pasaia eusk . - Pasaiako udala

Pasaiako euskararen historia soziala
“Sermoia latinez, baino gainontzekoa euskeraz egiten ziren”
Jendearen harreman sareen barruan eliza zen erakunde garrantzitsuenetakoa, eta
hortaz, herriaren errealitate linguistikoa ezagutzeko adierazle aparta da.
Pasaiako elizgizonek mende guztian zehar euskararen aldeko jarrera eduki dutela esan
daiteke, eta Euskal Herri guztian bezala, elizari zegozkion hainbat jarduera (meza, dotrina,
prozesioak…) garai hartan euskaraz egiten zirela esaten digute gure aiton-amonek:
“El ámbito eclesiástico, en la medida que goza de una cierta libertad y autonomía
respecto al control de régimen, se convertirá en lugar de amparo para
el euskera, y el único espacio en el que el cultivo y pervivencia de una lengua
culta es posible”. 48
Mende hasieran, bazeuden Pasaian elizarekin harremana zuten zenbait talde jendearen
ohituretan eragin handia zutenak. Horren adibide dugu San Juango Hijas de Maria
deituriko kongregazioa. San Juango emakume batek horren inguruko gertaera bat aipatu
zigun. Hona hemen zer zioen:
“Hori dena Don Manuelei kontatu nion nik Yolan, Ramonita eta nerekin jan
zuen San Pantaleon egunean, eta lehengo kontuak atera genituenean, hijas
de maria eta, ez zen horren aldekoa, Don Manuel. Hori gehiegi lotzea omen
zen gaztea, bai… Don Manuelek.
Zerbizioan zegoen eta de marinerito, euskalduna eta, hemen datorkit, gazte
dantzatuko? eta ez ez, eta mutil bat polito, joango nintzan baita bueno, dena
utzita joango nintzan, Getariarra mutila, gerrako barkoan zerbizioa kumplitzen
marineroz, bai eta txuri txuri zegoen eta jolin ez, empeñoa hartu zuen ba,
bainon basurkon lehengusua, bai egingo dezu dantza ba nerekin?
Bazegoen plazan neska pila baina empeñatu egin zen, ez ez, ezin det mahaiak
dakazkit kobratzeko, eta hemen datorkit kamareneko aita, zaharra, asko
maite zidan eta, zenbat mahai dakazkin kobratzeko? eta bost, bueno uai, nik
kontu hartuko diot eta nik deituko diat eskatzen dutenean kontua, uai, harrek
bidali nahi, ezin naizela Leopoldo , ezin naiz eta joateko. Ez dizut esaten ezin
detela mutila despatxatu.
Esan nion: beida Getariarra al zea? Bai. Fededuna al zera? Bai. Bueno ba,
hara, esango dizut: kongregazio bat degu, eta nik dantzatzen badet bota egingo
naute, orduan esan nion. Ez da zuri despreziatzeagaitik, ze joango nintzen
momentu hontan bertan zuekin, baina ezin naiz. Bueno, esan zidan, bueno,
bueno, barkatu lata emateagaitik. Eta han joan zen, eta hori sufritzea zen. Ez
al zen sufritzea? Klaro, eta hori kontatu nion Don Manuelei. Don manuelen
algarak, hori mutil moñonoa zen”.
48 TEJERINA, B: "Nacionalismo y lengua". CIS, 1992, Madril. 317. orr.
- 84 -