolikur sazogadobebsa da axal eklesiebSi�<br />

dae, eklesiis mwyemsebma aseTi saeroni xalisiTa da madlierebiT miiRon,<br />

izrunon imisaTvis, rom maTi mdgomareoba maqsimalurad akmayofilebdes<br />

samarTlianobis, Tanasworobisa da siyvarulis moTxovnebs, gansakuTrebiT<br />

im sferoSi, romelic maTi da maTi ojaxebis Rirseulad SenaxvisTvis aris<br />

saWiro� saero pirebs unda hqondeT aucilebeli ganaTleba, sulieri mxardaWera<br />

da stimuli�<br />

Tavi V<br />

wesis dacva<br />

23� saeroTa mociqulobam, romelsac qristes erTgulni individualurad<br />

an erToblivad aRasruleben, saTanado adgili unda daikavos mTeli eklesiis<br />

mociqulobaSi� metic: erToba maTTan, vinc suli wmidam RmrTis eklesiis<br />

samwysod daayena (Sdr� saqme 20, 28), qristianuli mociqulobis arsebiT<br />

elements warmoadgens� aranakleb aucilebelia TanamSromloba sxvadasxva<br />

saxis samociqulo wamowyebaTa Soris, romelsac saTanado saxiT ierarqia<br />

unda xelmZRvanelobdes�<br />

erTobis sulisTvis xelSewyobis mizniT, imisaTvis, raTa eklesiis mTels<br />

mociqulobaSi gabrwyindes Zmuri siyvaruli, saerTo miznebis misaRwevad<br />

da imisaTvis, raTa Tavidan iqnas acilebuli zianis momtani qiSpoba, aucilebelia<br />

eklesiaSi yvela saxis mociqulobis pativiscema da maTi saTanado<br />

urTierTSeTanxmeba, ise, rom TiToeuli maTganisTvis damaxasiaTebeli Taviseburebac<br />

SevinarCunoT� 35<br />

es gansakuTrebiT Sesaferisia maSin, rodesac eklesiaSi sagangebo qmedeba<br />

moiTxovs orive saxis samRvdeloebis, moweseebisa da saeroTa harmoniasa<br />

da samociqulo TanamSromlobas�<br />

24� ierarqiis amocanas warmoadgens saeroTa mociqulobisTvis xelSewyoba,<br />

principebiTa da sulieri xelSewyobiT misi aRWurva, mociqulobis aRsruleba<br />

mTeli eklesiis sakeTildReod da yuradRebis miqceva imisaTvis,<br />

rom daculi iyos moZRvreba da wesi�<br />

saeroTa mociquloba gulisxmobs ierarqiasTan sxvadasxva saxis urTierTobebs,<br />

mociqulobis formebisa da miznebis formaTa mravalgvarobis Sesabamisad�<br />

35 Sdr� PIUS XI, encycl� Quamvis Nostra, 30 apr� 1936: AAS 28 (1936), pp� 160-161�<br />

243


244<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

eklesiaSi bevri samociqulo wamowyeba arsebobs, romlebic saeroTa Tavisufal<br />

arCevans emyareba da maTi brZnuli gansjiT xelmZRvanelobs� aseTi<br />

wamowyebebis wyalobiT garkveul viTarebaSi eklesiis misia SeiZleba ukeTesad<br />

Sesruldes, amitom ierarqia mas xSirad aqebs da rekomendacias uwevs� 36<br />

magram vercerTi wamowyeba ver daisakuTrebs saxelwodebas „kaTolikuri“,<br />

Tu amaze ar iqneba legitimuri saeklesio xelisuflebis Tanxmoba�<br />

ama Tu im saxiT ierarqia eqspliciturad cnobs saeroTa mociqulobis<br />

zogierT formas�<br />

eklesiis saerTo keTildReobis moTxovnilebaTa gaTvaliswinebiT,<br />

saeklesio xelisuflebam, SeiZleba airCios is samociqulo asociaciebi da<br />

wamowyebebi, romlebic uSualod miiswrafvian sulieri miznisken, gansaku-<br />

Trebuli mfarveloba gauwios maT da maTze sagangebo pasuxismgebloba TavisTavze<br />

aiRos� amgvarad, ierarqia, romelic sxvadasxvagvarad, garemoeba-<br />

Ta Sesabamisad, warmarTavs mociqulobas, ama Tu im formas ufro mWidrod<br />

ukavSirebs Tavis samociqulo funqcias� amave dros, is inarCunebs orive saxis<br />

mociqulobisTvis damaxasiaTebel bunebasa da Taviseburebas, ris gamoc<br />

saero pirebs ar waerTmevaT SesaZlebloba, Tavisi nebiT imoqmedon� ierarqiis<br />

am aqts sxvdasxva saeklesio dokumentSi „mandati“ ewodeba�<br />

dabolos, ierarqia andobs saeroebs zogierT funqcias, romlebic<br />

mWidrod aris dakavSirebuli mRvdelTa movaleobebTan� is amas akeTebs qristianuli<br />

moZRvrebis gadmocemaSi, garkveul liturgiul aqtebSi, sulTa-<br />

Tvis zrunvaSi� am misiis ZaliT saeroni mTlianad eqvemdebarebian uzenaes<br />

saeklesio xelmZRvanelobas im saqmeSi, romelic funqciaTa Sesrulebas gulisxmobs�<br />

rac Seexeba warmavali wesis saqmeebsa da instituciebs, saeklesio ierarqiis<br />

funqcias warmoadgens im zneobrivi principebis swavleba da auTenturad<br />

interpretacia, romlebsac warmaval saqmeebSi unda mivsdioT� garda<br />

amisa, mas SeuZlia, saTanado fiqrisa da gamocdil adamianTa daxmarebiT,<br />

gansajos zneobriv principebTan am saqmeebisa Tu instituciebis Sesabamisobis<br />

Sesaxeb, da gadawyvitos, ra aris aucilebeli zebunebrivi wesis dacvisa<br />

da ganviTarebisTvis�<br />

25� episkoposebs, winamZRvrebs, sxva mRvdelmsaxurebs erTi Tu meore<br />

samRvdeloebidan unda axsovdeT, rom mociqulobis aRsruleba aris saerTo<br />

ufleba da movaleoba yvela erTgulisTvis, samRvdeloebisa Tu saero pirisTvis�<br />

37 amitom maT saero pirebTan erTad Zmurad unda iRvawon eklesiaSi<br />

da eklesiisTvis, sagangebod izrunon saero pirebisaTvis maT samociqulo<br />

saqmeebSi� 38<br />

aucilebelia mRvdelmsaxurTa gulmodgine SerCeva, romlebic saTanaod<br />

da Sesaferisad iqnebian momzadebulni saeroTa mociqulobis sagangebo<br />

formebis mxardasaWerad� 39 is, vinc ierarqiisgan misiis miRebis Sedegad am<br />

msaxurebas aRasrulebs, man ierqarqia Tavis samociqulo saqmianobaSi unda<br />

warmoadginos, xeli Seuwyos Sesabamis urTierTobebs masTan da eklesiis<br />

sulisa da moZRvrebis mudam erTguli iyos� misTvis mindobili kaTolikuri<br />

gaerTianebebi man sulieri cxovrebiTa da samociqulo grZnobiT unda<br />

asazrdoos; Tavisi brZnuli rCeviT igi am gaerTianebaTa samociqulo moRvaweobas<br />

unda daexmaros da maT iniciativebs xeli Seuwyos� saero pirebTan<br />

36 Sdr� S�C� CONCILI Resolutio Corrienten., 13 nov� 1920: AAS 13 (1921), pp� 137-140�<br />

37 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad <strong>II</strong> Conventum ex Omnibus Gentibus Laicorum Apostolatui provehendo, 5<br />

oct� 1957: AAS 49 (1957), p� 927�<br />

38 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 37�<br />

39 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, adhort� apost� Menti Nostrae, 23 sept� 1950: AAS 42 (1950), p� 660�


APOSTOLICAM ACTUOSITATEM<br />

mudmivi kavSiris damyarebiT is unda dafiqrdes imis Sesaxeb, Tu rogori<br />

unda iyos formebi, romlebic samociqulo moRvaweobas ufro nayofiers gaxdis;<br />

man erTobis suli unda asazrdoos rogorc Tavad gaerTianebis SigniT,<br />

aseve sxvebTan mimarTebaSi�<br />

da bolos, moweseni, Zmebic da debic, pativs unda scemdnen saeroTa samociqulo<br />

saqmeebs� Tavisi instituciebis sulisa da normebis mixedviT isini<br />

sixaruliTa unda Caeban saeroTa saqmeebSi 40 da Seecadon, samRvdlo funqciaTa<br />

SesrulebaSi maT daxmareba gauwion, mxari dauWiron da srulyofileba<br />

mianiWon�<br />

26� diocezebSi SeZlebisdagvarad sabWoebi unda Camoyalibdes, romlebic<br />

daexmareba eklesiis samociqulo saqmes evangelizaciisa da wmidayofis,<br />

agreTve saqvelmoqmedo, socialur da sxva asparezze� aq samRvdeloebma da<br />

moweseebma saero pirebTan saTanado formiT unda iTanamSromlon� sabWoebma<br />

SeiZleba xeli Seuwyos sxvadasxva saero pirTa gaerTianebaTa da wamowyebaTa<br />

urTierTkoordinacias� amasTanave daculi unda iyos TiToeuli maTganis<br />

Tavisebureba da avtonomia� 41<br />

aseTi sabWoebi, Tu es SesaZlebelia, unda arsebobdes agreTve sakrebulos<br />

Tu sakrebuloTaSoris, interdiocezul garemoSi, agreTve nacionalur<br />

an internacionalur doneze� 42<br />

garda amisa, wmida saydarTan unda Camoyalibdes gansakuTrebuli samdivno�<br />

igi emsaxureba da stimuls aZlevs saeroTa mociqulobas, rogorc centri,<br />

romelsac SeeZleba, garkveuli saSualebebiT mogvawodos informacia<br />

saeroTa sxvadasxva wamowyebebis Sesaxeb, Seiswavlos problemebi, romlebic<br />

amJamad am sferoSi warmoiqmneba, daexmaros Tavisi rCevebiT ierarqiasa da<br />

saero pirebs samociqulo saqmeebSi� sadivnoSi monawileoba unda miiRos<br />

mTels samyaroSi arsebulma saeroTa mociqulobis sxvadasxva moZraobam da<br />

iniciativam, xolo samRvdeloebam da moweseebma saero pirebTan unda iTanamSromlon�<br />

27� saerTo evangeluri memkvidreoba da aqedan gamomdinare qristianuli<br />

mowmobis saerTo movaleoba sasurvels xdis da xSirad moiTxovs<br />

kidec kaTolikeTa TanamSromlobas sxva qristianebTan, romelsac<br />

calkeuli piri da eklesiis sakrebuloebi axorcieleben, calkeuli qmedebis<br />

an gaerTianebaTa saxiT, rogorc nacionalur, aseve internacionalur<br />

asparezze� 43<br />

qristianebma, romlebic samociqulo miznebisken miiswrafvian, unda iTanamSromlon<br />

maTTan, vinc qristiani ar aris, magram am Rirebulebebs aRiarebs�<br />

amas xSirad moiTxovs saerTo adamianuri Rirebulebebi�<br />

am dinamiuri da gonivruli TanamSromlobiT, 44 romelic did rols Tama-<br />

Sobs warmaval saqmianobaSi, saeroni mowmoben qristesTvis, samyaros macxovrisTvis,<br />

da adamianTa ojaxis erTobisaTvis�<br />

40 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� De accommodata renovatione vitae religiosae, n� 8�<br />

41 Sdr� BENEDICTUS XIV, De Synodo Diocesana, I, <strong>II</strong>I, c� IX, n� V<strong>II</strong>-V<strong>II</strong>I: Opera omnia in tomos<br />

XV<strong>II</strong> distributa, tom� XI (Prati, 1844), pp� 76-77�<br />

42 Sdr� PIUS XI, encycl� Quamvis Nostra, 30 apr� 1936: AAS 28 (1936), pp� 160-161�<br />

43 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra, 15 maii 1961: AAS 53 (1961), pp� 456-457� -<br />

Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Oecumenismo, n� 12�<br />

44 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Oecumenismo, n� 12� – Sdr� agreTve Const� dogm� de Ecclesia, n�<br />

15�<br />

245


246<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

Tavi VI<br />

mociqulobisTvis momzadeba<br />

28� mociqulobam Tavis srul qmediTobas SeiZleba mxolod mravalgvari<br />

da sruli momzadebis safuZvelze miaRwios� amas moiTxovs ara marto<br />

Tavad saero piris mudmivi sulieri da samoZRvro winsvla, aramed sxvadasxva<br />

garemoebasTan, pirovnebasa da movaleobasTan dakavSirebuli<br />

viTareba, romlebsac unda miesadagos maTi moRvaweoba� mociqulobisa-<br />

Tvis es momzadeba unda daemyaros im debulebebs, romlebic wmida <strong>kreba</strong>m<br />

sxvagan Camoayaliba da ganacxada� 45 garda im momzadebisa, romelic yvela<br />

qristianisTvis aris saerTo, mociqulobis mravali forma, pirTa da garemoebaTa<br />

mravalgvarobis gamo, gansakuTrebul da sagangebo momzadebas<br />

moiTxovs�<br />

29� saeroni Taviseburad monawileoben eklesiis misiaSi� maTi samociqulo<br />

momzadeba gansakuTrebul xasiaTs iZens, romelic sakuTriv saero piris<br />

sekularuli xasiaTidan da misi sulieri cxovrebidan momdinareobs�<br />

samociqulo momzadeba erTgvar mTlian adamianur momzadebas gulisxmobs,<br />

romelic TiToeuli adamianis niWsa da mdgomareobas Seesabameba� saero<br />

piri, romelmac kargad icis Tanamedrove samyaro, Tavisi sazogadoebisa<br />

da misi kulturis srulyofili wevri unda iyos�<br />

magram upirveles yovlisa, saero pirma unda iswavlos qristesa da eklesiis<br />

misiis Sesruleba� man rwmeniT unda ganicados Sesaqmisa da gamosyidvis<br />

saRmrTo saidumloeba� es unda moxdes suli wmidis zemoqmedebiT, romelmac<br />

RmrTis eri cxovel-yo, yvela adamians STaunerga siyvaruli mama RmerTisa,<br />

xolo masSi – samyarosi da adamianebisa� es momzadeba yovelgvari nayofieri<br />

mociqulobis saZirkvlad da pirobad unda miviCnioT�<br />

sulieri momzadebis garda, saWiroa safuZvliani samoZRvro momzadeba,<br />

kerZod Teologiuri, eTikuri, filosofiuri, asakis, garemoebisa da niWis<br />

sxvadasxvaobis Sesabamisad� praqtikul da teqnikur momzadebasTan erTad<br />

zogadi kulturis mniSvnelobac ar unda daviviwyoT�<br />

keTili adamianuri urTierTobebisTvis xelSesawyobad WeSmaritad adamianuri<br />

Rirebulebebis dafaseba aris saWiro� maT Soris, upirveles yovlisa,<br />

aRsaniSnavia Zmurad Tanacxovrebisa da TanamSromlobis niWi, agreTve<br />

urTierTobis damyarebis unari�<br />

mociqulobisTvis momzadeba Teoriuli ganaTlebiT ar amoiwureba� saero<br />

pirma imTaviTve TandaTanobiT da gonivrulad unda iswavlos sarwmunoebis<br />

Suqze yvelafris ganxilva, gansja da keTeba� Tavad qmedebaSi man sxvebTan<br />

erTad unda iswavlos sakuTari Tavis formireba da srulyofa, da, amgvarad,<br />

eklesiis qmediTi msaxurebis dawyebac� 46 es momzadeba, romelmac gamudmebiT<br />

srulyofa unda ganicados adamianis pirovnebis mzardi simwifisa da problemaTa<br />

evoluciis gamo, dRiTi dRe ufro Rrma codnasa da Sesabamis moqmedebas<br />

moiTxovs� momzadebis yvela moTxovnilebis srulad dakmayofilebis<br />

mizniT yovelTvis mxedvelobaSi unda gvqondes adamianuri pirovnebis er-<br />

Tianoba da mTlianoba, raTa misi harmonia da wonasworoba iyos SenarCunebuli�<br />

amgvarad, saero piri Rrmad da aqtiurad ebmeva Tavad warmaval sinamdvileSi<br />

da warmatebiT asrulebs Tavis rols saqmeTa organizaciaSi� amave<br />

45 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, cap� <strong>II</strong>, IV, V� – Sdr� agreTve dekreti de Oecumenismo,<br />

nn� 4, 6, 7, 12� – Sdr� agreTve zemoT, n� 4�<br />

46 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� Ad I Conferentiam internationalem “boy-scouts”, 6 iunii 1952: AAS 44<br />

(1952), pp� 579-580� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra, 15 maii 1961: AAS 53 (1961), p� 456�


APOSTOLICAM ACTUOSITATEM<br />

dros, is, rogorc eklesiis cocxali wevri da mowme, warmaval sinamdvileSi<br />

aqtualobasa da qmediTobas sZens eklesias� 47<br />

30� mociqulobisTvis momzadeba dasabams bavSvebis dawyebiT ganaTlebaSi<br />

iRebs� mozardebi da axalgazrebi gansakuTrebulad unda eziaron mociqulobas<br />

da misi suliT ganimsWvalon� es momzadeba, axali funqciebis miRebasTan<br />

erTad, mTeli cxovrebis ganmavlobaSi srulyofas unda ganicdides�<br />

amitom cxadia, rom maT, visac qristianuli aRzrda exeba, mociqulobisTvisac<br />

momzadebis valdebulebac akisriaT�<br />

mSobelTa amocanaa, Tavisi Svilebi bavSvobidanve ganawyon yvela adamianis<br />

mimarT RmrTis siyvarulis Sesacnobad� TandaTanobiT, upirveles yovlisa,<br />

sakuTari magaliTiT, maT bavSvebs unda aswavlon moyvasis rogorc<br />

materialuri, aseve sulieri moTxovnilebebis dakmayofilebisTvis zrunva�<br />

amgvarad, mTeli ojaxi da erToblivi cxovreba masSi erTgvarad mociqulobis<br />

pirvel nabijad unda iqces�<br />

garda amisa, bavSvebi ise unda aRizardon, rom ojaxuri sazRvrebis gadalaxvisas<br />

maTi guli Ria iyos rogorc saeklesio, aseve saero sazogadoebisTvis�<br />

adgilobriv sakrebuloSi maTi integracia ise unda moxdes, rom maT<br />

Tavi RmrTis eris cocxal da aqtiur wevrebad gaacnobieron� mRvdelmsaxurebs<br />

katexizaciasa da sityvis msaxurebaSi, agreTve sulieri xelmZRvanelobisas<br />

da sxva saxis samRvdlo msaxurebaSi mxedvelobaSi mociqulobisTvis<br />

momzadeba unda hqondeT�<br />

skolebis, kolegiumebisa da sxva saganmanaTleblo kaTolikuri instituciebis<br />

amocanas axalgazrdebSi kaTolikuri Segnebis Camoyalibeba da samociqulo<br />

moRvaweobisTvis xelSewyoba warmoadgens� Tu aseTi momzadeba ar<br />

iqna (imitom rom axalgazrdebi aseT skolebSi ar dadian, an raRac sxva mizeziT),<br />

is mSoblebma, sulierma mwyemsebma da samociqulo gaerTianebebma unda<br />

uzrunvelyon� xolo moZRvrebma da aRmzrdelebma, romlebic Tavisi mowodebiTa<br />

da movaleobiT saeroTa mociqulobis yvelaze ufro daxvewil formas<br />

asruleben, unda Rrmad SeiTvison moZRvreba da ganimsWvalon pedagogiuri<br />

xelovnebiT, raTa ufro warmatebiT SeZlon am ganaTlebis gadacema�<br />

saeroTa jgufebi da gaerTianebebi, romlebic mociqulobisken an sxva<br />

zebunebrivi mizezebisken miiswrafvian, Tavisi miznebisa da Taviseburebebis<br />

Sesabamisad mociqulobisTvis momzadebas gulmodgined da bejiTad unda<br />

warmarTavdnen� 48 xSirad isini Tavad warmoadgenen mociqulobisTvis saTanado<br />

momzadebis Cveulebriv gzas� maTSi xorcieldeba samoZRvro, sulieri<br />

da praqtikuli momzadeba� maTi wevrebi, Tavis kolegebTan da megobrebTan<br />

mcire jgufebad gaerTianebuli, Tavisi samociqulo moRvaweobis meTodebsa<br />

da Sedegebs swavloben da Tavisi yoveldRiuri cxovrebis arss saxarebas<br />

adareben�<br />

amgvari momzadebisas saeroTa mTeli mociquloba unda iyos gaTvaliswinebuli,<br />

romelic ara marto gaerTianebaTa jgufebs SigniT unda<br />

ganxorcieldes, aramed yovlgvar garemoSi, mTeli cxovrebis manZilze, gansakuTrebiT<br />

profesiul da socialur cxovrebaSi� metic: mociqulobisaTvis<br />

yvela TviTon unda moemzados, rac gansakuTrebiT mniSvnelovania mozrdil<br />

asakSi� asakTan erTad sulieri zrda mimdinareobs, amitom TiToeul adamians<br />

saSualeba eZleva, ufro Rrmad moiZios niWi, romliTac RmerTma misi<br />

suli daajildova, da ufro warmatebiT gamoiyenos is qarizmebi, romlebic<br />

mas suli wmidam misi Zmebis sakeTildReod mianiWa�<br />

47 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 33�<br />

48 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra, 15 maii 1961: AAS 53 (1961), p� 455�<br />

247


248<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

31� mociqulobis sxvadasxva formebi uTuod saWiroebs Sesaferis momzadebas�<br />

a) rac Seexeba adamianTa evangelizaciisa da wmida-yofis mociqulobas,<br />

am SemTxvevaSi saeroTa specialuri momzadeba aris saWiro, raTa damyardes<br />

saubari sxvebTan – morwmuneebsa da urwmunoebTan, yvelasTvis qristes<br />

uwyebis gamosacxadeblad� 49<br />

Cvens droSi yvelgan – kaTolikeTa Sorisac ki _ farTod vrceldeba materializmis<br />

sxvadasxva saxeoba� amitom saero pirebma ara marto safuZvlianad<br />

unda Seiswavlon kaTolikuri moZRvreba, gansakuTrebiT sadao sakiTxebi,<br />

aramed materializmis nebismieri formis winaaRmdeg evangeliuri cxovrebiTac<br />

unda mowmobdnen�<br />

b) rac Seexeba warmaval saganTa wesis qristianul gardaqmnas, am sferoSi<br />

saero pirebs unda vaswavloT droebiTi keTildReobis WeSmariti mniSvnelobisa<br />

da Rirebulebis Sesaxeb, rogorc TavisTavad, aseve da adamianuri<br />

pirovnebis miznebTan mimarTebaSic� saeroni unda gaiwafon saganTa sworad<br />

moxmarebisa da institituciaTa organizaciis sakiTxSi� eklesiis moraluri<br />

da socialuri moZRvrebis Sesabamisad, maT mudam mxedvelobaSi unda hqondeT<br />

saerTo keTildReoba� saero pirebma ise unda Seiswavlon socialuri<br />

moZRvrebis safuZvlebi da misi daskvnebi, rom SeZlon, Tavisi wvli Seitanon<br />

am moZRvrebis ganviTarebaSi da yovel calkeul SemTxvevaSi is sworad gamoiyenon�<br />

50<br />

g) qvelmoqmedeba da gulmowyaleba qristianuli cxovrebis brwyinvale<br />

mowmobas warmoadgens� amitom samociqulo momzadeba maT ganxorcielebisken<br />

unda iyos mimarTuli, raTa qristes erTgulebma bavSvobidan<br />

iswavlon, Zmebs TanaugrZnon da gasaWirSi didsulovnad daexmaron� 51<br />

32� saero pirebs, romlebmac Tavi mociqulobas miuZRvnes, ukve gaaCniaT<br />

mravali damxmare saSualeba, rogoric aris sesiebi, kongresebi, ganmeorebiTi<br />

Sekrebebi, sulieri wvrTnani, xSiri Sexvedrebi, wignebi, komentarebi,<br />

romlebic xels uwyobs wmida werilisa da kaTolikuri moZRvrebis ufro<br />

Rrma gagebas, winsvlas sulier cxovrebaSi, samyaroSi arsebuli viTarebis<br />

wvdomas, agreTve saTanado meTodebis aRmoCenasa da SemuSavebas� 52<br />

momzadebis es saSualebebi iTvaliswineben mocemul garemoSi ganxorcielebuli<br />

mociqulobis sxvadasxva formas�<br />

am mizans emsaxureba centrebisa Tu umaRlesi saswavlo dawesebulebebis<br />

daarseba, romlebmac ukve mogvces brwyinvale Sedegebi�<br />

wmida <strong>kreba</strong>s axarebs amgvari wamowyebebi, romlebic ukve ganxorcielda<br />

zogierT regionSi, da imedi aqvs, rom maT sxva adgilebSic eqneba mxardaWera,<br />

iq, sadac amis aucilebloba arsebobs�<br />

amasTan erTad, mociqulobis yvela sferoSi unda daarsdes dokumentaciisa<br />

da kvlevis centrebi� es exeba ara marto Teologias, aramed anTropologias,<br />

fsiqologias, sociologiasa da meTodologias, raTa ufro nayofierad<br />

ganviTardes saeroTa bunebrivi niWi, kacebisa da qalebisac, axalgazrdebisa<br />

da zrdasrulebisac�<br />

49 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Sertum laetitiae, 1 nov� 1939: AAS 31 (1939), pp� 635-644� – misive, As<br />

“laureati” Act. Cath. It. 24 maii 1953: AAS 45 (1953), pp� 413-414�<br />

50 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, alloc� ad Congressum Universalem Foederationis Mundialis Iuventutis Femineae<br />

Catholicae, 18 apr� 1952: AAS 44 (1952), pp� 414-419� – misive, alloc� ad Associationiem Christianam Operariorum<br />

Italiae (A.C.L.I.), 1 maii 1955: AAS 47 (1955), pp� 403-404�<br />

51 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, Ad Delegatos Conventus Sodalium Caritatis, 27 apr� 1952, pp� 470-471�<br />

52 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra, 15 maii 1961: AAS 53 (1961), p� 454�


APOSTOLICAM ACTUOSITATEM<br />

mowodeba<br />

33� maSasadame, wmida <strong>kreba</strong> uflis saxeliT mouwodebs yvela saero pirs,<br />

nebayoflobiT, didsulovnad da Tamamad upasuxon qristes xmas (igi maT<br />

amJamad kidev ufro dabejiTebiT mimarTavs) da suli wmidis STagonebas� dae,<br />

axalgazrdebma gaacnobieron, rom es mimarTva swored maTTvis aris ganku-<br />

Tvnili, da miiRon is mxned da gulRiad� Tavad ufali am wm� krebis meSveobiT<br />

kvlav iwvevs yvela saero pirs, raTa masTan ufro mWidro urTierToba<br />

hqondeT, misi gancdebi gaiTavison (Sdr� fil� 2, 5) da mis gamomxsnel misiaSi<br />

gaerTiandnen� igi kvlav miavlens maT yvela qalaqsa da adgilas, sadac Tavad<br />

unda wavides (Sdr� luk� 10, 1)� eklesiis erTiani mociqulobis sxvadasxva<br />

formiTa da saSualebiT (isini mudam unda Seeferebodes drois axal moTxovnilebebs)<br />

saero pirebma unda aCvenon, rom misi TanamSromlebi arian, mudam<br />

uflis saqmes akeTeben da ician, rom maTi Sroma „ara cudad iyos uflisa<br />

mier“ (1kor� 15, 58)�<br />

yovelive erTad da cal-calke, rac am dekretSi gamocxadda,<br />

wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo uflebamosilebiT,<br />

romelic qristesgan gadmogveca, amas pativdebul<br />

mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT, vadgenT,<br />

vawesebT da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda, gamoqveyndes<br />

sadideblad RmrTisa�<br />

romi, wm� petresTan, 1965 wlis 18 noemberi<br />

me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />

(mohyveba mamaTa xelmowerebi)<br />

249


deklaracia<br />

religiuri Tavisuflebis Sesaxeb<br />

DIGNITATIS HUMANAE


pavle episkoposi,<br />

RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />

wmida krebis mamebTan erTad,<br />

samudamo saxsovrad<br />

deklaracia<br />

religiuri Tavisuflebis<br />

Sesaxeb<br />

socialuri da samoqalaqo Tavisuflebis ufleba,<br />

romelic religiis sferoSi aqvs pirovnebasa da sazogadoebebs<br />

1� adamianuri pirovnebis Rirsebas Cvens droSi adamianebi ufro da ufro<br />

ukeTesad acnobiereben� 1 izrdeba maTi ricxvi, vinc moiTxovs, rom adamianebi,<br />

sakuTari gansjisa da pasuxismgeblobis safuZvelze, Tavisufalni<br />

iyvnen da Tavisuflad moqmedebdnen� isini iZulebas ki ar unda emorCilebodnen,<br />

aramed movaleobis Segnebas� amasTanave isini moiTxoven sajaro<br />

xelisuflebis kanonmdeblobiT Sekvecas, raTa metismetad ar SeizRudos<br />

rogorc pirovnebis, aseve gaerTianebaTa namdvili Tavisuflebis sazRvrebi�<br />

Tavisuflebis es moTxovna adamianTa sazogadoebaSi yvelaze ufro exeba<br />

adamianis sulier Rirebulebebs, rac, upirveles yovlisa, gulisxmobs<br />

sazogadoebaSi religiis Tavisuflad wvrTnas (exercitium)� <strong>vatikanis</strong> <strong>kreba</strong><br />

guldasmiT ganixilavs am sulier miswrafebebs� igi miznad isaxavs, ganacxados,<br />

ramdenad Seesabameba isini WeSmaritebasa da samarTals� eklesiis wmida<br />

tradiciisa da moZRvrebis gamokvleviT, is midis siaxlesTan, romelic<br />

mudam eTanxmeba Zvels�<br />

amitom wmida <strong>kreba</strong> aRiarebs, rom Tavad RmerTma gauxsna gza kacobriobas,<br />

romliTac, RmrTis msaxurebis meSveobiT, adamianebi SeiZleba<br />

gamoxsnilni da netarni gaxdnen qristeSi� gvwams, rom es erTaderTi WeSmariti<br />

religia arsebobs kaTolike da samociqulo eklesiaSi, romelsac<br />

ufalma iesom miando movaleoba, gaavrcelos is yvela adamianTa Soris da<br />

uTxras mociqulebs: „warvediT da moimowafeniT yovelni warmarTni da<br />

naTel-scemdiT maT saxeliTa mamisa¡Ta da Zisa¡Ta da sulisa wmidisa¡Ta“<br />

(maT� 28, 19-20)� Tavis mxriv, yvela adamiani unda eZiebdes WeSmaritebas,<br />

gansakuTrebiT im sferoSi, romelic exeba RmerTsa da mis eklesias, xolo<br />

misi Secnobis Sedegad – misi miReba da Senaxva�<br />

wmida <strong>kreba</strong> aseve aRiarebs, rom es movaleoba exeba da avaldebulebs<br />

adamianTa sindiss, xolo WeSmaritebis danergva sxvagvarad ver moxdeba,<br />

Tu ara Tavad WeSmaritebis ZaliT, romelic gonebaSi rbilad da Tan mtkiced<br />

iWreba� religiuri Tavisufleba, romelsac adamianebi moiTxoven imisaTvis,<br />

raTa aRasrulon movaleoba - Tayvani scen RmerTs, _ gulisxmobs<br />

samoqalaqo sazogadoebaSi iZulebis ararsebobas� is xeluxleblad tovebs<br />

tradiciul kaTolikur moZRvrebas adamianTa da sazogadoebaTa zneobrivi<br />

movaleobebis Sesaxeb WeSmariti religiisa da qristes erTaderTi eklesiis<br />

mimarT� garda amisa, wmida <strong>kreba</strong> ganixilavs am religiuri Tavisuflebis<br />

sakiTxs da ganizraxavs, ganaviTaros ukanaskneli uzenaesi pontifeqsebis<br />

1 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encicl� Pacem in terris, 11 aprilis 1963: AAS 55 (1963), p� 279; ibid., p� 265<br />

– Pius X<strong>II</strong> nuntius radiophonicus, 24 dec� 1944: AAS 37 (1945), p� 14�<br />

253


254<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

moZRvreba pirovnebis uflebaTa dacvisa da sazogadoebis samarTleblivi<br />

wesrigis Sesaxeb�<br />

I. religiuri Tavisuflebis zogadi principebi<br />

2� <strong>vatikanis</strong> es <strong>kreba</strong> acxadebs, rom adamianis pirovnebas aqvs religiuri<br />

Tavisuflebis ufleba� amgvari Tavisufleba mdgomareobs imaSi, rom yvela<br />

adamiani unda iyos daculi iZulebisgan calkeuli pirisa Tu socialur<br />

jgufTa mxridan, agreTve nebismieri adamianuri xelisuflebis mxridan�<br />

amgvarad, religiis sferoSi veravin unda aiZulon, imoqmedos sakuTari sindisis<br />

winaaRmdeg da verc xeli unda SeuSalon, imoqmedos sakuTari sindisis<br />

Tanaxmad, gansazRvrul farglebSi, rogorc kerZo, aseve sajaro saqmeebSi,<br />

martom Tu sxvebTan erTad� garda amisa, <strong>kreba</strong> ganacxadebs, rom religiuri<br />

Tavisuflebis ufleba WeSmaritad efuZneba Tavad adamianuri pirovnebis<br />

Rirsebas, ise, rogorc is gamocxadebaSi mocemuli RmrTis sityviTa da Tavad<br />

gonebiTac Seicnoba� 2 religiuri Tavisuflebis es ufleba, romelic<br />

adamianur pirovnebas gaaCnia, sazogadoebis samarTlebriv wyobaSi imgvarad<br />

unda iyos aRiarebuli, rom is samoqalaqo samarTlad iqces�<br />

sakuTari Rirsebis Sesabamisad, yvela adamiani, ramdenadac isini pirovnebani<br />

arian, gonebiTa da Tavisufali nebiT dajildovebulni, xolo amis safuZvelze,<br />

pirovnuli pasuxismgeblobiT aRWurvilni, TavisTavad sakuTari<br />

bunebiT arian ganwyobilni da zneobrivi valdebulebiT gamsWvalulni,<br />

raTa eZion WeSmariteba, upirveles yovlisa religiis sferoSi� isini unda<br />

icavdnen Secnobil WeSmaritebas da mTel Tavis cxovrebas WeSmaritebis<br />

moTxovnilebebis mixedviT awesrigebdnen� xolo am moTxovnilebis dakmayofileba<br />

adamianebs, Tavisi bunebis Sesabamisad, ar SeuZliaT sxvagvarad Tu<br />

ara fsiqologiuri Tavisuflebis pirobebSi, agreTve garegani iZulebisgan<br />

daculobis pirobebSi� maSasadame, religiur Tavisuflebis uflebis safuZveli<br />

mdgomareobas ara pirovnebis subieqtur ganwyobaSi, aramed Tavad mis<br />

bunebaSi� amitom amgvari daculobis ufleba vrceldeba maTzec, vinc ar akmayofilebs<br />

WeSmaritebis Ziebisa da misi dacvis valdebulebas; ar SeiZleba<br />

am uflebis ganxorcielebisTvis xelis SeSla, Tuki SenarCunebulia samarTliani<br />

sajaro wesi�<br />

3� yovelive es ufro cxadi gaxdeba, Tu gaviTvaliswinebT, rom adamianis<br />

cxovrebis umaRlesi norma aris Tavad saRmrTo kanoni, saukuno, obieqturi<br />

da sayovelTao, romliTac RmerTi asrulebs sibrZnisa da siyvarulis saRmr-<br />

To ganzraxvas da ganagebs, xelmZRvanelobs da warmarTavs mTels samyaros<br />

da adamianTa sazogadoebis gzebs� RmerTi adamians am kanons aziarebs, raTa<br />

adamianma, saRmrTo gangebis saamuri xelmZRvanelobiT, sul ufro metad<br />

SeZlos ucvleli WeSmaritebis Secnoba� amitom TiToeulis movaleoba da,<br />

Sesabamisad, uflebac aris, eZios WeSmariteba religiur sferoSi, raTa, sa-<br />

Tanado saSualebebis daxmarebiT, sindisiis Sesabamisi, swori da WeSmariti<br />

Sexeduleba SeimuSavos�<br />

xolo WeSmariteba unda veZioT ise, rogorc es Seefereba adamianur pirovnebasa<br />

da mis socialur bunebas, anu Tavisufali ZiebiT, moZRvrobiTa<br />

Tu darigebiT, urTierTobiTa da dialogiT� maTi meSveobiT adamianebi<br />

erTmaneTs umJRavneben WeSmaritebas, romelic maT aRmoaCines an fiqro-<br />

2 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris, 11 aprilis 1963: AAS 55 (1963), pp� 260-261� – PIUS<br />

X<strong>II</strong>, nuntius radiophonicus, 24 dec� 1942: AAS 35 (1954), p� 19� – PIUS XI, encycl� Mit brennender Sorge, 14<br />

martii 1937: AAS 29 (1937), p� 160� – LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Libertas praestantissimum, 20 iunii 1888: Acta Leonis<br />

X<strong>II</strong>I 8, 1888, pp� 237-238�


DIGNITATIS HUMANAE<br />

ben, rom aRmoaCines, raTa erTmaneTs WeSmaritebis ZiebaSi daexmaron, xolo<br />

WeSmaritebis povnis Semdeg mas mtkiced misdion piradi gadawyvetilebis<br />

safuZvelze�<br />

saRmrTo kanonis miTiTebebs (dictamina) adamiani swvdeba Tavisi sindisis<br />

meSveobiT� is unda erTgulad misdevdes mas mTels Tavis saqmianobaSi, raTa<br />

mivides RmerTTan, romelic misi mizania� amitom is ar unda iyos iZulebuli,<br />

imoqmedos Tavisi sindisis winaaRmdeg� amasTanave ar SeiZleba mas xeli Sevu-<br />

SaloT, imoqmedos Tavisi sindisis Sesabamisad, upirveles yovlisa religiis<br />

sferoSi� religiis wvrTna, Tavisi xasiaTidan gamomdinare, mdgomareobs,<br />

upirveles yovlisa, Sinaganad nebayoflobiT da Tavisufal qmedebebSi,<br />

romlebiTac adamiani Tavis Tavs pirdapir RmrTisken mimarTavs: amgvari<br />

qmedebebs mxolod adamianis Zala verc warmarTavs da verc akrZalavs� 3 Tavad<br />

adamianis socialuri buneba moiTxovs, rom adamianma religiis Sinagani<br />

aqtebi garegnulad gamoxatos, religiis sakiTxebSi urTierToba hqondes<br />

sxvebTan da Tavisi religia sazogadeobrivi formiT aRiaros (�r�fiteat�r)�<br />

usamarTloba iqneba adamianuri pirovnebisa da Tavad wesis mimarT, romelic<br />

RmerTma adamianebs daudgina, Tu adamianebi ugulebelyofen religiis<br />

Tavisufal wvrTnas, maSin, roca daculia samarTliani sajaro wyoba�<br />

garda amisa, religiuri aqtebi, romelTa meSveobiT adamianebi kerZod da<br />

sajarod miiswrafian RmrTisaken Tavisi sulieri gadawyvetilebis safuZvelze,<br />

Tavisi bunebiT aRemateba saganTa miwier da droSi arsebul wess� amitom<br />

samoqalaqo xelisufleba, romlis mizani aris droebiTi saerTo keTildReobisTvis<br />

zrunva, unda scnos moqalaqeTa religiuri cxovreba da mas xeli Seuwyos�<br />

magram unda iTqvas, rom es xelisufleba gadadis Tavis sazRvrebs, Tu<br />

Cemulobs uflebas, uxelmZRvanelos an xeli SeuSalos religiur aqtebs�<br />

4� Tavisufleba an iZulebisgan daculoba religiur sferoSi, romelic<br />

calkeul pirovnebebs exeba, ZalaSia maTi erToblivad moqmedebis pirobebSic�<br />

religiuri erTobebis moTxovnileba arsebobs rogorc adamianis,<br />

aseve religiis socialuri bunebis gamo�<br />

amitom, Tu ar irRveva sajaro wesis samarTliani moTxovnilebebi, es er-<br />

Tobebi samarTliT unda iyvnen daculni� es imas niSnavs, rom maT unda gaaCndeT<br />

TviTmmarTveloba sakuTari normebis mixedviT, unda SeeZloT, sajaro<br />

kultmsaxurebiT Tayvani scen uzenaes RmrTaebas, xeli Seuwyon Tavis wevrebs<br />

religiuri cxovrebis organizaciaSi, daexmaron moZRvrebiT, Seewion<br />

instituciebs, romlebSic maTi wevrebi TanamSromloben, raTa warmarTon<br />

sakuTari cxovreba Tavisi religiuri principebis Sesabamisad�<br />

religiur erTobebs agreTve aqvT imis ufleba, rom samoqalaqo xelisuflebis<br />

sakonmdeblo RonisZiebebma an admianistraciulma qmedebam xeli<br />

ar SeuSalos maT msaxurTa arCevaSi, aRzrdaSi, daniSnvasa da gadayvanaSi,<br />

agreTve religiur xelisufalTan da erTobebTan urTierTobaSi, romlebic<br />

dedamiwis sxva kuTxeebSi imyofebian, religiuri Senobebis agebaSi, saWiro<br />

qonebis mopovebasa da moxmarebaSi�<br />

religiur erTobebs agreTve gaaCniaT Tavisi sarwmunoebis zepirad Tu<br />

werilobiT swavlebisa da mowmobis ufleba� religiuri sarmunoebis gavrcelebasa<br />

da CveulebaTa damkvidrebisas mudam aucilebelia iseTi qmedebisgan<br />

TavSekaveba, romelic iZulebasa Tu upatiosno da umarTebuli darwmunebas<br />

waagavs, gansakuTrebiT roca saqme exeba naklebad ganaTlebul an Ratak<br />

adamianebs� amgvari moqmedeba unda miCneul iqnas sakuTari uflebis borotad<br />

gamoyenebad da sxvaTa uflebis darRvevad�<br />

3 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris, 11 aprilis 1963: AAS 55 (1963), p� 270� – PAULUS<br />

VI, nuntius radiophonicus, 22 dec� 1964: AAS 57<br />

255


256<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

garda amisa, religiuri Tavisufleba moiTxovs, rom religiur erTobebs<br />

xeli ar SeeSaloT, Tavisuflad gamoxaton Tavisi moZRvrebis gansakuTrebuli<br />

Zala, raTa moxdes sazogadoebis mowyoba da mTelma adamianurma qmedebam<br />

sicocxle SeiZinos� adamianis socialur bunebaSi da Tavad religiis<br />

xasiaTSi dafuZnebulia ufleba, romliTac adamianebs, romlebic sakuTar<br />

religiur grZnobas misdeven, SeuZliaT Tavisuflad gaerTiandnen (conventus<br />

habere) da Camoayalibon saganmanaTleblo, kulturuli, saqvelmoqmedo da<br />

socialuri asociaciebi�<br />

5� yovel ojaxs, rogorc sazogadoebas sakuTari ZvelisZveli uflebiT, is<br />

uflebac gaaCnia, Tavisuflad ganagos Tavisi saSinao religiuri cxovreba<br />

mSobelTa xelmZRvanelobiT� xolo am ukanasknelT gaaCniaT ufleba, gansaz-<br />

Rvron, Tu ra religiuri ganaTleba miscen Svilebs, sakuTari religiuri<br />

Sexedulebis (persuasionem) Sesabamisad� amgvarad, samoqalaqo xelisuflebam<br />

unda scnos mSobelTa ufleba, WeSmaritad Tavisuflad airCion skolebi<br />

Tu ganaTlebis sxva saSualebebi, xolo arCevanis amgvari Tavisuflebis<br />

gamo maT ar unda daekisroT pirdapiri Tu arapirdapiri saxiT is, rac maT<br />

mimarT usamarTlo tvirTi iqneba� mSobelTa uflebebi im SemTxvevaSic ilaxeba,<br />

Tu bavSvebs aiZuleben, daeswron skolis im gakveTilebs, romlebic ar<br />

Seesabameba mSobelTa religiur Sexedulebas, an Tu ganaTlebis erTaderTi<br />

formis danergva xdeba, romelic sruliad gamoricxavs religiur aRzrdas�<br />

6� sazogadoebis saerTo keTildReoba _ jami im socialuri cxovrebis<br />

garemoebebisa, romelTa meSveobiT adamianebs SeuZliaT ufro srulyofilad<br />

da advilad miaRwion sakuTar srulyofas – mdgomareobs, upirveles<br />

yovlisa, adamianuri pirovnebis uflebebisa da movaleobebis dacvaSi, 4<br />

xolo zrunva religiuri Tavisuflebis uflebisaTvis ekisreba rogorc<br />

moqalaqeebs, aseve socialur jgufebs, agreTve samoqalaqo xelisufalT,<br />

eklesiasa da sxva religiur erTobebs, TiToeuls Taviseburad, saerTo ke-<br />

TildReobis mimarT maTi movaleobis Sesabamisad�<br />

nebismieri samoqalaqo xelisuflebis movaleobaa, daicvas da xeli Seuwyos<br />

adamianis xeluxlebel uflebebs� 5 amitom samoqalaqo xelisuflebam unda<br />

ikisros samarTliani kanonebisa da sxva Sesaferisi saSualebebis meSveobiT<br />

yvela moqalaqis religiuri Tavisuflebis qmediTi dacva, agreTve uzrunvelyofa<br />

iseTi pirobebisa, romlebic sasurvelia religiuri cxovrebis ganviTarebisTvis,<br />

raTa moqalaqeebs namdvilad SeeZloT religiuri uflebis<br />

ganxorcieleba da Sesabamisi movaleobebis Sesruleba, da Tavad sazogadoebam<br />

isargeblos samarTlisa da mSvidobis sikeTeebiT, romlebic gamomdinareobs<br />

RmrTisa da misi wmida nebis mimarT adamianTa erTgulebidan� 6<br />

Tu erTaTvis damaxasiaTebel gansakuTrebul garemoebaTa gaTvaliswinebiT<br />

erT religiur erTobas sagangebo samoqalaqo aRiareba ergeba, aucilebelia,<br />

rom amasTanave cnon da daicvan religiur sferoSi yvela moqalaqisa<br />

da religiuri erTobis Tavisuflebis ufleba�<br />

dabolos, samoqalaqo xelisuflebam unda izrunos imisTvis, rom moqalaqeTa<br />

samarTlebrivi Tanasworoba, romelic sazogadoebis keTildReobis<br />

kuTvnilebaa, arasdros dazaraldes religiuri mosazrebebiT arc aSkarad<br />

arc farulad, da arc moqalaqeTa Soris iyos diskriminacia�<br />

4 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra, 15 maii 1961: AAS 53 (1961), p� 417� – misive,<br />

encycl� Pacem in terris, 11 aprilis 1963: AAS 55 (1963), p� 273�<br />

5 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris, 11 aprilis 1963: AAS 55 (1963), pp� 273-274� –<br />

PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radiophonicaus, 1 iunii 1941: AAS 33 (1941), p� 200�<br />

6 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Immortale Dei, 1 nov� 1885: AAS 18 (1885), p� 161�


DIGNITATIS HUMANAE<br />

aqedan gamomdinare, dauSvebelia, sajaro xelisuflebam ZaliT, SiSiT an<br />

sxva saSualebebiT moqalaqeebs Tavs moaxvios ama Tu im religiis aRmsarebloba<br />

(professionem) an misi uaryofa, agreTve xeli SeuSalos vinmes, Sevides<br />

ama Tu im religiur erTobaSi an dastovos is� miT ufro metad ewinaaRmdegeba<br />

RmrTis nebas, pirovnebisa da xalxTa ojaxis wmida uflebas iseTi qmedeba,<br />

rodesac ama Tu im saxiT mimarTaven Zalas religiis gasanadgureblad an<br />

misTvis dabrkolebis Sesaqmnelad, iqneba es mTels kacobriobaSi, romelime<br />

qveyanaSi Tu garkveul jgufSi�<br />

7� religiur sferoSi Tavisuflebis ufleba adamianur sazogadoebaSi<br />

sruldeba� amitom am uflebiT sargebloba garkveul normebs eqvemdebareba�<br />

nebismieri TavisuflebiT sargeblobisas aucilebelia rogorc pirovnul,<br />

aseve sazogadoebriv doneze moraluri pasuxismgeblobis principis<br />

dacva: moraluri kanonis ganxorcieleba avaldebulebs calkeul adamianebsa<br />

da socialur jgufebs gaiTvaliswinon sxvaTa uflebebic, agreTve Tavisi<br />

movaleobebi sxvaTa mimarT da sayovelTao keTildReobac� yvelas mimarT<br />

samarTlianad da humanurad unda moqceva�<br />

samoqalaqo sazogadoebas aqvs ufleba, Tavi daicvas im damaxinjebaTa<br />

winaaRmdeg, romlebsac SeiZleba adgili hqondes religiuri Tavisuflebis<br />

preteqstiT� amitom, aseTi dacvis uzrunvelyofa, upirveles yovlisa, samoqalaqo<br />

xelisuflebis saqmea� magram es unda moxdes ara nebismierad an er-<br />

TerTi mxarisTvis usamarTlo xelSewyobiT, aramed samarTlebrivi normebis<br />

Tanaxmad, romlebic Seesabameba obieqtur zneobriv wess� es normebi saWiroa<br />

uflebaTa qmediTi dacvisTvis, rac yvela moqalaqis keTildReobas da maT<br />

mSvidobian Tanxmobas emsaxureba� maTi daniSnuleba aris im Rirseuli saxalxo<br />

mSvidobisaTvis zrunvac, romelic warmoadgens WeSmarit samarTalSi mowesrigebul<br />

Tanacxovrebas da sajaro zneobis dacvas� yovelive es Seadgens<br />

saerTo keTildReobis arsebiT nawils da ganisazRvreba, rogorc sajaro<br />

wesi� sxvamxriv sazogadoebaSi aucilebelia sruli Tavisuflebis principis<br />

dacva, romlis Tanaxmad adamians maqsimalurad meti Tavisufleba ekuTvnis<br />

da misi SezRudva mxolod maSin SeiZleba da iseTi odenobiT, rodesac da<br />

ramdenadac es aucilebelia�<br />

8� Cvens droSi adamianebi sxvadasxva mizeziT zewolas ganicdian� maT safrTxe<br />

emuqreba, rom isini Tavisufal arCevans ver gaakeTeben� meores mxriv,<br />

bevrni TiTqos ise arian ganwyobilni, rom Tavisuflebis safariT uaryofen<br />

yovelgvar daqvemdebarebas da ugulebelyofen aucilebel morCilebas�<br />

amitom <strong>vatikanis</strong> es <strong>kreba</strong> mouwodebs yvelas, upirveles yovlisa ki maT,<br />

vinc sxvaTa ganaTlebisTvis zrunavs, Seecadon aRzardon iseTi adamianebi,<br />

romlebic zneobrivi wesis dacvisas legitimur xelisuflebas daemorCilebian<br />

da WeSmariti Tavisuflebis moyvarulnic iqnebian� aseTi adamianebi<br />

sagnebs sakuTari Sexedulebis Tanaxmad, WeSmaritebis Suqze gansjian, imoqmedeben<br />

pasuxismgeblobis grZnobiT, miiswrafian imisken, rac WeSmaritia da<br />

samarTliani, da sxvebTan siamovnebiT iTanamSromloben�<br />

maSasadame, sazogadoebriv cxovrebaSi movaleobaTa Sesrulebas adamianebi<br />

gansakuTrebuli pasuxismgeblobiT unda moekidon� es aris is mizani,<br />

romelsac religiuri Tavisufleba unda emsaxurebodes�<br />

<strong>II</strong>. religiuri Tavisufleba gamocxadebis Suqze<br />

9� <strong>vatikanis</strong> es <strong>kreba</strong> acxadebs religiur Tavisuflebaze adamianis uflebas�<br />

mis safuZvels pirovnebis Rirseba warmoadgens, romlis moTxovni-<br />

257


258<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

lebebi saukunovani gamocdilebis safuZvelze ufro cxadi xdeba adamianuri<br />

gonebisaTvis� metic: Tavisuflebis Sesaxeb am moZRvrebis fesvebi wmida<br />

gamocxadebaSi Zevs� amitom qristianebs gansakuTrebiT marTebT misi wmidad<br />

Senaxva� Tumca gamocxadeba pirdapir ar adasturebs religiis sferoSi garegani<br />

iZulebisgan daculobis uflebas, is mainc srulad warmoaCens adamianuri<br />

pirovnebis Rirsebas, aCvenebs qristes pativiscemas adamianis Tavisuflebis<br />

mimarT, romelic xorcieldeba mis movaleobaSi: RmrTis sityvis<br />

rwmenaSi, da gvaswavlis sulis Sesaxeb, romelic aseTi moZRvris mowafeebma<br />

yvelaferSi unda amoicnon da misdion� yvela am ZiriTadi principiT cxadi<br />

xdeba, Tu ras efuZneba mocemuli deklaraciis moZRvreba religiuri Tavisuflebis<br />

Sesaxeb� upirveles yovlisa, religiuri Tavisufleba sazogadoebaSi<br />

srulad Seesabameba qristianuli rwmenis aqts�<br />

10� kaTolikuri moZRvrebis erT-erTi mTavari debulebis Tanaxmad, romelic<br />

RmrTis sityvaSi aris mocemuli da romelsac mamebi mudam qadageben, 7<br />

adamianma RmerTs rwmeniT nebayoflobiT unda upasuxos� amitom ar SeiZleba,<br />

vinme vaiZuloT, sarwmunoeba miiRos� 8 rwmenis aqti Tavisi bunebiT nebayoflobiTia:<br />

adamiani, qriste macxovris mier gamosyiduli da Svilobisken<br />

ieso qristes mier mowodebuli, 9 mxolod im SemTxvevaSi SeZlebs, gahyves<br />

RmerTs, romelic Tavis Tavs gamoacxadebs, Tu is, mamis mier mowodebuli, 10<br />

RmerTs rwmenis gonivrul da Tavisufal morCilebas warmoudgens� amgvarad,<br />

rwmenis bunebas savsebiT Sesabamisi iqneba is realoba, rodesac religiur<br />

sferoSi adamianTa mxridan gamoricxulia nebismieri saxis iZuleba� aqedan<br />

gamomdinare, religiuri Tavisuflebis principi sagrZnoblad uwyobs xels<br />

saganTa iseT viTarebas, rodesac adamianebi advilad SeiZleba iqnen mowodebulni<br />

qristianuli sarwmunoebisken, raTa nebayoflobiT moicvan is da<br />

qmediTad aRiaron cxovrebis mTel wesSi�<br />

11� RmerTi mouwodebs adamianebs, emsaxuron mas sulsa da WeSmaritebaSi�<br />

amitom isini valdebulebas iReben sindisSi da ara iZulebiT� RmerTi iTvaliswinebs<br />

Rirsebas adamianuri pirovnebisa, romelic Tavad Seqmna� mas saku-<br />

Tari Sexeduleba unda warmarTavdes, is TavisuflebiT unda sargeblobdes�<br />

uzenaesi saxiT es ieso qristeSi gamovlinda: masSi RmerTma srulyofilad<br />

gamoavlina sakuTari Tavi da Tavisi gzebi� qristem, romelic aris Cveni moZ-<br />

Rvari da ufali, 11 mSvidi da mdabali guliT, 12 moTminebiT miizida da mouwoda<br />

mowafeebs� 13 saswaulebiT is, ra Tqma unda, adasturebda da ganamtkicebda<br />

Tavis winaswarmetyvelebas, raTa msmenelTa rwmena aRegzno da gaemyarebi-<br />

7 Sdr� LACTANTIUS, Divinarum Institutionum, V, 19: CSEL 19, pp� 463-464, 465; PL 6, 614, 616<br />

(cap�) 20)� – S� AMBROSIUS, Epistola 21 ad Valentianum Imp. : PL 16, 1005� - S� AUGUSTINUS, Contra litteras<br />

Petiliani, <strong>II</strong>, 83: CSEL 52, p� 112; PL 43, 315; cf� C� 23, q� 5, c� 33: FRIEDBERG, col� 939� – IDEM, Epistola<br />

23: PL 33, 98� – IDEM, Epistola 34: PL 3, 132� – IDEM, Epistola 35: PL 33, 135� – S� GREGORIUS M�, Epistola<br />

ad Virgilium et Theodorum Episcopos Massiliae Galliarum, Registrum Epistolarum I, 45: MGH Ep� 1 p� 72; PL<br />

77, 510-511 (lib� I, ep� 47)� – ID�, Epistola p� 210; PL 77, 649 (lib� <strong>II</strong>I, ep� 53); cf� D� 45, c� 1: FRIEDBERG, col�<br />

160� – CONC� TOLET� IV, c� 57: MANSI 10, 633; cf� D� 45, c� 5: FRIEDBERG, col� 161-162� – CLEMENS <strong>II</strong>I:<br />

X, V, 6, 9: FRIEDBERG, col� 774� – INNOCENTIUS <strong>II</strong>I, Epistola ad Arelatensem Archiepiscopum, X�, <strong>II</strong>I, 42,<br />

3: FRIEDBERG, col� 646�<br />

8 Sdr� CIC, c� 1351� – PIUS X<strong>II</strong>, allocutio ad Praelatos auditores caeterosque aofficiales et administros<br />

Tribunalis S. Romanae Rotae, 6 oct� 1946: AAS 38 (1946), p� 394� – IDEM, encycl� Mystici Corporis, 29<br />

iunii 1943: AAS 35 (1943), p� 243�<br />

9 Sdr� efes� 1, 5�<br />

10 Sdr� ioan� 6, 44�<br />

11 Sdr� ioan� 13, 13�<br />

12 Sdr� maT� 11, 29�<br />

13 Sdr� maT� 11, 28-30; ioan� 6, 67-68�


DIGNITATIS HUMANAE<br />

na, magram ara maTi iZulebis mizniT� 14 cxadia, is sayvedurobda urwmuno msmenelT,<br />

magram dasja man RmerTs miando sasjelis dRes� 15 man moavlina mociqulebi<br />

qveyanaze da uTxra maT: „romelsa hrwmenes da naTel-iRos, cxovndes;<br />

da romelsa ara hrwmenes, daisajos“ (mark� 16, 16)� man icoda, rom ifqli<br />

RvarZlTan erTad iyo daTesili, da brZana, orivesTvis ecliaT aRorZineba<br />

vidre Jamamde mkisa, romelic iqneba saukunis aRsasrulisas� 16 mas ar surda,<br />

yofiliyo politikuri mesia da ZaliT gamefebuli� 17 man amjobina, wodebuliyo<br />

Zed kacisa, romelic movida „msaxurebad da micemad suli T¢si sa£srad<br />

mravalTa“ (mark� 10, 45)� man Tavisi Tavi warmoadgina RmrTis srulyofil msaxurad,<br />

18 romelmac „lerwami Semusrvili ara gantexos da patruki mbnd¢nvare<br />

ara daSritos“ (maT� 12, 20)� man scno samoqalaqo xelisufleba da misi uflebebi<br />

da brZana, xarki miecaT keisrisTvis� amave dros man cxadad gaafrTxila,<br />

rom daculi unda iyos RmrTis uzenaesi uflebebi: „mieciT keisrisa¡<br />

keisarsa da RmrTisa¡ RmerTsa“ (maT� 22, 21)� da bolos, jvarze gamosyidvis<br />

aRsrulebisas, romliTac adamianebi gamoxsnasa da WeSmarit Tavisuflebas<br />

iZenen, man Tavisi gamocxadeba srulyo� man daamowma WeSmariteba, 19 magram<br />

ar isurva, is mowinaaRmdegeTaTvis ZaliT Tavs moexvia, radgan misi meufeba<br />

maxviliT ki ar moipoveba, 20 aramed WeSmaritebis mowmobiTa da mosmeniT<br />

myardeba� is izrdeba im siyvaruliT, romliTac qriste, jvarze amaRlebuli,<br />

adamianebs Tavisken miizidavs� 21<br />

mociqulebi, qristes sityviTa da magaliTiT ganswavlulni, amave gzas<br />

gahyvnen� Tavad eklesiis dasabamidan qristes mowafeebi iRwvodnen imisTvis,<br />

rom adamianebi ufali qristes aRsarebisken moiqcnen ara iZulebiT an<br />

eSmakobiT, romelic saxarebis uRirsia, aramed upirveles yovlisa RmrTis<br />

sityvis ZaliT� 22 isini yvelas Tamamad amcnobdnen macxovris – RmrTis ganzraxvas,<br />

„romelsa yovelTa kacTa¡ hnebavs cxoreba¡ da mecnierebasa WeSmaritebisasa<br />

moslva¡“ (1 tim� 2, 4)� amave dros isini pativs scemdnen sustebs,<br />

Tundac maT mcdarad ecxovraT� amgvarad cxadyofdnen isini, Tu rogor „kacad-kacadman<br />

Cuenman Tavisa T¢sisaT¢s sityua¡ misces RmerTsa“ (rom� 14, 12)� 23<br />

aseTi adamiani sakuTar sindiss emorCileba� qristes msgavsad, mociqulebi<br />

yovelTvis cdilobdnen daemowmebinaT RmrTis WeSmariteba da, xalxisa da<br />

mmarTvelTa winaSe, didi gabedulebiT „ityodes sityuasa mas RmrTisasa gancxadebulad“<br />

(saqme 4, 31) 24 � mtkice rwmeniT maT marTlac miaCndaT, rom saxareba<br />

„Zali RmrTisa¡ ars macxovrad yovlisa morwmunisa“� 25 yvela „xorcieli<br />

saWurvelis“ 26 uaryofiT, isini misdevdnen qristes simSvidisa da mokrZalebis<br />

magliTs� isini qadagebdnen RmrTis sityvas, sruliad darwmunebulni,<br />

rom am sityvas Seswevs saRmrTo Zala, daamarcxos RmrTis mowinaaRmdege<br />

Zalebi 27 da miiyvanos adamianebi qristes rwmenasa da mis morCilebamde� 28 ro-<br />

14 Sdr� maT� 9, 28-29; mark� 9, 23-24; 6, 5-6� – PAULUS VI, encycl� Ecclesiam suam, 6 aug� 1964:<br />

AAS 56 (1964), pp� 642-643�<br />

15 Sdr� maT� 11, 20-24; rom� 12, 19-20; 2Tes� 1, 8�<br />

16 Sdr� maT� 13, 30 da 40-42�<br />

17 Sdr� maT� 4, 8-10; ioan� 6, 15�<br />

18 Sdr� es� 42, 1-4�<br />

19 Sdr� ioan� 18, 37�<br />

20 Sdr� maT� 26, 51-53; ioan� 18, 36�<br />

21 Sdr� ioan� 12, 32�<br />

22 Sdr� 1kor� 2, 3-5; 1Tes� 2, 3-5�<br />

23 Sdr� rom� 14, 1-23; 1kor� 8, 9-13; 10, 23-33�<br />

24 Sdr� efes� 6, 19-20�<br />

25 rom� 1, 16�<br />

26 Sdr� 2kor� 10, 4; 1Tes� 5, 8-9�<br />

27 Sdr� efes� 6, 11-17�<br />

28 Sdr� 2kor� 10, 3-5�<br />

259


260<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

gorc moZRvarma, aseve mociqulebma scnes kanonieri samoqalaqo xelisufleba:<br />

„yoveli suli £elmwifebasa mas umTavresisasa daemorCilen;��� romeli<br />

aRdgebodis £elmwifebasa, RmrTisa brZanebasa aRdgebis“ (rom� 13, 1-2)� 29 amasTanave<br />

maT ar SeeSindaT sajaro xelisuflebasTan dapirispireba, romelic<br />

ewinaaRmdgeboda RmrTis wmida nebas: „morCileba¡ jer-ars RmrTisa¡ ufro¡s<br />

vidre kacTa¡“ (saqme 5, 29)� 30 am gzas mihyveboda mravali martvili da erTguli<br />

saukuneTa manZilze mTels msoflioSi�<br />

12� eklesia, saxarebis WeSmaritebis erTguli, mihyveba qristesa da mociqulebis<br />

gzas, roca igi aRiarebs, rom religiuri Tavisuflebis principi<br />

Seesabameba adamianis Rirsebasa da RmrTis gamocxadebas� eklesia xels<br />

uwyobs am Tavisuflebas� igi droTa msvlelobaSi icavda da gadascemda moZ-<br />

Rvrebas, miRebuls moZRvrisa da mociqulebisagan� RmrTis eri msxemobda kacobriobis<br />

istoriis bedukuRmarTobis gzaze� mis cxovrebaSi zogjer Tavs<br />

iCenda moqmedebis iseTi forma, romelic naklebad Seefereboda saxarebis<br />

suls, da sulac ewinaaRmdegeboda kidec mas� miuxedavad amisa, mainc mudam<br />

ZalaSi rCeboda eklesiis moZRvreba, romlis Tanaxmad rwmenis iZulebiT<br />

Tavs moxveva SeuZlebelia�<br />

amgvarad, saxarebis safuari didxans moqmedebda adamianTa gonebaSi� man<br />

didad Seuwyo xeli imas, rom droTa ganmavlobaSi adamianebs ufro safuZvlianad<br />

gaecnobierebinaT Tavisi pirovnuli Rirseba� amasTanave, unda momwifebuliyo<br />

Sexeduleba, romlis Tanaxmad saxelmwifoSi pirovneba mudam<br />

unda iyos daculi religiur sferoSi yovelgvari iZulebisgan�<br />

13� rac Seexeba eklesiis keTildReobasa da Tavad miwier qalaqs, da rac<br />

yvelgan da yovelTvis unda iyos SenarCunebuli da yovelgvari xelyofisagan<br />

daculi, aqedan yvelaze gansakuTrebuli, udaod, aris is, rom eklesias<br />

gaaCnia moqmedebis Tavisufleba, imdenad, ramdenadac amas moiTxovs zrunva<br />

adamianTa gamoxsnisaTvis� 31 es aris is wmida Tavisufleba, romliTac mxolodSobilma<br />

RmrTis Zem aRWurva eklesia, romelic man Tavisi sisxliT moipova�<br />

is imdenad bunebrivia eklesiisTvis, rom vinc mas ebrZvis, is RmrTis<br />

nebis winaaRmdeg moqmedebs� eklesiis Tavisufleba aris Zireuli principi<br />

im urTierTobebSi, romlebic arsebobs, erTis mxriv, eklesias, xolo meores<br />

mxriv, sajaro xelisuflebasa da mTels samoqalaqo wess Soris�<br />

adamianTa sazogadoebaSi da nebismieri sajaro xelisuflebis winaSe eklesia<br />

pretenzias acxadebs Tavisuflebaze, radgan is aris sulieri xelisufleba,<br />

ufali qristes mier damkvidrebuli, romelic saRmrTo mcnebiT<br />

asrulebs davalebas, romlis Tanaxmad mas mTels msoflioSi da yvela dabadebulisTvis<br />

unda eqadaga saxareba� 32 eklesia pretenzias acxadebs Tavisuflebaze<br />

agreTve imitom, rom is aris adamianTa sazogadoeba, romelTac aqvT<br />

ufleba, icxovron samoqalaqo sazogadoebaSi qristianuli sarwmunoebis<br />

mcnebebis Tanaxmad� 33<br />

mxolod iq, sadac religiuri Tavisuflebis principi ara marto sityvierad<br />

aris gancxadebuli an mxolod kanonebiT dadgenili, aramed namdvilad<br />

aris saqmeSi ganxorcielebuli, eklesias gaaCnia myari garantia, iuridiuli<br />

da faqtiuri, imisa, rom saRmrTo misiaSi ganxorcieldes aucilebeli<br />

29 Sdr� 1petr� 2, 13-17�<br />

30 Sdr� saqme 4, 19-20�<br />

31 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, litterae Officio sanctissimo, 22 dec� 1887: ASS 20 (1887), p� 269� – misive, litterae<br />

Ex litteris, 7 aprilis 1887: ASS 19 (1886), p� 465�<br />

32 Sdr� mark� 16, 15; maT� 28, 18-20� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Summi Pontificatus, 20 oct� 1939: AAS 31<br />

(1939), pp� 445-446�<br />

33 Sdr� PIUS XI, litterae Firmissimam constantiam, 28 martii 1937: AAS 29 (1937), p� 196�


DIGNITATIS HUMANAE<br />

damoukidebloba, romelsac sazogadoebaSi sul ufro meti dabejiTebiT<br />

moiTxovdnen saeklesio xelisufalni� 34 amasTanave, qristes erTgulni, iseve<br />

rogorc sxva adamianebi, sargebloben samoqalaqo uflebiT, icxovron saku-<br />

Tari sindisis Tanaxmad� maSasadame, arsebobs Tanxmoba eklesiis Tavisuflebasa<br />

da im religiur Tavisuflebas Soris, romelic unda vaRiaroT rogorc<br />

yvela adamianisa da sazogadoebaTa ufleba, da romelic iuridiulad unda<br />

iyos daculi�<br />

14� „moimowafeniT yovelni warmarTni“ (maT� 28, 19) – am saRmrTo mcnebis<br />

morCili rom iyos, kaTolike eklesiam dauRalavad unda iRvawos, „ra¡Ta sityua¡<br />

RmrTisa¡ rbiodes da ididebodis“ (2Tesal� 3, 1)�<br />

amitom eklesia dabejiTebiT moiTxovs Tavisi Svilebisagan, rom hyofdnen<br />

„vedrebasa, locvasa, Tayuanis-cemasa da madlobasa yovelTa kacTaT¢s���<br />

rameTu ese ars keTil da saTno winaSe macxovrisa Cuenisa RmrTisa, romelsa<br />

yovelTa kacTa¡ hnebavs cxoreba¡ da mecnierebasa WeSmaritebisasa moslva¡“<br />

(1tim� 2, 1-4)�<br />

qristes erTgulebi, Tavisi sindisis formirebisTvis, seriozulad unda<br />

iTvaliswinebdnen eklesiis wmida da mtkice moZRvrebas� 35 qristes nebiT, ka-<br />

Tolike eklesia aris WeSmaritebis damrigebeli (magistra), da misi movaleobaa,<br />

auwyos WeSmariteba, romelic aris qriste, da mis Sesaxeb namdvilad aswavlos�<br />

amasTanave man Tavisi avtoritetiT unda ganacxados da ganamtkicos<br />

zneobrivi principebi, romlebic Tavad adamianuri bunebidan momdinareobs�<br />

garda amisa, qristianebi brZnulad unda epyrobodnen maT, vinc gareSe aris,<br />

da Seecadon, „suliTa wmidiTa, siyuaruliTa SeuorgulebeliTa, sity¢Ta<br />

WeSmaritebisa¡Ta“ (2kor� 6, 6-7), gaavrcelon cxovrebis naTeli „yovliTa gancxadebulebiTa“<br />

36 da samociqulo simtkiciT, sakuTari sisxlis fasadac ki�<br />

mowafes seriozuli valdebuleba akisria moZRvari qristes winaSe: man<br />

ufro da ufro srulad unda Seicnos WeSmariteba, romelic misgan miiRo,<br />

erTgulad auwyos is da Tamamad daicvas, im saSualebaTa gareSe, romlebic<br />

ewinaaRmdegeba saxarebis suls� amasTanave, qristes siyvaruli ubiZgebs mas,<br />

siyvaruliT, gonivrulad da moTminebiT moepyras adamianebs, romlebsac<br />

rwmenis mimarT mcdari warmodgena an arasakmarisi codna gaaCniaT� 37 amitom<br />

gasaTvaliswinebelia movaleoba qristes – cxovelmyofeli sityvis mimarT,<br />

romlis qadagebaa saWiro, agreTve adamianis uflebebi da madlis xarisxi,<br />

romelic RmerTma qristes meSveobiT mianiWa adamians, mowodebuls imisTvis,<br />

rom nebayoflobiT miiRos sarwmunoeba da misi aRmsarebeli iyos�<br />

15� cxadia, rom amJamad adamianebs surT, Tavisuflad SeeZloT religiis<br />

aRsareba, rogorc kerZod, aseve sajarod� metic: religiuri Tavisufleba<br />

ukve gamocxadebulia mraval konstituciaSi rogorc samoqalaqo samarTali,<br />

da sazeimod aris aRiarebuli saerTaSoriso dokumentebiT 38 �<br />

magram arsebobs iseTi reJimebic, sadac Tavad sajaro xelisufleba cdilobs,<br />

moqalaqeebi moaridos religiis aRmsareblobas da religiuri erTobebis<br />

cxovreba ufro rTuli da saxifaTo gaxados�<br />

wmida <strong>kreba</strong> sixaruliT miesalmeba Cveni drois sasikeTo niSnebs da mwuxarebiT<br />

ganacxadebs mocemuli savalalo faqtebis Sesaxeb� is mouwodebs<br />

kaTolikeebsa da yvela adamians, yuradRebiT Caufiqrdnen kiTxvas, Tu ram-<br />

34 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, allocutio Ci riesce, 6 dec� 1953: AAS 45 (1953), p� 802�<br />

35 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radiophonicus, 23 martii 1952� AAS 44 (1952), pp� 270-278�<br />

36 saqme 4, 29�<br />

37 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris, 11 aprilis 1963: AAS 55 (1963), pp� 299-300�<br />

38 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris, 11 aprilis 1963: AAS 55 (1963), p� 295-296�<br />

261


262<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

denad aucilebelia religiuri Tavisufleba, gansakuTrebiT adamianuri<br />

ojaxis dRevandel mdgomareobaSi�<br />

cxadia, rom TanadaTan yvela xalxi sul ufro erTiandeba, sxvadasxva<br />

kulturisa da religiis adamianebs Soris sul ufro mWidro urTierTobebi<br />

myardeba, da bolos, izrdeba TiToeuli adamianis piradi pasuxismgebloba�<br />

adamianTa Soris mSvidobiani urTierTobebisa da Tanxmobis damyarebisa da<br />

ganmtkicebisTvis aucilebelia, rom religiuri Tavisufleba yvelgan iyos<br />

uzrunvelyofili qmediTi samarTlebrivi garantiiT, agreTve daculi iyos<br />

adamianTa uzenaesi movaleobebi da uflebebi, romlebic maT saSualebas aZlevs,<br />

Tavisuflad icxovron sazogadoebaSi religiuri cxovrebiT�<br />

dae, RmerTma da yvelas mamam qmnas ise, rom adamianTa ojaxi, sazogadoebaSi<br />

religiuri Tavisuflebis principis gulmodgined dacviT, qristes<br />

madliTa da suli wmidis ZaliT mivides uzenaes da saukuno „aznaurebasa mas<br />

didebisa SvilTa RmrTisaTa“ (rom� 8, 21)�<br />

yovelive erTad da cal-calke, rac am deklaraciaSi gamocxadda,<br />

wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo<br />

uflebamosilebiT, romelic qristesgan gadmogveca, amas pativdebul<br />

mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT, vadgenT<br />

da vawesebT, da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda, gamoqveyndes<br />

sadideblad RmrTisa�<br />

romi, wm� petresTan, 1965 wlis 7 dekemberi<br />

me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />

(mohyveba mamaTa xelmowerebi)


dekreti<br />

eklesiis samisionero moRvaweobis<br />

Sesaxeb<br />

AD GENTES DIVINITUS


pavle episkoposi,<br />

RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />

wmida krebis mamebTan erTad,<br />

samudamo saxsovrad<br />

dekreti<br />

eklesiis samisionero moRvaweobis<br />

Sesaxeb<br />

1� xalxTan RmrTivmovlenili, eklesia “sayovelTao gamoxsnis saidumlo”1<br />

unda iyos� Sinagani sayovelTaobis (“kaTolikurobis”) moTxovnilebiT, Tavisi<br />

damfuZneblis mcnebisadmi morCili (Sdr� mark� 16, 15), eklesia cdilobs,<br />

yvela adamians auwyos saxareba� Tavad mociqulebi, romlebzec eklesia dafuZnda,<br />

qristes kvals mihyvebodnen, “qadagebdnen WeSmaritebis sityvasa<br />

da qmnidnen eklesiebs”�2 maTi memkvidreebis movaleoba am saqmis mudmivi<br />

gagrZeleba warmoadgens, “ra¡Ta sityua¡ RmrTisa¡ rbiodes da ididebodis”<br />

(2 Tes� 3, 1) da yvelgan moxdes RmrTis sasufevlis uwyeba da damyareba�<br />

magram dRevandel viTarebaSi, romelic kacobriobis axali mdgomarebis<br />

safuZvelia, eklesia, romelic aris marili miwisa da naTeli qveynisa (Sdr�<br />

maT� 5, 13-14), dabejiTebiT aris mowodebuli yvela qmnilebis gamoxsnisa da<br />

ganaxlebisTvis, raTa yvelaferi aRdges qristeSi da masSi adamianebma erTi<br />

ojaxi da RmrTis erTiani eri Seadginon�<br />

amitom es wmida sinodi madlobas uxdis RmerTs im brwinvale saqmeebisTvis,<br />

romlebic mTeli eklesiis keTilSobiluri ZalisxmeviT aRsrulda�<br />

mas surs SeimuSavos misioneruli moRvaweobis principebi da Tavi mouyaros<br />

yvela erTgulis Zalas, raTa RmrTis erma, jvris viwro gziT mavalma, yvelgan<br />

gaavrcelos qristes, uflisa da saukuneTa mWvretelis (Sdr� zir� 36, 17)<br />

sasufeveli (regnum), da misi mosvlisTvis gzebi moamzados�<br />

Tavi I<br />

samoZRvro safuZvlebi<br />

2� msxemi eklesia Tavisi bunebiT misioneruli aris, radgan igi dasabams<br />

iRebs Zis misiaSi da suli wmidis misiaSi, Tanaxmad mama RmerTis gangebulebisa<br />

(propositum)� 3<br />

es gangebuleba momdinareobs “siyvarulis saTavidan”, anu mama Rmer-<br />

Tis siyvarulisgan� is aris usawyiso sawyisi, romlisganac Svili iSveba<br />

da suli wmida gamodis Zis meSveobiT� Tavisi usazRvro da gulmowyale<br />

sikeTiT man Cven Tavisuflad Segvqmna da, amasTanave, madlierad mogviwoda,<br />

masTan cxovreba da dideba gaviziaroT� man uxvad ganavrco saRmrTo<br />

sikeTe, romelsac amJamadac ganavrcobs, raTa is, vinc aris yvelafris<br />

Semoqmedi, iyos “yoveli yovelsa Sina” (1kor� 15, 28), riTac is erTdroulad<br />

Tavis didebasac uzrunvelyofs da Cvens netarebasac� xolo RmerTma<br />

isurva, moewodebina adamianebisTvis, raTa monawileoba mieRoT mis cxovrebaSi�<br />

man mouwoda maT ara marto cal-calke, erTmaneTTan yovelgvari<br />

1 CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 48�<br />

2 S� AUGUSTINUS, Enar. in Ps. 44, 23: PL 36, 508; CChr 38, 510�<br />

3 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 1�<br />

265


266<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

kavSiris gareSe, aramed rogorc erT ersac, “ra¡Ta Svilnica RmrTisani<br />

ganbneulni Sekribnes erTad” (ioan� 11, 52)�<br />

3� RmrTis es sayovelTao gangebuleba, adamianTa gamosaxsnelad mimar-<br />

Tuli, sruldeba ara marto ase vTqvaT saidumlod – adamianTa gonebasa da<br />

maT wamowyebebSi (Tundac religiurSi), romelTa meSveobiT isini mravalgvarad<br />

eZieben RmerTs, TiTqos masTan Sexeba an misi povna surdeT, “rameTu<br />

arca Sors ars kacad-kacadisagan Cuenisa” (saqme 17, 27): aseTi wamowyebebi<br />

ganaTlebasa da gasworebas moiTxovs, Tumca RmrTis keTili gansjis meSveobiT,<br />

isini zogjer SeiZleba miviCnioT aRmzrdelobiT saSualebad, romelsac<br />

RmerTTan mivyavarT, an saxarebiseul momzadebad (preparatione evangelica)� 4<br />

xolo mSvidobis dasamyareblad, anu Tavis TavTan ziarebisTvis, agreTve<br />

Zmuri urTierTobis dasamyareblad adamianTa Soris, romlebic arian codvilni,<br />

RmerTma gadawyvita, axleburad da sabolood Semosuliyo adamian-<br />

Ta istoriaSi� man moavlina Tavisi Svili Cvens xorcSi, raTa adamianebi misi<br />

meSveobiT ixsnas wyvdiadisa da satanis Zalisgan (Sdr� kol� 1, 13; saqme 10,<br />

38) da masSi samyaro Semoirigos (Sdr� 2kor� 5, 19)� amitom Ze, “romlisaganca<br />

Seqmnna saukuneni”, 5 man daayena yvelafris memkvidred, raTa yvelaferi masSi<br />

aRadginos (Sdr� efes� 1, 10)�<br />

ieso qriste samyaroSi moivlina rogorc WeSmariti Suamavali Rmer-<br />

Tsa da adamianebs Soris� is RmerTia, amitom “mas Sina damk¢drebul ars<br />

yovelive savseba¡ RmrTeebisa¡ £orcielad” (kol� 2, 9), xolo Tavisi adamianuri<br />

bunebis Tanaxmad is, axali adami, ganaxlebuli kacobriobis me-<br />

Taved dgindeba, “savse madliTa da WeSmaritebiTa” (ioan� 1, 14)� amvarad,<br />

Ze RmrTisa movida WeSmariti ganxorcielebis gzebiT, raTa adamianebi<br />

saRmrTo bunebis moziared gaexada� is mdidari iyo da CvenTvis daglaxakda,<br />

raTa Cven gavmdidrdeT misi siglaxakiT (2kor� 8, 9)� Ze kacisa movida<br />

ara imisTvis, rom mas emsaxuron, aramed raTa Tavad emsaxuros da<br />

misces Tavisi suli mravalTa - e�i� yvelas gamosasyidad (Sdr� mark� 10,<br />

45)� wmida mamebi mudam acxadeben: ar ganikurneba is, rac ar iqna qristes<br />

mier miRebuli� 6 xolo man srulad – garda codvisa - miiRo adamianuri<br />

buneba, rogoric is Cven, Ratakebsa da glaxakebs gagvaCnia (Sdr� ebr� 4,<br />

15; 9, 28)� xolo qristem, “romeli-igi mamam wmida-yo da moavlina soflad”<br />

(ioan� 10, 36), Tavis Sesaxeb ase Tqva: “suli uflisa¡ Cem zeda, romlisaT¢s<br />

mcxo me maxarebelad glaxakTa, momavlina me gankurnebad SemusrvilTa<br />

guliTa, qadagebad tyueTa gantevebisa da brmTa axilvad” (luk� 4, 18)� da<br />

kidev: “rameTu movida Ze kacisa¡ moZiebad da cxorebad warwymedulisa”<br />

(luk� 19, 10)�<br />

4 Sdr� IRENAEUS, Adv. Haer. <strong>II</strong>I, 18, 1: „sityva arsebobs RmerTTan, romlis mierac Seiqmna<br />

yvelaferi, da romelic yovelTvis iyo adamianTa modgmasTan����“: PG 7, 932� – iqve, IV, 6,<br />

7: “Ze, dasabamiTve Tavisi qmnilebis Tanamdgomi, gamoucxadebs mamas yvelas, visac surs,<br />

roca surs da rogorc es mamas surs”: PG 7, 990� – Sdr� iqve, IV, 20, 6 et 7: PG 7, 1037� – ID�, Demonstratio<br />

n� 34: PO X<strong>II</strong>, 773; Sources chr. 62, Paris 1958, p� 87� – CLEMENS ALEX�, Protrept. 112, 1: GCS Clemens<br />

I, 79� – ID�, Strom. VI, 6, 44, 1: CCS Clemens <strong>II</strong>, 453; 13, 106, 3 da 4: GCS, iqve, 485� – am moZRvrebisTvis<br />

Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, nuntium radioph�, 31 dec� 1952� – CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 16�<br />

5 ebr� 1, 2; Sdr� ioan� 1, 3 da 10; 1 kor� 8, 6; kol� 1, 16�<br />

6 Sdr� S� ATHANASIUS, Epist. ad Epictetzm, 7: PG 26, 1060� – S� CYRILLUS HIEROS�, Catech. 4,<br />

9: PG 33, 465� – MARIUS VICTORINUS, Adv. Arium 3, 3: PL 8, 1101� – S� BASILIUS, Epist. 261, 2: PG 32,<br />

969� – S� GREGORIUS NAZ�, Epist., 101: PG 37, 181� – S� GREGORIUS NYSS�, Antirrheticus, adv. Apoli.,<br />

17: PG 45, 1156� – S� AMBROSIUS, Epist. 48, 5: PL 16, 1153� – S� AUGUSTINUS, In Io. Evang. tr� XX<strong>II</strong>I, 6:<br />

PL 35, 1585; CCHR� 36, 236� – garda amisa, ase is ganacxadebs, rom suli wmidam imitom ar gamogvisyida,<br />

rom ar iyo ganxorcielebuli: De Agone Christ. 22, 24: PL 40, 302� – S� CYRILLUS ALEX�,<br />

Adv. Nestor. I, 1: PG 76, 20� – S� FULGENTIUS, Epist. 17, 3, 5: PL 65, 454� – ID�, Ad Trasimundum <strong>II</strong>I, 21: PL<br />

65, 284: de tristitia et timore�


AD GENTES DIVINITUS<br />

xolo rac erTxel ufalma iqadaga da rac kacobriobis gamoxsnisaTvis<br />

masSi aRsrulda, imis qadageba da gavrcelebaa saWiro “vidre dasasruladmde<br />

queyanisa” (saqme 1, 8) da dawyebuli ierausalimiT (Sdr� luk� 24, 47),<br />

raTa iman, rac erTxel aRsrulda yvelas gamosaxsnelad, droTa msxvlelobaSi<br />

yvelaferSi Sedeg gamoiRos�<br />

4� amis ganxorcielebisTvis qristem mamisgan moavlina suli wmida, romelic<br />

Signidan aRasrulebs Tavis gamomxsnel saqmes da eklesias gafarToebisken ubiZgebs�<br />

udaoa, rom qristes gandidebamde suli wmida ukve moqmedebda samyaroSi� 7<br />

ormocdameaTe dRes suli mowafeebSi gardamovida, raTa maTTan erTad darCes<br />

saukunod (Sdr� ioan� 14, 16), eklesia sajarod gamoecxada mravals, daiwyo qadagebiT<br />

saxarebis gavrceleba xalxTa Soris, da bolos, kaTolikur sarwmunoebaSi,<br />

miniSnebuli iyo erTa erTianoba axali aRTqmis eklesiiT� igi yvela enaze<br />

laparakobs, mas siyvaruliT yvela ena esmis da igi yvela enas moicavs, da ase<br />

gadalaxavs babilonis ganbnevas� 8 suli wmidis gadmosvliT xom daiwyo “saqmeni<br />

mociqulTani”, iseve rogorc qalwul mariamze suli wmidis gardamosvliT<br />

qriste Caisaxa, xolo suli wmidis CamosvliT mlocvel qristeze igi Tavis msaxurebas<br />

Seudga� 9 Tavad ufalma iesom, sanam man Tavisi nebiT dado Tavisi cxovreba<br />

samyarosTvis, ise moawyo samociqulo msaxureba da Sehpirda suli wmidis<br />

movlinebas, rom orive gaerTianebuliyo gamoxsnis saqmeSi, romelic yvelgan<br />

da yovelTvis unda ganxorcieldes� 10 suli wmida aerTianebs mTels eklesias<br />

yvela droSi “urTierTobasa da msaxurebaSi, aRWuravs mas sxvadasxva ierarqiuli<br />

niWiTa da qarismebiT”, 11 cxovel-yofs saeklesio instituciebs, rogorc<br />

maTive suli 12 da erTgulTa sulebSi imave misiis suls STaberavs, romelic Tavad<br />

qristes amoZravebda� zoger is TvalnaTliv win uswrebs samociqulo moRvaweobas,<br />

13 da ganuwyvetliv sxvadasxva saxiT Tana sdevs da warmarTavs mas� 14<br />

7 es sulia, romelmac winaswarmetyvelTa meSveobiT ilaparaka: Symbol Constantinopol.<br />

: DENZ� – SCHOENMETZER, 150� – S� LEO MAGNUS, Sermo 76: PL 54, 405-406: “rodesac ormocdameaTe<br />

dRes suli wmidam aRavso uflis mowafeebi, es ar yofila msaxurebis dasawyisi, aramed<br />

iyo siuxvis axali gamovlena, radgan patriarqebi, mRvdelmsaxurebi day vela wmidani,<br />

romlebic uwindel droSi iyvnen, amave sulis wmida yofiT sazrdoobdnen��� Tumca niWTa<br />

zoma igive ar yofila”� – agreTve Sermo 77, 1: PL 54, 412� – LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Divinum illud: ASS 1897,<br />

650-651� – agreTve S� IO� CHRYSOSTOMUS, Tumca is xazs usvams suli wmidis misiis siaxles<br />

ormocdameaTe dRes: In Eph. c� 4, hom� 10, 1: PG 62, 75�<br />

8 babilonisa da suli wmidis gadmosvlis Sesaxeb wm� mamebi xSirad laparakoben:<br />

ORIGENES, In Genesim, c� 1: PG 12, 112� – S� GREGORIUS NAZ�, Oratio 41, 16: PG 36, 449� – S� IO�<br />

CHRYSOSTOMUS, Hom. 2 in Pentec., 2: PG 50, 467� – ID�, In Act. Apost.: PG 60, 44� – S� AUGUSTINUS, En.<br />

in Ps. 54, 11: PL 36, 636; CChr� 39, 664 s� – ID�, Sermo 271: PL 38, 1245� – S� CYRILLUS ALEX�, Glaphyra in<br />

Genesim <strong>II</strong>: PG 69, 79� – S� GREGORIUS M�, Hom. in Evang., lib� <strong>II</strong>, hom� 30, 4: PL 76, 12222� – S� BEDA, In<br />

Hexaem., lib� <strong>II</strong>I: PL 91, 125� – ix� agreTve gamosaxuleba wm� markozis atriumSi veneciaSi� – eklesia<br />

yvela enaze laparakobs da amdenad, yvelas Tavs uyris sarwmunoebis kaTolikurobaSi:<br />

S� AUGUSTINUS, Sermones 266, 267, 268, 269: PL 38, 1225-1237� – ID�, Sermo 175, 3: PL 38, 946� – S�<br />

IO� CHRYSOSTOMUS, In Epist. 1 ad Cor., 35: PG 61, 29� – S� CYRILLUS ALEX�, Fragm. in Ac. : PG 74, 758�<br />

– S� FULGENTIUS, Sermo 8, 2-3: PL 65, 743-744� – suli wmidis gadmosvlis rogorc mociqulTa<br />

xeldasxmis Sesaxeb Sdr� J� A� CRAMER, Catena in Acta SS. Apostolorum, Oxford 1938, pp� 24 s�<br />

9 Sdr� luk� 3, 22; 4, 1; saqme 10, 38�<br />

10 Sdr� ioan� 14-17� – PAULUS VI, sityva, warmoTqmuli <strong>kreba</strong>ze 1964 wlis 14 seqtembers:<br />

AAS 56 (1964), p� 807�<br />

11 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 4�<br />

12 S� AUGUSTINUS, Sermo 267, 4: PL 38, 1231: „suli wmida imas akeTebs mTels eklesiaSi,<br />

rasac suli akeTebs erTiani sxeulis yvela asoSi“� – Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia,<br />

n� 7, 8�<br />

13 Sdr� saqme 10, 44-47; 11, 15; 15, 8�<br />

14 Sdr� saqme 4, 8; 5, 32; 8, 26� 29�39; 9, 31; 10; 11, 24� 28; 13, 2� 4� 9; 16, 6-7; 20, 22-23; 21, 11<br />

da sxva�<br />

267


268<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

5� ufalma iesom imTaviTve “mouwoda, romelTa¡ unda mas (���)� da yvna aTormetni<br />

igi, ra¡Ta iyvnen mis Tana da waravlinnes igini qadagebad” (mark� 3, 13;<br />

Sdr� maT� 10, 1-42)� ase mociqulebi iqcnen axali israelis ylortebad da, amave<br />

dros, wmida ierarqiis sawyisad� Semdeg, rodesac ufalma Tavisi sikvdiliTa<br />

da aRdgomiT Tavis TavSi aRasrula Cveni gamoxsnis saidumloeba, man,<br />

romelsac mieca “yoveli £elmwifeba¡ caTa Sina da queyanasa zeda” (Sdr� maT�<br />

28, 18), vidre amaRlda zecad (Sdr� saqme 1, 11), daafuZna Tavisi eklesia rogorc<br />

gamoxsnis saidumlo da waravlina mociqulebi mTels sayaroSi, iseve,<br />

rogorc Tavad igi moavlina mamam (Sdr� ioan� 20, 21), da daavala (mandans) maT:<br />

“warvediT da moimowafeniT yovelni warmarTni da naTel-scemdiT maT saxeliT<br />

mamisa¡Ta da Zisa¡Ta da sulisa wmidisa¡Ta� da aswavebdiT maT damarxvad<br />

yoveli, raodeni gamcen Tquen” (maT� 28, 19-20)� “warvediT yovelsa sofelsa<br />

da uqadageT saxareba¡ ese yovelsa dabadebulsa� romelsa hrwmenes da na-<br />

Tel-iRos, cxovndes; da romelsa ara hrwmenes, daisajos” (mark� 16, 15-16)�<br />

es niSnavs, rom eklesias ekisreba movaleoba gaavrcelos qristes rwmena da<br />

gamoxsna� amas isini axorcieleben pirdapiri mcnebiT (episkoposTa qarizma,<br />

romelsac mRvdlebi petres memkvidris, eklesiis uzenaes mRvdelTan er-<br />

Tad exmarebian, es mcneba mociqulebisgan memkvidreobiT miiRo), agreTve im<br />

cxovrebiT, romelsac qriste Tavis asoebSi STaasxams, “romlisagan yoveli<br />

guami Senawevrebul da Semtkicebul ars yovliTa SeaxlebiTa uxuebisa¡Ta<br />

Sewevnisaebr sazomisa T¢Toeulisa aso¡sa; siorZilsa mas guamisasa hyofdiT<br />

aRsaSenebelad Tavisa Tquenisa siyuaruliT” (efes� 4, 16)� amitom eklesiis<br />

misia sruldeba im moqmedebaSi, romliTac igi, qristes mcnebis morCili da<br />

suli wmidis madliTa da siyvaruliT aRZruli, yvela adamianisa Tu eris<br />

winaSe mTeli Tavisi qmedebiT warmosdgeba, raTa cxovrebisa da qadagebis<br />

magaliTiT, saidumloTa gziT da sxva saSualebebiT isini miiyvanos qristes<br />

rwmenamde, Tavisuflebamde da mSvidobamde, raTa maT gaexsnaT Tavisufali<br />

da mtkice gza qristes saidumloebis srul ziarebmade�<br />

radgan es misia grZeldeba da istoriis msvlelobaSi aviTarebs Tavad<br />

qristes misias, romelic moivlina glaxakTaTvis saxarebis uwyebisaTvis,<br />

amitom eklesia, qristes suliT STagonebuli, imave gzas unda gahyves, romelsac<br />

qriste mihyveboda, anu siRatakis, morCilebis, msaurebisa da sikvdilamde<br />

Tavganwirvis gzas, saidanac is Tavisi aRdgomiT gamarjvebuli gamodis�<br />

ase, imediT mimodioda yvela mociquli, romlebmac mravali tanjviTa da<br />

vnebebiT Seavses is, rac daaklda qristes vnebebs “guamisaT¢s misisa, romel<br />

ars eklesia¡” (kol� 1, 24)� xSirad Tavad qristianTa sisxli iqceva Teslad� 15<br />

6� es funqcia episkoposTa xarisxma, romelsac saTaveSi petres memkvidre<br />

udgas, mTeli eklesiis locviTa da TanamSromlobiT unda Seasrulos� funqcia<br />

ki mudam igivea, miuxedavad garemoebisa, Tumca viTarebaTa Sesabamisad<br />

is sxvadasxvagvarad xorcieldeba� amitom gansxvavebebi, romlebic eklesiis<br />

am moRvaweobaSi unda davinaxoT, Cndeba ara Tavad misiis Sinagani bunebidan,<br />

aramed im garemoebaTagan, romelTa viTarebaSic es misia sruldeba�<br />

Tavad es garemoebani an eklesiazea damokidebuli, an xalxze, an jgufebsa<br />

da im adamianebze, romlebzec aris misia mimarTuli� Tumca eklesia moicavs<br />

gamoxsnis saSualebaTa erTobliobasa da sisavses, is mainc yovelTvis<br />

da ucbad ar moqmedebs mTlianad da arc SeuZlia ase moqmedeba� mis moqmedebaSi,<br />

romliTac is saRmrTo gangebulebis (propositum) ganxorcielebas cdilobs,<br />

aris dasabami da safexurebi� metic: warmatebiT wamowyebuli winsvlis<br />

Semdeg mas ukan daxeva uwevs, an is erTgvar naxevrad savse da daukmayofileblebis<br />

mdgomareobaSi imyofeba� rac Seexeba adamianebs, jgufebsa da erebs,<br />

15 TERTULLIANUS, Apologeticum 50, 13: PL 1, 534; CChr� 1, 171�


AD GENTES DIVINITUS<br />

eklesia maT TandaTanobiT aRwevs da msWvalavs, da ase iRebs maT kaTolikur<br />

sisavseSi� nebismier mdgomareobas an statuss unda pasuxobdes Sesabamisi<br />

moqmedebebi an saTanado saSualebebi�<br />

sagangebo wamowyebebi, romelTa saSualebiTac eklesiidan movlenili<br />

mqadagebelni (praecones) mTels samyaroSi dadian, saxarebas qadageben da im<br />

xalxebsa da jgufebSi eklesias amkvidreben, sadac qristesi jer ara swamT,<br />

zogadad “misiebad” iwodeba� isini misioneruli moRvaweobis safuZvelze<br />

sruldeba da, umetes SemTxvevaSi, garkveul teritoriaze xorcieldeba,<br />

romlebsac wmida saydari scnobs� am misiuri moRvaweobis mizani sakuTriv<br />

aris eklesiis evangelizacia da damkvidreba erebsa Tu jgufebSi, sadac mas<br />

jer fesvi ar gaudgams� 16 ase, RmrTis sityvis Teslidan unda aRmocendes<br />

adgilobrivi calkeuli eklesiebi, romlebic mTels samyaroSi sakmarisi<br />

odenobiT iqneba� maT sakuTari Zalebi da simwife unda unda gaaCndeT� maT<br />

eqnebaT sakuTari ierarqia, erTgul erTan erTiani, da sakmarisi damxmare<br />

saSualebebi, romlebic WeSmaritad qristianulad cxovrebis SesaZleblobas<br />

iZleva� maT mTeli eklesiis sasargeblod saerTo saqmeSi Tavisi wvlili<br />

unda Seitanon� aseTi danergvis saSualeba aris ieso qristes saxarebis qadageba,<br />

romlis mauwyeblad ufalma Tavisi mowafeebi mTels samyaroSi waravlina,<br />

raTa adamianebi, RmrTis sityviT meored Sobilni (Sdr� 1petr� 1,<br />

23), naTlobiT eklesias SeuerTdnen, romelic, rogorc ganxorcielebuli<br />

sxeulis sityva, RmrTis sityviTa da evqaristuli puriT sazrdoobs da cxovrobs<br />

(Sdr� saqme 2, 42)�<br />

eklesiis am misiur moRvaweobaSi Tavs iCens sxvadasxva urTierTgadajaWvuli<br />

viTareba: jer wamowyeba da danergva, Semdeg – siaxle da axalgazrdoba�<br />

magram amiT ar sruldeba eklesiis misiuri moRvaweoba: ukve daarsebul<br />

calkeul eklesiebs evaleba am movaleobis gagrZeleba da saxarebis<br />

qadageba calkeuli pirebisTvis, romlebic jer kidev gareT arian�<br />

garda amisa, jgufebi, romelTa SigniTac eklesia trialebs, sxvadasxva<br />

mizezTa gamo xSirad savsebiT icvleba, ise, rom SeiZleba sruliad axali pirobebi<br />

warmoiqmnes� eklesiam unda ganixilos, xom ar moiTxovs es viTarebebi<br />

misi misioneruli moRvaweobis ganaxlebas� garda amisa, viTareba zogjer<br />

iseTia, rom droebiT SeuZlebelia saxarebis uSualod da maSinaTve qadageba�<br />

aseT SemTxvevaSi misionerebma moTminebiT, keTilgonivrulad da amave dros<br />

didi simtkiciT unda daamowmon qristes siyvaruli da sikeTe� uflisTvis<br />

gza maT ase unda moamzadon da erTgvarad misi Tandaswreba uzrunvelyon�<br />

cxadia, rom misioneruli moRvaweoba Tavad eklesiis bunebidan momdinareobs�<br />

is vrceldeba gamomxsnel sarwmunoebaze, afarToebs da srulyofs<br />

mis kaTolikur erTianobas� am moRvaweobas xels uwyobs misive mociquloba,<br />

is asazrdoebs ierarqiis kolegialur grZnobas, mowmobs mis siwmides, avrcelebs<br />

da aviTarebs mas� misioneruli moRvaweoba xalxebSi gansxvavdeba<br />

rogorc samRvdlo moRvaweobisagan erTgulTa wreSi, aseve im wamowyebebisgan,<br />

romlebic qristianTa erTobis aRdgenisken aris mimarTuli� es ori ram<br />

16 ukve wm� Toma laparakobs samociqulo funqciis Sesaxeb, romelic eklesiis damkvidrebaSi<br />

mdgomareobs, Sdr� Sent., lib� 1, dist� 16, q� 1, a� 2 ad 2 et ad 4; a� 3 sol� – ID�, Summa theol. I,<br />

q� 43, a� 7 ad 6: I-<strong>II</strong>, q� 106, a� 4 ad 4� – Cf� BENEDICTUS XV, Maximum illud, 30 nov� 1919: AAS 11 (1919),<br />

pp� 445 et 453� – PIUS XI, Rerum Ecclesiae, 28 febr� 1926: AAS 18 (1926), p� 74� – PIUS X<strong>II</strong>, 30 apr� 1939, ad<br />

Directores OO� PP� MM�; ID�, 24 iun� 1944, ad Directores OO� PP� MM�: AAS 38 (1944), p� 210, rursus in AAS<br />

42 (190), p� 727, et 43 (1951), p� 508� – ID�, 29 iun� 1951 ad clerum indigenum: AAS 40 (1948), p� 374� – ID�,<br />

Evangelii Praecones, 2 iun� 1951: AAS 43 (1951), p� 507� – ID�, Fidei donum, 15 ian� 1957: AAS 49 (1957),<br />

p� 236� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, Princeps pasorum, 28 nov� 1959: AAS 51 (1951), p� 835� – PAULUS VI, hom� 18<br />

oct� 1964: AAS 56 (1964), p� 911� – wm� pontifeqsebi, iseve rogorc mamebi da sqolastikosebi,<br />

xSirad saubroben eklesiis “gavrcelebis” (dilatatione) Sesaxeb: S� THOMAS, Comm. in Matth. 16,<br />

28� – LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Sancta Dei Civitas: ASS (1880), p� 241� – BENEDICTUS XV, encycl� Maximum illud:<br />

AAS 11 (1919), p� 442� – PIUS XI, encycl� Rerum Ecclesiae: AAS 18 (192), p� 65�<br />

269


270<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

umWidroesad aris dakavSirebuli eklesiis misionerul moRvaweobasTan� 17<br />

qristianTa ganyofa xom saxarebis qadagebis uwmidesi miznisTvis sazianoa<br />

da bevrs sarwmunoebisken gzasac uRobavs� amgvarad, misiis aucileblobidan<br />

gamomdinare, yvela monaTluli mowodebulia imisaTvis, rom erT samwysod<br />

Seikribos da saSualeba hqondes erTsulovnad mowmobdes xalxTa winaSe<br />

qristes, Tavisi uflis Sesaxeb� Tu maT jer ar SeuZliaT mowmobdnen erTi<br />

sarwmunoebis Sesaxeb, maSin isini urTierTpativiscemiTa da siyvaruliT<br />

mainc unda iyvnen STagonebulni�<br />

7� am misioneruli moRvaweobis arsi RmrTis nebidan momdinareobs,<br />

“romelsa yovelTa kacTa¡ hnebavs cxoreba¡ da mecnierebasa WeSmaritebisasa<br />

moslva¡� rameTu erT ars RmerTi da erT ars Sua-mdgomel RmrTisa<br />

da kacTa, kaci ieso qriste, romelman misca Tavi T¢si sa£srad yovelTa<br />

sawamebelad JamTa T¢sTa” (1tim� 2, 4-5), “da aravina¡ ars sx¢T cxoreba¡”<br />

(saqme 4, 12)� amitom saWiroa, rom yvelam mas mimarTos� xolo misi Secnoba<br />

eklesiis qadagebiT xdeba� mas da eklesias, romelic misi sxeulia, naTlobiT<br />

unda daukvSirdnen� Tavad qristem “xazi gausva rwmenisa da naTlisRebis<br />

aucileblobas (Sdr� mark� 16, 16; ioan� 3, 5)� amiT man daadastura eklesiis<br />

aucilebloba, romelSic adamianebi naTlisRebiT, rogorc kariT,<br />

Sedian� amitom ver iqnebian gamoxsnilni is adamianebi, romlebmac ician,<br />

rom RmerTma, ieso qristes meSveobiT, daarsa kaTolike eklesia rogorc<br />

aucilebeli ram, magram masSi Sesvla an masSi darCena ara surT�” 18 Rmer-<br />

Ts SeuZlia is adamianebi, romlebmac saxareba Zalauneburad ar ician,<br />

misTvis cnobili gzebiT miiyvanos sarwmunoebasTan, romlis gareSec<br />

SeuZlebelia misi saTno yofa (Sdr� ebr� 11, 6)� da mainc, eklesias akisria<br />

evangelizaciis movaleoba (Sdr� I kor� 9, 16), rac, amave dros, misi wmida<br />

uflebac aris� amitom misioneruli moRvaweoba dResac da yovelTvis<br />

inarCnebs Tavis mniSvnelobasa da aucileblobas�<br />

misi meSveobiT qristes mistikuri sxeuli ganuxrelad ikrebs Zalebs<br />

da maT sakuTari zrdisaTvis moixmars (Sdr� efes� 4, 11-16)� am moRvaweobis<br />

gansaxorcieleblad eklesiis wevrebs is siyvaruli ubiZgebs, romliTac<br />

maT RmerTi uyvarT da romliTac yvela adamianebTan urTierToba<br />

surT rogorc awmyo, aseve momavali cxovrebis sulier RirebulebaTa<br />

sferoSi�<br />

dabolos, am misioneruli moRvaweobis meSveobiT RmerTi srulad aris<br />

gandidebuli, radganac adamianebi Segnebulad da srulad iReben mis gamomxsnel<br />

saqmes, romelic man qristeSi aRasrula� am moRvaweobis meSveobiT<br />

sruldeba saRmrTo ganzraxva (propositum), romelsac qriste morCilad<br />

da siyvaruliT emsaxura sadideblad mamisa, romelmac moavlina igi, 19 raTa<br />

mTelma kacobriobam RmrTis erTi eri Seadginos, Seirwyas qristes erT<br />

sxeulad da aigos suli wmidis erT taZrad� cxadia, rom es yvelaferi Zmur<br />

Tanxmobas mogvagonebs, pasuxobs yvela adamianis Sinagan miswrafebas� ase<br />

aRsruldeba, WeSmaritad, Semoqmedis ganzraxva, romelmac adamiani Tavis<br />

xatad da msgavsad Seqmna, rodesac yvela, vinc adamianur bunebas aris nazia-<br />

17 misioneruli moRvaweobis es cneba realurad moicavs laTinuri amerikis is nawilebsac,<br />

romlebSic ar arsebobs saTanado ierarqia da romlebic ar xasiaTTdeba qristianul<br />

cxovrebis simwifiT an saxarebis sakmarisi qadagebiT� scnobs Tu ara wmida saydari<br />

am teritoeriebs misionerul teritoriebad, <strong>kreba</strong>ze damokidebuli ar aris� amitom iq,<br />

sadac laparakia kavSirze misioneruli moRvaweobis cnebasa da garkveul teritorias Soris,<br />

sagangebod iTqmis, rom aseTi moRvaweoba xorcieldeba “ZiriTadad” garkveul teritoriebze,<br />

romlebsac wmida saydari scnobs�<br />

18 CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 14�<br />

19 Sdr� ioan� 7, 18; 8, 30 da 44; 8, 50; 17, 1�


AD GENTES DIVINITUS<br />

rebi, suli wmidis mier qristeSi aRorZinebuli, RmrTis didebis erTsulovnad<br />

mWvreteli, SeZlebs Tqvas: „mamao Cveno“� 20<br />

8� misionerulis moRvaweoba Tavad adamianur bunebasTanac da mis miswrafebebTan<br />

mWidrod aris dakavSirebuli� qristes gamovleniT eklesia adamianebs<br />

gamoucxadebs namdvil WeSmaritebas maTi mdgomareobisa da mTeli<br />

mowodebis Sesaxeb, radgan qriste aris dasabami da nimuSi im ganaxlebuli<br />

kacobriobisa, romelic gamsWvalulia Zmuri siyvaruliT, gulrwfelobi-<br />

Ta da mSvidobis suliT, romliskenac yvela miisrafvis� qriste, da eklesia,<br />

romelic mis Sesaxeb evangeluri qadagebiT mowmobs, yovelgvar rasobriv da<br />

erovnul niSanze maRla dgas, ise, rom veravin da versad miiCnevs maT ucxoebad�<br />

21 Tavad qriste aris WeSmariteba da gza, romlebsac evangeluri qadageba<br />

yvelas gamoucxadebs, roca yvelas yuramde qristes es sityvebi miaqvs:<br />

„SeinaneT da grwmenin saxarebisa¡“ (mark� 1, 15)� xolo radganac „romelsa<br />

ara hrwmenes, awve dasjil ars“ (ioan� 3, 18), amitom qristes sityvebi aris<br />

erTdroulad sityvebi gansjisa da wyalobisa, sikvdilisa da sicocxlisa�<br />

radgan mxolod Zvelis mokvdinebiT SegviZlia cxovrebis ganaxlebamde mivideT�<br />

es exeba, upirveles yovlisa, adamianebs, magram agreTve ama qveynis<br />

sxvadasxva Rirebulebebs, romlebac rogorc adamianis codvis, aseve saRmr-<br />

To kurTxevis daRi adevT: „rameTu yovelTa Sescodes da daklebul arian<br />

didebisagan RmrTisa“ (rom� 3, 23)� TavisTavad aravin ar Tavisufldeba codvisagan<br />

da ar amaRldeba Tavis Tavze maRla, aravin Tavisufldeba srulad<br />

Tavisi uZlurebisgan, martoobisgan an monobisgan; 22 yvelas sWirdeba qriste<br />

rogorc nimuSi, moZRvari, ganmaTavisuflebeli, gamomxsneli, cxovelmyofeli�<br />

kacobriobis istoriaSi, Tundac warmavalSi, saxareba WeSmaritad iyo<br />

Tavisuflebisa da winsvli safuari� is ganuwyvetliv warmogvidgeba Zmobis,<br />

erTobisa da mSvidobis safuarad� tyuilad ar aris, rom erTgulebi qristes<br />

pativiT moixsenieben rogorc „erTa molodins da maT gamomsxnels�“ 23<br />

9� maSasadame, misioneruli moRvaweobis dro aris uflis pirvel da meore<br />

moslvas Soris, rodesac eklesia, oTx qarTagan RmrTis sasufevelSi mosa-<br />

20 am sinTezuri azrisTvis ix� wm� ireneosi, de Recapitulatio� Sdr� agreTve HYPPOLYTUS,<br />

De Antichriste 3: „mas yvela surs, yvelas gamoxsna nebavs da, unda, yvela RmrTis Svilebad<br />

gaxados� igi mouwodebs yvela wmidans, erTi srulyofili adamiani Seadginon“: PG 10, 732;<br />

GCS Hippolyt� I, 2, p� 6� – ID�, Benedictiones Iacob, 7: TU, 38-1, p� lin� 4 ss� – ORIGENES, In Ioann., I, n� 16:<br />

“RmrTis Semecneba iqneba erTaderTi saqme maTi, vinc RmerTTan miva im sityvis winamZRolobiT,<br />

romelic aris RmerTTan, raTa yvela Svili safuZvlianad aRizardos mamis Sesacnobad,<br />

ise, rogorc exla mxolod Zem icis mama“: PG 14, 49; GCS Orig� IV, 20� – S� AUGUSTINUS,<br />

De serm. Domini in monte, I, 41: „gviyvardes is, ramac SeiZleba migviyvanos im samefobde, sadac<br />

aravin ityvis: mamao Cemo, aramed sadac yvela etyvis erT RmerTs: mamao Cveno“: PL 34, 1250�<br />

– S� CYRILLUS ALEX�, In Ioann. I: “yvelani varT qristeSi da saerTo adamianuri pirovneba<br />

masSi xelaxla cocxldeba� amitom iwodeba is axal adamad��� Cvens Soris mkvidrobda igi,<br />

romelic bunebiT aris Zed da RmerTi; amitom mis sulSi SevZaxebT: abba, mamao! xolo sityva<br />

mkvidrobs yvelas Soris erT taZarSi, romelic man CvenTvis da Cvengan miiRo, raTa yvela<br />

Tavis TavSi hyavdes da yvela erT sxeulSi, rogorc pavle ambobs, mamasTan Searigos”: PG 73,<br />

161-164�<br />

21 BENEDICTUS XV, encycl� Maximum illud: AAS 11 (1919), p� 445: “rogorc RmrTis eklesia<br />

aris sayovelTao (“kaTolikuri”) da ar aris ucxo arcerTi xalxisa Tu eris mimarT���”<br />

– Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater etMagistra: “saRmrTo samarTliT eklesia yvela xalxs<br />

swvdeba��� is TiTqos Tavis Zalas STaasxams ama Tu im eris venebSi, amitom arc aris da arc<br />

miaCnia Tavis Tavi am erisaTvis garedan moxveul raRac instituciad��� amitom isini adgenen<br />

da srulyofen yvelafers, rac miaCniT, rom aris kargi da patiosani”: AAS 53 (1961), p�<br />

444�<br />

22 Sdr� S� IRENAEUS, Adv. Haer., <strong>II</strong>I, 15, 3: PG 7, 919: „isini WeSmaritebis mqadageblebi da<br />

Tavisuflebis mociqulebi iyvnen�“<br />

23 Ant� O, 23 dekemberi�<br />

271


272<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

vlad Seikribeba� 24 xolo uflis moslvamde yvela erebSi saxarebis qadageba<br />

aris saWiro (Sdr� mark� 13, 10)�<br />

misioneruli moRvaweoba – arc meti, arc naklebi – aris saRmrTo<br />

ganzraxvis gamocxadeba anu epifania da ganxorcieleba samyarosa da mis<br />

istoriaSi, romelSic RmerTi misiis meSveobiT cxadad aRasrulebs gamoxsnis<br />

istorias� qadagebis sityviTa da saidumloTa aRsrulebiT, romel-<br />

Ta centri da mwvervali uwmidesi evqaristia aris, es moRvaweoba qristes,<br />

rogorc gamoxsnis Semoqmeds, Tandamswred xdis� yovelive WeSmaritsa da<br />

madliers (rasac erebi uwinac ukve ganicdidnen rogorc RmrTis erTgvari<br />

dafarul Tandaswrebas), es moRvaweoba aTavisuflebs mavne gavlenebigan<br />

da ubrunebs qristes – Tavis Semqmnels, romelic amarcxebs eSmakis<br />

batonobas da danaSaulTa mravalferovnebis borotebas Seakavebs� amgvarad,<br />

yvelafero keTili, adamianTa gulsa da gonebaSi, xalxTa wes-CveulebebSi<br />

daTesili, ara marto ar iRupeba, aramed ganikurneba, amaRldeba<br />

da sruldeba RmrTis sadideblad, eSmakis Sesarcxvenad da adamianis saki-<br />

TildReod� 25 amgvarad, misi meSveobiT misioneruli moRvaweoba esqatologiuri<br />

sisrulisaken: 26 im zomamde da dromde miiswrafvis, “romelniigi<br />

mamaman dasxna T¢siTa £elmwifebiTa” (saqme 1, 7)� ase vrceldeba RmrTis<br />

eri, romlis mimarTac iyo winaswarmetyvelurad naTqvami: “gaafarTove<br />

Seni karvis adgili da gadaWime Seni Cardaxebis gadasaxuravni� nu dainaneb!”<br />

(es� 54, 2); 27 izrdeba mistikuri sxeuli qristes asakis savsebis zomamde<br />

(Sdr� efes� 4, 139), da izrdeba sulieri taZari, sadac RmerTs Tayvans<br />

scemen sulsa da WeSmaritebaSi (Sdr� ioan� 4, 23), “aRSenebul safuZvelsa<br />

zeda mociqulTasa da winawarmetyueTasa, romlisa Tav sakidurTa misTa<br />

ars qriste ieso” (efes� 2, 20)�<br />

Tavi <strong>II</strong><br />

Tavad samisionero saqme<br />

10� eklesia qristem moavlina, raTa man RmrTis siyvaruli yvela adamiansa<br />

da ers gamoucxados da gauziaros� eklesias esmis, rom mas jer kidev win aqvs<br />

udidesi misioneruli saqme� or miliard adamians (maTi ricxvi sul ufro<br />

izrdeba), romlebic stabiluri kulturuli kavSirebiT, Zveli religiuri<br />

tradiciebiT da socialuri urTierTobebis mtkice jaWvebiT did da mtkice<br />

jgufebad arian gaerTinebulni, jer ar smenia saxarebiseuli uwyeba an sul<br />

exlaxan gaigones� zogierTi maTgani erTerT did religias misdevs, sxvebisTvis<br />

Tavad RmrTis cnebac ucxoa, zogi sulac aSkarad uaryofs mis arsebobas,<br />

metic: zogjer ewinaaRmdegeba kidec mas� eklesiam rom yvelas gamoxsnis<br />

saidumlo da RmrTisgan boZebuli cxovreba moutanos, is yvela jgufSi imave<br />

motiviT unda Sevides, romliTac Tavad qriste Tavisi ganxorcielebiT<br />

im adamianTa socialur da kulturul garemos daukavSirda, romlebTanac<br />

Tavad cxovrobda�<br />

24 Sdr� maT� 24, 31� – Didaché, 10, 5: FUNK I, 32�<br />

25 CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 17� – S� AUGUSTINUS, De Civ. Dei, 19, 17: PL 41,<br />

646� – S� C� DE PROPAGANDA FIDE, Istructio: Collectanea I, n� 135, p� 42�<br />

26 origenes Tanaxmad, saxarebis qadageba saWiroa am samyaros dasasrulamde: Hom. in<br />

Lc. XXI: GCS Orig� IX, 136, 21 ss� – ID�, In Matth. comm. ser. 39: ibid� XI, 75, 25 ss�; 76, 4 ss� – ID�, Hom. in<br />

Ierem. <strong>II</strong>I, 2: ibid� V<strong>II</strong>I, 308, 29 ss� – S� THOMAS, Summa theol. I-<strong>II</strong>, q� 106, a� 4 ad 4�<br />

27 S� HILARIUS PICT�, In Ps. 14: PL 9, 301� - CAES�, In Isaiam, 54, 2-3: PG 24: 462-463� – S� CYRIL-<br />

LUS ALEX�, In Isaiam V, cap� 54, 1-3: PG 70, 1193�


I. qristianuli mowmoba<br />

AD GENTES DIVINITUS<br />

11� adamianTa eklesia aseT jgufebSi Tavisi Svilebis meSveobiT unda<br />

monawileobdes, romlebic amave jgufebebSi cxovroben an maTTan arian movlinebulni�<br />

yvela qristes erTguli, sadac ar unda cxovrobdes is, Tavisi<br />

cxovrebis magaliTiTa da sityvis mowmobiT ise unda warmoadgendes axal<br />

adamians, romelic naTlobiTa da suli wmidiT Semoses (am ukanasknelma isini<br />

mironcxebiT ganamtkica), rom sxvebma maTi saqmeebis xilviT mama adidon<br />

(Sdr� maT� 5, 16) da ufro srulyofilad Caswvdnen adamianuri cxovrebis We-<br />

Smarit arssa da adamianTa urTierTobis sayovelTao kavSirebs�<br />

qristes Sesaxeb nayofieri mowmobisaTvis isini unda gaerTiandnen am<br />

adamianebTan pativiscemasa da siyvarulSi, sakuTari Tavi gaacnobieron<br />

adamianTa im jgufis wevrebad, sadac isini cxovroben, monawileoba mii-<br />

Ron kulturul da socialur cxovrebaSi sxvadasxva, adamianisaTvis Cveuli,<br />

kavSiriTa da saqmianobiT� isini ufro axlo unda gaecnon maT erovnul<br />

da religiur tradiciebs, sixaruliTa da pativiscemiT gamoavlinon maTSi<br />

dafaruli sityvis fesvebi� amasTanave maT yuradReba unda miaqcion Rrma<br />

cvlilebebs, romlebic xalxSi xdeba, da izrunon imisaTvis, rom Cveni Tanamedroveni,<br />

amJamindeli samyaros mecnierebiTa da teqnikiT metismetad<br />

dakavebulni, ki ar ganudgnen saRmrTo saqmeebs, aramed piriqiT, ufro didi<br />

surviliT aRiZran RmrTivgamocxadebuli WeSmaritebisa da siyvarulis mimarT�<br />

Tavad qristem gamoscada adamianTa guli da WeSmaritad adamianuri<br />

saubris gziT isini saRmrTo naTelTan miiyvana; aseve misma mowafeebma, qristes<br />

suliT Rrmad gamsWvalulebma, is adamianebi unda Seicnon, romelTa<br />

Sorisac Tavad cxovroben, da maTTan isaubron, raTa gulrwfeli da momTmeni<br />

dialogiT Seicnon, ra simdidreebi uboZa xalxebs mowyale RmerTma� amave<br />

dros, isini unda Seecadon, es simdidreebi saxarebiseuli naTliT gaanaTon,<br />

gaaaTavisuflon da RmrTis – macxovris sasufevelSi miitanon�<br />

12� qristes erTgulTa Tandaswreba adamianTa gaerTianebebSi im siyvaruliT<br />

unda suldgmulobdes, romliTac RmerTma Cven Segviyvara� mas xom surs, rom<br />

Cvenc erTmaneTi imave siyvaruliT gviyvardes (Sdr� 1ioan� 4, 11)� qristianuli<br />

siyvaruli marTlac yvelaze vrceldeba, rasis, socialuri Tu religiuri mdgomareobis<br />

ganurCevlad� is ar elis arc mogebas, arc madlierebas� rogorc<br />

RmerTma Segviyvara uangaro siyvaruliT, aseve erTgulebma Tavisi siyvaruliT<br />

unda izrunon adamianisaTvis da is imave mizanswrafviT uyvardeT, romliTac<br />

RmerTma moiZia adamiani� qriste xom yvela qalaqsa da dabas Semoivlida, kurnavda<br />

yovelgvar uZlurebasa da sneulebas RmrTis sasufevlis mosvlis niSnad<br />

(Sdr� maT� 9, 35; saqme 10, 38), raTa eklesiac Tavisi Svilebis saSualebiT nebismieri<br />

mdgomareobis adamianebTan gaerTianebuliyo, gansakuTrebiT Ratakebebsa da<br />

tanjulebTan, da siamovnebiT maTTvis Tavi gaeRo (Sdr� 2kor� 12, 15)� is iziarebs<br />

maT sixarulsa da tkivilebs, icis maTi cxovrebis miswrafebebi da gamocanebi,<br />

da TanaugrZnobs maT sikvdilis SiSSi� mas surs, mSvidobis maZieblebs Zmuri dialogiT<br />

upasuxos, saxarebidan mSvidoba da naTeli moutanos�<br />

qristes erTgulebma ZalRone ar unda daiSuron da yvelasTan iTanam-<br />

Sromlon, raTa ekonomikuri da socialuri saqmeebi sworad warmarTon� maT<br />

gansakuTrebuli mzrunveloba unda gamoiCinon bavSvebisa da axalgazrdebis<br />

aRzrdis mimarT sxvadasxva skolebSi, romlebic unda ganvixiloT ara marto<br />

qristinuli axalgazrdobis momzadebisa da winsvlis saSualebad, aramed<br />

adamianebisTvis gaweul Zalze Rirebul samsaxurad, gansakuTrebiT ganvi-<br />

Tarebad qveynebSi, rac emsaxureba adamianuri Rirsebis amaRlebas da adamianisaTvis<br />

ufro Sesaferisi pirobebis Seqmnas� garda amisa, maT monawileo-<br />

273


274<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

ba unda miiRon im erTa mcdelobaSi, romlebic ebrZvian SiSs, umecrebasa<br />

da avadmyofobebs, cdiloben cxovrebis pirobebis gaumjobesebasa da samyaroSi<br />

mSvidobis ganmtkicebas� am moRvaweobaSi erTgulebs Zalze surT<br />

gonivruli daxmarebis gaweva kerZo, sajaro, samTavrobo da saerTaSoriso<br />

instituciebis, agreTve qristianuli da araqrsitianuli religiuri sazogadoebebis<br />

wamowyebebSi�<br />

eklesias araviTar SemTxvevaSi ar surs Caerios miwieri qalaqis marTvaSi�<br />

is TavisTvis sxva araviTar Zalauflebas ar moiTxovs, garda imisa, rom Rmr-<br />

Tis SewevniT, siyvaruliTa da erTguli msaxurebiT adamianebs emsaxuros<br />

(Sdr� maT� 20, 26; 23, 11)� 28<br />

Tavisi cxovrebiTa da moRvaweobiT qristes mowafeebi mWidrod arian<br />

adamianebTan dakavSirebuli� maT imedi aqvT, rom adamianebs moutanen<br />

WeSmarit mowmobas qristes Sesaxeb, da iRvaweben maTi gamoxsnisaTvis,<br />

iqac ki, sadac ver SeZleben qristes srulyofilad uwyebas� isini mxolod<br />

adamianTa materialul progressa da keTildReobas ki ar misdeven,<br />

aramed xels uwyoben maT Rirsebasa da Zmur erTobas, aswavlian religiuri<br />

da moraluri WeSmaritebebis Sesaxeb, romlebic qristem Tavisi<br />

naTliT gaabrwina, da ase, TandaTanobiT, ufro metad xsnian RmrTisaken<br />

mimaval gzas� ase iReben adamianebi daxmarebas, raTa RmrTisa da moyvasisadmi<br />

siyvarulis meSveobiT gamoxsnas miaRwion� ase iwyebs naTebas qristes<br />

saidumloeba, romelSic axali adamiani Cndeba, romelic RmrTis<br />

mixedviT aris Seqmnili (Sdr� efes� 4, 24), da romelSic RmrTis siyvaruli<br />

cxaddeba�<br />

<strong>II</strong>. saxarebis qadageba da RmrTis eris Se<strong>kreba</strong><br />

13� yvelgan, sadac RmerTi sityvis kars aRebs qristes saidumloebis sa-<br />

Tqmelad (Sdr� kol� 4, 3), yvela adamians (Sdr� mark� 16, 15) gabedulad da dabejiTebiT<br />

(Sdr� saqme 4, 13� 29� 31; 9, 27� 28; 13, 46; 14, 3; 19, 8; 26, 26; 28, 31; 1Tes�<br />

2, 2; 2kor� 3, 12; 7, 4; fil� 1, 20; efes� 3, 12; 6, 19, 20) unda euwyos RmerTi cxoveli<br />

da is, vinc man yvelas gamosaxsnelad moavlina, ieso qriste (Sdr� 1Tes� 1,<br />

9-10; 1kor� 1, 18-21; gal� 1, 31; saqme 14, 15-17; 17, 22-31), raTa araqristianebma,<br />

romlebsac suli wmida Tavis guls ganuRebs (Sdr� saqme 16, 14), irwmunon da<br />

nebiT moiqcnen uflisken da gulrwfelad Seudgnen mas, radgan is aris “gza,<br />

WeSmariteba da cxovreba” (ioan� 14, 6) da Seasrulebs maT yovelgvar sulier<br />

molodins, metic: maT usazRvrod gadaaWarbebs�<br />

es moqceva, ra Tqma unda, unda ganvixiloT rogorc dawyebiTi� amasTanave,<br />

is sakmarisia, rom adamianma codvas zurgi aqcios da Sevides saRmrTo siyvarulis<br />

saidumloebaSi� xolo RmerTi mas mouwodebs, piradi urTierToba hqondes<br />

masTan qristeSi� marTlac, RmrTis madlis moqmedebiT, axladmoqceuli (neoconversus)<br />

Seudgeba sulier gzas, romliTac is ukve rwmeniT urTierTobs sikvdilisa<br />

da aRdgomis saidumloebasTan da gadadis Zveli adamianidan axali adamianisken,<br />

romelic srulyofilia qristeSi (Sdr� kol� 3, 5-10; efes� 4, 20-24)� es gadasvla,<br />

romelsac mohyveba azrTa da zne-CveulebaTa TandaTaobiTi cvlileba,<br />

unda gamovlindes Tavis socialur SedegebSi da nelnela ganviTardes kaTakmevlobis<br />

(catechumenatis) dros� ufali, romlisac swamT, aris niSani dapirispirebisa<br />

(contradictionis) (Sdr� luk� 2, 34; maT� 10, 34-39), amitom moqceuli adamiani<br />

xSirad ganicdis ganxeTqilebebsa da ganSorebebs, magram man is sixarulic icis,<br />

romelsac mas RmerTi usazRvrod aniWebs (Sdr� 1Tes� 1, 6)�<br />

eklesia mkacrad krZalavs vinmes sarwmunoebasTan miyvanas iZulebiTa Tu<br />

moxiblviT, uRirsi saSualebebis gamoyenebis safuZvelze� meores mxriv, is<br />

28 Sdr� PAULUS VI, allocutio die 21 nov� 1964 in Concilio habita: AAS 56 (1964), p� 1013�


AD GENTES DIVINITUS<br />

dabejiTebiT icavs yoveli adamianis uflebas, ar iqnas moridebuli sarwmunoebas<br />

usamarTlo devniT� 29<br />

uZvelesi saeklesio wesis Tanaxmad, unda ganxilul iqnas moqcevis motivebi<br />

da, Tu aucilebelia, maTi ganwmeda moxdes�<br />

14� vinc qristes rwmena RrTisagan eklesiis meSveobiT miiRo, 30 kaTakmevlobaSi<br />

liturgiuli ceremoniebiT daiSveba� is gulisxmobs ara marto dogmatebisa<br />

da miTiTebebis gadmocemas, aramed mTeli qristianuli cxovrebis swavlebas<br />

da saTanado xangrZlivobis mosamzadebel periods, riTac mowafeebi<br />

moZRvar qristesTan arian erTobaSi� kaTakmevelni saTanadod unda vaziaroT<br />

gamoxsnis saidumloebas da saxarebiseuli zne-Cveulebebisa da wmida wesebis<br />

praqtikiT, romlebic droSi erTmaneTis miyolebiT sruldeba, 31 SeviyvanoT<br />

RmrTis eris sarwmunoebis, liturgiisa da siyvarulis cxovrebaSi�<br />

Semdgom, qristianuli ziarebis saidumloTa meSveobiT wyvdiadis Zal-<br />

Tagan gaTavisuflebulni (Sdr� kol� 1, 13), 32 qristesTan erTad mkvdarni, masTan<br />

erTad damarxulni da aRmdgarni (Sdr� rom� 6, 4-11; kol� 2, 12-13; 1petre<br />

3, 21-22; mark� 16, 16), isini iReben Svilobis suls (Sdr� 1Tes� 3, 5-7; saqme 8,<br />

14-17) da mTlianobaSi RmrTis erTan erTad aRniSnaven uflis sikvdilisa da<br />

aRdgomis xsovnas�<br />

sasurvelia, rom liturgia didi marxvis da aRdgomis dros ise Seicvalos,<br />

rom man kaTakmevlebis suli mimarTos saaRdgomo saidumloebis aRsaniSnavad�<br />

maTi sazeimo Sesrulebisas isini naTlobis meSveobiT qristeSi<br />

aRorZindebian�<br />

magram am qristianuli ziarebisTvis kaTakmevlebs Soris ara marto katexistebi<br />

an mRvdlebi unda zrunavdnen, aramed erTgulTa mTeli sakrebulo,<br />

gansakuTrebiT naTliebi (patrinis), raTa kaTakmevlebi imTaviTve grZnobdnen,<br />

rom isini RmrTis ers ekuTvnian� eklesiis cxovreba aris samociqulo,<br />

amitom evangelizaciisa da eklesiis Senebis mizniT kaTakmevlebma unda iswavlon<br />

aqtiuri TanamSromloba, rac maTi cxovrebis mowmobiTa da sarwmunoebis<br />

aRsarebiT xorcieldeba�<br />

dabolos, naTlad unda ganisazRvros kaTakmevlebis iuridiuli statusi<br />

axal kodeqsSi� isini xom ukve dakavSirebulni arian eklesiasTan, 33 , ukve<br />

qristes saxlisani arian 34 da xSirad ukve ewevian sarwmunoebiT, imediTa da<br />

siyvaruliT savse cxovrebas�<br />

<strong>II</strong>I. qristianuli sakrebulos Seqmna<br />

15� suli wmida, romelic yvela adamians sityvis Teslebisa da saxarebis<br />

qadagebis meSveobiT qristesken mouwodebs da gulebSi sarwmunoebis<br />

morCilebas aRZravs, naTlobis wyaros wiaRSi axali cxovrebisTvis Sobs<br />

maT, visac qristesi swams, da maT krebs RmrTis erTian erad, romelic<br />

aris “naTesavi rCeuli, sameufo¡ samRvdelo¡, Tesli wmida¡, eri mogebuli”<br />

(1petre 2, 9)� 35<br />

29 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Declar� de libertate religiosa, n� 2, 4, 10� – ID�, Const� past� de Ecclesia in<br />

mundo huius temporis, n� 21�<br />

30 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 17�<br />

31 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� de Sacra Liturgia, n� 64-65�<br />

32 eSmakisa da wyvdidis monobisagan gaTavisuflebisTvis saxarebaSi Sdr� maT� 12,<br />

28; ioan� 8, 44; 12, 31 (Sdr� 1ioan� 3, 8; efes� 2, 1-2)� – naTlobis liturgiaSi Sdr� romauli<br />

rituali�<br />

33 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 9�<br />

34 Sdr� S� AUGUSTINUS, Tract. in Ioann. 11, 4: PL 35, 1476<br />

35 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 9�<br />

275


276<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

amitom misionerebma, RmrTis TanaSemweebma (Sdr� 1kor� 3, 9), unda daarson<br />

erTgulTa sakrebuloebi, Rirsni im mowodebisa, romliTac arian mowodebulni<br />

(Sdr� efes� 4, 1), romlebic aRasruleben maTTvis mindobil samRvdelmsaxuro,<br />

winaswarmetyvelur da sameufo funqciebs� ase iqceva qristianuli<br />

sakrebulo samyaroSi RmrTis Tandaswrebis niSnad: evqaristuli msxverpliT<br />

is qristesTan erTad ganuwyvetliv mamasTan gadadis, 36 gulmodgined<br />

sazrdoobs saRmrTo sityviT 37 da qristes mowmobs; 38 da bolos, mas siyvaruli<br />

amoZravebs da samociqulo suli aRagznebs� 39<br />

qristianuli sakrebulo imTaviTve ise unda Camoyalibdes, rom Tavisi<br />

moTxovnilebebis dakmayofileba TviTonve SeZlos�<br />

erTgulTa am sakrebulos, Tavisi xalxis kulturuli memkvidreobiT<br />

mdidars, Rrmad aqvs erSi fesvebi gamdgari: dae, ayvavdnen saxarebiseuli<br />

suliT gamsWvaluli ojaxebi 40 da maT Sesaferisi skolebi daexmaron� unda<br />

daarsdes asociaciebi da jgufebi, romelTa meSveobiT saeroTa mociquloba<br />

SeZlebda, mTeli sazogadoeba evangeluri suliT ganemsWvala� dae, sxvadasxva<br />

wesis kaTolikeebs Soris siyvaruli brwinavdes� 41<br />

ekumenuri suli unda sufevdes neofitebs Sorisac, romlebic darwmunebulni<br />

unda iyvnen, rom Zmebi, romlebsac qriste swamT, qristes mowafeebi<br />

arian, naTlobiT aRorZinebulni, romlebic RmrTis eris uricxv sikeTeebs<br />

eziarebian� ramdenadac amis saSualebas religiuri garemo iZleva, imdenad<br />

unda ganviTardes ekumenuri moRvaweoba, ise, rom kaTolikeebma Tavidan<br />

airidon yovelgvari indeferentuloba da ganurCeveli aRreva, agreTve<br />

arajansaRi Sejibri, da SeZlebisdagvarad ganaxorcielon RmrTisa da ieso<br />

qristesadmi rwmenis saerTo aRsareba xalxTa winaSe� maT unda SeZlon Zmuri<br />

TanamSromloba maTgan gamijnul ZmebTad socialur, teqnikur, kulturul<br />

da religiur saqmeebSi, ekumenizmis Sesaxeb dekretis normaTa Sesabamisad�<br />

maT, upirveles yovlisa, qristes gamo – is maTi saerToO ufalia – unda iTanamSromlon:<br />

dae, misma saxelma isini gaaerTianos! es TanamSromloba ar unda<br />

damyardes mxolod kerZo pirTa Soris, aramed, adgilobrivi ordinariusis<br />

gansjis Tanaxmad, agreTve eklesiebsa Tu saeklesio sakrebuloebsa da maT<br />

saqmeebs Sorisac�<br />

qristes erTgulni, xalxTagan Sekrebilni da eklesiaSi gaerTianebulni,<br />

„sxva adamianebisgan ar gansxvavdebian arc mmarTvelobiT, arc sityviT, arc<br />

cxovrebis politikuri instituciebiT“� 42 amitom maT unda icxovron Rmr-<br />

Tisa da qristesTvis, sakuTari xalxis Rirseuli wes-Cveulebebis mixedviT�<br />

rogorc keTil moqalaqeebs, maT WeSmaritad da qmediTad unda uyvardeT<br />

samSoblo� amave dros, maTTvis sruliad ucxo unda iyos sxva rasebisadmi<br />

siZulvili da gadaWarbebuli nacionalizmi� maT xeli unda Seuwyon adamian-<br />

Ta Soris sayovelTao siyvaruls�<br />

yovelive amis misaRwevad mniSvnelovanni arian da gansakuTrebul yuradRebas<br />

imsaxureben saero pirebi, anu qristes erTgulni, romlebic qristesTan<br />

naTlobiT arian Serwymulni (incorporati) da samyaroSi cxovroben� es maTi<br />

amocanaa: qristes suliT gamsaWvalulebma, warmavali saqmeebi safuariviT<br />

Signidan unda ganasulieron da moawesrigon, raTa isini mudam qristes Tanaxmad<br />

xorcieldebodes� 43<br />

36 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 10, 11, 34�<br />

37 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de divina Revelatione, n� 21�<br />

38 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 12; 35�<br />

39 Sdr� iqve, 23, 26�<br />

40 Sdr� iqve, 11, 35, 41�<br />

41 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Ecclesiis orientalibus, n� 30�<br />

42 Sdr� Epist. ad Diognetum, 5: PG 2, 1173� – Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 38�<br />

43 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 32� – ID�, Decr� de Apostolatu laicorum.


