pasaia eusk . - Pasaiako udala

ehartuta baitzeuden. Era berean, gizonak itsasoan egoteak, emakumeen bizimoduan
eragin zuzena izan zuen kostaldeko beste herrietan bezala. Esan beharrik ez dago, bestalde,
urrutiko arrantzaz gain, kostatik gertu egiten zenak ere izugarrizko garrantzia izan
zuela pasaitarren bizitzan.
Arrantzarekin harreman zuzena zuten untziolek eta merkataritzak, eta jakina, arrantzaren
garapenak beste alorrena ere ekarri zuen eta, bestalde, arrantzak behera egin
ahala gainerako alorretan ere galera gertatzen zen.
Arrantzaleak, garai hartako beste lanbide batzuetako langileak bezala, erakunde
berezietan bildu ziren. Horrela sortu ziren arrantzale kofradiak, gaur egun arte iraun
duten erakundeak. Kofradien inguruko lehen aipamena 1599koa da. Kofradiek arrantzaleen
erlijio bizitza, arrantzan lortutakoaren banaketa, salmentak eta gaixo eta zaharrentzako
laguntzak antolatzen eta arautzen zituzten.
Arrantzak ere jasan zuen lehen aipatutako XVI. mende bukaerako krisia. Izan ere,
gure kostaldeetan egiten zen arrantzan beherakada handia gertatu zen garai hartan.
Arrantzaren gainbeheraren garrantziaz jabetzeko badugu datu esanguratsu bat: 1599an
erregeak, egoera hartaz kezkaturik, egoerari buruzko informazioa bildu eta bidal ziezaiola
eskatu zion Gipuzkoako Korregidoreari, egoera zertan zen ezagutzearren. Erregearen
agindua betetzeko, bada, Pedro Gonzalez Korregidoreak kostaldeko herritar
zaharrenen eta arrantzan adituak ziren pertsonen presentzia eskatu zuen. Horrela, Hondarribiko
Pasaiatik bi joan ziren eta Donostiako Pasaiatik beste bi. 13
Garai hartan untziolek garrantzi handiko jarduera izan zuten. Untziolei buruzko
lanen aipamen nagusia XV. mendekoa da, baina arrantzaren eta merkataritzaren bilakaeraren
ondorioz Pasaian lehenago ere untziak egin ohi zirela pentsa daiteke. Untziolen
bilakaerarako ezinbestekoak ziren merkataritza eta arrantza, baina horiez gainera baita
burdinolak eta inguruko basoetako egurra ere. Horrela, untziolen jarduerak inguruko
herrietako langileen bizitza ekonomikoari onura ekarri zion.
Gipuzkoako kostaldean untziola asko sortu ziren. Donostian eta Errenterian, esaterako,
indar handiko untziolak sortu ziren eta horiekin batera Pasaiak ere eduki zituen bere
untziolak. Hondarribiaren eskumeneko Pasaian, hau da San Juanen, untziola garrantzizkoenak
“de las Casas de Vizcaya” izenekoa eta Port de la Bordakoa (Bordalaborda) izan
ziren; garrantzi gutxi izan zuten, berriz, Calaburza eta plazakoak.
San Pedro aldean ezagunak izan ziren Torreatzia eta Codemasti, (Ondartxo), Santa
Isabel gazteluaren parean kokatuak biak. Lezo eta Errenterian egiten ziren untzi handiak
ubidera eramaten ziren, Bonanza eliza parera, eta han hornitzen zituzten. Horrela, XVI.
mendean Pasaiak zituen untzi gehienak bertako untzioletan eginak ziren.
13 IMAZ, José Manuel: La industria pesquera al final del siglo XVI. 7. orr.
- 29 -
Portua, Pasaiaren arima