pasaia eusk . - Pasaiako udala

Gamonen ustez, gaskoiak XV. mendean etorri ziren bere eskumeneko Pasaiko alderdira,
hau da, San Pedrora. Bertan txabola edo etxetxo batzuk egin zituzten eta haietatik abiatuta
herria eraikitzen joan ziren. 1467an eliza txiki bat eraiki zuten eta handik San Juana
igaro ziren 20 . Gure iritzian, ordea, garai hori baino lehenago ere erabiliko zuten gaskoiek
portua, itsas-merkataritzari zenbaterainoko garrantzia ematen zioten kontuan harturik.
Pasaian hasieratik bizi izan ziren gaskoi batzuk, merkataritza portuari ahalik eta etekin
gehien ateratzeko, eta portuaren bidez egindako merkataritza sendotu ahala gaskoi
gehiago etorri zen bertara.
Beste teoria aipagarri bat Bonaparterena da. Bonaparte hizkuntzalari ezaguna XIX.
mendeko bigarren erdialdean izan genuen San Juanen, eta haren ustez, portu egoki
baten beharrak bultzatu zituen arrantzale eta itsasgizon gaskoiak Pasaiako portura etortzera;
izan ere, beraien portuak itsasora irekiak ziren, eta portu seguru baten beharra
sortu zitzaien 21 .
Hala ere Donostian eta Pasaian lortu bide zuten boterea kontuan hartzen bada, ezin
pentsa daiteke gaskoiek arrantzan soilik jardun zutenik.
Gaskoiera eta euskara Pasaian
Mende honen hasieran bazen gaskoieraz hitzegiten zekiten herritarrik San Juanen.
Eta arestian aipatu dugun bezala, XIX. mende bukaeran, gaskoi zahar batzuek gaskoieraz
egiten zuten beren tertulia, nahiz eta euskaraz ere ongi asko zekiten.
Euskara eta gaskoieraren arteko lotura horren erakusgarri izan daiteke, halaber, gaur
egun sanpedrotar nagusiek sanjuadarrrei buruz esaten dutena:
“Hoiek gaskoiak dira”.
Ondoko lerroetan egoera linguistiko horretara iristeko eman diren pausuak azaltzen
saiatuko gara.
Donostian gaskoierak hedadura handia hartu zuen, eta hedadura horrekin batera
garrantzi handiko estatusa ere lortu zuen. Garai hartako aztarnek aditzera ematen dutenez
gaskoierak gaztelaniarekin batera ofizial izatea lortu zuen. Serapio Múgicak dioen
bezala:
“Con estos ayuntamientos compuestos por gascones, se comprende perfectamente
que las Ordenanzas de vinos y sidras y otros documentos que el Doctor
20 GAMON,J.I: Noticias Históricas de Rentería, Ed. Nueva Editorial, San Sebastián, 1930.
- 39 -
Gaskoiak Pasaian
21 BONAPARTE, Louis Lucien: Les gasconnes de Passage eskuizkribua, Urtea ezezaguna baina 1850 ondorengoa
behintzat (autoreak urte hau lehenaldian aipatzen du)