AD GENTES DIVINITUS<br />

amasTanave, ara kmara, rom qristiani xalxi imyofebodes da ganmtkicebuli<br />

iyos romelime erSi� arc is kmara, rom man mociquloba magaliTiT ganaxorcielos�<br />

is imisTvis mtkicdeba da imis gamo imyofeba ama Tu im adgilas,<br />

rom sityviTa da saqmiT auwyos qriste Tavis ara-qristian Tanamoqalaqeebs<br />

da maT qristes srulad miRebis saqmeSi Seewios�<br />

amasTanave, eklesiis damkvidrebisa da qristianuli sakrebulos zrdisaTvis<br />

aucilebelia sxvadasxva msaxureba, romlebic saRmrTo mowodebiT<br />

Tavad erTgulTa erTobidan warmoiqmna� isini gulmodgine mzrunvelobas,<br />

mxardaWerasa da xelSewyobas saWiroeben� maT ganekuTvneba mRvdelmsaxur-<br />

Ta, diakonTa da katexistTa msaxureba, agreTve kaTolikuri moRvaweoba�<br />

mowese kacebi da qalebi locviT Tu qmediTi saqmiT garkveul movaleobas<br />

asruleben� is imisTvis aris aucilebeli, rom qristes meufeba sulebSi<br />

damkvidrdes, ganmtkicdes da ufro farTod gavrceldes�<br />

16� eklesia didi sixaruliT madlobas ambobs samRvdelmsaxuro mowodebis<br />

im aRuracxeli niWisTvis, romelic RmerTma qristesken axladmoqceul<br />

xalxTa Soris amden axalgazrdas arguna� eklesia xom ufro mtkice fesvebs<br />

gaidgams adamianTa nebismier jgufSi, Tu erTgulTa sxvadasxva sakrebulos<br />

Tavisi wevrebidan eyolebaT gamoxsnis msaxurebi episkoposTa, mRvdelTa<br />

da diakonTa xarisxSi� isini Tavis Zmebs unda emsaxurebodnen, ise, rom axalma<br />

eklesiebma Tavis samRvdeloebasTan erTad TandaTanobiT diocezuri<br />

struqtura SeiZinon�<br />

is, rac mocemulma <strong>kreba</strong>m samRvdelmsaxuro mowodebisa da momzadebis<br />

Sesaxeb daadgina, wmidad unda iyos daculi iq, sadac eklesia pirvelad mkvidrdeba,<br />

da iq, sadac axali eklesiebi iqmneba� gansakuTrebuli yuradReba<br />

unda mieqces sulier momzadebas: is mWidrod unda iyos dakavSirebuli samoZRvro<br />

da samRvdlo momzadebasTan� is saxarebis Tanaxmad cxovrebasac<br />

unda gulisxmobdes, sakuTari pirovnuli Tu ojaxuri interesebisgan damoukideblad,<br />

agreTve imas, rac eklesiis saidumloebis Sinagani grZnobis<br />

ganviTarebas niSnavs� maSasadame, isini SesaniSnavad iswavlian, rogor miuZRvnan<br />

mTlianad Tavi qristes sxeulis msaxurebasa da saxarebis saqmes, gahyvnen<br />

Tavis episkoposs rogorc misi erTguli TanaSemweni da Tavis TanamoZmeebTan<br />

erTad saerTo saqme akeTon� 44<br />

am saerTo miznis misaRwevad aRsazrdelTa mTeli momzadeba gamoxsnis<br />

Suqze unda mimdinareobdes, ise, rogorc es wmida werilSia mocemuli� qristesa<br />

da adamianTa gamoxsnis saidumloeba maT liturgiaSi unda hpovon da<br />

amiT icxovron� 45<br />

samRvdelmsaxuro (maT Soris samRvdlo da praqtikuli) momzadebis<br />

es saerTo moTxovnilebebi, krebis normebis Tanaxmad, 46 unda Sesabamebodes<br />

mocemuli xalxis miswrafebas garkveuli tipis azrovnebisa da<br />

moqmedebisken� aRsazrdelTa goneba ise unda gaixsnas da daixvewos, rom<br />

maT SeZlon Tavisi xalxis kulturis ukeTesad Secnoba da Sefaseba� filosofiur<br />

da Teologiur disciplinebSi isini unda Caswvdnen im principebs,<br />

romlebic aris safuZveli gansxvavebisa, erTis mxriv, maT sakuTar<br />

tradiciebsa da religias, meores mxriv ki qristianul religias Soris� 47<br />

amasTanave, samRvdelmsaxuro momzadeba unda iTvaliswinebdes mocemuli<br />

regionis samRvdlo moTxovnilebebs: aRsazrdelebma unda iswavlon<br />

istoria, eklesiis misioneruli moRvaweobis mizani da meTodi, da saku-<br />

44 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Institutione sacerdotali, n� 4, 8, 9�<br />

45 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de sacra Liturgia, n� 17�<br />

46 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Institutione sacerdotali, n� 1�<br />

47 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Princeps Pastorum: AAS 51(1959), pp� 843-844�<br />

277


278<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

Tari xalxis garkveuli socialuri, ekonomikuri da kulturuli viTarebebi�<br />

maTi ganaTleba ekumenuri suliskveTebiT unda moxdes� isini araqristian<br />

ZmebTan dialogisTvis unda moemzadon� 48 yovelive es moiTxovs,<br />

rom aRsazrdelebma samRvdelmsaxuro momzadebisas SeZlebisdagvarad<br />

SeinarCunon mWidro kavSiri Tavis erTan da mis CveulebebTan� 49 da bolos,<br />

saWiroa yuradReba mieqces maT momzadebas saTanado saeklesio mmarTvelobisTvis,<br />

maT Soris ekonomikis sferoSi�<br />

garda amisa, saWiroa Sesaferisi mRvdelmsaxurebis SerCeva, romlebic,<br />

garkveuli samRvdlo praqtikis Semdeg, daasruleben umaRles sauniversiteto<br />

swavlas, gansakuTrebiT romSi, agreTve sxva samecnier institutebSi,<br />

raTa axal eklesiebs Tavis gankargulebaSi hyavdes adgilobrivi samRvdeloeba,<br />

romelsac gansakuTrebiT rTuli saeklesio funqciebis SesrulebisTvis<br />

saTanado codna da gamocdileba eqneba�<br />

iq, sadac episkoposTa konferencia amas mizanSewonilad miiCnvs, unda<br />

aRdges diakonobis xarisxi, rogorc cxovrebis mudmivi statusi, „eklesiis<br />

Sesaxeb“ konstituciis normis Tanaxmad� 50 sasurvelia, rom kacebi,<br />

romlebic WeSmaritad diakonur msaxurebas asruleben, an saRmrTo<br />

sityvas rogorc katexistebi qadageben, sakrebulos winamZRvrisa da<br />

episkoposis saxeliT marTaven, an socialur Tu saqvelmoqmedo saqmeebSi<br />

qvelmoqmedebas ewevian, xeldasxmiT ganmtkicdnen, rac maT mociqulebisgan<br />

gadmoecaT, da ufro mWidrod gaerTiandnen sakurTxevelTan, raTa<br />

ufro warmatebiT Seasrulon Tavisi msaxureba diakonobis saidumlo madlis<br />

meSveobiT�<br />

17� qebis Rirsia katexistebis krebuli, romelmac araqristianTa mimarT<br />

misiis saqmeSi didi damsaxureba moipova� masSi Sedian kacebica da qalebic,<br />

romlebic gamsWvaluli arian samociqulo suliT da romlebic Tavisi gansakuTrebuli<br />

da sruliad aucilebeli SromiT xels uwyoben sarwmunoebisa<br />

da eklesiis gavrcelebas�<br />

Cvens droSi, rodesac aseTi mavalricxovani xalxis evangelizaciisa da<br />

samRvdlo msaxurebis ganxorcielebisTvis samRvdeloeba Zalze mcirericxovania,<br />

katexistebis funqcia gansakuTrebul mniSvnelobas iZens� maTi<br />

momzadeba ise unda ganxorcieldes da ise unda Seesabamos kulturul progress,<br />

rom maT, rogorc samRvdelmsaxuro xarisxis efeqturma TanamSromlebma,<br />

rac SeiZleba ukeTesad SeZlon Tavisi funqciis Sesruleba, romelic<br />

sul ufro rTuli xdeba axali da ufro farTo movaleobaTa gamo�<br />

amitom unda gaizardos diocezuri da regionaluri skolebis ricxvi,<br />

romlebSic momavali katexistebi Seiswavlian kaTolikur moZRvrebas (upirveles<br />

yovlisa, bibliuri da liturgiuli sagnebis saxiT) da, amasTanave,<br />

katexetur meTodsa da samRvdlo praqtikas� isini SeiTviseben qristianul<br />

zneobas 51 da ganuxrelad Seecdebian daicvan mowiweba da cxovrebis siwmide�<br />

garda amisa, saWiroa Sekrebebis an kursebis mowyoba, romlebzec katexistebs<br />

saSualeba eqnebaT, garkveul droSi ganaaxlon codna da daxelovneba,<br />

romelic maT msaxurebisTvis sWirebaT, agreTve asazrdoon da ganamtkicon<br />

Tavisi sulieri cxovreba� xolo isini, vinc mTlianad Tavs uZRvnis am saqmes,<br />

samarTliani anazRaurebis safuZvelze, uzrunvelyofilni unda iyvnen<br />

Rirseuli cxovrebiTa da socialuri uzrunvelyofiT� 52<br />

48 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Oecumenismo, n� 4�<br />

49 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Princeps Pastorum: AAS 51 (1959), p� 842�<br />

50 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 29�<br />

51 Sdr, IOANNES XX<strong>II</strong>I,, encycl� Princeps Pastorum: AAS 51 (1959), p� 855� aq laparakia „mudmiv<br />

katexistebze“�<br />

52 aq laparakia „mudmiv katexistebze“�


AD GENTES DIVINITUS<br />

sasurvelia, rom katexistebis momzadebisa da SenaxvisaTvis saTanadod<br />

iyos gaTvaliswinebuli sarwmunoebis propagandis wm� dikasteriumis sagangebo<br />

subsidiebi� saWiroebis SemTxvevaSi, unda daarsdes fondi (Opus) katexistebisTvis�<br />

eklesiam madlierebiT unda miiRos katexistebis keTilSobiluri Sroma,<br />

romelTa daxmarebac mas dasWirdeba� Tavis sakrebuloebSi isini locvebs<br />

uZRvebian da moZRvrebas gadmoscemen� saWiroa saTanadod zrunva maTi samoZRvro<br />

da sulieri momzadebisTvis� amasTanave sasurvelia, rom iq, sadac<br />

es miznaSewonili iqneba, katexistebs miendos kanonikuri misia liturgiul<br />

qmedebaSi misi sajarod aRsrulebisTvis, raTa isini xalxis winaSe sarwmunoebas<br />

meti avtoritetiT emsaxuron�<br />

18� eklesiis damkvidrebisTanave samoweseo cxovrebisTvis gulmodgined<br />

xelSewyoba aris saWiro� aseTi cxovreba ara marto Rirebul da sruliad<br />

aucilebel daxmarebas gauwevs misionerul moRvaweobas, aramed naTlad<br />

cxadyofs da aRniSnavs qristianuli mowodebis Rrma bunebas eklesiaSi Rmr-<br />

Tisadmi miZRvnis meSveobiT� 53<br />

samoweseo instituciebma, romlebic eklesiis damkvidrebisTvis iRwvian,<br />

mistikuri simdidriT gamsWvalulebma, romliTac ganTqmulia eklesiis samoweseo<br />

tradicia, unda Seecadon gamoxaton da gadascen isini TToeuli<br />

eris niWisa da xasiaTis Sesabamisad� maT yuradRebiT unda ganixilon, Tu rogor<br />

SeiZleba SeiTvisos qristianulma samoweseo cxovrebam is asketikuri<br />

da mWvretelobiTi tradiciebi, romelTa Teslebi RmerTma Zvel kultureb-<br />

Si jer kidev saxarebis qadagebamde Cado�<br />

axal eklesiebSi xeli unda Seewyos samoweseo cxovrebis sxvadasxva formebs,<br />

raTa maT gamoavlinon qristes misiisa da saeklesio cxovrebis sxvadasxva<br />

aspeqtebi, Tavi miuZRvnan sxvadasxva samwyso saqmeebs da Tavisi wevrebi<br />

saTanadod moamzadon maTi aRsrulebisTvis� xolo episkoposebma konferenciebSi<br />

yuradReba unda miaqcion imas, rom im kongregaciebis ricxvi,<br />

romlebic erTsa da imave samociqulo mizans isaxaven, ar gaizardos samoweseo<br />

cxovrebisa da mociqulobis sazianod�<br />

gansakuTrebuli aRniSnvis Rirsia is mravalgvari wamowyeba, romelTa<br />

mizani mWvretelobiTi cxovrebis damkvidrebaa� maTi meSveobiT zogi cdilobs<br />

Tavisi ordenis umdidresi tradiciis damkvidrebas (amave dros, isini<br />

inarCuneben samonazvno instituciis ZiriTad elementebs), xolo sxvebi<br />

Zveli monazvnobis ufro martiv formas ubrundeba� dae, yvela Seecados,<br />

rac SeiZloeba ukeTesad miesadagos adgilobriv viTarebas� mWvretelobiTi<br />

cxovreba eklesiis awmyoobis sisrulisTvis aris mniSvnelovani, amitom is<br />

yvelgan unda iyos aRdgenili�<br />

Tavi <strong>II</strong>I<br />

calkeuli eklesiebi<br />

19� eklesiis damkvidrebis saqme adamianTa gansazRvrul garemoSi<br />

garkveul wertils aRwevs, rodesac erTgulTa erToba, romelsac ukve<br />

gamdgari aqvs fesvebi socialur cxovrebaSi da romelic ase Tu ise adgilobriv<br />

kulturas Seesabameba, erTgvar stabilurobasa da simyares aRwevs� es<br />

imas niSnavs, rom mas hyavs sakuTari, Tundac arasakmarisi, raodenobis mRvdelmsaxurebi,<br />

moweseebi da saeroni, agreTve msaxurebani da instituciebi,<br />

romlebic aucilebelia imisaTvis, rom RmrTis eri Tavisi episkoposis xelmZRvanelobiT<br />

cxovrobdes da winsvlas ganicdides�<br />

53 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 31, 44�<br />

279


280<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

aseT axalgazrda eklesiebSi RmrTis eris cxovreba qristianuli cxovrebis<br />

yvela sferoSi unda momwifdes da am krebis normebis Tanaxmad ganaxldes�<br />

erTgulTa erTobebi, romlebic sul ufro metad acnobiereben yvelafers,<br />

sarwmunoebis, liturgiisa da siyvarulis cocxal sakrebuloebad<br />

iqcevian� saeroni Tavisi samoqalaqo da samociqulo moRvaweobiT qalaqSi<br />

siyvarulisa da samarTlianobis damyarebas cdiloben� sazogadoebrivi ur-<br />

TierTobis saSualebebi mizanSewonilad da gonivrulad gamoiyeneba� ojaxebi,<br />

romlebic WeSmarit qristianul cxovrebas ewevian, saeroTa mociqulobis,<br />

agreTve samRvdelmsaxuro da samoweseo mowodebis nergebad iqcevian�<br />

da bolos, sarwmunoeba saTanado katexizaciis meSveobiT iswavleba da misi<br />

aRsruleba xdeba liturgiaSi, romelic eris bunebas Seesabameba, xolo kanonikuri<br />

legalizebis gziT is sapatio instituciebSi da adgilobriv CveulebebSi<br />

Semodis�<br />

episkoposebi, Tavis samRvdeloebasTan erTad, qristesa da eklesiis suliT<br />

sul ufro metad gamsWvalulebi, sayovelTao eklesiasTan erTobaSi<br />

unda fiqrobdnen da cxovrobdnen� axal eklesiebsa da mTel eklesias Soris<br />

mWidro kavSiri unda damyardes� misi tradiciuli elementebi maT sakuTar<br />

kulturas unda daukavSiron da ZalTa urTierTSerwyma mistikuri sxeulis<br />

zrdas moaxmaron� 54 amitom unda ganviTardes is Teologiuri, fsiqologiuri<br />

da adamianuri elementebs, romlebmac SeiZleba xeli Seuwyos sayovel-<br />

Tao eklesiasTan erTobis grZnobas�<br />

es eklesiebi Zalze xSirad samyaros uRaribes kuTxeebSi iyofebian� isini<br />

jer kidev ganicdian mRvdelmsaxurTa did naklebobas da materialur saxsarTa<br />

simwires� amitom maT eklesiis mxridan Zalze sWirdebaT ganuwyveteli<br />

misioneruli moRvaweobis saxiT daxmareba� es daxmareba pirvel rigSi<br />

unda emsaxurebodes adgilobrivi eklesiis ganviTarebas da qristianuli<br />

cxovrebis momwifebas� aseTi misioneruli moRvaweoba im eklesiebsac unda<br />

daexmaros, romlebic didi xnis win daarsda da romlebic amJamad ukusvlis<br />

an sisustis stadiaSi arian�<br />

am eklesiebma unda gamoavlinon erToblivi samRvdlo Zalisxmeva da wamoiwyon<br />

Sesabamisi saqmeebi, romelTa saSualebiT diocezur samRvdeloebaSi<br />

da samoweseo instituciebSi mowodeba ricxobrivad unda gaizardos,<br />

ufro myarad iyos gansazRvruli da warmatebiT ganviTarebuli, 55 raTa am<br />

eklesiebma TandaTanobiT SeZlon sakuTari Tavis uzrunvelyofa da sxvebisTvisac<br />

daxmarebis gaweva�<br />

20� calkeuli eklesia maqsimalurad srulyofilad unda warmoadgendes<br />

sayovelTao eklesias� amitom man kargad unda icodes, rom is im adamianebTanac<br />

aris movlenili, visac qristesi ara swams, magram am eklesiasTan erTad<br />

imave teritoriaze cxovrobs� TiToeuli erTgulisa da mTeli sakrebulos<br />

cxovrebis mowmobiT eklesia unda gaxdes niSani, romelic maT qristeze miu-<br />

TiTebs�<br />

garda amisa, saWiroa sityvis msaxureba, raTa saxareba yvelas miswvdes�<br />

episkoposi, upirveles yovlisa, sarwmunoebis mqadagebeli unda iyos, romelsac<br />

axali mowafeebi qristesTan mihyavs� 56 am maRali funqciis saTanado doneze<br />

SesrulebisTvis is jargad unda icnobdes pirobebs, romelSic misi samwyso<br />

cxovrobs, agreTve icodes Tavisi Tanamoqalaqeebis gulis siRrmeSi fesvgamdgari<br />

Sexedulebebi RmrTis Sesaxeb, angariSi gauwios im cvlilebebs, romlebic<br />

54 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Princeps Pastorum: AAS 51 (1959), p� 838�<br />

55 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Presbyterorum ministerio et vita, n� 11� – Id�, Decr� de Institutione<br />

sacerdotali, n� 2�<br />

56 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 25�


AD GENTES DIVINITUS<br />

moaqvs urbanizacias, migraciebsa da religiur indiferentulobas�<br />

adgilobrivi mRvdlebi axal eklesiebSi gulmodgined unda Seudgnen<br />

evangelizaciis saqmes, saerTo saqme awarmoon ucxoel misionerebTan, romelTan<br />

erTadac isini erTian samRvdeloebas qmnian, episkoposis uflebamosilebis<br />

qveS gaerTianebuls� amis mizani ara marto erTgulTa mwysoba<br />

da saRmrTo kultis aRsrulebaa, aramed saxarebis qadagebac aris maTTvis,<br />

vinc gareT aris� isini mzad unda iyvnen – xolo saWiroebis SemTvxevaSi sixaruliT<br />

SesTavazon daxmareba Tavis episkoposs – wamoiwyon misioneruli<br />

saqmianoba Tavisi diocezis moSorebul an mitovebul regionebSi, an sxva<br />

diocezebSi�<br />

aseTive mondomebiT unda zrunavdnen Tavisi moqalaqeebisTvis, gansaku-<br />

TrebiT RatakebisTvis, mowese qalebi da kacebi, agreTve saeronic�<br />

konferenciis episkoposebma yuradReba unda miaqcion imas, rom dadgenil<br />

vadebSi Catardes kursebi, romlebic miznad isaxavs bibliuri, Teologiuri,<br />

sasuliero da samRvdlo codnis gaxsenebas, raTa mRelvare da cvalebad<br />

garemoSi samRvdeloebam ufro srulyofili codna SeiZinos saRmrTismetyvelo<br />

mecnierebasa da samRvdlo meTodebSi�<br />

sxvamxriv wmindad unda iyos daculi is, rac am <strong>kreba</strong>m daadgina, gansaku-<br />

TrebiT dekretSi mRvdelTa msaxurebisa da cxovrebis Sesaxeb�<br />

calkeuli eklesiis es misioneruli saqme rom ganxorcieldes, saWiroa<br />

saTanado msaxurebi, romlebic droulad unda iqnen momzadebulni TiToeuli<br />

eklesiisTvis Sesaferisi gzebiT� adamianebi sul ufro metad erTiandebian<br />

jgufebad� amitom mizanSewonilia, rom episkoposTa konferenciebi<br />

erTmaneTs eTaTbirebodnen am jgufebTan dialogis Taobaze� magram Tu<br />

zogierT regionSi aris adamianTa jgufebi, romlebsac kaTolikuri sarwmunoebis<br />

miRebisagan akavebs is, rom maT ar SeuZliaT Seewyon im konkretul<br />

formas, romelic iqaur eklesias gaaCnia, maSin sasurvelia, asset viTarebas<br />

sagangebo yuradReba daeTmosa, 57 sanam yvela qristiani erT sakrebuloSi ar<br />

Seikribeba� xolo Tu samociqulo saydars am miznisaTvis misionerebi hyavs,<br />

maSin episkoposebma maT Tavis diocezebSi unda mouwodon, sixaruliT mii-<br />

Ron isini da qmediTad mxari dauWiron maT wamowyebebs�<br />

amgvari misioneruli mizanswrafva samSoblos mkvidrTa Soris rom gaRvivdes,<br />

sasurvelia, rom axalma eklesiebma SeZlebidagvarad male monawileoba<br />

miiRon sayovelTao eklesiis saqmeSi� maT misionerebic unda gagzavnon<br />

(Tundac Tavad samRvdeloebis naklebobas ganicdidnen), romlebic dedamiwis<br />

zurgze yvelgan auwyeben saxarebas� sayoevlTao eklesiasTan urTier-<br />

Toba erTgvarad dasrulebuli maSin iqneba, rodesac Tavad isinic aqtiur<br />

monawileobas miiReben sxva xalxTa mimarT ganxorcielebul misionerul<br />

moRvaweobaSi�<br />

21� eklesia ar aris WeSmaritad dafuZnebuli, is ar cxovrobs sruli cxovrebiT<br />

da ar aris qristes srulyofili niSani adamianTa Soris, Tu ierarqiasTan<br />

erTad ar arsebobs da ar moRvaweobs namdvili saero sazogadoeba�<br />

saero pirTa aqtiuri monawileobis (praesentia) gareSe saxareba ama Tu im eris<br />

sulSi, cxovrebasa da samuSaoSi Rrmad ver damkvidrdeba� Sesabamisad, ukve<br />

eklesiis daarsebisas didi yuradReba unda mieqces qristianul saero sazogadoebas,<br />

romelmac simwifes unda miaRwios�<br />

erTguli saeroni mTlianad miekuTvnebian RmrTis ersac da samoqalaqo<br />

57 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Presbytererom ministerio et vita, n� 10, sadac sxvadasxva socialuri<br />

jgufisTvis sagangebo samRvdlo muSaobis gaadvilebis mizniT gaTvaliswinebulia<br />

personaluri prelaturebis Camoyalibeba, imdenad, ramdenadac amas moiTxovs mociqulobis<br />

swori ganxorcieleba�<br />

281


282<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

sazogadoebasac� isini ekuTvnian im xalxs, romelTa Sorisac daibadnen da<br />

romlis kulturuli memkvidreobis gaziareba ganaTlebis miRebiT daiwyes�<br />

mis cxovrebasTan isini mravalgvari socialuri kavSiriT urTierToben, mis<br />

progress isini sakuTari profesiuli ZalisxmeviT uwyoben xels, mis problemebs<br />

isini rogorc sakuTars ganicidan da maT gadaWras cdiloben� isini<br />

qristesac ekuTvnian, imitom rom isini aRorZinebulni arian eklesiaSi<br />

sarwmunoebisa da naTlobis meSveobiT, raTa cxovrebisa da saqmis siaxliT,<br />

qristesni iyvnen (Sdr� I kor� 15, 23), rom qristeSi yvelaferi RmerTs daemor-<br />

Cilos, “ra¡Ta iyos RmerTi yovlad yovelsa Sina” (1kor� 15, 28)�<br />

maTi upirvelesi movaleoba, kacebisac da qalebisac, aris qristes mowmoba,<br />

rasac isini unda akeTebdnen cxovrebiTa da saqmiT ojaxSi, Tavis socialur<br />

jgufsa da profesiul garemoSi� maTSi unda warmoCndes axali adamiani,<br />

romelic RmrTis mixedviT aris Seqmnili “simarTliTa da siwmidiTa<br />

WeSmaritebisa¡Ta” (efes� 4, 24)� cxovrebis es siaxle maT unda gamoxaton<br />

samSoblos socialur da kulturul garemoSi, Tavisi eris tradiciaTa Sesabamisad�<br />

maT unda icodnen es kultura, isini unda ganwmendnen mas da inaxavdnen,<br />

ganaviTarebdnen mas uaxlesi viTarebis mixedviT, da bolos, unda<br />

srulyofdnen mas qristeSi, raTa qristes rwmena da eklesiis cxovreba ucxo<br />

aRar iyos im sazogadoebisTvis, romelSic isini cxovroben, da maT maT misi<br />

gamsWvalva da gardaqmna daiwyon� isini unda gaerTiandnen Tavis TanamoqalaqeebTan<br />

gulrwfeli siyvaruliT da maT urTierTobaSi unda gamovlindes<br />

qristes saidumloebidan SeZenili sayovelTao erTobisa da solidarobis<br />

axali kavSiri� maT qristes rwmena imaT Sorisac unda gaavrcelon, visTanac<br />

maT cxovreba da profesia akavSirebs� es valdebuleba imitom aris gansaku-<br />

TrebiT mniSvnelovani, rom bevr adamians saxarebis mosmena da qristes Secnoba<br />

mxolod axlobel saero pirTa daxmarebiT SeuZlia� iq, sadac es SeiZleba,<br />

saero pirebi unda mzad iyvnen, ierarqiasTan uSualo urTierTobiT Seasrulon<br />

sagangebo misia saxarebis sauwyeblad da qristianuli moZRvrebis<br />

gadasacemad, raTa axladaRorZinebul eklesias meti Zala Sehmaton�<br />

eklesiis msaxurni didad unda afasebdnen saero pirTa mociqulobas� maT<br />

unda aRzardon saero pirebi ise, rom maT, rogorc qristes asoebma, gaacnobieron<br />

Tavisi pasuxismgebloba sxva adamianTa winaSe� maT safuZvlianad<br />

unda aswavlon qristes saidumloeba, gaacnon praqtikuli meTodebi da daexmaron<br />

maT sirTuleebSi, Tanaxmad konstituciisa Lumen Gentium da dekretisa<br />

Apostolicam Actuositatem.<br />

mRvdelTa da saeroTa funqciebisa da pasuxismgeblobis dacvis pirobebSi,<br />

mTeli axali eklesia unda warmoadgendes qristes erTian mowmobas,<br />

cocxalsa da myars, raTa iyos gamoxsnis naTeli niSani, romelic CvenTan<br />

qristeSi movida�<br />

22� Tesli, romelic aris RmrTis sityva, keTil niadagze aRmocenebuli<br />

da saRmrTo cvariT danamuli, nests sisveles, gardaqmnis da iTavisebs mas,<br />

raTa bolos didi nayofi gamoiRos� marTlac, ganxorcielebis gangebulebis<br />

msgavsad (ad instar oeconomiae Incarnationis), axali eklesiebi, qristeSi damkvidrebulni<br />

da mociqulTa saZirkvelze aSenebulni,, sakvirveli urTierTobis<br />

saxiT iTviseben erTa yvela simdidres, romlebic qristes memkvidreobiT<br />

ergo (Sdr� fs� 2, 8)� Tavis erTa zne-Cveulebebidan da tradiciebidan,<br />

sibrZnidan da moZRvrebidan, xelovnebaTagan da disciplinebidan maT unda<br />

aiRon yvelaferi, rac emsaxureba Semoqmedis didebas, cxadyofs macxovris<br />

madls da xels uwyobs qristianuli cxovrebis sworad mowyobas� 58<br />

am Sedegis misaRwevad aucilebelia, rom ase vTqvaT, yovel did socio-<br />

58 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 13�


AD GENTES DIVINITUS<br />

kulturul teritoriaze iseTi Teologiuri azris ganviTarebas Seewyos<br />

xeli, romelic sayovelTao eklesiis tradiciis naTelSi axali kvlevis sagnad<br />

gaxdis RmrTis mier gamocxadebul saqmeebsa da sityvebs, wmida weril-<br />

Si aRbeWdilsa da eklesiis mamebisa da moZRvrobis mier ganmartebuls� ase<br />

ufro naTeli gaxdeba, Tu ra gzebiT SeiZleba sarwmunoeba, filosofiisa da<br />

saxalxo sibrZnis gaTvaliswinebiT, Seesabamebodes gonebas, da rogor SeiZleba<br />

wes-Cveulebebi, cxovrebisadmi damokidebuleba da socialuri wesi<br />

Seesabamebodes zneobas, romelsac saRmrTo gamocxadeba gvamcnobs� ase qristianuli<br />

cxovrebis mTels sivrceSi gaixsneba gzebi, romlebic ufro meti<br />

adaptaciis SesaZleblobas mogvcems� aseTi qmedebis Sedegad gamoiricxeba<br />

sinkretizmisa da tyuili partikularizmis yovelgvari saxeoba, qristianuli<br />

cxovreba Seesabameba TiTouli kulturis bunebasa da Taviseburebas, 59<br />

xolo calkeuli tradiciebi xalxTa Sesabamisi ojaxis TaviseburebebTan<br />

erTad, saxarebis SuqiT gasxivosnebulni, kaTolikur erTianobaSi iqnebian<br />

miRebulni� da bolos, axali calkeuli eklesiebi, Tavisi tradiciebiT<br />

Semkulni, Tavis adgils daikaveben saeklesio urTierTobSi� amasTanave<br />

xeluxlebeli darCeba petres kaTedris pirveloba, romelic siyvarulis<br />

sayovelTao erTobas uZRveba� 60<br />

amgvarad, sasurvelia, metic: mizanSewonilia, rom saepiskoposo konferenciebi<br />

calkeuli didi socio-kulturuli teritoriis sazRvrebSi ise<br />

gaerTiandnen, rom adaptaciis am mizans erTsulovnad da SeTanxmebulad<br />

misdion�<br />

Tavi IV<br />

misionerebi<br />

23� Tumca sarwmunoebis gavrceleba qristes yvela mowafes ekisreba, 61<br />

ufali qriste mowafeTa ricxvidan yovelTvis mouwodebs maT, vinc Tavad<br />

surs, raTa isini iyvnen masTan erTad da raTa waravlinos isini xalxebTan<br />

qadagebisTvis (Sdr� mark� 3, 13)� suli wmidis meSveobiT, romelic qarizmebs<br />

sargeblobisTvis anawilebs, viTarca hnebavs (1kor� 12, 11), is misionerul<br />

mowodebas calkeul gulSi STaagonebs da, amasTanave, aaRorZinebs eklesiaSi<br />

institutebs� 62 isini Tavis movaleobad aRiqvamen evangelizaciis funqcias,<br />

romelic mTeli eklesiis saqmea�<br />

gansakuTrebuli mowodebiT isini arian aRbeWdilni, vinc dajildovebulia<br />

Sesabamisi bunebrivi TaviseburebiT, da Tavisi niWebiTa da gonierebiT<br />

mzad aris, ikisros misioneruli saqme, 63 iqnebian isini adgilobrivi mkvidrni<br />

Tu ucxoelebi: mRvdelmsaxurni, moweseni, saeroni� kanonieri xelisuflebis<br />

mier mivlenilni, isini rwmeniTa da morCilebiT midian maTTan, vinc Sors<br />

aris qristesgan, gamijnulni saqmisaTvis, romlisTvisac arian rCeulni<br />

(Sdr� saqme 13, 2), rogorc msaxurni saxarebisa, “ra¡Ta iyos msxuerpli igi<br />

warmarTTa¡ Sewirul da ganwmedil suliTa wmidiTa” (rom� 15, 16)�<br />

24� xolo RmrTis mowodebas adamiani marTlac ise unda pasuxobdes, rom<br />

xorcisa da sisxlis daukiTxavad (Sdr� gal� 1, 16) Tavi mTlianad saxarebis<br />

saqmes miuZRvnas� xolo aseTi pasuxis gacema SeuZlebelia suli wmidis STa-<br />

59 Sdr� PAULUS VI, allocutio in canonisatione SS: Mart� Ugandens: AAS 56 (1964), p� 908�<br />

60 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 13�<br />

61 CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� deEcclesi, n� 17�<br />

62 „institituciebad“ iwodeba is ordenebi, kongregaciebi, instituciebi da asociaciebi,<br />

romlebic misiebSi muSaoben�<br />

63 Sdr� PIUS XI, encycl� Rerum Ecclesiae: AAS 18 (1926), pp� 69-71� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Saeculo<br />

exeunte: AAS 32 (1940), p� 256� – ID�, encycl� Evangelii praecones: AAS 43 (1951), p� 506�<br />

283


284<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

gonebisa da simtkicis gareSe� igi, movlinebuli, xom mis cxovrebasa da misia-<br />

Si Semodis, romelmac “Tavi T¢si daimdabla da xati monisa¡ miiRo” (fil� 2, 7)�<br />

amitom is unda mzad iyos mTeli cxovreba Tavisi mowodebis simaRleze idges,<br />

uaryos sakuTari Tavi da yvelaferi, rac aqamde hqonda, da yvelasTvis<br />

yovelived Seiqmnes (Sdr� 1kor� 9, 22)�<br />

xalxTa Soris saxarebis qadagebisas man mgznebared unda auwyos qristes<br />

saidumloeba, romlisTvisac is macnes movaleobas asrulebs� amasTanave,<br />

mas unda hqondes qristesmieri gambedaoba (ita ut in Ipso audeat),<br />

raTa ilaparakos ise, rogorc saWiroa (Sdr� efes� 6, 19; saqme 4, 31) da ar<br />

Sercxves jvris xiblisa (scandalum)� igi unda misdevdes Tavisi moZRvris,<br />

guliT keTilisa da mdablis, kvals, da daamtkicos, rom misi uReli tkbilia,<br />

xolo tvirTi msubuqia (maT� 11, 29-30)� WeSmaritad evangeluri<br />

cxovrebiT, 64 didi moTminebiT, sulgrZelebiT, sitkboTi, arapirferuli<br />

siyvaruliT (Sdr� 2kor� 6, 4) is unda mowmobdes Tavisi uflisTvis, da, Tu<br />

aucilebelia, misTvis sisxlic daRvaros� is gamoiTxovs RmrTisagan Zalasa<br />

da simtkices, raTa mravali gansacdelisa da udidesi siRatakis mZafr<br />

gamocdaSi sixarulis siuxve Seicnos (Sdr� 2kor� 8, 2)� is darwmunebuli<br />

unda iyos, rom morCileba qristes msaxuris gansakuTrebuli saTnoebaa�<br />

qristem xom morCilebiT gamoisyida kacobrioba�<br />

saxarebis mqadageblebma, raTa ar ugulebelyon madli, romelic maTSia,<br />

dRiTi dRe Tavisi gonebis suliT unda ganaxldnen (Sdr� 1tim� 4, 14; efes� 4,<br />

23; 2 kor� 4, 16)� ordinariusebma da zemdgomebma (Superiores) dadgenil dros<br />

unda Sekribon misionerebi, raTa isini ganmtkicdnen mowodebis imediTa da<br />

ganaxldnen samociqulo msaxurebaSi� amisaTvis specialuri saxlebic SeiZleba<br />

dafuZnes�<br />

25� aseTi SesaniSnavi saqmisTvis momavali misioneri sulierad da zneobrivad<br />

unda moemzados� 65 is unda mzad iyos iniciativisTvis, medgrad miiyvanos<br />

saqme bolomde, iyos mtkice gasaWirSi� mas moTminebiT da sulis simtkiciT<br />

unda SeeZlos martoobis, daRlilobis, unayofo Sromis atana� adamianebs is<br />

gaxsnili gonebiTa da gaSlili guliT unda dauxvdes� misTvis mindobili movaleoba<br />

man siamovnebiT unda itvirTos� is keTilSobilurad unda Seewyos<br />

ucxo xalxebis wes-Cveulebebs da sxvadasxvagvar pirobebs� erTsulovani<br />

TanxmobiTa da urTierTsiyvarulis safuZvelze man saerTo saqme unda ake-<br />

Tos Tavis ZmebTan da yvelasTan erTad, vinc imave saqmes miuZRvna Tavi, raTa<br />

samociqulo sakrebulos msgavsad, is suliTa da guliT erTgulebTan er-<br />

Tad iyos (Sdr� saqme 2, 42; 4, 32)�<br />

sulis aseTi ganwyoba momzadebis periodSive gulmodgined unda iwr-<br />

Tobodes da viTardebodes� mas sulieri cxovreba unda aRamaRlebdes da<br />

asazrdoebdes� cocxali rwmeniTa da uryevi imediT gamsWvaluli, misioneri<br />

locvis kaci unda iyos� is unda aRgznebuli iyos Zlierebis, siyvarulisa<br />

da siwmidis suliT (Sdr� 2 tim� 1, 7)� man unda iswavlos imiT dakmayofileba,<br />

rac aqvs (Sdr� fil� 4, 11)� msxverplis sulis meSveobiT man Tavis TavSi unda<br />

ataros iesos sikvdili, raTa iesos cxovreba moqmedebdes maTSi, visTanac is<br />

iqna mivlenili (Sdr� 2kor� 4, 10-12)� sulebisTvis zrunvaSi is mzad unda iyos,<br />

yvelaferi gaiRos da sakuTari Tavic gaiRos sulebisaTvis (Sdr� 2kor� 12,<br />

15), iqamde, rom Tavisi msaxurebis yoveldRiuri aRsrulebiT is RmrTisa da<br />

64 Sdr� BENEDICTUS XV, encycl� Maximum illud: AAS 11 (1919), pp� 449-450�<br />

65 Sdr� BENEDICTUS XV, encycl� Maximum illud: AAS 11 (1919), pp� 448-449� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl�<br />

Evangelii praecones: AAS 43 (1951), p� 507� – mRvdelmsaxur misionerTa momzadebisas isic gasa-<br />

Tvalisiwnebelia, rac dadginda dekretSi de Institutione sacerdotali Conc� Vat� <strong>II</strong>�


AD GENTES DIVINITUS<br />

moyvasis siyvarulSi unda gadaizardos 66 � ase, qristesTan erTad mamis nebis<br />

morCili, is mis misias eklesiis ierarqriuli xelisuflebis xelmZRvanelobiT<br />

ganagrZobs da xels Seuwyobs gamoxsnis saidumloebas�<br />

26� isini, vinc sxvadasxva xalxebTan iqneba mivlinebuli, rogorc qristes<br />

keTili msaxuri, unda sazrdoobdnen “sity¢Ta sarwmunoebisa¡Ta da keTili-<br />

Ta moZRurebiTa” (1tim� 4, 6)� mas, upirveles yovlisa, wmida werilidan aiReben<br />

da gamoikvleven qristes saidumloebas, romlis mqadageblebi da mowmeebic<br />

iqnebian�<br />

amitom yvela misionerma – mRvdelmsaxurebma, Zmebma, debma, saero pirebma<br />

– unda iseTi momzadeba da aRzrda gaiaros, romelic TiToeuli maTganis<br />

mdgomareobas Seesabameba, raTa Seuferebelni ar aRmoCndnen im moTxovnebisTvis,<br />

romelsac maT momavali saqme waruyenebs� 67 Tavidanve maTi samoZRvro<br />

ganaTleba ise unda warimarTos, rom is eklesiis sayovelTaobasac da<br />

xalxTa mravalferovnebasac iTvaliswinebdes� es exeba yvela disciplinas,<br />

romelTa meSveobiT isini msaxurebisTvis emzadebian, agreTve sxva mecnierebebs,<br />

romelTa Seswavla maTTvis sasargeblo iqneba, raTa zogadi warmodgena<br />

hqondeT erebis, kulturebis, religiaTa Sesaxeb, ara marto warsulis,<br />

aramed awmyosic� is, vinc sxva erTan unda mivides, didad pativi unda sces<br />

mis samSoblos, enebsa da zne-Cveulebebs� momavali misioneri, upirveles yovlisa,<br />

unda CauRrmavdes misiologiis Seswavlas, anu Caswvdes eklesiis im<br />

moZRvrebasa da normebs, romlebic misionerul aqtiurobas Seexeba, icodes<br />

gzebi, romlebsac saukuneTa ganmavlobaSi mihyvebodnen saxarebis macneebi,<br />

agreTve icodes misiaTa awmyo mdgomareoba da meTodebi, romlebic amJamad<br />

yvelaze ufro efeqturad miiCneva� 68<br />

es yovelmxrivi ganaTleba unda gamsWvaluli iyos samRvdlo mzrunvelobiT�<br />

amave dros, saWiroa sagangebo da mizandasaxuli samociqulo momzadeba,<br />

romelic moicavs rogorc samoZRvro, aseve praqtikul wvrTnas� 69<br />

maqsimalurad bevr Zmasa da das unda mivceT ganaTleba katexizaciis xelovnebaSi,<br />

da ise movamzadoT isini, rom maT ukeTesad SeZlon TanamSromloba<br />

mociqulobaSi�<br />

maTac ki, vinc droebiT iRebs monawileobas misionerul saqmeSi, Tavisi<br />

mdgomareobis Sesaferisi ganaTleba unda miiRon�<br />

ganaTlebis es formebi ise unda Seivsos im qveynebSi, sadac maTi mivlineba<br />

xdeba, rom misionerebi ufro farTod gaecnon istorias, socialur<br />

struqurasa da xalxTa Cveulebebs, Caswvdnen zneobriv da religiur wesebs,<br />

agreTve im dafarul azrebs, romlebic maT Tavisi wmida tradiciebis Sesabamisad<br />

RmrTis, samyarosa da adamianis Sesaxeb SeimuSaves� 70 maT enebi im donemde<br />

unda Seiswavlon, rom SeeZloT maTi Tavisuflad da sworad gamoyeneba,<br />

da ase ufro advilad miudgnen adamianTa gonebasa da guls� 71 garda amisa,<br />

isini saTanadod unda gaecnon adgilobrivi samRvdlo moTxovnilebebis Taviseburebebs�<br />

66 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 41�<br />

67 Sdr� BENEDICTUS XV, encycl� Maximum illud: AAS 11 (1919), p� 440� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Evangelii<br />

praecones: AAS 43 (1951), p� 507�<br />

68 BENEDICTUS XV, encycl� Maximum illud: AAS 11 (1919), p� 448� – S�C� DE PROPAGANDA<br />

FIDE, decr� 20 maii 1923: AAS 15 (1923), pp� 369-370� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Saeculo exeunte: AAS 32 (1940), p�<br />

256� – ID�, encycl� Evangelii praecones: AAS 43 (1951), p� 507� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Princeps pastorum:<br />

AAS 51 (1959), pp� 843-844�<br />

69 CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Institutione sacerdotali, n� 19-21� – Const� apost� Sedes Sapientiae cum<br />

Statutibus generalibus�<br />

70 PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Evangelii praecones: AAS 43 (1951), pp� 523-424�<br />

71 BENEDICTUS XV, encycl� Maximum illud: AAS 11 (1919), p� 448� – PIUS, encycl� Evangelii praecones:<br />

AAS 43 (1951), p� 507�<br />

285


286<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

zogierTi maTgani ufro Rrmad unda moemzados misiologiur institutebsa<br />

da sxva fakultetebsa Tu universitetebSi, raTa ufro warmatebiT<br />

Seasrulos specialuri movaleobebi 72 da Tavisi erudiciiT sxva misionerebs<br />

daexmaros misioneruli saqmis aRsrulebaSi, romelic gansakuTrebiT<br />

Cvens droSi amdeni sirTule da upiratesoba axasiaTebs� garda amisa,<br />

Zalze sasurvelia, rom episkoposTa regionalur konferenciebs sakmarisi<br />

odenobiT gamocdili specialisti hyavdes da maT SeeZloT maTi codnisa<br />

da gamocdilebis nayofierad gamoyeneba Tavisi funqciis moTxovnilebaTa<br />

Seabamisad� ar unda ganvicdideT im xalxis naklebobac, visac srulyofilad<br />

SeuZlia teqnikisa da masiuri komunikaciis saSualebaTa gamoyeneba, romel-<br />

Ta mniSvneloba yvelam unda gaiTvaliswinos�<br />

27� yovelive es sruliad aucilebelia TiToeuli adamianisaTvis, romelic<br />

ama Tu im xalxTan aris mivlinebuli� magram calkeuli individi amas ver<br />

ganaxorcielebs� Tavad misionerul saqmes, rogorc gamocdileba aCvenebs,<br />

calkeuli piri ver Seasrulebs� amitom saerTo mowodebam calkeuli pirebi<br />

gaaerTiana instituciebSi, sadac SeerTebuli ZalebiT isini Sesabamis gana-<br />

Tlebas miiReben da am saqmes eklesiis saxeliT da ierarqiuli xelisuflebis<br />

nebiT aRasruleben� ukve mravali saukunis ganmavlobaSi es instituciebi<br />

itandnen klimatur sirTuleebs� isini misionerul saqmes Tavs mTlianad an<br />

nawilobriv uZRvnidnen� xSirad wmida saydari maT evangelizaciisTvis did<br />

teritoriebs abarebda, sadac isini RmrTisaTvis axal ers krebdnen, - adgilobriv<br />

eklesias, romelic Tavis mRvdlebs mihyveba� eklesiebi, romlebic<br />

maT Tavisi ofliT, metic: sisxliT daafuZnes, mondomebiTa da gamocdilebiT<br />

moemsaxurebian Zmuri TaamSromlobis safuZvelze, an sulTaTvis zrunviT,<br />

an saerTo keTildReobisaTvis gankuTvnili specialuri funqciis SesrulebiT�<br />

zogjer isini Tavis Tavze aiReben regionisTvis yvelaze ufro gadaudebel<br />

samuSaos, magaliTad, im jgufebisa Tu erebis evangelizacias, romlebsac<br />

ama Tu im mizezis gamo evangeluri uwyeba jer ar miuRiaT an mas jer kidev<br />

ewinaaRmdegebian� 73<br />

saWiroebis SemTxvevaSi isini mzad unda iyvnen, Tavisi gamocdilebiT aRzardon<br />

da daexmaron maT, vinc misionerul moRvaweobas droebiT Tavs uZRvnis�<br />

am mizezTa gamo, agreTve imitom, rom aqamde arsebobs mravali xalxebi,<br />

romlebic qristesTan unda miviyvanoT, es institutebi sruliad aucilebelia�<br />

Tavi V<br />

misioneruli moRvaweobis<br />

organizacia<br />

28� qristes erTgulebs sxvadasxva niWebi aqvT (Sdr� rom� 12, 6)� maT Tavisi<br />

SesaZleblobis, saSualebis, qarizmisa da msaxurebis Sesabamisad (Sdr� 1kor�<br />

3, 10) saxarebaSi unda iTanamSromlon� amitom yvelani, vinc Tesavs da vinc<br />

imkis (Sdr� ioan� 4, 37), vinc rgavs da vinc rwyavs, erianni unda iyvnen (Sdr�<br />

1kor� 3, 8), raTa “nebayoflobiTA da wesisamebr erTi miznisken miiswrafvodnen”<br />

74 da erTsulovnad iRvawon eklesiis mSeneblobisTvis�<br />

72 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Fidei donum: AAS 49 (1957), p� 234�<br />

73 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Presbyterorum ministerio et vita, n� 10, sadac laparakia diocezebis,<br />

personaluri prelaturebisa da sxva amgvaris Sesaxeb�<br />

74 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 18�


AD GENTES DIVINITUS<br />

amitom saxarebis mqadageblebis Sroma da qristes sxva erTgulebis daxmareba<br />

ise unda warimarTos da gaerTiandes, rom misioneruli moRvaweobisa<br />

da TanamSromlobis yvela sferoSi “yovelive Sueniereba¡ da wesierad iqmneboden”�<br />

29� mTels dedamiwaze saxarebis uwyebisaTvis zrunva, upirveles yovlisa,<br />

episkoposTa mTels korpuss ekisreba� 75 amitom episkoposTaAsinodi anu<br />

“episkoposTa mudmivi sabWo sayovelTao eklesiisTvis”, 76 sazogadod mni-<br />

Svnelovan saqmeebTan erTad, 77 gansakuTrebul yuradRebas unda uTmobdes<br />

misionerul moRvaweobas, romelic eklesiis udides da uwmides funqcias<br />

warmoadgens� 78<br />

yvela misiisa da mTeli misioneruli moRvaweobisaTvis unda arsebobdes<br />

mxolod erTi uflebamosili _ kerZod, “sarwmunoebis propagandis” dikasteriumi,<br />

romelmac mTels msoflioSi unda uxelmZRvanelos da koordinacia<br />

gauwios Tavad misionerul saqmes da misionerul TanamSromlobas, aRmosavluri<br />

eklesiebis uflebis dacviT� 79<br />

Tumca suli wmida mravalgvarad aRZravs misionerul suls RmrTis eklesiaSi<br />

da xSirad winaswar Wvrets maT moqmedebas, vinc eklesiis cxovreba<br />

unda marTos, mainc am dikasteriummac, Tavis mxriv, xeli unda Seuwyos<br />

misionerul mowodebasa da sulierobas, swrafvas misioneruli moRvaweobisken<br />

da misTvis locvas, agreTve warmoadginos maT Sesaxeb WeSmariti da<br />

adekvaturi cnobebi� man unda miavlinos da regionTa saWirboroto moTxovnilebebis<br />

Sesabamisad gaanawilos misionerebi� man unda SeimuSavos moqmedebis<br />

mwyobri gegma, gamosces saxelmZRvanelo normebi da evangelizaciasTan<br />

Sexamebuli principebi; impulsebi misgan unda modiodes� man unda wamoiwyos<br />

da Tavi mouyaros sxvadasxva saxis daxmarebas, romelic unda ganawildes<br />

saWiroebisa da moxmarebis Sesabamisad, agreTve teritoriis sididis Tanaxmad,<br />

erTgulTa da araerTgulTa ricxvis mixedviT saqmeTa da instituciaTa<br />

mixedviT, agreTve msaxurebisa da misionerebis Sesabamisad�<br />

qristianTa erTianobis xelSewyobisTvis arsebul sekretariatTan er-<br />

Tad man unda moZebnos gzebi da saSualebebi, romlebic xels Seuwyobs da<br />

moawesrigebs Zmur TanamSromlobas, agreTve keTil urTierTobas sxva qristianuli<br />

misiur wamowyebebTan, raTa SeZlebisdagvaradA Tavidan iqnas acilebuli<br />

ganyofis safrTxe�<br />

amgvarad, aucilebelia, rom es dikasteriumi iyos rogorc administraciuli<br />

saSualeba, aseve dinamiuri marTvis organo, romelic sargeblobs<br />

samecniero meTodebiTa da Tanamedrove viTarebisadmi misadagebuli saSualebebiT,<br />

iTvaliswinebs dRevandel Teologiur, meTodologiur da samRvdlo-misionerul<br />

kvlevebs�<br />

am dikasteriumis marTvaSi aqtiur monawileoba, gadamwyveti xmis uflebiT,<br />

unda miiRon im warmomadgenlebma, romlebic arCeulni iqnebian yvela im<br />

pirTa Soris, vinc misionerul saqmeSi TanamSromlobs: episkoposebi mTeli<br />

msofliodan, saepiskoposo konferenciebis gaTvaliswinebiT, agreTve institutebisa<br />

da papis saqmeebis xelmZRvanelebi, romis pontifeqsis mier dadgenili<br />

meTodebiTa da kriteriumebis Tanaxmad� isini yvelani unda Seikri-<br />

75 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 23�<br />

76 Sdr� Motu proprio Apostolica Sollicitudo, 15 sept� 1965�<br />

77 Sdr� PAULUS VI, allocutio die 21 nov� 1964 in Concilio habita: AAS 56 (1964)�<br />

78 Sdr� BENEDICTUS XV, encycl� Maximum illud: AAS 11 (1919), pp� 39-40�<br />

79 Tu sxvadasxva mizezebis gamo zogierTi misia jer kidev droebiT emorCileba sxva<br />

dikasteriumebs, amitom mizanSewonilia, rom am dikasteriumebs kavSiri hqondes propagandis<br />

wm� kongregaciasTan, raTa yvela misiis organizaciasa da marTvaSi SegveZlos davicvaT<br />

sruliad mudmivi da erTgvarovani meTodi�<br />

287


288<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

bon dadgenil dros da uzenaesi pontifeqsis xelmZRvanelobiT aRasrulon<br />

mTeli misioneruli saqmis umTavresi organizacia�<br />

am dikasteriums mudam saTaveSi unda edgas gamocdil konsultantTa<br />

jgufi, romelTa codna da gamocdileba udaoa� sxvaTa da sxvaTa Soris, maTi<br />

movaleoba iqneba sxvadasxva lokalur regionSi garemoebebisa da adamianTa<br />

ama Tu im jgufSi arsebuli Sexedulebebis, agreTve evangelizaciis meTodebis<br />

gamoyenebis Sesaxeb cnobebis Segroveba� garda amisa, maT unda warmoadginon<br />

mecnierulad dasabuTebuli daskvnebi misioneruli saqmisa da Tanam-<br />

Sromlobis Sesaxeb�<br />

agreTve saTanadod unda iyos warmodgenili mowese qalTa institutebi,<br />

regionaluri saqmeebi misiebisa da saero pirTa organizaciebi, upirveles<br />

yovlisa, saerTaSoriso�<br />

30� imisaTvis, raTa misionerul saqmeSi mizani da Sedegi miRweuli iyos,<br />

yvelasTvis, vinc misioneruli moRvaweobis sferoSoi muSaobs, “guli da goneba¡<br />

erT” unda hqondes (saqme 4, 32)�<br />

episkoposis (igi aris reqtori da diocezur samociquloSi erTianobis<br />

centri) saqmea, xeli Seuwyos, warmarTos da koordinacia gauwios misionerul<br />

moRvaweobas, ise, rom maTi uSualo wamowyebebi, vinc saqmeSi monawileobs,<br />

daculi iyos da viTardebodes� yvela misioneri, maT Soris moweseebi<br />

(exemptis), eqvemdebarebian mis Zalauflebas sxvadasxva saqmeebSi, romlebic<br />

wmida mociqulobis ganxorcielebas exeba� 80 ukeTesi koordinaciisTvis,<br />

episkoposebma SeZlebisdagvarad unda daaweson samRvdlo sabWo, romelSic<br />

samRvdeloeba, moweseebi da saeroni rCeuli delegatebis meSveobiT<br />

miiReben monawileobas� garda amisa, episkoposma yuradReba unda miaqcios<br />

imas, rom samociqulo moRvaweoba ar amoiwuros mxolod moqceulebiT: TanamSromelTa<br />

da saSualebaTa aseTive odenoba araqristianTa evangelizaciisTvis<br />

unda iyos gankuTvnili�<br />

31� saepiskoposo konferenciebis amocanas warmoadgens saerTo Tanxmobis<br />

safuZvelze umTavresi problemebisa da gansakuTrebiT aucilebeli<br />

problemebis mimoxilva, da, amasTanave, adgilobrivi gansxvavebebis gaTvaliswinebac�<br />

81 imisaTvis, rom ar gaifantos adamianTa da saxsarTa arasakmarisi<br />

odenoba, raTa ar moxdes – Tu es aucilebeli ar aris – wamowyebaTa<br />

ricxvis zrda, sasurvelia, erToblivi ZalebiT iseTi saqmeebis gakeTeba,<br />

romlebic sayovelTao keTildReobas emsaxureba, rogoric aris, magali-<br />

Tad, seminariebi, umaRlesi da teqnikuri skolebi, samRvdlo, katexeturi,<br />

liturgiuli da agreTve socialuri urTierTobis saSualebebi�<br />

aseTi saxis TanamSromloba saWiroebis SemTxvevaSi sxvadasxva saxis<br />

saepiskoposo konferenciebs Sorisac unda Camoyalibdes�<br />

32� sasrgebloa agreTve im moRvaweobis koordinacia, romelic saeklesio<br />

institutebisa Tu asociaciebis mier sruldeba� isini yvela, rogori saxisac<br />

ar unda iyvnen, yvelaferSi, rac misionerul moRvaweobas exeba, unda<br />

daeqvemdebaron adgilobriv ordinariuss� amitom didad sasargeblo iqneba<br />

aqreTve calkeuli SeTanxmebebis ganxorcieleba, romelTa meSveobiT ganisazRvreba<br />

mimarTebebi adgilobriv ordinariussa da isntitutis xelmZRvanels<br />

Soris�<br />

rodesac isntituts garkveuli teritoria aqvs mindobili, maSin saeklesio<br />

zedamxedvelsa (Superiori) da institutes survili eqnebaT, yvelaferi ise<br />

80 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de pastorali Episcoporum munere in Ecclesia, n� 35, 4�<br />

81 Sdr� iqve, 36-38�


AD GENTES DIVINITUS<br />

warmarTon, rom axali qristianuli sakrebulo adgilobriv eklesiad gadaizardos,<br />

romelsac saTanado dros warmarTavs misi mRvdeli Tavis samRvdeloebasTan<br />

erTad�<br />

rodesac amoiwureba periodi, romlis ganmavlobaSic institutes mocemuli<br />

teritoria hqonda mindobili, axali viTareba Seiqmneba� aseT dros<br />

episkoposTa konferenciebma da institutebma erToblivi SeTanxmebiT unda<br />

daawesos normebi, romlebic awesrigeben kavSirebs adgilobriv ordinariusebsa<br />

da institutebs Soris� 82 wmida saydris movaleoba iqneba zogadi principebis<br />

SemuSaveba, romelTa Sesabamisad regionaluri da agreTve kerZo<br />

SeTanxmebebi ganxorcieldeba�<br />

institutebi mzad iqnebian, gaagrZelon dawyebuli saqme da iTanamSromlon<br />

ordinariul msaxurebasTan (Ministerio) sulTaTvis zrunvis saqmeSi� da<br />

mainc, adgilobrivi samRvdleoebis matebasTan erTad, saWiroa yuradRebis<br />

miqceva imisaTvis, rom institutebi, ramdenadac es maT mizans Seefereba,<br />

diocezis erTgulebi darCnen da Tavis Tavze aiRon gansakuTrebuli saqmeebisaTvis<br />

an romelime regionisTvis zrunva�<br />

33� institutebma, romlebic erTsa da imave teritoriaze misioneruli<br />

saqmeebiT arian dakavebulni, unda moZebnon gzebi da saSualebebi, romlebiTac<br />

Tavis Sromas warmarTaven� Aamitom gansakuTrebiT saWiroa mowese kacebis<br />

konferenciebi da mowese qalebis kavSirebi, romlebSic monawileobas<br />

iRebs erTi da imave qveynisa Tu regionis yvela instituti� am konferenciebma<br />

unda gamoikvlion, Tu ra SeiZleba gakeTdes erToblivi ZalebiT� maTve<br />

unda daamyaron mWidro urTierToba saepiskoposo konferenciebTan�<br />

Aamave mizeziT yovelive es unda gavrceldes misioneruli institutebis<br />

TanamSromlobaze maT mSobliur qveynebSi, raTa ufro advilad da naklebad<br />

problemurad mogvardes saerTo sakiTxebi da wamowyebebi, rogoricaa momavli<br />

misionerebis samoZRvro (Doctrinalis) momzadeba, agreTve kursebi misionerebisa-<br />

Tvis, kavSirebi sajaro xelisufalTan an saerTaSoriso organoebTan�<br />

34� misioneruli moRvaweobis swori da gegmazomieri SesrulebisTvis<br />

saWiroa, rom evangeluri muSakebi mecnierulad iyvnen momzadebulni Tavisi<br />

funqciebisTvis, upirveles yovlisa, dialogisTvis qristianul religiebsa<br />

da kulturebTan� Aam funqciis Sesrulebisas maT qmediTi daxmareba unda<br />

gaewios� Aamitom sasurvelia, rom misiaTa sasikeTod Zmurad da megobrulad<br />

TanamSromlobdnen nebismieri institutebi, romlebic misiologiiT da sxva<br />

– misiebisTvis sasargeblo - disciplinebiT an xelovnebebiT arian dakavebulni�<br />

aseTia eTnologia da lingvistika, istoria da religiaTmcodneoba,<br />

sociologia, samRvdlo xelovnebani da sxva amgvari�<br />

Tavi VI<br />

TanamSromloba<br />

35� mTeli eklesia misionerulia da evangelizaciis saqme RmrTis eris<br />

ZiriTadi movaleobaa� amitom wmida sinodi mouwodebs yvelas Sinagani Rrma<br />

ganaxlebisken, raTa maT cocxlad gaacnobieron Tavisi pasuxismgebloba saxarebis<br />

gavrcelebis saqmeSi da misionerul moRvaweobaSi erTa winaSe Tavisi<br />

wili saqme ikisron�<br />

36� rogorc qristes cocxali asoebi, romlebic misi sxeulis nawilebad<br />

iqcnen naTlobiT, mironcxebiT da evqaristiiT, yvela erTguli misi sxeu-<br />

82 Sdr� iqve, 35, 5-6�<br />

289


290<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

lis gavrcelebisa da ganviTarebisaTvis unda TanamSromlobdes, raTa rac<br />

SeiZleba swrafad miiyvanos is sisrulemde (efes� 4, 13)�<br />

eklesiis yvela Svilma cocxlad unda gaacnobieros Tavisi pasuxismgebloba<br />

samyaros winaSe, aRzardos Tavis TavSi WeSmaritad kaTolikuri suli<br />

da Tavisi Zalebi moaxmaros evangelizaciis saqmes� amasTanave, yvelam unda<br />

icodes, rom maTi pirveli da yvelaze mTavari amocana, romelic sarwmunoebis<br />

gavrcelebas emsaxureba, aris Rrmad qristianuli cxovrebiT cxovreba�<br />

RmrTisadmi maTi mgznebare msaxureba da moyvasis siyvaruli mTels eklesias<br />

axal sunTqvas moutans, romelic warmoCndeba rogorc niSani, erTaTvis<br />

aRmarTuli (Sdr� es� 11, 12), “naTeli soflisa” (maT� 5, 14) da “marili queyanisa”<br />

(maT� 5, 13)� cxovrebis es mowmoba ufro advilad gamoiRebs Sedegs, Tu<br />

is mocemuli iqneba sxva qristianul jgufebTan erTad, ekumenizmis Sesaxeb<br />

dekretis Tanaxmad� 83<br />

am ganaxlebuli sulidan erTgulebi Tavisi nebiT, locviTa da monaniebis<br />

saqmeebiT mivlen RmerTTan, raTa man misionerTa saqme Tavisi madliT nayofieri<br />

gaxados� garda amisa, aRmocendeba misioneruli mowodebebi da Semova<br />

saxsrebi, romlebic misiebisTvis aris saWiro�<br />

qristes erTgulebma – yvelam erTad da TiToeulma calcalke – zustad<br />

unda icodnen eklesiis dRevandeli mdgomareoba samyaroSi da isminon mravalTa<br />

SeZaxili: “Semewie Cuen” (saqme 16, 9)� amisTvis saWiroa, komunikaciis<br />

Tanamedrove saSualebaTa gamoyenebiTac, iseTi misioneruli informaciis<br />

mowodeba, rom maT gaiTavison misioneruli moRvaweoba da gulRia iyvnen<br />

adamianTa Zalze didi da Rrma moTxovnilebebis mimarT da maTTvis daxmarebis<br />

gaweva SeZlon�<br />

aucilebelia agreTve informaciis koordinacia da erovnul da saerTa-<br />

Soriso organizaciebTan TanamSromloba�<br />

37� RmrTis eri cxovrobs sakrebuloebSi, upirveles yovlisa, diocezursa<br />

da samrevloSi, da garkveulwilad maTi saxiT xdeba xiluli� amitom isinic<br />

unda mowmobdnen qristes xalxTa winaSe�<br />

ganaxlebis madli sakrebuloebSi mxolod maSin gaizrdeba, Tu TiToeuli<br />

maTgani Tavisi siyvarulis sazRvrebs mTels dedamiwaze ganhfens da iseve<br />

izrunebs maTTvis, vinc misgan Sors aris, rogorc is maTTvis zrunavs, vinc<br />

misi wevria�<br />

ase loculobs mTeli sakrebulo, TanamSromlobs da xalxTa Soris moRvaweobs<br />

Tavisi Svilebis meSveobiT, romlebsac RmerTi am SesaniSnavi saqmisaTvis<br />

irCevs�<br />

Zalze sasargeblo iqneba (Tu amasTanave ar ugulebelvyofT sayovel-<br />

Tao misionerul saqmes) kavSiris SenarCuneba im misionerebTan, romlebic<br />

Tavad sakrebulodan arian gamosulni, an misiebis ama Tu im sakrebulosa Tu<br />

diocezTan, raTa sakrebuloebs Soris kavSiri TvalnaTliv Candes da ur-<br />

TierTSenebas Seewyos xeli�<br />

38� yvela episkoposi aris aso episkoposTa sxeulisa, romelic, Tavis<br />

mxriv, mociqulTa kolegiis monacvlea� episkoposTa xeldasxma xdeba ara<br />

ama Tu im diocezisTvis, aramed mTeli qveynis gamoxsnisaTvis� qristes mcneba,<br />

romelic yvela qmnilebisaTvis saxarebis qadagebas gulisxmobs (mark�<br />

16, 15), upirveles yovlisa da uSualod maT exeba, petresTan erTad da petres<br />

meTaurobiT� amis safuZvelze Cndeba eklesiaTa is urTierToba da<br />

TanamSromloba, romelic dRes ase aucilebelia evangelizaciis saqmis gagrZelebisTvis�<br />

am urTierTobis wyalobiT TiToeuli eklesia zrunavs yve-<br />

83 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Oecumenismo, n� 12�


AD GENTES DIVINITUS<br />

la danarCenisTvis, eklesiebi erTmaneTs Tavis problemebs umJRavneben da<br />

erTmaneTs Tavis simdidres uziareben, radgan qristes sxeulis gavrceleba<br />

episkoposTa mTeli kolegiis funqcia aris� 84<br />

Tavis diocezSi, romelTan erTadac is erT mTels warmoadgens, episkoposi<br />

xels uwyobs misionerul saqmes, ganaviTarebs mas da xelmZRvanelobs� is<br />

RmrTis eris misionerul sulsa da gulmxurvalebas aqtualursa (praesentem)<br />

da erTgvarad xiluls xdis, ise, rom mTeli diocezi misioneruli xdeba�<br />

episkoposma Tavis erSi, gansakuTrebiT sxneulebsa da tanjulebSi, ise-<br />

Ti sulebi (animas) unda aRZras, romlebic locvebsa da monaniebis saqmeebs<br />

RmerTs samyaros gamoxsnisaTvis Ria guliT miutanen� isini siamovnebiT<br />

xels Seuwyoben axalgazrdebisa da samRvdelobis mowodebas misionerul<br />

institutebSi, madlierni iqnebian, Tu RmerTi airCevs vinmes eklesiis misionerul<br />

saqmeSi monawileobisTvis, Sekreben diocezur kongregaciebs da<br />

daexmarebian maT, raTa monawileoba miiRon misiebSi, xels Seuwyoben misionerul<br />

institutebs Tavis erTgulTa Soris, gansakuTrebiT misionerul<br />

pontifeqsur saqmeebs� am saqmeebs samarTlianad ekuTvnis pirveloba� isini<br />

saSualebas warmoadgens imisaTvis, rom kaTolikeebi bavSvobidan ganimsWvalon<br />

sayovelTao da misioneruli suliT, agreTve imisaTvis, rom moxdes<br />

saSualebaTa efeqturi Tavmoyra yvela misiaTa sakeTildReod, TiToeuli<br />

maTganis moTxovnilebaTa Sesabamisad� 85<br />

yoveldRiurad sul ufro metad saWironi xdebian uflis venaxis mu-<br />

Sakebi, da diocezur mRvdelmsaxurebs surT, Tavadac aqtiuri monawileoba<br />

miiRon samyaros evangelizaciaSi� amitom wmida sinods imedi aqvs, rom<br />

episkoposebi gaacnobiereben mRvdelmsaxurTa did naklebobas, romelic<br />

didad xels uSlis mravali regionis evangelizacias da saTanado momzadebis<br />

Semdeg miavlenen zogierT Tavis saukeTeso mRvdelmsaxurs, romlebic<br />

Tavs misionerul saqmes uZRvnian, im diocezebSi, sadac samRvdeloebis naklebobaa,<br />

raTa maT Tundac droebiT msaxurebis (servitii) suliT aRasrulon<br />

misioneruli msaxureba (ministerium)� 86<br />

imisaTvis, rom episkoposTa misioneruli moRvaweoba mTeli eklesiis<br />

sakeTildReod ukeTesad ganxorcieldes, mizanSewonilia, rom saepiskoposo<br />

konferenciebma moawesrigon saqmeebi, romlebic sakuTari regionis gegmazomier<br />

TanamSromlobas gulisxmobs�<br />

Tavis konferenciebze episkoposebma unda ganixilon diocezuri samRvdeloebis<br />

im mRvdelmsaxurTa sakiTxebi, vinc Tavs xalxTa evangelizacias<br />

uZRvnis� maT unda imsjelon gansazRvruli Tanxis Sesaxeb, romelic TiToeulma<br />

Tavisi Semosavlis Sesabamisad yovelwliurad unda Seitans misioneruli<br />

saqmisTvis, 87 agreTve imaze, Tu ra gzebiTa da meTodebiT moxdes im sa-<br />

Sualebebis warmarTva da organizacia, romlebic uSualod misiaTa dasaxmareblad<br />

aris mimarTuli� maT unda gansazRvron, rogor daexmaron diocezuri<br />

samRvdeloebis misionerul instituciebsa da seminariebs, da saWiroebis<br />

SemTxvevaSi, maTi daarsebis Sesaxeb� maT unda imsjelon am institutebsa da<br />

diocezebs Soris ufro mWidro urTierTobebis ganviTarebis Sesaxebac�<br />

saepiskoposo konferenciebma safuZveli unda Cauyaron da xeli Seuwyon<br />

saqmeebs, romelTa meSveobiTac Zmurad miiReben da samRvdlo mzrunvelobiT<br />

daexmarebian maT, vinc muSaobisa da swavlis gamo misioneruli qveynidan<br />

emigrirebs� maTi wyalobiT xom erTmaneTisgan dacilebuli adamianebi<br />

84 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 23-24�<br />

85 Sdr� BENEDICTUS XV, encycl� Maximum illud: AAS 11 (1919), pp� 453-454� – PIUS XI, encycl�<br />

Rerum Ecclesiae: AAS 18 (1926), pp� 71-73� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Evangelii praecones: AAS 43 (1951), pp� 525-<br />

526� – ID�, encycl� Fidei donum: AAS 49 (197), p� 241�<br />

86 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� fidei donum: AAS 49 (1957), pp� 245-246�<br />

87 CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Pastorali Episcoporum munere, n� 6�<br />

291


292<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

garkveulwilad erTmaneTis axloblebi xdebian, xolo uZvelesi droidan<br />

arsebul qristianul sakrebuloebs SesaniSnavi saSualeba eZleva dialog-<br />

Si Sevidnen erebTan, romlebsac saxareba jer ar miuRiaT, da maT sakuTari<br />

siyvarulis msaxurebiTa da daxmarebiT qristes WeSmariti saxe aCvenon� 88<br />

39� mRvdlebi ganasaxarieben qristes da saepiskoposo xarisxis TanamSromlebi<br />

arian mis sammag wmida msaxurebaSi, romelic Tavisi bunebiT eklesiis misias<br />

ganekuTvneba� 89 amitom maT Rrmad unda gaacnobieron, rom maTi cxovreba<br />

misiaTa msaxurebasac (servitium) aris miZRvnili� Tavisi sakuTari msaxurebiT<br />

(ministerium) – rac, upirveles yovlisa, evqaristiaSi mdgomareobs, romelic eklesias<br />

srulyofs – isini urTierToben qristesTan – meTavesTan da sxvebic<br />

am urTierTobasTan mihyavT� SeuZlebelia, isini ar grZnobdnen, ramdeni aklia<br />

sxeulis sisrules da amis gamo ramdenia kidev gasakeTebeli, rom is dRiTi dRe<br />

gaizardos� amitom Tavisi samRvdlo mzrunveloba maT ise unda warmarTon, rom<br />

man xeli Seuwyos araqristianTa Soris saxarebis gavrcelebas�<br />

samRvdlo mzrunvelobaSi mRvdlebi erTgulTa Soris aRZraven da daicaven<br />

miswrafebas samyaros evangelizaciisken� katexizmosa da qadagebis<br />

gziT isini daarigeben maT eklesiis funqciis ASesaxeb, romelic xalxTaTvis<br />

qristes uwyebaSi mdgomarebs� maT unda aswavlon qristianul ojaxebs Tavis<br />

SvilebSi misioneruli mowodebebis aRzrdis aucileblobisa da pativis<br />

Sesaxeb� kaTolikuri skolebisa da asociaciebis axalgazrdaTa Soris unda<br />

ganviTardes misioneruli suliskveTeba, ise, rom maTgan saxarebis momavali<br />

mqadageblebi miviRoT� dae, ergulebma iswavlon misiebisTvis locva da ar<br />

SercxveT maT Sesawiravi sTxovon: isini xom erTgvarad maTxovarni xdebian<br />

qristesa da sulTa gamoxsnisaTvis�<br />

seminariebisa da universitetebis maswavleblebi studentebs samyarosa<br />

da eklesiis WeSmarit mdgomareobas auxsnian, raTa araqristianTa evangelizaciis<br />

mzardi aucilebloba maTTvis naTeli gaxdes da maTi miswrafeba<br />

asazrdoos� dogmaturi, bibliuri, zneobrivi da istoriuli disciplinebis<br />

gadmocemisas maT Suqi unda mohfinon maTSi mocemul misionerul Sinaarss,<br />

da ase Camoayalibon misioneruli cnobiereba momaval mRvdelmsaxurebSi�<br />

40� rogorc mWvretelobiTi, aseve qmediTi cxovrebis moweseTaA institutebi<br />

dRemde udides monawileobas iRebdnen da iReben samyaros evangelizaciaSi�<br />

wmida sinodi sixaruliT aRiarebs maT damsaxurebas da RmerTs madlobas<br />

eubneba amdeni msxverplisTvis, romlebic RmrTis didebisa da sul-<br />

Ta msaxurebisTvis iqna motanili, da maT mouwodebs, ganuxrelad ganagrZon<br />

dawyebuli saqme, radgan maT ician siyvarulis Zala, romelic Tavisi mowodebis<br />

Sesabamisad sul ufro metad unda srulyon da romelic maT WeSmaritad<br />

kaTolikuri sulisken ubiZgebs da aseT cxovrebas avaldebulebs� 90<br />

mWvretelobiTi cxovrebis institutebi Tavisi locvebiT, monaniebis<br />

saqmeebiTa da gancdili gaWirvebiT Zalze mniSvnelovani aris sulTa moqcevis<br />

saqmeSi, radgan es Tavad RmerTi is, vinc sapasuxod mialens muSakebs<br />

Tavis samkalSi (Sdr� maT� 9, 38), ganaRebs araqristianTa sulebs saxarebis<br />

mosasmenad (Sdr� saqme 16, 14) da maT gulebSi asazrdoebs gamoxsnis sityvas<br />

(Sdr� 1kor� 3, 7)� metic: am institutebs sTxoven, saxlebi daafuZnon misiebis<br />

adgilas, rac mravalma ukve gaakeTa kidec, raTa iq adgilobrivi xalxis tradiciis<br />

Sesabamisad icxovron da RmrTis didebisa da siyvarulis, agreTve<br />

qristeSi erTobis mowmeni iyvnen araqristianTa Soris�<br />

88 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Fidei donum: AAS 49 (1957), p� 245�<br />

89 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>; Const� dogm� de Ecclesia, n� 28�<br />

90 Sdr� CONC: VAT� <strong>II</strong>; Const� dogm� de Ecclesia, n� 44�


AD GENTES DIVINITUS<br />

xolo qmediTi cxovrebis institutebi, imisda miuxedavad, isaxaven isini<br />

miznad mkacrad misionerul mizans Tu ara, gulrwfeli guliT ekiTxebian<br />

RmerTs: SeuZliaT Tu ara maT gaSalon Tavisi moRvaweoba RmrTis sasufevlis<br />

gasavrceleblad xalxTa Soris? SeuZliaT Tu ara sxvebs gadaabaron zogier-<br />

Ti Tavisi msaxureba, raTa sakuTari Zalebi misiebs moaxmaron? SeuZliaT Tu<br />

ara daiwyon Tavisi moRvaweoba misiebSi da, aucileblobis SemTxvevaSi, Tavis<br />

konstituciebSi cvlilebebi Seitanon, magram ise, rom es maTi damfuZneblis<br />

principebs Seesabamebodes? SeuZliaT Tu ara maT wevrebs SesaZleblobis<br />

farglebSi monawileoba miiRon misionerul moRvaweobaSi? aris Tu ara<br />

maTi Cveuli cxovrebis wesi saxarebis mowmoba, romelic eris Taviseburebasa<br />

da mdgomareobas upasuxebs?<br />

suli wmidis STagonebiT eklesiaSi yoveldRiurad matulobs saero (saecualaria)<br />

institutebis ricxvi� amitom maTi saqmeebi, episkoposis uflebamosilebiT<br />

ganxoriclebuli, SeiZleba nayofieri iyos misiebSi, rogorc samyaros<br />

evangelizaciisadmi sruli miZRvnis niSani�<br />

41� saeroni evangelizaciis saqmeSi eklesiasTan TanamSromloben� isini<br />

monawileoben masSi rogorc mowmeni da rogorc cocxali iaraRebi mis gamomxsnel<br />

misiaSi, 91 gansakuTrebiT Tu RmrTisagan arian mowodebulni da am<br />

saqmisTvis maT episkoposebi mouwodeben�<br />

qveynebSi, romlebic ukve qristianulni arian, saeroni TanamSromloben<br />

evangelizaciis saqmeSi, xels uwyoben Tavis TavSi da sxvebSi misiebis codnasa<br />

da siyvaruls, aRZraven mowodebebs Tavis ojaxebSi, kaTolikur asociaciebsa<br />

da skolebSi, da sTavazoben nebismieri saxis daxmarebas, raTa sarwmunoebis<br />

niWi, romelic saCuqrad miiRes, sxvebsac gadaeces�<br />

misiaTa qveynebSi saero pirni, rogorc mosulni, aseve adgilobrivni,<br />

skolebSi unda aswavlidnen, warmaval saqmeebs xelmZRvanelobdnen, sakrebulos<br />

da diocezur saqmianobaSi TanamSromlobdnen, saeroTa mociqulobis<br />

sxvadasxva formebs awesebdnen da ganaviTarebdnen, raTa axal eklesiaTa<br />

erTgulebma rac SeiZleba swrafad SeZlon Tavadac monawileoba miiRon eklesiis<br />

cxovrebaSi� 92<br />

saero pirebma siamovnebiT unda gauwion ekonomikur-socialur Tanam-<br />

Sromloba erebs, romlebic evoluciis gzaze imyofebian� es TanamSromloba<br />

miT ufro metad aris qebis Rirsi, rac ufro metad exeba isini institutebis<br />

daarsebas, romlebic socialuri cxovrebis fundamentur struqturebs<br />

moicavs, an gamiznulia maT mosamzadeblad, visac saxelmwifoSi pasuxismgebloba<br />

akisria�<br />

sagangebo qebis Rirsni is saero pirebi arian, vinc universitetebsa Tu<br />

samecniero institutebSi Tavisi istoriuli Tu samecniero-religiuri kvlevebiT<br />

xels uwyobs erTa da religiaTa Sesaxeb codnis gamdidrebas, exmareba<br />

saxarebis mqadageblebsa da amzadebs dialogs ara-qristianebTan�<br />

dae, maT Zmurad iTanamSrmlon qristianebTan da ara-qristianebTan, gansakuTrebiT<br />

saerTaSoriso asociaiaTa wevrebTan, da mudam iTvaliswinebdnen<br />

imas, rom „miwieri qalaqis mSenebloba mudam ufals efuZnebodes da<br />

misken miemarTebodes“� 93<br />

imisaTvis, rom es yvela movaleoba asruldes, saeroni unda moemzadon<br />

teqnikurad da sulierad, rac unda moxdes am miznisaTvis Seqmnil institutebSi,<br />

raTa maTi cxovreba iyos mowmoba ara-qristianTa Soris qriste-<br />

91 Sdr� iqve, 33, 35�<br />

92 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Evangelii praecones: AAS 43 (1951), pp� 510-514� – IOANNES XX<strong>II</strong>I,<br />

encycl� Princeps Pastorum: AAS 51 (1959), pp� 851-852�<br />

93 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 46�<br />

293


294<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

sTvis, Tanaxmad uflis sityvisa: “daubrkolebel iyveniT huriaTa mimarT<br />

da warmarTTa da eklesiaTa RmrTisaTa, viTarca me yovelTave yovelTa saTno-veyofvi,<br />

rameTu ara veZieb Tavisa Cemisa umjobƒssa, aramed mravalTasa,<br />

ra¡Ta cxonden” (1kor� 10, 32-33)�<br />

daskvna<br />

eklesiis mamebi, romis pontifeqsTan erTad, Rrmad grZnoben movaleobas,<br />

romelic uflis sasufevlis yvelgan gavrcelebas gulisxmobs� amitom isini<br />

siyvaruliT esalmebian saxarebis yvela mqadagebels, upirveles yovlisa<br />

maT, vinc qristesTvis devnas ganicdis, da maT vnebebs iziareben� 94<br />

isini imave siyvaruliT arian aRgznebulni, romliTac qriste iyo adamianTa<br />

mimarT anTebuli� maT gacnobierebuli aqvT, rom es RmerTma qmna, rom<br />

misi sasufeveli miwaze modis, da sxva qristes erTgulebTan erTad locvebs<br />

aRavlenen, raTa qalwuli mariamis, mociqulTa dedoflis SuamdgomlobiT,<br />

xalxebi rac SeiZleba swrafad mividnen WeSmaritebis codnamde (1tim� 2, 4),<br />

da RmrTis dideba, romelic brwyinavs ieso qristes saxeze, suli wmidis me-<br />

SveobiT yvelasTvis ganaTdes (2kor� 4, 6)�<br />

yovelive erTad da cal-calke, rac am dekretSi gamocxadda,<br />

wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo uflebamosilebiT,<br />

romelic qristesgan gadmogveca, amas pativdebul<br />

mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT, vadgenT da<br />

vawesebT, da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda, gamoqveyndes<br />

sadideblad RmrTisa�<br />

romi, wm� petresTan, 1965 wlis 7 dekemberi<br />

me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />

(mohyveba mamaTa xelmowerebi)<br />

94 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Evangelii praecones: AAS 43 (1951), p� 527� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, enycl�<br />

Princeps pastorum: AAS 51 (1959), p� 864�


dekreti<br />

mRvdelTa msaxurebisa da cxovrebis<br />

Sesaxeb<br />

PRESBYTERORUM ORDINIS


pavle episkoposi,<br />

RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />

wmida krebis mamebTan erTad,<br />

samudamo saxsovrad<br />

dekreti mRvdelTa<br />

msaxurebisa da cxovrebis<br />

Sesaxeb<br />

Sesavali<br />

1� mocemulma wmida <strong>kreba</strong>m ukve mravaljer Segvaxsena im udidesi Rirebulebis<br />

Sesaxeb, romelic eklesiaSi mRvdelTa xarisxs aqvs� 1 am xarisxs qristes<br />

eklesiis ganaxlebaSi gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs da urTulesi roli<br />

akisria� amitom Zalze sasargeblod migvaCnia, ufro dawvrilebiT da Rrmad<br />

vimsjeloT mRvdelTa Sesaxeb� rac aq iTqmis, yvela mRvdels exeba, gansaku-<br />

TrebiT ki maT, vinc sulTaTvis zrunvas emsaxureba� rac Seexeba mowese mRvdlebs,<br />

maTTan dakavSirebiT saTanado modifikaciebi aris saWiro� episkoposebisgan<br />

miRebuli xeldasxmiTa da misiiT mRvdelni emsaxurebian qristes<br />

– moZRvars, mRvdelmsaxursa da mefes, monawileoben mis msaxurebaSi, romlis<br />

saSualebiT eklesia amqveynad ganuwyvetliv Sendeba rogorc RmrTis eri,<br />

qristes sxeuli da suli wmidis taZari� imisaTvis, raTa arsebul samRvdlo<br />

da adamianur garemoSi (xSir SemTxvevaSi Zalze saxecvlilSi) ufro advili<br />

iyos maTi msaxurebisTvis xelSewyoba da maTi cxovrebis mowyoba, mocemuli<br />

wmida sinodi acxadebs da adgens Semdegs�<br />

Tavi I<br />

mRvdloba eklesiis misiaSi<br />

2� ufali ieso, „romeli-igi mamam wmida-yo da moavlina soflad“ (ioan� 10,<br />

36), mTels Tavis mistikur sxeuls sulis im cxebis moziared xdis, romliTac<br />

Tavad aris cxebuli� 2 masSi yvela erTguli asrulebs wmida da sameufo mRvdlobas<br />

(sacerdotium)� ieso qristes meSveobiT maT sulieri msxverpli miaqvT<br />

RmerTTan da naTels hfenen imis saTnoebebs, vinc maT wyvdiadidan Tavis<br />

gansacvifrebel naTelSi mouwoda� 3 amgvarad, yvela aso monawileobs mTeli<br />

sxeulis misiaSi: yvelam unda wmida yos ieso Tavis gulSi 4 da mis Sesaxeb<br />

winaswarmetyveluri suliT mowmobdes� 5<br />

imisaTvis, raTa erTgulebi erT sxeulad gaerTiandnen, romelSic „asoebsa<br />

mas yovelsa ara igive saqme aqus“ (rom� 12, 4), Tavad ufalma daayena msaxurebi,<br />

romlebsac erTgulTa sakrebuloSi xeldasxmis wmida ZaliT SeeZlebaT msxverplis<br />

mitana da codvebis miteveba, 6 agreTve adamianebisTvis qristes saxeliT<br />

samRvdelmsaxuro movaleobis sajarod Sesruleba� amgvarad, qristem moavlina<br />

1 CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� de Sacra Liturgia. – Const� dogm� de Ecclesia. – Decr� de pastorali Epsicoporum<br />

munere in Ecclesia. – Decr� de institutione sacerdotali.<br />

2 Sdr� maT� 3, 16; luk� 4, 18; saqme 4, 27; 10, 38�<br />

3 Sdr� 1petre 2, 5 da 9�<br />

4 Sdr� 1petre 3, 15�<br />

5 Sdr� gamocx� 19, 10� – CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 35�<br />

6 CONC� TRID�, Sess� 23, cap� 1 et can� 1: DENZ� 957 et 961 (1764 et 1771)�<br />

297


298<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

mociqulebi, rogorc Tavad iyo movlenili mamis mier� 7 Tavisi xeldasxmisa da<br />

misiis monawileebad qristem mociqulTa memkvidreebi, episkoposebi daayena, 8<br />

romelTa msaxurebis funqcia subordinaciuli wesiT mRvdlebs (Presbyteris) gadaeca,<br />

9 raTa maT, mRvdlobis xarisxSi damtkicebulebma (constituti), samociqulo<br />

misiis saTanadod Sesrulebisas saepiskoposo xarisxTan iTanamSromlon� 10<br />

mRvdelTa funqcia episkoposTa xarisxTan aris dakavSirebuli� is im Zalauflebis<br />

monawilea, romliTac Tavad qriste Tavis sxeuls agebs, wmida yofs da<br />

marTavs� mRvdelTa msaxureba (sacerdotium Presbyterorum), romelic qristianuli<br />

xeldasxmis (initiationis) saidumloebs gulisxmobs, im saidumloTi<br />

gadaicema, romliTac mRvdlebi, suli wmidis cxebiT, gansakuTrebuli niSniT<br />

aRibeWdebian da imdenad emsgavsebian qriste-mRvdelmsaxurs, rom Zala SeswevT<br />

meTavis – qristes piriT imoqmedon� 11<br />

mRvdlebi mociqulTa funqcias iziareben� maT RmerTma madliT daakisra,<br />

iyvnen ieso qristes msaxurni xalxSi da aRasrulon saxarebis wmida movaleoba,<br />

raTa xalxis Semosawiruleba (oblatio) miRebul iqnas da suli wmidaSi ganiwmidos�<br />

12 mociqulTa mier saxarebis uwyeba mouwodebs da krebs RmrTis ers, raTa<br />

yvelam, vinc am xalxs ekuTvnis, suli wmidiT ganwmendilma, miitanos sakuTari<br />

Tavi „msxverplad cxovelad, wmidad, saTnod RmrTisa“ (rom� 12, 1)� mRvdelTa<br />

msaxurebis meSveobiT erTgulTa es sulieri msxverpli sruldeba qristes<br />

– erTaderTi Suamavlis - msxverplTan erTobaSi� misi mitana xdeba mRvdelTa<br />

xeliT, mTeli eklesiis saxeliT, usisxlod da saidumlod (sacramentaliter), vidre<br />

mova Tavad ufali� 13 amisken miiswrafvis mRvdelTa msaxureba da aq sruldeba<br />

is� xolo maTi msaxureba, romelic saxarebiseuli uwyebiT iwyeba, Tavis Zalasa<br />

da mniSvnelobas qristes msxverplSi iZens� is imisken aris mimarTuli, rom<br />

„didma mRvdelmsaxurma RmerTs sayovelTao msxverplad miutanos mTeli gamosyiduli<br />

qalaqi, anu wmidaTa sazogadoeba da erToba� am mRvdelmsaxurma xom<br />

vnebiT Tavi msxverplad Seswira CvenTvis, raTa Cven aseTi mniSvnelovani Tavis<br />

sxeulad SeviqmneT�“ 14<br />

maSasadame, mizani, romliskenac mRvdelni Tavisi msaxurebiTa da cxovrebiT<br />

miiswrafvian, aris qristeSi mama-RmerTis didebis ganxorcieleba� es<br />

imas niSnavs, rom adamianebma Segnebulad, Tavisuflad da madlierebiT mii-<br />

Ron qristeSi aRsrulebuli RmrTis saqme da is mTeli Tavisi cxovrebiT gamoxaton�<br />

mRvdlebi xels uwyoben RmrTis didebis zrdasa da saRmrTo cxovrebaSi<br />

adamianTa winsvlas, iqneba es locviTa Tu TayvaniscemiT, sityvis<br />

qadagebiTa Tu evqaristuli msxverplis SewirviT an danarCen saidumloTa<br />

ganwesebiTa da adamianebisTvis sxva msaxurebaTa aRsrulebiT� yovelive es<br />

qristes paseqidan momdinareobs da uflis didebiT mosvlaSi dasruldeba,<br />

rodesac igi mefobas RmerTsa da mamas gadascems� 15<br />

3� mRvdlebs adamianTagan irCeven da adamianebisTvis niSnaven, saRmrTo saqmeTa<br />

aRsrulebis mizniT, raTa ZRveni da msxverpli miitanon codvebisaTvis� 16<br />

7 Sdr� ioan� 20, 21� – CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 18�<br />

8 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 28�<br />

9 Sdr� iqve�<br />

10 Sdr� Pont. Rom., “De Ordinatione Presbyteri”, Praefatio� es sityvebi gvxvdeba agreTve<br />

teqstSi Sacramentario veronensi (MOHLBERG, Romae 1956, p� 122); ix� agreTve Missali Francorum<br />

(MOHLBERG, Romae 1957, p� 9), Libro Sacramentorum Romanae Ecclesiae (MOHLBERG, Romae 1960, p�<br />

25); Pontificali Romano-Germanico (Vogel-Eltze, Città del Vaticano 1963, vol� I, p� 34)�<br />

11 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 10�<br />

12 Sdr� rom� 15, 16�<br />

13 Sdr� 1kor� 11, 26�<br />

14 S� AUGUSTINUS, De civitate Dei, 10, 6: PL 41, 284�<br />

15 Sdr� 1 kor� 15, 24�<br />

16 Sdr� ebr� 5, 1�


PRESBYTERORUM ORDINIS<br />

mRvdlebi sxva adamianebTan erTad, rogorc ZmebTan, cxovroben� ufali iesoc,<br />

Ze RmrTisa, mamam adamianebTan adamianad moavlina� man Cvens Soris icxovra da<br />

ineba, yvelaferSi, garda codvisa, ZmaTa msgavsi yofiliyo,� 17 mas ukve mibaZes<br />

wmida mociqulebma: netari pavle, xalxTa moZRvari (Doctor gentium), „rCeuli<br />

saxarebasa mas RmrTisasa“, Tavadac mowmobs: „yovelTa veqmen yovlad, ra¡Ta<br />

yovelni vacxovnne“� 18 axali aRTqmis mRvdlebi, Tavisi mowodebiTa da xeldasxmiT<br />

erTgvarad RmrTis eris wiaRidan SeirCevian, oRond ara imisTvis, rom mas<br />

an nebismier adamians gaemijnon, aramed imisTvis, rom srulad miuZRvnan Tavi<br />

saqmes, romlisTvisac maT ufalma mouwoda� 19 isini ver SeZlebdnen qristes msaxurebas,<br />

rom ar yofiliyvnen sxva – aramiwieri – cxovrebis mowmeni da ganmgebelni<br />

(dispensatores)� isini verc adamianebs moemsaxurebodnen, maTi cxovrebisa<br />

da garemoebebis mimarT gaucxovebulni rom yofiliyvnen� 20 Tavad maTi msaxureba<br />

sagangebod moiTxovs maTgan, amqveyniurobas ar miemsgavson� 21 amave dros,<br />

is moiTxovs, rom maT amqveynad icxovron adamianTa Soris, da rogorc keTili<br />

mwyemsebi, Tavis cxvrebs icnobdnen� isini unda Seecadon, is cxvrebic moiyvanon,<br />

romlebic am samwysosi ar arian, raTa maTac qristes xma isminon da „iyvnen<br />

erT samwyso da erT mwyems“� 22 am miznis miRwevas Zalze Seuwyobs xels is Rirebulebebi,<br />

romlebsac adamianTa sazogadoeba didad afasebs� aseTebia sikeTe,<br />

gulrwfeloba, sulis simtkice da simdgrade, riskenac mogviwodebs mociquli<br />

pavle, romelic ambobs: „raodeni ars WeSmarit, raodeni patiosan, raodeni<br />

marTal, raodeni wmida, raodeni sayuarel, raodeni saqebel, raodeni saTno da<br />

raodeni qebul, mas zraxevdiT“ (fil� 4, 8)� 23<br />

17 Sdr� ebr� 2, 17; 4, 15�<br />

18 Sdr� 1kor� 9, 22�<br />

19 Sdr� saqme 13, 2�<br />

20 “es mcdeloba, mimarTuli religiuri da zneobrivi srulyofisaken, sul ufro<br />

metad aris ganpirobebuli im garegani viTarebiTac, romelSic eklesia cxovrobs� is ver<br />

darCeba ucvleli da gulgrili adamianTa im mdgomareobis mimarT, romelic mas gars<br />

axvevia, aTasgvar gavlenas axdens mis moRvaweobaze da mas garkveul wessa da garemoebebs<br />

uqvemdebarebs� cxadia, eklesia ar aris gamijnuli adamianTa sazogadoebisgan� piriqiT,<br />

is mis wiaRSi arsebobs� maSasadame, eklesiis Svilebi sazogadoebis gavlenas ganicdian,<br />

mis kulturas iTviseben, kanonebs emorCilebian da mis zne-Cveulebebs iziareben� eklesiis<br />

es mWidro kavSiri adamianur sazogadoebasTan ganuwyvetliv badebs rTul kiTxvebs,<br />

romlebic dRes gansakuTrebiT saWirboroto aris���…(���) warmarTTa (xalxTa) mociquli ase<br />

mouwodebs Tavisi drois qristianebs: “nu iqmnebiT Tana-meuRle urwmunoTa, rameTu ra¡<br />

moyuseba ars simarTlisa da uSjuloebisa¡? anu ra¡ ziareba¡ ars naTlisa da bnelisa? ��� anu<br />

ra¡ nawil uc morwmunesa urwmuno¡sa Tana?” (2 kor� 6, 14-15)� amitom vinc axla eklesiaSi aRmzrdelTa<br />

da damrigebelTa rols asrulebs, maT unda Seaxsenon kaTolike axalgazrdobas<br />

misi gansakuTrebuli mdgomareobisa da aqedan gamomdinare movaleobis Sesaxeb, rac imas<br />

niSnavs, rom unda vicxovroT am samyaroSi, magram ara amqveyniurad, Tanaxmad uflisa, romelmac<br />

uTxra Tavis mowafeebs: „ara vity¢, ra¡Ta aRixune igini soflisagan, aramed ra¡Ta<br />

daicvne igini borotisagan� soflisaganni ara arian, viTarca me ara soflisagani var�“<br />

(ioan� 17, 15-16)� es survili eklesiamac gaiTavisa� miuxedavad amisa, amgvari gansxvaveba ar<br />

niSnavs gamijnvas� es ar aris gulgrloba, SiSi an ugulebelyofa� da Tumca eklesia saku-<br />

Tar Tavs adamianTa modgmisgan ganasxvavebs, is mas ki ar upirispirdeba, aramed piriqiT, mas<br />

ukavSirdeba“� (PAULUS VI, encycl� Ecclesiam suam, 6 aug� 1964: AAS 56 (1964), pp� 627 et 638�<br />

21 Sdr� rom� 12, 2�<br />

22 ioan� 10, 14-16�<br />

23 Sdr� S� POLYCARPUS, Epist. ad Philippenses, VI, 1: “da mRvdlebmac unda icodnen TanagrZnoba,<br />

isini unda iyvnen gulmowyaleni yvelas mimarT� maT unda moabrunon Secdenilni,<br />

moinaxulon yvela sneuli, uyuradRebod ar datovon qvrivi, bavSvi Tu Rataki� isini mudam<br />

unda zrunavdnen sikeTisaTvis RmrTisa da adamianTa winaSe, ganudgnen yovelgvar risxvas,<br />

pirovnul mikerZoebas, usamarTlo gansjas� isini Sors unda iyvnen yovelgvari sixarbisagan,<br />

ar irwmunon swrafad sxvisi danaSauli da ar gansajon metismetad mkacrad� maT unda<br />

icodnen, rom Cven yvelani codvis movaleni varT�” (FUNK I, 303)�<br />

299


300<br />

I. mRvdelTa funqciebi<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

Tavi <strong>II</strong><br />

mRvdelTa msaxureba<br />

4� RmrTis eri, upirveles yovlisa, cxoveli RmrTis sityviT ikribeba, 24<br />

romelsac mRvdlelTa bageTagan moveliT� 25 xolo radgan veravin iqneba gamoxsnili<br />

sanam ar irwmunebs, 26 mRvdlebis, rogorc episkoposTa TanamSromlebis,<br />

pirveli movaleoba aris RmrTis saxarebis yvelasTavis xareba� 27 ase<br />

unda aRasrulon maT uflis mcneba: „warvediT yovelsa sofelsa da uqadageT<br />

saxareba¡ ese yovelsa dabadebulsa“ (mark� 16, 15), 28 Seqmnan da gazardon<br />

RmrTis eri� gamomxsneli sityva xom sarwmunoebas urwmunoTa gulSi aRvi-<br />

Zebs, xolo morwmuneTa gulSi mas asazrdoebs� sarwmunoebiT iwyeba da izrdeba<br />

erTgulTa sakrebulo, Tanaxmad mociqulisa: „sarwmunoeba smenisagan<br />

aris, xolo smena – qristes sityviT“ (Sdr� rom� 10, 17)� amgvarad, mRvdlebi<br />

yvelas winaSe arian valdebulni: maT yvelas unda auwyon saxarebis WeSmariteba,<br />

29 romliTac Tavad isini uflis mier (in Domino) xaroben� rasac ar unda<br />

akeTebdnen mRvdlebi: eweodnen qvel cxovrebas warmarTTa Soris, raTa miiyvanon<br />

isini RmrTis sadideblad, 30 Riad iqadagon da urwmunoebs auwyon<br />

qristes saidumloeba, gadmoscen qristianuli swavleba (catechesim) an ganmarton<br />

eklesiis moZRvreba, ecadon, qristes Suqze ganixilon Tanamedrove<br />

problemebi, - nebismier SemTxvevaSi maT sakuTari sibrZne ki ar unda aswavlon,<br />

aramed RmrTis sityva, da yvelas mouwodon moqcevisa da siwmidisaken� 31<br />

samRvdelmsaxuro qadagebam (dRevandel viTarebaSi misi ganxorcieleba xSirad<br />

Zalze rTuldeba) msmenelTa gonebaze ukeTesad rom imoqmedos, RmrTis<br />

sityva ara marto zogadad da abstraqtulad unda gamoixatos, aramed saxarebis<br />

maradiuli WeSmariteba cxovrebis konkretul viTarebebs unda miesadagos�<br />

sityvis msaxureba mravalgvarad xorcieldeba, msmenelTa moTxovnileba-<br />

Ta Taviseburebisa da mqadagebelTa qarizmaTa Sesabamisad� araqristianul<br />

regionebsa Tu garemoSi evangeluri uwyeba adamianebs gamoxsnis saidumloe-<br />

24 Sdr� 1 petre 1, 23; saqme 6, 7; 12, 24� mociqulebma “iqadages WeSmaritebis sityva da<br />

warmoSves eklesiebi” (S� AUGUSTINUS, In Ps., 44, 23: PL 36, 508)�<br />

25 Sdr� mal� 2,7; 1 tim� 4, 11-13; 2 tim� 4, 5; tit� 1, 9�<br />

26 Sdr� mark� 16, 16�<br />

27 Sdr� 2 kor� 11, 7� mRvdlebi episkoposTa TanamSromlebi arian da maT mimarT Zala-<br />

Sia isic, rac episkoposTa Sesaxeb iTqmis� Sdr� Statuta Ecclesiae Antiqua, c� 3, (CH� MUNIER, Paris<br />

1960, p� 79)� – Decretum Gratiani, C� 6, D� 88 (FRIEDBERG, I, 307)� – CONC� TRID�, Decr� de reform., Sess�<br />

5, c� 2, n� 9 (Conc. Oec. Decreta, ed� Herder, Romae 1963, p� 645); Sess� 24, c� 4 (p� 739)� – Conc� Vat� <strong>II</strong>, Const�<br />

dogm� de Ecclesia, n� 25�<br />

28 Sdr� Constitutiones Apostolorum, <strong>II</strong>, 26, 7: “dae, (mRvdlebi) iyvnen saRmrTo mecnierebis<br />

maswavleblebi, rogorc es Tavad ufalma dagvavala: wadiT, aswavleT, da a�S�” (FUNK, Didascalia<br />

et Constitutiones Apostolorum, I, Padeborn 1905, p� 105)� – Sacramentarium Leonianum da sxva sakramentariumebi<br />

vidre Pontificale Romanum, mRvelTa xeldasxmis Sesavali: “am winagangebiT,<br />

ufalo, Sen daudgine Seni Svilis mociqulebs Tanamgzavrebad sarwmunoebis moZRvarni,<br />

romlebiTac maT, rogorc meore mqadageblebiT (an: qadagebebiT), mTeli msoflio aavses”�<br />

– Liber Ordinum Liturgiae Mozarabicae, Sesavali mRvdelTa xeldasxmisaTvis: “dae, xalxTa maswavlebelma<br />

da damorCilebulTa mmarTvelma wesisamebr Seinaxos kaTolikuri sarwmunoeba,<br />

da WeSmariti gamoxsna yvelas auwyos” (M� FÉROTIN, Paris 1904, col� 55)�<br />

29 Sdr� gal� 2, 5�<br />

30 Sdr� I petr� 2, 12�<br />

31 Sdr� mRvdlis xeldasxmis wesi iakobitebis aleqsandriul eklesiaSi: “���Semoikribe<br />

Seni eri moZRvrebis sityvasTan, rogorc dedam, romelic Tavis bavSvebs kvebavs” (H�<br />

DENZIGER, Ritus Orientalium, <strong>II</strong>, Würzburg 1863, p� 14)�


PRESBYTERORUM ORDINIS<br />

biskan miuZRveba� 32 Tavad qristianul sakrebuloSi, gansakuTrebiT maTTvis,<br />

visac SeiZleba arasakmarisad swamdes an esmodes is, rasac praqtikulad ganaxorcielebs,<br />

sityvis qadageba saWiroa Tavad saidumloTa msaxurebisTvis,<br />

radgan swored isini warmoadgenen sarwmunoebis saidumloebs, romlebic<br />

sityvisgan ibadeba da misgan sazrdoobs� 33 es gansakuTrebiT sworia sityvis<br />

liturgiisTvis wirvis aRsrulebisas (celebratione), sadac ganuyoflad erTiandeba<br />

uflis sikvdilisa da aRdgomis uwyeba, pasuxi erisa, romelic ismens<br />

da Tavad msxverpli (oblatio), romliTac qristem Tavis sisxlSi axali aRTqma<br />

daamtkica� am msxverpls (oblationi) erTgulebi aRTqmebiTa (votis) da saidumlos<br />

miRebiT ukavSirdebian� 34<br />

5� RmerTma, romelic erTaderTi wmidani da wmidamyofeli aris, ineba, adamianebi<br />

Tavis TanamSromleblad da TanaSemweebad mieRo, raTa isini morCilad<br />

emsaxuron wmidayofis saqmes� amgvarad, mRvdlebis xeldasxma xdeba RmrTis<br />

mier, episkoposis meSveobiT, raTa isini qristes mRvdelmsaxurebis sagangebo<br />

monawileni gaxdnen da saRmrTo samsaxuri aRasrulon (in Sacris celebrandis ��� agant)�<br />

mRvlebi xom imis msaxurni arian, vinc liturgiaSi Tavis samRvdlo funqcias<br />

Tavisi sulis meSveobiT CvenTvis gamudmebiT asrulebs� 35 naTlobiT maT adamianebi<br />

RmrTis erSi SehyavT; sinanulis saidumloTi isini codvilebs RmerTsa<br />

da eklesiasTan Searigeben, xolo sneulTaTvis zeTis kurTxeviT maT tanjvas<br />

umsubuqeben; upirveles yovlisa ki, wirvis aRsrulebiT (celebratione praesertim<br />

Missae) isini sakramentulad msxverpls swiraven qristes� yvela saidumloTa<br />

aRsrulebisas (rasac eklesiis uZveles droSic mowmobda egnate martvili), 36<br />

mRvdlebi sxvadasxva saxiT ierarqiulad ukavSirdebian episkoposs, rac mas<br />

erTgulTa TiToeul sakrebuloSi erTgvar mowmed aqcevs� 37<br />

danarCeni saidumloni, iseve rogorc yvela saeklesio msaxurebebi da<br />

samociqulo saqmeebi, dakavSirebulia wmida evqaristiasTan da misken aris<br />

mimarTuli� 38 uwmides evqaristiaSi xom eklesiis mTeli sulieri simdidre<br />

aris mocemuli, 39 anu Tavad qriste, Cveni paseqi da puri cxoveli� Tavisi<br />

xorcis meSveobiT, romelic aris suli wmidiT cxovelyofili da cxovelmyofeli,<br />

igi cxovrebas aniWebs adamianebs� es mouwodebs maT da ubiZgebs,<br />

masTan erTobaSi msxverplad miitanon sakuTari Tavi, Tavisi Sroma da mTeli<br />

qmnileba� amitom evqaristia warmoadgens CvenTvis mTeli evangelizaciis wyarosa<br />

da kulminacias: maSin rodesac kaTakmevlebs TandaTanobiT amzadeben<br />

evqaristiaSi monawileobis misaRebad, is erTgulebi, romlebic ukve aRbeWdilni<br />

arian wmida naTlobiTa da xeldasxmiT, evqaristiis miRebiT srulad<br />

CaerTvebian qristes sxeulSi�<br />

32 Sdr� maT� 28, 19; mark� 16, 16� – TERTULLIANUS, De baptismo, 14, 2 (Corpus Christianorum,<br />

Series latina, I, p� 289, 11-13)� – S� ATHANASIUS, Adv. Arianos, 2, 42 (PG 26, 237)� – S� HIERONIMUS; In<br />

Mat., 28, 19 (PL 26, 218 BC): “isini jer aswavlian yvela xalxebs, Semdeg ki ukve ganswavlulebs<br />

wyals apkureben� radgan SeuZlebelia, sxeulma miiRos naTlobis saidumlo, sanam suli<br />

sarwmunoebis WeSmaritebas ar miiRebs�” – S� THOMAS, Expositio primae Decretalis, § 1: “Cvenma<br />

macxovarma, romelic mowafeebs qadagebisTvis agzavnis, maT sami davaleba misca� pirveli:<br />

aswavlon sarwmunoeba; meore: morwmuneni saidumoebiT gamsWvalon” (ed� Marietti, Opuscula<br />

Theologica, Taurini, Romae 1954, 1138)�<br />

33 Sdr� CONC VAT� <strong>II</strong>, Const� de Sacra Liturgia, n� 35, 2�<br />

34 Sdr� iqve, nn� 33, 35, 48, 52�<br />

35 Sdr� iqve, n� 7� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Mystici Corporis, 29 iun� 1943: AAS 35 (1943), p� 230�<br />

36 S� IGNATIUS M�, Smyrn., 8, 1-2 (FUNK, p� 282, 6-15)� – Constutiones Apostolorum, V<strong>II</strong>I, 12, 3<br />

(FUNK, p� 496); V<strong>II</strong>I, 29, 2 (p� 532)�<br />

37 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 28�<br />

38 evqaristia aris erTgvarad sulieri cxovrebis dasruleba da yvela saidumloTa<br />

mizani” (S� THOMAS, Summa Theol. . <strong>II</strong>I, q� 73, a� 3 c); Sdr� <strong>II</strong>I, q� 65, a� 3�<br />

39 Sdr� S THOMAS, Summa Theol� <strong>II</strong>I, q� 65, a� 3, ad 1; q� 79, a� 1, c, et ad 1�<br />

301


302<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

amgvarad, evqaristuli msxverplSewirva aris erTgulTa sakrebulos<br />

centri, romelsac mRvdeli uZRveba� mRvdlebi erTgulebs aswavlian, mamas<br />

miarTvan saRmrTo msxverpli (victimam) mesaze (�acrifici� �i�ae) da masTan<br />

erTad Tavisi cxovrebac Seswiron (oblationem vitae suae facere)� qriste-mRvdlis<br />

suliT gamsWvalulni (in Spiritu Pastoris), isini erTgulebs aswavlian, Tavisi<br />

codvebi morCili guliT monaniebis saidumlos dauqvemdebaron, raTa ufro<br />

metad moiqcnen uflisken da misi sityvebi daimaxsovron: „SeinaneT, rameTu<br />

moaxlebul ars sasufeveli caTa¡“ (maT� 4, 17)� amasTanave, isini arigeben erTgulebs,<br />

ise miiRon monawileoba wmida liturgiis aRsrulebaSi (celebrationes),<br />

rom masSic rogorme gulrwfel locvamde mividnen� isini erTgulebs miuZ-<br />

Rvebian, raTa maT mTeli Tavisi cxovrebis ganmavlobaSi locvis suli sul<br />

ufro da ufro srulyon, TiToeulis madlisa da moTxovnilebis mixedviT�<br />

isini yvelas aRuZraven survils, Seasrulon Tavisi statusis Sesabamisi movaleobebi,<br />

xolo ufro warCinebulebs mouwodeben, daicvan saxarebis mcnebebi<br />

maTTvis Sesaferisi formiT� isini aswavlian erTgulebs, Tavis gulebSi<br />

umReron ufals galobani da qebani, da hmadlobdnen „yovelTaT¢s saxeliTa<br />

uflisa Cuenisa ieso qristesiTa RmerTsa da mamasa�“ 40<br />

qebasa da madlierebas, romlebsac mRvdlebi evqaristiis aRsrulebisas<br />

gamoxataven, Jamnis Sesrulebisas dRis sxvadasxva saaTze ganavrcoben� eklesiis<br />

saxeliT, isini RmerTs evedrebian maTTvis mindobili mTeli erisTvis<br />

da metic: mTeli msofliosaTvis�<br />

locvis saxlSi, sadac erTgulebi ikribebian, sruldeba da inaxeba uwmidesi<br />

evqaristia� aq, erTgulTa dasaxmareblad da sanugeSeblad, Tayvans<br />

scemen RmrTis Svilis, Cveni macxovris Tandaswrebas, romelic samsxverploze<br />

CvenTvis iqna mitanili� es saxli unda iyos lamazi, locvisa da RmrTismsaxurebisTvis<br />

Sesaferisi� 41 masSi mowveulni arian mRvdlebi da erTgulebi,<br />

raTa madlierebiT upasuxon imis niWs (dono), vinc Tavisi adamianobiT ganuwyvetliv<br />

avrcelebs saRmrTo cxovrebas Tavisi sxeulis asoebSi� 42 mRvdlebma<br />

unda izrunon liturgiuli mecnierebisa da xelovnebis saTanadod ganvi-<br />

TarebisTvis, raTa Tavisi liturgiuli msaxurebiT maTTvis mindobili qristianuli<br />

sakrebuloebi sul ufro metad srulyofilad aqebdnen RmerTs,<br />

mamasa da Zes da suli wmidas�<br />

6� mRvdlebi, romlebic qristes – meTavisa da mRvdlis funqcias Tavisi<br />

uflebamosilebis farglebSi asruleben, episkoposis saxeliT kreben<br />

RmrTis ojaxs rogorc erTsulovan saZmos, da mihyavT isini qristes meSveobiT<br />

sulSi (in Spiritu) mama RmerTTan� 43 am msaxurebis, iseve rogorc mRvdlebis<br />

sxva funqciebis aRsasruleblad, maT eniWeba sulieri Zalaufleba, romelic<br />

aRsaSenebelad eZleva� 44 eklesiis aRSenebaSi mRvdlebi, uflis msgavsad,<br />

yvelas udidesi adamianobiT unda moeqcnen� isini maT ar unda epyrobodnen<br />

40 efes� 5, 19-20�<br />

41 Sdr� S� HIERONYMUS, Epist., 114, 2: “…wmida barZimi, wmida saburvelebsa (velamina)<br />

da sxva yvelafers, rac uflis vnebaTa kults exeba, uflis sxeulsa da sisxlTan kavSiris<br />

gamo, iseTive mowiwebiT unda vceT Tayvani, rogorc mis sxeulsa da mis sisxls”� – (PL 22,<br />

934)� – Vid� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� de Sacra Liturgia, nn� 122-127�<br />

42 “garda amisa, erTgulebs ar unda daaviwydeT, rom dRis ganmavlobaSi mividnen<br />

(visitationem) uwmindes saidumlosTan (Sacramenti)� liturgiuli kanonebis Tanaxmad, is unda<br />

daculi iyos eklesiebSi yvelaze Rirseul da sapatio adgilas� aseTi misvla aris madlierebis<br />

niSani aq myofi qristes – Cveni uflis mimarT� amave dros, es aris siyvarulis sabuTi<br />

da saTanado Tayvaniscemis movaleoba”� (PAULUS VI, encycl� Mysterium Fidei, 3 sept� 1965: AAS 57<br />

(1965), p� 771)�<br />

43 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 28�<br />

44 Sdr� 2kor� 10, 8; 13, 10�


PRESBYTERORUM ORDINIS<br />

ise, rogorc es adamianebs moswonT, 45 aramed ise, rogorc amas moZRvreba da<br />

qristianuli cxovreba moiTxovs� maT unda aRzardon adamianebi da maT rogorc<br />

usayvarles Svilebs aswavlon, 46 Tanaxmad mociqulisa: „zeda-adeg JamiTi-uJamod,<br />

amxile, Sehrisxen da nugeSinis-ec yovliTa sulgrZelebiTa da<br />

moZRurebiTa“ (2 tim� 4, 2)� 47<br />

amitom mRvdelmsaxurebi, rogorc sarwmunoebaSi ganmanaTlebelni, an<br />

TviTon an sxvebis meSveobiT, unda zrunavdnen imisaTvis, rom TiToeulma<br />

erTgulma suli wmidaSi SeZlos, Tavisi mowodeba saxarebis Sesabamisad ganaviTaros,<br />

miaRwios gulrwfel, qmediT siyvarulsa da Tavisuflebas, romli-<br />

Tac qristem gagvaTavisufla� 48 usargebloa ceremoniebi (Tundac mSvenieri)<br />

da gaerTianebebi (Tundac warmatebuli), Tu maTi mizani adamianTa aRzra da<br />

qristianuli simwifis miRweva ar aris� 49 amisaTvis mRvdlebi unda daexmaron<br />

adamianebs, amoicnon Tavad movlenebSi, didsa Tu pataraSi, is, rasac saqme<br />

moiTxovs, is, rac aris RmrTis neba� qristianebi ise unda aRizardon, rom<br />

ara marto TavisTvis icxovron, aramed, siyvarulis axali kanonis moTxovniT,<br />

TiToeuli sxvebs unda emsaxuros im niWiT, romelic Tavad miiRo, 50 raTa<br />

qristianul sazogadoebaSi yvelam qristianulad aRasrulos Tavisi movaleoba�<br />

mRvdlebi yvelas movaleni arian, Tumca gansakuTrebul pasuxismgeblobas<br />

isini Ratakebisa da sustebis mimarT unda grZnobdnen: Tavad<br />

ufalic xom maTTan iyo dakavSirebuli, 51 xolo maTi eveangelizacia mesianuri<br />

saqmis niSans warmoadgens� 52 gansakuTrebuli yuradReba unda<br />

mieqces axalgazrdebs, agreTve meuRleebsa da mSoblebs� sasurvelia,<br />

isini urTierTdaxmarebis mizniT megobrul jgufebad gaerTiandnen,<br />

raTa Tavisi cxovreba, xSirad sakmaod rTuli, ufro advilad da meti<br />

srulyofilebiT qristianulad gaataron� mRvdlebs unda axsovdeT, rom<br />

yvela mowese, kaci Tu qali, uflis saxlis yvelaze brwyinvale nawils<br />

warmoadgens� amitom maTi sulieri srulyofa gansakuTrebuli mzrunvelobis<br />

Rirsia da is mTeli eklesisiis keTildReobas emsaxureba� sagangebo<br />

yuradReba mRvdlebs marTebT sneulTa da momakvdavTa mimarT� maT<br />

isini unda moinaxulon da ufalSi ganamtkicon� 53<br />

MmRvdlebis funqcia ar amoiwureba calkeul erTgulTaTvis zrunviT:<br />

is WeSmaritad qristianuli sakrebulos Camoyalibebasac gulisxmobs�<br />

xolo imisTvis, rom sakrebulos suli saTanadod ganviTardes, man ara<br />

marto adgilobrivi eklesia unda moicvas, aramed sayovelTao eklesiac�<br />

xolo adgilobrivi sakrebulo mxolod Tavisi erTgulebisTvis ki ar<br />

unda zrunavdes, aramed, misioneruli suliT gamsWvalulma, manN yvela<br />

adamians unda gauxsnas gza qristesken� pirvel rigSi, mas evaleba zrunva<br />

kaTakmevelTa da neofitebisaTvis, romlebic TandaTanobiT unda<br />

aRvzardoT imisaTvis, rom maT qristianuli cxovreba Seicnon da mas misdion�<br />

45 Sdr� gal� 1, 10�<br />

46 Sdr� 1kor� 4, 14�<br />

47 Sdr� Didascalia, <strong>II</strong>, 34, 3; <strong>II</strong>, 46, 6; <strong>II</strong>, 47, 1; Constitutiones Apostolorum, <strong>II</strong>, 47, 1: FUNK, Didascalia<br />

et Constitutiones, I, 116, 142, 143�<br />

48 Sdr� gal� 4, 3; 5, 1, 13�<br />

49 Sdr� S� HIERONYMUS, Epist., 58, 7: “ra azri aqvs, roca kedlebi brwyinavs Zvirfasi<br />

qvebiT, Tu qriste Ratakad mokvda?” (PL 22, 584)�<br />

50 Sdr� 1petre 4, 10�<br />

51 Sdr� maT� 25, 34-45�<br />

52 Sdr� luk� 4, 18�<br />

53 SeiZleba vaxsenoT sxva kategoriis xalxic, magaliTad, migrantebi, momTabareni<br />

da sxva� maT Sesaxeb laparakia dekretSi „eklesiaSi episkoposTa samRvdlo funqciis Sesaxeb“,<br />

18�<br />

303


304<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

magram vercerTi qristianuli sakrebulo ver aSendeba, Tu misi fesvi<br />

da guli uwmidesi evqaristiis aRsrulebaSi ara Zevs� is aris yovelgvari<br />

aRzrdis sawyisi, mimarTuli sakrebulos sulis mopovebisken� 54 evqaristiis<br />

aRsruleba gulrwfeli da sruli rom iyos, mas Sedegad unda<br />

mohyves sxvadasxva saqvelmoqmedo saqme da urTierTdaxmareba, agreTve<br />

misioneruli moRvaweoba da qristianuli mowmobis sxvadasxva forma�<br />

garda amisa, siyvaruliT, locviT, magaliTiTa da monaniebis saqmeebiT<br />

saeklesio sakrebulo WeSmrit dedobas aRmouCens sulebs, raTa<br />

isini qristesTan miiyvanos� is aris qmediTi iaraRi, romelic qristesa<br />

da misi eklesiisken gzas uCvenebs an ganuxsnis maT, visac jer ara swams,<br />

xolo morwmuneebs sulieri brZolisTvis aRviZebs, asazrdoebs da ganamtkicebs�<br />

qristianuli sakrebulos mowyobisas mRvdlebi arasdros emsaxurebian<br />

romelime erT ideologias an adamianTa partias, aramed, rogorc saxarebis<br />

mqadageblebi da eklesiis mwyemsebi, Tavis Zalebs qristes sxeulis sulier<br />

zrdas axmaren�<br />

<strong>II</strong>. mRvdelTa urTierToba sxvebTan<br />

7� yvela mRvdeli episkoposebTan erTad qristes erTsa da imave mRvdlobasa<br />

da msaxurebaSi (sacerdotium et ministerium) monawileobs, ise, rom<br />

Tavad xeldsxmisa (consecrationis) da misiis es erTianoba moiTxovs mRvdlebis<br />

ierarqiul urTierTobas (communionem) episkoposTa xarisxTan, 55<br />

rasac isini Cveulebriv liturgiis erTobliv aRsrulebaSi saukeTesod<br />

amJRavneben: isini xom episkoposebTan erTad aRasruleben evqaristul<br />

msxverpls� 56 amitom suli wmidas niWiT, romelic mRvdlebs wmida xeldasxmaSi<br />

miecaT, episkoposebs isini hyavT rogorc damxmareni da mrCevelebi<br />

msaxurebasa da movaleobis aRsrulebisas, romelic RmrTis<br />

xalxis swavlebas, wmida yofasa da mwyemsobas gulisxmobs� 57 amas eklesiis<br />

adreul periodSive dabejiTebiT mowmobdnen liturgiuli dokumentebi,<br />

rodesac sazeimod iTxovdnen RmrTisagan, xeldasasxmel mRvdelze<br />

gadmodinebuliyo „madlisa da gansjis (consilii) suli, raTa igi wmida guliT<br />

daexmaros ers da marTos is,“ 58 rogorc udabnoSi moses suli gadavi-<br />

54 Sdr� Didascalia, <strong>II</strong>, 59, 1-3: „swavlebisas mouwode xalxs da moiTxove, xSirad movidnen<br />

eklesiaSi da araviTar SemTxveaSi ar daakldnen mas; dae, yovelTvis Seikribon da eklesia<br />

ar daamciron Tavisi gandgomiTa da qristes sxeulisTvis asoTa moklebiT��� Tqven<br />

Tavadac qristes asoebi xarT� amitom nu ganudgebiT eklesias masSi Se<strong>kreba</strong>ze uaris TqmiT�<br />

qriste Tqveni Tavia, romelic, Tanaxmad misi dapirebisa, mudam TqvenTan aris da urTier-<br />

Tobs TqvenTan� amitom nu ugulebelyofT sakuTar Tavs, nu gaaucxoebT macxovars misive<br />

asoebisgan, nu dayofT da daaqucmacebT mis sxeuls���“: FUNK I, 170� – PAULUS VI�, mimarTva „di<br />

aggiornamento pastorale“ italiuri samRvdeloebis mimarT X<strong>II</strong>I kongresze urbinoSi 1963 wlis 6<br />

seqtembers: AAS 55 (1963), pp� 750 ss�<br />

55 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 28�<br />

56 Sdr� e�w� Constitutio Ecclesiastica Apostolorum, XV<strong>II</strong>I: mRvdlebi arian saidumloTa “sinmistebi”<br />

da “sinepimaqebi” (TH� SCHERMANN, Die allgemeine Kirchenordnung, I, Padeborn 1914, p� 26;<br />

A� HARNACK, T� u� U�, <strong>II</strong>, 4, p� 13, n� 18 et 19)� – PSEUDO-HIERONYMUS, De Septem Ordinibus Ecclesia:<br />

„��� kurTxevaSi (in benedictione) isini episkoposebTan erTad saidumloTa monawileni (consortes)<br />

arian” (A� W� KALFF, Würzburg 1937, p� 45)� – S� ISIDORUS HISPALENSIS, De Ecclesiasticis Officiis, c�<br />

V<strong>II</strong>: “isini qristes eklesias uZRvebian da, episkoposebTan erTad, sxeulisa da sisxlis SeqmnaSi<br />

(confectione) monawileoben, iseve rogoc xalxis damoZRvrasa da qadagebis saqmeSi” (PL<br />

83, 787)�<br />

57 Sdr� Didascalia, <strong>II</strong>, 28, 4: FUNK, 108� – Constitutiones Apostolorum, <strong>II</strong>, 28, 4; <strong>II</strong>, 34, 3: ibid�, pp�<br />

109 et 117�<br />

58 Const. Apost. V<strong>II</strong>I, 16, 4: FUNK I, 522, 13� – Sdr� Epitome Const. Aposz., VI, ibid�, <strong>II</strong>, p� 80, 3-4�<br />

– Testamentum Domini: “…mieci mas madlis, gansjisa (consilii) da didsulovnebis suli, suli


PRESBYTERORUM ORDINIS<br />

da samocdaaT brZen kacze, 59 „raTa maTi meSveobiT advilad marTos eris<br />

uricxvi simravle�“� 60 mRvdlobasa da msaxurebaSi am urTierTobis gamo<br />

episkoposebs mRvdlebi Zmebad da megobrebad unda miaCndeT� 61 isini, SeZlebisdagvarad,<br />

mRvdelTa materialuri da, upirveles yovlisa, sulieri<br />

keTildReobisaTvis unda iRwvodnen� swored episkoposebs akisria mZime<br />

pasuxismgebloba Tavisi mRvdelmsaxurebis siwmidisaTvis� 62 amitom maT<br />

gansakuTrebiT unda izrunon mRvdlebis mudmivi ganaTlebisTvis� 63 isini<br />

mzad unda iyvnen mRvdlebis mosasmenad, Tavadac rCeva hkiTxon da imsjelon<br />

maTTan imis Sesaxeb, rac samRvdlo saqmesa da diocezis sikeTes<br />

exeba� xolo imisaTvis, rom am saqmem Sedegi gamoiRos, amJamindeli viTarebisa<br />

da moTxovnilebebis Sesabamisad, 64 samarTliT dadgenili formiTa<br />

da normebiT, daarsdeba samRvdeloebis (Presbyterium) warmomadgenel<br />

mRvdelmsaxurTa jgufi an senati, 65 romelsac SeeZleba, Tavisi rCevebiT<br />

qmediTad daexmaros episkoposs diocezis marTvaSi�<br />

xolo mRvdlebs unda axsovdeT xarisxis saidumlos sisrule, romelic<br />

episkoposebs gaaCniaT da misi saxiT Tayvani scen qristes – uzenaesi mwyemsis<br />

uflebamosilebas� amitom isini episkoposs gulrwfeli siyvaruli-<br />

Ta da morCilebiT unda Seudgnen� 66 es samRvdelmsaxuro morCileba, Ta-<br />

mRvdlobisa, raTa daexmaros Sens ers da marTos is saqmiT, moSiSebiT, wmida guliT” (B�<br />

BOTTE, La Tradition apostolique, Muenster i� W� 1963, p� 20)�<br />

59 Sdr� ricxvTa 11, 16-25�<br />

60 Pont. Rom., „De Ordinatione Presbyteri“, Sesavali: es sityvebi ukve aris Sacramentarium<br />

Leonianum, Sacramentarium Gelasianum da Sacramentarium Gregorianum-Si� msgavsi ram gvaqvs aRmosavleTis<br />

liturgiebSic, Sdr� Trad. Apost.: „Sexede Sens am monas da aRWurve is madlisa da<br />

gansjis suliT, raTa daexmaros mRvdlebs da marTos eri Seni wmida guliT, ise, rogorc<br />

Sens mier rCeul ers Sexede da moses ubrZane, mRvdlebi amoerCia� Sen isini Seni suliT aRavse,<br />

romelic Sens msaxurs mieci“ (veronis Zveli laTinuri versiidan, gamomc� B� BOTTE,<br />

La Tradition apostolique de S. Hippolyte. Essai de reconstruction, Muenster i� W� 1963, p� 20)� – Const. Apost.<br />

V<strong>II</strong>I, 16, 4: FUNK I, 522, 16-17� – Epist. Const. Apost. 6: FUNK <strong>II</strong>, 20, 5-7� – Testamentum Domini: trad� I�E�<br />

RAHMANI, Moguntiae 1899, p� 69� – Euchologium Serapionis, XXV<strong>II</strong>: FUNK, Didascalia et Constitutiones, <strong>II</strong>,<br />

p� 190, lin� 1-7� – Ritus Ordinationis in ritu Maronitarum: trad� H� DENZIGER, Ritus Prientalium, <strong>II</strong>, Würzburg<br />

1863, p� 161� – mamaTa Soris SeiZleba davasaxeloT: THEODORUS MOPS�, In 1 Tim. 3, 8: SWETE, <strong>II</strong>,<br />

119-121� – THEODORETUS, Quaest. in Numeros, XV<strong>II</strong>I: PG 80, 372 b�<br />

61 Sdr� CONC� VAT: <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 28� Decr� de pastorali Episcoporum munere in<br />

Ecclesia, nn� 15 et 16�<br />

62 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Sacerdotii Nostri primordia, 1 aug� 1959: AAS 51 (1959), p� 576�<br />

– S� PIUS X, exhort� ad clerum Haerent animo, 4 aug� 1908: S� P<strong>II</strong> X Acta, vol� IV (1908), pp� 237 ss�<br />

63 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de pastorali Episcoporum munere in Ecclesia, nn� 15 et 16�<br />

64 samarTlaSi ukve arsebobs sakaTedro Tavi, episkoposis erTgvari „senati da sabWo“<br />

(CIC, c� 391), an, misi ararsebobis SemTxvevaSi, diocezuri konsultantebis jgufi (Sdr�<br />

CIC, cc� 423-428)� sasurvelia am instituciebis gadasinjva, raTa maT ukeTesad upasuxos Tanamedrove<br />

viTarebasa da moTxovnilebebs� cxadia, mRvdelTa amgvari jgufi gansxvavdeba<br />

samRvdlo sabWosagan, romlis Sesaxebac aris laparaki dekretSi de pastorali Epsicoporum munere<br />

in Ecclesia, n� 27� am ukanasknelSi saero pirebis Sedian da misi amocana mxolod samRvdlo<br />

moRvaweobasTan dakavSirebuli sakiTxebis ganxilvaSi mdgomareobs� mRvdlebis rogorc<br />

episkoposTa mrCevelebis Sesaxeb ix� Didascalia, <strong>II</strong>, 28, 4: FUNK I, 108� – Const. Apost., <strong>II</strong>, 28, 4: FUNK<br />

I, 109� – S� IGNATIUS M�, Magn., 6, 1� FUNK 234, 10-16; Trall., 3, 1: FUNK 244, 10-12� – ORIGENES, Adv.<br />

Celsum, 3, 30: mRvdlebi mrCevelni arian (“buleutai”): PG 11, 957 d – 960 a�<br />

65 S� IGNATIUS M�, Magn., 6, 1� „mogiwodebT, SeecadoT, yvelaferi aRasruloT saRmrTo<br />

TanxmobaSi, rom episkoposi iyos Tavmjdomared RmrTis adgilas, mRvdlebi – mociqulTa senatis<br />

adgilas, xolo CemTvis uZvirfases diakonebs daekisros ieso qristes msaxureba, romelic<br />

saukuneTa uwin mamasTan iyo da bolos moegvevlina” (FUNK, 234, 10-13)� – S� IGNATIUS M�, Trall., 3, 1:<br />

“masgavsad amisa, yvelam Tayvani sces diakonebs rogorc ieso qristes, da episkoposs, romelic<br />

mamis saxea (typus), xolo mRvdlebs – rogorc saRmrTo senatsa da mociqulTa sabWos: maT<br />

gareSe eklesia ar Seikribeba (non vocatur)” (FUNK, p� 244� 10-12)� – S� HIERONYMUS, In Isaiam, <strong>II</strong>, 3 (PL<br />

24, 61 A): “Cvenc gvaqvs eklesiaSi Cveni senati: mRvdelTa Se<strong>kreba</strong>”�<br />

66 Sdr� PAULUS VI, allocutio ad Urbis curiones et quadragenarii temporis oratores in Aede Sixtina<br />

habita, die 1 martii 1965: AAS 57 (1965), p� 326�<br />

305


306<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

namSromlobis suliT gamsWvaluli, efuZneba saepiskoposo msaxurebaSi<br />

im monawileobas, romelic mRvdlebs xarisxis saidumlosa da kanonikuri<br />

misiis meSveobiT gadaecema� 67<br />

Cvens droSi mRvdlebis episkoposebTan kavSiri gansakuTrebiT aucilebelia�<br />

sxvadasxva garemoebaTa gamo, samociqulo wamowyebebi ara marto mravalferovani<br />

