23.09.2013 Views

marina gariSvili, mariam xoferia romis samarTlis safuZvlebi ...

marina gariSvili, mariam xoferia romis samarTlis safuZvlebi ...

marina gariSvili, mariam xoferia romis samarTlis safuZvlebi ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

diokletianes (306 w.) taxtidan gadadgomamde, mniSvnelovan gavlenas axdendnen imperatoris kancelariis<br />

muSaobis stilsa da teqnikaze. Tumca, es faqti pozitiuri <strong>samarTlis</strong> wyarod auctoritas<br />

prudentium-ad ar ganixileboda.<br />

dominatis epoqaSi (roca ganaTlebuli iuristebi praqtikul saqmianobas aRar eweodnen da mxolod<br />

swavlebiT iyvnen dakavebulni) responsa prudentium-i, mxolod dawerili <strong>samarTlis</strong> saxiT, klasikuri<br />

periodis Txzulebebsa da gviandeli periodis gadamuSavebuli naSromebis kompilaciebSi e.w. `iura~-Si<br />

(imperatorTa konstituciebisgan gansxvavebiT, leges-is saxiT,) arsebobda.<br />

sasamarTlo gadawyvetilebebis miRebis dros, maTze kvlav uTiTebdnen; Tumca, samecniero azris<br />

mkveTrad dacemis Semdeg, `Zveli~ iuristebis mosazrebebTan Sepirispireba did gaugebrobas iwvevda.<br />

klasikosTa mosazrebebis savaldebulo Zala upirobo kriteriumad miiCneoda, dasavleT imperiis<br />

mmarTvelis valentiniane III-is mier, 426 w. 7 noembers miRebuli kanoniT `citirebis Sesaxeb~, romliTac<br />

dadginda im xuTi yvelaze cnobili da, drois kvalobaze, yvelaze Tanamedrove iuristis vinaoba,<br />

romelTa mosazrebebsac, sxvebTan SedarebiT, upiratesoba mieniWaT. es iuristebi iyvnen: papiniane,<br />

paulusi, ulpiane, modestinusi da gaiusi. maT mosazrebaTa Soris winaaRmdegobis SemTxvevaSi, saqmis<br />

gadawyveta mo<strong>samarTlis</strong> mier xmaTa umravlesobiT xdeboda; Tanabari `xmebis~ SemTxvevaSi _ gadamwyveti<br />

papinianes azri iyo. aRniSnuli viTarebis ararsebobis SemTxvevaSi ki, mosamarTles, saqmis<br />

sakuTari Sexedulebisamebr, gadawyvetis ufleba eniWeboda. aRmosavleT <strong>romis</strong> imperiaSi kanoni<br />

`citirebis Sesaxeb~ Teodosius II-is mier 438 w. gamocemuli kodeqsiT damkvidrda, mogvianebiT ki, 529<br />

wels, iustiniane didis Novus Codex-Si Seitanes.<br />

$5. Iurisprudencia (romaeli samarTalmcodneTa saqmianoba)<br />

1. avgustusi oqtaviane (gaius iuliusi oqtaviane avgustusi) (qr. Sobamde 63 wlis 23 seqtemberi – qr.<br />

Sobis. 14 wlis 19 agvisto) _ <strong>romis</strong> imperatori qr. Sobamde 27 wlidan. gaius iulius keisris Zmis<br />

SviliSvili, keisris mier Svilad ayvanili. principatis saxelwodebiT cnobili politikuri reJimis<br />

fuZemdebeli. gaiusi yovelmxriv uwyobda xels iurisprudenciis ganviTarebas. misi iniciativiT samoqalaqo<br />

(kerZo) <strong>samarTlis</strong> ramdenime kanoni miiRes. avgustusis sakanonmdeblo saqmianobis mizani<br />

saxelmwifo da <strong>samarTlis</strong> sistemis daxvewa, <strong>romis</strong> <strong>samarTlis</strong> institutebisa da sazogadoebis zneobis<br />

srulyofa iyo. avgustusis mmarTvelobis periodi esaa xelovnebis ayvavebis Jami; am dros moRvaweobdnen:<br />

poetebi – vergiliusi, horaciusi, properciusi, istorikosi – titus liviusi; avgustusis<br />

dros romSi aSenda mSvidobis sakurTxeveli, avgustusis forumi, mavzoleumi marsis velze da sxva.<br />

2. avlus geliusi (daibada daaxloebiT 130 wels) _ romaeli mwerali. mis kalams ekuTvnis vrceli<br />

naSromi “antikuri Rameebi” (romelTaganc Cvenamde, 20 wignad, naxevarze metma moaRwia); naSromSi<br />

mocemulia mravali cnoba istoriis, literaturis, miTologiis, <strong>samarTlis</strong>a da filosofiis sferodan.<br />

moZRvrebisa da saTavgadasavlo moTxrobebis saxiT Sedgenili naSromi dialogis formiTaa<br />

dawerili. masSi uxvadaa citata romaeli iuristebis im Txzulebebidan, romlebic sxva wyaroebSi<br />

naxsenebi araa.<br />

3. gaiusi – (daaxloebiT qr. Sobis 117/138-180/192 w.w) _ biografiuli cnobebi gaiusis Sesaxeb iseve<br />

ucnobia, rogorc misi namdvili saxeli. mis kalams ekuTvnis: kerZo <strong>samarTlis</strong> klasikuri saxelmZRvanelo<br />

“Institutiones,” provinciale (32 wignad antonius piusis mmarTvelobis dros) da gamokvleva Ad Q.<br />

Mucium, romlebic citirebulia iustinianes digestebSi. saintereso da simboluria gaiusis `instituciebis”<br />

_ “Institutionum iuris civilis commentarii” bedic: Sua saukuneebSi maTi didi nawili daikarga; X1X<br />

saukunemde am naSromTa mxolod fragmentebma moaRwia; sxva naSromebSi ki instituciebis Sesaxeb<br />

Semonaxulia cnobebi an maTi gadamuSavebuli varianti. kerZod, gaiusis Sesaxeb cnobebs gvawvdis<br />

boeciusi, xolo gaiusis Eepistole alarixis breviariaSia Sesuli. 1816 wels veronis biblioTekaSi<br />

germanelma istorikosma bertold georg niburma wm. ieronimes werilebTan erTad palimfsestSi<br />

gaiusis sruli xelnaweri aRmoaCina. Semdeg manuskriptis atributi cnobilma germanelma civilistma,<br />

<strong>samarTlis</strong> istoriuli skolis fuZemdebelma fridrih karl fon savinim iTava. restavraciis procesSi<br />

sxvadasxva eqsperimentis Catarebis Sedegad, instituciebis xelnaweri mniSvnelovnad dazianda,<br />

ramac SeuSala xeli instituciebis gamocemas, 1934 wels, DZvelegviptur papirusebSi aRmoCenili<br />

instituciebis axali nawyvetebis meSveobiT, teqstSi arsebul xarvezTa aRmofxvra moxerxda.<br />

20

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!