23.09.2013 Views

marina gariSvili, mariam xoferia romis samarTlis safuZvlebi ...

marina gariSvili, mariam xoferia romis samarTlis safuZvlebi ...

marina gariSvili, mariam xoferia romis samarTlis safuZvlebi ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Tavi II. <strong>romis</strong> <strong>samarTlis</strong> wyaroebi<br />

Tanamedrove gagebiT, <strong>samarTlis</strong> wyaro gulisxmobs saxelmwifo xelisuflebis mier sakuTari nebis<br />

gamoxatvis formas. Sesabamisad, <strong>samarTlis</strong> wyaroebSi asaxulia qveynis politikuri organizaciis<br />

oficialuri, saxelmwifoebrivi neba, romelic erTnairad misaRebi da savaldebuloa rogorc sazogadoebis<br />

yvela fenis, ise saxelmwifoebrivi institutebisaTvis. Tanamedrove gagebiT, <strong>samarTlis</strong> Ziri-<br />

Tadi wyaroebia: Cveuleba da CveulebiTi samarTli, normatiuli aqtebi, sasamarTlo da iuridiuli<br />

precedentebi, doqtrina, samarTalSegneba da samarTlebrivi ideologia. Tumca, sxvadasxva istoriul<br />

periodSi <strong>samarTlis</strong> wyaros mimarT gansxvavebuli damokidebulebis gamo, zemoCamoTvlili, <strong>samarTlis</strong><br />

ZiriTad wyaroebad yovelTvis rodi ganixileboda. Zvel romSi civilizaciis ganviTarebis sxvadasxva<br />

etapze <strong>samarTlis</strong> wyaroTa didi mravalferovnebis gamo, maTi rolisa da savaldebulo Zalis<br />

mimarT gansxvavebuli damokidebuleba arsebobda. Zveli <strong>romis</strong> civilizaciis istoriis Seswavlam,<br />

<strong>samarTlis</strong> istorikosebs SesaZlebloba misca samarTalganviTarebis Semdegi periodebi gamoeyoT:<br />

1. arqauli xana – qr. Sobamde 753 _ 367w.<br />

2. wina klasikuri periodi – qr. Sobamde 367w.-dan qr. Sobis 17w.<br />

3. klasikuri iurisprudenciis epoqa _ qr. Sobamde 17 w. _ qr. Sobis 235 an 305w.w.<br />

4. postklasikuri periodi IV–Vss.<br />

VI saukunis bizantiis imperatoris iustiniane didis saxelsa da moRvaweobasTan dakavSirebuli<br />

e.w. iustinianes samarTalSemoqmedeba calke ganxilvis sagania. es periodi moicavs iustinianes<br />

mmarTvelobis xanas _ 529-535 wlebsa da Semdeg, TiTqmis 30 wlis ganmavlobaSi e.w. iustinianes<br />

krebulSi Setanili cvlilebebisa da damatebebis, anu samarTlebrivi (sakanonmdeblo) novaciaTa<br />

epoqas, romlis Sedegad iustinianes sakanonmdeblo krebulis kidev erTi, meoTxe nawili, e.w.<br />

novelebi Seiqmna. amrigad, Zveli <strong>romis</strong> <strong>samarTlis</strong> wyaroTa Seswavla mizanSewonilia swored<br />

aRniSnuli periodebis mixedviT, vinaidan TiToeuli maTgani, momdevno epoqasTan SedarebiT, mniSvnelovani<br />

TaviseburebebiT xasiaTdeba.<br />

I. arqauli periodis ZiriTadi Taviseburebani (qr. Sobamde 753-367ww.)<br />

Ius civile (civluri samarTali); ius gentium (xalxis samarTali); ius sacrum (religiuri samarTali); ius<br />

commercium (savaWTo samarTali); pontifices (qurumi); interpretatio pontificium (qurumis ganmarteba); familia<br />

(ojaxi); fides (erTguleba); legisactiones (kanonieri sarCeli); aequum (samarTliani); fas (religiuri<br />

wesrigi); ius dicere, iuris dictio (sasamarTlo xelisufleba); curia (kuria); comitia curiata (kuriis saxalxo<br />

kreba); leges regiae (reqsebis kanonebi); populus (xalxi); comitia centuriata (centuriis saxalxo kreba); res<br />

publica (saxalxo krebebis suvereniteti, respublika); lex publica, lex rogata (sakaro kanoni); lex privata<br />

(kerZo kanoni); consul (konsuli); imperium (uzenaesi Zalaufleba); patricii (patricebi); plebs (plebeebi);<br />

civitas (Temi); hostes (mteri).<br />

qr. Somabde 753-367 ww. ori simboluri TariRia, romlebic Zvel romaelTa sazogadoebis samarTlebrivi<br />

organizaciis tradiciebs asaxavs. aRniSnuli tradiciebi jer kidev im periodidan iRebs<br />

saTaves, roca apeninis naxevarkunZuli italikebis tomebiT dasaxlebuli ar iyo da mdinare tibrosis<br />

sanapiroebze, laciumis patara olqSi, mokrZalebuli kolonia arsebobda. isic aRsaniSnavia, rom<br />

Zvel romaelTa msoflmxedveloba da maTi samarTlebrivi institutebi erTbaSad ver Seicvleboda.<br />

aRniSnul epoqaSi, zogadad, retrospeqtiuli da esqotoligiuri msoflmxedvelobis wiaRSi, sagnobrivi<br />

interesebi dgindeboda da samyaros individualurad aRmqmeli calkeuli adamianis Rirebuleba<br />

fexs ikidebda. amave epoqis dasawyisSi Tu romaelebi jer kidev did patriarqalur ojaxebad (familia)<br />

cxovrobdnen da winaparTa kults (adgnatus proximus) aRmerTebdnen, qr. Sobamde IV saukuneSi sazogadoeba<br />

mcire ojaxebad daiyo. gvari calkeul individs aRar STanTqavda, piriqiT, xels uwyobda<br />

misi STamomavlobis gamravlebas mcire ojaxuri koleqtivis saxiT. Zveli romauli erTobis ganvi-<br />

Tareba im stadias asaxavda, rodesac adamians sakuTari Tavi ver warmoedgina im saojaxo organizaciis<br />

gareSe, romelsac, drois mixedviT, didi winapari, mamamTavari gansazRvravda, xolo sivrciT<br />

_ ojaxis samkvidro teritoria. am ukanasknelis sazRvrebSi iyo moqceuli wminda adgilebic, anu<br />

maTi saTayvanebeli winaprebis saflavebi. ojaxis samflobelos sazRvrebs miRma mTeli garesamyaro<br />

romaelebs uwmindur Zalad warmoedginaT. sasaqonlo gacvla-gamocvla ara ekonomokuri, aramed mxolod<br />

sakomunikacio mniSvnelobisa iyo, ama Tu im ojaxis wevrebTan piradi kontaqtebs damyarebis<br />

12

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!