SeiZleba gaxdes, aramed SeiZleba gavides kidec erTi sakrebulos<br />

Tu diocezis sazRvrebs gareT� amitom vercerTi mRvdeli ver Seasrulebs<br />

Tavis misias TviTon an marto, Tu ar gaaerTiana Tavisi Zalebi sxva<br />

mRvdlebTan maTi winamZRolobiT, vinc eklesias udgas saTaveSi�<br />

8� mRvdlebi, xeldasxmiT mRvdlobis xarisxSi ayvanilni, erTmaneTTan<br />

mWidrod arian dakavSirebulni saidumlo ZmobiT� amasTanave, isini warmoadgenen<br />

erTian samRvdeloebas diocezSi, romelsac eZRvneba maTi msaxureba<br />

maTive episkoposis meTaurobiT� sxvadasxva msaxurebis Sesrulebis miuxedavad,<br />

isini adamianebisTvis erTian samRvdlo msaxurebas ewevian� yvela mRvdeli<br />

movlenilia am saqmeSi TanamSromlobisaTvis, sulerTia, asruleben<br />

isini msaxurebas sakrebuloSi Tu mis gareT, awarmoeben samecniero kvlevas<br />

Tu ewevian pedagogiur samuSaos, an sulac xeliT muSaoben da iq, sadac amas<br />

uflebamosili xelisufleba mizanSewonilad miiCnevs, muSaTa cxovrebas<br />

iziareben, an sulac sxva samociqulo an mociqulobisTvis gankuTvnil saqmeebs<br />

asruleben� sabolood xom yvela erTi miznisken miiswrafvis: qristes<br />

sxeulis aSenebisken, romelic, gansakuTrebiT Cvens droSi, moiTxovs<br />

mravalgvar samsaxursa da axlebur midgomas� amitom Zalian mniSvnelovania,<br />

rom yvela mRvdeli, rogorc diocezuri aseve mowese, erTmaneTs daexmaros,<br />

raTa isini yovelTvis WeSmaritebis TanaSemweni iyvnen� 68 TiToeuli mRvdeli<br />

dakavSirebulia am samRvdeloebis sxva wevrebTan sagangebo samociqulo<br />

siyvarulis, msaxurebisa da Zmobis kavSirebiT� es uZvelesi droidan aRiniSneboda<br />

liturgiaSi: is xom damswre mRvdlebs iwvevs xeldamsxmel episkoposTan<br />

erTad, raTa man daasxas xeli axladarCeuls, da wmida evqaristiac<br />

xom erTsulovnad sruldeba� amgvarad, yoveli mRvdeli TanamoZmeebTan er-<br />

TobaSia siyvarulis, locvisa da yovelgvari TanamSromlobis kavSiriT� ase<br />

vlindeba is erTianoba, romlis daarseba qristem ineba TavisianTa Soris,<br />

raTa samyaros Seecno, rom mamam Ze moavlina 69<br />

amitom ufrosebi umcrosebs rogorc WerSmarit Zmebs unda epyrobodnen,<br />

daexmaron maT pirvel wamowyebebsa da msaxurebis dasawyisSi� isini unda Seecadon<br />

gaigon maTi goneba-ganwyoba, Tundac is maTTgan gansxvavdebodes, da<br />

keTilganwyobiT Tvali adevnon maT iniciativebs� amasTanave, axalgazrdebic<br />

pativs unda scemdnen ufrosebis asaksa da gamocdilebas, maTTan erTad<br />

unda ganixilon sasuliero sakiTxebi da xalisiT iTanamSromlon maTTan�<br />

dae, Zmuri sulis winamZRolobiT, mRvdlebma ar daiviwyon stumarTmoyvareoba,<br />

70 misdion qvelmoqmedebasa da qonebis gaziarebas, 71 gansakuTrebuli<br />

mzrunveloba gamoiCinon maT mimarT, vinc avad aris, sasowarkveTilia,<br />

SromiT qancgawyvetilia, martosulia, samSoblodan gaZevebulia, an devnilia�<br />

72 dae, isini xalisiTa da sixaruliT Seikribon, sulierad daisvenon da<br />

gaixsenon, rogor miipatiJa Tavad ufalma daRlili mociqulebi: „movediT<br />

67 Sdr� Const. Apost., V<strong>II</strong>I, 47, 39: „mRvdlebi���episkoposis Tanxmobis gareSe nurafers<br />

gaakeTeben, radgan swored mas hyavs mindobili uflis eri da is agebs pasuxs maTi sulebisTvis”<br />

(FUNK, 577)�<br />

68 Sdr� 3 ioan� 8�<br />

69 Sdr� ioan� 17, 23�<br />

70 Sdr� ebr� 13, 1-3�<br />

71 Sdr� ebr� 13, 16�<br />

72 Sdr� maT� 5, 10


PRESBYTERORUM ORDINIS<br />

Tquen T¢sagan udabnosa adgilsa da ganisueneT mcired“ (mark� 6, 31)� sulieri<br />

da inteleqtualuri cxovrebis daxvewaSi mRvdlebi erTmaneTs rom daexmaron,<br />

msaxurebaSi erTmaneTTan ukeTesad iTanamSromlon da Tavidan aicilon<br />

safrTxe, romelic SeiZleba martoobam ganapirobos, saWiroa damkvidrdes<br />

erToblivi (communis) cxovreba, an misi raime saxeoba, romelmac, bunebrivia,<br />

SeiZleba sxvadasxva forma miiRos, pirovnul Tu samRvdlo Tavisebureba-<br />

Ta Sesabamisad� aseTia, magaliTad, Tanacxovreba, romelic amis saSualebas<br />

iZleva, agreTve erToblivi Wama, xSiri an regularuli Sexvedrebi� aseTi<br />

gaerTianebebi didad dasafasebelia da maT xeli unda Seewyos� uflebamosili<br />

saeklesio xelisuflebis mier aRiarebuli dadgenilebebis safuZvelze,<br />

isini warmoadgenen saTanado wesiT mowyobili cxovrebisa da Zmuri<br />

urTierTdaxmarebis safuZvels, rac xels uwyobs mRvdlebs, wmidad aRasrulon<br />

msaxureba� xolo yovelive es, rasakvirvelia, mRvdelTa mTel xarisxs<br />

emsaxureba�<br />

dabolos, mRvdelmsaxurebaSi aseTi urTierTobis gamo, mRvdlebma unda<br />

icodnen, rom maT gansakuTrebuli movaleoba akisriaT maT mimarT, vinc sir-<br />

Tuleebs ganicdis� mRvdlebi maT saswrafod unda daexmaron da, Tu saWiroa,<br />

TavSekavebulad gafrTxilebasac mimarTon� xolo maT, vinc raRac Secdoma<br />

dauSva, isini yovelTvis Zmuri siyvaruliT da keTilad unda moepyran, gamudmebiT<br />

evedron maTTvis RmerTs da maT mimarT WeSmariti Zmoba da megobroba<br />

gamoavlinon�<br />

9� xarisxis saidumlos ZaliT, axali aRTqmis mvdelmsaxurebi RmrTis<br />

erSi da erisTvis mamisa da moZRvris funqcias asruleben, magram amave dros,<br />

yvela qristes erTgulTan erTad, isinic uflis mowafeebi arian, romlebic,<br />

saRmrTo madlis mowodebiT, misi mefobis moziareni gaxdnen� 73 naTloba-<br />

Si yvela aRorZinebulisaTvis mRvdlebi arian Zmani ZmaTa Soris, 74 rogorc<br />

asoni qristes erTi sxeulisa, romlis aSeneba yvelas daekisra� 75<br />

amitom mRvdlebi ise unda winamZRolobdnen, rom Tavisi ki ara, aramed<br />

ieso qristesi eZion� 76 maT erTgul saero pirebTan unda iTanamSromlon da,<br />

moZRvris darad, maT Soris iqceodnen, romelic “ara movida, ra¡Tamca imsaxura,<br />

aramed msaxurebad da micemad suli T¢si sa£srad mravalTaT¢s” (maT�<br />

20, 28)� mRvdlebi gulrweflad unda scnobdnen da xels uwyobdnen saeroTa<br />

Rirsebasa da sakuTriv maT wvlils eklesiis misiaSi� isini jerovnad pativs<br />

unda scemdnen samarTlian Tavisuflebas, romlis uflebac yvelas aqvs miwier<br />

qalaqSi� maT xalisiT unda usminon saero pirebs, Zmurad gaiTvaliswinon<br />

maTi survilebi, aRiaron maTi gamocdileba da kompetencia adamianuri<br />

moRvaweobis sxvadasxva sferoSi, raTa maTTan erTad Seecadon, amoikiTxon<br />

drois niSnebi� sulTa gamocdiT, “ukueTu RmrTisagan iyvnen”, 77 mRvdlebma<br />

rwmeniT unda amoicnon saero pirTa mravalferovani qarismebi – sruliad<br />

mokrZalebulica da amaRlebulic� maT sixaruliT unda scnon isini da gulmodgined<br />

xeli Seuwyon maT� RmrTis sxvadasxva niWTa Soris, romlebic uxvad<br />

moipoveba erTgulebSi, gansakuTrebuli yuradRebis Rirsi is aris, rac<br />

mraval adamians ufro maRali sulieri cxovrebisken miizidavs� mRvdlebs<br />

73 Sdr� 1 Tes� 2, 12; kol� 1, 13�<br />

74 Sdr� maT� 23, 8� – „Zmurad unda moveqceT adamianebs swored imitom, rom gvinda<br />

viyoT maTi mRvdlebi, mamebi, moZRvarni” (PAULUS VI, encycl� Ecclesiam suam, 6 aug� 1964: AAS 58<br />

(1964), p� 647)�<br />

75 Sdr� efes� 4, 7 da 16� – Const. Apost., V<strong>II</strong>I, 1, 10: „arc episkoposi unda aRzevdes diakonebze<br />

da mRvdlebze (presbyteros) maRla, arc mRvdlebi xalxze, radgan erToba orivesgan<br />

Sedgeba“ (FUNK I, 467)�<br />

76 Sdr� fil� 2, 21�<br />

77 1 ioan� 4, 1�<br />

307


308<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

unda gaaCndeT erTgulTa ndoba da maT eklesiis msaxurebisTvis gankuTvnili<br />

movaleobebi daakisron, miscen maT Tavisuflad moqmedebis SesaZlebloba<br />

da asparezi, metic: SesTavazon, SeZlebisdagvarad sakuTari iniciativiT<br />

imoqmedon� 78<br />

saboloo jamSi xom mRvdlebs saero pirTa Soris aqvT adgili gankuTvnili,<br />

raTa yvelas siyvarulis erTobisken gauZRvnen, rac niSnavs: “ZmaT moyuarebiTa<br />

urTierTas mowled mosurne iyveniT; pativis-cemasa urTierTsa uswrobdiT”<br />

(rom� 12, 10)� maT sxvadasxva mentaliteti ise unda SeaTanxmon, rom<br />

erTgulTa sakrebuloSi Tavi ucxod aravin igrZnos� isini xom, episkoposTa<br />

saxeliT, sazogado keTildReobisTvis iRwvian� amasTanave, isini medgrad<br />

icaven WeSmaritebas, raTa erTgulni ar viyoT “mimotacebul yovelsa mas<br />

qarsa moZRurebisasa”� 79 maT sagangebo mzrunvelobas isinic arian mindobilni,<br />

vinc ganudga saidumloTa aRsrulebasa da TviT sarwmunoebasac ki� mRvdlebma,<br />

rogorc keTilma mwyemsebma, isini ar unda daiviwyon�<br />

ekumenizmis miTiTebebis Tanaxmad, 80 mRvdlebma arc is Zmebi unda daiviwyon,<br />

romlebic CvenTan srul saeklesio urTierTobas moklebulni arian�<br />

da bolos, isini pasuxismgebelni unda iyvnen yvelasTvis, vinc qristes<br />

Tavis macxovrad ara scnobs�<br />

xolo Tavad qristes erTgulebs gacnobierebuli unda hqondeT valdebuleba<br />

Tavis mRvdlebis winaSe da Svilobrivi siyvaruliT epyrobodnen<br />

maT, rogorc Tavis mwyemsebsa da mamebs� maT unda gaiziaron mRvdelTa sazrunavi<br />

da SeZlebisdagvarad maT locviTa da saqmiT Seewion, raTa mRvdlebma<br />

warmatebiT SeZlon sirTuleebis gadalaxva da Tavisi movaleobis ufro<br />

nayofierad Sesruleba� 81<br />

<strong>II</strong>I. mRvdlebis danawileba da samRvdelmsaxuro mowodebebi<br />

10� sulieri niWi, romelsac mRvdlebi xeldasxmisas iReben, maT SezRuduli<br />

da kerZo misiisTvis ki ar amzadebs, aramed gamoxsnis ufarToesi da saovelTao<br />

misiisaTvis, “vidre dasasruladmde queyanisa” (saqme 1, 8), radgan nebismieri<br />

samRvdlo msaxureba moziarea misiis im sayovelTao gavrcelebisa,<br />

romelic qristem mociqulebs miando� qristes mRvdlemsaxureba, romlis<br />

monawilenic mRvdlebi namdvilad gaxdnen, aucileblad yvela erisa da yvela<br />

droisTvis aris gankuTvnili� is ar aris SezRuduli naTesauri, erovnuli<br />

Tu asakobrivi sazRvrebiT� melqisedeqi amis idumali miniSneba iyo�82 dae,<br />

axsovdeT mRvdlebs, rom maT yvela eklesiis mimarT zrunva marTebT� amitom<br />

im diocezebis mRvdlebi, sadac MEmowodeba<br />

metia, mzad unda iyvnen, sakuTari<br />

ordinariusis nebarTvisa Tu mowvevis safuZvelze, Tavisi msaxureba sam-<br />

Rvdeloebas moklebul regionebSi, misiebsa Tu saqmeebSi aRarsulon�<br />

garda amisa, inkardinaciisa da eqskardinaciis normebi ise unda gadaisinjos,<br />

rom am uZvelesma instituciam, erTis mxriv, mtkiced ganagrZos arseboba,<br />

meores mxriv ki, ukeTesad upasuxos dRevandel samRvdlo moTxovnilebebs�<br />

iq, sadac mociquloba amas moiTxovs, xeli unda Seewyos ara<br />

marto mRvdlebis saTanado ganawilebas, aramed gansakuTrebuli samRvdlo<br />

saqmeebis aRsrulebasac, romlebic sxvadasxva socialuri jgufisTvis<br />

aris gankuTvnili garkveuli regionis, qveynisa Tu kontinentis fargleb-<br />

Si� amisTvis SeiZleba didad sasargeblo iyos saerTaSoriso seminariebis,<br />

78 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 37�<br />

79 efes� 4, 14�<br />

80 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de oecumenismo.<br />

81 Sdr CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 37�<br />

82 Sdr� ebr� 7, 3�


PRESBYTERORUM ORDINIS<br />

sagangebo diocezebisa Tu personaluri prelaturebisa da sxva amgvari<br />

instituciebis daarseba, romlebsac mRvdlebi SeiZleba mieCinon an inkardinirebul<br />

iqnen mTeli eklesiis sakeTildReod, calkeuli wamowyebisTvis<br />

gamomuSavebuli normebis mixedviT, adgilobriv ordinariusTa uflebebis<br />

ganuxrelad dacvis pirobebSi�<br />

meores mxriv, SeZlebisdagvarad unda SevecadoT, mRvdlebi TiTo-TiTod<br />

ar mivavlinoT axal regionSi, gansakuTrebiT iq, sadac isini enasa da zne-<br />

Cveulebebs kargad ar icnoben� qristes mowafeTa magaliTis Tanaxmad, 83 umjobesia,<br />

aseT adgilebSi orni an samni gaemgzavron, raTa SeeZloT, erTmaneTs<br />

daexmaron� aucilebelia maTi sulieri cxovrebisTvis zrunva, agreTve<br />

maTi fsiqiuri da fizikuri sijansaRis uzrunvelyofa� SeZlebisdagvarad<br />

saWiroa maTTvis iseTi adgilisa da samuSao viTarebis momzadeba, romelic<br />

TiToeuli maTganis individualur Taviseburebebs Seesabameba� Zalze mniSvnelovania,<br />

rom axal qveyanaSi vinc miemgzavreba, ara marto adgilobrivi<br />

ena Seiswavlos, aramed im xalxis fsiqoloiuri da socialuri Taviseburebebsac<br />

gaecnos, romlebsac mokrZalebiT unda emsaxuros� mRvdlebs maT-<br />

Tan maqsimalurad srulyofili kontaqti unda hqondeT, raTa misdion mociquli<br />

pavles magaliTs, romelsac sakuTari Tavis Sesaxeb SeeZlo, eTqva:<br />

“rameTu Tavisufal viyav yovelTagan da yovelTa Tavi Cemi davamone, ra¡Ta<br />

umravlesni SeviZinne� viqmen huriaTa Tana viTarca huria¡, ra¡Ta huriani SeviZine���”<br />

(1kor� 9, 19-20)�<br />

11� mwyemsma da Cveni sulebis moRvawem (“episkoposma”) 84 ise daafuZna Tavisi<br />

eklesia, rom ers, romelic man amoirCia da Tavisi sisxliT moigo, 85 mudam<br />

da saukuneTa aRsasrulamde Tavisi mRvdelmsaxurni unda hyavdes, raTa<br />

qristianebi arasdros iyvnen “viTarca cxovarni, romelTa ara aqun mwyemsi”� 86<br />

mociqulebma icodnen qristes nebis Sesaxeb� suli wmidis STagonebiT, maT<br />

gansajes, rom maTi movaleoba aris msaxurTa amorCeva, “romelni SemZlebel<br />

iyvnen sxuaTaca swavlad” (2 tim� 2)� es movaleoba Tavad samRvdelmsaxuro<br />

misias ganekuTvneba� misi meSveobiT mRvdeli mTeli eklesiis sazrunavis<br />

monawilea, romlis mizanic is aris, rom RmrTis ers aq, dedamiwaze, muSakni<br />

ar mohklebodes� xolo radganac “gemis kapitansa da mgzavrebs���…saerTo mizani<br />

aqvT”, 87 amitom mTels qristian ers Segnebuli unda hqondes, rom misi<br />

movaleoba aris gulmodgine locviTa da sxva arsebuli saSualebebiT 88 yovelmxriv<br />

xeli Seuwyos imas, rom eklesias mudam hyavdes is mRvdelmsaxurebi,<br />

romlebic aucilebelni arian misi saRmrTo misiis aRsasruleblad� amgvarad,<br />

mRvdlebis umTavresi mizania, sityvis msaxurebiTa da sakuTari cxovrebis<br />

mowmobiT, romelic cxadayofs msaxurebis sulsa da WeSmarit saaRdgomo<br />

sixaruls, erTgulebs TvalnaTliv aCvenos mRvdelmsaxurebis mniSvneloba<br />

da aucilebloba� ZalTa dauzogavad da sirTuleTa miuxedavad, isini unda<br />

daexmaron maT, visac dafiqrebis Sedegad aseTi msaxurebisTvis Sesaferisad<br />

miiCneven, sulerTia, iqnebian isini axalgazrdebi Tu zrdasrulebi, raTa<br />

isini saTanadod moemzadon im dRisaTvis, rodesac maTi garegani da Sinagani<br />

Tavisuflebis sruli dacvis pirobebSi, maT SeiZleba episkoposma mouwodos�<br />

am miznis misaRwevad Zalze sasargebloa yuradRebiani da gonivruli<br />

sulieri xelmZRvaneloba� mSoblebma, moZRvrebma da yvelam, vinc ama Tu im<br />

saxiT dakavSirebulia bavSvebisa da axalgazrdebis aRzrdasTan, ise unda<br />

83 Sdr� luk� 10, 1�<br />

84 Sdr� 1petre 2, 25�<br />

85 Sdr� saqme 20, 28�<br />

86 maT� 9, 36�<br />

87 Pont. Rom., „De Ordinatione Presbyteri“�<br />

88 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Institutione sacerdotali, n� 2�<br />

309


310<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

aRzardos isini, rom maT SeigrZnon uflis zrunva Tavisi samwysosaTvis,<br />

gaacnobieron eklesiis moTxovnilebani da mzad iyvnen, winaswarmetyvelTan<br />

erTad didsulovnad upasuxon uflis mowodebas: “aha, mimavline” (es� 6, 8)�<br />

magram ar unda movelodeT, rom uflis mowodebis es xma raRac saocari gziT<br />

miaRwevs momavali mRvdlis smenamde� umjobesia, is im niSnebidan amovicnoT<br />

da gavarCioT, romlebiTac keTilgonieri qristianebi yoveldRiurad igeben<br />

RmrTis nebas� mRvdlebma es niSnebi yuradRebiT unda ganixilon� 89<br />

amitom mRvdlebs didad vurCevT, monawileoba miiRon mowodebis<br />

saqmeebSi, rogorc diocezurSi, aseve erovnulSi� 90 qadagebaSi, katexizaciaSic,<br />

presaSic saWiroa eklesiis (rogorc adgilobrivis, aseve sayovelTaos)<br />

moTxovnilebebis warmoCena, samRvdlo msaxurebis arsisa da<br />

mniSvnelobis naTelyofa� saWiroa vaCvenoT, rom masSi udidesi Sroma<br />

udides sixaruls erwymis, da, rogorc mamebi gvaswavlian, upirveles yovlisa<br />

swored misi saSualebiT aris SesaZlebeli, qristes mivarTvaT siyvarulis<br />

udidesi mowmoba� 91<br />

Tavi <strong>II</strong>I<br />

mRvdelTa cxovreba<br />

I. mRvdelTa mowodeba srulyofisaken<br />

12� xarisxis saidumloTi mRvdlebi qriste-mRvdels emsgavsebian (confi��rat�r)�<br />

rogorc Tavis msaxurebma da saepiskoposo xarisxis TanamSromlebma,<br />

maT unda moawyon da aaSenon misi mTeli sxeuli, romelic aris<br />

eklesia� ra Tqma unda, ukve naTlobis xeldasxmaSi (consecratione), rogorc<br />

yvela qristianma, maT ukve miiRes am didi mowodebisa da madlis niSani<br />

da niWi, raTa adamianur uZlurebaSic 92 SeZlon sisrulisken miswrafeba,<br />

Tanaxmad uflis sityvisa: “iyveniT Tquen srul, viTarca mama¡ Tqueni<br />

zecaTa¡ srul ars” (maT� 5 48)� am sisrulis miRweva gansakuTrebiT mniSvnelovania<br />

mRvdelmsaxurebisTvis� isini xom RmerTs xarisxis miRebis Sedegad<br />

axleburad iqnen RmrTisadmi miZRvnilni (consecrati)� isini qristes<br />

– saukuno mRvdelmsaxuris cocxal instrumentebad iqcnen, raTa droTa<br />

msvlelobaSi ganagrZon misi sakvirveli saqme, romlis udidesi ZaliT man<br />

mTeli kacobrioba aRadgina� 93 yvela mRvdelmsaxuri Taviseburad qristes<br />

ganasaxierebs (ipsius Christi personam great)� amitom mas gansakuTrebuli<br />

madli eniWeba, raTa misadmi mindobil xalxsa da RmrTis mTels ers<br />

emsaxuros da meti warmatebiT SeZlos imis sisrulisaken swrafva, visac<br />

Tavad ganasaxierebs� amave madliT adamianis xorcis uZlureba imis siwmidiT<br />

unda ganikurnos, vinc CvenTvis gaxda pontifeqsi, “wmida¡, umanko¡,<br />

Seuginebeli, ganSorebuli codvaTagan” (ebr� 7, 26)�<br />

qristem, romelic mamam “wmidayo da moavlina soflad”, 94 “misca Tavi T¢si<br />

CuenT¢s, ra¡Ta mi£snnes Cuen yovlisagan urCulebisa da ganwmidnes Tavisa<br />

T¢sisa erad mogebulad, mobaZavad keTilTa saqmeTa” (tit� 2, 14) da ase vnebiT<br />

Sevida Tavis didebaSi� 95 aseve mRvdelni, suli wmidis cxebiT xeldasxmulni<br />

da qristesgan movlinebulni, xorciels klaven Tavis saqmeebSi da mTlianad<br />

89 PAULUS VI, allocutio habita die 5 maii 1965: L’Osservatore Romano, 6-V-65, p� 1�<br />

90 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de institutione sacerotali, n� 2�<br />

91 amas aswavlian mamebi, rodesac ganmartaven qristes sityvebs petres mimarT:<br />

„guyuar mea?��� damswysen cxovarni Cemni“� asea wm� ioane oqropirTan, De sacerdotio, <strong>II</strong>, 1-2: PG<br />

47-48; 633� – S� GREGORIUS M�, Reg. Past. Liber, P� I� c� 5: PL 77, 19 a�<br />

92 Sdr� 2 kor� 12, 9�<br />

93 Sdr� PIUS XI, encycl� Ad catholici sacerdotii, 20 dec� 1935: AAS 28 (1936), p� 10�<br />

94 ioan� 10, 36�<br />

95 Sdr luk� 24, 26�


PRESBYTERORUM ORDINIS<br />

adamianTa msaxurebas eZlevian� amgvarad, siwmidiT, romelic qristeSi miecaT,<br />

maT SeuZliaT srulyofil mamakacs miuaxlovdnen� 96<br />

masasadame, sulisa da simarTlis msaxurebis 97 aRsrulebiT, isini sulier<br />

cxovrebaSi mtkicdebian, Tuki emorCilebian qristes suls, romelic<br />

maT cxovelyofs da uZRveba� mRvdlebi xom cxovrebis sisrulisaken yoveldRiuri<br />

wmida qmedebebiT miiswrafvian, anu mTeli Tavisi msaxurebiT,<br />

romelsac episkopossa da sxva mRvdlebTan erTad aRasruleben� mRvdlebis<br />

siwmide didad uwyobs xels maTi msaxurebis nayofierad Sesrulebas: marTalia,<br />

RmrTis madlma gamoxsnis saqme uRirsi msaxurebis meSveobiTac SeiZleba<br />

aRasrulos, magram mainc RmerTi Tavis saocar saqmeTa gamovlinebas<br />

maTi meSveobiT amjobinebs, vinc suli wmidis mowodebasa da winamZRolobas<br />

(impulsui et ductui) emorCileba da visac qristesTan Sinagani erTobisa da cxovrebis<br />

siwmidis safuZvelze SeuZlia Tqvas: “xolo cxovel me arRara var,<br />

aramed cxovel ars Cem Tana qriste” (gal� 2, 20)�<br />

amitom, Tavisi samwyso miznebis ganxorcielebisTvis, eklesiis Sinagani<br />

ganaxlebisa da mTels msoflioSi saxarebis gavrcelebisTvis, wmida sinodi<br />

dabejiTebiT mouwodebs yvela mRvdelmsaxurs, eklesiis mier SemoTavazebuli<br />

saTanado saSualebaTa gamoyenebiT, 98 ganuxrelad miiswrafodnen sul<br />

ufro meti siwmidisaken� amiT isini kidev ufro Sesaferis instrumentebad<br />

iqcevian RmrTis mTeli eris samsaxurSi�<br />

13� mRvdlebi siwmides miaRweven, Tu Tavis funqciebs suli wmidaSi<br />

gulrwfelad da ganuxrelad Seasruleben�<br />

saRmrTo sityvis msaxurni, isini yoveldRiurad kiTxuloben da ismenen<br />

RmrTis sityvas, romelic sxvebs unda aswavlon� dae, Seecadon, is amave dros<br />

Tavadac miiRon� maSin isini uflis ufro srulyofil mowafeebad iqcevian,<br />

rogorc pavle mociqulma uTxra timoTes: “amas iwurTid da amas Sina iyav,<br />

ra¡Ta warmatebuleba¡ ege Seni cxad iyos yovelsa Sina� ekrZale Tavsa Sensa<br />

da moZRurebiTa miT daadger maT zeda, rameTu amas ra¡ hyofde, Tavica Seni<br />

acxovno da morCilnica Senni” (I tim� 4, 15-16)� Ziebisas, Tu rogor ukeTesad<br />

gadascen sxvebs is, rac Tavad ganWvrites, 99 maT ufro Rrmad ecodinebaT “gamoukuleveli<br />

igi simdidre qristesi” (efes� 3, 8) da “mravalferi igi sibrZne<br />

RmrTisa¡�” 100 maT unda axsovdeT, rom ufali is aris, vinc gulebs ganaRebs, 101<br />

xolo upiratesoba ara maTgan momdinareobs, aramed RmrTis Zlierebisgan� 102<br />

maSin sityvis gadacemisas isini ufro mWidrod daukavSirdebian qristes –<br />

moZRvars da mis suls gahyvebian� qristesTan aseTi urTierTobis Sedegad<br />

isini RmrTis siyvaruls eziarebin, romlis saidumlo, saukuniTgan dafaruli,<br />

103 qristeSi gancxadda�<br />

rogorc liturgiis (Sacrorum) msaxurni, mRvdlebi, upirveles yovlisa<br />

mesis msxverplSi, sagangebo saxiT qristes ganasaxiereben, romelmac Tavisi<br />

Tavi msxverplad misca adamianTa wmidayofisTvis� amitom maT unda mibaZon<br />

imas, rasac akeTeben: uflis sikvdilis aRsrulebisas (celebrantes) maT<br />

Tavisi asoebis mokvdinebisTvis unda izrunon da Tavi daicvan codvaTa da<br />

96 Sdr� efes� 4, 13�<br />

97 Sdr� 2kor� 3, 8-9�<br />

98 Sdr� sxvaTa Soris, S� PIUS X, exhortatio ad clerum Harent animo, 4 aug� 1908: S� P<strong>II</strong> X Acta,<br />

vol� IV (1908), pp� 237 ss� – PIUS XI, encycl� Ad catholici sacerdotii, 20 dec� 1935: AAS 28 (1936), pp� 5 ss�<br />

– PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Sacerdotii Nostri primordia, 1 aug� 1959: AAS 51 (1959), pp� 545 ss�<br />

99 Sdr� S� THOMAS, Summa Theol., <strong>II</strong>-<strong>II</strong>, q� 188, a� 7�<br />

100 efes� 3, 9-10�<br />

101 Sdr� saqme 16, 14�<br />

102 Sdr� 2 kor� 4, 7�<br />

103 Sdr� efes� 3, 9�<br />

311


312<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

ltolvaTagan� 104 evqaristiuli saidumlos msxveprlSi, romelSic mRvdelmsaxurebi<br />

Tavis funqcias asruleben, ganuwyvetliv xdeba Cveni gamosyidva�<br />

105 amitom sasurvelia misi yoveldRiuri aRsruleba, rac aris qristesa<br />

da eklesiis qmedeba (actus), Tundac erTgulebi mas ver daeswron� 106 amgvarad,<br />

MmRvdlebi uerTdebian qristes – mRvdelmsaxuris qmedebas, yoveldRiurad<br />

isini mTlianad RmerTs eZlevian (offert), qristes sxeuliT sazrdooben<br />

da mTeli suliTa da guliT eziarebien imis siyvaruls, vinc Tavi sazrdod<br />

misca erTgulebs� msgavsad amisa, saidumloTa aRsrulebisas isini zraxvi-<br />

Ta da siyvaruliT qristes uerTdebian� es gansakuTrebiT xdeba maSin, roca<br />

isini aCveneben, rom mudam mzad arian, gadascen monaniebis saidumlo, roca<br />

erTgulebi amis Sesaxeb keTilgonivrulad sTxoven� saRmrTo msaxurebis<br />

aRsrulebisas isini xmas eklesias aZleven, romelic mTeli kacobriobis saxeliT<br />

ganuwyvetliv loculobs qristesTan erTad, xolo igi “samaradisod<br />

cxovel ars meoxad maTTvis” (ebr� 7, 25)�<br />

RmrTis eris mmarTvelni da mwyemsebi, keTili mwyemsis siyvaruliT<br />

arian STagonebulni, raTa Tavisi suli dadon Tavisi cxvrebisTvis� 107 isini<br />

mzad arian umaRlesi msxverplisTvisac, radgan misdeven im mRvdelmsaxurTa<br />

magaliTs, romlebmac Cvens droSic Tavi uyoymanod gawires� aRmzrdelebs<br />

sarwmunoebaSi, maT aqvT “kadniereba¡ Sesvlad siwmideTa maT<br />

sisxliTa” qristesi (ebr� 10, 19)� isini RmerTs mieaxlebian “WeSmaritiTa<br />

guliTa, gul-savsebiTa sarwmunoebisa¡Ta” (ebr� 10, 22)� maT aqvT mtkice<br />

imedi Tavisi erTgulebisa, 108 raTa SeeZloT “nugeSinis-cemad yovelTa<br />

maT WirveulTa nugeSinis-cemiTs miT, romliTa nugeSinis-cemul” arian<br />

Tavad RmrTisa mier� 109 sakrebulos ufrosni, isini sulTa mwyemsebisTvis<br />

Cveul askezas misdeven, uars amboben sakuTar upiratesobebze, eZieben<br />

ara imas, rac maTTvis aris umjobesi, aramed imas, rac umjobesia mraval-<br />

TaTvis, “ra¡Ta cxonden”� 110 isini ganuxrelad win miiweven samRvdlo saqmis<br />

ufro srulyofilad aRsrulebisTvis, raTa saWiroebis SemTxvevaSi mzad<br />

iyvnen, daadgnen axal samRvdlo gzebs siyvarulis sulis winamZRolobiT,<br />

romelic iq qris, sadac surs� 111<br />

14� dRevandel samyaroSi, sadac adamianebs amdeni ram aqvT gasakeTebeli,<br />

da sadac maT bevri - xSirad gadaudeblad gadasaWreli - problema awuxebT,<br />

advilia am mravalferovnebis winaSe dabneva� mRvdlebi Tavisi funqciis<br />

uamravi valdebulebiT arian dakavebulni da gatacebulni� amitom maT SeiZleba<br />

SiSiT ikiTxon, rogor SeiZleba SeaTanxmon garegan qmedebasTan Tavisi<br />

Sinagani cxovreba� cxovrebis aseT erTianobas ver ganapirobebs arc samRvdlo<br />

msaxurebis garegani saqmeebi, arc mxolod RmrTismosaobis wvrTna<br />

104 Sdr� Pont. Rom., „De Ordinatione Presbyteri“�<br />

105 Sdr� Missale Romanum, Oratio super oblata dominicae IX post Pentecosten�<br />

106 „nebismieri mesa, Tundac mas mRvdelmsaxuri kerZod asrulebdes, aris ara kerZo<br />

saqme, aramed qristesa da eklesiis qmedeba� eklesia swavlobs, msxverplSi, romelic mas<br />

moaqvs, Tavisi Tavi miitanos sayovelTao msxverplad� is iyenebs jvris msxverplis erTaderT<br />

da usasrulo gamosyidviT Zalas mTeli msoflios gamosaxsnelad� yvela mesa xom<br />

mxolod calkeul adamianTa gamoxsnisTvis ar sruldeba, aramed mTeli msoflios gamoxsnisaTvisac<br />

(���)� amitom Cven mamobrvad da dabejiTebiT vurCevT mRvdelmsaxurebs, romlebic<br />

Cvens gansakuTrebul sixarulsa da ufalSi Cvbens gvirgvins warmoadgenen, mesa yoveldRiurad<br />

da mowiwebiT aRasrulon”� (PAULUS VI, encycl� Mysterium Fidei, 3 sept� 1965: AAS 57<br />

(1965), pp� 761-762)� – Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� de Sacra Liturgia, nn� 26, 27�<br />

107 Sdr� ioan� 10, 11�<br />

108 Sdr� 2kor� 1, 7�<br />

109 Sdr� 2kor� 1, 4�<br />

110 Sdr� 1kor� 10, 33�<br />

111 Sdr� ioan� 3, 8�


PRESBYTERORUM ORDINIS<br />

(praxis), ramdenadac ar unda uwyobdes is mas xels� magram mRvdlebs namdvilad<br />

SeuZliaT am erTianobis aSeneba, Tu msaxurebis aRsrulebaSi gahyvebian<br />

ufali qristes magaliTs, romlis sakvebi iyo imis nebis qmna, vinc igi misi<br />

saqmis aRsasruleblad moavlina� 112<br />

marTlac, eklesiis meSveobiT samyaroSi mamis nebis ganuxrelad aRsrulebisTvis<br />

qriste Tavis msaxurTa meSveobiT moqmedebs� igi mudam rCeba maTi<br />

cxovrebis erTianobis sawyisad da wyarod� amitom mRvdlebma es erTianoba<br />

qristesTan maTi erTobis safuZvelze unda ganaxorcielon, Seicnon mamis<br />

neba da dadon Tavisi Tavi maTTvis mindobili samwysosTvis� 113 ase, keTili<br />

mwyemsis gansaxierebiT, samRvdlo siyvarulis ganxorcielebaSi, isini samRvdelmsaxuro<br />

srulyofilebis kavSirs hpoveben, romelic maT cxovrebasa<br />

da moqmedebas kravs� es samRvdlo siyvaruli 114 gamomdinareobs, upirveles<br />

yovlisa, evqaristuli msxverplidan, romelic xdeba mRvdlis mTeli cxovrebis<br />

Suaguli da fesvi� samRvdelmsaxuro sulma unda gaiTavisos is, rac<br />

samsxverplo sakurTxevelze xdeba� es mxolod maSin aris SesaZlebeli, Tu<br />

mRvdlebi locviT sul ufro da ufro Rrmad SeiWrebian qristes saidumloebaSi�<br />

Tavisi cxovrebis erTianobis konkretuli ganxorcielebisTvis maT<br />

yvela Tavis wamowyebasTan dakavSirebiT unda gamoscadon, ra aris RmrTis<br />

neba, 115 anu ramdenad Seesabameba es wamowyebebi eklesiis evangeluri misiis<br />

normebs� qristesadmi erTguleba xom eklesiisadmi erTgulebisgan ganuyofelia�<br />

amitom samRvdlo siyvaruli moiTxovs, rom mRvdlebi sicarieleSi ki<br />

ar darbodnen, 116 aramed mudam muSaobdnen mWidro urTierTobaSi episkoposebTan<br />

da mRvdlobaSi sxva ZmebTan� amgvari qmedebiT mRvdlebi moipoveben<br />

sakuTari cxovrebis erTianobas Tavad eklesiis misiis erTianobaSi� amgvarad,<br />

isini Tavis ufals SeuerTdebian, xolo misi saSualebiT, suli wmidaSi,<br />

- mamas, raTa SeZlon, iyvnen savseni nugeSiTa da sixarulis siuxviT� 117<br />

<strong>II</strong>. gansakuTrebuli sulieri moTxovnilebebi mRvdelTa cxovrebaSi<br />

15� im siqveleTa Soris, romelsac mRvdelTa msaxureba sagangebod moiTxovs,<br />

aRsaniSnavia sulieri ganwyoba, romelic maT mudam ubiZgebs iyon mzad,<br />

eZion ara Tavisi, aramed maTi momavlinebelis neba� 118 saRmrTo saqme, romlis<br />

Sesasruleblad maT suli wmidam mouwoda, 119 yvela adamianur Zalasa da<br />

adamianur sibrZnes aRemateba, radgan “uZlurni igi soflisani gamoirCina<br />

RmerTman, ra¡Ta arcx¢nos ZlierTa” (I kor� 1, 27)� qristes WeSmariti msaxuri<br />

acnobierebs Tavis uZlurebas da simdableSi muSaobs� igi gamoscdis, “ra¡igi<br />

ars saTno uflisa”, 120 da, TiTqos “kruli suliTa”, 121 igi yvelaferSi imis<br />

nebiT xelmZRvanelobs, visac yvela adamianis gamoxsna surs� mas SeuZlia, es<br />

neba amoxsnas da mas yoveldRiur cxovrebaSi misdios, simdabliT emsaxurs<br />

yvelas, vinc RmerTma mas miando misadmi dakisrebul samsaxursa da misi<br />

cxovrebis mravalgvar movlenebSi�<br />

112 Sdr� ioan� 4, 34�<br />

113 Sdr� 1ioan� 3, 16�<br />

114 „siyvarulis movaleoba uflis cxvrebis mwysoba unda iyos” (S� AUGUSTINUS, Tract.<br />

in Io., 123, 5: PL 35, 1967)�<br />

115 Sdr� rom� 12, 2�<br />

116 Sdr� gal� 2, 2�<br />

117 Sdr� 2 kor� 7, 4�<br />

118 Sdr� ioan� 4, 34; 5, 30; 6, 38�<br />

119 Sdr� saqme 13, 2�<br />

120 efes� 5, 10�<br />

121 Sdr� saqme 20, 22�<br />

313


314<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

samRvdlo msaxureba Tavad eklesiis msaxurebaa, amitom is SeiZleba mxolod<br />

mTeli sxeulis ierarqiul urTierTobaSi Sesruldes� samRvdlo siyvaruli<br />

mRvdlebs aiZulebs, am urTierTobaSi muSaobisas morCilebis gziT<br />

Tavisi neba RmrTisa da ZmaTa msaxurebas miuZRvnan, rwmenis sulSi miiRon<br />

da Seasrulon uzenaesi pontifeqsis, maTi episkoposis an sxva winamZRvrebis<br />

miTiTebebi da rCevebi� isini siamovnebiT gascemen yvelafers, maT Soris sakuTar<br />

Tavsac 122 nebismieri maTTvis dakisrebuli movaleobis Sesrulebisas,<br />

rogori mdabali da arasaxarbieloc ar unda iyos is� amiT isini inaxaven da<br />

ganamtkiceben aucilebel erTobas Tavis ZmebTan msaxurebaSi, gansakuTrebiT<br />

maTTan, vinc ufalma Tavisi eklesiis xilul mmarTvelebad (rectores)<br />

daayena, da xels uwyoben qristes sxeulis Senebas, romelic izrdeba “yovliTa<br />

SeaxlebiTa uxuebisa¡Ta”� 123 es morCileba, romelsac RmrTis Svilebi<br />

ufro momwifebuli Tavisuflebisken mihyavs, bunebrivad moiTxovs, rom<br />

mRvdlebi, Tavisi funqciis aRsrulebisas, siyvaruliT STagonebulni, gonivrulad<br />

eZiebdnen axal gzebs eklesiis sakeTildReod, ndobiT iuwyebodnen<br />

Tavisi wamowyebebis Sesaxeb da Tamamad ganacxadebdnen maTTvis mindobili<br />

samwysos saWiroebaTa Sesaxeb� amasTanave, isini mudam mzad unda iyvnen,<br />

daemorCilon maT gansjas, vinc RmrTis eklesiis marTvaSi uzenaes funqcias<br />

asrulebs�<br />

am simdabliT, agreTve pasuxismgeblobiT aRsavse da nebayoflobiTi<br />

morCilebiT mRvdlebi qristes emsgavsebian� isini imasve grZnoben, rasac<br />

ieso qriste, romelmac “Tavis T¢si daimdabla da xati monisa¡ miiRo��� da iqmna<br />

igi morCil vidre sikudildmde” (fil� 2, 7-9)� am morCilebiT man daamarcxa<br />

da gamoisyida adamis urCoba, rogorc amas mociquli mowmobs: “viTarca-igi<br />

erTisa mis kacisa urCebiTa codvilni Semo£des mravalni, egreca erTisa mis<br />

kacisa morCilebiTa marTalni Semoviden mravalni” (rom� 5, 19)�<br />

16� mravali qristes erTguli saukuneTa manZilze da Cvens droSic ki siamovnebiT<br />

iziarebs da sanaqebod icavs srulyofil da mudmiv TavSekavebas<br />

caTa sasufevlisTvis, romelsac ufali qriste gvTavazobs, 124 � eklesias is<br />

yovelTvis gansakuTrebiT mniSvnelovnad miaCnda samRvdelmsaxuro cxovrebisaTvis�<br />

is aris samRvdlo siyvarulis niSani da, amave dros, misi stimulic,<br />

agreTve samyaroSi sulieri nayofierebis gansakuTrebuli wyaro� 125 ra Tqma<br />

unda, mas ar moiTxovs Tavad samRvdelmsaxuro buneba, rasac adreuli eklesiis<br />

praqtika 126 da aRmosavluri eklesiebis tradicia cxadyofs: iq, garda<br />

maTi, vinc Tavis episkoposebTan erTad madlis niWiT celibatobis Senaxva<br />

irCia, didad damsaxurebuli daqorwinebuli mRvdlebic arian� amitom, wmida<br />

sinodis mier saeklesio celibatobis SemoTavazeba srulebiT ar gulisxmobs<br />

im gansxvavebuli disciplinis Secvlas, romelic kanonierad moqmedebs<br />

aRmosavlur eklesiebSi� <strong>kreba</strong> siyvaruliT mouwodebs yvelas, vinc ukve<br />

daqorwinebulma miiRo mRvdloba, SeinarCunos wmida mowodeba da Tavisi<br />

cxovreba srulad da uxvad miuZRvnas misadmi midnobil samwysos� 127<br />

Tumca, celibatoba mRvdelmsaxurebas mravalmxriv Seefereba� mRvdelmsaxuris<br />

misia xom mTlianad axali kacobriobis msaxurebas eZRvneba, romelsac<br />

qriste, sikvdilis mZleveli, Tavisi sulis meSveobiT samyaroSi aRadgens<br />

(suscitat)� mas dasabami aqvs “ara sisxlTagan, arca nebiTa mamakacTa¡Ta, aramed<br />

RmrTisagan” (ioan� 1, 13)� caTa sasufevlisTvis qalwulobis an celibatobis<br />

122 Sdr� 2 kor� 12, 15�<br />

123 Sdr� efes� 4, 11-16�<br />

124 Sdr� efes� 4, 11-16�<br />

125 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 42�<br />

126 Sdr� 1 tim� 3, 2-5; tit� 1, 6�<br />

127 Sdr� PIUS XI, encycl� Ad catholici sacerdotii, 20 dec� 1935: AAS 28 (1936), p� 28�


PRESBYTERORUM ORDINIS<br />

dacviT 128 mRvdlebi axleburad da gansakuTrebuli saxiT SeZleben, Tavi qristes<br />

miuZRvnan, ufro advilad Seudgnen mas ganuyofeli guliT, 129 masSi da<br />

misi meSveobiT ufro Tavisuflad miuZRvnan Tavi RmrTis msaxurebas, ufro<br />

warmatebiT emsaxuron mis meufebasa da uzenaesi ganaxlebis saqmes� amgvarad,<br />

isini ukeTesad SeZleben qristeSi mamobis ufro farTod miRebas� ase mowmoben<br />

isini adamianTa winaSe Tavis survils, Tavi uklebliv maTTvis mindobil<br />

funqcias miuZRvnan, rac niSnavs: miaTxovon erTgulebi “erTsa mamakacsa<br />

qalwulad wmidad wardginebad qristesa”� 130 ase moagoneben isini saidumlo<br />

qorwinebis Sesaxeb, romelic RmerTma daamkvidra da romelic momavalSi<br />

srulad gamomJRavndeba� igi gulisxmobs, rom eklesias erTi saqmro (Sponsum)<br />

hyavs: qriste� 131 garda amisa, isini iqcevian momavali samyaros cocxal<br />

niSnad, romelic sarwmunoebisa da siyvarulis meSveobiT ukve arsebobs da<br />

romelSic aRdgomis Svilebi ar gaTxovdebian da ar daqorwindebian� 132<br />

qristes saidumlosa da mis misiidan gamomdinare, celibatoba, romelic<br />

uwin mRvdelmsaxurebisTvis iyo gankuTvnili, SemdgomSi laTinur eklesiaSi<br />

kanoniT daekisra yvelas, vinc wmida xarisxSi unda avides� mocemuli<br />

wmida sinodi am kanonmdeblobas mxars uWers da amtkicebs mas imaT mimarT,<br />

vinc mRvdlobisTvis aris gankuTvnili� mas imedi aqvs sulisa da is darwmunebulia,<br />

rom mama uxvad gascems celibatobis niWs, romelic ase Sefereba<br />

axali aRTqmis mRvdlobas, Tuki isini, vinc qristes mRvdlobaSi xarisxis<br />

saidumlos meSveobiT monawileobs, agreTve sayovelTao eklesia, mas mowiwebiTa<br />

da dabejiTebiT moiTxoven� wmida sinodi mouwodebs yvela mRvdles,<br />

romlebmac, RmrTis madlis ndobiT, qristes magaliTis Sesabamisad,<br />

Tavisuflad da nebayoflobiT miiRes celibatoba, mas mTeli suliTa da<br />

guliT misdion, erTgulad Seinaxon es mdgomareoba da scnon is im brwyinvale<br />

niWad, romelic maT mamam uboZa da romelsac ase aSkarad ganadidebs<br />

ufali, 133 agreTve axsovdeT didi saidumloebebi, romlebic misi meSveobiT<br />

aRiniSneba da sruldeba� da rac ufro metad SeuZleblad eCveneba dRevandel<br />

samyaroSi mraval adamians sruli TavSekaveba, miT ufro meTi simdabli-<br />

Ta da dabejiTebiT mRvdlebi eklesiasTan erTad gamoiTxoven erTgulebis<br />

madls, romelzec mTxovnels uari arasdros eTqmis� amisTvis isini mimarTaven<br />

rogorc zebunebriv aseve bunebriv saSualebebs, romlebic yvelasTvis<br />

xelmisawvdomia� upirveles yovlisa, maT unda misdion im asketur normebs,<br />

romlebic eklesiis gamocdilebam daadastura da romlebic aseve aucilebelia<br />

dRevandel samyaroSi� amgvarad, mocemuli wmida sinodi mouwodebs<br />

ara marto mRvdelmsaxurebs, aramed yvela erTgulsac, gaufrTxildnen celibatobis<br />

am Zvirfas niWs da sTxovon RmerTs, am niWiT Tavisi eklesia yovelTvis<br />

uxvad daajildovos�<br />

17� erTmaneTTan da sxva adamianebTan megobruli da Zmuri urTierToba<br />

saSualebas miscems mRvdlebs, iswavlon adamianuri Rirebulebebis pativiscema<br />

da miwier saqmeTa (bona creata) rogorc RmrTis niWTa dafaseba� isini<br />

samyaroSi cxovroben da unda icodnen, rom Cveni uflisa da moZRvris sityvis<br />

Tanaxmad, “soflisaganni ar arian”� 134 isini unda “imsaxurebden sofelsa<br />

128 Sdr� maT� 19, 12�<br />

129 Sdr� 1kor� 7, 32-34�<br />

130 2kor� 11, 2�<br />

131 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, nn� 42, 44� – Decr� de accomodata renovatione vitae<br />

religiosae, n� 12�<br />

132 Sdr� luk� 20, 35-36� – PIUS XI, encycl� Ad catholici sacerdotii, 20 dec� 1935: AAS 28 (1936), pp�<br />

24-28� – PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Sacra Virginitas, 25 mart� 1954: AAS 46 (1954), pp� 169-172�<br />

133 Sdr� maT� 19, 11�<br />

134 Sdr� ioan� 17, 14-16�<br />

315


316<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

amas, viTarmca ara imsaxureben”, 135 da mividnen im Tavisuflebamde, romelic<br />

gaaTavisuflebs maT yovelgvari uwesrigo sazrunavisgan da miscems SesaZleblobas,<br />

yoveldRiur cxovrebaSi saRmrTo xma isminon� am Tavisuflebisa<br />

da aRqmis unaris Sedegad gaizrdeba sulieri diferenciaciis unari, romlis<br />

safuZvelzec SemuSavdeba samyarosa da miwier sikeTeTa mimarT swori damokidebuleba�<br />

aseTi damokidebuleba uaRresad mniSvnelovnia mRvdlebisTvis,<br />

radgan eklesiis misia samyaroSi sruldeba da miwieri saqmeebic (bona<br />

creata) sruliad aucilebelia adamianis pirovnuli ganviTarebisTvis� amitom<br />

isini madlobelni unda iyvnen yvelafrisTvis, rasac maT uxvad aniWebs mama<br />

zecieri cxovrebis sworad warmarTvisaTvis� magram isic aucilebelia, rom<br />

yvelaferi, rac gzad SexvdebaT, maT ganixilon sarwmunoebis Suqze, raTa ase<br />

mividnen miwier saqmeTa swor sargeblobamde, Tanaxmad saRmrTo nebisa, da<br />

uari Tqvan yvelaferze, rac maTi misiisTvis mavnea�<br />

mRvdlemsaxurni, romelTa “wili da samkvidro” aris ufali (ricx� 18, 20),<br />

unda sargeblobdnen warmavali simdidriT mxolod im miznebisTvis, romlebic<br />

daSvebulia ufali qristes moZRvrebiTa da eklesiis ganwesebebiT�<br />

rac Seexeba sakuTriv eklesiis qonebas, mRvdelmsaxurni unda ganagebdnen<br />

mas bunebrivad da saeklesio kanonTa normebis Sesabamisad da, SeZlebisdagvarad,<br />

gamocdil saero pirTa daxmarebiT� is yovelTvis unda gankuTvnili iyos<br />

im miznebisTvis, romlebic eklesias saSualebas miscems flobdes warmaval<br />

simdidres, rac gulisxmobs saRmrTo kultis organizacias, samRvdeloebisTvis<br />

Rirseuli cxovrebis pirobebis Seqmnas, agreTve mociqulobisa Tu<br />

siyvarulis saqmeTa xelSewyobas, upirveles yovlisa, gaWirvebulTa sasargeblod�<br />

136 rac Seexeba qonebas, romelsac isini ama Tu im saeklesio movaleobis<br />

aRsrulebisas iZenen, mRvdlebma, iseve rogorc episkoposebma, calkeuli<br />

uflebis dacvis pirobebSi (salvo iure particulari), 137 is unda gamoiyenon upirveles<br />

yovlisa sakuTari TavisTvis Rirseuli cxovrebis pirobebis Sesaqmnelad da<br />

Tavisi statusisaTvis Sesaferisi movaleobebis Sesasruleblad, xolo rac<br />

darCeba, eklesiis keTildReobasa da saqvelmoqmedo saqmeebs moaxmaron�<br />

amgvarad, maT ar unda ganixilon saeklesio Tanamdeboba rogorc gamdidrebis<br />

wyaro, da misgan miRebuli Semosavali ar unda gamoiyenon sakuTari saojaxo<br />

simdidris gasazrdelad� 138 amitom mRvdelmsaxurni, romlebic sul ar<br />

miiswrafvian simdidrisken, 139 yovelTvis unda moeridon yovelgvar angarebas<br />

da dabejiTebiT Tavi Seikavon yovelgvari vaWrobisagan�<br />

metic: maTTvis rekomendirebulia nebayoflobiTi siRatakis miReba,<br />

romelic maT kidev ufro metad miamsgavsebs qristes da wmida msaxurebisTvis<br />

ufro Sesaferiss gaxdis� qriste Cveni gulisTvis Seiqmna Rataki, raTa<br />

Cven gavmdidrdeT misi siRatakiT� 140 Tavis mxriv, mociqulebmac daamowmes,<br />

rom usasyidlod unda gaices is, rasac RmerTi usasyidlod aniWebs, 141 da<br />

saWiroa vicodeT cxovreba simdidreSic da siRatakeSic� 142 qonebiT erToblivad<br />

sargeblobac, im saerTo qonebis msgavsad, romelic Zveli eklesiis<br />

istoriaSia gandidebuli, 143 SesaniSnavad uxsnis gzas samRvdlo siyvaruls�<br />

135 1 kor� 7, 31�<br />

136 CONC� ANTIOCH�, can� 25: MANSI 2, 1328� – Decretum Gratiani, c� 23, C� 12, q� 1: FRIEDBERG,<br />

I, 684-685�<br />

137 aq upirveles yovlisa igulisxmeba is uflebebi da Cveulebebi, romlebic aRosavlur<br />

eklesiebSi moqmedebs�<br />

138 CONC� PARIS�, a� 829, can� 15: MGH, Sect� <strong>II</strong>I, Concilia, t� 2, pars 6, 622� – CONC� TRID�, Sess� 25,<br />

de reform�, cap� 1�<br />

139 Sdr� fs� 61, 11�<br />

140 Sdr� 2 kor� 8, 9�<br />

141 Sdr� saqme 8, 18-25�<br />

142 Sdr� fil� 4, 12�<br />

143 Sdr� saqme 2, 42-47�


PRESBYTERORUM ORDINIS<br />

aseTi cxovrebiT mRvdlebs sanaqebod SeuZliaT ganaxorcielon qristes<br />

mier aRTqmuli siRatakis suli�<br />

uflis sulis winamZRolobiT, romelmac scxo macxovars da moavlina is<br />

“maxarebelad glaxakTa”, 144 mRvdlebma da episkoposebma Tavi unda aaridon<br />

yovelive imas, rac maT ama Tu im saxiT Ratakebs daacilebs� qristes sxva<br />

mowafeebze metad maT unda uaryon amaoebis natamalic Tavis saqmeebSi� Tavisi<br />

sacxovrebeli maT ise unda moawyon, rom is aravis ar moeCvenos moiuwvdomlad,<br />

raTa aravis, Zalian mokrZalebul adamiansac ki, ar moeridos iq<br />

misvla�<br />

<strong>II</strong>I. mRvdlebis cxovrebis uzrunvelyofa<br />

18� imisaTvis, rom cxovrebis sxvadasxva pirobebSi qristesTan kavSiris<br />

ganmtkiceba SeZlon, mRvdlebs, Tavisi msaxurebis Segnebuli aRsrulebis<br />

garda, saSualebebic gaaCniaT – rogorc sazogado, aseve kerZo,<br />

axalica da Zvelic� maTi warmoeba suli wmidas arasdros Seuwyvetia Rmr-<br />

Tis erSi, xolo eklesia maT sTavazobs, zogjer pirdapir awesebs kidec<br />

Tavisi wevrebis wmida yofisTvis� 145 yvela sulier saSualebaTa Soris gamoirCeva<br />

is qmedebani, romelTa meSveobiTac qristes erTgulebi sazrdooben<br />

RmrTis sityviT wmida werilis ormagi trapezidan da evqaristiidan�<br />

146 yvelam icis, ramdenad mniSvnelovania maTi xSirad aRsruleba<br />

mRvdelTa wmida yofisTvis�<br />

madlis msaxurebi mWidrod ukavSirdebian qristes - macxovarsa da mRvdels�<br />

es xdeba saidumloTa nayofieri miRebiT, gansakuTrebiT monaniebis<br />

saidumlos xSiri aRsrulebiT, romelic mzaddeba sindisis yoveldRiuri<br />

gamocdiT da didad xels uwyobs imas, rom guli mimarTuli iyos gulmowyale<br />

mamis siyvarulisken� sarwmunoebis Suqze, romelic saRmrTo werilis<br />

kiTxviT sazrdoobs, maT SeuZliaT cxovrebis sxvadasxva movlenebSi<br />

guldasmiT eZion RmrTis nebis niSnebi da misi madlis mowodeba (impulses)�<br />

ase isini sul ufro da ufro morCilni xdebian (��cili�re�… fieri) misiisa,<br />

romelic suli wmidaSi miiRes� aseTi morCilebis saocar nimuSs yovel-<br />

Tvis hpoveben wmida qalwul mariamSi, romelmac, suli wmidis winamZRolobiT,<br />

mTlianad miuZRvna Tavi adamianTa gamosyidvis saidumlos� 147 mRvdlebi<br />

Svilobrivi erTgulebiTa da mowiwebiT Tayvans unda scemdnen mas<br />

da uyvardeT igi, rogorc uzenaesi da saukuno mRvdelmsaxuris deda da<br />

mociqulebis dedofali, romelic maTi msaxurebis sayrdenic aris�<br />

Tavisi msaxurebis erTgulebiT SesrulebisTvis mRvdlebisTvis mniSvnelovani<br />

unda iyos yoveldRiuri urTierToba ufal qristesTan misvliTa<br />

(visitatione) da uwmidesi evqaristiis pirovnuli kultiT� maT unda uyvardeT<br />

sulieri mosveneba da unda afasebdnen sulier xelmZRvanelobas� sxvadasxva<br />

saxiT, gansakuTrebiT gamocdili gonismieri locviT, agreTve sxvagvari<br />

locvebiT, romlebsac isini Tavisuflad irCeven, mRvdlebi eZieben da Rmer-<br />

Ts dabejiTebiT sTxoven im WeSmariti Tayvaniscemis suls, romliTac isini,<br />

maTTvis mindobil xalxTan erTad, mWidrod ukavSirdebian qristes – axali<br />

aRTqmis Suamavals� amgvarad, maTac, rogorc ZeT Svilobisa, SeuZliaT Ses-<br />

Zaxon: “abba, mamao” (rom� 8, 15)�<br />

144 Sdr� luk� 4, 18�<br />

145 Sdr� CIC, can� 125 ss�<br />

146 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de accomodata renovatione vitae religiosae, n� 6� – Const� dogm� de<br />

Divina Revelatione, n� 21�<br />

147 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const�dogm� de Ecclesia, n� 65�<br />

317


318<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

19� xeldasxmis wmida wesSi episkoposi mouwodebs mRvdlebs, “iyvnen<br />

mowifulni codnaSi”, raTa maTi moZRvreba “RmrTis erisaTvis sulieri wamali”<br />

iyos� 148 wmida msaxurTa codnac wmida unda iyos, radgan is wmida wyarodan<br />

moedineba da wmida miznisken miemarTeba� misi SeZena xdeba, upirveles<br />

yovlisa, wmida werilis kiTxvisa da mis Sesaxeb fiqris safuZvelze� 149 is nayofierad<br />

sazrdoobs agreTve wmida mamebisa da moZRvarTa SeswavliTa da gadmocemis<br />

sxva Zeglebis ganxilviT� garda amisa, imisaTvis, rom pasuxi gaeces<br />

SekiTxves, romlebsac Cveni Tanamedroveni svamen, mRvdlebi safuZvlianad<br />

unda icnobdnen moZRvrobisa da, gansakuTrebiT, krebebisa da romis pontifeqsebis<br />

dokumentebs� amasTanave, maT unda mimarTon Teologiur mecnierebaTa<br />

saukeTeso da gamocdil mwerlebs�<br />

xolo radganac Cvens droSi adamianuri kultura, iseve rogorc sasuliero<br />

mecnierebani, ganaxlebasa da ganviTarebas ganicdis, amitom mRvdlebma<br />

dabejiTebiT unda izrunon imisaTvis, rom saTanadod da ganuwyvetliv<br />

srulyon Tavis codna saRmrTo da adamianur saqmeTa Sesaxeb, raTa ase moemzadon<br />

saubrisaTvis Tavis TanamedroveebTan�<br />

imisaTvis, raTa mRvdlebisTvis ufro advili iyos mecadineoba da maT<br />

ufro efeqturad SeZlon evangelizaciisa da mociqulobis meTodebis Seswavla,<br />

saWiroa maTi yovelmxrivi aRWurva aucilebeli damxmare saSualebebiT�<br />

aseTebia, calkeul teritorialur TaviseburebaTa gaTvaliswinebiT,<br />

kursebisa Tu kongresebis Camoyalibeba, samRvdlo saswavlo-kvleviTi (studiis)<br />

centrebis daarseba, biblioTekaTa dafuZneba da Sesaferis pirTa mier<br />

saswavlo-kvleviTi samuSaoebis (studiorum) saTanadod xelmZRvaneloba� garda<br />

amisa, episkoposebma, erTad Tu calcalke, unda gamonaxon gansakuTrebiT<br />

moxerxebuli saSualebebi imisaTvis, raTa maT yvela mRvdels SeeZlos<br />

garkveul dros (kerZod, ramdenime wlis mere maTi xeldasxmidan) 150 kursebze<br />

daswreba� es maT miscems saSualebas SeiZinon ufro sruli codna samRvdlo<br />

meTodebisa da saRmrTismetyvelo mecnierebis sferoSi, ganamtkicon Tavisi<br />

sulieri cxovreba da Zmebs gauziaron samociqulo gamocdileba� 151 am da<br />

sxva Sesaferisi saSualebebiT saWiroa daxmarebis gaweva axal winamZRvarTa-<br />

Tvis da maTTvis, vinc iwyebs axal samRvdlo saqmianobas an sxva diocezSi an<br />

qveyanaSi gadadis�<br />

dabolos, episkoposebma unda izrunon imisaTvis, rom zogierTma mRvdelma<br />

Tavi miuZRvnas saRmrTo saqmeTa ufro Rrma Seswavlas, raTa arasdros<br />

mogvakldes moZRvarni, romelnic samRvdeloebis ganaTlebas moemsaxurebian�<br />

amiT isini daxmarebas gauweven danarCen mRvdelmsaxurebsa da<br />

erTgulebs maTTvis saWiro codnis SeZenaSi, rac, Tavis mxriv, eklesiisTvis<br />

sruliad aucilebeli sasuliero disciplinebis jansaRad ganviTarebis safuZvelia�<br />

20� mRvdlebi maTTvis dakisrebuli movaleobis SesrulebiT RmerTs emsaxurebian�<br />

isini samarTliani sazRauris Rirsni arian, “rameTu Rirs ars<br />

muSaki sasyidelisa T¢sisa” (luk� 10, 7), 152 da “ufalman brZana, romelni-igi<br />

saxarebasa miuTxroben, saxarebisagan cxoreba¡” (1kor� 9, 14)� amitom, Tu mRvdlebis<br />

samarTliani anazRaureba sxvagvarad ar iqneba gaTvaliswinebuli,<br />

maSin Tavad erTgulebs, romelTa sasikeTod iRwvian mRvdlebi, namdvilad<br />

ekisrebaT valdebuleba, izrunon maTTvis patiosani da Rirseuli cxovre-<br />

148 Pont. Rom., „De Ordinatione Presbyteri“�<br />

149 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Divina Revelatione, n� 25�<br />

150 es kursi ar aris is kursi, romelic uSualod mosdevs xeldasxmas� am ukanasknelis<br />

Sesaxeb ix� Decr� de institutione acerdotali, n�22�<br />

151 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de pastorali Episcoporum munere in Ecclesia, n� 16�<br />

152 Sdr� maT� 10, 10; 1kor� 9, 7; 1tim� 5, 18�


PRESBYTERORUM ORDINIS<br />

bis pirobebis Sesaqmnelad� xolo episkoposebma unda Seaxsenon erTgulebs<br />

maTi am movaleobis Sesaxeb da izrunon – TiToeulma Tavis diocezSi, an,<br />

jobs, ramdenimem saerTo teritoriaze – normebis dadgenisaTvis, romlebic<br />

xels Seuwyobs wesieri cxovrebis pirobebis Seqmnas maTTvis, vinc Rmr-<br />

Tis eris samsaxurSi ama Tu im funqcias asrulebs an asrulebda� sazRauri<br />

TiToeulisaTvis Tavad funqciis TaviseburebiT, droisa da adgilis garemoebiT<br />

ganisazRvreba, magram ZiriTadad is erTi da igive unda iyos yvelasaTvis,<br />

vinc erTsa da imave pirobebSi imyofeba� is unda Seesabamebodes maT<br />

mdgomareobasa da, garda amisa, Zlevdes maT, ara marto saTanadod uzrunvelyon<br />

maTi anazRaureba, vinc sakuTar Tavs mRvdelTa msaxurebas uZRvnis,<br />

aramed daexmaron kidevac gaWirvebulebs, radgan es msaxureba RatakTa sasargeblod<br />

eklesiaSi dasabamiTganve did pativSia� garda amisa, anazRaureba<br />

iseTi unda iyos, rom mRvdlebs yovelwliurad SeeZloT isargeblon maT-<br />

Tvis kuTvnili da sakmarisi odenobis SvebulebiT� amasTanave, episkoposebma<br />

yuradReba unhda miaqcion imas, rom mRvdlebma am SvebulebiT sargebloba<br />

marTlac SeZlon�<br />

magram umTavresi yuradReba unda daeTmos movaleobas, romelsac sasuliero<br />

(sacri) msaxurni asruleben� amitom egreT wodebuli beneficiebis sistema<br />

unda gauqmdes, an ise mainc gardaiqmnas, rom beneficiuri nawili, anu<br />

ufleba Semosavalze dotaciidan, romelic movaleobasTan aris dakavSirebuli,<br />

meorexarisxovnad iqnes miCneuli, xolo iuridiulad pirveli adgili<br />

Tavad saeklesio Tanamdebobas unda miekuTvnos, romelic amieridan unda<br />

gagebul iqnas rogorc nebismieri stabiluri funqcia, romelic sasuliero<br />

miznisaTvis sruldeba�<br />

21� yovelTvis unda gvaxsovdes ierusalimis Zveli eklesiis morwmune-<br />

Ta magaliTi, romlebsac hqondaT “yovelive maTda zogad” (saqme 4, 32), “da<br />

miecemoda kacad-kacadsa, ra¡ca vis u£mda” (saqme 4, 35)� amitom didad sasurvelia,<br />

rom im qveynebSi mainc, sadac samRvdeloebis Senaxva mTlianad<br />

an didwilad mainc damokidebulia erTgulTa Semowirulobaze (oblationibus),<br />

arsebobdes diocezuri institucia, sadac moxdeba am miznisTvis gankuTvnili<br />

SemowirulobaTa Segroveba� mas episkoposi unda ganagebdes, romelsac<br />

am saqmisTvis amorCeuli mRvdelmsaxurebi daexmarebian, xolo saWiroebis<br />

SemTxvevaSi ekonomiur saqmeebSi gamocdili saero pirebic� garda amisa, sasurvelia,<br />

rom calkeul diocezSi da regionSi SeZlebisdagvarad daarsdes<br />

saerTo qonebrivi fondi, romelic saSualebas miscems episkoposebs, Seasrulon<br />

sxva movaleobanic im pirTa mimarT, romlebic eklesias emsaxurebian,<br />

da daakmayofilon diocezis sxvadasxva moTxovnilebebi� amis Sedegad ufro<br />

SeZlebuli diocezebi SeZleben daexmaron ufro Raribebs, raTa maTi simdidre<br />

sxvebis naklulebas avsebdes� 153 es saerTo fondi, upirveles yovlisa,<br />

erTgulTa Semowirulobebisgan unda Sedgebodes, Tumca mas sxva wyaroebic<br />

unda asazrdoebdes, romlebsac samarTlebrivi gansazRvra sWideba�<br />

garda amisa, im qveynebSi, sadac samRvdeloebis socialuri dazRveva sa-<br />

Tanado doneze ara dgas, episkoposTa konferenciebma, saeklesio da samoqalaqo<br />

kanonebis gaTvaliswinebiT, unda izrunon imisaTvis, rom arsebobdes<br />

diocezuri instituciebi, romlebic erTmaneTTan iqneba gaerTianebuli, an<br />

sxvadasxva diocezisTvis Seqmnili instituciebi, an sulac erTi mTliani teritoriisTvis<br />

Camoyalibebuli asociacia� ierarqiis zedamxedvelobiT, maT<br />

sakmarisad unda uzrunvelyon rogorc saTanado samedicino dazRveva da<br />

daxmareba, aseve mRvdlebis uzrunvelyofa Rirseuli sacxovrebeli pirobebiT<br />

avadmyofobis, invalidobis an xandazmulobis SemTxvevaSi� mRvdelm-<br />

153 Sdr� 2 kor� 8, 14�<br />

319


320<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

saxurebma mxari unda dauWiron arsebul instituciasac� isini ganmsWvaluli<br />

unda iyvnen solidarobis grZnobiT Tavis ZmebTan, maTi gaWirveba unda<br />

gaiziaron� 154 momaval bedze uzrunvelad, maT ufro meti evangeluri mondomebiT<br />

unda iRvawon siRatakisTis da mTlianad miuZRvnan Tavi sulTa gamoxsnas�<br />

da bolos, isini, visac es exeba, unda Seecadon, erTmaneTs daukavSiron<br />

aseTi instituciebi sxvadasxva qveynebSi, maTi ganmtkicebisa da ufro far-<br />

Tod gavrcelebis mizniT�<br />

daskvna da mowodeba<br />

22� mocemuli wmida sinodi iTvaliswinebs samRvdelmsaxuro cxovrebis<br />

sixaruls, magram mas ar SeuZlia Tvali daxuWos im sirTuleebze, romelsac<br />

dRevandel cxovrebaSi mRvdlebi ganicdian� man icis, rogor safuZvlianad<br />

gardaiqmneba socialuri da ekonomikuri pirobebi, agreTve adamianTa<br />

zne-Cveulebebi, da ramdenad icvleba Rirebulebebi adamianTa SefasebaSi�<br />

amitom eklesiis msaxurebi, da zogjer qristes sxva erTgulebic samyaro-<br />

Si Tavs ucxoebad grZnoben� isini SiSiT kiTxuloben, Tu ra saSualebebiTa<br />

da sityvebiT SeuZliaT masTan urTierTobaSi Sesvla� axali dabrkolebebi,<br />

romlebic sarwmunoebis gzaze gvxdeba, Sesrulebuli samuSaos moCvenebiTi<br />

amaoeba, agreTve martoobis mZime gancda, - yovelive aman SeiZleba isini sasowarkveTilebaSi<br />

Caagdos�<br />

xolo es samyaro – im saxiT, rogorc is dRes eklesiis mwyemsTa siyvarulsa<br />

da msaxurebas aris mindobili, - RmerTma ise Seiyvara, “viTarmed Zeca T¢si<br />

mxolod-Sobili mosca mas�” 155 WeSmaritad, es samyaro, mravali codvebiT<br />

damZimebuli, magram amave dros didi SesaZleblobebis mqone, eklesias sTavazobs<br />

“cxovel lodebs”, 156 romlebic TanaaRSenebulni arian “samk¢dreblad<br />

RmrTisa suliTa”� 157 igive suli wmida mouwodebs eklesias, gaiyvanos axali<br />

gzebi, mimavali Tanamedrove samyarosaken� is sTavazobs samRvdlo msaxurebisTvis<br />

Sesaferis siaxleebs da mxars uWers maT�<br />

mRvdlebs unda axsovdeT, rom Tavisi saqmis aRsrulebisas isini arasdros<br />

arian martoebi: isini yovelTvis eyrdnobian yovlisSemZle RmrTis Zalas�<br />

maT swamT qristesi, romelmac mouwoda maT, raTa misi mRvdloba (Sacerdotium)<br />

gaeziarebinaT da mTeli mondomebiT mis msaxurebas miscemodnen� maT<br />

unda icodnen, rom RmerTs Zala Seswevs, maTSi siyvaruli gazardos� 158 maT<br />

isic unda axsovdeT, rom maTi Zmebi mRvdlobaSi, agreTve mTeli samyaros<br />

erTgulni maTi Tanamzraxvelni arian� yvela mRvdeli xom iRwvis ganxorcielebisTvis<br />

RmrTis gamomxsneli gegmisa, anu qristes saidumloebisa,<br />

- “saidumlo¡sa mis dafarulisa¡ saukuniTgan RmrTisa Tana”, 159 romelic<br />

mxolod TandaTanobiT xorcieldeba, qristes sxeulis SenebaSi sxvadasxva<br />

msaxurTa TanamSromlobis Sedegad, sanam ar Sesruldeba misi asaki� yovelive<br />

es “dafarul ars qristeTurT RmrTisa Tana”, 160 da is arsebiTad SeiZleba<br />

rwmeniT iqnas gagebuli� RmrTis eris winamZRolni rwmeniT unda midiodnen�<br />

isini unda misdevdnen erTguli abrahamis magaliTs, romelic “erCda gamoslvad<br />

adgilsa mas, romeli dapyrobad iyo misa samk¢drebelad; da gamovida<br />

da ara uwyoda, vidre movidoda” (ebr� 11, 8)� WeSmaritad SeiZleba saRmrTo<br />

saidumloebaTa ganmgebeli (dispensator) SevadaroT mindorSi mTesvels, rom-<br />

154 Sdr� fil� 4, 14�<br />

155 ioan� 3, 16�<br />

156 Sdr� 1petre 2, 5�<br />

157 efes� 2, 22�<br />

158 Sdr� Pont. Rom., „De Ordinatione Presbyteri“�<br />

159 efes� 3, 9<br />

160 kol� 3, 3�


PRESBYTERORUM ORDINIS<br />

lis Sesaxeb ufalma Tqva: “da daiZinis; da aRdges Rame da dRe, da Tesli igi<br />

aRmoscendis da ganorZndebin, viTar-igi man ara uwyin” (mark� 4, 27)� Tumca,<br />

roca ufalma qristem Tqva: “nu geSinin, rameTu me miZlevies sofelsa” (ioan�<br />

16, 33), am sityvebiT igi ar Sehpirebia Tavis eklesias srul gamarjvebas am<br />

saukuneSi� magram wmida sinods uxaria, rom miwas, saxarebis TeslebiT mimofenils,<br />

axla bevr adgilas moaqvs nayofi uflis sulis winamZRolobiT, romelic<br />

avsebs samyaros da mravali mRvdelmsaxurisa da erTgulis gulebSi<br />

aRagznebs WeSmaritad misionerul suls� yovelive amisTvis wmida <strong>kreba</strong> udidesi<br />

siyvaruliT madlobas uxdis mTeli msoflios mRvdlebs: “xolo romeli-igi<br />

SemZlebel ars ufro¡s yovlisa yofad umetes, romelsa-igi viTxovT<br />

gina Tu vscnobT Zalisa misebr Sewevnisa Cuen Soris, misa dideba¡ eklesiasa<br />

Sina qriste ieso¡s” (efes� 3, 20-21)�<br />

yovelive erTad da cal-calke, rac am dekretSi gamocxadda,<br />

wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo uflebamosilebiT,<br />

romelic qristesgan gadmogveca, amas pativdebul<br />

mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT, vadgenT,<br />

vawesebT da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda, gamoqveyndes<br />

sadideblad RmrTisa�<br />

romi, wm� petresTan, 1965 wlis 7 dekemberi�<br />

me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />

(mohyveba mamaTa xelmowerebi)<br />

321


samoZRvro konstitucia<br />

Tanamedrove samyaroSi eklesiis<br />

Sesaxeb<br />

GAUDIUM ET SPES


pavle episkoposi,<br />

RmrTis msaxurTa msaxuri,<br />

wmida krebis mamebTan erTad,<br />

samudamo saxsovrad<br />

samoZRvro konstitucia 1 D<br />

Tanamedrove samyaroSi eklesiis<br />

Sesaxeb<br />

winaTqma<br />

1� (eklesiis mWidro kavSiri xalxTa mTel ojaxTan)� sixaruli da imedi, Cveni<br />

drois adamianTa mwuxareba da SiSi, upirveles yovlisa glaxakTa da yvela<br />

tanjulisa, qristes mowafeebis sixaruli da imedic aris, maTi mwuxareba da<br />

SiSic aris, da araferia WeSmaritad adamianuri, rac maT gulSi gamoZaxils<br />

ara hpovebda� maTi sakrebulo (communitas) xom qristes mier gaerTianebuli<br />

adamianebisgan Sedgeba� mamis meufebisken maT msxemobas suli wmida uZRveba�<br />

maT miiRes gamoxsnis Sesaxeb uwyeba, romelic yvelas unda amcnon� amitom sakrebulo<br />

namdvilad acnobierebs Tavis mWidro kavSirs adamianTa modgmasa<br />

da mis istoriasTan�<br />

2� (vis mimarTavs <strong>kreba</strong>)� eklesiis saidumloebis Rrmad kvlevis Semdeg,<br />

<strong>vatikanis</strong> meore <strong>kreba</strong> dauyovnebliv mimarTavs ara marto eklesiis Svilebsa<br />

da yvelas, vinc qristes saxels uxmobs, aramed sruliad yvela adamians�<br />

<strong>kreba</strong>s surs, yvelas mouTxros, rogor esmis dRevandel samyaroSi eklesiis<br />

roli (praesentiam) da misi moRvaweoba�<br />

maSasadame, <strong>kreba</strong>s mxedvelobaSi aqvs adamianTa samyaro anu mTeli adamianuri<br />

ojaxi, im saganTa erTobliobiT, romelTa garemocvaSi is cxovrobs�<br />

samyaro Teatria, romelic kacobriobis istorias asaxavs� igi maTi saqmianobiT,<br />

marcxiTa da gamarjvebebiT aris daRdasmuli� qristes erTgulebs<br />

swamT, rom samyaro qristes siyvaruliT Seiqmna da Seinaxa; codvis monobaSi<br />

moqceuli, igi qristem gaaTavisufla: jvarcmulma da aRmdgarma, man borotis<br />

(Maligni) Zala gatexa, raTa samyaro, RmrTis ganzraxvis Tanaxmad, gardasaxuliyo<br />

(transformetur) da dasrulebuliyo�<br />

1 samoZRvro konstitucia “dRevandel samyaroSi eklesiis Sesaxeb” ori nawilisgan<br />

Sedgeba, romlebic erT mTels qmnis�<br />

es konstitucia “samoZRvrod” iwodeba Semdegi mizezebis gamo: igi eyrdnoba samoZ-<br />

Rvro principebs da cdilobs gamoxatos eklesiis damokidebuleba dRevandeli samyarosa<br />

da adamianebis mimarT� amitom arc pirvel nawils aklia samRvdlo mizandasaxuloba, arc<br />

meores – samoZRvro�<br />

pirvel nawilSi eklesia aviTarebs Tavis moZRvrebas adamianisa da samyaros Sesaxeb,<br />

romelSic adamiani cxovrobs, agreTve maT mimarT Tavisi damokidebulebis Sesaxeb� meore<br />

nawilSi ufro dawvrilebiT ganixileba dRevandeli cxovrebisa da adamianTa sazogadoebis<br />

sxvadasxva aspeqti� aq sagangebo yuradReba eTmoba Cveni droisTvis gansakuTrebiT<br />

mniSvnelovan kiTxvebsa da problemebs� amitom meore nawilis masala, Tumca is samoZRvro<br />

principebs eqvemdebareba, Seicavs ara marto mudmiv elementebs, aramed droebiTsac�<br />

maSasadame, es konstitucia unda ganimartos Teologiuri ganmartebis zogadi<br />

normebis mixedviT� gasaTvaliswinebelia, gansakuTrebiT meore nawilSi, garemoebaTa cvlileba,<br />

romlebic ganxilvis sagans bunebrivad Tan axlavs�<br />

325


326<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

3� (adamianisadmi msxureba)� Cvens droSi, roca kacobriobas misive gamogonebebi<br />

da SesaZleblobebi ancvifrebs, mas mainc awuxebs kiTxvebi, romlebic<br />

exeba dRevandeli samyaros ganviTarebas, msoflioSi adamianis adgilsa<br />

da daniSnulebas, individualuri da koleqtiuri Zalisxmevis azrs, da bolos,<br />

saganTa da adamianTa saboloo mizans� <strong>kreba</strong> mowmobs da gadmoscems<br />

RmrTis mTeli eris, qristes mier Sekrebilis, rwmenas� <strong>kreba</strong> mxolod im Sem-<br />

TxvevaSi SeZlebs mWermetyvelurad gamoxatos eris kavSiri, pativiscema da<br />

siyvaruli mTeli adamianuri ojaxis mimarT, romelsac eri ekuTvnis, Tu am<br />

ojaxTan dialogs gamarTavs misi sxvadasxva problemebis Taobaze, moutans<br />

maT saxarebidan mopovebul naTels, miscems adamianTa modgmas gamomxsnel<br />

Zalebs, romlebsac Tavad eklesia, suli wmidis winamZRolobiT, Tavisi damfuZneblisgan<br />

iRebs� maS, unda gamoxsnil iqnas adamianis pirovneba da ganaxldes<br />

adamianTa sazogadoeba� amitom mTeli Cveni ganmartebis qvakuTxedi<br />

iqneba adamiani, mis erTianobasa da mTlianobaSi, sxeuliTa da suliT, guli-<br />

Ta da sindisiT, gonebiTa da nebiT�<br />

amgvarad, wmida <strong>kreba</strong> aRiarebs adamianis umaRles mowodebas da adasturebs,<br />

rom adamianSi saRmrTo marcvalia Cadebuli� adamianTa modgmas <strong>kreba</strong><br />

sTavazobs gulrwfel TanamSromlobas eklesiasTan, raTa damyardes sayovelTao<br />

Zmoba, romelic am mowodebas pasuxobs� eklesias miwieri ambicia ar<br />

amoZravebs� mas mxolod erTi surs: nugeSinismcemeli sulis winamZRolobiT,<br />

Tavad qristes saqme ganagrZos, romelic movida samyaroSi, raTa WeSmariteba<br />

daamowmos, movida gamosaxsnelad da ara gansasjelad, movida, raTa<br />

sxvebs emsaxuros da ara imisTvis, rom sxvebi imsaxuros� 2<br />

Sesavali<br />

adamianis mdgomareoba dRevandel samyaroSi<br />

4� (imedi da SiSi)� Tavisi daniSnuleba rom Seasrulos, eklesia yvela dro-<br />

Si movalea, drois niSnebi gamoikvlios da isini saxarebis Suqze ganmartos�<br />

man unda SeZlos, TiToeul Taobas Sesaferisi pasuxi gasces adamianTa mudmiv<br />

SekiTxvebze, romlebic awmyo da momavali cxovrebis azrsa da maT ur-<br />

TierTmimarTebas exeba� amgvarad, Cven unda SevicnoT da gavigoT samyaro,<br />

romelSic vcxovrobT, misi imedebi, misi swrafvebi da misi xSirad dramatuli<br />

saxe� dRevandeli samyaros ZiriTadi niSnebi Semdegnairad SeiZleba<br />

Sejamdes:<br />

kacobriobis istoriaSi dRes axal etapia: Rrma da swrafi cvlilebebi<br />

TandaTanobiT mTels msoflios moicavs� adamianis WkuiTa da Semoqmedebi-<br />

Ti saqmianobiT gamowveuli es cvlilebebi isev adamianze axdens gavlenas,<br />

mis gansjaze, individualur da koleqtiur survilebze, misi azrovnebisa<br />

da moqmedebis wesze, romelic sagnebsa da adamianebs exeba� amgvarad, Cven<br />

SegviZlia vilaparakoT WeSmariti socialuri da kulturuli cvlilebis<br />

Sesaxeb, romelic religiur cxovrebazec vrceldeba�<br />

yovelgvar zrdas krizisi axlavs da am cvlilebasac seriozuli sir-<br />

Tuleebi mohyveba� didia adamianis Zalaufleba, magram is yovelTvis ver<br />

axerxebs, es Zalaufleba Tavis samsaxurSi Caayenos� xSirad, roca adamiani<br />

cdilobs, Rrmad Caixedos Tavis sulSi, mas sakuTari Tavis rwmena ekargeba�<br />

nabij-nabij is ukeT igebs socialuri cxovrebis kanonebs, magram eWvobs da<br />

ar icis, isini ra mimarTulebiT ganaviTaros�<br />

arasdros hqoniaT adamianebs ase Warbad simdidre, SesaZleblobebi da<br />

ekonomikuri potencia� da mainc, samyaros mkvidrTa mniSvnelovan nawils<br />

SimSili da siRaribe tanjavs, mravalma wera-kiTxvac ar icis� arasdros hqo-<br />

2 Sdr� ioan� 3, 17; 18, 37; maT� 20, 28; mark� 10, 45�


GAUDIUM ET SPES<br />

niaT adamianebs Tavisuflebis iseTi mZafri gancda, rogorc dRes, swored<br />

maSin, roca Cndeba socialuri da fsiqiuri dakabalebis axal-axali formebi�<br />

samyaro cocxlad aRiqvams sakuTar erTianobasa da sayovelTao urTier-<br />

Tdamokidebulebas� mas gacnobierebuli aqvs solidarobis aucilebloba�<br />

amave dros, mas xleCs dapirispirebul ZalTa brZola� mwvave uTanxmoebebi<br />

dRemde arsebobs: politikuri, socialuri, ekonomikuri, rasobrivi da<br />

ideologiuri, da arc omis saSiSroebaa moxsnili, romelsac Zirfesvianad<br />

yvelafris ganadgureba SeuZlia� izrdeba azrTa urTierTgacvla, magram<br />

Tavad sityvebi, romlebic umniSvnelovanes cnebebs gamoixatavs, sxvadasxva<br />

ideologiaSi sruliad sxvadasxva Sinaarss iZens� da bolos, gulmodgined<br />

veZiebT ufro srulyofil miwier wyobas, magram sulieri zrda Sesabamis<br />

winsvlas ar ganicdis�<br />

aseTi rTuli garemoebebis zegavleniT mraval Cvens Tanamedroves<br />

namdvilad uWirs, amoicnos mudmivi Rirebulebebi da, amave dros, isini axal<br />

aRmoCenebs SeuTanxmos� imedsa da SiSs Soris meryevni, mousvenrobiT Sepyrobilni,<br />

isini dRevandeli viTarebis Sesaxeb kiTxvebs svamen� es viTareba<br />

adamianebs mouwodebs da kidec aiZulebs, SekiTxvebs pasuxi gascen�<br />

5� (Rrma cvlilebis pirobebi)� sulTa amJamindeli mRelvareba da cxovrebis<br />

pirobaTa cvlileba farTo gardaqmnasTan aris dakavSirebuli�<br />

amis Sedegad sulier CamoyalibebaSi (in mentibus efformandis) prioritetuli<br />

xdeba maTematikuri, sabunebismetyvelo da Tavad adamianis Semswavleli<br />

mecnierebani, xolo moqmedebis sferoSi – teqnika, romelic am mecnierebaTa<br />

Svilia� mecnieruli suli (mens) sxvagvarad, vidre warsulSi Zerwavs<br />

kulturul garemosa da azrovnebis wess� teqnikis ganviTarebas dedamiwis<br />

iersaxis cvlileba mohyveba da igi ukve zemiwieri sivrcis dasapyrobad<br />

miiswrafvis�<br />

adamianis inteleqti erTgvarad droTa miRmac avrcelebs Tavis meufebas:<br />

warsulSi – istoriuli SemecnebiT, momavalSi – perspeqtivebiTa da gegmebiT�<br />

biologiur, fsiqologiur da socialur mecnierebaTa winsvla xels<br />

uwyobs ara marto adamianis mier sakuTari Tavis ukeT Secnobas, aramed mas<br />

imis saSualebasac aZlevs, teqnikuri meTodebis daxmarebiT uSualo gavlena<br />

moaxdinos sazogadoebriv cxovrebaze� amave dros, adamianebi ufro metad<br />

fiqroben imis Sesaxeb, windawin rogor ganWvriton da warmarTon demografiuli<br />

zrda�<br />

Tavad istoria ise swrafad midis win, rom zogierTebi Zlivs axerxeben misTvis<br />

fexis awyobas� adamianTa sazogadoebis (consortionis) bedi saerTo xdeba:<br />

igi aRar iSleba sxvadasxva e�w� istoriebad� amgvarad, kacobrioba gadadis<br />

saganTa wesis ufro metad statikuri gagebidan ufro dinamiursa da evlouciur<br />

gagebaze� aqedan ibadeba udidesi problemebis axali kompleqsi, romelic<br />

axali analizisa da sinTezisken mogviwodebs�<br />

6� (sazogadoebrivi tipis cvlilebebi)� amave mizeziT sul ufro did<br />

cvlilebebs ganicdis adgilobrivi tradiciuli sazogadoebebi, rogoric<br />

aris patriarqaluri ojaxebi, „klanebi“, tomebi, Temebi, sxvadasxva jgufi<br />

da socialuri kavSirebi�<br />

TandaTan vrceldeba industriuli sazogadoebis tipi, romelsac qveynebi<br />

ekonomikuri simdidrisken mihyavs� igi Zirfesvianad gardaqmnis socialuri<br />

cxovrebis cnebebsa da pirobebs� Sesabamisad, viTardeba qalaquri<br />

cxovrebis wesi da matulobs misadmi interesi� es xdeba qalaqebisa da maTi<br />

macxovreblebis ricxvis zrdis Sedegad, an im gavlenis gamo, romelsac qalaquri<br />

cxovreba sofelze axdens�<br />

327


328<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

socialuri kavSirebis axali da sul ufro srulyofili saSualebebi<br />

xels uwyobs movlenebis Seswavlas, azrebisa da grZnobebis uswrafessa<br />

da Zalze farTo gavrcelebas, rac mraval jaWvur reaqcias iwvevs�<br />

sagulisxmoa, rom adamianebi, sxvadasxva mizeziT migraciaSi myofni, cxovrebis<br />

wess icvlian�<br />

amgvarad, adamianTa Soris arsebuli urTierTkavSirebi ganuwyvetliv<br />

izrdeba� Tavad „gasocialurebac“ („sozialisatio“) axal kavSirebs badebs,<br />

Tumca mas yovelTvis ar mohyveba pirovnebis Sesabamisi simwife da<br />

namdvilad pirovnuli urTierTobebi, anu e�w� personalizacia („personalizationem“)�<br />

es progresi ufro naTlad warmoCndeba im erebSi, romlebic ukve<br />

sargebloben progresis ekonomikuri da teqnikuri upiratesobebiT�<br />

garkveulwilad is ganviTarebad xalxebsac exeba, romlebsac surT, maT<br />

regionebsac eRirsos industrializacia da urbanizacia� amasTanave, es<br />

xalxi (gansakuTrebiT isini, vinc Zvel tradiciebs misdevs) miiswrafvis<br />

pirovnuli Tvisuflebis ufro srulyofili da farTo gancdisken�<br />

7� (fsiqologiuri, zneobrivi da religiuri cvlilebebi)� mentalobisa da<br />

struqturaTa cvlileba xSirad kiTxvis niSnis qveS ayenebs memkvidreobiT<br />

miRebul Rirebulebebs, gansakuTrebiT axalgazrdebSi: isini xSirad ara-<br />

Tu mouTmenlobiT gamoirCevian, aramed Sinagani mRelvarebebis gamo meamboxenic<br />

xdebian� maT gacnobierebuli aqvT sakuTari roli sazogadoebriv<br />

cxovrebaSi da surT, masSi Tavisi adgili rac SeiZleba swrafad daikavon�<br />

amitom aris, rom xSirad mSoblebi da aRmzrdelebi Tavisi movaleobebis Sesrulebisas<br />

did sirTuleebs ganicdian�<br />

xSirad aris, rom winaparTagan gadmocemuli instituciebi, kanonebi da<br />

azrovnebisa da aRqmis wesi srulyofilad veRar esadageba dRevandelobas�<br />

amis Sedegia areuloba qcevasa da mis normebSi�<br />

da bolos, axali garemoebebi religiur cxovrebazec axdens gavlenas�<br />

erTis mxriv, kritikuli gansjis gamZafrebuli unari mas aTavisuflebs<br />

samyaros magiuri gagebisgan da dRemde arsebuli crurwmenebisgan� igi<br />

moiTxovs rwmenisadmi sul ufro metad pirovnul da aqtiur damokidebulebas,<br />

ris Sedegad mravalni RmerTs ufro cocxlad aRiqvamen� meores<br />

mxriv, sul ufro metni scildebian religiur praqtikas� warsulisgan<br />

gansxvavebiT, RmerTisa Tu religiis uaryofa an maTgan gandgoma aRaraa<br />

uCveulo da individualuri movlena� xSirad aseTi damokidebuleba gamoiyureba<br />

rogorc samecniero progresisa da raRac axali saxis humanizmis<br />

moTxovna� bevr regionSi es yvelaferi gamoixateba ara marto filosofiur<br />

SexedulebebSi, aramed Zalian farTod zemoqmedebs literaturaze,<br />

xelovnebaze, humanitaruli mecnierebebisa da istoriis interpretaciaze,<br />

TviT samoqalaqo kanonebzec ki� amis Sedegi aris mRelvareba,<br />

romelic mravals moicavs�<br />

8� (Seusabamobebi dRevandel samyaroSi)� viTarebis aseTi swrafi cvla,<br />

romelic xSirad uwesrigod mimdinareobs, da, kidev ufro metad, samyaroSi<br />

arsebuli uTanxmobebis gamZafrebuli aRqma warmoSobs da zrdis dapirispirebebsa<br />

da Seusabamobas�<br />

Tavad pirovnebaSi sul ufro xSirad Cndeba Seusabamoba Tanamedrove<br />

inteleqtualur praqtikasa da Teoriul azrovnebas Soris, romelic ver<br />

axerxebs mis xelT arsebuli codnis erTobliobis warmarTvas an sinTezis<br />

saxiT mis saTanado mowesrigebas� msgavsi Seusabamoba Cndeba praqtikaSi<br />

efeqturobis miRwevis survilsa da zneobrivi cnobierebis moTxovnebs So-


GAUDIUM ET SPES<br />

ris, agreTve cxovrebis koleqtiuri pirobebisa da pirovnuli azrovnebis,<br />

gansakuTrebiT mWvretelobiTi cxovrebis saWiroebaTa dapirispirebisas�<br />

da bolos, Seusabamoba Tavs iCens adamianuri saqmianobis specializaciasa<br />

da saganTa universalur xedvas Soris�<br />

Seusabamobebi ojaxSic Cndeba gamZafrebuli demografiuli, ekonomikuri<br />

da socialuri pirobebis gamo, an urTierTmonacvle TaobaTa Soris warmoqmnili<br />

sirTuleebis Sedegad, agreTve kacebsa da qalebs Soris axali socialuri<br />

urTierTobebis safuZvelze�<br />

didi Seusabamobebi warmoiqmneba rasebs Soris, sazogadoebis sxvadasxva<br />

fenas Soris, mdidar, naklebad mdidarsa da Rarib erebs Soris� da bolos,<br />

Seusabamobebi Tavs iCens saerTaSoriso instituciebsa (isini mSvidobisken<br />

xalxTa swrafvis Sedegad aRmocendnen) da sakuTari ideologiis gavrcelebis<br />

ambiciasa Tu koleqtiur egoizms Soris, romlebic erebsa da sxva jgufebSi<br />

arsebobs�<br />

amis Sedegad warmoiqmneba ormxrivi undobloba da mtroba, konfliqtebi<br />

da ubedurebebi, romelTa mizezica da msxverplic Tavad adamiania�<br />

9� (adamianuri modgmis ufro farTo survilebi)� amasobaSi matulobs<br />

rwmena, rom adamianur modgmas ara marto Tavisi Zalauflebis gavrceleba<br />

SeuZlia qmnilebaze da man es kidec unda gaakeTos, aramed, garda amisa,<br />

mas SeuZlia da unda kidec daamyaros iseTi politikuri, socialuri da<br />

ekonomikuri wesrigi, romelic sul ufro metad moemsaxureba adamians<br />

da xels Seuwyobs TiToeuls, ganamtkicos da ganaviTaros sakuTari Rirseba�<br />

amitom bevri dabejiTebiT moiTxovs im simdidres, romelic – amas<br />

isini cxadad acnobiereben – maT usamarTlo da araTanabari ganawilebis<br />

gamo ar gaaCniaT� erebs, romlebic progresis gzas adganan an romlebmac<br />

es-es aris damoukidebloba moipoves, surT, eziaron dRevandeli civilizaciis<br />

simdidreebs ara marto politikur, aramed ekonomikur sferoSi<br />

da Tavisuflad Seasrulon Tavisi roli samyaroSi� TandaTan izrdeba<br />

ufskruli maTsa da sxva, ufro mdidar da swrafad ganviTarebad<br />

erebs Soris� amave dros, isini sul ifro metad xdebian maTze damokidebulni,<br />

sxvaTa da sxvaTa Soris ekonomikuradac� SimSiliT Sewuxebuli<br />

xalxebi pasuxs ufro SeZlebul xalxebs sTxoven� qalebi moiTxoven<br />

mamakcebTan de iure da de facto Tanasworobas, iq, sadac aseTi Tanasworoba<br />

jer ar arsebobs� muSebsa da glexebs ara marto arsebobisTvis aucilebeli<br />

minimumis mopoveba surT, aramed muSaobiT Tavisi pirovnuli<br />

SesaZleblobebis ganviTarebac undaT� metic: maT surT, monawileoba<br />

miiRon ekonomikuri, socialuri, politikuri da kulturuli cxovrebis<br />

marTvaSi� kacobriobis istoriaSi yvela xalxi darwmunebulia imaSi,<br />

rom kulturis monapovari marTlac yvelasTvis SeiZleba da unda iyos<br />

xelmisawvdomi�<br />

yvela am moTxovnis miRma imaleba ufro Rrma da ufro farTo survili:<br />

pirovnebebsa da jgufebs swyuriaT Tavisufali cxovreba, romlis<br />

Rirsic aris adamiani� maT surT, Tavis samsaxurSi Caayenon yvelaferi,<br />

rasac dRevandeli samyaro ase uxvad sTavazobs� garda amisa, erebi sul<br />

ufro metad cdiloben, Seqmnan erTgvari universaluri sazogadoeba�<br />

aseT viTarebaSi dRevandeli samyaro warmogvidgeba rogorc Zlieri<br />

da imave dros umweo� mas SeuZlia warmoSvas udidesi sikeTe da udidesi<br />

borotebac� mis winaSe xsnilia gza Tavisuflebisa da monobisken, winsvlisa<br />

da ukusvlisken, Zmobisa da siZulvilisken� amasTanave adamiani<br />

acnobierebs, rom man sworad unda warmarTos Tavisi Zalebi, romlebic<br />

329


330<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

Tavad gamoaRviZa, radgan maT misi daCagvrac SeuZliaT da misTvis samsaxuris<br />

gawevac� amitom adamiani Tavisive Tavs usvams kiTxvebs�<br />

10� (kacobriobis fundamenturi kiTxvebi)� Seusabamoba, romlic dRevandel<br />

samyaros axasiaTebs, dakavSirebulia im ZiriTad SeusabamobasTan,<br />

romelic adamianis gulSi mkvidrobs� adamianSi mravali ram ewinaaRmdegeba<br />

erTmaneTs� erTis mxriv, igi Tavs qmnilebad aRiqvams, romelic<br />

mravalmxriv sasrulia, meores mxriv ki grZnobs, rom Tavisi survilebis<br />

gamo usasruloa da uzenaesi cxovrebisken aris mowodebuli� mraval<br />

cTunebas ayolili, man mudam raRac unda airCios an uaryos� susti da<br />

codvili, igi xSirad imas akeeTebs, rac ar unda, xolo imas, rac unda, ar<br />

akeTebs� 3 amgvarad, igi Tavisive TavSi ganicdis winaaRmdegobas, ris Sedegadac<br />

Tavs iCens is mwvave da mravalricxovani winaaRmdegobebi, romlebic<br />

sazogadoebaSi arsebobs� marTalia, bevri adamiani, romelTa cxovreba<br />

praqtikuli materializmiT aris inficirebuli, Tvals xuWavs am<br />

dramatul mdgomareobaze, an ubralod, siRaribiT datanjuls, masze fiqric<br />

ar SeuZlia� bevrs hgonia, rom simSvides sinamdvilis mravalferovan<br />

axsnaSi hpovebs� zogic moelis, rom kacobriobis WeSmariti da sruli<br />

gaTavisufleba mxolod adamianis mcdelobis Sedegi iqneba; isini darwmunebulni<br />

arian, rom momavalSi adamianis miwaze meufebisas misi yvela<br />

natvra aRsruldeba� iseTebic arian, visac cxovrebis sazrisisa aRar<br />

swams; isini im xalxis simamaces aqeben, vinc fiqrobs, rom adamianuri arseboba<br />

TavisTavad sazriss moklebulia, da vinc cdilobs, mas es sazrisi<br />

mxolod sakuTari unaris (ingenio) safuZvelze mianiWos� miuxedavad amisa,<br />

samyaros dRevandeli ganviTarebis pirobebSi sul ufro matulobs maTi<br />

ricxvi, vinc yvelaze fundamentur kiTxvebs svams an am kiTxvebs axali<br />

simZafriT ganicdis: ra aris adamiani? ra azri aqvs tkivils, borotebas,<br />

sikvdils, romlebic, miuxedavad aseTi progresisa, mainc arsebobs? vis<br />

rad unda es gamarjvebebi, aseT fasad mopovebuli? ra SeuZlia moutanos<br />

sazogadoebas adamianma, an Tavad misgan ras unda elodes? am miwieri<br />

cxovrebis mere ra iqneba?<br />

eklesias swams, rom qriste, romelic yvelasTvis mokvda da aRdga, 4 Tavisi<br />

sulis meSveobiT adamians aniWebs naTelsa da Zalebs, raTa man SeZlos<br />

upasuxos Tavis uzenaes daniSnulebas� eklesias swams, rom ar aris sxva<br />

saxeli cis qveS adamianebisTvis mocemuli, romliTac isini unda iqnen gamoxsnilni�<br />

5 eklesias aseve swams, rom mTeli adamianuri istoriis gasaRebi,<br />

Suaguli da dasasruli mis ufalsa da moZRvarSia� garda amisa, eklesia<br />

amtkicebs, rom yvela cvlilebaSi aris bevri iseTi ram, rac ar icvleba da<br />

rasac Tavisi yvelaze arsebiTi safuZveli aqvs qristeSi, romelic igive<br />

aris guSin, dRes da ukunisamde� 6 amitom <strong>kreba</strong> ganizraxavs, naTelSi qristesi,<br />

„romeli-igi ars xati RmrTisa uxilavisa¡, pirmSo¡ yovelTa dabadebulTa¡,“<br />

7 mimarTos yvelas, raTa gamJRavndes adamianis saidumlo da<br />

xeli Seewyos Cveni drois umniSvnelovanes kiTxvebze pasuxis Ziebas�<br />

3 Sdr� rom� 7, 15-16�<br />

4 Sdr� 2 kor� 5, 15�<br />

5 Sdr� saqme 4, 12�<br />

6 Sdr� ebr� 13, 8�<br />

7 kol� 1, 15�


GAUDIUM ET SPES<br />

nawili pirveli<br />

eklesia da adamianis mowodeba<br />

11� (pasuxi sulis miswrafebebze)� RmrTis ers rwmena amoZravebs da am<br />

rwmenis safuZvelze swams, rom mas suli wmida uZRveba, romelic dedamiwas<br />

avsebs� RmrTis eri, Cveni drois sxva adamianebTan erTad, monawilea movlenebis,<br />

moTxovnilebebisa da survilebisa, romlebSic igi RmrTis Tandaswrebisa<br />

da ganzraxvis WeSmariti niSnebis amocnobas cdilobs� rwmena marTlac<br />

yvelafers axal Suqs hfens da mTlianobaSi adamianis mowodebasTan dakav-<br />

SirebiT RmrTis nebas (propositum) cxadyofs� amdenad, igi Cvens gonebas savsebiT<br />

adamianuri gadawyvetilebebisken warmarTavs�<br />

upirveles yovlisa, <strong>kreba</strong> ganizraxavs, gansajos is Rirebulebebi,<br />

romlebic sadReisod yvelaze ufro didad fasobs da isini kvlav maT<br />

saRmrTo wyarosTan mimarTebaSi ganixilos� es Rirebulebebi momdinareobs<br />

adamianis unaridan (ingenio), romelic mas RmerTma mianiWa, amitom<br />

isini kargia� magram adamianis guli SeiZleba mcdar gzas gahyves� aseT<br />

SemTxvevaSi Rirebulebebi scdeba maTTvis dadgenil wess� amitom maT<br />

ganwmeda sWirdeba�<br />

ras fiqrobs eklesia adamianis Sesaxeb? ra rCevebia saWiro dRevandeli<br />

sazogadoebis asaSeneblad? da bolos, ra azri aqvs sayaroSi adamianis moRvaweobas?<br />

es kiTxvebi pasuxs iTxovs� amis Sedegad ufro naTlad warmoCndeba,<br />

rom RmrTis eri da adamianTa modgma, romelsac is ekuTvnis, erTmaneTs<br />

emsaxureba� ase gamovlindeba eklesiis misiis religiuri da, swored amis<br />

gamo, misi sruliad adamianuri xasiaTi�<br />

Tavi I<br />

adamianis pirovnuli Rirseba<br />

12� (adamiani rogorc RmrTis xati)� morwmuneni da isinic, visac ara swams,<br />

faqtiurad iziareben im azrs, rom yvelaferi, rac miwazea, gankuTvnili<br />

unda iyos adamianisTvis, rogorc misi centrisa da mwvervalisTvis�<br />

maS ra aris adamiani? man bevri ram Tqva sakuTari Tavis Sesaxeb� am<br />

azrebs, sxvadasxvagvarsa da winaaRmdegobrivsac ki, igi exlac gamoTqvams�<br />

igi xSirad aRazevebs Tavis Tavs rogorc absolutur normas, an piriqiT,<br />

uimedobaSi vardeba� amitom eWvobs da SiSobs� eklesia Rrmad grZnobs<br />

am sirTuleebs� RmrTis gamocxadebiT ganswavluls, mas pasuxis gacema<br />

SeuZlia, romelic adamianis WeSmarit mdgomareobas gamoxatavs, axsnis<br />

mis sisusteebs da, amavdroulad, misi Rirsebisa da mowodebis sworad<br />

amocnobas SeZlebs�<br />

wmida werili aswavlis, rom adamiani „RmrTis xatad“ aris Seqmnili� mas<br />

Tavisi Semoqmedis Secnoba da siyvaruli ZaluZs, romelmac igi yvela miwieri<br />

qmnilebis meufed daadgina, 8 raTa isini marTos da gamoiyenos, da RmerTi<br />

adidos� 9 „ra¡ ars kaci, rameTu moi£sene misi, anu Ze kacisa¡, rameTu moxedav<br />

mas? daakle igi mcired ra¡me angelozTa, didebiTa da pativiTa g¢rg¢nosan<br />

hyav igi� daadgine igi qmnuls £elTa SenTasa, yovelive daamorCile queSe<br />

fer£Ta misTa“ (fs� 8, 5-7)�<br />

magram RmerTs mxolod adamiani ar Seuqmnia: man xom imTaviTve „mamakacad<br />

da dedakacad qmna igini“ (dab� 1, 27)� maTi kavSiriT Seiqmna pirovnebaTa<br />

urTierTobis pirveli forma� Tavisi Sinagani bunebiT adamiani aris sazoga-<br />

8 Sdr� dab� 1, 26; sibrZn� 2� 23�<br />

9 Sdr� ziraq� 17, 3-10�<br />

331


332<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

doebrivi arseba da sxvebTan urTierTobis gareSe mas arc cxovreba SeuZlia<br />

da arc Tavis niWTa (dotes) ganviTareba�<br />

amgvarad, RmerTma, vkiTxulobT wmida werilSi, ixila „yovelni, raodenni<br />

qmnna, da aha keTil friad“ (dab� 1, 31)�<br />

13� (codva)� RmrTis mier samarTalSi damkvidrebulma adamianma, borotis<br />

(Maligno) mier Secdenilma, Tavisufleba borotad gamoiyena da, RmrTis winaaRmdeg<br />

amxedrebulma, isurva, Tavisi miznisTvis RmrTis gareSe (extra) mieRwia�<br />

„rameTu icodes RmerTi, da ara RmrTeebr adidebdes mas��� da daubnelda ugulisxmo¡<br />

igi guli maTi��� da msaxurebdes dabadebulsa da ara dambadebelsa�“ 10<br />

rasac saRmrTo gamocxadeba gvauwyebs, is Cvens sakuTar gamocdilebas Seesabameba�<br />

adamiani Tu Tavis gulSi Caixedavs, dainaxavs, rom is borotebiskenac<br />

aris midrekili� is mravalricxovan borotebaSia CaZiruli, romelTa mizezi<br />

misi keTili Semoqmedi ver iqneba� adamians xSirad uTqvams uari, RmerTi Tavis<br />

mizezad ecno� man daarRvia aucilebeli wesi, romelic mas misi miznisken warmarTavda,<br />

da amave dros daSala mTeli wesrigi, romelic mas sakuTar TavTan,<br />

sxva adamianebsa da yvela qmnilebasTan akavSirebda�<br />

maSasadame, adamiani Tavis TavSive aris gaorebuli� mTeli adamianuri<br />

cxovreba, rogorc erTeuli aseve koleqtiuri, warmogvidgeba dramatul<br />

brZolad sikeTesa da borotebas, naTelsa da bnels Soris� adamiani xedavs,<br />

rom mas TviTon ar SeuZlia warmatebiT moigerios borotebis agresia� Ti-<br />

Toeuli maTgani Tavs ise grZnobs, TiTqos jaWvebiT iyos Sekruli� magram<br />

movida Tavad ufali, raTa adamiani gaeTavisuflebina da enugeSa, Signidan<br />

ganeaxlebina da gareT ganegdo „mTavari igi amis soflisa¡“ (ioan� 12, 31), romelic<br />

mas codvis monobaSi akavebda� 11 codva akninebs adamians, akavebs mas<br />

srulyofilebis miRwevisagan�<br />

am gamocxadebis Suqze Tavis saboloo mniSvnelobas iZens uzenaesi mowodebac<br />

da udablesi siglaxakec, romlebsac adamiani ganicdis�<br />

14� (adamianis agebuleba)� sxeuliTa da suliT erTiani, Tavisi xorcieli<br />

mdgomareobiT adamiani aerTianebs Tavis TavSi materialuri samyaros elementebs,<br />

raTa misi meSveobiT am elementebma Tavis mwvervals miaRwion da Semoqmedis<br />

Tavisufali qebisTvis xma aRavlinon� 12 amitom adamians ar marTebs<br />

xorcieli cxovrebis ugulebelyofa� piriqiT: mas sikeTisa da pativis Rirsad<br />

unda miaCndes Tavisi sxeuli, RmrTis mier Seqmnili, romelic ukanasknel<br />

dRes unda aRdges� codviT daWrili, adamiani sxeulis amboxs ganicdis�<br />

amitom adamianis Rirseba moiTxovs, rom man RmerTi Tavisi xorciT adidos, 13<br />

da ar dauSvas, Tavisi gulis mankier miswrafebebs emsaxuros�<br />

namdvilad ara cdeba adamiani, roca acnobierebs, rom igi sxeulebrivze<br />

maRla dgas da sakuTar Tavs ar aRiqvams mxolod bunebis nawilad an adamian-<br />

Ta sazogadoebis anonimur elementad� Tavisi Sinagani bunebiT igi saganTa<br />

erTobliobas aRemateba: adamiani ubrundeba am Rrma Sinaarss, roca Tavis<br />

guls mimarTavs: iq mas RmerTi elodeba, romelic gulebs ikvlevs, 14 iq, Rmr-<br />

Tis Tvalwin, adamiani Tavis beds wyvets� amgvarad, adamianma icis, rom masSi<br />

aris sulismieri da ukvdavi samSvinveli� igi ar tyuvdeba cru SexedulebiT,<br />

romelic mxolod fizikur da socialur garemoebebs emyareba� piriqiT: adamiani<br />

sinamdvilis Rrma WeSmaritebas swvdeba�<br />

10 Sdr� rom� 1, 21-25�<br />

11 Sdr� ioan� 8, 34�<br />

12 Sdr� dan� 3, 57-90�<br />

13 Sdr� 1kor� 6, 13-20�<br />

14 Sdr� 1mef� 16, 7; ier� 17, 10�


GAUDIUM ET SPES<br />

15� (gonebis Rirseba, WeSmariteba da sibrZne)� adamiani aris saRmrTo gonebis<br />

naTlis moziare� igi sworad gansjis, rom Tavisi gonebiT saganTa samyaroze<br />

maRla dgas� saukuneTa manZilze adamiani ganuwyvetliv wvrTnis Tavis<br />

niWs� man did warmatebebs miaRwia empiriul mecnierebebSi, teqnikasa da<br />

xelovnebaSi� Cvens droSi man sanimuSo warmateba moipova, upirveles yovlisa,<br />

materialuri samyaros kvleviTa da misi damorCilebiT� igi mudam eZiebda<br />

da hpovebda ufro Rrma WeSmaritebas� goneba mxolod movlenaTa SemecnebiT<br />

ar Semoifargleba: mas ZaluZs WeSmariti sizustiT swvdes gonismier<br />

sinamdviles, Tundac codvis gamo iyos dabinduli da dasustebuli�<br />

sabolood, adamianuri pirovnebis gonismieri buneba srulyofilebas sibrZnis<br />

meSveobiT aRwevs� es asec unda iyos� sibrZne SeumCnevlad ubiZgebs<br />

adamianis gonebas WeSmaritebisa da sikeTis Ziebisa da siyvarulisken� sibrZniT<br />

gamsWvaluli adamiani xilulidan uxilavisken gadadis�<br />

Cvens epoqas warsul saukuneebze metad sWirdeba iseTi sibrZne, romelic<br />

adamianis nebismier axal aRmoCenas ufro humanurs gaxdis� momavali<br />

samyaros beds safrTxe emuqreba, Tu ufro brZeni adamianebi ar gamoCndnen�<br />

garda amisa, gasaTvaliswinebelia, rom bevr ers, ekonomikurad Raribs, magram<br />

sibrZniT dajildovebuls, SeuZlia sxvebs didi daxmareba moutanos�<br />

suli wmidis niWis meSveobiT, adamiani rwmeniT udgeba saRmrTo ganzraxvis<br />

saidumlos Wvretasa da da Semecnebas�<br />

16� (sindisis Rirseba)� adamiani sindisis wiaRSi kanons aRmoaCens� mas es<br />

kanoni TviTon ar miucia TavisTvis da igi mas unda daemorCilos� kanonis xma<br />

adamians mouwodebs, mudam uyvardes da qmnas sikeTe, xolo borotebas Tavi<br />

aridos� roca saWiroa, is gulSi reks: gaakeTe es, moeride imas� adamians xom<br />

gulSi aqvs kanoni, RmrTis mier dawerili� am kanonisadmi morCileba adamianis<br />

Rirsebas warmoadgens da igi am kanoniT ganisjeba� 15 sindisi adamianis<br />

yvelaze saidumlo birTvia: aq adamiani martoa RmerTTan, romlis xmac masSi<br />

JRers� 16 sindisiT saocrad cxaddeba is kanoni, romelic RmrTisa da moyvasisadmi<br />

siyvarulSi sruldeba� 17 sindisisadmi erTgulebis safuZvelze qristianebi<br />

ukavSirdebian sxva adamianebs, raTa eZion WeSmariteba da sworad<br />

gadawyviton is mravali zneobrivi problema, romlebic axasiaTebs rogorc<br />

erTeulTa cxovrebas, aseve sazogadoebriv Tanaarsebobas� rac ufro metad<br />

imarjvebs WeSmariti sindisi, miT ufro uaryofen calkeuli pirovnebebica<br />

da jgufebic brma Tavisufal arCevans da cdiloben, zneobis obieqturi<br />

normebis Sesabamisad imoqmedon� magram xSirad isec xdeba, rom sindisi cdeba,<br />

gadaulaxavi ucodinarobis gamo, Tumca is arc maSin kargavs Tavis Rirsebas�<br />

magram amas ver vityviT adamianze, romelic ar cdilobs, WeSmaritebasa<br />

da sikeTes misdios: codvisadmi midrekileba sindiss TandaTan abrmavebs�<br />

17� (Tavisuflebis mniSvneloba)� daadgeba Tu ara adamiani sikeTis gzas<br />

- amas mxolod misi Tavisufali neba gansazRvravs� Cveni Tanamedroveni<br />

did pativs scemen am Tavisuflebas da mas mxurvaled icaven� es sworic<br />

aris� Tumca xSirad mas arasworad iyeneben, radgan Tavisufleba esmiT<br />

rogorc yvelafris gakeTebis ufleba, Tundac cudis� rac Seexeba WeSmarit<br />

Tavisuflebas, is aris adamianSi saRmrTo xatobis gansakuTrebuli<br />

niSani� RmerTma ineba, adamiani misi sakuTari ganzraxvis amara daetovebi-<br />

15 Sdr� rom� 2, 14-16�<br />

16 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radioph� de conscientia christiana in iuvenibus recte efformanda, 23 martii<br />

1952: AAS 44 (1952), p� 271�<br />

17 Sdr� maT� 22, 37-40; gal� 5, 14�<br />

333


334<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

na, 18 raTa mas Tavad eZia RmerTi, mas Tavisuflad gahyoloda da sruli da<br />

netari srulyofilebisTvis mieRwia� maSasadame, adamianis Rirseba misgan<br />

moiTxovs, imoqmedos Segnebuli da Tavisufali arCevanis Tanaxmad,<br />

ese igi pirovnulad: Sinagani impulsisa da gadawyvetilebis safuZvelze<br />

da ara brma Sinagani impulsiT an mxolod garegani aucileblobiT� aseT<br />

Rirsebas adamiani maSin iZens, roca vnebaTa monobisgan sruliad Tavisufldeba,<br />

miznisken swrafvas sikeTes Tavisufali arCevanis safuZvelze<br />

axorcielebs da cdilobas, amisTvis saWiro xerxebs efeqturad da moxerxebulad<br />

mimarTos� adamianis Tavisuflebam, codvis gamo naklulma,<br />

mxolod RmrTis madliT SeiZleba sruli efeqturobiT ganaxorcielos<br />

Tavisi daniSnuleba RmerTTan mimarTebaSi� TiToeuli maTgani agebs pasuxs<br />

Tavisi cxovrebisTvis RmrTis samsjavros winaSe, imisda mixedviT,<br />

rac qmna, keTili Tu boroti� 19<br />

18� (sikvdilis saidumlo)� adamianuri yofnis gamocana gansakuTrebul<br />

simkveTres sikvdilis winaSe iZens� tkivilsa da sxeulis rRvevaze metad adamians<br />

samudamo gauCinarebis SiSi tanjavs� gulis karnaxiT, adamiani sworad<br />

gansjis, roca sakuTari Tavis srul daSlasa da saboloo gaqrobas SiSiT<br />

uaryofs� maradiulobis ylorti, romelsac adamiani Tavis TavSi atarebs,<br />

mxolod materiaze ar daiyvaneba� igi sikvdilis winaaRmdeg aRimarTeba�<br />

teqnikis mTeli Zalisxmeva, rogori sasargebloc ar unda iyos, uZluria<br />

daaokos adamianis mRelvareba: sicocxlis biologiur gaxangrZlivebas ar<br />

SeuZlia daakmayofilos momavali cxovrebis is survili, romelic mis gul-<br />

Si uryevad aris damkvidrebuli�<br />

sikvdilis winaSe yovelgvari warmosaxva uZluria� da mainc, saRmrTo<br />

gamocxadebiT ganswavluli eklesia amtkicebs, rom adamiani RmrTis mier netari<br />

miznisTvis aris Seqmnili, romelic miwieri siduxWiris miRma Zevs� garda<br />

amisa, qristianuli rwmena aswavlis, rom xorcieli sikvdili (adamiani misgan<br />

Tavisufali iqneboda, rom ar Seecoda) 20 damarcxdeba, roca yovladZlieri<br />

da mowyale macxovari adamians gamoxsnas moutans, romelic adamianma Tavisi<br />

mizeziT dakarga� RmerTma adamians mouwoda da kvlav mouwodebs, raTa igi<br />

mTeli Tavisi bunebiT urTierTobdes RmerTTan waruvali saRmrTo cxovrebis<br />

mudmiv kavSirSi� es gamarjveba qristem moipova, roca adamiani sikvdilisgan<br />

Tavisi sikvdiliT gaaTavisufla da Tavad aRdga� 21 amitom rwmena, Zlieri argumentebiT<br />

ganmtkicebuli, yvela moazrovne adamians sTavazobs pasuxs, romelic<br />

momavalTan dakavSirebul mis SiSebs exeba� amave dros, igi ukve gardacvlil<br />

sayvarel ZmebTan qristesmieri (in Christo) urTierTobis saSualebas iZleva da<br />

imeds gvaniWebs, rom maT RmerTTan WeSmariti cxovreba moipoves�<br />

19� (aTeizmis formebi da fesvebi)� adamiani RmerTTan urTierTobisTvis<br />

aris mowodebuli� amaSi mdgomareobs misi Rirsebis uzenaesi arsi� RmerTTan<br />

saubrisTvis adamiani misi gaCenis dRidan aris mowveuli: adamiani imitom arsebobs,<br />

rom mas, siyvaruliT Seqmnils, mudam siyvaruli inaxavs� igi WeSmaritad<br />

mxolod maSin cxovrobs, roca am siyvaruls Tavisuflad aRiarebs da<br />

sakuTar Tavs Semoqmeds miandobs� magram bevri Cveni Tanamedrove sul ver<br />

amCnevs da aSkarad ugulebelyofs RmerTTan am Sinagan da cocxal kavSirs�<br />

amitom aTeizmi Cveni drois yvelaze mZime realobaa, romelic safuZvlian<br />

ganxilvas moiTxovs�<br />

18 Sdr� ziraq� 15, 14�<br />

19 Sdr� 2kor� 5, 10�<br />

20 Sdr� sibrZn� 1, 13; 2, 23-24; rom� 5, 21; 6, 23; iak� 1, 15�<br />

21 Sdr� 1kor� 15, 56-57�


GAUDIUM ET SPES<br />

„aTeizmis“ saxeliT erTmaneTisgan sakmaod gansxvavebuli movlenebi<br />

iwodeba� zogi RmerTs pirdapir uaryofs, sxvebi fiqroben, rom adamians mis<br />

Sesaxeb arafris mtkiceba ar SeuZlia� zogic RmrTis Sesaxeb sakiTxs iseTi<br />

meTodiT ganixilavs, rom mas TiTqos azric ekargeba� bevri umarTebulod<br />

gadadis pozitiuri mecnierebebis sazRvrebs da cdilobs, yvelaferi an<br />

mxolod mecnieruli gansjiT axsnas, an piriqiT, araviTari absoluturi<br />

WeSmariteba ar dauSvas� zogi adamians ise aRazevebs, rom RmrTis rwmenas lamis<br />

Zala ekargeba; rogorc Cans, isini ufro adamianis mniSvnelobis mtkicebisken<br />

ixrebian, vidre RmrTis uaryofisken� zogs RmerTi ise warmoudgenia,<br />

rom is saxe, romelsac isini uaryofen, sul ar aris saxarebis RmerTi� zogic<br />

saerTod ar exeba RmrTis Sesaxeb sakiTxebs: rogorc Cans, maT religiuri<br />

mousvenroba ar awuxebT; arc esmiT, religiaze ratom unda ifiqron� xSirad<br />

aTeizmi Cndeba samyaroSi borotebis winaaRmdeg Zlieri protestis Sedegad,<br />

an imitom, rom zogierT adamianur Rirebulebas umarTebulod eniWeba absoluturi<br />

Sinaarsi, ise, rom isini ukve RmrTis adgils ikaveben� dRevandel<br />

civilizaciasac (ara TavisTavad, aramed miwier saqmeebTan metismeti gadajaWvulobis<br />

gamo) SeuZlia RmerTTan mimavali gza gaarTulos�<br />

ra Tqma unda, arc is aris ucodveli, vinc nebayoflobiT cdilobs Rmer-<br />

Ti Tavisi gulidan amoiRos da Tavisi sindisis karnaxs ar misdevs, Tumca<br />

amgvari pasuxismgebloba garkveulwilad xSirad Tavad morwmuneebsac<br />

unda daekisros� zogadad aTeizmi ar warmoadgens raRac TviTmyofads: mas<br />

metwilad sxvadasxva mizezi aqvs, romelTa ricxvs miekuTvneba religiaTa<br />

(gansakuTrebiT qristianobis) winaaRmdeg kritikuli reaqciac, romelic<br />

sxvadasxva qveyanaSi iCens Tavs� amitom aTeizmis warmoSobaSi mniSvnelovan<br />

rols SeiZleba morwmuneebic TamaSobdnen: roca isini ugulebelyofen rwmenis<br />

swavlebas, mcdarad gadmoscemen moZRvrebas, an roca maTi religiuri,<br />

zneobrivi Tu socialuri cxovreba mankieria, maSin SeiZleba iTqvas, rom<br />

isini RmrTisa da religiis namdvil saxes ufro metad faraven, vidre mas na-<br />

Tels hfenen�<br />

20� (sistemuri aTeizmi)� Tanamedrove aTeizmi xSirad sistematuri formiT<br />

warmodgeba� sxva mizezebTan erTad, mas iqamde mihyavs adamianis swrafva<br />

avtonomiisken, rom RmerTze nebismieri damokidebulebis warmodgena Zneli<br />

xdeba� vinc aseT aTeizms aRiarebs, misi azriT, Tavisufleba SemdegSi mdgomareobs:<br />

adamiani Tavad aris sakuTari Tavis mizani, sakuTari istoriis Semoqmedi<br />

da MmWedeli, rac, am Teoriis mimdevarTa Tanaxmad, SeuTavsebelia<br />

uflis, rogorc yvelafris Semqmnelisa da miznis aRiarebasTan; sxva Tu<br />

araferi, aseTi mtkiceba sruliad zedmeti xdeba�<br />

dRevandeli aTeizmis sxvadasxva formas Soris gasaTvaliswinebelia is<br />

saxeobac, romelic adamianisTvis Tavisuflebis mopovebas upirveles yovlisa<br />

ekonomikuri da socialuri Tavisuflebidan moelis� Tavisi bunebiT<br />

religia cdilobs, aseT Tavisuflebas daupirispirdes, ramdenadac is adamians<br />

aRuZravs momavali da moCvenebiTi cxovrebis imeds da mas miwieri qalaqis<br />

mSeneblobisgan akavebs� amitom roca aseTi moZRvrebis mxardamWerni<br />

saxelmwifo Zalauflebas euflebian, isini iwyeben mZlavr Setevas religiaze<br />

da avrceleben aTeizms, gansakuTrebiT axalgazrdebis ganaTlebaSi,<br />

zewolis im saSualebaTa daxmarebiT, romlebic sajaro (publica) xelisuflebas<br />

gaaCnia�<br />

21� (aTeizmisadmi eklesiis damokidebuleba)� eklesias, erTguls rogorc<br />

RmrTisa, aseve adamianebisa, ar SeuZlia tkiviliTa da sruli simtkiciT ar<br />

uaryos (iseve, rogorc amas uwin akeTebda) is saxifaTo moZRvrebebi da qmede-<br />

335


336<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

bebi, romlebic ewinaaRmdegeba saR azrs da saerTo adamianur gamocdilebas<br />

da adamianisTvis mis Tandayolil Rirsebas ucxos xdis� 22<br />

eklesia cdilobs, Caswvdes RmrTis uaryofis mizezebs, aTeistebis<br />

azrovnebaSi dafaruls� eklesia acnobierebs aTeizmis mier wamoWrili<br />

kiTxvebis mniSvnelobas� mas yvela adamianis mimarT siyvaruli amoZravebs da<br />

miaCnia, rom es kiTxvebi seriozul da Rrma Seswavlas moiTxovs�<br />

eklesia darwmunebulia, rom RmrTis aRiareba sruliad ar upirispirdeba<br />

adamianis Rirsebas, radgan es Rirseba Tavad RmerTSia dafuZnebuli da<br />

igi masSi sruldeba� adamiani damkvidrebulia sazogadoebaSi misi Semoqmedi<br />

RmrTis mier, rogorc moazrovne da Tavisufali arseba� da mainc, adamiani,<br />

upirveles yovlisa, rogorc Ze aris mowodebuli RmerTTan urTierTobisa<br />

da misi bednierebis gaziarebisTvis� amasTanave eklesia aswavlis, rom<br />

esqatologiuri imedi ki ar akninebs miwier movaleobaTa mniSvnelobas, aramed<br />

maT Sesrulebas axali motivebiT ganamtkicebs� da piriqiT: saRmrTo<br />

saZirkvelisa da saukuno cxovrebis imedis gareSe adamianis Rirseba umZimes<br />

dartymas ganicdis, rac dRes xSirad saxezea� amouxsneli rCeba sicocxlisa<br />

da sikvdilis, Secdomisa da tkivilis gamocana� amitom adamianebs xSirad<br />

uimedoba eufleba�<br />

yoveli adamiani Tavisive TavisTvis rCeba amoucnob, bundovnad aRqmul<br />

kiTxvad� zogierT momentSi, gansakuTrebiT roca cxovrebaSi mniSvnelovani<br />

ram xdeba, aravis SeuZlia Tavi aaridos aRniSnul kiTxvas� mas srul da<br />

savsebiT mtkice pasuxs mxolod RmerTi scems, romelic adamians mouwodebs<br />

ufro Rrma fiqrisa da Tavmdabali Ziebisken�<br />

rac Seexeba aTeizmis wamals, mas unda velodeT rogorc saTanadod gadmocemuli<br />

moZRvrebisgan, aseve eklesiisa da misi wevrebis ubiwo cxovrebisgan�<br />

eklesiis amocanaa, warmoaCinos mama RmerTisa da misi ganxorcielebuli<br />

Zis aqmyofoba da erTgvari xiluloba� suli wmidis winamZRolobiT, eklesia<br />

ganuwyvetliv ganaxldeba da ganiwmideba� 23 es, upirveles yovlisa, miiRweva<br />

rwmenis cocxali da mwife mowmobiT, anu iseTiT, romelic mzad aris, naTlad<br />

ganWvritos da gadalaxos sirTuleebi� mravali martvili warmoadgenda<br />

da warmoadgens am rwmenis naTel mowmobas� rwmenam Tavisi nayofiereba<br />

unda gamoavlinos, morwmuneTa cxovreba _ maT Soris miwieric (profanam) _<br />

mTlianad gamsWvalos, aRuZras morwmuneebs samarTlisa da siyvarulisken<br />

swrafva, gansakuTrebiT RatakTa sasargeblod� sabolood, RmrTis aqmyofobis<br />

gamovlenas yvelaze ufro xels uwyobs erTgulTa Zmuri siyvaruli,<br />

romlebic erTsulovnad TanamSromloben saxarebis sarwmunoebisTvis da<br />

Tavad warmoadgenen erTianobis niSans�<br />

eklesia mTlianad uaryofs aTeizms da mainc gulrwfelad aRiarebs,<br />

rom yvela adamianma, morwmunemac da urwmunomac, xeli unda Seuwyos<br />

am samyaros swor mSeneblobas, romelSic Cven yvelani vcxovrobT� amis<br />

gakeTeba SeuZlebelia gulrwfeli da gonivruli dialogis gareSe� amitom<br />

eklesia ukmayofilia morwmuneTa da urwmunoTa Soris arsebuli<br />

diskriminaciiT, im saxelmwifo meTaurebis mier gatarebuliT, romlebic<br />

pirovnebis ZiriTad uflebebs ar scnoben� morwmuneebisTvis eklesia<br />

moiTxovs WeSmarit Tavisuflebas, raTa maT amqveynad SeZlon RmrTis<br />

taZris aRmarTva, xolo aTeistebs keTilad mouwodebs, Ria guliT<br />

ganixilon qristes saxareba�<br />

22 Sdr� PIUS XI; encycl� Divini Redemptoris, 19 martii 1937: AAS 29 (1937), pp� 65-106� – PIUS X<strong>II</strong>,<br />

encycl� Ad Apostolorum Principis, 29 iuni 1958: AAS 50 (1958), pp� 601-614� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater<br />

et Magistra, 15 maii 1961: AAS 53 (1961), pp� 451-453� – PAULUS VI, encycl� Ecclesiam suam, 6 augusti 1954�<br />

AAS 56 (1964), pp� 651-653�<br />

23 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>; Const� dogm� de Ecclesia, n� 8�


GAUDIUM ET SPES<br />

eklesiam SesaniSnavad icis, rom misi uwyeba (nuntium) eTanxmeba adamianis<br />

gulis yvelaze saidumlo zraxvebs, roca igi adamianis Rirsebas icavs da<br />

imeds aRudgens maT, visac Tavisi maRali daniSnulebisa aRar swams� eklesiis<br />

uwyeba ara Tu akninebs adamians, aramed mis winsvlisTvis naTels, sicocxlesa<br />

da Tavisuflebas Tesavs� adamianis gulis dakmayofileba mis garda<br />

arafers ZaluZs: „Sen Cven SenTvis Segvqmeni“, ufalo, „da mousvenaria Cveni<br />

guli, sanam ar ganisvenebs SenSi�“ 24<br />

22� (qriste, axali adamiani)� marTlac, adamianis saidumlo ara marto<br />

ganxorcielebuli sityvis saidumloSi cxaddeba� adami, pirveli adamiani,<br />

iyo saxe momavalis, 25 romelic aris ufali qriste� qriste, uaxlesi adami,<br />

mamisa da misi siyvarulis saidumlos gamocxadebiT mTlianad warmoudgens<br />

adamians TviT adamians da masve uCvenebs mis uzenaes daniSnulebas� amitom<br />

gasakviri ar aris, rom zemoT xsenebuli WeSmaritebani masSi Tavis wyaros<br />

hpovebs da mwvervals aRwevs�<br />

„romeli-igi ars xati RmrTisa uxilavisa¡“ (kol� 1, 15), 26 igi Tavad aris<br />

srulyofili adamiani� man aRudgina adamis Svilebs saRmrTo msgavseba, pirveli<br />

codvis Semdeg damaxinjebuli� adamianuri buneba, romelic qristem<br />

miiRo, amiT ar darRveula: 27 piriqiT, swored amis gamo igi CvenSi uzenaes<br />

Rirsebamde iqna amaRlebuli� Tavisi ganxorcielebiT Ze RmrTisa Ggarkveulwilad<br />

yovel adamians SeuerTda� man saqme adamianuri xelebiT qmna, adamianuri<br />

gonebiT ifiqra, adamianuri nebiT imoqmeda, 28 adamianuri guliT Seiyvara�<br />

RmrTismSobeli mariamisgan Sobili, igi marTlac Seiqmna erTerT Cvenganad,<br />

yvelaferSi Cvens msgavsad, codvis garda� 29<br />

umanko kravma Tavisi sisxli nebiT gaiRo da CvenTvis sicocxle moipova�<br />

masSi RmerTma Semogviriga da erTmaneTs Segvariga, 30 dagvixsna eSmakisa<br />

da codvis monobisagan, raTa ToToeul Cvengans SeeZlos, mociqulTan<br />

erTad Tqvas: Ze RmrTisam „Semiyuara me da misca Tavi T¢si CemT¢s“ (gal� 2,<br />

20)� CvenTvis vnebulma, man ara marto magaliTi mogvca, rom mis kvals gavyolodiT,<br />

31 aramed gzac aRgvidgina: mas Tu davadeqiT, cxovreba da sikvdili<br />

wmida-iyofa da axal Sinaarss SeiZens�<br />

qristianma adamianma, saxeqmnilma Zis xatad, romelic aris pirmSo mravalTa<br />

Soris ZmaTa, 32 miiRo „pirveli nayofi sulisa¡“ (rom� 8, 23)� es mas Sesa-<br />

Zleblobas aZlevs aRasrulos siyvarulis axali kanoni� 33 am sulis mier,<br />

„romel-igi ars windi mk¢drobisa“ (efes� 1, 14), adamiani Sinaganad mTlianad<br />

aRdgeba, vidre gamosyidvamde sxeulisa (Sdr� rom� 8, 23): „ukueTu suli igi<br />

24 S� AUGUSTINUS, Confess. I, 1: PL 32, 661�<br />

25 Sdr� rom� 5, 14� – Sdr� TERTULLIANUS, De carnis resurr. 6: “ra saxec ar unda mieRo<br />

miwas (limus), igulisxmeboda qriste – momavali adamiani”: PL 2, 802 (848); CSEL, 47, p� 33, 1� 12-<br />

13�<br />

26 Sdr� 2 kor� 4, 4�<br />

27 Sdr� CONC� CONST� <strong>II</strong>, can� 7: “arc RmerTi-sityva gardaisaxa xorciel bunebad,<br />

arc xorci gardaiqmna sityvis bunebad”: DENZ� 219 (428)� – Sdr� agreTve CONC� CONST� <strong>II</strong>I:<br />

“arc misi uwmidesi da ubiwo, mSvinvierad qceuli (animata) xorci ar darRveula ganRmrTobis<br />

Sedegad, aramed darCa Cveuli mdgomareobisa da wesis Tanaxmad”: DENZ� 291 (556)� – Sdr�<br />

CONC� CHALCEDON�: “or bunebaSi Seurevnelad, ucvlelad, ganuyoflad Sesacnobi”: DENZ�<br />

148 (302)�<br />

28 Sdr� CONC� CONST� <strong>II</strong>I: “aseve misi adamianuri buneba ar gamqrala ganRmrTobis<br />

Sedegad”: DENZ� 291 (556)�<br />

29 Sdr� ebr� 4, 15�<br />

30 Sdr� 2kor� 5, 18-19; kol� 1, 18�<br />

31 Sdr� 1petr� 2, 21; maT� 16, 24; luk� 14, 27�<br />

32 Sdr� rom� 8, 29; kol� 1, 18�<br />

33 Sdr� rom� 8, 1-11�<br />

337


338<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

aRmadginebelisa ieso¡si mkudreTiT mk¢dr ars Tquen Soris, romelman-igi<br />

aRadgina qriste mkudreTiT, ganacxovelnes mokudavnica ege £orcni Tquenni<br />

damk¢drebulisa mis mier Tquen Soris sulisa misisa“ (rom� 8, 11)� 34 udaod,<br />

qristianisTvis aucilebloba da movaleoba imaSi mdgomareobs, rom mravali<br />

gaWirvebis fasad borotebas SeebrZolos da sikvdilic daiTmonos� da<br />

mainc, aRdgomis saidumloebas ziarebuli (consociatus), Tana-xatad qristes<br />

sikvdilisa, imediT ganmtkicebuli, igi aRdgomisken midis� 35<br />

es exeba ara marto qristes erTgulebs, aramed yvela keTili nebis adamians,<br />

romelTaAgulSi uxilavad madli moqmedebs� 36 qriste yvelasTvis mokvda<br />

37 da adamianis umaRlesi mowodeba namdvilad aris erTi anu RmrTaebrivi�<br />

amitom unda gvwamdes, rom suli wmida yvelas aZlevs saSualebas, eziaron<br />

aRdgomis saidumlos, im gziT, romelic RmerTma icis�<br />

es aris da aseTi didia adamianis saidumlo, romelic qristianuli<br />

gamocxadebis saSualebiT morwmuneebs asxivosnebs� maSasadame, qristes<br />

mier da qristeSi naTeli efineba tkivilisa da sikvdilis gamocanas, romelic<br />

misi saxarebis gareSe gvTrgunavs� qriste aRdga: sikvdiliT sikvdilis<br />

damTrgunvelma, man uxvad mogvaniWa cxovreba, 38 raTa Zeebma ZeSi, SevZaxoT<br />

sulSi: abba, mamao! 39<br />

Tavi <strong>II</strong><br />

adamianTa erToba<br />

23� (krebis mizani)� dRevandeli samyaros erTerTi ZiriTadi aspeqti adamianTa<br />

Soris urTierTkavSirebis zrda aris, ris ganviTarebasac didad xels<br />

uwyobs dRevandeli teqnikuri progresi� da mainc, adamianTa Zmuri dialogi<br />

xorcieldeba ara am progresis meSveobiT, aramed igi, ufro Rrmad, sruldeba<br />

pirovnebaTa erTobaSi, romelic mTeli maTi Rirsebis mimarT urTierTpativiscemas<br />

moiTxovs� pirovnebaTa Soris am erTobis ganviTarebas Zalian<br />

exmareba qristianuli gamocxadeba: mas socialuri cxovrebis im kanonTa<br />

gagebamdec mivyavarT, romlebic Semoqmedma adamianTa sulier da moralur<br />

bunebaSi Cawera�<br />

eklesiis moZRvrobis axal dokumentebSi farTod iqna ganxiluli adamianuri<br />

sazogadoebis Sesaxeb qristianuli moZRvreba� 40 amitom <strong>kreba</strong> mxolod<br />

zogierT ZiriTad WeSmaritebas mogvagonebs da maT gamocxadebis Suqze gadmoscems�<br />

Semdeg is yuradRebas gaamaxvilebs zogierT Sedegze, romlebic<br />

dRes gansakuTrebiT mniSvnelovania�<br />

24� (RmrTis ganzraxvis Tanaxmad, adamianis mowodeba erTobas gulisxmobs)�<br />

RmerTma, romelic mamobrivad zrunavs yvelaferze, ineba, rom adamianebma<br />

erTi ojaxi Seqmnanöda erTmaneTs Zmuri suliT moepyran� yvelani<br />

xom RmrTis xatad arian Seqmnilni, romelmac „Seqmnna erTisagan sisxlisa<br />

yovelni naTesavni kacTani damk¢drebad yovelsave zeda pirsa queyanisasa“<br />

(saqme 17, 26)� yvelani mowodebulni arian erTi da imave miznisken, romelic<br />

Tavad RmerTia�<br />

34 Sdr� 2kor� 4, 14�<br />

35 Sdr� fil� 3, 10; rom� 8, 17�<br />

36 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de ecclesia, n� 16�<br />

37 Sdr� rom� 8, 32�<br />

38 Sdr� Liturgia Pascalis Byzantina�<br />

39 Sdr� rom� 8, 15 da gal� 4, 6; Sdr� agreTve ioan� 1, 12 da 1ioan� 3, 1-2�<br />

40 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra, 15 maiii 1961 AAS 53 (1961), pp� 401-464;<br />

encycl� Pacem in terris, 11 aprilis 1963: AAS 55 (1963), pp� 257-304� – PAULUS VI, encycl� Ecclesiam suam, 6<br />

augusti 1964: AAS 56 (1964), pp� 609-659�


GAUDIUM ET SPES<br />

amitom RmrTisa da moyvasis siyvaruli aris pirveli da udidesi mcneba�<br />

wmida werili gvaswavlis, rom RmrTis siyvaruli moyvasisadmis siyvarulisgan<br />

ganuyofelia: „���da sxua¡ Tu ra¡me mcneba¡ ars, amiTve sity¢Ta aResrulebis,<br />

viTarmed: Seiyuaro moyuasi Seni, viTarca Tavi T¢si��� aRmasrulebeli<br />

Sjulisa¡ siyuaruli ars“ (rom� 13, 9-10; Sdr� 1ioan� 4, 20)� cxadia, rom amis<br />

didi mniSvneloba adamianebisTvis dasturdeba imiT, rom isini sul ufro<br />

metad xdebian erTmaneTze damokidebulni, xolo samyaro sul ufro metad<br />

erTiandeba�<br />

metic: roca ufali ieso mamas evedreba: „ra¡Ta yovelni erT iyvnen���, vi-<br />

Tarca Cuen erT varT“ (ioan� 17, 21-22), igi adamianuri gonebisTvis miuwvdomel<br />

horizonts xsnis da mianiSnebs erTgvar msgavsebaze, romelic arsebobs<br />

saRmrTo pirTa erTobasa da RmrTis SvilTa WeSmaritebasa da siyvarulSi<br />

erTobas Soris� es msgavseba cxadyofs, rom adamians (igi dedamiwaze erTaderTi<br />

arsebaa, romlis Seqmna RmerTma misTvisve – adamianisTvis ineba) Tavisi<br />

Tavis srulad povna mxolod sakuTari Tavis gulrwfeli gacemis gziT<br />

SeuZlia (per sincerum sui ipsius donum)� 41<br />

25� (pirovnebisa da sazogadoebis urTierTdamokidebuleba)� adamianis<br />

socialuri xasiaTi avlens im urTierTdamokidebulebas, romelic pirovnebis<br />

winsvlasa da Tavad sazogadoebis zrdas Soris arsebobs� pirovnebas<br />

Tavisi bunebiT aucileblad sWirdeba sazogadoebrivi cxovreba� amitom pirovneba<br />

aris da unda iyos yvela sazogadoebrivi instituciis sawyisi, subieqti<br />

da mizani� 42 xolo radganac sazogadoebrivi cxovreba adamianisTvis<br />

raRac garegani ar aris, amitom sxvebTan urTierTobiT, ziari movaleobebiT,<br />

ZmebTan saubriT adamiani yvela Tavis niWs zrdis� ase mas SeuZlia Tavis<br />

daniSnulebas upasuxos�<br />

sazogadoebrivi kavSirebidan, romlebic aucilebelia adamianis ganviTarebisTvis,<br />

zogierTi ufro uSualod aris dakavSirebuli mis Sinagan bunebasTan<br />

(aseTia ojaxi da politikuri erToba (communitas), zogi ki ufro metad<br />

misi Tavisufali nebidan momdinareobs� sxvadasxva mizezTa gamo Cvens droSi<br />

izrdeba urTierTkavSirebi da urTierTdamokidebulebebi� amitom warmoiqmneba<br />

sxvadasxva asociaciebi da organizaciebi, rogorc saxalxo, ise kerZo<br />

xasiaTis� Tavad es faqti, romelsac „socializacia“ ewodeba, ra Tqma unda,<br />

xifaTs moklebuli ar aris, magram mas mainc didi sargebloba moaqvs pirovnebis<br />

Tvisebebis ganmtkicebisa da gafarToebisTvis, agreTve misi uflebebis<br />

dacvisTvis� 43<br />

Tavisi mowodebis - maT Soris religiuris – Sesasruleblad pirovneba<br />

bevrs iRebs am sazogadoebrivi cxovrebidan� da mainc ver uarvyofT, rom im<br />

socialuri pirobebidan gamomdinare, romelSic adamianebi cxovroben da<br />

romelSic bavSvobidan arian Caflulni, isini xSirad ganudgebian sikeTis<br />

qmnas da borotebisken miiqcevian� cxadia, rom areulobebi, romlebsac ase<br />

xSirad aqvs adgili socialur wyobaSi, nawilobriv warmoiqmneba ekonomikuri,<br />

politikuri da socialuri daZabulobis Sedegad� magram ufro metad<br />

isini warmoiqmneba adamianTa egoizmisa da qedmaRlobidan, romlebic socialur<br />

garemosac amaxinjebs� iq, sadac viTareba codvis SedegebiT aris daRdasmuli,<br />

adamians, romelsac dabadebidan borotebisken aqvs midrekileba,<br />

codvisken axali impulsebi ubiZgebs� maT is mxolod mtkice Zalisxmevis Sedegad<br />

moereva, madlis SewevniT�<br />

41 Sdr� luk� 17, 33�<br />

42 Sdr� S� THOMAS, 1 Ethic., lect� 1�<br />

43 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra: AAS 53 (1961), p� 418� – Sdr� agreTve PIUS<br />

XI, encycl� Quadragesimo anno, 15 maii 1931: AAS 23 (1931), pp� 222 ss�<br />

339


340<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

26� (saerTo keTildReobisTvis xelSewyoba)� sul ufro mWidro urTier-<br />

Tdamokidebulebis Sedegad, romelic mTels msoflioSi vrceldeba, saer-<br />

To keTildReoba (vgulisxmobT sazogadoebrivi cxovrebis im pirobaTa er-<br />

Tobliobas, romlebic saSualebas aZlevs rogorc jgufebs, aseve calkeul<br />

wevrebs warmatebiT da swrafad miaRwion Tavis srulyofas) dRes sul ufro<br />

universaluri xdeba da, amis Sedegad, moicavs im uflebebsa da movaleobebs,<br />

romlebic mTels kacobriobas exeba� nebismieri jgufi angariSs unda uwevdes<br />

sxva jgufebis moTxovnilebebsa da kanonier pretenziebs da, miTumetes,<br />

adamianTa mTeli ojaxis saerTo sikeTes� 44<br />

amave dros, izrdeba adamianis pirovnuli Rirsebis gansakuTrebulobis<br />

Segneba� adamiani sxva yovelives aRemateba da misi uflebebi da movaleobebi<br />

aris sayovelTao da Seulaxavi� amitom adamianisTvis xelmisawvdomi unda<br />

gavxadoT yvelaferi, rac mas imisTvis sWirdeba, rom adamianurad icxovros�<br />

aseTebia: sakvebi, tansacmeli, sacxovrebeli, agreTve uflebebi, romlebic<br />

gulisxmobs cxovrebis statusis Tavisufal arCevans, ganaTlebas, muSaobas,<br />

keTil saxels, pativiscemas, saWiro informaciis mopovebas, sakuTari sindisis<br />

Tanaxmad moqmedebas, piradi cxovrebis dacvasa da samarTlian Tavisuflebas,<br />

maT Soris religiur saqmeebSi�<br />

socialuri wesrigi da misi progresi mudam pirovnebaTa sasikeTod unda<br />

iyos mimarTuli, radgan saganTa wesi pirovnebaTa wess unda daeqvemdebaros<br />

da ara piriqiT� Tavad ufalma gvauwya es, roca Tqva: „SabaTi kacisT¢s<br />

daebada, da ara kaci SabaTisT¢s“� 45 es wesrigi ganuwyvetliv unda viTardebodes,<br />

igi WeSmaritebas unda emyarebodes da samarTlis Sesabamisad aigos�<br />

mas sicocxle siyvarulma unda mianiWos, xolo TavisuflebaSi man ufro da<br />

ufro metad humanuri wonasworoba unda moipovos� 46 magram amis misaRwevad<br />

gonebis ganaxleba unda moxdes da sazogadoebis farTo gardaqmnebi ganxorcieldes�<br />

RmrTis suli, romelic gansacvifrebeli winagangebiT droTa dinebas<br />

warmarTavs da dedamiwis pirs ganaaxlebs, am evoluciis mowmea� xolo saxarebiseuli<br />

safuari aRZravda da aRZravs adamianis gulSi Rirsebis dauokebel<br />

moTxovnilebas�<br />

27� (pirovnebis pativiscema)� <strong>kreba</strong> gadadis praqtikul da gansakuTrebiT<br />

aqtualur daskvnebze da yuradRebas amaxvilebs adamianis pativiscemaze:<br />

TiToeulma, yovelgvari gamonaklisis gareSe, moyvasi unda ganixilos rogorc<br />

„sxva Tavisi Tavi“ (alterum seipsum), ifiqros, upirveles yovlisa, mis<br />

cxovrebasa da im saSualebebze, romelic cxovrebis Rirseulad gatarebisTvis<br />

aris saWiro, 47 da ar mibaZos im mdidars, romelmac araviTari mzrunveloba<br />

ar gamoiCina glakaxaki lazares mimarT� 48<br />

dRes gansakuTrebiT gvmarTebs, nebismieri adamianisTvis moyvasni<br />

viyoT da, Tu Cveni gzebi gadaikveTa, mas qmediTad vemsaxuroT, iqneba is<br />

yvelasgan mitovebuli moxuci Tu usamarTlod damcirebuli ucxoeli<br />

muSa, devnili adamiani Tu arakanonieri kavSiris Sedegad gaCenili bavSvi,<br />

daumsaxureblad tanjuli im codvisaTvis, romelic mas ar Caudenia, an<br />

is mSieri, romelic Cvens sindiss mimarTavs, roca uflis sityvebs mogvagonebs:<br />

„raodeni uyavT erTsa amas mcireTagansa ZmaTa CemTasa, igi me miyavT“<br />

(maT� 25, 40)�<br />

44 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra: AAS 53 (1961), p� 417�<br />

45 mark� 2, 27�<br />

46 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris: AAS 55 (1963), p� 226�<br />

47 Sdr� iak� 2, 15-16�<br />

48 Sdr� luk� 16, 19-31�


GAUDIUM ET SPES<br />

garda amisa, yvelaferi, rac Tavad cxovrebas upirispirdeba (nebismieri<br />

saxis mkvleloba, genocidi, aborti, evTanazia da nebayoflobiTi TviTmkvlelobac<br />

ki), yvelaferi, rac pirovnebis mTlianobis mimarT Zaladobas warmoadgens<br />

(dasaxiCreba, sxeulisa Tu gonebisTvis miyenebuli tanjva, sulTa<br />

daokebis mcdeloba), yvelaferi, rac adamianur Rirsebas laxavs (araadamianuri<br />

cxovrebis pirobebi, ganukiTxavi dapatimrebebi, deportaciebi, monoba,<br />

prostitucia, qalebiTa da axalgazrdebiT vaWroba, agreTve muSaobis samarcxvino<br />

pirobebi, roca muSebs mxolod mogebis saSualebad aRiqvamen, da<br />

ara Tavisufal da pasuxismgebel pirebad) – yovelive es da sxva amgvari ram<br />

namdvilad samarcxvinoa� essneuls xdis adamianTa civilizacias, Seuracxyofs<br />

usamarTlobis Camdens ufro metad, vidre mas, visac misi daTmena uwevs,<br />

da sruliad ewinaaRmdegeba Semoqmedis Rirsebas (honori)�<br />

28� (mowinaaRmdegeTa mimarT pativiscema da siyvaruli)� pativiscema da<br />

siyvaruli maTzec unda gavrceldes, vinc sazogadoebriv, politikur Tu<br />

religiur saqmeebSi Cvengan gansxvavebulad fiqrobs an iqceva� rac ufro<br />

Rrmad, humanurad da siyvaruliT CavwvdebiT maTi azrovnebis wess, miT<br />

ufro advilad SevZlebT maTTan dialogs�<br />

ra Tqma unda, am siyvarulma da keTilganwyobam gulgrilni ar unda gagvxados<br />

WeSmaritebisa da sikeTis mimarT� metic: Tavad sikeTe ubiZgebs qristes<br />

mowafeebs, yvela adamians gamoucxadon gamoxsnis WeSmariteba� magram<br />

erTmaneTisgan unda ganvasxvavoT ori ram: Secdoma, romelic yovelTvis<br />

unda iqnes uaryofili, da is, vinc cdeba, magram mudam inarCunebs pirovnebis<br />

Rirsebas, maSinac, roca mcdar da arasakmarisad swor religiur Sexedulebebs<br />

is SecdomaSi SehyavT� 49 mxolod RmerTi aris msajuli da gulTamxilveli,<br />

amitom gvikrZalavs, vinmes Sinagani Secdoma ganvsajoT� 50<br />

qristes moZRvreba Seuracxyofis mitevebasac moiTxovs 51 da siyvarulis<br />

moTxovnas yvela mterze avrcelebs� es aris axali aRTqmis mcneba: „gesma, rameTu<br />

Tqumul ars; Seiyuaro moyuasi Seni da moiZulo mteri Seni� xolo me<br />

gety¢ Tquen: giyuarded mterni Tquenni da akurTxevdiT mwyevarTa TquenTa<br />

da keTilsa uyofdiT moZuleTa TquenTa da ulocevdiT maT, romelni gmZlavrobden<br />

Tquen da gdevniden Tquen“ (maT� 5, 43-44)�<br />

29� (yvela adamianis Tvisobrivi Tanasworoba da socialuri samarTlianoba)�<br />

yvela adamians, goniseuli suliT (anima rationali) aRWurvilsa da RmrTis<br />

xatad Seqmnils, erTi da igive buneba da erTi da igive warmomavloba aqvs�<br />

qristes mier gamosyidulT, maT erTi da igive mowodeba da saRmrTo dani-<br />

Snuleba aqvT� amitom gansakuTrebiT Rrma Seswavlas moiTxovs sayovelTao<br />

Zireuli Tanasworoba�<br />

ra Tqma unda, fizikur ZalTa sxvadasxvaobisa da inteleqtualuri da<br />

zneobrivi mravalferovnebis gamo yvela adamiani Tanaswori ar aris� magram<br />

yovelgvari diskriminacia, romelic exeba pirovnebis Zireul uflebebs,<br />

socialursa Tu kulturuls, sqesis, rasis, feris, socialuri mdgomareobis,<br />

enisa Tu religiis mixedviT, unda gadalaxul iqnas da moixsnas, rogorc<br />

RmrTis ganzraxvis sawinaaRmdego� marTlac samwuxaroa, rom pirovnebis es<br />

Zireuli uflebebi yvelgan saTanadod ar aris daculi: magaliTad, iq, sadac<br />

qals uars eubnebian uflebaze, Tavisuflad airCios saqmro da garkveuli<br />

cxovrebis statusi, an miiRos is ganaTleba da eziaros im kulturas, romelic<br />

mamakacisTvis Sesaferisad aris miCneuli�<br />

49 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris: AAS 55 (1963), pp� 299 et 300�<br />

50 Sdr� luk� 6, 37-38; maT� 7, 1-2; rom� 2, 1-11; 14, 10-12�<br />

51 Sdr� maT� 5, 43-47�<br />

341


342<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

da kidev: miuxedavad imisa, rom adamianTa Soris kanonieri gansxvavebebi<br />

arsebobs, pirovnebaTa Rirsebis Tanasworoba moiTxovs cxovrebis ufro<br />

humanur da Tanabar pirobebs� marTlac, adamianTa erTi ojaxis wevrebs anu<br />

xalxebs Soris metismeti ekonomikuri da socialuri uTanabrobebi aRSfo-<br />

Tebas iwvevs da upirispirdeba socialur samarTlianobas, Tanasworobas,<br />

pirovnebis Rirsebas, agreTve sazogadoebriv da saerTaSoriso mSvidobas�<br />

adamianuri organizaciebi, rogorc kerZo aseve sajaro, cdiloben, emsaxuron<br />

adamianis Rirsebasa da mizans� amave dros, isini aqtiurad ebrZvian<br />

nebismier monobas, rogorc socialurs, aseve politikurs, da nebismieri<br />

politikuri reJimis pirobebSi icaven adamianTa Zireul uflebebs� metic:<br />

isini TandaTanobiT SesabamisobaSi unda movidnen sulier sinamdvilesTan,<br />

romelic yvelaferze uzenaesia, Tundac sasurvel mizanTan misvlas sakmaod<br />

didi dro dasWirdes�<br />

30� (individualisturi eTikis gadalxvis aucilebloba)� pirobaTa Rrma<br />

da swrafi cvlileba dabejiTebiT moiTxovs: garemoebaTa cvlilebisadmi<br />

uyuradRebobis an inertulobis gamo aravin unda Seuwyos xeli wminda individualistur<br />

eTikas� samarTlianobisa da siyvarulis movaleobis ukeT<br />

Sesrulebas is ganapirobebs, rom TiToeuli adamiani, sakuTari SesaZleblobebisa<br />

da sxvaTa moTxovnilebebis Sesabamisad, saerTo sikeTes uwyobs<br />

xels, wvlili Seaqvs sajaro Tu kerZo organizaciebis ganviTerebis saqmeSi,<br />

romlebic adamianTa cxoverebis pirobebis gaumjobesebas emsaxureba� arian<br />

iseTebic, vinc farTo da keTilSobilur azrebs qadagebs, magram TviTon<br />

ise cxovrobs, TiTqos sul ar awuxebs sazogadoebis moTxovnilebebisTvis<br />

zrunva� metic: bevr regionSi arafrad agdeben kanonebsa da socialur normebs�<br />

bevrs, sxvadasxva tyuiliTa da eSmakobiT, ar scxvenia Tavi aaridos<br />

kanonier gadasaxadebs an sxva saxis valdebulebas, romelic sazogadoebis<br />

winaSe akisria� arian iseTebic, vinc yuradRebas ar aqcevs sazogadoebrivi<br />

cxovrebis zogierT normas, romelTa daniSnulebaa, magaliTad, janmrTelobis<br />

dacva an moZraobis wesebis regulireba: ar esmiT, rom aseTi uzrunvelobiT<br />

safrTxeSi agdeben rogorc sakuTar, aseve sxvebis sicocxles�<br />

adamianis dRevandel movaleobaTa Soris yvelam Tavis wmida valad unda<br />

cnos sazogadoebrivi urTierTobebis pirvelobis aRiareba da maTTvis<br />

zrunva� rac ufro metad erTiandeba samyaro, miT ufro cxadi xdeba, rom<br />

adamianTa movaleobebi calkeul jgufTa sazRvrebs scildeba da TandaTan<br />

mTel samyaroze vrceldeba� es SeiZleba mxolod im SemTxvevaSi moxdes, Tu<br />

calkeuli adamianebi da maTi jgufebi zneobriv da socialur Rirebulebebs<br />

sakuTar TavSi gazrdian da maT sazogadoebaSi gaavrceleben, raTa saRmrTo<br />

madlis aucilebeli daxmarebiT, gamoCndnen marTlac axali adamianebi da<br />

axali kacobriobis Semqmnelebi�<br />

31� (pasuxismgebloba da monawileoba)� yovelma adamianma ufro wesierad<br />

rom Seasrulos is, rasac mas sindisi avalebs rogorc sakuTari Tavis<br />

mimarT, aseve sxvadasxva jgufis mimarT, romelTa wevrsac is warmoadgens,<br />

amisTvis safuZvlianad unda ganxorcieldes ufro farTo kulturuli ganaTleba,<br />

im uamrav damxmare saSualebaTa gamoyenebiT, romelic dRes kacobriobas<br />

gaaCnia� upirveles yovlisa, nebismieri socialuri warmomavlobis<br />

axalgazrdebis ganaTleba ise unda iyos awyobili, rom warmoCndnen kacebi<br />

da qalebi, romlebic ara marto ganaTlebiT gamoirCevian, aramed suliTac<br />

Zlierni arian, rac Cvens droSi gansakuTrebiT aucilebelia�<br />

magram adamians gauWirdeba pasuxismgeblobis grZnobis gamomuSaveba,<br />

Tu cxovrebis pirobebi mas saSualebas ar miscems, gaacnobieros sakuTari


GAUDIUM ET SPES<br />

Rirseba da upasuxos Tavis mowodebas: miuZRvnas Tavisi Tavi RmerTsa da<br />

sxvebs� xSirad ukiduresi gaWirveba asustebs adamianis Tavisuflebas� is<br />

maSinac kargavs fass, roca adamiani metismetad iol cxovrebas eweva da Ti-<br />

Tqos oqroTi mosil martoobaSi iketeba� da piriqiT: Tavisufleba Zlierdeba,<br />

roca adamiani cnobs sazogadoebrivi cxovrebis gardauval aucileblobebs,<br />

asrulebs adamianTa erTobis mravalferovan moTxovnilebebs da<br />

kisrulobs valdebulebas, emsaxuros adamianTa sazogadoebas�<br />

amitom yvela adamianSi unda gamoiRviZos nebam, romelic saerTo saqmeebSi<br />

monawileobisken iqneba mimarTuli� qebis Rirsia im qveynebis qmedeba,<br />

romelTa moqalaqeTa maqsimalurad didi nawili sazogadoebriv saqmeeb-<br />

Si namdvilad Tavisuflad monawileobs� amasTanave gasaTvaliswinebelia<br />

calkeuli xalxis realuri viTareba da sazogadoebrivi xelisuflebis simtkicis<br />

aucilebloba� yvela moqalaqe unda iswrafodes, monawileoba mii-<br />

Ros im gaerTianebaTa cxovrebaSi, romlebic sazogadoebriv sxeuls qmnis�<br />

es rom ganxorcieldes, moqalaqeebma am gaerTianebebSi is Rirebulebebi<br />

unda hpovon, romlebic maTTvisac mimzidveli iqneba da maT sxvebisTvis<br />

samsaxuris gawevisTvisac ganawyobs�^samarTlianad SeiZleba vifiqroT, rom<br />

kacobriobis momavali bedi maT xelSia, vinc SeZlebs, momdevno Taobebs sicocxlisa<br />

da imedis azri gadasces�<br />

32� (ganxorcielebuli sityva da adamianTa solidaroba)� RmerTs imisa-<br />

Tvis ar Seuqmnia adamianebi, rom maT calcalke ecxovraT, aramed imisTvis,<br />

rom sazogadoebrivi erToba SeeqmnaT� man aseve „ineba, ��� rom adamianebi wmida<br />

eyo da gamoexsna ara cal-calke, maT Soris yovelgvari urTierTkavSiris<br />

gareSe, aramed isini erad Seekriba, romelic mas [ufals] WeSmaritebaSi<br />

cnobda da mas wmidad emsaxureboda�“ 52 amitom gamoxsnis saidumloebis dasawyisSive<br />

man adamianebi amoirCia ara rogorc kerZo pirebi, aramed rogorc<br />

garkveuli erTobis (communitatis) wevrebi� am rCeulebs RmerTma Tavisi ganzraxva<br />

gamoucxada da maT „Tavisi eri“ (gamosvl� 3, 7-12) uwoda, romelTanac<br />

man Semdgom sinaze aRTqma dado� 53<br />

ieso qristes saqme am sazogadoebriv xasiaTs (indoles communitaria) srulyofs<br />

da asrulebs� ganxorcielebulma sityvam Tavad ineba, adamianTa Tanamegobrobis<br />

(consortionis) monawile yofiliyo� igi daeswro qorwils kanaSi, Sevida<br />

zaqes saxlSi, Wama mezvereebsa (publicanis) da codvilebTan erTad� man<br />

adamianebs gamoucxada mamis siyvaruli da maTi gansakuTrebuli mowodeba�<br />

am dros is miuTiTebda yvelaze ufro Cveulebriv sazogadoebriv saqmeebze,<br />

xmarobda yoveldRiuri cxovrebis gamoTqmebsa da saxeebs� man wmida-yo adamianTa<br />

Soris arsebuli kavSirebi, upirveles yovlisa ojaxuri, romlidanac<br />

warmoiSveba sazogadoebrivi urTierTobebi, da nebayoflobiT daemorCila<br />

Tavisi samSoblos kanonebs� man ineba, Tavisi droisa da kuTxis xelosnis<br />

cxovrebiT ecxovra�<br />

Tavis winaswarmetyvelebaSi man cxadad amcno RmrTis Svilebs, rom isini<br />

erTmaneTs rogorc Zmebi unda eqceodnen� Tavis locvaSi man iTxova, rom<br />

yvela mowafe „erTi“ iyos� metic: yvelas gamomsyidvelma, man yvelasTvis<br />

Tavi gawira� „ufro¡si amissa siyuaruli aravis aqus, ra¡Ta suli T¢si dadvas<br />

megobarTa T¢sTaT¢s“ (ioan� 15, 13)� mociqulebs man ubrZana, yvela xalxebisTvis<br />

saxareba ewinaswarmetyvelaT, raTa adamianTa modgmas RmrTis ojaxi<br />

Seeqmna, romelSic kanonis sisavse siyvaruli iqneboda�<br />

mraval ZmaTa Soris pirmSom, man Tavisi sikvdilisa da aRdgomis Semdeg<br />

suli wmidis niWiT axali saZmo (fraternam communionem) maT Soris Seqmna, vinc<br />

52 CONC: VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 9�<br />

53 Sdr� gamosvl� 24, 1-8�<br />

343


344<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

mas rwmeniTa da siyvaruliT iRebs� igi mis sxeulSi Seiqmna, romelic aris eklesia�<br />

masSi yvela aso erTmaneTs unda emsaxuros, im sxvadasxva niWis Sesabamisad,<br />

romelic maT mieca�<br />

es solidaroba mudam unda gaizardos dRemde Tavis dasasrulisa, roca<br />

madliT gamoxsnili adamianebi RmerTs srulyofilad ganadideben, rogorc<br />

RmrTisa da ZmisTvis – qristesTvis – sayvareli ojaxi�<br />

Tavi <strong>II</strong>I<br />

adamianTa moRvaweoba samyaroSi<br />

33� (sakiTxis dasma)� adamiani yovelTvis cdilobda, sakuTari SromiTa da<br />

niWiT Tavisi cxovreba ufro farTo asparezze gaeyvana� dRes misi meufeba<br />

TiTqmis mTel bunebaze gavrcelda da kvlavac ganuwyvetliv vrceldeba�<br />

adamianTa ojaxi TandaTanobiT Tavs acnobierebs da ayalibebs samyaroSi<br />

arsebul erTian sazogadoebad, rac, upirveles yovlisa, xorcieldeba erTa<br />

Soris urTierTgacvlis mravalgvari saSualebebis ganviTarebis safuZvelze�<br />

amis Sedegad mraval sikeTes, romelsac adamiani uwin uzaenaesi Zalebisgan<br />

eloda, dRes igi ukve sakuTari mondomebiT moipovebs�<br />

am didi wamowyebis winaSe, romelmac ukve moicva mTeli kacobrioba, adamianebs<br />

mravali SekiTxva uCndebaT� ra azri da Rirebuleba aqvs maT saqmianobas?<br />

rogor unda moxdes mopovebulis gamoyeneba? ra mizans emsaxureba<br />

calkeuli adamianisa Tu sazogadoebebis mcdelobebi? eklesia icavs Rmr-<br />

Tis sityvis winds, romlidanac is religiuri da zneobrivi xasiaTis safuZvlebs<br />

iRebs� da Tumca eklesiasac yovelTvis ar gaaCnia mza pasuxi calkeul<br />

SekiTxvebze, mas mainc surs, rom gamocxadebis naTeli yvelas gamocdilebas<br />

daukavSiros, raTa ganaTdes gza, romelsac kacobrioba axlaxan daadga�<br />

34� (adamianTa moRvaweobis Rirebuleba)� morwmuneTaTvis cxadia, rom<br />

adamianTa moRvaweoba, individualuric da koleqtiuric, anu is uzarmazari<br />

Zalisxmeva, romliTac adamianebi saukuneTa ganmavlobaSi Tavisi cxovrebis<br />

pirobebis gaumjobesebas cdilobdnen, TavisTavad ganxiluli, pasuxobs<br />

RmrTis ganzraxvas� RmrTis xatad Seqmnilma adamianma xom miiRo davaleba<br />

(mandatum), romlis Tanaxmad man unda daimorCilos dedamiwa mis yvela arsTan<br />

erTad, samyaros simarTliTa da siwmidiT ganagebdes, 54 RmerTi yovelives<br />

Semoqmedad cnos da mas Seufardos (ad Ipsum referret) sakuTari Tavi da<br />

yvelafris erToblioba, raTa yvelafris adamianisadmi morCilebisas didebuli<br />

iyos RmrTis saxeli mTels dedamiwaze� 55<br />

es exeba yoveldRiur saqmeebsac� kacebsa da qalebs, romlebic cxovrebisTvis<br />

aucilebel saxsrebs TavisTvis da ojaxisTvis moipoveben da Tavis<br />

moRvaweobas sazogadoebisTvis sasargeblod warmarTaven, samarTlianad<br />

SeiZleba miaCndeT, rom isini Tavisi muSaobiT Semoqmedis saqmes ganagrZoben,<br />

Tavis ZmaTa keTildReobas xels uwyoben da istoriaSi saRmrTo ganzraxvis<br />

ganxorcielebas SeZlebisdagvarad emsaxurebian� 56<br />

amitom qristianebs ar hgoniaT, rom saqmeebi, romlebsac adamianebi Tavisi<br />

niWiTa da RirsebiT axorcieleben, RmrTis Zalis sapirispiroa� maT ar<br />

miaCniaT, rom gonieri qmnileba (creaturamque rationalem) Semoqmedis erTgvari<br />

metoqea� piriqiT: isini darwmunebulni arian, rom kacobriobis gamarjvebebi<br />

aris RmrTis didebis (magnitudinis) niSani da misi gamouTqmeli ganzraxvis<br />

nayofi� rac ufro izrdeba adamianTa Zliereba, miT ufro farTovdeba<br />

54 Sdr� dab� 1, 26-27; 9, 2-3; sibrZn� 9, 2-3�<br />

55 Sdr� fs� 8, 7 da 10�<br />

56 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris: AAS 55 (1963), p� 297�


GAUDIUM ET SPES<br />

maTi movaleobebis sfero, rogorc calkeul pirTa, aseve sazogadoebebis�<br />

es cxadyofs, rom qristianuli uwyeba (nuntio) adamianebs ar ubiZgebs, zurgi<br />

Seaqcion samyaros Senebas da ar aiZulebs, moyvasTa keTildReoba ugulebelyon,<br />

aramed piriqiT: am movaleobis Sesrulebas kidev ufro mtkiced<br />

avaldebulebs� 57<br />

35� (adamianTa moRvaweobis mimarTuleba)� adamianTa moRvaweoba, ramdenadac<br />

is adamianidan momdinareobs, adamianzevea mimarTuli� adamiani moqmedebisas<br />

ara marto sagnebsa da sazogadoebas gardaqmnis, aramed sakuTar<br />

Tavsac srulyofs� is bevr rames swavlobs, Tavis SesaZleblobebs aviTarebs,<br />

sakuTari Tavis gareT gadis da Tavis Tavze maRla dgeba� aseTi zrda, sworad<br />

gagebuli, ufro faseulia, vidre is simdidreebi, romlebic garedan<br />

SeiZleba iqnas SeZenili� adamiani ufro imiT fasobs, rac aris, vidre imiT,<br />

rac aqvs� 58 yvelaferi, rasac adamianebi akeTeben meti samarTlianobis, ufro<br />

farTo Zmobisa da sazogadoebriv urTierTobebSi ufro adamianuri wesrigis<br />

misaRwevad, ufro Rirebulia, vidre teqnikuri progresi� am tipis progresebs<br />

xom erTgvarad SeuZlia masala warmoadginos adamianis ganviTarebisTvis,<br />

magram TavisTavad misi ganxorcieleba ar SeuZliaT�<br />

aqedan gamomdinareobs adamianuri moRvaweobis norma: saRmrTo ganzraxvisa<br />

da nebis Tanaxmad, is unda Seesabamebodes kacobriobis WeSmarit sike-<br />

Tes� man saSualeba unda misces adamians, rogorc calkeuls, aseve sazogadoebis<br />

wevrs, Tavisi mowodeba mTeli sisruliT ganaxorcielos�<br />

36� (miwier saqmeTa samarTliani avtonomia)� bevr Cvens Tanamedroves, rogorc<br />

Cans, eSinia, rom ufro mWidro kavSiri adamianur moRvaweobasa da religias<br />

Soris Seaferxebs adamianebis, sazogadoebebis an mecnierebaTa avtonomias�<br />

Tu miwier saqmeTa avtonomias ise gavigebT, rom qmnilebebsa da Tavad sazogadoebebs<br />

sakuTari kanonebi da Rirebulebebi gaaCniaT, romlebic adamianma<br />

TandaTanobiT unda Seicnos, gamoiyenos da warmarTos, maSin aseTi<br />

avtonomiis moTxovna srulebiT samarTliania: mas ara marto Cveni drois<br />

adamianebi iTxoven, aramed igi Semoqmedis nebasac eTanxmeba� Tavad Seqmnis<br />

pirobidan gamomdinare, yvelaferi aRWurvilia sakuTari simtkiciT, WeSmaritebiT,<br />

sikeTiT, sakuTari kanonebiTa da wesiT� adamianma amas pativi unda<br />

sces da gaacnobieros, rom TiToeul mecnierebas da xelovnebas sakuTari<br />

meTodebi gaaCnia� amitom, Tu yvela disciplinaSi meToduri kvleva marTlac<br />

mecnierulad da zneobrivi normebis Sesabamisad warimarTeba, igi arasdros<br />

daupirispirdeba rwmenas, radgan rogorc miwieri, aseve rwmenis sferos<br />

(re� �r��anae et re� fi�ei) sawyisi aris RmerTi� 59 metic: vinc morCili da medgari<br />

suliT cdilobs, Caswvdes sinamdvilis saidumloebebs, mas TiTqos RmrTis<br />

xeli marTavs (Tundac man amis Sesaxeb araferi icodes), romelsac yvelaferi<br />

upyria (sustinens) da romelic mas imad aqcevs, rac aris� amasTan dakav-<br />

SirebiT Tavs uflebas mivcemT sinanuli gamovxatoT im sulieri ganwyobis<br />

gamo, romelic erT dros SeimCneoda qristianTa Soris, roca arasakmarisad<br />

gacnobierebuli hqondaT mecnierebis kanonieri avtonomia, rasac Sedegad<br />

mohyveboda kamaTebi da winaaRmdegobebi, da bevri mivida im daskvnamde, rom<br />

rwmena da mecniereba erTmaneTs ewinaaRmdegeba� 60<br />

57 Sdr� Nuntius ad universos homines a Patribus missus ineunte Concilio Vaticano <strong>II</strong>, oct� 1962: AAS<br />

54 (1962), p� 823�<br />

58 Sdr� PAULUS VI, alloc� ad Corpus diplomaticum, 7 ianuar� 1965: AAS 57 (1965), p� 232�<br />

59 Sdr� CONC� VAT� I, Const� dogm� De fide cath., cap� <strong>II</strong>I: DENZ� 1785-1786 (3004-3005)�<br />

60 Sdr� PIUS PASCHINI, Vita e opere di Galileo Galilei, 2 vol�, Vatic�, 1964�<br />

345


346<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

Tuki sityvebi: „droebiTi sagnebis avtonomia“ imas gulisxmobs, rom Seqmnili<br />

sagnebi RmerTze damokidebuli ar aris, da adamians SeuZlia isini gamoiyenos<br />

SemoqmedTan mimarTebis gareSe, maSin yvela, vinc RmerTs scnobs,<br />

igrZnobs, ramdenad mcdaria aseTi Sexedulebebi� qmnileba xom Semoqmedis<br />

gareSe ararad iqceva� garda amisa, nebismieri religiis yvela morwmunes mudam<br />

esmoda Semoqmedis xma da qmnilebaTa enaSi Semoqmedis gamovlineba� metic:<br />

RmrTis daviwyeba qmnilebasac Crdilavs�<br />

37� (adamianTa moRvaweoba, romelic codviT aris darRveuli)� wmida werili,<br />

romelsac eTanxmeba saukunovani gamocdileba, adamianTa ojaxs aswavlis,<br />

rom progresi, romelic Zalian kargia adamianebisTvis, imave dros did<br />

cTunebasac Seicavs: roca irRveva RirebulebaTa rigi da boroti keTils<br />

Seereva, maSin calkeuli adamianebi da jgufebic mxolod TavisTvis zrunaven,<br />

da ara sxvebisTvis� amis Sedegad samyaro aRar warmoadgens WeSmariti<br />

Zmobis sivrces, xolo adamianis mzardi Zala Tavad kacobriobas ganadgurebiT<br />

emuqreba�<br />

kacobriobis mTeli istoria aris bneli Zalebis winaaRmdeg mZime brZola�<br />

es brZola samyaros dasabamidan daiwyo da is, uflis Tanaxmad, ukanasknel<br />

dRemde gastans� 61 am brZolaSi Cabmuli adamiani ganuwyvetliv unda ibrZodes,<br />

raTa sikeTesTan kavSiri Seinaxos (ut bono adhaereat)� mxolod didi SromiT,<br />

RmrTis madliT, SeZlebs igi Tavis TavSi erTianobis mopovebas�<br />

amitom qristes eklesias, romelsac swams Semoqmedis ganzraxva da romelic<br />

aRiarebs, rom progress SeuZlia adamianTa WeSmarit bednierebas emsaxuros,<br />

ar SeuZlia ar gamoexmauros mociqulis naTqvams: „nu Tana-xat eqmnebiT<br />

sofelsa amas“ (rom� 12, 2), anu im amaoebasa da sulis cbierebas (malitiae),<br />

romelic adamianTa moRvaweobas, RmrTisa da adamianebis msaxurebisTvis<br />

gankuTvnils, codvis iaraRad aqcevs�<br />

Tu vinme ikiTxavs, Tu rogor SeiZleba am ubedurebis gadalaxva, qristianebi<br />

aRiareben, rom adamianis yovelgvari moRvaweoba, romelsac qedmaRloba<br />

da uzomo egoisturi siyvaruli yovel dRe safrTxis qveS ayenebs, unda<br />

ganiwmidos da srulyofili gaxdes qristes jvriTa da aRdgomiT� qristeSi<br />

gamosyidul da suli wmidaSi axal qmnilebad qceul adamians SeuZlia da unda<br />

uyvardes is, rac RmerTma Seqmna� adamiani xom mis qmnilebebs RmrTisgan Rebulobs,<br />

igi maT rogorc RmrTis xelidan gamosuls aRiqvams da pativs scems<br />

da amisaTvis Tavis keTilismyofels madlobas eubneba� sulis siRatakesa da<br />

TavisuflebaSi adamiani sargeblobs da xarobs qmnilebiT da samyaros WeSmarit<br />

mflobelobas aRwevs: is aris arafrismqone da yvelafris mflobeli� 62<br />

„yovelive Tqueni ars� xolo Tquen – qristesni, xolo qriste – RmrTisa¡“<br />

(1kor� 3, 22-23)�<br />

38� (adamianis moRvaweoba, romelic aRdgomis saidumloSi srulyofilebas<br />

aRwevs)� RmrTis sityva, romlis mier Seiqmna yoveli, Tavad xorciel<br />

iqmna da adamianTa miwaze damkvidrda� 63 igi istoriaSi srulyofil adamianad<br />

Sevida, romelmac istoria gaiTavisa da sakuTar TavSi moicva� 64 igi<br />

gamogvicxadebs, rom „RmerTi siyvaruli (caritas) aris“ (1ioan� 4, 8), da amasTanave<br />

gvaswavlis, rom adamianis srulyofisa da, amdenad, samyaros gardasaxvis<br />

ZiriTadi kanoni aris axali trfialebis (dilectionis) mcneba (mandatum)�<br />

xolo maT, visac saRmrTo siyvarulisa swams, igi arwmunebs, rom<br />

61 Sdr� maT� 24, 13; 13, 24-30 da 36-43�<br />

62 Sdr� 2kor� 6, 10�<br />

63 Sdr� ioan� 1, 3 da 14�<br />

64 Sdr� efes� 1, 10�


GAUDIUM ET SPES<br />

trfialebis gza yvelasTvis xsnilia da sayovelTao Zmobis aRdgenis cda<br />

amao ar aris� amasTanave igi gvafrTxilebs, rom am siyvaruls unda movsdioT<br />

ara marto did saqmeebSi, aramed, upirveles yovlisa, yoveldRiur<br />

cxovrebaSi� man yvela CvenTvis, codvilebisTvis, sikvdili daiTmina� 65<br />

Tavisi magaliTiT igi gvaswavlis, rom is jvaric unda vataroT, romelsac<br />

xorci da samyaro maT mxrebze sdebs, vinc mSvidobasa da simarTles<br />

eZiebs� qriste Tavisi aRdgomiT ufali Seiqmna� mas mieca „yoveli £elmwifeba¡<br />

caTa Sina da queyanasa zeda“� 66 igi ukve moqmedebs Tavisi sulis<br />

ZaliT adamianTa gulebSi, riTac ara marto momavali saukunis wyurvils<br />

aRZravs, aramed im keTilSobilur survilebsac acxovelebs, ganwmeds da<br />

aZlierebs, romelTa meSveobiT adamianTa ojaxi cdilobs, Tavisi cxovreba<br />

ufro adamianuri gaxados da mTeli dedamiwa am mizans dauqvemdebaros�<br />

suli wmidis niWi sxvadasxvagvaria: zogs mouwodebs, zeciuri samkvidreblis<br />

survili cxadad daamowmos da es mowmoba adamianTa ojaxSi cocxlad<br />

Seinaxos, sxvebs ki mouwodebs, adamianebisTvis samsaxuris gawevas miwier<br />

sferoSi miecnen da am msaxurebiT cis meufebisTvis niadagi moamzadon�<br />

magram is yvelas aTavisuflebs, raTa maT egoisturi siyvaruli (proprio<br />

amore) uaryon, yvela miwieri Zala adamianur cxovrebas moaxmaron da ase<br />

wavidnen momavlisken, sadac Tavad kacobrioba gaxdeba RmrTisaTvis sasurveli<br />

msxverpli (oblatio)� 67<br />

ufalma Tavisianebs am imedis windi da zveri (viaticum) saidumlos saxiT<br />

dautova: masSi adamianis mier moyvanili bunebis nayofebi (naturae elementa, ab<br />

hominibus exculta) iqceva sxeulad da didebul sisxlad� es aris Zmuri urTier-<br />

Tobis (communionis) seroba (coena) da ciuri nadimis winaswar gemeba (praelibatione)�<br />

39� (axali miwa da axali ca)� miwisa da kacobriobis dasrulebis dro ucnobia<br />

CvenTvis� 68 arc is viciT, rogor gardaisaxeba msoflio� „warmaval<br />

ars xati amis soflisa¡“, 69 codvis gamo saxecvlilisa, magram imasac vigebT,<br />

rom RmerTi axal samkvidrebelsa da axal miwas gvimzadebs, „romelsa Sina<br />

simarTle damk¢drebul ars“, 70 da romlis netareba aRavsebs da gadaaWarbebs<br />

mSvidobis yovelgvar survils, adamianTa gulebSi aRZruls� 71 amgvarad,<br />

sikvdilis ZleviT, RmrTis Svilebi qristeSi aRdgebian da is, rac sisustesa<br />

da xrwnilebaSi daiTesa, uxrwnelebas Seimosebs� 72 rCeba siyvaruli da misi<br />

saqme, 73 amaoebis monobisgan Tavisufldeba mTeli is qmnileba, 74 romelic<br />

RmerTma adamianis gamo Seqmna�<br />

cxadia, gvaxsovs, rom adamians arafers argebs, Tu mTels samyaros Sei-<br />

Zens, xolo Tavis Tavs warwymeds� 75 axali miwis molodini ar unda Sesustdes,<br />

aramed ufro aRigznos, raTa moxdes am miwis damuSaveba, sadac izrdeba<br />

adamianTa axali ojaxis is sxeuli, romelmac ukve SeiZleba mogvces axali<br />

saukunis saxe� amitom, Tumca miwieri progresi safuZvlianad unda ganvasxvavoT<br />

qristes meufebis zrdisagan, mas mainc didi mniSvneloba aqvs RmrTis<br />

65 Sdr� ioan� 3, 16; rom� 5, 8-10�<br />

66 Sdr� saqme 2, 36; maT� 28, 18�<br />

67 Sdr� rom� 15, 16�<br />

68 Sdr� saqme 1, 7�<br />

69 1kor� 7, 31� – S� IRENAEUS, Adv. Haer., V, 36, 1: PG 7, 1222�<br />

70 Sdr� 2kor� 5, 2; 2 petr� 3, 13�<br />

71 Sdr� 1kor� 2, 9; gamocx� 21, 4-5�<br />

72 Sdr� 1kor� 15, 42 da 53�<br />

73 Sdr� 1kor� 13, 8; 3, 14�<br />

74 Sdr� rom� 8, 19-21�<br />

75 Sdr� luk� 9, 25�<br />

347


348<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

meufebisTvis, radgan SeuZlia xeli Seuwyos adamianTa sazogadoebis ukeT<br />

mowyobas� 76<br />

adamianuri Rirsebis, Zmuri urTierTobisa da Tavisuflebis Rirebulebebs,<br />

anu bunebisa da Cveni saqmianobis yvela am keTil nayofs gavavrcelebT<br />

uflis sulSi da, misi mcnebis (mandatum) Tanaxmad, dedamiwaze� maT xelaxla<br />

vipoviT, ganwmedils yovelgvari uwmindurebisgan, ganaTebulsa da gardasaxuls,<br />

maSin, roca qriste mamas gadascems saukuno da sayovelTao meufebas,<br />

romelic aris „WeSmaritebisa da cxovrebis meufeba, siwmidisa da madlis<br />

meufeba, simarTlis, siyvarulisa da mSvidobis meufeba“� 77 dedamiwaze meufeba<br />

ukve aris saidumloSi mocemuli� igi uflis mosvliT dasruldeba�<br />

Tavi IV<br />

eklesiis funqcia dRevandel samyaroSi<br />

40� (eklesiisa da samyaros urTierTkavSiri)� yvelaferi, rac vTqviT adamianis<br />

pirovnuli Rirsebis, adamianTa erTobis, adamianuri moRvaweobis<br />

Rrma azris Sesaxeb, warmoadgens eklesiasa da samyaros Soris arsebuli kav-<br />

Siris saZirkvelsa da maTi dialogis safuZvels� 78 amitom, imis gaTvaliswinebiT,<br />

rac am <strong>kreba</strong>m daadgina eklesiis saidumloebis Sesaxeb, am TavSi igive<br />

eklesia ise ganixileba, rogorc is am samyaroSi arsebobs, masTan Tanacxovrobs<br />

da moqmedebs�<br />

saukuno mamis siyvarulidan aRmocenebuls, 79 qriste-gamomsyidvelis<br />

mier droSi daarsebuls, suli wmidaSi Sekrebils, 80 eklesias gamomxsneli<br />

da esqatologiuri dasasruli aqvs, romlis savsebiT miRwevas is mxolod<br />

momaval saukuneSi SeZlebs� magram is ukve amqveynad arsebobs, adamianebisgan<br />

_ miwieri qalaqis wevrebisgan – Sedgenili� isini imisTvis arian mowodebuli,<br />

rom kacobriobis istoriaSive Seqmnan RmrTis SvilTa ojaxi, romelic<br />

uflis mosvlamde mudam unda izrdebodes� es ojaxi, im ciuri sikeTeebisTvis<br />

gaerTianebuli, romelic mas mieniWa, qristes mier aris „amqveynad<br />

dadgenili da mowyobili“ 81 da „xiluli da socialuri erTobisTvis saWiro<br />

saSualebebiT“ 82 aRWurvili� amgvarad, eklesia, erTdroulad „xiluli kav-<br />

Siri da sulieri erToba“, 83 mTels kacobriobasTan erTad mavali, samyaros<br />

miwier beds iziarebs� igi aris erTgvari safuari da adamianTa im sazogadoebis<br />

suli, 84 romelic qristeSi unda ganaxldes da RmrTis ojaxad gardaiqmnas�<br />

miwieri da zeciuri qalaqebis es urTierTziareba (compenetratio) mxolod<br />

rwmeniT SeiZleba iyos wvdomili� metic: igi rCeba saidumloebad kacobriobis<br />

istoriisa, romelic RmrTis SvilTa didebis srul gamocxadebamde codviT<br />

aris darRveuli� eklesia misdevs Tavis gamomxsnel mizans (finem) da<br />

adamians ara marto saRmrTo cxovrebas amcnobs (communicat), aramed am cxovrebidan<br />

gamosxivebul naTels erTgvarad mTels samyaroze avrcelebs,<br />

upirveles yovlisa imis saSualebiT, rom pirovnebis Rirsebas kurnavs da<br />

aRamaRlebs, adamianTa sazogadoebis erTianobas (compaginem) ganamtkicebs<br />

da adamianTa yoveldRiur saqmianobas ufro Rrma azrsa da mniSvnelobas<br />

76 Sdr� PIUS XI, encycl� Quadragesimo anno: AAS 23 (1931), p� 207�<br />

77 qristes-mefis dResaswaulis Sesavali�<br />

78 Sdr� PAULUS VI, encycl� Ecclesiam suam, <strong>II</strong>I: AAS 56 (1964), pp� 637-659�<br />

79 Sdr� tit� 3, 4: philanthropia�<br />

80 Sdr� efes� 1, 3� 5-6� 13-14� 23�<br />

81 CONC: VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 8�<br />

82 iqve, n� 9; Sdr� n� 8�<br />

83 iqve, n� 8�<br />

84 Sdr� iqve, n� 38, n�9-sTan erTad�


GAUDIUM ET SPES<br />

aniWebs� amgvarad, eklesias swams, rom calkeuli wevrisa da mTeli Tavisi<br />

erTobis meSveobiT SeZlebs, didad Seuwyos xeli adamianTa ojaxisa da misi<br />

istoriisTvis ufro humanuri saxis micemas�<br />

garda amisa, kaTolike eklesias pativi aqvs (libenter) didad daafasos is<br />

wvlili, romelic am miznis ganxorcielebisTvis erToblivi saqmianobiT (socia<br />

opera) SehqondaT da SeaqvT sxva qristianul eklesiebs an saeklesio gaer-<br />

Tianebebs (communitates)� amasTanave is mtkiced aris darwmunebuli, rom samyaros<br />

didad da mravalgvarad SeuZlia xeli Seuwyos saxarebisTvis momzadebas<br />

(in praeparatione Evangelii), rogorc calkeuli adamianebis, aseve adamian-<br />

Ta sazogadoebis meSveobiT, maTi niWebiTa da moRvaweobiT� aq ganvixilavT<br />

im urTierTobisa da daxmarebis saTanado ganviTarebis ramdenime ZiriTad<br />

princips, romlebic ama Tu im saxiT saerToa eklesiisa da samyarosTvis�<br />

41� (daxmareba, romelic eklesias surs calkeul adamianebs gauwios)�<br />

Tanamedrove adamiani dgas gzaze, romelsac is misi pirovnulobis ufro<br />

sruli ganviTarebisa da misi uflebebis ukeT gacnobierebisa da ganmtkicebisken<br />

mihyavs� eklesias mindobili aqvs RmrTis (igi adamianTa ukanaskneli<br />

mizania) saidumlos gamocxadeba� amasTanave eklesia adamians gamouvlens<br />

misive, adamianis, arsebobis azrs, anu adamianis Sesaxeb Rrma WeSmaritebas�<br />

eklesiam namdvilad icis, rom mxolod RmerTi, romelsac is, eklesia,<br />

emsaxureba, pasuxobs adamianis gulis Rrma survilebs, romlebic miwieri<br />

sakvebiT srulyofilad verasdros dakmayofildeba� man isic icis, rom adamiani<br />

mudam RmrTis sulis mier aris waqezebuli da religiuri problemebis<br />

mimarT savsebiT gulgrili is verasdros iqneba� amas ara marto ganvlili<br />

saukuneebis gamocdileba adasturebs, aramed Cveni drois mravalricxovani<br />

gamocdilebac� adamians yovelTvis eqneba survili icodes, Tundac bundovnad,<br />

Tu raSi mdgomareobs misi cxovrebis, misi moRvaweobisa da misi sikvdilis<br />

mniSvneloba� Tavad eklesiis Tandaswreba mas am problemebs moagonebs�<br />

magram mxolod RmerTi, romelmac adamiani Tavis xatad Seqmna da codvisgan<br />

gamoisyida, am SekiTxvebs mTeli sisruliT pasuxs scems� amas is akeTebs gamocxadebiT<br />

qristeSi – Tavis ZeSi, romelic ganxorcielda� vinc gahyveba<br />

qristes – srulyofil adamians, is Tavadac ufro adamiani xdeba�<br />

am rwmenis safuZvelze eklesias ZaluZs adamianuri bunebis Rirseba yovelgvar<br />

SexedulebaTa cvalebadobisgan daixsnas, romlebic adamianis<br />

sxeuls an metismetad amcirebs, an uzomod aRazevebs� arcerT adamianur<br />

kanons ar SeuZlia adamianis pirovnuli Rirseba da Tavisufleba ise srulad<br />

daicvas, rogorc qristes saxarebas, romelic eklesias iqna mindobili�<br />

saxareba amcnobs da acxadebs RmrTis SvilTa Tavisuflebas, uaryofs<br />

yovelgvar monobas, romelic saboloo jamSi codvidan momdinareobs, 85 wmidad<br />

scems pativs sindisis Rirsebas da mis Tavisufal gadawyvetilebas, ganuxrelad<br />

mogvagonebs, rom yvela adamianuri talanti RmrTis samsaxursa<br />

da adamianTa keTildReobas unda moxmardes, da bolos, yvelas mouwodebs<br />

urTierTsiyvarulisken (omnes denique omnium commendans caritati)� 86 es Seesabameba<br />

qristianuli gangebulebis ZiriTad kanons� da Tumca RmerTi Semoqmedic<br />

aris da macxovaric, aris rogorc adamianTa istoriis, aseve gamoxsnis<br />

istoriis ufali, amis miuxedavad, swored am saRmrTo wesiT ara Tu irRveva<br />

qmnilebisa da, upirveles yovlisa, adamianis samarTliani avtonomia, aramed<br />

piriqiT: is aRdgeba da mtkicdeba mis RirsebaSi�<br />

amitom eklesia, im ZaliT, romelic mas mieniWa, acxadebs adamianTa uflebebs,<br />

acnobierebs da didad afasebs dRevandel dinamizms, romlis meSveo-<br />

85 Sdr� rom� 8, 14-17�<br />

86 Sdr� maT� 22, 39�<br />

349


350<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

biT es uflebebi yvelgan viTardeba� amgvari moZraoba unda ganimsWvalos<br />

saxarebis suliT da daculi iqnas yovelgvari cru avtonomiisgan� Cven xom<br />

gvacdunebs azri, viTom Cveni uflebebi mxolod maSin iqneba srulad daculi,<br />

roca gavTavisufldebiT saRmrTo kanonis yovelgvari normisgan� magram<br />

es gza adamianis pirovnul Rirsebas ufro daRupavs, vidre ixsnis�<br />

42� (daxmareba, romlis gaweva surs eklesias adamianTa sazogadoebisTvis)�<br />

adamianTa ojaxis erTobas didad ganamtkicebs da srulyofs qristeSi<br />

dafuZnebul 87 RmrTis SvilTa ojaxi�<br />

sakuTriv is misia, romelic qristem Tavis eklesias ando, ar aris politikuri,<br />

ekonomikuri Tu socialuri rigis: mizani, romelic qristem mas dausaxa,<br />

religiuria� 88 swored am misiidan gamomdinareobs religiuri funqcia,<br />

naTeli da Zalebi, romlebsac SeuZlia, adamianTa erTobas saRmrTo kanonis<br />

Sesabamisad mowyobasa da ganmtkicebaSi xeli Seuwyos� aseve, saWiroebisda<br />

mixedviT, droisa da adgilis garemoebaTa Sesabamisad, eklesias SeuZlia<br />

– man es kidec unda gaakeTos – ganaxorcielos saqmeebi, romlebic sayovel-<br />

Tao samsaxurSi Cadgeba, upirveles yovlisa ki gaWirvebulebisTvis iqneba<br />

gankuTvnili, rogoricaa qvelmoqmedeba da sxva amgvari ram�<br />

amasTanave eklesia scnobs yvelafers, rac kargia dRevandel socialur<br />

dinamizmSi: upirveles yovlisa, es aris winsvla erTianobisken, saRi socializaciis,<br />

samoqalaqo da ekonomikuri erTobis procesi� erTianobisTvis<br />

xelSewyoba xom Tanxvdeba eklesiis misiis arss, romelic aris „qristeSi er-<br />

Tgvari saidumlo, anu RmerTTan Sinagani kavSirisa da mTeli kacobriobis<br />

erTobis niSani da saSualeba“� 89 amgvarad, is aCvenebs samyaros, rom namdvili<br />

garegani socialuri kavSiri gonebisa da gulis erTobidan momdinareobs,<br />

ese igi im rwmenidan da siyvarulidan, romelsac urRvevad emyareba suli<br />

wmidaSi misi erToba� Zala, romelic dRevandel eklesias SeuZlia adaniamTa<br />

sazogadoebas misces, mdgomarobs im rwmenasa da siyvarulSi, romlebic<br />

cxovrebaSi realurad sruldeba, da ara raRac gareSe meufebaSi, romelic<br />

mxolod adamianuri saSualebebiT xorcieldeba�<br />

metic: Tavisi misiiTa da bunebiT eklesia ar aris dakavSirebuli adamianuri<br />

kulturis romelime kerZo formasTan, an politikur, ekonomikur Tu<br />

socialur sistemasTan� amitom, am Tavisi sayovelTaobis safuZvelze, eklesia<br />

SeiZleba warmoadgendes umWidroes kavSirs sxvadasxva adamianur sazogadoebasa<br />

da ers Soris, Tu ki maT misi ndoba aqvT da Tu isini mis WeSmarit<br />

Tavisuflebas aRiareben, romelic misi misiis Sesasruleblad aris saWiro�<br />

am mizezis gamo eklesia Tavis Svilebs da yvela adamians mouwodebs, RmrTis<br />

SvilTa aseTi ojaxuri erTsulovnebiT gadalaxon yvela uTanxmoeba erebsa<br />

da rasebs Soris da Sinagani simtkice mianiWon adamianTa samarTlian gaer-<br />

Tianebebs�<br />

amitom <strong>kreba</strong> didi pativiscemiT epyroba yvelafers, rac aris WeSmariti,<br />

keTili da samarTliani sxvadasxva organizaciebSi, romlebic kacobriobam<br />

TavisTvis Seqmna da romlebsac ganuwyvetliv qmnis� garda amisa, is ganacxadebs,<br />

rom eklesias surs daexmaros da xeli Seuwyos aseT organizaciebs,<br />

87 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 9�<br />

88 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>m allocutio ad cultores historiae et artis, 9 martii 1956: AAS 48 (1956), p� 212� [“misma<br />

saRmrTo damfuZnebelma, ieso qristem, mas arc araferi daavala da arc araviTari kulturuli<br />

mizani dausaxa� mizani, romelzec qristem miuTiTa, mkacrad religiuria (���)� eklesiam<br />

adamianebi RmerTTan unda miiyvanos, raTa isini mas mTlianad miecnen (���)� eklesias<br />

arasdros ar unda gamorCes mxedvelobidan es mkacrad religiuri, zebunebrivi mizani�<br />

misi yovelgvari saqmianobis azri, misi kodeqsis ukanasknel kanonamde, SeiZleba mxolod<br />

amisTvis xelSewyoba iyos, pirdapiri Tu arapirdapiri gziT”]�<br />

89 CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 1�


GAUDIUM ET SPES<br />

ramdenadac es maszea damokidebuli da mis misias SeiZleba Seesabamos� xolo<br />

Tavad eklesias yvelaze metad is unda, yvelas keTilad emsaxuros, SeeZlos,<br />

Tavisuflad ganviTardes nebismieri reJimis pirobebSi, romelic pirovnebisa<br />

da ojaxis Zireul uflebebsa da sazogado sikeTis moTxovnilebas aRiarebs�<br />

43� (daxmareba, romelic eklesias surs, rom qristianTa meSveobiT adamianTa<br />

moRvaweobas gauwios)� <strong>kreba</strong> mouwodebs qristianebs, orive qalaqis<br />

moqalaqeebs, raTa ecadon, Tavisi miwieri samsaxuri erTgulad Seasrulon<br />

da saxarebis suls gahyvnen� WeSmaritebisgan Sors aris, vinc icis, rom „ara<br />

maqus Cuen aqa sayoflad qalaqi, aramed mermesa mas veZiebT,“ 90 amitom ugulebelyofs<br />

Tavis miwier movaleobebs da ver amCnevs, rom maTi Sesrulebisken<br />

swored rwmena ubiZgebs, im mowodebis Sesabamisad, riskenac TiToeuli aris<br />

mowodebuli� 91 aranakleb cdeba is, vinc, piriqiT, fiqrobs, rom SeuZlia mieces<br />

miwier saqmeebs, romlebic religiuri cxovrebisTvis TiTqos sruliad<br />

ucxoa, radgan religiuri cxovreba, maTi azriT, mxolod RmrTismsaxurebasa<br />

da zogierTi zneobrivi movaleobis SesrulebaSi mdgomareobs� es gamijnva<br />

rwmenis aRsarebasa (fi�em q�am �r�fitent�r) da mravalTa yoveldRiur cxovrebas<br />

Soris Cveni drois yvelaze mZime Secdomebs unda mivakuTvnoT: cTuneba,<br />

(scandalum) romelic winaswarmetyvelebma ukve Zvel aRTqmaSi mkacrad<br />

(vehementer) amxiles 92 da romelsac kidev ufro metad axal aRTqmaSi Tavad<br />

ieso qriste mZime sasjeliT emuqreboda� 93 amitom umarTebulod erTmaneTs<br />

ar unda davupirispiroT, erTis mxriv, profesionaluri da sazogadoebrivi<br />

saqmianoba, xolo meores mxriv religiuri cxovreba� qristiani, romelic<br />

ugulebelyofs Tavis warmaval movaleobebs, ugulebelyofs Tavis movaleobasac<br />

moyvasisa da, metic, RmrTis mimarT, da Tavis saukuno gamoxsnas safrTxis<br />

qveS ayenebs� qristianebs unda uxarodeT, rom misdeven qristes magaliTs,<br />

romelic xelosnobda: maT xom Tavisi miwieri saqmis keTeba SeuZliaT,<br />

romelic erTian cocxal sinTezad aerTebs adamianur, ojaxur, profesiul,<br />

samecniero da teqnikur Zalisxmevas religiur RirebulebebTan, romelTa<br />

uzenaesobiT yvelaferi RmrTis sadideblad ewyoba�<br />

saeroTa Taviseburebaa – Tumca ara erTaderTi – miwieri (saecularia) movaleobebi<br />

da moRvaweoba� roca isini, calcalke Tu erTobis saxiT, imoqmedeben<br />

rogorc msoflios moqalaqeni, maSin isini ara marto calkeuli<br />

disciplinis kanonebs daicaven, aramed Seecdebian, am sferoSi WeSmariti<br />

gamocdileba miiRon� isini siamovnebiT iTanamSromleben maTTan, visac<br />

aseTive miznebi aqvT� maT rwmenis moTxovnebi unda gaacnobieron, misi ZaliT<br />

aRiWurvon da ganuxrelad, sadac saWiroa, axali wamowyeba ganizraxon<br />

da ganaxorcielon� maTi ukve saTanadod Camoyalibebuli sindisis<br />

saqmea, rom saRmrTo kanoni miwieri qalaqis cxovrebaSi Caiweros� xolo<br />

mRvdelTagan saeroni unda moelodnen naTelsa da sulier Zalas� oRond<br />

ar unda ifiqron, rom maTi mwyemsebi imdenad gamocdilni arian, rom yovel<br />

axlad gaCenil SekiTxvaze, rTulzec ki, isini maSinve pasuxis gacemas<br />

SeZleben, an rom es aris maTi misia� jobs, qristianuli codniT ganswavlulebma,<br />

moZRvrobis swavlebas erTgulad misdion da Tavis saqmis keTebas<br />

TviTon Seudgnen�<br />

xSirad sakiTxTa (rerum) qristianuli xedva Tavad ubiZgebs maT Sesabamis<br />

viTarebaSi ama Tu im gadawyvetilebisken� xolo sxva erTgulebi, aranakle-<br />

90 ebr� 13, 14�<br />

91 Sdr� 2Tes� 3� 6-13; efes� 4, 28�<br />

92 Sdr� es� 58, 1-12�<br />

93 Sdr� maT� 23, 3-33; mark� 7, 10-13�<br />

351


352<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

bad gulrwfelni, am sakiTxs sxvagvarad gansjian� es xSirad xdeba da asec<br />

unda iyos� Tuki erTi Tu meore mxridan SemoTavazebuli gadawyvetilebebi<br />

(Tundac mxareTa ganzraxvis gareSe) mravalTa TvalSi advilad ukavSirdeba<br />

saxarebiseul uwyebas (nuntio evangelico), aseT SemTxvevaSi sagulisxmoa, rom<br />

aravis aqvs ufleba, sakuTari Sexedulebisa da mxolod TavisTvis isargeblos<br />

eklesiis avtoritetiT� dae, gulrwfel dialogSi yovelTvis Seecadon,<br />

sakiTxs ormxrivad naTeli mohfinon, urTierTsiyvaruli Seinaxon da,<br />

upirveles yovlisa, saerTo sikeTisTvis izrunon�<br />

saeroni, romlebsac eklesiis mTels cxovrebaSi aqtiuri monawileobis<br />

miReba uwevT, unda ecadon, samyaro qristianuli suliT gamsWvalon� isini<br />

imisTvisac arian mowodebulni, rom yvelaferSi, kerZod, adamianTa Tanamegobrobis<br />

wiaRSi, qristes mowmeni iyvnen�<br />

xolo episkoposebma, romelTa movaleoba aris RmrTis eklesiis marTva,<br />

Tavis presviterebTan (presbyteris) erTad qristes uwyeba ise unda iqadagon,<br />

rom erTgulTa yvela miwier saqmianobas saxarebis naTeli moefinos� garda<br />

amisa, yvela mRvdels (pastores) unda axsovdes, rom Tavisi yoveldRiuri<br />

saqcieliTa da mzrunvelobiT 94 isini samyaros eklesiis saxes aCveneben, rac<br />

adamianebs warmodgenas uqmnis qristianuli uwyebis Zalisa da WeSmaritebis<br />

Sesaxeb� cxovrebiTa da sityviT, moweseebsa da Tavis erTgulebTan erToba-<br />

Si, maT unda daamtkicon, rom eklesia, Tundac mxolod Tavisi aq-myofobiT,<br />

yvela Tavisi niWiT, aris im RirebulebaTa (virtutum) uSreti wyaro, romelic<br />

dRes samyaros ase sWirdeba� dae, bejiTi mecadineobiT ise moemzadon, rom<br />

SeZlon, samyarosa da nebismieri Sexedulebis mqone adamianebTan dialogis<br />

damyarebaSi Tavisi wvlili Seitanon� upirveles yovlisa ki, maT unda<br />

gulSi daimarxon am krebis sityvebi: „dRes kacobrioba sul ufro da ufro<br />

erTiandeba samoqalaqo, ekonomikur da socialur erTobad, amitom miT<br />

ufro saWiroa, rom mRvdelmsaxurebma (Sacerdotes), saerTo mzrunvelobiTa<br />

da saqmiT, episkoposTa da uzenaesi pontifeqsis winamZRolobiT, gvaSoron<br />

ganxeTqilebis yovelgvar safuZvels, raTa mTeli kacobrioba RmrTis ojaxis<br />

erTianobamde mivides“� 95<br />

Tumca suli wmidis ZaliT eklesia Tavisi uflis erTgul sZlad darCa da<br />

igi mudam iyo samyaroSi gamoxsnis niSani, man mainc icis, rom mis asoTa Soris,<br />

96 iqnebian isini mRvdelmsaxurni (clericos) Tu saeroni, mravali saukunis<br />

manZilze RmrTis sulis araerTgulnic iyvnen� Cvens droSic eklesiisTvis<br />

ar aris dafaruli, ramdenad aris erTmaneTisgan daSorebuli misgan gamosuli<br />

uwyeba da adamianuri sisuste im pirTa, visac saxareba iqna mindobili�<br />

rogorc ar unda gansajos istoriam amgvari nakli, Cven is unda gavacnobieroT<br />

da mas mtkiced vebrZoloT, raTa man ziani ar moutanos saxarebis<br />

gavrcelebas� eklesiam icis, saukuneTa gamocdilebis safuZvelze TviTon<br />

ramdenad unda momwifdes, rom srulyos Tavisi kavSiri samyarosTan� suli<br />

wmidis winamZRolobiT, deda eklesia Tavis Svilebs ganuxrelad „mouwodebs<br />

ganwmedisa da ganaxlebisken, raTa eklesiis saxeze ufro naTlad gabrwyindes<br />

qristes niSani�“ 97<br />

44� (daxmareba, romelsac eklesia dRevandeli samyarosgan iRebs)� rogorc<br />

samyarosTvis aris mniSvnelovani, rom man eklesia istoriis sazogadoebriv<br />

sinamdviled da mis safuarad cnos, aseve eklesiam icis, ramdeni ram<br />

SeiTvisa man kacobriobis istoriidan da evoluciidan�<br />

94 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 28�<br />

95 iqve, n� 28�<br />

96 Sdr� S� AMBROSIUS, De virginitate, V<strong>II</strong>, 48: PL 16, 278�<br />

97 Const� dogm� de Ecclesia, n� 15�


GAUDIUM ET SPES<br />

warsul saukuneTa gamocdileba, mecnieruli progresi, adamianTa kulturis<br />

sxvadasxva formaSi damarxuli saunjeebi, romlebic ufro srulyofilad<br />

gamoavlens adamianis bunebas da WeSmaritebisken axal gzebs xsnis,<br />

aseve sasargebloa eklesiisTvis� man xom Tavisi istoriis dasabamiTve iswavla<br />

qristes uwyebis gamoxatva sxvadasxva erTa cnebebisa da enebis saSualebiT�<br />

metic: is Seecada, es uwyeba filosofosTa sibrZnis daxmarebiT ganemarta,<br />

imisaTvis, rom saxareba SeZlebisdagvarad sayovelTao gagebasa da<br />

brZenTa moTxovnilebebTan SeeTanxma� gamocxadebuli sityvis swored aseTi<br />

morgebuli qadageba yovelgvari evangelizaciis kanonad unda darCes� ase<br />

aRiZvreba yvela xalxebSi unari, Taviseburad gamoxaton qristes uwyeba;<br />

amave dros, viTardeba urTierToba eklesiasa da sxvadasxva eris kulturebs<br />

Soris� 98 aseTi urTierTobebis zrdisaTvis, gansakuTrebiT Cvens dro-<br />

Si, roca viTareba uswrafesad icvleba da azrovnebis formebic Zalian mravalgvaria,<br />

eklesias gansakuTrebiT maTi daxmareba sWirdeba, vinc samyaro-<br />

Si cxovrobs, kargad erkveva sxvadasxva instituciebsa da disciplinebSi da<br />

maTi arsi Rrmad esmis� aseTebi SeiZleba iyvnen morwmuneni da urwmunonic�<br />

RmrTis mTeli eris, upirveles yovlisa ki mRvdlebisa da Teologebis movaleobaa,<br />

suli wmidis SemweobiT, mousminon Cveni drois sxvadasxva xmebs,<br />

isini ganarCion, ganmarton da saRmrTo sityvis Suqze gansajon, raTa SesaZlebeli<br />

iyos gamocxadebuli WeSmaritebis sul ufro Rrmad wvdoma, ukeTesad<br />

gageba da ufro adekvaturi gadmocema�<br />

eklesias aqvs xiluli sazogadoebrivi struqtura – qristeSi misi er-<br />

Tianobis niSani� amitom eklesias SeuZlia gamdidrdes adamianTa sazogadoebrivi<br />

cxovrebis ganviTarebiT da igi mdidrdeba kidec amiT, ara imitom,<br />

rom raRac aklia mis wyobas, romelic qristesgan mieniWa, aramed imisTvis,<br />

raTa misi Secnoba ufro Rrma iyos, gamoxatva – ukeTesi da Cvens drosTan<br />

Sesabamisoba ufro adekvaturi� eklesia madlierebiT aRiarebs, rom Tavad<br />

is (rogorc erToba an misi cal-calke Svilis saxiT) mravalgvar daxxmarebas<br />

iRebs sxvadasxva rangisa da mdgomareobis mqone adamianisgan� marTlac,<br />

yvela, vinc xels uwyobs adamianTa erTobis ganviTarebas, iqneba es ojaxsa<br />

Tu kulturaSi, cxovrebis ekonomikur Tu socialur sferoSi, nacionalur<br />

Tu internacionalur politikaSi, RmrTis ganzraxvis Sesabamisad, did daxmarebas<br />

uwevs saeklesio erTobas, imdenad, ramdenadac es ukanaskneli gare<br />

samyarozea damokidebuli� metic: eklesias miaCnia, rom man didi sargebeli<br />

miiRo da SeiZleba miiRos maTi winaaRmdegobidanac, vinc mas upirispirdeba<br />

da sdevnis� 99<br />

45� (qriste, alfa da omega)� eklesia, romelic Tavad exmareba samyaros<br />

da misgan bevrs iRebs, mxolod erTisken iswrafvis: dadges RmrTis meufeba<br />

da moxdes adamianTa modgmis gamoxsna� yovelgvari sikeTe, romelic RmrTis<br />

ers Tavisi miwieri msxemobis dros SeuZlia moutanos adamianTa ojaxs, gamomdinareobs<br />

iqidan, rom eklesia aris „sayovelTao gamoxsnis saidumlo,“ 100<br />

romelic erTdroulad avlens da axorcielebs adamianis mimarT RmrTis<br />

siyvarulis saidumloebas�<br />

RmrTis sityva, romlis meSveobiT iqmna yoveli, Tavad ganxorcielda,<br />

raTa mas, srulyofil adamians, yvela gamoexsna da yvelafrisTvis Tavi<br />

98 CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 13�<br />

99 Sdr� IUSTINUS, Dialogus cum Tryphone, 110: PG 6, 729; ed� Otto, 1897, pp� 391-393: “…xolo<br />

rac ufro gvesxmian ase Tavs, miT ufro metni xdebian, iesos saxeliT, erTgulni da Rmr-<br />

Tismosavni”� – Sdr� TERTULLIANUS, Apologeticus, cap� L, 13: CORPUS CHRIST�, ser� lat� I, p� 171: “rac<br />

ufro gvcelavT, miT ufro mravalricxovanni vxdebiT: Teslia qristianTa sisxli”� – Sdr�<br />

Const� dogm� de Ecclesia, n� 9�<br />

100 CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 48�<br />

353


354<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

moeyara (recapitularet)� ufali aris adamianTa istoriis mizani (fini�) - wertili,<br />

romelSic Tavs iyris istoriisa da civilizaciis survulebi� igi kacobriobis<br />

centria, yvela gulis sixaruli da maTi miswrafebis sisavse� 101 igi mamam<br />

mkvdreTiT aRadgina, aRamaRla, Tavis marjveniT dasva da daayena cocxalTa<br />

da mkvdarTa msajulad� mis sulSi cxovelyofilni da gaerTianebulni, Cven<br />

kacobriobis istoriis dasrulebisken mivdivarT, romelic savsebiT Seesabameba<br />

misi siyvarulis ganzraxvas: „Tav-yofad yovelive qristes mimarT,<br />

ra¡-igi ars caTa Sina da queyanasa zeda“ (efes� 1, 10)�<br />

Tavad ufali ambobs: „da aha esera moval adre, da sasyideli Cemi Cem Tana<br />

migebad TiToeulsa, viTarca saqme misi iyos� me var ani da ¥, pirveli da<br />

ukua¡naskneli, dasabami da dasasruli“ (gamocx� 22, 12-13)�<br />

nawili meore<br />

zogierTi gansakuTrebiT<br />

mniSvnelovani problemis Sesaxeb<br />

46� (winaTqma)� <strong>kreba</strong>m aCvena, ra aris pirovnebis Rirseba da samyaroSi ra<br />

funqciis (individualurisa Tu socialuris) SesrulebisTvis aris is mowodebuli�<br />

amis Semdeg <strong>kreba</strong> yvelas mogvmarTavs, ganvixiloT, saxarebis Suqze<br />

da adamianuri gamocdilebis safuZvelze, Cveni droisTvis zogierTi gansakuTrebiT<br />

mniSvnelovani (urgentiores) Tema, romlebic adamianebze Zlier zemoqmedebs�<br />

mraval sakiTxTa Soris, romlebic dRes yvelas aRelvebs, upirveles<br />

yovlisa yuradsaRebia Semdegi: qorwineba da ojaxi, kultura, ekonomikursocialuri<br />

da politikuri cxovreba, xalxTa ojaxis kavSiri da mSvidoba�<br />

maTgan TiToeuli unda gaSuqdes qristesgan momdinare principebiTa da na-<br />

TliT, romlebic qristes erTgulebs miuZRveba da yvela adamians anaTlebs<br />

Zalze rTuli problemebisTvis gamosavlis Ziebisas�<br />

Tavi I<br />

qorwinebisa da ojaxis Rirsebis dacva<br />

47� (qorwineba da ojaxi dRevandel samyaroSi)� pirovnebisa da sazogadoebis<br />

(rogorc zogadad adamianTa, aseve qristianTa) gamoxsna<br />

mWidrod aris dakavSirebuli colqmruli da ojaxuri erTobis keTildReobasTan�<br />

amitom qristianebs, yvelasTan erTad, vinc am erTobas did<br />

pativs scems, gulrwfelad axarebs sxvadasxva saxis daxmareba, romlebic<br />

adamians xels uwyobs, dRes am sazogadoebaSi siyvarulis dacviTa da<br />

cxovrebis pativiscemiT sazrdoobdes, xolo meuRleebsa da mSoblebs<br />

maTi gansakuTrebuli funqciis SesrulebaSi exmareba� amis Sedegad qristianebi<br />

kidev ufro met keTildReobas elian da am saqmeSi maT Tavisi<br />

wvlilic SeaqvT�<br />

samwuxarod, am institutis Rirseba yvelgan erTnairad ar brwyinavs, radgan<br />

mas zians ayenebs poligamia, ganqorwinebis seni, e�w� Tavisufali siyvaruli<br />

da sxva gadaxrebi� colqmrul cxovrebas xSirad amaxinjebs egoizmi,<br />

hedonizmi da Sobis sawinaaRmdego ukanono praqtika� dRevandeli ekonomikuri,<br />

socialur-fsiqologiuri da samoqalaqo viTareba ojaxSic mniSvnelovan<br />

garTulebebs iwvevs� da bolos, mRelvarebiT vakvirdebiT zogierT<br />

regionSi demografiuli zrdis Sedegad warmoqmnil problemebs� yovelive<br />

101 Sdr� PAULUS VI, allocutio die 3 feb� 1965 habita�


GAUDIUM ET SPES<br />

es aSinebs adamianTa cnobierebas� da mainc, qorwinebisa da ojaxis institutis<br />

Zalasa da simtkices isic mowmobs, rom am institutis WeSmarit saxes<br />

Zalian xSirad da sxvadasxvagvarad warmoaCens dRevandeli sazogadoebis<br />

Rrma cvlilebebic, maTgan gamomdinare sirTuleebis miuxedavad�<br />

amitom <strong>kreba</strong> sagangebod ganixilavs eklesiis moZRvrebis zogierT Tavs<br />

da ganizraxavs, gananaTlos da ganamxnevos qristianebi da yvela adamiani,<br />

romlebic qorwinebis Tavdapirveli statusisa da misi gansakuTrebuli Rirebulebis<br />

Senaxvasa da ganmtkicebas cdiloben�<br />

48� (qorwinebisa da ojaxis siwmide)� colqmruli cxovrebisa da siyvarulis<br />

Sinagani erToba, romelic Semoqmedma daamkvidra da Sesabamisi kanonebiT<br />

aRWurva, dgindeba saqorwino kavSiriT anu Seuqcevadi pirovnuli<br />

TanxmobiT� amgvarad, adamianuri aqtiT, romliTac meuRleebi urTierToben,<br />

saRmrTo ganzraxvis Tanaxmad (ordinatione) - da Tanac sazogadoebis winaSe<br />

_ iqmneba mtkice instituti� es wmida kavSiri, romelic sasikeToa rogorc<br />

meuRleebisa da maTi SvilebisTvis, aseve sazogadoebisTvis, ar eqvemdebareba<br />

adamianis Tavisufal arCevans� Tavad RmerTi aris Semoqmedi qorwinebisa,<br />

romelic sxvadasxva sikeTiTa da mizniT aris aRWurvili� 102 yvela maTgans<br />

udidesi mniSvneloba aqvs adamianTa modgmis gagrZelebisTvis, ojaxis<br />

calkeuli wevris pirovnuli srulyofisa da saukuno bedisTvis, Tavad ojaxisa<br />

da adamianTa mTeli sazogadoebis Rirsebis, stabilurobis, mSvidobisa<br />

da keTildReobisaTvis� Tavisi bunebrivi niSniT, qorwinebis instituti da<br />

col-qmruli siyvaruli gamiznulia STamomavlobis gaCenisa da ganaTlebisTvis,<br />

romelic maT gvirgviniviT amkobs� amgvarad, kaci da qali, romlebic<br />

col-qmruli kavSiris safuZvelze „arRara arian or, aramed erT £orc“ (maT�<br />

19, 6), erTmaneTs exmarebian da emsaxurebian pirTa da saqmeTa erTianobis<br />

safuZvelze� isini acnobiereben sakuTar erTobas da mas sul ufro metad<br />

srulyofen� es Sinagani erToba aris ori pirovnebis urTierTZRveni� iseve,<br />

rogorc bavSvebis keTildReoba, is meuRleebisgan moiTxovs srul erTgulebasa<br />

da urRvev erTobas� 103<br />

ufalma qristem uxvad daloca es mravalferovani siyvaruli, romelic<br />

saRmrTo trfialebis wyarodan momdinareobs da uflis eklesiasTan erTobis<br />

nimuSad aris Seqmnili� iseve rogorc RmerTma odesRac dado siyvarulisa<br />

da erTgulebis kavSiri Tavis erTan, 104 aseve modis axla adamianTa macxovari<br />

da eklesiis siZe 105 qorwinebis saidumlos meSveobiT qristian meuRleebTan<br />

Sesaxvedrad� igi SemdgomSic maTTan rCeba, raTa meuRleebi erTmaneTs<br />

miecnen da mudmivi erTgulebiT erTmaneTi uyvardeT, iseve rogorc<br />

Tavad ufalma Seiyvara eklesia da misTvis Tavi misca� 106 namdvili colqmruli<br />

siyvaruli saRmrTo siyvarulSi miiReba� mas warmarTavs da amdidrebs<br />

qristes gamomsyidveli Zala da eklesiis macxovari qmedeba, imisaTvis, rom<br />

meuRleebi warmatebiT iqnen miyvanili RmerTTan da maT daxmareba gaewios<br />

da nugeSi mieces dedisa da mamis uzenaesi movaleobis SesrulebaSi� 107 am ZaliT<br />

aRasruleben isini Tavis col-qmrul da ojaxur movaleobas, da, qristes<br />

suliT gamsWvalulni, romelic mTel maT cxovrebas aRavsebs rwmeniT,<br />

102 Sdr� S� AUGUSTINUS, De bono coniug.: PL 40, 375-376 et 394� – S� THOMAS, Summa Theol.,<br />

Suppl� q� 49, a� 3 ad 1� – decretum pro Armenis: DENZ� 702 (1327)� – PIUS XI, encycl� casti Connubli: AAS 22<br />

(1930), pp� 543-555; DENZ� 2227-2238 (3703-3714)�<br />

103 Sdr� PIUS XI, encycl� Casti Connubii: AAS 22 (1930), pp� 546-547; DENZ� 2231 (3706)�<br />

104 Sdr� os� 2; ier� 3, 6-13; ezek� 16 da 23; es� 54�<br />

105 Sdr� maT� 9, 15; mark� 2, 19-20; luk� 5, 34-35; ioan� 3, 29; 2kor� 11, 2; efes� 5, 27; gamocx�<br />

19, 7-8; 21, 2 da 9�<br />

106 Sdr� efes� 5, 25�<br />

107 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 11, 35, 41�<br />

355


356<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

imediTa da siyvaruliT, sul ufro metad aRweven sakuTar srulyofas da<br />

erTmaneTis wmidad yofas, da, Sesabamisad, RmrTis erTobliv gandidebas�<br />

roca mSoblebis magaliTi da erToblivi locva saxezea, Svilebi da yvela,<br />

vinc ojaxur wreSi cxovrobs, ufro advilad ipovis adamianobis, gamoxsnisa<br />

da siwmidis gzas� xolo meuRleni, mamobisa da dedobis RirsebiTa da<br />

movaleobiT Semkulni, ufro gulmodgined Seasruleben aRmzrdelTa funqcias,<br />

gansakuTrebiT religiur sferoSi, romelic upirveles yovlisa maT<br />

akisria�<br />

bavSvebi, rogorc ojaxis cocxali wevrebi, Taviseburad xels uwyoben<br />

mSobelTa wmida-yofas� isini madlierebis grZnobiT, mowiwebiTa da ndobiT<br />

upasuxeben mSobelTa sikeTes da, rogorc Svilebs SehferiT, daexmarebian<br />

maT gaWirvebasa da, siberis Jams, martoobaSi� qvrivobas, romelic mtkice<br />

sulisTvis colqmruli mowodebis gagrZelebaa, yvela scems pativs� 108 ojaxi<br />

uxvad gauziarebs Tavis sulier simdidreebs sxva ojaxebs� amgvarad, qristianuli<br />

ojaxi, qorwinebis safuZvelze warmoqmnili, romelic aris xati<br />

da monawile qristesa da eklesiis siyvarulis kavSirisa, 109 yvelas warmou-<br />

Cens macxovris cocxal Tandaswrebas samyaroSi da eklesiis namdvil bunebas,<br />

rogorc meuRleTa siyvarulis saSualebiT, keTilSobiluri siuxviT,<br />

erTobiTa da erTgulebiT, aseve yvela wevris megobruli TanamSromlobiT�<br />

49� (col-qmruli siyvaruli)� saRmrTo sityva mravalgzis mouwodebs daniSnulebsa<br />

da SeuRlebulebs, rom niSnoba kvebon da asazrdoon umwikvlo<br />

siyvaruliT, xolo col-qmroba – ganuyofeli trfialebiT� 110 mravali Cveni<br />

Tanamedrove did mniSvnelobas aniWebs WeSmarit siyvaruls qmarsa da cols<br />

Soris, romelic sxvadasxvagvarad vlindeba saTanado wesCveulebebSi, imisda<br />

mixedviT, Tu romel xalxTan Tu epoqasTan gvaqvs saqme� es uaRresad<br />

adamianuri siyvaruli, romelic pirovnebidan pirovnebisken nebis zemoqmedebiT<br />

gadadis, mTlianad pirovnebis sikeTes moicavs� amitom mas SeuZlia<br />

sxeulisa da sulismier gamoxatulebebs, rogorc col-qmruli megobrobis<br />

elementebsa da sagangebo niSnebs, gansakuTrebuli Rirseba da keTilSobileba<br />

mianiWos� am siyvaruls ufalma madlisa da siyvarulis gansakuTrebuli<br />

niWiT aRirsa gajansaReba, srulyofa da amaRleba� aseT siyvaruls, romelic<br />

erTdroulad adamianursa da saRmrTos akavSirebs, meuRleebi iqamde<br />

mihyavs, rom isini sakuTar Tavs erTmaneTs Tavisuflad uZRvnian, rasac nazi<br />

grZnobebi da saqme adasturebs� es siyvaruli mTel maT cxovrebas msWvalavs�<br />

111 Tavisi keTilSobiluri qmedebis safuZvelze is srulyofas ganicdis<br />

da izrdeba� amitom igi didad aRemateba wminda erotikul miswrafebas, romelic,<br />

egoisturad aRmocenebuli, swrafad da sabralod qreba�<br />

gansakuTrebulad am siyvarulis gamoxatva da srulyofa xdeba sakuTriv<br />

saqorwino qmedebiT� amitom qmedebebi, romelTa saSualebiT SeuRlebulni<br />

Rrmad da umwikvlod erTmaneTs uerTdebian, patiosania da Rirseuli� We-<br />

Smaritad adamianurad ganxorcielebulni, isini aRniSnaven da xels uwyoben<br />

urTierTgacemas, romliTac meuRleebi erTmaneTs sixaruliTa da madlierebiT<br />

amdidreben� es siyvaruli, urTierTerTgulebiT ganmtkicebuli da<br />

gansakuTrebiT qristes saidumloTi wmida-yofili (sancitus), bedsa da ubedobaSi<br />

xorciTa da suliT urRvevad erTguli aris; amitom misTvis ucxoa<br />

yovelgvari siZva da ganqorwineba� Tanabari pirovnuli Rirseba – rogorc<br />

108 Sdr� 1tim� 5, 3�<br />

109 Sdr� efes� 5, 32�<br />

110 Sdr� dab� 2, 22-24; igav� 5, 18-20; 31, 10-31; tob� 8, 4-8; qeb� 1, 1-3; 2, 16; 7, 8-11; 1 kor� 7,<br />

3-6; efes� 5, 25-33�<br />

111 Sdr� PIUS XI, encycl� Casti Connubii: AAS 22 (1930), pp� 547 et 548; DENZ� 2232 (2707)�


GAUDIUM ET SPES<br />

qalisa, aseve kacis, romelic upirobo urTierTsiyvarulSi vlindeba, ufro<br />

naTlad warmoaCens qorwinebis erTobas, romelic uflisgan aris damtkicebuli�<br />

am qristianuli mowodebidan momdinare movaleobebis mudmivad<br />

SesrulebisTvis saWiroa gansakuTrebuli siqvele: amitom meuRleni, wmida<br />

cxovrebisTvis madliT ganmtkicebulni, gamudmebiT zrunaven siyvarulis<br />

simtkicisaTvis, didsulovnebisa da samsxverplod mzadyofnisaTvis (spirit�m<br />

�acrificii) da yovelive amas locviT iTxoven�<br />

namdvili colqmruli siyvaruli kidev ufro metad iqneba dafasebuli da<br />

mis Sesaxeb swori Sexeduleba SemuSavdeba, Tu qristiani meuRleebi gamor-<br />

Ceulni iqnebian erTgulebisa da harmoniis mowmobiT, agreTve Svilebis gana-<br />

TlebisTvis zrunviT da Tavis wvlils Seitanen aucilebel kulturul, fsiqologiur<br />

da socialur ganaxlebaSi qorwinebisa da ojaxis sasargeblod�<br />

axalgazrdebma – ZiriTadad Tavad ojaxis wiaRSi – Sesaferisad da droulad<br />

unda miiRon darigebani col-qmruli siyvarulis Rirsebis, movaleobisa da<br />

misi ganxorcielebis Sesaxeb, raTa umwikvlobisadmi pativiscemiT aRzrdilni,<br />

saTanado asakSi, Rirseuli niSnobis Semdeg, SeZlon daqorwineba�<br />

50� (qorwinebis nayofiereba)� Tavisi bunebiT qorwinebisa da col-qmruli<br />

siyvarulis daniSnuleba aris STamomavlobis gaCena da misi aRzrda� Svilebi<br />

qorwinebis yvelaze ufro didebul saCuqars (donum) warmoadgenen da Tavad<br />

mSoblebis bednierebas didad uwyoben xels� Tavad RmerTs, romelmac Tqva:<br />

„ar aris kargi adamianis marto yofna“ (dab� 2, 18) da „romelmac��� adamiani<br />

dasabamiTve kacad da qalad Seqmna“ (maT� 19, 4), surda, adamiani Tavisi SemoqmedebiTi<br />

saqmianobis gansakuTrebul monawiled gaexada� man kaci da qali<br />

akurTxa da Tqva: „iyaviT nayofierni da imravleT“ (dab� 1, 28)� amitom colqmruli<br />

siyvarulis WeSmariti pativiscemasa da masze damyarebul ojaxuri<br />

cxovrebis struqturas erTi mizandasaxuloba aqvs: col-qmari unda iyos –<br />

oRond ise, rom qorwinebis sxva miznebic mxedvelobidan ar gamorCes – mtkice<br />

sayrdeni Semoqmedisa da macxovris siyvarulisa; radgan Semoqmeds surs,<br />

Tavisi ojaxi meuRleTa meSveobiT sul ufro gazardos da gaamdidros�<br />

movaleoba, romelic adamianuri sicocxlis gadacemasa da ganaTlebis micemaSi<br />

mdgomareobs, sakuTriv meuRleTa funqcias warmoadgens� maT ician,<br />

rom RmrTis – Semoqmedis siyvarulis xelSemwyobni da misi erTgvari interpretatorebi<br />

arian� amitom isini Tavis movaleobas adamianuri da qristianuli<br />

pasuxismgeblobiT Seasruleben da, RmrTisadmi morCili pativiscemiT,<br />

erToblivi ganzraxvisa da mondomebis safuZvelze, swor gadawyvetilebas<br />

miiReben da izruneben rogorc Tavisi keTildReobisTvis, aseve bavSvebis<br />

(rogorc ukve gaCenilis, aseve momavlis) sasikeTod, droisa da cxovrebis<br />

pirobebis (rogorc materialuris, aseve sulieris) gaTvaliswinebiT� da bolos,<br />

isini emsaxurebian ojaxuri erTobis, saero sazogadoebisa da Tavad<br />

eklesiis keTildReobas� sabolood es swori gadawyvetileba meuRleebma<br />

RmrTis winaSe Tavad unda miiRon� Tavis qmedebasTan dakavSirebiT qristianma<br />

meuRleebma yovelTvis unda icodnen, rom maT nebismierad moqmedeba ki<br />

ar SeuZliaT, aramed maT sindisi unda warmarTavdes, romelic Tavis mxriv<br />

saRmrTo kanons unda Seesabamebodes� meuRleebi eklesiis moZRvrobis mimarT<br />

morCilni unda iyvnen, romelic am kanons saxarebis Suqze WeSmaritad<br />

(authentice) ganmartavs� es saRmrTo kanoni srulad warmoaCens col-qmruli<br />

cxovrebis mniSvnelobas, icavs mas da WeSmaritad adamianuri srulyofisken<br />

warmarTavs� amgvarad, qristiani meuRleebi, saRmrTo gangebas mindobilni<br />

da samsxverplo sulis mzrdelni, 112 ganadideben Semoqmeds da iswrafvian<br />

srulyofisaken qristeSi, roca mSoblobis keTilSobiluri funqciis<br />

112 Sdr� 1kor� 7, 5�<br />

357


358<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

ganxorcielebiT adamianursa da qristianul movaleobas asruleben� im<br />

meuRleTa Soris, vinc ase asrulebs RmrTisgan dakisrebul movaleobas, gansakuTrebiT<br />

aRsaniSnavi arian isini, vinc gonivruli erToblivi ganzraxviT<br />

didsulovnad ekideba STamomavlobis (maSinac, roca is sakmaod mravalricxovania)<br />

saTanado aRzrdas� 113<br />

magram qorwineba mxolod STamomavlobis gaCenisTvis ar aris dawesebuli:<br />

pirovnebaTa Soris uryevi kavSiris xasiaTi da STamomavlobis sikeTe<br />

moiTxovs, meuRleTa urTierTsiyvarulis saTanado gamoixatvas, ganviTarebasa<br />

da momwifebas� amitom maSinac, roca xSirad ase sasurveli Svilebi<br />

ara hyavT, qorwineba, rogorc mTeli cxovrebis kavSiri da erToba, inaxeba<br />

da inarCunebs Tavis Rirebulebasa da urRvevobas�<br />

51� (col-qmruli siyvaruli da adamianuri cxovrebisadmi pativiscema)�<br />

<strong>kreba</strong>m icis, rom dRes meuRleebs, cxovrebis garkveul garemoebaTa gamo,<br />

xeli eSleba col-qmruli cxovrebis harmoniul mowyobaSi; isini zogjer<br />

iseT pirobebSi SeiZleba imyofebodnen, roca SvilTa ricxvi – Tundac droebiT<br />

– ver moimatebs, xolo siyvarulSi erTgulebisa Tu cxovrebaSi sruli<br />

erTobis SenarCuneba sirTuleebTan aris dakavSirebuli� xSirad, roca<br />

meuRleTa intimuri cxovreba wydeba, erTgulebac SeiZleba safrTxis qveS<br />

dadges, xolo bavSvTa keTildReoba daknindes: am dros xifaTi emuqreba rogorc<br />

bavSvTa aRzrdas, aseve sulis simtkices, romelic Semdgomi STamomavlobis<br />

gaCenisTvis aris saWiro�<br />

arian iseTebic, visac gambedaoba hyofnis, rom am problemebis gadawyveta<br />

arapatiosani gziT scados da vinc mkvlelobis winaSec ki ukan ar ixevs�<br />

eklesia Segvaxsenebs, rom SeuZlebelia arsebobdes namdvili dapirispireba<br />

im saRmrTo kanonebs Soris, romlebic, erTis mxriv, sicocxlis gadacemas<br />

ukavSirdeba, xolo meores mxriv, WeSmariti col-qmruli siyvarulis Senaxvas<br />

gulisxmobs�<br />

RmerTma, cxovrebis ufalma, adamianebs SesaniSnavi samsaxuri miando,<br />

romelic cxovrebis SenarCunebisTvis aris gankuTvnili� adamianma is<br />

Rirseulad unda Seasrulos� amitom cxovrebas imTaviTve didi mzrunvelobiT<br />

unda movepyraT� aborti da bavSvis mkvleloba saSineli danaSaulia�<br />

seqsualoba, romelic adamians axasiaTebs, agreTve misi mSobelobiTi<br />

unari saocrad aRemateba imas, rac sicocxlis qveda safexurebze<br />

arsebobs� amitom Tavad col-qmruli cxovrebis aqtebi, romlebic WeSmariti<br />

adamianuri Rirsebis Sesabamisad sruldeba, did pativiscemas imsaxurebs�<br />

amdenad, roca laparakia col-qmruli siyvarulis Sesabamisobaze<br />

bavSvTa gaCenasTan, romelsac pasuxismgebloba ganapirobebs, maSin<br />

qcevis zneobrivi xasiaTi damokidebulia ara marto gulrwfel ganzraxvasa<br />

da motivebis Sefasebaze, aramed is unda ganisazRvros obieqturi<br />

kriteriumebiTac, pirovnebis bunebidan da misi qmedebebidan gamomdinare�<br />

es kriteriumebi inarCunebs meuRleTa urTierTgacemisa da adamianTa<br />

gaCenis mTel Sinaarss WeSmariti siyvarulis konteqstSi� xolo es SeuZlebelia,<br />

Tu col-qmruli patiosnebis Rirseba (virtus castitatis coniugalis)<br />

gulrwfelad ar aris daculi� eklesiis Svilebi, romlebic am principebs<br />

emyarebian, Sobadobis regulirebisas ver gahyvebian im gzas, romelsac<br />

moZRvroba saRmrTo kanonis ganmartebisas uaryofs� 114<br />

113 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, allocutio Tra le visite, 20 ian� 1958: AAS 50 (1958), p� 91�<br />

114 Sdr� PIUS XI, encycl� Casti Connubii: AAS 22 (1930), pp� 559-561; DENZ� 2239-2241 (3716-<br />

3718)� – PIUS X<strong>II</strong>, allocutio Conventui Unionis Italicae inter Obstetrices, 29 oct� 1951: AAS 43 (1951), pp�<br />

835-854� – PAULUS VI, allocutio ad Em�mos Patres Purpuratos, 23 iunii 1964: AAS 56 (1964), pp� 581-589�<br />

zogierTi sakiTxi, romlebic Semdgom ufro seriozul kvlevas saWiroebs, uzenaesi pontifeqsis<br />

gankargulebiT, gadaeca mosaxleobis, ojaxisa da Sobadobis Semswavlel komisias�


GAUDIUM ET SPES<br />

dae, yvelam icodes, rom adamianTa cxovreba da misi gagrZelebis movaleoba<br />

mxolod am saukuniT ar Semoifargleba, ar ganizomeba da ar moiazreba:<br />

is yovelTvis unda Seesabamoebodes adamianis maradiul daniSnulebas�<br />

52� (qorwineba da ojaxi yvelas sazrunavia)� ojaxi kacobriobis nayofieri<br />

ganviTarebis erTgvari skolaa� misi cxovrebisa da misiis srulad ganxorcielebisTvis<br />

aucilebelia meuRleTa keTilganwyobili erTsulovneba da<br />

Tanamoazreoba, iseve rogorc mSobelTa TanamSromloba SvilTa aRzrdaSi�<br />

mamis Tanadgoma (praesentia) didad uwyobs xels SvilTa Camoyalibebas� meores<br />

mxriv, aucilebelia pirobebis Seqmna dedis ojaxuri mzrunvelobisTvis, romelsac<br />

gansakuTrebiT axalgazrda bavSvebi saWiroeben, Tumca amiT ziani ar<br />

unda mieyenos qalis kanonier socialur ganviTarebas� bavSvebi ise unda aRizardon,<br />

rom roca gaizrdebian, sruli pasuxismgeblobis grZnobiT gahyvnen<br />

Tavis mowodebas, maT Soris religiurs, da ecadons airCion cxovrebis ise-<br />

Ti statusi, romelic saSualebas miscems, daqorwinebis Sedegad Tavisi ojaxi<br />

saTanado zneobriv, socialur da ekonomikur garemoSi aaSenon� mSobelTa<br />

an aRmzrdelTa movaleobaa, brZnuli rCeviT uxelmZRvanelon axalgazrdebs<br />

ojaxis SeqmnaSi� rCeva iseTi unda iyos, rom axalgazrdebma is xalisiT<br />

moisminon, ufrosebi ki unda eridon, rom axalgazrdebi pirdapiri Tu iribi<br />

zewoliT daqorwindnen an meuRle airCion�<br />

amgvarad, sazogadoebis saZirkvels warmoadgens ojaxi, romelSic sxvadasxva<br />

Taoba Sedis� isini erTmaneTs exmarebian ufro didi sibrZnis dauflebasa<br />

da cxovrebis sxva socialur moTxovnilebebTan pirovnebaTa uflebebis<br />

SeTanxmebaSi� amitom yvelam, vinc gavlenas axdens sazogadoebasa da socialur<br />

jgufebze, ufro qmediTad unda Seuwyos xeli qorwinebisa da ojaxis<br />

ganviTarebas� dae, samoqalaqo celisuflebam Tavis wmida movaleobad miiCnios<br />

maTi WeSmariti saxis Secnoba, mfarveloba da ganviTareba, sazogadoebrivi<br />

zneobriobis dacva da ojaxuri keTildReobisTvis zrunva� saWiroa<br />

mSobelTa uflebis dacva, romelic bavSvTa gaCenasa da ojaxis wiaRSi maT<br />

aRzrdas gulisxmobs� SorsmWvreteluri kanonmdeblobiTa da sxvadasxva<br />

iniciativiT mfarveloba da saTanado daxmareba unda gaewios maT, vinc saubedurod<br />

ojaxis qonebis bednierebas moklebulia�<br />

dae, qristes erTgulebma, romlebic awmyos fasi ician 115 da saukunos<br />

cvladi formebisgan ganasxvaveben, gulmodgined iRvawon qorwinebisa da<br />

ojaxis sasikeTod, rogorc sakuTari cxovrebis magaliTze, aseve keTili<br />

nebis adamianebTan SeTanxmebuli qmedebiT� ase, sirTuleebis gadalaxviT,<br />

isini daakmayofileben ojaxis moTxovnilebebs da uzrunvelyofen mas im<br />

upiratesobebiT, romlebic Tanamedrove epoqa gvTavazobs� am miznis miRwevas<br />

didad Seuwyobs xels erTgulTa qristianuli grZnoba, adamianTa swori<br />

zneobrivi cnobiereba, agreTve maTi sibrZne da gamocdileba, vinc saRmrTo<br />

disciplinebis specialistia (qui in sacris disciplinis versati sunt)�<br />

mecnierebebSi ganswavlulebs (kerZod, biologiaSi, medicinaSi, socialur<br />

mecnierebebSi, fsiqologiaSi) SeuZliaT didi samsaxuri gaswion<br />

qorwinebisa da ojaxis keTildReobisa da sindisis simSvidis sasargeblod,<br />

Tu erToblivi kvleviT Seecdebian, meti sizustiT gaaSuqon sxvadasxva garemoebebi,<br />

romlebic xels uwyobs adamianebSi Sobadobis wesier regulacias�<br />

mRvdelmsaxurTa saqmea, ojaxur sakiTxebSi saTanadod ganswavlis safuZvelze,<br />

sxvadasxva samRvdlo saSualebiT, saRmrTo sityvis qadagebiT,<br />

mas Semdeg, rac komisia Tavis movaleobas Seasrulebs, uzenaesi pontifeqsi dadgenilebas<br />

miiRebs� wmida <strong>kreba</strong> ar apirebs, uSualod gamoitanos konkretuli gadawyvetilebebi mocemuli<br />

saxiT arsebul moZRvrebasTan dakavSirebiT�<br />

115 Sdr� efes� 5, 16; kol� 4, 5�<br />

359


360<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

RmrTismsaxurebiTa da sxva sulieri daxmarebiT xeli Seuwyon meuRleTa<br />

mowodebas maT col-qmrul da ojaxur cxovrebaSi, keTilad da moTminebiT<br />

Zala miscen gaWirvebaSi da siyvaruliT anugeSon, raTa WeSmaritad gabrwyinebuli<br />

ojaxebi Camoyalibdes�<br />

sxvadasxva organizaciebi, gansakuTrebiT ojaxTa gaerTianebebi, cdilobs,<br />

moZRvrebiTa da saqmiT ganamtkicos axalgazrdebi da meuRleebi, gansakuTrebiT<br />

axladdaqorwinebulebi, da isini ojaxuri, sazogadoebrivi da<br />

samociqulo cxovrebisTvis aRzardos�<br />

da bolos, dae, Tavad meuRleebi, cxoveli RmrTis xatad Seqmnilni da<br />

WeSmaritad pirovnebaTa rigSi Camdgarni, iyvnen erTsulovanni, Tanamzraxvelni<br />

da urTierTsiwmideSi erTianni, 116 raTa mowodebis sixarulsa da<br />

msxerplSi misdion qristes, cxovrebis sawyiss, 117 da Tavisi erTguli siyvaruliT<br />

gaxdnen im saidumlo siyvarulis mowmeni, romelic ufalma samyaros<br />

sikvdiliTa da aRdgomiT gamoucxada� 118<br />

Tavi <strong>II</strong><br />

kulturuli progresisTvis xelSewyobis aucilebloba<br />

53� (Sesavali)� adamianis pirovnebis Taviseburebaa, rom mxolod kulturis<br />

meSveobiT, an bunebis sikeTeebisa da RirebulebaTa ganviTarebiT,<br />

SeuZlia amaRldes WeSmarit da srul adamianobamde� amitom yovelTvis,<br />

roca laparakia adamianur sicocxleze, igulisxmeba bunebisa da kulturis<br />

Zalian mWidro kavSiri�<br />

farTo gagebiT, sityva „kultura“ aRniSnavs yvelafers, riTic adamiani<br />

xvewavs da aviTarebs sulisa da sxeulis mravalferovan niWebs, cdilobs,<br />

mTeli samyaro SemecnebiTa da muSaobiT Tavis Zalauflebas dauqvemdebaros�<br />

zneTa da instituciaTa ganviTarebis safuZvelze adamiani ufro humanurs<br />

xdis socialur cxovrebas, rogorc ojaxSi, aseve mTel samoqalaqo<br />

sazogadoebaSi� saukuneTa manZilze is Tavis qmnilebebSi gamoxatavs, gadascems<br />

da inaxavs mraval sulier gamocdilebasa da miswrafebas, raTa isini<br />

mravali adamianis – metic: mTeli kacobriobis winsvlas moxmardes�<br />

aqedan gamomdinare, adamianuri kultura aucileblad gulisxmobs<br />

istoriul da socialur aspeqts, xolo sityva „kultura“ xSirad sociologiur<br />

da eTnologiur mniSvnelobasac ki iZens� am gagebiT laparakoben<br />

kulturaTa pluralizmze� gansxvavebas, romelic arsebobs<br />

saganTa moxmarebis wesSi, muSaobis organizaciasa da TviTgamoxatvaSi,<br />

religiur praqtikasa (colendi) da zneobriv aRzrdaSi, kanonmdeblobasa<br />

da samarTlebriv instituciebSi, mecnierebisa Tu xelovnebis dargTa<br />

ganviTarebasa da mSvenierebisadmi damokidebulebaSi, Sedegad mohyveba<br />

sazogadoebrivi cxovrebis sxvadasxa wesisa da cxovrebis Rirebuleba-<br />

Ta mimarT damokidebulebis gansxvavebuli formebis Camoyalibeba� ase,<br />

tradiciuli wes-Cveulebebidan iqmneba is memkvidreoba, romelic adamianTa<br />

ama Tu im sazogadoebis Taviseburi kuTvnilebaa� aseve yalibdeba<br />

gansazRvruli, istoriuli garemo, romelSic eqceva adamiani, romeli<br />

xalxis Tu epoqis warmomadgenelic ar unda iyos; aqedanve iZens is im Rirebulebebs,<br />

romlebic adamianuri da samoqalaqo kulturis gaviTarebas<br />

uwyobs xels�<br />

116 Sdr� Sacramentarium Gregorianum: PL 78, 262�<br />

117 Sdr� rom� 5, 15 da 18; 6, 5-11; gal� 2, 20�<br />

118 Sdr� efes� 5, 25-27�


qveTavi I<br />

kultura dRevandel samyaroSi<br />

GAUDIUM ET SPES<br />

54� (cxovrebis axali formebi)� dRevandeli adamianis cxovrebis pirobebi<br />

socialuri da kulturuli TvalsazrisiT Rrmad Seicvala, imdenad, rom SesaZlebelia<br />

laparaki kacobriobis istoriis axali epoqis Sesaxeb� 119 Sesabamisad,<br />

ixsneba axali gzebi kulturis srulyofisa da misi farTod gavrcelebisTvis�<br />

isini moamzada sabunebismetyvelo da humanitarul, agreTve sazogadoebriv<br />

mecnierebaTa mniSvnelovanma ganviTarebam, teqnikis zrdam, agreTve<br />

progresma im saSualebaTa gamomuSavebasa da sworad ganawilebaSi, romelTa<br />

gziT adamianebi erTmaneTTan urTierToben� maSasadame, Tanamedrove kultura<br />

Semdegi niSnebiT xasiaTdeba: e�w� „zusti mecnierebani“ maqsimalurad aviTarebs<br />

kritikuli msjelobis unars; fsiqologiis uaxlesi gamokvlevebi ufro<br />

Rrmad xsnis adamianur qmedebas; istoriuli disciplinebi didad uwyobs<br />

xels imas, rom sagnebi ganxilul iqnas maTi cvalebadobisa da evoluciis<br />

TvalsazrisiT; cxovrebis wes-Cveulebebi da zneni sul ufro erTgvarovani<br />

xdeba; industrializacia, urbanizacia da sxva mizezebi, romlebic cxovrebas<br />

ufro sazogadoebrivs xdis, qmnis kulturis axal formebs (maskulturas),<br />

romlidanac iSveba grZnobis, moqmedebisa da Tavisufali drois gamoyenebis<br />

axali formebi� amasTanave, sxvadasxva xalxebsa da sazogadoebis jgufebs Soris<br />

urTierTgacvlis zrda ufro farTod xsnis yvelasa da TiToeulis winaSe<br />

kulturis gansxvavebul formaTa saunjes� ase mzaddeba TandaTan adamianuri<br />

kulturis ufro universaluri forma� rac ufro ukeTesad icavs is gansxvavebul<br />

kulturaTa Taviseburebebs, miT ufro metad uwyobs xels kacobriobis<br />

erTianobas da miT ufro cxadad gamoxatavs mas�<br />

55� (adamiani – kulturis Semoqmedi)� nebismier jgufsa Tu qveyanaSi matulobs<br />

kacebisa da qalebis ricxvi, romlebic Tavis Tavs aRiqvamen Tavisi<br />

sazogadoebis kulturis xelovanad da Semqmnelad� mTels samyaroSi sul<br />

ufro izrdeba avtonomiisa da, imave dros, pasuxismgeblobis grZnoba, rac<br />

kacobriobis sulieri da zneobrivi simwifisTvis gansakuTrebiT mniSvnelovania�<br />

es kidev ufro cxadi gaxdeba, Tu mxedvelobaSi miviRebT samyaros<br />

gaerTianebasa da Cvens movaleobas, romelic WeSmaritebasa da samarTalSi<br />

ukeTesi samyaros Senebas gulisxmobs� amgvarad, Cven varT axali humanizmis<br />

gaCenis mowmeni, sadac adamians, upirveles yovlisa, gansazRvravs misi movaleoba<br />

Tavisi Zmebisa da istoriis winaSe�<br />

56� (sirTuleebi da movaleobebi)� gasakviri ar aris, rom am pirobebSi<br />

adamiani, romelic kulturis progresis mimarT Tavis movaleobas grZnobs,<br />

amaRlebuli imediT sazrdoobs� amasTanave, is mRelvarebiT Sehyurebs mraval<br />

winaaRmdegobas, romelic Tavad unda gadawyvitos�<br />

ra unda gakeTdes, rom kulturuli urTierTgacvlis zrdiT, romelmac<br />

sxvadasxva jgufi da qveyana WeSmarit da nayofier dialogamde unda miiyvanos,<br />

ar dairRvas sazogadoebaTa cxovreba, ar moispos winaparTa sibrZne,<br />

safrTxe ar Seeqmnas ama Tu im xalxis TavisTavadobas?<br />

rogor unda Seewyos xeli axali kulturis dinamizmsa da gavrcelebas da<br />

amasTan erTad ar gaqres cocxali erTguleba tradiciaTa memkvidreobis<br />

mimarT? es kiTxva gansakuTrebiT mwvaved iq ismis, sadac mecnierebis, xelovnebisa<br />

da teqnikis grandiozuli progresis Sedegad warmoqmnili kultura<br />

unda SeeTanxmos im sulier kulturas, romelic sazrdoobs sxvadasxva tradiciis<br />

Sesabamisi klasikuri memkvidreobiT�<br />

119 Sdr� am konstituciis Sesavali nawili (4-10)�<br />

361


362<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

rogor SeiZleba calkeul disciplinaTa aseTi swrafi da progresirebadi<br />

danawevreba SeeTanxmos maT sinTezs, agreTve adamianSi Wvretisa da<br />

gakvirvebis unaris SenarCunebas, rac sibrZnis winapiroba aris?<br />

ra unda gakeTdes, rom yvela adamiani samyaroSi kulturul sikeTeTa<br />

monawile iyos, roca rCeulTa kultura sul ufri amaRlebuli da rTuli<br />

xdeba?<br />

da bolos, rogor unda miviCnioT kanonierad avtonomia, romlis pretenziac<br />

aqvs kulturas, ise, rom wmida miwier humanizmad ar iqces da, miTumetes,<br />

religias ar daupirispirdes?<br />

am antinomiaTa SuagulSi dRes ise unda viTardebodes adamianuri kultura,<br />

rom man mTeli adamianuri pirovneba harmoniulad gazardos da daexmaros<br />

adamianebs im movaleobaTa SesrulebaSi, romliskenac yvelaa mowodebuli,<br />

upirveles yovlisa ki - qristes erTgulebi, Zmurad gaerTianebulni<br />

erT adamianur ojaxad�<br />

qveTavi <strong>II</strong><br />

zogierTi principi kulturis ganviTarebasTan dakavSirebiT<br />

57� (rwmena da kultura)� qristes erTgulebi, zeciuri qalaqisken msxemobaSi,<br />

zecisas unda eZiebdnen da zraxvidnen� 120 amis Sedegad ara Tu mcirdeba,<br />

aramed izrdeba maTi funqciis mniSvneloba, romlis mizania yvela adamianTan<br />

TanamSromloba da, amis safuZvelze, ufro humanuri samyaros aSeneba� swored<br />

qristianuli rwmenis saidumloeba maT gansakuTrebulad STaagonebs da xels<br />

uwyobs, rom es funqcia ufro gulmodgined Seasrulon da, rac mTavaria, gaSalon<br />

im saqmianobis sruli mniSvneloba, romlis wyalobiT adamianuri kultura<br />

mTlianad adamianis mowodebis gansakuTrebul nawils warmoadgens�<br />

roca adamiani Tavisi xeliT an teqnikuri saSualebebiT amuSavebs miwas,<br />

raTa man nayofi gamoiRos da mTeli adamianuri ojaxis Rirseul samkvidrod<br />

iqces, da roca adamiani Segnebulad iRebs monawileobas socialur jguf-<br />

Ta cxovrebaSi, maSin is asrulebs RmrTis ganzraxvas, dasabamSive gamocxadebuls,<br />

miwis dauflebasa 121 da qmnilebis srulyofasTan dakavSirebiT, da<br />

sakuTar Tavsac zrdis� amave dros, is icavs qristes did mcnebas, romlis<br />

Tanaxmad Tavi unda misce ZmaTa samsaxurod�<br />

garda amisa, roca adamiani swavlobs sxvadasxva disciplinas (filosofia,<br />

istoria da maTematikuri mecnierebani, bunebismetyveleba) da xelovnebas<br />

misdevs, mas maqsimalurad SeuZlia xelSewyoba imisTvis, rom adamianebis<br />

ojaxi avides WeSmaritebis, sikeTisa da mSvenierebis ufro amaRlebul gagebamde<br />

da sayovelTao Rirebulebis gansjamde, da amgvarad ufro naTlad<br />

gabrwyindes gansacvifrebeli sibrZniT, romelic saukuniTgan RmerTTan<br />

iyo, yvelafers masTan erTad awyobda, dedamiwis zurgze laRobda da Rmr-<br />

Tis SvilebTan yofniT xarobda� 122<br />

amiT adamianis suls, saganTa monobisgan ufro metad ganTavisuflebuls,<br />

ufro advilad SeuZlia amaRldes Semoqmedis Tayvaniscemasa da Wvretamde�<br />

metic: igi mzadaa, madlis zemoqmedebiT, RmrTis sityva Seicnos, romelic<br />

ganxorcielda, raTa yvela gamoexsna da Tavis TavSi Seekriba (in Se recapitulanda),<br />

Tumca ganxorcielebamdec igi ukve iyo samyaroSi, rogorc „naTeli<br />

WeSmariti, romeli gananaTlebs yovelsa kacsa“ (ioan� 1, 9)� 123<br />

120 Sdr� kol� 3, 1-2�<br />

121 Sdr� dab� 1, 28�<br />

122 Sdr� igav� 8, 30-31�<br />

123 Sdr� S� IRENAEUS, Adv. Haer� <strong>II</strong>I, 11, 8: SAGNARD, Sources chr., p� 200; Sdr� iqve, 16, 6: pp�<br />

290-292; 21, 10-22: pp� 370-372; 22, 3: p� 378, etc�


GAUDIUM ET SPES<br />

ra Tqma unda, dRevandel progress mecnierebisa da teqnikisa (Tavisi me-<br />

Todis gamo isini saganTa siRrmeebs ver swvdebian) SeuZlia xeli Seuwyos er-<br />

Tgvar fenomenalizmsa da agnosticizms� es xdeba maSin, roca am disciplinebis<br />

mier gamoyenebul kvlevis meTodebs umarTebulod mimarTaven rogorc<br />

mTeli WeSmaritebis kvlevis uzenaes wess� garda amisa, arsebobs saSiSroeba,<br />

rom adamians, romelic metismetad endoba dRevandel gamogonebebs, TviTkmarobis<br />

grZnoba daeufleba da igi kidev ufro didi simaRleebis dapyrobas<br />

aRar Seecdeba�<br />

da mainc, sulac ar aris aucilebeli, rom dRevandel kulturas Sedegad<br />

aseTi arasasurveli ram mohyves� amitom nu avyvebiT misi dadebiTi Rirebulebebis<br />

uaryofis cTunebas� am RirebulebaTa Soris aRsaniSnavia Semdegi:<br />

mecnierebaTa Seswavla da samecniero kvlevebSi WeSmaritebis mimarT uryevi<br />

erTguleba; teqnikur jgufebSi sxvebTan erTad erToblivi muSaobis aucilebloba;<br />

saerTaSoriso solidarobis grZnoba; swavlulTa sul ufro metad<br />

gacxovelebuli pasuxismgebloba adamianTa winaSe, maTTvis daxmarebis<br />

gawevisa da maTi dacvis mizniT; neba, mimarTuli yvelasTvis ufro xelsayreli<br />

cxovrebis pirobebis Sesaqmnelad, upirveles yovlisa ki maTTvis, vinc<br />

Tavis Tavze pasuxs ver agebs an kulturis siRatakis gamo itanjeba� yovelive<br />

es niSnavs erTgvar mzadebas saxarebis uwyebis misaRebad, romlis aRsruleba<br />

saRmrTo siyvaruliT SeiZleba: misi siyvaruliT, vinc movida, raTa<br />

samyaro ixsnas�<br />

58� (kavSirTa mravalsaxeoba qristes keTil uwyebasa da adamianur kulturas<br />

Soris)� gamoxsnis uwyebasa da adamianur kulturas Soris mravali<br />

kavSiri arsebobs� roca RmerTi, ganxorcielebul ZeSi srul gamoCenamde<br />

Tavis ers gamoecxadeboda, igi im kulturis Sesabamisad laparakobda, romelic<br />

sxvadasxva epoqis kuTvnilebaa�<br />

eklesiac, droTa msvlelobaSi sxvadasxva pirobebSi myofi, sargeblobda<br />

sxvadasxva kulturis monapovriT, raTa Tavis qadagebaSi qristes uwyeba<br />

yvela xalxisTvis miewodebina da ganemarta, gamoekvlia da Rrmad gaeazrebina,<br />

agreTve liturgiul msaxurebasa da erTgulTa mravalferovani sakrebulos<br />

cxovrebaSi is ukeT gamoexata�<br />

amave dros, eklesia, yvela droisa da qveynis xalxebTan mivlinebuli,<br />

ar aris sagangebod da urRvevad dakavSirebuli romelime rasasa Tu erTan,<br />

raime gansakuTrebuli tipis znesTan, an Zvelsa Tu axal CveulebasTan� igi<br />

Tavisi tradiciis erTguli aris da, imave dros, Tavisi misiis universalobas<br />

acnobierebs: mas sxvadasxva formis kulturebTan urTierTobaSi Sesvla<br />

SeuZlia, es ki orivesTvis sasargebloa: rogorc eklesiisTvis, aseve kulturebisTvis�<br />

qristes keTili uwyeba ganuwyvetliv ganaaxlebs dacemuli adamianis<br />

cxovrebasa da kulturas� is ebrZvis da Tavidan gvacilebs Secdomebsa da<br />

borotebas - codviT cTunebis mudmivi safrTxis Sedegs� is ganuxrelad ganwmeds<br />

da aRamaRlebs xalxTa znes� uzenaesi simdidriT, TiTqosda Signidan,<br />

is anayofierebs, ganamtkicebs, srulyofs da qristeSi aRadgens nebismieri<br />

erisa da nebismieri saukunis sulier mSvenebasa da niWs� 124 amgvarad, eklesia,<br />

Tavisi funqciis Sesrulebisas, 125 ukve TavisTavad aviTarebs da xels uwyobs<br />

adamianur da samoqalaqo kulturas� misi qmedeba, maT Soris liturgiuli,<br />

adamians Sinagani TavisuflebisTvis aRzrdis�<br />

124 Sdr� efes� 1, 10�<br />

125 Sdr� verba P<strong>II</strong> XI as R� P� M�-D� Roland-Gosselin: Semaines sociales de France, Versailles, 1936,<br />

pp� 461-462�<br />

363


364<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

59� (adamianuri kulturis formebis sxvadasxva sawyisebi)� zemoaRniSnuli<br />

mizezebis gamo, eklesia yvelas moagonebs, rom kultura unda ganvixiloT<br />

mTlianad pirovnebis srulyofasTan, sazogadoebisa da mTeli kacobriobis<br />

sikeTesTan mimarTebaSi� amitom suli ise unda aRizardos, rom ganviTardes<br />

gancvifrebis, Sinagani xedvis, Wvretisa da sakuTari Sexedulebis SemuSavebis<br />

unari, agreTve aRizardos religiuri, zneobrivi da socialuri grZnoba�<br />

kulturas, romelic uSualod gamomdinareobs adamianis gonismieri da<br />

socialuri xasiaTidan, ganuwyvetliv sWirdeba samarTliani Tavisufleba<br />

sakuTari ganviTarebisa da, kanonierebis farglebSi, damoukidebeli, saku-<br />

Tari principis Sesabamisi qmedebisaTvis� amitom kultura samarTlianad<br />

moiTxovs pativiscemas da sargeblobs erTgvari xeluxleblobiT, im pirobiT,<br />

rom SenarCunebulia pirovnebisa da sazogadoebis uflebebi, rogorc<br />

kerZo, aseve sayovelTao, saerTo sikeTis farglebSi�<br />

wmida <strong>kreba</strong> mogvagonebs imas, rac gvaswavla pirvelma <strong>vatikanis</strong> <strong>kreba</strong>m,<br />

da ganacxadebs, rom unda ganvasxvavoT „Semecnebis ori saxe“, anu Semecneba<br />

rwmeniT da Semecneba gansjiT� is agreTve ganacxadebs, rom eklesia, ra Tqma<br />

unda, ar krZalavs, rom „adamianis xelovnebam da kulturis dispiplinebma���<br />

Tavis sferoSi sakuTari pricipebi gamoiyenos da sakuTari meTodiT isargeblos�“<br />

amitom, „am samarTliani Tavisuflebis aRiarebiT,“ eklesia amtkicebs<br />

adamianuri kulturisa da, upirveles yovlisa, mecnierebaTa legitimur<br />

avtonomias� 126<br />

yovelive es moiTxovs imasac, rom adamians, zneobrivi normebisa da sazogado<br />

sargebelis dacvis pirobebSi, Tavisuflad SeeZlos WeSmaritebis<br />

Zieba, Tavisi Sexedulebis gamoxatva da gavrceleba� mas aseve unda SeeZlos,<br />

gahyves nebismieri saxis xelovnebis dargs da, saboloo jamSi, xeli miuwvdebodes<br />

sajaro movlenebis Sesaxeb WeSmarit informaciaze� 127<br />

rac Seexeba sajaro xelisuflebas, misi saqmea ara adamianuri kulturis<br />

formaTa Taviseburebis gansazRvra, aramed iseTi pirobebisa da daxmarebis<br />

uzrunvelyofa, romelic xels Seuwyobs kulturuli cxovrebis yvelas<br />

sasikeTod ganviTarebas, maT Soris ama Tu im qveynis umciresobebisTvis� 128<br />

amitom pirvel rigSi aucilebelia vizrunoT imisaTvis, rom kultura ar<br />

ascdes sakuTar mizans da ar iyos iZulebuli emsaxuros politikur da ekonomikur<br />

Zalebs�<br />

qveTavi <strong>II</strong>I<br />

qristianTa zogierTi aucilebeli movaleoba kulturasTan mimarTebaSi<br />

60� (kulturasTan ziarebis ufleba yvelas aqvs da es ufleba realurad<br />

unda ganxorcieldes)� axla aris imis SesaZlebloba, rom adamianTa umetesobam<br />

Tavis daaRwios ucodinarobis siduxWires� amitom Tanamedroevobis,<br />

upirveles yovlisa ki qristianebis yvelaze Sesaferisi amocanaa, gulmodgined<br />

imuSaon rogorc ekonomikur, aseve politikur sferoSi, erovnul da<br />

saerTaSoriso asparezze, raTa miRebul iqnas fundamenturi gadawyvetilebebi,<br />

romelTa safuZvelze sayovelTaod iqneba aRiarebuli da realurad<br />

ganxorcielebuli yvelas ufleba adamianur da samoqalaqo kulturaze,<br />

pirovnebis RirsebasTan SesabamisobaSi, yovelgvari rasobrivi, sqesobrivi,<br />

erovnuli da religiuri diskriminaciis gareSe, agreTve socialuri pozi-<br />

126 CONC� VAT� I, Const� dogm� De fide cath., cap� IV: DENZ� 1975, 1799 (3015, 3019)� – Cf� PIUS XI,<br />

encycl� Quadragesimo Anno: AAS 23 (1931), p� 190�<br />

127 IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris: AAS 55 (1963), p� 260�<br />

128 IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris: AAS 55 (1963), p� 283� – PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radioph�, 24<br />

dec� 1941: AAS 34 (1942), pp� 16-17�


GAUDIUM ET SPES<br />

ciis ganurCevlad� amitom yvela uzrunvelyofili unda iyos kulturuli<br />

RirebulebaTa sakmarisi odenobiT, upirveles yovlisa ki yvela unda iyos<br />

ziarebuli imas, rasac e�w� fundamenturi kultura warmoadgens, raTa werakiTxvis<br />

ucodinarobis gamo da sapasuxismgeblo qmediTobas moklebuli<br />

mravali adamiani ar moswydes saerTo sikeTeze mimarTul WeSmarit humanur<br />

TanamSromlobas�<br />

amgvarad, unda vecadoT, rom adamianebs, romlebsac saTanado monacemebi<br />

aqvT, SesaZlebloba hqondeT ufro maRali donis kvleva awarmoon, ise, rom<br />

maT sazogadoebaSi SeZlebisdagvarad is funqciebi, movaleobebi da samsaxuri<br />

itvirTon, romlebic maT niWsa da SeZenil gamocdilebas Seesabameba�<br />

129 ase SeZlebs nebismieri adamiani da nebismieri eris socialuri jgufi<br />

miaRwios Tavisi kulturuli cxovrebis srul ganviTarebas, Tavisi niWisa<br />

da tradiciebis Sesabamisad�<br />

saWiroa agreTve muSaoba imaze, rom yvelam gaacnobieros, rom aqvs ufleba<br />

eziaros kulturas, da, rom imave dros movalea, Tavad ganviTardes da<br />

sxvebs daexmaros� cxovrebisa da muSaobis pirobebi xSirad aferxebs adamian-<br />

Ta kulturul miswrafebebs da maTSi kulturisadmi midrekilebas asustebs�<br />

garkveuli mizezebis gamo es exeba glexebsa da muSebs, romlebsac muSaobis<br />

iseTi pirobebi unda SevuqmnaT, romlebic maT kulturas ki ar daaqveiTebs,<br />

aramed piriqiT, mas xels Seuwyobs� qalebi ukve muSaoben cxovrebis TiTqmis<br />

yvela sferoSi� amitom maT Tavisi roli sakuTari SesaZleblobis Sesabamisad<br />

srulad unda Seasrulon� yvelas amocana is iqneba, rom aRiaron qalebis<br />

specifiuri da aucilebeli monawileoba kulturul cxovrebaSi da mas xeli<br />

Seuwyon�<br />

61� (adamianis saerTo kulturaze mimarTuli ganaTleba)� dRes ufro Znelia,<br />

vidre es odesme yofila, Semecnebis sxvadasxva disciplinisa da xelovnebis<br />

sinTezSi moyvana� kulturis Semadgeneli elementebis simravlisa da<br />

mravalferovnebis zrdasTan erTad mcirdeba calkeuli adamianis unari,<br />

SeZlon maTi wvdoma da organulad erTmaneTTan dakavSireba� ase sul ufro<br />

da ufro qreba „universaluri adamianis“ saxe� da mainc, TiToeuli adamianis<br />

movaleobad kvlav rCeba mTeli adamianuri pirovnebis Sinaarsis SenarCuneba�<br />

am drois gansakuTrebiT mniSvnelovania gonebis, nebis, sindisisa da Zmobis<br />

Rirebulebebi� maTi safuZveli Semoqmed RmerTSi Zevs, xolo maTi gajansaReba<br />

(sanati) da amaRleba gansacvifreblad moxda qristeSi�<br />

aseTi aRzrdis, ase vTqvaT, deda da ZiZa, upirveles yovlisa, aris ojaxi,<br />

romelSic bavSvebi, siyvaruliT garemoculni, ufro advilad euflebian<br />

Rirebulebebis swor wess, xolo adamianuri kulturis gamocdili formebi<br />

TiTqosda bunebrivad gadaecema mozardi axalgazrdobis sulebs�<br />

dRevandeli sazogadoebebi iZleva aseTi ganaTlebis SesaZleblobas,<br />

upirveles yovlisa, wignebis gavrcelebis zrdisa da komunikaciis axali<br />

kulturuli da socialuri saSualebebis arsebobis safuZvelze, ramac SeiZleba<br />

xeli Seuwyos universaluri kulturis ganviTarebas� marTlac, samu-<br />

Sao dro bevrgan mcirdeba, amitom mraval adamians emqneba meti komfortis<br />

SesaZlebloba� sulis relaqsaciisa da gonebisa da sxeulis gajansaRebis<br />

mizniT dasveneba sworad unda iyos gamoyenebuli� amisTvis saWiroa Tavisufali<br />

saqmianoba da mecadineba, sxva qveynebSi mogzauroba (turizmi xvews gonebas,<br />

xolo adamianebi urTierTgacnobiT mdidrdebian), agreTve sportuli<br />

varjiSi da sanaxaobebi, rac xels uwyobs sulier wonasworobas, rogorc pirovnuls,<br />

aseve sazogadoebisas, agreTve emsaxureba Zmuri urTierTobebis<br />

damyarebas sxvadasxva mdgomareobis, erovnebisa Tu rasis adamianebs Soris�<br />

129 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris: AAS 55 (1963), p� 260�<br />

365


366<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

qristes erTgulebma unda iTanamSromlon, raTa kulturis movlenebi da<br />

koleqtiuruli RonisZiebebi, romlebsac Cvens droSi aqvs adgili, adamianuri<br />

da qristianuli suliT ganimsWvalos�<br />

magram yvela es upiratesoba ver uzrunvelyofs adamianis ganaTlebis<br />

srulyofil ganviTarebas, Tu ugulebelvyofT Zireul SekiTxvebs adamianis<br />

pirovnebisTvis kulturisa da mecnierebis mniSvnelobis Sesaxeb�<br />

62� (kulturasa da qristianobas Soris Tanxmoba)� eklesiam didad Seuwyo<br />

xeli kulturis progress� da mainc, gamocdileba aCvenebs, rom kulturasa<br />

da qristianobas Soris Tanxmobas xSirad garkveuli mizezebis gamo sirTuleebi<br />

axlavs�<br />

aucilebeli ar aris, rom am sirTuleebma sarwmunobriv cxovrebas ziani<br />

miayenos� piriqiT: maT SeiZleba gonebas ubiZgos rwmenis ufro zusti da Rrma<br />

gagebisaken� marTlac, mecnierebaTa dargSi, agreTve istoriisa da filosofiis<br />

sferoSi warmoebulma ukanasknelma gamokvlevebma da aRmoCenebma axali<br />

SekiTxvebi dabada, romlebic cxovrebisTvisac mniSvnelovan daskvnebs<br />

Seicavs da Teologebisganac axal kvlevas moiTxovs� garda amisa, Teologebis<br />

amocanaa, sakuTriv Teologiuri mecnierebis meTodebisa da moTxovnilebebis<br />

dacviT, mudam eZion ufro farTo saSualebebi imisaTvis, rom Tanamedroveni<br />

moZRvrebas aziaron; radgan erTia rwmenis saunje (depositum) anu<br />

WeSmaritebani, da sxva aris is saSualebebi, romlebic maT gamoxatavs, Tumca<br />

mniSvneloba da Sinaarsi erTi da igive unda iyos� 130 samRvdlo saqmianobaSi<br />

(in cura pastorali) saTanadod unda iyos aRiarebuli da gamoyenebuli ara marto<br />

Teologiuri safuZvlebi, aramed saero mecnierebaTa aRmoCenebic, upirveles<br />

yovlisa, fsiqologiisa da sociologiis, raTa erTgulnic ufro wminda<br />

da mowiful sarwmunoebriv cxovrebas daadgnen�<br />

Taviseburad literaturasa da xelovnebas didi mniSvneloba aqvs eklesiis<br />

cxovrebisTvis� isini xom cdiloben Caswvdnen adamianis arss, mis<br />

problemebsa da mis gamocdilebas rogorc sakuTari Tavis, aseve samyaros<br />

Semecnebisa da srulqmnis saqmeSi; iRwvian imisTvis, rom cxadi gaxadon<br />

misi adgili istoriasa da samyaroSi, naTeli mohfinon adamianTa<br />

siRatakesa da sixaruls, moTxovnilebebsa da SesaZleblobebs, dasaxon<br />

adamianis ukeTesi momavali� amgvarad, maT ZaluZs aRamaRlon adamianis<br />

cxovreba, romelsac, droisa da adgilis Sesabamisad, sxvdasxva formaTa<br />

saSualebiT warmoaCenen�<br />

amitom unda vecadoT, rom xelovnebis muSakebma igrZnon, rom eklesia<br />

maT saqmianobas aRiarebs� dae, maT saTanado Tavisufleba gaaCndeT da ufro<br />

advilad daamyaron kavSiri qristianul sakrebulosTan� dae, eklesiam scnos<br />

xelovnebis axali formebi, romlebic Seefereba Cvens TanamedroveT, erTa<br />

da qveyanaTa Taviseburebis Sesabamisad� dae, isinic miRebul iqnan taZarSi,<br />

Tu maTi gamoxatvis forma, ewyoba da Seesabameba liturgiis moTxovnilebebis<br />

da, maTTan Sewyobili, gonebas RmrTisken mimarTavs� 131<br />

ase ukeT gancxaddeba RmrTis cneba (notitia Dei) da adamianTa gonebisTvis<br />

ufro gasagebi xdeba saxarebis qadageba: is maTi arsebobis organul nawilad<br />

gamoiyureba�<br />

dae, erTgulebma sxva TanamedroveebTan erTadac ufro mWidro urTier-<br />

TobaSi icxovron da Seecadon, srulyofilad swvdnen maTi azrovnebisa da<br />

grZnobis saxeebs, kulturis meSveobiT gamoxatuls� dae, Seurwyan axal mec-<br />

130 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, Oratio, warmoTqmuli 1962 wlis 11 oqtombers, krebis gaxsnisas:<br />

AAS 54 (1962), p� 792�<br />

131 Sdr� CONST� de sacra Liturgia, n� 123� – PAULUS VI, discorso agli artisti romani, 7 maii 1964:<br />

AAS 56 (1964), pp� 439-442�


GAUDIUM ET SPES<br />

nierebaTa da moZRvrebaTa, agreTve axal gamogonebaTa codna qristianul<br />

zneebsa da qristianuli moZRvrebis swavlebas, raTa maTTan religiuri cxovreba<br />

(cultus) da sulis siwrfele mecnierebaTa codnasa da teqnikis yoveldRiur<br />

winsvlasTan erTad viTardebodes� ase SeZleben isini yvela movlenis<br />

namdvilad qristianuli gagebiT Sefasebasa da interpretacias�<br />

vinc saRmrTismetyvelo disciplinebs seminariebsa da universiteteb-<br />

Si misdevs, unda ecados, erToblivi ZalebiTa da azrTa urTierTgacvlis<br />

safuZvelze iTanamSromlos mecnierebis sxva dargebSi gamorCeul adamianebTan�<br />

amasTanave, Teologiuri kvlevis mizania, Rrmad Caswvdes gamocxadebul<br />

WeSmaritebas da ar ugulebelyos Tavis drosTan kavSiri, rac sxvadasxva<br />

disciplinaSi ganswavlul adamians rwmenis ufro srulyofilad wvdomas<br />

gauadvilebs� es saerTo saqme didad Seuwyobs xels iseT RmrTismsaxurTa<br />

Camoyalibebas, romlebic SeZleben RmrTis, adamianisa da samyaros Sesaxeb<br />

eklesiis moZRvreba ufro Tanamedroved ganmarton, ise, rom Tanamedrovenic<br />

ufro xalisiT mousmenen� 132 metic: sasurvelia, rom bevrma saero pirmac<br />

sasuliero disciplinebSi saTanado ganaTleba miiRos, maTgan zogierTic<br />

am saqmes profesiulad moekidos da metad ganaviTaros� xolo imisTvis, rom<br />

maT Tavisi funqciis Sesruleba SeZlon, unda vaRiaroT, rom erTgulebs,<br />

rogorc klerikebs, aseve saeroebs, samarTlianad aqvT kvlevisa da Ziebis<br />

Tavisufleba, agreTve SesaZlebloba Tavmdablurad da Tamamad gamoxaton<br />

is, rac maT ician� 133<br />

Tavi <strong>II</strong>I<br />

ekonomikur-socialuri cxovreba<br />

63� (ekonomikuri cxovrebis zogierTi aspeqti)� ekonomikur-socialur<br />

cxovrebaSic pativi unda eces da xeli Seewyos adamianis pirovnebis Rirsebas<br />

da mTlianobaSi mis mowodebas, agreTve mTeli sazogadoebis sikeTes�<br />

adamiani xom mTeli ekonomikur-socialuri cxovrebis avtori, centri da<br />

mizani aris�<br />

dRevandel ekonomikaSi, iseve rogorc socialuri cxovrebis sxva sferoebSi,<br />

aRiniSneba bunebaze adamianis dominirebis zrda, ufro mWidro da<br />

intensiuri urTierTobebi da urTierTdamokidebuleba moqalaqeebs, jgufebsa<br />

da xalxebs Soris, agreTve politikuri Zalauflebis ufro xSirad<br />

Careva� amave dros, progresma warmoebis sferoSi, agreTve produqciisa da<br />

momsaxurebis urTierTgacvlaSi, ekonomika aqcia saTanado iaraRad imisa-<br />

Tvis, rom dakmayofildes adamianTa ojaxis mzardi moTxovnilebebi�<br />

da mainc, sakmarisad bevri mizezi gvaqvs SeSfoTebisTvis� mravali adamiani,<br />

gansakuTrebiT ekonomikurad ganviTarebul regionebSi, TiTqos ekonomikis<br />

mier arian damonebuli, ise rom TiTqmis mTeli maTi piradi da socialuri<br />

cxovreba erTgvari ekonomizmis suliT aris gamsWvaluli� es exeba im<br />

qveynebs, romlebic koleqtivistur ekonomikas mfarvelobs da exeba sxvebsac�<br />

swored im momentSi, roca ekonomikuri cxovrebis zrda, misi racionalurad<br />

da humanurad warmarTvisa da koordinaciis pirobebSi, SeZlebda socialuri<br />

uTanasworobebis Semcirebas, mas, piriqiT, xSirad maTi gamwvaveba<br />

mosdevs, rac aqa-iq gadaizrdeba uZlurTa socialur pirobaTa gauaresebasa<br />

da RatakTa ugulebelyofaSi� dRemde Zalian bevri adamiani moklebulia<br />

aucileblobis sagnebs, maSin roca sxvebi (maT Soris naklebad ganviTarebul<br />

regionebSic) mdidrulad cxovroben da qonebas flangaven� simdidre da<br />

siRatake Tanaarsebobs� roca cotas aqvs gadawyvetilebis miRebis Tavisu-<br />

132 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de institutione sacerdotali et de educatione christiana.<br />

133 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 37�<br />

367


368<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

fleba, bevri TiTqmis saerTod moklebulia SesaZleblobas, sakuTari iniciativiTa<br />

da pasuxismgeblobiT imoqmedos, da xSirad cxovrebisa da muSaobis<br />

iseT pirobebSi xvdeba, romelic adamianis pirovnebis sakadrisi ar aris�<br />

ekonomikuri da socialuri wonasworobis msgavsi darRvevebi gvxdeba<br />

soflis meurneobis, industriisa da momsaxurebis sferoebSi, agreTve erTi<br />

da igive qveynis sxvadasxva regionSi� ekonomikurad ganviTarebul qveynebsa<br />

da danarCen qveynebs Soris sul ufro Zlieri dapirispireba vlindeba, romelsac<br />

SeuZlia, safrTxis winaSe daayenos msoflio mSvidoba�<br />

Cveni Tanamedroveni sul ufro da ufro cocxlad acnobiereben am uTanasworobebs�<br />

isini Rrmad darwunebulni arian, rom ufro farTo teqnikur<br />

da ekonomikur SesaZleblobebs, romlebic dRevandel samyros axasiaTebs,<br />

SeuZlia am savalalo viTarebis gamosworeba, da es kidec unda moxdes� magram<br />

amisTvis mravali reformaciaa saWiro ekonomikur-socialur cxovrebaSi;<br />

garda amisa, yvelas cnobiereba da Cveva unda Seicvalos� amisTvis eklesia<br />

saukuneTa ganmavlobaSi saxarebis Suqze amuSavebda (exaravit) da acxadebda<br />

(gansakuTrebiT ukanasknel dros) samarTlisa da Tanasworobis principebs,<br />

romlebsac saRi azri moiTxovs, rogorc kerZo Tu sazogadoebrivi, aseve<br />

saerTaSoriso cxovrebisTvis� wmida <strong>kreba</strong> ganizraxavs, ganamtkicos es pricipebi<br />

Cveni drois garemoebaTa Sesabamisad da zogierTi miTiTeba mogvces,<br />

upirveles yovlisa, ekonomikuri progresis moTxovnilebaTa gaTvaliswinebiT�<br />

134<br />

qveTavi I<br />

ekonomikuri progresi<br />

64� (ekonomikuri progresi adamianis samsaxurSi)� dRes ufro metad, vidre<br />

uwin, mosaxleobis matebasTan dakavSirebiT da kacobriobis mzardi moTxovnilebebis<br />

dasakmayofileblad, samarTlianad cdiloben gazardon sosoflo-sameurneo<br />

da industriuli produqcia, agreTve momsaxurebis sfero�<br />

amitom xeli unda Seewyos teqnikur progress, novaciis suls, SemoqmedebiT<br />

wamowyebasa da winsvlisken miswrafebas, warmoebis saTanado meTodis Semu-<br />

Savebas, agreTve maT mcdelobas, vinc warmoebis sferoSi monawileobs: erTi<br />

sityviT, yvelafers, rac am progress emsaxureba� aseTi warmoebis ZiriTadi<br />

mizani aris ara ubralod warmoebis zrda, ara mogeba an Zalaufleba, aramed<br />

adamianisTvis samsaxuris gaweva, adamianisaTvis mTlianobaSi� gasaTvaliswinebelia<br />

rogorc misi materialuri saWiroebani, aseve misi cxovrebis<br />

inteleqtualuri, zneobrivi, sulieri da religiuri moTxovnilebebi� es<br />

exeba yvela adamians da adamianTa yvela jgufs, nebismieri rasisa Tu nebismieri<br />

qveynis warmomadgenels� amitom ekonomikuri saqmianoba unda warmoebdes<br />

Sesabamisi meTodebisa da kanonebis Tanaxmad, zneobrivi kanonebis<br />

farglebSi, 135 raTa aRsruldes adamianis mimarT RmrTis ganzraxva� 136<br />

65� (ekonomikuri progresi adamianis zedamxedvelobiT)� ekonomikuri<br />

progresi adamianis zedamxedvelobiT unda warimarTos� is ar unda iqnas<br />

mindobili im gadawyvetilebebs, romlebsac iReben mcirericxovani adamianebi,<br />

ekonomikurad gansakuTrebiT Zlieri jgufebi, an mxolod politikuri<br />

sazogadoeba, an yvelaze mZlavri qveynebi� piriqiT: saWiroa, rom ekonomiku-<br />

134 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, nuntius 23 martii 1952: AAS 44 (1952), p� 273� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, allocutio ad<br />

A�C�L�I�, 1 maii 1959: AAS 51 (1959), p� 358�<br />

135 Sdr� PIUS XI, encycl� Quadragesimo ammo: AAS 23 (1931), pp� 190 ss� – PIUS X<strong>II</strong>, nuntius, 23<br />

martii 1952: AAS 44 (1952), pp� 276 ss� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra: AAS 53 (1961), p� 450<br />

– CONC� VAT� <strong>II</strong>, Decr� de Instrumentis communicationis socialis, n� 6�<br />

136 Sdr� maT� 16, 26; luk� 16, 1-31; kol� 3, 17�


GAUDIUM ET SPES<br />

ri progresis warmarTvaSi nebismier doneze rac SeiZleba metma adamianma<br />

miiRos aqtiuri monawileoba, xolo iq, sadac saqme saerTaSoriso urTier-<br />

Tobebs exeba, am saqmeSi yvela qveyana unda CaerTos� aseve aucilebelia, rom<br />

calkeul adamianTa da Tavisufal gaerTianebaTa spontanuri saqmianoba<br />

koordinirebuli iyos sajaro xelisuflebis wamowyebebTan, mas saTanadod<br />

esadagebodes da Seesabamebodes�<br />

ganviTareba ar unda davtovoT mxolod calkeul pirTa an mxolod sajaro<br />

xelisuflebis ekonomikuri saqmianobis mdinarebis (zogjer meqanikuris)<br />

amara� saWiroa im moZRvrebaTa Secdomebis gamovlena, romlebic cru Tavisuflebis<br />

saxeliT aucilebel gardaqmnebs ewinaaRmdegeba, iseve rogorc<br />

isini, romlebic calkeul pirTa da jgufTa Zireul uflebebs warmoebis koleqtiur<br />

organizacias uqvemdebarebs� 137<br />

garda amisa, moqalaqeebs unda axsovdeT, rom maTi ufleba da movaleobaa<br />

(romelic samoqalaqo xelisuflebamac unda scnos), SeZlebisdagvarad xeli<br />

Seuwyon Tavisi sazogadoebis WeSmarit progress� upirveles yovlisa, ekonomikurad<br />

CamorCenil regionebSi, sadac yvela saSualeba saswrafod unda<br />

iqnes gamoyenebuli, sazogado keTildReobas gansakuTrebiT isini emuqrebian,<br />

vinc Tavis unayofo qonebas malavs an -migraciis pirovnuli uflebis<br />

arsebobis pirobebSi - sazogadoebas misTvis aucilebel materialur Tu sulier<br />

daxmarebas ar uwevs�<br />

66� (gansakuTrebiT didi socialur-ekonomikuri gansxvavebebis moxsna)�<br />

samarTlianobisa da Tanasworobis moTxovnilebebis dasakmayofileblad,<br />

saWiroa gulmodgined vecadoT, pirovnebaTa uflebebisa da TiToeuli erisTvis<br />

damaxasiaTebeli saxis SenarCunebiT, rac SeiZleba swrafad movxsnaT<br />

gansakuTrebiT didi ekonomikuri uTanasworobebi� isini dakavSirebulia individualur<br />

da socialur uTanasworobebTan, romlebic dResac arsebobs<br />

da xSir SemTxvevaSi matulobs kidec� amasTanave, bevr regionSi, soflis<br />

meurneobisTvis damaxasiaTebeli sirTuleebis gaTvaliswinebiT, romlebic<br />

warmoebasa da gayidvas Tan sdevs, daxmareba unda gaewios glexebs, raTa<br />

produqcia gaizardos da gaiyidos, ganxorcieldes aucilebeli gardaqmnebi<br />

da ganaxlebebi, miRebul iqnas saTanado Semosavali, raTa glexebi ar<br />

darCnen dabali rangis moqalaqeTa rigSi, rogorc es xSirad xdeba xolme�<br />

Tavis mxriv, soflis meurneobis muSakebi, gansakuTrebiT axalgazrdebi,<br />

yovelmxriv unda Seecadon, srulyon Tavisi profesiuli gamocdileba, ris<br />

gareSec soflis meurneobis winsvla SeuZlebelia� 138<br />

samarTlianoba da Tanasworoba moiTxovs, rom mobiluroba, romelic<br />

aucilebelia ekonomikis progresisaTvis, ise warimarTos, rom calkeuli<br />

adamianebisa da maTi ojaxebis cxovreba ar iyos aramdgradi da daucveli�<br />

rac Seexeba im muSakebs, romlebic sxva regionidan warmodgebian da erisa<br />

Tu qveynis ekonomikur winsvlas Tavisi muSaobiT xels uwyoben, aq uTuod<br />

Tavidan unda iqnas acilebuli yovelgvari diskriminacia, romelic<br />

anazRaurebisa Tu muSaobis pirobebs exeba� garda amisa, yvela, upirveles<br />

yovlisa ki sajaro xelisuflebis warmomadgenlebi, unda aRiqvamdnen maT<br />

ara ubralod warmoebis iaraRad, aramed pirovnebebad: isini mSromelebs<br />

unda exmarebodnen, raTa maT SesaZlebloba hqondeT, ojaxic Tavis gverdiT<br />

hyavdeT da Sesaferisi sacxovrebeli pirobebi hqondeT� amasTanave,<br />

137 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Libertas praestantissimum, 20 iunii 2888: ASS 20 (1887-1888), pp� 597<br />

ss� – PIUS XI, encycl� Quadragesimo anno: AAS 23 (1931), p� 191 ss� – misive, Divini Redemptoris: AAS 29<br />

(1937), pp� 65 ss� – PIUS X<strong>II</strong>, nuntius natalicus 1941: AAS 34 (942), pp� 10 ss� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater<br />

et Magistra: AAS 53 (1961), pp� 401-464�<br />

138 soflis meurneobis problemaTa Sesaxeb ix� upirveles yovlisa IOANNES XX<strong>II</strong>I,<br />

encycl� Mater et Magistra: AAS 53 (1961), pp� 341 ss�<br />

369


370<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

xeli unda Seewyos maT integracias mimRebi erisa Tu qveynis socialur<br />

cxovrebaSi� amasTanave, saWiroa, rom samuSao adgilebi SeZlebisdagvarad<br />

maTive regionebSi Seiqmnas�<br />

ekonomikis sferoSi, romelic dRes cvlilebebs ganicdis (aseTia industriuli<br />

sazogadoebis axali formebi, sadac, magaliTad, viTardeba avtomatizacia),<br />

aucilebelia yuradReba mieqces imas, rom TiToeuls hqondes sakmarisi<br />

da Sesaferisi samuSao, agreTve saTanado teqnikuri da profesiuli<br />

ganaTlebis miRebis SesaZlebloba� amasTanave, saWiroa adamianis arsebobisa<br />

da Rirsebis uzrunvelyofa, upirveles yovlisa ki maTi, vinc avadmyofobisa<br />

Tu asakis gamo gansakuTrebul sirTuleebs ganicdis�<br />

qveTavi <strong>II</strong><br />

mTeli ekonomikur-socialuri cxovrebis warmmarTveli principebi<br />

67� (samuSao da samuSao pirobebi, dasveneba)� adamianTa samuSao, romelic<br />

dovlaTis warmoebasa da gacvlaSi, agreTve ekonomikuri samsaxuris gaweva-<br />

Si xorcieldeba, ekonomikuri cxovrebis sxva elementebs aRemateba, radgan<br />

maT aqvT mniSvneloba mxolod rogorc samuSao iaraRebs�<br />

marTlac, es samuSao, sakuTari iniciativiTa Tu sxvisi xelmZRvanelobiT<br />

Sesrulebuli, uSualod pirovnebidan momdinareobs, romelic bunebas<br />

erTgvarad Tavis daRs asvams da mas Tavis nebas uqvemdebarebs� Tavisi mu-<br />

SaobiT adamiani Cveulebriv Tavis Tavsa da Tavisianebs inaxavs, ukavSirdeba<br />

da emsaxureba Tavis Zmebs; mas SeuZlia WeSmariti siyvarulis gamovlena da<br />

saRmrTo Semoqmedebis srulyofisaTvis xelSewyoba� metic: migvaCnia, rom<br />

RmrTisadmi miZRvnili samsaxuriT adamiani eziareba ieso qristes gamomsyidvel<br />

saqmes, romelmac muSaobas uzenaesi Rirseba mianiWa, roca nazareTSi<br />

sakuTari xelebiT iSroma� aqedan gamomdinareobs ori ram: yoveli adamianis<br />

movaleobaa, imuSaos keTilsindisierad da, imave dros, yvelas aqvs muSaobis<br />

ufleba� xolo sazogadoebis saqmea, garemoebaTa gaTvaliswinebiT, Tavis<br />

mxriv, daexmaros moqalaqeebs, raTa maT damakmayofilebeli samuSaos mopoveba<br />

SeZlon� da bolos, samuSao ise unda iyos anazRaurebuli, rom adamianebs<br />

SesaZlebloba hqondeT, Rirseulad warmarTon Tavisi da Tavisianebis<br />

materialuri, socialuri, kulturuli da sulieri cxovreba, TiToeulis<br />

movaleobisa da produqtiulobis, warmoebis pirobebisa da sazogado keTildReobis<br />

gaTvaliswinebiT� 139<br />

ekonomikuri moRvaweoba ZiriTadad warmoiqmneba adamianTa erToblivi<br />

muSaobis Sedegad� amitom usamarTloa da arahumanuria misi ise mowyoba da<br />

warmarTva, rom romelime mSromeli dazaraldes� magram Cvens droSic xSirad<br />

xdeba, rom mSromelebi sakuTari namuSevris msaxurebad iqcevian� amas<br />

e�w� ekonomikuri kanonebi araviTar SemTxvevaSi ar amarTlebs� amitom nayofieri<br />

muSaobis mTeli procesi unda esadagebodes pirovnebis moTxovnilebebsa<br />

da misi cxovrebis wess, upirveles yovlisa mis ojaxur cxovrebas (rac<br />

yvelaze metad dedebs exeba); yovelTvis unda iyos gaTvaliswinebuli sqesi<br />

da asaki� garda amisa, mSromelebs unda mieces SesaZlebloba, Tavisi samu-<br />

Saos meSveobiT ganaviTaron Tavisi unar-Cvevebi da Tavisi pirovneba� yvela<br />

unda cdilobdes, Tavisi saqme pasuxismgeblobiT akeTos, magram imave dros,<br />

maT unda hqondeT sakmarisi dro dasvenebisa da moclisTvis, agreTve oja-<br />

139 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Rerum Novarum: ASS 23 (1890-91), pp� 649, 662� – PIUS XI, encycl�<br />

Quadragesimo anno: AAS 23 (1931), pp� 200-201� – misive, encycl� Divini Redemptoris: AAS 29 (1937), p� 92�<br />

– PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radioph� in pervigilio Natalis Domini 1942: AAS 35 (1943), p� 20� – misive, allocutio 13<br />

iunii 1943: AAS 35 (1943), p� 172� – misive, nuntius radioph� operrariis Hispaniae datus, 11 martii 1951: AAS<br />

43 (1951), p� 215� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater er Magistra: AAS 53 (1961), p� 419�


GAUDIUM ET SPES<br />

xuri, kulturuli, sazogadoebrivi da religiuri cxovrebisTvis� garda<br />

amisa, maT unda hqondeT saSualeba, Tavisuflad warmarTon Tavisi Zalebi<br />

da potencia, Tu isini moklebulni arian profesiul saqmeSi maTi gamovlenis<br />

SesaZleblobas�<br />

68� (monawileoba wamowyebebsa da saerTo ekonomikis organizaciaSi� SromiTi<br />

konfliqtebi)� ekonomikur warmoebaSi erTiandebian pirovnebebi, anu<br />

Tavisufali da avtonomiuri adamianebi, RmrTis xatad Seqmnilni� amitom<br />

saWiroa yoveli maTganis movaleobebis gaTvaliswineba (igulisxmeba rogorc<br />

mesakuTreni, aseve is, vinc samuSaos iZleva, rogorc xelmZRvanelebi,<br />

aseve aRmasrulebeli muSakebi) da marTvis saqmeSi erTianobis SenarCuneba�<br />

amis safuZvelze yvelas saSualeba unda mieces, aqtiuri monawileoba miiRos<br />

warmoebis marTvaSi (curatione), 140 saTanado wesebis Sesabamisad� ekonomikuri<br />

da socialuri pirobebis Sesaxeb gadawyvetilebis miReba xSirad xdeba ara<br />

Tavad warmoebaSi, aramed ufro maRali rangis instituciebis mier, romlebzec<br />

damokidebulia mSromelebisa da maTi Svilebis momavali bedi� amitom<br />

maT monawileoba unda miiRon dadgenilebebis gamotanaSi, an uSualod, an<br />

Tavisuflad arCeuli delegatebis meSveobiT�<br />

pirovnebis ZiriTad uflebebs unda mivakuTvnoT mSromelTa ufleba, Tavisuflad<br />

daarson gaerTianebebi, romlebic SeZleben maT adekvaturad warmodgenas<br />

da xels Seuwyoben ekonomikuri cxovrebis swori gziT warmarTvas�<br />

amave rigs miekuTvneba mSromelTa ufleba, Tavisuflad miiRon monawileoba<br />

am gaerTianebaTa moRvaweobaSi, yovelgvari represiebis safrTxis gareSe,<br />

romelic maT amis gamo SeiZleba SeemTxvaT� amgvarad mowesrigebuli<br />

monawileobis meSveobiT, romelic Serwymulia ekonomikuri da socialuri<br />

ganaTlebis progresTan, adamianebs sul ufro metad eqnebaT gacnobierebuli<br />

sakuTari movaleoba Tu valdebuleba� amis Sedegad isini igrZnoben, rom<br />

Tavad monawileoben, sakuTari SesaZleblobebisa da unarebis Sesabamisad,<br />

mTeli ekonomikuri da socialuri progresisa da saerTo keTildReobis mi-<br />

Rwevis saqmeSi�<br />

roca warmoiqmneba ekonomikur-socialuri konfliqtebi, unda vecadoT,<br />

maT mSvidobian gadawyvetas mivaRwioT� upirveles yovlisa, yovelTvis unda<br />

mivmarToT mxareTa Soris gulrwfel dialogs� da mainc, dRevandel pirobebSic<br />

gaficva SeiZleba iyos aucilebeli saSualeba (Tundac ukiduresi),<br />

romelsac mimarTaven sakuTari uflebebis dasacavad da mSromelTa samar-<br />

Tliani moTxovnilebebis Sesasruleblad� Tumca, rac SeiZleba swrafad<br />

unda gamoinaxos gzebi, raTa ganaxldes molaparakebebi da dialogi, raTa<br />

Serigeba moxdes�<br />

69� (miwieri simdidre yovel adamians aris ekuTvnis)� miwa da yvelaferi,<br />

rasac is Seicavs, RmrTis mier adamianisa da erTa sargeblobisTvis aris<br />

gankuTvnili� Sesabamisad, warmoebuli simdidre yvelas unda miuvides, rasac<br />

samarTali xelmZRvanelobs, romelsac gverdSi siyvaruli udgas� 141 rogoric<br />

ar unda iyos sakuTrebis formebi (erTa kanonier instituciebTan<br />

maTi SesabamisobaSi moyvana garemoebaTa sxvadasxvaobisa da cvlilebis Tanaxmad<br />

xdeba), yovelTvis unda gvaxsovdes, rom simdidre yvelasTvis aris<br />

gankuTvnili� amitom adamiani, romelic am simdidriT sargeblobs, unda ac-<br />

140 DSdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra: AAS 53 (1961), pp� 408, 424, 427; gamoTqma<br />

“marTvaSi” (in curatione) aRebulia laTinuri teqstidan: encycl� Quadragesimo anno: AAS 23<br />

(1931), p� 199� – sakiTxis evoluciis aspeqtSi Sdr� agreTve: PIUS X<strong>II</strong>, allocutio 3 iunii 1950: AAS 42<br />

(1950), pp� 485-488� – PAULUS VI, allocutio 8 iunii 1964: AAS 56 (1964), pp� 574-579�<br />

141 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, encycl� Sertum laetitiae: AAS 31 (1931), p� 642� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, allocutio consistorialis:<br />

AAS 52 (1960), pp� 5-11� – misive, encycl� Mater et Magistra: AAS 53 (1961), p� 411�<br />

371


372<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

nobieredbes, rom nivTebi, romlebsac is kanonierad flobs, ara marto misi<br />

sakuTrebaa, aramed sazogadoc aris, rac imas niSnavs, rom maT SeuZlia sargeblobis<br />

motana ara marto misTvis, aramed sxvebisTvisac� 142 amasTanave, yvelas<br />

aqvs ufleba hqondes TavisTvis da Tavisi ojaxisTvis simdidris sakmariso<br />

odenoba� ase fiqrobdnen eklesiis mamebi da moZRvarni: maT miaCndaT, rom<br />

adamianebi ara marto Warbi qonebis safuZvelze unda daexmaron Raribebs; 143<br />

xolo vinc ukidures gaWirvebaSia, ufleba aqvs, TavisTvis aucilebeli wili<br />

sxvaTa simdidridan aiRos� 144 samyaroSi mravali adamiani SimSiliT itanjeba,<br />

amitom wmida <strong>kreba</strong> yvelas mouwodebs, rogorc calkeul pirebs, aseve xelisufalT,<br />

axsovdeT mamaTa naTqvami: „aWame SimSilisgan momakvdavs, radgan<br />

Tu ar aWame, niSnavs, rom mokali“ 145 , da, ramdenadac SeuZliaT, marTlac ise<br />

gascen da ganagon Tavisi simdidre, rom individebma Tu erebma SeZlon, am daxmarebis<br />

safuZvelze Tavad uSvelon sakuTar Tavs da ganviTardnen�<br />

principi, romlis Tanaxmad simdidre yvelasTvis aris gankuTvnili, ekonomikurad<br />

naklebad ganviTarebul sazogadoebebSi xSirad amave sazogadoebis<br />

Cveulebebisa da tradiciebis safuZvelze xorcieldeba� amis Sedegad<br />

TiToeuli wevri misTvis aucilebel simdidres iRebs� amasTanave ar unda vifiqroT,<br />

rom Cveulebebi – Tuki isini Cveni drois moTxovnilebebs ar pasuxobs<br />

_ sruliad ucvleli ra aris� meores mxriv, wesier Cveulebebs daufiqreblad<br />

ar unda SevebrZoloT, roca isini dRevandeli viTarebis Sesabamisni<br />

arian da didi sargeblobis motana ZaluZT� msgavsad amisa, ekonomikurad<br />

didad ganviTarebul qveynebSi, sazogadoebriv instituciaTa garkveul er-<br />

Tobliobas (maT funqciaSi Sedis dazRveva da usafrTxoeba) SeuZlia Tavisi<br />

wvlili Seitanos im principis ganxorcielebaSi, romlis Tanaxmad simdidre<br />

yvelasTvis aris gankuTvnili� SemdgomSic unda ganviTardes saojaxo da socialuri<br />

samsaxurebi, gansakuTrebiT isini, romlebic kulturasa da gana-<br />

Tlebas uwyobs xels� yovelive amis organizaciisas yuradReba unda mieqces<br />

imas, rom moqalaqeni ar iyvnen erTgvarad inertulni sazogadoebis winaSe,<br />

ar uaryon maTTvis dakisrebuli movaleoba da samsaxurze uari ar Tqvan�<br />

70� (investiciebi da fuli)� Tavis mxriv, investiciebis mizani unda<br />

iyos, rogorc dRevandeli, aseve momavali mosaxleobis uzrunvelyofa<br />

samuSao pirobebiTa da sakmarisi anazRaurebiT� vinc iRebs gadawyveti-<br />

142 Sdr� S� THOMAS, Summa Theol. <strong>II</strong>-<strong>II</strong>, q� 32, a� 5 ad 2; iqve, q� 66, a�2; Sdr� explicatio in LEO X<strong>II</strong>I<br />

encycl� Rerum Novarum: ASS 23 (1890-91), p� 651� – Sdr� agreTve PIUS X<strong>II</strong>, allocutio 1 iunii 1941: AAS 33<br />

(1941), p� 199� – misive, nuntius radioph� natalicius 1954: AAS 47 (1955), p� 27�<br />

143 Sdr� S� BASILIUS, hom. in illud Lucae “Destruam horrea mea”, n� 2: PG 31, 263� – LACTAN-<br />

TIUS, Divinarum Institutionum, lib� V, de iustitia: PL 6, 565 B� – S� AUGUSTINUS, In Ioann. Ev., tr� 50, n� 6: PL<br />

35, 1760� – misive, Enarratio in Ps. CXLV<strong>II</strong>, 12: PL 37, 1922� – S� GREGORIUS M�, Homiliae in Ev., hom� 20:<br />

PL 76, 1165� – misive, Regulae Pastoralis liber, pars <strong>II</strong>I, c� 21: PL 77, 87� – S� BONAVENTURA, In <strong>II</strong>I Sent., d�<br />

33, dub� 1: QUARACCHI <strong>II</strong>I, 728� – misive, In IV Sent., d� 15, p� <strong>II</strong>, a� 2, q� 1: ed� cit� IV, 371 b; q� de superfluo:<br />

ms� Assisi, Bibl. comun. 186, ff� 112a-113a� – S� ALBERTUS M�, In <strong>II</strong>I Sent., d� 33, a� 3, sol� 1: ed� BORGNET<br />

XXV<strong>II</strong>I, 611� – misive, In IV Sent., d� 15, a� 16: ed� cit� XXIX, 494-497� – rac Seexeba “siWarbis” gansaz-<br />

Rvrebas Cvens droSi, Sdr� IO�NNE� XX<strong>II</strong>I� n�nti�� ra�i�tele�i�ific�� 11� �e�t� 1962: ��� 54 (1962)�<br />

p� 682: “yvela adamianis valia, qristianis aucilebeli valia, gaacnobieros siWarbe sxva<br />

adamianis gaWirvebasTan mimarTebaSi, da izrunos imisTvis, raTa Seqmnil dovlaTs yvelas<br />

sasargeblod ganagebdnen da anawilebdnen”�<br />

144 am SemTxvevaSi ZalaSia Zveli principi: “ukidures gaWirvebaSi yvelaferi sazogadoa,<br />

anu yvelaferi ganzogadebadia (communicanda)”� meore mxriv, imis Sesaxeb, Tu ra mniSvnelobiT,<br />

ra moculobiT da ra saxiT aris es principi mocemul teqstSi gamoyenebuli,<br />

ix�, Tanamedrove cnobil avtorTa garda, S� THOMAS, Summa Theol. <strong>II</strong>-<strong>II</strong>, q� 66, a� 7� cxadia, rom<br />

am principis swori gamoyenebisTvis daculi unda iyos zneobrivad aucilebeli yvela piroba�<br />

145 Sdr� GRATIANI Decretum, C� 21, dist� LXXXVI: FRIEDBERG I, 302� es gamoTqma gvaqqvs<br />

ukve PL 54, 591 a-sa da PL 65, 1132 B-Si� Sdr� antonianum 27 (1952) 349-366�


GAUDIUM ET SPES<br />

lebebs am investiciebisa da ekonomikuri cxovrebis warmarTvis Sesaxeb<br />

– iqnebian isini kerZo pirebi, jgufebi Tu sajaro xelisufalni – maT es<br />

mizani mudam Tvalwin unda edgaT� Tavis mZime movaleobad maT Semdegi<br />

ram unda gaacnobieron: erTis mxriv, maT unda Tvalyuri adevnon, rom<br />

adamianebs hqondeT yvelaferi, rac saWiroa rogorc individis, aseve sazogadoebis<br />

Rirseuli cxovrebisaTvs; meores mxriv, maT unda momavali<br />

ganWvriton da daamyaron samarTliani wonasworoba dRevandeli individualuri<br />

Tu koleqtiuri moxmarebis moTxovnilebebsa da momavali TaobisTvis<br />

investiciaTa saWiroebas Soris� aseve, yovelTvis mxedvelobaSi<br />

unda hqondeT ekonomikurad naklebad ganviTarebuli qveynebisa Tu regionebis<br />

gadaudebeli saWiroebani� rac Seexeba fulis sferos, aq unda<br />

vizrunoT imisTvis, rom zarali ar mivayenoT arc sakuTari qveynis, arc<br />

sxva qveyanaTa simdidres� garda amisa, yuradReba unda mieqces imas, rom<br />

fulis Rirebulebis cvalebadobasTan erTad usamarTlod ar daiCagron<br />

isini, vinc ekonomikurad sustia�<br />

71� (sakuTrebisa da piradi qonebis xelmisawvdomoba; latifundiebi)�<br />

sakuTreba da piradi qonebis sxva formebi, romlebic materialur faseulobebze<br />

vrceldeba, exmareba pirovnebas, gamoxatos Tavisi Tavi, da aZlevs<br />

mas saSualebas, Seasrulos Tavisi movaleoba sazogadoebasa da ekonomikaSi�<br />

amitom mniSvnelovani saqmea, xeli unda Seewyos imas, rom materialuri faseulobebi<br />

garkveulwilad xelmisawvdomi iyos rogorc kerZo pirebisTvis,<br />

aseve sazogadoebebisTvis�<br />

kerZo sakuTreba an materialur faseulobaTa floba TiToeuli adamians<br />

aZlevs farTo asparezs pirovnuli da ojaxuri avtonomiisTvis� amitom saku-<br />

Trebis es formebi adamianis Tavisuflebis ganvrcobad unda miviCnioT: saboloo<br />

jamSi, movaleobisa da valdebulebis SesrulebisTvis stimulis micemis<br />

gamo, isini moqalaqeTa Tavisuflebis erTerT pirobas warmoadgens� 146<br />

aseTi flobis Tu sakuTrebis formebi dRes sxvadaxvagvaria� TandaTanobiT<br />

isini kidev ufro mravalgvari xdeba� amasTanave, yvela maTgani, socialur<br />

fondebTan, sazogadoebis mier garantirebul uflebebsa da gaweul<br />

samsaxurTan erTan, warmoadgens daculobis (securitatis) arsebiT mizezs� es<br />

exeba ara marto materialur sakuTrebas, aramed arameterialur faseulobebsac,<br />

rogoricaa profesiuli unar-Cvevebi�<br />

kerZo sakuTrebis ufleba ar ewinaaRmdegeba uflebas, romelic saxalxo<br />

sakuTrebis formaTa mravalgvarobas gaaCnia� qonebis gadacemis ganxorcieleba<br />

saxalxo sakuTrebaSi SeuZlia mxolod uflebamosil xelisuflebas,<br />

sazogado keTildReobis moTxovilebaTa gaTvaliswinebiT da mis fargleb-<br />

Si, saTanado kompensaciis gaRebiT� garda amisa, saxalxo xelisuflebis funqcias<br />

warmodagens, ar dauSvas, vinmem borotad isargeblos kerZo sakuTrebiT<br />

da is sazogado keTildReobis winaaRmdeg gamoiyenos� 147<br />

kerZo sakuTrebas Tavisi bunebiT sazogadoebrivi xasiaTic aqvs� igi kanons<br />

efuZneba, romlis Tanaxmad simdidre yvelasTvis aris gankuTvnili� 148<br />

am sazogadoebrivi xasiaTis ugulebelyofis SemTxvevaSi sakuTreba SeiZle-<br />

146 Sdr� LEO X<strong>II</strong>I, encycl� Rerum Novarum: ASS 23 (1890-91), pp� 643-646� – PIUS XI, encycl� Quadragesimo<br />

anno: AAS 23 (1931), p� 191� – PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radioph� 1 iunii 1941: AAS 33 (1941), p� 199�<br />

– misive, nuntius radiophonicus in pervigilio Natalis Domini 1942: AAS 35 (1943), p� 17� – misive, nuntius<br />

radioph� 1 sept� 1944: AAS 36 (1944), p� 253� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra: AAS 53 (1961),<br />

pp� 428-429�<br />

147 Sdr� PIUS XI, encycl� Quadragesimo anno: AAS 23 (1931), p� 214� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl�<br />

Mater et Magistra: AAS 53 (1961), p� 429�<br />

148 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radioph� Pent� 1941: AAS 44 (1941), p� 199� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl�<br />

Mater et Magistra: AAS 53 (1961), p� 430�<br />

373


374<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

ba iqces araerTi xarbi miswrafebisa da mZime areulobis mizezad, rac sababs<br />

aZlevs maT, vinc Tavad sakuTrebis uflebas ewinaaRmdegeba�<br />

bevr ekonomikurad naklebad ganviTarebul regionSi arsebobs didi,<br />

Zalze vrceli sameurneo miwebi, romlebic saSualo doneze aris damuSavebuli,<br />

an, mogebis mizniT, saerTod xeluxlebelia; da es xdeba maSin, rodesac,<br />

erTis mxriv, mosaxleobis umetesobas miwa saerTod ar gaaCnia an sul<br />

mcire nakveTs flobs, xolo meores mxriv, aSkaraa, rom samiwadmoqmedo produqtiuloba<br />

gadaudebel matebas saWiroebs� xSirad isini, visac samuSaos<br />

miwaTmflobeli aZlevs, an vinc ijariT aRebul nakveTs amuSavebs, iseT gasamrjelosa<br />

Tu xelfass iRebs, romelic adamians ar ekadreba; amasTanave,<br />

maT ara aqvs saTanado sacxovrebeli da Suamavlebic maT Zarcvaven� yovelgvar<br />

daculobas moklebulni, isini iseT pirovnul monobaSi cxovroben,<br />

rom warTmeuli aqvT damoukideblad da sakuTari pasuxismgeblobiT moqmedebis<br />

SesaZlebloba, maT ara aqvT araviTari saSualeba, monawileoba miiRon<br />

kulturul procesebSi, sazogadoebriv da politikur cxovrebaSi� amitom,<br />

sxvadasxva SemTxvevaTa Sesabamisad, saWiroa reformebi, raTa gaizardos<br />

Semosavali, gaumjobesdes muSaobis pirobebi, gaizardos samuSaTi uzrunvelyofa<br />

da iyos damoukideblad moqmedebis stimuli� metic: arasakmarisad<br />

damuSavebuli nakveTebi unda ganawildes maT Soris, visac SeuZlia, miwa<br />

ufro nayofieri gaxados� am SemTxvevaSi maT unda mieces aucilebeli damxmare<br />

saSualebebi, upirveles yovlisa ganaTlebisTvis saWiro saxsrebi da<br />

samarTliani kooperatiuli organizaciis SesaZleblobebi� yvela SemTxvevaSi,<br />

roca sazogadi keTildReoba moiTxovs kerZo sakuTrebis konfiskacias,<br />

aucilebelia, yvela garemoebaTa gaTvalisiwnebiT, ganisazRvros Sesabamisi<br />

kompensacia�<br />

72� (ekonomikur-socialuri moRvaweoba da qristes meufeba)� qristianebi,<br />

romlebic aqtiur monawileoba iReben dRevandel ekonomikur-socialur<br />

progresSi da samarTlianobisa da siyvarulisTvis ibrZvian, unda darwmunebulni<br />

iyvnen, rom SeuZliaT didad Seuwyon xeli kacobriobis ayvavebasa da<br />

samyaroSi mSvidobis damyarebas� am saqmianobis brwyinvale magaliTs unda<br />

gvaZlevdnen rogorc calkeuli pirebi, aseve gaerTianebebi� sruliad aucilebeli<br />

codnisa da gamocdilebis SeZenis safuZvelze, maT unda SeinarCunon<br />

swori ierarqia miwier moRvaweobaSi, qristesa da misi saxarebis mimarT<br />

erTgulebaSi, ise, rom mTeli maTi cxovreba, rogorc kerZo aseve sazogado,<br />

ganimsWvalos netarebaTa suliT (spiritu Beatitudinum), gansakuTrebiT ki siglaxakis<br />

suliT�<br />

vinc qristes morCilia, is, upirveles yovlisa, RmrTis meufebas eZiebs:<br />

iqidan ufro Zlier da wmida trfialebas iRebs, imisaTvis, rom yvela Tavis<br />

Zmas daexmaros da, siyvarulis STagonebiT, samarTlianobos saqme<br />

srulyos� 149<br />

Tavi IV<br />

politikuri sazogadoebis cxovreba<br />

73� (saxalxo cxovreba dRes)� sadReisod erTa struqturasa da instituciebSi<br />

Rrma gardaqmnebi SeiniSneba, romlebic am erTa kulturul, ekonomikur<br />

da socialur evolucias Tan sdevs� es gardaqmnebi did gavlenas<br />

axdens politikuri sazogadoebis cxovrebaze� es, upirveles yovlisa, exeba<br />

149 qonebis samarTliand gamoyenebis Sesaxeb moZRvrebisaTvis axal aRTqmaSi Sdr�<br />

luk� 3, 11; 10, 30; 11, 41; 1petr� 5, 3; mark� 8, 36; 12, 29-31; iak� 5, 1-6; 1tim� 6, 8; efes� 4, 18; 2kor�<br />

8, 13; 1ioan� 3, 17-18�


GAUDIUM ET SPES<br />

yvelas uflebebsa da movaleobebs samoqalaqo Tavisuflebis sferosa da<br />

saerTo keTildReobis miRwevis saqmeSi, agreTve moqalaqeTa urTierTobebis<br />

mowesrigebas rogorc erTmaneTSi, aseve sajaro xelisuflebasTan mimarTebaSi�<br />

adamianis Rirsebis gancda ufro cxoveli gaxda� aqedan gamomdinare, samyaros<br />

sxvadasxva regionSi adamianebi miiswrafian iseTi politikur-iuridiuli<br />

wyobis dasamyareblad, romelic uzrunvelyofs sazogadoebriv cxovrebaSi<br />

pirovnebis uflebebis ukeT dacvas� aseTi uflebebia: Tavisuflad<br />

Sekrebis, gaerTianebis, sakuTari Sexedulebis gamoxatvis, religiis kerZod<br />

an sajarod aRsareba� pirovnebis uflebaTa dacva xom aucilebeli pirobaa<br />

imisa, rom moqalaqeebs, individualurad Tu jgufurad, SeeZloT aqtiuri<br />

monawileoba miiRon saxelmwifos cxovrebasa da marTvaSi�<br />

kulturul, ekonomikur da socialur progresTan erTad mraval adamians<br />

ganumtkicdeba survili, ufro aqtiuri monawileoba miiRos sazogadoebis<br />

politikuri cxovrebis organizaciaSi� mravali adamianis cnobierebaSi<br />

mZafrdeba miswrafeba, dacul iqnas ama Tu im eris umciresobaTa uflebebi,<br />

Tanac ise, rom gaTvaliswinebuli iyos am umciresobis movaleobani politikuri<br />

sazogadoebis winaSe� amasTanave sul ufro izrdeba pativiscema im<br />

adamianTa mimarT, romlebsac gansxvavebuli azri gaaCniaT an romlebic sxva<br />

religias misdeven (�r�fitente�)� amasTanave myardeba ufro farTo TanamSromloba,<br />

romlis mizania, yvela moqalaqem – da ara mxolod priviligirebulTa<br />

raRac jgufma - namdvilad SeZlos pirovnebis uflebebiT sargebloba�<br />

amave dros, uariyofa zogierT regionSi arsebuli yvela is politikuri<br />

forma, romlebic win eRobeba samoqalaqo Tu religiur Tavisuflebas,<br />

xels uwyobs vnebaTaRelvisa da politikur danaSaulTa msxverplis zrdas<br />

da xelisuflebis moRvaweobas ise warmarTavs, rom is saerTo keTildReobis<br />

interesebis zurgs aqcevs da erTerTi partiis an sulac mmarTvelTa interesebs<br />

emsaxureba�<br />

WeSmaritad humanuri politikuri cxovrebis dasamyareblad saukeTeso<br />

saSualebaa im Rrma grZnobis aRZrva, romelic samarTlianobis, sikeTisa<br />

da saerTo keTildReobisken aris mimarTuli, da im Zireuli principebis<br />

ganmtkiceba, romlebic exeba politikuri sazogadoebis WeSmarit saxes,<br />

agreTve sajaro xelisuflebis mizans, swor moqmedebasa da mis sazRvrebs�<br />

74� (politikuri sazogadoebis buneba da mizani)� adamianebi, ojaxebi da<br />

sxvadasxva jgufebi, romlebic samoqalaqo sazogadoebas qmnian, acnobiereben,<br />

rom TavisTavad ar ZaluZT savsebiT humanuri cxovreba Camoayalibon�<br />

isini grZnoben, rom aucilebelia ufro farTo sazogadoeba, romelSic yvela<br />

adamiani yoveldRiurad yvela Rones ixmars, rom saerTo keTildReoba<br />

ufro da ufro srulyofilad ganxorcieldes� 150 amitom qmnian isini politikur<br />

sazogadoebas, mis sxvadasxva formebs� amgvarad, politikuri sazogadoeba<br />

arsebobs im saerTo keTildReobisTvis, romelSic is Tavis srul<br />

gamarTlebasa da Sinaarss iZens, da romlidanac iRebs Tavis pirvandel da<br />

sakuTar uflebas� saerTo keTildReoba moicavs sazogadoebrivi cxovrebis<br />

im pirobaTa erTobliobas, romelTa meSveobiT adamianebs, ojaxebsa da<br />

gaerTianebebs SeuZliaT ufro srulad da dauyovnebliv miaRwion sakuTar<br />

srulyofilebas� 151<br />

politikur sazogadoebaSi mravali sxvadasxva adamiani arsebobs� maT kanonierad<br />

sxvadasxva Sexedulebis gaziareba SeuZliaT� imisaTvis, rom politikuri<br />

sazogadoeba ar daiSalos imis gamo, rom TiToeuli adamiani saku-<br />

150 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra: AAS 53 (1961), p� 417�<br />

151 Sdr� iqve�<br />

375


376<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

Tar azrs misdevs, saWiroa xelisufleba, romelic yvela moqalaqis Zalas<br />

saerTo keTildRebisken warmarTavs, da amas gaakeTebs ara meqanikurad an<br />

despoturad, aramed, upirveles yovlisa, rogorc zneobrivi Zala, romelic<br />

eyrdnoba Tavisuflebasa da dakisrebuli movaleobisa da pasuxismgeblobis<br />

gacnobierebas�<br />

cxadia, rom politikuri sazogadoebisa da sajaro xelisuflebis fesvebi<br />

adamianis bunebaSi Zevs� amitom isini damokidebulni arian im wesze, romelic<br />

RmerTma winaswar daadgina, xolo reJimis gansazRvra da mmarTvelTa<br />

daniSnva moqalaqeTa Tavisufali nebis uflebamosilebaa� 152<br />

aqedan gamomdinare, politikuri Zalauflebis ganxorcieleba (iqneba es<br />

sazogadoebaSi rogorc aseTSi Tu instituciebSi, romlebic saxelmwifos<br />

ganasaxiereben) mudam unda xdebodes zneobrivi sazRvrebis CarCoebSi, saer-<br />

To keTildReobis (es cneba dinamikurad unda iqnas gagebuli) uzrunvelyofis<br />

mizniT, kanonierad dadgenili Tu dasadgeni samarTlebrivi wesis Sesabamisad�<br />

amgvarad, moqalaqeni nebayoflobiT arian valdebulni, morCileba<br />

gamoavlinon� 153 aqedan gamomdinare, gasagebia maTi pasuxismgebloba, Rirseba<br />

da mmarTvelTa mniSvneloba�<br />

xolo Tu moqalaqeni iCagrebian sajaro xelisuflebisgan, romelic Tavisi<br />

kompetenciis farglebs scildeba, maT uari ar unda Tqvan imaze, rasac<br />

saerTo keTildReobis obieqtur moTxovnilebas warmoadgens: dae, SeeZloT<br />

maT, daicvan Tavisi da Tavis TanamoqalaqeTa uflebebi xelisuflebis borotad<br />

gamoyenebis winaSe, im CarCoebSi, romlebic bunebrivma da saxarebis<br />

kanonma dasaxa�<br />

konkretuli formebi, romelTa meSveobiT politikuri sazogadoeba awesrigebs<br />

Tavis struqurasa da sajaro xelisuflebis organizacias, SeiZleba<br />

mravalgvari iyos (es damokidebulia erTa Taviseburebasa da istoriul ganviTarebaze),<br />

Tumca yvela maTgani mudam unda emsaxurebodes kulturuli,<br />

mSvidobiani da yvelas mimarT keTilismosurne adamianis formirebas, rac<br />

mTeli kacobriobisTvis aris sasargeblo�<br />

75� (yvelas TanamSromloba sazogadoebriv cxovrebaSi)� adamianur bunebas<br />

savsebiT Seefereba politikur-iuridiuli struqturebis arseboba,<br />

romlebic yvela moqalaqes sul ufro warmatebiTa da yovelgvari diskriminaciis<br />

gareSe aZlevs saSualebas, Tavisuflad da realurad monawileoba<br />

miiRos rogorc politikuri sazogadoebis iuridiuli pricipebis CamoyalibebaSi,<br />

aseve saxelmwifos marTvasa da sxvadasxva instituciis sferosa<br />

da miznebis gansazRvraSi, agreTve mmrTvelTa arCevaSi� 154 dae, yvela moqalaqes<br />

axsovdes, rom maTi ufleba da movaleobac aris, saarCevno xmis Tavisuflad<br />

gamoyeneba saerTo keTildReobisaTvis� eklesia qebisa da pativiscemis<br />

Rirsad miiCnevs maT saqmes, vinc adamianTa msaxurebiT saxelmwifos<br />

keTildReobisTvis iRwvis da am samsaxuris tvirTs Tavis Tavze iRebs�<br />

moqalaqeTa TanamSromlobam, samsaxurisadmi pasuxismgeblobis grZnobiT<br />

gamsWvalulma, saxelmwifos yoveldRiur cxovrebaSi keTili nayofi<br />

rom gamoiRos, saWiroa swori samarTlebrivi wesi, romelic gulisxmobs<br />

funqciaTa da sajaro xelisuflebis institutebis saTanado danawilebasa<br />

da, imave dros, uflebaTa efeqtur dacvas, romelic aravisze ar iqneba<br />

damokidebuli� yvela pirovnebis, ojaxisa da jgufis uflebebi unda iqnas<br />

aRiarebuli, daculi da ganviTarebuli, xeli unda Seewyos maT ganxorcie-<br />

152 Sdr� rom� 13, 1-5�<br />

153 Sdr� rom� 13, 5�<br />

154 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radioph�, 24 dec� 1942: AAS 35 (1943), pp� 9-24; 24 dec� 1944: AAS 37<br />

(1945), pp� 11-17� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris: AAS 55 (1963), pp� 263, 271, 277, 278�


GAUDIUM ET SPES<br />

lebasac, 155 im movaleobebTan erTad, romlebic yvela moqalaqes akisria� maT<br />

Soris aRsaniSnavia saxelmwifosTvis materialuri da personaluri samsaxuris<br />

gawevis aucilebloba, rasac saerTo keTildReoba moiTxovs� xolo<br />

mmarTvelebi unda eridon ojaxuri, sazogadoebrivi Tu kulturuli gaer-<br />

TianebebisTvis, agreTve Suamavali organizaciebisa da institutebisTvis<br />

xelis SeSlas, ar unda daabrkolon maTi kanonieri da nayofieri moRvaweoba:<br />

piriqiT, unda ecadon, xeli Seuwyon maT Tavisufal da kanonzomier ganvi-<br />

Tarebas� rac Seexeba moqalaqeebs, rogorc calkeul pirebs, aseve maT gaer-<br />

Tianebebs, isini unda eridon, sajaro xelisuflebas metismetad didi Zalaufleba<br />

mianiWon, an misgan usafuZvlod metismeti Semweoba da sargebeli<br />

moiTxovon, pirovnebebze, ojaxebsa da sazogadoebriv jgufebze dakisrebuli<br />

movaleobis Semcirebis mizniT�<br />

Cveni drois rTuli viTarebis gamo sajaro xelisufleba sul ufro xSirad<br />

ereva sazogadoebriv, ekonomikur da kulturul saqmeebSi, raTa Seiqmnas<br />

ufro xelsayreli pirobebi, romlebic saSualebas miscems moqalaqeebsa<br />

da jgufebs, ufro warmatebiT da Tavisuflad iRvawon sruli adamianuri<br />

keTildReobis misaRwevad� regionTa sxvadasxvaobisa da erTa ganviTarebis<br />

TaviseburebaTa Sesabamisad, sxvadasxvagvarad SeiZleba iqnas gagebuli<br />

mimarTebebi socializaciasa 156 da pirovnebis avtonomiasa Tu ganviTarebas<br />

Soris� magram iq, sadac uflebaTa gamoyneba saerTo keTildReobis gamo<br />

droebiT izRudeba, rogorc ki viTareba Seicvleba, Tavisuflebac rac SeiZleba<br />

swrafad unda aRdges� arahumanuria, roca politikuri xelisufleba<br />

totalitarobisa Tu diqtaturis formas iZens, rac pirovnebisa Tu sazogadoebrivi<br />

jgufebis uflebebs zians ayenebs�<br />

dae, moqalaqeni didsulovnad da erTgulad avlendnen mowiwebas samSoblos<br />

mimarT, oRond gonebaSezRudulobis gareSe� es imas niSnavs, rom maTi<br />

mizani mudam unda iyos adamianTa mTeli ojaxis keTildReoba, xolo es ojaxi<br />

moicavs sxvadasxva jaWvebiT erTmaneTTan dakavSirebul rasebs, xalxebsa<br />

da erebs�<br />

dae, qristes yvela erTgulma igrZnos, rom politikur sazogadoebaSi<br />

maT gansakuTrebuli da ganumeorebeli mowodeba aqvT� isini magaliTs unda<br />

iZleodnen, ramdenadac gacnobierebuli aqvT movaleoba da saerTo keTildReobas<br />

emsaxurebian, raTa saqmiT aCvenon, Tu rogor SeiZleba SeeTanxmos<br />

xelisufleba Tavisuflebas, pirovnuli iniciativa mTeli sazogadoebrivi<br />

sxeulis Sekrulobasa da aucileblobas, erTianobis upiratesoba nayofier<br />

mravalferovnebas� rac Seexeba droebiTi saqmeebis mogvarebas, unda vcnoT<br />

kanonieri Sexedulebebi, Tundac isini erTmaneTisgan sxvaobdnen, da pativi<br />

vceT moqalaqeebs (agreTve gaerTianebebis wevrebs), romlebic am Sexedulebebs<br />

patiosnad icaven� xolo politikurma partiebma mxari unda dauWiron<br />

imas, rasac, maTi azriT, saerTo keTildReoba saWiroebs; oRond arasros ar<br />

unda daayenon piradi sargebeli saerTo keTildReobaze maRla�<br />

didad unda vizrunoT samoqalaqo da politikuri ganaTlebisTvis, romelic<br />

dRes Zalze sWirdeba xalxs da gansakuTrebiT axalgazrdebs, raTa yvela<br />

moqalaqem SeZlos, monawileoba miiRos politikuri sazogadoebis cxovrebaSi�<br />

visac SeuZlia an vinc SeZlebs politikas misdios – urTulessa da imavdroulad<br />

ukeTilSobiles xelovnebas, 157 unda moemzados da ecados, es saqme akeTos,<br />

sakuTar komfortsa da gamorCenaze fiqris gareSe� dae, zneobrivad sufTad<br />

155 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, nuntius radioph�, 1 iun� 1941: AAS 33 (1941), p� 200� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl�<br />

Pacem in terris. l�c�, pp� 273, 274�<br />

156 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Mater et Magistra: AAS 53 (1961), pp� 415-418�<br />

157 Sdr� PIUS XI, allocutio “Ai dirigenti della Federazione Universitaria Cattolica”: Discorsi di Pio XI:<br />

ed� Bertetto, Torino, vol� 1 (1960), p� 743�<br />

377


378<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

da windaxedulad imoqmedon usamarTlobisa da Zaladobis winaaRmdeg, erTi<br />

adamianisa Tu politikuri partiis mxridan gabatonebisa da aratolerantobis<br />

winaaRmdeg� dae, gulrwfelad da samarTlianobis grZnobiT, siyvaruliTa<br />

da politikuri ZlierebiT iRvawon yvelas keTildReobisaTvis�<br />

76� (politikuri sazogadoeba da eklesia)� Zalian mniSvnelovania, upirveles<br />

yovlisa iq, sadac sazogadoeba pluralizmiT xasiaTTeba, rom SemuSavdes<br />

swori Sexeduleba politikur sazogadoebasa da eklesias Soris<br />

urTierTobis Sesaxeb, raTa cxadad moxdes garCeva imisi, rasac qristes er-<br />

Tgulni, calcalke Tu sazogadoebis saxiT, TviTon akeTeben, rogorc qristianuli<br />

cnobierebiT gamsWvaluli moqalaqeni, imisgan, rasac isini eklesiis<br />

saxeliT Tavis mRvdlebTan erTad akeTeben�<br />

eklesia, romelic Tavisi msaxurebiTa da uflebamosilebiT araviTar<br />

SemTxvevaSi ar Seerwymis politikur sazogadoebas da ar ukavSirdeba arcerT<br />

politikur sistemas, warmoadgens adamianis pirovnebis transcendentobis<br />

niSansa da sawindars�<br />

Tav-Tavis asparezze politikuri sazogadoeba da eklesia urTierTdamoukidebelni<br />

da avtonomiurni arian� orive, oRond sxvadasxva saxiT,<br />

adamianebis pirovnul da sazogadoebriv mowodebas emsaxureba� rac ufro<br />

jansaRad iTanmSromleben isini erTmaneTTan, garemoebisa da drois ga-<br />

TvaliswinebiT, miT ufro did samsaxurs gauweven saerTo keTildRobas�<br />

adamiani xom mxolod miwier wessze ar daiyvaneba: is kacobriobis istoriaSi<br />

cxovrobs da Tavis saukuno mowodebas mTlianad inaxavs� eklesia,<br />

gamomsyidvelis siyvarulSi dafuZnebuli, xels uwyobs imas, rom qveyana-<br />

Ta SigniT da qveynaTa Soris samarTlianoba da siyvaruli kidev ufro<br />

gavrceldes� eklesia qadagebs saxarebiseul WeSmaritebas da abrwyinebs<br />

adamianuri moRvaweobis yvela sferos Tavisi moZRvrebiTa da mowmobiT,<br />

romelsac qristes erTgulni warmoadgenen� amasTanave, eklesia pativs<br />

scems da xels uwyobs moqalaqeTa politikur Tavisuflebasa da pasuxismgeblobas�<br />

rodesac mociqulebi, maTi mimdevrebi da TanamSromlebi warigzavnebian<br />

imisaTvis, raTa adamianebs auwyon qriste – samyaros gamomxsneli, maSin isini<br />

Tavis samociqulo saqmeSi (apostolatu) eyrdnobian RmrTis Zalas, romelic<br />

Zalian xSirad mowmeTa uZlurebaSi saxarebis Zlierebas gamoavlens� yvela,<br />

vinc RmrTis sityvis msaxurebas misdevs, sargeblobdes im gzebiTa da saSualebebiT,<br />

romlebic saxarebas axasiaTebs da didad gansxvavdeba miwieri qalaqis<br />

saSualebebisgan�<br />

miwieri saqmeebi da is, rac adamianur pirobebSi am samyaros aRemateba,<br />

mWidrod aris erTmaneTTan dakavSirebuli, da Tavad eklesia sargeblobs<br />

droebiTi saSualebebiT, ramdenadac amas misi misia moiTxovs� magram<br />

is ar amyarebs imedebs im privilegiabze, romelsac samoqalaqo xelisufleba<br />

sTavazobs� metic: is uars ityvis zogierTi kanonierad miRebuli<br />

uflebiT sargeblobaze, Tu am uflebaTa gamoyeneba eWvis qveS daayenebs<br />

eklesiis mowmobis gulrwfelobas an cxovrebis axali pirobebi cvlilebas<br />

moiTxovs� dae, mas mudam da yvelgan WeSmaritad Tavisuflad SeeZlos<br />

sarwmunoebis qadageba, Tavisi socialuri moZRvrebis swavleba, adamian-<br />

Ta Soris Tavisi movaleobis daubrkoleblad Sesruleba, zneobrivi msjavris<br />

gamotana (iudicium morale ferre), maT Soris im saqmeebTan dakavSirebiT,<br />

romlebic politikas exeba, roca amas pirovnebis Zireuli uflebebi an<br />

sulTa xsna moiTxovs� amasTanave eklesiam unda gamoiyenos yvela is – da<br />

mxolod is saSualebebi, romelic Seesabameba saxarebasa da saerTo keTildReobas,<br />

droisa da garemoebaTa Taviseburebis mixedviT�


GAUDIUM ET SPES<br />

saxarebis erTguli, eklesia asrulebs Tavis misias samyaroSi� misi movaleobaa,<br />

xeli Seuwyos da aRamaRlos is, rac aris WeSmariti, keTili da lamazi<br />

adamianTa sazogadoebaSi, 158 da ganamtkicos mSvidoba adamianTa Soris,<br />

RmrTis sadideblad� 159<br />

Tavi V<br />

mSvidobis SenarCuneba da xalxTa erTobis mxardaWera<br />

77� (Sesavali)� Cvens droSi, roca gansacdeli da SiSi Sedegad mosdevs<br />

mZvinvare da sisxlismRvrel oms da jer kidev tanjavs adamianebs, kacobriobis<br />

mTeli ojaxi Tavisi ganviTarebis gadamwyvet moments uaxlovdeba�<br />

is TandaTanobiT erTad ikribeba da sul ufro metad acnobierebs Tavis<br />

sayovelTao erTianobas� is mxolod im SemTxvevaSi SeZlebs im saqmis Sesrulebas,<br />

romelic mas akisria, e�i� iseTi samyaros aSenebas, romelic yvelgan da<br />

yvelasTvis ufro humanuri iqneba, Tu yvela erTad ganaxlebuli suliT moiqceva<br />

WeSmariti mSvidobisken� amgvarad, saxarebis uwyeba, SeTanxmebuli kacobriobis<br />

maRal miswrafebebTan da idealebTan, Cvens droSi axali naTliT<br />

brwyinavs, roca mSvidobismyofelebs netarebad acxadebs, „rameTu igini Zed<br />

RmrTisad iwodnen“ (maT� 5, 9)�<br />

amitom <strong>kreba</strong> naTels hfens mSvidobis WeSmarit da ukeTilSobiles gagebas,<br />

gmobs omis borotebas da ganizraxavs, mxurvaled mouwodos qristianebs,<br />

mSvidobismyofeli qristes SemweobiT iTanamSromlon yvela adamian-<br />

Tan, raTa maT Soris ganmtkicdes mSvidoba samarTalsa da siyvarulSi, da<br />

momzaddes saSualebebi mSvidobis dasamyareblad�<br />

78� (mSvidobis buneba)� mSvidoba mxolod imas ar niSnavs, rom omi ar aris�<br />

is arc mxolod mowinaaRmdege ZalTa Tanasworobaze daiyvaneba, arc imperiuli<br />

batonobidan aRmocendeba� mas WeSmaritad da saTanadod ewodeba „samarTlis<br />

saqme“ (es� 32, 17)� is aris im wesis nayofi, romelic saRmrTo damfuZnebelma<br />

adamianTa sazogadoebaSi daamkvidra� mas unda axorcielebdnen<br />

adamianebi, romlebsac mudam swyuriaT ufro srulyofili WeSmariteba�<br />

kacobriobis saerTo keTildReoba, upirveles yovlisa, madariuli kanoniT<br />

unda imarTebodes, magram konkretul moTxovnilebaTa mixedviT, is droTa<br />

svlasTan erTad ganuwyvetel cvlilebebs eqvemdebareba� amitom mSvidoba<br />

erTxel da samudamod mopovebuli ram ki ar aris, aramed mudmiv mSeneblobas<br />

saWiroebs� garda amisa, adamianis nebis aramdgradobisa da codvisgan<br />

dauZlurebis gamo, mSvidobis mopoveba TiToeuli adamianisgan moiTxovs<br />

vnebebze kontrols da kanonieri xelisuflebis sifxizles�<br />

magram arc es kmara� dedamiwaze mSvidobis damyareba SeuZlebelia, Tu ar<br />

iqna SenarCunebuli pirovnebaTa keTildReoba, Tu adamianebi Tavisi sulisa<br />

da gonebis simdidres ndobiTa da nebayoflobiT erTmaneTs ar gauziareben�<br />

mSvidobis asaSeneblad sruliad aucilebelia rogorc mtkice neba, mimar-<br />

Tuli sxva adamianebisa Tu xalxebis da maTi Rirsebis pativiscemaze, aseve<br />

gulmodgine qmediTi Zmoba� amgvarad, mSvidoba siyvarulis nayofic aris,<br />

romelic aRemateba yovelive imas, risi mocemac samarTals SeuZlia�<br />

miwieri mSvidoba, moyvasis siyvarulidan aRmocenebuli, aris xati da<br />

Sedegi im mSvidobisa, romelic qristem moitana da romelic mama RmerTisgan<br />

momdinareobs� Tavad ganxorcielebulma Zem, mSvidobis meTavem, Tavisi<br />

jvris meSveobiT yvela adamiani RmerTTan Seariga da sayovelTao erTianoba<br />

158 Sdr� CONC� VAT� <strong>II</strong>, Const� dogm� de Ecclesia, n� 13�<br />

159 Sdr� luk� 2, 14�<br />

379


380<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

erT xalxsa da erT sxeulSi aRadgina� man sakuTar xorcSi mokla mteroba 160<br />

da, aRdgomiT amaRlebulma, gaavrcela siyvarulis suli adamianTa gulSi�<br />

amitom yvela qristians dabejiTebiT mouwodeben, siyvaruliT qmnas We-<br />

Smariteba (Sdr� efes� 4, 15) da gaerTiandes WeSmaritad mSvidobian adamianebTan<br />

mSvidobisaTvis salocvelad da mis dasamyareblad�<br />

amave suliskveTebiT, ar SegviZlia ar SevaqoT isini, vinc uflebaTa<br />

dacvisas uars ambobs Zaladobaze da mimarTavs dacvis iseT saSualebebs,<br />

romlebic sxvebis – ufro susti adamianebis gankargulebaSic aris, roca ki<br />

SesaZlebelia amis gakeTeba sxva adamianebisa Tu sazogadoebis uflebebisa<br />

da movaleobebis Sealaxvis gareSe�<br />

adamianebi, ramdenadac isini codvilni arian, mudam omis safrTxis winaSe<br />

dganen, da es safrTxe maT qristes mosvlamde emuqreba� magram ramdenadac<br />

isini, siyvaruliT gaerTianebulni, codvas sZleven, amdenad Zaladobasac<br />

sZleven, vidre aRsruldeba sityva: „maxvilebisgan saxnisebs gamoWedaven da<br />

Subebisgan – namglebs, eri erze aRar aRmarTavs maxvils da aRaravin iswavlis<br />

oms“ (es� 2, 4)�<br />

qveTavi I<br />

omis Tavidan acileba<br />

79� (omis arahumanurobis Sekaveba)� Tumca ukanasknelma omebma Cvens samyaros<br />

umZimesi ziani miayenes, rogorc materialuri, aseve moraluri, mainc<br />

dRemde omi aCanagebs dedamiwis zogierT kuTxes� metic: vinaidan omSi gamoiyeneba<br />

nebismieri saxis samecniero iaraRi, misi veluroba saxifaToa meomari<br />

mxareebisTvis: mas SeiZleba Sedegad mohyves iseTi barbarosoba, romlis<br />

msgavsic warsuls ar axsovs� garda amisa, dRevandeli viTarebis sirTule da<br />

saerTaSoriso urTierTobebis CaxlarTuloba SesaZleblobas iZleva imisa,<br />

rom axali meTodebiT, cbieriTa da damangreveliT, warmoebdes SeniRbuli<br />

omebi� mraval SemTxvevaSi terorizmis meTodebs mimarTaven, rogorc omis<br />

axal formas�<br />

<strong>kreba</strong> iTvaliswinebs kacobriobis am savalalo mdgomareobas da, upirveles<br />

yovlisa, ganizraxavs, mogvagonos xalxTa bunebrivi uflebebis mni-<br />

Svnelobisa da misi universaluri principebis Sesaxeb� Tavad kacobriobis<br />

cnobiereba am principebs sul ufro da ufro mtkiced ganacxadebs� amitom<br />

danaSauls warmoadgens is moqmedebebi, romlebic am principebs Segnebulad<br />

upirispirdeba, agreTve gankargulebebi, romlebic aseT moqmedebebs sanqcias<br />

aZlevs: maTi brma morCileba ver gaamarTlebs maT, vinc maT emorCileba�<br />

aseT moqmedebebs, upirveles yovlisa, isini unda mivakuTvnoT, romlebic<br />

raRac motiviTa da saSualebiT mTels xalxs, ersa Tu eTnikur umciresobas<br />

spobs� aseTi qmedebebi unda sastikad dagmobil iqnas, rogorc saSineli danauSauli�<br />

xolo qebis Rirsia maTi vaJkacoba, visac ar eSiania, aSkarad daupirispirdes<br />

aseT brZanebebs�<br />

saomar saqmeTa Sesaxeb sxvaTasxva saerTSoriso SeTanxmeba arsebobs,<br />

romlebsac sakmaod bevrma qveyanam moawera xeli, raTa samxedro moqmedebebisa<br />

da maTi Sedegebis arahumanuroba Semcirebuliyo� aseTia SeTanxmebebi,<br />

romlebic exeba daWrili jariskacebis an tyveebis beds, da sxva<br />

amgvari xelSekrulebebi� es SeTanxmebebi daculi unda iyos� metic: yvela<br />

unda ecados (upirveles yovlisa, es exeba sajaro xelisuflebasa da am<br />

saqmeSi gamocdil adamianebs), ramdenadac SeuZliaT, xeli Seuwyon maT<br />

gaumjobesebasa da, amdenad, omebis arahumanurobis ukeT da ufro efeqturad<br />

Sekavebas� garda amisa, samarTliania, rom kanonebma meti huma-<br />

160 Sdr� efes� 2, 16; kol� 1, 20-22�


GAUDIUM ET SPES<br />

nuroba gamoavlinon im pirTa SemTxvevaSi, romlebsac sindisi ar aZlevs<br />

uflebas (ex motivo conscientiae), gamoiyenon iaraRi: dae, adamianTa sazogadoebas<br />

isini sxva formiT emsaxuron�<br />

asea Tu ise, omi kacobriobis cxovrebidan ar amoZirkula� amitom, sanam<br />

iqneba omis saSiSroeba da ar iarsebebs uflebamosili saerTaSoriso xelisufleba,<br />

romelsac saTanado Zala gaaCnia, manamde SeuZlebeli iqneba, uari<br />

vuTxraT mTavrobebs dacvis kanonier uflebaze, Tuki amowurulia mSvidobiani<br />

molaparakebis yvela saSualeba� amitom saxelmwifos mesveurebisa da<br />

sxva pasuxismgebeli pirebis movaleobaa, izrunon maTTvis mindobili xalxebis<br />

usafrTxoebisTvis, da seriozulad miudgnen aseT seriozul saqmeebs�<br />

magram erTia saomari saqmis warmoeba xalxis samarTlianad dacvis mizniT,<br />

da meorea sxva qveynebis damorCilebis survili� saomari Zala ar aris samxedro<br />

Tu politikuri miznebisaTvis misi gamoyenebis kanonierebis safuZveli�<br />

da Tu saubedurod omi ukve daiwyo, TavisTavad am faqtis gamo maxareebs<br />

yvelafris ufleba ara aqvT�<br />

vinc samSoblos samxedro saqmiT emsaxureba, Tavi unda miiCnios xalxTa<br />

usafrTxoebisa da Tavisuflebis msaxurad� am movaleobis sworad SesrulebiT,<br />

isini namdvilad xels uwyoben mSvidobis ganmtkicebas�<br />

80� (totaluri omi)� omis saSineleba da simaxinje usazRvrod izrdeba<br />

mecnierulad gamomuSavebuli iaraRis matebasTan erTad� am iaraRis gamoyenebiT<br />

warmoebul saomar moqmedebebs SeuZlia ganurCevlad uzarmazari<br />

damangreveli Sedegebis gamowveva, romlebic kanonieri dacvis sazRvrebs<br />

sruliad scildeba� es saSualebebi, mravali qveynis arsenalSi ukve arsebuli,<br />

srulad rom gamoyenebuliyo, amas mohyveboda mxareTa mier TiTqmis<br />

sruli urTierTganadgureba, rom aRaraferi vTqvaT mraval gapartaxebaze,<br />

romelic samyaroSi iCens Tavs, da im damRupvel Sedegebze, romlebic amgvari<br />

iaraRis xmarebidan gamomdinareobs�<br />

es yvelaferi gvaiZulebs, omi sruliad axlebur WrilSi ganvixiloT� 161<br />

dae, icodnen Cvenma Tanamedroveebma, rom maT mier warmoebul saomar moqmedebebze<br />

seriozuli pasuxi unda agon� maT dRevandel gadawyvetilebebze<br />

didad aris damokidebuli momavali�<br />

am viTarebaSi wmida <strong>kreba</strong> uerTdeba totaluri omis dagmobis, romelic<br />

ukanasknelma uzenaesma pontifeqsebma ukve gvauwyes, 162 da ganacxadebs:<br />

yovelgvari omi, romelic ganurCevlad mimarTulia imisken, rom mosaxlebasTan<br />

erTad gaanadguros mTeli qalaqebi an vrceli regionebi, aris danaSauli<br />

RmrTisa da Tavad adamianis mimarT, romelic mtkiced da dauyovnebliv<br />

unda iqnas dagmobili�<br />

dRevandeli omis safrTxe gansakuTrebiT imaSi mdgomareobs, rom is er-<br />

Tgvarad danaSaulis Cadenis SesaZleblobas aZlevs maT, vinc uaxles mecnierulad<br />

gamomuSavebul iaraRs flobs� movlenaTa raRac amoucnobi jaWviT,<br />

mas SeuZlia adamianTa neba ukiduresi gadawyvetilebebisken warmarTos�<br />

imisaTvis, rom es momavalSi arasdros moxdes, mTeli msoflios episkoposebi,<br />

gaerTianebulni, evedrebian yvelas, upirveles yovlisa ki qveynebis<br />

mmarTvelebsa da mxedarTmTavrebs, mudam awon-dawonon RmrTisa da mTeli<br />

kacobriobis winaSe aseTi didi pasuxismgebloba�<br />

161 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris, 11 aprilis 1963: AAS 55 (1963), p� 291: “amitom<br />

Cvens epoqaSi, romelic atomuri energiiT aris saxelganTqmuli, ugunurebaa vifiqroT,<br />

rom omi gamodgeba Selaxuli uflebebis dasacavad”�<br />

162 Sdr� PIUS X<strong>II</strong>, allocutio 30 sept� 1954: AAS 46 (1954), p� 589; nuntius radioph�, 24 dec� 1954: AAS<br />

47 (1955), pp� 15 ss� – IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris: AAS 55 (1963), pp� 286-291� – PAULUS VI,<br />

allocutio in Consilio Nationum Unitarum, 4 oct� 1965: AAS 57 (1965), pp� 877-885�<br />

381


382<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

81� (SeiaraRebisken swrafva)� mecnieruli gziT gamomuSavebuli iaraRi<br />

mxolod imisTvis ar grovdeba, rom omis dros iqnas gamoyenebuli� ama Tu im<br />

mxaris dacvis simtkice ganisazRvreba imiT, Tu ramdenad swrafad SeuZlia<br />

mas mowinaaRmdegis Tvadasxmis mogierieba� amitom iaraRis maragi, romelic<br />

wlidan wlamde izrdeba, raRac ucnauri gziT emsaxureba SesaZlo mowinaaRmdegis<br />

daSinebas� bevri fiqrobs, rom es aris yvelaze efeqturi saSualeba,<br />

romliTac SeiZleba damyardes garkveuli mSvidoba erTa Soris�<br />

rogorc ar unda moxdes mogerieba, adamianebi unda darwmunebulni iyvnen,<br />

rom SeiaraRebis procesi, romliskenac mravali qveyana iswrafvis, mSvidobis<br />

mtkiced SenarCunebis garantia ar aris� arc e�w� wonasworoba, romelic<br />

SeiaraRebis Sedegad myardeba, ar aris myari da WeSmariti mSvidoba� amis<br />

Sedegad omis mizezebi ara Tu ar qreba, aramed TandaTanobiTi gamZafrebiT<br />

gvemuqreba� iaraRi ganuwyvetlad ganaxldeba da mis dagrovebas uzarmazari<br />

simdidre xmardeba, xolo dRevandeli samyaros gaWirvebebTan dasapirispireblad<br />

sakmarisi saSualebebi ar moipoveba� imis nacvlad, rom erTa Soris<br />

dapirispirebebi namdvilad da safuZvlianad aRmoifxvras, isini samyaros<br />

sxva nawilTa inficirebasac axdenen� unda avirCioT axali gzebi, ganaxlebuli<br />

sulidan momdinare (ex reformato animo sumentes), raTa es saSineleba Tavidan<br />

iqnas mocilebuli (ut hoc scandalum removeatur), samyaro misi mtanjveli SiSisgan<br />

gaTavisufldes, da SesaZlebeli gaxdes WeSmariti mSvidobis aRdgena�<br />

amitom kidev erTxel unda ganvacxadoT: SeiaraRebisken swrafva kacobriobis<br />

umZimesi tanjvaa da is Raribebs autanel zians ayenebs� Zalian unda<br />

gveSinodes imisi, rom Tu SeiaraReba gagrZelda, is erTxelac damRupveli<br />

ubedurebis mizezi gaxdeba� amisTvis ukve sakmarisi saSualeba arsebobs�<br />

Cven miviReT gafrTxileba im ubedurebaTa Sesaxeb, romelic adamianTa<br />

modgmam SesaZlebeli gaxada� maS visargebloT im pauziT, romelic zemodan<br />

mogveniWa, raTa sakuTari pasuxismgeblobis ukeT gacnobierebiT, movnaxoT<br />

gzebi, romelTa meSveobiT SevZlebT winaaRmdegobebis mogvarebas adamianisaTvis<br />

ufro Rirseuli xerxiT� saRmrTo gangeba dabejiTebiT moiTxovs<br />

Cvengan, gavTavisufldeT omis Zveli msaxurebisgan� xolo Tu uars vityviT<br />

am mcdelobis ganxorcielebaze, maSin vin icis, sad migviyvans es avbediTi<br />

gza, romelsac davadeqiT�<br />

82 (omis sruli akrZalva da saerTaSoriso saqmianoba, mimarTuli omis Tavidan<br />

asacileblad)� maSasadame, cxadia, rom unda mTeli ZaliT vecadoT, movamzadoT<br />

is dro, roca erTa TanxmobiT, SesaZlebeli iqneba nebismieri omis<br />

srulad Sewyveta� es, ra Tqma unda, moiTxovs erTgvari saerTaSoriso sajaro<br />

xelisuflebis damyarebas, romelic yvelas mier iqneba aRiarebuli� mas unda<br />

hqondes qmediTi Zala, romelic yvelasTavis uzrunvelyofs usafrTxoebas,<br />

samarTlianobis SenarCunebasa da uflebaTa pativiscemas� magram sanam am sasurveli<br />

xelisuflebis damyareba iqneba SesaZlebeli, saWiroa, rom dRevandelma<br />

uzenaesma saerTaSoriso organizaciebma ufro gulmodgined eZion is<br />

saSualebebi, romlebic ukeT uzrunvelyofen saerTo usafrTxoebas� mSvidoba<br />

unda gaCndes xalxTa urTierTndobis Sedegad, da ara erTa im daSinebis gamo,<br />

romelic SeiaraRebas mohyveba� amitom yvelam unda iTanamSromlos imisaTvis,<br />

rom SeiaraRebisken swrafva bolosdabolos SeCerdes da daiwyos ganiaraReba,<br />

oRond ara calmxrivad, aramed xelSekrulebiT dadgenili TanazomierobiT,<br />

rasac Tan unda axldes WeSmariti da qmediTi garantiebi� 163<br />

amasobaSi ar unda ugulebelvyoT warsuli da awmyo mcdelobebi, romel-<br />

Ta mizania omis safrTxis Tavidan acileba� xeli unda SevuwyoT mravali ada-<br />

163 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� Pacem in terris, sadac SeiaraRebis Semcirebis sakiTxi<br />

dgas: AAS 55 (1963), p� 287�


GAUDIUM ET SPES<br />

mianis keTil nebas: maT uzenaesi valdebulebis tvirTi akisriaT da umZimesi<br />

movaleobis grZnoba amoZravebT; isini cdiloben, aRmofxvran SiSismomgvreli<br />

omi, Tumca arsebul sirTuleebs gverds ver uvlian� saWiroa mxurvaled<br />

SevTxovoT RmerTs, Zala misces maT, raTa mtkiced wamoiwyon da didebulad<br />

daasrulon adamianTa mimarT uzenaesi siyvarulis saqme, romelic mSvidobis<br />

damyarebis mZlavri safuZvelia� dRes es saqme maTgan udaod moiTxovs, Tavisi<br />

goneba da guli sakuTari qveynis sazRvrebs gareTac ganavrcon, uaryon<br />

erovnuli egoizmi da sxva erebze dominirebis ambicia, hqondeT Rrma pativiscema<br />

mTeli kacobriobis mimarT, romelic – Tumca didi dabrkolebebiT<br />

_ ukve win midis erTianobisken�<br />

mSvidobisa da ganiaraRebis problemebis kvleva, energiulad da ganuxrelad<br />

ganxorcielebuli, agreTve saerTaSoriso kongresebi, romlebic<br />

am saqmis gamo iyo mowveuli, unda miviCnioT aseTi mniSvnelovani sakiTxebis<br />

gadaWrisken mimarTul pirvel nabijad� maT momavalSic Zlierad unda<br />

davuWiroT mxari, raTa miviRoT praqtikuli Sedegebi� amasTanave, adamianebi<br />

unda eridon mxolod sxvebis imedad yofnas, sakuTari azris SemuSavebis<br />

gareSe� saxelmwifos mesveurebi, romlebic pasuxismgebelni arian sakuTari<br />

xalxis saerTo keTildReobaze da, imave dros, mTeli samyaros keTildReobisTvis<br />

iRwvian, didad arian damokidebulni mravali adamianis Sexedulebasa<br />

da ganwyobaze� mSvidoba ver damyardeba, sanam mtroba, zizRi da<br />

undobloba, rasobrivi siZulvili da jiuti ideologiebi adamianebs yofen<br />

da erTmaneTs upirispireben� amis Sedegad uaRresad saWiro xdeba ganaxlebuli<br />

ganaTlebis safuZvelze mentalitetis cvlileba da sazogadoebrivi<br />

Sexedulebis axleburi STagoneba� vinc ganaTlebis saqmes misdevs, upirveles<br />

yovlisa axalgazrdebi, an sazogadoebriv azrs qmnis, umniSvnelovanes<br />

movaleobad unda miiCnevdnen yvelas mentalitetis ise warmarTvas, rom Camoyalibdes<br />

axleburi mSvidobismyofeli ganwyoba� yovelma Cvenganmac unda<br />

sxvagvarad mimarTos Tavisi gulisyuri, gaixedos mTeli samyarosa da im<br />

movaleobebisken, romlebic Cven erTad SegviZlia SevasruloT, raTa Cvens<br />

modgmas ukeTesi momavali hqondes�<br />

nu avyvebiT cru imedebs� Tu ar ukuvagdebT mtrobasa da siZulvils, Tu<br />

ar damyarda mtkice da patiosani SeTanxmeba, romelic momavalSi sayovel-<br />

Tao mSvidobas gulisxmobs, maSin kacobriobas (is ukve imyofeba seriozul<br />

safrTxeSi, miuxedavad imisa, rom saocari mecniereba gaaCnia), SesaZloa<br />

daudges is savalalo saaTi, roca is sxva mSvidobas veRar hpovebs, sikvdilis<br />

saSineli simSvidis garda� da mainc, amis qadagebisas qristes eklesias,<br />

Cveni drois SiSebs Soris damkvidrebuls, ar uneldeba umtkicesi imedi� mas<br />

surs isev da isev, roca saWiroa da roca ar aris saWiro, Cvens epoqas auwyos<br />

mociqulis sityvebi: „aha esera, aw ars Jami igi Sewynarebisa¡“, raTa gulebi<br />

moiqcnen, „aha esera aw ars dRe igi cxorebisa¡“� 164<br />

qveTavi <strong>II</strong><br />

saerTaSoriso Tanamegobrobis Seqmna<br />

83� (uTanxmoebis mizezebi da maTgan gankurnva)� mSvidobis dasamyareblad<br />

uwinares yovlisa saWiroa, aRmoifxvras adamianTa Soris dapirispirebis mizezebi:<br />

isini omebs asazrdoeben� aseTebia, upirveles yovlisa, usamarTlobani�<br />

maTgan mravali warmoiqmneba metismeti ekonomikuri uTanasworobis Sedegad,<br />

agreTve imitom, rom samkurnalo saSualebebi igvianebs� sxva SemTxvevebSi usamarTloba<br />

batonobis survilisa da adamianTa mimarT zizRis Sedegad Cndeba<br />

da, Tu mizezebs ufro Rrmad CaveZiebiT, misi saTave aris adamianis Suri, undo-<br />

164 Sdr� 2kor� 6� 2�<br />

383


384<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

bloba, qedmaRloba da sxva egoisturi grZnobebi� adamians ar SeuZlia wesrigis<br />

aseTi darRvevis atana� aqedan gamomdinare, samyaro ganuwyvetliv avaddeba<br />

adamianTa Soris qiSpobisa da ZaladobaTa gamo, im SemTxvevaSic, roca omi<br />

ar mZvinvarebs� es ubedureba erTa Soris urTierTobebis donezec arsebobs�<br />

amitom masze gamarjvebis mosapoveblad an misi Tavidan acilebisTvis, agreTve<br />

aRviraxsnili Zaladobis Sesakaveblad sruliad aucilebelia, rom saerTaSoriso<br />

organizaciebma erTmaneTTan ukeTesad, ufro mWidrod da koordinirebulad<br />

iTanamSromlon� saWiroa ganuxreli xelSewyoba im organizmTa SeqmnisTvis,<br />

romlebic mSvidobas emsaxureba�<br />

84� (erTa Tanamegobroba da saerTaSoriso organizaciebi)� Cvens droSi<br />

viTardeba yvela moqalaqesa da dedamiwis yvela xalxs Soris mWidro ur-<br />

TierTdamokidebuleba� sayovelTao keTildReobis Ziebisa da misi ganxorcielebisTvis<br />

aucilebelia xalxTa Tanamegobrobam SeimuSavos wesi, romelic<br />

Tanamedrove amocanebs Seesabameba� upirveles yovlisa, is unda Seeferebodes<br />

im mravalricxovan regionebs, romlebic dRemde gausaZlis gaWirvebas<br />

iTmenen�<br />

am mizanTa miRwevisaTvis saerTaSoriso Tanamegobrobis organizaciebma<br />

Tavisi wvlili unda Seitanos adamianTa sxvadasxva moTxovnilebis dasakmayofileblad�<br />

es exeba rogorc sazogadoebriv cxovrebas (is moicavs kvebas,<br />

janmrTelobas, ganaTlebas, muSaobas), aseve zogierT calkeul gareomoebas,<br />

romelic aqa Tu iq SeiZleba gaCndes� ase, magaliTad, aucilebelia<br />

xeli SevuwyoT ganviTarebadi qveynebis saerTo winsvlas, davexmaroT mTels<br />

msoflioSi gafantuli ltolvilebis gaWirvebas, SevewioT migrantebsa da<br />

maT ojaxebs�<br />

ukve arsebul saerTaSoriso organizaciebs, rogorc msoflio donis,<br />

aseve adgilobrivs, udaod didi damsaxureba aqvT kacobriobis winaSe� isini<br />

warmoadgenen erTgvar pirvel mcdelobas, romlis mizania kacobriobis mTeli<br />

TanamegobrobisTvis saerToSoriso safuZvlis Seqmna, raTa gadaiWras<br />

Tanamedroveobis yvelaze seriozuli amocanebi: xeli Seewyos progress dedamiwis<br />

nebismier kuTxeSi da Tavidan iqnas acilebuli nebismieri saxis omi�<br />

yvela am sferoSi eklesia xarobs imiT, rom qristianebsa da araqristianebs<br />

Soris WeSmariti Zmobis suli sufevs, romelic cdilobs, meti gavakeToT<br />

imisaTvis, rom usazRvro gaWirveba SevamsubuqoT�<br />

85� (saerTaSoriso TanamSromloba ekonomikis sferoSi)� kacobriobis<br />

dRevandeli erToba moiTxovs ufro intensiur saerTaSoriso TanamSromlobas<br />

ekonomikis sferoSic� TiTqmis yvela xalxi damoukidebeli gaxda,<br />

da mainc, isini ver gaTavisufldnen metismeti uTanasworobisa da ama Tu im<br />

formis Seuferebeli damokidebulebisgan, agreTve Tavidan ver icileben<br />

mZime Sida problemebis safrTxes�<br />

ama Tu im qveynis zrda adamianur da fulad resursebzea damokidebuli�<br />

ganaTlebisa da profesiuli formirebis saSualebiT TiToeuli qveynis moqalaqeni<br />

unda moemzadon imisTvis, rom itvirTon ekonomikuri da socialuri<br />

cxovrebis sxvadasxva funqcia� amisaTvis saWiroa ucxoeli eqspertebis<br />

daxmareba� muSaobis procesSi maT Tavi rogorc batonebs ki ar unda eWiroT,<br />

aramed rogorc damxmareebsa da TanamSromlebs� SeuZlebeli iqneba materialuri<br />

daxmarebis aRmoCena ganviTarebadi qveynebisTvis, Tu Zirfesvianad ar<br />

Seicvala samyaroSi sadReisod arsebuli vaWrobis wesebi� ganviTarebulma<br />

qveynebma sxva daxmarebac unda gauwion maT, saCuqrebis, sesxebis da fuladi<br />

investiciebis saxiT� erTma mxarem isini unda gasces uxvad da uSurvelad,<br />

meore mxarem ki es sruliad patiosnad unda miiRos�


GAUDIUM ET SPES<br />

WeSmariti saerTaSoriso ekonomikuri struqturis Camosayalibeblad<br />

unda moispos metismeti swrafva mogebisaken, erovnuli ambiciebi, politikuri<br />

batonobis survili, militaristuli gaangariSeebebi, agreTve is<br />

maqinaciebi, romelTa mizani ama Tu im ideologiis propaganda da damyarebaa�<br />

arsebobs mravali ekonomikuri da politikuri sistema� sasurvelia,<br />

maTSi specialistebma gamoZebnon jansaRi saerTaSoriso vaWrobis saerTo<br />

safuZveli� es ufro advili iqneba im SemTxvevaSi, Tu TiToeuli wevri uars<br />

ityvis Tavis akviatebul azrze (praeiudicia) da gulrwfeli dialogisTvis<br />

mzadyofnas gamoxatavs�<br />

86� (ramdenime mizanSewonili wesi)� am TanamSromlobisaTvis Semdegi wesebi<br />

migvaCnia mizanSewonilad:<br />

a) ganviTarebadi qveynebisTvis Zalian mniSvnelovani unda iyos progresis<br />

mizani: maTi moqalaqeebis aSkara da mtkice swrafva sruli adamianuri<br />

srulyofisaken� maT unda axsovdeT, rom progresi Cndeba da viTardeba,<br />

upirveles yovlisa, Tavad xalxis Sromisa da niWis safuZvelze� is ara marto<br />

ucxour resursebs unda eyrdnobodes, aramed ZiriTadad Tavisas, romelic<br />

mTlianad unda ganaviTaros, am qveynis xalxisTvis damaxasiaTebel niWsa da<br />

tradicisTan erTad� am saqmeSi sanimuSoni isini unda iyvnen, vinc gansaku-<br />

Trebul gavlenas axdens sxvebze�<br />

b) ganviTarebuli qveynebis umniSvnelovanesi amocanaa, daexmaron ganviTarebad<br />

erebs, raTa maT zemoTxsenebuli funqciebis Sesruleba SeZlon�<br />

amitom maT unda srulyon is gonebrivi da materialuri SesaZleblobebi,<br />

romlebic am saerTaSoriso TanamSromlobis Camoyalibeba moiTxovs�<br />

amgvarad, ufro sust da Rarib qveynebTan savaWro urTierTobebis<br />

warmoebisas ganviTarebul qveynebs aucileblad mxedvelobaSi unda<br />

hqondeT Tavisi ufro Raribi partniorebis keTildReoba, radgan mogeba,<br />

romelsac isini Tavisi produqciis gayidvis Sedegad iZenen, maTi arsebobis<br />

wyaroa�<br />

g) WeSmaritad saerTaSoriso Tanamegobrobis amocana aris ganviTarebis<br />

organizacia da stimulireba, oRond ise, rom amisTvis gankuTvnili resursebi<br />

maqsimalurad Sedegianad da sruliad samarTlianad ganawildes� amave<br />

Tanamegobrobis funqcia aris (ra Tqma unda, subsidirebis principis Senar-<br />

CunebiT), mTels samyaroSi ekonomikuri urTierTobebis mowesrigeba, raTa<br />

maTi ganviTareba samarTlis normebis Sesabamisad moxdes�<br />

dae, daarsdes organizaciebi, romlebic xels Seuwyobs saerTaSoriso<br />

vaWrobis ganviTarebasa da mowesrigebas, upirveles yovlisa, naklebad<br />

ganviTarebul qveynebTan da im naklis kompensaciisTvis, romelic qveynebs<br />

Soris ZalTa uTanabrobidan momdinareobs� aseTi organizacia, teqnikur,<br />

kulturul da finansur SemweobasTan erTad, aucileblad unda daexmaros<br />

qveynebs, romlebic ganviTarebisken israfvian, raTa maT Sesabami ekonomikuri<br />

aRmavloba ganicadon�<br />

d) bevr SemTxvevaSi gadaudeblad aucilebelia ekonomikuri da socialuri<br />

struqturebis gardaqmna� amasTanave unda veridoT moumwifebel teqnikur<br />

gadawyvetilebebs, upirveles yovlisa iseTebs, romlebic adamians<br />

materialur keTildReobas sTavazobs, magram ewinaaRmdegeba mis sulier<br />

saxesa da ganviTarebas� rameTu „ara puriTa xolo cxovndebis kaci, aramed<br />

yovliTa sity¢Ta, romeli gamovals pirisagan RmrTisa“ (maT� 4, 4)� adamian-<br />

Ta ojaxis nebismieri nawili Tavis Tavsa da Tavis saukeTeso tradiciebSi<br />

moicavs RmrTisagan kacobriobisaTvis mindobili sulieri saunjis raRac<br />

nawils, Tumca bevrisTvis ucnobia misi warmomavloba�<br />

385


386<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

87� (saerTaSoriso TanamSromloba demografiul zrdasTan dakavSirebiT)�<br />

saerTaSoriso TanamSromloba gansakuTreblad aucilebeli xdeba im<br />

xalxTan mimarTebaSi, romlebic dRes, yvela sxva sirTuleebTan erTad, xSirad<br />

ganicdian im gaWirvebas, romelic mosaxleobis zrdis Sedegad iqmneba�<br />

Zalze aucilebelia, yvela wevris yovlismomcveli da safuZvliani Tanam-<br />

Sromlobis safuZvelze, upirveles yovlisa ki mdidari qveynebisa, gamokvleul<br />

iqnas, Tu rogor SeiZleba momzaddes is, rac aucilebelia adamianebis<br />

arsebobisa da Sesaferisi ganaTlebisTvis, da Tu rogor unda gaxdes<br />

es saziaro mTeli adamianuri sazogadoebisTvis� zogierTi xalxi SeZlebda<br />

cxovrebis pirobebis sagrZnoblad gaumjobesebas, Tu isini, saTanado ganaTlebiT<br />

aRWurvilni, miwaTmoqmedebis Zveli meTodebidan gadavidodnen<br />

axal teqnikaze da mas gonivrulad miusadagebdnen arsebul viTarebas, da,<br />

amasTanave, daamyarebdnen ukeTes socialur wess da miwismflobelobis sferoSi<br />

ufro Tanabar danawilebas ganaxorcielebdnen�<br />

rac Seexeba mosaxleobis problemebs TiToeul qveyanaSi, mTavrobebs,<br />

sakuTari kompetenciis farglebSi, gaaCniaT uflebebi da movaleobebi� amas<br />

ganekuTvneba socialuri da saojaxo kanonmdebloba, glexTa gadasaxleba<br />

qalaqebSi, informacia qveynis mdgomareobisa da moTxovnilebebis Sesaxeb�<br />

dRes yovelive es adamianebs Zlier aRelvebs, amitom sasurvelia, rom am<br />

sferoSi kompetenturma kaTolikeebma, upiveles yovlisa universitetebSi,<br />

ganagrZon da gaafarTovon kvleva�<br />

bevri amtkicebs, rom demografiuli zrda samyaroSi an Tundac zogierT<br />

qveyanaSi safuZvlianad unda Semcirdes nebismieri xerxebiTa da<br />

sajaro xelisuflebis nebismieri Carevis gziT� amasTan dakavSirebiT<br />

<strong>kreba</strong> yvelas mouwodebs, moeridon iseT daskvnebs (iqneba isini sajarod<br />

Tu kerZo saxiT gamoTqmuli da zogjer Tavsmoxveulic), romlebic<br />

ewinaaRmdegeba zneobriv kanons� qorwineba da STamomavlobis gaCena<br />

adamianis kuTvnili uflebaa; SvilTa raodenobis gansazRvra mSobel-<br />

Ta swor gadawyvetilebaze aris damokidebuli da es sakiTxi veraviTar<br />

SemTxvevaSi ver iqneba sajaro xelisuflebis gansjis sagani� xolo radganac<br />

mSobelTa gansjis winapiroba saTanadod Camoyalibebuli sindisia,<br />

amitom Zalze mniSvnelovania, yvelas mieces SesaZlebloba, Camouyalibdes<br />

swori da WeSmaritad humanuri pasuxismgebloba, romelic, droisa<br />

da viTarebis gaTvaliswinebiT, pativs scems saRmrTo kanons� xolo amisTvis<br />

saWiroa, rom faqtiurad yvelgan ukeTesobisken Seicvalos pedagogiuri<br />

da socialuri viTareba da, upirveles yovlisa, arsebobdes<br />

religiuri aRzrda an Tundac srulyofili zneobrivi ganaTleba� garda<br />

amisa, adamianebi gonivrulad informirebuli unda iyvnen samecniero<br />

progresis Sesaxeb, romelic gulisxmobs im meTodebis kvlevas, romel-<br />

Ta saSualebiT meuRleebs SeeZlebaT SvilTa raodenobis regulireba,<br />

Tu, ra Tqma unda, es meTodebi kargad Semowmebulia da maTi Sesabamisoba<br />

zneobasTan saxezea�<br />

88� (qristianTa roli daxmarebis gawevaSi)� dae, qristianebma nebayoflobiTa<br />

da suliTa da guliT iTanamSromlon saerTaSoriso wesrigis dasamyareblad,<br />

romelic kanonieri Tavisuflebisa da megobruli Zmobis mimarT<br />

WeSmariti pativiscemis safuZvelze unda Camoyalibdes, miT ufro, rom<br />

samyaros didi nawili dRemde iseT gaWirvebas ganicdis, rom Tavad qriste<br />

RatakTa piriT xmamaRla mouwodebs Tavis mowafeebs siyvarulisken� adamianebisTvis<br />

macTuri nu iqneba is, rom calkeuli qveynebi, romelTa moqalaqeebis<br />

didi nawili qristianad iwodeba, simdidris siuxviT gamoirCeva,<br />

roca sxvebs arsebobisTvis aucilebeli saxsrebi ar gaaCniaT da isini SimSi-


GAUDIUM ET SPES<br />

liT, avadmyofobiTa da yovelgvari ubedurebisT itanjebian: siRatakisa da<br />

siyvarulis suli aris qristes eklesiis dideba da mowmoba�<br />

maS, qebisa da Semweobis Rirsni arian is qristianebi, upirveles yovlisa<br />

axalgazrdebi, romlebic Tavad gamoTqvemen mzadyofnas, daexmaron sxva<br />

adamianebsa da erebs� RmrTis mTeli eri, romelsac win uZRvis episkoposTa<br />

sityva da magaliTi, unda SeZlebisdagvarad amsubuqebdes Cveni drois<br />

gaWirvebas, da amas, eklesiis Zveli wesis Tanaxmad, ara marto siWarbis safuZvelze<br />

unda akeTebdes, aramed arsebiTad�<br />

ar aris aucilebeli daxmarebisa da ganawilebis mkacri da erTgvarovani<br />

wesis Camoyalibeba, magram diocezebSi, qveynebsa da mTel samyaroSi is sworad<br />

unda ganxorcieldes� yvelgan, sadac saWiroa, kaTolikeTa moRvaweoba<br />

sxva qristiani Zmebis moRvaweobas unda daukavSirdes� siyvarulis suli<br />

ara Tu ar krZalavs mzrunvel da momwesrigebel socialur moRvaweobasa da<br />

saqvelmoqmedo saqmianobas, aramed moiTxovs kidec mas� amitom aucilebelic<br />

aris, rom maT, vinc apirebs, ganviTarebad qveynebs emsaxuros, Sesabamis<br />

dawesebulebebSi saTanado ganaTleba miiRon�<br />

89� (eklesiis qmediTi roli saerTaSoriso TanamegobrobaSi)� roca eklesia,<br />

Tavis saRmrTo misiaze dayrdnobiT, yvelas uqadagebs saxarebas da<br />

uxvad gascems madlis saunjes, is xels uwyobs mTels dedamiwaze mSvidobis<br />

ganmtkicebasa da adamianebsa da xalxebs Soris Zmuri TanamegobrobisTvis<br />

mtkice safuZvlis Seqmnas, ese igi saRmrTo da bunebrivi kanonis Semecnebas�<br />

amitom eklesia aucileblad unda monawileobdes erTa TanamegobrobaSi,<br />

raTa xeli Seuwyos da stimuli misces adamianTa Soris TanamSromlobas� amas<br />

eklesia unda axorcielebdes rogorc Tavisi sajaro instituciebis meSveobiT,<br />

aseve yvela qristianis sruli da gulrwfeli TanamSromlobiT, romelic<br />

erTi surviliT iqneba STagonebuli: yvelas emsaxuros�<br />

yovelive es warmatebiT im SemTxvevaSi ganxorcieldeba, Tu Tavad morwmuneni,<br />

romlebsac gacnobierebuli aqvT Tavisi adamianuri da qristianuli<br />

pasuxismgeblobebi, Seecdebian Tundac im garemoSi, romelSic cxovroben,<br />

aRZran survili saerTaSoriso TanamegobrobasTan mWidro TanamSromlobisa�<br />

am saqmeSi gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces axalgazrdebis aRzrdas<br />

rogorc religiuri, aseve samoqalaqo ganaTlebis TvalsazrisiT�M<br />

90� (qristianTa roli saerTaSoriso organizaciebSi)� qristianTa moRvaweobis<br />

SesaniSnavi forma udaod aris is samuSao, romelsac isini, calcalke<br />

an gaerTianebaTa saxiT, ewevian erTa TanamSromlobis saqmeSi, ukve<br />

daarsebul organizaciebSi an iseTebSi, romlebic unda daarsdes� garda<br />

amisa, mSvidobasa da ZmobaSi xalxTa Tanamegobrobis Camoyalibebas SeiZleba<br />

xeli Seuwyos sxvadasxva saerTaSoriso kaTolikurma organizaciebma,<br />

romlebic unda ganmtkicdes kargad momzadebuli TanamSromlebis ricxvis<br />

zrdis safuZvelze, agreTve saTanado daxmarebis gafarToebiTa da ZalTa<br />

saTanado koordinaciiT� Cvens droSi xom moqmedebis Sedegianoba da dialogis<br />

aucileblobac ZalTa gaerTianebas moiTxovs� garda amisa, aseTi gaer-<br />

Tianebebi didad uwyobs xels universalobis grZnobis gamomuSavebas (is<br />

udaod Seefereba kaTolikeebs) da WeSmaritad universaluri solidarobi-<br />

Ta da pasuxismgeblobiT gansWvaluli cnobierebis formirebas�<br />

dabolos, sasurvelia, rom saerTaSoriso TanamegobrobaSi Tavisi movaleobis<br />

kargad SesrulebisTvis, kaTolikeebi ecadon, qmediTad da pozitiurad<br />

iTanamSromlon rogorc calke myof ZmebTan, romlebic maTTan erTad<br />

saxarebiseul siyvaruls aRiareben, aseve yvela sxva WeSmariti mSvidobis<br />

maZiebel adamianTan�<br />

387


388<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> <strong>kreba</strong><br />

<strong>kreba</strong> iTvaliswinebs im mraval ubedurebas, romelTa didi nawili dResac<br />

tanjavs kacobriobas� samarTlianobisa da RatakTa mimarT qristesmieri<br />

siyvarulis sayovelTao xelSewyobisTvis <strong>kreba</strong>s Zalze saWirod miaCnia<br />

msoflio eklesiis erTgvari organos Seqmna, romlis amocana iqneba, stimuli<br />

misces kaTolikeTa gaerTianebas, xeli Seuwyon Raribi regionebisa da<br />

erTa Soris socialuri samarTlianobis ganviTarebas�<br />

daskvna<br />

91� (TiToeuli erTgulisa da calkeul eklesiaTa funqcia)�<br />

debulebebi, romlebsac wmida <strong>kreba</strong> eklesiis moZRvrebis saunjidan<br />

gvTavazobs, miznad isaxavs, daexmaros yvela adamians (maT, visac RmerTi<br />

swams da maTac, vinc mas cxadad ar aRiarebs), raTa maT ufro cxadad gaacnobieron<br />

Tavisi mowodebis sisrule, ufro metad Seusabamon samyaro adamianis<br />

gansakuTrebul Rirsebas, eswrafon sayovelTao, Rrmad dafuZnebuli<br />

Zmobisken, da, siyvarulis STagonebiT, keTilSobili da erToblivi ZalisxmeviT<br />

upasuxon Cveni drois gansakuTrebiT saWirboroto moTxovnebs�<br />

ra Tqma unda, samyaroSi arsebul viTarebaTa da kulturis formaTa nairgvarobis<br />

fonze es debulebebi bevr aspeqtSi Segnebulad aris mxolod zogadi<br />

xasiaTisa� metic: Tumca aq gadmocemulia is moZRvreba, romelic ukve<br />

miRebulia eklesiaSi, mainc xSirad laparakia iseT Temebze, romlebic ganuwyvetel<br />

ganviTarebas ganicdian� amitom maTi Semdgomi kvleva da Sevseba<br />

aris saWiro� amasTanave gvwams, rom is, rac RmrTis sityvasa da saxarebis<br />

sulze dayrdnobiT gamovTqviT, yvelasTvis SeiZleba sasargeblo iyos, gansakuTrebiT,<br />

roca qristes erTgulni, mRvdelTa winamZRolobiT, miusadageben<br />

mas calkeul xalxebsa da mentalobebs�<br />

92� (yvela adamians Soris dialogi)� eklesiis misia aris saxarebiseuli<br />

uwyebiT mTeli samyaros ganaTleba da yvela adamianis, romel ers, rasasa<br />

Tu kulturas ar unda ekuTvnodnen isini, erTi sulis mier gaerTianeba (in<br />

unim Spiritun coadunandi)� amgvarad, eklesia iqceva im Zmobis niSnad, romelic<br />

gulrwfeli dialogis saSualebas iZleva da mas ganamtkicebs�<br />

amisaTvis, upirveles yovlisa, saWiroa, rom Cven Tavad eklesiis SigniT<br />

vizrunoT urTierTdafasebisTvis, pativiscemisa da TanxmobisTvis, vcnoT<br />

yovelgvari kanonieri mravalferovneba, raTa damyardes ufro nayofieri<br />

dialogi yvelas Soris, vinc qmnis RmrTis erTian ers, iqnebian isini mRvdlebi<br />

Tu sxva qristeserTgulni� is, rac erTgulebs aerTianebs, ufro Zlieria<br />

imaze, rac maT hyofs: dae, iyos erToba aucileblobisas, Tavisufleba eWvisas,<br />

siyvaruli yvelaferSi� 165<br />

amave dros, Cveni suli moicavs im Zmebsac, romlebic jer ar cxovroben<br />

CvenTan srul erTobaSi� is moicavs maT gaerTianebebsac (communinates), romlebTan<br />

Cvenc varT dakavSirebuli mamis, Zisa da suli wmidis aRsarebiTa da<br />

siyvarulis ZaliT� Cven gvaxsovs, rom qristianTa erTianobas elis da natrobs<br />

mravali is adamianic, visac qriste ara swams� rac ufro gaZlierdeba<br />

es erToba suli wmidis ZaliT, WeSmaritebasa da siyvarulSi, miT ufro metad<br />

iqneba is mTeli samyarosTvis erTianobisa da mSvidobis sawindari� amitom<br />

gavaerTianoT Zalebi da gamoviyenoT is formebi, romlebic am naTeli miznis<br />

misaRwevad dRes gansakuTrebiT Sesaferisia, da vecadoT, saxarebasTan<br />

sul ufro met SesabamisobaSi, Zmurad viTanamSromloT, raTa vemsaxuroT<br />

adamianTa ojaxs, romelic ieso qristes mier (in Christo Iesu) RmrTis SvilTa<br />

ojaxSi aris mowodebuli�<br />

165 Sdr� IOANNES XX<strong>II</strong>I, encycl� ad Petri Cathedram, 29 iunii 1959: AAS 55 (1959), p� 513�


GAUDIUM ET SPES<br />

Cvens fiqrs mivmarTavT agreTve yvelasken, vinc RmerTs scnobs, inaxavs<br />

Tavisi tradiciebis meSveobiT Zvirfas religiur da adamianur elementebs<br />

da imedovnebs, rom Ria dialogi yvelas gvibiZgebs, ufro erTgulad aRviqvaT<br />

da ufro mondomebiT SevasruloT is, riskenac suli (Spiritus) mogviwodebs�<br />

Cven gvsurs aseTi dialogi, romelic WeSmaritebasTan mxolod siyvaruliTa<br />

da saTanado keTilgonierebiT migviyvans� am dialogidan Cven, Cvenis<br />

mxriv, aravis gamovricxavT: arc maT, vinc umaRles sulier Rirebulebebs<br />

scems pativs, Tumca maT Semoqmeds jer ara scnobs, da arc maT, vinc eklesias<br />

upirispirdeba da mas ama Tu im formiT sdevnis� mama RmerTi aris yvelas<br />

saTave da bolo, amitom yvelani mowodebulni varT viyoT Zmebi� xolo radganac<br />

erTi da igivea is adamianuri da saRmrTo mowodeba, romelic gvixmobs,<br />

amitom SegviZlia da unda viTanamSromloT imisaTvis, raTa Zaladobisa da<br />

TvalTmaqcobis gareSe avaSenoT samyaro WeSmarit mSvidobaSi�<br />

93� (samyaros aSeneba da miznis miRweva)� qristianebs axsovT uflis sityvebi:<br />

„amiT cnan yovelTa, viTarmed Cemni mowafeni xarT, ukueTu iyuarebodiT<br />

urTierTas“ (ioan� 13, 35)� maT erTi survili amoZravebT: ufro da<br />

ufro uxvad da Sedegianad emsaxuron Tanamedrove samyaros adamianebs� isini<br />

arian saxarebis erTguli mimdevrebi, romlebic misi ZaliT sargebloben<br />

da gaerTianebulni arian yvelasTan, visac uyvars samarTlianoba da vinc mas<br />

icavs� maT uzarmazari saqme aqvT amqveynad aRsasrulebeli, romlis Sesaxeb<br />

pasuxismgebelni arian mis winaSe, vinc ukanasknel dRes gansjis yvelas� ara<br />

yoveli, vinc ityvis: „ufalo, ufalo“, Seva caTa sasufevelSi, aramed is, vinc<br />

iqms mamis nebas 166 da saqmes mtkiced hkidebs xels� mamas surs, rom yvela adamianSi<br />

qriste vcnoT Zmad da is qmediTad gviyvardes, rogorc sityviT aseve<br />

saqmiT� ase davamowmebT WeSmaritebas da sxvebsac gavuziarebT zeciuri<br />

mamis siyvarulis saidumloebas� am gziT adamianebi mTels samyaroSi aRigznebian<br />

cxoveli imediT, romelic suli wmidis niWia, raTa bolos uzenaes<br />

mSvidobasa da netarebaSi iqnen miRebulni _ samSobloSi, romelic uflis<br />

didebiT brwyinavs�<br />

„xolo romeli-igi SemZlebel ars ufro¡s yovlisa yofad umetes, romelsa-igi<br />

viTxovT gina Tu vscnobT Zalisa misebr Sewevnisa Cuen Soris, misa dideba¡<br />

eklesiasa Sina qriste ieso¡s mier yovelTa naTesavTa mimarT saukune-<br />

Ta ukunisamde� amen�“ (efes� 3, 20-21)�<br />

166 Sdr� maT� 7, 21�<br />

yovelive erTad da cal-calke, rac am konstituciaSi<br />

gamocxadda, wmida krebis mamebma moiwones� da Cvenc, im samociqulo<br />

uflebamosilebiT, romelic qristesgan gadmogveca,<br />

amas pativdebul mamebTan erTad suli wmidaSi veTanxmebiT,<br />

vadgenT da vawesebT, da vbrZanebT, rom is, rac <strong>kreba</strong>ze dadginda,<br />

gamoqveyndes sadideblad RmrTisa�<br />

romi, wm� petresTan, 1965 wlis 7 dekemberi<br />

me, pavle, kaTolike eklesiis episkoposi<br />

(mohyveba mamaTa xelmowerebi)<br />

389


saZieblebi


Zveli aRTqma<br />

bar: baruqi<br />

3, 38: DV 2<br />

gam: gamosvla<br />

3, 7-12: GS 32<br />

24, 1-8: GS 32, Sen�<br />

24, 8: DV 14<br />

33, 11: DV 2<br />

dab: dabadeba<br />

1, 26-27: GS 34, Sen�<br />

1, 26: GS 12, Sen�<br />

1, 27: GS 12<br />

1, 28: GS 50; 57, Sen�<br />

1, 31: AA 7; GS 12<br />

2, 18: GS 50<br />

2, 22-24: GS 49, Sen�<br />

3, 15: DV 3; LG 55<br />

9, 2-3: GS 34, Sen�<br />

12, 2-3: DV 3<br />

15, 18: DV 14<br />

dan: danieli<br />

3, 57-90: GS 14, Sen�<br />

ezek: ezekielis wigni<br />

16: GS 48, Sen�<br />

23: GS 48, Sen�<br />

34, 11 Smd�: LG 6<br />

34, 14: LG 45<br />

es: esaia<br />

2, 1-4: DV 14<br />

2, 4: GS 78<br />

5, 1 Smd�: LG 6<br />

6, 8: PO 11<br />

7, 14: LG 55<br />

11, 10-12: UR 2, Sen�<br />

11, 12: AG 36, 2; SC 2, 5<br />

32, 17: GS 78<br />

40, 8: DV 26<br />

40, 11: LG 6<br />

42, 1-4: DH 11, Sen�<br />

54, 2: AG 9; GS 48, Sen�<br />

58, 1-12: GS 43, Sen�<br />

60, 4-7: LG 13<br />

bibliuri citatebi<br />

61, 1: LG 8; SC 5,Sen�<br />

66, 23: NA 4, Sen�<br />

zir: sibrZne ziraqisa<br />

15, 14: GS 17, Sen�<br />

17, 3-10: GS 12, Sen�<br />

17, 7-8: GS 15, Sen�<br />

36, 19: AG 1 da Sen�<br />

44-50: LG 50, Sen�<br />

igav: igavebi<br />

5, 18-20: GS 49, Sen�<br />

8, 30-31: GS 57, Sen�<br />

31, 10-31: GS 49, Sen�<br />

ier: ieremia<br />

3, 6-13: GS 48, Sen�<br />

3, 17: DV 14<br />

17, 10: GS 14, Sen�<br />

31, 31-34: LG 9<br />

2mak: makabelTa meore wigni<br />

12, 45: LG 50<br />

mal: malaqia<br />

1, 11: LG 17<br />

2, 7: PO 4, Sen�<br />

1mef: pirveli mefeTa wigni<br />

16, 7: GS 14, Sen�<br />

2mef: meore mefeTa wigni<br />

23, 2: DV 11, Sen�<br />

miq: miqa<br />

5, 2-3: LG 55<br />

neem: neemias wigni<br />

13, 1: LG 9<br />

os: osias wigni<br />

2: GS 48, Sen�<br />

ricx: ricxvni<br />

11, 16-25: PO 7, Sen�<br />

18, 20: PO 17<br />

20, 4: LG 9<br />

393


jl: meore rjuli<br />

23, 1 Smd�: LG 9<br />

sibr: sibrZne solomonisa<br />

1, 13: GS 18, Sen�<br />

2, 23-24: GS 18, Sen�<br />

2, 23: GS 12, Sen�<br />

8, 1: NA 1, Sen�<br />

9, 2-3: GS 34, Sen�<br />

sof: sofonia<br />

3, 9: NA 4<br />

tob: tobiTi<br />

8, 4-8: GS 49, Sen�<br />

fsalm: fsalmunebi<br />

2, 8: AG 22, Sen�; LG 13<br />

8, 5-7: GS 12<br />

8, 7: GS 34, Sen�<br />

8, 10: GS 34, Sen�<br />

22 (21), 28-29: DV 14<br />

40 (39), 9: РС 14<br />

62 (61), 11:PO 17, Sen�<br />

66 (65), 4: NA 4, Sen�<br />

72 (71), 10:LG 13<br />

96 (95), 1-3: DV 14<br />

118 (117), 22: LG 6<br />

qeb: qebaTa qeba<br />

1, 1-3: GS 49, Sen�<br />

2, 16: GS 49, Sen�<br />

4, 16-5, 1: GS 49, Sen�<br />

7, 8-11: GS 49, Sen�<br />

axali aRTqma<br />

gal: epistole galatelTa mimarT<br />

1, 6-9: UR 3, Sen�<br />

1, 10: PO 6, Sen��<br />

1, 16: AG 24, Sen�<br />

1, 31: AG 13,� Sen�<br />

2, 2: PO 14, Sen��<br />

2, 5: PO 4, Sen�<br />

2, 20: GS 22; 52, Sen� ; PO 12<br />

3, 7: NA 4, Sen�<br />

3, 27-28: UR 2<br />

3, 28: LG 32<br />

4, 3: PO 6, Sen�<br />

4, 4-5: LG 52<br />

4, 4: DV 17<br />

4, 6: GS 22, Sen�; LG 4<br />

4, 19: LG 7<br />

4, 26: LG 6<br />

394<br />

saZieblebi<br />

5, 1: PO 6, Sen�<br />

5, 13: PO 6, Sen�<br />

5, 14: GS 16, Sen�<br />

5, 22: LG 4; 38; 40<br />

5, 26: AA 4<br />

6, 2: РС 15<br />

6, 10: AA 4<br />

6, 15: LG 7<br />

gamocx: ioane mociqulis<br />

gamocxadeba<br />

1, 6: LG 10<br />

3, 7: LG 39, Sen�<br />

5, 9-10: LG 10<br />

5, 9: LG 50<br />

5, 12: LG 51<br />

5, 13: LG 51<br />

12, 17: LG 6<br />

19, 7-8: GS 48, Sen�<br />

19, 7: LG 6<br />

19, 10: LG 35; PO 2, Sen�<br />

19, 16: LG 59<br />

21, 1 Smd�: LG 6; 35<br />

21, 2: GS 48, Sen�; LG 6; РС 1; SC 8, Sen�<br />

21, 3: LG 6<br />

21, 4-5: GS 39, Sen�<br />

21, 9: GS 48, Sen� ; LG 6<br />

21, 14: LG 19<br />

21, 23-24: NA 1, Sen�<br />

21, 23: LG 51<br />

21, 24: LG 13<br />

22, 12-13: GS 45<br />

22, 17: LG 4; 6<br />

ebr: epistole ebraelTa mimarT<br />

1, 1-2: DV 4, Sen�<br />

1, 1: DV 11, Sen�; SC 5<br />

1, 2: AG 3, Sen�; LG 13<br />

2, 10: LG 9<br />

2, 17: LG 8; PO 3,Sen�<br />

3, 6: LG 51<br />

4, 7: DV 11, Sen�<br />

4, 12: DV 21<br />

4, 15: AG 3, Sen�; GS 22, Sen�; PO 3, Sen�<br />

5, 1-10: LG 28<br />

5, 1-5: LG 10<br />

5, 1-3: LG 28<br />

5, 1-2: LG 27<br />

5, 1: PO 3, Sen�<br />

5, 6: LG 5<br />

5, 8: РС 14<br />

7, 3: PO 10, Sen�<br />

7, 17-21: LG 5<br />

7, 24: LG 28<br />

7, 25: PO 13


7, 26: LG 8; 39, Sen�; PO 12<br />

8, 2: SC 8, Sen�<br />

9, 11-28: LG 28<br />

9, 27: LG 48<br />

9, 28: AG 3, Sen�<br />

10, 5-7: LG 42, Sen�<br />

10, 7: РС 14<br />

10, 19: PO 13<br />

10, 22: PO 13<br />

11, 1: LG 35<br />

11, 3-40: LG 50, Sen�<br />

11, 6: AG 7, Sen�<br />

11, 8: PO 22<br />

11, 10: LG 50<br />

12, 1: LG 50<br />

12, 2: LG 40<br />

13, 1-2: PO 8, Sen�<br />

13, 7: LG 50, Sen�<br />

13, 8: GS 10, Sen�; IM 24<br />

13, 14: GS 43, Sen�; LG 9; 50; SC 2, Sen�<br />

13, 15: LG 12<br />

13, 16: PO 8, Sen�<br />

13, 17: LG 27; 37; РС 14<br />

efes: epistole efeselTa mimarT<br />

1, 3-14: DV 2, Sen�<br />

1, 3: GS 40, Sen�<br />

1, 4-5: LG 3<br />

1, 4: LG 39<br />

1, 5-6: GS 40, Sen�<br />

1, 5: DH 10, Sen�<br />

1, 9: DV 2<br />

1, 10: AG 3, Sen�; GS 38, Sen� ; 45; 58 Sen�;<br />

LG 3; 48<br />

1, 12: SC 6<br />

1, 13-14: GS 40, Sen�<br />

1, 14: GS 22; LG 48<br />

1, 18-23: LG 7<br />

1, 22-23: LG 7, Sen�<br />

1, 23: GS 40, Sen�<br />

2, 1-2: AG 14, Sen�<br />

2, 6: LG 7; SC 6, Sen�<br />

2, 14-16: NA 4, Sen�<br />

2, 16: GS 78, Sen�<br />

2, 17-18: UR 2, Sen�<br />

2, 18: DV 2; LG 4<br />

2, 19-22: LG 6<br />

2, 20: AG 9; LG 19; UR 2, Sen�<br />

2, 21-22: SC 2, Sen�<br />

2, 22: PO 22, Sen�<br />

3, 4-6: DV 17<br />

3, 8: PO 13; UR 11,Sen�<br />

3, 9-10: PO 13, Sen�<br />

3, 9: PO 13, Sen� 12; 22, Sen�<br />

3, 10: РС 1<br />

bibliuri citatebi<br />

3, 12: AG 13, Sen�<br />

3, 19: LG 6; 7<br />

3, 20-21: GS 93; PO 22<br />

4, 1-6: LG 50<br />

4, 1-3: UR 7<br />

4, 1: AG 15, Sen�<br />

4, 4-5: UR 2<br />

4, 5: LG 32<br />

4, 7: LG 33; PO 9, Sen�<br />

4, 11-16: AG 7, Sen�; LG 7; PO 15,Sen�<br />

4, 11-12: LG 4<br />

4, 12: CD 1; LG 28; РС 1; UR 2<br />

4, 13: AG 9, Sen�; 36, Sen�; GE 2; РС 14; PO<br />

12, Sen�; SC 2, Sen�<br />

4, 14: PO 9, Sen�<br />

4, 15-16: LG 30<br />

4, 15: GS 78<br />

4, 16: AA 2; 3; AG 5;LG 8; 49; PO 9, Sen�<br />

4, 22-24: GE 2<br />

4, 20-24: AG 13, Sen�<br />

4, 23: AG 24, Sen�; LG 7; UR 7, Sen�<br />

4, 24: AG 12, Sen�; 21, Sen�<br />

4, 28: GS 43, Sen� ; 72, Sen�<br />

5, 3: LG 40<br />

5, 9: CD 11<br />

5, 10: PO 15, Sen�<br />

5, 16: GS 52, Sen�; LG 35<br />

5, 19-20: PO 5, Sen�<br />

5, 19: SC 112, Sen�<br />

5, 22-33: OT 10<br />

5, 23-24: LG 7<br />

5, 24: LG 6<br />

5, 25-33: GS 49, Sen�<br />

5, 25-28: LG 7, Sen�<br />

5, 25-27: GS 52, Sen�<br />

5, 25-26: LG 6; 39<br />

5, 25: GS 48, Sen�<br />

5, 27: GS 48, Sen�; LG 65; UR 4, Sen�<br />

5, 29: LG 6<br />

5, 32: AA 11; GS 48, Sen�; LG 11<br />

6, 11-17: DH 11, Sen�<br />

6, 11-13: LG 48<br />

6, 12: LG 35<br />

6, 19-20: AG 13, Sen�; 24, Sen�; DH 11, Sen�<br />

1Tes: pirveli epistole<br />

TesalonikelTa mimarT<br />

1, 5: LG 26<br />

1, 6: AG 13, Sen�<br />

1, 9-10: AG 13, Sen�<br />

2, 2: AG 13, Sen�<br />

2, 3-5: DH 11, Sen�<br />

2, 12: PO 9, Sen�<br />

2, 13: DV 21; LG 12<br />

3, 5-7: AG 14, Sen�<br />

395


4, 3: LG 39<br />

5, 8-9: DH 11, Sen�<br />

5, 12-13: LG 20, Sen�<br />

5, 12: AA 3; LG 12<br />

5, 17: SC 12, Sen�<br />

5, 19-21: LG 12<br />

5, 19: AA 3; LG 37<br />

5, 21: AA 3<br />

2Tes: meore epistole<br />

TesalonikelTa mimarT<br />

1, 8: DH 11, Sen�<br />

1, 10: LG 48; 50, Sen�<br />

2, 15: DV 8<br />

3, 1: AG 1; DH 14; DV 26<br />

3, 6-13: GS 43, Sen�<br />

iak: iakobis epistole<br />

1, 4: UR 4, Sen�<br />

1, 15: GS 18, Sen�<br />

2, 14: LG 14, Sen�<br />

2, 15-16: GS 27, Sen�; РС 13<br />

3, 2: LG 40<br />

5, 1-6: GS 72, Sen�<br />

5, 14-16: LG 11<br />

ioan: ioanes saxareba<br />

1, 1-18: DV 4<br />

1, 3: AG 3, Sen�; DV 3; GS 38, Sen�<br />

1, 9: GS 57<br />

1, 10: AG 3, Sen�<br />

1, 12: GS 22, Sen�<br />

1, 13: PO 16<br />

1, 14: AG 3; DV 1, Sen�; 17; GS 38, Sen�<br />

1, 17: DV 2, Sen�<br />

2, 1-11: LG 58<br />

2, 22: DV 19, Sen�<br />

3, 5-6: LG 9<br />

3, 5: AG 7, Sen�; LG 14<br />

3, 8: AA 3; PO 13, Sen�<br />

3, 14-16: GS 38, Sen�<br />

3, 16: PO 22, Sen�<br />

3, 17: GS 3, Sen�<br />

3, 18: AG 8, Sen�<br />

3, 29: GS 48, Sen�<br />

3, 34: DV 4<br />

4, 14: AA 16; LG 4<br />

4, 23: AG 9, Sen�; GE 2; SC 6, Sen�<br />

4, 24: LG 28<br />

4, 34: LG 42, Sen�; РС 14; PO 14, Sen�; 15,<br />

Sen�<br />

4, 37: AG 28, Sen�<br />

5, 29: LG 48<br />

5, 30: РС 14; PO 15, Sen�<br />

5, 36: DV 4<br />

396<br />

saZieblebi<br />

5, 39: DV 15<br />

6, 15: DH 11, Sen�<br />

6, 38: LG 42, Sen�; PO 15, Sen�<br />

6, 44: DH 10, Sen�<br />

6, 67-68: DH 11, Sen�<br />

6, 68: DV 17<br />

6, 69: LG 39, Sen�<br />

7, 18: AG 7, Sen�<br />

7, 38-39: LG 4<br />

7, 39: DV 19, Sen�<br />

8, 30: AG 7, Sen�<br />

8, 34: GS 13, Sen�<br />

8, 44: AG 7, Sen�; 14, Sen�<br />

8, 50: AG 7, Sen�<br />

10, 1-10: LG 6<br />

10, 11-15: LG 6<br />

10, 11: LG 6; 27; PO 13, Sen�<br />

10, 14-18: РС 14<br />

10, 14-16: PO 3, Sen�<br />

10, 16: SC 2, Sen�<br />

10, 36: AG 3; LG 28; PO 2; 12, Sen�<br />

11, 52: AG 2 da Sen�; LG 13; SC 2, Sen�; UR<br />

2, Sen�<br />

12, 16: DV 19, Sen�<br />

12, 31: AG 14, Sen�; GS 13<br />

12, 32: DH 11, Sen�; DV 17; LG 3; 48<br />

13, 12-17: OT 4<br />

13, 13: DH 11, Sen�<br />

13, 34: LG 9; 40; UR 2, Sen�<br />

13, 35: AA 8; CD 30, Sen�; GS 93; РС 15<br />

14-17: AG 4, Sen�<br />

14, 6: AG 13; DV 2, Sen�; NA 2<br />

14, 9: DV 4<br />

14, 16: AG 4, Sen�<br />

14, 26: DV 19, Sen�<br />

15, 1-5: LG 6<br />

15, 5: AA 4; SC 86<br />

15, 12: LG 40<br />

15, 13: GS 32; LG 42<br />

15, 14-15: DV 2<br />

15, 15: CD 16, Sen�; LG 28<br />

16, 7: UR 2, Sen�<br />

16, 12-13: DV 19, Sen�<br />

16, 13: DV 19, Sen�; 20; LG 4<br />

16, 33: PO 22<br />

17, 1-3: DV 2, Sen�<br />

17, 1: AG 7, Sen�<br />

17, 3: AA 3; SC 9, Sen�<br />

17, 4: DV 4; LG 4<br />

17, 11: OT 5<br />

17, 14-16: PO 17, Sen�<br />

17, 15-16: PO 3, Sen�<br />

17, 21-22: GS 24<br />

17, 21: РС 15; UR 2; 8<br />

17, 23: PO 8, Sen�


18, 36: DH 11, Sen�; LG 13<br />

18, 37: DH 11, Sen�; GS 3, Sen�<br />

19, 6: NA 4, Sen�<br />

19, 25: LG 58<br />

19, 26-27: LG 58<br />

19, 34: LG 3<br />

20, 21-23: LG 19; UR 2<br />

20, 21: AG 5, Sen�; CD 1, Sen�; LG 17; 18; PO<br />

2, Sen�<br />

20, 22-23: LG 21<br />

20, 31: DV 11<br />

21, 15-17: LG 19; UR 2, Sen�<br />

21, 15 Smd�: LG 22<br />

21, 17: LG 8; PO 11, Sen�<br />

1ioan: ioanes pirveli epistole<br />

1, 2-3: DV 1<br />

1, 10: UR 7<br />

2, 18-19: UR 3, Sen�<br />

2, 20: LG 12; 39, Sen� 2, 27: LG 12<br />

3, 1: GS 22, Sen�; LG 48<br />

3, 2: DV 7; LG 48<br />

3, 8: AG 14, Sen�<br />

3, 14: РС 15<br />

3, 16: LG 42; PO 14, Sen�<br />

3, 17-18: GS 72, Sen�<br />

3, 17: РС 13<br />

4, 1: LG 37; PO 9, Sen�<br />

4, 8: GS 38; NA 5<br />

4, 9: UR 2, Sen�<br />

4, 10: РС 6<br />

4, 11: AG 12, Sen�<br />

4, 16: LG 42<br />

4, 20: GS 24<br />

3 ioan: ioanes mesame epistole<br />

8: AA 6; PO 8, Sen�<br />

iud: iudas epistole<br />

3: DV 8; LG 12<br />

kol: epistole koloselTa mimarT<br />

1, 13: AG 3, Sen�;14, Sen�; PO 9, Sen�<br />

1, 15-18: LG 7<br />

1, 15-16: LG 66<br />

1, 15: DV 2; GS 10, Sen�; 22; LG 2<br />

1, 16: AG 3, Sen�<br />

1, 18-20: UR 2, Sen�<br />

1, 18: AA 7; GS 22, Sen�<br />

1, 19: LG 66<br />

1, 20-22: GS 22, Sen�; 78, Sen�<br />

1, 20: LG 48<br />

1, 24: AA 16; AG 5, Sen�; LG 11; 49; РС 1<br />

2, 9: AG 3; LG 7<br />

2, 12-13: AG 14, Sen��<br />

bibliuri citatebi<br />

2, 12: LG 7; UR 22<br />

2, 19: LG 7<br />

3, 1-4: LG 6<br />

3, 1-2: GS 57, Sen�<br />

3, 1: SC 6, Sen�; 8, Sen�<br />

3, 3: РС 6; PO 22, Sen�<br />

3, 4: LG 9; 48; SC 8, Sen�<br />

3, 5-10: AG 13, Sen�<br />

3, 11: LG 32<br />

3, 12: LG 40<br />

3, 14: LG 42; РС 15<br />

3, 16: DV 8; SC 112, Sen�<br />

3, 17: AA 4; GS 64, Sen�; UR 23<br />

4, 3: AG 13, Sen�<br />

4, 5: GS 52, Sen�; LG 35<br />

4, 11: LG 20, Sen�<br />

1kor: pirveli epistole<br />

korinTelTa mimarT<br />

1, 2: LG 28<br />

1, 11 Smd UR 3, Sen�<br />

1, 13: UR 1, Sen�<br />

1, 18-21: AG 13, Sen�<br />

1, 27: PO 15<br />

2, 3-5: DH 11, Sen�<br />

2, 9: GS 39, Sen�<br />

3, 7: AG 40, Sen�<br />

3, 8: AG 28, Sen�<br />

3, 9: AG 15, Sen�; LG 6<br />

3, 10: AG 28, Sen�<br />

3, 11: LG 6<br />

3, 14: GS 39, Sen�<br />

3, 16: LG 4<br />

3, 22-23: GS 37<br />

3, 23: LG 36<br />

4, 1: LG 21<br />

4, 14: PO 6, Sen�<br />

4, 15: LG 21; 28<br />

5, 7: LG 3<br />

6, 13-20: GS 14, Sen�<br />

6, 19: LG 4<br />

7, 3-6: GS 49, Sen�<br />

7, 5: GS 50, Sen�<br />

7, 7: LG 11, Sen�<br />

7, 31: GS 39, Sen�; LG 42; PO 17, Sen�<br />

7, 32-35: РС 12<br />

7, 32-34: LG 42; PO 16, Sen�<br />

7, 32: РС 5<br />

8, 1: IM 5<br />

8, 6: AG 3, Sen�<br />

8, 9-13: DH 11, Sen�<br />

9, 7: PO 20, Sen�<br />

9, 14: PO 20<br />

9, 15: AG 13, Sen�<br />

9, 16: AA 6; AG 7, Sen�; LG 17<br />

397


9, 19-23: PO 3, Sen�<br />

9, 19-20: PO 10<br />

9, 19: OT 4<br />

9, 22: AG 24, Sen�<br />

10, 11: DV 15; LG 48<br />

10, 17: LG 3; 7<br />

10, 23-33: DH 11, Sen�<br />

10, 32-33: AG 41<br />

10, 33: PO 13, Sen�<br />

11, 18-19: UR 3, Sen�<br />

11, 22: UR 3, Sen�<br />

11, 25: DV 16; LG 9<br />

11, 26: LG 8; 28; PO 2, Sen�; SC 6, Sen�<br />

12, 1-11: LG 7<br />

12, 4-11: UR 2, Sen�<br />

12, 4: LG 4; РС 8<br />

12, 7: AA 3; LG 12<br />

12, 11: AA 3; AG 23, Sen�; LG 12; 32<br />

12, 12-27: LG 49<br />

12, 12: AA 18; LG 7<br />

12, 13: LG 7<br />

12, 26: LG 7<br />

12, 27: LG 7<br />

13, 8: GS 39, Sen�<br />

14: LG 7<br />

14, 40: AG 28<br />

15, 23: AG 21, Sen�<br />

15, 24: PO 2, Sen�<br />

15, 26-27: LG 49<br />

15, 27-28: LG 36<br />

15, 28: AG 2; 21, Sen�<br />

15, 42: GS 39, Sen�<br />

15, 45: AG 7, Sen�<br />

15, 53: GS 39, Sen�<br />

15, 56-57: GS 18, Sen�<br />

15, 58: AA 33<br />

16, 17-18: AA 10<br />

2 kor: meore epistole korinTelTa<br />

mimarT<br />

1, 1: LG 28<br />

1, 4: PO 13, Sen�<br />

1, 7: PO 13, Sen�<br />

1, 20: DV 7<br />

3, 8-9: LG 21; PO 12, Sen�<br />

3, 12: AG 13, Sen�<br />

3, 16–4, 6: DV 7<br />

3, 16: DV 2, Sen�<br />

3, 18: LG 50<br />

4, 4: GS 22, Sen�<br />

4, 6: AG 42, Sen�; DV 2, Sen�<br />

4, 7: PO 13, Sen�<br />

4, 10 Smd AA 16; AG 25, Sen�; UR 4, Sen�<br />

4, 10-11: SC 12, Sen�<br />

4, 14: GS 22, Sen�<br />

398<br />

saZieblebi<br />

4, 15: LG 27<br />

4, 16: AG 24, Sen�<br />

5, 2: GS 39, Sen�<br />

5, 6: LG 6; 48<br />

5, 8: LG 49<br />

5, 9: LG 48<br />

5, 10: GS 17, Sen�; LG 48<br />

5, 14: AA 6<br />

5, 15: GS 10, Sen�; LG 48<br />

5, 17: LG 7<br />

5, 18-19: GS 22, Sen�; NA 2, Sen�<br />

5, 19: AG 3, Sen�<br />

5, 21: LG 8<br />

6, 1: SC 11, Sen�<br />

6, 2: GS 82, Sen�<br />

6, 4 Smd�: AG 24, Sen�<br />

6, 6-7: DH 14<br />

6, 10: GS 37, Sen�<br />

6, 14-15: PO 3, Sen�<br />

7, 4: AG 13, Sen� , PO 14, Sen�<br />

8, 2: AG 24, Sen�<br />

8, 9: AG 3, Sen�; LG 8; LG 42; РС 13; PO 17,<br />

Sen�<br />

8, 13 Smd: GS 72, Sen�<br />

8, 14: PO 21, Sen�<br />

9, 15: SC 6<br />

10, 3-5: DH 11, Sen�<br />

10, 4: DH 11, Sen�<br />

10, 5-6: DV 5<br />

10, 8: PO 6, Sen�<br />

11, 2: GS 48, Sen�; PO 16, Sen�<br />

11, 7: PO 4, Sen�<br />

12, 9: PO 12, Sen�<br />

12, 15: AG 12, Sen�; 25, Sen�; PО 15, Sen�<br />

13, 10: PO 6, Sen�<br />

luk: lukas saxareba<br />

1, 2-4: DV 19<br />

1, 28: LG 56<br />

1, 35: LG 39, Sen�<br />

1, 38: LG 56<br />

1, 41-45: LG 57<br />

1, 48-49: LG 66<br />

2, 14: GS 76, Sen�<br />

2, 19: DV 8; LG 58<br />

2, 34-35: LG 57<br />

2, 34: AG 13, Sen�<br />

2, 41-51: LG 57<br />

2, 51: DV 8; LG 58<br />

3, 11: GS 72, Sen�<br />

3, 22: AG 4, Sen�<br />

4, 1: AG 4, Sen�<br />

4, 18: AG 3; LG 8; PO 2, Sen�; 6, Sen�; 17,<br />

Sen�; SC 5, Sen�<br />

4, 34: LG 39, Sen�


5, 34-35: GS 48, Sen�<br />

6, 13: LG 19<br />

6, 37-38: GS 28, Sen�<br />

9, 25: GS 39, Sen�<br />

9, 58: РС 1<br />

10, 1: AA 33; PO 10, Sen�<br />

10, 7: PO 20<br />

10, 16: LG 20<br />

10, 30 Smd GS 72, Sen�<br />

10, 39: РС 5<br />

10, 42: РС 5<br />

11, 20: LG 5<br />

11, 27-28: LG 58<br />

11, 41: GS 72, Sen�<br />

12, 32: LG 5<br />

12, 48: LG 14, Sen�<br />

14, 26: AA 4<br />

14, 27: GS 22, Sen�<br />

15, 4-7: LG 28<br />

16, 1-31: GS 64, Sen�<br />

16, 19-31: GS 27, Sen�<br />

17, 33: GS 24, Sen�<br />

18, 22: LG 42, Sen�<br />

19, 10: AG 3; LG 8<br />

19, 44: NA 4, Sen�<br />

20, 35-36: PO 16, Sen�<br />

20, 36: OT 10<br />

22, 20: DV 16<br />

22, 26-27: CD 16, Sen�; LG 27<br />

22, 32: LG 25; UR 2, Sen�<br />

24, 26: PO 12, Sen�<br />

24, 27: DV 16; SC 6; 9, Sen�<br />

24, 44: DV 15<br />

24, 45-48: LG 19<br />

24, 47: AG 3, Sen�<br />

maT: maTes saxareba<br />

1, 21: CD 1, Sen�<br />

1, 22-23: LG 55<br />

1, 22: DV 11, Sen�<br />

3, 16: PO 2, Sen�<br />

4, 4: GS 86<br />

4, 8-10: DH 11, Sen�<br />

4, 17: LG 5; PO 5<br />

5, 3-9: LG 38<br />

5, 3: LG 42, Sen�<br />

5, 9: GS 77<br />

5, 10: AA 4; LG 23; PO 8, Sen�<br />

5, 13-16: LG 9<br />

5, 13-14: AG 1 da Sen�; 36<br />

5, 16: AA 6; 11, Sen�; РС 25<br />

5, 19-20: LG 14, Sen�<br />

5, 43-44: GS 28<br />

5, 45-47: GS 28, Sen�<br />

5, 45: NA 5, Sen�<br />

bibliuri citatebi<br />

5, 48: LG 40; PO 12<br />

6, 6: SC 12, Sen�<br />

6, 12: LG 40<br />

6, 20: РС 13<br />

6, 25: РС 13<br />

6, 33: AA 7<br />

7, 1-2: GS 28, Sen�<br />

7, 21-22: LG 14, Sen�<br />

7, 21: GS 93, Sen�<br />

8, 20: РС 1; 13<br />

9, 15: GS 48, Sen�<br />

9, 28-29: DH 11, Sen�<br />

9, 35 Smd�: AG 12, Sen�<br />

9, 36: PO 11, Sen�<br />

9, 38: AG 40, Sen�<br />

10, 1-42: AG 5, Sen�; LG 19<br />

10, 10: PO 20, Sen�<br />

10, 34-39: AG 13, Sen�<br />

11, 4-5: AA 8<br />

11, 20-24: DH 11, Sen�<br />

11, 27: DV 2, Sen�<br />

11, 28-30: DH 11, Sen�<br />

11, 29 Smd�: AG 24, Sen�; DH 11, Sen�<br />

12, 20: DH 11<br />

12, 28: AG 14, Sen�; LG 5<br />

13, 24-30: GS 37, Sen�<br />

13, 30: DH 11, Sen�<br />

13, 36-43: GS 37, Sen�<br />

13, 40-42: DH 11, Sen�<br />

13, 52: LG 25<br />

16, 18-19: LG 22<br />

16, 18: LG 9; 19<br />

16, 19: LG 22; UR 2, Sen�<br />

16, 24: AA 4; GS 22, Sen� 26<br />

16, 26: GS 64, Sen� 3<br />

18, 18: LG 22; UR 2, Sen�<br />

18, 20: AA 18; РС 15; SC 7; UR 8<br />

19, 4: GS 50<br />

19, 6: GS 48<br />

19, 11: LG 42; PO 16, Sen�<br />

19, 12: OT 10; РС 12; PO 16, Sen�<br />

19, 21: LG 42, Sen�; РС 5; 13<br />

20, 26: AG 12, Sen�<br />

20, 28: GS 3, Sen�; LG 27; 32; РС 14; PO 9;<br />

UR 7<br />

21, 33-43: LG 6<br />

21, 42: LG 6<br />

22, 13: LG 48<br />

22, 21: DH 11<br />

22, 37-40: AA 8; GS 16, Sen�<br />

22, 39: GS 41, Sen�<br />

23, 3-33: GS 43, Sen�<br />

23, 8: PO 9, Sen�<br />

23, 11: AG 12, Sen�<br />

24, 13: GS 37, Sen�<br />

399


24, 31: AG 9, Sen�<br />

25, 26: LG 48<br />

25, 30: LG 48<br />

25, 31-46: LG 48<br />

25, 31: LG 49<br />

25, 34-46: РС 13<br />

25, 34-45: PO 6, Sen�<br />

25, 40: AA 8; GS 27<br />

25, 41-46: LG 14, Sen�<br />

25, 41: LG 48<br />

25, 46: LG 48<br />

26, 51-53: DH 11, Sen�<br />

28, 16-20: LG 19; 22<br />

28, 18 Smd�: LG 8<br />

28, 18-20: DH 13, Sen�; LG 24; UR 2, Sen�<br />

28, 18: AG 5, Sen�; GS 38, Sen�<br />

28, 19-20: AG 5; DH 1; DV 7, Sen�; LG 17<br />

28, 19: DH 14; PO Sen�<br />

28, 20: DV 20; LG 19; 20; SC 9, Sen�<br />

mark: markozis saxareba<br />

1, 15: AG 8; LG 5<br />

1, 24: LG 39, Sen�<br />

2, 19-20: GS 48, Sen�<br />

2, 27: GS 26, Sen�<br />

3, 13 Smd�: AG 5; 23, Sen�<br />

3, 35: LG 58<br />

4, 14: LG 5<br />

4, 26-29: LG 5<br />

4, 27: PO 22<br />

6, 5-6: DH 11, Sen�<br />

6, 31: PO 8<br />

7, 10-13: GS 43, Sen�<br />

8, 36: GS 72, Sen�<br />

9, 23-24: DH 11, Sen�<br />

10, 21: LG 42, Sen�<br />

10, 28: РС 5<br />

10, 45: AG 3, Sen�; DH GS 3, Sen�; LG 5; 27;<br />

OT 4<br />

12, 29-31: GS 72, Sen�<br />

12, 30: LG 40<br />

12, 48: LG 14, Sen�<br />

13, 10: AG 9, Sen�<br />

16, 15-16: AG 5; LG 24<br />

16, 15: AG 1, Sen�; 5; 13, Sen�; 38, Sen� DH<br />

13, Sen�; DV 7, Sen�; LG 1; 16; 19; OE 3; PO<br />

4; SC 6, Sen�; UR 2, Sen�<br />

16, 16: AG 7, Sen�; 14, Sen�; DH 11; LG 14;<br />

PO 4, Sen�<br />

16, 20: LG 19<br />

1petr: petres pirveli epistole<br />

1, 3-9: UR 2, Sen�<br />

1, 3: SC 106<br />

1, 10: DV 15<br />

400<br />

saZieblebi<br />

1, 23-25: DV 26<br />

1, 23: AG 6, Sen�; LG 9; 28; PO 4, Sen�<br />

2, 1: AA 4<br />

2, 4-10: AA 3; LG 10<br />

2, 4-5: SC 14<br />

2, 5-10: AA 18<br />

2, 5: LG 6; 34; PO 2, Sen�; 22, Sen�<br />

2, 7: LG 6<br />

2, 9-10: LG 9<br />

2, 9: AG 15; PO 2, Sen�; SC 14<br />

2, 12: NA 5; PO 4 Sen�<br />

2, 13-17: DH 11, Sen�<br />

2, 21: GS 22, Sen�<br />

2, 25: PO 11, Sen�; UR 2, Sen�<br />

3, 15: GE 2; LG 10; PO 2, Sen�<br />

4, 10 Smd�: PO 6, Sen�<br />

4, 10: AA 3; LG 13<br />

4, 13: LG 11<br />

5, 3: GS 72, Sen�; LG 28; 41<br />

5, 4: LG 6<br />

5, 10: LG 41<br />

2petr: petres meore epistole<br />

1, 1: LG 31; 32<br />

1, 4: DV 2; UR 15<br />

1, 19-21: DV 11<br />

3, 10-13: LG 48<br />

3, 10: LG 68<br />

3, 13: GS 39, Sen�; LG 48<br />

3, 15-16: DV 1<br />

rom: epistole<br />

romaelTa mimarT<br />

1, 1: PO 3<br />

1, 5: DV 5<br />

1, 14-15: LG 27<br />

1, 16: DV 17; DH 11, Sen�; LG 19; 26; UR 21<br />

1, 19-20: DV 3<br />

1, 20: DV 6<br />

1, 21-25: GS 13, Sen�<br />

1, 21: LG 16<br />

1, 25: LG 16<br />

2, 1-11: GS 28, Sen�<br />

2, 6-7: DV 3; NA 1, Sen�<br />

2, 14-16: GS 16, Sen� 9<br />

3, 23: AG 8<br />

4, 25: LG 9<br />

5, 5: AA 4; LG 42; РС 1; 15; UR 24<br />

5, 8-10: GS 38, Sen�<br />

5, 14: GS 22, Sen�<br />

5, 15: GS 52, Sen�<br />

5, 18: GS 52, Sen�<br />

5, 19: PO 15<br />

5, 21: GS 18, Sen�<br />

6, 4-11: AG 14, Sen�


6, 4-5: LG 7<br />

6, 4: SC 6, Sen�; UR 22, Sen�<br />

6, 5-11: GS 52, Sen�<br />

6, 9: LG 48<br />

6, 11: РС 5<br />

6, 12: LG 36<br />

6, 22: LG 40<br />

6, 23: GS 18, Sen�<br />

7, 14 Smd�: GS 10, Sen�<br />

8, 1-13: РС 5<br />

8, 1-11: GS 22, Sen�<br />

8, 10-11: LG 4<br />

8, 11: GS 22<br />

8, 14-17: GS 41, Sen�<br />

8, 15-16: LG 4<br />

8, 15: GS 22, Sen�; PO 18; SC 6<br />

8, 17: GS 22, Sen�; LG 7; 11<br />

8, 18: AA 4; LG 48<br />

8, 19-22: LG 48<br />

8, 19-21: GS 39, Sen�<br />

8, 21: DH 15; LG 9; 36<br />

8, 23: GS 22 da Sen� 27; LG 48<br />

8, 25: LG 35<br />

8, 26: LG 4<br />

8, 29: GS 22, Sen�; LG 2; 63<br />

8, 32: GS 22, Sen�<br />

9, 4-5: LG 16; NA 4<br />

10, 14-15: SC 9<br />

10, 14: AG 13, Sen�; PO 11, Sen�<br />

10, 17: PO 4; 11, Sen�<br />

11, 11-32: NA 4, Sen�<br />

11, 13-26: LG 6<br />

11, 13: LG 24<br />

11, 17-24: NA 4, Sen�<br />

11, 28-29: LG 16; NA 4, Sen�<br />

11, 28: NA 4, Sen�<br />

12, 1-2: UR 4, Sen�<br />

12, 1: LG 10; PO 2; SC 33<br />

12, 2: GS 37; PO 3, Sen�; 14 Sen�<br />

12, 4-5: LG 32<br />

12, 4: РС 7; PO 2<br />

12, 5-8: РС 8<br />

12, 5: LG 7<br />

12, 6: AG 28, Sen�<br />

12, 10: OE 30; РС 15, PO 9<br />

12, 18: NA 5, Sen�<br />

12, 19-20: DH 11, Sen�<br />

13, 1-5: GS 74, Sen�<br />

13, 1-2: DH 11<br />

13, 5: GS 74, Sen�; OT 11<br />

13, 9-10: GS 24<br />

13, 10: LG 42; РС 15<br />

14, 1-23: DH 11, Sen�<br />

14, 10-12: GS 28,Sen�<br />

14, 12: DH 11<br />

bibliuri citatebi<br />

15, 4: DV 14; SC 33<br />

15, 16: AG 23; GS 38, Sen�; LG 21; PO 2,<br />

Sen�<br />

16, 1-16: AA 1<br />

16, 3 Smd�: LG 33<br />

16, 3: AA 10<br />

16, 25-26: DV 16<br />

16, 26: DV 5<br />

saqme: mociqulTa saqmeebi<br />

1, 1-2: DV 19<br />

1, 4-8: AG 5, Sen�<br />

1, 7: AG 9, Sen�; GS 39, Sen�<br />

1, 8: AG 3, Sen�; LG 17; 19; 21; 24; PO 10<br />

1, 14: CD 15, Sen�; LG 59<br />

1, 17: LG 24<br />

1, 25: LG 24<br />

2, 1-36: LG 19<br />

2, 1 Smd�: LG 24<br />

2, 4: LG 21<br />

2, 17-18: LG 35<br />

2, 33: LG 5<br />

2, 36: GS 38, Sen�; LG 5<br />

2, 38: SC 9, Sen�<br />

2, 41-42: SC 6<br />

2, 42: AG 6, Sen�; 25, Sen�; DV 10; LG 13;<br />

РС 15<br />

2, 42-47: LG 10; PO 17, Sen�<br />

2, 46: CD 15, Sen�<br />

2, 47: SC 6<br />

3, 14: LG 39, Sen�<br />

3, 21: LG 48<br />

4, 8: AG 4, Sen�<br />

4, 11: LG 6<br />

4, 12: AG 7; GS 10,Sen�<br />

4, 13: AG 13, Sen�<br />

4, 19-20: DH 11, Sen�<br />

4, 27: LG 39, Sen�; PO 2, Sen�<br />

4, 29: AG 13, Sen�; DH 14, Sen�<br />

4, 30: LG 39, Sen�<br />

4, 31: AG 13, Sen�; 24, Sen�; DH 11<br />

4, 32: AG 25, Sen�; 30; РС 15; PO 21<br />

4, 35: PO 21<br />

5, 29: DH 11<br />

5, 32: AG 4, Sen�<br />

6, 2-6: LG 20, Sen�<br />

6, 4: CD 15; SC 86<br />

6, 7: PO 4, Sen�<br />

8, 1: LG 26, Sen�<br />

8, 14-17: AG 14, Sen�<br />

8, 18-25: PO 17, Sen�<br />

8, 26: AG 4, Sen�<br />

8, 29: AG 4, Sen�<br />

8, 39: AG 4, Sen�<br />

9, 15: LG 24<br />

401


9, 27-28: AG 13, Sen�<br />

9, 31: AG 4, Sen�<br />

10: AG 4, Sen�<br />

10, 35: LG 9<br />

10, 38: AG 3, Sen�; 4, Sen�; 12, Sen�; PO 2,<br />

Sen�<br />

10, 44-47: AG 4, Sen�<br />

11, 15: AG 4, Sen�<br />

11, 19-21: AA 1<br />

11, 24-28: AG 4, Sen,<br />

11, 30: LG 20, Sen�<br />

12, 24: PO 4, Sen�<br />

13, 1: LG 20, Sen�<br />

13, 2: AG 4, Sen�; 23, Sen�; PO 3, Sen�; 15,<br />

Sen�<br />

13, 4: AG 4, Sen�<br />

13, 9: AG 4, Sen�<br />

13, 46: AG 13, Sen�<br />

14, 3: AG 13, Sen�<br />

14, 15-17: AG 13, Sen�<br />

14, 17: NA 1, Sen�<br />

14, 22-23: LG 26, Sen�<br />

14, 23: LG 20, Sen�<br />

15, 8: AG 4, Sen�<br />

15, 28: UR 18<br />

16, 6-7: AG 4, Sen�<br />

16, 9: AG 36, Sen�<br />

16, 14: AG 13, Sen�; 40, Sen�; PO 13, Sen�<br />

17, 22-31: AG 13, Sen�<br />

17, 25-28: LG 16<br />

17, 26: GS 24; NA 1, Sen�<br />

17, 27: AG 3<br />

17, 28: AA 4<br />

18, 18-26: AA 10<br />

18, 26: AA 1<br />

19, 8: AG 13, Sen�<br />

20, 17: LG 20, Sen�; 26, Sen�<br />

20, 22-23: AG 4, Sen�<br />

20, 22: PO 15, Sen�<br />

20, 24: LG 21<br />

20, 25-27: LG 20, Sen�<br />

20, 28: AA 23; LG 9; 20; PO 11, Sen�<br />

20, 32: DV 21<br />

21, 11: AG 4, Sen�<br />

21, 19: LG 24<br />

26, 17 Smd�: LG 24<br />

26, 18: SC 6, Sen�<br />

26, 26: AG 13, Sen�<br />

28, 31: AG 13, Sen�<br />

1tim: pirveli epistole<br />

timoTes mimarT<br />

1, 12: LG 24<br />

1, 17: DV 2<br />

2, 1-4: DH 14<br />

402<br />

saZieblebi<br />

2, 1-2: SC 53, Sen�<br />

2, 4-6: AG 7<br />

2, 4: AG 42, Sen�, DH 11; LG 16; NA 1,Sen�;<br />

SC 5<br />

2, 5-6: LG 60<br />

2, 5: LG 28; 49; SC 5, Sen��<br />

3, 2-5: PO 16, Sen�<br />

3, 8-10: LG 41<br />

3, 12-13: LG 41<br />

3, 15: LG 6; 8<br />

4, 6: AG 26<br />

4, 11-13: PO 4, Sen�<br />

4, 14: AG 24, Sen�; LG 21<br />

4, 15-16: PO 13<br />

5, 3: GS 48, Sen�<br />

5, 17: LG 28<br />

5, 18: PO 20, Sen�<br />

5, 22: LG 20, Sen�<br />

6, 8: GS 72, Sen�<br />

6, 14: DV 4<br />

2tim: meore epistole<br />

timoTes mimarT<br />

1, 6-7: LG 21 da Sen�<br />

1, 7: AG 25, Sen�<br />

2, 2: LG 20, Sen�; PO 11<br />

2, 10: CD 16<br />

2, 11-12: LG 11; 48<br />

2, 11: LG 7; SC 6, Sen�<br />

2, 21: CD 16<br />

3, 16-17: DV 11<br />

3, 16: DV 11<br />

3, 17: РС 1<br />

4, 1-4: LG 25<br />

4, 2: PO 6<br />

4, 5: PO 4, Sen�<br />

4, 6 Smd��: LG 20, Sen�<br />

tit: epistole tites mimarT<br />

1, 5: LG 20, Sen�<br />

1, 6: PO 16, Sen�<br />

1, 9: PO 4, Sen�<br />

2, 13: DV 4; LG 48<br />

2, 14: PO 12<br />

3, 4: GS 40, Sen�<br />

filip: epistole<br />

filipelTa mimarT<br />

1, 1: LG 20, Sen�<br />

1, 20: AG 13, Sen�<br />

1, 23: LG 48<br />

1, 27: GS 21, Sen�<br />

2, 5-8: UR 4, Sen�<br />

2, 5: AA 33<br />

2, 6-7: LG 8


2, 7-8: LG 42; РС 5; PO 15<br />

2, 7: AG 24; РС 14<br />

2, 8-10: LG 42,<br />

2, 8-9: LG 36<br />

2, 8: РС 1<br />

2, 12: LG 48<br />

2, 21: PO 9,<br />

3, 8: DV 25; РС 6<br />

wm. avgustine<br />

(354-430)<br />

passim: LG 2, Sen��<br />

3, 10: GS 22,<br />

3, 20: SC 8, Sen�<br />

3, 21: LG 7; 48<br />

4, 3: AA 1; LG 33<br />

4, 8: AA 14; PO 3<br />

4, 11: AG 25, Sen�<br />

4, 12: PO 17, Sen�<br />

4, 14: PO 21, Sen�<br />

wmida mamebi da eklesiis moZRvarni, saeklesio mwerlebi<br />

(frCxilebSi miTiTebulia cxovrebis wlebi)<br />

Ad Marcellinum De Civitate Dei contra<br />

Paganos Libri viginti duo: marcelinos<br />

mimarT RmrTis qalaqis Sesaxeb<br />

mwvalebelTa winaaRmdeg, 22 wignad<br />

PL 41, 13-804<br />

10� 6 (PL 41, 284): PO 2 da Sen� 14<br />

18� 6� 2 (PL 41, 537= CSEL XL, 2, 228): DV<br />

12, Sen�<br />

18� 51� 2 (PL 41, 614): LG 8, Sen�<br />

19� 17 (PL 41, 646): AG 9, Sen�<br />

Confessionum Libri tredecim: aRsareba,<br />

camet wignad<br />

PL 32, 659-868<br />

1� 1 (PL 32, 661): GS 21, Sen�<br />

Contra Faustum Manichaeum Libri triginta<br />

tres: maniqeveli faustos winaaRmdeg,<br />

33 wignad<br />

PL 42, 207-518<br />

12� 20 (PL 42, 265): LG 26, Sen�<br />

Contra Litteras Petiliani Donatistae<br />

Cirtensis Episcopi Libri tres: cirteneli<br />

episkoposisis, donatist petelianes<br />

TxzulebaTa winaaRmdeg, sam wignad<br />

PL 43, 245-388<br />

2� 83 (PL 43, 315 = CSEL 52, � 112): DH 10,<br />

Sen�<br />

De Agone Christiano Liber unus:<br />

qristianuli paeqrobis Sesaxeb, erT<br />

wignad<br />

PL 40, 289-310<br />

22� 24 (PL 40, 302): AG 3, Sen�<br />

bibliuri citatebi<br />

De Bono Coniugali Liber unus: colqmruli<br />

sikeTis Sesaxeb erT wignad<br />

PL 40, 373-396<br />

PL 40, 375-376, 394: GS 48, Sen�<br />

De Catechizandis Rudibus Liber unus:<br />

rwmenaSi gauwafvelTa damoZRvris<br />

Sesaxeb erT wignad<br />

PL 40, 309-348<br />

4� 8 (PL 40, 316): DV 1, Sen�<br />

De Doctrina Christiana Libri quattuor:<br />

qristianuli swavlebis Sesaxeb.:<br />

oTx wignad<br />

PL 34, 15-122�<br />

3� 18� 26 (PL 34, 75-76 = CSEL 80, 95): DV<br />

12, Sen�<br />

De Dono Perseverantiae Liber ad Prosperum<br />

et Hilarium Secundus: simtkicis niWze<br />

meore wigni prosperisa da ilariusis<br />

mimarT<br />

PL 45, 993-1034<br />

14�37(PL 45, 1015Smd��): LG 11, Sen�<br />

De Genesi ad Litteram Libri duodecim:<br />

dabadebis wignis Sesaxeb, Tormet<br />

wignad<br />

PL 34, 225-486<br />

2� 9� 20: DV 11, Sen�<br />

De Praedestinatione Sanctorum Liber ad<br />

Prosperum et Hilarium primu: wmidaTa…<br />

winaswargansazRvrebis Sesaxeb<br />

pirveli wigni prosperesa da<br />

ilariusis mimarT<br />

PL 44, 959-992�<br />

14� 27 (PL 44, 980): LG 12, Sen�<br />

De Sancta Virginitate Liber unus: wm.<br />

qalwulobis Sesaxeb, erT wignad<br />

403


PL 40, 395-428<br />

6 (PL 40, 399): LG 53 da Sen�<br />

15� 15 (PL 40, 403): LG 42, Sen�<br />

De Sermone Domini in Monte secundum<br />

Matthaeum Libri duo: mTis qadagebis<br />

Sesaxeb maTes mixedviT, Svid wignad<br />

PL 34, 1229-1308<br />

1� 41 (РL 34, 1250): AG 7, Sen�<br />

Enarrationes in Psalmo: msjelobebi<br />

fsalmunebze<br />

PL 36, 68-1028 (fs� 1-79), PL 37, 1033-1968<br />

(fs� 80-150)<br />

32, msj� 2� 29 (PL 36, 299): UR 3, Sen�<br />

44� 23 (РL 36, 508): AG 1, Sen�; PO 4, Sen�<br />

54� 11 (PL 36, 636): AG 4, Sen�<br />

85�24 (PL 37, 1099): LG 49, Sen�<br />

86� 4 (PL 37, 1103): LG 19, Sen�<br />

138� 2 (CChr�, XL, Turnholti, 1956, p� 1991):<br />

SC 5, Sen�<br />

147� 12 (PL 37, 1922): GS 69, Sen�<br />

Enchiridion ad Laurentinum, sive<br />

de Fide, Spe et Caritate Liber unus:<br />

saxelmZRvanelo rwmenis, sasoebisa<br />

da siyvarulis Sesaxeb lavrentinis<br />

mimarT<br />

PL 231-290<br />

121� 32 (PL 40, 288): LG 42, Sen�<br />

Epistola:epistoleebi<br />

PL 33<br />

82� 3 (PL 33, 277 = CSEL 34� 2, р� 354): DV<br />

11, Sen�<br />

In Ioannis Evangelium: traqtati<br />

ioanes saxarebaze<br />

Tractatus: PL 35, 1379-1976<br />

2� 4 (PL 35, 1476): AG 14, Sen�<br />

6� 1� 7 (PL 35, 1428): SC 7, Sen�<br />

13� 12 (PL 35,1499):LG 64, Sen�<br />

23� 6 (PL 35, 1585): AG 3, Sen�<br />

26� 6� 13 (PL 35, 1613): SC 47 Sen�<br />

32� 8 (PL 35, 1646): OT 9, Sen�<br />

50� 6 (PL 35, 1760): GS 69 Sen�<br />

61� 2 (PL 35, 1800): LG 14, Sen�<br />

123�5 (PL 35, 1967): PO14, Sen�<br />

Quaestionum in Heptateuchum Libri septem:<br />

SekiTxvebi Svidwigneulze,<br />

Svid wignad:<br />

PL 34, 547-824<br />

2� 73: DV 16, Sen�<br />

404<br />

saZieblebi<br />

Retractationum Libri duo: gadaxedvebi, or<br />

wignad<br />

PL 32, 583-656<br />

18 (PL 32, 637 sityv�): LG 40, Sen��<br />

Sermones ad populum: qadagebani xalxis<br />

mimarT<br />

PL 38, 23-1484 (qad� 1-340); PL 39, 1493-<br />

1718 (qad� 341-396)<br />

51� 2-3 (PL 38, 335): LG 56, Sen�<br />

57� 7 (PL 38, 389): LG 26, Sen�<br />

71�20,33 (PL38, 463Smd�): LG 4, Sen�<br />

175� 3 (PL 38, 946): AG 4, Sen�<br />

179� 1 (PL 38, 966): DV 25, Sen�<br />

191� 2-3 (PL 38, 1010): LG 64, Sen�<br />

232� 2 (PL 1108): LG 56, Sen�<br />

266-269 (PL 38, 1225-1237): AG 4 Sen�<br />

267� 4 (PL 38, 1231): AG 4, Sen�<br />

268� 2 (PL 38, 1232): LG 7, Sen�<br />

340� 1 (PL 38, 1483): LG 32 da Sen�<br />

341� 9-11 (PL 39, 1499 Smd�): LG 2, Sen�<br />

wm. aTanasi aleqsandrieli<br />

(295-373)<br />

arianelebis winaaRmdeg<br />

2� 42: PO 4, Sen�<br />

epistole epiqtetes mimarT<br />

7: AG 3, Sen�<br />

qalw. Ses.<br />

LG 42, Sen�<br />

wm.Aalbertus didi<br />

(1193-1206)<br />

<strong>II</strong>I sent.-ze:<br />

dist� 33, gv� 3, gadawy� 1: GS 69, Sen�<br />

IV sent.-ze:<br />

dist� 15, gv�16: GS 69, Sen�<br />

ambroziasteri<br />

efeseselTa mimarT epistolis<br />

Sesaxeb:<br />

4� 11-12: LG 21, Sen�<br />

timoTes mimarT pirveli epistolis<br />

Sesaxeb:<br />

5� 19: LG 21, Sen�


wm. ambrosi mediolaneli<br />

(† 397)<br />

lukas saxarebis Sesaxeb:<br />

2, 7; 10, 24-25: LG 64, Sen�<br />

fsalmunebze<br />

38� 25-26: LG 21, Sen�<br />

De instit. virg�: qalwulTa damoZRvris<br />

Sesaxeb<br />

LG 57 Sen�<br />

De viduis :qvrivTa Sesaxeb<br />

4� 23: LG 42, Sen�<br />

De virginitate:qalwulobis Sesaxeb<br />

1� 8� 52: OT 10, Sen�<br />

1�2 Tav� 2� 15: РС 25, Sen�<br />

8� 48: GS 43, Sen�<br />

De officiis ministrorum: msaxurTa<br />

movaleobis Sesaxeb<br />

1� 20� 88: DV 25, Sen�<br />

Epistulae: epistoleebi<br />

21, imp� valentinianis mimarT DH 10,<br />

Sen�<br />

48� 5: AG 3, Sen�<br />

63: LG 62, Sen�<br />

anastasi antioqieli<br />

(640-700)<br />

2-e sityva xarebaze:<br />

2: LG 56, Sen�<br />

sityva:<br />

3� 2: LG 56, Sen� �<br />

wm. andrea kreteli<br />

(† daaxl� 720 an 726)<br />

galoba yovladwmida qalwulis<br />

Sobaze,<br />

1 da 4: LG 56, Sen�<br />

mariamis Sobaze<br />

sityva 4: LG 62, Sen�<br />

wmida mamebi da eklesiis moZRvarni, saeklesio mwerlebi<br />

qad.Yyovladwmida RmrTismSoblis<br />

miZinebaze<br />

qad� 1: LG 56, Sen�<br />

qad� 3: LG 59, Sen�<br />

wm.Bbasili didi<br />

(331-379)<br />

qadageba lukas sityvebze:<br />

2: GS 69, Sen�<br />

kanonikuri epistole amfiloqesTan:<br />

OE 26, Sen�<br />

epist.<br />

261� 2: AG 3, Sen�<br />

wm. Bbeda Rirsi<br />

(673-735)<br />

In Lc Expositio: lukas saxarebis<br />

ganmarteba<br />

I, Tav� 2: LG 64, Sen�<br />

In Hexaem�: eqvsi dRis Sesaxeb<br />

wigni <strong>II</strong>I: AG 4, Sen�<br />

wm.Bbelarmino roberto<br />

(1542-1621):<br />

LG 25, Sen�<br />

wm. bonaventura<br />

(daaxl� 1217-1274)<br />

me-<strong>II</strong>I sent.-ze<br />

dist� 33, daeWv. 1: GS 69, Sen�<br />

me-IV sent.-ze<br />

dist�� 15, naw� <strong>II</strong>, gv� 2, kiTx� 1:<br />

GS 69, Sen�<br />

dist� 45, gv� 3, kiTx� 2<br />

LG 49, Sen�<br />

Apologia pauperum: RatakTa apologia<br />

Tav� 3, 3: LG 44, Sen�<br />

Itinerarium mentis in Deum: sulTa<br />

megzuri<br />

prol�, 4: OT 16, Sen�<br />

Quaestio de superfluo: sakiTxi siWarbis<br />

Sesaxeb<br />

gv� 112a -113a: GS 69, Sen�<br />

geziqe ierusalimeli<br />

(† 450 Semdeg)<br />

levitelTa wignis gamo<br />

L. 2� 9� 23: LG 21, Sen��<br />

405


wm. germane konstantinopoleli<br />

(V<strong>II</strong>I s�)<br />

qadag. Yyovladwmida RmrTismSoblis<br />

xarebaze:<br />

LG 56, Sen� 5; 62, Sen�<br />

yovladwmida RmrTismSoblis<br />

miZinebaze:<br />

LG 62, Sen�<br />

sityva 1: LG 59, Sen�<br />

sityva 2� 357: LG 56, Sen�<br />

sityva 3: LG 59, Sen�<br />

godfrid sen-viqtoreli<br />

(1096-1141)<br />

yovladwmida qalwul mariamis<br />

Sobaze (In Nat. B. M.):<br />

LG 63, Sen�<br />

wm. Ggrigol nazianzeli<br />

(330-390)<br />

apol.<br />

<strong>II</strong>� 22: LG 28, Sen�<br />

epistole<br />

101: AG 3, Sen�<br />

sityva<br />

41� 16: AG 4, Sen�<br />

wm. grigol noseli<br />

(335-394)<br />

qadageba saxarebaze<br />

qad� 20� 12: GS 69, Sen�<br />

apolinares azrTa uaryofa,<br />

17: AG 3, Sen�<br />

didime aleqsandrieli<br />

(310-395)<br />

samebis Sesaxeb<br />

2� 1: LG 7, Sen�<br />

evsebi kesarieli<br />

(260-340)<br />

Semzadeba saxarebisaTvis<br />

I� 1: LG 16, Sen�<br />

esaias gamo<br />

54� 2-3: AG 9, Sen�<br />

406<br />

saZieblebi<br />

saeklesio istoria<br />

V� 23-24: LG 22, Sen�<br />

V� 24� 10: LG 22, Sen�<br />

V<strong>II</strong>� 5� 2 (dionise): LG 22, Sen�<br />

epifane kvipreli<br />

(daaxl� 315-403)<br />

Panarion: mwvalebelTa Sxamis<br />

sawinaaRmdego zardaxSa<br />

78� 18: LG 56, Sen�<br />

wm. egnate didi<br />

(daaxl� † 110)<br />

passim: LG 20, Sen�<br />

magn. mimarT<br />

3: LG 20, Sen�<br />

6� 1: LG 20 Sen�; PO 7, Sen�<br />

7: SC 41, Sen�<br />

13� 1: LG 41, Sen�<br />

rom. mimarT, Ses: LG 13, Sen�<br />

smirn. mimarT<br />

8: LG 20, Sen�; 26, Sen�; PO 5, Sen�; SC 41,<br />

Sen�<br />

tral. mimarT<br />

2� 3: LG 29, Sen�; 41, Sen�<br />

3� 1: PO 7, Sen�<br />

7: LG 20, Sen�;<br />

filad. mimarT.<br />

Ses: LG 20, Sen�<br />

1� 1: LG 20, Sen�<br />

2: LG 20, Sen�<br />

4: LG 28, Sen�; SC 41, Sen�<br />

efes. mimarT<br />

5� 1: LG 27, Sen�<br />

6� 1: LG 28, Sen�<br />

7� 2: SC 5, Sen�<br />

Tevdore mopsuesteli<br />

(350-428)<br />

Homilia catechetica: qadageba<br />

kaTakmevelTaTvis<br />

15� 21: LG 21, Sen�<br />

15� 24: LG 21, Sen�<br />

sofoniaze<br />

1� 4-6: DV 16, Sen�


1timoTeze<br />

3� 8: PO 7, Sen�<br />

Tevdore studeli<br />

(759-826)<br />

sityva 21: OE 15, Sen�<br />

Tevdore kvireli<br />

(390-466)<br />

SekiTxvani ricxvTa wignze<br />

18: PO 7, Sen�<br />

wm. Toma akvineli<br />

(1225-1274)<br />

wm. Tomas TxzulebaTa Seswavla: OT<br />

16 da Sen�<br />

wm. Toma rogorc eklesiis<br />

maswavlebeli: GE 10<br />

wmida mamebi da eklesiis moZRvarni, saeklesio mwerlebi<br />

De Perfectione VitaeSpiritualis: sulieri<br />

cxovrebis srulyofisaTvis<br />

Tav� 18: LG 41, Sen�<br />

Expositio ad Archidiaconum Tridentinum<br />

In Decretalem primam: tridentis<br />

arqidiakonis mimarT, ganmartebani 1<br />

dekretaliaze<br />

§ 1: PO 4, Sen�<br />

In decem Libros Ethicorum Aristotelis ad<br />

Nicomachum Expositio: ganmartebani<br />

aristoteles nikomaxes eTikis aT<br />

wignze<br />

wign� I, kiTxv� 1: GS 25, Sen�<br />

In Evangelia S. Matthaei Commentaria:<br />

komentarebi maTes saxarebaze<br />

16� 28: AG 6, Sen�<br />

Quaestiones Disputatae de Veritate:<br />

WeSmaritebasTan dakavSirebiT<br />

ganxiluli sakiTxebi<br />

sak� 12, gv 2: DV 11, Sen<br />

17� 3� 5: AG 3, Sen�<br />

Scriptum super Libros Sententiarum Magistri<br />

Petri Lombardi Episcopi Parisiensis: magistr<br />

petre lombardielis Txzuleba<br />

sentenciebis wignebze<br />

I, dist� 16, sak� 1, gv� 2, 2-ze da 4-ze; sak�<br />

3 gadawyv�: AG 6, Sen�<br />

IV, dist 45, sak� 3, gv� 2: LG 49, Sen�<br />

Summa Theologiae: Teologiis Sejameba<br />

I kiTx� 43, 7, 6-ze: AG 6, Sen�<br />

I-<strong>II</strong>- kiTx�91, gv�� 1: DH 3, Sen�<br />

I- <strong>II</strong>- kiTx�� 91, gv� 4: DH 3, Sen�<br />

I- <strong>II</strong>- kiTx�� 93, gv� 1-2: DH 3, Sen�<br />

I- <strong>II</strong>kiTx�� 100, gv� 2: LG 42, Sen�<br />

I- <strong>II</strong>- kiTx� 106, gv� 4, 4-ze: AG 6 Sen� ; 9,<br />

Sen�<br />

<strong>II</strong>- <strong>II</strong>- kiTx�� 32, gv�� 5, 2-ze: GS 69, Sen�<br />

<strong>II</strong>- <strong>II</strong>- kiTx�� 44, gv�� 4, 3-ze: LG 42, Sen�<br />

<strong>II</strong>- <strong>II</strong>- kiTx�� 66, gv�� 2: GS 69 Sen�<br />

<strong>II</strong>- <strong>II</strong>- kiTx�66, ст� 7: GS 69Sen�<br />

<strong>II</strong>- <strong>II</strong>- kiTx�� 184 gv�1: LG 42, Sen�<br />

<strong>II</strong>- <strong>II</strong>- kiTx�� 184, gv�� 3: LG 40,Sen�; 44, Sen�<br />

<strong>II</strong>- <strong>II</strong>- kiTx�� 184, gv�� 5 da 6: LG 41, Sen�<br />

<strong>II</strong>- <strong>II</strong>- kiTx�� 188, gv�2: LG 44,Sen�<br />

<strong>II</strong>- <strong>II</strong>- kiTx�� 188, gv� 7: PO 13, Sen�<br />

<strong>II</strong>I� kiTx�8, ст� 3, gv� 1: LG 16, Sen�<br />

<strong>II</strong>I� kiTx�� 62 gv�5, 1-ze: LG 7, Sen�<br />

<strong>II</strong>I, kiTx�� 63, gv�� 2: LG 11, Sen�<br />

<strong>II</strong>I, kiTx� 65, gv�� 3: LG 11, Sen� ; PO 5, Sen�<br />

<strong>II</strong>I, kiTx�� 72, gv� 1 da 5: LG 11, Sen�<br />

<strong>II</strong>I, kiTx� 73, 3: LG 26, Sen�; PO 5, Sen�<br />

<strong>II</strong>I, kiTx�79, gv�1, da 1: PO 5, Sen�<br />

Ddamateb��, kiTx�� 49, gv�� 3, 1-ze:: GS 48<br />

Sen�<br />

Super Epistolam S. Pauli Apostoli ad<br />

Colossenses Expositio: ganmartebani<br />

Mmociqul pavles epistoleze<br />

koloselTa mimarT<br />

1, 18, kiTx� 5 (gam� Мarietti, <strong>II</strong>, 46): LG 7,<br />

Sen�<br />

wm. Tulgenciusi<br />

(468-533)<br />

Ad Trasimundum: trazimundesTan<br />

3� 21: AG 3, Sen�<br />

Epistola: epistole<br />

17� 3� 5: AG 3, Sen�<br />

Sermo: qadageba<br />

8� 2-3: AG 4, Sen�<br />

wm. ieronime<br />

(daaxl� 347-420)<br />

Adversus Iovinianum: iovinianes<br />

winaaRmdeg<br />

1� 26: LG 19, Sen�<br />

407


Liber contra Vigilantium: vigilanciusis<br />

winaaRmdeg<br />

6: LG 49, Sen�<br />

galatelTa mimarT epistoleze<br />

5� 19-21: DV 12, Sen�<br />

komentari esaiaze<br />

prol�: DV 25, Sen�<br />

2� 3: PO 7, Sen�<br />

epist. (Epist�)<br />

22� 21: LG 56, Sen�<br />

58� 7: PO 6, Sen�<br />

114� 2: PO 5, Sen�<br />

maTes saxarebaze<br />

28� 19: PO 4, Sen�<br />

mamaTa gamonaTqvamebi<br />

(APOPHTHEGMATA PATRUM)<br />

PG 65: LG 43, Sen�<br />

ilarius piqtavieli<br />

(† 367)<br />

maTes saxarebis Sesaxeb<br />

23, 6: LG 2, Sen�<br />

fsalm�-ze<br />

14: AG 9, Sen�; LG 23, Sen�<br />

67� 10: LG 19, Sen�<br />

wm. ioane damaskeli<br />

(673/76-777)<br />

enkomia yovladwmida mariamis<br />

miZinebaze<br />

qad 1� 8: LG 62, Sen�<br />

qad 2 da 3: LG 56, Sen�; 59,Sen�<br />

marTmadidebluri sarwmunoebis<br />

zedmiwevniTi gadmocema<br />

4� 14: LG 59, Sen�<br />

xatmebrZolTa winaaRmdeg<br />

11: LG 2, Sen�<br />

12: LG 4, Sen�<br />

wm. ioane oqropiri<br />

(† 407)<br />

qad. 2 2: AG 4, Sen�<br />

dabadeba, 3, 8-is Sesaxeb<br />

408<br />

saZieblebi<br />

qad� 17� 1: DV 13, Sen�<br />

mociqulTa saqmis Sesaxeb<br />

AG 4, Sen�<br />

efeselTa epistolis Sesaxeb<br />

qad 9� 3: LG 7, Sen�<br />

qad 10� 1: AG 4, Sen�<br />

qad� 20� 2: LG 41, Sen�<br />

ioanes saxarebis Sesaxeb<br />

qad 46: UR 15, Sen�<br />

qad 65� 1: LG 13, Sen�<br />

1korinTelTa epistolis Sesaxeb<br />

qad 35: AG 4, Sen�<br />

maTes saxarebis Sesaxeb<br />

qad� 7� 7: LG 42, Sen�<br />

qad 46 (47), 2: LG 38, Sen�<br />

fsalmunTa Sesaxeb<br />

44� 7: LG 56, Sen�<br />

2timoTes epistolis Sesaxeb<br />

qad 2� 4: LG 21, Sen�<br />

qalwulobaze.: LG 42, Sen�<br />

siwmideze<br />

2� 2: PO 11, Sen�<br />

wm. ipolite romaeli<br />

(† 235)<br />

Traditio Apostolica: mociqulTa<br />

gadmocema<br />

PO 7, Sen�<br />

2-3: LG 21, Sen�; 26, Sen�<br />

antiqristes Sesaxeb<br />

3: AG 7, Sen�<br />

irineos lioneli<br />

(daaxl� 140-202)<br />

gadmocema mociqulTa qadagebisa<br />

34 (���r�� 62� р� 87): AG 3, mag� 8<br />

Recapitulatio: swavleba axal<br />

winamZRvrobaze: AG 7, Sen�<br />

Refutatio omnium haeresium: yvela<br />

mwvaleblobis uaryofa<br />

<strong>II</strong>I� 2� 2 (PG 7, 847): LG 20 da Sen�


<strong>II</strong>I� 3� 1 (PG 7, 848): DV 7 da Sen�; LG 20 da<br />

Sen�<br />

<strong>II</strong>I� 11� 8 (PG 7, 885): DV 18, Sen� 1; GS 57,<br />

Sen�<br />

<strong>II</strong>I� 15� 3 (PG 7, 919): AG 8, Sen�<br />

<strong>II</strong>I� 16� 6 (PG 7, 925 С - 926 А): GS 57, Sen�;<br />

LG 13, Sen�<br />

<strong>II</strong>I� 18� 1 (PG 7, 932): AG 3, Sen�<br />

<strong>II</strong>I� 21� 3 (PG 7, 950) = 25� 1 (Harvey 2, р�<br />

115): DV 16, Sen�<br />

<strong>II</strong>I� 21� 10-22 (Sagnard, d� 370-372): GS 57, Sen�<br />

<strong>II</strong>I� 22� 1�3 (PG 955 С � 958 А): LG 13, Sen�<br />

<strong>II</strong>I� 22� 4 (PG 7, 959 А): LG56 da Sen�<br />

<strong>II</strong>I� 23� 3 (Sagnard, d� 378): GS 57, Sen�<br />

<strong>II</strong>I� 24� 1 (PG 7, 966 В): LG 4, Sen�<br />

IV� 6� 7 (PG 7, 990): AG 3, Sen�<br />

IV� 17� 5 (PG 7, 1023): LG 17, Sen�<br />

IV� 20� 6-7 (PG 7, 1037):AG 3, Sen�<br />

IV� 26� 2 (PG 7, 1053): LG 20, Sen�<br />

IV� 32� 1 (PG 7, 1071) = 49� 2 (Harvey, 2, d�<br />

255): DV 25<br />

IV� 33� 8 (PG 7, 1077): LG 20, Sen�<br />

V� 36� 1 (PG 7, 1222): GS 39, Sen�<br />

isaak de stela<br />

sityva (Sermo)<br />

51: LG 64, Sen�<br />

wm. isidore sevilieli<br />

(570-636)<br />

De ecclesiasticis officiis: saeklesio<br />

TanamdebobaTa Sesaxeb<br />

Tav V<strong>II</strong>: PO 7, Sen�<br />

wm. iustine<br />

(† 165)<br />

apologia 1� 65: LG 20, Sen�<br />

saubari trifon iudevelTan<br />

Tav� 41: LG 17, Sen�<br />

Tav 110: GS 44, Sen�<br />

wm.Kkipriane karTageneli<br />

(† daaxl� 258)<br />

De Cath. Eccl. unitate: kaTolike<br />

eklesiis erTianobis Sesaxeb<br />

7: SC 26, Sen�<br />

De habitu virgnum: qalwulTa<br />

yofaqcevis Sesaxeb<br />

3 da 22: LG 42, Sen<br />

22: OT 10, Sen�<br />

wmida mamebi da eklesiis moZRvarni, saeklesio mwerlebi<br />

De orat. Do.: uflis locvis Sesaxeb<br />

23: LG 4, Sen�<br />

epistoleebi (Epistulae)<br />

passim: LG 20, Sen�<br />

11� 3: LG 28, Sen�<br />

48� 2: LG 28, Sen� (wm� korneliusis<br />

mimarT)<br />

55� 24: LG 23, Sen�<br />

56� 3: LG 22, Sen�<br />

61� 3: LG 28, Sen�<br />

63� 14: LG 21, Sen�<br />

64� 4: LG 2, Sen�<br />

66� 8: DV 10, Sen; LG 23, Sen�; SC 26, Sen�<br />

69� 6: LG 9, Sen�<br />

wm. Kkirile aleqsandrieli<br />

(† 444)<br />

Glaphyra in Genesm: kazmuli sityva<br />

dabadebis Sesaxeb<br />

2: AG 4, Sen�� 21; LG 2, Sen�<br />

esaias Sesaxeb<br />

5, Tav� 54, 1-3: AG 9, Sen�<br />

ioanes saxarebis Sesaxeb<br />

1: AG 7, Sen�<br />

11� 11-12: SC 48, Sen�<br />

monakv. mociqulTa saqmis Sesaxeb<br />

AG 4, Sen�<br />

nestorianelTa winaaRmdeg<br />

I�1: AG 3, Sen�<br />

wm.Kkirile ierusalimeli<br />

(daaaxl� 315-386)<br />

sityvebi kaTakmevelTa mimarT<br />

4� 9: AG 3, Sen�<br />

4� 35: DV 16, Sen�<br />

12� 15: LG 56, Sen�<br />

17� 2� 35-37 (suli wmidaze): LG 11, Sen�<br />

klemente aleqsandrieli<br />

(daaxl� 150-215)<br />

Proptericus: sityva mauwyebeli<br />

112� 1: AG 3, 8<br />

409


Stromata: stromatebi<br />

VI� 6� 44� 1: AG 3, Sen�<br />

VI� 13� 106� 3-4: AG 3, Sen�<br />

laqtanciusi<br />

(† 317 Semdeg)<br />

Divinae Institutiones: RmrTis ganwesebani<br />

wigni V: GS 69, Sen�<br />

V� 19: DH 10, Sen�<br />

marius viqtorinusi<br />

(IV s� Suaxanebi)<br />

Adversus Arium: arianelTa winaaRmdeg<br />

3� 3: AG 3 Sen�<br />

wm. meTode olimpieli<br />

(† 311)<br />

aTi qalwulis nadimi<br />

7� 3: LG 50, Sen�<br />

wm. Mmodest ierusalimeli<br />

yovladwmida RmrTismSoblis<br />

miZinebaze:<br />

LG 59, Sen�<br />

wm. Nnikifore konstantinopoleli<br />

(IX s�)<br />

Tavi 13: OE 19, Sen�<br />

Tavi 14: OE 15, Sen�<br />

nikoloz kavasila<br />

(† 1371)<br />

qristeSi cxorebis Sesaxeb<br />

wigni� <strong>II</strong>I<br />

LG 11, Sen�<br />

origene<br />

(daaxl� 185-254)<br />

qadageba ieremiaze<br />

<strong>II</strong>I� 2: AG 9, Sen�<br />

qadageba lukaze, XXI: AG 9, Sen�<br />

komentari maTes saxarebaze<br />

39: AG 9, Sen�<br />

16, 21: LG 6, Sen�<br />

komentari romaelTa epistoleze<br />

7, 7: LG 40, Sen�<br />

10, 14: LG 42, Sen�<br />

410<br />

saZieblebi<br />

dabadebaze<br />

1: AG 4, Sen�<br />

ioaneze<br />

I, 16: AG 7, Sen�<br />

esaiaze<br />

qad� 6� 1: LG 41, Sen�<br />

kelsiusis winaaRmdeg,<br />

3� 30: PO 7, Sen�<br />

paladiusi<br />

(daaxl�363 - 420)<br />

locvani (PG 34, 995 Smd�):<br />

LG 43, Sen�<br />

pasxazius radberti<br />

(† 865)<br />

maTeze<br />

50� 8, Tav 16: LG 19, Sen�<br />

wm. Ppetre kaniziusi<br />

(1597)<br />

Catechismus Maior seu Summa Doctrinae<br />

christianae:<br />

didi katexizmo anu qristianuli<br />

swavlebis Sejameba<br />

Tav 3: LG 51, Sen�<br />

polikarpe smirneli<br />

(†daaxl� 155)<br />

filipelTa mimarT<br />

5� 2: LG 29, Sen� �<br />

6� 1: PO 3, Sen�<br />

primasiusi<br />

komentariGgamocxadebaze<br />

5: LG 19, Sen�<br />

wm. sofrom ierusalimeli<br />

(† 641-644)<br />

2-e locva xarebaze<br />

18: LG 56, Sen�<br />

tertuliane<br />

(daaxl�� 160 – 220 Semdeg)<br />

Apologeticum: apologetika<br />

50� 13: AG 5, Sen�; GS 44, Sen�


De Baptismo: naTlobis Sesaxeb<br />

14� 2: PO 4, Sen�<br />

De carnis Resurrectione: xorcieli<br />

aRdgomis Sesaxeb<br />

6: GS 22, Sen�<br />

De ieiunio: marxvis Sesaxeb<br />

13: LG 22, Sen�<br />

De praescriptione contra haereticos:<br />

eretikosTa preskripciis<br />

Sesaxeb<br />

32: LG 20, Sen�<br />

Exhortatio castitatis: umankoebisadmi<br />

gamxnevebis gamo<br />

10: LG 42, Sen�<br />

Adversus Marcionem: markionis<br />

winaaRmdeg<br />

3� 7: LG 6, Sen�<br />

timoTe aleqsandrieli<br />

(IV saukune)<br />

SekiTx�� 3: OE 15, Sen�<br />

aleqsandre IV<br />

(1254-1261)<br />

dok. 12 seqt� 1258: LG 49,Sen�<br />

benediqte XIV<br />

(1740-1758)<br />

wmida mamebi da eklesiis moZRvarni, saeklesio mwerlebi<br />

romis papebi<br />

(frCxilebSi miTiTebulia pontifikatis wlebi)<br />

breve Romana Ecclesia<br />

(5 oqt� 1752): LG 27, Sen�<br />

instruqciaЕо quamvis tempore<br />

(4 maisi, 1745): OE 22, Sen�<br />

konstitucia Etsi pastoralis<br />

(26 maisi, 1742): OE 13, Sen�; 22, Sen�<br />

enciklikebi:<br />

Demandatam (24 dek�, 1743): OE 2, Sen�; 5,<br />

Sen�<br />

Allatae sunt (26 ivnisi 1755): OE 2, Sen� ; 5,<br />

Sen�<br />

De Synodo Diocesana: AA 26, Sen�<br />

fsevdobasili<br />

esaiaze 15� 296: LG 23, Sen�<br />

fsevdodionose areopageli<br />

De hierarchia ecclesiastica: saeklesio<br />

ierarqiisTvis<br />

1� 2: LG 28, Sen�<br />

fsevdoieronime<br />

eklesiis Svidi xarisxis gamo<br />

PO 7, Sen�<br />

locvis Sesaxeb<br />

11: LG 40, Sen�<br />

fsevdopetre damiani<br />

sityva<br />

63: LG 63, Sen�<br />

herxoxi reixersbergeli<br />

(† 1169)<br />

Ze kacisas Rirsebasa<br />

da didebaze<br />

(De gloria ethonore Filii hominis),<br />

10: LG 63, Sen�<br />

benediqte XV<br />

(1914-1922)<br />

samociqulo epistole Communes<br />

Litteras (10 apr�, 1919): GE, Sesavali�,<br />

Sen�; 8, Sen�<br />

dekreti i� nepomukisa da noimanis<br />

beatifikaciisa da kanonizaciis<br />

saqmeSi maRali zneobis mowonebis<br />

Sesaxeb: LG 50, Sen�<br />

motu proprio Orientis catholici<br />

(15 oqt�, 1917): OE 6, Sen�<br />

enciklikebi:<br />

Maximum illud (30 noemberi 1919): AG<br />

6, Sen�; 8, Sen�; 24, Sen�; 25, Sen�; 26, Sen�;<br />

29, Sen�; 38, Sen�; CD 6, Sen�; LG 17, Sen�;<br />

23, Sen�<br />

Spiritus Paraclitus (15 seqt� 1920): DV 12,<br />

Sen�; 24, Sen�; 25 Sen�<br />

411


gelasi I, wm.<br />

(492-496)<br />

gelasis sakramentariumi<br />

(Sacramentarium Gelasianum): PO 7, Sen�<br />

dekretalia miRebuli da uaryofili<br />

wignebis Sesaxeb: LG 50, 7<br />

grigol I didi, wm.<br />

(590-604)<br />

qadageba saxarebaze<br />

(Hom. in Evang.)<br />

19� 1: LG 2, Sen�<br />

20� 12: GS 69, Sen�<br />

30� 4: AG 4, Sen�<br />

grigolis sakramentariumi<br />

(Sacramentarium Gregorianum): PO 7, Sen�<br />

PL 78, 262: GS 52, Sen�<br />

РL 78� 160 В: LG 6, 5<br />

samwyso moZRvrobis wignebi<br />

(RegulaePastoralis Liber)<br />

1� 5: PO 11, Sen�<br />

3� 21: GS 69, Sen�<br />

saidumloTa wigni (Liber<br />

sacramentorum, prefacia wm� MmataTasa da<br />

Tomas Sobaze<br />

LG 19, Sen�<br />

epistoleebi:<br />

vergiliusa da TeodoresTan,<br />

masiliis episkoposebTan (marseli),<br />

wigni 1, epist� 47: DH 10, Sen�<br />

ioanesTan, konstantinopolis<br />

episkoposTan (wigni <strong>II</strong>I, epist� 53): DH 10,Sen�<br />

zneobrivi ganmartebani iobis wignze<br />

(Moralia in Iob):<br />

LG 19, Sen�; 23, Sen�<br />

grigol V<strong>II</strong>, wm.<br />

(1073-1085)<br />

epistole <strong>II</strong>I� 21 anaziresTan<br />

(al-naziri), mavritaniis mefesTan: NA<br />

3, Sen�<br />

evgeni IV<br />

(1431-1447)<br />

konstitucia� Exsultate Deo (22 noemberi<br />

1439): OE 13, Sen�<br />

412<br />

saZieblebi<br />

inokenti I, wm.<br />

(401-417)<br />

epistoleebi:<br />

Et onus et honor (daaxl� 415): OE 11, Sen�<br />

dedenciusTan: LG 28, Sen�<br />

inokenti <strong>II</strong>I<br />

(1198-1216)<br />

epistoleebi:<br />

Rex regum (25 Teberv�, 1204): OE 11, Sen�<br />

Inter quattuor (2 agv�, 1206):OE 2, Sen�; 5,<br />

Sen��<br />

arlel episkoposTan: DH 10, Sen�<br />

konstitucia Quia divinae (4 ianv�, 1215):<br />

OE 15, Sen�<br />

lateranis IV <strong>kreba</strong>, Tav�� IV (1215): OE<br />

2, Sen�<br />

inokenti IV<br />

(1243-1254)<br />

epistoleebi:<br />

Сum de cetero (27 agv�, 1247): OE 2, Sen� 2;<br />

5, Sen�<br />

Sub catholicae (6 marti, 1254): OE 2, Sen�;<br />

5, Sen�; 13, Sen�; 22, Sen�<br />

ioane XX<strong>II</strong>I<br />

(1958-1963)<br />

samoc� Kkonst�� Нumanае Salutis (25 dek�<br />

1961): AA 1, Sen�; CD 3, Sen�<br />

samociqulo mowodeba<br />

Sacrae Laudis (6 ianv�, 1962): OT 8, Sen�<br />

sityvebi da mimarTvebi:<br />

konsistoriaSi (1960): GS 69, Sen�<br />

FAO –s sabWos (10 noembers, 1959): AA<br />

8Sen�<br />

kaTolikuri universitetebis<br />

federacias (1 apr�, 1959): GE 10, Sen�<br />

kairis wevrebs (1 maiss, 1959): GS 63,<br />

Sen�<br />

mowodebaTa I saerT� Kkongr� (16 dek�<br />

1961): OT 2, Sen�<br />

VI kongr�� А� I� �� С� (5 seq�� 1959): GE 8,<br />

Sen�<br />

albaneTis Ddiocezis<br />

samRvdeloebasa da saeroebs (26 agv�<br />

1962): AA 10 Sen�<br />

krebis gaxsnaze (11 oqt� 1962): GS 62,<br />

Sen�;


adioTi da televiziiT (11 seqt�<br />

1962): GS 69, Sen�<br />

radioTi, encikl� werilis 30 welTan<br />

dakavSirebiT<br />

Divini Illius Magistri (30 dek�, 1959): GE,<br />

Ses�, Sen�; 6, Sen�; 8, Sen�<br />

Iubilate Deo (8 maisi, 1960): LG 21, Sen<br />

enciklikebi:<br />

Ad Petri Cathedram (29 ivniss, 1959): GS<br />

92, Sen�<br />

Mater et Magistra (15 maiss, 1961): AA 8,<br />

Sen� ; 11, Sen�; 14, Sen�; 27, Sen�; 29, Sen�;<br />

30, Sen�; 32 Sen�; AG 8, Sen�; DH 6 Sen�; GE,<br />

Ses�, Sen�; 1, Sen�; GS 21, Sen�; 23 Sen�; 25,<br />

Sen�; 26 Sen�; 43, Sen�; 64, Sen�; 65, Sen�; 66,<br />

Sen�; 67, Sen�; 68 Sen�; 69, Sen�; 71, Sen�; 74<br />

Sen�; 75, 7; OT 20 Sen�<br />

Расеm in terris (11 aprils, 1963): CD 12<br />

Sen�; DH 1Sen�; 2, Sen�; 3, Sen�; 6 Sen�; 14,<br />

Sen�; 15 Sen�; GE, Ses�Sen�; 1, Sen�; 3 Sen�;<br />

12, Sen�; GS 23, Sen�; 26, Sen�; 28, Sen�; 34,<br />

Sen�; 59, Sen�; 60 Sen�; 75 Sen�; 80, Sen�; 82,<br />

Sen�<br />

Princeps pastorum (28 noembers, 1959): AA<br />

19, Sen�; AG 6, Sen�; 16, Sen�; 17, Sen�; 19,<br />

Sen�; 26, Sen�; 41,Sen�; 42, Sen�; OT 19 Sen�;<br />

21, Sen�<br />

Sacerdotii Nostri primordia (1 agv� 1959): OT,<br />

Ses, Sen�; 8,Sen�; 9, Sen�; 19, Sen�; 21,Sen�;<br />

PO 7, Sen�;12,Sen�<br />

wm.Kklementi I<br />

(88-97)<br />

korinTelTa mimarT<br />

42� 3-4: LG 20, Sen�<br />

44� 2: LG 20, Sen�<br />

44� 3-4: LG 20, Sen�<br />

44� 3: LG 20, Sen�<br />

57� 1-2: LG 20, Sen�<br />

klementi <strong>II</strong>I<br />

(1187-1191)<br />

Х�, V� 6� 9: DH 10, Sen�<br />

klementi V<strong>II</strong><br />

(1523-1534)<br />

Decet Romanum Pontificem<br />

(23 Teb�, 1596):<br />

OE 10, Sen�<br />

romis papebi<br />

klemente V<strong>II</strong>I<br />

(1592-1605)<br />

instruqcia<br />

Sanctissimus(31 agv�, 1595):<br />

OE 13 Sen�; 21, Sen�<br />

konst� Magnus Dominus<br />

(23 dek�, 1595):<br />

OE 2, Sen�; 5, Sen�<br />

korneliusi, wm�<br />

(251-253)<br />

wm� kviprianesTan,<br />

epistoleebi:<br />

48� 2: LG 28, Sen�<br />

leon I didi, wm.<br />

(440-461)<br />

epistoleebi:<br />

flabiusis mimarT: LG 57, Sen�<br />

Omnium quidem (13 ianv�, 444):<br />

OE 17, Sen�<br />

Quod saepissime (15 apr�, 454):<br />

OE 19, Sen�<br />

sityvebi:<br />

4� 3: LG 22 Sen�<br />

5� 3: LG 21, Sen�<br />

63� 7: LG 26, Sen�<br />

76: AG 4, Sen�<br />

77� 1: AG 4,Sen�<br />

leon IX, wm.<br />

(1048-1054)<br />

In terra pах (1053):<br />

OE 2, Sen�; 5, 5<br />

leon Х<br />

(1513-1521)<br />

samociqulo epistole<br />

Accepimus nuper (18 мая 1521): OE 2 Sen�;<br />

5, Sen�<br />

leon X<strong>II</strong><br />

(1823-1829)<br />

samociqulo konstitucia<br />

Petrus Apostolorum Princeps (15 agv�, 1824):<br />

OE 11 Sen�<br />

413


leon X<strong>II</strong>I<br />

(1878-1903)<br />

samociqulo konstitucia<br />

Romanos Pontifices (8 maiss, 1881): CD 35, Sen�;<br />

LG 45, Sen�<br />

samociqulo epistoleebi:<br />

Christi Domini (1895): OE 11, Sen�<br />

Orientalium dignitas (30 noembers,1894):<br />

OE 1 Sen�; 2 Sen�; 5, Sen�<br />

Praeclara gratulationis (20 ivniss, 1894):LG<br />

15, Sen�; OE 2, Sen� ; 5, Sen�<br />

enciklikebi:<br />

Adiutricem populi (5 seqt�� 1895): LG 62, Sen�<br />

Caritatis studium (25 ivliss 1898): LG 15,<br />

Sen�<br />

Divinum illud (9 maiss, 1897): AG 4, Sen�;LG<br />

7 Sen�<br />

Grande munus (30 seqt� 1880): LG 23 Sen�<br />

Immortale Dei (1 noemb�,1885): DH 6 Sen�;<br />

LG 36 Sen�<br />

Libertas praestantissimum (20 ivniss, 1888):<br />

DH 2Sen�; GS 65, Sen�<br />

Providentissimus Deus (18 noemb�, 1893): DV<br />

11, Sen�; 24, Sen�; OT 16, Sen�<br />

Rerum novarum (15 maiss,1891): AA 7, Sen�;<br />

GS 67 Sen�; 69, Sen�; 71, Sen�<br />

Sancta Dei civitas (3 dek�, 1880):AG 6 Sen�<br />

Sapientiae christianae (10 ianv�, 1890): LG 8,<br />

Sen�; 36, Sen�<br />

Satis cognitum (29 ivnisi, 1896): LG 8, Sen�;<br />

15, Sen�; 20 Sen�; 27, Sen�<br />

epistoleebi:<br />

Аu milieu des consolations (23 dek� 1900):<br />

LG 45, mg�� 6<br />

Et sane (17 dek�,1888): LG 19, Sen�; 20, Sen�<br />

Ех litteris (7 apr�, 1887): ASS 19 (1886), р�<br />

465: DH 13, Sen�<br />

Officio sanctissimom(22 dek�, 1887): DH 13,<br />

Sen�; LG 27, Sen�<br />

sityva (28 ianv�, 1894): AA 10, Sen�<br />

nikoloz I, wm�<br />

(858-867)<br />

epistole Ad consulta vestra (13 noemb�,<br />

866):<br />

OE 11, Sen�; 15, Sen�<br />

nikoloz <strong>II</strong>I<br />

(1277-1280)<br />

instruqcia Istud est memoriale (9 oqt��<br />

1278):<br />

OE 2, Sen�; 5, Sen�<br />

414<br />

saZieblebi<br />

pavle IV<br />

(1534-1549)<br />

samociqulo epistole Dudum (23<br />

dek� 1534):<br />

OE 2, Sen�; 5, Sen�<br />

pavle V<br />

(1605-1621)<br />

konst. Solet circumspecta (10 dek�, 1615):<br />

OE 2 Sen�; 5, Sen�<br />

pavle VI<br />

(1963-1978)<br />

samociqulo epistole<br />

Summi Dei Verbum (4 noemb�, 1963):<br />

OT, Ses�, Sen�; 2, Sen�; 5, Sen�; 6, Sen�; 11,<br />

Sen�; 13, Sen�; 19, Sen�; 21, Sen�<br />

saubrebi, gamosvlebi, mimarTvebi,<br />

sityvebi:<br />

saubari romael mxatvrebTan (7 maiss,<br />

1964): GS 62, Sen�<br />

papis universitetSi (12 marts, 1964):<br />

OT 16, Sen�<br />

qadageba <strong>vatikanis</strong> bazilikaSi (20<br />

oqt�� 1963): LG 21, Sen�<br />

qad� (18 oqt� 1964): AG 6, Sen�<br />

milanis kaT�Uuniversitetis akad�<br />

senats (5 apr�, 1964): GE 10, Sen�<br />

maRalyovladusamRvdeloesoba mamebs<br />

kardinalebs (23 ivnisi,1964): GS 51, Sen�<br />

maRalyovladusamRvdeloesoba<br />

mamebs kardinalebs, usamRvdeloes<br />

winamZRvrebs, Rirs prelatebsa da<br />

romis kuriis sxva Tanamdebobis<br />

pirebs (21 seqt�, 1963):: CD 9, Sen<br />

diplom� korpuss (7 ianv�, 1965): GS 35,<br />

Sen�<br />

romis samrevlo winamZRvrebsa<br />

da didi marxvis mqadagebelT (1<br />

marts,1965):<br />

PO 7, Sen�<br />

institutis mRvdlebs “Gian Matteo<br />

Giberti”: OT 22, Sen�<br />

gaeros sabWos (4 oqt� 1965): GE 3, Sen�;<br />

GS 80, Sen�<br />

italiel sasuliero pirebs, romlebic<br />

monawileobdnen<br />

urbinoSi Catarebul X<strong>II</strong>I <strong>kreba</strong>Si<br />

“sulieri moZRvrobis ganaxleba” (6<br />

seqt�� 1963): PO 6, Sen�<br />

F� I D� A� E� �wevrebs (30 dek�, 1963): GE,


Ses�, Sen�; 8, Sen�<br />

A� C� L� I� (6 oqt�, 1963): GE 6, Sen�; 9, Sen�<br />

O� I� E� C� (25 Teb�� 1964): GE 9, Sen�<br />

ugandel wm� mowameTa kanonizaciaze:<br />

AG 22, Sen�<br />

<strong>kreba</strong>ze (4 dek�, 1963): LG 54, Sen�<br />

<strong>kreba</strong>ze (14 seqt�, 1964): AG 4, Sen�<br />

<strong>kreba</strong>ze (21 noem�, 1964): AG 12, Sen�; 29,<br />

Sen�<br />

VI saeTaSoriso Tomistur kongresze<br />

(10 seqt�, 1965): GE 10, Sen�; OT 16, Sen�<br />

radioTi (22 dek�, 1964): DH 3, Sen�<br />

sityva (23 maiss,1964): CD 35, Sen�<br />

(8 ivniss,1964): GS 68, Sen�<br />

sityva (3 Teb�,5): GS 45, Sen�<br />

sityva (5 maiss, 1965): PO 11, Sen�<br />

Magno gaudio (23 maiss,1964): LG 43, mag�<br />

2; 44, Sen; 45, Sen�<br />

motu proprio: Apostolica sollicitudo: AG<br />

29, Sen�; CD 5, Sen�<br />

Sacram Liturgiam (25 ianv�, 1964): CD 15, Sen�<br />

enciklikebi<br />

Ecclesiam suam (6 agv�, 1964): CD 13, Sen�;<br />

DH 11, Sen�; GE 11, Sen�; GS 21,Sen�; 23,<br />

Sen�; 40, Sen�; OT 9, Sen�; 15, Sen�; 16, Sen�;<br />

19, Sen�; PO 3, Sen�; 9, Sen�<br />

Mysterium fidei (3 seqt�, 1965): CD 15 Sen�;<br />

PO 5 Sen�; 13, Sen�<br />

pius IV<br />

(1559-1565)<br />

konst. Romanus Pontifex (16 Teb�, 1564):<br />

OE 2, Sen�; 5, Sen�<br />

pius VI<br />

(1775-1799)<br />

samociqulo epistole Assueto paterne<br />

(8 apr� 1775) : OE 19 Sen�<br />

enciklika Catholicae communionis (24<br />

mais�, 1787): OE 2, Sen�; 5 Sen�<br />

pius V<strong>II</strong><br />

(1800-1823)<br />

samociqulo epistole In universalis<br />

Ecclesiae (22 Teb�, 1807 ): OE 10, Sen�<br />

pius IX<br />

(1846-1878)<br />

samociqulo epistole<br />

germ� episkoposebs (12 mart�, 1875): LG<br />

27, Sen�<br />

romis papebi<br />

Ecclesiam Christi (26 noemb�, 1853): OE 2,<br />

Sen�; 5, Sen�<br />

bula Ineffabilis (8 dek�, 1854): LG 59, Sen�<br />

konst� Romani Pontificis (6 ianv�, 1862):OE<br />

2, Sen�; 5, Sen�<br />

epistoleebi:<br />

In suprema (6 ianv� 1848): OE 2, Sen�; 5, Sen�<br />

Tuas libenter: LG 25, Sen�<br />

sityva konsististoriaSi (15 mart�<br />

1875): LG 27, Sen�<br />

pius X, wm.<br />

(1903-1914)<br />

samociqulo epistole Creationis<br />

duarum novarum paroeciarum (1 ivn� 1905):<br />

AA 10, Sen�<br />

motu proprio Iampridem (19 marti,<br />

1914): CD 18, Sen�<br />

mimarTva safrangeTis axalgazrdobis<br />

kaTol� asociacias (25 seqt�� 1904): AA<br />

12, Sen�<br />

mowodeba Haerent animo (4 avg�� 1908): LG<br />

41, Sen� ; OT, Ses�, Sen�; 8, Sen� ; 19, Sen�;<br />

21,Sen� ; PO 7, Sen� ; 12, Sen�<br />

wmida musika: SC 112; 117<br />

enciklika Ad diem illum (2 Teberv�<br />

1904): LG 62, Sen�<br />

pius XI<br />

(1922-1939)<br />

samociqulo konstitucia: Deus<br />

Scientiarum Dominus (24 maisi, 1931): GE<br />

11, Sen�<br />

Umbratilem (8 ivl� 1924): LG 43, Sen�<br />

dekreti Provide sane (12 ianv� 1935): GE<br />

4, Sen�<br />

motu proprio Orbem саtholicum (29 ivn�<br />

1923): GE 4, Sen�<br />

mimarTvebi da sityvebi:<br />

mis aRmatebulebas b-n rolan<br />

goselens (Semaines sociales de Versailles,<br />

1936, рр� 461-462): GS 58, Sen�<br />

kaTolikuri universitetis<br />

federaciis xelmZRvanelebs: GS 75,<br />

Sen�<br />

Inviti all’ eroismo: LG 50, Sen�<br />

epistoleebi:<br />

Firmissimam constantiam (28 mart� 1937):<br />

DH 13, Sen�<br />

Quae nobis, kard� bertranisadmi (13<br />

noemb�� 1928) AA 20, Sen�<br />

enciklikebi:<br />

Ad catholici sacerdotii (20 dek�� 1935): LG<br />

415


41, Sen�; OT Ses�, Sen�; 5, Sen�; 6, Sen�; 19,<br />

Sen�; 21, Sen�; PO 12, Sen� ; 16, Sen�<br />

Casti connubii (1930): AA 11, Sen�; GS 48,<br />

Sen�; 49, Sen�; 51, Sen�; LG 40, Sen�; 41, Sen�<br />

Divini Illius Magistri (31 dek� 1929): GE,<br />

Ses�, Sen�; 1, Sen�; 2, Sen�; 3, Sen�; 3, Sen� ; 5,<br />

Sen�; 6, Sen� ; 8, Sen�<br />

Divini Redemptoris (19 mart� 1937): GS 21,<br />

Sen�; 65, Sen�; 67,Sen�<br />

Ecclesiam Dei (12 noemb� 1923) : LG 69, Sen�<br />

Miserentissimus Redemptor (8 maisi, 1928):<br />

LG 10, Sen�; 62,Sen�<br />

Mit brennender Sorge (14 mart� 1937): DH 2,<br />

Sen�; DV 15, Sen�; GE3, Sen�<br />

Non abbiamo bisogno (29 ivn� 1931): GE 3,<br />

Sen� ; 6, Sen�<br />

Quadragesimo anno (1931):AA 7, Sen�; 13,<br />

Sen�; GS 39, Sen�; 59, Sen�; 64, Sen�; 67, Sen�;<br />

68, Sen��; 71, Sen�; LG 33, Sen�<br />

Quamvis nostra:AA 23, Sen�; 26, Sen�<br />

Rerum Ecclesiae (28 Teb� 1926): AA 2, Sen�;<br />

AG 6, Sen�; 23, Sen�; 38, Sen�; 39, Sen�; CD 6,<br />

Sen��; LG 17, Sen�; 23, Sen�<br />

Rerum omnium (26 ianv� 1923): LG 40, Sen�<br />

Rerum Orientalium (8 seqt�� 1928): LG 14,<br />

Sen�; OE 6, Sen�<br />

Ubi arcano: AA 6, Sen�<br />

pius X<strong>II</strong><br />

(1939-1958)<br />

samociqulo konstituciebi:<br />

Exsul familia (1 agv� 1952): CD 18, Sen�<br />

Munificentissimus Deus (1 noemb� 1950): DV<br />

10, Sen�; LG 59, Sen�<br />

Provida Mater (2 Teb�� 1947): LG 40,� 4; 43,<br />

Sen�; 45, Sen�<br />

Sacramentum Ordinis: LG 28, Sen�<br />

Sedes sapientiae (31 maisi, 1956): AG 26,<br />

Sen�; LG 45, Sen�; OT 1, Sen�; 2, Sen� ; 6,<br />

Sen�; 19, Sen�; 21, Sen�; 22, Sen��<br />

samociqulo mowodeba Menti Nostrae (23<br />

seqt�, 1950): AA 25, Sen�; LG 42, Sen�; OT,<br />

Sesav�, Sen�; 2, Sen; 3, Sen�; 6, Sen�; 8, Sen�;<br />

9, Sen�; 10, Sen�; 11, Sen�; 19, Sen�; 21, Sen�;<br />

22, Sen�; PO 12, Sen�<br />

motu proprio: Cleri sanctitati (2 ivn�,<br />

1957): OE 4, Sen�; 7, Sen��; 8, Sen�; 10, Sen�;<br />

11, Sen�; 17, Sen�; 18, Sen�<br />

Crebrae allatae (22 Teb�, 1949): OE 18, Sen�<br />

Cum nobis (4 noemb�, 1941): OT 2, Sen�<br />

Сит supremae (11 Teb�, 1955): OT 2, Sen�<br />

Quandoquidem (2 apr�, 1949): OT 22, Sen�<br />

416<br />

saZieblebi<br />

epistoleebi:<br />

braziliis ordinariusebs (23 apr�<br />

1947): OT 5, Sen�<br />

sulTmofenobis dRes (1941): GS AA DH<br />

GE<br />

X<strong>II</strong>I it� soc� kvireulis sax� samdivnos<br />

(20 seqt�, 1955): GE 3, Sen�; 6, Sen�<br />

Dans quelques semaines, monrealis<br />

mTavarepiskoposs (24 maisi, 1947): AA<br />

12, Sen�<br />

“Рах Romana”-s XX<strong>II</strong> kongress (12 agv�,<br />

1952): GE 10, Sen�<br />

sityvebi, mimarTvebi, gamosvlebi:<br />

akad� senatsa da romis univ�<br />

studentebs (15 ivn�, 1952): GE 10, Sen�<br />

bavariis kaTolike maswavleblebis<br />

asociacias (31 dek�, 1956): GE 5, Sen�; 7,<br />

Sen�; 8, Sen�<br />

wm� sabas samrevlos morwmuneebs (11<br />

ianv�, 1953): AA 10, Sen�<br />

seminariebis aRsazrdelebs (24 ivn�,<br />

1939): OT 16, Sen�� 36<br />

saqvelmoqmedo sazogadoebaTa<br />

yrilobis delegatebs (27 apr�, 1952):<br />

AA 31, Sen�<br />

ojaxis uflebaTa dacvis<br />

sazogadoebaTa kavSiris<br />

saerTaSoriso yrilobis delegatebs<br />

(20 seqt�,1949): AA 11, Sen�<br />

istorikosebsa da mxatvrebs (9 mart�,<br />

1956):GS 42, Sen�<br />

it� moZraoba “acione kaTolika”-s (4<br />

seqt�, 1940): AA 20, Sen�<br />

kardinalebs (18 Teb�, 1946): AA 1, Sen�<br />

italiuri moZraoba “acione<br />

kaTolikas” laureatebs (24 maisi,<br />

1953): AA 31, Sen�<br />

kaTolike axalgazrda muSebs (25 agv�,<br />

1957) : AA 1, Sen�<br />

moZraoba “acione kaTolika”-s<br />

axalgazrda wevrebs (20 apr�, 1946): GE,<br />

Ses�, Sen�; 8, Sen�<br />

sasamarTlo “rota romana”-s<br />

prelatebs, auditorebsa da sxva<br />

momsaxure pirebs (6 oqt�, 1946): DH 10,<br />

Sen�<br />

safrangeTis kaTolikuri umaRlesi<br />

saswavleblebis maswavleblebsa da<br />

aRmzrdelebs (21 seqt�, 1950): GE 10,<br />

Sen�<br />

samrevlos winamZRvrebs (6 Teb�, 1951):<br />

AA 10, Sen�<br />

samrevlos winamZRvrebs (8 mart�, 1952):<br />

AA 10, Sen�


samrevlos winamZRvrebs (28 Teb�, 1954):<br />

AA 10, Sen�<br />

ОО� РР� MM�-s xelZRvanelebs (30 apr�,<br />

1939): AG 6, Sen�<br />

ОО� РР� MM�-s xelZRvanelebs (24 ivn�,<br />

1944): AG 6, Sen�<br />

“Convictus Barcinonensis”-s mRvdlebs (14<br />

ivn�, 1957): OT 22, Sen�<br />

kaTolike mamakacTa federacias (8<br />

dek�, 1956): AA 19, Sen�<br />

bebiaqalebis ital� kavSiris yrilobas<br />

(29 oqt� 1951): GS 51, Sen�<br />

romSi momlocvelobaSi myof<br />

ojaxebis frang mamebs (18 seqt�, 1951):<br />

AA 11, Sen�; GE, Ses�, Sen�; 8, Sen�<br />

“Рах Romana М� I� I� С�”-s (25 agv�, 1957):<br />

AA 8, Sen�<br />

eriskacTa mociqulobis mxardamWer I<br />

msoflio yrilobas (14 oqt�, 1951): AA<br />

17, Sen�; 18, Sen�<br />

boiskautebis I saerTaSoriso<br />

konferencias (6 ivn�, 1952): AA 29, Sen�<br />

A� I� M� C�-is I erovnul kongress (8<br />

seqt�, 1946): GE 3, Sen�<br />

U� C� I� I� M�-s (5 ianv�, 1954): GE 8, Sen�<br />

eriskacTa apostolatis mxardamWer <strong>II</strong><br />

msoflio yrilobas (5 oqt�, 1957):<br />

AA 25, Sen�<br />

kaTolike axalgazrda qalTa msoflio<br />

asociaciis msoflio kongress (18 apr�,<br />

1952): AA 31, Sen�<br />

adgilobrivi mosaxleobis<br />

samRvdeloebas (29 ivn�, 1948):AG 6, Sen�<br />

italieli muSebis qristianul<br />

asociacias (A�C�L�I�), 1 maisi, 1955 AA<br />

31, Sen�<br />

radioTi (1 ivn�, 1941): AA 7, Sen�; 11,<br />

Sen�; DH 6, Sen�; GS 69,Sen�; 71, Sen�; 75,<br />

Sen�; GE 3, Sen�<br />

radioTi, sulTmofenobis dRes 1941:<br />

GS 71, Sen�<br />

radioTi, Nell’alba (24 dek�, 1941): GS 59,<br />

Sen�; 65, Sen�; LG 15, Sen�<br />

radioTi (24 dek�, 1942): GE 1, Sen�; GS<br />

67, Sen�; 71, Sen�; 75, Sen�<br />

radioTi (1 seqt�, 1944): GS 71, Sen�<br />

radioTi (24 dek�, 1944): DH 1, Sen�; DH 2,<br />

Sen�; GS 75, Sen�<br />

radioTi (13 maisi, 1946): LG 62, Sen�<br />

radioTi, qrist� muSa-axalgazrdobis<br />

organizaciis briuselis<br />

ganyofilebas (3 seqt�, 1950): AA 12, Sen�<br />

radioTi, espanel muSebs (11 mart�,<br />

1951): GS 67, Sen�<br />

radioTi (23 mart� 1952):DH 14, Sen�; GS<br />

romis papebi<br />

16,Sen�; 63, Sen�; 64, Sen�<br />

radioTi (24 dek�, 1952): AA 11, Sen�<br />

radioTi (31 dek�, 1952): AG 3<br />

radioTi (24 oqt�, 1954): LG 67, Sen�<br />

radioTi (24 dek�, 1954): GS 69, Sen�; 80,<br />

Sen�<br />

sityva (1 ivn�, 1941): GS 69, Sen�<br />

sityva (13 ivn�, 1943): GS 67, Sen�<br />

sityva (3 ivn�, 1950): GS 68, Sen�<br />

sityva (30 seqt�, 1954): GS 80, Sen�<br />

sityva Alla vostra filiale (23 mart� 1958):<br />

LG 36, Sen�<br />

sityva Annus sacer (8 dek�, 1950): CD 35,<br />

Sen� ; LG 40, Sen�; 43, Sen�; 45,<br />

Sen�<br />

sityva Ci riesce (6 dek�, 1953): DH 13, Sen�<br />

sityva De quelle consolation (14 oqt�,<br />

1951): LG 33, Sen�� 2; 37, Sen�<br />

sityva L’importance de la presse catholique<br />

(17 Teb�, 1950): LG 37, Sen�<br />

sityva Magnificate Dominum (2 noemb�,<br />

1954): LG 10, Sen�<br />

sityva Nel darvi (1 ivl�, 1956): LG 40, Sen�<br />

sityva Nous sommes heureux (11 apr�,<br />

1958): LG 43, Sen�<br />

sityva Si diligis (31 maisi, 1954): OT 16,<br />

Sen�<br />

sityva Six ans se sont еcoulеs (5 oqt�,<br />

1957): LG 33, Sen�<br />

sityva Sous la maternelle protection (9 dek�,<br />

1957): LG 41, Sen�; 46, Sen�<br />

sityva Tra le visite (20 ianv�, 1958): GS 50,<br />

Sen�<br />

sityva Vous nous avez (22 seqt�, 1956): LG<br />

10, Sen�<br />

Discorsi е Radiomessaggi, t. X� 1949� рр� 37�<br />

43: LG 50, Sen�<br />

enciklikebi:<br />

Ad apostolorum principis (29 ivn�, 1958): GS<br />

21, Sen��<br />

Аd coeli Reginam (11 oqt�, 1954): LG 59,<br />

Sen�; 67, Sen�<br />

Divino affIante Spiritu (30 seqt�, 1943): DV<br />

11, Sen�; 12, Sen�; 23, Sen�; 25, Sen�<br />

Evangelii praecones (2 ivn�, 1951): AA 11,<br />

Sen�; AG 6, Sen�; 23, Sen�; 25, Sen�; 26, Sen�;<br />

38, Sen�; 41, Sen�; 42, Sen�; OT 19, Sen�; 21,<br />

Sen�<br />

Fidei donum (21 apr�, 1957): AG 6, Sen�; 26,<br />

Sen�; 38, Sen� ; CD 6, Sen��; LG 17, Sen��; 23,<br />

Sen�<br />

Fulgens corona (8 seqt�, 1953): LG 69, Sen�<br />

Humani generis (12 agv�, 1950): DV 10, Sen��;<br />

GE 11, Sen�; LG 8, Sen�; OT 15, Sen�; 16, Sen�<br />

417


Le pеlerinage de Lourdes (2 ivl�, 1957):AA<br />

18, Sen�<br />

Mediator Dei (20 noemb�, 1947): CD 15, Sen�;<br />

LG 10, Sen�; 11, Sen�; 28, Sen� ; 50, Sen�; OT<br />

8, Sen�; 19, Sen�; 21, Sen�<br />

Musicae Sacrae Disciplina (1955): OT 19,<br />

Sen�� 41; 21, Sen�� 47<br />

Mystici Corporis (29 ivn�, 1943): DH� 10,<br />

Sen�; LG 7, Sen� ; 8, Sen�; 20, Sen�; 27, Sen;<br />

40,� 3; 46 Sen�; 49, Sen� ; 50, Sen�; 58, Sen�;<br />

OT 19, Sen� ; 21, Sen�; PO 5, Sen�<br />

Orientalis Ecclesiae (9 apr�, 1944): LG 14,<br />

Sen�<br />

I. msoflio krebebi<br />

418<br />

saZieblebi<br />

krebebi<br />

(frCxilebSi miTiTebulia krebis Catarebis wlebi)<br />

erTad: CD 4; LG 1; 22 da Sen�; 25; PO 19;<br />

UR 14; 16; 18<br />

efesos (431)<br />

kan� 8: OE 10, Sen�<br />

epistole18� 1-2 wm� celestinisa<br />

efesos krebis mimarT (PL 50, 505 AB):<br />

LG 23, Sen�<br />

Mansi, 4� 1130: LG 52, Sen�<br />

<strong>vatikanis</strong> I (1869-1870)<br />

dogm. konst. kaTol. mrwamsis Ses. Dei<br />

filius<br />

T� <strong>II</strong>I: LG 25, Sen� ; 50, Sen�<br />

T� IV: GS 59, Sen�<br />

Denz� 1782 (3001): LG 8, Sen�<br />

dogm. konst. qristes eklesiis Ses.<br />

Pastor Aeternus<br />

T� <strong>II</strong>: DV 6,� Sen�; 7, Sen�; 11, Sen�; 12, Sen�<br />

T� <strong>II</strong>I: CD 2, Sen� ; DV 5, Sen� ; 10,Sen� ; GS<br />

36, Sen� ; LG 20, Sen� ; 27, Sen�<br />

T� IV: DV 8, Sen� ; 25, Sen�<br />

Coll� Lac� 7� 482 a: UR 2, Sen�<br />

Denz� 1821 (3050 Smd�):LG 18, Sen�;<br />

23, Sen�<br />

Denz� 1839 (3074): LG 25, Sen�<br />

konstituciis De Ecclesia Christi<br />

proeqti<br />

T� XXV da Sen� 48: LG 45, Sen�<br />

Sen� (Mansi 51, 579 C): LG 25, Sen�<br />

konstituciis De Ecclesia Christi<br />

proeqti<br />

Sacra Virginitas (1954): OT 10, Sen�; 19, Sen�;<br />

21, Sen�; PO 16, Sen�<br />

Saeculo exeunte: AG 23, Sen�; 26, Sen�<br />

Sertum laetitiae (1939): AA 31, Sen�; GS 69,<br />

Sen�<br />

Summi Pontificatus (20 oqt�, 1939): AA 6,<br />

Sen�;DH 13, Sen��<br />

celestine I, wm.�<br />

(422-432)<br />

epistole 18� 1-2 (efesos <strong>kreba</strong>s): LG<br />

23, Sen�<br />

4: LG 22, Sen�<br />

kloitgenis koment� (Kleutgen): LG 25,<br />

Sen�<br />

haseri (Gasser), Mansi 52, 1213: LG 25, Sen�<br />

haseri, Mansi 52, 1214 А: LG 25, Sen�<br />

haseri, Mansi 52, 1215 CD, 1216-1217 А:<br />

LG 25, Sen�<br />

Zinelis (Zinelli) gancxadeba: LG 22, Sen�<br />

Zineli, ang� (Mansi 52, 1114 D): LG 22, Sen�<br />

; 27, Sen�<br />

kloitgeni, angariSi: LG 22, Sen�<br />

kloitgenis teqstis _ gankacebuli<br />

sityvis saidumloebis Sesaxeb _<br />

gadaxedva Tav�� IV (Mansi 53, 290): LG 62,<br />

Sen�<br />

kloitgeni� koment� <strong>II</strong> konst� De Ecclesia<br />

Christi proeqtTan dakavSirebiT: LG 25,<br />

Sen�<br />

kaTolikuri moZRvrebis proeqti<br />

Sen� 9: DV 11, Sen�<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> (1962-1965)<br />

deklaracia religiuri<br />

Tavisuflebis Sesaxeb Dignitatis<br />

humanae (DH), 2, 4, 10: AG 13, Sen�<br />

deklaracia qristianuli aRzrdis<br />

Sesaxeb Gravissimum educationis (GE)<br />

erTinad: GS 62, Sen�<br />

3: AA 1, Sen�<br />

5: AA 1, Sen�<br />

7: AA 1, Sen�<br />

dekreti saeroTa mociqulobis<br />

Sesaxeb Apostolicam acuositatem (AA)<br />

5-7: AG 15, Sen�<br />

19: AA 24


dekreti aRmosavleTis kaTolike<br />

eklesiaTa Sesaxeb Orientalium<br />

Ecclesiarum (OE)<br />

4: AG 15, Sen�; CD 23, Sen�<br />

7-11: CD 11, Sen�<br />

9, Sen� : OE 7, Sen�<br />

dekreti episkoposTa samwyso<br />

msaxurebis Sesaxeb Christus Dominus<br />

(CD)<br />

erTianad: PO 1, Sen� ; 6, Sen�<br />

6: AG 38, Sen�<br />

12-14: GE 2, Sen�<br />

13-14: GE 4, Sen�<br />

15-16: PO 7, Sen�<br />

15: OT 2, Sen�<br />

16-18: AA 1, Sen�<br />

17: PO 19, Sen�<br />

27: PO 7, Sen�<br />

35, 4: AG 30, Sen�<br />

35, 5-6: AG 32, Sen�<br />

36-38: AG 31, Sen�<br />

dekreti mRvdelTa aRzrdis Sesaxeb<br />

Optatam totius (OT)<br />

erTinad: AG 25, Sen� ; GS 62, Sen�<br />

1: AG 16, Sen�<br />

2: AG 19, Sen�; PO 11, Sen�<br />

4: AG 16, Sen�<br />

8: AG 16, Sen�<br />

9: AG 16, Sen�<br />

19-21: AG 26, Sen�<br />

22: PO 19, Sen�<br />

dekreti mRvdlTa msaxurebisa da<br />

cxovrebis Sesaxeb Presbyterorum<br />

Ordinis (PO)<br />

10: AG 27, Sen�<br />

11: AG 19, Sen�<br />

dekreti masobriv komunikaciaTa<br />

saSualebebis Sesaxeb Inter mirifica (IM)<br />

erTianad: AA 1, Sen� ; CD 13, Sen�<br />

6: GS 64, Sen�<br />

13-14: GE 4, Sen�<br />

dekreti samoweseo cxovrebis<br />

ganaxlebis Sesaxeb Perfectae caritatis<br />

(PC)<br />

erTianad: OT 19, Sen�<br />

6: PO 18, Sen�<br />

8: AA 25, Sen�<br />

12: PO 16, Sen�<br />

24: OT 2, Sen�<br />

dekreti ekumenizmis Sesaxeb Unitatis<br />

redintegratio (UR)<br />

erTianad: AA 1, Sen� ; CD 16, Sen� ; GE 11,<br />

Sen�<br />

1: AG 6, Sen� ; OT 16, Sen�<br />

4: AG 16, Sen�; 28, Sen�<br />

krebebi<br />

6-7: AA 28, Sen�<br />

9: OT 16, Sen�<br />

10: OT 16, Sen�<br />

12: AA 27, Sen� 9, 10; 28,Sen� ; AG 36, Sen�<br />

AAS 57 (1965), pp� 90 Smd�: PO 9, Sen�<br />

dogmaturi konstitucia saRmrTo<br />

gamocxadebis Sesaxeb Dei Verbum (DV)<br />

21: AG 15, Sen�; PO 18, Sen�<br />

25: PO 19, Sen�<br />

dogmaturi konstitucia eklesiis<br />

Sesaxeb Lumen Gentium (LG)<br />

bevrgan: GS 48, Sen� ; РС 1<br />

T� <strong>II</strong>: AA 28, Sen�<br />

T� IV-V: AA 28, Sen�<br />

T� VI: OT 19, Sen�<br />

1: GS 42, Sen�<br />

2: AG 2, Sen�<br />

4: AG 4, Sen�<br />

7: AG 4, Sen� ; OT 14, Sen�<br />

8: GS 21, Sen� ; 40, Sen� ; OT 9, Sen�<br />

9: AG 15, Sen� ; GS 32, Sen�; 40, Sen�; GS 42,<br />

Sen� ;44, Sen�<br />

10: AG 15, Sen� ; PO 2, Sen�<br />

11: AG 15, Sen� ; GE 3, Sen�<br />

12: AG 15, Sen� ; PO 16, Sen�<br />

13: AG 22, Sen� , 11; GS 44, Sen� ; 76, Sen�<br />

14: AG 7, Sen� ; 14, Sen�<br />

15: AA 27, Sen� ; GS 43, Sen�<br />

16: AG 3; GS 22, Sen�<br />

17: AG 9, Sen� ; 14, Sen� ; 23, Sen� ; GE, Ses,<br />

Sen� ; OT 20, Sen�<br />

18: AG 28, 5; PO 2, 7<br />

19: LG, dan�, Sen�<br />

21: AG 25, Sen� ; CD 2, Sen� ; 3, Sen�<br />

22: CD 4, Sen� ; LG, ППП<br />

23: AG 15, Sen� ; 29, Sen� ; CD 5, Sen�<br />

23-24: AG 38, Sen�<br />

24: CD 2, Sen� ; LG, dan�<br />

25: AG 20, Sen� ; CD 2, Sen�; 12, Sen� ; OT<br />

16, Sen�; PO 4, Sen�<br />

28: AG 39, Sen�; GS 43, Sen� ; OT 4, Sen� ; 9,<br />

Sen� ; 14, Sen� 28; PO 2; 5, Sen� ; 6, Sen� ; 7,<br />

Sen�<br />

29: AG 16, Sen�<br />

31: AA 2, Sen� ; AG 18, Sen�<br />

32: AA 4, Sen� ; AG 15, Sen�<br />

33 sityv�: AA 1, Sen� ; 29, Sen�<br />

33: AA 3, Sen� ; AG 41, Sen� ; OT 20, Sen�<br />

34: AG 15, Sen�<br />

35: AG 15, Sen� ; 41, Sen� ; GE 3, Sen� ; PO<br />

2, Sen�<br />

36: AG 15, Sen� ; GE 2, Sen�<br />

37: AA 25, Sen�; GS 62, Sen� ; PO 9, Sen�<br />

38: AG 15, Sen� ; GS 40, Sen�<br />

40-41: AA 4, Sen�<br />

419


41: AG 15, Sen�<br />

42-44: PO 16, Sen�<br />

44-45: CD 15, Sen�<br />

44: AG 18, Sen� ; 40, Sen�<br />

46: AG 41, Sen�<br />

48: AG 1, Sen� ; GS 45, Sen�<br />

50-51: PO 16, Sen�<br />

62: AA 4, Sen�<br />

65: AA 4, Sen� ; PO 18, Sen�<br />

AAS 57 (1965), pp� 5 sityv�: PO 1, Sen�<br />

AAS 57 (1965), р� 20: NA 4, Sen�<br />

modusebi 40, 53, 81, 84: LG, dan�<br />

pasuxi modusze 12: LG, dan�<br />

konstitucia wmida liturgiis<br />

Sesaxeb Sacrosanctum Concilium (SC)<br />

erTianad: CD 15, Sen� ; OE 20, Sen�<br />

7: LG 28, Sen� ; OT 16, Sen� ; PO 5, Sen�<br />

8: LG 51, Sen�<br />

10: OT 16, Sen�<br />

11: AA 4, Sen�<br />

14: GE 4, Sen�; OT 16, Sen�<br />

16-17: OT 8, Sen�<br />

16: OT 16, Sen�<br />

17: AG 16, Sen�<br />

22: SC 110; 128<br />

22, § 2: SC 63, б; SC 77; 120<br />

25: SC 128<br />

26-40: AA 1, Sen�<br />

26-27: PO 13, Sen�<br />

28: SC 120<br />

30: SC 114; 116<br />

33: PO 4, Sen�<br />

35: PO 4, Sen�<br />

35, 2: PO 4, Sen�<br />

36: SC 54; 63� а; 101� § 1; 113<br />

37-40: SC 65<br />

37: SC 120<br />

39: SC 107; 119<br />

40: SC 54; 107; 119; 120<br />

44: SC 126<br />

45: SC 126<br />

46: SC 126<br />

47: LG 28, Sen�<br />

48: PO 4, Sen�<br />

52: PO 4, Sen�<br />

54: SC 113<br />

63: SC 77; 113<br />

64-65: AG 14, Sen�<br />

89: SC 91; 96<br />

101, § 2: SC 101, § 3<br />

101: SC 113<br />

104: LG 50, Sen�<br />

122-127: PO 5, Sen�<br />

123: GS 62, Sen�<br />

AAS 56 (1964), pp� 97 sityva: PO 1, Sen�<br />

420<br />

saZieblebi<br />

mimarTva mTeli kacobriobisdami,<br />

gakeTebuli mamebis mier krebis<br />

gaxsnaze (oqt� 1962): GS 34, Sen�<br />

samwyso konstitucia Tanamedrove<br />

samyaroSi eklesiis Sesaxeb Gaudium<br />

et Spes (GS)<br />

4-10 sityv�: GS 54, Sen�<br />

21: AG 13, Sen�<br />

konstantinopolis I (381)<br />

kan� 2 da 3: OE 7, Sen� ; 7, Sen�; 8, Sen�<br />

konst� simbolo (Mansi, 3� 566): AG 4,<br />

Sen� ; LG 52, Sen�<br />

nikea-konstantinopolis simbolo<br />

Denz� 86 (150): LG 8, Sen�<br />

konstantinopolis <strong>II</strong> (553)<br />

kan���� 7: GS 22, Sen�<br />

9� 375-396 (Mansi, 3, 566): LG 52, Sen�<br />

konstantinopolis <strong>II</strong>I (680-681)<br />

Denz� 291 (556): GS 22, Sen�<br />

konstantinopolis IV (869-871)<br />

kan�� 17: OE 7, Sen�<br />

kan�� 21: OE 7, Sen� ; 8, Sen�<br />

kan��� 23: OE 17, Sen�<br />

kan�� 26: OE 17, Sen�<br />

ses� Х, kan�� 1: DV 8, Sen�<br />

lateranis IV (1215)<br />

kan�� 5: OE 7, Sen� ; 8, Sen�<br />

kan�� 30: OE 7, Sen�<br />

konst� IV (Mansi 22, 990): UR 3, Sen�<br />

konst V, De dignitate Patriarcharum: LG<br />

23, Sen�<br />

lateranis V (1512-1517)<br />

ses� X<strong>II</strong>, konst� Constituti (Mansi 32, 988 B-<br />

C): UR 6, Sen�<br />

lionis <strong>II</strong> (1274)<br />

miqael paleologis mrwamsis aRiareba<br />

(Mansi 24, 71 E): OE 13, Sen� ; UR 3, Sen�<br />

nikeis I (325)<br />

kan�� 5: LG 22, Sen�


kan�� 6: LG 23, Sen� ; OE 7, Sen� ; 8, Sen�<br />

kan�� 7: LG 23, Sen�<br />

kan�� 18: OE 17, Sen�<br />

nikeis <strong>II</strong> (787)<br />

moc� saqm, V<strong>II</strong>: LG 51, Sen�<br />

Denz� 303 (602): DV 8, Sen�<br />

Mansi 13, 378-379: LG 67, Sen�<br />

toledos IV (633)<br />

kan�� 57: DH 10, Sen�<br />

tridentis (1545-1563)<br />

dekr. De canonicis Scripturis (ses� IV): DV<br />

7, Sen� ; 9, Sen� ; 11, Sen�<br />

dekr. De invocatione, veneratione et<br />

reliquiis Sanctorum et sacris imaginibus:<br />

LG 50, Sen�; 51, Sen�<br />

dekr. De iustificatione<br />

kan�� 30: LG 51, Sen�<br />

dekr.. De reform.<br />

(ses� V, XXIV, XXV)<br />

T� 1: PO 17, Sen�; SC 77, Sen�<br />

T� 2, 4: CD 12, Sen�<br />

LG 25, Sen�<br />

T� 4: PO 4, Sen�<br />

dekr. De sacr. Ordinis<br />

T� 2: LG 28, Sen�<br />

T� 4: LG 20, Sen�<br />

ses� V, dekr. 2, 9: PO 4, Sen�<br />

ses�� X<strong>II</strong>I (11 oqt�, 1551),<br />

dekr. De SS. Eucharist.<br />

5: SC 6, Sen�<br />

ses�� XXI, moZRvreba ori saxis<br />

ziarebis Sesaxeb da yrmaTa ziareba<br />

T� 1-3, kan� 1-3: SC 55, Sen�<br />

ses� ХХ<strong>II</strong> (17 seqt�, 1562): LG 17, Sen�; 28,<br />

Sen�<br />

moZRvreba De SS. Missae sacrif�<br />

2: SC 7, Sen�<br />

8: SC 33, Sen�<br />

ses� XX<strong>II</strong>I:<br />

LG 21, Sen� ;<br />

T� 1 da kan� 1: PO 2, Sen�<br />

ses� XXV: LG 67, Sen�<br />

tridentis sarwmunoebis aRsareba<br />

Denz� 994 и 999 (1862 и 1868): LG 8, Sen�<br />

ferara-florenciis (1439)<br />

dekr. pro Graecis (6 ivlisi 1439): LG 18,<br />

Sen� ; 49, Sen� ; 51, Sen� ; OE 7, Sen� ; 8, Sen�<br />

krebebi<br />

ses��VI, gansazR� Laetentur caeli: UR 3,<br />

Sen� ; 18, Sen�<br />

ses� V<strong>II</strong>I, dekr. Exsultate Deo (22<br />

noemb�1439):OE 13, Sen�; UR 3, Sen�<br />

Соnс. Оес� Decr�, р� 504: LG 23, Sen�<br />

qalkedonis (451)<br />

kan�� 6: OE 17, Sen� Sen�<br />

kan��� 9: OE 7, Sen�<br />

kan�� 12: OE 11, Sen�<br />

kan�� 28: OE 7, Sen�<br />

Denz� 148 (302): GS 22, Sen�<br />

Mansi, 7� 111-116: LG 52, Sen�<br />

Mansi, 7, 462: LG 57, Sen�<br />

<strong>II</strong>. adgilobrivi krebebi<br />

erTianad: CD 35-36<br />

kerZod, krebebi:<br />

somexTa (1911): OE 22, Sen�<br />

koptTa (1898): OE 22, Sen�<br />

maronitTa libanis <strong>kreba</strong> (1736�):OE 13,<br />

Sen�; 22, Sen��<br />

ruminelTa (1872): OE 22, Sen�<br />

rusinTa (1891): OE 22, Sen�<br />

sirielTa (1888 ): OE 22, Sen�<br />

antioqiis (341)<br />

kan� 2: OE 15, Sen�<br />

kan� 25: PO 17, Sen�<br />

vestminsteris I<br />

adgilobrivi <strong>kreba</strong> (1852)<br />

Coll� Lac� <strong>II</strong>I, sveti 1334, а/b: GE 8, Sen�<br />

dvinis somexTa <strong>kreba</strong> (719)<br />

kan� 31: OE 15, Sen�<br />

karTagenis (419)<br />

kan��17: OE 10, Sen�; 11, Sen�<br />

kan� 57: OE 11, Sen�<br />

laodikiis (347-381)<br />

kan�18: OE 22, Sen�<br />

kan� 29: OE 15, Sen�<br />

kan� 48: OE 13, Sen�<br />

421


lateranis (649)<br />

kan� 3: LG 57, Sen�<br />

neokesariis (314-325)<br />

kan� 12: OE 17, Sen�<br />

oranJes <strong>II</strong> (529)<br />

kan� 7: DV 5, Sen�<br />

parizis (829)<br />

kan�15: PO 17, Sen�<br />

sardikiis (343)<br />

kan�� 8: OE 17, Sen�<br />

bizantiis pasqaluri liturgia<br />

(Liturgia Paschalis Byzantina): GS 22, Sen�<br />

gelasis sakramentariumi<br />

(Sacramentarium Gelasianum): PO 7, Sen �<br />

grigolis sakramentariumi<br />

(Sacramentarium Gregorianum): PO 7, Sen�<br />

PL 78, 262: GS 52, Sen�<br />

РL 78, 160 В: LG 6, Sen�<br />

didi evqologioni (Euchologion tо<br />

mega), Rоmае, 1873, р� 139: LG 26, Sen 48<br />

veronis sakramentariumi<br />

(Sacramentarium Veronense), gam� L� С�<br />

Mohlberg, Romae, 1956<br />

p� 122: PO 2, Sen�<br />

p� 119: LG 21, Sen�<br />

p� 162: SC 5, Sen�<br />

mozarabuli liturgiis wesTa wigni<br />

(Liber Ordinum Liturgiae Mozarabicae), (М�<br />

Fеrotin, Le Liber Ordinum en usage dans<br />

l’eglise Wisigothique et Mozarabe d’Espagne:<br />

Monumenta Ecclesiae Liturgica, vol� V, Paris,<br />

1904)<br />

prefacia mRvdlis xeldasxmaze: PO 4,<br />

Sen�<br />

mozarabuli locva (Oratio mozarabica),<br />

PL 96, 759 В: LG 26, Sen�<br />

saidumloTa wigni (Liber Sacramentorum<br />

422<br />

saZieblebi<br />

liturgiuli dokumentebi<br />

sergi patriarqis <strong>kreba</strong> (18 seqt.,<br />

1596)<br />

kan�� 17: OE 19, Sen�<br />

sizes somexTa <strong>kreba</strong> (1342)<br />

OE 13, Sen�<br />

mar isaak qaldevelTa <strong>kreba</strong> (410)<br />

kan� 15: OE 22, Sen�<br />

ners. glaien. somexTa <strong>kreba</strong> (1166):<br />

OE 22, Sen�<br />

cincinatis <strong>II</strong>I adgilobrivi <strong>kreba</strong><br />

(1861)<br />

Coll� Lac�, <strong>II</strong>I, sveti 1240, с/d: GE 6, Sen�<br />

Romanae Ecclesiae), ed� L� C� Mohlberg,<br />

Romae 1960<br />

p� 25: PO 2, Sen�<br />

р� 111, ХС: LG 6, Sen�<br />

pp� 121-122: LG 21, Sen�<br />

samonastro Jamni (Breviarium<br />

monasticum)<br />

himni netari qalaqi ierusalemi (Urbs<br />

Ierusalem beata): LG 6, Sen�<br />

serafionis evqologioni (Euchologion<br />

Serapionis), XXV<strong>II</strong>: PO 7, Sen�<br />

gamokiTxva episkoposad kurTxevis<br />

dasawyisSi da locva wirvisa,<br />

romelzedac kurTxeva moxda,<br />

dasasruls, “Sen, RmerTo”-Semdeg (Te<br />

Deum): LG 26, Sen�<br />

zeciuri qalaqi ierusalimi (Coelestis<br />

urbs Ierusalem): LG 6, Sen�<br />

leon didis sakramentariumi<br />

(Sacramentarium Leonianum): LG 21, Sen�;<br />

PO 4, Sen�; 7, Sen�<br />

mRvdlis xeldasxmis wesi<br />

aleqsandriis iakobitTa eklesiaSi (Н�<br />

Denzinger, Ritus Orientalium, <strong>II</strong>, Wurzburg,<br />

1863), p� 14: PO 4, Sen�<br />

romaul-germanuli pontifikali<br />

(Pontificale Romano-Germanicum), gam�


���el�Elze� �ittа �el �atican��1963<br />

vol� I, p� 34: PO 2, Sen�<br />

romauli misali (Missale Romanum),<br />

dideba maRalsa Sina (Gloria in excelsis)<br />

LG 39, Sen�<br />

kanoni (Canon) : LG 52, Sen�<br />

locva ZRvenebze sulTmofenobis<br />

Semdeg mecxre kviras: PO 13, Sen�; SC 2,<br />

Sen�<br />

locva ZRvenebze pasqaluri oqtavis<br />

samSabaTs: SC 12, Sen�<br />

locva meore wakiTxvis Semdeg<br />

did SabaTs vnebis kviris wesebis<br />

reformamde: SC 5, Sen�<br />

locva aRdgomis mwuxris ziarebis<br />

Semdeg: SC 10, Sen�<br />

mrwams (Credo) : LG 52, Sen�<br />

prefacia wmindanebze, romelic<br />

daSvebulia frangul diocezebSi: LG<br />

51, Sen�<br />

prefacia dResaswaulisa qriste mefe:<br />

GS 39, Sen�; LG 36, Sen�<br />

saaRdgomo prefacia: SC 5, Sen�<br />

wirvis kanoni LG 50, Sen�<br />

wirvis Sesavali locva pasqaluri<br />

oqtavis samSabaTs: SC 10, Sen�<br />

romauli pontifikali (Pontificale<br />

Romanum)<br />

mRvdelTa xeldasxmisas (De Ordinatione<br />

sxva wyaroebi, dokumentebi da damowmebani<br />

adamianis uflebaTa dacvisa da<br />

fuZemdebluri TavisuflebaTa<br />

konvenciis damatebiTi oqmi (Protocole<br />

additionnel а la convention de sauvegarde<br />

des droits de l’homme et des libertеs<br />

fondamentales): GE, Ses�, Sen� ; 1, Sen�<br />

adamianis uflebaTa dacvis<br />

sayovelTao deklaracia (Dеclaration<br />

des<br />

droits de l’homme): GE, Ses, Sen�; 1, Sen�<br />

anderZi uflisa (Testamentum Domini), I�<br />

E� Rahmani-s gamoc�, Moguntiae, 1899, p� 69:<br />

PO 7, Sen�<br />

aRmosavleTis eklesiaTa kanonebis<br />

kodeqsi (Codex Canonum<br />

Ecclesiarum Orientalium)<br />

kan� 216: LG 24, Sen�<br />

kann� 216-314: LG 24, Sen�<br />

kan� 238, § 3: LG 24, Sen�<br />

liturgiuli dokumentebi<br />

Presbyterorum): PO 11, Sen�; 13, Sen�; 19,<br />

Sen�; 22, Sen�<br />

dawyebiTi uwyeba: LG 41, Sen�; PO 4, Sen�;<br />

7, Sen�<br />

prefacia: LG 28, Sen 72; PO 2, Sen�<br />

samosis aRkazmisas: LG 28, Sen�<br />

romauli Jamni (Breviarium Romanum) 2<br />

antifoni RmrTismSoblis<br />

sagalobelze meore mwuxridan<br />

qristes uwmidesi xorcisa da sisxlis<br />

dResaswaulze: SC 47, Sen�<br />

antifoni „o, emanuel!” 23 dekembris<br />

mwuxrisTvis: AG 8, Sen�<br />

antifoni “Seni mfarvelobis qveS”<br />

(“Sub tuum praesidium”),yovladwmida<br />

qalwuli mariamis mcire wirvis 1<br />

mwuxrisgan: LG 66, Sen�<br />

yvela wmindanis dResaswaulis<br />

dawyebis win: LG 50, Sen�<br />

romauli tipikoni (Rituale Romanum)<br />

naTlobis liturgia: AG 14, Sen�<br />

tit�: . V<strong>II</strong>I, Tav� 2, 6: SC 77, Sen�<br />

frankTa misali (Missale Franсоrum),<br />

gam�� L� � ���lber�� ��mae1957� �� 9: PO 2,<br />

Sen 10<br />

xeldasxmis wesi maronitebis<br />

ganwesebaSi: ( Н� Denzin�er� Ritus<br />

Orientalium, <strong>II</strong>, Wurzburg, 1863) p� 161: PO<br />

7, Sen�<br />

kan� 240: LG 24, Sen�<br />

kan� 251: LG 24, Sen�<br />

kan� 255: LG 24, Sen�<br />

kan� 324-339: LG 24, Sen�<br />

kann� 362-391: LG 24, Sen�<br />

aRmosavleTis eklesiebis saqmeTa wm.<br />

kongregaciis dekreti (4 maisi,1930):<br />

OE 21, Sen�<br />

aRmosavleTis eklesiebis saqmeTa wm.<br />

kongregaciis dekreti mironcxebis<br />

saidumloebis gadacemis Sesaxeb<br />

aRmosavleTis morwmuneTaTvis<br />

laTinuri wesis xucesTa mier,<br />

romelTac amis nebarTva aqvT<br />

TavianTi wesis morwmuneebTan<br />

mimarTebaSi (1 maisi, 1948): OE 14, Sen�<br />

aRmosavleTis eklesiis saqmeTa wm.<br />

kongregaciis dokumenti (1 maisi,<br />

1948): OE 14, Sen�<br />

423


avSvis uflebaTa dacvis<br />

deklaracia (Dеclaration dеs droits de<br />

l’enfant): GE, Ses,, Sen�; 1, Sen�<br />

bibliis Seswavlis papis<br />

komisiis instruqcia sasuliero<br />

seminariebSi da monazonTa<br />

kolegiumebSi wmida werilis<br />

saTanado swavlebis Sesaxeb (13 maisi,<br />

1950), AAS 42 (1950), рр� 495-505: DV 23,<br />

Sen� ; OT 16, Sen�<br />

bibliis Seswavlis xelSewyobis<br />

papis sabWos instruqcia Sancta Mater<br />

Ecclesia, AAS 56 (1964), р� 715: DV 19, Sen�<br />

bulebi yvela aRmosavluri<br />

kaTolike eklesiebis erTobis<br />

Sesaxeb:<br />

OE 24, Sen�<br />

gamosaxuleba veneciaSi wm. markozis<br />

taZris senakSi: AG 4, Sen� 21<br />

generaluri dadgenilebani (Statuta<br />

Generalia) moweseebis saqmeTa wmida<br />

kongregaciisa, darTuli samociqulo<br />

konstituciasTan Sedes Sapientiae (31<br />

maisi, 1956), gv� 33: OT 1, Sen; 6, Sen��; 22,<br />

Sen�<br />

gracianis dekreti (Decretum Gratiani)<br />

21, dist� 136: GS 69, Sen�<br />

23, С� 12, sak�1: PO 17, Sen�<br />

6, D� 88: PO 4, Sen<br />

dekreti somexTaTvis, Denz� 702 (1327)<br />

GS 48, Sen��<br />

didaskalia (Didascalia)<br />

2� 28� 4: PO 7, Sen��<br />

2� 34� 3: PO 6, Sen�<br />

2� 46� 6: PO 6, Sen�<br />

2� 47� 1: PO 6, Sen�<br />

2� 59� 1-3: PO 6, Sen�<br />

egviptis eklesiis dadgenilebani<br />

(Constitutiones Ecclesiae Aegyptiacae),<br />

<strong>II</strong>I� 2: LG 29, Sen�<br />

eklesiis uZvelesi wesdeba (Statuta<br />

Ecclesiae Antiqua)<br />

T� 3: PO 4, Sen�<br />

epistole diognetes mimarT (Epistula<br />

ad Diognetum)<br />

5: AG 15, Sen�<br />

6: LG 38, Sen�<br />

7� 4: DV 4<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> msoflio krebis<br />

mosamzadebeli aqtebi da<br />

dokumentebi (Acta et Documenta Concilio<br />

Oecumenico Vaticano <strong>II</strong> apparando), vol� <strong>II</strong>I,<br />

рр� 363�364� 370 371� 373<br />

374: GE, Ses�, Sen�; 8, Sen�<br />

Tormeti mociqulis moZRvreba<br />

424<br />

saZieblebi<br />

(Didache duodecim Apostolorum)<br />

10� 5: AG 9, Sen�<br />

14: LG 17, Sen�<br />

15� 1: LG 29, Sen�<br />

kandidatis sulieri momzadeba<br />

mRvdlobisTvis (seminarebisa<br />

da universitetebis saqmeTa wm�<br />

kogregacia, vatikani 1965): OT 8, Sen�<br />

kanonikuri samarTlis kodeqsi, 1917<br />

(Codex Iuris Canonici, 1917)<br />

kan� 124: LG 41,Sen�<br />

kan�125 sity: PO 18, Sen�<br />

kan� 222: LG 22, Sen�<br />

kan� 227: LG 22, Sen�<br />

kan� 329, § 1: LG 20, Sen�<br />

kan�391: PO 7, Sen�<br />

kann� 423-428: PO 7, Sen�<br />

kan� 487: LG 43, Sen�<br />

kan� 488, 4-е: LG 43, Sen�<br />

kan� 682: LG 37, Sen�<br />

kan� 782, § 4: OE 14, Sen�<br />

kann� 1322-1323: LG 25, Sen�<br />

kan� 1327: LG 23, Sen�<br />

kan� 1350, § 2: LG 23, Sen�<br />

kan� 1351: DH 10, Sen�<br />

kan�1357, § 4: OT 8, Sen�<br />

kurTxevani iakobisa (Benedictiones<br />

Iacob),<br />

7: AG 7, Sen<br />

mezRvaurTaTvis mociqulobis<br />

sazogadoebis kanonebi (Leges Operis<br />

Apostolatus Maris), gamoqveyenebuli pius<br />

X<strong>II</strong>-is gankargulebiT (21 noemb�,1957),<br />

AAS 50 (1958), рp� 375-383: CD 18, Sen�<br />

mociqulTa kanonebi (Canones<br />

Apostolorum), 8 da 9: OE 15, Sen�<br />

moweseebis saqmeTa wm. kongregaciis<br />

instruqcia samxedro msaxurTaTvis<br />

mowese kapelanebis Sesaxeb (2<br />

Teb�,1955), AAS 47 (1955), рр� 93-97: CD 43,<br />

Sen�<br />

papis bibliuri komisiis dekreti<br />

(18 ivnisi, 1915), Denz� 2180 (3629): DV 11,<br />

Sen�<br />

rosveidi (Rosweydus), mamaTa<br />

cxovreba (Vitae Patrum), Antw�, 1628: LG<br />

43, Sen�<br />

rwmenis gavrcelebis wm.<br />

kongregaciis dokumenti: OE 14, Sen�<br />

saeklesio samociqulo dadgenileba<br />

(Constitutio Ecclesiastica Apostolorum),Th�<br />

Schermann-is gamoc� (Die allgemeine<br />

Kirchenordnung, I, Paderborn, 1914) 18: PO<br />

7, Sen�<br />

samociqulo gadawyvetilebaTa


epitome (Epitome Constitutionum<br />

Apostolorum), 6: PO 7, Sen�<br />

samociqulo dadgenilebebi<br />

(Constitutiones Apostolorum)<br />

2 26� 7: PO 4, Sen�<br />

2� 28� 4: PO 7, Sen��<br />

2� 34� 3: PO 7, Sen�<br />

2� 47� 1: PO 6, Sen�<br />

8� 1� 20: PO 9, Sen<br />

8� 12� 3: PO 5, Sen �<br />

8� 16� 4: PO 7, 35, 37<br />

8� 28� 4: LG 29, Sen�<br />

8� 47� 39: PO 7, Sen �<br />

samociqulo simbolo (Symbolum<br />

Apostolicum), Denz� 6-9 (10-30): LG 8, Sen�<br />

sarwmunoebis moZRvrebis komisiis<br />

gancxadeba (6 marti, 1964): LG, notif�<br />

Zveli eklesiis wesdeba (Statuta<br />

Ecclesiae Antiquae), 37-41: LG 29, Sen�<br />

warwerebi romis katakombebSi: LG<br />

50, Sen�<br />

wesdeba da wesebi mowodebaTa<br />

papis mTavari sazogadoebisa,<br />

gamoqveynebuli moweseTa<br />

wm. kongregaciis mier, moto<br />

propriosTan erTad Cum supremae (11<br />

Tebervali, 1955): OT 2, Sen�<br />

wesdeba da wesebi seminariebisa<br />

da universitetebis saqmeTa<br />

wm. kongregaciasTan arsebuli<br />

mowodebaTa papis sazogadoebisa,<br />

gamoqveynebuli moweseTa wm.<br />

kongregaciis mier, moto<br />

propriosTan erTad Cum nobis (4<br />

noemberi, 1941): OT 2, Sen�<br />

wm. kongregaciis dekreti (1 marti,<br />

1929): OE 21, Sen�<br />

wm. kongregaciis dekreti<br />

sarwmunoebis gavrcelebis Sesaxeb (6<br />

oqt�, 1863): OE 14, Sen�<br />

wm. kongregaciis dekreti<br />

sarwmunoebis gavrcelebis Sesaxeb<br />

(18 agv�, 1913): OE 21, Sen�<br />

wm. kongregaciis dekreti<br />

sarwmunoebis gavrcelebis Sesaxeb<br />

(14 agv�, 1914): OE 21, Sen��<br />

wm. kongregaciis dekreti<br />

sarwmunoebis gavrcelebis Sesaxeb<br />

(27 marti, 1916): OE 21, Sen��<br />

wm. kongregaciis dekreti<br />

sarwmunoebis gavrcelebis Sesaxeb<br />

(20 maisi, 1923), AAS 15 (1923), pp� 369-370:<br />

AG 26, Sen�<br />

wm. kongregaciis rezolucia<br />

Corrienten� (13 noemberi, 1920), AAS 13<br />

sxva wyaroebi, dokumentebi da damowmebani<br />

(1921), p� 139: AA 19, Sen� 6; 24, Sen�<br />

wm. konsistoriuli kongregaciis<br />

dadgenili forma, romelic<br />

unda iqnes daculi samxedromo<br />

samsaxureTa vikariatSi saqmeTa<br />

angariSis Sedgenisas (20 oqt�, 1956):<br />

AAS 49 (1957), рр� 150-163: CD 43, Sen�<br />

wm. konsistoriuli kongregaciis<br />

dekreti vikariusebis mier wmida<br />

karTa moxilvis Sesaxeb samxedro<br />

mosamsaxureTaTvis (28 Teb�,1959),<br />

AAS 51 (1959), рр� 272-274: CD 43, Sen��<br />

wm. konsistoriuli kongregaciis<br />

dekreti “farTovdeba kapelanTa<br />

uflebamosileba samxedro<br />

mosamsaxureebis aRsarebis<br />

miRebisa” (27 noemberi, 1960), AAS 53<br />

(1961), рр� 49-50: CD 43, Sen��<br />

wm. konsistoriuli kongregaciis<br />

epistole mamebs kardinalebs,<br />

mTavarepiskoposebs, episkoposebsa<br />

da espaneTis sxva ordinariusebs (21<br />

ivnisi, 1951), AAS 43 (1951), р� 566: CD 43,<br />

Sen�<br />

wm. konsistoriuli kongregaciis<br />

instruqcia saxedro msaxurTaTvis<br />

winamZRvrebis Sesaxeb (23 apr�, 1951),<br />

AAS 43 (1951), рр� 562-565: CD 43, Sen�<br />

wm. msaxurebis wm. kongregaciisa da<br />

aRmosavleTis eklesiebis saqmeTa wm.<br />

kongregaciis dokumenti (1957): OE<br />

18, Sen�<br />

wm. msaxurebis wm. kongregaciis<br />

dokumenti (13 marti, 1727): OE 21, Sen�<br />

wm. msaxurebis wm. kongregaciis<br />

dokumenti (7 ivnisi 1763 ): OE 21, Sen�<br />

wm. msaxurebis wm. kongregaciis<br />

instruqcia (20 dek�, 1949):LG 14, Sen�<br />

wm. msaxurebis wm. kongregaciis<br />

instruqcia liturgiis Sesaxeb<br />

konstituciis Sesrulebis saqmeSi<br />

saTanado winamZRvrobis Sesaxeb (26<br />

seqt� 1964)<br />

11-12: OT 16, Sen�<br />

14: OT 8, Sen�<br />

17: OT 8, Sen�<br />

wm. msaxurebis wm. kongregaciis<br />

instruqcia spiSis episkoposs (1783):<br />

OE 14, Sen�<br />

wm. msaxurebis wm. kongregaciis<br />

epistole (22 dek�, 1923), ЕВ 499: DV 11,<br />

Sen�<br />

wm. msaxurebis wm. kongregaciis<br />

epistole bostonis<br />

mTavarepiskoposs:<br />

425


LG 16, Sen�<br />

wm. msaxurebis wm. kongregaciis<br />

pasuxi (22 apr� 1896) 1896 wlis 19<br />

maisis werilTan erTad: OE 14, Sen�<br />

wm. msaxurebis wm. kongregaciis<br />

pasuxi (24 apr�1917): LG 49, Sen�<br />

wm. kongregaciis enciklika wm.<br />

msaxurebis Sesaxeb De magnetismi<br />

abusu (4 agv�, 1856):LG 49, Sen�<br />

wm. kongregaciis cirkularuli<br />

werili saidumloTa Sesaxeb (Magna<br />

426<br />

saZieblebi<br />

equidem) (27 dek�, 1935): OT 6, Sen�<br />

Antonianum 27 (1952), рр� 349-366: GS 69,<br />

Sen�<br />

Cramer J� А�, Catena in Acta SS. Apostolorum<br />

(Oxford, 1838): AG 4, Sen�<br />

Diehl Е�, Inscriptiones latinae christianae<br />

veteres, I, Berolini, 1925, nn� 2008, 2382,<br />

passim: LG 50, Sen�<br />

Paschini Pio, Vita е opere di Galileo Galilei, 2<br />

��l�� P�nt� �cca�emia �elle �cienze� �ittа �el<br />

Vatic�, 1964:GS 36, Sen�


abati (Abbas): SC 57 § 1<br />

aborti (abortus): GS 27, 51<br />

abraami (Abraham): DV 3, 15; LG 16; NA<br />

3–4; PO 22<br />

agnosticizmi (agnosticismus): GS 19, 57<br />

adami (Adam): AG 3; GS 22; LG 2, 22, 53,<br />

56; PO 15<br />

a<br />

adamiani (homo):<br />

– ~ adgili samyaroSi: CD 12; GS 2, 12–<br />

15, 34, 36–37, 39, 53, 63–64; PO 17<br />

(ix� msoflio, sikeTe)<br />

~ dRes: GS 3–10, 41, 44, 54, 61,64<br />

(ix� msoflio, cvlilebebi,<br />

cxovrebis pirobebi)<br />

~ zogadad: GS 4–10, 12–22, 33–39<br />

– keTili nebis adamianebi: AA 8, 11; GS<br />

22; IM 24 (ix� TanamSromloba)<br />

– saxareba da ~: DH 12; GS 41<br />

(ix� saxareba)<br />

– RmerTi da ~: AG 3, 7; GS 22, 45; LG 16;<br />

PO 15<br />

(ix� mowodeba, RmrTis gangebuleba,<br />

RmrTis siyvaruli, RmrTis<br />

Canafiqri, xsna)<br />

· dialogi: DV 2–3, 5–6, 12–13, 15, 25–26;<br />

GE 8; GS 51, 57, 67, 86; LG 2; NA 3, 5; PO 5<br />

(ix� gamocxadeba, rwmena,siyvaruli,<br />

RmrTis gangebuleba, RmrTis sityva)<br />

· religiuri problema: AG 7; DH 3; GS<br />

19, 21, 41, 57; LG16; NA 1<br />

(ix� aTeizmi, religia)<br />

· saRmrTo bunebis Tanamoziareba: AG<br />

2–3; DV 2; GS 18–19, 21, 39; LG 2, 4, 16<br />

(ix� mowodeba)<br />

· RmerTi, yoveli adamianis mama: AA 4,<br />

29; AG 1–2; DH 15; GS 12–<br />

13, 19, 21, 24, 27–29, 32, 41, 45, 92–93; LG 9;<br />

NA 1, 3, 15<br />

– adamianis saqmianoba: GS 34-35, 39, 67<br />

(ix� progresi)<br />

· kultura: GS 44, 53, 55–57, 62<br />

(ix� kultura, mecnierebani)<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

· adamianuri Zalisxmevis azri: GS 3, 11,<br />

33–34, 37, 39; IM 6<br />

· Sroma da saqmianoba: AA 7; GS 2, 33–34,<br />

67<br />

· ekonomiuri da socialuri cxovreba:<br />

GS 63–65, 67<br />

(ix� ekonomika, teqnikis ganviTareba,<br />

Sroma)<br />

~ unari Seicnos Semoqmedi da<br />

uyvardes igi: AG 7; DH 3, 9–11, 14; GS<br />

12, 17, 34; PO 2<br />

– uflebebi da mivaleobebi ~:<br />

ix� movaleobebi, uflebebi<br />

– uwmidesi qalwuli da adamianebi:<br />

ix� mariami da eklesia<br />

~ Secdomebi: AA 7; GS 10, 13, 19–20; LG<br />

16<br />

~ Rirseba: ix� pirovneba<br />

~ mowodeba da daniSnuleba: AG 2; DH<br />

11; GE Ses�; GS 10, 13, 15, 18–19, 21–22, 24,<br />

41, 45, 51, 76, 92<br />

(ix� erToba, esqatologia,<br />

Tavisufleba, Tanamoziareba,<br />

mowodeba, msaxureba, rwmena)<br />

· bedniereba: AA 7; AG 9; GS 24, 34, 39;<br />

LG 17<br />

· srulyofileba: GS 38; NA 5<br />

(ix� siyvaruli)<br />

· qristes naTeli da Zliereba AG 8; GS<br />

3, 10, 20–21, 31, 57, 76, 91<br />

· ix� aTeizmi, Tavisufleba,<br />

progresi<br />

· genialuri ~ da teqnikuri<br />

aRmoCenebi: AG 11; GS 4–6, 9, 15, 33–34,<br />

37, 54, 63; IM 1<br />

(ix� mecnierebani, progresi, teqnika)<br />

· axali problrmebi: GS 5, 33<br />

· Tavisuflebisken swrafva: AA 8; DH 8;<br />

GS 4–5, 7–9, 15, 17, 27, 29, 34, 36, 41, 47, 73;<br />

54–57, 60-61; IM 22<br />

(ix� adamianuri urTierTobebi,<br />

avtonomia, erToba, Tavisufleba,<br />

pasuxismgebloba, solidaroba)<br />

· Tanamedrove ~: AA 12; GS 73–75<br />

· swrafva mSvidobisken: GS 77–78, 80,<br />

82–83, 90<br />

· ufro intensiuri urTierToba<br />

adamianTa Soris: GS 6–8, 23–25, 30, 42, 63<br />

· cvlilebebi religiis sferoSi: AA 7;<br />

427


AG 11; GS 4, 7, 10, 19–20, 33, 57<br />

(ix� progresi)<br />

· warmoeba da Sroma: GS 63–64, 67, 69, 71<br />

(ix� Sroma, cxovrebis pirobebi)<br />

· SfoTva da sazrunavi, Sinagani<br />

uTanxmoeba: GS 3–4, 8, 10, 18, 21, 25, 33,<br />

47, 53, 56, 63<br />

~ Seqmnilia RmrTis xatad: GS 12, 24, 29,<br />

34, 41, 68; NA 5<br />

· axali adamiani: AG 11–13, 21, GE 2; GS<br />

18, 22, 30, 37, 41; LG 7, PO 16<br />

· Tavisufali ~: GS 17<br />

· meuRleebi: GS 52<br />

· ~ dazianebulia codviT: AA 7; GS 10-<br />

11, 13–18, 22, 25, 37; LG 61<br />

· qriste: AG 7; GS 3, 10, 13, 18, 21, 22, 24<br />

– ~ socialuri buneba: CD 12; DH 8; GS<br />

12, 21, 23, 25, 29–31, 34, 48, 50, 52, 59, 75<br />

(ix� adamianis uflebebi, movaleoba<br />

samoqalaqo)<br />

· DH 5; GS 13, 23, 25;<br />

(ix� dialogi, Tanamoziareba, Zmoba)<br />

· adamianTa erTiani ojaxi: AA 8; DH<br />

3–4; GS 10, 24–25, 29, 32, 76; NA 1, 5<br />

· ix� diskriminacia, eklesia da<br />

kacobrioba, erToba, Tanasworoba,<br />

kacTa modgma, ojaxi, sazogadoeba,<br />

solidaroba, wesrigi<br />

– qriste da ~: AG 1, 3, 7, 10–13, 42; CD 1;<br />

DH 11; DV 4, 13, 17; GS 10, 13, 18, 22, 29, 38,<br />

41, 45, 57, 78; LG 2–3, 5, 7, 10, 55; NA 4; PC<br />

1, 5, 13; PO 12, 16; SC 5, 83; UR 21<br />

(ix� qristes vneba, sikvdili da<br />

aRdgoma da adamianuroba)<br />

– eklesia da ~: AA 2–3, 8, 10, 13–14, 20;<br />

AG 5–8, 10–13, 15–16, 26; CD 13; GE 4, 8,<br />

Ses�; GS<br />

1,10–12, 16, 21, 23, 28, 37, 40–41, 44–45,<br />

57–58, 62, 76, 78, 80, 87, 89–93; IM 3, 24; LG<br />

1, 6, 8–9,<br />

16–17, 24, 33, 42, 46; NA 1, 4; PC 2; PO 2–6,<br />

14, 19; SC 2, 5, 9, 53,59–61<br />

(ix� eklesia da sazogadoeba, erToba,<br />

TanamSromloba, mociquloba, misia,<br />

siyvaruli)<br />

– vin aris ~?: GS 3–4, 10–11, 18, 21, 41; NA<br />

1<br />

· suli: GS 3, 14, 29<br />

(ix� suli)<br />

· pirovneba: GS 3, 14, 61; IM 6<br />

· zneobrivi cnobiereba, sindisi: DH 3,<br />

14; IM 6<br />

· sulieri da zneobrivi buneba: GS 23<br />

· azrTa sxvadasxvaoba: DV 15; GS 10–12,<br />

20–22, 41, 62<br />

428<br />

saZieblebi<br />

· goneba da neba: GS 3, 5, 12, 15,21–22, 35,<br />

53, 57, 59; IM 1, 6<br />

(ix� goneba, neba, sibrZne, codna)<br />

· Tavisufleba: GS 3, 17, 20–21, 38<br />

(ix� Tavisufleba)<br />

· seqsualoba: GS 35, 51<br />

· guli: GS 3, 14, 18<br />

· sxeuli: GS 3, 14, 18, 22,41, 53<br />

(ix� sxeuli)<br />

adamianis arseboba (existentia humana):<br />

GS 10, 41; NA 1<br />

(ix� adamiani)<br />

adamianis guli (cor humanum): AG 9; GS<br />

10–11, 21–22, 26, 39, 41, 45, 82; LG 17<br />

(ix� moqceva, adamiani)<br />

adamianis movaleobebi (��ficia ��mini�):<br />

DH 1–3, 6–7, 8, 14; GE 6; GS 16, 21, 26, 30,<br />

36, 56, 60–61, 65–67, 73–75<br />

(ix� adamiani, saerTo keTildReoba,<br />

sazogadoeba, pasuxismgebloba,<br />

msaxureba)<br />

adamianuri urTierTobebi (relationes<br />

hominum): AA 1, 10, 14, 29; AG<br />

11; GE Ses�; GS 6, 23, 26, 32, 61, 63, 73; NA 5<br />

(ix� gaerTianeba, dialogi, erToba,<br />

TanamSromloba, solidaroba,<br />

cvlilebebi)<br />

– urTierToba eklesiebsa da<br />

religiebs Soris:<br />

ix� ekumenizmi, religia<br />

adventi (Adventus): SC 35<br />

avtomobilebi (vehicula): GS 30<br />

avtonomia (autonomia):<br />

adamianis pirovnebis ~: GS 20, 41, 71, 75<br />

eklesiis ~: GS 76<br />

sasrul saganTa ~: GS 36, 41, 55, 56, 71<br />

WeSmariti da cru ~: GS 20, 36, 41<br />

– ix� .AA 1, 7, 11; LG 36<br />

avtorebi (auctores)<br />

aRiarebuli ~: PO 19<br />

filmebisa da radiogadacemebis ~: IM<br />

11, 15<br />

(ix� masobrivi komunikaciis<br />

saSualebebi)<br />

wmida werilis ~: DV 11–12,<br />

RmrTivSTagonebuli ~: DV 2; 11–12, 16,<br />

19


azrovneba<br />

(modus cogitandi): AA 13, 18, 29; GS 7, 26,<br />

81–82, 91; OT 15<br />

aTeizmi (atheismus): LG 7, 19<br />

(ix� religiebi)<br />

– eklesiis damokidebuleba ~: GS 21<br />

(ix� dialogi, TanamSromloba)<br />

– saxeebi, wyaroebi, mizezebi ~: AA 7;<br />

AG 11; GS 7, 19, 20<br />

– sistematuri ~: DH 15; GS 20<br />

(ix� Tavisufleba aRmsareblobis)�<br />

akademiebi (Academiae): CD 13; SC 127<br />

amaRleba (Ascensio, Assumptio): DV 19; GS<br />

45; LG 59, 68; SC 6, 102<br />

ambrosi, wm. (S� Ambrosius): LG 63<br />

amerika laTinuri (America Latina): AG<br />

6, Sen�<br />

amocanebi (proposita):<br />

samwyso ~: CD 42; PO 8<br />

adamianis ~: GS 21, 43, 84<br />

(ix� wesrigi miwieri)<br />

– ix� movaleobebi, mRvdlebi<br />

angelozebi (Angeli): LG 49–50, 56, 66, 69<br />

anglikanebi (Anglicani): UR 13<br />

anTropologia (anthropologia): AG 32<br />

antinomiebi (antinomiae):<br />

ix� winaaRmdegobani<br />

antisemitizmi (antisemitismus): NA 4<br />

(ix� diskriminacia, iudevelebi,<br />

rasizmi)<br />

antifonebi (antiphonae): SC 30<br />

arCevnebi (electiones): GS 74–75<br />

(ix� adamianis uflebebi moqalaqeebi,<br />

politika, politikuri<br />

gaerTianebebi)<br />

asaki (aetas): AA 12; CD 14, 21, 31; GE 3, 7;<br />

GS 67; OT 3, 11–12, 21<br />

(ix� axalgazrdoba, sibere)<br />

askeza (ascesis): AG 18; NA 2; PO 13, 16<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

aRapebi (agapae): AA 8; AG 22; LG 13<br />

aRdgoma (Resurrectio):<br />

adamianis ~: DV 4; GS 14, 18, 22, 39; LG 4,<br />

7, 44, 48, 51, 68; NA 3; OT 10<br />

(ix� aseve esqatologia)<br />

qristes ~:<br />

· ziareba _ sikvdilisa da ~ mogoneba:<br />

AG 14; PO 4; SC 46, 102, 106; UR 22 (ix�<br />

ziareba)<br />

· mkvdreTiT aRmdgari mamis ZaliT: AG<br />

5; DV 4, 17; GS 2, 10, 18, 22, 45, 52, 78; LG 5,<br />

7–9, 48; SC 5–6<br />

· sikvdilisa da ~ saidumlos<br />

Tanaziareba: AA 4; AG 13–14; GS 37; LG<br />

7; UR 21<br />

· ix� qriste<br />

aRzrda (educatio): GE Ses�, 1–12; GS 7,<br />

20, 61<br />

– eklesiis roli: CD 12, 29–30; GE Ses�,<br />

3, 6–8, 10, daskv�; PC 10; PO 8<br />

(ix� aRmzrdelebi, skola)<br />

– ~ miznebi da saSualebebi: GE 1, 3, 7;<br />

GS 31, 49, 85<br />

– ~ pasuxismgebeli pirebi: AA 11, 30;<br />

AG 39; DH 5; GE 3, 6–8; GS 48-52, 61, 87;<br />

IM 10; LG 11, 41; OT 2; PC 24; PO 11<br />

(ix� aRmzrdelebi, mSoblebi, ojaxi,<br />

skola)<br />

~ samoqalaqo da politikuri: GS 75,<br />

82, 89<br />

– ~ ufleba: GE Ses�, 1, 7; GS 29, 71<br />

– qristianuli ~: AA 10, 30; AG 12, 39;<br />

DH 5; GE Ses�, 1–4, 6–8; GS 48, 89; LG 63;<br />

OT 2, 11; PC 24; PO 11<br />

– ix� axalgazrdoba, aRmzrdelebi,<br />

kultura, momzadeba, skola, Svilebi<br />

aRmzrdelebi (educatores): AA 30; DH 8;<br />

GE 3, 5–8, 10, 12, dask��; GS 7, 52; OT 2,<br />

4–5; PO 6, 11<br />

(ix� aRzrda, momzadeba, mSoblebi,<br />

skola, swavleba)<br />

aRfrTovaneba, gaoceba (admiratio): GS<br />

3, 56, 59<br />

aRTqma, kavSiri (testamentum): AG 4; DV<br />

4, 14;GS 32, 48; LG 2, 6, 9; OT 10; SC 5; UR 2–3<br />

(ix� axali aRTqma, eklesia, israeli,<br />

RmrTis gangebuleba, RmrTis<br />

Canafiqri,<br />

RmrTis xalxi, Zveli aRTqma, wmida<br />

werili)<br />

429


aRTqmebi (vota): LG 44–45; PC 1,5; SC 80<br />

(ix� saxarebis rCevi, morCileba,<br />

moweseni, siRatake, umankoeba)<br />

aRmosavleTis patriarqebi (Patriarchae<br />

Orientales):<br />

ix� eklesiebi aRmosavleTisa<br />

aRmoCenebi (inventa hominum): GS 3–4, 15,<br />

57, 62; IM 1<br />

(ix� kvleva, progresi)<br />

aRsareba (confessio):<br />

ix�monanieba<br />

axalgazrdoba (iuventus):<br />

~ da masobrivi komunikaciis<br />

saSualebebi: GE 4; PO 10–12, 14, 16<br />

~ Tanamedrove sazogadoebaSi: AA 12;<br />

GE 2; GS 7, 27<br />

– ~ mociquloba: AA 9, 12, 30–31, 33; AG<br />

38; GE 2<br />

~ _ eklesiis imedi: GE 2<br />

– ~ soflis: GS 66<br />

– ~ ufleba: AG 12; GE Ses, 1–2, 4.; GS 82,<br />

88–89; PC 10; PO 6; UR 23<br />

– ~ mowodeba mRvdlobisken: GE 10; GS<br />

52; OT 2; PC 24; PO 11<br />

– ~ socialuri pasuxismgebloba: GE<br />

1–2; GS 31, 52<br />

– universitetebi: GE 11; GS 60<br />

– ix� aRzrda, mecnierebebi,<br />

momzadeba, swavleba<br />

axali aRTqma (Novum Testamentum): DV 4,<br />

11, 16–20, 25; GS 43<br />

(ix� aRTqma, saxareba, qriste, Zveli<br />

aRTqma, wmida werili)<br />

axali ca da axali miwa (terra nova et<br />

caelum novum): LG 35, 39, 48<br />

(ix� esqatologia)<br />

bedniereba (felicitas): GS 37<br />

430<br />

b<br />

beneficiebi (beneficia): CD 28, PO 20 (ix�<br />

saeklesio Tanamdeboba)<br />

biblia (Biblia Sacra):<br />

ix� wmida werili<br />

biblioTekebi (bibliothecae): PO 19<br />

saZieblebi<br />

biologia (biologia): GS 52<br />

(ix� mecniereba)<br />

bneleTis Zalni (potestates tenebrarum):<br />

GS 37<br />

(ix� eSmaki)<br />

boroteba (malum): GS 10, 13, 16–17, 19,<br />

22, 25, 37; IM 7<br />

(ix� sikeTe, codva)<br />

buneba (natura): GS 33, 53, 63, 67 (ix�<br />

qmnileba)<br />

adamianis ~: GS 22, 41<br />

(ix� adamiani, kacTa modgma)<br />

gadaadgileba (migratio): AG 20; GS 65<br />

gadaadgilebulebi (migrantes): AA 11;<br />

AG 20; CD 18, 23; GS 6, 27, 66, 84<br />

gadasaxadebi (vectigalia): AA 11; GS 30<br />

gadasaxleba (exilium): GS 27<br />

gadmocema:<br />

ix� eklesiis tradicia<br />

g<br />

gaerTianeba (unio):<br />

adamianTa ~: AG 4; GS 33, 42, 72, 92; LG 1;<br />

PC 5; PO 7–8, 14<br />

adamianTa ~ qristeSi: AA 1, 18; AG 1, 15;<br />

GS 42; LG 1, 3<br />

~ zeciur eklesiasTan: LG 49–51<br />

(ix� Tanaziareba wmidaTa, wmidanebi)<br />

meuRleTa ~: GS 49<br />

(ix� meuRleebi, qorwineba)<br />

~ qristesTan: AA 3–4, 33; LG 3, 7, 11, 14–<br />

15, 48–50; OT 8; PC 1; PO 4–5, 13, 18; UR 20<br />

qristesa da adamianebis ~: AA 8; DV 17;<br />

GS<br />

22, 38; LG 3, 48<br />

qristesa da eklesiis ~: AA 11; GS 48;<br />

LG 4, 11, 44; OT 10; SC 7<br />

qristianTa ~: AA 18; AG 15, 28, 30; CD<br />

12; DV 10; GS 24, 40, 92; LG 7, 11, 14–15, 22,<br />

28, 32, 44, 50; OE 26; OT 9; PC 5; PO 7–8,<br />

14; SC 1; UR 1–2, 7, 11–12, 16, 20<br />

(ix� erToba, eklesia da Tanaziareba,<br />

ekumenizmi, Tanaziareba ierarqiuli)<br />

~ qristianTa yvela adamianebTan:<br />

ix� TanamSromloba, silidaroba,


msaxureba, eklesia<br />

~ adamianisa RmerTTan: GS 19, 42; LG 1;<br />

OT 8<br />

– ix� adamianuri urTierTobebi,<br />

eklesia, erToba, Tanaziareba,<br />

TanamSromloba, kacTa modgma,<br />

sazogadoeba, ojaxi, solidaroba,<br />

qriste<br />

gaerTianebebi (consociationes):<br />

erTgulTa kaTolikuri ~:<br />

~ zogadad: AA 27; AG 11, 41; GE 4, 6, 8;<br />

GS 25, 52, 65, 58, 75; IM 11<br />

~ Tavisufleba: DH 1–4, 13; GS 65, 68, 73,<br />

75<br />

saeklesio ~: AA 11; AG 32; GE 5, 8; OT 2;<br />

PC 22; PO 8<br />

saerTaSoriso: AA 21, 27; AG 41; GS 79,<br />

82–84, 86, 90<br />

samociqulo da moweseTa ~: AA 4, 15,<br />

18–21, 24; CD 17<br />

gaziareba (communicatio): DH 3; GS 4, 54,<br />

56; LG 49<br />

(ix� adamianuri urTierTobebi,<br />

dialogi)<br />

gaTavisufleba (liberatio): GS 10, 20; NA 2<br />

gamomsyidveli (Redemptor):<br />

ix� qriste<br />

gamogonebebi (inventiones):<br />

ix� aRmoCenebi<br />

gamosvla (Exitus): NA 4<br />

gamosyidva (Redemptio): DV 3; LG 52; SC<br />

5<br />

(ix� RmrTis gangebuleba, xsna)<br />

~ ganxorcieleba RmrTismsaxurebaSi:<br />

LG 3; PO 1З; SC 2<br />

~ da rCeuli eri: AA 29; LG 9, 44, 62; PC<br />

5; PO 12; UR 20<br />

~ saidumlo da uwmidesi qalwuli: LG<br />

56, 61; PO 18; SC 103<br />

~ qristes mier: AA 12; DH 11; GS 13, 22,<br />

32; LG 3, 5, 7–8; PC 1; PO 12; SC 5<br />

(ix� qriste)<br />

gamocdileba (experientia): DV 8; GS 52,<br />

62; OT 21; SC 23, 40, 44<br />

gamocxadeba (Revelatio):<br />

~ gadacema: DV 1, 7–8, 10–11; LG 25; GS 44<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

(ix� magisteriumi, tradicia, wmida<br />

werili)<br />

~ da kacobrioba: AG 2; DH 9, 12; GS<br />

12–13, 18, 22–23, 41, 44, 58; OT 16<br />

~ zogadad: DV 1–10, 14–15<br />

~ miReba: DV 5<br />

(ix� rwmena, RmrTis sityva)<br />

saxareba: DV 3–4, 6–7, 14, 21; GS 36, 32,<br />

58; LG 9, 16; NA 4; SC 5; UR 6<br />

(ix� qmnileba, winaswarmetyvelebi)<br />

qriste: AG 11; DV 2, 4, 7, 17; GS 22, 38, 41,<br />

52, 58; LG 25<br />

(ix� axali aRTqma, saxareba, qriste,<br />

RmrTis gangebuleba,<br />

RmrTis sityva, wmida werili, xsna)<br />

Seswavla ~: AG 22; GE 11; GS 44; LG 25;<br />

OT 16<br />

(ix� mecnierebani saeklesio,<br />

seminariebi)<br />

ganaTleba (educatio, institutio): AA 8; GE<br />

1; GS 87; LG 9, 26, 48<br />

(ix� aRzrda, mecnierebaTa swavleba,<br />

mecnierebebi, skola, swavleba)<br />

ganaxleba (renovatio):<br />

eklesiis ~: AG 4, 37; GE dask�; LG 4, 7,<br />

9, 12, 15, 21, 31, 43; OT Ses�; PO 1, 12; UR 4,<br />

6– (ix� reforma)<br />

monazvnobis ~:<br />

ix� moweseni<br />

msoflios ~: GS 39; LG 48<br />

sazogadoebis ~: GS 3<br />

qorwinebisa da ojaxis ~: GS 49; UR 6<br />

RmrTismetyvelebis ~: DV 24; OT 16<br />

(ix� mecnierebebi saeklesio,<br />

RmrTismetyveleba)<br />

RmrTismsaxurebis ~:<br />

ix� RmrTismsaxureba<br />

ganviTareba (progressio):<br />

ganviTarebadi qveynebi: AA 8, 14; AG 12,<br />

41; GE 10; GS 6, 8–9, 63, 65, 69–70, 84–89;<br />

UR 12<br />

ekonomikuri ~: GS 63–66, 86<br />

maRalganviTarebuli qveynebi: GS 63,<br />

69, 84–88<br />

(ix� ekonomika)<br />

ganiaraReba<br />

(armorum depositio): GS 81–82<br />

(ix� mSvidoba, omi, SeiaraReba)<br />

gansawmedeli (Purgatorium): LG 49–51<br />

431


ganqorwineba (divortium): GS 47, 49<br />

(ix� qorwineba)<br />

ganxeTqilebebi eklesiaSi (scissiones in<br />

Ecclesia): UR 3, 12<br />

(ix� ekumenizmi, erToba, Zmebi<br />

gamomijnuli, sakrebuloebi<br />

gamijnuli,<br />

qristianTa gayofa)<br />

gaurkvevloba (perturbatio): GS 7<br />

(ix� SekiTxvebi, cvlilebebi)<br />

gaficva (operistitium): GS 68<br />

genocidi (genocidium): GS 27, 29<br />

glexebi (ruricolae): GS 9, 60, 64, 66, 71 (ix�<br />

miwaTmoqmedeba,<br />

Sroma)<br />

goneba (intellectus, mens): AG 22; DV 6, 8,<br />

23; GE 5, 10, 12; GS 4-5, 8, 15, 19, 29, 59,<br />

61-63<br />

(ix� adamiani, kultura, rwmena,<br />

codna, WeSmariteba)<br />

gulgriloba (indifferentismus): AG 15,<br />

20; GS 28, 41<br />

gulmowyaleba (misericordia): AA 8, 31;<br />

AG 2; CD 16; LG 56; SC 105<br />

(ix� siyvaruli)<br />

gulwrfeloba (sinceritas): AA 4; AG 8;<br />

OT 11; PO 3<br />

432<br />

d<br />

dagegmva (�lanificati�): GS 5<br />

(ix� ekonomika)<br />

dazRveva (cautio): GS 69<br />

(ix� socialuri uzrunvelyofa)<br />

dakrZalva (sepultura): LG 29; SC 81–82<br />

damsaxureba (meritum): LG 41, 48–49, 60<br />

damqiravebeli, mewarme (conductor): GS 68<br />

dasveneba (relaxatio, vacatio): AA 13; CD<br />

12; GS 54, 61, 67; PO 20; SC 106<br />

(ix� uqme)<br />

saZieblebi<br />

dawesebulebani (opera): AA 19; CD 17,<br />

29; SC 9<br />

mociqulobis ~: CD 6, 17, 23, 35; IM 13;<br />

PC 8, 18<br />

siyvarulisa da urTierTdaxmarebis ~:<br />

AA 8; GS 42; LG 27; PC 8; PO 17<br />

(ix� siyvaruli)<br />

papis misioneruli ~: AG 29, 38<br />

mowodebaTa xelSemwyobi ~: OT 2; PO 11<br />

ix� mociquloba, saqmianoba,<br />

siyvaruli<br />

dawindva (sponsalia): AA 11; GS 49<br />

(ix� qorwineba)<br />

daxmareba (adiutorium, auxilium): AA 4, 8,<br />

11, 13, 17; AG 19–20, 36; CD 6, 28; GE 7; GS<br />

30–32, 41–43, 69, 72, 76, 85–91; IM 14; LG<br />

13, 23, 28, 37, 49; OT 5, 19; PC 13; PO 6, 21<br />

(ix� ganviTareba, ekonomika)<br />

socialuri ~: AA 8, 31; GS 66, 84; PC 13<br />

(ix� TanamSromloba, siyvaruli,<br />

solidaroba, qvelmoqmedeba)<br />

debi (sorores): AA 15; AG 26; LG 46; PC 15<br />

(ix� monazvnebi)<br />

dedamiwa (terra): GS 33–34; LG 33<br />

(ix� msoflio, samyaro, qmnileba)<br />

devna (persecutiones): AA 4, 17; AG 42; CD<br />

7; GS 92; LG 7–8, 42;NA 4<br />

(ix� diskriminacia, religiis<br />

Tavisufleba)<br />

demografia (demographia): AA 1; GS 5, 8,<br />

47, 64, 87<br />

(ix� Sobadobis SezRudva)<br />

demokratia (democratia): GS 29, 31, 59–<br />

60, 74–75; IM 5<br />

(ix� Tavisufleba, sazogadoeba,<br />

politika: politikuri reJimebi,<br />

saerTo keTildReoba, xelisufleba<br />

samoqalaqo,)<br />

diakonati, diakvnebi (diaconatus,<br />

diaconi):<br />

– diakvanTa Tvisebebi: DV 25; LG 29, 41<br />

– diakvanTa movaleobebi: LG 20, 29; SC<br />

35<br />

– diakvanTa xeldasxma da msaxureba:<br />

AG 15–16; CD 15; LG 20, 28–29, 82; SC 86<br />

– mudmivi diakonatis aRdgena: AG 16;<br />

LG 28; OE 17; OT 12


diakonia (diaconia): LG 24,29<br />

(ix� msaxureba)<br />

dialogi (dialogus):<br />

~ zogadad: DH 3; GS 23, 25, 28<br />

~ eklesiaSi: AA 12, 25; CD 28; GS 43, 92;<br />

LG 37<br />

eklesiis ~ saeroebTan: AA 14, 31; AG<br />

11, 16, 34, 41; CD 13; GE 11; GS 3, 40, 92;<br />

NA 2–4; PO 12<br />

– ix� TanamSromloba, gaziareba<br />

RmerTisa da adamianis ~: AG 11; DV 2–5,<br />

8; GS 19; PO 18; SC 33<br />

dideba (gloria):<br />

eklesiis ~: LG 2, 6, 8, 48; PC 25<br />

RmrTis ~: AA 2–3; AG 7, 9, 11, 22; GS 14,<br />

43, 48, 76; IM 24; LG 16; PO 2<br />

(ix� esqatologia)<br />

“didebani” (Laudes): OE 15, 22; SC 89<br />

didi marxva (Quadragesima): AG 14; SC<br />

35, 109–110<br />

didi xuTSabaTi (feria V in Cena Domini):<br />

SC 57<br />

dinamizmi (dynamismus): GS 5, 41–42, 56<br />

diocezi (dioecesis): AA 10; CD 11–35,<br />

39–40; LG 23; OE 9; PO 10, 21; SC 41<br />

(ix� episkoposebi, episkoposTa<br />

kolegia, episkoposTa<br />

konferenciebi)<br />

– diocezis sazRvrebi: CD 22–23<br />

diocezuri kuria (Curia dioecesana): CD 27<br />

dioceziis episkoposebi (Episcopi<br />

dioecesani): AG 14, 24, 32; CD 11, 23�35; OE<br />

29; PC 4, 24; PO 10; SC 22, 57, 64, 68, 79, 97,<br />

101, 124, 126<br />

(ix� diocezi, episkoposebi)<br />

diskriminacia (discriminatio): AG 8, 12;<br />

DH 6; GS 29, 60, 64, 75, 80; NA 5<br />

(ix� adamianis uflebebi,<br />

Tanasworoba, rasizmi,<br />

uTanasworoba)<br />

disciplina (disciplina):<br />

saeklesio ~: CD 36, 38; OE 3, 5–6; PC 1;<br />

SC 112; UR 6, 16<br />

saeparqio ~: CD 35<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

~ seminariebSi: OT 4, 11<br />

(ix� momzadeba mRvdlobisTvis)<br />

disciplinebi mecnieruli<br />

(disciplinae):<br />

– saero: GS 36, 43, 54, 56–57, 59; OT 20<br />

– saRmrTismetyvelo da saeklesio: AG<br />

26, 39; CD 16; OT 15–17; UR 10<br />

diqtatura (dictatura): GS 75<br />

(ix� politika: politikuri reJimebi,<br />

totalitarizmi)<br />

dro, droni, xana (tempus, tempora): GS 5;<br />

SC 84, 89, 107–108<br />

(ix� istoria)<br />

dasvenebis ~: SC 84, 89, 107–108<br />

(ix� uqme, dasveneba)<br />

dedamiwisa da kacobriobis<br />

aRsasrulis ~: GS 39<br />

(ix� esqatologia)<br />

ukanaskneli ~: LG 48<br />

(ix� esqatologia)<br />

Sromis ~: GS 61 (ix� uqme, Sroma)<br />

dumili (silentium): OT 11; SC 30<br />

dResaswaulebi (dies festi, sollemnitates):<br />

uflis ~: SC 108<br />

RmrTismSoblis ~: SC 103<br />

wmidanTa ~: OE 15, 19; SC 104, 108, 111<br />

– ix� liturgiuli weliwadi,<br />

RmrTismsaxureba<br />

egzegeza (exegesis):<br />

ix� gamocxadeba, wmida werili<br />

egoizmi (egoismus): GS 25, 37–38, 47,<br />

82–83<br />

e<br />

eva (Eva): DV 3<br />

– “axali ~”: LG 63<br />

– Sedareba uwmides qalwul mariamTan:<br />

LG 56<br />

evangelizacia (evangelizatio): AA 2, 6, 26;<br />

DH 13; LG 17, 35; PO 2, 5, 19<br />

– meTodebi: AG 29; GS 44<br />

misioneruli ~: AG 1–42; LG 17; UR 1<br />

– movaleobebi ~: AG 20, 37<br />

· diocezur mRvdelTa: AG 39<br />

· episkoposTa: AG 38; CD 6; LG 23<br />

433


· monazonTa institutebis: AG 40; PC 20<br />

· katexostebis: AG 17<br />

· katexumenebis: AG 14<br />

· saeroTa: AG 21, 35–36<br />

· monazonTa: AG 20<br />

· maswavlebelTa: AG 39<br />

· axal eklesiaTa mRvdlebis: AG 20<br />

· seminaristebis: OT 20<br />

· misioneruli institutebis wevrTa:<br />

AG 23, 27<br />

– (ix� mociquloba, misia, qadageba,<br />

eklesia)<br />

eTika (ethica): GS 30<br />

eklesia (Ecclesia):<br />

~ da araqristianuli religiebi:<br />

· ZiriTadi debulebebi: AG 12; CD 16;<br />

GS 84, 92; LG 9, 16; NA 1–5; OT 16; PO 9<br />

(ix� religiebi araqristianuli)<br />

~ da misioneruli saqmianoba: AG<br />

passim, 1–2, 5–9; CD 6; LG 17, 23; OT 20<br />

(ix� evangelizacis, misia)<br />

· ~ da mociqulebi: LG 18–20, 22; AG 1, 5,<br />

9, 22, 38; CD 1–2, DH 12; DV 7, 17; GS 32;<br />

NA 4; PO 2, 10–11; UR 2–3<br />

· ~ da petre mociquli: LG 18–20, 22; 1;<br />

UR 2–3<br />

(ix� romis papi, petre)<br />

· ix� mociquloba, mociqulebi<br />

erTi ~: AG 1, 6–7; CD 6, 11; DH 1; LG 4,<br />

8–9, 13, 15, 18, 26, 28, 32, 50–51; OE 2; PO 8;<br />

UR 1–4, 16, 21–22, 24<br />

· erTi sxeuli: LG 7, 26; PO 2; UR 3<br />

· zeciuri da miwieri ~ erToba: LG<br />

49–50<br />

· ziarebiT niSandebuli erToba: LG<br />

11, 26; SC 47; UR 2<br />

· xiluli da socialuri erToba: LG 8;<br />

UR 1<br />

· erToba kaTolikuri: AG 22; LG 8, 13;<br />

OE 25<br />

· episkoposi — calkeul eklesiaTa<br />

erTobis sawyisi da sfuZveli: LG 23<br />

· erTobis sawyisi da saidumlo: GS 42,<br />

92; LG 8<br />

· romis mRvdelmTavari — sayovelTao<br />

eklesiis erTobis sawyisi da<br />

safuZveli: LG 23; UR 2<br />

· suliwmida _ erTobis sawyisi: AG 4,<br />

15; LG 7; UR 2<br />

· sameba _ erTobis saxe da sawyisi: GS<br />

24; LG 4; UR 2<br />

· ix� ekumenizmi, erToba<br />

samociqulo ~: AG 6; CD 11; DH 1; LG 8,<br />

434<br />

saZieblebi<br />

26; UR 4, 17<br />

(ix� mociquloba)<br />

~ cxovreba:<br />

· RmrTismsaxurebSi gamoxatuli: SC 7<br />

· qristesTan erToba: LG 17<br />

· mWvretelobiTi cxovrebis<br />

gansakuTrebuli mniSvneloba: PC 7<br />

· RmrTis sityviT damoZRvra: AG 6<br />

~ RmrTis gangebulebaSi: AG 2-5, 9; DV<br />

17; GS 3, 11, 40, 43, 45, 92; LG 2-9, 14, 17-18;<br />

UR 1, 6, 18, 24<br />

(ix� RmerTi, RmrTis gangebuleba,<br />

xsna)<br />

· sxva aspeqtebi: AA 1–3, 18, 29–30; AG<br />

1–2, 7, 9, 14–15, 19, 21, 35, 37–38; CD 11,<br />

15, 22–23; DH 12; DV 8, 10, 23; GE 3, 8; GS<br />

3,11, 32, 45, 88, 92; LG 4, 9–18, 23, 28, 30–33,<br />

44–45, 50, 68–69; NA 4; OT 2; PO 1–5, 7, 9,<br />

11–13, 18–20, 22; SC 14, 26, 41; UR 2–3<br />

~ da moziareoba:<br />

· ZiriTadi debulebebi: LG 4, 7–9, 13–15,<br />

21, 23–25, 50<br />

· sxva aspeqtebi: AA 3; AG 18–19, 22, 38;<br />

CD 4–5; DV 1, 10; GS 32, 92; OE 4, 30; PC<br />

15; PO 7, 9; UR 1–4, 13–15, 17–19<br />

~ da gamocxadeba: DH 12; DV 7–10, 21, 26;<br />

GS 33, 44, 91; LG 20, 64; PO 2<br />

~ da uwmidesi qalwuli: LG 53, 63–68<br />

(ix� aseve mariami)<br />

~ da saidumloebebi:<br />

· RmrTismsaxurebis adgili ~<br />

cxovrebaSi: SC 2–10<br />

· saidumloebebi: AA 3; AG 5–7, 9, 14, 39;<br />

CD 15, 30; LG 7, 11, 14, 21, 26, 31, 35, 50; OE<br />

2; PO 2, 5, 13; SC 2, 6–7, 10; UR 2–3<br />

(ix� RmrTismsaxureba,<br />

saidumloebebi)<br />

· qorwineba: LG 11<br />

· ziareba: AA 3; AG 9, 39; CD 15, 30; LG 7,<br />

26, 50; PO 5, 13; SC 2, 6–7, 10; UR 2<br />

· zeTiscxeba: CD 5; LG 11<br />

· naTloba: AA 3; AG 6–7; LG 7, 11, 14, 26,<br />

31; PO 5; SC 6, 10; UR 3<br />

· mironcxeba: AA 3; LG 11<br />

· monanieba: CD 30; LG 11; PO 2, 5<br />

· mRvdloba: CD 2; LG 11, 28;<br />

~ da RmrTis sasufeveli: AA 3–4, 7; GS<br />

1, 45; LG 3, 5, 31, 35; PC 5; UR 4<br />

(ix� sasufeveli RmrTisa)<br />

· ~ da qristes sasufeveli: AA 2; AG 1;<br />

DH 11; GS 39; LG 5, 44<br />

· ~ dasruleba RmrTis mier: LG 9<br />

· ~ mateba: GS 39; LG 3, 5; UR 4<br />

· caTa sasufeveli miwaze: AA 3–4, 7; GS<br />

39; LG 3, 5, 9, 13, 31, 35


~ da adamiani: AA 8; AG 8, 12; GE Ses�, 3;<br />

GS 3, 10, 21, 41, 76<br />

(ix� adamini, aTeizmi, aRzrda,<br />

Tavisufleba)<br />

~ da adamianTa sazogadoeba: AA 2, 5,<br />

7–8, 11; AG 1, 3, 7, 11–12, 22, 38; CD 19–20;<br />

GE Ses�, 8, dask�; GS 1, 3, 11, 32, 34–40,<br />

42–45, 47–52, 57–62, 66–68, 76–90, 92; LG 3,<br />

8, 13, 17, 36, 48; NA 5; PC 2, 16, 18–19, 22;<br />

PO 22; UR 2<br />

(ix� erToba, kultura, ojaxi,<br />

qorwineba, Sroma)<br />

kaTolike ~:<br />

· yvela adamiani mowodebulia<br />

eklesiaSi: LG 3, 13<br />

· saxarebis sayovelTao uwyeba,<br />

sayovelTao mowmeoba: AG 1, 5–6, 9, 13,<br />

38; DH 1; DV 7; LG 10, 19, 28; PO 4, 10 UR 1<br />

· kaTolikuri eklesia: AG 1, 4; CD 10–<br />

11; DH 1; LG 8, 13, 23, 26; UR 3–4, 9–10<br />

· sayovelTao eklesia: AA 10; AG 5, 8,<br />

20, 22, 26; CD 9–10, 15; GS 42; LG 2, 4, 13,<br />

19, 22–23, 28; UR 1<br />

· ix� eklesiis sayovelTao xasiaTi,<br />

RmrTis xalxi<br />

– ~ misia: AA 2, 5–6, 19–20; AG 1, 4–7, 10,<br />

23, 39; CD 1–2, 36; DH 1, 13–14; GE Ses�, 3;<br />

GS 3, 11, 32, 41–42, 58, 76, 89, 92; IM 3; LG<br />

1, 5, 8–9, 16–17, 30, 33, 35–37, 43; NA 2; OE<br />

3; PO<br />

2, 4, 14, 17; SC 6, 9<br />

ix� evangelizacia, misia,<br />

mimsgavsebani:<br />

· zeciuri ierusalemi: LG 6<br />

· cxvris sadgomi: LG 6; SC 2<br />

· qalwuli: LG 63–64<br />

· RmrTis samyofeli suli wmidaSi: LG<br />

6; PO 22; SC 2<br />

· adamianTa sazogadoebis safuari: GS<br />

40, 44<br />

· niSani erTaTvis: GS 43; SC 2; UR 2<br />

· sasZlo: LG 6<br />

· RmrTis samkali: LG 6<br />

· axali israeli: LG 9<br />

· qristes sisrule: LG 7<br />

· RmrTis ojaxi: AG 1; GS 32,<br />

40, 92; LG 6, 28, 50<br />

· miwis marili da soflis naTeli:<br />

AG 1, 36<br />

· simtkice da damtkiceba WeSmaritebisa:<br />

LG 8<br />

· sulieri taZari: AG 9<br />

mociquloba<br />

– gansazRvreba da saxeebi:<br />

· deda: CD 13; DV 11, 19, 22; GE Ses�, 3; GS<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

43; IM 1–2; LG 6, 14–15, 41–42, 63–64; SC 4,<br />

60, 85, 122<br />

· RmrTis xalxi: ix� RmrTis xalxi<br />

· qristes sasZlo: DV 8, 23; GS 43, 48; LG<br />

4, 6–7, 9, 11, 39, 41, 44, 46, 64–65; PC 1, 12;<br />

PO 16; SC 7, 47, 84–85, 102<br />

· xsnis saidumlo: AG 1, 5; GS 42, 45; LG<br />

1, 9, 48; SC 5, 26<br />

· qristes sxeuli (ix�)<br />

wmida ~:<br />

· eklesiis ganwmedis aucilebloba: GS<br />

43; LG 8, 15; UR 4, 6<br />

· ~ cxovrebis mowmeoba: LG 39, 42, 44<br />

· ~ siwmide: CD 11; LG 5, 8–9, 26, 32, 39–42,<br />

47–49; SC 4, 41<br />

· ix� siwmide<br />

~ xiluli sazogadoeba: AG 37; DH 13;<br />

GE 3; GS 40, 42, 44; LG 8, 20, 22, 28, 32, 48;<br />

SC 2; UR 3<br />

(ix� ierarqia)<br />

~ mogzauri da esqatologiuri: AG 5,<br />

9; CD 2, 22; DH 12; DV 7; GS 21, 39–40, 45;<br />

LG 2–9, 28, 44, 48–51, 68; SC 2, 8; UR 2–4<br />

– eklesiis saidumlo:<br />

· ~ da mama RmerTi: AG 2; GS 21, 32, 40–41,<br />

45; LG 2–3, 9, 11; UR 2–3<br />

· ~ da suliwmida:<br />

ix� suli wmida da eklesia<br />

· ~ da sameba:<br />

ix� RmerTi, RmrTis Canafiqri<br />

· ~ da qriste: ix� qriste<br />

· krebis ZiriTadi debulebebi ~<br />

Sesaxeb: AG 1–6; GS 45; LG 1–8; 44, 63; NA<br />

4; OT 16; UR 2–4, 20<br />

~ qristes sxeuli: AA 2; AG 5, 7, 16, 38–<br />

39; CD 1–2, 5–6, 8, 15, 22; GS 32; LG 7, 14,<br />

17, 30, 33, 39, 43, 48, 52; PC 1; SC 7; UR 2<br />

· suli wmida _ ~ erTobis sawyisi: AG<br />

4; GS 45; LG 4, 7, 9<br />

(ix� suliwmida da eklesia)<br />

· ~ erToba:<br />

sxeulis mateba: AA 2, 7, 9; AG 19; GE 2;<br />

GS 32; LG 7, 8, 30; PO 2; UR 29<br />

erTi sxeuli: AA 18; AG 7; CD 15; GS 78;<br />

LG 3, 32–33; PO 2, 9; UR 3, 24<br />

ierarqiulad organizebuli<br />

sazogadoeba da mistiuri sxeuli erTi<br />

realobaa: LG 8<br />

sxeulis wevrTa Tanamoziareba: AA 2;<br />

GS 32; LG 7, 50<br />

nawilTa da funqciaTa gansxvaveba: AA<br />

2, 3; GS 32; LG 7, 30, 32, 43; PC 7;<br />

PO 2; UR 2<br />

· qristes mistiuri sxeuli: AA 2–3; AG<br />

7, 9, 19; GE 2; LG 7–8, 23, 50; OE 2; PC 7;<br />

435


PO 2; SC 7, 99<br />

· sxeulis aRmSenebloba: AA 3; LG 45;<br />

PC 1; PO 22; UR 2<br />

yoveli qristianis mier: AA 2; AG 36;<br />

CD 16; GE 2; LG 32; PO 9<br />

moweseTa mier: LG 43, 45<br />

ziarebiT: AG 6; CD 15; LG 3, 7, 17, 26;<br />

PO 5<br />

naTlobiT: AA 2; AG 6–7, 36; LG 7<br />

msaxurebiT: AG 38–39; LG 7, 18, 21, 28;<br />

PO 6, 8, 12, 15<br />

saidumloebebiT: AG 36; LG 7, 21; SC 59<br />

· gankacebuli sityvis sxeuli: AG 6<br />

· qriste _ ~ Tavi: LG 7, 30, 33<br />

– wevrebi ~:<br />

· diakvnebi: AG 16; LG 29<br />

· mRvdelmTavrebi: AG 5, 38; CD 2–3, 6,<br />

13, 36; DV 7; GS 43; LG 15, 18, 20–27, 45;<br />

UR 2, 15<br />

(ix� episkoposebi, episkoposTa<br />

kolegia)<br />

· saeroni: AA 1–5; AG 21, 41; CD 10, 16;<br />

GS 44; LG 30–38; PO 9<br />

(ix� mociquloba saeroTa, saeroni)<br />

· moweseni: LG 43–47; PC 1<br />

· romis mRvdelmTavari: AG 5, 22, 38; CD<br />

2; LG 13, 18, 20, 22–25; OE 3; UR 2<br />

(ix� ierarqia, magisteriumi, romis<br />

papi)<br />

·mRvdlebi: AG 20; CD 28– 32; LG 28; PO<br />

1–9<br />

eklesiebi aRmosavleTisa (Ecclesiae<br />

Orientales): OE 1–30; UR 13–18<br />

(ix� wesi aRmosavluri)<br />

– aRmosavleTis calkeuli eklesiebi<br />

da wesebi: LG 21, 23; OE 2–3; UR 14<br />

~ kaTolikuri: AG 29; CD 24, 38; OE 1–6,<br />

30; SC 4; UR 17<br />

· kanonieri mravalferovneba: UR 17<br />

· sapatriarqoebi: OE 7–11, 19–20, 23<br />

– sapatriarqo eklesiebi: OE 11; UR 13,<br />

14<br />

· RmrTismsaxureba: OE 12–20, 23, 24,<br />

26–29, 30; SC 3–4<br />

eklesiebi axlebi (novellae Ecclesiae):<br />

AG 6, 15–16, 18–19, 22, 27; LG 17; SC 119<br />

(ix� misia)<br />

eklesiebi gamijnuli (Ecclesiae<br />

seiunctae): LG 15; UR 1, 3–4, 13<br />

~ aRmosavleTSi: UR 13<br />

(ix� eklesiebi aRmosavleTis)<br />

~ dasavleTSi: UR 13, 19–23<br />

436<br />

saZieblebi<br />

eklesiebi calkeuli (Ecclesiae<br />

particulares): AG 20; CD 3, 6, 11; LG 13, 23,<br />

26, 28; OE 2–4; SC 17, 23, 25, 36, 38, 40, 63,<br />

119, 123<br />

eklesiis mamebi (Patres Ecclesiae): AG 3,<br />

22; DV 23; GS 69; LG 2, 9, 50, 56, 67; OT 16;<br />

PO<br />

19; SC 92; UR 15–17<br />

(ix� tradicia)<br />

eklesiis moZRvarni (Doctores Ecclesiae):<br />

GE 10; GS 69; LG 43, 67; OT 16; PO 19<br />

eklesiis moZRvreba (doctrina Ecclesiae):<br />

AA 31; CD 13–14; GS 23, 62–63, 76; IM 15;<br />

LG 25; OT 16; UR 6<br />

~ gadacema: CD 13, 17, 30<br />

~ ekumenur saqmianobaSi: UR 6, 11, 20<br />

~ socialuri: AG 31; CD 12; GS 23, 63,<br />

76; UR 6<br />

(ix� sazogadoeba)<br />

~ uwyeba : CD 13–14; GS 19, 21, 62; IM 15;<br />

LG 41, 67; UR 11<br />

eklesiis sayovelTao xasiaTi<br />

(Ecclesiae universalitas):<br />

ix� eklesia, kaTolikuroba, RmrTis<br />

gangebuleba, xsna<br />

– eklesiis sayovelTao misia: AA 1–2,<br />

10, 19; CD 36; DH 1, 13–14; GS 38, 92; IM 3;<br />

LG 1, 5, 9, 17, 20<br />

(ix� misia eklesiis)<br />

· aRmosavleTis eklesiebi: OE 3<br />

· erToba, Tavisufleba, siyvaruli: UR<br />

4<br />

· episkoposebi: AG 38; CD 1, 3–6, 36; LG<br />

22–23, 72<br />

· petre mociqulis taxti: CD 2, 10; LG<br />

13, 19<br />

· calkeuli eklesiebi: AG 20; CD 11, 15;<br />

LG 13, 23<br />

· saxarebis mqadagebelni: AA 19; AG 6,<br />

26; LG 10, 13<br />

· saxarebis qadageba da misioneruli<br />

saqmianoba: AG 1, 6–7, 9, 13; LG 9; UR 1,4<br />

· eklesiaTa mravalferovneba: AA 10;<br />

LG 23<br />

· mRvdlebi: LG 28; OT 20; PO 4, 10<br />

– mociqulebi: AG 1, 3, 5–6; CD 1–2, 36;<br />

DV 7; GS 32; LG 17, 19, 20;<br />

PO 10; SC 6<br />

(ix� misia mociqulTa)<br />

– JamTa aRsasruli: LG 2<br />

(ix� esqatologia)


~ anu RmrTis xalxis kaTolikuroba:<br />

AG 1, 5, 10, 22; IM 3; LG 3–4, 8–<br />

9, 13, 43, 45; UR 1<br />

(ix� eklesia, tradiciebi xalxTa)<br />

– sulTmofena _ adamianTa erTobis<br />

winasaxe: AG 74, 8; GS 42, 58, 92<br />

(ix� msoflio, sazogadoeba)<br />

– qriste _ samyaros xsnis dasawyisi:<br />

AA 8; GS 22, 38; LG 17<br />

(ix� xsna, qriste)<br />

eklesiis tradicia (Traditio Ecclesiae):<br />

AG 16, 18, 22; DH 1; DV 8–9; GS 58; LG 20–<br />

21, 25, 50, 55; OE 1, 9, 11; OT 16; SC 23–24,<br />

89, 111; UR 3, 17<br />

~ RmrTismsaxurebaSi: LG 21; SC 23–24,<br />

65, 89, 91–92,<br />

111–112, 119; UR 15, 17<br />

aRmosavleTisa da dasavleTis ~: LG<br />

13; OE 1, 5–6, 9, 11, 14, 17; SC 4; UR 2,<br />

14–17<br />

(ix� eklesiebi aRmosavleTis,<br />

eklesiebi gamijnuli)<br />

~ da wmida werili: DV 7–8, 10–12, 19, 21,<br />

24; LG 55; PO 19; UR 3, 17<br />

~ da eklesiis swavleba: AG 22; CD 14;<br />

DV 10, 12; LG 25<br />

(ix� magisteriumi)<br />

– ix� gamocxadeba, eklesiis mamebi,<br />

rwmena, RmrTis sityva, wmida werili<br />

ekonomika (oeconomica):<br />

~ adamianis interesebSi: GS 9, 59, 63–<br />

65, 67; PO 11<br />

· liberalizmi da koleqtivizmi: GS 65<br />

· moqalaqeTa movaleobebi: GS 65–68,<br />

71–72<br />

· yoveli adamianis monawileoba da<br />

pasuxismgebloba: GE Ses�; GS 9, 65,<br />

68–71;<br />

(ix� Sroma)<br />

GS 66<br />

(ix� miwaTmoqmedeba, glexebi)<br />

GS 69<br />

(ix� sikeTeTa ganawileba)<br />

GS 70<br />

– eklesia da ~: AA 7; AG 12, 16, 41; CD 17,<br />

23; GS 42, 44, 63, 72; PC 3<br />

ekonomikuri wesrigi: AA 11; GS 9, 65–<br />

66, 68, 70, 72, 75, 85–86<br />

(ix� materialuri sikeTeni,<br />

ganviTareba)<br />

~ da religia: GS 20<br />

~ zogadad: GS 63–72<br />

~ Tanamedrove: GE Ses�; GS 4, 6, 8–10, 25,<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

29, 63–64, 73; GS 29, 63, 65, 83; PO 22<br />

(ix� uTanasworoba)<br />

ekonomiuri damokidebuleba<br />

(dependentia oeconomica): GS 9, 63, 71, 85<br />

(ix� ganviTareba, ekonomika)<br />

ekumenizmi (oecumenismus): UR 1, 4, 6, 19,<br />

24<br />

~ ganxorcieleba saqmiT: AG 6, 15, 36;<br />

GE 11; OE 6, 24, 26–29; OT 16; UR 4–13, 15,<br />

24<br />

· Zmuri TanamSromloba: AG 6, 12, 15, 29;<br />

GS 88, 90, 92; UR 4, 12, 18<br />

· qristianuli erTobis xelSemwyobi<br />

samdivno: AA 27; AG 15, 29; CD 16; GE 11;<br />

GS 90; OT 16; PC 2; PO 9; UR 4–5, 10–11<br />

– ekumenuri dialogi: AG 15; GE 24; GS<br />

92; UR 4, 9, 11, 18–19, 21–24<br />

– ekumenuri moZraoba: UR 1, 3–4, 19<br />

~ kaTolikuri principebi: UR 2–4<br />

– momzadeba ekumenuri<br />

saqmianobisaTvis: AG 15–16; OT 16; UR<br />

9–10<br />

– ix� gaerTianeba, eklesiebi<br />

gamijnuli, erToba, rwmena,<br />

Tanamoziareba,<br />

sakrebuloebi qristianuli<br />

gamijnuli, Zmebi gamijnuli<br />

embazi (fons baptismalis): SC 128<br />

ena (lingua): AG 26, 34; CD 23, 30; DV 22;<br />

GS 44; OT 13; PO 10<br />

~ RmrTismsaxurebaSi: OE 23; SC 36, 40,<br />

54, 63, 76–78, 91, 101<br />

eparqia (eparchia): OE 9<br />

episkopati (Episcopatus): CD 5; LG 18, 20<br />

(ix� episkoposebi, episkoposTa<br />

kolegia, episkoposTa<br />

konferenciebi, <strong>kreba</strong>)<br />

episkoposebi (Episcopi): CD 1–44; GS 43;<br />

LG 18–27<br />

– episkoposis qirotonia rogorc<br />

mRvdlobis saidumlo : LG 21–22; CD<br />

2–4<br />

~ da sayovelTao eklesia: AG 6, 19, 29,<br />

38; CD 3–7; GS 43; LG 22–23, 25<br />

~ da calkeuli eklesiebi: CD 3, 8, 11;<br />

LG 23, 27<br />

(ix� diocezebi, eklesiebi calkeuli)<br />

– ~ xeldasxma: CD 5, 20–21, 42–43; LG 24<br />

437


– wodebebi~:<br />

· moZRvarni: CD 2; LG 18, 20–21, 24, 27<br />

(ix� moZRvrebi)<br />

· mociqulTa memkvidreni: CD 2, 6, 8, 35;<br />

DV 7; LG 18, 20, 23–24, 28; PO 2; UR 2<br />

· qristes msaxurni da RmrTis<br />

saidumloTa ganmgebelni: CD 15; LG<br />

21, 26<br />

· maswavleblebi da saidumloTa<br />

ganmgebelni: LG 32<br />

· krebis, episkopatis wevrebi<br />

mociqulTa krebis memkvidreni: AG 38;<br />

CD 4, 6;<br />

LG 22–23; ix� aseve CD 11; LG 20, 25<br />

~ aradiocezuri:<br />

vikariusebi: CD 25–26, 38<br />

tituluri: : CD 38<br />

– damokidebuleba ~ :<br />

· saeroebTan: LG 37<br />

· monazvnebTan: CD 33–35<br />

· saero xelisuflebasTan: CD 19–20<br />

· wmida saydarTan: AG 29; CD 5, 8–11; LG<br />

24, 27, 45,<br />

(ix� episkoposTa kolegia, dasi)<br />

· mRvdlebTan: AA 25, 30; CD 15–16, 27–32;<br />

LG 20–21, 28; OT 2, 5; PO 7, 19–21<br />

– qceva da siwmide ~: CD 16; GS 43; LG<br />

26–28, 30<br />

– TanamSromloba ~: CD 36–44<br />

(ix� episkoposTa konferenciebi,<br />

Tanaziareba ierarqiuli)<br />

– marTva da mrevlze zrunva: AG 30, 38;<br />

CD 8, 16–19; GE 10; LG 21, 27; OT 2; PO 17<br />

– movaleobebi ~: CD 2, 16; LG 18, 20–21,<br />

24–25, 27<br />

– kurTxeva ~: CD 15; LG 21, 26; SC 41–42,<br />

124, 127<br />

– magisteriumi ~: CD 12–14; GS 43; LG<br />

21, 25<br />

– ix� ierarqia, misia, mociqulebi,<br />

episkopati, kuria, episkoposTa<br />

kolegia, episkoposTa konferencia,<br />

mRvdloba, mRvdloba rogorc<br />

saidumloeba<br />

episkoposTa kolegia (Collegium<br />

Episcoporum): AG 6, 29, 38; CD 2–4, 6–7; LG<br />

22–23, 25<br />

– ix� episkoposebi, erTgulTa<br />

dasi, mociqulebi, valdebulebebi<br />

eklesiaSi<br />

episkoposTa teritoriuli<br />

gaerTianebebi (coetus Episcoporum<br />

territoriales): SC 22, 36, 39–40, 44, 63, 77, 110, 128<br />

438<br />

saZieblebi<br />

(ix� erTgulTa dasi, episkoposebi,<br />

episkoosTa konferenciebi)<br />

erebi (nationes):<br />

~ da saerTaSoriso sazogadoeba:<br />

GS 8–9, 83–90<br />

– eklesia da ~: AG 9–11, 15, 26,<br />

41–42; DV 14; GS 44, 91–92; LG 7,<br />

13; NA 5<br />

(ix� erebi, eklesia, misia, warmarTebi)<br />

– qriste da ~: AG 2, 8–9; CD 2; DH 1, 14;<br />

LG 9, 13, 17, 19; NA 4<br />

– ix� sazogadoeba saerTaSoriso,<br />

TanamSromloba, msoflio,<br />

ganviTareba, xelisufleba<br />

saerTaSoriso<br />

erTguleba (fi�elita�): GS 21, 48; 52, 72,<br />

76; LG 10, 41; OT 11; PO 14; SC 78<br />

(ix� saTnoebani)<br />

erTgulTa Tanxmoba (c�nc�r�ia fi�eli�m):<br />

DH 3; LG 25<br />

(ix� rwmena, magisteriumi)<br />

erTgulTa dasi (c�n�re�ati� fi�eli�m): DV<br />

6–7,10, 27, 30, 33 106, 114; LG 26, 28;<br />

PO 5<br />

(ix� RmrTismsaxureba)<br />

erToba (unitas): eklesiis ~: AA 8, 18, 25;<br />

AG 6–7, 22; CD 11, 15; DV 10; GS 24, 32, 44,<br />

48–49, 78, 92; LG 1, 3–4, 7, 8–9, 11, 13, 15,<br />

18, 22, 23, 26, 28, 30, 32, 43, 45, 48–49; OE<br />

24–25; OT 9; PC 15; PO 3, 7–9; SC 1–2, 10,<br />

26, 47–48; UR 2–4, 6–8, 16, 18, 21–22, 24<br />

ix� eparqia, Tavisufleba eklesiaSi,<br />

saidumloebani, calkeuli<br />

eklesiebi<br />

_ kacTa modgmis ~: AA 8, 14; AG 7–8,<br />

21–22; DH 15; GS 4–5, 24, 33, 42–43, 54, 56,<br />

77–78, 82, 92; IM 22; LG 1, 9, 13, 28, 69; NA<br />

1; SC 26; UR 21<br />

esqatologia (eschatologia): AA 4; AG<br />

1; DV 20; GS 21, 39–40; LG 2, 5–9, 35, 41,<br />

48–51, 68; PO 2, 4, 16; UR 3<br />

(ix� RmrTis Canafiqri, imedi, xsna,<br />

mgzavroba, qriste)<br />

eqskardinacia (excardinatio): PO 10<br />

eqspertebi (periti): AG 29; CD 10; GS 53,<br />

57, 79, 85; IM 10–11; SC 20, 25, 40, 44, 126


eSmaki (diabolus): AG 3, 9; GS 2, 13, 22, 37,<br />

55; LG 5, 16–17, 35, 48; SC 6<br />

venaxi(vinea): AG 6, 15, 18–19, 22; LG 6;<br />

OT 2; SC 18<br />

vaWroba (commercium): GS 66, 85; PO 17<br />

vulgata (Bibliorum Sacrorum Vulgata<br />

editio): DV 22<br />

zeTis kurTxeva (Uncti� infirm�r�m): LG<br />

11, 28; OE 27; PO 5; SC 73–75<br />

v<br />

z<br />

zaqe (Zachaeus): GS 32<br />

zeca (Caelum): GS 38, 39, 43, 57, 93; LG<br />

48–51<br />

(ix� esqatologia)<br />

ziareba (Eucharistia):<br />

~ aRsruleba: CD 11; LG 26; PO 6–8; SC<br />

6, 44, 106<br />

· diakvani: LG 29<br />

· erTgulTa aqtiuri monawileoba: AA<br />

17; LG 10–11, 34; PO 4; SC 41–42, 48<br />

· kvira dRes: OE 15; PO 5; SC 55, 106<br />

· monazvnebi: LG 45; PC 15<br />

· mRvdeli: AG 39; CD 30; LG 10, 17, 28;<br />

OT 4; PO 2, 5, 7–8, 13–14, 18; SC 10, 41, 57<br />

~ da eklesia: AA 8; AG 6, 15, 39; CD 11,<br />

15, 30; DV 21, 26; LG 3, 11, 13, 17, 26, 50; OT<br />

8; PC 6, 15; PO 5–6, 13; SC 2, 10, 41, 47–48,<br />

83; UR 2, 15<br />

~ da saidumloebebi: AG 9; LG 42; PO 5;<br />

UR 22<br />

~ da sxva aRmsareblobis qristianebi:<br />

LG 15; OE 27; UR 15, 22<br />

~ da wmida werili: DV 21, 26; PC 6, 15;<br />

PO 18; SC 48, 50<br />

– miReba: DV 21, 26; LG 7, 11, 26, 29; OE<br />

15; OT 8; PC 6, 15; PO 18; SC 48, 55<br />

~ msxverpli: AG 15; CD 30; LG 3, 10–11,<br />

17, 34, 41, 50; OT 4; PO 2, 4–5, 13–14; SC 2,<br />

6, 12, 47–48<br />

~ saidumlo: CD 15; GS 38; LG 26, 28; PC<br />

6; PO 13; SC 47–48<br />

– qristianuli cxovrebis wyaro da<br />

mwvervali: AA 3, 8; AG 36; DV 26; GS 38;<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

LG 11, 26, 33, 42; PO 5, 6; SC 10, 47; UR 14<br />

– qriste, myofi ~: AG 9; OT 8; PO 4–5;<br />

SC 6–7, 10, 47<br />

– ix� krebuli, Tanamsaxureba,<br />

RmrTismsaxureba<br />

zne-Cveulebebi (mores): AG 17, 22; LG<br />

12, 25; PO 22<br />

(ix� azrovneba, msoflio)<br />

zrda (incrementum): GS 85<br />

(ix� ganviTareba)<br />

Tavdacva kanonieri (defensio legitima):<br />

GS 79–80<br />

T<br />

Tavisufleba (libertas):<br />

· adamianis momzadeba: DH 8; GE 1, 8<br />

· dabrkolebebi ~: GS 20, 73<br />

– eklesia da ~: AG 8; CD 12; DH 6; GE 7;<br />

GS 41, 58, 62; NA 3<br />

~ eklesiaSi: AA 3, 24; GS 41, 62, 92; LG 9,<br />

37, 43–44, 46; OT 6, 11; PC 14; PO 9, 11, 15,<br />

17; SC 123; UR 4<br />

eklesiis ~: AA 17; CD 19–20, 28; DH 13,<br />

36; GS 21, 42, 58, 76<br />

rwmenis ~: AG 8, 13; DH 9–11, 15; GS 13,<br />

21, 39, 41; LG 9, 36–37, 42, 56; PO 6<br />

samoqalaqo da politikuri ~: DH 6–7;<br />

GS 31, 65, 73–75, 79, 88<br />

religiuri ~: DH 1, 2, 7, 4-9, 11–12, 15;<br />

GE 7; GS 26, 73<br />

~ sidiade: AA 8; DH 1, 8, 11; GS 4, 6, 9, 13,<br />

17, 20–21, 31, 39, 59, 65, 73, 93; LG 36; NA<br />

3; PO 9<br />

· sityvis ~: GS 62, 92; LG 37<br />

· ~ ufleba: DH 3, 5, 8; GE 6, 8; GS 26, 52,<br />

62, 71, 73; PO 12; SC 3, 12<br />

· ~ SezRudva: DH 7–8<br />

(ix� uflebebi)<br />

Tavmdabloba (humilitas):<br />

eklesiis ~: LG 5<br />

episkoposTa ~: CD 15; LG 41<br />

moweseTa ~: LG 46; PC 5, 9, 14<br />

mRvdelTa ~: PO 15–16<br />

qristianTa ~: LG 36, 42<br />

qristes ~: AG 24; DH 11; LG 5, 8, 41–42;<br />

UR 4<br />

RmrTismetyvelTa ~ ekumenur<br />

dialogSi: UR 4, 7, 11<br />

~ xsnis Sesaxeb dialogSi: CD 13<br />

439


TavSekaveba (continentia):<br />

ix� umankoeba<br />

Tanaziareba (communio):<br />

eklesiaTa ~: AG 38<br />

eklesiasTan ~: AA 2–3, 18; AG 4, 19–20,<br />

22; DV 10; GS 32, 92; LG 4, 7, 9, 13–15, 18,<br />

23, 50; OE 2, 4, 30; UR 2, 3–4, 13, 15, 17,<br />

19–20,22<br />

(ix� gaerTianeba, ekumenizmi, erToba)<br />

ierarqiuli ~: CD 4–5; LG Ses�, 8, 18,<br />

21–23, 25, 28–29; PO 7, 9, 12, 14–15<br />

~ saidumloebebSi: OE 15; SC 55<br />

(ix� ziareba, RmrTismsaxureba)<br />

calkeul pirTa ~: GS 12, 23–24<br />

(ix� gaerTianeba, erToba)<br />

RmerTTan ~:<br />

(ix� gaerTianeba, madli, sicocxle<br />

RmrTismosavi) LG 2, 7; UR 7, 22<br />

wmidanTa ~: LG 49–51<br />

(ix� wmidanebi)<br />

Tanaziareba saidumloebebSi<br />

(communicatio in sacris): OE 8,26–29; UR 8,<br />

15<br />

(ix� ekumenizmi)<br />

TanamSromloba (collaboratio): AA 8, 10,<br />

14, 16, 27; AG 15, 21, 27; CD 23, 35; GE 8;<br />

LG 30, 33, 35, 41, 53, 56; OE 4; PC 23; PO<br />

7–8; SC 46; UR 12<br />

Tanasworoba (aequalitas): DH 6; GS 29;<br />

LG 32<br />

(ix� diskriminacia, uflebebi)<br />

Tanxmoba (consensus): LG 12, 25<br />

Taobebi (generationes): GS 7–8<br />

Targmna (versio):<br />

bibliis ~: DV 22, 25; SC 36<br />

saRmrTismsaxuro wignebis ~: OE 23; SC<br />

36, 54, 63, 101<br />

(ix� ena RmrTismsaxurebisa)<br />

Tayvaniscema (adoratio, veneratio): GE 2;<br />

GS 57; LG 66; NA 3; PO 2; SC 6<br />

(ix� kulti, RmerTi)<br />

Teatri (theatrum): IM 14–15<br />

(ix� masobrivi komunikaciis<br />

saSualebebi<br />

TviTmkvleloba (suicidium): GS 27<br />

440<br />

saZieblebi<br />

TviTSezRudva (sui ipsius abnegatio/<br />

deditio): GE dask�; GS 38; LG 5, 8, 10, 36,<br />

42; PO<br />

13; OT 9; UR 7<br />

(ix� egoizmi, xorcis gvema)<br />

Toma akvineli, wm. (S� Thomas Aquinas):<br />

GE 10; OT 16<br />

iaraRi (arma): GS 81<br />

i<br />

ideebi (ideae): GS 4, 30<br />

ideologiebi (ideologiae): GS 4, 8, 82, 85;<br />

PO 6<br />

ierarqia (hierarchia): LG 4, 8, 18–29, 35,<br />

39; OE 4–5<br />

aRmosavleTis patriarqTa ~: CD 11, 23;<br />

OE 7<br />

– gansxvaveba ierarqiul<br />

samRvdeloebasa da saeroTa<br />

mRvdlobas Soris: LG 10; OT 2; PO 7<br />

~ da saeroTa mociquloba: AA 20–21,<br />

24–26; AG 21, 25, 27; PO 21<br />

– diakvnebi: LG 29<br />

– ~ movaleobebi: LG 45; OE 2<br />

– romis papi da episkoposebi: LG 22,<br />

CD 4<br />

– ix� episkoposebi, episkoposTa<br />

kolegia, erTgulTa dasi<br />

Tanaziareba ierarqiuli, <strong>kreba</strong>,<br />

magisteriumi, mociquloba<br />

ierarqiuli, romis papi,<br />

samRvdeloeba, Zalaufleba<br />

ierusalimi (Hierosolyma): AG 3; LG 6;<br />

NA 4<br />

imedi (spes): AA 3–4; AG 5, 14, 24; DV 1,<br />

14; GS 18, 21–22, 38, 82, 93; LG 9–10, 31–32,<br />

35, 41, 46, 48, 64, 68; OT 8; PO 13<br />

(ix� esqatologia, zeca, saTnoebani)<br />

individualizmi (individualismus): GS<br />

30–32, 37<br />

individualoba (individuum): AA 12; GE<br />

8; GS 31, 41, 61<br />

(ix� pirovneba)<br />

industrializacia (industrializatio): GS


6, 54, 63-64, 66<br />

(ix� ekonomika)<br />

inkarnacia (incardinatio): PO 10<br />

institutebi (instituta):<br />

akademiuri (mecnierul kvlevaTa) ~:<br />

GE 10, 12; OT 18<br />

(ix� universitetebi, fakultetebi)<br />

misioneruli ~: AG 26, 34, 41<br />

(ix� aseve misia)<br />

monazonTa ~: AG 18, 40; CD 33; LG 43–47;<br />

PC 1, 5–6, 13, 19–21; SC 98, 101<br />

· qmediTi cxovreba: AG 40; CD 33–35;<br />

PC 8<br />

· monazvnuri cxovreba: PC 4, 9, 15–16<br />

(ix� monastrebi)<br />

· monazvnoba rogorc qristianuli<br />

cxovrebis nimuSi: LG 46; PC 10, 15<br />

· winamZRvarTa TaTbiri: AG 30, 33; CD<br />

33–35; OE 18; PC 23<br />

· mWvretelobiTi cxovreba: AG 18, 40;<br />

PC 4, 7<br />

· ix� saxarebiseuli rCevebi,<br />

monazvnebi<br />

saeroTa ~: AG 40; PC 1, 11<br />

RmrTismsaxurebis ~: IM 15; OT 5, 22; SC<br />

15, 44, 115<br />

instituciebi (institutiones):<br />

aRmzrdelobiTi ~: GE Ses�;<br />

(ix� aRzrda, skola)<br />

samoqalaqo ~: AA 7, 14, 18, 31; CD 12; GS<br />

25, 29–30, 73, 42; LG 31, 36<br />

saerTaSoriso ~: GS 8, 82–84, 86, 90<br />

(ix� sazogadoeba saerTaSoriso)<br />

socialuri ~: CD 23; GS 69, 83; UR 23<br />

eklesiis ~: AA 22; AG 4; CD 27; DV 7; GS<br />

89; LG 37, 48; SC 1; UR 6<br />

diocezuri ~: AA 30; CD 17, 27; PO 21<br />

informacia (informatio): IM 5, 12<br />

(ix� masobrivi komunikaciis<br />

saSualebebi)<br />

ioane winamorbedi (Ioannes Praecursor):<br />

LG 57<br />

iosebi, wm. (Ioseph Sanctus): LG 50<br />

irenizmi (irenismus): UR 11<br />

islami (Islam):<br />

ix� muslimebi<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

israeli (Israёl): AG 5; DV 3, 14; GS 32;<br />

LG 2, 9, 16, 19, 32; NA 4: SC 5<br />

(ix� aRTqma, iudevelebi, RmrTis<br />

xalxi, Zveli aRTqma)<br />

istoria (historia):<br />

– istoriuli disciplinebi: GS 7, 54, 62<br />

gamijnul eklesiaTa ~: UR 13–14<br />

dogmatebis ~: OT 16<br />

eklesiis ~: AA 1, 8, 10; AG 5, 13; CD 36;<br />

DV 19–20; GS 40, 44, 58, 88; OE 5, 9; OT 16;<br />

PC 15–17, 20–21; PO 21<br />

kacobriobis ~: АA 7; AG 5; GS 1, 4–5,<br />

9–10, 13, 15, 34, 37–38, 40– 41, 44–45, 54, 74,<br />

76; OT 14<br />

filosofiis ~: OT 15<br />

xsnis ~: ix� RmrTis gangebuleba,<br />

RmrTis<br />

Canafiqri, xsna<br />

iudevelebi (Iudaei): LG 6, 9, 16; NA 4<br />

(ix� aRTqma, israeli)<br />

iurisdiqciidan amoReba (exemptioe<br />

iurisdictione): AG 30; CD 8, 35; IM 20; LG 45<br />

kaTakmevelni:<br />

ix� katexumenebi<br />

k<br />

“kaTolikuri moqmedeba” (“Actio<br />

Catholica”): AA 10, 20; AG 15, 21; CD 17; LG<br />

33, 41<br />

kaTolikuroba (catholicitas): AG 1, 4,<br />

6, 19; CD 11; DH 1; IM 3; LG 8–9, 13, 17,<br />

22–23, 26; OT 20; PO 10; UR 3–4, 17, 24<br />

(ix� eklesia, eklesiis sayovelTao<br />

xasiaTi, ekumenizmi)<br />

kana (Cana):<br />

– qorwili galileis ~: GS 32<br />

kanondarRveva (delictum): GS 27<br />

(ix� omi, genocidi)<br />

kanoni, rjuli (lex):<br />

– bunebrivi: AA 7; GS 16, 23, 74, 89; SC 14<br />

– ekonomikuri: GS 67<br />

(ix� ekonomika)<br />

– zneobrivi: AA 7; DV 7, 14; GS 87<br />

– samoqalaqo: AA 11, 14; CD 19; DH 6, 13,<br />

15; GS 7, 52; PO 21<br />

441


– saeklesio: AG 19; CD 8, 31; GS 44; LG<br />

24, 27, 45; OT 1; PC 4; PO 17, 21<br />

(ix� samarTali kanonikuri)<br />

– saRmrTo: GS 16, 41–43, 50–51, 78, 89; LG<br />

9; OE 26; PC 6<br />

– socialuri: GS 4, 30, 52, 71<br />

(ix� sazogadoeba, solidaroba)<br />

– RmrTismsaxurebis: SC 11, 17, 23, 122<br />

– axali: GS 22, 24, 28, 32, 35, 38, 41, 74;<br />

LG 9<br />

(ix� saxareba, aRTqma, siyvaruli)<br />

kalendari (calendarium): SC dan�; UR 20<br />

kapelanebi (capellani militum): CD 43<br />

(ix� samxedro mosamsaxureni)<br />

kapitaldabandebebi (collocationes<br />

pecuniae): GS 65, 70, 85<br />

kapituli (Capitulum): PC 4, 10, 14<br />

katexizacia (catechesis, catechizatio):<br />

– ~ daniSnuleba: AA 10–11, 30; AG 39; CD<br />

12–14, 30; LG 41; PO 4, 6<br />

– ~ Temebi: AG 39; OT 2; PO 11; SC 56, 109<br />

– ~ Tvisebebi: AA 30; AG 19; CD 14; DV<br />

24; NA 4; SC 36, 56, 109; UR 6<br />

– ~ miznebi: CD 13–14; GE 4<br />

– momzadeba ~: AG 17, 26; CD 14; OT 19<br />

– ~ saxelmZRvaneloebi: AG 31; CD 13,<br />

35, 44<br />

katexizmo (catechismus): IM 16<br />

katexistebi (catechistae): AG 15, 17; CD<br />

14; DV 25<br />

katexumenati (catechumenatus): AG 13–<br />

14; CD 14; PO 6; SC 66<br />

katexumenebi (catechumeni): AG 13–14;<br />

GS 14; PO 5–6<br />

kacTa modgma (genus humanum): AG 7; GS<br />

24, 48; NA 1<br />

(ix� istoria, sazogadoeba, ojaxi)<br />

~ da eklesia: AG 7; GS 1, 3, 10, 11, 42, 44,<br />

59, 90; LG 1; UR 2<br />

(ix� eklesia, msoflio)<br />

~ Tanamedrove mdgomareoba: AA 14; DH<br />

15; GS 3-5, 9, 33, 37, 43, 54, 79, 84-85; LG 1;<br />

NA 1<br />

(ix� istoria, msoflio, solidaroba,<br />

xalxi)<br />

442<br />

saZieblebi<br />

~ miznebi: AA 13; AG 12; GS 9, 26, 38–39,<br />

41, 77<br />

(ix� adamiani, msoflio)<br />

~ RmrTis CanafiqrSi: AA 8; AG 2–4, 7;<br />

DV 3, 6, 14; GS 32, 34, 37, 41, 45; LG 1; OT<br />

14; UR 2<br />

keTilgoniereba (prudentia): AA 4, 27;<br />

AG 11; CD 13; DH 14; GS 92; LG 37; UR 4,<br />

24<br />

kveba (victus): GS 26<br />

(ix� SimSili)<br />

kviradRe (dies Dominica): OE 15, 22; SC<br />

42, 49, 52–53, 100, 102, 106<br />

kvleva, Zieba (investigatio):<br />

WeSmaritebis ~: ix� WeSmariteba<br />

– mecnieruli ~: GE 10; GS 5, 15 36, 57,<br />

62, 87; OT 15; PO 8<br />

– ix� mecnierebebi, progresi,<br />

RmrTismetyveleba<br />

kinematografia (cinema): IM 1, 11, 14–15<br />

(ix� masobrivi komunikaciis<br />

saSualebebi)<br />

kinofirebi (pelliculae): IM 14<br />

klani (clan): GS 6<br />

klauzura (clausura): PC 16<br />

kolegia (collegium): LG<br />

mociqulTa ~: LG 19; UR 2–3<br />

episkoposTa ~: ix� episkoposTa<br />

kolegia<br />

– ix� episkoposebi, mociqulebi,<br />

movaleobebi eklesiaSi<br />

kolegiumebi kaTolikuri<br />

(Collegia catholica): AA 30<br />

(ix� aRzrda, skolebi)<br />

koleqtivizmi<br />

(collectivismus): GS 63, 65<br />

(ix� ekonomika)<br />

komisiebi (Commissiones): AG 29–31; CD<br />

24, 27, 38; GE Ses�; IM 19, 21; PO 7; SC<br />

44–46, 126<br />

(ix� kuria, sabWo, xelovneba)<br />

wmida saydarTan arsebuli ~: CD 28, 31,<br />

42; IM 19, 21–23; PO 20


kongregaciebi (Congregationes):<br />

– monazonTa: ix� institutebi<br />

monazonTa<br />

– romis kuriis: ix� romis kuria<br />

konferenciebi (Conferentiae): AA 32; CD<br />

13<br />

episkoposTa ~: AG 16, 18, 20, 22, 26, 29,<br />

31–32, 38; CD 18–19, 21, 24,<br />

36–38, 41; LG 23, 29; OT 1, 22; PC 23; SC<br />

22, 36, 44<br />

monazonTa institutebis<br />

winamZRvarTa ~: AG 33; PC 23<br />

konfliqtebi (c�nflict��): GS 8, 68, 81<br />

(ix� mSvidoba, omi)<br />

koordinacia (coordinatio): CD 17<br />

(ix� TanamSrmloba, episkoposebi,<br />

mociquloba, sabWo)<br />

kosmosi (spatium ultraterrestre): GS 5<br />

(ix� samyaro, msoflio)<br />

<strong>kreba</strong> (Concilium):<br />

msoflio ~: CD 4; LG 22, 25; OE 16, 19;<br />

UR 14<br />

– sinodebi da adgilobrivi ~: CD 36<br />

kritikosebi (literaturuli da<br />

sxv.) (critici litterarii etc�): IM 11, 14–15<br />

kulti (cultus): AA 4, 10–11, 16; AG 14; CD<br />

17, 33; DH 1–2, 4, 19; DV 8; GS 43, 52, 57;<br />

LG 20, 26, 28–29, 34, 44, 49–51, 56, 66; PC 9;<br />

PO 18; SC 5, 7, 33, 40, 59, 128<br />

– ~ mravalsaxeoba: NA 2, 4; OE 19–23; UR<br />

2, 4, 15–17, 21–23<br />

– saeklesio WurWeli: PO 17; SC 120,<br />

122, 127–128<br />

– ix� RmrTismsaxureba<br />

– wmidanTa Tayvaniscema: LG 15, 49–51,<br />

66–67, 69; SC 8, 104; UR 15<br />

– xatebis Tayvaniscema: LG 67<br />

kultura (cultura):<br />

~ zogadad: GS 53–62<br />

· gansazRvra da aspeqtebi: AG 22; GS 44,<br />

53–54, 56, 59–60; LG 17; PC 18<br />

~ da eklesia: AA 7; AG 11–12, 15; GE 8,<br />

dask�; GS 44, 57–62; LG 36; NA 2<br />

~ Tanamedrove mdgomareoba: GE Ses�;<br />

GS 31, 54–57, 61; PO 19<br />

~ kanonieri avtonomia: GS 56, 59, 62<br />

_ masobrivi ~: GS: 54<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

~ mizani: GE 8; GS 56, 57, 59, 61<br />

– ix� aRzrda, msoflio, saxareba<br />

~ misionerul teritoriebze: AG 16–<br />

17, 21–22, 26, 34<br />

– ~ muSakebi: GE 5–6, 8, 10; GS 53, 55–56,<br />

58–62; IM 12<br />

– ~ ufleba: GE 5; GS 31, 56, 59–60<br />

– ~ winaaRmdegobebi da problemebi:<br />

GS 56–59, 61<br />

(ix� adamiani, msoflio)<br />

– qristianoba da ~: AA 29; AG 15,<br />

22; GE 7; GS 44, 57–58, 62; LG 17<br />

– (ix� xelovneba)<br />

kurTxeva (�anctificati�):<br />

– RmerTi da adamianebi: AA 3; CD 1; GS<br />

32; LG 4, 9, 39–40; PO 2, 5, 12–13; SC 10<br />

~ qveynisa: AA 7; GS 43; LG 31, 34, 36<br />

(ix� saeroni)<br />

– saeroni: AA 2, 6, 16, 19–20, 26, 31<br />

wmida ZRvenTa ~: PO 18<br />

– mRvdlebi: CD 30; OT 4; PO 5, 13<br />

– meuRleebi: AA 2; CD 3, 11, 15; GS 48;<br />

LG 25, 35<br />

– qristes mowafeebi: LG 40–42; PO 2<br />

– eklesia: AA 3, 26; AG 20; LG 8, 26; PO 2,<br />

18; SC 7, 10, 61, 88, 94<br />

– ix� siwmide<br />

kurTxevani (benedictiones): SC 79<br />

kuria diocezuri (Curia dioecesana): CD<br />

27<br />

kuria romis (Curia Romana): CD 9, 10<br />

l<br />

lazare (Lazarus): GS 27<br />

laTinuri ena (lingua Latina): OT 13; SC<br />

54, 91<br />

(ix� ena)<br />

latifundia (latifundia rustica): GS 71<br />

legatebi (Legati): CD 9, 38<br />

liberalizmi ekonomikuri<br />

(liberalismus oeconomicus): GS 65<br />

literatura (litteratura): GS 7, 62; IM 15<br />

(ix� xelovneba)<br />

443


literaturuli Janrebi (genera<br />

litteraria): DV 12, 19<br />

(ix� wmida werili)<br />

liturgiuli Jestebi (actiones seu<br />

gestus in Liturgia): SC 30<br />

liturgiuli saaTebi (Horae): OE 15,<br />

22; SC 86–89, 91, 94–95, 100<br />

(ix� Jamis wirva)<br />

liturgiuli weliwadi (annus<br />

liturgicus): SC 102–103, 108<br />

locva (oratio):<br />

diakvanTa ~: AA 17; LG 29<br />

eklesiisaTvis ~: AG 37–40, 42; DH 14;<br />

GS 78, 82; LG 50; OT 2; PO 11; SC 53, 109<br />

misionerTa ~: AA 16; AG 25; PO 8<br />

monazonTa ~: AA 40; AG 15; LG 44–45; PC<br />

3, 6<br />

muslimTa ~: NA 3<br />

piradi ~: AA 16; PO 5; SC 12, 90; UR 8, 23<br />

(ix� msjeloba wmida werilze)<br />

~ saeroTa: LG 34, 37<br />

– erTgulTa erToblivi ~: AA 16; CD<br />

15; LG 10, 12, 39, 40, 42; SC 53–54, 109<br />

– erToblivi ~ gamijnul ZmebTan: LG<br />

15; OE 24, 30; UR 4, 7–8, 23–24<br />

– moZRvarni da ~: AG 38–39; CD 15; LG<br />

26–27, 41; OT 4, 8; PO 5, 8, 13–14, 18; SC<br />

84, 86<br />

~ ojaxSi: AA 11; GS 48–49<br />

~ Jamis wirvaSi: PO 5, 13; SC 84, 90, 99<br />

~ uwmidesi qalwulis mimarT: AG 42;<br />

LG 59, 69<br />

~ RmrTismsaxurebaSi: LG 13; PO 4–5; SC<br />

12, 27, 33, 41<br />

(ix� Tanamsaxureba)<br />

– qristesa da eklesiis ~: DV 10; LG 4,<br />

17; PO 4; SC 6–7; UR 24<br />

· wmida werili _ ~ saganZuri: DV 15,<br />

25; SC 90<br />

· ix� msjeloba wmida werlze, RmrTis<br />

sityva, wmida werili<br />

– ix� kulti, Jamis wirva,<br />

RmrTismosaoba, RmrTismsaxureba,<br />

wvrTna<br />

ltolvilebi (profugi): AA 8; CD 18; GS<br />

84<br />

444<br />

saZieblebi<br />

m<br />

magaliTi (exemplum):<br />

wmidanTa ~: AA 4; DH 11; LG 27, 46, 50–51,<br />

65; PC 25; PO 17–18<br />

qristes ~: AG 24; GS 22, 38, 43; LG 8, 27,<br />

37, 40, 43; PC 14; PO 6, 9, 14–16<br />

eklesiis ~: AA 11; AG 5, 11, 15; CD 15; GS<br />

48, 72, 82; LG 8, 11, 13, 26–27,<br />

35, 39, 41; OE 24; PC 7, 15, 24; PO 6, 13; SC<br />

19<br />

(ix� niSnebi, mowmeoba, siwmide)<br />

magia (magia): GS 7<br />

magisteriumi (Magisterium): AG 22; CD<br />

14; DV 7, 9–10, 12; LG 25; UR 21<br />

romis mRvdelmTavris: LG 18, 22, 25<br />

episkoposTa krebis (kolegiis) ~: DV<br />

7–8, 10; LG 20–22, 25<br />

– morwmuneTa Tanxmoba ~: AG 22; CD 14;<br />

DV 23; GE 8; GS 23, 43, 50–51; LG 12, 25,<br />

37, 67; OT 16; PO 19<br />

– ix� gamocxadeba, ierarqia, kolegia,<br />

episkoposebi, episkoposTa kolegia,<br />

romis papi, tradicia, wmida werili,<br />

xelisufleba<br />

madli (gratia)<br />

~ gamovlineba<br />

~ da adamianis saqmianoba: AA 11; DH<br />

14–15; GS 17, 26, 30, 37, 39, 49; LG 13, 33,<br />

35–36, 41–42, 47–48; PO 12; SC 11, 61<br />

~ da uwmidesi qalwuli: LG 53, 56,<br />

60–63, 66<br />

– niWis ~: AA 6; GS 39; LG 11, 32–33, 36,<br />

40–41, 50, 89;<br />

SC 59 (ix� Ze RmrTisa)<br />

· uqorwineblobaSi da walwulobaSi:<br />

LG 42–43; OT 10; PC 12; PO 16<br />

· qorwinebaSi: GE 3<br />

· monazvnobaSi da naTlobaSi: LG 44;<br />

PC 14<br />

· martvilobaSi: LG 42<br />

· mRvdlobaSi: LG 11–12, 21, 28–29, 32, 39,<br />

41; PO 17<br />

· adamianTa erToba msaxurebis<br />

mravalferovnebaSi: LG 32<br />

~gza: AA 13; AG 13; DH 14; DV 5; GS 22,<br />

27; LG 16, 40; OE 25<br />

~ saSualebebi: AA 5, 8; CD 15; GS 89; LG<br />

8–9, 11–12, 21, 39, 44–<br />

45; NA 4; PC 7; PO 12, 18; SC 10, 33, 47, 61,<br />

102<br />

(ix� suliwmida, niWebi)


~ gamijnul ZmebTan: LG 15 3; UR, Ses�,<br />

3–4, 7–8, 23<br />

– ix� suliwmida, siwmide,<br />

msaxurebani<br />

mama (pater):<br />

– RmerTi – ~: ix� RmerTi, sameba<br />

ojaxis ~: GS 48, 52<br />

(ix� movaleobebi, mSoblebi)<br />

mamoba (paternitas):<br />

~ sulieri: AA 17; LG 21, 28, 37; OE 9; PO<br />

9, 16<br />

~ xorcieli: ix� Svilebi, mSoblebi<br />

mariami, uwmidesi qalwuli (Maria,<br />

Beatissima Virgo)<br />

~ da eklesia: LG 50, 53, 62–63, 65, 68<br />

· eklesiis deda: AA 4; LG 53, 58, 62, 65;<br />

OT 8; SC 103<br />

~ xsnis CanafiqrSi: LG 54–56, 61, 63, 65<br />

· RmrTismSobeli: LG 53, 56, 61, 63, 66;<br />

UR 14–15<br />

· ~ da qristes erToba: AA 4; LG 53, 56,<br />

61, 63, 66; PO 18; SC 103<br />

· gansakuTrebuli niWebi da msaxureba:<br />

LG 53, 55–56, 63, 66–67, 69<br />

· umanko Casaxeba: LG 53, 56, 59<br />

· axali eva: LG 56<br />

· adamis STamomavloba: LG 53, SC 103<br />

– ~ saTnoebani: AA 4; LG 46, 53, 55–59,<br />

61–65; NA 3<br />

– ~ cxovreba: AA 4; LG 52–53, 56–57,<br />

61–63, 65; OT 8; UR 18<br />

· ~ magaliTi: AG 4; LG 53, 63–65, 68; PC<br />

25; PO 18; SC 103<br />

· ~ meoxeba: AG 42; LG 59, 62, 65, 68–69;<br />

OE 30; PC 25<br />

– ~ wodebebi:<br />

· unetaresi: LG 57, 66; SC 103<br />

· RmrTismSobeli, RmrTis deda: LG 15,<br />

52–54, 57, 63, 66–67, 69; PC 25; SC 103<br />

· mamis sayvareli asuli: LG 53<br />

· deda yovlismoyvare: LG 53<br />

· qalwuli: LG 15, 52–53, 55–56, 65, UR 14<br />

· adamis asuli: LG 56<br />

· sionis asuli: LG 55<br />

· sasoebisa da nugeSis niSani: LG 68<br />

· ucodveli da ubiwo: LG 56<br />

· uflis deda: LG 52–53, 55, 61, 64, 66, 69;<br />

PO 18<br />

· iesos deda: LG 56–59, 68; NA 3<br />

· adamianTa deda: LG 54, 56, 61, 67, 69<br />

· eklesiis uaRmatebulesi<br />

gansakuTrebuli wevri: LG 53<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

· ubiwo qalwuli: LG 59<br />

· axali eva: LG 63<br />

· eklesiis saxe: LG 63<br />

· nimuSi: AA 4; LG 53<br />

· mRvdelTa sayrdeni: PO 18<br />

· xsnis momcemi: LG 56<br />

· Suamdgomeli: LG 62<br />

· uwmidesi qalwuli: AA 4; LG 50, 52, 54,<br />

58, 60–61, 63, 65–67; OT 8; PC 25; PO 18<br />

· RmrTis uwmidesi deda: AG 4; LG 66,<br />

OE 30<br />

· didebuli: LG 52<br />

· maradis qalwuli: LG 50, 52, 69; UR 15<br />

· uflis mxevali: LG 56<br />

· suliwmidis taZari: LG 62<br />

· mociqulTa dedofali: AA 4; AG 42;<br />

PO 18<br />

· samyaros dedofali: LG 59<br />

– ~ pativis migeba: AA 4; AG 42; LG 50,<br />

53–54, 64–67, 69; OE 30; OT 8; PO 18; SC<br />

103<br />

– ~ dideba: LG 53, SC 103<br />

– gamijnul ZmebTan: LG 15, 67, 69; OE<br />

30; NA 3; UR 14–15, 20<br />

– moZRvreba ~ Sesaxeb: LG 54, 67; UR 20<br />

martvilebi (martyres): AG 5; DH 11; GS<br />

21, 31; LG 42, 50; PO 13; SC 104; UR 4<br />

martviloba (martyrium): AG 24; DH 14;<br />

LG 42; PO 13<br />

(ix� mowmeoba)<br />

martooba (solitudo): GS 32, 49; PO 8, 22<br />

marxva (ieiunium): NA 3; SC 110<br />

(ix� monanieba)<br />

masobrivi komunikaciis saSualebebi<br />

(media communicationis socialis): GE Ses�;<br />

IM 1–24<br />

– eklesiis ufleba ~ gamoyenebisa: GS<br />

59; IM 3, 5, 12–14<br />

– movaleobebi: AG 19, 36; CD 13; OT 2<br />

– ~ saqmeTa komisia: AG 31; IM 19, 21, 23<br />

– ix. Teatri, kinematografia,<br />

kultura, sazogadoebrivi azri,<br />

televizia, xelovneba<br />

maswavleblebi (professores): AG 39, 41;<br />

GE 7, 12; GS 62; OT 5, dask�; PC 18; PO 19;<br />

SC 15–16<br />

materializmi (materialismus): AA 31; GS 10<br />

445


mayureblebi (spectatores): IM 9<br />

(ix� masobrivi komunikaciis<br />

saSualebebi)<br />

mgalobelTa gundi: (schola cantorum):<br />

SC 29, 113–114, 121<br />

mebaJeni (publicani): GS 32<br />

medaviTneni (lectores): PO 9; SC 28<br />

medicina (medicina): GS 52<br />

meTodi (methodus): AA 32; AG 29; GS 36,<br />

59; OT 15–17<br />

meTodologia (methodologia): AA 32; AG<br />

29<br />

meurveebi (tutores): GS 52<br />

meuRleebi (coniuges):<br />

~ zogadad: GS 48–52<br />

(ix� Svilebi, Svilosnoba)<br />

– qristian ~ amocanebi: AA 11; GS 47–48;<br />

LG 11, 35, 41<br />

(ix� Svilosnoba, mSoblebi, ojaxi)<br />

– qali da mamakaci: GS 8, 29, 49, 52 (ix�<br />

qali, pirovneba)<br />

– ~ movaleobebi: AA 11; GS 48, 50–52; LG<br />

41; PO 5; SC 77–78<br />

(ix� qorwineba, siyvaruli<br />

colqmruli)<br />

– ~ pasuxismgebloba ojaxSi:<br />

ix� aRzrda, mSoblebi, ojaxi<br />

mowmeoba (testimonium):<br />

mociqulTa ~: DH 11; GS 76; LG 19, 24, 50<br />

~ misiebSi: AG 6, 11–12, 14–15, 20–21, 24,<br />

36–37, 40–41<br />

saxarebaTa ~: DV 18<br />

~ da momzadeba: AA 12; AG 14; GE 3, 10<br />

(ix� aRzrda, momzadeba)<br />

martvilTa ~: GS 21; LG 42, 50<br />

suli wmidis ~: LG 4<br />

gamijnul ZmaTa ~: AA 27; AG 6, 15, 36;<br />

GE 26; UR 4, 20<br />

qristes ~: DH 11; GS 3; LG 34–35<br />

eklesiis ~: AA 17; AG 8, 15, 20–21, 37; CD<br />

30; GS 3; LG 12; OE 26; UR 4<br />

(ix� eklesia, mociquloba)<br />

eklesiis wevrTa ~: AA 2–3, 6, 11, 13–14,<br />

17, 27, 31; AG 6, 11–12, 14, 21, 29, 36, 40–41;<br />

CD 11, 15; DH 14; GE 7–8; GS 31, 38, 49, 52,<br />

446<br />

saZieblebi<br />

76, 93; IM 13; LG 10–11, 21, 24, 28, 31–<br />

35, 38–39, 41–42, 49; NA 2; OT 9; PC 13, 25;<br />

PO 6, 11, 13<br />

– ix� evangelizacia, ekumenizmi,<br />

magaliTi, martviloba, mociquloba<br />

mecnierebaTa swavleba (institutio<br />

scientiarum):<br />

bibliur ~: DV 23–25<br />

– umaRlesi ganaTleba: AG 16; GS 60; OT<br />

18; PO 19<br />

klasikur ~: GS 36<br />

(ix� kultura)<br />

liturgiul ~: LG 67; SC 23<br />

mariologiur ~: LG 67<br />

saeroTa ~: AA 31–32; GE 10; LG 35<br />

saeklesio ~ :<br />

· misiaTa qveynebSi: AG 16<br />

· umaRles da specialur ~: CD 16; GE<br />

11; OT 18, 22; PO 19<br />

· ~ da aRzrdis organizacia: AG 39; OT<br />

3, 13–17; SC 15–17, 115, 129<br />

· mizani da suli: AG 39; OT 4, 15–17; UR<br />

10<br />

ekumenur ~: UR 5, 9–10<br />

mecnierebebi (scientiae):<br />

bibliuri ~: AA 32; AG 19; DV 23; SC 44<br />

~ da rwmena: AA 7; AG 11; GS 7, 19, 36, 57,<br />

59, 62<br />

(ix� kultura)<br />

~ da eklesia: AA 1; GE 8, 10–12; GS 36,<br />

44, 59, 62; OT 13, 18, 20; UR 12<br />

saero ~: AA 32; AG 19; CD 14; GS 5, 7,<br />

18–19, 52, 54, 57, 62; OT 2, 17, 20<br />

~ saRmrTo: OT 13–18; PO 19<br />

Tanamedrove ~: GE Ses�, 10; GS 5, 33, 36,<br />

52, 54, 56–57, 59, 62, 82, 87<br />

(ix� kvleva, progresi, teqnika)<br />

saeklesio ~: AG 16, 26; GE 11; GS 52, 62;<br />

OT 18; PO 19<br />

· bibliuri ~: DV 23<br />

· saRmrTismetyvelo ~: AG 26, 34; GS 62<br />

· saeklesio ~ swavleba: OT 13–18, 20<br />

· ix� momzadeba mRvdlobisTvis,<br />

seminaria, RmrTismetyveleba<br />

mibaZva (imitatio):<br />

damcirebuli qristes ~ : LG 40–42, 44,<br />

50<br />

· moweseTa mier: LG 44, 46; PC 8, 25<br />

mRvdelTa ~: OT 4, 9; PO 14–16<br />

RmrTismSoblisa da wmidanTa ~: LG 50,<br />

64, 67<br />

(ix� magaliTi)


mikerZoeba (personarum acceptio): SC 32<br />

mironcxeba (��nfirmati�): AA 3; AG 11,<br />

36; LG 11, 26, 33; OE 13–14; PO 5; SC 71<br />

(ix� mowmeoba)<br />

misia (missio):<br />

1) amocana, daniSnuleba:<br />

monazonTa ~: AG 18, 40; LG 46; PC 2–3, 6,<br />

20, 25<br />

(ix� institutebi monazonTa,<br />

monazvnebi)<br />

mociqulTa ~: LG 17–20; PO 2, 10; SC 6<br />

(ix� aseve mociqulebi)<br />

episkoposTa ~: AG 20, 24, 30, 38; CD 15,<br />

38; LG 20, 24, 27–28; OT 2; PO 2<br />

(ix� episkoposebi)<br />

kanonikuri ~: AG 17; LG 24; PO 7<br />

saeroTa ~: AA 5–6, 10–11, 13, 19, 21–22,<br />

29; AG 17, 21, 41; GS 48, 50, 52; LG 30–31,<br />

33, 41, 43; PO 9<br />

(ix� mociquloba saeroTa, ojaxi)<br />

samRvdeloTa ~: AG 16, 20, 39; LG 28, 41;<br />

PO 1–4, 7, 10, 11, 18<br />

(ix� mRvdlebi)<br />

suli wmidis ~: ix� suli wmida<br />

qristes ~: AA 8<br />

eklesiis ~: AA 2, 5–6, 8; AG 2–6, 10, 20;<br />

GE Ses�, 8; GS 11, 30, 33, 36, 41–42, 55, 58,<br />

65, 76, 89, 92; LG 1, 5, 8, 20; OE 1; PO 11,<br />

14, 17<br />

2) saxarebis gavrcelebis ~:<br />

– misiebi: AA 10, 22, 41; AG 6, 18, 29, 36,<br />

38–39; CD 6; GE 9; LG 16, 23, 46; PC 3, 19;<br />

SC 64–65, 69, 119<br />

– eklesiis misioneruli saqmianoba:<br />

AG 1–42; LG 16–17<br />

· doqtrina da wesebi: AG 26<br />

(ix� RmrTis Canafiqri, xsna)<br />

· TanamSromloba: AG 35–41<br />

· misioneruli saqmianobis<br />

organizacia: AG 28–34<br />

· safuZveli: AG 7–9; LG 17<br />

· principebi: AG 2–9<br />

· sxvadasxva sferoebi: AG 6, 19<br />

· ix� evangelizacia, eklesia<br />

mogzauroba (peregrinatio):<br />

eklesiis ~: DV 7; LG 6, 8–9, 44, 48; SC 2;<br />

UR 2, 6 (ix� eklesia)<br />

RmrTis xalxis ~: AA 4; GS 45, 57; LG 7,<br />

21; SC 8; UR 3<br />

– ix� imedi, eklesia<br />

mogzauri da esqatologiuri,<br />

esqatologia<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

mociquloba,<br />

– misioneruli suli: AG 4, 24–25, 37; CD<br />

30; PC 20; PO 6, 22<br />

(ix� moSurneoba)<br />

– misionerebi da misioneruli<br />

institutebi: AG 23–27<br />

· institutebi: AG 27, 32–33, 38<br />

· momzadeba: AG 25–26, 34; SC 119<br />

· mowodeba: AG 15, 23–25, 29, 36, 38–39;<br />

LG 17<br />

misiologia (missiologia): AG 26, 34<br />

mitropolitebi (Metropolitae): CD<br />

39–40; OE 7<br />

micvalebulebi (mortui): GS 18, 49–51;<br />

SC 81–82<br />

(ix� zeca, wmidanTa Tanaziareba)<br />

miwaTmoqmedeba (agricultura): GS 57,<br />

63–64, 66, 71, 87<br />

(ix� glexebi)<br />

miwieri (terrestris): CD 12; GS 36, 38, 40–<br />

41, 43, 45, 72, 75; LG 13<br />

(ix� avtonomia, miwieri qalaqi,<br />

sikeTe materialuri, wesrigi miwieri,<br />

qmnileba)<br />

miwier sikeTeTa daniSnuleba<br />

(destinatio bonorum temporalium): GS 69–71<br />

(ix� sikeTe materialuri, sikeTeTa<br />

ganawileba, qmnileba)<br />

miwieri qalaqi (civitas terrestris): AA 7,<br />

24; AG 12, 15–16, 19, 21; GE 8; GS 40–43,<br />

76; LG<br />

9, 13, 31, 36–37, 40, 46; PO 9<br />

(ix� wesrigi miwieri)<br />

miwis ijara (terrae locatio): GS 71<br />

(ix� miwaTmoqmedeba, glexebi)<br />

movaleobebi eklesiaSi (��ficia in<br />

Ecclesia):<br />

– papis samociqulo da samoZRvro ~:<br />

CD 2, 8; LG 20, 22–23,<br />

– zogadad: LG 12, 41<br />

episkoposTa ~: CD 1–2; LG 20, 28<br />

· individualuri: CD 3, 8–9, 11, 21, 23, 25,<br />

37–38, 42; LG 27<br />

· kolegialuri: AG 6, 29; CD 3, 6; LG<br />

23–25<br />

yoveli moqalaqis ~: AG 23; LG 17<br />

447


saeroTa ~: AA 2, 24; LG 33–34<br />

mRvdelTa ~: CD 23, 29, 35, 39, 43; LG 28;<br />

OT 6; PO 1, 6–7, 9<br />

ix� episkoposebi, msaxureba<br />

movlenebi (eventus): GS 6, 11; IM 14; OT<br />

11; PO 6, 18<br />

(ix� niSnebi)<br />

mozrdilebi (adulti): AA 12; AG 14; GE,<br />

Ses�, 9; OT 2; SC 64, 66<br />

moTmineba (patientia): AA 4; AG 6, 24; DH<br />

14; LG 8, 35–36; UR 7<br />

momzadeba (formatio, institutio, praeparatio):<br />

~ RmrTismsaxurebisTvis:<br />

ix� RmrTismsaxureba<br />

mociqulobisTvis ~: AA 20–22, 28–32<br />

misionerobisTvis ~: AG 39<br />

· sulieri da humanitaruli ~: OT 3,<br />

8–9, 11, 12, 18<br />

· misionerTa ~: AG 25–26, 31<br />

· misionerul teritoriebze ~: AG 16<br />

~ mRvdlobisTvis: OT Ses�, 2, 4–5, 8,<br />

14–18; SC 14; UR 10<br />

· uqorwineblobisTvis: OT 10; PC 12<br />

(ix� uqorwinebloba)<br />

· sulTa mwyemsobisTvis: OT 4, 8–9, 12,<br />

18–21<br />

· ganaTleba: OT 13–17; SC 16–17, 29, 11,<br />

129; GS 62<br />

· mudmivi ~ samoZRvro<br />

saqmianobisaTvis (mRvdelTa<br />

damatebiTi swavleba): CD 16; OT 22; PO<br />

7, 19; SC 18<br />

qristianuli da saero ~: AA 29; DH 5;<br />

GE 7; GS 87; PO 6; SC 127<br />

· ~ katexizaciisTvis: AG 17; SC 64<br />

(ix� katexizacia, katexistebi)<br />

· ~ ekumenizmisTvis: AG 10; DH 8<br />

(ix� religiuri Tavisufleba,<br />

ekumenizmi)<br />

adamianuri da profesiuli ~: GE Ses�;<br />

GS 5, 52, 61, 66, 74, 82, 85, 88–89; IM 8,<br />

14–16, 21<br />

(ix� aRzrda, swavleba)<br />

– ix� aRmzrdelebi, disciplinebi<br />

mecnieruli, mRvdlebi, mecnierebebi<br />

saeklesio, seminariebi,)<br />

momavali (futurum): GS 15, 38; IM 1–2<br />

momTabareni (nomades): CD 18<br />

448<br />

saZieblebi<br />

momakvdavni (morientes): PO 6<br />

monazvnebi<br />

– (monachi): LG 46; PC 9; SC 95<br />

– (moniales): AA 26; AG 20, 26, 29, 33; CD<br />

34; GE dask�; LG 42, 46; OT 19; PC 1, 10,<br />

15–17; PO 6; SC 95, 101, 115<br />

(ix� Jamis wirva)<br />

monazonTa samoseli (habitus): PC 17<br />

monaTlulebi (baptizati): AG 6, 11, 36;<br />

GE 2, 1; LG 10–11, 15, 26, 31; UR 34, 22–24<br />

(ix� madli, RmrTis Zeni, Sviloba)<br />

monanieba (paenitentia): AA 16; AG 36, 40;<br />

CD 33; LG 8; OT 2; PO 6; SC 9, 105, 109–110<br />

~ saidumloeba: CD 30; LG 11, 26, 28; OE<br />

27; PC 14; PO 5, 18; SC 72, 74<br />

monastrebi (monasteria): PC 9, 15, 21–22<br />

(ix� monazvnebi)<br />

monawileoba, moziareoba (participatio):<br />

– ~ RmerTan: AA 2; AG 2; GS 21, 50; LG 2;<br />

PO 13<br />

– ~ kulturasTan: GS 9, 56, 60<br />

– ~ eklesiasTan: AA 2; AG 15–16; CD 25;<br />

IM 14; LG 28, 33, 41; OT 2; PO 11<br />

· monawileoba RmrTismsaxurebaSi: AA<br />

4; OE 15; SC 8, 12, 14, 19, 30, 33, 48, 51, 56,<br />

108<br />

(ix� ziareba, RmrTismsaxureba)<br />

– qristesTan ~: AA 2; AG 13, 24; CD 28;<br />

LG 7, 11, 21, 26, 28, 34, 41; PO 10, 22; SC 10<br />

ix� erTianoba, Tanaziareba,<br />

TanamSromloba<br />

monoba (servitudo): GS 4, 27, 29, 41, 67, 71,<br />

81<br />

codvis ~: GS 2, 13, 22, 39, 41<br />

morali, zneoba (moralitas): DH 7; GS 16,<br />

52, 58; IM 4, 12<br />

(ix� wesrigi zneobrivi)<br />

morCileba (oboedientia):<br />

~ eklesiaSi:<br />

· misionerTa: AG 24–25<br />

· moweseTa: LG 42–43, 45; PC 14<br />

(ix� aRTqmebi, moweseni, winamZRvarni,<br />

saxarebiseuli rCevebi)<br />

· mRvdelTa: PO 7, 15<br />

· seminaristebis: OT 9<br />

· qristes msaxuris: AG 24


moqalaqeTa ~: CD 19; DH 8, 11;GS 74, 79<br />

uwmidesi qalwulis ~: LG 56, 61, 63<br />

(ix� mariami)<br />

qristes ~: AG 7, 24–25; LG 3, 37; PC 14;<br />

PO 15<br />

(ix� qriste)<br />

eklesiis ~: AG 5; DV 5<br />

ix� noviciebi<br />

mosaxleoba (populatio): GS 87<br />

(ix� demografia)<br />

mose (Moyses): DV 3, 14; NA 4<br />

moqalaqeebi (cives): GS 73; DH 6<br />

– ~ movaleobebi: AG 15; GS 31, 60, 65, 67,<br />

74–75, 82<br />

– qristianTa rogorc ~ movaleobebi:<br />

AA 7, 16; AG 15, 41; GS 43, 75<br />

– ~ uflebebi: GE 6; GS 52, 60, 65, 67–69,<br />

73–75, 87; DH 6–7<br />

– ix� adamianis movaleobebi,<br />

adamianis uflebebi, pirovneba,<br />

sazogadoeba,<br />

moqceva (conversio): CD 7, 13, 40; DH 11;<br />

GS 63, 82; PO 4–5, 18; SC 9, 69; UR 4, 7–8<br />

(ix� adamianis guli)<br />

moyvasi (proximus): GS27<br />

(ix� siyvaruli)<br />

moSurneoba (zelus):<br />

misioneruli ~: AG 1, 20, 25, 27, 39; OT<br />

8; PO 4<br />

(ix� misia, misioneruli suli)<br />

axalgazrdobis ~: AA 12<br />

mRvdelTa ~: OT 2<br />

– ekumenuri: UR 4<br />

mociqulebi (Apostoli): AG 1, 5; CD 2; DH<br />

11–12; LG 6–7, 13, 17–24, 50; NA 4; OE 2;<br />

PO 18; SC 6–8<br />

(ix� <strong>kreba</strong>, misia, mociquloba, petre)<br />

mociquloba (apostolatus):<br />

~ zogadad: AA 2, 3–4, 8, 16, 25, 29;GS 76;<br />

IM 118; LG 33, 35; OT 18;PC 8; PO 7; SC 9,<br />

88; UR 4, 10, 17<br />

– inteleqtualuri ~: GE 11<br />

– meTodebi ~: AA 32; AG 21; CD 38–39; IM<br />

13, 17–18; OE 6; PC 9; PO 19<br />

~ saeroTa: AA, passim; AG 2–3, 6, 15–16,<br />

21, 41; LG 31, 33–35, 41; UR 6<br />

· ~ da “kaTolikuri moqmedeba”:AA 20<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

· piradi ~: AA 15–18<br />

· samdivno ~: AM 26<br />

· ~ sferoebi: AA 1–3, 6, 9–14, 18, 26, 30–<br />

31, 33; AG 10, 21, 41;CD 30; LG 35, 41<br />

· formebi ~: AA 5–7, 9, 13, 31; AG 15; GS<br />

43; LG 36<br />

– momzadeba ~: AA 13, 22, 28–32; AG 21;<br />

OT 18<br />

– miznebi ~: AA 2, 6, 13, 19–20, 26, 31;AG<br />

15; GS 43<br />

ix� eklesia, misia, mowmeoba,<br />

msaxureba, saeroni<br />

misali (Missale): SC 63, 50, 68–69, 74, 77,<br />

79<br />

(ix� RmrTismsaxureba, wesi, reforma<br />

liturgiuli)<br />

moZraoba (motus): UR 1, 3–4, 6, 19<br />

(ix� mociquloba, “kaTolikuri<br />

moqmedeba”)<br />

moZRvarni (Pastores):<br />

– mociqulebi: CD 2; LG 19–20<br />

– RmerTi: LG 6<br />

– episkoposebi: LG 28; PO 6, 13–14, 18<br />

~ da askeza: LG 41; PO 14<br />

~ da maTi movaleobebi: AG 20; CD 30;<br />

PO 3<br />

~ da sakrebulo: AG 27; PO 6<br />

· ~ da erTgulni: DV 25; SC 11, 14, 19, 56,<br />

100<br />

· ~ da qveyana: GS 44<br />

(ix� eklesia da adamianTa<br />

sazogadoeba)<br />

· ~ da saeroni: AA 7, 10; GS 43, 76, 91–92;<br />

LG 30, 32, 37<br />

· ~ da axalgazrdoba: AA 30<br />

· ~ da masobrivi komunikaciis<br />

saSualebebi: IM 3, 13<br />

· ~ da ekumenizmi: UR 4–5<br />

– romis papi: CD 2; LG 22 (ix� romis<br />

papi)<br />

– mRvdlebi: OT<br />

· samRvdeloeba: AG 16; OT 4<br />

· winamZRvarni: CD 30<br />

– qriste: CD 2; LG 6, 15, 18, 27–28; OT 6;<br />

PO 6, 11, 18; SC 2<br />

– ix� episkoposebi, ierarqia,<br />

movaleobebi eklesiaSi, msaxureba,<br />

mRvdlebi, romis papi<br />

moweseTa savaneebi (domus religiosorum):<br />

AG 40; OE 6; PC 13, 18<br />

449


moweseni (religiosi):<br />

– eklesiis avtoriteti ~ cxovrebaSi:<br />

CD 35; LG 43, 45; PC 1, 7<br />

· romis papi: CD 31, 35; LG 45<br />

– ~ mociquloba diocezSi: AG 30; CD<br />

27, 34–35<br />

(ix� iurisdiqciidan amoReba)<br />

– mociquloba institutis<br />

suliskveTebiT ~: AA 26; AG 30, 33, 40;<br />

CD 27, 33,<br />

35; LG 44; PC 2, 23<br />

~ eklesiis mociqulobaSi: AG 15, 18–20,<br />

23, 29–30, 33, 38, 40; CD 33; LG 44, 46; PC<br />

1–2, 6, 8, 14, 20<br />

~ da netarebani: AG 18; LG 31, 43–44, 46;<br />

PC 1, 12<br />

~ da saeroni: AA 21, 23, 25–26; LG 30–31<br />

– monazvnuri cxovreba: LG 42–43, 46;<br />

PC 5, 7, 12, 14<br />

(ix� aRTqmebi, umankoeba);<br />

· RmrTismsaxureba: PC 6, 15<br />

· gandegiloba: PC 16<br />

· liturgiuli momzadeba: LG 45; SC<br />

15–18, 80<br />

· Jamis wirva: CD 35; PC 9; SC 95, 98, 101,<br />

111<br />

· locvis suli: PC 6<br />

· monazonTa samoseli: PC 17<br />

· msjeloba wmida werilze: DV 25; PC<br />

6, 15<br />

· Tavisufleba da sulieri<br />

aRmSenebloba: LG 43–44, 46<br />

· Tanacxovreba: LG 43; PC 1, 15<br />

· ix� wesdeba, winamZRvrebi<br />

– mRvdel-monazvnebi: AA 23, 25; CD 28,<br />

34–35; OT 1; PC 10, 15; PO 1, 8; SC 15–18<br />

– ~ cxovrebis ganaxleba da gardaqmna<br />

sxvadasxa pirobebis gaTvaliswinebiT:<br />

AG 18; PC 1–4, 8–10, 18, 25; UR 6<br />

· aRTqmebi: AG 18, 40; CD 35; PC 2–3,<br />

8–10, 12–13, 16–17<br />

– krebis dokumentebis ZiriTadi<br />

debulebebi ~ Sesaxeb: AG 18, 40; CD<br />

35–38; LG 30, 43–47; PC 1–25<br />

– ~ gansakuTrebuli miZRvna: LG 42,<br />

44–46; PC 1–2, 5–6<br />

– ~ momzadeba: DV 25; OT Ses�; PC 2, 6,<br />

11, 18; SC 15, 16–18, 115<br />

– morCilni: PC 15<br />

– cxovrebis ganaxleba samociqulo<br />

saqmianobisTvis: AG 18, 40; CD 30, 33–35;<br />

GE dask�; IM 15; LG 46; PC 2–3, 5–6, 9–10,<br />

12, 18, 20<br />

– monazvnobis buneba: LG 13, 43–44<br />

– monazvnobis sxvadasxva formebi: AG<br />

450<br />

saZieblebi<br />

40; LG 43; PC 1–2, 7–11, 15<br />

· mniSvneloba ekumenizmisTvis: UR 6<br />

– mRvdlebi da ~: CD 30, 35; OT 19; PC 24;<br />

PO 6, 8; UR 10<br />

– ~ xarisxi: LG 42–43; PC 1–2, 5<br />

(ix� aRTqmebi, saxarebiseuli rCevebi)<br />

– ix� aRTqmebi, institutebi moweseTa,<br />

monazvnebi, mowodeba, winamZRvrebi,<br />

wesdeba<br />

mowifuloba (maturitas): AA 12; AG 6, 19,<br />

21; GE 2; GS 21, 55; OT 10–11; PC 12; PO<br />

6, 5<br />

mowinaaRmdegeni (adversarii): GS 28, 44<br />

mowodeba (vocatio):<br />

mociqulTa ~:<br />

ix� mociqulebi<br />

– saqvelmoqmedo saqmianoba ~<br />

xelSewyobisTvis: AG 19; OT 2; PO 11<br />

~ qristeSi da eklesiaSi:<br />

· xsnis istoria: AG 2; GE Ses�; GS 32, 76,<br />

92; LG 2, 9, 13, 16, 48; NA 4; OT 16<br />

· suliwmida: AG 15; GS 22, 38; LG 4<br />

(ix� suli wmida)<br />

· qriste _ axali adami: GS 10, 22, 29, 32;<br />

LG 3–4, 41; PO 2<br />

(ix� qriste, RmrTis Canafiqri, xsna)<br />

aRmzrdelTa ~: GE 5, 10<br />

(ix� aRzrda, aRmzrdelebi)<br />

qalis ~: AG 39; GE 1, 8; LG 33<br />

(ix� qali)<br />

– zrunva ~: AG 15, 19<br />

· episkoposTa: CD 15<br />

· mSobelTa: AA 11; GS 52; LG 11<br />

– ~ codna da Seswavla: GE 16<br />

(ix� mironcxeba, naTloba, siwmide,<br />

suliereba, srulyofileba,<br />

cxovreba<br />

qristianuli)<br />

– da aRzrdis ufleba: GE 1; GS 57,<br />

59–60, 62<br />

(ix� aRzrda, kultura)<br />

· qalisa da mamakacis gansakuTrebuli<br />

~: GE 1, 8<br />

· ix� adamiani, adamianis movaleobebi,<br />

Tavisufleba, pasuxismgebloba,<br />

pirovneba, uflebebi<br />

~ mociqulobisken: AA 2, 16; GE 2; LG<br />

33; OT 6; SC 9<br />

(ix� mociquloba, mowmeoba)<br />

~ monazvnobisken: AG 18; CD 15; LG 44,<br />

46; PC 1, 5, 15, 24–25


(ix� aseve memonazvneni, samociqulo<br />

sabWoebi)<br />

~ samRvdeloTa: AG 19; LG 31, 42<br />

· samRvdlo: AG 16; CD 15; OT 2, 3, 6, 9,<br />

12; PO 11–12<br />

(ix� momzadeba mRvdlobisTvis,<br />

seminariebi)<br />

~ siwmidisken eklesiaSi: CD 15; LG<br />

39–42; PO 6<br />

(ix� siwmide)<br />

saeroTa ~: AA 1, 4, 7, 29; AG 15, 23, 41;<br />

CD 15; GS 43; LG 31–34; OT 6<br />

(ix� mociquloba saeroTa)<br />

· bavSvebis ~: AA 11; GE 2; GS 52; LG 11<br />

· meuRleTa ~: GS 52; LG 35<br />

(ix� meuRleebi, mSoblebi, qorwineba)<br />

– yoveli qristianis misioneruli ~:<br />

AG 11, 15, 23, 36, 39, 41; CD 15; GS 43; LG<br />

17, 48<br />

(ix� aseve misia)<br />

musikosTa ~: SC 121<br />

(ix� saeklesio musika, xelovneba)<br />

– qristianuli ~ sxvadasxva mxareebi:<br />

samRvdlo, winaswarmetyveluri,<br />

samefo: AG 15; LG 10–11, 31–36<br />

eklesiis ~ wmidanTa mimarT:<br />

ix� siwmide<br />

adamianis ~:<br />

· adaminis rwmena: GS 3, 11–13, 21, 91<br />

· saukuno sicocxle: AG 2; GS 19, 21–22,<br />

76, 92<br />

(ix� sicocxle saukuno)<br />

· adamianis cxovrebis sazogadoebrivi<br />

xasiaTi: GS 3, 12, 21, 24–25, 29, 31, 78<br />

(ix� gaerTianeba, erToba,<br />

msaxureba,sazogadoeba,<br />

solidaroba, Zmoba)<br />

· maradiuli netareba: GS 10, 18<br />

· RmerTis msaxureba: DH 11; GS 14, 17<br />

(ix� Tavisufleba, msaxureba,<br />

pasuxismgebloba)<br />

· adamiani _ RmrTis qmnileba: GS 12,<br />

15, 17, 21, 24, 34<br />

· adamianis saqmianoba: GS 35<br />

(ix� ganviTareba, Sroma)<br />

· ix� adamiani, pirovneba<br />

mravalcolianoba (polygamia): GS 47<br />

mravalferovneba (diversitas, varietas):<br />

AG 12; OE 2; PC 8; SC 38<br />

~ eklesiaSi: ix� erToba,<br />

kaTolikuroba<br />

mruSoba (adulterium): GS 49<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

msaxiobebi (actores scaenici): IM 11, 15<br />

msaxureba (ministerium):<br />

mociqulTa ~: AG 4, 24; CD 19; LG19–20;<br />

OE 6<br />

(ix� episkoposTa kolegia, krebuli,<br />

mociqulebi)<br />

sulieri da samwyso ~: AG 17; CD 35; LG<br />

19, 28, 32, 41; OT 4; PO 22<br />

· diakvanTa: CD 35; PC 8, 10<br />

(ix� diakvnebi)<br />

· episkoposTa: CD 1–44; LG 20, 22, 24, 26;<br />

PO 5<br />

· saeroTa: AA 3, 6; AG 17, 28; LG 29–30, 35<br />

· mRvdelTa: CD 29–30; GE 7, 11; LG 28;<br />

OT 4, 19, 22, dask�; PO 2, 4–12, 15<br />

· sityvis msaxureba: AA 6; AG 20; DV 24;<br />

OT 4; PO 4; SC 35, 52<br />

(ix� katexizacia, qadageba, RmrTis<br />

sityva)<br />

~ da suliwmida: AA 3; AG 4, 23; LG 7, 12,<br />

32; UR 2<br />

– ~ mravalferovneba da erToba: AA<br />

2–3; AG 15, 28; LG 13, 18, 20, 24, 28, 32; PO<br />

1–2, 5–6, 8, 15, 22; UR 2<br />

qristes ~: AA 2; AG 4–5, 39; LG 7, 18, 28;<br />

PO 1, 7<br />

– ix� movaleobebi eklesiaSi,<br />

mociquloba, qarizmebi<br />

msoflio, samyaro (mundus):<br />

– gansazRvra qristianuli<br />

TvalsazrisiT: GS 2<br />

~ RmrTis CanafiqrSi: AA 5; AG 3–5; DV<br />

3; GS 2–3, 10, 13, 34, 38; LG 3, 9, 17, 28,<br />

41–42, 48, 52–53; PO 12, 16, 22<br />

(ix� eSmaki)<br />

· samyaros ganaxleba: GS 39; LG 6, 42, 48;<br />

PO 16<br />

· ix� qriste, RmrTis Canafiqri, xsna:<br />

gankacebuli sityva<br />

– Tanamedrove ~: AA 8<br />

(ix� erToba, kacTa modgma, ojaxi); GS<br />

2–10, 15, 19, 23–24, 37, 42, 77, 80, 81, 82–<br />

83, 85; IM 22; PO 22<br />

(ix� uTanasworoba, usamarTloba)<br />

· ~ sxvadasxva axsna: AG 11, 26; GS 6, 10,<br />

15<br />

· dabalganviTarebuli erebi: GS 6–7,<br />

9–10, 15, 69, 84, 88, 90; PO 22<br />

· ix� adamiani, kacTa modgma,<br />

progresi, cvlilebebi, cxovrebis<br />

pirobebi<br />

Tanamedrove msofloSi<br />

– eklesia da ~: DV 1, 8; GS 2–3, 40, 91;<br />

451


LG 9, 13, 37; NA 4; OE 3; PO 12, 17, 22<br />

· episkoposebi da ~: AG 1, 28; CD 4; GS<br />

42–43; LG 20; PO 22<br />

· monazonTa institutebi da ~: AG 40;<br />

LG 42; PC 10<br />

· saeroni da ~: AA 5, 13, 16, 26, 29, 32; GS<br />

43; LG 31, 34, 37<br />

(ix� saeroni)<br />

· eklesiasa da ~ Soris<br />

damokidebulebis safuZvlebi: GS 40,<br />

44–45; PO 22<br />

· mRvdlebi da ~: AG 26, 38–39; OT 15; PO<br />

12, 17, 22<br />

· qristianebi da ~: AG 15, 36, 39; GS 4;<br />

LG 36–38, 48; PO 22<br />

· qristianebi da srmSenebloba ~: AA<br />

16, 29; GE 7; GS 21, 34, 42, 43, 51, 88, 90,<br />

92–93; LG 36<br />

· eklesia, qristianebi rogorc ~<br />

naTeli, miwis marili: AG 1, 15, 36, 38;<br />

GS 37–38, 40, 43; IM 24; LG 8–9, 13, 42, 50;<br />

PC 5–7, 17; SC 2, 9, 53, 85<br />

(ix� sasufeveli)<br />

msjeloba wmida werilze (meditatio<br />

Sacrae Scripturae): DV 7; OT 4, 8; PC 6; PO<br />

18; UR 23<br />

(ix� wmida werili)<br />

mudmivoba (constantia): DV 3; LG 14<br />

musika saeklesio (musica sacra): SC 112,<br />

114–116, 121<br />

– saRmrTismsaxuro komisia: SC 44, 46<br />

– musikosebi: SC 121<br />

– orRani da sxva instrumentebi: SC<br />

120<br />

muslimebi (Muslimi): LG 16; NA 3<br />

muSebi (operarii): GS 9, 60<br />

(ix� Sroma)<br />

~ mRvdlebi: PO 8<br />

mfrinavebi (aёr�na�i�ante�): CD 18<br />

mRvdlebi (sacerdotes):<br />

– ~ saZmo: AG 20; CD 28, 35; LG 28, 32, 41;<br />

OT 2, 9; PO 4, 8, 14,<br />

17, 21–22; SC 57<br />

(ix� presbiteriumi)<br />

– ~ sulieri cxovreba: LG 41; OT 8–9;<br />

PO 12–13, 18, 22<br />

· uqorwinebloba: OT 10; PO 3, 16<br />

· nebayofilobiTi siRaribe: OT 9; PO 17<br />

452<br />

saZieblebi<br />

· rwmeniT cxovreba: OT 8, 14; PO 13, 18<br />

· siyvaruli: OT 2, 9; PO 13–16<br />

· morCileba: LG 28; OT 9; PO 7, 11, 15<br />

· Tavmdabloba: OT 2, 9; PO 16<br />

~ da suliwmida: LG 28; OT 2; PO 7,<br />

12–13, 15, 18, 22<br />

~ da qriste: AG 39; CD 28; LG 10, 28,<br />

41, 62; OT 2, 4, 8; PO 1–3, 5–7, 9–10, 12–13,<br />

15–17, 22; SC 7, 33<br />

– Tvisebebi: OT 11, 15, 19; PO 3, 6, 17<br />

– materialuri cxovreba: CD 16, 31; PO<br />

7, 17, 20–21<br />

– mecnierebebi da sulTa mwyemsoba: CD<br />

16; DV 25; GS 44, 62; OT 18, 22; PO 7–8, 19;<br />

SC 18; UR 10<br />

– movaleobebi:<br />

ix� movaleobebi eklesiaSi<br />

· RmrTis xalxis winamZRolni: LG 28;<br />

OT 4; PO 6, 9<br />

(ix� moZRvrebi)<br />

· ziareba: AG 39; LG 17, 28, 29; PO 2, 5–6,<br />

13; SC 7, 33, 48; UR 22<br />

(ix� ziareba, saidumloebebi,<br />

RmrTismsaxureba)<br />

· ~ da saeroni: AA 1, 10, 17, 20, 24–25, 30;<br />

AG 21, 39; GE 10; GS 43; LG 32, 35, 37; OT<br />

5, 20; PC 24; PO 9, 11, 17<br />

· RmrTismsaxureba: GS 52; LG 28, 41; OT<br />

4; PO 2–3, 5–6; SC 18<br />

· locva eklesiisaTvis: LG 41; OT 4; PO<br />

5, 13; SC 84<br />

· moZRvarni, msaxureba: AG 15–16, 39;<br />

LG 28; OT 2, 4, 9, 19; PO 2–6, 8<br />

· morwmuneTa momzadeba samociqulo<br />

cxovrebisaTvis: AG 39; LG 28; OT 8, 19;<br />

PO 5–6, 8<br />

· kaTolikurobis sulSi msaxureba: AG<br />

38–39; CD 28; LG 28; OT 20; PO 6, 10<br />

· sityvis msaxureba: AG 20; DV 25; GE 7;<br />

GS 42, 52; LG 28; OT 4; PO 2–4, 6, 9, 13<br />

(ix� katexizacia, qadageba, RmrTis<br />

sityva)<br />

· RmrTis ojaxis Semkrebni: AG 14, 39;<br />

LG 17, 28; PO 4–6, 9, 13; SC 33<br />

· mironcxebis aRsruleba: OE 13–14<br />

– krebis dokumentebis ZiriTadi<br />

debulebebi ~ Sesaxeb: AA 25; AG 15–16,<br />

20, 39; CD 28–35; LG 28, 41; OT 1–22; PO<br />

1–22; SC 18<br />

– ~ momzadeba:<br />

ix� momzadeba, mecnierebani<br />

saeklesio, seminariebi, sulTa<br />

mwyemsoba<br />

– msaxurebaTa mravalsaxeoba: AA 25;<br />

AG 39; CD 27–31; GE 7, 10, daskvna; LG


41; OT 4; PO 2, 8, 10<br />

· misioneri ~: AG 20, 23, 26<br />

· ~ - monazvnebi: AA 23, 25; CD 28, 34–35;<br />

OT 1; PO 1, 8<br />

– ~ ganawileba: AG 38; CD 28; O T 20; PO<br />

10<br />

episkoposTa TanamSromlebi: AG 20,<br />

39; CD 15; LG 28, 41; OT 9; PO 2, 7, 12, 15;<br />

SC 41<br />

· presbiteriumi: CD 16, 27–28; LG 28; PO<br />

5–8, 19<br />

(ix� presbiteriumi)<br />

– ix� misia, msaxureba, samRvdeloeba,<br />

movaleobebi eklesiaSi,<br />

xelisufleba<br />

mRvdloba (sacerdotium):<br />

~ erTgulTa da ~ ierarqiuli: LG 10, 62<br />

– erTgulTa saerTo ~: AA 3; AG 15; LG<br />

9–11, 26; PO 2; SC 14<br />

· saeroni: AA 2–3, 10; LG 31, 34<br />

· ix� msxverpli, RmrTis xalxi<br />

~ msaxurebriv-ierarqiuli: LG 10, 13;<br />

OT 2; PO 7–8, 10–16; SC 57; UR 15<br />

· diakvnebi: LG 29<br />

· episkoposebi: CD 15, 28; LG 21, 26, 28,<br />

41; PO 7<br />

· mRvdlebi: CD 28; LG 21, 28; OT 4, 8; PO<br />

1–2, 5, 7–8; 12–13, 16, 22<br />

(ix� mRvdlebi, mRvdelmsaxurTa<br />

xarisxebi)<br />

· qvemo xarisxebi ~: LG 41<br />

qristes ~: AA 10; CD 28; LG 8, 10, 13, 15,<br />

21, 26, 28, 34, 41; OT 2, 4; PO 1–2, 5, 10, 12,<br />

18; SC 7, 83<br />

mRvdloba rogorc saidumloeba<br />

(sacramentum Ordinis):<br />

~ zogadad: CD 2; LG 11, 28; PO 2, 9, 12,<br />

16; UR 7<br />

(ix� ierarqia, msaxureba)<br />

– saepiskoposo qirotonia: CD 15; LG<br />

21, 26, 41; PO 7; SC 76<br />

(ix� episkoposebi)<br />

– mRvdelTa xeldasxma: LG 28, 41; OE<br />

17; OT 8; PO 1–3, 7–8, 10, 12, 16, 19; UR 22<br />

· ~ xarisxi: OE 17; SC<br />

· moweseTa ~: PC 10, 15<br />

· ix� msxverpli, msxverplSewirva,<br />

mRvdelmsaxurTa xarisxebi<br />

(�acrifici�m):<br />

– erTgulTa sulieri ~: AA 3; LG 10–11,<br />

34; PO 2, 4, 13; SC 12, 48<br />

(ix� gamosyidva, ziareba, mRvdloba<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

erTgulTa, mRvdloba qristesi,<br />

sikvdili qristesi, qristes vneba da<br />

sikvdili, wirva, jvari)<br />

~ liturgiuli<br />

ix� ziareba, wirva<br />

qristesi ~: LG 3, 11, 28, 34, 58; PO 2, 4–5,<br />

13; SC 7, 47–48; UR 2<br />

myofoba (praesentia):<br />

RmrTis ~: AG 9; GS 21, 48; LG 50<br />

qristes ~: AG 9; GS 48; LG 14, 21, 26; PO<br />

5; SC 7, 33, 102; UR 8<br />

eklesiis ~:<br />

ix� msoflio, eklesia<br />

mSvidoba (pax):<br />

~ zogadad: AG 8; GS 4, 8, 39, 46, 63, 77–90<br />

– damyareba ~: GS 28, 63, 77–78, 81–83<br />

~ buneba: DH 6; GS 82<br />

· saerTaSoriso Tanamegobroba: GE 1;<br />

GS 74, 79, 82–83, 85–87<br />

· sicialuri ~: DH 6–7, 15; GS 29, 48<br />

ojaxuri ~: GS 48, 52; OE 18<br />

– eklesia da ~:<br />

· episkoposTa mSvidobismyofeli<br />

movaleoba: CD 12<br />

· saxareba _ Zmobis, erTobisa da ~<br />

safuari: AG 8; GS 77–78, 93; UR 2<br />

· ~ qristianTa da eklesiaTa Soris<br />

sulis erTobaSi: UR 7, 19<br />

· locva ~: GS 82; LG 69<br />

· krebis mowodeba: GS 77, 79, 90<br />

· qristianTa mSvidobiani<br />

Tanacxovreba<br />

yvela adamianTan: AG 12; GS 72, 77–78,<br />

84, 88–90, 92; LG 36; NA 3, 5; UR 12<br />

· qristes ~: AG 3, 5, 8; GS 38–39, 77–78;<br />

LG 9, 36; NA 4<br />

· saxarebis qadagebiT eklesia xels<br />

uwyobs ~: AG 8; GS 76, 89; LG 13; UR 2, 23<br />

– ix� omi, Zmoba<br />

mSoblebi (parentes):<br />

– ~ Rirseba: AA 11, 30–31; GE 3; GS 47–48,<br />

52; LG 11, 41<br />

– ~ pasuxismgebloba: AA 11, 20; GE 3,<br />

6–8; GS 7, 47–48, 50–52, 87; LG 11, 41; OT 2;<br />

PC 24; PO 11; SC 67<br />

– ~ uflebebi: AA 11; DH 5; GE 3, 6–7; GS<br />

48, 52, 87<br />

– TanamSromloba: GE 5, 6, 8; GS 52; OT<br />

3; PO 6, 11<br />

– ix� aRzrda, meuRleebi, qorwineba,<br />

ojaxi, Svilebi<br />

453


mWvreteloba (contemplatio): AG 18, 40;<br />

DV 7; GS 8, 56–57, 59; PC 5<br />

RmrTismosavTa ~: DV 7; LG 49<br />

mWvretelobiTi ordenebi (Ordines<br />

contemplativi): AG 18, 40; PC 7<br />

mxatvrebi (artifice�): GS 62; IM 11, 15; SC<br />

122, 127<br />

mxsneli (Salvator):<br />

ix� qriste, xsna<br />

454<br />

n<br />

naTloba (Baptismus): AA 3, 6–7; AG<br />

14–15, 21, 36; GE 2, 8; LG 7, 9–11, 14–15, 21,<br />

26, 28, 31–34, 44, 64; PC 5; PO 5, 12; SC 6,<br />

10,14; UR 2–4, 22–23<br />

– ~ aRmsrulebeli: LG 17, 28–29; PO 5;<br />

SC 7<br />

– ~ wesi: LG 26, 66–70, 109<br />

– ix� katexizacia, saidumloebebi<br />

naTlobis aRTqmebi (promissiones<br />

Baptismi): SC 71<br />

nameti (���erfl��m): GS 69, 88; PO 17<br />

nacionalizmi (nationalismus): AG 15; GS<br />

82, 85<br />

ndoba (fi��cia): GS 82; LG 37<br />

neba (voluntas):<br />

· da adamianis saqmianoba: GS 35–36<br />

~ zogadad: DH 2; GS 61<br />

(ix� Tavisufleba, pirovneba,<br />

adamiani)<br />

· mociqulTa magaliTi: DH 11, 13<br />

– ix� siwmide, RmrTis gangebuleba,<br />

xsna<br />

~ RmrTisa: AA 4; DH 6; GS 11, 15; LG 13,<br />

41; PO 15, 17<br />

neofitebi (neophytae): AG 13–15<br />

(ix� kaTkmevlebi, katexumenebi)<br />

netarebani [mcnebebi] (beatitudines): AA<br />

4; GS 39, 72, 77; LG 31, 38, 41<br />

(ix� saxareba, siwmide, cxovreba<br />

qristianuli)<br />

niSnebi (signa):<br />

saZieblebi<br />

drois ~: AA 14; DV 15, 43; GS 4, 11; PO 6,<br />

9; UR 4<br />

(ix� msoflio Tanamedrove)<br />

– eklesia da misi ~: AG 15, 20–21, 36;DV<br />

2; GS 34, 42–44, 76, 92; LG 1, 15; UR 2<br />

· ziareba: AA 8; DV 47; LG 3, 11, 13, 26;<br />

UR 2, 15<br />

· monazvnoba: LG 44; PC 17<br />

· saeroTa mociquloba: AA 1, 16–18; LG<br />

38<br />

· saidumloebebi: DV 59, 77; PO 12<br />

· sakramentaliebi: DV 60<br />

· siRaribe: PC 13<br />

· umankoeba: LG 42; PC 12; PO 16<br />

· uwmidesi qalwuli: LG 68<br />

· qristianuli ojaxi: GS 48<br />

· RaribTa evangelizacia: AA 8; GS 21;<br />

PO 6, 16<br />

· RmrTismsaxureba: DV 2, 7, 33, 122; LG<br />

50<br />

qristes ~: AA 8, 16; AG 12–13, 20–21; DV<br />

4, 15; GS 43; LG 15,<br />

RmrTis ~: AA 1; AG 15; GS 11, 17, 34; LG<br />

50; NA 4; PO 6, 11, 18, 57–58; NA 4<br />

– ix� magaliTi, mowmeoba,<br />

saidumloeba<br />

niWi (charismata):<br />

romis mRvdelmTavrisa da eklesiis<br />

ucdomelobis ~: LG 25<br />

~ gveZleva suliwmidis mier: AA 30; AG<br />

4; LG 12<br />

~ eklesiis mier gansasjelad: LG 7, 12<br />

– sxvadasxva ~: AA 3; DV 8; LG 4, 12; PO<br />

4, 9<br />

noviciebi (novitii): PC 18, 21<br />

olqebi, regionebi (regiones):<br />

~ da maTi ganviTareba: GS 63, 70–71<br />

(ix� ganviTareba)<br />

saeklesio ~: CD 39–41<br />

(ix� saeklesio provinciebi,<br />

teritoria)<br />

omi (bellum):<br />

atomuri ~: GS 80<br />

~ zogadad: GS 78–79<br />

Tanamedrove ~: GS 4, 77, 79–82<br />

· mizezebi: GS 77–80; 81, 83<br />

(ix� SeiaraReba)<br />

· saqmianoba da iniciativebi Tavidan<br />

o


acilebis mizniT: GS 79,<br />

82–83<br />

(ix� mSvidoba)<br />

– ix� Tanamegobroba saerTaSoriso,<br />

Tanxmoba, wesrigi, xelisufleba<br />

saerTaSoriso<br />

ojaxi (familia): GS 47–52<br />

~ adamianuri: AA 8; DH 15; GS 3, 24, 26,<br />

29, 33, 38, 40, 42, 45, 56–57, 63, 74–75, 77, 86,<br />

92; LG 69<br />

~ da socialuri cxovreba: AA 11; GS 25,<br />

44, 50, 52, 61, 69, 74<br />

~ da qristianuli aRzrda: GE 3, 6; GS<br />

48, 52, 61; OT 3<br />

(ix� aRmzrdelebi, Svilebi, mSoblebi)<br />

~ Tanamedrove epoqaSi: GS 6, 8, 47, 52<br />

~ mociquloba: AA 4, 11, 13, 19, 30; CD<br />

12, 30; GS 52; LG 35; OT 2; UR 23<br />

(ix� mociquloba, qorwineba,<br />

meuRleebi)<br />

RmrTis ~: AG 1; GS 32, 40, 42–43, 50, 92;<br />

LG 6, 28, 51; PO 6; UR 2, 4<br />

(ix� eklesia, erToba, RmrTis xalxi,<br />

Ze RmrTisa)<br />

– ~ uflebebi da movaleobebi: AA 11;<br />

DH 5; GE 7; GS 25–26, 42, 52, 67, 69, 71, 75,<br />

87<br />

qristianuli ~: AA 7, 11; GE 3; GS 48–49;<br />

LG 11, 34–35, 41<br />

– ix� gaerTianeba, erToba,<br />

istoria, kacTa modgma, msoflio,<br />

sazogadoeba,<br />

sazogadoebrivi sikeTe<br />

ojaxis deda (mater familias): GS 52, 67<br />

(ix� mSoblebi, ojaxi, qali)<br />

p<br />

pavle mociquli, wm. (S� Paulus<br />

Apostolus): DV 20; LG 27; NA 4; PO 3, 10, 13<br />

partikularizmi (particularismus): AG 8,<br />

22; OT 2<br />

(ix� diskriminacia, nacionalizmi,<br />

rasizmi)<br />

paseqi (Pascha):<br />

ix� qriste _ sapaseqo saidumlo<br />

– ~ TariRi: OE 20; SC danarTi<br />

pasuxismgebloba (responsabilitas):<br />

– zogadad: DH 1–2, 7; GS 31, 34, 73<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

· adamianTa ~ kulturis winaSe: LG<br />

56–57, 69<br />

· ~ aRzrda: AG 21; DH 8; GS 31, 52, 90<br />

· axalgazrdobis ~: AA 12; GS 31<br />

– ~ grZnoba: AA 12; DH 8, 15; GS 27, 31,<br />

55, 69, 71, 75–77, 81, 89<br />

· ~ eklesiaSi: AA 1, 20, 24; AG 21; GS 34,<br />

43; LG 37; PC 14; PO 15<br />

· mSobelTa ~: GS 50–52<br />

· politikuri xelisuflebis ~: GS<br />

56–57, 69, 74, 80<br />

ix� Tavisufleba, pirovneba<br />

pativiscema (reverentia): LG 23, 25, 37, 45<br />

(ix. pirovneba)<br />

sicocxlis ~:<br />

ix. qorwineba, cxovreba, meuRleebi<br />

pacifizmi (�acifi�m��): GS 74, 77–79<br />

(ix� aseve mSvidoba)<br />

pedagogika (ars paedagogica): AA 30; DV<br />

15; GE 1; GS 87; OT 5, 11, 20; SC 14, 33<br />

(ix� aRzrda, ganaTleba)<br />

personalizacia (personalizatio): GS 6,<br />

75; PC 14<br />

petre mociquli, wm. (S� Petrus<br />

Apostolus): AG 38; LG 8, 13, 18–19, 20,<br />

22–23, 25; OE 3; UR 3<br />

– ~ memkvidre: ix� romis papi<br />

pirovneba (persona humana): GS 15, 76<br />

(ix� adamiani)<br />

~ da socialuri cxovreba: GS 12, 23,<br />

25, 52<br />

– Tanamedrove adamiani: CD 12; DH 8;<br />

GS 8, 26–27, 41, 59, 61, 67, 75–76; PC 14<br />

– ~ Rirseba: AA 8; DH 1–2, 9, 11–12; GE<br />

Ses�; GS 9, 12–24, 25–28, 41, 51, 63, 73, 91;<br />

IM 6; LG 9; UR 12<br />

– ix� diskriminacia, Tavisufleba,<br />

movaleobebi, uflebebi<br />

pluralizmi (pluralismus): AG 22; GE<br />

6–7; GS 53, 73, 75–76; LG 13<br />

polemika (ars polemica): UR 10<br />

(ix� RmrTismetyveleba, ekumenizmi)<br />

politika (ars politica):<br />

~ zogadad: GS 28, 31, 73–75; IM 11<br />

(ix� xelisufleba, sazogadoeba,<br />

wesrigi)<br />

455


– eklesia da politika: AA 14–15; DH<br />

11; GS 42, 7; NA 4<br />

– politikuri partiebi: GS 73, 75<br />

_ politikuri reJimebi: GS 20, 29, 42,<br />

73–75<br />

(ix� xelisufleba)<br />

politikuri sistema (systema politicum):<br />

GS 42<br />

polifonia (polyphonia): SC 116<br />

(ix� saeklesio musika)<br />

prelatebi (Praelati): CD 42<br />

(ix� episkoposebi)<br />

presa (prelum): CD 13; IM 1, 10–12, 14, 19,<br />

21<br />

kaTolikuri ~: IM 11, 14, 17<br />

(ix� masobrivi komunikaciis<br />

saSualebebi)<br />

presbiterebi (presbyteri):<br />

ix� mRvdlebi<br />

presbiteriumi (presbyterium): AG 19–20;<br />

CD 11, 15, 28; LG 28–29; PO 7–8; SC 41<br />

(ix� episkoposi, msaxuri, msaxureba,<br />

mRvdelmsaxurTa xarisxebi)<br />

privilegiebi (privilegia): CD 20, 28; GS<br />

76; OE 8<br />

problemebi (problemata):<br />

Tanamedrove ~: AA 1; CD 12; GE 10; GS 3,<br />

16, 43, 46; OT 16<br />

(ix� adamiani, msoflio Tanamedrove,<br />

cvlilebebi, kiTxvebi)<br />

socialuri ~: AA 8; AG 12; GS 4, 7–10, 27,<br />

20–30, 35, 60, 63, 68, 71, 85, 88; UR 12<br />

progresi (progressus):<br />

– eklesia da ~: AA 1; AG 8, 12; CD 19; GE<br />

10–11; GS 21, 34, 36, 38–39, 41, 44, 72; IM 2;<br />

UR 12<br />

ekonomikuri ~: AA 11; GS 6, 63–66<br />

(ix� ganviTareba, ekonomika)<br />

Tanamedrove ~: GS 4, 33, 54<br />

kulturuli ~: GS 53–62<br />

(ix� kultura)<br />

mecnieruli da teqnukuri ~: AA 7; GE<br />

Ses�, 10–11; GS 5, 7, 15, 20, 23, 44, 56–57, 64<br />

(ix� mecniereba, teqnika)<br />

– ~ mizani: GS 23, 35, 37, 73–74, 86–87; IM<br />

5, 12<br />

456<br />

saZieblebi<br />

– ~ riski: AA 1, 7; GS 4, 7, 20, 57<br />

– ~ sxvadasxva aspeqtebi: AA 1, 11; GE 1,<br />

Ses�; GS 4–7, 15, 23, 33, 44, 53, 55–57, 63–64,<br />

73, 84–87<br />

~ qristianis cxovrebaSi: CD 30, 36; LG<br />

33, 65; SC 1<br />

prostitucia (prostitutio): GS 27<br />

profesia (professio): AA 4, 7, 13, 16–17,<br />

22; AG 21; GS 43, 60, 66, 71–72, 85; IM 15;<br />

LG 31,<br />

35–36; PO 9<br />

(ix� saqmianoba, teqnika, Sroma)<br />

profesiuli kavSirebi (consociationes<br />

pro laborantibus): GS 68<br />

(ix� gaerTianebebi, Sroma)<br />

J<br />

Jamis wirva (Liturgia Horarum):<br />

– aRsrulebis wesi ~: SC 89, 95–99, 98–99,<br />

113; PC 9<br />

(ix� saeklesio galoba)<br />

~ zogadad: SC 83–101<br />

– mniSvneloba: AA 84–85, 90, 100; OE 22;<br />

OT 8; PO 5, 13; SC 86–87, 90, 95–96, 98–101<br />

– reforma: SC 88–94, 101<br />

Jamni (Breviarium):<br />

ix� Jamis wirva<br />

Jurnalistebi (diurnarii): IM 5, 11, 15<br />

radiomauwyebloba (radiophonia): IM 1,<br />

14, 17; SC 20<br />

r<br />

rasizmi (odia racialia): AG 15; GE 1; GS 4,<br />

8, 29, 42, 60; NA 5<br />

(ix� diskriminacia)<br />

religia (religio):<br />

~ zogadad: DH 2–4; GS 19, 36, 41, 43; NA<br />

1–2<br />

(ix� adamiani da RmerTi, sakrebulo<br />

religiuri)<br />

· aTeizmi: DH 15; GS 7, 10, 19-21<br />

· samoqalaqo xelisufleba: DH 3<br />

· axali pirobebi: AG 10; GS 7, 33<br />

– araqristianuli ~: AG 4, 6, 9–10; DH


14; LG 16–17; NA 2; UR 1<br />

· budhizmi: NA 2<br />

· islami: LG 16; NA 3<br />

· iudaizmi: LG 16; NA 4<br />

· hinduizmi: NA 2<br />

(ix� israeli, iudevelebi)<br />

· ZiriTadi: AG 10<br />

· sxva: AG 3, 9, 10; GS 36, 92; LG 16; NA 2<br />

– WeSmariti ~: DH 1<br />

– eklesiis damokidebuleba sxva<br />

qristianuli konfesiebis mimarT: AG<br />

11; NA 1–5; OT 16<br />

· dialogi: AG 11, 16, 34; GS 92; NA 2<br />

· dialogi episkoposTa Soris: CD 16<br />

· bibliis gamocemebi<br />

araqristianTaTvis: DV 25<br />

· misionerTa mecnieruli momzadeba<br />

dialogisTvis: AG 16, 26, 34; OT 16<br />

· TanamSromloba: AA 27; AG 12; GS 92;<br />

NA 2–3<br />

– ~ Tavisuflebe: AG 12; DH 6; GS 29, 60;<br />

NA 5<br />

(ix� diskriminacia, Tavisufleba<br />

religiuri)<br />

– qristianuli ~: DV 21; GS 19<br />

resursebi (subsidia):<br />

materialuri ~: CD 23; GS 65; PC 13; PO<br />

17<br />

(ix� sikeTe materialuri, simdidre)<br />

sulieri ~: LG 37<br />

reforma (reformatio):<br />

eklesiis ~: UR 6<br />

(ix� ganaxleba)<br />

ekonomikuri da socialuri ~: GS 63,<br />

71, 87<br />

RmrTismsaxurebis ~: SC 4, 23, 25, 50,<br />

62–63, 66–67, 107–108<br />

· Jamis wirva: AA 1; AG 40; CD 35, 44; GE<br />

11; OT 1, 14, 17; PC 3, 7; PO 10; SC 88–93,<br />

128<br />

(ix� kanonikuri samarTali,<br />

RmrTismsaxureba)<br />

– ix� ganaxleba<br />

reformacia (Reformatio):<br />

– reformatoruli eklesiebi: UR 13,<br />

19, 20–23<br />

(ix� Tanaziareba, sakrebuloebi<br />

gamijnuli, eklesiebi gamijnuli)<br />

romis papi (Pontifex Romanus):<br />

– ~ ucdomeloba ex cathedra:<br />

ix� ucdomeloba<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

– episkoposebi ~ TanaziarebaSi: LG 8,<br />

22–23, 25, 27;<br />

(ix� episkoposebi, episkoposTa<br />

kolegia)<br />

~ da qristianTa erTobis aRdgena: DH<br />

1<br />

~ da misiebi: AG 5–6, 29, 38, 42; LG 23;<br />

UR 2<br />

~ da moweseni: CD 35; LG 45<br />

~ da patriarqebi: OE 3, 7, 9, 11<br />

~ da mRvdlebi: AG 5; GS 43; LG 28; OT 9;<br />

PO 15, 19<br />

– ~ pirveloba sayovelTao eklesiaSi:<br />

AG 22; CD 2, 8–9; LG 13, 18, 22–23, 45; OE<br />

3, 7; UR 2<br />

· qristes mosaydre, eklesiis xiluli<br />

Tavi da winamZRoli: AG 5, 22; CD 2, 5, 8;<br />

LG 8, 13–14, 18, 22–23, 25<br />

– petre mociqulis memkvidre: CD 2;<br />

LG 8, 18, 20, 22–25; OE 3; UR 2<br />

– ix� eklesia, ierarqia, <strong>kreba</strong>, petre,<br />

wmida saydari, Zalaufleba<br />

rwmena (fi�e�):<br />

~ cxovrebaSi: UR 23<br />

· ~ naTeli: AA 4<br />

· ~ mRvdelTa: OT 14; PO 6, 9, 13, 17–18, 22<br />

· ~ saeroTa: AA 4, 13, 19; AG 21; GS 21, 43,<br />

62; LG 35, 43<br />

~ da kultura: AG 15, 21–22; GS 58,62<br />

(ix� aseve kultura)<br />

~ da Taamoziareba: DV 10; GS 21, 32, 42;<br />

LG 18, 23; UR 2, 4, 16<br />

(ix� erToba, Tanaziareba)<br />

~ da goneba: AG 22; GE 10; GS 36, 59<br />

~ da adamianis Tavisufleba: AG 13; DH<br />

9–11, 14; DV 5<br />

~ da xsna: AA 6; AG 7, 21; DH 1– 2; DV 10;<br />

LG 14, 24–25; PO 4; UR 11<br />

~ da moZRvreba:<br />

ix� moZRvreba<br />

~ da eklesia: AA 3–4, 6; AG 5, 13–14,<br />

20–21, 23, 36, 41; DV 10–11, 18, 21;GS 48, 62;<br />

LG 8, 11, 15, 17–18, 23, 25, 64–65; OT 8; PO<br />

4; UR 2, 6, 11<br />

~ da ekumenizmi: LG 15–16; NA 3; UR 3, 6,<br />

11, 14–17, 19–24<br />

(ix� ekumenizmi)<br />

~ aRsareba: AG 14–15, 23; DV 10; GS 21,<br />

62; LG 11–12, 14, 35, 42; UR 22<br />

(ix� mowmeoba)<br />

– rogorc niWi: GE 2<br />

· RmrTisagan: LG 11<br />

· madliT: AG 12; DV 5, 8, 10, 17; GS 21;<br />

LG 9, 12, 15, 17, 18, 25; 48; PO 4; UR 20,23<br />

457


– ix� gamocxadeba, misia, moqceva,<br />

moZRvreba, saxareba, tradicia,<br />

458<br />

s<br />

sabWo (consilium): AA 26; AG 30; CD 27, 38;<br />

OE 4, 23; PC 23<br />

(ix� sinodi)<br />

saeklesio Tanamdeboba (��fici�m<br />

ecclesiasticum): CD 28; PO 20<br />

saeklesio provinciebi (provinciae<br />

ecclesiasticae): CD 39–41<br />

(ix� diocezebi, episkoposebi,<br />

teritoria)<br />

saeklesio procesiebi (processiones<br />

ecclesiasticae): SC 39<br />

saerTo keTildReoba (bonum commune):<br />

DH 6–7; GS 26, 59–60, 67–68, 71, 73–74, 78,<br />

82, 84; IM 5, 11–12; LG 12<br />

~ eklesiaSi: AA 24; AG 27; CD 2–3, 36–43;<br />

PO 9–10<br />

– saero qristianTa vali: AA 14, 31; GS<br />

43, 72, 75; LG 36<br />

~ da samoqalaqo xelisufleba: GE 3, 7;<br />

GS 60, 67, 71, 73–75; IM 12<br />

– ~ xelSewyobis movaleoba: DH 6–7; GS<br />

30–31, 60, 65, 73, 75; IM 11<br />

– adamianTa sazogadoeba ~: GS 74–75,<br />

82, 84<br />

– eklesia da ~: GS 42, 76; UR 4<br />

– ix� ekonomika, problemebi<br />

socialuri, sazogadoeba, sakuTreba,<br />

wesrigi socialuri, xelisufleba<br />

saerTo qonebrivi fondi (massa<br />

communis): PO 21<br />

saeroni (laici):<br />

~ eklesiaSi: AA 6, 10, 13, 22, 25–26; AG<br />

15, 21, 41; CD 3, 10, 15, 27; GE 10, 12; GS 43;<br />

LG 30, 32–33, 37; OT 20; PO 9, 17, 21; SC<br />

44, 55, 100<br />

· mociquloba: AA 24; GS 43, 62; LG 37;<br />

OT 6; PC 8<br />

(ix� mociquloba saeroTa, mowmeoba)<br />

· misiebSi: AA 22; AG 15, 20–21, 29, 41; CD<br />

6 (ix� misia)<br />

– ~ roli: AA 29; AG 41; LG 31, 33<br />

· mociqulobis movaleoba: AA 2–3; AG<br />

15, 21; LG 31, 35<br />

saZieblebi<br />

· msoflios gardaqmna: AA 1–2, 4, 7–8, 17,<br />

29; AG 15, 21, 41; GS 43; IM 3, 13–15,<br />

21; LG 31, 33, 36<br />

· monawileoba saerTo mRvdlobaSi: AA<br />

2, 6–7, 10, 16; GS 43; LG 31, 34–36<br />

· ix� ganviTareba, eklesia da msoflio<br />

TanamSromloba, moqmedeba<br />

– ~ statusi: AA 2, 4–5, 13; AG 15, 21; GS<br />

43; LG 30–32, 36, 41<br />

sazogadoeba (communitas):<br />

– saerTaSoriso: AA 14; AG 12; GS 9,<br />

83–85, 89–91<br />

(ix� kacTa modgma, msoflio,<br />

sazogadoeba, xelisufleba<br />

saerTaSoriso)<br />

– xalxTa: GS 77, 84, 89; NA 1<br />

– politikuri: AA 7; GS 73–76, LG 36<br />

(ix� eklesia, miwieri qalaqi,<br />

moqalaqeni, politika, saxelmwifo,<br />

sazogadoeba)<br />

– eklesia rogorc rwmenis, sasoebisa<br />

da siyvarulis ~: LG 8–9, 11, 65<br />

– adamianTa: GS 24, NA 1<br />

sazogadoeba (societas): AG 41; GE 3; GS<br />

13, 21, 25, 32, 39, 43, 57, 74,<br />

78; LG 36, 47<br />

(ix� kacTa modgma, adamiani)<br />

~ da ojaxi: AA 11; DH 5; GE 3, 5; GS 12,<br />

47–50, 52<br />

(ix� ojaxi)<br />

~ da eklesia: CD 11, 20–21, 41; DH 1; GE<br />

2–3, 8; GS 11, 16, 40–42, 63, 76; IM 17; LG<br />

8–9, 14, 20, 23, 36, 43, 72, 76; OT 22; UR 6,<br />

12,23<br />

(ix� misia,mociquloba saeroTa,<br />

saeroni, TanamSromloba)<br />

– Tanamedrove cvlilebebi ~: AA 6, 10,<br />

12, 19; GE 6, 10; GS 4–9, 11, 23–26, 33, 42,<br />

47, 54, 56, 57, 66; IM 5; PO 22<br />

(ix� adamiani, ekonomika, kacTa<br />

modgma, kultura, msoflio<br />

Tanamedrove, saerTo keTildReoba,<br />

problemebi socialuri, progresi,<br />

cvlilebebi, socializacia)<br />

– socialuri jgufebi: AG 20; DH 2, 4,<br />

6–7; GS 6, 8–9, 26, 30–31, 53, 57, 60, 64–65,<br />

70–71<br />

(ix� kultura, Tavisufleba<br />

religiuri)<br />

– socialuri wesrigi adamianisTvis:<br />

AG 12; GE 3, 5–8, 10; GS 3, 6, 9,<br />

25–26, 29–30, 34, 36, 38, 56–57, 59–60, 63–67,<br />

71, 73–75, 78, 85–86; IM 5, 12


(ix� aRzrda, ganviTareba,<br />

diskriminacia, kultura,<br />

Tavisufleba, sazogadoeba,<br />

saxelmwifo, uTanasworoba,<br />

usamarTloba, cxovrebis pirobebi,<br />

xelisufleba)<br />

– adamiani da ~: GE 8; GS 8, 10, 12, 25,<br />

30–31, 34–35, 57, 67, 71, 74; LG 41<br />

(ix� adamiani: uflebebi da<br />

movaleobebi)<br />

sazogadoebrivi azri (opinio publica):<br />

AA 18; GS 49, 82; IM 8, 14<br />

sazogadoebrivi fenebi (condiciones<br />

societatis): GS 8, 9, 54; SC 32<br />

sazrunavi (angores): AG 12; GS 1, 3–4, 12,<br />

77, 82; NA 2<br />

(ix� adamiani, kacTa modgma, msoflio,<br />

mSvidoba)<br />

saTnoebani (virtutes): LG 11–12<br />

– saRmrTismetyvelo: DV 1<br />

- qorwinebaSi: GS 49<br />

– sayovelTao: AA 3–4, 16; LG 31, 41; OT<br />

2<br />

- sasuliero pirTa:<br />

ix� diakvnebi, episkoposebi,<br />

mRvdlebi, siwmide<br />

saxarebis rCevebi (consilia evangelica):<br />

LG 39, 42–47; PC 1, 5–14, 24<br />

(ix� aRTqmebi, monazvnebi, morCileba,<br />

siRaribe, umankoeba)<br />

suliereba<br />

– saxarebiseuli: LG 41<br />

(ix� gulwrfeloba, erTguleba,<br />

rwmena, moTmineba, morCileba,<br />

siRaribe, sibrZne, sikeTe,<br />

RmrTismosaoba)<br />

– katexumenebis: AG 14<br />

– misionerebis: AG 24–25<br />

– uwmidesi RmrTismSoblis: LG 57, 61,<br />

65<br />

– wmidanTa: LG 50<br />

(ix� wmidanebi)<br />

– seminaristebis: OT 8<br />

(ix� rwmena, sasoeba, siyvaruli)<br />

– socialuri: AA 4; GS 30; OT 11; PO 3;<br />

UR 3<br />

– qristian meuRleTa: GS 48<br />

– eklesiis: AG 19; LG 8, 64–65; UR 2<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

suli (spiritus):<br />

samociqulo ~: OT 20; PC<br />

(ix� mociquloba)<br />

saxarebis ~: AG 15; DH 14; GE<br />

8; GS 41, 43<br />

_ qmnadobis: GS 64<br />

kaTolikuri ~: AG 36<br />

kritikis ~: GS 7<br />

RmrTismsaxurebis ~: SC 14, 17<br />

misioneruli ~: AG 4, 29; CD 30; PC 20<br />

(ix� misia, moSurneoba)<br />

locvis ~: PO 5<br />

siRatakis ~: GS 37; PC 13; PO 17<br />

(ix� siRatake)<br />

monaniebis ~: UR 1<br />

samRvdelo ~: PO 14<br />

qristianuli ~: SC 14<br />

ekumenuri ~: AG 15<br />

(ix� aseve ekumenizmi)<br />

saidumlo (mysterium):<br />

RmrTis ~: AG 13; CD 15; GS 41<br />

(ix� gamocxadeba, RmerTi)<br />

· mamis ~: GS 22, 93<br />

rwmenis ~: GS 57; SC 48<br />

pasqaluro ~: AG 13–14; CD 15;GS 22, 38,<br />

52; OT 8; PO 2; SC 5–6, 61, 104, 109<br />

· ziarebis ~:<br />

ix� ziareba<br />

· ix� aRdgoma, gamosyidva,<br />

msxverpli, sikvdili, jvari<br />

xsnis ~: AG 5, 10, 25; CD 30; DV 15; GE<br />

Ses�, 2; LG 52, 59; OT<br />

14–16; UR 3<br />

(ix� RmrTis Canafiqri, xsna)<br />

qristes ~: AG 12–13, 21, 24, 26; CD 12; DV<br />

24; GS 22, 52; LG 3, 8; OT 14, 16; PO 14, 16,<br />

22; SC 2, 35, 102; UR 4, 21<br />

(ix� qriste)<br />

eklesiis ~: GS 40–45; LG 1–8, 44, 63; UR<br />

2, 4<br />

(ix� eklesia)<br />

adamianis ~: GS 22; NA 1<br />

(ix� adamiani)<br />

saidumloeba (sacramentum):<br />

– eklesia rogorc ~: AG 5; GS 42, 45; LG<br />

1, 9, 48; SC 26<br />

rwmenis ~:<br />

· ziareba: GS 38; PO 4; SC 59<br />

saidumloebebi (sacramenta):<br />

– RmrTismsaxureba: AG 9; PO 5; SC 6, 27,<br />

36, 39, 60, 62–76<br />

(ix� reforma RmrTismsaxurebis,<br />

459


RmrTismsaxureba, wesi)<br />

~ zogadad: LG 11, 26; PO 5; SC 59–7<br />

– suliwmidis moqmedeba: AA 3; LG 12, 50<br />

– ~ disciplina aRmosavleTis<br />

eklesiebSi: OE 12–18<br />

ziarebis puris ~: LG 3<br />

(ix� ziareba)<br />

– episkoposebi da ~: CD 13; LG 57<br />

axali aRTqmis ~: LG 35, 48<br />

– ~ buneba: OT 4; SC 6, 59<br />

– mRvdlebi da ~: LG 28; OT 4; PO 5, 9,<br />

13, 18<br />

· winamZRvarni: CD 30<br />

· seminaristebi: OT 8<br />

~ arakaTolike qristianebTan: LG 15;<br />

OE 27; UR 15, 22<br />

– qristianuli ganaTleba: AG14<br />

(ix� katexumenati, naTloba)<br />

– qriste da ~: AG 9; LG 7; SC 7, 61<br />

– eklesia: AG 5; LG 10–11, 14; PO 5; UR 2<br />

· erTgulTa kurTxeva: AA 3; CD 15; LG<br />

26, 33, 35, 37, 42; PO 4; SC 9, 59<br />

saidumlo seroba (Cena novissima): SC<br />

10, 47<br />

(ix� ziareba)<br />

sakramentaliebi (Sacramentalia): LG 29;<br />

SC 39, 60–61, 63, 79<br />

(ix� RmrTismsaxureba,<br />

saidumloebani)<br />

sakrebulo (communitas)<br />

– adgilobrivi (tradiciuli) ~: GS 6<br />

– qristianuli (adgilobrivi) ~: AA 10,<br />

30; AG 14–16, 20, 37; CD 30; LG 26, 28; OT<br />

2; PO 5–6<br />

(ix� eklesiebi axali, eklesiebi<br />

calkeuli, misia)<br />

– qristianuli sakrebuloebi<br />

(kaTolikuri eklesiisgan gamijnuli):<br />

AG 15; UR 3–4, 22<br />

(ix� ekumenizmi, eklesiebi<br />

gamijnuli, Tanaziareba, qristianTa<br />

gayofa, Zmebi gamijnuli)<br />

– religiuri ~: DH 4, 6<br />

sakuTreba<br />

(proprietas):<br />

saerTo ~: GS 71<br />

kerZo ~: GS 68–69, 71, 87<br />

– ix� saerTo keTildReoba, sikeTeTa<br />

ganawileba, sikeTeTa daniSnuleba<br />

sakurTxeveli (altare): LG 26; SC 128<br />

460<br />

saZieblebi<br />

samarTali (ius):<br />

bunebrivi ~: ix� kanoni<br />

bunebrivi<br />

kanonikuri ~: AA 1; AG 14, 19; CD 42, 44<br />

(ix� kanoni saeklesio)<br />

saerTaSoriso ~: GS 79<br />

(ix� xelisufleba saerTaSoriso)<br />

samarTlebrivi wesrigi (ordo iuris):<br />

GS 75<br />

(ix� msoflio Tanamedrove,<br />

cvlilebebi);<br />

GS 86<br />

(ix� ganviTareba, sazogadoeba<br />

saerTaSoriso, TanamSromloba);<br />

GS 44; 74<br />

(ix� sazogadoeba politikuri);<br />

SC 32<br />

(ix� RmrTismsaxureba)<br />

samarTlianoba (iustitia):<br />

~ wmida werilSi: AA 4, 7; AG 19, 21; DH<br />

7; DV 15; GS 13, 21, 35, 38–39, 72–73, 77, 93;<br />

LG 9, 21, 23, 36, 39, 41, 48; OT 11; PO 3, 12;<br />

UR 23<br />

socialuri ~: DH 6; GS 8, 26, 29, 30, 63,<br />

66, 69, 71, 75–79, 86–87, 90; NA 3<br />

· ~ ganawilebaSi: GE 6; GS 69; IM 5<br />

· ix� sikeTe, sazogadoeba,<br />

uTanasworoba, usamarTloba,<br />

wesrigi socialuri<br />

sameba (Trinitas): ix� RmerTi<br />

samoTxe (Paradisus):<br />

ix� sicocxle maradiuli, zeca,<br />

esqatologia<br />

samoqalaqo vali (��fici�m ci�ile): AA 4,<br />

14; GS 73, 75<br />

samociqulo taxti (Sedes Apostolica):<br />

~ da aRmosavleTis eklesiebi: OT 16,<br />

UR 13–14, 19<br />

~ da episkoposebi: CD 8–10, 18–20, 23–24,<br />

38, 40–41<br />

~ da masobrivi komunikaciis<br />

saSualebebi: IM 19, 22–23<br />

~ da misioneruli teritoriebi: AG 6,<br />

20, 27, 32<br />

~ da monazvnebi: PC 4, 21–24<br />

~ da saeroTa mociquloba: AA 26<br />

~ da saidumloTa Tanaziareba: OE 1, 4,<br />

19, 23; UR 8<br />

~ da RmrTismsaxureba: DV 22, 36, 40,63,


87; OT 1, 7<br />

– ix� romis kuria, romis papi<br />

samrevlo (paroecia): AA 10; AG 37; CD<br />

23, 29–32, 35; LG 28; OE 4; OT 2; PO 5–6,<br />

8; SC 42<br />

(ix� eklesiebi calkeuli, sakrebulo<br />

adgilobrivi, sulTa mwyemsiba,<br />

winamZRvari)<br />

samRvdeloni (clerici): AA 6, 25; AG 30,<br />

38; CD 15, 22–23, 27; LG 40–41<br />

– ~ movaleobani: DV 25; OE 4, 22, 25; PC<br />

11; SC 96, 99, 101<br />

– ~ momzadeba: AG 16, 19–20; OT,Ses�; SC<br />

14–18, 97, 129<br />

– ix� momzadeba mRvdlobisTvis,<br />

mowodeba, mRvdlebi, samRvdeloeba,<br />

seminariebi<br />

samyaro (universum): GS 2–3, 34, 39; LG<br />

2, 13<br />

(ix� samyaro, qmnileba, esqatologia)<br />

samSvinveli (anima): AG 4, 9; GS 14, 29;<br />

LG 2; OT 10–11; PC 12; UR 2<br />

(ix� pirovneba, adamiani)<br />

samSoblo (patria): AA 14; AG 15, 20–21;<br />

GS 32, 75, 79<br />

samwyso (grex): AG 6, 20; CD 16, 19, 25, 30;<br />

LG 6, 15, 20–22, 25–26, 28, 41; PO 3, 14–15;<br />

SC 2, 19; UR 2, 9<br />

(ix� gaerTianeba, erToba, moZRvrebi,<br />

eklesia)<br />

samxedro mosamsaxureni (milites): CD<br />

43; GS 79<br />

samxedro tyveebi (captivi): GS 79<br />

sanaxaoba (spectacula): IM 10,12<br />

sasowarkveTa (desperatio): GS 21; LG 16<br />

sasufeveli, samefo (Regnum): RmrTis<br />

~: GS 39; LG 5, 9<br />

· da qristianebi: AA 3–4; AG 1; LG 31,<br />

46; PC 1, 5<br />

· ~ saxeebi Zvel aRTqmaSi: LG 6<br />

· miwieri progresi: GE 8; GS 39, 72; UR 4<br />

· qristes sityva, moqmedeba da<br />

myofoba: AG 12; DV 17; LG 5, 46;<br />

· qristianuli ojaxi: LG 35<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

· qriste da Tormeti mociquli: AG 1;<br />

LG 19<br />

· eklesia da ~: AG 9; GS 39; LG 3, 5, 50;<br />

PO 2<br />

codvis samefo: LG 36<br />

~ caTa: GS 93; LG 3, 13, 44; OT 10; PC 12;<br />

PO 16<br />

mamis ~: LG 35, 39; PO 2<br />

qristes ~: DH 11; DV 15; GS 39; LG 5, 13,<br />

36; PO 2<br />

satana (Satanas):<br />

ix�\eSmaki<br />

sacxovrisi (habitatio): AA 8, 11; GS 26,<br />

66, 71; PO 17; UR 12<br />

sawarmo (inceptum): GS 68<br />

saWiroebani (exigentiae, necessitates): AA<br />

8, 30; GS 6, 15, 26, 62–64, 69, 70, 84<br />

saxareba (Evangelium):<br />

– ~ uwyeba:<br />

· mociqulTa mier: AG 1, 4–5; DV 7, 17;<br />

GS 76; LG 19; SC 6; UR 2<br />

· sruliad eklesiis mier: AA 6; AG 1, 4,<br />

6, 7, 20, 22, 35–36; CD 13; DH 10–14; GS 3,<br />

21, 62, 76, 89, 91–93; IM 3; LG 17, 20; OE 3;<br />

UR 1<br />

· episkoposTa mier: AG 1, 5–6, 20, 29, 38;<br />

CD 11, 12, 13; DV 7, 17, 25; GS 32, 43, 76;<br />

LG 20,<br />

21, 23–24; UR 2<br />

~ da iudevelebi: NA 4<br />

~ da saeroni: AA 10–11, 13, 30–31; AG 15,<br />

21, 35, 41; CD 12; DH 14; DV 25; GS 21, 43;<br />

LG 50<br />

~ da monazvnuri cxovreba: AG 18, 20,<br />

40; DV 25; GS 43; PC 2<br />

~ da suli wmida: AG 13, 15, 40; CD 11; DV<br />

7–8, 11; GS 32; PO 2, 4<br />

~ da sityvis msaxureba: AG 20, 24, 39;<br />

DV 25; LG 28; PO 2, 4, 6, 13; OT 8, 10<br />

(ix� msaxureba RmrTis sityvisa)<br />

~ da <strong>kreba</strong>: AG 1; LG 1; PO 12<br />

~ da xsna: AG 7<br />

~ da adamianis arsebobis pirobebi: AG<br />

8; DH 11–12; GS 7–8, 38, 41, 43, 46, 50, 76<br />

~ da eklesia: AG 2, 4, 22; DV 10; LG 4<br />

~ da adamianTa sazogadoeba: AG 8– 9,<br />

12; GS 32, 43–44, 58, 63, 76, 89, 91–93<br />

(ix� sazogadoeba)<br />

~ da ekumenizmi: AG 6; GS 43, 92; UR 1, 7,<br />

12, 21, 23<br />

461


– ~ buneba: AG 3, 9, 13; DH 10–11; DV 2–4,<br />

7, 18–20; GS 93; LG 16; SC 5; UR 21<br />

– ~ ganmarteba:<br />

ix� moZRvreba<br />

– ix� axali aRTqma, gamocxadeba,<br />

moZRvreba, tradicia, qadageba,<br />

RmrTis Canafiqri, qriste, wmida<br />

werili<br />

saxarebis uwyeba (Evangelii<br />

praenuntiatio):<br />

ix� evangelizacia, misia, saxareba,<br />

qadageba<br />

saxelmZRvaneloebi (instructiones): CD<br />

44; IM 23; PC 3<br />

moweseTaTvis ~: AG 40;<br />

CD 35; PC 3–4, 13<br />

saxelmwifo (Res Publica, Status): GS<br />

74–75<br />

– ~ valdebulebebi: DH 6; GE 1, 3, 6–7<br />

– eklesiis damokidebuleba ~: CD<br />

19–20; GS 76<br />

– ix� saerTo keTildReoba, politika:<br />

politikuri reJimebi, sazogadoeba,<br />

Zalaufleba, xelisufleba<br />

seminariebi (Seminaria):<br />

umaRlesi ~: OT 4–5<br />

· ~ misiebisTvis: AG 31, 38<br />

· mecnierebani: IM 16; OT 13–17; SC<br />

16–17, 115<br />

(ix� mecnierebani saeklesio)<br />

· cxovrebis wesi: OT 5, 7, 11<br />

(ix� momzadeba samRvdeloTa)<br />

· organizacia: OT 4–7<br />

– aRmzrdelebi: AG 39; GS 62; OT 3–5, 7,<br />

12, 21; PO 19; SC 15<br />

mosamzadebeli ~: OT 3<br />

– seminaristebi: OT 6, 9–12<br />

septuaginta (Septuaginta): DV 22<br />

(ix� wmida werili)<br />

seroba (Vesperae): OE 15; SC 89, 100<br />

siamaye, ampartavneba (superbia): GS 25,<br />

37, 83<br />

sibere (senectus): GS 27, 48, 66; PO 21<br />

(ix. asaki)<br />

sibrZne (sapientia):<br />

– RmrTis sibrZne: DH 3; DV 2; GS 57; LG<br />

462<br />

saZieblebi<br />

2; PC 1; PO 13<br />

adamianis ~: AG 22; DH 14; DV 15; GS 15,<br />

43–44, 52, 56–57; LG 35; PO 4, 13<br />

(ix� kultura)<br />

sikeTe (bonum, bona): GS 13, 16–17; NA 1<br />

~ RmrTaebrivi: DV 6<br />

~ individualuri: GS 26<br />

(ix� pirovneba)<br />

~ kulturebi: GS 60<br />

(ix� kultura)<br />

~ materialuri: AA 7, 10; AG 8, 17; GS<br />

64–66, 69– 71; LG 36, 46; PC 13<br />

(ix� siRaribe, simdidre, sikeTeTa<br />

ganawileba, qmnileba)<br />

– memkvidreobiTi qoneba: PC 13<br />

- ix� saerTo keTildReoba<br />

– gulkeTiloba: (bonitas): GS 73<br />

sikeTeTa ganawileba (distributio<br />

bonorum): CD 12; LG 9, 36, 63, 88; UR 12<br />

(ix� sikeTe)<br />

sikvdili (mors):<br />

~ zogadad: GS 10, 18, 21–22, 31, 39, 41; LG<br />

18, 49, 56; NA 1<br />

qristes ~: DV 4, 17; GS 18, 22, 32, 38, 52;<br />

LG 5, 7–8, 42, 49; NA 4; PC 1; SC 6<br />

– ix� aRdgoma,<br />

ziareba, msxverpli, qriste, qristes<br />

sikvdili da vnebani, jvari<br />

silamaze (pulchritudo): SC 122<br />

simdidre (divitiae): AG 11, 15, 22; CD 12;<br />

GS 3, 4, 12, 33,<br />

63, 69, 78, 81; LG 13<br />

(ix� resursebi, sikeTeni, sikeTeTa<br />

ganawileba, uTanasworoba)<br />

simoni (Simeon): LG 57<br />

sindisi (conscientia): AA 3, 5, 11, 13–14;<br />

AG 36; DH 1–3, 8, 11, 13–14; GE 7–8; GS<br />

8–9, 26, 50, 79, 87; IM 5; LG 16, 19, 41, 61<br />

(ix� adamiani, Tavisufleba,<br />

pirovneba)<br />

sindisis gamocda (examen conscientiae):<br />

PO 18<br />

sinkretizmi (syncretismus): AG 15, 22<br />

sinodi (Synodus):<br />

~ aRmosavluri: CD 35, 38; OE 1, 9, 19, 23


(ix� eklesiebi aRmosavleTis)<br />

episkoposTa ~: AG 29; CD 5, 36; SC 57<br />

(ix� episkoposTa konferencia)<br />

sityvis gankaceba (Incarnatio Verbi): AG<br />

3, 5, 22; GS 22; LG 52, 54, 65; UR 14<br />

– RmrTismSoblis monawileoba ~: AG 4;<br />

LG 54–56<br />

– ix� qriste<br />

sifxizle (vigilatio): LG 48<br />

(ix� esqatologia, imedi)<br />

siRaribe (paupertas): AG 5; GS 63, 81, 88;<br />

LG 8, 38, 41–42; SC 5<br />

(ix� siRatake)<br />

– eklesia da Raribebi: AA 8; GS 42, 90;<br />

LG 8<br />

– RaribTa siyvaruli: AG 20; CD 13, 30;<br />

GS 1, 27; LG 8, 23, 38; PO 6, 17, 20<br />

siyvaruli (amor):<br />

RmrTis ~: AG 12–13; DH 3; DV 2, 14; GS 2,<br />

19, 32, 45; LG 6; UR 24<br />

(ix� madli, RmerTi, RmrTis<br />

gangebuleba, xsna)<br />

~ RmrTaebrivi da Zmuri ~: AA 8–9; AG<br />

8, 12; GS 16, 21, 24, 26, 28, 32, 41, 72, 90, 93;<br />

LG 9; OE 30; UR 2<br />

~ da erToba: GS 24, 93; UR 4, 11, 15, 24<br />

~ da episkoposebi: CD 13, 16, 25; LG 23<br />

(ix� episkoposebi)<br />

~ mSvidoba: GS 77–78, 82, 90, 92<br />

~ da saeroni: AA 13, 29; GS 75; LG 36–37<br />

~ da misiebi: AG 7, 25; DH 14<br />

(ix� misia: misioneruli suli)<br />

~ da axalgazrdoba: AA 12; GE 1<br />

~ da monazvnoba: LG 44; PC 6, 14, 25<br />

(ix� aRTqmebi, saxarebiseuli rCevebi,<br />

monazvnebi)<br />

~ da uwmidesi qalwuli: LG 62–63, 65–66<br />

~ da suli wmida: GS 22, 45; LG 40; UR 24<br />

~ da mRvdlebi: LG 41; OT 9–10, 15; PO<br />

8–9, 11<br />

~ RmrTis mimarT: DV 1, 23; GS 12, 19; LG<br />

42; NA 2<br />

(ix� religia, rwmena, saTnoeba,)<br />

~ WeSmaritisa da keTilisa: GS 15–16,<br />

37, 92<br />

samSoblos ~:<br />

ix� samSoblo<br />

~ wmidanTa mimarT: LG 50–51; GS 18<br />

(ix� wmidanebi)<br />

~ eklesiis mimarT: AA 12; GS 40; LG 6,<br />

23; OT 9<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

– Tavmoyvareoba: GS 37<br />

ojaxis ~: AA 30; GE 3; GS 47–48, 61; LG<br />

35<br />

(ix� mSoblebi, ojaxi, Svilebi)<br />

colqmruli ~: GS 47–52; LG 7, 11, 41<br />

(ix� qorwineba, meuRleebi)<br />

qristes ~: GS 21–22, 32, 38–39; LG 7, 39;<br />

NA 4<br />

(ix� sasufeveli qristesi, qriste)<br />

~ eklesiisa: DV 10; GS 3, 21; LG 6, 14; SC<br />

47; UR 2<br />

(ix� Tanaziareba, eklesia)<br />

sicocxle, cxovreba (vita):<br />

~ RmrTaebrivi: AG 2, 5; LG 2, 4, 7, 9, 56;<br />

SC 8<br />

(ix� aseve madli)<br />

~ maradiuli: GS 4, 10, 21, 51; NA 1<br />

ix� adamiani<br />

· ~ mamasTan: DV 1, 3–4; GS 18, 38; LG 4<br />

· eklesia da wmidanebi: AG 7; LG 44, 49,<br />

54; PO 3<br />

· ix� aRdgoma, esqatologia, xsna<br />

– mRvdelTa Sinagani ~ da mis mimarT<br />

moTxi\ovnebi: PO 14<br />

· siyvaruli: GS 38<br />

· mowmeoba sakuTari ~: GS 43, 52, 72<br />

– ~ azri: GS 4, 10, 22, 51–52; NA 1<br />

~ da materializmi: AG 22; GS 10, 21; NA<br />

2<br />

~ droebiTi: LG 48<br />

~ diocezuri: ix� diocezi<br />

– samSvinveli — ~ sawyisi sxeulSi: GS<br />

51; LG 7<br />

ix� adamiani, aRdgoma, sikvdili,<br />

sicocxle adamianisa, Svilosnoba<br />

~ sulieri:<br />

ix� suliereba, siwmide<br />

· ~ misionerTa: AG 24–25<br />

· ~ seminaristebis: AA 32; CD 16; OT<br />

8–12<br />

· ix� monazvnebi, mRvdlebi, saeroni<br />

– misionerni saxarebis Tanaxmad ~: AG<br />

24<br />

kulturuli ~:<br />

ix� kultura<br />

liturgiuli ~: AA 16; LG 35; SC 41–42<br />

(ix� RmrTismsaxureba)<br />

~ saeroTa: AA 16, 29; AG 21; GS 35<br />

(ix� mociquloba saeroTa, saeroni)<br />

~ sazogadoebrivi: AA 14; GS 31, 75<br />

– qristianTa colqmruli ~: GS 48,<br />

51–52; LG 41<br />

(ix� meuRleebi, qorwineba)<br />

ojaxuri ~: AA 16, 19, 30; DH 50, 52, 67<br />

463


(ix� mSoblebi, ojaxi)<br />

~ monazvnuri:<br />

ix� institutebi monazonTa,<br />

monastrebi, monazvnebi<br />

erToblivi ~: CD 30; LG 43; PC 1, 15; PO<br />

8<br />

politikuri ~: GS 73, 75<br />

(ix� xelisufleba, sazogadoeba<br />

politika)<br />

sakrebulos ~: ix� sakrebulo<br />

qristianuli,<br />

– sicocxlis sawinaaRmdego:<br />

mkvleloba, genocidi, evTanazia,<br />

TviTmkvleloba, aborti: GS 27, 51<br />

socialuri ~: GS 25, 67, 72;<br />

ix� sazogadoeba<br />

– swrafva savse da Tavisufali ~: GS 9<br />

(ix� adamiani)<br />

– ~ pirobebi: GS 26–27, 66–67, 69, 71; PO<br />

17, 20<br />

(ix� adamianis uflebebi, kultura,<br />

sazogadoeba, cvlilebebi, Sroma,<br />

Sromis anazRaureba)<br />

– qristianuli ~ da krebis mizani: AG<br />

19, 22; GS 38; LG 4, 7, 48; SC 1<br />

– gamijnul ZmaTa qristianuli<br />

cxovreba: UR 23<br />

piradi ~: GS 16, 26<br />

(ix� adamianis uflebebi)<br />

adamianis ~, buneba da kultura: GS 53<br />

ekonomikuri ~: ix� ganviTareba,<br />

ekonomika, sazogadoeba<br />

siRatake (paupertas): AA 8; AG 12; GS 4,<br />

10, 31, 63, 69, 81, 84, 88, 90; UR 12, 23<br />

siZulvili (invidia): GS 9, 78, 82; NA 4<br />

siwmide (sanctitas):<br />

RmrTis ~: LG 11, 39–40; PO 5, 12<br />

~ zogadad: LG 11, 39–42, 47; PO 12<br />

~ eklesiaSi: LG 10–11, 32, 39–42, 48; UR 8<br />

· saeroTa ~: AA 3–4; CD 15; LG 10–11,<br />

33–35, 41<br />

(ix� saeroni)<br />

· moZRvarTa ~: CD 14; LG 26–27, 41; OT 8,<br />

10; PO 12–18<br />

· ~ miRwevis gzebi: LG 13, 39–42<br />

· ~ formebi: LG 32, 39–42<br />

moweseTa ~: CD 15; LG 39, 42, 44, 47<br />

uwmidesi qalwulis ~: GS 30; LG 53, 56,<br />

59, 64–66<br />

(ix� mariami)<br />

qristes ~: AG 3; GS 22, 39; LG 6, 8, 26, 28,<br />

36, 39–40; PO 2, 12<br />

464<br />

saZieblebi<br />

eklesiis ~: AG 6; GS 39, 43; LG 5–6, 8–9,<br />

12, 15, 26, 32, 36, 39–42, 44, 47, 49, 65; UR<br />

3–4, 6<br />

– ix� magaliTi, mibaZva, saTnoebani,<br />

srulyofileba, suli wmida,<br />

cxovreba qristianuli<br />

sixaruli (laetitia): GS 1; OT 2; PC 8; PO<br />

11, 14<br />

skola (schola):<br />

~ zogadad: AA 30; AG 12, 39; DH 3; GE<br />

1–12; GS 52; LG 35; OT 3<br />

~ kaTolikuri: AA 10, 30–31; AG 31, 39;<br />

CD 30, 35; GE 8–12; IM 16; SC 115<br />

· sxvadasxva saxis kaTolikuri ~: AG<br />

17, 31; GE 9–12; SC 29, 114, 121, 127<br />

– ix� aRzrda, aRmzrdelebi,<br />

maswavleblebi, swavleba<br />

skolebis monopolia (scholarum<br />

monopolium): GE 6<br />

(ix� skola)<br />

sneulni (ifirmi): AA 8; AG 38; GS 88; LG<br />

11, 41, 46; PC 10;PO 8<br />

(ix� tanjva)<br />

solidaroba (solidarietas): AA 15; GS 4,<br />

31–32, 57, 85; NA 1<br />

~ eklesiaSi: GS 32; LG 7, 13<br />

– ix� adamiani, daxmareba,<br />

erToba, TanamSromloba, ojaxi,<br />

pasuxismgebloba,<br />

sazogadoeba saerTaSoriso, Zmoba,<br />

xalxi<br />

socializacia (socializatio): GS 6, 25, 42,<br />

54, 63,75<br />

(ix� adamianuri urTierTobebi,<br />

monawileoba, sazogadoeba)<br />

socialuri uzrunvelyofa (securitas<br />

socialis): GS 69<br />

sociologia (sociologia): AA 32; AG 34;<br />

CD 16–17; GS 62; OT 2, 20<br />

sporti (sport): GE 4; GS 61<br />

srulyofileba (perfectio): moweseTa~:<br />

ix� saxarebiseuli rCevebi,<br />

institutebi moweseTa, moweseni<br />

mRvdlobis ~: PO 12, 14<br />

(ix� aseve mRvdloba)


qristianTa ~: LG 11, 39–42; PO 12<br />

(ix� cxovreba qristianuli, siwmide)<br />

adamianis ~: GS 38<br />

studentebi (alumni): GE 9–10<br />

stumarTmoyvareoba (hospitalitas): AA<br />

11; PO 8<br />

subdiakoni (subdiaconus): OE 17<br />

sulTmofena (Pentecostes): AG 4; LG 4,<br />

19, 21, 24, 59; SC 6<br />

(ix� suli wmida)<br />

suliereba (spiritualitas): PC 6<br />

saeroTa ~: AA 4, 29<br />

(ix� saeroni, siwmide)<br />

misionerTa ~: AG 24, 29<br />

(ix� misia, misionerebi)<br />

monazonTa ~ (ix� monazvnebi): PC 6, 8<br />

mRvdelTa ~: LG 41; OT 8–10; PO 12–18<br />

(ix� momzadeba mRvdelTa, siwmide,<br />

mRvdlebi, cxovreba sulieri)<br />

sulieri moZRvreba (cura animarum): AG<br />

6; GS 1<br />

– erToba ~: CD 30<br />

~ episkoposTa: CD 23, 28; LG 41<br />

(ix� episkoposebi, ierarqia,<br />

movaleobebi, msaxureba)<br />

~ da mowodeba: AG 19; OT 2<br />

(ix� mowodeba)<br />

~ da masorivi komunikaciis<br />

saSualebebi: IM 13–22<br />

ix� ganaxleba<br />

katexistebis ~: AG 17<br />

~ liturgiuli: SC 14, 33–36, 43–46<br />

(ix� RmrTismsaxureba)<br />

gansakuTrebuli ~: CD 18, 29–30; PO 10<br />

– momzadeba ~seminariaSi: AG 22; CD 16;<br />

GS 62; OT 1, 4–5, 8, 12, 14, 19–21; PO 19<br />

(ix� mecnierebaTa swavleba,<br />

momzadeba mRvdlobisTvis)<br />

~ mRvdelTa: AG 39; CD 28; GS 52; LG 28;<br />

PO 13–14<br />

(ix� winamZRvrebi)<br />

sulieri xelmZRvaneloba (directio<br />

spiritualis): GE 10; OT 8, 19; PC 14; PO 18<br />

(ix� momzadeba mRvdlobisTvis)<br />

suli wmida (Spiritus Sanctus):<br />

~ xsnis saqmeSi:<br />

· ~ da mama: GS 22; LG 4–5; SC 6<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

· ~ da Ze: AG 3–4, 15; DV 4, 17, 19–20; GS 3,<br />

38; LG 5, 7, 21, 39–40; PO 18; SC 5; UR 2<br />

· ~ da adamiani: AG 15; DV 17, 20; GS 15,<br />

37; LG 4, 7, 39, 42<br />

– ~ niWebi: AA 3; AG 4, 23; DV 5; GS 15, 22,<br />

35, 38; LG 4, 7, 12–14, 39–40, 48, 59; PO 7<br />

· saTnoebebi rogorc ~ nayofi: AA 3–4,<br />

29; AG 13, 15; DV 5; GS 15, 37, 93; LG 7, 40;<br />

UR 24<br />

· ~ cxebuleba: AG 3; CD 1–2; LG 10, 21,<br />

34; PO 2, 12; SC 5<br />

~ da RmrTismsaxureba: LG 50; SC 2, 43<br />

~ da uwmidesi qalwuli: AG 4; LG 52–53,<br />

56, 59, 63; PO 18<br />

~ da <strong>kreba</strong>: LG 1<br />

~ da gamocxadeba: DV 4–5, 8, 10–12, 17–<br />

18, 20–21, 23; UR 21<br />

(ix� wmida werili)<br />

~ da eklesia: AG 7; LG 2, 4, 6, 8; OT 9; PO<br />

1, 22; SC 2<br />

· ~ moqmedeba eklesiaSi: AG 4, 15; GS 1,<br />

3, 21, 32, 43–44; LG 4, 7, 9, 12, 17, 25, 39, 64;<br />

UR 2<br />

· ~ da eklesiis erToba: AG 4, 13, 15; GS<br />

40, 92; LG 7, 15; UR 2–4, 21, 24<br />

· ~ da eklesiis misia: AG 4, 22-24, 29, 42;<br />

DH 14-15; DV 2; GS 22, 26, 41; OE 30; PO<br />

18, 22<br />

· ~ da saidumloebebi: AA 3; AG 11; GE 2;<br />

LG 7, 9–12, 21, 50; SC 6<br />

· ~ da eklesia rogorc institucia: AA<br />

1, 29; AG 40; CD 2; DV 7–8, 19–20; GS 48;<br />

LG 12, 14, 21–22, 25, 27, 34, 39; OT 2; PC 1,<br />

14–15; PO 7, 11–12, 15, 18; SC 6<br />

– ~ saxelebi: AA 3; AG 11, 15; DV 4, 19–20;<br />

GE 3, 12; GS 3, 43, 48; LG 4, 8, 12–14, 25,<br />

34, 36, 39, 41, 48; NA 4; OT 1; PO 12, 22; UR<br />

2, 3<br />

– mamisagan gamomavloba Svilisa mier:<br />

AG 2<br />

sqesi (sexus): GS 49, 51<br />

– ~ niSniT diskriminacia: GS 29, 60; LG<br />

32<br />

(ix� diskriminacia)<br />

– sqesobrivi aRzrda: GE 1; GS 49<br />

– sqesTa gansxvaveba: GE 1, 8; GS 67<br />

(ix� qali)<br />

swavleba (disciplina, educatio, institutio):<br />

AA 24<br />

(ix� episkoposebi, ierarqia);<br />

AG 20, 26; CD 11–12, 16–17, 30, 35; DH 4,<br />

14, 43<br />

(ix� magisteriumi);<br />

465


DV 8, 11, 18–19; GE 9–11,Ses�; GS 24–25;<br />

IM 3; LG 1, 28, 40, 46; OE 4; OT 5, 7, 13–18,<br />

22; PC 8; PO 4, 6, 13, 19<br />

(ix� mRvdlebi);<br />

SC 15–18, 56, 59, 115, 129; UR 10<br />

(ix� RmrTismetyveleba)<br />

rwmenis ~: AG 15–17, 31; CD 14; DV 25<br />

– ix� aRzrda, disciplinebi,<br />

mecnierebaTa momzadeba, skola<br />

sulTmofena (Pentecostes): AG 4; LG 4,<br />

19, 21, 24, 59; SC 6<br />

(ix� suli wmida)<br />

sxeuli (corpus):<br />

– eklesia rogorc ~: CD 12; GS 14, 18,<br />

22, 41, 49, 61; PC 12; OT 10<br />

(ix� aRdgoma)<br />

466<br />

t<br />

tabernakulumi (tabernaculum<br />

Eucharisticum): SC 128<br />

tanjva, vneba (dolor, passio):<br />

adamianTa ~: GS 10, 18, 21–22; NA 1<br />

eklesiis ~: LG 8–9<br />

mociqulTa ~: AG 5<br />

uwmidesi qalwulis ~: LG 58, 61<br />

qristes ~: AG 5; GS 22; LG 5, 7, 11, 41, 49;<br />

PO 12<br />

(ix� sikvdili, jvari, qristes vnebani<br />

da sikvdili)<br />

qristianTa ~: AA 4; LG 7, 34, 49<br />

– qristianebi da ~: AA 8, 13<br />

taZari (ecclesia): AG 7, 9; LG 4, 6, 10, 17,<br />

19; PO 1, 22; SC 2; UR 2<br />

(ix� eklesia)<br />

televizia (televisio): IM 1, 14–15, 17; SC<br />

20 15<br />

(ix� masobrivi komunikaciis<br />

saSualebebi)<br />

teritoria (territorium): AG 6, 22, 32–33;<br />

CD 22; LG 26; SC 22, 40<br />

terorizmi (terrorismus): GS 79<br />

teqnika (technica): AA 7, 11; AG 31; CD 12;<br />

GE Ses�, 1, 9; GS 5, 18, 33, 54, 57, 62, 66; IM<br />

1, 13, 15, 17; LG 1, 36; UR 12<br />

(ix� mecnierebani, progresi)<br />

saZieblebi<br />

timoTe (Timotheus): PO 13<br />

totalitarizmi (totalitarium regimen):<br />

GS 73, 75<br />

(ix� politika: politikuri reJimebi)<br />

tradiciebi xalxTa (traditiones<br />

populares): AG 11, 22, 25; GE 1; GS 6, 39, 56,<br />

60, 86, 92; SC 37, 40, 77, 81, 119<br />

(ix� eklesia, kultura, religiebi<br />

araqristianuli, xalxi)<br />

uTanasworoba (inaequalitas): LG 32<br />

(ix� diskriminacia, Tanasworoba,<br />

samarTlianoba)<br />

ekonomikuri da socialuri ~: GS 8–9,<br />

29, 63, 66, 83, 85, 86, 88<br />

uTanxmoeba (inaequilibria): GS 4, 8– 10,<br />

63, 66<br />

(ix� mSvidoba, uTanasworoba)<br />

ukanaskneli samsjavro (Ultimum<br />

Iudicium ): GS 17, 48, 93; NA 1<br />

– islamSi: NA 3<br />

– ix� esqatologia<br />

umankoeba (castitas):<br />

dawindulTa ~: GS 49, 51<br />

diakonTa ~: LG 29<br />

– ~ saxarebiseuli rCevebi: GS 49; LG<br />

42; PC 12<br />

moweseTa ~: LG 42; PC 12<br />

mRvdelTa ~: OT 10; PO 16<br />

– ix� uqorwinoba, aRTqmebi,<br />

saxarebiseuli rCevebi<br />

umaRlesi mTavarepiskoposi<br />

(Archiepiscopus Maior): OE 10, 19, 23<br />

u<br />

umecreba (ignorantia, litterarum ignorantia):<br />

AG 12; GE Ses�, 9; GS 4, 60; UR 12<br />

(ix� kultura)<br />

umciresobebi (minoritates): GS 59, 73, 79<br />

universitetebi (Universitates): GE 10<br />

kaTolikuri ~: AG 16, 26, 39, 41; GE 10;<br />

GS 62; OT 17–18<br />

(ix� akademiebi, institutebi, mecnierebani,<br />

swavleba, fakultetebi)


urbanizacia (urbanizatio): AG 20; GS 6,<br />

54<br />

urTierTdamokidebuleba<br />

(interdependentia): GS 4, 25; IM 5<br />

urwmunoni (noncredentes): AA 6; AG 10,<br />

20; CD 16; GS 21; OT 8, 19; PO 4, 8; SC 9<br />

(ix� aTeizmi, erebi, misia,<br />

mociquloba, rwmena, xalxi)<br />

usamarTloba (iniustitia): GS 9, 75<br />

~ mizezebi: GS 9, 83<br />

(ix� samarTlianoba)<br />

usafrTxoeba (securitas):<br />

~ saerTaSoriso: GS 79, 82<br />

(ix� xelisufleba saerTaSoriso,<br />

msoflio, xalxi, sazogadoeba<br />

saerTaSoriso)<br />

~ socialuri: AA 11; CD 21, 31; GS 30, 66,<br />

69, 71; PO 21<br />

uflebebi (iura hominis): DH 1; GE Ses�, 1;<br />

GS 26, 29, 41, 65, 68<br />

aRzrdisa da ganaTlebis ~: GE Ses�,<br />

1–2, 6; GS 9, 26, 29, 52, 59–60<br />

(ix� aRzrda, kultura)<br />

gadaadgilebis ~: GS 9, 65<br />

(ix� aseve sazogadoeba)<br />

gaerTianebaTa Seqmnis ~: GS 65, 68, 73,<br />

75<br />

(ix� gaerTianebebi)<br />

– ~ gamoyenebis SesaZlebloba: DH 5–7;<br />

GE 6; GS 21, 26, 29, 42, 65–66, 74, 75<br />

evangelizaciis ~: AG 7<br />

(ix� Tavisufleba religiuri)<br />

Tavdacvis ~: GS 79<br />

informaciis miRebis ~: DH 2; GS 26, 59,<br />

65, 73, 75; IM 5<br />

ojaxis ~: DH 5; GE 6; GS 42<br />

(ix� aseve ojaxi, skola)<br />

– ~ pativiscema: GS 26<br />

religiuri WeSmaritebis Ziebis ~: DH<br />

1–3, 6, 9, 12; GS 26, 73 (ix�<br />

Tavisufleba religiur<br />

umciresobaTa ~: GS 73<br />

qalTa ~: GS 9, 29<br />

(ix� qali)<br />

Sromis ~: GS 26, 67–68<br />

– ix� adamiani, ekonomika,<br />

Tavisufleba, pirovneba,<br />

sazogadoeba, saxelmwifo,<br />

xelisufleba samoqalaqo<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

uqme (otium): AA 13; CD 12, 18; GE Ses�;<br />

GS 54, 61, 67; IM 2, 11–12<br />

uqorwinoba (coelibatus):<br />

~ diakvanTa: LG 29<br />

~ mRvdelTa: PO 6<br />

~ saeroTa: AA 4, 22; LG 41–42<br />

– ix� saxarebiseuli rCevebi,<br />

samRvdeloeba<br />

ucdomeloba (infallibilitas):<br />

romis pontifikatis ~: LG 25<br />

eklesiis ~: LG 12, 25<br />

– (ix� gamocxadeba, episkoposebi,<br />

krebebi, moZRvreba, romis papi,<br />

rwmena,<br />

wmida werili)<br />

ucxoelebi (alienigenae): AA 11; CD 16;<br />

GS 27<br />

uwmidesi qalwuli mariamis xareba<br />

(Annuntiatio Beatae Mariae Virgini): LG 56<br />

(ix� mariam RmrTismSobeli)<br />

uwyeba (Dicasterium):<br />

ix� romis kuria<br />

fakultetebi (Facultates):<br />

kaTolikuri ~: GE 10<br />

saeklesio ~: GE 10–11; SC 15–16<br />

universitetis ~: GE 12; OT 18<br />

– ix� institutebi, mecnierebaTa<br />

swavleba, mecnierebebi, swavleba,<br />

universitetebi<br />

f<br />

fenomenalizmi (phaenomenismus): GS 57<br />

filosofia (philosophia): AG 16, 22; GS<br />

7,44, 57, 62; NA 2; OT 15<br />

(ix� mecnierebaTa swavleba,<br />

mecnierebebi, swavleba)<br />

fuladi sistema, fuli (res monetariae):<br />

GS 70<br />

fsalmunebi (psalmi): DV 15; SC7, 24, 30,<br />

89–90<br />

fsalmunTa galoba (psalmodia): SC 30<br />

fsalmunni (Psalterium): SC 89, 91<br />

467


fsiqologia (psychologia): AA 32; CD 14;<br />

GE1; GS 5, 7, 52, 54, 62; OT 2–3, 11<br />

fufuneba (luxuria): GS 63; PC 13<br />

468<br />

q<br />

qadageba (homilia, praedicatio):<br />

eklesiis ~: AG 1, 4–10; DV 24; LG 17, 26,<br />

64; NA 2, 4; SC 9, UR 21<br />

· RmrTis wmida sityvis ~: DV 21, 24–25;<br />

LG 28; OT 4; PO 13; SC 35<br />

episkoposTa ~: AG 29; CD 12–13; DV 9;<br />

GS 43; LG 25–26, 41<br />

mociqulTa ~: AG 1, 4–5; CD 2; DH 1,11;<br />

DV 6–7, 18; GS 32; LG 17, 19, 24; SC 6<br />

moZRvarTa ~: AG 16, 39; CD 30, 35; GS 43,<br />

52; IM 13; LG 11, 28–29; OT 4, 20; PC 24;<br />

PO 4, 11, 13<br />

(ix� evangelizacia, msaxureba,<br />

RmrTis sityva)<br />

qristes ~: DV 7–9, 11, 17–19; GS 32<br />

~ RmrTismsaxurebisas: DV 24; LG 26;<br />

PO 4; SC 35, 109<br />

· uwmides qalwulze: LG 67<br />

· mowodebebze: AG 39; OT 2, 11; PC 24;<br />

PO 11<br />

· iudevelebze: NA 4<br />

· ~ ganaxleba: CD 13; GS 44, 58, 62; PO 4;<br />

UR 6<br />

qali (femina, mulier): GS 12, 29, 49, 60<br />

– eklesia da ~: GS 48; LG 41<br />

– ~ mdgomareoba: AA 9; GS 8–9, 27, 34,<br />

55, 60<br />

– ~ mociquloba: AA 9<br />

– ix� adamiani, meuRleebi, pirovneba:<br />

Rirseba<br />

qalwuloba (virginitas): LG 42, 46; OT 10;<br />

PO 16<br />

(ix� saxarebiseuli rCevebi,<br />

umankoeba, uqorwinoba)<br />

~ uwmidesi qalwuli mariamisa:<br />

ix� mariami (saTnoebani)<br />

– ieso qristes umanko Casaxeba da Soba:<br />

LG 57<br />

– uwmidesi qalwuli rogorc eklesiis<br />

saxe: LG 63–64<br />

– qalwulTa kurTxevis wesi: SC 80<br />

qvelmoqmedeba (caritas):<br />

ix� siyvaruli<br />

saZieblebi<br />

qvrivebi (viduitas): AA 4; GS 48; LG 41<br />

qmnileba (creatio, creatura):<br />

– adamiani: AG 2; GS 12, 14, 18–19, 24, 34;<br />

LG 13, 62<br />

– samyaro: AG 2; GS 2, 14; LG 2, 36<br />

– cocxali qmnilebebi: DV 3; GS 12– 13,<br />

34, 36–37, 39, 57, 67, 69; LG 3, 7, 9, 36, 41,<br />

48, 62<br />

– ix� msoflio, RmerTi Semoqmedi<br />

qorwineba (matrimonium):<br />

– zogadad: GS 47–52<br />

– erTi da urRvevi ~: AA 11; GS 48–51<br />

~ da zneoba: GS 47, 51<br />

~ da mRvdelTa uqorwinebloba: OT 10;<br />

PO 16<br />

~ da qristianuli sakrebulo: AA 4, 11;<br />

GS 48, 52, 87; LG 11, 29, 34–35, 41; OE 18;<br />

OT 10; SC 77–78; UR 6<br />

· umankoeba: GS 49, 51<br />

(ix� umankoeba)<br />

– colqmruli siyvaruli da<br />

nayofiereba: GE 3; GS 12, 48–51<br />

(ix� siyvaruli colqmruli)<br />

– qristianuli ~: GE 3; GS 47–52; LG 11,<br />

35, 41; OT 10<br />

– ix� aRzrda, bavSvebi, meuRleebi,<br />

mSoblebi, ojaxi, Svilosnoba,<br />

Sobadobis SezRudva<br />

qriste (Christus):<br />

~ miwieri da gandidebuli cxovrebis<br />

mxsnel saidumloebSi:<br />

· ~ didebiT movlineba: AG 9; DV 4; GS<br />

39, 45; LG 6, 9, 48–49, 51; PO 2, 16; SC 8<br />

· msaxureba ~: AG 3, 5, 12; DH 11, 32; GS<br />

24, 32; LG 5, 8, 19, 46, 58; PO 2, 17; SC 5, 83;<br />

UR 2<br />

· ~ pasqaluri saidumlo: GS 32, 38; LG<br />

3, 9, 39, 42, 58, 81; NA 4; SC 5, 47<br />

(ix� msxverpli, jvari)<br />

· ~ gandideba: AG 5, 14; CD 15; DH 11; DV<br />

4, 17; GS 2, 10, 18, 22, 38, 45, 78; LG 3, 5,<br />

7–8, 11, 36, 48, 59; PO 2, 5, 12, 15; SC 5–6<br />

(ix. aRdgoma)<br />

· ~ uxilavi cxovreba: AG 45; GS 32, 67;<br />

LG 52, 56–57, 65<br />

~ gankacebuli sityva:<br />

· ~ adamiani: AA 4, 8, 11; AG 3, 8, 10, 15,<br />

21; CD 1, 3, 8; DH 9, 11; DV 15; GS 1–3, 7,<br />

10, 13, 17, 22, 32, 37–38, 45, 48–49, 57–58, 61,<br />

67, 78, 88, 98; LG 7–11, 22, 38, 52; NA 5; PO<br />

6; SC 5; UR<br />

(ix� gaerTianeba, monaTlulebi)


– ufali ~ wodebebi:<br />

· kravi (paseqis): GS 22; LG 6, 51<br />

Cveni paseqi: LG 3; PO 5<br />

· meTauri: AA 5, 7; AG 1, 3; GS 45, 57<br />

· ieso: AG 25; GS 24; LG 9, 42, 56–58; OT<br />

8; UR 4<br />

ufali ieso: PO 3; UR 2<br />

ieso qriste: AG 6–7; DH 10; DV 1, 4, 10;<br />

GS 32, 67; LG 27, 50; SC 7–9; UR 2–4, 20<br />

qriste ieso: AG 9; DH 11; GS 92; LG<br />

48–49, 58, 60; SC 83<br />

· mkurnali: SC 5<br />

· mxsneli: AG 8; GS 2, 13, 38; PO 6<br />

· gamomsyidveli: GS 32, 40; LG 2, 25, 50,<br />

53–54, 61, 63<br />

· samyaros meufe: GS 78<br />

· Cveni mSvidoba: NA 4<br />

· moZRvari: AG 8, 14; DH 9, 11; LG 13, 21;<br />

OT 4; PC 1; PO 17<br />

· axali adami: AG 3; GS 22<br />

· ~ srulyofili adamiani: GS 22, 38, 45;<br />

PO 12<br />

· mwyemsi keTili: CD 2, 11; LG 6, 15, 18,<br />

21, 27–28, 41; OT 4; PO 3, 5, 7, 11, 13<br />

· Suamdgomeli: AG 7; DV 2; LG 8, 14, 28,<br />

41, 49, 60; PO 2, 18; SC 5, 48; UR 20<br />

· Semrigebeli: GS 22, 78; NA 2, 4<br />

· RmrTis sasufevlis<br />

winaswarmetyveli: AA 2, 10; LG 12, 31,<br />

35; NA 3<br />

· gza, WeSmariteba, sicocxle: AG 8; DH<br />

14; DV 25; GS 18, 52; LG 7, 9, 14, 56; NA 2;<br />

SC 8<br />

· xalxTa naTeli: DV 4; GS 57; LG 1, 3,<br />

15–16, 36<br />

· mRvdelmTavari: AA 10; LG 5, 10, 13, 21,<br />

28, 34, 41; OT 4, 8; PO 1–2, 12, 18; SC 7–8,<br />

83<br />

· sityva (mamis, RmrTis, maradiuli):<br />

AG 11, 15; DH 1; DV 3–4; GS 38, 45, 57; LG<br />

8, 36; UR 7<br />

gankacebuli sityva: DV 2, 4, 17–18; GS<br />

22, 32, 38, 45; LG 8–9, 62, 66; SC 5; UR 15,<br />

20–21<br />

· mxsneli: AA 33; AG 8, 22; DH 10; DV 15,<br />

18; GS 3, 45, 48; LG 8–9, 15, 17, 50, 61; PO 5,<br />

9, 17–18; SC 8; UR 1, 8<br />

· msajuli: GS 45; LG 48<br />

· Ze RmrTisa, sayvareli,<br />

mxolodSobili: AG 1–3; DH 13; DV 1, 4,<br />

8, 19; GS 22; LG 2–5, 7, 13, 15, 17, 39, 42, 44,<br />

50, 52–53, 63; PO 12; SC 5–6; UR 2<br />

Zma: GS 22, 32; LG 2, 32, 42; PO 3<br />

Ze kacisa: AG 3; LG 5; UR 6<br />

xelmwife: AA 2, 7, 10; AG 1, 3, 5, 15; DH<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

11; GS 3, 10, 38–39; LG 5, 7, 9, 13, 36, 44, 49,<br />

66<br />

– krebis swavlebis ZiriTadi<br />

debulebebi ~ Sesaxeb: AG 3; DV 4, 17; GS<br />

10, 22, 32, 38, 45; LG 3, 7; SC 5–7; UR 2<br />

~ mama RmerTTan mimarTebaSi: AA 4–5,<br />

7; AG 2–3, 25, 36, 44, 46; CD 1–3, 5, 7, 12,<br />

14, 22; DH 11; DV 2–4, 17; GS 22, 38, 58; LG<br />

3–6, 8, 10, 13, 17–18, 20, 22, 27–28, 33, 35–36,<br />

39, 45–46, 52, 66; PC 14; PO 2, 8, 12, 14; SC<br />

5–6, 8; UR 2<br />

~ eklesiasTan mimarTebaSi:<br />

· eklesiis saqmro: GS 48; LG 6–7, 9, 11,<br />

41, 44; SC 7, 48, 84–85, 102<br />

· ~ da RmrTismSobeli: LG 52–59, 60<br />

· eklesiis sicocxlis, erTobisa da<br />

saqmianobis wyaro: AA 2, 4, 10; AG 2,<br />

9–10; LG 6–10, 12–13, 19, 30–31, 33–34, 36,<br />

50, 52; PO 2; SC 7; UR 2, 18<br />

· eklesiis damfuZnebeli: AA 2; AG 4–5,<br />

12, 16; LG 3, 5, 7–9, 14, 18–25, 28, 39; PO 2,<br />

11–<br />

12, 16; SC 5, 47; UR 2<br />

· agzavnis eklesias msoflioSi: CD<br />

1–2; DH 1; LG 5, 7, 9; PO 2, 4, 8; SC 6; UR 2<br />

· myofobs eklesiaSi: AG 9; GS 48; LG 14,<br />

21, 26; PO 5; SC 7, 102<br />

· uwmidesi qalwuli mariamis Ze: AA 4;<br />

DH 11; GS 22; LG 63; NA 4; PO 18; SC 103<br />

· moZRvari da magaliTi eklesiisaTvis:<br />

AA 4, 8; AG 3, 11, 24; DH 11; GS 3; LG 3, 5,<br />

8–9, 27, 32, 37, 39–42, 46; OT 4; PC 1, 3, 14;<br />

PO 3, 15, 17; UR 4, 7, 12<br />

~ suli wmidasTan mimarTebaSi: AG 2–5;<br />

CD 1; DV 4, 20; GS 10, 38; LG 7, 19, 21, 24,<br />

39–40, 48, 52, 65; PO 2; SC 5; UR 2<br />

– Ze mamasTan da suliwmidasTan<br />

erTobaSi: DV 2; LG 4, 39, 47, 51; PO 14;<br />

UR 6<br />

(ix� sameba)<br />

qristes vneba da sikvdili (Passiones<br />

et Mors Christi): AG 3, 5; DH 11; GS 22, 32,<br />

38; LG 3, 5, 7–9, 11, 41–42, 58; NA 4; PO 2,<br />

12; SC 5, 61, 102; UR 2<br />

(ix� saidumlo pasqaluri, sikvdili<br />

qristesi, qriste, jvari, xsna)<br />

qristes saswaulebi (miracula Christi):<br />

DH 11; DV 4; LG 5, 58<br />

(ix� niSnebi)<br />

qristes saxareba (Bonum Nuntium<br />

Christi): AA 3; GS 1, 21, 43–44, 57–58; IM 3<br />

469


qristesSoba (Nativitas Christi): LG 57; SC<br />

102<br />

qristianTa gayofa (Christianorum<br />

divisio): AG 6, 29; UR 1–3, 13–23<br />

(ix� Zmebi gamijnuli, eklesiebi<br />

gamijnuli, ekumenizmi)<br />

qristianTa sisxli (sanguis<br />

Christianorum): AG 5; LG 42, 50<br />

(ix� martviloba, mowmeoba)<br />

R<br />

Rirebulebebi (valores):<br />

araqristianul religiaTa sulieri,<br />

zneobrivi, socialur-kulturuli ~:<br />

NA 2<br />

miwieri ~: AA 4, 7, 29; GS 33–34, 36; LG 36<br />

(ix� avtonomia, sikeTeni, saqmianoba<br />

adamianuri, qmnileba)<br />

· qorwinebis ~: GS 48<br />

– ~ ierarqia: GS 4, 7, 35–37, 53, 57,61, 72;<br />

PO 22 (ix� cvlilebebi)<br />

– saeroni da adamianuri ~: AA 4, 8, 27,<br />

29; IM 3; LG 36 (ix� saeroni)<br />

Cveni drois ~ RmrTis gangebulebis<br />

Suqze: GE 2; GS 11, 39, 61<br />

(ix� adamiani, saTnoebani)<br />

zneobrivi da socialuri ~: GS 30–31<br />

· ~ aRzrda: GE 1, 5<br />

· xelisuflebis movaleoba: IM 12<br />

religiuri ~: GS 43<br />

– mRvdlebi da adamianuri ~: OT 11; PO<br />

3, 17<br />

qristianuli da zigadsakacobrio ~:<br />

AA 29; GE 1–2, 5; GS 4, 7,11, 30, 36, 43, 57,<br />

61; IM 3, 12; NA 2; PO 17; UR 4<br />

– ix� saTnoebebi<br />

RmerTi (Deus):<br />

– erTi WeSmariti ~: AA 9; AG 7; DV 3, 14;<br />

LG 16, 60; NA 3<br />

– cocxali da WeSmariti ~: DV 3, 14<br />

~ da adamiani: ix�� mowodeba,<br />

religia, adamiani<br />

~ rogorc yovelive yoveliveSi: AG 2;<br />

SC 48<br />

~ moyvaruli: DV 13–15; GS 2, 24, 38, 45;<br />

LG 6, 16, 56; UR 1<br />

(ix� siyvaruli)<br />

~ uxilavi: DV 2; GS 22; LG 2, 50<br />

~ yoveliadamianis mama: AA 29; AG 9; DH<br />

15; DV 3–4; GE 2; LG 16; NA 2, 5<br />

– RmrTis Semecneba: AG 7; DV 3, 6–7, 15,<br />

470<br />

saZieblebi<br />

17; GS 7, 12–13, 24, 34, 36, 41, 62; LG 14, 16,<br />

49–51; NA 2, 5<br />

(ix� adamiani, gamocxadeba, aTeizmi,<br />

niSnebi, mowmeoba, rwmena, Semecneba)<br />

– brZeni ~: DH 3; DV 2; GS 57; LG 2; PO 13<br />

– RmrTis gangebuleba: DH 3; DV 3; GS<br />

31, 37, 41; LG 16, 23, 61<br />

– RmrTis Canafiqri: AA 4, 7; AG 2–5, 7,<br />

9; CD 1; DH 1; DV 2–4, 16; GS 41; LG 2–4,<br />

7–9, 13, 16–17, 39–42, 49; NA 1; PO 1–2, 6;<br />

SC 5–6, 48; UR 2, 20<br />

(ix� erToba, RmrTis Canafiqri, xsna)<br />

~ mxsneli: DV 3; GS 41; LG 2, 6, 9, 16; PO<br />

5<br />

(ix� siwmide, RmrTis Canafiqri, xsna)<br />

~ msajuli: DV 3; GS 16–17, 28, 39; LG 16,<br />

51<br />

~ Semoqmedi: AG 2, 7; DH 7; DV 2, 6; GS<br />

13, 34, 36, 41, 92; LG 16; NA<br />

RmrTis samsaxuri (servitium Deo<br />

praestandum): DH 11; LG 44, 49; OT 9; PC 4,<br />

12, 14; PO 1, 20<br />

xalxisa da ~ : GS 31; OT 2, 9; PO 15–16<br />

~ da sazogadoeba: ix� sazogadoeba<br />

· moqalaqeni: GS 34, 67, 69, 75; LG 41 (ix�<br />

Sroma)<br />

· eklesia da saxelmwifo: GS 11, 76<br />

· adamiani da sazogadoeba: GS 31, 75<br />

(ix� aseve pasuxismgebloba,<br />

moziareoba)<br />

~ da sayovelTao sikeTe: AG 12; GE 8;<br />

GS 9, 29, 64, 67, 69<br />

– uwmidesi qalwuli _ mxevali<br />

RmrTisa: LG 56, 61<br />

qristes ~ : AG 3, 5; DH 11; GS 3; LG 5, 8,<br />

27, 29, 32; OT 4; PC 14; PO 9, 15;<br />

UR 7, 12<br />

(ix� qriste)<br />

– eklesia da ~: AG 5, 12; GS 3, 11, 42, 76,<br />

89<br />

· diakvnebi: AG 16; CD 15; LG 29<br />

(ix� diakvnebi)<br />

· episkoposebi: AG 16; CD 16; LG 24, 27,<br />

41<br />

(ix� episkoposebi)<br />

· saeroni: AA 1, 11; GE 8; GS 27, 38, 57, 88,<br />

93; LG 37, 41–42; PO 6, 9; UR 7<br />

(ix� mociquloba saeroTa, saeroni)<br />

· misiebi: AG 38; CD 28; PO 10, 15<br />

· misionerebi: AG 27<br />

(ix� misia)<br />

· moweseni: LG 44, 46; PC 5, 8, 12, 14<br />

(ix� moweseni)<br />

· moZRvarni: LG 24, 27, 32, 41


· mRvdlebi: CD 28, 30; LG 28, 41; OT 4;<br />

PO 1–3, 5, 9–12, 15–16<br />

(ix� mRvdlebi)<br />

· seminaristebi: OT 2, 4, 9<br />

– ix� daxmareba, TanamSromloba,<br />

pasuxismgebloba, siyvaruli,<br />

solidaroba, Zmoba<br />

RmerTis uaryofa (Dei negatio): GS 7, 20,<br />

36<br />

(ix� adamiani, aTeizmi, RmerTi,) 3; UR 4<br />

(ix� qmnileba)<br />

~ sampirovani (sameba) AG 2, 5, 42; GS<br />

24, 92; LG 4, 17, 47, 49–51, 66–67; OT 8; РС<br />

1, 8, 15; PO 5, 14; SC 6; UR 1–2, 7, 12, 14–15,<br />

20–21, 24<br />

– RmrTis sasufeveli:<br />

ix� sasufeveli<br />

– RmrTis movlineba: DV 3–4, 6; GS 14,<br />

16, 36; UR 4<br />

(ix� gamocxadeba)<br />

RmrTivSTagonebuloba (inspiratio<br />

Divina):<br />

ix� wmida werili<br />

RmrTis gangeba (Providentia Divina): GE<br />

8; GS 26, 50; LG 23, 61; OT 2<br />

(ix� RmerTi)<br />

RmrTis gangebuleba (oeconomia Dei):<br />

AG 22; DV 2, 4, 14–15; LG 55, 62<br />

(ix� gamocxadeba, istoria, RmrTis<br />

Canafiqri, xsna)<br />

RmrTis dideba (Laus Deo): GS 14, 50; LG<br />

12, 50; PC 7; PO 4; SC 6, 10, 61, 83, 99, 122;<br />

UR 23<br />

(ix� kulti, RmerTi, RmrTis dideba)<br />

– mwuxris locva: OE 15<br />

RmrTismetyveleba (theologia): AA 29,<br />

31–32; AG 22, 26; CD 16; DV 24; GE 11; GS<br />

44, 62; LG 54, 67; NA 4; OT 14, 16; PO 19;<br />

SC 16; UR 4–5, 10–11, 17, 19–20<br />

– RmrTismetyvelni: DV 23; GS 44, 62;<br />

LG 54, 67; PO 19; UR 11<br />

(ix� mecnierebani saeklesio,<br />

maswavleblebi)<br />

RmrTismsaxurTa xarisxebi (ordines):<br />

~ zogadad: AG 16; LG 28<br />

diakvnis ~ AG 16; LG 41; OE 17<br />

(ix� diakonati)<br />

episkoposis ~: AG 5–6; CD 4; LG 22<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

(ix� episkoposebi, episkoposTa<br />

kolegia)<br />

uxucesis ~: CD 15, 28, 34, 38; LG 28, 41;<br />

PO 1–3, 7–8, 12<br />

(ix� msaxureba, mRvdlebi, mRvdloba,<br />

presbiterebi)<br />

RmrTismosaoba (pietas): GE 3; LG 53, 67;<br />

SC 122;<br />

~ morwmuneTa: CD 17; OT 2; SC 10, 50<br />

~ yovladwmida qalwulisa: LG 15<br />

~ mRvdelTa: CD 31; OT 11; PO 18; SC 29,<br />

90<br />

– ix� kulti, locva, wvrTna<br />

RmrTismosaobisa<br />

RmrTismsaxureba, liturgia (Liturgia):<br />

– qristesa da eklesiis saqme: AG 16; OT<br />

16; SC 2, 5–8, 33, 35, 61<br />

· yoveli saTnoebis wyaro da<br />

mwvervali: AA 4, 10; AG 19; GS 58; LG 42;<br />

OT 16; PC<br />

6; PO 8; SC 1–2, 9–12, 21, 26, 61<br />

· cisa da miwis erTianoba: LG 49–51; SC<br />

8<br />

· kultis sisavse: SC 7, 10, 33<br />

· uwmidesi qalwuli ~: LG 67; SC 103;<br />

UR 15<br />

– ziareba: OE 3; SC 47–58<br />

~ aRmosavleTSi: LG 23; OE 19–20, 23, 29;<br />

UR 9, 14–15, 17, 23<br />

(ix� eklesiebi aRmosavleTisa, wesi<br />

aRmosavluri)<br />

– samoZRvro ~: AG 31; SC 33, 41, 43–47<br />

· avtoriteti: OE 19–20, 23, 29; SC 22, 25,<br />

36, 39–40, 44, 77<br />

· diakvani: LG 29<br />

· episkoposi: CD 15, 35; LG 26; SC 22, 41<br />

· saeroni: AA 4, 10–11, 24<br />

· monaznebi: LG 45; PC 6, 15<br />

· ~ pedagogiuri mniSvneloba: AG 14,<br />

17; CD 14; DV 21, 24–25; GE 4; PO 4; SC 24,<br />

33, 35<br />

· tradicia: LG 21<br />

· mRvdlebi: LG 28; PO 5, 8, 12–14, 18; SC<br />

18<br />

– momzadeba: AG 16; DV 23; OT 4, 8, 16–17;<br />

PO 5; SC 14–19, 90, 115, 127<br />

– ~ reforma: AG 19; SC 1, 3, 21–23, 37–40,<br />

43<br />

· ~ ciklis momzadeba: SC 102–111<br />

· kalendari: SC danarT�<br />

· Jamis wirva: SC 83–101<br />

· laTinuri wesi: SC 24– 25, 31, 38–39,<br />

50–58, 62–82, 107–130, 158, danarT�<br />

471


– ~ aRsruleba:<br />

· ~ liturgiuli qmedeba: LG 6; PO 5, 7;<br />

SC 12–13, 20, 26–27, 81, 97, 112–113, 116,<br />

118,<br />

124<br />

· monawileoba: AA 4, 10, 24; CD 30; GE 4;<br />

LG 11, 26; OE 15; SC 11, 14, 28–30, 114<br />

– saidumloebebi da sakramentaliebi:<br />

SC 59–82<br />

– saeklesio xelovneba: SC 122–130<br />

– saeklesio musikaluri xelovneba: SC<br />

112–121<br />

– ix� ziareba, krebuli, kulti,<br />

saidumloebebi, wesi,<br />

RmrTismsaxurni (ministri):<br />

~ zogadad: AG 16; LG 18; OT 2, 6; PO 12;<br />

SC 8, 28<br />

– diakvnebi: LG 29<br />

(ix� diakvnebi)<br />

– episkoposebi: LG 26<br />

(ix� episkoposebi)<br />

– misionerebi: AG 20, 23–24, 26<br />

(ix� misia)<br />

– arakaTolike ~: LG 35; OE 18, 27<br />

– mRvdlebi: AG 4; DV 25; OE 13–14; OT<br />

11; PO 2–3, 5, 12–15, 18; SC 7<br />

(ix� mRvdlebi, saidumloebebi)<br />

RmrTis sityva (Dei Verbum):<br />

~ da adamianis Tavisufleba: DV 2, 9–11<br />

(ix� Tavisufleba religiuri)<br />

~ da eklesia: AG 22; DH 11; DV 1, 12, 17,<br />

21, 23, 26; GS 91; LG 5, 9,<br />

28, 36, 64; PO 4<br />

· RmrTismetyvelebaSi: DV 24<br />

· RmrTismsaxurebaSi: DV 21, 25; SC 35,<br />

48, 51, 106<br />

(ix� aseve ziareba, RmrTismsaxureba)<br />

· qristianTa cxovrebaSi: AA 4; AG 15;<br />

DV 21, 23, 25; LG 36–37, 42; PO 4, 18<br />

· gamijnul eklesiebSi: UR 21<br />

(ix� eklesiebi gamijnuli)<br />

· mRvdelTa cxovrebasa da<br />

msaxurebaSi: AA 30; DV 25; LG 28; OT 4,<br />

8; PO 4, 11, 13, 18<br />

~ da magisteriumi: AG 1; DV 1, 10, 12; GS<br />

91; LG 12, 21<br />

(ix� magisteriumi)<br />

– buneba da ~: DH 11; DV 4, 9–14, 17, 19,<br />

21–22, 24; LG 50; UR 21<br />

– qristes sityvebi: AG 8; DV 4, 7, 17; GS<br />

93; LG 3, 5, 14; UR 23<br />

(ix� qriste)<br />

– sityvis msaxurebani: AA 6, 25; AG 16,<br />

472<br />

saZieblebi<br />

20; CD 6, 30; DV 21, 24–25; GS 76; LG 6, 26,<br />

28–29; OT 4; PO 4, 13; SC 35<br />

– ix� gamocxadeba, msaxureba,<br />

saxareba,wmida wrili,<br />

RmrTis Canafiqri (consilium Divinum):<br />

AA 5, 7; AG 2–7, 9; DV 2–4; GS 11, 15, 22,<br />

34–35, 44–45, 57, 64; LG 2–5, 9, 16–17, 24,<br />

32; PO 22; SC 5–6; UR 1–2<br />

(ix� gamosyidva, eklesia, misia,<br />

saidumlo, suliwmida, qriste,<br />

RmerTi, RmrTis gangebuleba, xsna)<br />

RmrTis Zeni (filii Dei):<br />

– adamianebi: GE 2; GS 21; LG 3, 9, 11, 13,<br />

32, 38, 48; SC 6, 10<br />

(ix� madli, monaTlulebi, Svilebi<br />

RmrTisa, Sviloba)<br />

– Ze RmrTisa _ qriste: GS 22; LG 3, 13,<br />

5, 57; UR 2<br />

(ix� qriste, Svilebi RmrTisa)<br />

RmrTis xalxi (populus Dei): AG 1–2, 7,<br />

13; GS 32, 78; LG 9–17; 32, 50, 66; NA 4; PO<br />

2, 4<br />

– ~ erToba: AG 2, 7, 15; GS 32; LG 4, 13,<br />

28, 32<br />

(ix� erTianoba)<br />

~ da RmrTismsaxureba: AG 14; SC 14, 26,<br />

29<br />

~ da kaTolikuri skola: GE 8<br />

~ mSvidoba: LG 13; GS 11, 44–45<br />

(ix� eklesia da adamianTa<br />

sazogadoeba)<br />

~ da misia: AG 1, 9, 13–14, 35, 38; LG 9, 17;<br />

PO 2, 4<br />

~ da calkeuli eklesiebi: AG 27, 37; CD<br />

11, 16, 22–23; LG 23, 26, 28<br />

(ix� eklesiebi calkeuli)<br />

~ da uwmidesi qalwuli: LG 66, 68–69<br />

(ix� mariami da eklesia)<br />

~ da <strong>kreba</strong>: GS 3<br />

– ~ kaTolikuroba: LG 13, 17, 22<br />

(ix� kaTolikuroba)<br />

– ~ statusi: AG 1; DH 12; DV 10, 23; LG<br />

9, 40, 44, 58; UR 3<br />

(ix� eklesia, ojaxi RmrTisa,<br />

sasufeveli RmrTisa)<br />

– ~ wevrebi:<br />

· diakvnebi: LG 29<br />

· saeroni: AA 2, 5; AG 21; LG 31, 33<br />

· moweseni: LG 44<br />

· ~ movaleobebi: AG 14; LG 13–14, 16, 35;<br />

UR 3<br />

· ~ wevrTa urTierToba: AA 24–25; DV


10; GS 43, 92; LG 32, 37, 45; PO 6, 9<br />

(ix� dialogi, TanamSromloba)<br />

· moZRvarni: AG 19, 38; CD 11; LG 18, 23,<br />

26–27, 45<br />

· niWTa da funqciebis gansxvaveba: LG<br />

13, 30, 32<br />

· mRvdlebi: LG 18, 28, 41; PO 1–5, 12<br />

· ojaxi: GE 3<br />

RmrTis xma (vox Dei): GS 16, 36<br />

S<br />

SabaTi (sabbatum): GS 26<br />

SeiaraReba (cursus ad arma apparanda): GS<br />

79, 81<br />

(ix� omi, mSvidoba, iaraRi,<br />

ganiaraReba)<br />

SekiTxvebi(quaestiones): AA 14–15; CD 12;<br />

GE 10–11; GS 3–4, 10–12, 18, 33, 41, 56, 84;<br />

NA 1<br />

~ religiuri: IM 11<br />

~ romelic awuxebs adamians: GS 4, 10,<br />

21; NA 1<br />

ix� adamiani istoria, kacTa modgma,<br />

msoflio, problemebi<br />

Sekrebebi (Conventus): AA 32; CD 13, 16;<br />

GE 12; LG 28; OT 5, PO 19; 22; UR 4, 8–9<br />

Semecneba (cognitio): GS 58, 62; OT 15<br />

(ix� rwmena, goneba)<br />

adamianuri ~: AG 26; GS 8, 53, 61; IM 5;<br />

OT 15; PO 19<br />

Semosavali (lucrum): GS 64<br />

Semwynarebloba (tolerantia): DH 15; GS<br />

28, 73<br />

(ix. Tavisufleba aRmsareblobis)<br />

Serigeba (reconciliatio): AG 3; GS 78; LG 6;<br />

NA 4; SC 5; UR 4, 15, 24<br />

Sesamoseli (vestes sacrae): SC 124<br />

Seuwynarebloba (intolerantia): DH 12, 15;<br />

GS 75; NA 5<br />

(ix� Tavisufleba)<br />

Sviloba (adoptio):<br />

~ erTgulTa qristes mier: AG 14; DH<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

10; GS 22; LG 3, 32; PO 18<br />

(ix� madli, monaTlulebi, Ze<br />

RmrTisa)<br />

~ ojaxSi: AA 11<br />

Svilebi (filii� liberi):<br />

– ~ aRzrda: GE 1,3; GS 48<br />

(ix� aRzrda, skola)<br />

~ da eklesia: AA 12, 30; CD 12; GE 8–9;<br />

OT 2; PC 24; PO 11; SC 67, 69, 82<br />

(ix� skola)<br />

~ da mSoblebi: AA 11; AG 12<br />

(ix� aRzrda); DH 5; GE 1–2; GS 47–48, 50;<br />

GS 48, 50, 52; LG 11, 35, 41<br />

– ukanono ~: GS 27<br />

(ix� aRzrda, swavleba, ojaxi)<br />

· mSoblebis pasuxismgebloba: GS 51, 87<br />

(ix� Svilosnoba, Sobadobis<br />

SezRudva)<br />

RmrTis ~: DV 23, 25; LG 48; SC 2, 10<br />

(ix� madli, RmrTis Zeni)<br />

Svilosnoba, Sobadoba (prolis<br />

procreatio): CD 12; GS 41, 48, 50–52, 87<br />

(ix� mSoblebi, ojaxi, qorwineba,<br />

Sobadobis SezRudva, Casaxvos<br />

sawinaaRmdego saSualebebi)<br />

SimSili (fames): AA 8; AG 12; GS 4, 9, 63,<br />

69, 81, 84, 88; UR 12<br />

(ix� ganviTareba, daxmareba, kveba,<br />

msoflio, siRatake)<br />

Sobadobis SezRudva (limitatio prolis):<br />

GS 47, 50–52, 87<br />

(ix� aborti, demografia, qorwineba,<br />

Svilosnoba)<br />

Sroma (labor):<br />

– ~ azri: CD 12; GS 9, 33–35, 37, 43, 57, 61,<br />

67; LG 16, 41; PO 5<br />

(ix� profesia, saqmianoba adamianis)<br />

~ eklesiaSi: AA 4, 13, 25; DV 23; GS 57,<br />

60; LG 6–7, 17, 26–28, 31, 44, 54; OT 9, 17;<br />

PC 13; PO 8, 10, 19, 22<br />

– mSromelTa uflebebi da<br />

movaleobebi: GS 9, 26, 60, 66–67, 69, 84<br />

(ix� adamianis uflebebi)<br />

– ~ pirobebi: CD 30; GS 27, 57, 60, 63,<br />

66–67, 71; PO 8; SC 41<br />

– xelfasi: GS 67, 71<br />

Sromis anazRaureba (remuneratio): GS<br />

66–67<br />

(ix� Sroma)<br />

473


katexistebis ~: AG 17<br />

mRvdelTa ~: PO 20–21<br />

Suamdgomeli (Mediator):<br />

ix� qriste<br />

Casaxvis sawinaaRmdego saSualebebi<br />

(usus contra generationem): GS 47, 51, 87<br />

(ix. Sobadobis SezRudva)<br />

cdomileba (error): AA 7; DH 11, 14; GS<br />

28, 58; LG 17, 25<br />

– Tanamedrove ~: AA 6–7; GS 43<br />

(ix� aTeizmi, progresi)<br />

cduneba (temptatio): GS 13; LG 9<br />

(ix� eSmaki)<br />

cduneba (scandalum): AG 6, 24, 29; GS 43,<br />

81; IM 9; UR 1<br />

474<br />

C<br />

c<br />

cenzura (censura): IM 12<br />

cvlilebebi (mutationes):<br />

esqatologiuri ~: GS 39<br />

(ix� esqatologia)<br />

~ Tanamedrove samyaroSi: GS 4–10, 26,<br />

33, 42, 47, 54, 73, 82<br />

(ix� msoflio Tanamedrove, progresi,<br />

xalxi, sazogadoeba)<br />

– msoflios qristianuli gardaqmna:<br />

AA 7, 31; AG 16; GE 2; GS 38, 43<br />

(ix� eklesia, mociquloba saeroTa,<br />

msoflio,saeroni)<br />

codva (peccatum): NA 1<br />

– qristes ucodveloba: AG 8; CD 1; DV<br />

4; GS 22; LG 8; NA 4; SC<br />

109; UR 3, 7<br />

– pirvelqmnili ~: AA 7; GS 13, 22, 25<br />

– ~ Sedegebi: AG 8; GS 2, 13–17, 25, 37,<br />

39–41, 58, 78; LG 4; SC 109<br />

(ix� moqceva, monanieba)<br />

codvili (peccator): GS 38; LG 2, 8, 10, 46;<br />

PO 3, 5; SC 109<br />

civilizacia Tanamedrove (civilizatio<br />

hodierna): AG 9, 22; GS 9, 19, 27, 45, 53–54,<br />

saZieblebi<br />

58–59<br />

(ix� kultura, msoflio, cvlilebebi)<br />

codna (scientia):<br />

qristes ~: PC 6<br />

~ RmrTisganaa: GS 36<br />

– yovelgvari ~ ar aris sasargeblo:<br />

IM 5<br />

crurwmena (superstitiones): GS 7; SC 37<br />

cxovrebiseuli mdgomareoba (status<br />

vitae):<br />

– monazvnoba:<br />

ix� moweseni, cxovreba qristianuli,<br />

siwmide<br />

– qorwineba: GS 48; LG 11, 35<br />

cxovrebis pirobebi (condicio vitae):<br />

adamianis ~: GS 12, 18; NA 1, 2; OT 19; PC<br />

2<br />

(ix� adamiani)<br />

~ zogadad:<br />

· GS 5–6, 8, 50–51, 54<br />

(ix� cvlilebebi)<br />

· AG 10; GS 27, 31, 60, 63, 71<br />

(ix� Sroma)<br />

· GS 74; DH 6<br />

(ix� sazogadoebrivi sikeTe)<br />

· AA 18; AG 12; GS 29–30, 34, 38, 57; LG 36;<br />

PC 18; PO 10, 22; UR 23<br />

~ Tanamedrove samyaroSi: CD 3; GS<br />

4–10, 63, 77, 83<br />

(ix� kacTa modgma, msoflio,<br />

mSvidoba, sazogadoeba,<br />

uTanasworoba, usamarTloba,<br />

cvlilebebi)<br />

cxovrebis sisadave (vitae simplicitas):<br />

CD 15; PO 17<br />

(ix� siRaribe)<br />

Zala (vis): GS 79<br />

sulieri ~: AG 24; LG 37, 41; OT 11; PC<br />

5; PO 3<br />

Zaladoba (violentia): DH 4, 6; GS 27, 78,<br />

83, 92<br />

(ix� mSvidoba, omi)<br />

– ~ uaryofa: GS 78<br />

Zalaufleba (potestas):<br />

Z


~ eklesiaSi:<br />

· episkoposTa kolegiis ~: AA 24, 25; AG<br />

6,CD 4, 6, 16, 28, 30, 32–35; LG, 23, 25; 27,<br />

28, 32, 37; PC 14;<br />

PO 2, 6, 9<br />

· romis papis uzenaesi ~: AG 6, 22, 29; CD<br />

2–5, 9, 11; LG 22–23, 27, 45; OE 3, 7, 9<br />

· ix� eklesia, ierarqia, romis papi<br />

eklesiis ~: AA 24; GS 43; LG 26; OT 20;<br />

SC 22, 26, 36, 39–40, 44, 57, 63, 77<br />

· patriarqTa ~: OE 9, 23<br />

samoqalaqo ~: AA 14; CD 19–20; DH 1, 2–<br />

7; GE 6; GS 21, 52, 63; 65–66, 69–71, 73–76;<br />

79, 81–82, 85–87; IM 12; SC 32<br />

(ix� sazogadoeba, sazogadoebrivi<br />

sikeTe, saxelmwifo)<br />

saerTaSoriso ~: GS 79, 82<br />

(ix� erebi, msoflio)<br />

Zveli aRTqma (Vetus Testamentum): DV 7,<br />

11, 14–16, 22; GS 43; LG 6, 55; NA 4; SC 5<br />

(ix� aRTqma, israeli, wmida werili)<br />

Zmebi (fratres): GS 92; LG 2, 7, 36–37; UR 3<br />

– gamijnuli ~:<br />

· aRmosavleTSi: UR 14–18<br />

· dasavleTSi: UR 19–24<br />

· qristianebi: AA 6, 15, 27, 29; AG 6, 15,<br />

29; CD 16; GE 11; GS 88, 92; LG 13, 15, 19,<br />

27,<br />

67; OE 24, 28–29; OT 16; PO 9; UR 4, 7–10,<br />

20, 22–23<br />

– ix� eklesiebi gamijnuli,<br />

ekumenizmi, qristianTa gayofa<br />

Zmoba (fraternitas): AA 14; AG 8; GS 3, 9, 24,<br />

32, 35, 37–38, 61, 78, 84, 90–92; LG 41; NA 5<br />

~ eklesiaSi: GS 32; PO 6; UR 5, 7<br />

~ monazonTa: PC 15<br />

~ mRvdelmTavarTa: CD 7; LG 23<br />

~ mRvdelmTavarTa da mRvdelTa: CD 8,<br />

17; LG 28<br />

– ix� adamiani, Tanasworoba,<br />

msaxureba, siyvaruli, solidaroba<br />

w<br />

wameba (tormenta): GS 27<br />

warmarTebi (gentes): ix�<br />

religiebi araqristianuli<br />

warmoeba (productio): GS 63–67<br />

(ix� miwaTmoqmedeba, ganviTareba,<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

Sroma, ekonomika)<br />

kinematografiuli ~: IM 14<br />

wesrigi (ordo):<br />

miwieri ~: AA 4, 7, 31; GS 4<br />

(ix� sikeTeni, saqmianoba adamianuri,<br />

msoflio Tanamedrove, qmnileba)<br />

· ~ avtonomia: AA 5–7; GS 36; LG 36<br />

· ~ qristianuli ganaxleba: AA 4–5, 7,<br />

19, 24, 31; AG 8; GS 76; LG 13, 35–37<br />

(ix� mociquloba saeroTa, saeroni,<br />

ganaxleba)<br />

saerTaSoriso ~: GS 88<br />

(ix� xelisufleba saerTaSoriso,<br />

erebi, sazogadoebasaerTaSoriso)<br />

zneobrivi obieqturi ~ : AA 1, 6; DH<br />

7–8, 14; GS 16, 33, 59, 64, 74, 78; IM 6 (ix�<br />

kanoni zneobrivi, xelisufleba)<br />

sazogadoebrivi ~: DH 2–4, 7<br />

politikuri ~: GS 9, 42<br />

(ix� politika)<br />

socialuri ~: AG 22; GS 8, 25–26, 82, 87<br />

ekonomikuri ~: GS 9, 85<br />

(ix� ganviTareba, ekonomika)<br />

iuridiuli ~: GS 73–75; DH 1–2<br />

(ix� xelisufleba, samarTali)<br />

wesdeba, wesi (regula):<br />

moweseTa ~: AG 40; CD 35; LG 45; PC 2–4;<br />

UR 15<br />

(ix� moweseni)<br />

rwmenis ~: DV 21<br />

– ix� disciplinebi, maswavleblebi,<br />

momzadeba, swavleba, fakultetebi<br />

wesi, rituali (ritus):<br />

~ RmrTismsaxurebaSi: SC 3, 21, 23, 34,<br />

38, 48<br />

· diakvani: LG 69<br />

· episkoposis qirotonia: LG 21<br />

· wmida werilis mniSvneloba: SC 24, 35<br />

· naTloba: LG 7<br />

· sajaro RmrTismsaxureba: SC 27,<br />

34–35, 63<br />

· samRvdeloTa momzadeba: SC 17<br />

· ~ reforma: SC 50, 58, 62, 64–69, 71–82, 87<br />

· saeklesio galoba: SC 112, 123<br />

– ix� RmrTismsaxureba, reforma<br />

~ zogadad: AG 9, 22; LG 17; NA 2<br />

(ix� religiebi araqristianuli)<br />

aRmosavluri ~: CD 38; OE 1–3, 6–7, 9–10;<br />

SC 24<br />

(ix� RmrTismsaxureba aRmosavleTSi)<br />

dasavluri ~: LG 21; SC 24<br />

· laTinuri ~: OE 6, 14, 16; SC 36<br />

475


· romauli ~: SC 3, 38, 87<br />

– xvadasxva ~ eklesiaSi: AG 15; OE 2–3;<br />

SC 4; UR 4<br />

· RmrTismsaxureba: OE 15–16, 21; SC 3,<br />

123<br />

· sulTa mwyemsoba: CD 9, 23, 27, 35, 38<br />

· mRvdelTa momzadeba: OE 4; OT Ses�, 2,<br />

10, 13, 20<br />

· ix� eklesiebi calkeuli,<br />

sakrebuloebi adgilobrivi,<br />

wes-Cveulebebi (mores): AG 22, 26; GS<br />

54, 58, 69; LG 24; PC 19; UR 16<br />

(ix� eklesiebi gamijnuli,<br />

ritualebi)<br />

wvrTna (exercitia):<br />

sulieri ~: AA 32; CD 16<br />

RmrTismosavi ~: LG 66–67; OT 8; PO 14;<br />

SC 13, 17, 105, 118, 125<br />

wignebi (libri): GS 61; IM 11<br />

– RmrTismosav wvrTnaTa: SC 13<br />

– saRmrTismsaxuro: SC 21, 25, 31, 38–39,<br />

58, 66, 80, 90, 128<br />

– kanonikuri ~: DV 11<br />

(ix� Zveli aRTqma, axali aRTqma)<br />

wigniereba (litterarum scientia): GE 9, GS 4<br />

winaaRmdegobani (antinomiae): GS 4, 8,<br />

13, 56, 63<br />

Tanamedrove samyaros ~: GS 8<br />

(ix� mSvidoba, uTanxmoeba)<br />

winaprebi (protoparentes): DV 3<br />

(ix� adami, eva)<br />

winaswarmetyvlebi (prophetae):<br />

– winaswarmetyvelebi: AG 9; DV 3–4, 7,<br />

14, 17, 21; LG 6, 17, 55; NA 4; PO 2<br />

– qriste: AA 2, 10; LG 12, 31, 35; NA 3<br />

wirva (Missa): LG 28; PO 2, 4–5, 13; SC 7,<br />

12<br />

(ix� msxverpli, ziareba,<br />

RmrTimsaxureba)<br />

– ~ aRvlena: PO 4–5, 13; SC 20, 27, 42,<br />

49–50, 52, 54, 56<br />

– Tanamsaxureba ~: PO 7, 8, 13; SC 57, 95<br />

· mironcxeba ~ dros: SC 71<br />

· qorwineba ~ dros: SC 78, 80<br />

· CvilTa dakrZalva: SC 82<br />

– ~ monawileoba: LG 26; SC 49, 55–56<br />

(ix� ziareba)<br />

476<br />

saZieblebi<br />

wmida nawilebi (reliquia): SC 111<br />

wmida saydari (Sancta Sedes):<br />

ix� samociqulo saydari<br />

wmida werili (Sacra Scriptura):<br />

– ~ RmrTivSTagonebuleba: DV 7–8, 11,<br />

14, 16, 18, 21, 24<br />

~ eklesiis cxovrebaSi: CD 16; DV 10, 12,<br />

21–23, 25; LG 29; OT 16; PC 6; PO 18–19;<br />

SC 6–7, 24, 35, 51, 92<br />

~ da RmrTismetyveleba: AG 22; CD 16;<br />

DV 24; OT 16<br />

(ix� RmrTismetyveleba)<br />

~ da ziareba: DV 21, 26; OT 8; PC 6, 15;<br />

PO 18; SC 48, 50<br />

(ix� ziareba)<br />

~ da gamijnuli Zmebi: LG 15; UR 3, 17,<br />

21, 23<br />

~ da RmrTis sityva: DV 2, 4, 7–9, 11,<br />

13–14, 16, 21, 24–25<br />

(ix� RmrTis sityva)<br />

~ da tradicia: CD 14; DV 7–10, 21; LG<br />

14, 55; OT 13; UR 3<br />

(ix� tradicia)<br />

~ da adamianis buneba: GS 12, 24, 37<br />

– ~ kanoni: DV 8, 11, 14–15, 17–20<br />

– ~ ganmarteba: DV 10, 12; LG 53–56<br />

– ix� gamocxadeba, magisteriumi,<br />

saxareba<br />

wmida werilis kanoni (canon Sacrae<br />

Scripturae): DV 8, 11, 20<br />

(ix� wmida werili)<br />

wmidanebi (Sancti):<br />

~ zogadad: LG 40, 49–51; SC 104<br />

– ~ Tanaziareba: GS 18; LG 49–52, 69<br />

– ~ pativis migeba: LG 50–51; SC 8, 92,<br />

104, 111<br />

· xatTa da wmida nawilTa: LG 67; SC 111<br />

· ~ aRmosavleTis qristianebTan: UR 15<br />

wmidanTa cxovreba (vitae Sanctorum): SC<br />

92<br />

WeSmariteba (veritas): DH 1, 3; GE 10, GS<br />

19, 36<br />

~ eklesiis tradiciaSi: DV 8<br />

episkoposebi da ~: DV 8–9; LG 25<br />

erTgulni da ~: DH 14; DV 8; GS 16, 28,<br />

78<br />

W


Tavisufleba da ~: UR 4<br />

kaTolikuri eklesia da ~: DV 8, 14; GS<br />

3, 24, 76; LG 8–9; UR 4, 11<br />

(ix� ekumenizmi)<br />

kaTolikuri universitetebi da ~: GE<br />

10<br />

mociqulebi _ ~ mqadagebelni: DV 7,<br />

11, 19–20<br />

rwmenis ~: DH 11, 14; LG 9, 16; SC 5<br />

samRvdeloeba da ~: PO 9<br />

seminaristebi da filosofiur<br />

sistemaTa ~: OT 15<br />

~ suli: DV 5, 8–9, 19–20<br />

(ix� suli wmida)<br />

~ sxvadasxva religiebSi: NA 2<br />

qriste: DH 11, 14; DV 2, 7, 19; GS 3; LG 4,<br />

8, 36, 39, 67; NA 2<br />

qristiani mSoblebi da ~: LG 41<br />

– ~ Zieba: DH 1–3; GE Ses�; GS 15–16, 19,<br />

44, 57, 59; IM 5, 7; OT 15<br />

~ wmida werilSi: DV 7, 11–12, 19<br />

– ix� gamocxadeba, goneba, rwmena,<br />

codna<br />

x<br />

xalxi, xalxebi (populi):<br />

– eklesia da ~: AG 4, 8-9, 27; GS 58; LG 1,<br />

13, 69; SC 37<br />

(ix� RmrTis xalxi)<br />

– ~ misia: AG 6, 16, 21–22, 25–27, 40<br />

(ix� misia)<br />

– ~ politikuri damoukidebloba: GS<br />

6, 8, 69, 74, 85, 87<br />

– ~ solidaroba: AA 14; DH 15; GE 1; GS<br />

46, 63, 75, 84; NA 1<br />

(ix� gaerTianeba, kacTa modgma, ojaxi<br />

adamianTa, solidaroba, Zmoba)<br />

– ~ Soris mSvidoba: GE 1; GS 78–79, 82<br />

– cvlilebebi ~ cxovrebaSi: AG 11; GS<br />

9, 69, 73<br />

xatebi (imagines):<br />

– qristesi, RmrTismSoblisa da<br />

wmidanTa: LG 67<br />

xeldasxma<br />

(consecratio): AA 3; LG 10, 28, 34, 44–46; PC<br />

5; PO 3, 5, 7, 12; SC 80<br />

~ episkoposis: CD 3, 5; LG Ses�, 21–22;<br />

SC 76<br />

xelisufleba (auctoritates):<br />

ierarqiuli ~: AA 2; CD 2–3, 8–9, 15, 35;<br />

Tematuri sagnobrivi saZiebeli<br />

LG 10, 18, 22, 27; PO 2, 6<br />

(ix� movaleobani, msaxureba,<br />

wesrigi,)<br />

· movaleobani ~: DH 15; GS 59, 66, 70–71,<br />

73, 87; IM 12<br />

politikuri da ekonomikuri ~: GS 59<br />

sazogadoebrivi ~: DH 1, 11; GS 20, 59,<br />

65, 73–75<br />

– ix� Tavisufleba, sazogadoebrivi<br />

sikeTe, sazogadoeba, saxelmwifo<br />

samoqalaqo ~: DH 4, 6–7, 11; GS 52<br />

(ix� Tanamegobroba, religiuri<br />

Tavisufleba, sazogadoeba,<br />

saxelmwifo)<br />

xelmZRvanelebi (Moderatores):<br />

moweseTa ~: CD 35; PC 4, 11, 13–14, 18, 23<br />

politikuri ~: GS 74, 79–80, 82<br />

sawarmoTa ~: GS 68<br />

(ix� ekonomika sawarmo,)<br />

seminariebis ~: OT 3, 5<br />

(ix� seminaria)<br />

xeloba (artificia): GS 30, 43<br />

(ix� Sroma)<br />

xelovneba (ars): AA 7; AG 22; CD 12; GS<br />

7, 36, 53, 57, 62; IM 6–7; SC 122–124, 127;<br />

UR 12<br />

saeklesio ~: SC 39, 44–45, 112, 122, 124–<br />

137, 129; PO 5<br />

(ix� liturgika, RmrTismsaxureba)<br />

xelovnebis nimuSebi (artis opera): SC<br />

122, 124<br />

xelfasi:<br />

ix� anazRaureba, Sroma<br />

xelSekrulebebi (pactiones): AG 32; GS<br />

79, 82<br />

(ix� erebi, Tanamegobroba, mSvidoba,<br />

omi, sazogadoeba)<br />

xirotesia (impositiomanuum): AG 16; LG<br />

21; PO 8<br />

xorcis gvema (m�rtificati�): PO 12–13; SC<br />

12<br />

(ix� TviTSezRudva)<br />

xsna (salus):<br />

~ aRsruleba qristeSi: AA 3; AG 3, 5, 9;<br />

CD 1; DH 11; DV 2, 4–5, 7, 15, 17; GS 3, 18,<br />

32; LG 9, 52; NA 4; PO 24; SC 35<br />

477


(ix� qriste)<br />

· mociqulTa qadageba: AG 3–4, 9; DV 19;<br />

SC 6; UR 21<br />

· qriste ~ safuZveli: AA 7; GS 10; LG 8,<br />

14, 17; SC 5–6, 102<br />

· qriste _ istoriis Suaguli da<br />

aRsruleba: AA 5; AG 7; GS 10, 22, 32, 43;<br />

LG 13<br />

(ix� istoria)<br />

~ da gamijnuli eklesiebi: UR 3, 20–21<br />

~ da gamocxadeba: AG 16; DH 1; DV 2,<br />

6–7, 11, 14–15; LG 55; UR 21<br />

· saxareba: DH 11; DV 7, 17, 19<br />

· tradicia, wmida werili da<br />

magisteriumi: DV 10<br />

· ix� saxareba, wmida werili, RmrTis<br />

sityva, tradicia, magisteriumi<br />

~ da esqatologia: ix� esqatologia,<br />

istoria, msoflio,<br />

~ da eklesia: AG 1, 2, 5, 7; DV 14; GS 24,<br />

32, 42–43, 45; LG 1, 8–9, 48, 52; NA 4; SC 5,<br />

26<br />

· eklesiis misia: AA 6; AG 5;<br />

· misionerebi: AG 25 (ix�<br />

· misioneruli saqmianoba: AA 2; AG 3,<br />

6–7, 9–10; GS 3, 40; LG 8, 16–17, 33; OE 26;<br />

SC 102, GE Ses�; GS 1; IM 3; LG 17 IM 2–3;<br />

PC 6<br />

(ix� aseve mociquloba ierarqiuli,<br />

episkoposebi, ierarqia, misia,<br />

msaxureba)<br />

· moweseni: CD 34;<br />

· msaxurebani: AG 4; CD 13;LG 7, 18<br />

· mRvdlebi: CD 30; GE 7; OT 4; PO 10, 15,<br />

22<br />

(ix� mRvdlebi)<br />

· RmrTismsaxureba: AG 16; GS 76; LG 3;<br />

OE 26; SC 6–7, 35,53, 83, 102<br />

· saeroni: AA 2, 10, 13–16; GE 7; LG 33–34<br />

(ix� mociquloba saeroTa, saeroni)<br />

· qristianebi: AA 3; AG 12; GS 43; LG 48<br />

· eklesia da ~ WeSmariti religia: AG 7;<br />

DH 1; LG 13–14, 16<br />

~ da istoria: AA 5, 7; AG 3, 8–9; GE Ses�;<br />

GS 1, 10, 32, 39–42, 45, 58, 76; LG 8–9, 13,<br />

17, 48<br />

(ix� istoria, eklesia)<br />

~ da katexizacia: AG 16; CD 30; GE 2,<br />

7–8; GS 58; OT 14–16; SC 16, 35<br />

(ix� katexizacia, kultura,<br />

mecnierebani, momzadeba, swavleba)<br />

~ da madli: AA 6, 13; GS 23; LG 13, 16; PO<br />

478<br />

saZieblebi<br />

12; SC 102<br />

(ix� madli)<br />

~ da suli wmida: AG 4; GS 3, 26, 38; LG 4,<br />

8, 17, 59<br />

(ix. suli wmida)<br />

– uwmidesi qalwuli ~ istoriaSi: LG<br />

42–53, 55–62, 65; UR 20<br />

– RmrTis gangebuleba: AG 2–5; DV 2–4;<br />

GS 22, 32, 38–39, 45; LG 2–5, 9, 48; SC 5–6<br />

· RmerTi _ kacTa da ~ istoriis<br />

ufali: AG 3, 7; DH 1, 14; DV 2–3, 6–7,<br />

14–15; GS 4; LG 2, 13, 16–18, 53; NA 1, 4;<br />

PO 15; SC 5<br />

· ix� gamosyidva, RmrTis gangebuleba<br />

j<br />

janmrTeloba (salus): GE 6; GS 30; OT 6;<br />

PC 12, 17; PO 10<br />

(ix� sneulni)<br />

jgufebi (coetus): AA 30; DH 4; GS 60; OT<br />

7, 17<br />

(ix� sazogadoeba, gaerTianebebi,<br />

Tavisufleba)<br />

jvari (crux): AA 4, 16; AG 1, 24; DH 11;<br />

GS 2–3, 37–38, 78; LG 3, 5, 41, 49, 58; NA 4;<br />

OT 9; PC 25; SC 5, 7; UR 2<br />

(ix� gamosyidva, msxverpli, tanjva,<br />

qriste)<br />

hagiografebi (hagiographi):<br />

ix� avtorebi RmrTivSTagonebuli<br />

– ~ meTodi: DV 19<br />

(ix� gamocxadeba, wmida werili)<br />

– wmida werilis ganmarteba ~: DV 12<br />

– ~ mtkicebebi rogorc suli wmidis<br />

mtkicebebi: DV 11<br />

– mizani: DV 19<br />

himnebi (hymni): SC 83, 93; UR 15<br />

hinduizmi (Hinduismus):<br />

– ~ suliereba: NA 2<br />

humanizmi (humanismus): GS 7, 55–56<br />

(ix� mSvidoba)<br />

h


juzepe pazoto<br />

<strong>vatikanis</strong> <strong>II</strong> krebis aqtebis<br />

Semoklebuli saxelwodebani:<br />

AA dekreti saeroTa mociqulobis Sesaxeb (Apostolicam actiositatem)<br />

AG dekreti eklesiis samisionero moRvaweobis Sesaxeb (Ad gentes divinitus)<br />

CD dekreti eklesiaSi episkoposTa samoZRvro msaxurebis Sesaxeb (Christus<br />

Dominus)<br />

DH deklaracia religiuri Tavisuflebis Sesaxeb (Dignitatis humanae)<br />

DV dogmaturi konstitucia saRmrTo gamocxadebis Sesaxeb (Dei verbum)<br />

GE deklaracia qristianuli aRzrdis Sesaxeb (Gravissimum educationis)<br />

GS samoZRvro konstitucia Tanamedrove samyaroSi eklesiis Sesaxeb<br />

(Gaudium et spes)<br />

IM dekreti sazogadoebrivi kominikaciis saSualebaTa Sesaxeb (Inter mirifica)<br />

LG dogmaturi konstitucia eklesiis Sesaxeb (Lumen gentium)<br />

NA deklaracia eklesiis damokidebulebis Sesaxeb<br />

araqristianuli religiebis mimarT (Nostra aetate)<br />

OE dekreti aRmosavleTis kaTolike eklesiaTa Sesaxeb (Orientalium<br />

Ecclesiarum)<br />

OT dekreti mRvdelTa aRzrdis Sesaxeb (Optatam totius)<br />

PC dekreti samoweseo cxovrebis ganaxlebis Sesaxeb (Perfectae caritatis)<br />

PO dekreti mRvdelTa msaxurebisa da cxovrebis Sesaxeb (Presbytororum ordinis)<br />

SC konstitucia wmida liturgiis Sesaxeb (Sacrosanctum Concilium)<br />

UR dekreti ekumenizmis Sesaxeb (Unitatis redintgratio)<br />

479

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!